Burkulması Önlenmiş Çaprazlı Çelik Çerçevelerin Büyütme

Katsayısının İncelenmesi

Elif Ecem Baş Cüneyt Vatansever

İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul Teknik Üniversitesi
eecembas@gmail.com cuneyt.vatansever@itu.edu.tr

Öz

Bu çalışmada, burkulması önlenmiş çaprazlı çerçevelerin büyütme katsayıları ve taşıyıcı

sistem davranış katsayıları incelenmiştir. Bu inceleme için, deprem yükü taşıyıcı sistemi
her iki doğrultuda burkulması önlenmiş çaprazlı çelik çerçevelerden oluşan 4,6,8 ve 10
katlı model çelik yapılar kullanılmıştır. Model yapılara ait elemanların
boyutlandırılmasında SAP2000 bilgisayar yazılımından faydalanılmıştır. Tasarım
aşamasında deprem yüklerinin hesabı için Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar
Hakkında Yönetmelik (DBYBHY)-2007 esas alınmıştır. Ancak bu yönetmelik
burkulması önlenmiş çaprazlı çerçeveleri kapsamadığından taşıyıcı sistem davranış
katsayıları ve genel esaslar için American Institute of Steel Construction (AISC) 341-10
yönetmeliğinden yararlanılmıştır. Model yapıların doğrusal olmayan analizleri için
OpenSEES (Open System for Earthquake Engineering Simulation) bilgisayar yazılımı
kullanılarak iki boyutlu analitik modelleri geliştirilmiştir. Analiz sonunda elde edilen
sonuçlar, mevcut yönetmeliklerde verilen değerlerle karşılaştırılarak büyütme katsayısı
ve taşıyıcı sistem davranış katsayısının yapı yüksekliğine bağlı olarak değişimi
gösterilmiştir. Bunun yanında, kolon ve çaprazlarda elde edilen en büyük eksenel
kuvvetlerin kapasite değerlerine oranları elde edilmiştir.

Anahtar sözcükler: Çelik çerçeve, Burkulması önlenmiş çelik çapraz, Burkulması

önlenmiş çelik çaprazlı çerçeve, Sünek davranış, Büyütme katsayısı, Taşıyıcı sistem
davranış katsayısı

Giriş
Deprem bölgelerinde, güçlü yatay yük taşıyıcı sistemlere ihtiyaç duyulmaktadır.
Çaprazlı çerçeveler, enerjinin büyük bir kısmını yutarak yatay yüklere karşı etkili bir
sistem oluşturduğundan, çelik yapılarda bu tür yapılar yaygın olarak kullanılan yatay
yük taşıyıcı sistemlerdir.
Merkezi çelik çaprazlı çerçeveler ülkemizde ve dünya genelinde en çok kullanılan
çerçeve sistemler arasındadır. Ancak bu tip çaprazların, çekme ve basınç durumunda
simetrik olmayan çevrimsel eğrileri, ve tekrarlı yükleme etkisinde burkulma nedeniyle
güç tükenmesine maruz kalmaları, gelişen teknolojiyle birlikte yeni bir sistemin
oluşmasına neden olmuştur. Son yıllarda, çaprazlı sistemlerde bu tip eksikliklerin
giderilmesi amacı ile burkulması önlenmiş çaprazlar (BÖÇlar) merkezi çelik çaprazların
özel durumu olarak yapı ve deprem mühendisleri tarafından geliştirilmiştir (Sabelli ve
Lopez,2004). Burkulması önlenmiş çaprazların en temel özellikleri, burkulmanın
önlenmesi sayesinde, çekme ve basınç durumunda çaprazlarda simetrik çevrimsel bir
eğri olması ve bu nedenle sünek davranış sergileyerek yüksek enerji yutma kapasitesine
sahip olmalarıdır.

Çalışmanın Amacı ve Kapsam

Bu çalışmanın amacı, burkulması önlenmiş çaprazlı çerçevelerde büyütme katsayısının
yapı yüksekliğine bağlı olarak incelenmesi ile birlikte her bir model yapı tipi için
taşıyıcı sistem davranış katsayısının elde edilmesidir. Bu tür yatay yük taşıyıcı
sistemler, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (DBYBHY)-
2007’de henüz yer almamaktadır. Ancak gelecekte, sağladığı avantajlar nedeniyle
alternatif bir yatay yük taşıyıcı sistem olarak kullanılabileceği düşünülmektedir.
Bu çalışma temel olarak iki bölümden oluşmaktadır; ilk bölüm, 4, 6, 8 ve 10 katlı model
çelik binaların yapısal elemanlarının, SAP2000 bilgisayar programı yardımıyla ilgili
yönetmeliklerin esasları kullanılarak boyutlandırılmasını içermektedir. İkinci bölüm ise,
tasarımı yapılan sistemlerin iki boyutlu doğrusal olmayan analitik modellerinin
OpenSEES (Open System for Earthquake Engineering Simulation) programı yardımıyla
hazırlanması ve bu sistemlerin doğrusal olmayan statik itme analizlerini kapsamaktadır.
Farklı yüksekliklere sahip yapılar için elde edilen yük – yerdeğiştirme eğrilerinden
faydalanarak, bu sistemlerin büyütme katsayıları ve taşıyıcı sistem davranış katsayıları
araştırılmıştır. Ayrıca analiz sonucunda kolonlarda ve çaprazlarda meydana gelen
eksenel kuvvetlerin kapasite değerlerine oranının katlara göre değişimi, sadece 4 katlı
model yapı için incelenmiştir.

Model Yapıların Tasarımı

Burkulması önlenmiş çaprazlı çerçevelerin, deprem davranışları ile ilgili büyütme
katsayısı ve taşıyıcı sistem davranış katsayısının araştırıldığı bu çalışmada, çelik yapı
sistemleri, 4, 6, 8 ve 10 katlı model binalar olarak seçilmiştir. Binalar planda düzgün
bir geometriye sahip, ve x doğrultusunda beş (Şekil 1(a)), y doğrultusunda dört (Şekil
1(b)) açıktan oluşmaktadır. Yatay yük taşıyıcı sistemleri, her iki doğrultu için de
burkulması önlenmiş çaprazlı çerçevelerdir .

8m 6m 6m 6m 8m 8m 7m 7m 8m
4m 3m 3m 3m
4m 3m 3m 3m

Z Z
X (a) Y (b)

Şekil 1 (a) 4 Katlı bina x doğrultusu çaprazlı çerçeve aksı (b) 4 Katlı bina y doğrultusu
çaprazlı çerçeve aksı

Yapıların kolonları ±0.0 kotunda temele mafsallı olarak bağlıdır. Yatay yüklerin
tamamının çaprazlar tarafından karşılanması istendiğinden, yapıdaki tüm kiriş-kolon
bağlantıları mafsallı olacak şekilde düzenlenmiştir.

2
Deprem yüklerinin hesaplanmasında DBYBHY-2007 esas alınmıştır. Ancak, bu tür
yatay yük taşıyıcı sistemler henüz bu yönetmelikte bulunmadığından taşıyıcı sistem
davranış katsayısı ve genel esaslar için AISC 341-10 yönetmeliği kullanılmıştır. Sistem
elemanlarının boyutlandırılması için gerekli iç kuvvetlerin hesabında SAP2000
bilgisayar yazılımından yararlanılmıştır. AISC 341-10’a göre çaprazların düşey
yüklerden etkilenmesi istenmediğinden, her bir model yapı için çaprazlı ve çaprazsız
olmak üzere iki ayrı analitik model oluşturulmuştur. Çaprazsız modellerin analizinde,
sadece düşey yük etkisi dikkate alınırken, çaprazlı modellerde analizler sadece yatay
yük etkisi altında gerçekleştirilmiştir. En elverişsiz iç kuvvetler, güvenlik katsayıları ile
tasarım (AISC 360-10 ASD) esaslarına göre yük birleşimleri altında ilgili modellerin
analiz sonuçları kullanılarak belirlenmiştir.

Model yapı sistemlerinde normal katlar için toplam sabit ve hareketli düşey yükler
sırasıyla 4.9kN/m2 ve 2.0kN/m2, çatı katı için bu değerler, 4.3kN/m2 ve 1.0kN/m2 olarak
dikkate alınmaktadır. Ayrıca sadece normal katların çevre kirişlerine etkiyen
3.0kN/m’lik bir duvar yükü de öngörülmüştür, [DBYBHY-2007 Açıklamalı Örnekler
Kitabı].

Burkulması önlenmiş çaprazlarda eksenel kuvvetin aktarılmasında belirleyici olan

çapraz sisteminin çelik çekirdeğidir. Ancak, başlangıçta malzemenin akma gerilmesi
dayanımının tam olarak bilinmemesi nedeniyle, çekirdek dayanımı için alt sınır ve üst
sınır akma gerilmesi dayanımları tanımlanmıştır. Bu çalışmada S275 çeliği
kullanılmıştır. Alt ve üst sınır gerilme dayanımı değerleri bu çeliğin akma gerilmesi
dayanımının ±10%’u olacak şekilde belirlenebilir. Çapraz alt sınır akma dayanımı,
Fyscmin, ile çapraz çekirdeği alanı belirlenirken, çapraz üst sınır akma dayanımı Fyscmax,
ile birleşimlerin ve birleşim araçlarının tasarımı gerçekleştirilir.

Burkulması önlenmiş çaprazların dayanımları, çaprazın çekirdek alanı ile tanımlanırken,

analitik modelde bu çekirdek alanını hiçbir düzeltme yapmadan kullanmak çaprazın
rijitliğinin doğru bir şekilde temsil edilmemesine neden olur. Çaprazın toplam rijitliği
sadece çekirdek bölgenin katkısını değil aynı zamanda uç birleşim bölgelerinin
etkilerini de içermesi nedeniyle, yapı analizinde bir rijitlik düzeltme katsayısı, KF
dikkate alınmalıdır(Denk. 1). Burada Asc, akma bölgesindeki çelik çekirdeğin düzeltme
katsayısı, E, elastisite modülü, L ise çapraz uzunluğudur. Bu katkı, genellikle çaprazın
rijitliğinin %10’u kadardır. Bu çalışmada, sistem modellerinde çaprazların rijitlikleri 1.1
katsayısı ile artırılarak düzenlenmiştir.
KF ( Asc ) E
K mod el  (Denk. 1)
L

Burkulması önlenmiş çaprazlar ve bu çaprazların bağlı olduğu elemanların

boyutlandırılmasında AISC Tasarım Kılavuzu (AISC Seismic Design Manual) göz
önünde tutulmuştur. Buna göre, çaprazlı çerçeve kiriş ve kolonlarının
boyutlandırılmasında dayanım esaslı iç kuvvetler dikkate alınmıştır. Bu iç kuvvetler
çaprazların dayanımlarına ulaştıkları durumdaki iç kuvvetler ile düşey yapı yükleri
etkilerinin toplanmasıyla elde edilmiştir. Çaprazların dayanımları, çekme ve basınç
durumuna göre farklılık göstermekle birlikte, çaprazın üst sınır akma gerilmesi,
Fyscmax’ın kullanılması ile elde edilebilmektedir. Düşey yapı yüklerinin katkısı sabit yük
azaltılmadan, hareketli yükün %30’u alınarak hesaplanmıştır.

3
Tmax maksimum çekme kuvveti, Pmax maksimum basınç kuvveti, β, basınç dayanımı
düzeltme katsayısı, ω, pekleşme düzeltme katsayısı, Asc, akma bölgesindeki çelik
çekirdeğin alanı (mm2) ve Fyscmax üst sınır akma gerilmesi (N/ mm2) olmak üzere;

 Basınç durumunda düzenlenmiş çapraz dayanımı;  Asc Fysc max

 Çekme durumunda düzenlenmiş çapraz dayanımı;  Asc Fysc max
olarak hesaplanır.

Basınç dayanımı düzeltme katsayısı β ve pekleşme düzeltme katsayısı ω değerlerinin

elde edilmesi için çaprazın malzeme dayanım deneyleri sonucunda elde edilen yük –
yerdeğiştirme eğrilerine ihtiyaç duyulur. Bu çalışmada β = 1.1 ve ω=1.36 olarak
alınmıştır.

Şekil 2’de örnek bir çapraz eksenel kuvvet – yerdeğiştirme eğrisi verilmiştir. Buna göre
maksimum basınç gerilmesinin maksimum çekme gerilmesine oranı β değerini,
belirlenen şekildeğiştirmeye karşı gelen maksimum çekme kuvvetinin, deney
numunesinin akma dayanımının çekirdek alanı ile çarpımı sonucu elde edilen kuvvete
oranı da ω değerini vermektedir.

 Fysc A sc Pmax
 
 Fysc Asc Tmax

 Fysc Asc Tmax

 
Fysc Asc Fysc Asc

Şekil 2 Çapraz Eksenel Kuvveti-Yerdeğiştirme İlişkisi (AISC 341-10)

Model Yapıların Doğrusal Olmayan Statik İtme Analizi

Artan yükler altında yapı sistemlerinin yük-tepe yerdeğiştirmesi eğrilerini elde etmek
amacıyla, yapı taşıyıcı sistemlerinin iki boyutlu doğrusal olmayan analitik modelleri
OpenSEES (Open System for Earthquake Engineering Simulation) bilgisayar yazılımı
kullanılarak geliştirilmiştir. Her bir analitik model, birinci doğal titreşim periyodu, üç
boyutlu analitik model esas alınarak hesaplanan periyot değeri ile karşılaştırılarak
doğrulanmıştır.

Tüm burkulması önlenmiş çaprazlar ile, kiriş ve kolonların malzeme modeli için,
pekleşme etkilerinin de göz önüne alındığı Giuffré-Menegotto Pinto modelinden
yararlanılmıştır (OpenSEES’de Steel02). Şekil 3’te Steel02 malzemesinin gerilme –
şekildeğiştirme eğrisi gösterilmiştir. “E” malzemenin malzemenin doğrusal elastik

4
bölgede elastisite modülünü temsil etmektedir. “Ep” ise pekleşen bölgedeki eğimi
göstermektedir. fy çeliğin akma gerilmesi dayanımı olarak belirtilmiştir.

Gerilme [N/mm2]

Şekildeğiştirme
Şekil 3 OpenSEES Steel02 malzemesi gerilme – şekil değiştirme eğrisi
Üç boyutlu yapıların taşıyıcı sistemlerinin OpenSEES modelleri, iki boyutlu olarak
geliştirilmiştir. Şekil 4(a)’da model binaların tipik planını göstermektedir. Geliştirilen
tipik iki boyutlu OpenSEES modelleri Şekil 4(b) ve Şekil 4(c)’de verilmiştir. Analitik
modellerde, yatay yüklerin aktarılmasında etkin olmayan ancak paylarına düşen düşey
yapı yükleri nedeniyle, ikinci mertebe etkilere katkısı bulunan kolonlar, fiktif düşey ve
yatay kafes elemanlar tanımlanarak dikkate alınmıştır.

Z
Y
(b)
Fiktif Kolonlar

Z
X

Fiktif Kolonlar
(c)
(a)
Şekil 4 (a) Model Yapı Tipik Planı (b) 4 Katlı Yapının y-doğrultusu OpenSEES Modeli
(c)4 Katlı Yapının x-doğrultusu OpenSEES Modeli

5
Analiz Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Bu çalışmada, doğrusal olmayan statik itme analizi sonucunda burkulması önlenmiş

çaprazlı model yapı sistemlerinin büyütme katsayısı ve taşıyıcı sistem davranış
katsayıları araştırılmıştır. Bununla birlikte, kolon ve çaprazların kuvvet – yerdeğiştirme
eğrileri kullanılarak iç kuvvet istemlerinin kapasite değerlerine oranları elde edilmiştir.
Aynı zamanda, çaprazların eksenel normal kuvvet –şekildeğiştirme eğrileri elde
edilerek, çaprazların akma dayanımlarına ulaşma durumu irdelenmiştir.

Büyütme Katsayısı

Bu katsayı, artan yükler etkisi altında yapılan doğrusal olmayan analiz sonucu çizilen
yük – yerdeğiştirme eğrisi kullanılarak elde edilebilmektedir. Büyütme katsayısı,
doğrusal olmayan statik itme analizi sonunda elde edilen gerçek dayanımın, tasarım
dayanımına oranı olarak tanımlanabilir (Şekil 5).

Şekil 5 Doğrusal olmayan statik itme analizi sonucu elde edilen tipik kuvvet –
yerdeğiştirme eğrisi

Analitik modellerin artan yükler altında doğrusal olmayan analiz sonucunda elde edilen
taban kesme kuvveti- tepe yerdeğiştirme eğrileri Şekil 6 ve Şekil 7’de verilmiştir.
Analizler en büyük taban kesme kuvveti değerine ulaşıldığında sonlandırılmıştır.

Taşıyıcı sistem modellerinin taban kesme kuvveti-tepe yerdeğiştirmesi eğrileri esas

alınarak gerçek dayanım, Vy nin tasarım dayanımı, Vd ye oranı (Denk. 2) şeklinde
hesaplanan büyütme katsayısı değerleri Tablo 1’ de verilmektedir.

Vy
 (Denk. 2)
Vd

6
 3000

Taban Kesme Kuvveti [kN]

2500
2000
10 Katlı
1500
8 Katlı
1000
6 Katlı
500
4 Katlı
0
0 20 40 60
Tepe Yerdeğiştirmesi [cm]

Şekil 6 Analitik Modellerin x – doğrultusu Taban Kesme Kuvveti – Tepe

Yerdeğiştirmesi Eğrileri

3000
Taban Kesme Kuvveti [kN]

2500
2000
10 Katlı
1500
8 Katlı
1000
6 Katlı
500
0 4 Katlı
0 20 40 60
Tepe Yerdeğiştirmesi [cm]

Şekil 7 Model Yapıların y – doğrultusu Taban Kesme Kuvveti – Tepe Yerdeğiştirmesi

Eğrileri

Tablo 1 Büyütme Katsayısı

Büyütme Katsayısı
Kat sayısı x- doğrultusu y-doğrultusu
4 2.20 2.19
6 2.12 2.13
8 2.11 2.13
10 2.12 2.11

Taşıyıcı Sistem Davranış Katsayısı

Bu katsayının hesabı için ATC 19 (Applied Technology Council) ‘dan faydalanılmıştır.

Buna göre, taşıyıcı sistem davranış katsayısının hesaplanabilmesi için üç bileşene
ihtiyaç duyulmaktadır (Denk.3). Bunlar, dayanım faktörü, Rs, süneklik faktörü Rμ ve
hiperstatiklik faktörü adı verilen RR bileşenleridir. Taşıyıcı sistem davranış katsayısı R,
bu üç bileşenin çarpımı sonucu elde edilmektedir. Elde edilen taşıyıcı sistem davranış
katsayısı değerleri Tablo 2’de verilmiştir.
R  RS R RR (Denk. 3)

7
 Tablo 2 Taşıyıcı Sistem Davranış Katsayısı (R), Dayanım Faktörü (Rs) ve Süneklik
Faktörü (Rμ)
R RS Rμ
Kat x- y- x- y- x- y-
doğrultusu doğrultusu doğrultusu doğrultusu doğrultusu doğrultusu
4 13.40 13.08 2.20 2.19 6.09 5.97
6 10.68 11.85 2.12 2.13 5.04 5.56
8 8.34 9.26 2.11 2.13 3.95 4.35
10 7.03 8.14 2.12 2.11 3.32 3.86

RR katsayısı, tanımlanması zor olan ve konu ile ilgili fazla çalışmanın bulunmadığı bir
katsayıdır. Göçme mekanizmasının oluşması için gerekli plastik mafsal sayısı ile ilgili
olan bu katsayı 1 ya da 1’den küçük alınabilir. Bu çalışmada elverişsiz durumu elde
etmek için 1.0 olarak alınmıştır.

Kolon Eksenel Kuvvetleri

Doğrusal olmayan statik itme analizi sonucunda meydana gelen eksenel normal
kuvvetler (Pu), hem tasarımda kullanılan iç kuvvetler (P), hem de kolon enkesitlerinin
nominal eksenel basınç/çekme kuvveti dayanımları (Pcr) ile karşılaştırılmıştır. Şekil 11’
de 4 katlı binanın kolonlarındaki eksenel kuvvet karşılaştırmaları gösterilmiştir.

Basınç 4 Çekme Basınç 4 Çekme

KAT SAYISI

KAT SAYISI

3 3
x - Doğrultusu
y - Doğrultusu
2 2
x - Doğrultusu

1 1 y - Doğrultusu
-1,00 -0,50 0,00 0,50 1,00 -1,00 -0,50 0,00 0,50 1,00
Pu/Pcr Pu/P

Şekil 11 4 Katlı Bina Kolon Pu/Pcr ve Pu/P Karşılaştırmaları

Burkulması Önlenmiş Çaprazların Kuvvet – Şekildeğiştirme Eğrileri

Burkulması önlenmiş çaprazların eksenel kuvvet-yerdeğiştirme eğrileri elde edilerek

akma durumları incelenmiştir. Çapraz elemanlarının her bir model yapı sistemi için
katlara göre akma durumları incelenmiştir ve 4 katlı yapının y doğrultusu için yapılmış
analizleri Şekil 12’de verilmektedir. Şekil 12 incelendiğinde en üst kat çaprazları hariç
tüm diğer çapraz elemanların akma dayanımlarına ulaştığı gözlemlenmiştir.

8
 P [kN] 1000 1000

P[kN]
500 500
1. Kat 2. Kat

0 0
0 100 200 0 100 200
δ[mm] δ[mm]

600 600
P[kN]

P[kN]
400 400
200 3. Kat 200 4. Kat
0 0
0 20 40 60 80 0 20 40 60 80
δ[mm]
δ[mm]

Şekil 12 4 Katlı analitik modelin y-doğrultusu çaprazları eksenel kuvvet -

şekildeğiştirme eğrileri (çekme durumu)

Sonuçlar
Bu parametrik çalışma sonucunda elde edilen başlıca sonuçlar aşağıda özetlenmiştir:

1. Yapılan doğrusal olmayan analiz sonucunda, büyütme katsayılarının sırasıyla x

ve y doğrultuları için, 4 katlı yapıda 2.20 ve 2.19, 6 katlı yapıda 2.12 ve 2.13, 8
katlı yapıda 2.11 ve 2.13, 10 katlı yapıda da 2.12 ve 2.11 değerleri arasında
değiştiği görülmüştür. Böylece, büyütme katsayılarının yapı sistemi
yüksekliğine bağlı olarak çok büyük değişiklikler göstermediği anlaşılmaktadır.

2. Elde edilen büyütme katsayıları, AISC 341-10 standardında kirişlerin kolonlara

mafsallı olarak bağlandığı sistemler için verilen 2.0 değeri ile karşılaştırıldığında
farkın %10 ile %6 arasında değiştiği görülmektedir.

3. Elde edilen taşıyıcı sistem davranış katsayılarının 13 ve 7 değerleri arasında

değiştiği ve yapı yüksekliği arttıkça azaldığı sonucuna ulaşılmıştır.

4. Doğrusal olmayan analiz sonucuna göre, en büyük taban kesme kuvvetine

ulaşılması durumunda kolonlarda elde edilen en büyük eksenel basınç ve çekme
kuvvetlerinin, kolon eksenel kuvvet taşıma kapasitelerine oranı incelendiğinde,
bu oranların 1.0 de küçük olduğu, dolayısıyla kolon eksenel basınç ve çekme
kapasitelerinin aşılmadığı görülmektedir. Diğer bir deyişle, kolonların, çapraz
elemanların akmaya ulaşması durumunda etkisinde oldukları eksenel basınç ve
çekme kuvvetlerini güvenle aktarabilmektedirler.

5. Doğrusal olmayan analiz sonucuna göre enkesitleri her iki katta bir değişen
çaprazların eksenel kuvvet – şekildeğiştirme eğrileri incelendiğinde, sadece en

9
 üst kattaki çaprazların elastik bölgede kaldığı, diğer tüm çapraz elemanlarının
akmaya ulaştığı gözlenmiştir.

Kaynaklar

AISC 341-10 (2010) Seismic Provisions for Structural Steel Buildings, American
Institute of Steel Construction, Chicago, Illinois 60601-18023

AISC 360-10 (2010) Specification for Structural Steel Buildings, American Institute of
Steel Construction, 2010, Chicago, Illinois 60601-1802

Asgarian, B. , Shokrgozar, H.R. (2009) BRBF Response Modification Factor, Journal of

Constructional Steel Research, K.N. Toosi University of Technology, Tehran, Iran

Ariyaratana C., Fahnestock, L.A., (2011) Evaluation of buckling-restrained braced

frame seismic performance considering reserve strength, Engineering Structures, 33
(2011) 77-89.

ATC (1995) Stuructural Responce Modification Factors, Applied Technology Council,

California 94065

Christopulos, A. S., (2005) Improved Seismic Performance of Buckling Restrained

Braced Frames, Master of Science in Civil Engineering, University of Washington,
Washington, DC
DBYBHY (2007) Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik
2007, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara

Eşsiz, Ö. (2005) Deprem Bölgelerindeki Çelik Çapraz Çerçeve Sistemlerin Avantajları.

Deprem Sempozyumu, 23-25 Mart 2005, Kocaeli

Karataş, Ç. A., Çelik C. O., (2009) Burkulması Önlenmiş Çaprazlı (BÖÇ) Çelik
Çerçeve Sistemlerin İncelenmesi, 3. Çelik Yapılar Sempozyumu, İMO Gaziantep
Şubesi, Gaziantep/Türkiye

Prinz, G. S., Richards, P. W., (2012) Seismic Performance of Buckling-Restrained

Braced Frames with Eccentric Configuration, Journal of Structural Engineering ASCE
(American Society of Civil Engineers), March 2012, s.345-353
Sabelli, R., Lopez, W. A., (2004) Design of Buckling-Restrained Braced Frames, The
Steel Conference, Modern Steel Construction, March 2004

10