TAIYICI SSTEMN YAKLAIK OLARAK BOYUTLANDIRILMASI

Kolon ve kirilerden meydana gelen tayc sistem yksek dereceden hiperstatiktir. Dey ykler altnda kat erevesi gz nne almak gibi basitletirici kabullerle hiperstatiklik derecesi drlrse de, hiperstatik sistemin zm iin elemanlarn atalet momentleri orannn dolaysyla kesit boyutlarnn bilinmesi gerekir. u ilem, baz basit hesaplar sonucu, elemanlara yaklak boyutlar verilerek gerekletirilir. !ro"elendirmede, seilen boyutlara gre elemanlarn betonarme kesit hesaplar yaplr ve donatlr. u aamada n boyutlandrma verilen kesitler yetersiz kalrsa, boyutlarn de#itirilip statik hesaplarn yinelemek ya da boyutlar de#itirdi#i halde, yanl oldu#unu bilerek eski kesit tesirlerini kullanmak seenekleri ile kar karya kalr. $er iki seene#inin de kt oldu#u aktr. una dayanarak elemanlara n boyut verme ilemi tamamen mhendislik tecrbesine dayanan bir olgudur. azen de mimari istekler %kolon ve kiriin blme duvarlar iinde kalmas gibi&, imalat kolayl# iin ngrlen koullar %kolon ve kiri kesitlerinin katlar arasnda mmkn mertebe az de#itirilmesi, kirilerin pencere st lentosu grevini yapmas gibi& boyut seimindeki serbestlikleri snrlayabilir. 'ecrbeler ve hesaplamalar sonucu baz koullarn sa#lanmasyla n boyutlandrma yaplabilir. KRLER: Kirilerin genili#i (. .).).$.) gre en az *+ cm olmaldr. (yrca ', +-- e gre sehim hesab gerektirmeyen kriter esas alnarak kiri yksekli#i akl#nn yaklak onda biri ile on iki de biri alnabilir. .evcut bina ierisinde yer alan en uzun aklkl kiriin onda biri alnmas uygundur. /rnek olarak bina ierisinde en uzun kiri 0.1 m ise kiri yksekli#i h201-34-+- cm alnmas uygundur. KOLONLAR: Kolonlarn boyutu (. .).).$.) gre genili#i *+ cm ve kesit alan 5+- cm * az olmayacak ekilde %min boyut *+67-& belirlenir. Kolonlara eksenel yke gre n boyut verilmesi gerekir. Kolon kesitlerinin belirlenmesi iin, kolonlarn yk etki alanlarndan %yk alan belirlenmesinde8 kolonun komu kolonlarla birlikte ortasndan geecek eksenlere gre ortaya kan alanlar kullanlr.& hareket ederek tamalar gereken normal kuvvet bulunur ve ek olarak gelecek e#ilme momenti iin 9 %:4& katsaysyla arplarak kesit belirlenmeye allr. (yrca deprem blgeleri iin (. .).).$.) gre kuatlm kolon, gl kolon tahkiklerinin de yaplabilmesi iin yaklak hesaplama sonucu bulunan kesitlerin ; 7- artrlmas tavsiye edilir. una gre8

(c = 9

=d <ci

<ci2-.1+6<cd>-.-46<yd olmak zere kesit alan ortaya kar. 9 en st iki kat iin8 ke ve kenar kolonlarda 92*, orta kolonlarda 924.+, en alt iki kat iin8 ke ve kenar kolonlarda 924,+ orta kolonlarda 924.*. (yrca (. .).).$.) gre8

(c =

=d -.+< ck

de kesit boyutu ortaya kar. u iki durumdan hangisi daha byk boyut verirse o seilmelidir. (yrca deprem etkilerinin karlanmasnda, istenilen kuvvetli kolon?zay< kiri zelli#ine uyan bir tayc sistem elde edilmesi iin, kolon kesitlerinde ar ekonomiye kanlmamas uygundur. ,eilen boyut ;7- artrlarak, boyutlar + cm kat olarak seilir.

KR ve DUVAR YKLER +-cm ykseklikli 4@ cm d duvar iin Kiri ve d duvar zati a#rl# 2 4* k=3m +-cm ykseklikli @ cm i duvar iin DEME YKLER Demelerde ise zati a#rlk ve hareketli yk vardr. Kolon etki alannda bulunan ilgili demenin daha nce hesaplanan zati yk ve hareketli ykleri dikkate alnr. KOLON YKLER Kolonlar, katlardan deme ve kiri yklerini alarak ve bu ykleri kattan kata tayarak temele iletirler. alangta yaklak olarak kolon a#rl# 4- k= olarak alnabilir.
*+ *+ *+ ,4 *-K4-4 D4-4 K4-* *-*+cm *+ 0-*+

Kiri ve d duvar zati a#rl# 2 4- k=3m

4+-

/rnek

*+

4+-

D4-4 demesi h<24+ cm iin kaplama dahil g2+.*+ k=3m* Dk deme h<24+ cm iin kaplama dahil .erdiven kendisi iin kaplama dahil g25.+ k=3m* .erdiven sahanl# h<24+ cm iin kaplama dahil

A27.+ k=3m* A27.+ k=3m*

*+

g2+.*+ k=3m* g25.1+ k=3m*

A27.+ k=3m* A27.+ k=3m*

K4-4 kiri ve zerinde bulunan duvar yk iin zati a#rlk gkiri>d duvar2 4* k=3m B kiri ve zerinde bulunan duvar yk iin zati a#rlk gkiri>i duvar2 4- k=3m ,4 kolonuna gelen yk hesabC Demeden gelen ykC =g2+.*+6%*.-64.+&24+.5+ k= =A2 7.+6%*.-64.+&2 4-.+ k= Kirilerden ve duvardan gelen ykC =g24*6%*.*+>4.+&2 0+ k= Kolon zati a#rl# =g2 4- k= 'oplam2 =g24+.5+>0+>4-2 5-.5+ k= ve =A2 4-.+ k= =d2 4.06=g>4.D6=A

7--