H CH MINH nhn nh tng hp

Li Ni u

Tng nghe ni trong mi con ngi lun tim n mt thin thn v mt c qu.
Nhng con ngi khng phi l thn cng chng phi l qu. L tng m con ngi
theo ui, thnh qu m con ngi t c cng vi hnh vi biu hin cuc sng ca con
ngi s cho php nhn din con ngi nghing v pha thn hay v pha qu.
iu ny cng ng khi p dng vi nhng ngi u tranh chnh tr. Mc tiu m h
theo ui, phng thc dnh quyn lc m h thi th, quyn lc m h vn dng, nh hng
vai tr ca h tc ng vo sinh hot x hi ni chung ... chnh l nn tng c th nht
nh gi h nghing v pha no.
H Ch Minh l ngi tham gia u tranh chnh tr v l mt nhn vt lch s Vit
Nam. Thi k u tranh ca H Ch Minh cng l thi k lch s Vit Nam gn lin vi
nhiu bin c trng i ca th gii trong th k 20. V th, H Ch Minh cn c coi l
mt nhn vt lch s ca th gii trong th k va qua.
Nhng, c nhng nhn vt lch s thng xuyn hin ra gia nh sng chi chang th
cng c nhng nhn vt lch s lun ln khut sau nhiu lp sa m. C nhng nhn vt lch
s hon ton tr thnh du tch d vng ngay sau khi t gi ci i th cng c nhng nhn
vt lch s tip tc tc ng vo mi sinh hot ca nhiu th h tip ni.
H Ch Minh khng nm trong s nhn vt lch s mau chng tr thnh d vng. ng
trt hi th cui cng t ngy 2 thng 9 nm 1969, nhng gn nh vn c mt trong tng
bin c ca Vit Nam sau ngy . H Ch Minh cng khng nm trong s nhn vt lch s
m ton b cuc sng v con ngi l nhng trang sch lun m rng cho bt k ai mun
tm c. Cuc sng v con ngi H Ch Minh ln khut sau nhiu lp mn che vi nhng
mu sc tri ngc lun l mt b n gia nhng huyn thoi.
Chnh v th, H Ch Minh tr thnh i tng c din t theo nhiu cch khc bit,
thm ch tri ngc nh ngy vi m, nh trng vi en.
Nhiu nh vn, nh bo, nh vit s trn th gii coi H Ch Minh l mt chnh tr
gia ti ba, mt ngi nng tinh thn quc gia ch ngha hn l tinh thn quc t ch ngha d
H Ch Minh l ngi cng sn. Mt s tc gi cn i xa hn khng ngn ngi gi H Ch
Minh l nh i quc ca Vit Nam. a s cc tc gi ny u ngh rng H Ch Minh
c ton th hoc t nht l phn ln dn chng Vit Nam tn knh v tin tng. Nhiu tc
gi nhc ting Bc m ngi dn Vit Nam dng gi H Ch Minh, nhc chuyn H
Ch Minh c sng bi nh mt v t hn, c dn chng vi ni lp miu th v coi
nh bng chng xc minh nhn nh ca h l trong tri tim ngi dn Vit Nam, H Ch

Minh c v th ca mt lnh t v i, mt anh hng cu quc , mt cha gi dn
tc...
ng thi, khng thiu nhng ngi cm bt khc li nhn H Ch Minh nh k i
phn quc i vi dn tc Vit Nam. Di mt nhng tc gi ny, H Ch Minh say m l
tng cng sn ti mc sn sng a t nc v ng bo vo nhng thm cnh au n
cng tt c ginh thng li cho Khi Tam Quc T trong cuc i u vi cc quc
gia Ty Phng. Khng nhng th, H Ch Minh cn l con ngi tn c xo tr, trn i l
mt chui di th on him c. Chng c vin dn cho nhn nh ny l hnh vi st hi
cc nh i quc vo thi gian trc v sau 1945 nm c quyn lnh o, hnh vi bp bm
tuyn b gii tn ng Cng Sn nm 1945, hnh vi di gt d lun t t v mt b ngoi
thnh thin trong khi sng nhy nha nh mt k v lun, hnh vi tm mu na triu ngi
v ti vi chnh sch ci cch rung t thi khong 1953-1955, hnh vi cng chim min
Nam bng v lc gy nn cuc chin m mu sut 20 nm, v trn ht l s y lui t
nc vo cnh sng a y trong ngu dt, i ngho v ngc t p ch cho ti ngy nay...
Tt nhin, theo nhng tc gi ny, hnh tng H Ch Minh trong tri tim ngi dn Vit
Nam ch c th din t bng nhng t tha m xut hin ngay t 1945-46 nh co H,
qu vng, ma u... Bng chng cao hn ht cho s khip hi v lng th hn ca
ngi dn Vit Nam i vi H Ch Minh l s kin hng triu ngi b trn khi min Bc
nm 1954 v t nht hn hai triu ngi bt chp mi ni him ngho, k c sng gi i
dng, b qu hng vt bin ra i sau ngy 30.4.1975.
Tm li, kin nhn nh v H Ch Minh ri rc trong hng trm tc phm vit v
chin tranh Vit Nam v v tiu s H Ch Minh c chia lm hai loi r rt, hon ton tri
ngc. Mt bn coi ng nh thn tng, mt bn coi ng l "tn phn quc s mt ca thi
i".
S kin ny khng ch xy ra vi ring H Ch Minh v c th d dng gt qua nu H
Ch Minh khng thuc hng ng u tranh chnh tr, tc cuc sng v hnh vi ca ng khng
gn lin vi cc bin c chung trong mt giai on lch s. trng hp ny, d ng l thin
thn hay c qu th nh hng ln nht vn khng vt khi gii hn thc y s ngng m
hay khinh ght i vi ring mt c nhn bit lp. S ngng m hay khinh ght dnh cho
mt ngh s chng hn khng tr thnh mi bn tm ca x hi, v l biu hin quyn t
do v khng h dn ti nhng nhn nh sai lc v cc bin c chung din ra.
S kin ny vn c th gt qua d H Ch Minh thuc hng ng u tranh chnh tr
nhng nm trong s nhng nhn vt lch s hon ton tr thnh d vng. Nhng bo cha
nh Tn Thy Hong, Neron... nhng lnh t tn c nh Hitler, Staline... ngay gi pht ny
vn c th cn c mt s ngi ngng m v tip tc l ti ca ngi ca mt s ngi
cm bt no trn th gii. Nhng vic by t s ngng m nhng nhn vt ny v s
xut hin cc tc phm ca ngi h khng th khin i ngc thc cht mi bin c m h
tng tham d. ng thi, d c chiu sng bng nh ho quang no th h cng khng th
vt khi vai tr du tch ca mt thi khut tc ng ni vo tin trnh sinh hot
chung ca x hi hin nay.
H Ch Minh nm ngoi c hai trng hp trn.
Vi t cch chnh tr gia, con ngi v hot ng ca H Ch Minh gn kt vi hng
lot bin c c tm mc xoay chuyn hn chiu hng sinh hot x hi Vit Nam sut hn
na th k qua. Khng th bc b du n H Ch Minh trn thc t Vit Nam k t u thp
nin 1940 hay ni mt cch khc, lch s Vit Nam t thi im trn khng th tch khi con
ngi v hnh ng ca H Ch Minh.
Nhu cu nh gi chnh xc cc bin c ng nhin bao gm nhu cu nh gi chnh
xc v con ngi v hnh ng ca H Ch Minh. Tc ng h tng gia ngi v vic
y rt r rng. iu ny l gii s trng c mt s ng ngi cm bt trn th gii vit
v H Ch Minh. Con ngi v tn tui H Ch Minh cha hn tm vc khin ni s
ngi trn chn ti H Ch Minh, nhng mc tc ng vo i sng th gii ca vn
Vit Nam t na th k qua i hi phi c tm hiu thu o v trong tin trnh nh gi
cc bin c ti Vit Nam, cc tc gi khng th khng nh gi v nhn vt H Ch Minh.
Tin trnh nh gi cc bin c ti Vit Nam cha dng li v nhiu n s vn cha tm
c gii p dt khot. Chng c c th l ang hin din song song hai li nhn tri ngc
v H Ch Minh.
Cn xc nh ngay rng s hin din hai li nhn tri ngc v ring mt con ngi
khng phi ng c ch yu thc y vic tip tc nhn dng H Ch Minh. Nhn dng H
Ch Minh hon ton khng c n thit nu nm ngoi ngha l mt on ng trn con
ng nhn dng mt thi k lch s. Vn c t ra, v bt buc phi t ra, chnh l
yu cu thm nh chnh xc v mi bin c ti Vit Nam, trong khng th b qua s
thm nh chnh xc v nhn vt H Ch Minh.
Yu cu trn cng khn thit do tnh ni di lin tc ca nhng bin c khi u t thp
nin 1940. Cho ti nay, thc t v tng lai Vit Nam khng ch in hn du vt nhng bin
c qua m tip tc b nho nn, b khun nn bi chnh nhng bin c . Nu hnh dung
Vit Nam nh mt con thuyn th con thuyn Vit Nam cha ra khi cnh ng quay cung
gia cn l dy ln t hn na th k qua. iu kin tt yu cho n lc nh hng vt qua
sng gi thun mi xui dng chnh l s p ng i hi nhn thc chnh xc v cn l.
Ngoi ra, s hin din ca H Ch Minh trong cc bin c ang tip din ti Vit Nam
l iu khng th ph nhn. Tnh ti nay, H Ch Minh qua i trn 34 nm, nhng di
ch hin nay trong nc, tng ngy tng gi tn H Ch Minh vn c nhc nh nh
nh sng soi ng cho mi cng vic v khun mu sng cho mi la tui, t tr n gi.
H Ch Minh khng ch l du n trn thc t ca mt thi k m tip tc l ng c chi phi
thc t x hi Vit Nam. V th, vic nhn dng H Ch Minh cn vt xa thm khi ngha
mt on ng nhn dng cc bin c lch s.
Phi nhn dng H Ch Minh, nu mun nh gi chnh xc cc bin c v ang
din ra trn t nc Vit Nam. V, cng phi nhn dng H Ch Minh, nu mun nh gi
chnh xc hng tng lai ca i sng Vit Nam di nh hng trm lp mi phng din
sinh hot x hi ca ng.
y l hai ng c ch yu thc y s hnh thnh ni dung cun sch ny nhn
dng mt con ngi v ang tip tc chi phi i sng Vit Nam gp phn nhn dng
mt giai on lch s, ng thi gp phn nh gi chnh xc chiu hng din bin ca thc
t x hi Vit Nam hin nay.

*
Qua nhn nh ca nhng tc phm m chng ti c c, nhn vt H Ch Minh
c quan st t nhiu gc v c khc ha bng nhiu mu sc. Chn dung nhn vt
H Ch Minh khng ch l mt hnh tng m bao gm ton b kha cnh sng ca con
ngi t tm tng, ch, li l, hnh vi, tng quan, s nghip ... thm ch gm c nhng
nt din t theo huyn thoi v theo cm xc ring ca mt s ngi vit.
Tt nhin, cc gc quan st khc bit a n nhng bc chn dung khc bit v
khng th c s tng hp hon ton gia cc bc chn dung. Nhng mc khc bit d
m ln ti cng cc vn ch t vo mi bc chn dung hai mu sc ch yu c th phn
thnh hai loi tng phn nh nhc trn.
L do no khin xut hin hai loi chn dung H Ch Minh tng phn nh th?
Bng cch ngh bnh thng, ngi ta d dng cho rng s kin trn ch do th ng
i nghch ca cc tc gi trong tnh trng phn tranh tng din ra ti Vit Nam. Ngay t
thng 8-1945, chnh trng Vit Nam c s i u gia nhng ngi chn ch ngha
Cng Sn lm l tng v nhng ngi tham gia u tranh vi tinh thn quc gia yu nc.
Cuc phn tranh ko di tc ng vo hng suy t ca nhiu ngi cm bt trn th gii
v dn dn hnh thnh thi h tr pha ny hoc pha khc.
Cc tc gi thuc phe Cng Sn hoc nghing v phe ny d nhin phi ca tng H Ch
Minh, phi tm thy nhn vt ny mi c tnh ca mt con ngi cao c, mt bc anh
hng. Ngc li, cc tc gi thuc phe i khng khng th nhn nhn H Ch Minh l ngi
yu nc v vai tr cn b Quc T Cng Sn ca ng ta v khng ngn ngi ht mi s
tn c gian tr ln u k tiu biu cho phe nh bi mnh.
S thc c gin d nh vy khng?
nh rng khng th ph nhn thi hn th do phe phi, nhng khng th v th m
d dng y ht ngi trn khp th gii vo phe ny hay phe kia ty tin nh gi mi
nhn nh c pht biu.
Trong thc t, bn cnh nhng ngi cng sn Vit Nam vn l th h ca H Ch
Minh cm bt ca ngi lnh t vn c nhiu ngi cm bt trn th gii khng h ng chung
trn tuyn vi h c ci nhn v H Ch Minh phn no tng hp vi h. ng thi, bn
cnh nhng ngi Vit Nam th hn Cng Sn sn sng tha m H Ch Minh cng c
khng t ngi cm bt trn th gii cha tng chn th ng chng i Cng Sn khc
ha H Ch Minh nh mt tai ha i vi dn tc Vit Nam.
Hn na, trong s nhng tc phm xa b cc huyn thoi t v cho H Ch Minh v
coi ng ta nh mt k xo quyt, tham tn li c nhng tc phm m tc gi chnh l ngi
cng sn Vit Nam. Cng khng th qun rng nhiu ti liu c cc tc gi dng lm c s
cho nhn nh chnh l ti liu c lu tr hoc cng b bi cc c quan hay gii chc t
Mc T Khoa v Bc Kinh.
Thi th hn phe phi d l mt thc t nhng khng l gii s nhn nh tri
ngc ang c v H Ch Minh.
Theo thin kin, nhn nh tri ngc ny xut pht t quan nim khc nhau v l
tng v tip theo l quan nim khc nhau v l tng m H Ch Minh theo ui.
S nh gi cao l tng cng sn vi mc ch u tranh giai cp trn ton th gii
hay nh gi cao l tng quc gia vi mc ch u tranh gii phng dn tc l nn tng th
nht hnh thnh ci nhn khc bit v H Ch Minh. Nn tng th hai hnh thnh ci nhn
khc bit l s xc nh v l tng ca bn thn H Ch Minh. D H Ch Minh l cn b
ca Tam Quc T vi nhng nhim v r rt c trao ph t Lin X nhng vn c
ngi cho rng H Ch Minh khng theo con ng u tranh giai cp m l mt ngi yu
nc.
Nhng nhn nh khi t nn tng th nht c th d dng gii thch bng th ng
nghing v pha ny hay pha khc v cng d dng thm nh mc chn xc do dng
cao hoc h thp i tng. T nn tng ny, th ng ca ngi cm bt lun gi vai tr
quyt nh s hnh thnh cc nhn nh c pht biu trong khi yu cu khc ha chnh xc
v i tng c th sn sng b gt b nu cn thit.
Nhng nhn nh khi t nn tng th hai khng nm trong vng chi phi ca cc th
ng nghing v pha ny hay pha khc nn c th k l biu hin hon ton hng nhn ch
quan ca ngi cm bt. Nhng hng nhn ch quan ca bt k c nhn no cng khng
thot khi qui lut hnh thnh da trn tc ng ca mi mt din ha s sng bao gm t
cnh ng, tm t ring bit ca tng c nhn ti khung cnh thc t chung ca thi i thng
qua cch tip nhn cng hon ton ring bit ca tng c nhn. Mt thm cnh chin tranh,
mt hnh vi tranh u, mt li ni du dng, mt giai thoi cm ng hay vc dng, c ch
ca mt nhn vt no ... lun ghi li du n khc nhau trong tm t ca cc i tng t
dn ti nhng hng nhn nh khng th tng hp. Nhng nhn nh tri ngc t nn
tng ny rt kh khn cho n lc gii thch v thm nh mc chn xc v khng gii hn
theo mt nh hng v v cng phc tp.
D vy, i din vi nhng nhn nh c v H Ch Minh vn l bc bt buc phi
qua xa nhng lp my m che khut mt khun mt tht y b n hu c th hon tt
ci cng vic nhn dng chnh xc v mt nhn vt lch s m nhu cu thc t Vit Nam
ang i phi p ng.
Chng ti s c gng xem xt tt c nhng nhn nh trn t nhiu gc , phn tch
trn c 3 phng din lch s, chin lc sch lc v ch thuyt vi mong c i ti mt
nhn nh tng hp th hin mc chnh xc hn.
Khi dng t tng hp, chng ti nh ti t ngoi ng synthtique hay synthetical v
c th khin bn c lin tng ti cc t synthse hay synthesis va c ngha khoa hc va
c ngha trit hc c bit trong qu trnh bin chng tam cp ca Hgel: (thse),
Phn (antithse), v Hp hay Tng (synthse) (1). S lin tng nh vy khng
c hi g, v trong hng trm tc phm vit v H Ch Minh, hoc hng ngn cu ni ca tng
hay ch trch ng, qu tnh, ni chung, c hai xu hng tri ngc nhau, nh vi phn .
Nu t a ra mt nhn xt cn bng hn th cng l mt th tng hay hp no .
Ngha khoa hc ca t tng hp (synthse) th biu hin c th bng cng vic ti cc
phng th nghim: phn tch (analyse, analysis) v tng hp (synthse, synthesis). em nc
phn tch s thnh khinh kh v dng kh. em 2 cht kh ny tng hp theo t l H2O s c
nc. Nh vy tng hp khc hn tng cng v cng khc vi pha trn (mlange).
Chnh trong khi nim , chng ti chn t tng hp vi ngh xc nh khng theo
ui cng vic pha trn hay ch c kt, tng cng cc nhn nh c pht biu v H
Ch Minh.
Nhng vic phn tch v tng hp khoa hc lun i phi c cht xc tc th vic nhn
dng mt con ngi khng th thiu nhn thc v mi trng sng ca con ngi . Tc
ng h tng gia mi trng sng v con ngi khng ch gip xc nh mc chnh xc
ca cc bin c lin h n con ngi m cn gip thu trit qu trnh hnh thnh nhng nt
c trng ca chnh con ngi. Mi trng ca mt con ngi lun thay i theo thi gian
v con ngi cng c th lin tc thay i mi trng nn vic p ng nhu cu nhn thc v
kha cnh ny i hi khng th ri xa nhng thay i .
Mt cch c th, nhn dng H Ch Minh, bt buc phi nhn li nhng mi trng
sng ca ng khi cn l cu b Nguyn Sinh Cung t Cung hay Coong hay B Con, khi
mang tn Nguyn Tt Thnh n trng cho ti lc xut dng, khi mang tn Ba trn
tu bin, khi mang tn Nguyn i Quc Php chung vi cc nh cch mng Phan Vn
Trng, Nguyn Th Truyn, Nguyn An Ninh (v c th c Phan Chu Trinh), khi mt
mnh mang ci tn , khi ly tn L Thy, Vng, Tng Vn S, H Quang... Trung Hoa
v Xim, khi chn ci tn cui cng H Ch Minh ghi nh khng ngui ngi v
Trung Hoa Tng Tuyt Minh, mt n h sinh Kit gio, mt ng vin cng sn trung kin
v mt ngi chung tnh.(**)
Tt nhin khi nhn dng mt nhn vt u tranh, nhng ghi nhn v mi trng sng
khng th khun hn trong thc trng sinh hot kinh t, x hi, vn ha m bt buc phi m
rng qua phm vi chnh tr vi nhng ghi nhn chnh xc v cc bin c, cc lc lng cng
cc ch thuyt, cc chin lc sch lc u tranh... Thiu nhng ghi nhn trn, bc tng
tr ngi s tr thnh bt kh vt vi cao vi vi.
Bi v, bng cch no nhn dng nhn vt H Ch Minh khi khng thu hiu v ch
ngha cng sn, khng thu hiu v chin lc sch lc ca t chc Tam Quc T (c
th l Lin X), khng thu hiu v cch thc Cng Sn thu dng, o to H Ch Minh
cng nhim v ng nhn lnh? V bng cch no nhn dng H Ch Minh, khi khng
thu hiu v t chc ng v Chnh Ph do ng lnh o, khng thu hiu v ch trng
ng li ca ng trong cuc chin Vit Nam, khng thu hiu v ci ch m ng
li nh mt di sn?
thc v yu cu khin chng ti hiu rng d chn t tng hp nh danh cho
cng vic ca mnh, gii hn hiu bit ca chng ti kh cho php chng ti vt qua mc
ch gp phn cho n lc tin ti mt nhn nh tng hp v H Ch Minh.

*
V suy lun, chng ti phi hp phng php c in gin n ca Aristote (384322
B.C) tng ph cp bi cc trit gia ln nh Saint Thomas Aquinas (1225 -1274), Ren
Descartes (1596-1650)... vi bin chng php ca Friedrich Hgel (1770-1831), duy vt bin
chng ca Karl Marx (1818-1883), suy din theo c din dch php (deduction) ln quy np
php (induction), va khi t cc nguyn tc c bn ca ch thuyt i ti nhng s kin
c th, va i ngc t nhng s kin c th tr v cc nguyn tc c bn ca ch thuyt.
Ni mt cch nm na, xt cy hiu qu, v ngc li, xem qu bit cy.
y l mt con ng gp ghnh, nhng chng ti khng cn chn la no khc c
th t kt qu tng i hp vi mong mi.
Chng ti hy vng phng php ny s gip vt khi khuyt im v on rt thng
xy ra vi tt c mi ngi gp phn tch cc vo cng vic loi b nhng m my m
cho ti lc ny vn khng ngng che ph nhn vt H Ch Minh v v th vn tip tc ngn
tr mi n lc nh gi chnh xc v thc t lch s Vit Nam na th k qua. Nhng chng
ti t c mc no trong cng vic vn l vn ca thc t v hon ton theo s
lng nh ca bn c.

*
Ni dung sch c chia lm 3 phn.
Phn I v II gii thiu v phn tch s lc v nhng tc phm vit v ti H Ch
Minh xut bn, gm 2 loi: Loi tiu s v loi nhn nh.
Mi loi ny u c chia thnh 2 theo phn loi tc gi:
1. Tc gi ngoi quc
2. Tc gi Vit Nam.
Nhng tc phm c gii thiu hu ht u trn di 500 trang vi ni dung a dng
v phc tp. Do , chng ti ch tm tt nhng kin trc tip lin h n nhn vt H Ch
Minh hoc gip tm hiu bi cnh sng ca H Ch Minh. D nhin cuc chin Vit Nam,
ng CSVN, Quc T CS, ch ngha CS, chin lc chin thut CS ... u l nhng bi cnh
cn lu . Vic chn lc v trng dn kin ca cc tc gi ty theo nhu cu ca ti v
mc ch ca cun sch. C nhng chng ti trng dn nhiu ln c th do c nhiu tc
gi cng lp li, c th do mun nhn mnh s tng ng hay d bit gia cc tc gi v
cng c th do dng c gi t gii thch l do ti sao c s ng hoc bt ng v
mt vn no .
Khi chn gii thiu cc tc phm, chng ti khng t nng vn xu hng chnh tr
m trc tin da vo tm vc ni dung v mc ng gp cho vn nhn dng H Ch
Minh. Tuy vy nu xt v xu hng i nghch ca cc tc gi c gii thiu, chng ti vn
gi c mc t l tng i cn bng. Thc ra, ngoi cc tc gi ng hn v mt phe r
rt, thi chnh tr ca cc tc gi, d c th gi l i nghch, vn rt a dng thay i t
cc t sang cc hu hoc ngc li vi nhiu sc thi khc nhau.
Chng ti cng khng gt b mt s tc gi thc s l th h ca H Ch Min h hoc
mt s tc gi chng i khng che du thi hn hc vi ng H, d s vic ny c th
khin nhng nh nghin cu khng ng v phi i din vi thi tn sng qu hoc
nhng t ng thiu tao nh. Theo chng ti, thi tn sng m qung ca th h cng c
th phn nh phn no tnh cch ca nhn vt trong khi gia thm ha cht chc, au thng
xy ra vi hng chc triu sinh linh, ting ni ca cc nn nhn hay nhn chng tng tri
nhng cnh tn bo khng khip, biu hin s phn n v lng au xt cng c mt gi tr
ng gp tch cc cho cng vic nhn dng nhn vt c cuc i gn lin vi s trng .
Trong Phn III, chng ti cht lc mt s kin khc nhau cng nhng d kin a
dng m cc tc gi cung cp c gii thiu ni phn I v II tm li gii thch cho mi
vn lin quan n nhn vt H Ch Minh v cuc chin tranh Vit Nam theo hng gp
phn gip c gi nh gi mt cch tng hp v nhn vt ny.
kin ca cc tc gi rt phc tp, va tri ngc gay gt va bao gm t cc t sang
cc hu va m rng lin quan n rt nhiu vn .
Trong n lc ca mnh, chng ti tp trung cc kin trong mt s im ch yu
thng gy tranh ci nh sau:
H Ch Minh l quc gia hay cng sn?
H Ch Minh c th l mt Tito Vit Nam?
H Ch Minh c chu trch nhim v vic bn ng nh cch mng Phan Bi Chu,
v phong tro X Vit Ngh Tnh, v cuc ci cch rung t m mu, v v Tt Mu
Thn...?
H Ch Minh l ngi c lng nhn i hay ch kho ng kch?
H Ch Minh b L Dun, L c Th ln t kim ch nn gy ra cuc chin m
mu sau 1954?
Nu H Ch Minh cn sng n 1975, tnh hnh Vit Nam tt p hn?...
Nhng vn nu trn s c l gii trong cc chng ca Phn III.

CH THCH:
__________________________

(01) V sau Karl Marx, hc tr ca Hgel, cho l duy tm nn bin ch ra mt qu trnh "tam cp" khc ca bin
chng php duy vt: Quyt th (affirmation), Hy th (ngation) v Hy th ca hy th (ngation de la
ngation). Hay Khng nh, Ph nh v Ph nh ca Ph nh.
(02) Theo tc gi Trung Cng Hong Tranh cho bit nm 2001.

PHN I: NHN NH V H CH MINH - t mt s tc phm loi tiu s

* Chng 01 *
WILLIAM J. DUIKER
v Ho Chi Minh, a life

Tun bo Far Eastern Economic Review Kinh T Vin ng s ra ngy 8-8-2002 b
hn ch ph bin ti Hni v ng mt bi c ta Cc nh kim duyt bn ci v tiu s
ng H. S vic ny dn ti li qua ting li gia hng thng tn Reuters v pht ngn
vin ngoi giao Phan Thy Thanh ca H Ni. Chung quy ch v tc phm Ho Chi Minh, a
life (1) ca William J. Duiker m mt s ngi ti H Ni c nh dch ra ting Vit.
Ngoi li tn tng ca mt s s gia M ni ting nh Douglas Pike, Marilyn Young,
t Washington Post nhn nh tc phm ca William J. Duiker c l y v c uy tn
nht t trc n nay trong cc sch ni v H Ch Minh. Stanley Karnow, nh bo lo
thnh tr thnh s gia tn tui vi cun Vietnam, a history cng vit Ngi ta vit nhiu
v H Ch Minh, nhng cha c cun no bng (equals) cun ca W. J. Duiker. Ch bng
y c th c hiu theo nhiu ngha: Hay, hp dn, nhiu chi tit mi hoc nhiu trang
nht. Qu tnh cho ti nay cha c cun tiu s H Ch Minh no nhiu trang nh cun ny:
700 trang kh ln.
hon thnh tc phm, Duiker dnh 20 nm cho vic c v gp g nhng tc gi
i trc, nhng nhn chng, nhng ngi cm bt M, c, u chu, Vit Nam, Trung
Quc, Nht Bn... ng nu ra hng lot tn tui, trong phn ln l vin chc cc c quan
ti H Ni nh Vin Mc Lnin, Vin S Hc, i Hc H Ni v nhng nhn vt Cng Sn
Vit Nam m ng gi l cc hc gi v nh nghin cu thng quan tm ti H Ch Minh
hay ti cuc cch mng Vit Nam. Mt s ngi cn c ng nu ch danh nh Nguyn
Huy Hon Vin Bo Tng H Ch Minh, Trn Thanh, bn nh s hc Phng Hu Phu, L
Mu Hn, Phm Xanh, Phm Cng Tng cng cc nhn vt H Huy Gip, ng Xun K,
Quang Hng, Ng Phng Ba, Vn To, Trn Hu nh, k c Lu Don Hunh thuc
Vin Lin Lc Quc T ca Cng Sn Vit Nam ....
Cui li Ta, tc gi "tha thit mi mi cm n Yvonne (2) t ra kin nhn chu ng
ng H, ngi tr thnh gn nh mt thnh vin ca gia nh"
Nhng li trn cho thy tc gi chng nhng sng vi nhn vt ca mnh m cn li
cun c v con chia x tnh cm ca mnh i vi ng H. R rng phi cm phc ng H
lm, tc gi mi c th kt thc tc phm nh sau: Bt k cui cng ngi i phn xt v
di sn ca ng li cho dn tc mnh ra sao, ng H chim c mt ch trong ngi
n th nhng anh hng cch mng tng u tranh mnh m nhng ngi cng kh trn
th gii c c ting ni ch thc ca h (3).
Duiker trch nh cm quyn Paris v Washington b l c hi khng nm tay H
Ch Minh khi ng ny gi tay cho h bt, n ni em li hu qu thm khc cho nh n
dn Vit Nam v cho c th gii. (4) Theo Duiker, chnh tng thng Truman chu phn ln
trch nhim v tnh hnh Vit Nam do hnh vi nm 1945 bc b l th ca H Ch Minh xin
Hoa K ng h khi ng mi chn t chn ro v nc. Tc gi nhn li thi im ny qua
tng trnh, bo co ca my nhn vt trung cp Hoa K c dp tip xc vi H Ch Minh
nhng nm 1945-46 nh Archimedes Patti, Charles Fenn v n l nhng ngi ngay thng,
khng c kinh nghim v cung cch ng x ca ng H.
Thc ra, cng kh quyt on l Duiker qu tin nhng ti liu trn ngh nh th
hay ng dng nhng ti liu trn nh im ta cho ngh vn c ca mnh m ngi c
c th lng trc qua s cm phc i vi nhn vt H Ch Minh.
Khi xy dng tc phm, Duiker c ti tr qua Vit Nam, qua Lin X thu gp
ti liu, ng thi li c sn ti liu ca nhiu tc gi i trc. Khi ti liu m ng s dng
ht sc di do v a dng v bao gm t ti liu chnh thng ti ti liu ph do ng tham
kho mt vi tc gi chng Cng. Khi phn tch ti liu, Duiker lun t ra v t bng cch
nu ln nhiu gi thuyt tri ngc, nhng phn ln kt lun ca ng bao gi cng ng theo
ti liu chnh thng trc cc nghi vn ang gy tranh ci.
Chng hn trong nghi vn v v nh cch mng lo thnh Phan Bi Chu b mt thm
Php bt, Duiker a ra rt nhiu li bin bch cho rng chnh Nguyn Thng Huyn,
mt ngi thn tn ca c Phan, bo cho Php bt c Phan ch khng phi Lm c Th
l k cng tc mt thit vi H Ch Minh nh s gia Phm Vn Sn hay tc gi Hong Vn
Ch v nhiu tc gi khc vit. Ring tc gi Vit Thng, mt nh bo cng sn hot
ng cho n 1976 ti min Bc qu quyt ngi m mu bn ng c Phan chnh l H
Ch Minh. Khi ni v ng hi vn ny, Duiker cng khng nhc ti ci cht ca Lm c Th
m theo mt s tc gi l do H Ch Minh ch trng gi b mt vic ng ta c dnh vo
v bo cho Php bt c Phan, mc d Duiker tng nhc ti mi lin h khng kht gia Lm
c Th v H Ch Minh (5).
Karnow khen Duiker gii mt (demystifies) v nhn vt H Ch Minh, lm cho cc
huyn thoi, cc b n c sng t. Nhng chnh Duiker li vit cui on m u: "Ngi
trn ta cao ca n thnh dnh cho cc anh hng cch mng, H Ch Minh hn s thch th
bit rng, t nht qua cun tiu s ny, ci dng dp huyn b bao quanh ng vn cn
nguyn vn (remains intact)." (6)
C th hiu l li th nhn s bt lc trong vic gii ta cc nghi vn v tiu s H
Ch Minh v cng c th hi u li khng nh thi tn trng i vi nhn vt nn c
gi s nguyn vn cho nhng huyn thoi c. Theo di nhng trang sch, ngi c kh
bc b cch hiu th hai qua nhiu trng hp lng qun ca tc gi trc mt s s vic.
on vit v tng quan gia H Ch Minh vi Mikail Borodin, Duiker lp li
nguyn vn ti liu ca Hng H (7) vi nhiu chi tit hn t vic hai ngi chung ti
khch sn Lux Mc T Khoa thng 12-1923 v thng tr chuyn vi nhau bng ting Anh
ti vic c c sang Trung Hoa vi t cch ph t v thng dch cho Borodin lc l
Trng Phi B Lin X bn cnh chnh ph Trung Hoa Dn Quc ti Qung ng v cui
cng cng kt lun y ht Hng H: Ch ring v chng Borodin bit cn cc thc ca
ng (8).
Nhng chnh H Ch Minh di bt hiu Trn Dn Tin k khc hn v tng quan
vi Borodin. ng H k rng lc ng qua Trung Quc tm ng v nc vi mc
ch truyn b l tng bnh ng, t do, bc i hc c Php. Ti Trung Quc, ng phi
i bn bo v thuc l kim sng nn nhn mi c thy li qung co tm thng ngn
v n xin vic vi Borodin. Trn Dn Tin l mt trong 5 bt hiu ca H Ch Minh nn
li k trn chnh l li t k. Duiker ti Vit Nam su tm loi ti liu v H Ch Minh
chc chn khng th b qua tp t truyn ca H Ch Minh. Tuy vy, Duiker coi nh khng
h c cun sch ca Trn Dn Tin (9). Ti sao?
C th cho rng Duiker gt cun sch sang bn ch n gin l do thy nhng li k
trong sai vi s thc chng? Cch gii thch ny e kh hp l khi li k sai s thc kia
chnh l li t k ca nhn vt ang c nhn dng. Hn na, mi li k sai v s thc bn
thn ca bt k ai u phi c hu v trong trng hp H Ch Minh, hu khng th
d dng b qua, nht l i vi mt s gia ang lm cng vic tm hiu v con ngi v cuc
sng ca chnh H Ch Minh.
Nghi vn th nht cn c gii p l l do khin H Ch Minh k sai nh th. H Ch
Minh ch mun v ra mt cnh gian kh t cao hay mun che giu vai tr ng vin
Cng Sn Quc T ? ngha ca dng cao hoc che giu l g?
Nghi vn th hai l cng vic thc s ca H Ch Minh lc ti Trung Hoa. H Ch
Minh l ph t cho Borodin vi nhim v pht trin nh hng Tam Quc T qua Trung
Hoa v ng Nam hay ng nh H Ch Minh k l ch mun em tinh thn t do, bnh
ng, bc i ca Cch Mng Dn Quyn Php v truyn b ti Vit Nam? Ngay c khi tin
tng tuyt i cc ti liu ca Lin X v tc phm ca Hng H cng khng th khng xt
n li k ca chnh H Ch Minh d c ng che giu di mt ci tn khc.
Nghi vn th ba nm trong thi im H Ch Minh a ra li k trn. l nm 1948,
sau khi xut hin hng xoay chiu ca ngi Php trong cuc chin Vit Nam v vn
chng Cng c t li trong d lun nhiu ni, k c vng Php chim ng ln vng
khng chin. Tnh th lc dn ti vic H Ch Minh phi che m cc khun mt cng
sn qu khch nh V Nguyn Gip, Phm Vn ng, Tn c Thng ... bng tm mn ci
t chnh ph hi thng 7-1947 vi s trnh din mt s nhn vt tn tui c hoc khng l r
mu sc cng sn nh Phan K Toi, T Quang Bu, Hong Minh Gim ... Cun sch ca
H Ch Minh c tng quan vi tnh hnh trn khng v ngha tng quan ra sao?
Trong khun kh nghi vn ny cng khng th b qua tit l ca Pierre Brocheux, tc gi
cun Ho Chi Minh, cho bit ngay t u nm 1948, H Ch Minh c bn dch ting Php
ca cun sch v trao cho mt nhn vin Cng Sn Vit Nam ti Min in dch ra ting
Anh cng cc th ting khc. Nh vy, khi nhn dng H Ch Minh, khng th b qua cun
Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch do mc quan trng ca cun
sch theo nh gi ca chnh ng ta.
Ngoi nhng nghi vn v hu khi vit sch, s hin din ca cun sch cng l mt
nghi vn cn xt v nhn cch ca ngi vit. Mt ngi vit hi k k sai v mt s vic
lun b nhn l k bt kh tn th mt ngi c tnh giu mt t v mnh bng nhng huyn
thoi t to chng minh mnh c mt cuc sng v cng thnh thin, mnh c ton dn
tn xng l anh hng cu nc, c ton dn coi l cha gi dn tc cn nhn dng ra sao?
C l li gii thch hp l nht v vic Duiker b qua cun sch kia ch c th da trn
pht biu ca chnh tc gi l t nht qua cun tiu s ca tc gi, ci dng dp huyn b bao
quanh ng vn cn nguyn vn.
Duiker khng mun ph v cc huyn thoi m H Ch Minh t dng ln v mnh
nn mi coi nh khng c cun sch. Bi v, nu a cun sch ra m x i chiu vi
thc t, hoc ch i chiu vi mt s ti liu khc, th hnh nh thc ca H Ch Minh
kh c th gip ng H chim c mt ch trong ngi n th nhng anh hng cch mng
tng u tranh mnh m nhng ngi cng kh trn th gii c c ting ni ch thc
ca h nh li din t ca Duiker.
Thc ra, Duiker khng ch trnh va chm ti cc huyn thoi xut pht t li k ca
chnh H Ch Minh m cn gp thm mt s huyn thoi qua cun sch dy cm ca mnh.
Khi ni v thi nin thiu ca H Ch Minh, Duiker vit: "M Cung (H) cng c cht
t kin thc vn chng Vit Nam v thng ru con ng bng ht ca dao hay ngm nhng
vn th trch trong truyn Kiu c in, mt truyn tnh thng tm ca cp tnh nhn vng
vo mng li lun l c truyn.
Ni v b ca H Ch Minh, Duiker vit: "n m, b ca Cung, trc khi t chu
ln vng thng c cho b nghe v chuyn nhng bc anh hng. Cung thng minh v t m
nn nhanh chng hp th kin thc. (10)
Duiker cn k chuyn ng C Sc, thn ph H Ch Minh, t chi khng nhn tic
khao em phn pht tht tru cho dn ngho v thng k cho con nghe v nhng thn
thoi, nhng bc anh hng Vit Nam trong qu kh. (11)
Tc gi cng a c ng th rn hng xm ra chng t cu b Cung c tim
nhim tinh thn dn tc t nh nh th no. Qua s din t ca tc gi, ng th rn ny k
cho Cung nghe v mi chuyn tranh u trong lch s Vit Nam t chuyn L Li, chuyn
Mai Thc Loan, chuyn Phan nh Phng ti phong tro Cn Vng... (12)
im ta cho s bc b hay nhn nhn nhng din t trn ht sc m h k c trong
trng hp tc gi nu ni bng chng c th cho ci np sinh hot th u ca cu b Cung
l nh th v ng th rn hng xm l mt ngi rt thng hiu v lch s Vit Nam. V ngay
trong trng hp ny vn khng c g xc nhn cu b c ru ng bng nhng vn th
Kiu, c nghe k mi chuyn v L Li, v Mai Thc Loan ... v xc nhn cu b
nhanh chng hp th kin thc. D mun d khng, vn phi nhn nhn din t trn ch phn
nh quan nim quen thuc v nh hng tc ng vo xu hng tinh thn ca con ngi
da trn bi cnh chung ca x hi nng thn Vit Nam cui th k 19 mng tng ra vi
cnh sng coi nh tiu biu ca nhn vt. Ni mt cch khc, tnh cht tng tng thay
th tnh cht s liu trong din t ny.
Nhng, chuyn m ru con ng bng ca dao v truyn Kiu, chuyn b k cho chu nghe
v cc anh hng dn tc, chuyn b cng con trn ng va i va k v cc thn thoi v
cc nhn vt lch s Vit Nam, chuyn ng th rn hng xm hun c lng yu nc ca cu
b bng s nhc li nhng cuc khi ngha, nhng cuc khng chin chng ngoi xm vv
li c Duiker gom thnh tin cho li xc quyt v nhit tnh yu nc ca Nguyn Tt
Thnh khi Thnh ln ng vo ma h 1911 ra i tm phng cu nc.(13)
V, gi vng xc quyt ny, Duiker a ra mt gii thch hon ton ch quan
trc nghi vn ang c t ra v l n ngy 15-9-1911 ca H Ch Minh xin c
nhp hc trng thuc a nh mt hc sinh ni tr vi mong mi s tr nn hu ch cho
nc Php ... Nhiu tc gi coi l n ny nh chng c cho thy H Ch Minh khng h
ngh n chuyn u tranh vo lc nhng Duiker qu quyt nh thc s ca Nguyn
Tt Thnh khi vit l n trc ht l giu kn cu nc ca mnh v k ch l
c c hi hc hi thm (14). Nu s vic ch n gin nh vy v cn biu hin tnh thn
trng, tnh cu tin rt ng nu gng cho gii tr th ti sao H Ch Minh giu kn vic vit
l n v ng Cng Sn Vit Nam cng coi nh khng c l n, k c khi c li ra khi
Th Kh Paris u thp nin 1980?
Theo Duiker, ngoi nhit tm yu nc, H Ch Minh cn c mt nhn quan chnh tr
rt sc bn m chng c c th l ch nh cch mng Phan Bi Chu, khng thm nhn
li mi tham gia phong tro ng Du t trc khi c Phan xut ngoi, nm 1904. (15) Gi d
li mi c a ra vo nm 1904 th lc H Ch Minh ang l nhn vt nh th no?
Tiu s H Ch Minh ghi ng sinh nm 1890, giy t h tch ti lng Kim Lin ghi H Ch
Minh sinh nm 1894, cn thng hnh ca ng khi t Php qua Nga ghi sinh nm 1895. Vy
nm 1904, H Ch Minh ch l cu b mi 9 tui hoc ti a 14 tui. Mt cu b c tui
c c tnh g v ng gp g nhn c li mi tham gia cch mng v c th tin ni
rng cu b nhn thc bc b ng li hot ng ca mt phong tro u tranh
chng?
Thc ra, cu tr li nm sn ngay cun Nhng mu chuyn v i hot ng ca
H Ch Tch. Trong cun sch ny, H Ch Minh vit ng Nguyn lc rt t hiu v
chnh tr, khng bit th no l Cng Hi, th no l bi cng v th no l chnh ng. Li
m t ny nhm cho thi k trc khi H Ch Minh qua M tc l thi gian m H Ch Minh
ngoi 20 tui. Mt chng trai ngoi 20 tui vn cha bit th no l chnh ng, th no l
bi cng c th l hu thn ca cu b ch mi trn di 10 tui bit phn xt, v phn xt
sc bn, ng li u tranh ca nhng nh cch mng tin bi chng? Nu khng mun
nhn ti cun sch ca H Ch Minh th Duiker vn khng th khng bit mt cu tng t
do chnh mnh trch dn l H Ch Minh sau ny ni vi nh bo M Anna Louise
Strong rng cho ti khi ving thm Hoa K khong 1913, ng chng bit g v chnh tr (16).
S mu thun v b st r rt nht ca Duiker cn nhiu hn trong nhng trang ni v
cuc sng tnh cm ring ca H Ch Minh. V kha cnh ny, Duiker c kh nhiu ti liu
nhng c v khng lu tm. Duiker nhc tn mt lot cc ngi v, ngi tnh ca H Ch
Minh nh Nguyn Th Minh Khai, Tng Tuyt Mi nh, Th Lc, Nng Th Xun, Nguyn
Th Phng Mai... mt c Php, vi c Nga v c chuyn ng H nh mt cn b cao
cp Trung Cng gii thiu cho mt c gi tr hng tui gi ... theo li nhn dnh cho
nhng chi tit lt vt v vui vui trong i mt lnh t. C th y l li nhn m chnh Duiker
c nhng cng c th y l ch ch nh hng nhn dng i tng m tc gi mun
c ni ngi c. D thuc trng hp no, cch din t ca Duiker cng b vng mc kh
nhiu.
Ch qua trng hp Nguyn Th Minh Khai thy r vng mc . Duiker t ra c
kh nhiu ti liu. Duiker bit Nguyn Th Minh Khai l ch ca Nguyn Th Minh Giang, v
V Nguyn Gip. Duiker bit lin h tnh cm gia H Ch Minh v Nguyn Th Minh Khai
l b n rc ri nht trong i ng H. Duiker bit bt hiu T.Lan chnh l vit tt tn Trn
Thi Lan, mt tn khc ca Nguyn Th Minh Khai. Nhng Duiker khng nhc ti chi tit
cuc tnh b n ny m ch a ra nhng danh xng rt d gy lng tng cho ngi c.
Chng hn khi Duiker gi Minh Khai l v Quc, khi gi l v c, khi gi l v L
Hng Phong v Duiker cn ghi r L Hng Phong chnh thc kt hn vi Minh Khai ti
Lin X (17).
S vic ny cho thy Duiker coi nh vn ti mc khng lu tm ti cc nghi vn
v tng quan gia H Ch Minh vi Nguyn Th Minh Khai hoc ch da theo ti liu ca
ng Cng Sn Vit Nam (18) gi vn mu sc thn thnh cho H Ch Minh. Trong
trng hp sau, vic ng dng danh xng v c ca Quc gi Nguyn Th Minh Khai
khng hn l do cu th m chnh l c to sn li gii thch cho bt k thc mc no c th
ny ra v cuc tnh b n trn. Ngi thc mc s t tm cho mnh li gii thch rng Nguyn
Th Minh Khai l v c ca H Ch Minh v chia tay vi nhau, sau mi tr thnh v
L Hng Phong. Cch gii thch ny c th gip thay i hn ci nhn v phm cch ca H
Ch Minh so vi tnh tit thc ca mi tnh tay ba qua ghi nhn ca nhiu tc gi m Duiker
b qua.
Theo nhng tnh tit ny th L Hng Phong v Nguyn Th Minh Khai tng ha hn
t khi qua Trung Quc lm vic ti ng Phng B Quc T Cng Sn nm 1930. Nm
1931, Minh Khai b mt thm Php bt gi cho ti nm 1934 mi c th. y l lc L
Hng Phong v Minh Khai c chn lm i biu tham d i Hi Quc T Cng Sn ln
th 7 ti Mc T Khoa. L Hng Phong ln ng trc, cn Minh Khai li th hun vi
H Ch Minh chun b cho vic tham gia i Hi. Thi gian ngn ngi ny dn ti vic
Minh Khai c thai vi H Ch Minh v khi h ai ngi ti Mc T Khoa c s can thip
ca t chc ng y H Ch Minh v Minh Khai chnh thc thnh hn. Do mi c
nghi vn v bn gi th ca H Ch Minh vi Minh Khai lu tr ti Vn Kh Mt Lin X.
Theo b sch 10 tp ca Cng Sn Vit Nam, H Ch Minh Bin Nin Tiu S, th 3
i biu ca ng Phng B Quc T Cng Sn tham gia i Hi Quc T Thanh Nin ln
6 khai mc ti tr s cng on Lin X, Mc T Khoa ngy 25 -9-1935 l H Ch Minh,
Minh Khai v T Hu (t c Hong Vn Nn). Ti liu ghi r tn trong ng ca H Ch
Minh lc l Teng Man Huon, c n tn trong i Hi l Lin. Khng c ti liu no ca
Cng Sn ni v s c mt ca L Hng Phong bn cnh H Ch Minh hay Nguyn Th
Minh Khai ti Nga vo thi gian ny. Khi Nguyn Th Minh Khai v nc nm 1936, H
Ch Minh cng xin v nhng chuyn i b hy b nn mi cui nm 1938, H Ch Minh mi
v ti Qu Lm, lm vic ti Vn Phng Bt L Qun di ci tn mi l H Quang, cp bc
Thiu T.
Khng c ti liu no cho bit thm v tng quan gia H Ch Minh vi Nguyn Th
Minh Khai, ngoi nhng ti liu ca ng ni v vic Nguyn Th Minh Khai c mt ngi
con gi v ni l con ca L Hng Phong. L Hng Phong b bt nm 1938 ti Ch Ln
sau khi chia tay vi H Ch Minh ti Hon g Kong v nc. Cuc gp g gia L Hng
Phong v H Ch Minh din ra ht sc b mt nn vic b bt ca L Hng Phong cng thnh
mt nghi vn l c th do bn tay hm hi ca ng H v ng vn bit L Hng Phong cha
ngui th hn v cu chuyn tnh vi Minh Khai nn ra tay tr kh.
Duiker c ghi H Huy Tp, mt ng vin cng t vi L Hng Phong, tng t co
vi Quc T Cng Sn v vic H Ch Minh gy ra tai ha c trm ng vin b st hi.
(19) Tuy nhin, Duiker khng ng ti nghi vn v v b bt ca L Hng Phong, d ch
cp bc b.
Thc ra, Duiker b qua rt nhiu nghi vn v s vic trong cuc i tnh cm ca H
Ch Minh bng li k lng l. Qua cun sch ca Duiker, ngi c kh ng hiu din bin
cuc sng v chng ca H Ch Minh v Tng Tuyt Minh ra sao, khng nm vng ht
tng quan tnh cm gia H Ch Minh vi Nguyn Th Minh Khai th no, khng bit g v
ci kt cc bi thm dnh cho Nng Th Xun cng s phn tt c nhng ngi tnh
khc...Dng nh Duiker ch cp ti kha cnh ny chng t c nhiu, bit nhiu
v nht l khng th trnh n chng t ci nhn v t ca mt s gia. Duiker chn mt
cch cp c cn nhc khng gy tc hi cho ci nhn vn c ca mnh dnh cho nhn
vt c ngng m. D vy vic ph bin cun sch bng ting Vit vn gp rc ri vo
thng 8-2002 nh ghi u chng.
Nhng ngay nhng ngi ngn cn vic ph bin tc phm ca Duiker ti H Ni chc
chn cng phi nhn nhn Duiker gp phn rt tch cc cho vic nh gi cao tinh thn
yu nc v ti ngoi giao ca H Ch Minh. Tng t mt s tc gi khc c cm tnh vi
H Ch Minh, Duiker xc quyt ng H l ngi yu nc thng dn, ngi hin hu
khoan dung v nhng tn hi m nhn dn Vit Nam phi gnh chu u do th h lng
quyn, tiu biu l nhm L Dun, gy ra.
Theo Duiker, L Dun khng chp nhn ng li n ha c Lin X c v gia
thp nin 1950 v c ghi vo ngh quyt ca ng, v Dun tin theo ch thuyt Mao
Trch ng, ch trng thng nht t nc bng bo lc l iu m H Ch Minh khng
tn thnh. Duiker khng trng dn mt ti liu no lm im ta cho lp lun ny nhng r
rng l mt bin bch rt cn thit cho li nhn c v H Ch Minh th hin t hnh nh
nhng cnh i th u ca cu b Nguyn Sinh Cung qua s tm ng cu nc ca
Nguyn Tt Thnh ti hnh vi ca Tng Thng M Truman nm 1945 t chi ng h H
Ch Minh m Duiker gi l sai lm. Theo din t ca Duiker, H Ch Min h lun l ngi
thnh thin, nhit tnh vi dn vi nc nhng lun b lm cnh gnh chu tai ting v nhng
thm ha. Cuc chin Vit Nam 1945-1954 l do Tng Thng Truman gin tip gy nn bi
bc b ngh xin ng h ca H Ch Minh v cuc chin Vit Nam 1954-1975 l do ch
trng ca L Dun. Nhng chnh Duiker li t ra t mu thun khi ghi nhn rng H Ch
Minh l ngi ng h vic b nhim L Dun vo chc b th th nht tc l chc v c
quyn cao nht trong ng vi l do c th an tm rng k k v ng s dnh u tin cao
cho vn thng nht t nc. (20)
Vi ghi nhn ny, kh th ngh H Ch Minh chng li ch trng dng bo lc ca L
Dun v khng chia x trch nhim v nhng thm cnh sau ny ca t nc.
Hai im nhn mnh khc ca Duiker trong bc chn dung H Ch Minh l tinh thn
quc gia v tnh khoan ha nhn i.
Tinh thn quc gia ca H Ch Minh l iu c Duiker nhc lin tc t u ti cui
tc phm qua hnh dng mt ngi yu nc v tranh u v ch ngha dn tc. Cho nn
Duiker cho rng H Ch Minh khng phi l ngi theo ng li Cng Sn Quc T v
khng nh H Ch Minh ch mun lm va lng Stalin khi nhn vi Trung ng ng
Cng Sn Vit Nam rng phi tuyt i tun theo chnh sch mt trn thng nht c
thng qua ti i Hi 7 Tam Quc T Cng Sn ch khng thc s mun thi hnh cc
im nu, trong c im 4 m H Ch Minh nhc li nh sau: Chng ta khng th
nhng b iu g cho nhm T-Rt-Kt. Chng ta phi lm tt c mi vic c th c
lt mt n ca chng l nhng con ch ca Pht Xt v tiu dit chng v chnh tr." (21)
Song song vi li bo cha c a ra, Duiker li ghi v mi tng quan v cc hot
ng ca H Ch Minh trong thi gian Trung Hoa lun nm trong tm chi phi ca
Tam Quc T Cng Sn. Nhng nhn vt lin h vi H Ch Minh nh Manuilsky, Joseph
Ducroux c b danh Serge Lefrank, Hilaire Noulens ... u l ngi ca Tam Quc T v
hot ng ca H Ch Minh u do Tam Quc T ch th. Duiker cn nu cc ti liu cho
bit H Ch Minh c Tam Quc T cp phng tin tin nong cng nh vic thnh
lp cc ng Cng Sn ng Dng v ng Cng Sn Vit Nam c Tam Quc
T hng dn ra sao. C th bo mi tng quan v cc hot ng cng ch l cch ly
lng Stalin chng?
V li, chnh Duiker cho bit H Ch Minh ht sc yu knh v trung thnh vi
Lnin v cn trch dn mt bi vit ca ng H trn t S Tht Pravda ca Lin X s ra
ngy 27-1-1924 vi li kt nh sau: "Khi cn sng, ngi l cha, l thy, l ng ch v c
vn ca chng ta. Nay ngi l ngi sao dn ng a ti cch mng x hi. Lnin sng
mi trong s nghip ca chng ta. Ngi bt t."
i xa hn, Duiker trch pht bi u ca mt ng vin Cng Sn Php rt thn vi H
Ch Minh nhng v sau b ng, tng gi H Ch Minh l "Staliniste, ngi theo ch ngha
Stalin thun thnh. (22)
Nh th, H Ch Minh khng ch b Cng Sn chi phi do nhn nhim v, nhn tin tr
cp hot ng cho cc mc tiu ca Tam Quc T m bn thn H Ch Minh t
nguyn i theo con ng ca Tam Quc T v lng tin tuyt i dnh cho cc lnh t t
chc ny. Nhng ti liu trch dn trn l nhng tr lc kh vt qua khoc cho H Ch
Minh b o ngi quc gia yu nc, d mc c mong ca Duiker ln ti c no.
Kha cnh khc ca H Ch Minh m Duiker cao l tnh khoan ha, lng nhn hu
v s thu trit v phng thc u tranh. Theo Duiker, H Ch Minh l ngi chu nh
hng lun l Khng Mnh nn lun ch trng cc tiu chun o c nh cn kim lim
chnh, ch cng v t, chn thnh phc thin, cu hc cu tin, l khim cung v trn ht
l khoan ha lng...
Tt nhin Duiker khng c dp trc din vi H Ch Minh m ch ghi theo mt s nhn
chng no v qua suy din. Trn thc t, nu c nhng nhn chng k H Ch Minh c
cc c tnh trn th cng khng thiu nhn chng xc nhn H Ch Minh l k i gian i
c v nh th vn li tr thnh tranh ci. Cch duy nht m ngi nhn dng H Ch Minh
phi chn chnh l nhn thng vo nhng g lin h ti cuc sng v hot ng c ghi
li.
Trc mt Duiker c nhng thm cnh lch s Vit Nam t 1945, c nhng nn
nhn ca chnh sch ci cch rung t, c nhng ngi Cng Sn T Quc T b H Ch
Minh gi l nhng con ch ca Pht Xt v ra lnh tiu dit...
Trc mt Duiker chc chn cng c nhng ti liu cho bit ngy 28-12-1967, H Ch
Minh hp B Chnh Tr Trung ng ng quyt nh m t tng tn cng Tt Mu
Thn 1968 trn ton mi n Nam v thng 3 -1968, trong khi ton min Nam chm trong mu
la tc tang, H Ch Minh ho hng sng tc 2 bi th V c ng lu li nh di
sn qu bu:
I
lu cha lm bi th no
n nay th lm xem ra sao
Lc mi giy t vn cha thy,
Bng nghe vn thng vt ln cao
II
Thuc king ru c ba nm
Khng bnh l tin sng tuyt trn
Mng thy min Nam lun thng ln
Mt nm l c bn ma Xun. (23)
Mt ngi ly cnh cht chc au kh ca ng bo mnh lm ngun hng sng tc
th, trong khi chnh ngi tng tuyn b vi bo ch gp tt c nhng ni au kh ring
ca mi ngi, mi gia nh li th thnh ni au kh ca ti (24) liu c th l con ngi
nhn i v trung thc, chn thnh khng?
Duiker cn c th nhn li iu chnh mnh a ra xc nh tm thu trit phng
thc u tranh ca H Ch Minh qua s vic cun Con ng Kch Mnh ca H Ch Minh
gn nh ging ht cun Kinh Bn ca Ngi Cch Mng ca Sergey Nechayev.
Theo Duiker, Nechayev nhn mnh n vai tr ca ngi lm cch mng chng khc g
mt dng c m qung ca mc tiu cch mng .Anh ta phi tn nhn, nham him nh
Machiavel, trong khi c v cho mc ch cch mng. Anh ta phi t ra tuyt i phc tng
ng ca anh ta v sn sng t b mi lin h bn b v gia nh. Cng phi sn sng hy
sinh nhng tiu chun o l c nhn nhn mt cch ph qut, c th ni di, n
gian v li ch cch mng.Ni chung cun sch c Lnin tn thng v tr thnh
thnh kinh ca nhm a s (qu khch) ca ng. (25)
Nechayev tng c Lnin coi nh mt th siu Machiavel. Khi t hy H Ch Minh
ging ht Nechayev t khng th kt lun khc c rng H Ch Minh l mt con ngi ch
sng v hnh s bng th on m thi. Trong trng hp ny, din t H Ch Minh bng
hnh nh mt ngi mang nng nh hng lun l Khng Mnh ch c th hiu l qu m
mt v Khng hc hoc c tnh thay trng bng en. Hn na, chnh Duiker bo H Ch
Minh l t thun thnh ca c Lnin ln Stalin th da vo u ni c rng H Ch
Minh l con ngi khoan dung, nhn i, khi chnh nhng ngi Cng Sn Lin X trit h
tng i ca cc nhn vt ny, coi Lnin l k gian xo v gi Stalin bng bit danh tn
t?
Phi nhn nhn rng W. J. Duiker a ra mt tc phm s hn hn nhng tc gi
trc ng vi rt nhiu chi tit v H Ch Minh. ng c nhiu, c mt khi ti liu phong
ph nn gip ngi c hiu thm c nhng hon cnh v nhn vt xoay quanh i tng
ca mnh. D ch vit v tiu s H Ch Minh, Duiker dng li nhiu khung cnh chin
tranh Vit Nam cng nh tnh hnh th gii sau Nh th chin, tnh hnh ni b Lin X
cng mi quan h Lin X - c Quc X, cuc hn phi cng p Quc - Cng Trung Hoa
trong thi gian khng Nht v mt s hot ng ng phi ti Vit Nam.
u im ca Duiker l c phn tch ti tng chi tit ca mi vn . Nhng u im
ny li l mt phn nguyn do a tc gi ti nhiu im t mu thun khi gp cc chi tit
qu phc tp vt khi tm xc nh. u im ny cng khin l r nhng c tnh trnh n
ca tc gi trc nhiu chi tit c b qua.
Phn khc, theo chng ti, tc gi c v b chi phi bi nh kin v con ngi H Ch
Minh nn khng chu t cuc chin m ng H ch trng vo ng bi cnh chin tranh
thc h cng sn hay u tranh giai cp ca ch ngha Mc-Lnin.
Duiker nhc n cng Lnin v ch ngha dn tc v ch ngha thuc a v
ghi nhn vic Lnin h ho lin kt vi cc giai cp phi v sn nh ch ngha quc
trong mt quc gia ch l chin thut giai on v c iu kin. Nhng Duiker l i khng
chu nhn su vo chin lc sch lc ton b cuc u tranh xc nh vai tr ca H
Ch Minh vi tnh cht ch yu l l thuc vo Lin X.
Chnh v th, Duiker khng m xa n ni au kh cng cc ca nhn dn Vit Nam
vi tnh cch nn nhn trc tip trong qu trnh theo ui l tng ca H Ch Minh cng
nh khng nhn ra nhng li l u mi cht li v th on xo tr ca mt chnh tr gia
tham tn, mc d trong chng IX, tc gi vit: Mn hc chnh m ng H dy cc hc
vin n em ca ng l tuyn truyn (26) v nhc n ci tn trung i v trang tuyn truyn
gii phng qun c t cho o qun b nh u tin ca V Nguyn Gip khi mi thnh
lp.
C th bo tt c cuc chin Vit Nam nm gn trong 2 ch tuyn truyn theo cc
nguyn tc u tranh ca Lnin di nh hng tinh thn v lun Nechayev m H Ch
Minh tn phc v tun th. Nu khng do c bi s chi phi bi mt nh kin th ch c
th ni l hon ton lc hng khi cp ti vai tr H Ch Minh trong cuc chin Vit
Nam m khng nhn thng vo tnh cht ny.
Trong trng hp nhn tc phm ca Duiker kha cnh lc hng, c th gii thch l
trong qu trnh thu gp ti liu, Duiker ch tip xc gii hn vi mt s khun mt khoa bng
thuc cc c quan Nh Nc Cng Sn Vit Nam v ch c nhng tc phm chnh thng
tc l nhng tc phm c nho nn, o lng rt k v tng chi tit trc khi ph bin.
Trong gii hn ny, vc dng lnh t lun lun l vc dng c t im v hnh thnh t ci
nhn ca th h v gay gt hn l ci nhn c un nn.
Trn thc t, ci nhn t pha qun chng, thm ch t pha nn nhn, c th c mt gi
tr ng gp tch cc hn do tnh trung thc v va phn nh tm t ca m ng va cha
b un nn. Sut na th k qua, con ngi v s nghip H Ch Minh c nhiu th h
dn chng Vit Nam nh gi qua khng t nhng mu chuyn ci, nhng vn th gh
... v y l ngun ti liu m Duiker b qua. T cch s gia ca tc gi H Ch Minh, a
life r rng b hn ch do s chm cht cho mt c chiu sng ca tm huy chng, trong
khi tm huy chng no cng c mt tri ca n.
Chng ti ngh rng s vic xy ra vo thng 8 -2002 v vic ph bin cun sch ti
Vit Nam c th gi nhc tc gi v mt ngh no .
Duiker ngh sao khi nhng ngi Cng Sn Vit Nam t thng vn phi ct b mt
s chi tit trong cun sch mi c php ph bin ti Vit Nam? Trong l th gi nh xut
bn Hyperion Books, New York, nh xut bn Chnh Tr Quc Gia ti H Ni ghi r cn
b i mt vi on khng ph hp vi nhng thng tin hin c trong h s ca chng ti.
Duiker vit cun sch da trn phn ln ti liu chnh thc v nhn nh t nhng
nhn vt ca ch . Nhng sch vn khng th ph bin v cch khai thc ti liu khng ph
hp vi ci nhn ca ch v ch cng khng giu kn mun kim duyt mi li
pht biu ca tc gi. Ch c th ph hp vi mong mi ca ton th nhng ngi dn
Vit Nam vn i hi dn ch t do t 1945 ti nay khng v ch l di sn ca ai?
t nht c th Duiker cng phi nhn li cu pht biu m ng vit: ng H
chim c mt ch trong ngi n th nhng anh hng cch mng tng u tranh mnh m
nhng ngi cng kh trn th gii c c ting ni ch thc ca h. H Ch Minh
to ra ci di sn ngn cm ngay ting ni ca mt s gia th c th l bc anh hng u
tranh mnh m cho ting ni ch thc ca nhng k cng kh c ct ln chng?

CH THCH
CHNG 01
______________________________
(01) Nh xut bn Hyperion Books, New York, 2000.
(02) V tc gi.
(03)-(04) SD tr. 577, 574
(05) Theo Duiker, chnh v Lm c Th gii thiu Tng Tuyt Minh cho ng H ti nh Borodin sau Tng
Tuyt Minh tr thnh v ng H. V Tng Tuyt Minh, theo ti liu ca gio s Hong Tranh, Vin Ph Vin
Khoa Hc X Hi Qung Ty, Trung Cng tit l cui nm 2001 th nm 1926, ng H mang tn L Thy, 36
tui lm hn l vi c n h sinh Tng Tuyt Minh, mt thiu n Qung Chu, 21 tui, tn C c gio.
L ci c hnh ti nh hng Thi Bnh l ni mt nm trc, Chu n Lai lm l ci vi ng Dnh Siu.
Hong Tranh cho bit 2 ch "Ch Minh" trong tn ca HCM c ngha l nh mi khng qun (Tng Tuyt)
Minh.
(06)-(08) SD tr. 7, 113 nguyn vn: Only Borodin and his wife were aware of his identity. His tc ca Nguyn i
Quc, lc y mang tn L Thy.
(07) Bc H trn t nc Lnin, tr. 148
(09) Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch.
(10)-(11)-(12)-(13)-(14)-(15) SD tr. 18, 19, 14, 42, 47, 26.
(16) SD tr. 5, nguyn vn: since he later told the US journalist Anna Louise Strong that during his visit to the
USA he knew nothing about politics.
(17) SD tr. 225
(18) T in Nhn Vt Lch S, Nxb Vn Ha, Si Gn 1999, tr.644 ghi: Nguyn Th Minh Khai lc nh tn l
Vnh. Nm 1930 sang Trung Quc lm vic Vn Phng ng Phng B Quc T Cng Sn. Nm 1931 b
mt thm Php bt Hong Kong, nm 1934 c tr t do. Trong nm ny b cng L Hng Phong c c
lm i biu chnh thc i d i hi ln th 7 ca Quc T Cng Sn ti Mc T Khoa. Sau h lm l
thnh hn. Ti y b vo hc trng i Hc ng Phng Staline. Nm 1936, b c phn cng tc Si
Gn, ngy 30.7.1940 b b ch bt. Ngy 28.8.1941 b b x bn ti Hc Mn. Hng dng 31 tui.
(19)-(20) SD tr. 222, 499, nguyn vn: Whatever the case, the appointment appeared to have the blessing of
HCM, who could rest assured that his successor would give priority to the national reunification.
(21)-(22) SD tr. 235, 95, nguyn vn: According to Boris Souvarine, the French Communiste who later left the
revolution movement, Nguyen Ai Quoc had now become an accomplished Stalinist .
(23) HCM, Bin Nin Tiu S T. 10, tr. 139, 161, 163.
(24) Tr li bo Granma, Cuba ngy 14.7.1969 - HCM, Bin Nin Tiu S T. 10, tr. 373.
(25)-(26) SD tr. 135, 258

* Chng 02 *
JEAN LACOUTURE
v HCM, A Political Biography

Trc khi xut hin tc phm H Ch Minh, a life ca William J. Duiker, cc nh
nghin cu thng nh gi cun H Ch Minh, a political biography ca Jean Lacouture l
tc phm y nht v tiu s H Ch Minh. Nhiu ngi cn cho l cun sch vit hay
nht.
Jean Lacouture, sinh nm 1921, ngi Bordea ux, thnh ph ni ting v ru cht ca
min Nam nc Php. Ti y ng theo bc trung hc ti trng Dng Tn Jsuite (*), ri
i hc vn khoa. Sau , ng ln Paris hc lut v sinh sng ti y. ng l hc gi, s gia,
nh bo, nh ngoi giao ty vin bo ch ca Php ti ng Dng t 1945 n 1947. ng
vit cho nhiu t bo M. Trong khong ba chc tc phm ca ng c 6 cun v Vit Nam
trong c lu l cun Vit Nam gia hai cuc hu chin.
Nguyn tc ting Php cun H Ch Minh, a political biography xut bn ln u nm
1967. Mt nm sau, bn dch Anh vn ca Peter Wiles c Random House, New York cho
ra mt ti M. Sch vit theo th t thi gian gm 15 chng t Ngi Dn Qu, Ngi Di
Dn, Ngi Chin S cho n Bc H v Ch Sam, sau ht l Trn nh Cui Cng.
Ngay nhng trang u tc gi cho thy ht sc khm phc v ngng m i tng
ca mnh. Tc gi ni r nhn nh v H Ch Minh l ngi tranh u cho c l tng cch
mng Lnin ln ch ngha dn tc Vit Nam. c bit tc gi ca ngi H Ch Minh l con
ngi hnh ng, hay nh c ngi chua cht m cng chnh xc gi l "k khuy ng
(agitator), "k thc trong khi mi ngi ng. (1)
Tc gi cng khng km ngng m cha ca H Ch Minh l ph bng Nguyn Sinh
Huy (hay Sc), v cho rng ng ta b huyn chc, khng phi v nghin ru hay bin th
cng qu m v bi Php v ng h phong tro Cn Vng, c v cho nh cch mng Phan
Bi Chu.
V cch i x ca H Ch Minh vi anh ch em, tc gi k khi b Thanh ln H Ni
thm em lm ch tch nc c ng H tip n nim n (with open arms) v khi ngi
anh trai, Nguyn Sinh Khim cht, ng H c gi in vn v lng chia bun, xin li do phi
lo vic nc hn vic nh. Tc gi cn thn ghi ch l lc y (2) chin trng si ng, ng
H ang phi chin u trong b mt.
Chng II, K Di Dn, ni v hot ng ca H Ch Minh ti Php. Sng cc kh, tht
nghip, dnh th gi c sch, vit bo, tm gp nhng ngi c xu hng cch mng thuc
nhiu nc Php, Nht, NgaTc gi bo H Ch Minh "tp hp xung quanh mnh nhng
Phan Vn Trng, Phan Chu Trinh, Nguyn Th Truyn, phn ng ln hn c chc tui.
Tc gi cng tit l rng chnh b trng Albert Sarraut (3) cho bit tn Nguyn i Quc l
mt bt hiu ca nh cch mng Phan Chu Trinh. V my trang sau, tc gi xc nhn bn
thnh nguyn th 8 im m H Ch Minh trnh Hi Ngh Ha Bnh Versailles c
son tho chung vi Phan Vn Trng di s hng dn ca Phan Chu Trinh. Hai chi tit
ny tri ngc hn vi cc vn kin chnh thc ca Cng Sn Vit Nam vn ni tn Nguyn
i Quc l bit danh ca ng H v bn thnh nguyn th trn cng do ng H ngh ra v t
vit.
u chng III, (4) tc gi k chuyn "anh chng lch lm, d thng Georges Pioch
lm gng khuyn H hc m thoi v n ni trc cng chng. Vi mc ch , H
i d cc cuc hp ti Cu Lc B Faubourgh do Leo Poldes lp. H tham gia tho lun,
thot tin cn lng tng, ngng nghu, c khng ni lp, khng ni nhu... Qua chi tit
ny, H Ch Minh c "o to" rt sm v ngh thut tuyn truyn v ni trc qun
chng nn tin b nhanh v cc mt ny trong thi gian trau di thm Lin X t 1933 n
1938.
Tuy nhin, tc gi ch Bn n ch thc dn Php vit rt d, v cho rng c l do
ng Nguyn Th Truyn, ngi ta cho n, vit ch khng phi H Ch Minh. y l
chi tit khin ngi c kh trnh khi ngh Jean Lacouture nh gi cao i tng n
mc khng bao gi chu tin l H Ch Minh lm mt ci g d hay km! Mt vic chnh H
Ch Minh em ra khoe l do mnh lm vn c th l do ai lm, trong trng hp nhn
thy khng phi vic hay, vic tt! Trong chng ny tc gi cng dnh nhiu trang ni v t
bo Le Paria m H Ch Minh ch trng v dnh ra 2 nm nui sng n, d rng n
vn sng thm 2 nm na, sau khi ng H b i Nga ri.
Chng IV ni v cng thng nht ng ca H Ch Minh. Tc gi ghi t 1933 n
1938 l thi gian H ngh ngi v nghin cu nhiu ti Mc T Khoa. Trong thi gian ny
H tham d i hi 7 ca Tam Quc T. "Nhng L Hng Phong, ch khng phi H
c bu vo trung ng Tam Quc T. Sau t lu, Phong v ng Nam , b bt v
cht trong t. Tc gi khng ni r a im, thi im v trng hp ca s vic ny.
Chng V, T Nhn, tc gi k li vic H Ch Minh kn o v nc cui thng 1 -
1941, sau 30 nm vng mt, lp bn doanh vng "gii phng" Pc B, thuc tnh Cao Bng
v y hn 1 nm. Dp ny H t tn ngn ni l ni Karl Marx v dng sui l sui
Lnin. Ti y H triu tp hi ngh ton phn trung ng ng k 8. Mt Trn Vit Minh ra
i trong mt tp lu l vi mt chic bn duy nht. Ti hi ngh ny c mt Trng Chinh,
Hong Quc Vit, Phm Vn ng, Hong Vn Th, V Anh, Phng Ch Kin, V Nguyn
Gip.
Tc gi dnh gn trn trang 75 ni v lng yu nc ca H Ch Minh, cho rng H
nay mi c t mnh ku gi ti lng yu nc ca nhn dn, lp nn cc on th Cu
Quc, v dnh ch cho mi tng lp nhn dn, khng ch c cng nhn, m c nng dn, tiu
t sn, thm ch c a ch yu nc.
M u chng VI, Ngi Gii Phng, tc gi ni n vic H Ch Minh c v cho
chnh sch "xm nhp t chc Vit Nam Cch Mng ng Minh Hi. Qua trung gian tng
Trng Pht Khu, H t c nguyn. Nhng chnh ph lm thi lin hip do Trng
Bi Cng lm th tng ch dnh cho H mt chc b trng khng ha hn g nn H tm
cch gy lin h vi lin qun Hoa - M thot him. May m "phe Trng Bi Cng xu
x ln nhau, trong lc H bt u ln ng v nc. Chnh ph lm thi kia hon ton tan
r, nhng phe H Ch Minh, nh c on du kch qun v nhng mng li ring, vn tn
ti.
V nc, H k lnh thnh lp "trung i v trang tuyn truyn gii phng qun gm
34 ngi giao cho V Nguyn Gip iu khin. (5) Khi thy lc lng Vit Minh ln mnh,
Php d tnh em qun tiu dit. Nhng cn ng 3 ngy na khi ng th b qun Nht
thnh lnh o chnh, bt giam ht ngi Php.
Thng 6-1945, H Ch Minh cho lnh tn cng.
Theo li k ca V Nguyn Gip sau ny th lc do qu bnh v yu H thu tho
ni trong cn m sng: "D cho phi t c dy Trng Sn th cng quyt dnh cho c
nn c lp. Trng dn cu ny, tc gi c th ch nhm ghi li mt s vic thc t hoc
cao tinh thn tranh u cho dn tc ca H Ch Minh. Nhng cu ni c trng dn cng
cho thy H Ch Minh khng phi con ngi n ha v nhng chin dch vn khng nh
trng, tiu th khng chin, nhng chin thut cm t, bin ngi hay cuc chin m mu
sau ny khng th bo do nhm L Dun - L c Th hay cc th h khc ch trng v p
buc H Ch Minh phi chiu theo nh nhiu tc gi vn nu trong tc phm ca mnh.
Ngy 29-8-1945, thnh phn chnh ph do H Ch Minh lnh o c cng b. Theo
J ean Lacouture, nhiu nh bo thc mc H Ch Minh l ai? Vi k tho tin bo l lnh t
cng sn Nguyn i Quc. C ngi hi H c ng khng th ng ch khim tn thoi thc.
J ean Lacouture din t H Ch Minh va l ngi khim tn mun trnh n s lu tm ca
mi ngi va l ngi lun t dn tc ln cao hn ht nn coi nh vic xc nh mu sc
l tng ca bn thn. Nu tc gi nhn s vic trn qua bi cnh chnh tr Vit Nam v xu
hng tm l qun chng lc i vi Cng Sn th c th nhn nh khc hn.
Trong chng VII, tc gi thut vic phi on M ti H Ni cui thng 8 -1945
c cc ngi cng sn hoan nghnh v "khi quc thiu M ni ln, chnh V Nguyn Gip
gi nm tay ln cho knh.(CS cho bng nm tay). H mun gi lin lc cht ch vi M
H Ni. H khai thc trit tinh thn chng thc dn ca ngi M i vi cc vn
chu. Thiu t Archimdes Patti, i y Farris v ngay c tng Gallagher thng thy xut
hin cng vi H Ch Minh v chnh ph ca ng, trong thi gian xung t Vit Php sp
sa xy ra (6)
Trong chng XI, tc gi tip tc ca ngi H Ch Minh l mt kiu mu cao nht v
hu nh c o, mt ngi c tng quan gn b ni bt vi qun chng v l mt ngi
vi sc xt on vt tri, vi nhng nng khiu t hng v tr thng minh k diu ng
vai ha gii gia cc m ng buc phi i u vi chin tranh v tn vi gian kh, h
khc hay mt ch bo tn. (7)
Tc gi minh chng uy lc v bn lnh vt tri ca H Ch Minh bng s thut li
nhng li i p vi tng Salan. Khi vin tng Php hi H Ch Minh rng c lo ngi g
khi i xa t nc trong tay nhng cn b tr nng ny nh Trng Chinh, V Nguy n
Gip khng, ng H tr li: H lm c ci g m khng c ti? Chnh ti tc thnh
cho h m!
Ton b chng XII c Lacouture dnh chng minh H Ch Minh va l ngi cch
mng v sn, va l nh i quc. Theo tc gi, iu cn nhn mnh trn ht l s lng
din ca mi c ng ca ng H khin ng tr thnh mt ngi theo ch ngha dn tc
(quc gia) trn ht, cng nh mt ngi theo ch ngha quc t trn ht, hn tt c cc lnh
t cng sn.
Lacouture gii thch v nhn nh trn nh sau: ng ta quc gia nht, v khng c
lnh t cng sn no khc thc hin c cuc cch mng trong x s mnh vi t ngoi
vin v t cn b nc ngoi; khng ai ht, k c Mao hay Tito hay Castro li c th mc n
ngi ngoi t n th. (8) Tc gi nh gi: "Qu tht, ng ta dn thn vo mt n lc
v cng tn hon thnh c s tng hp gia nhng yu cu ca mt bn l ch ngha
quc t v sn v mt bn l ch ngha quc gia dn tc Vit Nam (9)
Theo suy ngh dnh trn u i ch o i tng, tc gi nhn thy vic thnh lp Mt
Trn Vit Minh, vic tuyn b gii tn ng Dng Cng Sn ng ri cho sng li di
ci tn ng Lao ng Vit Nam u th hin ti tr v quyt tm thc hin ch ngha quc
gia dn tc ca ng H. Thm ch tc gi cn cho rng vic thay th ng Dng Cng Sn
ng bng ng Lao ng l mt thng sch v l mt bc tin trn ng dn tc ha,
v ng c c tnh quc t, phi dn tc do bao gm c Min, Lo trong khi ng Lao ng
mang ci tn c nh tnh r rt l ng Lao ng Vit Nam.
Thc mc ca ngi c trc nhn nh ny l gii hn ht sc kh hiu v nhn thc
chnh tr ca mt tc gi tm c Jean Lacouture. Bi v ch ngha quc t v sn lun xc
nh trit bc b tinh thn quc gia dn tc, trong khi bt k ngi tm hiu chnh tr no
cng d ti liu hiu d dng ni dung bn cng ch ngha dn tc v ch ngha thuc
a ca L Nin c th tm tt trong li tuyn b ca Staline tr thnh gio iu bt kh di
dch v chin lc chin thut u tranh Cng Sn:Tt c mi ng Cng Sn v cng
nhn, hy ging cao ngn c dn tc, dn ch m tin ln.
Ngi Cng Sn khng bao gi theo ui mc tiu tng hp gia yu cu ca ch
ngha quc t vi yu cu ca ch ngha dn tc m ch coi ch ngha dn tc, dn ch l
phng tin cn khai thc nhng ngn c chiu bi trong mt thi k no trn ng
tranh u. Vic H Ch Minh tuyn b gii tn ng Cng Sn ng Dng thng 11-1945
ch l mt bc lui chin thut trnh p lc chng i v ci tn ng Lao ng Vit
Nam ra i cng mang chung ngha. Nhng iu ch phn nh ti nng v th on ca
H Ch Minh trong hnh ng ch khng phn nh mc tiu phng s ca ng ta.
Trn thc t, H Ch Minh trnh din b mt quc gia dn tc trc d lun bng
th on tinh vi vo nhng thi im cn che kn b mt Cng Sn. Ngi trnh din b mt
quc gia dn tc v ngi theo ch ngha dn tc trn ht lun lun l hai ngi khc nhau.
Jean Lacouture c 6 tc phm vit v ti Vit Nam khng l cha tng c nhng
ti liu chnh thc lu tr ti Vin Mc-Lnin nhc ti s hiu lm ca mt s ngi lc
nh L Hng Phong, H Huy Tp v xu hng t tng ca H Ch Minh trong quan h
gia yu t dn tc vi yu t quc t khi hoch nh chin lc, chin thut dn ti vic
c l th ca Ban Lnh o Hi Ngoi ng Cng Sn ng Dng gi Quc T Cng Sn
ngy 31-3-1935 vi lun iu gay gt: Nhng tn d ca h t tng dn tc ch ngha
cch mng ... l mt tr ngi rt nghim trng cho s pht trin ch ngha cng sn... Chng
ti ngh ng ch Lin (tn H Ch Minh lc ) vit mt cun sch mng ph phn chnh
mnh v nhng khuyt im qua (10).
S hiu lm ny c gii c (11) ti Mc T Khoa nhn dp i Hi 7 Quc T
Cng Sn thng 8-1935 tn tr quan im vn dng chnh sch Mt Trn Dn Tc Thng
Nht tin hnh u tranh. Quan im ny c ghi li trong ngh quyt i Hi ng
Dng Cng Sn ng ln th 8 t ngy 10 ti 19-5-1941 ti Pac B vi din gii: Trong
lc ny, nu khng gii quyt c vn gii phng dn tc... th quyn li ca b phn
giai cp n vn nm cng khng i li c (12) Mc tiu c nu r y l quyn li
ca b phn giai cp cn vn gii phng dn tc ch l bc i sch lc bt buc phi
qua.
Hn na, nu c dt khot cho rng H Ch Minh l ngi mun tng hp yu t dn
tc ch ngha vi yu t quc t v sn ch ngha, mt ngi cng sn quc gia, th thc t
cho thy trong cnh lun b kim ta, b kim sot tng tng nh th, ng H kh gi
ni mng sng ch u c th nhn c ci quyt nh mt s 60 ngy 29-9-1938 t Vin
Nghin Cu Cc Vn Dn Tc V Thuc a ca Quc T Cng Sn trao cho tr v
nc tip tc cng tc. (13)
Mt c im ca Lacouture v tnh quc gia nht ca H Ch Minh so vi mi lnh t
Cng Sn khc nh Mao Trch ng, Tito, Castro... l t mc n nc ngoi trong khi tin
hnh cuc u tranh cch mng nc mnh. Trc ht, t mc n nc ngoi cha hn
l quc gia nht, v Lnin, Stalin c th cn t mc n nc ngoi hn. Nhng trn thc t,
H Ch Minh c mc n nc ngoi khng? C im trn ca Jean Lacouture d nhm
cao H Ch Minh nhng li khng c cng c bng bi bo chnh thc sau ca mt tc gi
Cng Sn Vit Nam: Sng ngy 10-1-1950, trong cnh ma ng rt mt, Ch Tch H Ch
Minh b mt ri khi th khng chin Tuyn Quang bt u chuyn i thm Lin X,
Trung Quc. Mt chuyn i khng t chc tin a linh nh v mt tiu i t v a
Ngi ln Cao Bng sang Trung Quc qua ca Thy Khu - Long Chu, tnh Qung Ty.
Ti y, ngy 20-1-1950, Ngi gp Trn Canh, bn chin u Trung Quc hi Ngi
Din An (1938) v Trn Canh t chc a Ngi i Bc Ki nh theo mt mt lnh ca Th
Tng Chu n Lai.
T Qung Ty, Bc H n Bc Kinh vo ngy 26-1-1950 v ng ch Chu n Lai
t chc n tip v hi m vi Ngi. Sau , Ngi cng vi Chu n Lai p my bay t
Bc Kinh sang thm Lin X... Gia thng 2-1950, Xtalin t chc n tip v hi m vi
Ch Tch H Ch Minh ti in Kremlin ... Hai bn quan tm n quan h gia ng
Nh Nc v s vin tr ca Lin X cho Vit Nam.
V quan h gia ng v Nh Nc, Xtalin ngh tm thi cha cng khai mi quan
h gia hai ng v lc ny ng ta cha ra hot ng cng khai m nhn mnh n quan
h gia hai Nh Nc. Trc mt cn thnh lp i S Qun Vit Nam ti Lin X v sau
c v i S u tin ca nc ta Lin X l ng ch Nguyn Lng Bng. Xtalin cng
ngh ta nn m cc chin dch ln, m rng cc khu gii phng, nht l khu vc tip gip
vi Trung Quc to iu kin thun li cho mi quan h vi cc nc bn ngoi. V vin
tr th Lin X gip Vit Nam c v vt cht ln tinh thn. Trc mt, Lin X vin tr
cho Vit Nam thuc men, xe vn ti, cc loi v kh nng nh pho cao x, sng i bc, ci
hng nng... Vin tr ca Lin X s c chuyn ti qua con ng Trung Quc, va
nhanh chng va b mt. y cng l l do chn g ta m chin dch Bin Gii thng
10.1950 ...
u thng 3.1950, Ch Tch H Ch Minh ri Matxcva bay v Bc Kinh v ngy 4-3-
1950, Ngi hi m vi Th Tng Chu n Lai. Trong cuc hi m ny, pha Trung
Quc ng vng Qung Ty tip gip vi Vit Nam lm ni tip nhn vin tr, iu
dng, cha tr thng bnh binh, m lp o to, hc tp, bi dng cho cn b, hc sinh
v c mt phi on c vn qun s Trung Quc qua Vit Nam m Trng Phi on u
tin l tng Trn Canh ... (14)
Qu nhiu ti liu v thc t bc b nhng li thuyt phc ca Jean Lacouture v
tnh lng din trong mi c ng ca H Ch Minh v t tng quan, hnh s ti hng suy
ngh ca H Ch Minh khng khi no ri xa khi phong tro quc t v sn.
Chng XIII c tc gi dnh phn tch nh hng ca Lin X v Trung Cng
i vi cch mng x hi Vit Nam, nht l i vi c nhn H Ch Minh. Theo Lacouture,
H Ch Minh nghing v Lin X do chu nh hng nhiu, mang n nhiu v cng c cm
tnh nhiu hn. Tc gi vin dn s kin H Ch Minh c Lin X c lm ph t cho
Borodin trong phi on bn cnh chnh ph Tn Dt Tin l mt s mng c bit, s kin
H Ch Minh c c lm i din Tam Quc T gii quyt mu thun gia cc ng
cng sn ti ng Dng, t chc, thnh lp cc ng Cng Sn Xim, M Lai, Nam Dng
vv.., s kin H Ch Minh c tham d i hi 6 Tam Quc T trong khi Mao Trch
ng, Lu Thiu K, Chu n Lai khng c tham d khng nh H Ch Minh phi
nghing v pha Li n X hn. Tc gi tng thm sc mnh cho lp lun ca mnh bng s
trng dn mt cu tuyn b ca H Ch Minh khi tr li Danielle Hunebelle, i din Truyn
Hnh Php, thng 7-1964. Danielle Hunebelle hi: Liu Bc Vit trong tnh trng b c lp
c th s b buc tr thnh mt v tinh ca Trung Cng khng? ng H gi tay ln qu
quyt: Khng bao gi!" (15) Dn chng loi ny kh c gi tr tch cc, v cng tng t nh
li cam kt ca H Ch Minh vi tng Trng Pht Khu vo thng 9-1944 l ti c mt
li bo m c bit vi ng rng ch ngha Cng Sn s cha c thc hin Vit Nam
trong vng 50 ti (16) v cu tr li ti lun lun l mt ngi yu nc, tranh u cho
c lp, thng nht tht s ca t quc ti, khi mt nh bo M a ra cu hi C c phi
ngi Cng Sn khng vo thng 3-1949 (17).
D vy, tc gi vn tin H Ch Minh mn m vi Mc T Khoa v t lnh vi Bc
Kinh, ng thi cho bit thi ny khng c chia x bi tt c ng vin, k c cc y
vin b chnh tr. Tuy nhin, tc gi t ra d dt v trng hp L Dun, cho rng thi ca
L Dun l mt b n (an enigma), v cc nh phn tch kinh nghim nh gio s P. J . Honey
ca Anh vn tin chc Dun phi nghing v Lin Xtrong khi thc s Dun rt quyt lit
trong vn chin lc cch mng. Cui cng, theo tc gi, L Dun l ngi theo lp
trng trung dung tng t H Ch Minh nn ng H mi trao cho chc b th th nht.
Chng XIV, Bc H v Ch Sam, ni v lin h gia H Ch Minh v mt s nhn
vt M thi k trc 1946, v bn yu sch 8 im gi n hi ngh Versailles hp ti Php
thng 6-1919 do sng ki n ca tng thng M Willson, v nhng ln H Ch Minh dng
chn trn t M khong 1915-1916, v vin phi cng Shaw b rt my bay c Phm Vn
ng dn n gp H, v vic H Ch Minh trch tuyn ngn c Lp ca M em vo
tuyn ngn c lp 2 -9-1945, v c bi th vit trong t ca H Ch Minh c nhc n
Wendell Willkie, ng c vin tng thng i th ca Roosevelt, v v vic H nghin cu
Tam Dn ch ngha ca Tn Dt Tin, trong Tn Dt Tin ni nhiu n A braham
Lincoln vv... Tc gi nhn mnh chnh sch chng thc dn ca tng thng M Roosevelt
coi l im khin H Ch Minh thc lng mun c quan h tt p vi M. Tc gi cn
ghi r xu hng ng h, chng i, hay ng vc ng H ca nhng nhn vt M H Ni,
Si Gn, Hoa Nam ng thi khng qun c s kin H Ni nhng nm 1945-46 c mt
hi Hu Ngh Vit M v trn khp ph phng lun xut hin nhiu biu ng bng ting
Anh, ch khng c biu ng no bng ting Php, ting Trung Hoa, hay ting Nga vv...
Tt c nhng s kin ln nh c a ra chng t H Ch Minh khng ginh c
s ng h ca M khng phi thiu thnh tm cng tc m ch v chnh sch i ngoi ca
chnh quyn Truman lc da theo quan im ca nh ngoi giao snh si Dean G.
Acheson b ng li ca c tng thng Roosevelt quay ra ng h Php v thy rng
lc y Php cn cho vic chng cng sn th gii. Tc gi vit chng ny kh cng phu,
tham kho tc phm ca nhiu tc gi nh Jean Sainteny, Hilaire de Berrier, Robert Shaplen,
Devillers, Bernard Fall, Enrica Colotti-Pischel... v trch nhi u on trong H Ch Minh
tuyn tp.
Vi khi lng ti liu , tc gi phn tch tng i k tng hnh ng, thi ca
ng H v cn t ra khng mun gt b nhng li ph bnh ch trch H Ch Minh l k gi
di, nham him, c nhiu hu c toan tnh k cho hnh ng... Chng ny ng gp
ln cho vic to sc li cun ca tc phm, tuy nhin hnh nh H Ch Minh vn hin ra vi
nhng mu sc nghing v pha biu hin cm quan ring ca tc gi.
Chng XV cng l chng cui, Trn nh Cui Cng, m u bng li ca ng H:
Hm nay l trng hp con chu chu chi vi con voi. Nhng ngy mai con voi s b m
li rut ra . H Ch Minh ly t mt ngn ng Vit Nam "Nc ci chu chu xe,
Tng rng chu ng chng d xe nghing v c l i thnh "Hm nay chu chu chi
voi. Ngy mai voi s b li rut ra .
J ean Lacouture vit chng ny nm 1967 khi cuc chin Vit Nam ang si bng. Tc
gi gn nh dnh trn ba chc trang sch cho ch truy tm trch nhim gy chin thuc v
ai. gii p, tc gi phn tch t m nhiu s kin vi cc ti liu chng minh lng yu
nc, yu ha bnh ca H Ch Minh, chng minh thi chng i ca nhn dn min Nam
vi chnh quyn Ng nh Dim v tinh thn hiu chin ca chnh gii M.
V con ngi H Ch Minh, tc gi ghi li cuc gp g vi ng H thng 11-1961, khi
tc gi ti H Ni v c Phm Vn ng ang l Th Tng lc tip kin. Tc gi k
li lc ng ang cng Phm Vn ng bn v nhng vn chnh tr, chin tranh, tm xem
c cch no Php ng ra lm trung gian ha gii ... th H Ch Minh m ca bc vo.
"Ting chn i nh nhng ta h ting ku xo xc ca t la. ng H mm ci v lm hiu
cho chng ti c ngi. Ri ni: "Th tng gii thch v chnh sch tt hn ti. Ti ch ti d
nh mt ngi bn v chuyn gu v thi xa xa. By gi thnh ph Paris th no? (18)
Cung cch xut hin ca mt nhn vt lnh o qu tnh d to n tng s u sc v y
sc li cun.
J ean Lacouture kh ri xa quan nim v tnh lng din ca H Ch Minh va yu ch
ngha cng sn va yu nc nn lun cho rng ng H ch trng tin hnh thng nht
trong ha bnh nh hip c Genve 1954 quy nh l s t ch c Tng Tuyn C vo thng
7-1956. Chnh quyn Ng nh Dim di p lc ca M bc b vic m Tng Tuyn C
(19) nn H Ni khng cn con ng no khc i ti thng nht ngoi vic ng h cc
cuc ni dy ca nhn dn min Nam t 1957, nht l t thng 9-1959.
Tc gi trng dn Gerald C. Hickey vit trong Lng x ti Vit Nam rng ngay t 1958
min Nam c t chc gi l Mt Trn Gii Phng v Harold Hinton thuc i hc
George Washington ni cuc cch mng chng phe Dim bt u t 1957.
Mc thi gian 1957-1958 c nhn mnh chng minh cuc chin n ra l do chnh
nhn dn min Nam ni ln chng chn h quyn min Nam khng chu thi hnh hip c
Genve 1954 m Tng Tuyn C thng nht t nc vo nm 1956 ch H Ch Minh v
ch H Ni hon ton khng ch trng gy chin. Tc gi cn trng dn li b trng
ngoi giao Trn Vn ca min Nam lc y cng nhn trong my nm trc 1960 ch c
300 qun Bc Vit xm nhp min Nam.
Cch din t c h tr bng nhiu ti liu vn l r hng dt dn ngi c hiu
rng cuc chin n ra do dn chng min Nam ni dy chng chnh quyn min Nam theo
M i ngc nguyn vng thng nht ca dn tc v mc h tr qun s ca H Ni dnh
cho phong tro tranh u ti min Nam hon ton khng ng k, nu khng c s kin M
t a qun ti sau 1963. Tuy th, tc gi khng dm xc quyt hn v tnh cht c lp ca
t chc Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam m nhn nh rng ban u c thnh lp
do cng tha thun vi nhau, v sau c H Ni ng h v che ch tr thnh "t tr v
chin thut, nhng b kim sot v chin lc. (20)
Tc gi cng a ra mt thi khong lu m ca H Ch Minh t 1961 n 1964 trn
chnh trng min Bc v nhc n vic nh v ch v du kch L Dun tr thnh b th th
nht ca ng t thng 9-1960. Thi khong 1961 -1964, chin cuc min Nam thc s
chuyn hng bng n d di nn c v tc gi mun vin dn tnh trng lu m gi
nguyn tnh n ha ca H Ch Minh v nhn nhn H Ch Minh b nhm L Dun ln p.
Nhng nh th th tc gi li qun bn thn tc gi tng cho l L Dun c th theo con
ng trung dung v chnh H Ch Minh ng h vic a L Dun ln nm chc b th
th nht v L Dun c ch trng tng t v vn thng nht.
D vy, tc gi vn trt trch nhim gy chin cho chnh quyn min Nam, nht l
chnh quyn M. V s kin ny, tc gi nhc li vai tr ca M pha sau cuc o chnh 1-
11-1963 ti Si Gn v cho rng "ng Dim phi ly mng sng tr gi s tht bi, s
vng v v mun lm mt ng minh qu c lp khng ng lc (21) ca Hoa K. Tc
gi cng nhc thm li ng H ni vi mt nh ngoi giao n vi tun trc khi ng
Dim cht "Dim c th l ngi yu nc, theo cch ca ng ta", nhn mnh v s can
thip ca ngi M m theo tc gi din t th sau ci cht ca 2 nhn vt lnh o Ng nh
Dim v Kennedy trong thng 11-1963, nhng ngi hiu chin tha h em chin tranh vo
Vit Nam.
Sau khi trt ht cho M trch nhim gy chin vi nhiu s vic chng minh, tc gi
gii thch li bc b ngng chin ca H Ni vo lc M ng mun thng lng l do
thc t tnh hnh y c hai phe vo th phi tip tc chin tranh. Tc gi ghi nhn l H
Ni t ra cng rn sau khi H Ch Minh sang Bc Kinh gp Mao Trch ng nhng cho
rng H Ch Minh khng b Bc Kinh chi phi v Mao khng th ra lnh ha hay chin cho
H Ni c.
Jean Lacouture a ra hng lot s kin theo sch v, bo ch, li pht biu ca cc
nhn vt v phn tch t m vi ci nhn kh thu o. C iu, nhiu ti liu cng c gi tr
ng gp khng thiu ngha li khng c nhn n, c bit l hng ng ti liu phn
nh ch trng, hnh ng ca H Ch Minh v chnh quyn Min Bc c ghi li rt chi
tit trong cc h s chnh thc.
Trc ht, mi ti liu ca H Ni u ghi r v khng ngng lp li hai nhim v
chin lc do Ch Tch H Ch Minh v ng ra cho ton qun, ton dn l Xy dng,
bo v min Bc x hi ch ngha v u tranh gii phng min Nam. V, ch cn nhn lt
qua tp 8 ca b h s chnh thc H Ch Minh, bin nin tiu s c th i din vi
hng lot s vic v li ni ca H Ch Minh din t hng v ch trng ca ng ta lin
h ti cuc chin ti min Nam Vit Nam ra sao.
Ngy 7-5-1956, H Ch Minh a ra li tuyn b v nhim v ca Qun i, nhn
mnh rng: Qun i ta phi tin n chnh quy v hin i ha bo v cng cuc xy
dng Ch Ngha X Hi min Bc v hu thun cho cuc u tranh thc hin thng nht
nc nh. (22)
V tin hnh u tranh ti min Nam, H Ch Minh phn tch trong phin hp B
Chnh Tr ngy 20-1-1961 nh sau: Cn phn tch ch yu, ch mnh ca ch, tng hon
cnh hnh ng, phi phng ni dy non, ch quan, nhng cng trnh b l c hi...
Trc tnh hnh ny, ch v trang nhng phi coi trng hng u cng tc xy dng
ng. (23)
Ti phin hp B Chnh Tr ngy 2-10-1961, v cng vn , H Ch Minh nhn
mnh:Min Nam cn nhn nh thm tnh hnh quc t i ph cho kho... Ta khng ly
m tr m m ly mu mo dit n, tr bn c i bo v c s, phong tro dn s ln.
(24)
Ngy 3-12-1961, Hi Ngh Ban Chp Hnh Trung ng ng ln th 6 tho lun v
vic a ng B min Nam ra cng khai di tn gi ng Nhn Dn Cch Mng Min
Nam Vit Nam vi lp lun Min Nam c Mt Trn Dn Tc Gii Phng th cng phi
c chnh ng ca mnh. (25)
Thng 9-1963, khi i ngh ti Qung Chu, H Ch Minh gp g Chu n Lai, Trn
Ngh v pht biu v cuc chin ti min Nam: ng ni phi nh 5 nm, 10 nm, d c
20 nm, 30 nm, thm ch 50 nm cng phi nh. (26)
H Ch Minh cn ch th trc tip v nhng vic c th. Ngy 10-12-1963, ti phin
hp B Chnh Tr v cuc chin min Nam, H Ch Minh ch th: Nn nu khu hiu
Ngi Vit khng nh ngi Vit. V, gii thch thm: Ta va tiu dit, va tuyn
truyn. (27)
y l thi khong m theo Lacouture, H Ch Minh b lu m. Nhng s hin din lin
tc k trn ca H Ch Minh trong cc hot ng ca ng li chng t ngc li. Ngoi ra,
hng biu l qua li l, cng vic ch cho thy H Ch Minh lun ch trng dng v lc
gii quyt vn thng nht. Cng qua biu l t nhng li l v hot ng trn, hnh nh
ngi yu nc ca H Ch Minh nha nht hn di hnh nh mt con ngi y tham
vng v cung tn theo ui l tng ring ca mnh, mt con ngi khng ch nham him
xo tr m cn khng h tic xng mu ng bo trn phng din hnh ng u tranh.
Trn thc t, Cng Sn Vit Nam chun b c s cho vic thc hin ch trng ny
t gia nm 1954 qua vic ci ngi nm li b mt ti min Nam di rt nhiu hnh thc.
Da theo vi kin v ti liu m h ca nhng ngi hon ton xa l vi thc t Vit Nam
nh Gerald C. Hickey, Harold Hinton... kt lun cuc chin Vit Nam do ngi dn min
Nam ni dy chng chnh quyn min Nam sau nm 1956 l thiu cn nhc nu khng mun
ni l c tnh xuyn tc s thc, nht l khi coi Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam l
mt t chc chnh tr hon ton t pht ca nhn dn min Nam ch khng phi b phn
cng c ca Cng Sn H Ni.
V im ny, chnh Lacouture chnh li quan im ca Gerald C. Hickey bng
kin cho rng t chc c thnh lp do cng nhau tha thun vi s ng h ca H Ni
nhng v sau ch cn l t chc t tr v chin thut trong khi b H Ni kim sot v chin
lc. Ngay kin ny ca Lacouture cng xa ri thc t v thc t xc nhn dt khot
rng ch l mt t chc do Cng Sn H Ni dng ln lm chiu bi cho vic tn cng
min Nam bng qun s m thi.
Cho nn ch c th nhn cuc chin min Nam l hu qu tt yu ca ch trng dnh
quyn thng tr cho ngi Cng Sn ti Vit Nam v l bc i tip ni trong chin lc u
tranh di ngn c dn tc ch ngha m Stalin hoch nh v H Ch Minh trit tun
th t nhng nm trc 1940. Cuc chin l khng th trnh khi ngi Cng Sn cha
nm trn c quyn hnh. Ngay c trng hp c tng tuyn c thng nht nm 1956
nhng nu kt qu nghing v pha min Nam chng hn th d c s can thip ca ngi
M hay khng, cuc chin vn bng n bng nhng l do no . Cuc chin hon ton
khng nhm gii quyt nguyn vng ca ngi dn m ch nhm m rng nh hng ca
ch ngha Cng Sn.
Lc tc gi kt thc tc phm th chin tranh cha kt thc v H Ch Minh cha qua
i. Tc gi tin tri rng nu ng H khng th thy nc ng c c lp, thng nht
th n em ng s cn sng thy iu .
Lacouture c th rt vui khi thy li tin tri ca mnh tr thnh s thc vo thng 4 -
1975. Nhng ci t nc Vit Nam thng nht v c lp m Lacouture vn ngh l H Ch
Minh dnh trn i u tranh t ti c ph hp vi nguyn vng ca ngi dn khng?
Cu tr li c chnh Lacouture a ra trong tc phm Le voyage travers une
victoire vit vo nm 1976, sau chuyn ving thm Si Gn. Ci thc t no n khin tc gi
hon ton tht vng kia hn khng th tch ri khi mc tiu cuc u tranh ca nhn vt m
tc gi tng khm phc!

CH THCH
CHNG 02
_______________________________

(*) Ting Php l Jsuite. Gi Dng Tn, v ly tn Cha Gisu (Jesus) t cho dng. Ch Jsuite t ch Jesus
m ra.
(01) SD tr. 4
(02) Nm 1950
(03) Tng l ton quyn ng Dng
(04)-(05)-(06) SD tr. 34, 89, 115
(07) SD tr.205-215, nguyn vn: HCM is first and foremost a man of original and personal style, a man with a
distinctive relationship with the people... H with his magisterial powers of judgement, his inspirational gifts
and his miraculous ability to act as mediator among masses, doomed to never-ending war, austerity and a
harsh, often brutal regime.
(08)-(09) SD tr. 23, 233
(10) Quang Hng Thm nhng hiu bit v H Ch Minh Nxb Lao ng, H Ni 1999.
(11) Quang Hng t t ny trong ngoc kp.
(12) Vn Kin ng 1930-1945 T. III, tr. 196
(13) H Ch Minh nhn quyt nh s 60 k ngy 29-9-1938 sau khi gi thnh nguyn th cho mt cn b Quc T
Cng Sn. H Ch Minh v Nga nm 1934 d i Hi 7 Quc T Cng Sn thng 8-1935 v i Hi 6 Quc
T Thanh Nin thng 9-1935. Nm 1936, H Ch Minh xin v hot ng ti ng Dng nhng c lu li
Vin Nghin Cu Cc Vn Dn Tc v Thuc a v khng c giao cng tc g nn ngy 6-6-1938
vit l th thnh nguyn c nhng cu sau: Ti vit th gi ng ch xin ng ch gip ti thay i tnh
cnh au bun ny. ng ch hy phn ti i u . Hoc l gi ti li y. Hy giao cho ti lm mt vic
g m theo ng ch l c ch. iu ti mun ngh ng ch l ng ti sng qu l u trong tnh trng
khng hot ng v ging nh l sng bn cnh, bn ngoi ng.. HCM, BNTS T.2, tr. 60
(14) H Thc Ha Lao ng, Xun Canh Thn, H Ni 2000.
(15) SD tr. 248
(16) H Ch Minh, Bin Nin Tiu S T.2, tr. 205
(17) H Ch Minh Ton Tp T.5, tr. 575
(18) SD tr. 283-284
(19) Lc , chnh quyn Min Nam ch nu iu kin tin quyt l Min Bc phi ban hnh cc quyn t do cn
bn, c bit l t do ngn lun tin ti Tng Tuyn C.
(20) SD tr. 294, nguyn vn: Tactically autonomous, strategically controlled.
(21) SD tr. 285, nguyn vn: unduly independent ally.
(22)-(23)-(24)-(25)-(26)-(27) HCM, BNTS T.8, tr. 164, 21, 150, 176, 457, 492.

* Chng 03*
PIERRE BROCHEUX
v H Ch Minh

Tc phm v H Ch Minh ca Pierre Brocheux, chuyn gia Php v cc vn ng
Dng, mang ta H Ch Minh do Presses de Sciences PO xut bn thng 5-2000. So vi
tc phm ca Jean Lacouture (1970), David Halberstam (1971), Nguyn Khc Huyn (1971)
Wilfred Burchett (1972), Paul Mus (1972) v c a Daniel Hemery (1990) ri William J.
Duiker (2000) l nhng tc gi ni ting v tiu s H Ch Minh th y l tc phm tng
i mi, khng nhng v thi gian pht hnh m c v cch nhn. c bit trong phn th
mc, tc gi nu tn hoc tc phm ca mt s nhn vt Vit Nam thuc pha quc gia ti
hi ngoi nh cc gio s L Hu Mc, Tn Tht Thin, Nguyn Khc Huyn, Bi Xun
Quang Gio s Bi Xun Quang cn c nu trong s 10 ngi c tc gi ghi n v
gip ng hon thnh tc phm. Tc gi cho bit c tc phm H Ch Minh, a life ca W.
J . Duiker, khi cn l bn tho (1). Nh th, c th bo Brocheux hon thnh cun H Ch
Minh vi c ti liu, kin v kinh nghim ca Duiker.
Khi c hai cun sch cng ra trong nm 2000, b Judy Stow, nh bnh bt ca i BBC,
so snh v cho r ng Pierre Brocheux cn nhc, thn trng hn, nu ln c nhiu nghi
vn khng thy trong tc phm ca Duiker. Theo Judy Stow, Duiker vn nhn H Ch Minh
theo ci nhn c d nhiu ti liu mt v cng sn th gii c bch ha do tnh hnh
thay i. Ring Brocheux t ra thn trng khi t mi gi tr nhn nh trn hai yu t thi
gian v thc gi an xen ca nhng s kin. V thi gian, Brocheux cho rng cha mc
nhng xc ng thi th lng xung hu t ti ci nhn tht chnh xc v mt nhn vt
lch s nh H Ch Minh. Cng t yu t thi gian ny nn cha th phn bit rch ri gia
chnh s vi huyn thoi vn lun lun an xen, chng cho trn nhn vt H Ch Minh.
Sch gm 18 chng gom vo 2 phn chnh.
Chng 1, phn I, tc gi dnh thut li nhng g H Ch Minh vit v mnh di bt
hiu Trn Zn Tin (2) v T.Lan trong hai cun Nhng mu chuyn v i hot ng ca
H Ch Tch v Va i ng va k chuyn. y l i m khc bit hn so vi cc tc
phm vit v H Ch Minh xut bn. Trong cc tc phm ny, khng tc gi no dnh hn
mt chng ni v nhng iu m H Ch Minh t vit v chnh mnh.
Brocheux khng ch cp ti cun sch do H Ch Minh dng bt hiu khc t
im cho mnh m cn nhn cung cch lu tm ca H Ch Minh dnh cho cun sch nh
mt s kin cn lu . Theo Brocheux, vo nm 1948, H Ch Minh c bn dch Php
ng cun Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch trao cho mt nhn vin
ph trch phng thng tin Cng Sn Vit Nam Ngng Quang, Min in, tn Hong
Nguyn, ch th cho nhn vt ny tm ngi dch ra Anh ng v sau ny ra nhiu th ting
khc.
Tc gi cho rng ch ch ca H Ch Minh t vo hai cun sch ny l khin cho
ngi dn yu mn lnh t v vng tin vo chin thng cui cng ca ch ngha cng sn.
Ch ch th nht nm trong cun Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch
cn cun Va i ng va k chuyn dnh cho ch ch th hai.
Tc gi trch dn t cun Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch:
"ng khc ng (H) yu tr con v chng yu ng. Lng hiu tho c chia s: "Nhn dn
gi H ch tch l "Cha Gi ca dn tc. (3) Tc gi ch trch dn m khng bnh lun. Tuy
nhin, cu trch dn trn t bn dch Php ng kh th c tc ng lm ny ra nhng ngh
v H Ch Minh so vi ci on nguyn tc ting Vit m chnh H Ch Minh vit nh
sau: Mi ngi knh mn H Ch Tch, nht l thanh nin v nhi ng. ngoi mt trn
khi xung phong cc chi n s h ln : V T Quc v v Bc H, tin ln! V Bc H m
nhng ngi lao ng trong nh my v trn ng rung tng thm nng sut. i vi nhi
ng, tn Bc H nh l mt ngi m hin. Ch nhc n tn Bc l cc em tr nn ngoan
ngon.
V H Ch Tch, cn nhiu chuyn khc, vit thnh nhiu quyn sch nh, lm thnh
nhng bi ht, bi th. Mt vi chuyn nh k di y cng t lng knh mn ca nhn
dn Vit Nam i vi Bc H.
Mt bc nh nh ca Ngi H Ni c ng bo mua ti gi mt trm ba mi vn
ng. Nam B, mt chin s du kch ha s b thng chin trng, trong khi ch i cu
thng n, ly mu mnh v ln o nh H Ch Tch. Hi Ph N Cu Quc gi tng
H Ch Tch mt b o la. H Ch Tch tng anh em thng binh b o ny. Ban T Chc
Gip Thng Binh em bn u gi b o ny, thu c bn mi su vn by nghn
ng. Nhng rt nhiu on th nhn dn t Nam n Bc yu cu ko di thi hn bn u
gi, mong mua c b o y vi gi t hn.
Nhng chuyn nh trn cn nhiu, k khng ht c. Thanh nin, nhi ng cc nc
bn cng thng gi th thm hi Bc H. Nhn dn gi Ch Tch l Cha Gi ca dn tc,
v H Ch Tch l ngi con trung thnh nht ca T Quc Vit Nam. (4)
Gi d mi chuyn ghi trn khng h ba t th khi nghe mt ngi khc k li v
mnh nh vy, mt ngi thnh thc v khim cung hn kh trnh y ny v s tng bc m
mnh nhn c. Nhng y li l nhng dng ch do mt ngi mn tn khc tng bc
bn thn trc qun chng th con ngi s c nhn ra sao? Brocheux khng bnh lun
c l v thy chng cn bnh lun v cng c th v cha dt khot theo mt cch nh gi
no .
Ring ngi c c th thy ci danh hiu tn sng Cha Gi Dn Tc do H Ch
Minh a ra gi rt sm (5) ri sau ny thnh mnh lnh cho n em tn sng v truyn b
s tn sng trong qun chng. Nhng nu Brocheux c th im lng khng a ra mt
bnh lun no th nh bo M David Halberstam hn phi ngh v mt nhn nh tng nu ra
trong tc phm vit v tiu s H Ch Minh vi ta Ho. Halberstam tng qu quyt: "Tit,
Stalin, Khrutschev, Mao Trch ng ... ht thy u mc bnh tn sng c nhn. Ring H
Ch Minh th khng! (6)
Tht kh hnh dung ni mt ngi khng h mc bnh tn sng c nhn m li mun
ngi dn khp nc gi mnh l Cha gi dn tc , mun nhng chin binh ang qun qui
vi thng tch gia mt trn ngh ngay ti vic ly mu v hnh nh mnh, mun t
mnh ngang vi t quc qua ci khu hiu t ch V T Quc v v Bc H Tin ln ! ....
Trong cun Va i ng va k chuyn, H Ch Minh dnh mt s trang ni v s
tn c ca c Quc X, v nhng kh khn tr ngi ca Lin X v Trung Cng trong cuc
chin chng k th, nhng cui cng bao gi Cng Sn cng chin thng. Brocheux cho rng
H Ch Minh nhc li nhng chuyn ny khuyn nhn dn Vit Nam nui ch quyt thng
v cng l cch in vo tm tr nhn dn s tin tng chc chn rng cui cng ch ngha
cng sn vn ton thng. ng H kt thc cun sch Va i ng va k chuyn bng cu:
Ch ngha x hi chc chn s l mt thc ti trn ton th gii: iu cng sng t v
chc chn nh mt tri mc hng ng. (7)
on ny trong tc phm Va i ng va k chuyn bn ting Vit do H Ch Minh
vit nh sau: Nhng cu chuyn trn y Bc va i ng va k. Ti n ch ngh,
chng ti nh c chng no ghi li chng ny. T nhng cu chuyn , chng ti cng
thy r:
Mt l lc lng ca M-Tng mnh nh th (hn 8 triu qun) m cng b gii
phng qun nh tan; pht xt c --Nht hung d nh th m cng b hng qun Lin X
tiu dit.
Hai l, phe quc ch ngha ngy cng suy sp, phe x hi ch ngha ngy cng
ln mnh.
Ba l, trc y pht xt c ht sc dng mi cch hung c trong m mu chng
Cng, kt qu chng tht bi mt cch ti tn. Ngy nay, quc M ang i theo vt xe
chng Cng ca Hitle, chc chn rng s phn ca quc M cng s kt thc mt cch
thm hi nh s phn ca Hitle.
Bn l, ch ngha x hi nht nh s thc hin khp th gii: iu cng r rt v
chc chn nh mt tri mc t phng ng. (8)
Lu tm c bit ti hai cun sch ny, Brocheux t ra thn trng v phn tch s vic
tng i khch quan hn Duiker trong vic xc nh xu hng l tng ca H Ch Minh.
Brocheux khng b chm ngp gia khi lng ti liu lm cnh cy che mt rng v ln
ln gia thut chuyn vi phn tch s vic (9) nh cnh Duiker vng phi v Borcheux
nhn ra, khi c bn tho ca tc gi ny.
Brocheux cn dnh thm 2 ch ng khc dn nhng kin ngc chiu v H Ch
Minh. Qua 2 chng ny, Brocheux c v mun chng t s v t trong khi nhn nh bng
cch i din vi c li khen ln ting ch. Nu trc mt Brocheux hin ra mt H Ch
Minh trong vc dng ca nh hin trit, nh ngoi giao li lc... qua din t ca cc ng ch,
cc th h, th H Ch Minh cng hin ra trong vc dng mt k o vn, k chuyn ng
kch... qua din t ca pha chng i.
Nhng Brocheux khng hon ton khch quan nh mu n chng t qua cch thc cn
nhc cc ti liu c vn dng, chnh xc hn l cch thc cn nhc nhng ti liu thuc
pha chng i. Tuy dnh hn mt chng cho nhng ti liu ny, Brocheux c ti liu
trong s bn tn bn nghi v thng ng theo xu hng sn sng bc b hoc y s vic v
mt pha no khng lin quan ti i tng ang hin ra trc mt. Chng hn Brocheux
hai ln nhc n Hong Vn Hoan nhng ch nhc ni v vic Hong Vn Hoan kt ti
L Dun, ri kt lun l s thanh ton mt mn n gia hai c nhn Hoan Dun m thi.
Tt nhin trn cn bn , mi pht biu ca Hong Vn Hoan tr thnh khng ng tin d
qua nhng pht biu ny, ngi c c th nhn din chnh xc H Ch Minh vi nhng s
vic din ra lin tc nhiu nm t thu H Ch Minh tr trn gia hng ng nhng ngi
cch mng Vit Nam ti Hoa Nam trc 1945.
Ngay c khi trng dn Bo i v V Th Hin ni v chuyn H Ch Minh ng
kch, Brocheux cng t ra khng tin l nhng li ni tht. Thm ch khi trch li V nh
Hynh do V Th Hin ghi li trong tc phm m Gia Ban Ngy, Brocheux vn d dt
vit thm Nu ngi ta chp nhn li chng ca V nh Hunh ... Si l'on accepte le
tmoignage de V nh Hunh (10)
Tc phm m Gia Ban Ngy vi dy by trm trang cha ng rt nhiu s kin
phn nh ci nhn v H Ch Minh ca nhiu thnh phn khc nhau ngay ti min Bc Vit
Nam u khng c Brocheux nhc ti, k c nhng v n chnh tr tn khc nh v tng
L Lim b H Ch Minh ha h tr ri b mc cho th h trn p v chuyn Ph ch tch
Quc Hi Dng Bch Mai b u c do chng li ngh quyt 9 thc y a qun xm
nhp min Nam...
Brocheux cn b qun nhiu tc phm cha ng cc s vic phn nh con ngi H
Ch Minh ca nhiu tc gi chng i hay Cng Sn ly khai nh Kiu Phong, Vit Thng,
Hong Vn Ch, Hong Quc K... V vy, ch ring ci ti ng kch ca H Ch Minh
khin Brocheux bn khon bn tn bn nghi d c th khng nh ng kch tr thnh bn
tnh t nhin une seconde nature do l thi quen lu nm ca ng H.
Cm tng r rt ca ngi c khi gp cun sch li l Brocheux ch nhn vo ti liu
sch v m khng nhn vo cc s kin lch s Vit Nam trong thi gian H Ch Minh nm
quyn nh thanh ton ngi i lp, k c ngi chung l tng cng sn phe T Quc
T , ban hnh chnh sch ci cch rung t, m chin dch Tt Mu Thn 1968 tng tn
cng min Nam vi nhng thm cnh tn ph cht chc trong c 3000 thng dn gm c
cc nh vn ha, t thin ngoi quc b git hoc chn sng trong m tp th Hu ....
Brocheux cng khng by t mt ngh g v ting than on ct ln lin tc nhiu nm
qua ca ngi dn Vit Nam v nhng hnh ng quyt lit xa lnh ci ch m H Ch
Minh dng ln trn t nc Vit Nam bng xng mu ca hng triu ngi Vit Nam
thuc nhiu th h...
Khun b ci nhn trong gi i hn nhng ti liu sch v vi n h kin nghi ng cc
ting ni chng i nn trc mt Brocheux, H Ch Minh vn hin ra nh thn tng ca
ngi dn Vit Nam. Dng nh vic H Ch Minh l con ngi tham vng n mc gi
di, tn c vn l iu kh hiu v v th l iu kh tin i vi khng t ngi cm bt Ty
Phng.
Cho nn, tuy khng xc quyt H Ch Minh l ngi quc gia yu nc nht nh Jean
Lacouture, khng xc quyt H Ch Minh l ngi u tranh mnh m cho nhng ngi
cng kh trn th gii nh Duiker, nhng Brocheux vn ht sc d dt trong nhn nh v
con ngi H Ch Minh.
Thi d dt ny th hin ngay trong vic Brocheux trng dn ti liu v mt giai
on hot ng ca H Ch Minh t cun sch m H Ch Minh t vit v mnh di bt
hiu Trn Zn Tin v cun sch ca s gia Cng Sn Vit Nam l i t Hng H, Bc H
trn t nc L-Nin. l giai on H Ch Minh sng ti Qung ng nm 1925 m
Brocheux ghi li ging nh ti liu ca Hng H. Trong trng hp ny, s gi di v ng
kch khng cn do ngi khc k v hin hnh bng chnh vic lm ca H Ch Minh m
Brocheux gt qua do c th coi nh li ni khng ng tin, c th l ni di. Tuy vy,
Brocheux khng h nu ch mt du hi v s c tn sng ca H Ch Minh trong dn
chng Vit Nam.
Du sao th t bn cnh Duiker hoc nhiu tc gi khc, Brocheux thn trng v
phn tch s vic tng i khch quan hn, c bit v xu hng l tng ca H Ch
Minh. Vi Brocheux, mu sc quc gia yu nc ca H Ch Minh c v nha nht hn
trong khi nim tin ca H Ch Minh t vo ch ngha Cng Sn hin ra kh m , nht l
qua nhng on trch t tc phm Va i ng va k chuyn vi li qu quyt ch ngha
cng sn ton thng l thc ti nh mt tri lc no cng mc hng ng.
Hin nay, gi tr ca li qu quyt kia l iu khng cn ai cn bn ti, nhng chng l
cng khng cn nhc ti thc t ny, khi nh gi v con ngi v s nghip ca k n
lc chy theo o tng bng khng bit bao nhiu xng mu v au kh ca ngi dn?
Tm li, hnh nh nhn vt H Ch Minh qua tc phm ca Brocheux tuy bt nhiu nt
t v thin lch, nhng cha vt khi mc hn ch . L do ch yu c l nh Brocheux
nu ra, thi gian cha di cho cc xc ng thi th lng xung nhng ngi lm
cng vic chp s c tnh to ph v tnh trng an xen chng cho gia huyn thoi vi
chnh s, v v th, s thc vn chm khut trong khi m gian tr.
Nh vy, d c thm tc phm ca Brocheux, ngi c vn phi tip tc hy vng
vo thi gian ch t i mt ngy no trong tng lai, nu mun c nhn r b mt
thc ca nhn vt H Ch Minh.

CH THCH
CHNG 03
_____________________________
(01) Tc phm ny pht hnh nm 2000, nhng khng thng cn cun ca Brocheux ghi r ra vo thng 5-
2000.
(02) Tc gi gi nguyn ch Z theo li vit ca H Ch Minh thay cho ch D trong ting Vit.
(03) Nhng mu chuyn v i ... - bn Php vn, tr. 149
(04) Nhng mu chuyn v i - bn Vit vn, tr. 165-166
(05) Sch vit xong u nm 1948, t nht phi khi s t 1947.
(06) Ho, D. Halberstam, Nxb Random House, NY, 1971, tr. 16.
(07)-(09)-(10) SD tr. 90, 75, 59
(08) Va i ng va k chuyn bn Vit vn, tr. 97

* Chng 04*
DAVID HALBERSTAM
v Ho

Nh bo David Halberstam sinh nm 1934, tng ni ting v cc tc phm vit v chin
tranh Vit Nam nh The Making of a Quagmire v The Best and the Brightest.
Nm 1964, lc lm phng vin cho t Times, Halberstam c tng gii Pulitzer v bo
ch. Nm 1971 nh xut bn Random House, New York pht hnh cun tiu s H Ch Minh
ca Halberstam vi ci ta vn vn c hai mu t Ho di bc chn dung H Ch Minh y
v khc kh.
Cun sch mng 120 trang thu gn trong 6 chng c ti bn nm 1987. Halberstam
dng li cuc i H Ch Minh da phn ln vo ti liu trch t tc phm ca Jean
Lacouture l mt trong 10 cun m tc gi tham kho. Ngoi ra, tc gi cng trch thm ti
liu ca mt s chuyn vin nghin cu v Vit Nam nh Paul Mus, Bernard Fall, Joseph
Buttinger, Robert Shaplen...
Halberstam dnh trn chng u ni v bi cnh x hi Vit Nam lc H Ch Minh ra
i, mt x hi bt cng do thc dn Php to nn, vi nhng c quyn c li dnh u tin
cho ngi da trng v gio hi Cng Gio. Halberstam vit: "Hu ht nhng a v u th c
c quyn c li u nm trong tay ngi cng gio... Ngi Ty phng coi ngi cng
gio Vit Nam nh l ngi tt, c hc thc hn, c rn luyn k hn, vn minh hn, c
th tr thnh mu mc cho x s trong tng lai. Tri li, nhng ngi Vit Nam khc c v
hn km; v phn h, nhng ngi ny cng ngy cng tr nn chua cht ng cay, khng
th no ni ln trong chnh x s ca mnh.
Nhn nh bao qut ha y tnh ch quan ny thng n rt d dng vi khng t
ngi lm cng vic phn tch thc t v do ngi c c th gp nhiu tc phm khc.
Chng hn trong tc phm H Ch Minh, con ngi v huyn thoi ca Chnh o, ngi
c cng bt gp nhng nhn nh tng t chim gn mt phn t tng s trang ca cun
sch ch trch nhng nhn vt tiu biu ca tp th tn hu cng gio thi y nh Paulus
Hynh Tnh Ca, Petrus Trng Vnh K, Ng nh Kh, Ng nh Khi, Nguyn Hu Bi,
Ng nh Dim vv...
M u chng 2, Halberstam gii thiu H Ch Minh l khun mt phi thng ca
thi i mt phn l Gandhi, mt phn l Lnin, tt c l Vit Nam. C l, hn bt c
nhn vt no trong th k, ng H l hin thn cuc cch mng ca dn tc ng i vi dn
tc ng v c i vi th gii. (1)
Sau tc gi trong ngoc n, nu nhn xt rng ngay sau trn in Bin Ph,
nhn dn bt bnh vi ng,nhng vn thn trng khng trch c H Ch Minh. "Cng sn
trch nhim v nhng iu xu; bc H v nhng iu tt. Cng chng ny, tc gi ghi
li li H Ch Minh tm s vi nh bo M Harold Isaacs: "Ti c n lm, chng c gia
nh, chng c g... c ln ti c v y
Tc gi tip tc by t s ngng m phm hnh ca H Ch Minh bng nhn nh H
Ch Minh l ngi khng mc bnh sng bi c nhn n h phn ln cc lnh t khc. "Tito,
Stalin, Khrushchev, Mao... ht thy u c tt sng bi c nhn. Nhng H th khng
(2)
Chng 3 ni v vic H Ch Minh n vi ch ngha Cng Sn, tc gi trch thut mt
s on trong mt bi vit ca H Ch Minh, Con ng dn ti ti ch ngha Lnin (3):
"Mt ng ch trao cho ti c Lun cng v ch ngha dn tc v ch ngha thc dn
ca Lnin c cng b trn t Nhn o (Humanit)Ti qu i vui mng. D ch ngi
mt mnh trong phng, ti cng la ln ln nh ni trc m ng: "Hi cc bc tun tit,
hi ng bo! y ri, iu m chng ta cn, y l con ng gii phng chng ta!Ch
ngha Lnin khng nhng l cm nang, a bn dnh cho chng ta, nhng ngi cch mng
v nhn dn; n cng l mt tri rc sng soi ng dn l i ti thng li cui cng, ti x
hi ch ngha, cng sn ch ngha. (4)
Cho rng H Ch Minh thc s c thanh th sau khi b phiu tn thnh Tam Quc
T ca Lnin v tr nn ng vin sng lp ng Cng Sn Php, Halberstam trch dn li
ca Bernard Fall khng nh cuc i H Ch Minh thay i hn t . Tt nhin, bc
u tin trn on ng mi ny ca H Ch Minh l vic ri Php sang Nga nm 1923. V
s vic ny, Halberstam ghi theo li k ca Trn Dn Tin rng H Ch Minh ti Moscow
sau khi Lnin cht v khng nu kin v nhng chi tit tri ngc ghi trong cc ti liu
khc.
cp ti thi k H Ch Minh hot ng ti Hoa Nam, Halberstam da kh nhiu vo
ti liu ca Jean Lacouture v tn ng hu ht kin ca tc gi ny v cc giai on u
tranh theo sch lc Cng Sn m H Ch Minh thc hin qua hnh ng c th l xm
nhp cc t chc u tranh yu nc ca ngi Vit Nam ti y (5) lng on v chuyn
ha thnh t chc cng sn. Halberstam trch dn nhn nh ca Lacouture nhn mnh ti hai
bc i giai on trong sch lc ca Quc T Cng Sn, theo giai on u t nng
mc tiu cch mng dn tc ku gi nhng thnh phn thc nht trong mi giai cp vi d
kin thit lp mt ch dn ch t sn v giai on hai nhm mc tiu dn ti x hi ch
ngha ch thc hin sau khi chuyn ha cc iu kin kinh t v x hi, l vic c th phi
my thp nin mi t c. (6)
Khc bit gia hai tc gi l Lacouture ghi nhn, qua s vic ny, thm cng s tun
th tuyt i ca H Ch Minh i vi sch lc giai on do Quc T Cng Sn hoch nh,
trong khi Halberstam h t li tn tng ti tr ca H Ch Minh. Theo tn tng ,
Halberstam khng nhc n ch th ca Quc T Cng Sn khi ni v vic thng nht 3 ng
v lin on Cng Sn thnh ng Dng Cng Sn ng ngy 3 -2-1930 ti khn i sn
vn ng Hng Kng, coi nh y l sng kin c lp ca H Ch Minh. (7)
Mt im khc bit ni bt khc so vi nhng tc gi mun dp xa nhiu tin tc bt
li to hnh nh H Ch Minh ph hp s ngng m ca mnh l Halberstam xc nhn
vic H Ch Minh bo cho mt thm Php bt Phan Bi Chu lnh 150 ngn bc ng
Dng tin thng. (8)
Halberstam nu ra bn l do bin bch vic lm trn l hnh vi th h in ti tr hn
ngi ca H Ch Minh trong u tranh cch mng:
Th nht, H Ch Minh thy r c Phan gi nua, lc hu, khng cn l ngi ca
cch mng na.
Th hai, c Phan d b bt cng chc chn gi c mng sng v uy tn quc t ca
c s khin ngi Php khng dm em c ra x t.
Th ba, bo cho mt thm Php bt c Phan, H Ch Minh v cc ng ch s nhn
c mt mn tin ln vn rt cn cho vic iu hnh i s.
Th t, loi c c Phan khi sn khu chnh tr, H Ch Minh v cc ng ch s
nhanh chng thu nhn pick up c rt nhiu thanh nin nhit huyt lu vong ang tp
trung xung quanh c Phan lc . (9)
Mc ti tr ny cn c chng t thm bng s an ton ca H Ch Minh khi hng
trm ngn ngi b st hi trong cuc thanh trng m mu vo thi gian Staline tiu dit
phe cnh Trotsky v c ng l thi gian H Ch Minh t Hoa Nam tr v sng ti Nga.
Halberstam trch dn kin ca Bernard Fall coi vic H Ch Minh thot nn l iu l v
gii thch v "H trung thnh v iu kin vi Stalin v Stalin bit r iu y. (10)
H Ch Minh khng nhng sng st qua cuc thanh trng ca Staline m cn c tin
cy nhn nhiu cng tc quan trng ti Trung Hoa v ng Nam . Nm 1938, H Ch
Minh v Hoa Nam lm vic v nghin cu hc hi thm, ri ma ng 1940 cng vi Phm
Vn ng v V Nguyn Gip v lp khu gii phng Pac B thuc tnh Cao Bng, l
ln u tin H b mt v nc sau 30 nm xa qu hng. (11)
Chng 4 ghi l i hot ng ca H Ch Minh trong vic thnh lp phong tro yu
nc, nhng Halberstam dnh nhng dng u ni v vic H Ch Minh t tn mt ngn
ni l ni Karl Marx v mt dng sui l sui Lnin.
Nm 1942, H Ch Minh b mt qua Tr ung Hoa tm cch lin h vi chnh ph
Tng Gii Thch. Tuy ci trang nh mt nh bo Trung Hoa lm vic Vit Nam, H Ch
Minh vn b bt ngay sau khi va qua bin gii.
Dp ny, Phm Vn ng bo co v l H cht!
Theo V Nguyn Gip s d c s lm ln ch v Phm Vn ng hiu lm hai ting
Trung Hoa, c gn ging nhau nhng ngha tri ngc. ( Thot ri thnh ra Cht ri:Chu
liu! Chu liu! Xut liu! Xut liu (very fit) thnh ra Su liu! Su liu! T liu ! T liu !
(already dead). H b giam 13 thng.
V sau Trung Hoa Quc Dn ng mun dng lc lng Vit Minh ly tin tc v
hu thun nn th H Ch Minh v cn tng 100 ngn ng chi dng. Vi phng tin
cng kinh nghim tnh bo v phn tnh bo hc c t Lin X, H Ch Minh l i quay v
nc. (12)
Chng 5, ni v cuc khng chin chng Php v trn in Bin Ph.
H Ch Minh v H Ni ngy 25-8-1945, su ngy sau cch mng thng 8. Ngy 30 -8-
45, thnh phn chnh ph Vit Nam Dn Ch Cng Ha c loan bo. C nh bo trc tip
hi H Ch Minh c phi Nguyn i Quc khng, H Ch Minh ch lng l tr li mnh l
ngi cch mng u tranh gii phng dn tc Vit Nam. Halberstam cho rng nh vy
c ngha l ci tn chng quan trng g i vi H Ch Minh.
Tt nhin khi xc quyt nh vy, Halberstam khng cp n s chng i Cng Sn
ca nhiu on th chnh tr Vit Nam yu nc, khng ni n thi e d ca i a s
dn chng trc danh t Cng Sn v nht l, khng nhc li ni kinh hong ca mt s
ngi trc nhng cuc bo ng ca phong tro X Vit Ngh Tnh hi u thp nin 30
vi khu hiu "Tr ph a ho, o tn gc, trc tn r c th thy lc H Ch Minh
d c mun cng khng dm cng khai xc nhn trc d lun rng mnh chnh l Nguyn
i Quc.
D vy, H Ch Minh vn khng trnh c mt kh khn vo dp k kt vi Php bn
tha c 6-3-1946. D lun chung u thy ni dung tha c dnh qu nhiu u tin cho
ngi Php trong khi t nh quyn li ca Vit Nam. Halberstam ghi nhn l d lun
kch H Ch Minh nhng b Php qu ng, thm ch cn c ngi co buc H Ch
Minh l gin ip cho Php, mt k phn quc. (13)
H Ch Minh bt buc phi gii thch v khc khi ln ting trc cng chng: "Ti,
H Ch Minh, lun lun lnh o ng bo i theo con ng dn ti t do; ti dng
c cuc i ti tranh u cho t quc c c lp. ng bo bit ti th cht ch khng th
phn bi t quc. Ti th ti khng phn bi ng bo. (14)
Theo Halberstam, li l v cch gii thch ca H Ch Minh c nhn dn hoan h
chp nhn bn tha c! (15)
Trn an c d lun, H Ch Minh qua Php theo di hi ngh Fontainebleau. y l
thi gian ti Vit Nam, V Nguyn Gip, cng v b trng quc phng thay th Phan
Anh, dng "k thut t chc cng rn tuyt ho m thm qut sch cc phn t quc
gia i ch. (16)
Sau , V Nguyn Gip a qun s Vit Minh ln 100 ngn, ring ti min Bc, Vit
Minh c 75 ngn chng vi 15 ngn qun Php. Do ngy 18-12-1946 Vit Minh c th
khai chin v dnh thng li vo thng 5-1954. Trc mt David Halberstam, mi th on
m H Ch Minh v Cng Sn thi th thu phc nhn tm ng thi qut sch cc phn t
i ch gm hu ht l ngi yu nc u biu hin mc ti tr ng khm phc v khng
th ch trch, d l nhng tr xo tr, d man k c l ti c i vi dn tc.
S ngng m m Halberstam dnh cho H Ch Minh tip tc c by t qua nhng
trang dnh ni v cuc chin m Halberstam gi l cuc chin tranh cch mng, trong
ch ca Php khp mi ni, cn v pha Vit Minh th rng l bn, m ti l bn, mt
thn n cng c th l mt bo vin ca Vit Minh, sn sng ch cho bit qun Php di
chuyn i u, qun s bao nhiu. Trong chin tranh cch mng, Vit Minh ly t thng
nhiu, nhanh chng tp trung, nhanh chng rt lui. nh vo lc xut k bt , lm cho i
phng b buc phi bm st ly t. t tr nn bi snh ly, cng ngy cng ln su. V
sau ny, M cng sa ly nh Php.
V tht bi ca Php in Bin Ph, theo Halberstam, do Php khng hiu ch, lm
tng Vit Minh khng c i bc, hoc gi c i bc cng khng bit x dng. V vy,
Php nh ly ci thung lng lng cho in Bin Ph lm mi nh Vit Minh em qun
n tiu dit. Nhng ngay khi trn chin xy ra ngy 13-3-1954, vin ch huy trng pho
binh Php t t v bit mnh lm. in Bin tht th 56 ngy sau.
Sau hip nh Genve 1954, H Ch Minh v H Ni trn chic xe Dodge 4/6, chin li
phm ly c ca qun i Php, n mc nh mt nng dn v Halberstam ca ngi H Ch
Minh l anh hng s mt, anh hng duy nht ca Vit Nam. (17)
Chng 6 cng l chng cui c dnh ni v tht bi ca M v trch li tin tri
ca Bernard Fall: M ang i vo vt chn ca Php... The Americans were walking in
the same footsteps (as the French) d cu ngoi trng Foster Dulles tng kiu hnh ni
M khng c tham vng thc dn nh Php. Halberstam cho rng M lm khi chn (?)
Ng nh Dim (a bad choice) v Ng nh Dim c t c s chnh tr li tha hng mt x
hi chia r n tuyt vng, ng thi, ch trch chnh quyn Ng nh Dim v M cn tr
cuc tng tuyn c d tr t chc vo nm 1956.
Theo Halberstam, chnh sch ci cch in a ca ng Dim em s rung t m Vit
Minh ly ca ngi giu chia cho dn ngho trc kia hon tr cc a ch l mt chnh
sch na vi, lm mt lng ngi dn nng thn.
Khc vi Jean Lacouture, Halberstam nhn nhn nm 1959 H Ni gi qun xm nhp
min Nam v cuc chin tranh ng Dng th II bt u t . "Hu ht cc nh quan
st u tin rng quyt nh khai chin c lm H Ni v mi ng i nc bc, chin
lc u c hoch nh H Ni.
Tt nhin Halberstam tin l phn thng s nghing v min Bc nh Bernard Fall tng
tin on v gii thch thm v l do a n kt qu ny l min Bc lm cch mng c
nng dn ng h cn min Nam quan cch, dng ton ngi ca Php; tng lnh th t h s
ca Php m ln, cho nn phi thua. (18)
Kt thc cun sch, Halberstam ghi H Ch Minh cht ngy 3-9-69 v ca tng H Ch
Minh l nh i quc v i nht Vit Nam th k 20 He was the greatest patriot of his
people in this century.
im ni bt qua tc phm Ho l quan im nghing hn v mt pha ca tc gi, chnh
xc l quan im tn tr pha Cng Sn. Halberstam ng ha ch ngha Cng Sn vi
tinh thn cch mng yu nc v bin tinh thn ny thnh nn tng cho mi ch trng hnh
ng ca H Ch Minh v nhng ngi Cng Sn. Di nh ho quang ca tinh thn yu
nc, mi s vic thuc v pha Cng Sn u hin ra rc r trong khi pha i nghch lun
b y chm vo bng ti.
C th ni khng s sai lc bao nhiu l Halberstam tr thnh tn cung nhit ca
ci o c tn l H Ch Minh v Cng Sn Vit Nam. Cho nn, ngay c vic bn mt ngi
yu nc c ngi khp nm chu knh phc nh Phan Bi Chu cho mt thm Php, vic
tn st nhng ngi yu nc khc chnh kin, vic pht ng chin tranh y dn chng
c hai min Nam Bc vo tc tang mu la sut hai mi nm ... u l nhng hnh vi ti tr
ng ca ngi.
D sao, trn cn bn ny, Halberstam xc nh nhng s vic trn thc s c xy ra
ch khng tm cch chi b nh mt s tc gi khc tuy ngng m H Ch Minh nhng
cha t ti tn th ca mt tn sng o nh Halberstam.

CH THCH
CHNG 04
_______________________________

(01) - (02) - (04) SD tr. 12, 20, 39.
(03) Theo Bernard Fall, bi ny ng trn tp ch X-vit "Nhng vn ng Phng thng 4-1960.
(05) Xm nhp, lng on t chc Tm Tm X ca cc Phan Bi Chu sau bin thnh t chc Vit
Nam Thanh Nin Cch Mnh ng Ch Hi.
(06) SD tr.46, nguyn vn: The first (stage) was basically national, appealing to the most conscientious elements
in every class with a view to establish a bourgeois-democratic regime; the second led to socialism only after a
transformation of economic and social conditions that might take several decades
(07)-(09)-(10)-(11)-(12) SD tr. 52, 45, 58, 61, 68.
(08) T Thc Dn n Cng Sn - Hong Vn Ch, ni 100,000. Xin xem chng cht phn I, v HVC.
(13) SD tr. 86, nguyn vn: H was accused of being a spy, a French agent, a betrayer.
(14) SD tr. 87, nguyn vn: I, H Ch Minh have always led you along the path to freedom; I have spent my whole
life fighting for our country's indepen-dence. You know I would rather die than betray the nation. I swear, I
have not betrayed you.
(15)-(16) SD tr. 87, 91, nguyn vn: using his tough, brilliant organizational techniques to quietly wipe out some
rival nationalists.
(17) SD tr. 104, nguyn vn: He was a national hero now, the only one; the country was his.
(18) SD tr. 113, nguyn vn: By 1964 the ARVN had been defeated by an indigenous peasant army. It was just as
Ho had predicted.

* Chng 05*
BERNARD FALL
v Ho Chi Minh on Revolution

Trc khi t nn ngy 21-2-1967 vng snh ly Dy Ph Bun Thiu (*) pha bc
Hu, Bernard Fall hon tt vic chun b n hnh 2 tc phm c giao cho nh xut bn
Frederick A. Praeger. l cun The Two Viet Nams s c ti bn v cun Ho Chi Minh
on Revolution va vit xong.
Bernard Fall, sinh nm 1926, k gi Php, nhng cha m u l ngi o gc Do Thi
v l nn nhn ca ch Quc X c. Nm 1942, khi mi 16 tui, Bernard Fall gia
nhp hng ng khng chin Php chng c, sau tt nghip i hc Paris v Munich ri
hot ng trong lnh vc bo ch. ng l mt nh bo c mt trn nhiu chin trng Vit
Nam trc v sau 1954, tng gp g nhiu nhn vt lnh o c hai min Nam Bc v c
mt tc phm vit rt sm v Vit Nam l cun La Rue Sans Joie. Tc phm Ho Chi Minh
on Revolution c l l tc phm cui cng ca Bernard Fall.
Trong tc phm ny, tc gi chn la v gii thiu phn ln nhng vn kin do H
Ch Minh vit t 1920 n 1966 da theo ti liu t b H Ch Minh tuyn tp bng ngoi
ng, b cc thnh 5 phn, km theo li bn v ch thch cui trang nh sau:
01: i tm s mng 1920-1924.
02: Con ng Quc T Cng Sn 1924-1930
03: Chin tranh cch mng v gii phng1930-54
04: Ti thit v nhng sai lm 1954-1960
05: Ti chin 1960-1966
M u sch, tc gi gii thiu mt nhn nh chung v cc chnh tr gia ni ting th
gii v chia thnh 2 loi. Loi th nht gm nhng ngi va c kh nng lnh o va c
vn ti nh Julius Caesar, Napoleon I, Winston Churchill v Charles De Gaulle... Loi th
hai gm nhng ngi ch ni bt nh kh nng t chc, lnh o nh Louis XIV, Tito,
Lyndon B. J ohnson... H Ch Minh c xp vo loi th hai ny vi li din gii ng ta
qu bn bu v hot ng, t chc, by mu tnh k cui cng thnh cha gi dn tc He
has been too much the doer, the organizer, the conspirator and, finally, the father of his own
country
Trc khi vit Ho Chi Minh on Revolution, Bernard Fall hai ln k tiu s H Ch
Minh trong cc tc phm Le Viet Minh v The Two Viet Nams. (1) Trong Ho Chi Minh on
Revolution, Bernard Fall ch lp li nhng ti liu v ci nhn c v i tng. Bernard
Fall cho bit H Ch Minh tng theo hc trng Quc Hc, Hu "Quc Hc Hu c lp
theo sng kin ca ng Ng nh Kh, thn ph ng Dim... V Nguyn Gip, Phm Vn
ng, Ng nh Dim u l hc sinh trng ni ting ny. Theo Phm Vn ng th ng
H b Quc hc vo nm 1910 m khng c bng cp g.
Cng nh Jean Larteguy cho rng cha ca H Ch Minh b bi chc khng v l do
nghin ru v bin th cng qu, Bernard Fall ni c Nguyn Sinh Huy l ngi yu nc
nht nh khng chu hc ting Php nn ngi Php ght b m sa thi. Cn anh ch em ca
H Ch Minh u l nhng nng dn cn c vi ng rung, hon ton xa lnh mi hot
ng chnh tr. Khi vit tc phm Ho Chi Minh on Revolution, vo nm 1967, Bernard Fall
nghe c nhiu ngun tin ni H Ch Minh c v, nhng tc gi ghi li l c H Ch
Minh ln nhng ngi xung quanh u ph nhn hon ton cc tin n ny.
nh gi cao con ngi H Ch Minh, Bernard Fall nhc vic gio s P. J. Honey ca
i hc ng Lun n v H Ch Minh vi thnh Gandhi ca n , khi tr li mt
cuc phng vn truyn hnh nm 1966. Tc gi cng ghi li chi tit H Ch Minh c bit
ti nh mt k gi di, k c ti ng kch Ho is known to be a talented comedian v cho
l iu ny khng ng, v "nu ng vy th H thnh cng trong vic din ch mt mn
kch duy nht cho nhng khn gi gm t cc ngi Cng Sn Ty phng n cc nng
dn Vit Nam v c nhng s quan mt v OSS ca M sut trong 40 nm m khng mt ln
b l ty.
Tc gi khng tin H Ch Minh c kh nng din xut cao nh th nn t ra ng vi
Honey. Nhn nh ca Honey nm 1966 c Bernard Fall lp li nm 1967 v 4 nm sau,
n phin nh bo M Halberstam a vo bc chn dung H Ch Minh ca mnh:H Ch
Minh mt phn l Gandhi, mt phn l Lenin, tt c l Vit Nam
Thc ra, ngi c kh nm vng ci phn Gandhi, ci phn Lenin, k c ci ton th
Vit Nam m Halberstam ni bao g m trong con ngi H Ch Minh c th l nhng g.
Ring Bernard Fall ni r l H Ch Minh c s thng thn bc trc ca Gandhi v cho rng
c tnh ny gip H Ch Minh bo ton c uy tn khi ch H Ni phm nhng li
lm khng khip trong chnh sch ci cch rung t. Tnh thng thn bc trc biu hin
bng nhng git nc mt khng cn che y v nhng li thnh khn nhn li trc cng
chng nn d dng c chp nhn v tin phc.
V d lun ch trch H Ch Minh tn ng vic chia i t nc v tuyn 17 vo
thng 7-1954, Bernard Fall cho rng th chp nhn nh th cn hn phi ng u vi mt
cuc th chin.
Tc gi so snh hai nhn vt lnh o hai min Nam - Bc Vit Nam thi vi nhn
nh sau: C 2 ng Ng v H u c thn v u c coi nh cha gi ca dn tc.
Nhng ch c ng Dim nhn chc y, v l truyn thng quan li. Cn ng H th t chi
khng nhn. Ch nhn lm Bc m thi. (2)
Bernard Fall khng cho bit da vo c s no xc nh nh vy nhng ngi c
c th thy r tc gi hon ton khng bit vic H Ch Minh dng bt hiu Trn Dn
Tin vit sch nhc nh dn chng suy tn mnh l cha gi dn tc v c l cng khng c
dp hiu r v ngi ang lnh o min Nam lc .
Phc ha t tng H Ch Minh, Bernard Fall nhn nh H Ch Minh c xu hng
quc gia hn xu hng cng sn v kt lun:Ni nh mt s hc gi Ty phng gn y
rng H lng trung thnh vi ch ngha Cng Sn trn lng yu t quc l khng ng.
Thc ra ni ngc li mi ng
Vi Bernard Fall, cuc gp g H Ch Minh vo thng 7-1962 cng lu li mt mi
thin cm c bit. Bernard Fall k li trong Ho Chi Minh on Revolution cuc gp g
gn ging nh Jean Lacouture tng k v cuc gp g vi H Ch Minh nm 1961. Cng
nh Jean Lacouture, Bernard Fall c Phm Vn ng tip kin ti Ph Ch Tch v khi
ang tr chuyn cng Phm Vn ng th H Ch Minh nh nhng bc vo, tham gia cu
chuyn rt t nhin ci m. H ngi xung st bn ti vi nt mt cht le rng v a ct,
v ln i ti: Vy ra ng l chng thanh nin quan tm nhiu n mi chi tit nh nht
v cuc i ca ti ? H sits down next to me, a humourous gleam on his face, and
slaps me on the thigh: So you are the young man who is so much interested in all the small
details about my life.
Tc gi ch thch thm rng mnh tng vit mt cun sch mang ta Le Viet Minh,
trong c phn tm lc tiu s H Ch Minh v on l H Ch Minh bit v cun sch
. Con ngi lun c bao ph bng huyn thoi xut hin tht gin d thn mt v tip
ni cu chuyn bng li l ci m nh ang tm s vi mt ngi bn ni ln s mt lng
dn ca chnh ph Si Gn, s nh gi sai ca M v ch ca nhn dn Vit Nam sn sng
chin u lu di, d l hng chc nm, bo v t nc. Ri H Ch Minh nhn mnh:
"Chng ti s vn ng d lun th gii ng h chng ti chng li cuc chin tranh phi
ngha chng nhn dn min Nam Vit Nam.
Khi Bernard Fall hi trong trng hp c c hi, ng c chu thng lng i n
mt gii php no khng, H Ch Minh p l sn sng nhng ch vi nhng ngi sn
sng ngi cng bn vi chng ti tr chuyn causer.
H Ch Minh cn t ra ht sc thoi mi cho bit v hnh thc hip thng gia hai
min trong tng lai, min Nam mun hnh thc no cng c, k c hnh thc giao thng
nh gia hai nc c, mc d s hin din ca bc tng B Linh.
Ton b lp trng ca min Bc v cuc chin ang din ra ti min Nam v cc vn
lin quan ti Min, Lo qua li tuyn b ca H Ch Minh v Phm Vn ng c
Bernard Fall ghi m ph bin trn bo v sau , ghi li trong tc phm. Cu hi chnh
ca Bernard Fall t ra cho Phm Vn ng: "Xin cho bit nhng iu kin Vit Nam Dn
Ch Cng Ha c th chp nhn mt cuc dn xp xung t hin c min Nam?
Sau y l mt s li Phm Vn ng tuyn b:
Chnh ph Vit Nam Dn Ch Cng Ha ni kh y v vn ny, nhng ti
xin nhn mnh my im sau: Ngun gc v nguyn nhn trc tip ca tnh hnh cc k
nguy him min Nam l s can thip v trang ca M v ch c ti ca Ng nh
Dim do M dng nn dng lm cng c cho vic can thip.
Tip theo, Phm Vn ng xc nh nhng im ch yu trong lp trng ca min
Bc i vi tnh hnh lc :
Th nht: ng h lp trng ca Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam.
Th hai: Tin tng vi s ng h ca nhn dn th gii, min Nam s ra khi hon
cnh nguy him.
Th ba: Chnh ph Vit Nam Dn Ch Cng Ha tn trng hip nh Genve, tip
tc hp tc vi y Hi Quc T Kim Sot nh Chin v hy vng s thnh cng.
V bn hip nh Genve 1962 trung lp ha Ai Lao va c k kt, Phm Vn ng
cho bit: "Chng ti s tn trng hip nh v Ai Lao v s bng mi gi gi bang giao tt
p vi Cam Bt."
Phn phng vn H Ch Minh gm 11 cu i p, trong c 3 cu ch yu lin quan
n cuc chin min Nam.
Hi th 1: y l cuc chin thc h, hay chin tranh dnh c lp?
p: M ph hoi hip nh Genve, li lm cuc chin tranh xm lc, buc nhn
dn VN phi ng ln bo v t quc n cng.
Hi th 4: Ch Tch c cn ch nguyn qun ca pha ng minh ( ni Lin X v
Trung Cng) v cc quc gia thn hu khng, hay ch cn vt liu hp thi i?
p: Mun nh M mnh nh th, phi da vo sc mnh ng thi vn ng c
vin tr c lc nht ca quc t. Hng chc vn ch nguyn qun cc nc X Hi Ch
Ngha v nhng nc khc tuyn b sn sng cng chng ti nh M. Cm n h. Khi
cn s ku gi h gip.
Hi th 5: C th hy vng nhng hot ng ca nhm thiu s c gi l t do
M khng?
p: Chng ti cho rng phong tro M chng cuc chin tranh bn thu ny l
mt h tr tch cc cho chnh ngha ca chng ti. Mc du b chnh quyn bch hi, phong
tro ny vn khng ngng pht trin.
Ghi li nhng li tuyn b trn, tc gi khng lu tm i chiu vi thc t a ra
mt nhn nh no m ch lm cng vic lu tr chng liu v hnh vi v li l trong mt
thi im trn con ng theo ui cch mng ca H Ch Minh.
Nhng cng c th hiu y l mt li m t nhn vt m Bernard Fall la chn theo
cch a cc s vic v ngn ng ca nhn vt ra ni thay cho nhn nh ca mnh. La
chn ny khng h gy ngc nhin v Bernard Fall tng khng nh H Ch Minh l ngi
t lng trung thnh vi t quc trn lng yu ch ngha Cng Sn. V th, Bernard Fall t ra
khng h ng vc tnh chn xc ca nhng li ni v c v khng h bn khon cn nhc
thm v thc cht ca mi bin c ang din ra, c th l cuc chin ti min Nam lc .
Cng v th, trong s 85 vn kin ca H Ch Minh c cp, Bernard Fall nh gi
ch c Bn n ch thc dn Php in Paris nm 1926 l quan trng, mc d cho bit ch
gm my tp mng ln n ch thc dn mt cch th thin, ngy ng. (3) cng c cho
nhn nh H Ch Minh lun nhm mc tiu u tranh chng thc dn, gii phng dn tc,
Bernard Fall vin dn thm d lun chung ti Chu nh sau: "Ti phn ln chu v
theo phn ng cc nh chuyn mn v ng Nam th H c coi nh c tinh thn quc
gia trc, ri mi l ngi Cng Sn hu nh mi cho n trn in Bin Ph."
Trong tng quan gia H Ch Minh vi Cng Sn, Bernard Fall ghi li vi im mc
thi gian v mt s vn kin. "H b phiu xin gia nhp Tam Quc T Cng Sn,
chng li cc ng vin x hi v tr thnh mt trong nhng ngi sng lp ng Cng Sn
Php, ngy 30-12-1920. (4)
V vic H Ch Minh ri Php i Nga ln u, Bernard Fall a ra mt s chi tit khc
hn vi cc tc gi khc bng s khng nh H Ch Minh ti Nga d i hi k 4 ca
Tam Quc T t thng 11 n thng 12-1922 v nh vy tng c gp Lnin nh bo
Nhn Dn xut bn ti H Ni loan trong s ra ngy 12-5-1961.
Theo Bernard Fall, H Ch Minh cng c ng Cng Sn Php ph i sang Nga tham
d i Hi I ca t chc Quc T Nng Dn khai din ngy 10-10-1923 ti in Kremlin v
c dp gp nhiu lnh t Tam Quc T nh Radek, Zinoviev, Bukharin, Dimitrov v
Trotsky ... y l ln th nh, H Ch Minh ti Nga v c mt ti Mc T Khoa ngy 23-1-
1924, hai ngy sau khi Lenin qua i.
Mt bi vit ca H Ch Minh ng trn t Le Paria K Cng Kh, s thng 7-1924,
su thng sau khi Lnin cht, nhan Lnin v cc dn tc Phng ng, c Bernard Fall
trch li, trong H Ch Minh gi Lnin l th trng, l lnh t, l thy ca cc dn tc
phng ng, ca tng Lnin l thin ti, c i t trong sng, coi r s sang trng, mt lng
yu thch lao ng i ti kt lun: "Tm li chnh s v i, s m miu ca bc thy ny
nh hng to tt trn cc dn tc chu v thu ht tri tim h n vi Ngi. (5)
Bernard Fall cng trch mt bi vit khc vi ta Lnin v ng Phng ng trn
t Le Sifflet Paris ngy 21-1-1926. Trong bi ny, H Ch Minh x v nhm Nh Quc
T Cng Sn l t chc tiu t sn gm nhng tn x hi ch ngha gian xo, lm li kh cho
bn bc lt v la o, ng thi c v "Lnin m ra mt k nguyn mi, thc s cch
mng, ti nhiu thuc a khc nhau. (6)
Bn bo co ca H Ch Minh gi Tam Quc T thng 7-1939 ghi r 8 im lin
quan n ng li ca ng Cng Sn ng Dng cng c trch trong H Ch Minh on
Revolution trong c im 4 mt st nhng ng i Cng Sn T Quc T, ch trng
"phi tiu dit chng v chnh tr v im 5 ch th cho Mt Trn Dn Ch ng Dng gi
lin lc cht ch vi Mt Trn Bnh Dn Php, "v mt trn ny cng tranh u cho t do
dn ch v c th gip chng ta (7)
Nhng ti liu trch dn v tng quan gia H Ch Minh vi Tam Quc T ch ch
yu nhm cao tinh thn quc gia ca H Ch Minh qua s kin H Ch Minh chp nhn
gia nhp Tam Quc T do tin tng tuyt i ch trng bnh vc cc dn tc b tr
ca Lenin.
Bernard Fall nhn nhn rng bc ngot quan trng nht trong i u tranh ca H
Ch Minh l vic gia nhp Tam Quc T, nhng xc nh H Ch Minh vn tip tc l
ngi yu nc u tranh chng thc dn ch khng phi t trung thnh ca ch ngha
quc t v sn. D vy, nhng hot ng ca H Ch Minh trong thi gian Trung Hoa v
ng Nam c Bernard Fall ghi li u cho thy lun din ra trong vng chi phi ca
Tam Quc T.
Theo Bernard Fall, Tam Quc T ch nh H Ch Minh ng ra t chc Lin on
Cc Dn Tc B p Bc Chu l mt t chc bnh phong ca ng Cng Sn Nam Hi d
kin sau ny gm cc quc gia Triu Tin, Nam Dng, M Lai, n , Trung Hoa v Vit
Nam. ng quc t d kin ny s chi phi mi hot ng ca cc cn b cng sn trong
vng ng Nam cho n thi gian chn mui thnh lp cc ng cng sn ti mi nc.
(8) y l lc H Ch Minh lm ph t v thng dch cho phi on Borodin cnh chnh ph
Trung Hoa Dn Quc. Thi gian ny, H Ch Minh tn dng mi tng quan m rng
vy cnh, trong c vic chn cc thanh nin Vit Nam nhit huyt gi vo trng V B
Hong Ph ca Tng Gii Thch. ch thn H Ch Minh cng ng ra hun luyn v mi
tam c nguyt o to t 20 ti 30 ngi tr thnh nhng chuyn vin khuy ng (agitators).
Trong khong thi gian gia thng 1-1925 v thng 7-1927 (lc Tng Gii Thch chia tay
vi cng sn), H Ch Minh o to c 200 cn b a v hot ng ti ng
Dng. "i vi nhng k chng t khng ng tin cy, hoc sau khi tt nghip trng
Hong Ph m t chi khng theo cng sn, H dng mt liu thuc rt cng hiu: sai ng
vin cng sn tit l danh tnh h cho tnh bo Php. S an ninh trong nc s tm c h
ngay khi v ti. (9)
Ngy 28-8-1942 n u thng 10-1943, H Ch Minh b tng Trng Pht Khu ca
Trung Hoa Dn Quc bt gi vi l do va l cng sn, va l gin ip cho Php. V sau,
chnh Trng Pht Khu ni khng c chuy n bt gi m ch phi H Ch Minh i Cn
Minh th hun theo yu cu ca gii qun s M ti .
Bernard Fall qu quyt vic H Ch Minh b bt ri c M can thip tng
Trng Pht Khu tha l c tht. Bernard Fall k tip l sau khi c tha, H Ch Minh ng
hp tc vi tng Trng Pht Khu lc l T Lnh T Chin Khu Trung Hoa Dn
Quc v l ngi ch trng hp nht cc on th u tranh Vit Nam lu vong thnh mt
t chc cch mng Vit Nam thng nht trong c s hin din ca t chc Vit Minh,
mc d cng sn b cm hot ng. (10)
Hi ngh thng nht c triu tp Liu Chu t ngy 4 n ngy 16-10-1943 nhng
khng dn ti kt qu do i din cc phe phi lin tc knh chng nhau. Va ra khi nh
giam, H Ch Minh chng t cho Trng Pht Khu thy rng ch c mnh mi thc hin
c vic thng nht cc phe thnh mt lc lng hu hiu v 6 thng sau , ti hi ngh
thng nht c triu tp t ngy 25 n ngy 28-4-1944, Trng Pht Khu i cc phe
phi dnh cho H Ch Minh mt gh b trng trong "Chnh ph lm thi Cng Ha Vit
Nam". (11)
Bin Nin Tiu S ghi thng 8-1944, H Ch Minh c Trng Pht Khu ng
cho ri Liu Chu tr v Vit Nam. Trng Pht Khu cn ng cho H Ch Minh chn
em theo 18 thanh nin tin cy cng i.
Trc khi ln ng, H Ch Minh cam kt vi Trng Pht Khu: ... iu m ti
quan tm hin nay l c lp v t do cho nc Vit Nam ch khng phi l ch ngha cng
sn. Ti c mt li bo m c bit i vi ng rng: Ch ngha cng sn s cha c
thc hin Vit Nam trong vng 50 nm ti. (12)
Bernard Fall khng nhc ti ti liu ny m tip tc din t ti tr ca H Ch Minh.
Theo Bernard Fall, tuy c s tin cy ca cc tng lnh Trung Hoa Dn Quc, H Ch
Minh lng on c chnh nhng ngi ny cng vi Php s l i th khi Nh
Th Chin chm dt. H Ch Minh cng rt thc t thy l trong tnh th tng lai , nu
nhn c s gip ca M s tt hn rt nhiu so vi s gip t pha Lin X v
Trung Cng.
V vy, ma ng 1944, H Ch Minh tm cch bt lin lc vi i t Helliwell, l
ngi cm u OSS (tin thn ca CIA) hot ng Hoa Nam, ang c tr s ti Cn Minh.
Helliwell bo OSS ch cho H Ch Minh 6 khu sng ngn 38 ly nhng thc ra cc nhm du
kch Vit Minh c tng cng bi nhiu ton OSS v sng n ca M. Theo Bernard
Fall, y l l do ch yu khin H Ch Minh c ngn chn mi s ph trng b mt cng
sn v t b lun ci tn Nguyn i Quc nhn tn H Ch Minh t 1944.
Nhiu ngi M c quan h lc t ra tin tng H Ch Minh t b ch ngha cng
sn, nht l trc s trng H Ch Minh c Trung Hoa Dn Quc hp tc v h tr. Sau
ngy 2-9-1945, nhng ngi M ny gn nh lun c mt thn thin bn cnh H Ch Minh
hoc cc ng ch ca ng ta, trong khi c M tung bay ti nhiu ni H Ni. D lun dn
chng trong nc v ngay c mt s ngi Nht, ngi Php c mt ti H Ni u ngh
Vit Minh c M ng h.
V sau ngi ta c bit rng v tin H Ch Minh c M ng h nn vua Bo i
v nhng ngi quc gia ng h ng mi m thm nhng quyn lnh o t nc cho Vit
Minh. (13)
V, Bernard Fall ghi l i cch hnh ng sau ca H Ch Minh: "Khi thy r M
khng cn ng h na, H quay ngc 180 , bt u ku gi hp tc vi Php. Chnh
trong thi k ny m H hnh ng nh ngi Vit Nam trc, nh ngi cng sn sau.
ng ta quyt tm lm cho ci Nh Nc Vit Nam (Dn Ch Cng Ha) sng st bng bt
c gi no. Nhng, tun trng mt c tnh cch thn Ty phng ko di chng bao lu. Khi
H thng thuyt vi Php Fontainebleau th ng ch ca ng l V Nguyn Gip, Trn
Vn Giu, Nguyn Bnh, Phm Vn Bch thanh ton "cc k ni th ca ch " gm cc
nh lnh o cc gio phi, cc quan li (N g nh Khi), cc nh tr th c (nh Phm
Qynh), nhm Trotskit, v cc ngi yu nc chng cng. (14)
c bit v tnh hnh min Nam, Bernard Fall vit: "Ti Nam K, c hai pha, gio
phi v Vit Minh gii quyt thanh ton nhng phn t cm tnh ca i phng nh sau:
Tri li tng chm ri th xung sng M Kng cho cht tri ra bin. Th m huyn thoi v
bc H tt bng vn tn ti cho n ngy nay. (15)
Tc gi a ra mt nhn xt ht sc tinh t: "Chin tranh ng Dng bng n n
gin ha nhng kh khn v chnh tr ca ng H. Khng cn phi i x vi phe i lp
bng bn tay bc nhung na: C vic gi h mt cch n gin l Vit gian." (16)
Bernard Fall khng che giu cm gic gh rn khi nhc cc th on thanh trng, chm
git nhng c v chp nhn l hnh vi khng th trnh u tranh gii phng t nc.
Trong khun kh ci gi bt buc phi tr ca ngi dn Vit Nam c c lp v
t do, Bernard Fall cn trng dn thm li ku gi s ng gp ca tt c mi ngi cho
chin thut tiu th khng chin do H Ch Minh a ra: " chin u, chng ta phi
tin hnh ph hoi. Nu ta khng lm, qun Php s lm. Nu nh chng ta vng chc
dng lm cn c, chng s vn dng chin xa v tu chin tn cng chng ta, v chng s
t ph ti sn ca chng ta. l l do ta phi ph hoi trc khi Php c th chim dng
ti sn ca chng ta () Ngoi mt trn chin binh hy sinh tnh mng cho t quc; sao ta li
tic mt on ng, mt ca cng hay mt cn nh m qun Php c th dng tn cng
t quc?" (17)
Tt c nhng hnh ng trc mt Bernard Fall u ch phn nh ti nng lnh o
ca H Ch Minh a t nc vt khi nhng th thch v chin thng cc k th. Tc
gi k thm rng gia nm 1956, tinh thn cn binh t Nam tp kt ra Bc xung thp v h
bt mn v nhng bt cng m ch dnh cho h. H Ch Minh thuyt phc h bng
"l th gi cc cn b min Nam tp kt ra Bc ngy 19-6-1956. Trong th, H Ch
Minh ha cho sa cha nhng sai st khin i sng vt cht v tinh thn ca h mt n nh
ng thi ku gi h nhn nhc, thng cm. H Ch Minh cng khch l h bng li khuyn
nn tin tng s lnh o v s hng mnh cng ngy cng tng ca Lin X. Ngoi ra,
H Ch Minh khng nh cuc chin chng ch Ng nh Dim l cuc chin c chnh
ngha v min Bc cng ngy cng cng c s l cn c vng mnh cho cuc chin .
Cng trong phm vi i u vi nhng kh khn, Bernard Fall nhc n chnh sch
Ci Cch Rung t ti min Bc 1953-1955. Trong l th ngy18 -8-1956 gi nng dn
v cn b, H Ch Minh nhn mnh "s hon thnh thng li ca Ci Cch Rung t
ti min Bc l mt chin thng v i (18) Sau li nhn mnh , H Ch Minh ln
ting nhn nhn c nhng sai lm ng tic v ha cho sa sai. Cui cng ng ku gi
nhn dn on kt quanh ng v chnh ph lm cho thn qu hnh phc v phn thnh
hn
Ti nng v s kho lo ca H Ch Minh cn biu hin r rt trc tnh trng chia r
trm trng gia Lin x v Trung Cng ti i hi ln th 22 ng Cng Sn Lin X t
thng 10 n thng 11 nm 1961.
Bernard Fall thut li khi phi on Trung Cng gin d ri hi trng b v nc, H
Ch Minh ang ngi st bn Khrushchev. ng khng dm ngi nn li, nhn g cng khng
dm b v nc, nn rt lui m ri "rong chi cc vng thuc chu u ca Nga, bt tay
mi ngi, m hn cc em b ging nh ang i vn ng ti c ti vng Minks hay
Kovno.
Kh nng chinh phc v li cun ca H Ch Minh c Bernard Fall nhn mnh trong
my li tuyn b do H Ch Minh a ra khi nhng cuc oanh kch ca khng lc M dn
dp trt xung min Bc t ngy 7-2-1965 tc ng vo tinh thn mi ngi. Nhiu cp lnh
o ch min Bc hoang mang chao o y ni b ng vo tnh trng giao ng
khng hong. Cuc khng hong ny khin ngay c chuyn gia phn tch tnh hnh ni ting
P. J . Honey ca Anh Quc ngh rng H Ch Minh ang b nhm n em thn Bc Kinh
ln p. Nhng ng lc H Ch Minh ln ting v dng li tinh thn ton ng ton dn
ch bng my li gin d nhng mnh m: Chng ta mnh v chng ta c chnh ngha, v
nhn dn t Bc ti Nam on kt chng ta s chin thng
Cui cng H Ch Minh chin thng.
Nhng chin thng ca H Ch Minh mang li g cho t nc Vit Nam?
iu ny Bernard Fall khng lu tm c l v cho rng nm ngoi ch tc phm. Khi
vit Ho Chi Minh on Revolution, Bernard Fall t ra ch tp trung vo hng gii thiu mt
con ngi hnh ng c vt qua nhng tnh th kh khn t mc tiu cui cng. Chnh
v th, Bernard Fall t nh ngay c kha cnh o c ca i tng ch nu bt hiu qu
ca nhng hnh ng v cui cng l s thnh cng trong mc tiu u tranh gii phng t
nc.
Bernard Fall khc vi cc tc gi khc im nhn nhn H Ch Minh v cc ng ch
thng tay loi tr cc phn t khc chnh kin ngay t thi cn hot ng Hoa Nam
bng cch y nhng ngi ny vo tay mt v Php v gn cho h hai ting Vit Gian
tn st trong cuc chin sau ... Trong khi cho rng H Ch Minh nng lng yu t quc
hn ch ngha Cng Sn, Bernard Fall cng nhn nhn H Ch Minh rt gn b vi Tam
Quc T v cuc i ca ng i hng do s gn b ny.
Thc mc kh trnh vi ngi c l Bernard Fall tm ra cn bn no cho s kt hp
lng yu nc vi ch ngha cng sn, khi chnh ng c qu nhiu thi gian hiu r
thc t x hi ti cc quc gia do cng sn thng tr t Nga qua ng u ti Trung Quc v
nht l chnh ng nhn nhn nhng sai lm trong Ci Cch Rung t min Bc Vit
Nam l khng khip? Hn na, bn thn Bernard Fall v gia nh tng l nn nhn ca mt
danh nhn m H Ch Minh c v dp khun theo l Hitler. C bao gi Bernard Fall t hi
ht thy ngi dn sng trn nc c trc nm 1945 u mong mi Hitler sng mi
phc v nc c khng, d i sng ca ngi dn c t mc rt cao so vi cnh lm
than ca ngi dn di ch H Ch Minh?
Bernard Fall c th hp l khi ch din t ti tr ca mt con ngi m theo ng xng
ng l mt danh nhn, mt k phi thng. Nhng chc chn Bernard Fall khng bao gi cho
php mnh pht bi u rng mt danh nhn nh Hi tler l ngi yu nc, thng dn, mt
ngi dnh trn i cho l tng phng s ngi khc.
Vi Ho Chi Minh on Revolution, Bernard Fall lm ci iu m ng khng th lm
vi Hitler.

CH THCH
CHNG 05
____________________________

(*) Tn mt vng t pha Bc Trung Phn Vit Nam do Bernard Fall t v cng l tn mt tc phm ca ng,
cun La Rue Sans Joie, c chuyn sang Vit Ng thu .
(01) Xin xem Ng nh Dim, Li Khen Ting Ch ca Minh V , n bn 2002, tr. 87- 98.
(02)-(03) SD tr. 82, 86
(04) HCM, BNTS T. I, tr. 105 ghi HCM b phiu tn thnh tham gia Tam Quc T Cng Sn lc 22 gi ngy
29-12-1920 ti i hi Tours tc i Hi ln th 18 ca ng X Hi Php.
(05)-(06)-(07)-(08)-(09) SD tr. 40, 55, 140, 93, 93-94
(10) Tc gi lm, Vit Minh lc y cha phi l mt trn Vit Minh do cng sn chi phi hi 1945, m l Vit Nam
c Lp ng Minh Hi, do c H Hc Lm, ngi cch mng quc gia lm ch tch, v chnh H Hc Lm
l ngi u tin gi tt l Vit Minh, trong cng c mt vi phn t cng sn tham d Theo Hong Vn
Hoan, hi k Git Nc Trong Bin C.
(11) Theo HCM, BNTS T. 2, khong cui thng 10-1943, sau khi ra khi nh giam, H Ch Minh vn b t di
s gim st ca T Chin Khu. Nhng, chnh tng T Lnh Trng Pht Khu yu cu Nguyn Hi
Thn thu nhn v dnh cho H Ch Minh vai tr Ph Ch Tch ca t chc Vit Nam Cch Mnh ng Minh
Hi do Nguyn Hi Thn ang lm Ch Tch.
(12) HCM, BNTS T. 2, tr. 205.
(13) SD tr. 101.
(14) Thc ra Phm Qunh v Ng nh Khi b git trong dp cch mng thng 8-1945
(15)-(16)-(17) SD tr. 101, 101, 179
(18) Nguyn vn: This is a great victory.

* Chng 06*
JEAN SAINTENY
v Face Ho Chi Minh

Sau khi d m tang H Ch Minh vi t cch nh ngoi giao Ty phng duy nht,
J ean Sainteny bt u vit cun Face Ho Chi Minh (ditions Seghers, Paris, 1970).
Cun sch c Herma Briffault dch ra Anh ng vi ta H Ch Minh and his Vit
Nam, a personal memoir c Cowles Book Company, Inc. xut bn ti Chicago, Hoa K
nm 1972. Phn trch dn y l theo bn Anh ng.
Tng cng nn nhc l trc 5 nm, tc gi vit mt tc phm ng ch l
Histoire dune paix manque Chuyn v mt nn ha bnh b b l Fayard xut bn
1967.
Theo nh xut bn, Sainteny l nh ngoi giao Ty phng bit r nht v H Ch
Minh. ng l ngi gp H Ch Minh nhiu ln, l ngi thng thuyt vi H Ch Minh
rng r 6 thng i n tha c 6-3-1946 mang ch k ca ng.
Khi H Ch Minh ti Php theo di cuc thng thuyt Fontainebleau gia hai phi
on Vit Php, tc gi cng l ngi nhn lnh ca chnh ph Php n tip v chu cp mi
tin nghi. Sau hip nh Genve 1954, Sainteny l s gi Php giao dch vi min Bc tm
cch duy tr mt s c s vn ha, kinh t ti y, nhng khng thnh cng.
Sainteny ghi r ng khng c tham vng vit s m ch trnh by mt s s vic do ng
bit v H Ch Minh nh mt chng nhn cung cp ti liu sng v kinh nghim c nhn
cho cc nh chp s sau ny.
Ngay trong li ni u, tc gi khng che giu cm tnh ca mnh qua li din t
mun ri l vo lc nghing mnh bn quan ti H Ch Minh.
Sainteny khng ph nhn nh hng ca cng sn i vi H Ch Minh v cho bi t
ngay khi mi ti Php, H Ch Minh say m c Marx, k c tc phm s T Bn
Lun.Chng bao lu n l cun sch gi u ging, ngi bn ban m ca ng H.
ng ta hon ton g n b vi ch ngha cng sn. Ta c th ni iu ny mt cch chc
chn. (1)
Nhng tc gi vit: H cng nh Mao tr thnh cng sn ngay t nm 1917. Tuy
nhin i vi ng ta, cng sn ban u phn ln ch l phng tin t mc ch dnh
c lp cho t quc. Khng bit bao ln ngi ta hi ti ng H quc gia hay cng
sn? Cu tr li ca ti lun vn th: C hai. (2)
Tuy nhin, tc gi bit r nhim v m Quc T Cng Sn trao cho ng H Ch
Minh v khng nh: Ti Qung ng, ng H coi phng bo ch ca ta lnh s Lin X,
nhng s mng chnh ca ng l chun b tuyn truyn v hnh ng cho cng sn ng
Dng. (3) ng cn ghi nm 1928, H Ch Minh ti Thi Lan ph trch 2 loi cng tc trn
ca cng sn vng ng Nam , M Lai , Thi Lan, Min in v d nhin ng
Dng.
Trang 28, tc gi cho bit H Ch Minh c giao ph trch hun luyn cho qun
Quc Dn ng Trung Quc v du kch chin vo nm 1938, khi m hai phe Quc - Cng
Trung Hoa li mt ln na tm lin hip chng Nht xm lng.
Sainteny trng dn v ng vi pht biu ca ng ch Ducroux: Ti khng ph
nhn ng ta l ngi theo ch ngha quc t (cng sn) chn thnh v l nh cch mng
ch thc, nhng Vit Nam lun chim v tr hng u i vi ng ...I dont deny that he
was a sincere internationalist and a true revolutionary, but Vit Nam always took first place
for him. (4)
Tc gi dnh ring 15 trang ca chng 6 ni v nhng cuc m thoi gia mnh vi
H Ch Minh vi li m u: Ngay khi va gp ln u ngy 15 -10-1945, ti cng nh
tng Allessandri v Lon Pignon, u tin chc H Ch Minh l mt nhn vt thng
thng.
Qua hng lot hi kin sau ko di 6 thng, tc gi c mt nhn nh tng qut v
con ngi, v lp trng cng nh chin lc sch lc u tranh bng thng thuyt ca
H Ch Minh. i khi trc tnh hnh kh khn do s hin din ca qun i Trung Hoa
Dn Quc ti min Bc v tuyn 16 mang theo v cc ng quc gia gm i Vit, Vit Cch
v nht l Vit Quc, H Ch Minh phi kho lo tranh th cm tnh ca ngi Php
r l ng H khng th loi b mi e da t pha Trung Hoa m khng c s ng h ca
Php.
V im ny quyn li ca hai bn Vit Php gp nhau. (5) Tc gi cho bit khng h
o tng l H Ch Minh nhng b nhiu, v ng ta c nhng im cn phi bo v mt
cch quyt lit v vit tip:Khi nhng mu tnh ca ng ta hay ng ch ca ng ta, hoc
chnh bn thn ng ta b e da, ng ta s khng do d dng nhng cch tn bo. V
phng din ny, ng ta hon ton thuc v ci th chu qu nhiu mu thun, ngi
ta p dng nhng hnh thc tra tn cc hnh tinh vi nht tip theo nhng nghi thc x giao
rt ngt ngo (6).
Lin sau , Sainteny cho thy s uyn chuyn ca H Ch Minh khi ng ph vi tnh
th khc hn thi c chp cng ngc ca nhng ngi Vit Nam u tranh yu nc lc
: t mc ch i vi chng ti, H Ch Minh sng sut khng i hi qu
nhiu nh mt s i th ca ng ta. Trong khi nhng ngi ny i c lp hon ton v
tc khc nh iu kin tin quyt thng thuyt th H Ch Minh tuyn b sn sng bng
lng vi s c lp tng i, chp nhn mt tha hip ha nh vi nc Php ri chng
bao lu sau nc ng s c c lp hon ton.
Tc gi t ra tn ng s uyn chuyn ny v ngh rng H Ch Minh vn khng qun
mc tiu ginh c lp cho t nc: Ti sao chng ta li phi nghi ng lng thnh thc
ca ng ta? ng ta ch 35 nm, v c th ch thm dm nm na c sao. Kin tr l c
tnh ca ng m. (7)
Khi ni v i hi qu nhiu ca nhng ngi quc gia i th ca H Ch Minh, c
l tc gi nh li Nguyn Tng Tam m ng gp qua trung gian mt s quan Vit tn Phc,
khi mi n Cn Minh m nhn trng trch Phi B 5. Nguyn Tng Tam cnh
co ngi Php v quyt tm kinh khng ca ng bo ng l phi thot ngay ch h ca
ngi Php. Cn H Ch Minh sau gi cho phi b ny bc in vn 5 im trong
c im 2 nh sau:Nn c lp phi c trao tr trong thi hn 5 nm hay ti a 10 nm
(8)
Chng 10, ni v tn gio, Sainteny gn nh khng my may nghi ng v vic H
Ch Minh ng kch khi ni n Thng mt cch knh cn. Trong khi tm tr Biarritz
ch c n tip chnh thc bi chnh ph mi ca Php lc y cha lp xong, H Ch
Minh ngh c i thm ving L c (9) v t ra rt cung knh v thch th khi
c c Cha Thas n tip ti y. (10)
Sainteny cng nhc li l th ring ca H Ch Minh gi cho mnh ngy 24-2-1947,
trong H Ch Minh hy vng Thng s gip hai ngi thnh cng trong n lc mu
tm ha bnh. Tc gi vit: ng H xin Thng chng gim cho l c hai chng ti
khng ai c trch nhim v cuc chin tn ph t nc ng t ngy 19-12-1946.
Sainteny ghi li ngh ca mnh l H Ch Minh khng cn gi v nhc n Thng
trong dp ny. nh la ai? Chc chn khng phi ti. V, ng ta cng bit chc
chn l ti khng cng b l th .
Sainteny hon ton ng khi ngh H Ch Minh bit chc chn s khng c vic cng
b l th v v th H Ch Minh s khng cn gi v nh la bt k ai.
Nhng khi xc quyt H Ch Minh khng nhm nh la mnh chc chn khng phi
ti Sainteny chng t l ch quan ti mc lm lc. t ln bn cn vic chinh phc lng
tin ca mt ngi nh Sainteny v chinh phc lng tin ca hng trm, thm ch hng ngn
ngi Php khc khng cng v ca Sainteny lc th vn d dng sng t.
Sainteny khng lu tm so snh v c n nhc thm mt cu do H Ch Minh vit trong di
chc v vic ng ta s i gp Cc Mc v Lnin, cho rng H Ch Minh thc s tin i
sau. (!)
Thc ra, cm tnh m Sainteny dnh cho H Ch Minh n mc tin rng mnh khng b
gt hon ton khng gy ngc nhin khi ngi ta bit v cung cch giao tip ca H Ch
Minh v bit r Sainteny l ngi c nhiu dp c bit cng H Ch Minh gp g k t
1945. Ln cui Sainteny gp H Ch Minh l thng 7-1966. Ln gp ny, Sainteny cho bit,
H Ch Minh rt mn nguyn v c c th ca tng De Gaulle l ngi m dp qua
Php 1946, H Ch Minh rt mun gp nhng khng c.
Sainteny k li l H Ch Minh ci thoi mi khi c n cu De Gaulle gii thiu
Sainteny. Gii thiu ng vi ti! u c cn. Chng ta bit nhau nhiu m... ng gi
ti l ch tch na. Gia chng ta my ting tht bun ci!...
Cung cch tip xc vi li l thn mt to mt n tng tt vi ngi i din v
tt nhin d chinh phc s tin tng v cc vn c nu ra.
Trong tng quan vi H Ch Minh, Sainteny cn c dnh mt u tin c bit l
bt c lc no cn u c th gp mt. S bit i ny khin Sainteny lun hnh din v c
H Ch Minh coi nh bn. Sut nhiu nm qua li H Ni, ch mt ln duy nht Sainteny
khng c H Ch Minh ch thn ra n. l ln Sainteny ti vi t cch i din ton
quyn Php ti min Bc Vit Nam. Ln , Sainteny hi cm thy bun, nhng v sau c
bit l H Ch Minh ang au nn hon ton an tm v tnh bn c.
Vi t cch nh ngoi giao lo luyn v cng v c bit nm vng nhiu bin
c, Sainteny cp ti nhiu hnh vi nham him, tn c m H Ch Minh v cc ng ch
theo ui i vi kiu dn Php ti Vit Nam. Chnh Sainteny l nn nhn v b thng
nng ngay m 19-12-1946. (11) Sainteny cng nm vng c vic H Ch Minh mn tay
Php tiu dit c c ng i lp. Nhng tnh cm bn b dp tt mi ngh ng vc ch
trch v i khi cn thc y Sainteny by t s tn tr.
Trong ln gp g cui cng, hai ngi cp ti cuc chin khc lit ang din ra ti
min Nam v mc oanh tc leo thang ca M ti min Bc. H Ch Minh t ra rt t tin,
tm s vi Sainteny rng nc M c th xa sch thnh ph ny cng nh nhiu thnh
ph khc ca Vit Nam nhng khng lm chng ti lay chuyn u. ng bit , chng ti
c kinh nghim v ng thy chin cuc kt thc ra sao.
Sainteny cho l H Ch Minh c nhc ti trn in Bin Ph nhng ng khng cm
thy ma mai chua xt v cng khng ngh rng H Ch Minh c khoe khoang hay chm
chc. (12)
ngh khng thay i ca Sainteny l trch c cc chnh ph Php khng chu trao tr
c lp cho Vit Nam, nh ngi Anh lm vi n nm 1948.
Sainteny xc nh khng c tham vng lm cng vic chp s nn ng thoi mi phi
tri cm xc c nhn. Vi t cch nh ngoi giao tng mt thi c mt ti Vit Nam, ng
cung cp kh nhiu ti liu v nhng bin c xy ra. Ring v xu hng t tng ca H
Ch Minh, t nht Sainteny cng xc nh mt iu l H Ch Minh say m ch ngha Cng
Sn, chn T Bn Lun lm sch gi u ging v c Karl Marx mt cch ngu nghin.
(13)
Cm gic cn li r rt sau khi c tc phm ca Sainteny l sc mnh ln t ca tnh
cm so vi nhn thc hin ra tht r rng, k c vi nhng ngi thng xuyn phi vn
dng l tr.

CH THCH
CHNG 06
_____________________________

(01)-(02)-(03)-(04) SD tr. 18, 20, 23, 34
(05) SD tr. 55, nguyn vn: It is clear that HCM could not eliminate the Chinese menace without French support.
On this point our interests coincided.
(06)-(07) SD tr. 57.
(08) Histoire dune paix manque, Fayard, Paris, 1967, tr. 66- 68.
(09) Mt thnh a Ty Nam nc Php, ni c B Maria, nm 1858 hin ra vi mt thiu n qu ma (sau
c Gio Hi phong thnh l thnh Bernadette) v lm nhiu php l.
(10) SD tr. 132.
(11) Trang cui cng tc phm Histoire dune paix manque (Fayard 1967, tr. 147), Sainteny vit : 20 gi ng.
Thnh ph chm su trong im lng. ng h bnh vin Yersin im 8 ting trm chm. Ti bo my cng s
vin: Hnh nh cha phi ti nay u. Ti i v nh ci . Ti va vo trong xe th nghe ting n bp, v
bng c thnh ph chm trong bng ti. Nh my n trung ng va pht n. Lc y l ng 20 gi 04...m
19-12-1946, cng y ht m 9-3-1945 cng ng 20 gi 04, trong cng mt gi, cng mt hon cnh, dn Vit
Nam, nhng hc tr i i ngoan ngon thc hnh bi hc m nhng ng thy Nht Bn dy h 21
thng trc . ng khc, mt vi k trong s nhng ng thy gi y cng u khng xa.Nhng
pht sng u tin nh pho rang x toang bng m bao trm thnh ph, chn vi nhng c gng v hy vng
ca chng ta.
V hai trang sau l phn vit tip ca nh xut bn cho bit v tnh trng ca tc gi: Chic xe c gn
i lin ch Sainteny cn mn c nng, bn tung ln, n ng cy ci bn ng v bin mt tin ca mt
ca hiu thnh tro bi. N bc chy trong cn ma lu n.... Sainteny c thot ra c khi xe. Cc ngi
khc cng ln lt ra c. Nhng k th hp hi, u ta vo u gi t c gi, ngi th ton thn nh b
uc, phi cha tr nhiu thng trong bnh vin. Ring tc gi b thng nng lng v hng phi nt by.
ng c gii phu ngay m v ch t ngy sau c tr li nhim s bng xe cu thng! ....
(12) SD tr. 164.
(13) Histoire dune paix manque tr. 179, nguyn vn: Il dvore Karl Marx.

* Chng 07*
TNG VNH KNH
v H Ch Minh ti Trung Quc

Nguyn tc Hoa ng ca tc phm H Ch Minh ti Trung Quc ch c xut bn
ln u ti i Bc nm 1972, nhng trc 5 nm xut hin bn dch Anh Ng
ca n dch gi Margaret Chen vo thng 6-1967. Nm 1999 mi c bn dch Vit ng
ca Thng Huyn.
Cc ch tng trang cho thy Tng Vnh Knh tham kho rt nhiu tc gi
Php, M nh Charles B. McLane, Jean Lacouture, Philippe Devillers, Joseph
Buttinger, Robert Shaplen, Ellen Hammer, I. Milton Sacks... v nhiu tc gi Vit Nam
trong s c Trn Dn Tin m lc cha ai bit l bt hiu ca H Ch Minh. Tc gi
cng nhc ti cc nhn vt thn cn vi H Ch Minh nh Trng Chinh, V Nguyn
Gip, Nguyn Lng Bng, Nguyn Khnh Ton
Mt s nhn vt Vit Nam khc c nhc nhiu ln nh Nghim K T, Hong
Vn Ch. Hong Vn Ch v Julie How l nh ng ng i tng c th t lin lc vi tc
gi. Nhng tc phm ca Tng Vnh Knh da phn ln vo ti liu ca vn kh
Trung Hoa Quc Dn ng vi nhng bo co ca Julie How, Trng Pht Khu, Tiu
Vn, Hnh Sm Chu, Trnh Hc GiV phn ln ti liu c s dng l ti liu
trong vn kh Trung Hoa Quc Dn ng nn tp trung kh nhiu vo thi k hot
ng ca H Ch Minh ti Trung Quc t 1925 n 1945. Trong khong thi gian ny,
H Ch Minh lui ti Trung Quc t nht 5 ln v li y t nht 10 nm.
Qua 375 trang sch, TngVnh Knh thut li nhiu chi tit v cuc i v hot
ng ca H Ch Minh trong nhng nm sng ti Trung Quc v xc nh H Ch
Minh lun lun v ch ngha Quc T Cng Sn tc Lin X v lc no cng lm
theo lnh v bo co c ho B Phng ng (1) Tam Quc T. Theo Tng Vnh
Knh, vic H Ch Minh dnh c tnh thn v lng tin ca mt s gii chc Trung
Hoa nh Trng Pht Khu hay b Tng Khnh Linh, phu nhn ca lnh t Tn Dt
Tin khng do hng u tranh phng s ng li cch mng q uc gia m do
nhng th thut giao tip.
H Ch Minh khn kho ng ph vi tng trng hp tm iu kin che ch
cn thit cho vic thc hin mc tiu chnh tr b mt nhn lnh t Tam Quc T.
y cng l cch thc m H Ch Minh tip tc vn dng vo nhng thi im cn t
ra thn M hay thn Php to im ta cho vic ginh quyn lnh o v trit h
cc thnh phn i lp, d l nhng phn t yu nc nh cc nh cch mng thuc
cc ng Vit Cch, Vit Quc v i Vit...
Ni trang 116, Tng Vnh Knh nu ln 5 im chng t H hot ng di s
iu khin cht ch v theo ng k hoch ca Tam Quc T. Hai t chc m H
Ch Minh thng lin h trong nhng nm 1929-1930 l Phng B Th Hi Cng Chc
v Cng Nhn Thi Bnh D ng (t 1930-1931 do Vi n ng Cc qun l) v Vin
ng Cc ca Tam Quc T Thng Hi, ban u do Pavel Mif v sau do Hilaire
Noulens iu hnh.
H Ch Minh cng gip Noulens iu hnh Nam Dng Cc t ngy 3-3-1930 n
thng 6-1931 bao gm cc nc Nam Dng, M Lai, Xim.
Nhiu tc gi khc u cho bit Hilaire Noulens l ngi trc tip iu khin H
Ch Minh ti Thng Hi trong mt thi gian. Noulens l ngi ra ch th cho H Ch
Minh v nhn bo co ca H Ch Minh sau khi hon thnh cng tc.
Da vo nhng chng nhn ngi Trung Hoa v ti liu trong vn kh Quc Dn
ng, Tng Vnh Knh cho bit hot ng ch yu ca H Ch Minh trong giai on
Hoa Nam l da vo uy tn cc nh i quc Vit Nam, kt thn vi mt s gii chc
Trung Hoa d dng xm nhp cc t chc cch mng Vit Nam ti y.
H Ch Minh khng gia nhp vi mc ch gp phn y mnh hot ng u
tranh gii phng t nc m trc ht, to bnh phong che giu hnh tch, v k l
t cc mc tiu m Tam Quc T ang nhm.
Mc tiu c th trong thi im ca Tam Quc T l va khai thc va
lng on ph hoi cc t chc ny to pht trin nh hng cng sn. H Ch
Minh mn cc t chc ny trnh din b mt yu nc ng thi li cun ngi
ca cc t chc ny gia nhp hng ng cng sn, v nu c, s bin cc t chc ny
thnh t chc cng sn.
Nhn nh ca Tng Vnh Knh ph hp vi tit l ca Hong Vn Hoan, mt
nhn vt thn cn vi H Ch Minh nhiu nm, v giai on H Ch Minh tham gia t
chc Vit Nam c Lp ng Minh Hi ca cc nhn vt H Hc Lm, Nguyn Hi
Thn...
Theo Hong Vn Hoan, Vit Minh vn l tn gi tt ca Vit Nam c Lp ng
Minh Hi m H Ch Minh tham gia v sau bin thnh tn gi ca phong tro
cng sn Vit Nam vo nm 1945 m mi ngi u bit l Mt Trn Vit Minh.
Tng Vnh Knh xc nhn hai ch Vit Minh l vit tt ca Vit Nam c Lp
ng Minh Hi tng hot ng t lu trc thng 5-1941 do H Hc Lm lnh o. V
sau, t chc ny cng mt s t chc khc kt hp thnh Vit Nam Cch Mng ng
Minh Hi ca nhiu nhn vt nh Nguyn Hi Thn, Trng Bi Cng ...H gia nhp
Cch Mng ng Minh Hi, mt mt l do ngy trang thnh cng, c c nhn
tng Trng Pht Khu tn nhim, mt khc l c cc phn t t khuynh Trung Quc
m thm h tr t bn trong. (2) v Mt nm sau, khi H Ch Minh t thi "hp tc"
v gia nhp Cch Mnh ng Minh Hi, lc by gi cc ng phi Vit Nam theo ch
ngha dn tc mi thc s b y vo mt tnh hung "khn n. (3)
Tm li, Tng Vnh Knh nh gi ton b hot ng ca H Ch Minh sut thi
gian Hoa Nam ch l xm nhp nh ph cc t chc cch mng dn tc yu nc,
bi cng sn theo ui vic nm c quyn lnh o cc lc lng u tranh nn coi
cc t chc ny l k ch. Tnh hung khn n m Tng Vnh Knh nhc ti c
khc ha bng hai hnh nh: hoc b sang ot i tn thnh t chc cng c ngoi vi
ca Cng Sn hoc lm cnh b kch ng chia r ri tn li.
Mc tiu v hng c Tng Vnh Knh nhc li qua nhng ghi nhn
v thi ca H Ch Minh i vi cuc khi ngha Yn Bi ca Vit Nam Quc Dn
ng nm 1930: "ng H rt vui mng thy Vit Nam Quc Dn ng tht bi. iu
phn nh r trong ng kh ca ng ta khi bnh lun v ci thu hoch c ca Cng Sn
Vit Nam nh sau: "T sau cuc khi ngha , giai cp t sn (ch Vit Nam Quc Dn
ng) mt tt c nh hng trong cuc vn ng gii phng dn tc; v giai cp cng
nhn cng qun chng nng dn lao ng c t chc li trong ng t do (ch Cng
Sn). ng tr thnh ngi lnh o duy nht ca cuc cch mng chng ch ngha
quc. (4)
y l thi k hot ng m v sau H Ch Minh v ng Cng Sn Vit Nam
lun din t sai lc hoc xa b bng s khng nh Mt Trn Vit Minh c H Ch
Minh cho ra i ti Pc B. Cc tc gi Cng Sn Vit Nam sau ny, ngoi tr Hong
Vn Hoan, u ghi rng Mt Trn Vit Minh thnh lp vo thng 5 -1941 theo sng
kin ca H Ch Minh lc cn mang tn Nguyn i Quc. (5)
Trn chng 4 ca tc phm c tc gi dnh k v hnh ng c th ca H
Ch Minh ti Qung Chu trong n lc ngy trang bng ch ngha dn tc v cch
thc xm nhp hng ng nhng ngi yu nc Vit Nam cng nh hng ng Trung
Hoa Quc Dn ng. Thng 1-1926, nhn dp i hi Trung Hoa Quc Dn ng, H
ly tn L Thy gi th xin c ti trnh by v tnh hnh Vit Nam. Tng Vnh
Knh cho bit "H tip xc vi Trung Hoa Quc Dn ng, ging nh k hoch ca
Trung Cng l c nm trong tay cuc vn ng ch ngha dn tc.
Tng Vnh Knh nhc ti mt s ngi hot ng vi H Ch Minh c nhiu
hnh vi phn bi cch mng nh Lm c Th, V Anh, L Tng Anh, Nguyn Vn
Thiu . . . Lm c Th c H Ch Minh a ln thay H Tng Mu trong vai tr
lnh o Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi ti Hng Cng chnh l k giao np
hnh nh, tin tc hot ng ca nhiu ngi u tranh cho mt thm Php "Th l
ngi tng hp mu vi H Ch Minh bn c Phan Bi Chu cho Php nm 1925. (6)
Theo Tng Vnh Knh, ngi u tin H Ch Minh tm gp khi n Cn Minh
l V Anh c b danh Trnh ng Hi vn cng vi Nguyn Vn Thiu, L Tng Anh l
nhng k vn gi lin h vi lnh s qun Php mt cch m thm phn bi Vit
Nam Quc Dn ng khin cc nhn vt Trng Nguyn Minh, V Hng Khanh, o
Quang Bo b nh cm quyn Quc Dn ng Trung Hoa trc xut.
Tt nhin vic tranh th tnh cm v lng tin ca chnh quyn Trung Hoa Dn
Quc l iu H Ch Minh ht sc ch trng. V th, H Ch Minh cng ng ch
Phng Ch Kin mn danh ngha hi Vit Nam Dn Chng Tr Hoa Khng ch Hu
Vin a ra cc truyn n chng Nht c s bao che ca b Tng Khnh Linh
ng thi chim thin cm ca nhiu gii chc Trung Hoa lc .
Nhng thi gian ny, thng 8 -1940, H Ch Minh m thm phi Trn Vn
Hinh n Din An k mt mt c vi Trung Cng ha s lin hip cc ng phi lp
mt trn thng nht, ly khu hiu chng thc dn v phong kin lm ch im u
tranh v ha ym tr cc ng vin Trung Cng hot ng ti Vit Nam. i li Trung
Cng ng cp cho H Ch Minh v cc ng ch 50 ngn quan chi ph Trung
Quc.
Tng Vnh Knh nhn nh l trong hnh ng, H Ch Minh lun coi ng li
ca Mao Trch ng l mu mc nn vn dng ti a tm bnh phong ch ngha dn
tc v trng dn thm quan im m H Ch Minh nu trong tc phm Con ng
Kch Mnh: "Mt l, nhim v cch mng khng phi v mt thiu s ngi no m v
qung i giai cp cng nhn v qun chng nng dn, do cn phi t chc qun
chng. Hai l, cch mng tt yu phi chu s ch huy ca ch ngha Mc Lnin. Ba l,
cuc vn ng cch mng mi quc gia phi c kt hp cht ch vi giai cp v sn
quc t; cng nhn v qun chng nng dn phi phn bit r gia tam v t quc
t.
Tng Vnh Knh cng cho thy s trng hp nh dp khun gia ngh quyt i
hi k 6 ca Trung Cng vi bn hiu triu v cng lnh gin yu do H Ch Minh
a ra sau khi hp nht cc nhm Cng Sn Vit Nam thnh ng Dng Cng Sn
ng ngy 18-2-1930. C hai vn kin u da theo phng n dnh cho cc ng cng
sn ng Nam c ra ti i hi k VI ca Tam Quc T nhng trong bn
hiu triu, H Ch Minh lp li y 10 khu hiu ca Trung Cng trong ngh
quyt i hi k 6 ca Cng Sn Trung Hoa.
Tc gi trng nhiu bng chng cho thy H Ch Minh lun hnh ng rp
khun theo Trung Cng, t vic khai thc chiu bi khng chin chng Nht qua vic
tim danh cc t chc quc gia, vic lp nn cc hi cu quc n th on trit h cc
phn t khc chnh kin m t chc Vit Minh thi th sau ny: "Nhng ngi b thm
st u b gn cho t i "Vit gian, ti "lm gin ip cho ch, hoc thn Nht
vvCch thc ca Vit Minh hon ton ging vi Trung Cng trong khu gii phng
ca h. (7)
Tng Vnh Knh xc nh mc ch ti hu ca H l ot chnh quyn, ch
khng phi dnh c lp cho t quc. Mc tiu ny soi sng mi hnh vi cng nh
li l ca H Ch Minh trong giao tip vi cc th lc ngoi quc lc l M, Php,
Trung Hoa.
Tc gi vit: "Ni thao thc chnh yu ca ng H vo lc khng phi l vn
c th sm t c mt nn c lp hay khng, m chnh l vn bn thn ca Vit
Minh c th ot th c chnh quyn hay khng
Do trc khi cng tc chun b cho vic cp chnh quyn cha hon thnh,
ng khng h mong qun ng Minh vo Vit Nam; li cng khng mong cc ng phi
Vit Nam khc theo qun i Trung Hoa tr v Vit Nam tranh th dn chng v
chnh quyn cng vi ng. Bi vy cc thnh vin Cch Mng ng Minh Hi khng
thuc cng ng tr v Vit Nam u b Vit Minh bao vy, bt git v i qun d ng
ca Trung Quc vo Vit Nam b quy ph ngn tr
... ng H dng in i M ti cn c ca ng tip xc thng vi i din
chnh ph De Gaulle ti Cn Minh, ngoi vic yu cu Php bo chng s tr c lp cho
Vit Nam trong vng t 5 n 10 nm, cn yu cu Php cp v kh v hun luyn.
Khong thng 7, mt on i biu Php, M gm 6 ngi nhy d xung tng b Vit
Minh. ng H ngy trang cho mnh mt b mt rt "thn Ty phng". John, mt
thiu y M tr tui, chung my thng vi ng H ti cn c Vit Minh lc by gi,
ngy th tin chc ng H khng phi l cng sn. Di ci nhn ca John, gi s ng H
c l cng sn, th cng chc chn rng ng H rt mun hp tc vi ty phng, c bit
l vi M v Php. Hin nhin, Vit Minh c hnh ng bi Hoa cng l nhm mc ch
d hoc ngi Php.
Tng Vnh Knh cho bit ngay gia thi im , H Ch Minh c mt hnh
ng va nhm ly lng Php va mun mn bn tay Php trit h mt t chc yu
nc l ng i Vit: ng H dng in i ca qun M ni xu v bn r ci
mi nhn chng Php l ng i Vit, hng tranh th lng u i ca Php.Trc ngy
Nht u hng khng lu, John dng in i ca mnh nh i bc in tn sau y
gim ng H: "ng i Vit ang tr tnh gy mt cuc khng b chng Php i quy
m v mu toan gi ha cho Vit Minh. Vit Minh ra lnh cho 2 triu hi vin v v s
dn chng ng h, hy em ht kh nng phng cn mt cng ngn chn k hoch
phm php ny ca ng i Vit. Vit Minh xin tuyn b mc ch r rng ca mnh l
mu cu nn c lp cho quc gia bng u tranh chnh tr; nu cn thit phi dng n
hnh ng qun s th quyt khng da vo cc th on hn h v phm php. y ban
gii phng dn tc VM - k tn" (8)
Theo Tng Vnh Knh, lc ng i Vit ca Nguyn Tng Tam v Quc
Dn ng ca V Hng Khanh hp nht thnh mt lc lng u tranh vi thnh
phn lnh o gm 29 nhn vt u l nhng phn t tr thc u t ca Vit Nam
khng ch c s ng h ca chnh ph Trung Hoa Dn Quc m cn c thanh th rt
ln i vi dn chng trong nc. Lc lng ny l mi lo cn i ph trc ht ca
H Ch Minh. Bi vy, hnh ng "lin kt vi M v "bi Hoa ca ng H v mt
trn Vit Minh hon ton t c s trn ni thao thc v vn sinh tn v pht trin ca
bn thn h. Cn nh Vit Nam c t c c lp hay khng ch l vn th yu
thi. (09)
Trong , vic li dng danh ngha Vit Nam c Lp ng Minh Hi c
tc gi nhn nhn l ht sc cn thit cho H Ch Minh v phn tch:"Ti sao ng H
v trung ng ng Cng Sn Vit Nam li vn mun li dng l c Vit Nam c Lp
ng Minh (ch b ch "hi i mt cch khn kho m thi)? Cch thc chnh l lp
li mt cch kho lo iu m ngi Cng Sn gi l "chim lnh c quan, lm phe t ca
h. ca h, xt ra khng ngoi vic li dng danh ngha c Lp ng Minh Hi
d dng chiu tp t chc qun chng ca n, thm ch cn chiu d c m tn d
ca phe thn Nht. ch yu ca ng H v Cng Sn Vit Nam khi tip thu c Lp
ng Minh Hi hin nhin l nhm chiu d t chc qun chng ca hi ny. (10)
Cn c vo cc t liu ti Qung Ty thi , Vit Nam c Lp ng Minh c
thnh lp thng 7 nm 1935, l s hp thnh ca Vit Nam Quc Dn ng, c Lp
ng, Tn Vit ng Cc t chc qun chng ca n cng c ng H i thnh cc
hi "Cu Quc (11) ln nht ca ng H khi li dng c cu Vit Minh l che giu
ci b mt cng sn, li dng tnh th cng tm l qun chng Vit Nam, ngy trang ch
ngha dn tc, nhm pht trin thc lc ca bn thn. (12)
Tc phm ca Tng Vnh Knh khng bao qut ht cuc i H Ch Minh
nhng xc nh c ch ch trong mi hot ng ca H Ch Minh l tranh th
quyn hnh cho t chc ca mnh theo ui l tng, cn mc tiu ginh c lp cho
t nc ch l mc tiu giai on bt buc phi t ti.
H Ch Minh t ra khng mt mi trong vic h ho u tranh gii phng dn tc
v khng cn con ng no khc phng s l tng Cng Sn v nh chnh H Ch
Minh ni nu khng gii quyt c vn dn tc gii phng, khng i c c
lp th quyn li ca b phn giai cp n vn nm cng khng i li c.
Nhng tri ngc d dng xy ra khi nhn nh v H Ch Minh c l v mc
cun ht ca mt ch u tranh mnh lit ph m yu cu phn tch tnh mu
thun tt yu gia quyn li giai cp vi quyn li dn tc. Do , hnh nh thc t
lun chao o khin mi ci nhn v mt con n gi da trn nn tng ny kh trnh
khi ng nghing.

CH THCH
CHNG 07
______________________________

(01) Tn gi ca c cu ny theo ti liu chnh thc ca Cng Sn Vit Nam l B Phng ng Quc T Cng
Sn, cn bo ch thng nhc theo nhiu cch nh ng Phng B, Ban Phng ng, ng Phng
Cc hoc Cc ng Phng hoc c khi l Vin ng Cc, Vin ng V ....
(02) - (03) - (04) SD tr. 246, 245, 119
(07) Vn Kin ng T. 3, tr. 195 ghi: T ngy 10 n ngy 19.5.1941 Hi Ngh ln 8 Trung ng ng
Cng Sn ng Dng hp ti Pc B, Cao Bng. y l Hi Ngh Trung ng ng ln u tin hp
trong nc do Nguyn i Quc ch tr vi t cch i din Quc T Cng Sn. Hi ngh khng nh:
Trong lc ny khu hiu ca ng ta l phi lm sao gii phng cho c cc dn tc ng Dng ra
khi ch ca gic Php Nht ...V nu khng gii quyt c vn dn tc gii phng th... quyn li
ca b phn giai cp n vn nm cng khng i li c.
H Ch Minh Ton Tp T. 3, tr. 197 ghi: Theo sng kin ca ng ch Nguyn i Quc, Hi Ngh trn
quyt nh thnh lp Mt Trn Dn Tc Thng Nht rng ri mang tn Vit Nam c Lp ng
Minh Hi (gi tt l Vit Minh) nhm lin hip ht thy cc gii ng bo yu nc khng phn bit
giu ngho, gi tr, gi trai, khng phn bit tn gio v xu hng chnh tr ng cng nhau mu cuc
dn tc gii phng v sinh tn.
(06)-(07) SD tr. 108, 329
(08)-(09) SD Cc ch ghi theo ti liu ca Robert Shaplen cc tr. 28-30, tr.361
(10) V gia nhp cc t chc tranh th qun chng, xin xem chng v Phng Th Ti.
(11)-(12) SD tr. 202, 206

* Chng 08*
SOPHIE QUINN-JUDGE
v Ho Chi Minh, the missing years

Sophie Quinn-J udge, n tin s ngi Anh, t c bit ngoi gii c gi ca tp ch
Kinh T Vin ng trong hai thp k trc. Nhng vi tc phm H ch Minh: The Missing
Years, 1919- 1941 (1), b em s trng ca mnh v mn Nga vn ra ko ch ca
nhng nh nghin cu lch s vng Vin ng.
c ti tr bi hai t chc John D. and Catherine T. MacArthur Foundation v Qu
Su Tm Trung ng ca trng i hc Lun n, b dnh gn chc nm nghin cu
cc ti liu mi c gii mt ca Trung Tm bo tn v ti liu lch s hin i Nga, trc
kia tng mang tn Vin Mc -Lnin v kho ti li u tnh bo hi ngoi Php ti Aix -en-
Provence. l nhng ngun ti liu chnh yu da vo a ra nhng nhn nh v H
Ch Minh v ng cng sn Vit Nam. D nhin b cng c nhiu tc phm khc ca cc
hc gi, s gia hay cc nh vit tiu s m b lit k trong th mc thng c coi nh
ngun ti liu th yu.
Theo b, cc tc gi i trc, t cng nh hu, khi vit v H Ch Minh ni qu
ng v nhn vt ny, coi l nhn vt quan trng ca Quc T Cng Sn v l ngi trch
nhim v tt c cng hay ti ca Cng sn Vit Nam. Tc gi c tham vng a ra nhn
nh cn bng v st thc hn, cn c vo nhng chng liu mi.
Sch gm 7 chng chia theo th t thi gian:
1 T 1919-1923: S xut hin ca Nguyn i Quc vi 8 im yu sch ti hi ngh
Ha Bnh Paris v mt gii php cp tin.
2 T 1923-1924: Thnh vin mi trong Quc T Cng Sn. Nhng cuc tip xc u
tin, vai tr H Ch Minh trong Quc T Cng Sn, i hi V Quc T Cng Sn v ch
trng mt trn thng nht ti Trung Quc, nhim v c giao.
3 T 1924-1928: Hot ng ti Qung ng, phong tro nng dn ti y, t chc
Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi, s sp ca mt trn thng nht ti Trung Quc.
4 T 1927-1919: T ng hng c ti ng hng mi, nhng chuyn i, i hi
VI Quc T Cng Sn, hot ng ti Xim, s pht trin v rn nt ca t chc Thanh Nin.
5 T 1930-1931: Cao tro cch mng vi nhng cn b c hun luyn ti Lin X
quay v nc, s thng nht ng, nhng cuc ni dy trong Nm Mi, nhng nhim v mi
ca H Ch Minh v s cng c quyn lc ca Trn Ph.
6 T 1931-1938: Cht Hng Kng v chn ti Mc T Khoa? H b bt, c th
ri tr li Lin X d hi ngh VII Quc T Cng Sn, Mt trn thng nht ti ng Dng.
7 T 1937- 1941: Tr v vi con ng dn ti hi ngh trung ng k 8, tnh hnh
th gii thay i, hi ngh Trung ng k 6 v nhng cuc ni dy nm 1940, H tin gn
bin gii v hi ngh Trung ng k 8.
Thot nhn ta sch The misssing years, ngi c hy vng tc gi s tp trung vo
my nm t trc vn t c ni ti, nh thi gian trc 1917 l nm H Ch Minh t Anh
sang nh c Php, hay thi gian t 1934 n 1938 l lc H b cm chn Lin X, nht
l l do khin ng b (hay c?) sng, hc tp thm v lm vic ti y trong mt thi gian
di nh vy. Ngay nhng nm th hun ti trng i hc Lnin cng khng c tc gi ni
n.
Nhng c v nhng ti liu bng Nga ng m tc gi c tip cn khng gip b
xc quyt c iu g quan trng v nhng nm thiu vng hay cha c bit n ny.
Cho nn b ghi r con s 1919-1941 sau my ch The missing years ca nhan sch v
dnh 257 trang sch ni v hot ng ca H Ch Minh ch trong vng 22 nm .
Tc phm cng cho thy Quinn-Judge phi dng n rt nhiu t liu thuc ngun
th cp v ni n nhng s kin m cc nh vit tiu s H Ch Minh ni c ri. V th,
nhng iu gi l mi m quan trng khng c bao nhiu.
Dng nh s ng tic ny khi t tnh trng nhng ti liu v tnh bo ca b Php
quc Hi ngoi m tc gi tip cn khng th bao qut c thi gian 22 nm ca H Ch Minh
ng thi cng c gii hn ca n: Lm sao c th tin bo co ca cc mt bo vin l chnh
xc? V nhng li cung khai ca cc nghi can ng tin cy n chng mc no?
Cn v vn kh ca Lin x c nay c gii mt c lu tr y nhng vn kin
lch s khng? Trn thc t, ti Lin X thng c nhng cuc thanh trng m mu, phe n
chng phe kia. Liu nhng k phn lon, phn cch mng, hay nhng nh c ti c
dng tay trong vic thiu hy hay v hiu ha, hoc ngy to mt s vn kin c ly l
phi v mnh khng?
Khi ti liu khng cn nguyn vn, nhng phn cn li c th cho ngi nghin cu kt
lun mt cch xc quyt khng? l cha k nhiu bo co c k nhiu b danh khc
nhau, nh nghin cu kh bit ch xc l ca a i. V vic mt s ti liu bng dng bin
mt, ch xin nu ba trng hp c chnh tc gi xc nhn:
Th nht, trang 88 chng 3, b cho bit hu ht (most) trong s 11 th ca Quc T
Nng Dn gi Quc, v Quc bo co nhn y , khng tm thy bn sao trong h s ca
Quc T Nng Dn, mc th t vi H Ch Minh.
Th hai, trang 177 chng 5, gia 23-7 v 2-9 (1930), H bo gi cho FEB (Vin
ng V) 6 l th. Nhng ch c mt l ngy 2-9 c tm thy trong vn kh ca Quc T
Cng Sn. H ni di? Hay c ngi giu nhng l th i? B khng dm xc quyt
nhng dng ng t claimed cho ngi c c cm tng b khng tin H lm.
Th ba, trang 203 chng 6, ni v i hi 7 Quc T Cng Sn tc gi cho bit H
ph bnh ng Dng Cng Sn ng v vit nhiu bo co nhng khng tm thy trong
vn kh Lin Bang Nga.
V vy, Quinn -Judge hay dng cc ng t c ni dung thiu tnh xc quyt nh
claim, appear, seem, suggest, assume, would, might, would seem to show.. hoc nhng cu
nghi vn It is unclear, it was not known, one can not tell, I am not sure, we do not know for
certain, it is hard to know, if it were correct, remain in the realm of conjecture.... Tuy nhin
ni vy khng c ngha tc phm khng cung cp c mt s d kin hu ch nhn dng
H Ch Minh y hn.
Cui chng 1, tc gi cho bit trong thp nin 20, H Ch Minh tng gia nhp hi
Tam im, nhng theo ng li i hi IV Quc T Cng Sn ct t lin h vi t
chc ny.
Ring chuyn H Ch Minh di tn Nguyn i Quc trnh thnh nguyn th cho hi
ngh Ha Bnh Versailles th hu ht cc s gia u ni trc.
Chng 2, tc gi nhc li iu cc s gia vit l H Ch Minh n Lin X tham d
i hi I Quc T Nng Dn (Krestintern), c bu vo trong s 11 y vin ban chp hnh
Krestintern. Tc gi trng dn vn kin ca H mun v ng Dng qua ng Trung Quc,
v ngh Quc T Cng Sn cp nguyt ph 100 M Kim c th lm nhim v thu lm
tin tc v cng tc tuyn truyn. Tc gi cng ni n sch lc (tactics) mt trn thng nht
m Quc T Cng Sn nh p dng ti Trung Hoa, bt ngun t cng v cc vn
thc dn v dn tc ca Lnin c tho lun gay gt ti i hi V Quc T Cng Sn. (2)
Trong on ni v H Ch Minh v v th t rong Quc T Cng Sn, tc gi cho bit
khng thy vn kin chnh thc no xc nhn H Ch Minh hc trng Lao ng ng
Phng, tc Trng Stalin cho n nm 1936. Theo b, nh vn Nga Yevgeny Kobelev xc
nhn chnh H Ch Minh thut li vic hc ti trng ny. Lnh t Cng Sn n
Manabendra N. Roy cng cho bit H c hc ti y. Nhng b khng tin nhng ngi ny
m cho rng c th ( it is possible) H ch tham d mt lp hun luyn no v t chc
nng dn trong thi gian y, v ng ta gn b vi Krestintern.
Ch da vo vic khng thy cc vn kin chnh thc trong vn kh ph nhn li ca
cc nhn chng tn tui nh Kobelev v Roy cng kh th coi l hp l.
V sch lc mt trn thng nht c tho lun ti i hi V Quc T Cng Sn, sau
khi cho bit Manuilski l pht ngn vin quan im ca Stalin, tc gi k vic H Ch Minh
khuyn nn iu tra xem Nguyn Th Truyn vo ng Cng Sn cha, nu ng ta l
cng sn th nn ra lnh cho xm nhp nhm Lp Hin Paris noyauter, tc lm
nhn thao tng. (3) Nh vy, ngay hi y (1924) H Ch Minh lnh hi hon ton tnh
sch lc giai on ca Lenin trong mt trn thng nht l Xm nhp t chc ch
noyauter.
Lin sau , tc gi ni n vai tr Quc T Cng Sn trong mt trn thng nht ti
Trung Quc. Ma mai l mt trn thng nht ny li thc hin t trn, ngha l gia cc cp
lnh o Trung Hoa Quc Dn ng v cc lnh t Cng sn Trung Quc. Maring l ngi
trong nm 1922 thnh cng trong vi c thuyt phc 5 lnh t cng sn Trung Quc chp
nhn sch lc mt trn thng nht gia hai phe Quc Cng Trung Hoa. Sau l hip c
J offe- Sun, k kt gia Adolf Joffe, i din Lin X v Tn Dt Tin, lnh t Trung Hoa
Quc Dn ng, theo Lin X s vin tr c iu kin cho Trung Quc. Cng lc (u
nm 1923) Vin ng V trc tip di quyn ch huy ca ban chp hnh trung ng Quc
T Cng Sn c thnh lp ti Trung Quc. Gia nm 1923 phi on Borodin n Qung
Chu, th ph ca Qung ng.
Theo tc gi, H Ch Minh n Qung ng khong 11-11-1924, vi mt s h tr nh
b. a ra mt s s vic v trng dn vi l th ca H, tc gi kt lun: Ngi ta c th
ni kh chc chn rng H c phi n Qung ng khng phi lm ph t hay th k
cho Borodin nh tng nghe ni. Tuy nhin ng l v th v s lin h ca ng i v
Quc T Cng Sn trong 2 nm 1923-1924 vn cn l mt ci g rc ri kh hiu. (4)
Tc gi cng trng dn mt l th ca H Ch Minh gi Petrov, ngi ng u Cc
Phng ng trong Quc T Cng Sn chng minh d c cm tnh ca Manuilsky, H
Ch Minh vn khng c u i. Trong th c on: Trong 3 thng Chp, Ging v Hai,
ti phng s 176, trong lun c 4 hay 5 ngi. Ban ngy lun n o khng sao lm vic
c. m n th b rp cn khng sao ng. (5)
Chng 3 ni v hot ng ca H ti Qung ng nhm to dng ht nhn cho ng
Cng Sn Vit Nam. H Ch Minh n y lc 3 ng vin ca ng Cng Sn Trung Quc
c bu vo Ban Chp Hnh Trung ng ca Trung Hoa Quc Dn ng v 6 ngi khc
trong c c Mao Trch ng l y vin d khuyt.
Nh vy, ng li ca Quc T Cng Sn trong giai on ny to iu kin cho H
Ch Minh hot ng mt cch ht sc d dng trong lng i phng. Vic H lm c th
hu ht cc tc gi khc ni. iu quan trng l xm nhp, lng on, thao tng, v ph
hy cc t chc yu nc khc chnh kin, khng tn thnh ch ngha Cng Sn.
Trong on v phong tro nng dn Qung ng, tc gi cho bit vo thng 8-1925
Quc T Nng Dn (Krestintern) gi cho H 5000 rubles (khong 2500 MK lc y) qua ti
khon ca Borodin trong ngn hng Vin ng v yu cu H dng s tin ny thi hnh 4
vic:
1- Sn xut bch chng v cc tp sch mng v vn nng dn.
2- Gi i din ti cc tnh t chc nng hi.
3- Phi mt ng ch Trung Hoa ng tin cy ti Mc T Khoa lm vic trong Quc
T Nng Dn.
4- Cung cp cho Lin X nhng tin tc v ti liu v phong tro nng dn Trung
Quc.
H tr li s lm ng theo yu cu, tr iu 3, v khng c ai kh nng ngoi ng.
Tc gi cho bit H nhn c tt c 11 l th ca Quc T Nng Dn. Nhng hu ht
nhng th khng thy trong h s ca Quc T Nng Dn lin quan n th t ca H. (6)
Tc gi khng ni v l do b mt nhng l th ny v cng khng t nghi ng th c
th b giu hoc hy do ghi li nhng vn no .
Cng trong on ny, tc gi thut li bin c 20-3-1926 nhng khng cho bit l do ti
sao Tng Gii Thch h lnh bt gi khong 50 ngi trong s y vin chnh tr cng sn
ti Hong Ph(?). Cc c vn X Vit cng b giam lng ti nh. Trc s trn p, Borodin
phi nhng b theo yu cu ca Quc Dn ng, hn ch vai tr ca ng vin Cng Sn
trong Quc Dn ng. T , s ng vin Cng Sn trong cc y ban ca Trung Hoa Quc
Dn ng ch cn gi t l mt phn ba v ng vin Cng Sn b loi khi cc chc chng
c quan trong chnh quyn Quc Dn ng.
V hot ng ca Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi, tc gi da vo vn kh Tnh
Bo Hi Ngoi Php tit l: H thng nhn c nhng mn tin ng h t chc Thanh
Nin t trong nc gi ra, trong c Dip Vn K, Khnh K (mt th chp hnh, trc
kia tng quen H Paris) v c Bi Quang Chiu lnh t ng Lp Hin, (sau ny b Vit
Minh th tiu thi 1945-46). Tc gi cng nhc bo co 5 im ca H gi v Lin x m
hu ht cc tiu s gia cp. Trong s 5 nm im c im 5 c bit l thnh lp
c mt trng Tuyn Truyn. Trong cng on ny, tc gi ni n vai tr quan trng ca
J acques Doriot trong Quc T Cng Sn i vi H Ch Minh. Nhn vt ny trit ng h
sch lc mt trn thng nht loi lin hip Quc Cng Trung Hoa v khuyn H Ch Minh:
Nhn dn ng Dng ch c th i theo mt con ng, nu thc s mun thay i tnh
th: l con ng u tranh cho c Lp. Tc gi cho bit Doriot nhn mnh cng nhn
v nng dn l l c lng u tranh ch yu nhng cn gia tng s ng h mt trn thng
nht. Doriot vit tip: ng qun rng di s h ca bn quc, ton th nhn dn
(cng nhn, nng dn, thng nhn v tr thc) ch tr mt thiu s, vi phn t u c trc
li, u mun nh ui quc. ng coi nh bt c c gng no li cun h hng
ngy ng vo t chc u tranh. ng t khc s hp tc ca h. (7)
Tc gi cng trch dn ngun tin ca Trung Tm Lu Tr v Nghin Cu Ti Liu Lch
S Nga, cho bit H Ch Minh c trnh Quc T Cng Sn mt ngn sch mt nm ln
n 40 ngn nhn dn t Trung Quc. Ngn khon ny dng chi v di chuyn v o to 100
cn b tuyn truyn Qung ng. Cng thm mt ngn ri cho hot ng ton thi gian
ca 10 cn b tuyn truyn v thm 8 ngn ri na cho cng tc xut bn pht hnh, giao
thng lin lc... Ngoi ra cn mt s chi ph cn thit khc, k c d tr cho nhng khon bt
thng. (8)
H Ch Minh lun lun ch trng hot ng tuyn truyn v o to cn b tuyn
truyn nn dn ngn khon do Quc T Cng Sn cp lm vic .
V s sp ca mt trn thng nht, tc gi ni n vic Tng Gii Thch tn cng
Cng Sn Trung Quc ngy 12-4-1927 khin sch lc mt trn ca Lin X ph sn. B
khng cho bit l do khin Tng hnh ng nh vy, c l v khng thy ti liu no trong
vn kh Nga v l do .
Ring cc ti liu Trung Hoa Dn Quc cui thp nin 1950 cho bit u nm 1927 nh
cm quyn Trung Quc bt c mt mt th ca ta i s Nga gi cho Trung Cng xi
dng mi bin php thc y qun chng bi ngoi, khiu khch ngi ngoi quc tr th.
Mun t mc ch ny, khng c li bc trc bt c th on no, ngay c cp bc,
tn st. V khi c s x xt gia ngi u v ngi Trung Hoa th phng i ra khuy
ng dn gy ri lon. Sau Quc Dn ng li bt c mt mt in do Borodin gi
y vin qun s Nga Dorosky ra lnh cho ng ny ph hoi k hoch Bc tin. (9)
B cng cho bit, mc d c v Quc Dn ng Trung Hoa tn cng Cng Sn thng
4-1927, t chc Thanh Nin ca H Ch Minh vn tn ti Qung ng, nh lin h vi
phong tro gii phng dn tc khng cng sn, k c vi nhm t phi trong Quc Dn
ng Trung Hoa. (10)
Ba thng sau bin c thng 4, trung ng Quc T Cng Sn ra tuyn b kt n Quc
Dn ng Trung Hoa l phn ng, v ch th Cng Sn Trung Quc cnh gic. Nhng, tc
gi trch Harold Isaacs, (Quc T Cng Sn) vn khuyn (Cng Sn Trung Quc) hy li
trong Quc Dn ng bng cch p dng sch lc mt trn thng nht t di, ngha l
hnh ng trong qun chng v sn ... xy dng nhng t chc lao ng... tng cng cc
nghip on ... chun b qun chng lao ng hng chun b cho nhng hnh ng quyt
nh... v trang cho cng nhn v nng dn... t chc mt b my ng u tranh bt hp
php c trnh . (11)
Qua trng dn trn, d bit r k th l phn ng, Quc T Cng Sn vn khuyn
ng ch khng xa la m cn li t chc ch t chc v tng cng lc lng ca
mnh. H Ch Minh thc thi ng sch lc Hoa Nam vi t chc Thanh Nin vo
thi gian ny v gn hai chc nm sau ti Vit Nam: Lin hip vi cc ng i lp dng uy
tn ca h cng c lc lng mnh, tiu dit lc lng ch. Sch lc thng nht v lin
hip vi phong tro gii phng dn tc ch l diu k tiu dit cc t chc khng cng
sn.
Chng 4, tc gi da vo ti liu ca Trung Tm Lu Tr Ti Liu Lin Bang Nga
cho bit: Thng 9-1927, Quc T Cng Sn ra hun th cho cng vic tng lai ca H v
phi ng ta sang Paris vo thng 11 phi hp k hoch vi y ban Thuc a c a ng
Cng Sn Php. Lc ny ng Php Cng lnh trch nhim nui dng cng sn ng
Dng, nhng trong thc t cc thnh vin ca ng CS Php lm vic di s kim sot
cht ch t Mc T Khoa. (12) Lin sau tc gi ni r: Mc du Quc T Cng Sn
ht o tng vi Trung Hoa Quc Dn ng, nhng hun th m H Ch Minh mang theo
sang Paris phn nh sch lc mt trn thng nht vi cc lc lng dn tc. Bn hun
th hai trang ghi Quc phi gip hp nht cc ngi cch mng dn tc trong s di dn
ng Dng (trc tin Paris, ri trn c nc Php), bng cch to ra mt ci nhn
cng sn trong s nhng phn t dn tc ... (13)
Tc gi c v mun chng minh H t lin h v t c Quc T Cng Sn gip
nn a ra nhng trng hp H ch Minh khng c u i hay ng h, tuy nhin nhng
iu ny li cho thy H Ch Minh lun l thuc Quc T Cng Sn. Chng hn trong on
u chng 4, tc gi vit: Ma ng nm y (1927) Quc T Cng Sn qu bn rn v
nhng vn quan trng hn chuyn i ca H Ch Minh ... Nhng n thng 4 H vn
chng nhn c tin tc g ca Mc T Khoa hay ca Doriot. Quc T Nng Dn cng
chng gip c g. ng ta phi hi xin h cp 500 M Kim v cho mt k hoch t chc
thc tin ti c th hot ng hu ch (14) D mun d khng, my hng trn chng
minh kh r s l thuc ca H Ch Minh vo Lin X, t ti chnh n k hoch hot ng.
Hn 40 trang chng 5 dnh bn v cao tro cch mng trong 2 nm 1930 v 1931.
on u ni ti s tr v ca cc cu hc vin trng Stalin trong tc gi nhn mnh vai
tr ca Trn Ph chng minh H Ch Minh khng phi i din duy nht ca Quc T
Cng Sn trong vic thng nht ng Cng Sn ng Dng. Cui cng tng thut nhng
vic lm ca H thc hin vic thng nht ny, tc gi vit: Hai ngy sau khi ti Hng
Kng, H vit cho cc lnh t phe phi trong ng Dng Cng Sn ng gii thch v
s mng m Quc T Cng Sn trao cho mnh nhm thnh lp mt ng cng sn ti Vit
Nam....ng ta yu cu phe ng Dng Cng Sn gi hai i din sang gp ng ta Hng
Kng. H cng vit cho Vin ng V (FEB) loan bo s c mt ca mnh ti Hng Kong
v trnh nhng ngh. Theo Dng Hc nh th H xin mt khon lng hng thng
l 240-300 tin Trung Hoa, tr qua y ban Quc Dn ng ca ng Cng Sn Trung
Quc. (15)
V cuc bt pht cch mng ti Trung Quc v vng Nam Hi, tc gi vit: H Ch
Minh lc ny xem ra ln ti tt im uy quyn trong Quc T Cng Sn dng nh tr
li Hng Kong gii quyt mt tnh th ngoi vng nh hng ca ng ta. Ri trch dn
mt ti liu ca H lin quan n vic chun b cho cuc ni dy v trang: ng H ni mt
cch r rng: Nhim v qun s ca ng bao gm: hun luyn qun s cho cc ng vin;
tuyn truyn vn ng qun chng trong qun i; t chc nhng ton bo v cng nhn v
nng dn. ng ta dnh hu ht s ch tm ca mnh cho cng vic tuyn truyn v khuy
ng trong qun i. (16) Gii thch ti sao H Ch Minh c bit quan tm n tuyn
truyn trong qun i, tc gi vit: H ni: binh s bn x b bt vo qun i xut thn t
nhng lng mc, nn ng i x vi h nh tt c u l ch sn ca quc. ng ta
ch r: Trong mt cuc biu tnh ti Ch Ln, nng dn phm li lm x v binh s, thay v
tuyn truyn vn ng h. y l im c bit quan trng chng t H thu o sch lc
Lenin trong vn thuc a v dn tc nhng tc gi c v t quan tm, nu khng mun
ni l khng c ngh g v vn . Tc gi vit tip: ng H ni :Trong cng tc tuyn
truyn khuy ng qun chng, ng phi truyn b chng trnh cch mng dn ch t
sn trong m binh s, v dng tnh cm dn tc lm cho h tn thnh phong tro
cch mng ca cng nhn v nng dn v chp nhn s lnh o ca ng.
My ch chp nhn s lnh o ca ng c ngha l chp nhn quyn lnh o c
tn tuyt i ca Cng Sn v nh th th ci gi l cch mng dn ch t sn (m H bo
phi truyn b) ch cn l s la phnh.
p cht chng 5, tc gi ni v cuc hn phi gia H Ch Minh v Nguyn Th
Minh Khai vi cc t seems (2 ln), assume, apparently, unknown... Nhng theo b, trng
hp Minh Khai l mt trong hai trng hp r rng nht v c chng t hn hoi. Trng hp
kia l Tng Tuyt Minh. on trch dch di y c tc gi t trong ngoc n: (Nhng
ngun ti liu ca Php lin quan n Minh Khai khin ngi ta c th tin rng c ny c
nhiu mi tnh vi cc ng ch trong thp nin 1930-1940. V d, nm 1932 s cnh st tin
chc c ta l ngi tnh ca Trn Ngc Danh, em (tng b th) Trn Ph. Nm 1933 h li
chn bt c mt l th vit t Hng Kng, hnh nh (seemingly) c tuyt mt k theo
ui mnh, trong th nng tuyn b ti khng cn b m nh bi tng ly chng hay
lm m... Ngi chng duy nht ca ti l Cch Mng Cng Sn. Nhng khong cui nm
1934, khi Mc T Khoa, nng vit mnh ly chng l Lin, b danh ca H lc y.
Nhng tiu s gia Vit Nam ni Minh Khai kt hn vi L Hng Phong ti Mc T Khoa vo
nm 1935, nhng khng c ti liu no thi chng minh.) (17)
Cui chng 5 bn v hi ngh trung ng thng 3-1931 do Trn Ph iu khin vi
mt ngh quyt cng rn mang tnh giai cp r rt dn n mt cuc thanh trng ni b.
Nhng phn t tr thc, nhng k cn gi xu hng quc gia dn tc u b loi khi ng.
Tc gi vit: Bn ngh quyt ghi: Mt trong nhng mi nguy to ln nht l ng vin vn
cha hiu r v th ca giai cp v sn trong cch mng v cc nhim v ca ngCn
phi dn dn thay th i din ca tr thc v nhng phn t bo th trong cc c quan lnh
o bng nhng cng nhn v bn nng. ng nhn ch th phi iu tra cc nng hi v
loi nhng phn t khng lin h vi bn nng v cng nhn thnh th. Cuc u tranh giai
cp nng thn cn c m rng v mi nh hng ca ch ngha dn tc phi c ph
hy tn gc r (18)
Sau tc gi thut li cuc thanh trng ni b v din bin ca X Vit Ngh Tnh
khin hng ngn ch im vin hay nhng nng dn mun ngn chn phong tro b tn st,
ri sau Php c c m cc cuc to thanh bt gi v x t hng trm ng vin Cng
Sn. T kt thc cao tro cch mng.
Chng 6 mang ta Cht Hng Kng, chn ti Mc T Khoa bn v hot ng
ca H Ch Minh t 1931 n 1938. Ni v thi gian b t ti Hng Kng, tc gi cho bit
H Ch Minh theo chin thut bo cha c Quc T Cng Sn c v, khai l mt ngi
yu nc u tranh cho vua v t quc Vit Nam, d trong h chiu ghi l ngi Trung Hoa!
Thng 7-1931, t chc Vin Tr Quc T (International Red Aid) xp t mt lut s
on ti gii do Frank Loseby lnh o bo cha cho H. t hng sau b ni n mt cuc
vn ng cnh t trong khp th gii nhm ng h cho mt Noulens b nhim khin v n
H Ch Minh c ch nhiu hn. (19)
Theo tc gi, thng 7-1934 H Ch Minh mi n Mc T Khoa v thng 10 c vo
trng Lnin. Thi gian ng Dng ch ring H Ch Minh hc trng ny. Kirsanova,
gim c trng m t y l l rn duy nht (the only forge) rn luyn cn b cho Quc T
Cng Sn v c coi nh vin o to lnh t cng sn ngoi quc. Nhng H Ch Minh b
i x nh mt phn t tht sng. Tc gi cng cho bit H Huy Tp gii thiu Nguyn
Th Minh Khai l v ca Quc tham d i hi 7 Quc T Cng Sn cng vi L Hng
Phong v chnh Khai cng khai mnh thnh hn vi Lin, l b danh ca H lc y. Nhng
H Ch Minh khng khai chuyn ny trong h s l lch nhp hc trng Lnin.
V i hi 7 Quc T Cng Sn, tc gi cho bit H Ch Minh vit bn ph bnh cc
tht bi ca ng Cng Sn ng Dng hai nm 1930-1931, v cn nhi u bo co khc
na, nhng nhng bo co ny khng thy trong vn kh lin bang Nga! Trong bn ph bnh,
H Ch Minh nhc n cch mng dn ch t sn v bo cn b chng hiu g v ngha
my t . V vy H ngh bin son mt lot sch mng n s d hiu v bn Tuyn
Ngn Cng Sn, lch s Quc T Cng Sn, vn ch ngha dn tc, vn rung t v
kt thc bng cch thnh lp mt trn thng nht v nhng ngh quyt ca Quc T Cng
Sn v vn thuc a. B vit: H bit cch la ng lc trng dn Stalin. ng ta
vit: Stalin nghn ln c l khi ni: L thuyt cho cc ng ch ... quyn lc ch huy, tng
lai trong sng, c tin trong vic lm v s xc tn v l tt thng ca chnh ngha.
Tc gi cng cho bit sau khi H Ch Minh b bt, c th ri sang Lin X, uy tn
ca H Huy Tp tng nhanh. H Huy Tp t co Trn Vn Giu v H Ch Minh trong
bo co gi Tam Quc T nn thi gian i hi 7 c l H Ch Minh mt tn nhim th
thm nht. (20)
Khi H Ch Minh v L Hng Phong u Mc T Khoa, i hi I ng Dng Cng
Sn ng Ma Cao cho H Huy Tp quyn iu khin ng. i hi ch cho H Ch Minh
lm y vin trung ng d khuyt. Tri li H Huy Tp t dnh a v trong Hi Ngoi V l
c quan c quyn hng dn trung ng ng v chnh tr. Cui bn bo co c trc i
hi, H Huy Tp t co H Ch Minh v kt lun: Chng ti ngh ng ch Lin phi
ch thn vit mt cun sch nh t ph chnh mnh v nhng sai st qua. (21)
Tc gi nhc vic H Huy Tp co buc H Ch Minh chu trch nhim v hng trm
ng vin b bt ....(nh phn ng cc tc gi trc vit) v cn cho bit H Huy Tp qu
quyt chnh tng b th cng ng Xim, tng theo chn H cng ni trc 1930 H khng
phi l cng sn. Theo tc gi, H b iu tra bi b ba gm Manuilsky, Kang Cheng v
Vera Vasilieva. Manuilsky trung lp, Kang Cheng i hnh quyt, cn Vera th bnh, vin l
H sai lm ch v thiu kinh nghim.
V i hi VII, Quc T Cng Sn, tc gi nhc li vic a ra ng li ng h mt
lin minh vi cnh t dn ch x hi nhm chng Pht Xt ti u chu v cho l H i
trc thi i khi mun nhn li nhng tht bi trong 2 nm 1930-1931 lin quan n s hiu
lm cch mng dn ch t sn.
Nh bit, sau i hi VII mt trn Bnh Dn (hay dn tc) ra i ti Php v sch
lc mt trn thng nht dn tc c p dng tr li. Do trung ng ng Dng Cng
Sn ng cng c nhng ch th, li ku gi v th ng c v lin hip gia cc phe phi
nhm thng nht phong tro gii phng dn tc ng Dng.
Chng 6, tc gi cho bit sau i hi VII, H Ch Minh tip tc theo hc ti trng
Lenin ti ht nm 1935. Nm 1936 ng sang trng Stalin lm vic chung vi Vera
Vasilieva, ph trch ging dy cc hc vin Vit Nam. Lm vic vi Lin tht thch th...
Vera ni vy! Vera l ngi tng bnh vc H v l ngi cng vi lnh t Manuilsky c
trch cc vn ng Dng trong Quc T Cng Sn.
Cui nm 1936, Vera a k hoch lp trng hun luyn ti Trung quc v phi H
sang t chc v iu khin trng ny. B d tr mt ngn sch 3000 M Kim o
to 10 hc vin cho mi 2 thng. Nhng cui cng d n b hy b nn H tip tc li Lin
X cho n 1938.
Tc gi cng nu s kin trong khi H ch lm vic phin dch v dy cho hc vin
ngi Vit theo mt th bc thp, Nguyn Khnh Ton c c lm ging vin thc th. Tc
gi vit v hon cnh v v th chnh vnh ca H trong giai on ny nh sau: Kh tng
tng ni mt ng vin k cu nh H Ch Minh c th tip tc hot ng qua thi k in
lon ny. Nhng thng 1-1938 ng vn cn ang dch nhng l th him hoi t ng Dng
gi ti. Vic ng sng st qua nhng nm kinh khng nht ca thi k thanh trng thng
c coi l du ch ca s bo v m mt cn b cao cp sng st l Manuilsky dnh cho
ng. Nu khng phi vy th ch v ng l mt k theo ch ngha Stalin trung thnh m thi.
Cui cng H cng c cho ri khi trng v chng bao lu sau tr li Trung Quc.
Chng 7, H Ch Minh tr li Trung Quc ma thu 1938, khi Lin X v Trung Hoa
Quc Gia ti lp lin minh vi hip c bt tng xm c mt nm v Mt Trn Bnh Dn
Php sang nm th hai. S lin minh mi ny dn n ti lp mt trn thng nht dn
tc gia ng Cng Sn v Quc Dn ng Trung Quc nhm chng Pht Xt.
Trong bi cnh , nhim v b mt m H nhn t Quc T Cng Sn gm 8 im
phi hc thuc lng, nh tc gi ghi r em v p dng l a ng Cng Sn ng
Dng vo mt mt trn dn ch dn tc rng ri gm c nhng Php kiu tin b v gii
t sn dn tc. (22) Xin lu my ch nhim v b mt m H nhn t Quc T Cng Sn.
Ma xun nm trc, 1937, Minh Khai v Hong Vn Nn cng hc t huc lng hun
th ca Quc T Cng Sn mang v Hng Kng, chuyn giao cho Hi Ngoi V ca Quc
T Cng Sn. Theo tc gi, hun th ny rt gn vi hun th 8 im m H mang theo.
Li xin lu my ch hc thuc lng v nh li H Ch Minh cng hc thuc lng 8
im ch th ca Quc T Cng Sn. Hc thuc lng tc khng c vn bn mang theo. Cc t
chc b mt, t chc en, Mafia thng ch ra lnh ming. Nhng vic tn c ty tri ca
Cng Sn Vit Nam cng nh Cng Sn th gii phn nhiu do lnh ming ca lnh t. Nu
theo nguyn tc php l ca ch dn ch Ty Phng xt hnh ng ca Cng sn,
nht l Cng Sn Trung Hoa v Cng Sn Vit Nam e l kh trnh lm lc.
Tc gi vit: Thng 4-1938, ban lnh o ng Cng Sn ng Dng thnh cu
Quc T Cng Sn gi u n hun th v cc vn chnh tr, t chc v mi 5 hoc 6
thng, phi mt ng ch lnh o mang nhng hun th cng vi ti chnh vin tr.
Thm vo khon tin ng trc 5000 MK in sch, h cng xin gi c vn v ngn khon
m mt trung tm hun luyn hp php ti Trung Quc theo ng li nhng nm 1926-
1927. C th H Ch Minh c phi sang Trung Quc ln ny l th theo li thnh cu .
(23)
Tuy nhin, tnh hnh ng Dng lc y khng ging tnh hnh Trung quc. Cho nn
vic thc hin sch lc mt trn dn tc dn ch nm 1939 gy tranh lun gia cc lnh
t ng Dng Cng Sn ng nh Phan Vn To, ngi tng d i hi VI Quc T Cng
Sn, L Hng Phong, nguyn tng b th v tng i din ng Dng Cng Sn ng ti
i hi VII Quc T Cng Sn v Nguyn Vn C, tng b th lc y. Theo tc gi, lp
trng ca Nguyn Vn C trong cun T Ph tm li l: Chnh sch ca ng l ng h
vic thnh lp mt trn dn ch nhng mt trn ny phi thnh lp trong phm vi nhng
phong tro u tranh qun chng mnh m. Mt trn dn ch phi l mt hnh thc u
tranh giai cp cng nh khng chin chng quc.
V hon cnh ca H Ch Minh, tc gi vit: Khi c nhng bi bo ca H Ch Minh
trn t Notre Voix, ngi ta thy hon cnh ca ng gia cuc chin Hoa Nht l mt
th gii ring bit khc hn Si Gn vi cc cuc bu c lc y. ng dn thn vo cng
vic tuyn truyn ng h Trung Quc, xy dng nim tin vo kh nng khng Nht ca n.
Thng 8 v thng 9-1939, tnh hnh quc t thay i a ng Dng Cng Sn ng
vo nhng cuc tranh lun ni b gay gt : Ngy 23-8, hip c Molotov-Ribbentrop bng
t nhng ngi cng sn theo Lin X vo chung chin tuyn vi c Quc X. V, chin
tranh bng n ti u chu, khi c tin nh Ba Lan ngy 1-9-1939. Ngy 28-9, ton quyn
Php ng Dng t ng cng sn ra ngoi vng php lut v sut trong mt nm cng
sn tam cng nh t u b lng bt.
V hi ngh trung ng k VI v nhng cuc ni dy nm 1940, tc gi cho bit a s
cn b lnh o ng Dng Cng Sn ng tn thnh ni dy phn ng li tnh hnh
thay i lc y bng cch thnh lp mt trn thng nht phn cui nm 1939. Lc y gii
phng dn tc tr thnh mc tiu chnh. Trong mt thng t ph bin thng 12-1939, ng
Cng Sn ku gi cc lc lng u tranh ca v sn, nhn dn lao ng cc nc nhc
tiu hy on kt vi Lin X. Hy vng ln u tranh dp tt ngn la chin tranh
bng cch loi tr tn gc l h thng quc t bn. (24)
Nhng cuc ni dy Nam K thm bi, dn n hng trm ng vin b bt v b
hnh quyt. Theo Trn Huy Liu, c ti 100 cn b lnh o b git. H Huy Tp, Nguyn
Vn C, Phan ng Lu, V Vn Tn, Nguyn Th Minh Khai v Nguyn Hu Tin tt c
u b hnh quyt trong thng 8-1941. L Dun v nhiu ng vin cng sn khc nh
Dng Bch Mai, Nguyn Vn To ngi t cho ti khi Nht u hng nm 1945. Ring L
Hng Phong cht trong t nm 1942.
T H tr nn lnh t danh chnh ngn thun (nguyn vn: legitimate leader). Ngay
Trng Chinh cng phi c H chp thun mi c gi chc tng b th. (25)
on cui chng 7 v cng l on cht ca tc phm, trc khi tm tt kt
lun:Thng 10-1940 H Ch Minh v m cn thn t Cn Minh n Qu Lm. y chnh
l thi im cng sn hi ngoi quyt nh dng ci v (26) Vit Minh cho mt trn dn tc
ca mnh. y cng chnh l t chc c thnh lp ti Nam Kinh nm 1936 bi H Hc
Lm, Hong Vn Hoan, L Thit Hng, Phi Vn, Nguyn Hi Thn v mt s ngi khc. V
t chc ny l t chc c chnh thc ng k Trung Quc nn tr thnh c cu thch
hp cho nhng mc tiu ca H Ch Minh. (27)
Tc gi cng nhc n Vit Nam Dn Tc Gii Phng ng Ch Hi (28) ca Trng
Bi Cng v Nguyn Hi Thn thnh lp nm 1941 v bo ci nhn (nucleus) ca n l Vit
Minh. Nh vy Vit Minh va l ci v ca ng Cng Sn va l ci nhn ca t chc ca
Trng Bi Cng. iu l l tc gi khng ni n vic H Ch Minh l p Mt Trn Vit
Minh ti Pc B v cng khng k chi tit v t chc ca Trng Bi Cng.
Tc gi nhn mnh s kin hi ngh 8 trung ng ng Dng Cng Sn ng do H
Ch Minh ch ta sau ngy tr li Trung Quc v da theo bo co ca mt bo vin b danh
Ursule tm thy trong vn kh Php Quc Hi Ngoi (AOM), khng nh hi ngh ny
c t chc Tnh Ty, Qung Ty, ch khng phi trong quc ni. y ban trung ng
ng hp trn lu, cn y ban Bc K hp tng trt. H Ch Minh d c hai, sng vi trung
ng v chiu vi a phng. Trong hi ngh k 8, Trng Chinh c chnh thc xc nhn
l tng b th ng. Tc gi nu ln thnh tch ca ng H trong vic st nhp ng Dng
Cng Sn ng vo mt trn thng nht vi Trung Hoa Quc Dn ng v cc ng phi
quc gia Vit Nam c i din bin gii.
Cui chng 7, tc gi cho bit mc du Lin X tr li vi lin minh th gii
chng Pht Xt vo thng 6-1941, nhng lc ny hon ton b thu ht vo cuc chin sinh t
vi qun c, nn khng cn ch n chu c. Tc gi bo Quc T Cng Sn chnh
thc tuyn b gii tn ngy 22-5-1943. B ni l t cho n nm 1947, khng c bng
chng cho thy Cng Sn Vit Nam nhn c ch th hng dn hay ngn khon t Mc
T Khoa.
Tc gi vit v hi ngh trung ng k 8: Cc chnh sch a ra trong hi ngh trung
ng k 8 tr thnh khun thc cho cc hot ng thi chin ca Vit Minh. Nhng,
nh nhng cuc nghin cu v s nm chnh quyn ca Vit Minh vo thng 8-1945 cho
thy, nhng chnh sch khng c ph bin ng u trong nc; cng khng c ton
th ng vin chp nhn. Trong nhng nm sau , con ngi thc dng H Ch Minh tip
tc phi ng u vi s chng i gia ni b ng trong c gng xy dng mt lin hip
cc phn t yu nc.
Qua on ny, tc gi c chng minh l H Ch Minh bt u iu khin ng phi
n thng c m quyt nh chnh sch v khng nhn c vin tr t Quc T Cng
Sn, ng thi cn b chng i t ni b ng. Nhng H vn cng quyt ch trng lp
mt lin minh vi cc phn t quc gia yu nc, tranh u cho nn c lp ca t quc.
T lp lun , tc gi kt lun: Coi H Ch Minh v ng Cng Sn ng Dng
thun ty l sn phm ca Quc T Cng Sn l mt s xuyn tc v i (29) v Chnh ti
nng ca H Ch Minh... bo m cho ng a v ca mt lnh t thnh cng nht trong
cuc tranh u dnh c lp. (30) Li kt lun d mang tnh qu quyt vn khng sc
dp tt ting ni ct ln t cc s kin c chnh tc gi trng dn v s l thuc ca H
Ch Minh v ng cng sn ng Dng vo Quc T Cng Sn. l nhng ln H Ch
Minh hay ng ch bo co cng tc, d tho k hoch trnh ln cc c quan ph thuc ca
Quc T Cng Sn, hay nhng nhn vt u no ca t chc ny nh Manuilsky chng hn,
xin duyt v chp thun, nht l nhng l th xin tin, xut ngn sch cho cc chng
hnh ng.
Tc gi cho bit trong thi gian thc thi sch lc mt trn thng nht dn tc gia
ng Cng Sn v Quc Dn ng Trung Hoa ti Trung Quc, Quc T Cng Sn t
vn phng Vin ng V (FEB) gii quyt cc vn ca vng ny gm c ng
Dng. Vy, d c lc khng lin lc trc tip c vi Quc T Cng Sn Mc T Khoa,
khng c ngha l khng nhn c s gip v ch th ca t chc (qua trung gian FEB
hay ng Cng Sn Trung Quc). Tc gi cng khng ni v lin h ca H Ch Minh vi
Noulens tuy nhc n tn nhn vt ny hai ln. Chnh mi lin h vi Noulens mi quan
trng, ch khng phi lin h vi Borodin. V vic H Ch Minh c c lm ph t v
thng dch cho Borodin ch l v bc cho nhng cng tc quan trng hn nhn t nhn vt
i din Quc T Cng Sn, Hilaire Noulens, d Noulens vi tn thc Jakov Rudnik ch gi
vai tr trng phng giao thng lin lc ti Thng Hi.
C l tc gi b st ti liu ca Duiker v Hng H k li nhim v ch thc ca H
Ch Minh ch c v chng Borodin bit. Tc gi cng t ra t quan tm ti mt im quan
trng trong chin lc sch lc u tranh ca Cng Sn do Lnin v Stalin ra l cc hnh
thc mt trn thng nht, mt trn dn tc, mt trn dn ch, mt trn phn vv... d nhc
n rt nhiu ln, k c mt trn thng nht m Lin X ch trng ti Trung Quc, hai
ng Quc-Cng lin minh trong th lin minh X-Trung.
Lin minh ny khng xy ra mt ln m cn ti din. c ln cng ng b to thanh,
n p, nhng h vn mn c khng Nht tip tc lin minh vi k th giai cp c c
hi li dng thanh th ca Quc Dn ng tm cch tuyn truyn, vn ng, li ko qun
chng nhp cuc u tranh giai cp ca Quc T Cng Sn. y cng l phng thc m H
Ch Minh trit p dng i vi cc ng phi quc gia Vit Nam ti Hoa Nam v sau
ny ti quc ni m hu qu l khng bit bao nhiu nh i quc tn tui, khng bit bao
nhiu ngi yu nc v danh b ng cng sn do H Ch Minh lnh o th tiu, hm
hi, x y vo ch cht. Tt nhin khng th bo phng thc ny ch cn thit cho vic
ginh c lp t quc ch khng v quyn li ca Quc T Cng Sn.
Sophie Quinn-J udge c v thch th v ngh l H Ch Minh khng c Quc T
Cng Sn u i, thm ch cn b ngc i ti mc c lc gn nh b giam lng, nhng nh
bit vn dng thi c, c ti tr ng ph vi thi cuc, nht l v yu nc thc s khin
nhn dn trit ng h nn thnh cng. Mt chng c c a ra trng dn cho tnh
trng trn l th ca H Ch Minh than phin phi mt cn phng cht chi n o, y
rp... ti khch sn Lux, mt th nh tp th. Nhng cng chnh thi gian , ti i hi
u tin ca Quc T Nng Dn, H Ch Minh c bu lm mt trong 11 y vin trung
ng. Gia v th quan trng c xc nh v iu kin c tr ti tn th vn sau khng
c ngha g. V li, nhiu ti liu cho bit chnh Borodin cng tm tr ti khch sn Lux
nn c th hiu l do tnh trng kinh t lc y Lin X.
Mt dn chng khc l vic H Ch Minh b cm chn hn 4 nm ti Lin X cha hn
l do b ngc i m c th l do c bit i cho theo hc trng Lenin l trng lc y
ch c ring H Ch Minh l ngi ng Dng duy nht c hc. Sau H Ch Minh
cn c tham gia thnh phn hun luyn vin ca trng Stalin. Thc ra, tc gi gn nh
khng cho bit v cng vic ca H Ch Minh ti trng Lenin cng nh trng Stalin, d
nhan sch nhm ni v nhng nm thiu vng trong tiu s H Ch Minh m nhng nm c
mt ti hai trng ny chnh l nhng nm thiu vng .
Rt c th H Ch Minh b lu li Lin X mt thi gian di do cn iu tra v mt s
nghi vn trong khi hot ng ti Hoa Nam v s st b bt hoc v l do c nh cm
quyn Anh ti Hng Cng phng thch d dng, ng thi cng c th do mc ch chnh
hun, ti to gip H Ch Minh c bn lnh tr thnh mt cn b u no sau ny lnh
o ng Cng Sn ng Dng.
Vic c phi tr li Hoa Nam sau khi mt trn thng nht Quc, Cng Trung Hoa ti
lp chng t H Ch Minh phi c tin cy v kh nng vn dng sch lc mt trn ca
Lenin thm nhun t u v thu trit hn sau kha hc 1935-1936 ti trng Lenin.
Trn thc t, nhng vic lm khi t chng t H Ch Minh mi l ngi theo
ch ngha Lenin thun thnh hn hn cc ng ch nh Trn Ph, H Huy Tp, L Hng
Phong, Nguyn Vn C ... v mt s ng khc v s hiu thu ngha v cng dng ca
sch lc mt trn thng nht dn tc, dn ch....
Tc gi cho bit ch cn c vo s kin v ch nu nhng s kin c chng t ly t vn
kh Nga v Php l chnh v cho bit c nhiu chng t b mt. Thc ra, d c y
cng khng th qun rng bn cnh nhng chng t gi tr lun lun khng thiu nhng
chng t ngy to v nhng iu khng c thc, trong khi ton b s nghip v con ngi
ca mt nhn vt no khng th bao qut ch bng nhng s kin c chng t. Ch da
vo cc s kin c chng t nhn din mt nhn vt lch s l nn tng hon ton bt n,
nht l vi mt nhn vt c qu nhiu nghi vn. Cui cng, tc phm ca Sophie Quinn-
J udge cng khng vt xa hn nhiu tc phm c mt v ch phn nh nhng suy lun ch
quan da trn mt s chng t hn ch.

CH THCH
CHNG 08
______________________________

(01) Tm dch H Ch Minh, nhng nm cha bit n, 1919-1941, University of California Berkeley, Los Angeles
2002.
(02) - (03) - (04) - (06) SD tr. 46-48, 59, 64-66, 88
(05) Bc th tm thy trong h s Trung Tm lu tr ti liu Lin Bang Nga (RC, 495, 154, 594...)
(07) SD tr 102. Tc gi dn ti liu ca Trung Tm lu tr ti liu Nga s RC, 495, 154, 555, p. 5.
(08) SD tr. 103.
(09) Sch lc Xm Lng ca CS Minh V, Si Gn 1970, tr. 25.
(10) SD tr. 108.
(11) SD tr. 110. V hai ch t di, xin nhc li l c lc tc gi ni n thng nht t trn, ngha l thng
nht gia cc cp lnh o 2 bn.
(12) SD tr. 111.
(13) SD tr. 116. Chng ti nhn mnh my ch sch lc v ci nhn, lu c gi n m mu ca Quc
T Cng Sn ch mun dng ngi yu nc nh bnh phong, ci v b ngoi che giu v cng c ci ct
li cng sn ca h bn trong. Khng c ci v sch lc mt trn dn tc, th khng to c ci nhn,
hoc khng bo v c ci nhn cng sn.
(14) SD tr. 119, 275. Ch thch s 17, chng 4, ca tc gi ghi: RC, 535,1, 42, p. 68, th (ca Quc) t Berlin,
ngy 16-12-1927.
(15) - (17) - (18) - (19) - (20) SD tr. 155, 182-183, 185-186, 192-193, 204.
(16) Xin lu my hng trn y lin quan n vn tuyn truyn.
(21) SD tr. 205, trch th H Huy Tp ngy 31-3-1935, v ni bn Nga ng khng c trong vn kh.
(22) SD tr. 222, trch dn th ca H nhc li cc hun th v s kin ny vo thng 7-1939, tm thy trong vn
kh Nga mang s RC, 495, 10a, 140, p. 106
(23) - (24) - (25) SD tr. 227, 236 tc gi trch Vn Kin ng, II: 1930-1945 tr. 389, 245-246
(26) Tc gi dng t mantle c ngha l ci o khoc bn ngoi. Nu quan nim y l mt hot ng b mt loi
gin ip, tnh bo, th c th dng hai ch v bc (cover). Chng ti tm dch bng ch v, i li
vi ci nhn (nucleus) c giu bn trong.
(27) - (30) SD tr. 246, 250- 251
(28) Tc gi nguyn vn danh xng bng ting Vit trong ngoc n.
(29) Nguyn vn: To view Ho Chi Minh and the ICP as purely the creations of the Comintern would be a great
distortion.

* Chng 09*
TRN DN TIN
v Nhng mu chuyn v i hot ng
ca H Ch Tch

Nm 1976 ti Si Gn ln u tin xut hin cun Nhng s kin lch s ng Cng
Sn Vit Nam trong ht li ca tng "vn ti ca Bc (1). 10 nm sau, nm 1985, xu t
hin cun sch ca H Minh c, Tc phm vn hc ca H ch tch, vi bi ta ca
Nguyn Khnh Ton. Vn ti v tc phm vn hc m cc tc gi ni n c dn
chng mt phn bng cun Nhng mu chuyn v i hot ng ca H ch tch ca tc
gi Trn Dn Tin v c mt bn dch ting Php c gi sang Min in ngay trong
nm (2).
Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch do Nxb Vn Hc H Ni ti
bn nm 2001 gm 168 trang, khng ghi thi gian xut bn ln u, nhng bn lu tr th
vin Si Gn ng L T Trng (Gia Long c) ghi xut bn ln u nm 1948. Bn do Nxb
Thanh Nin ti bn nm 2000 ti Si Gn gm 210 trang cng ghi xut bn ln u nm
1948.
H Ch Minh c cc tc gi xng tng nh mt nh vn ha l i lc , ngoi tnh
cch lnh t v i v cha gi dn tc knh yu.
Nhng mu chuyn v i hot ng ca H ch tch ca Trn Dn Tin m u
bng li tc gi k li l do dn n cuc gp g vi H Ch Minh v vic hnh thnh tc
phm nh sau: Nhiu nh vn, nh bo Vit Nam v ngoi quc mun vit tiu s ca v
Ch Tch nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha nhng mi n nay cha c ngi no thnh
cng. Nguyn nhn rt gin n: Ch Tch H Ch Minh khng mun nhc li thn th ca
mnh.
Ngy 2 thng 9 nm 1945, l n u tin ti trng thy H Ch Tch. l mt ngy
lch s. Ngy hm y, ng trc rt ng qun chng hoan h nhit lit, H Ch Tch trang
nghim c bn Tuyn Ngn c Lp ca nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha.
Ngy th hai, ti vit th xin php c gp H Ch Tch. Ngay chiu hm y, ti rt
sung sng tip c th tr li ca H Ch Tch vit nh th ny: Ngy mai 7 gi 30 mi
ch n. K tn: H Ch Minh
Th tr li chng, ni dung gin n v gi hn gp sm khin ti rt bn khon.
Sng ngy mng 4 thng 9, 7 gi 25, ti n dinh Ch Tch. ng 7 gi 30 mt ngi
thanh nin n phng khch, l php ni vi ti : H Ch Tch ang i anh phng lm
vic..... Ti bc vo phng knh cn cho. Ch Tch ng dy bt tay ti v mi ngi
trc bn lm vic. Trc ht, Ngi hi thm sc khe ca thy m ti v sau mi ni:
Ti c th gip ch vic g no? Ti ni r mc ch ca ti. Ch Tch ch nghe. Sau khi
ti ni xong, Ngi ci v p:
Tiu s. y l mt kin hay. Nhng hi n nay cn nhiu vic cn thit hn. Rt
nhiu ng bo ang i kh. Sau tm mi nm n l, nc ta b tn ph, by gi chng ta
phi xy dng li. Chng ta nn lm nhng cng vic ht sc cn kp i ! Cn tiu s ca
ti.... thong th s ni n!
Ti nh chm phi mt bc tng. Nhng ti khng tht vng. V sau, ti t k hoch
khc... ngha l hi nhng ngi trc kia, trong mt thi gian no , trc tip hoc
gin tip bit H Ch Tch, khng c ngi l ngi Vit Nam hay ngi ngoi quc
ly ti liu vit tiu s. Phng php ny rt kh khn v cn nhiu thi gi nhng may ra
th thnh cng. Cui cng kt qu chng t rng cch y l ng. Ti theo phng php y,
sau hai nm lm vic, cui cng c kh ti liu vit mt t chuyn v H Ch Tch. (3)
Tc gi khng ni r bng cch no nhng gp c t nht 7 ngi gm mt nh tr
thc Si Gn tn L, mt ng tn Mai Hi Phng, mt ng tn Dn Nha Trang, mt
ng tn Bn c bit danh Bn So Qunh Lm, mt ng tn Thanh v mt ng tn Nam
Vinh, mt ng khng r tn tng quen "ng Nguyn Paris. By ngi ny cung cp cho
tc gi nhng g h bit v mt ngi m h cm phc ngay ln u gp g, d ngi ch
l chng trai tri git gia Si Gn, mt anh Ba qu ma lm ph bp di mt con tu hoc
mt ngi vt v vt ln vi cuc sng...
Tc gi cho bit ti ch ghi chp cn thn nhng mu chuyn gi nguyn nh th. V
y l mt tiu s trung thnh, ng n, sinh ng, khng thu dt, khng by t. (4)
Nh tr thc Si Gn k: Ti gp mt thanh nin Trung B vo Si Gn... Chng ti
lp tc tr nn i bn thn. Sau t hm, anh t nhin hi ti:
Anh L, anh c yu nc khng?
Ti ngc nhin p:
Tt nhin c ch!
Ti mun i ra ngoi, xem nc Php v cc nc khc. Sau khi xem xt h lm nh
th no, ti s tr v gip ng bo chng ta. Anh mun i vi ti khng?
ng L khng dm i nhng sau ny c bit ngi thanh nin yu nc y nhit
huyt y l c Nguyn i Quc, l H Ch Tch ca chng ta ngy nay (5)
ng Mai, nhn vin c trn mt tu Php, k: Nh bp lo n cho by, tm trm ngi
c nhn vin v hnh khch. C nhiu ci cho bng ng ln v nng qu, n ni anh Ba
phi ko l trn sn... Anh Ba mt l. Nhng khi chng ti ngh hoc nh bi, anh Ba c
hay vit n 11 gi hoc na m...Ci g i vi anh Ba cng mi, anh phi hc tt c. V
d mi u anh khng n c bnh m v b. n xp th anh dng na (6)
ng Dn c mt thi gian cng anh Ba lm thu cho mt gia nh bn Php t ba
mi nm trc, cho bit nh anh Ba khuyn khch hc ch quc ng nn mi bit c bit
vit. Lc gp tc gi, ng Dn khng h bit anh Ba chnh l Ch Tch H Ch Minh nhng
trong nh ng chn dung H Ch Tch treo trn bn th gia nhng bnh hoa, bnh hng,
n nn v ng l th qu ca Vit Minh a phng v l ngi tin rng khng th c Vit
Nam m khng c Vit Minh. (7)
ng Bn cho bit c lc lm chung vi anh Ba trn mt con tu v khen anh Ba rt tt
vi mi ngi, khng bao gi ci c vi ai ... khng bao gi ung ru. (8)
ng Nam trc lm cho mt tim n ti Lun n, gp anh Ba phng lau chi tha,
na v c anh Ba cho bit mc ch sang Anh l hc ting Anh. Ni chung, ng Nam
bit anh Ba l mt ngi ham hc, can m, say m cch mng nhng khng bit g thm v
anh Ba sau khi anh ri nc Anh tr li Php.
Tc gi Trn Dn Tin k tip: Mt ngi quen ng Nguyn Paris cho chng
ti nhiu ti liu rt qu bu. ng ny ni vi chng ti nh sau: "Lc y ng Nguyn l
mt ngi yu nc quyt tm hy sinh tt c v t quc; nhng ng Nguyn lc rt t hiu
v chnh tr, khng bit th no l Cng Hi, th no l bi cng v th no l chnh ng"
(9)
Hn 20 trang k tip c dnh k hot ng ca H Ch Minh ti Php t vic tham
gia ng X Hi Php, vic hc ngh nh, vic vit bo ti vic tn thnh gia nhp Tam
Quc T ti i hi Tours nn b mt thm Php theo di. Trn tng dng ch, tc gi Trn
Dn Tin khng ngng ca ngi tinh thn v dn, v nc ca ng Nguyn i ti kt lun:
"C th ni l ng Nguyn sut ngy ngh ti t quc v sut m m n t quc mnh.
(10)
Ti y, Trn Dn Tin th nhn b mt du v ng Nguyn bit tch, nhng k tip l
sau khng lu may mn gp mt ngi bn Php nn li c nghe k v giai on ng
Nguyn bn Nga. Trn Dn Tin ghi li l Lenin t trn hai ngy trc khi ng Nguyn
n Nga. y l iu khin ng Nguyn sng st, nhng ng vn tip tc li xem xt nc
Nga.

ng ch nht n ch x hi ca nc Nga. y mi ngi ra sc hc tp,
nghin cu tin b. Chnh ph th gip khuyn khch nhn dn hc tp. u cng
thy trng hc. Cc nh my u c lp hc, y con em th thuyn c th hc ngh...
tr nn k s... y l mt ch rt hay.
Trong nng trng tp th, mi ngi lm chung v chia sn phm theo cng lm ca
mi ngi. C mt s nng trng tp th rt giu m ngi ta gi l nng trng triu ph.
Nhng nng trng ny c trng hc s cp v trung cp, th vin, nh chiu bng, sn
vn ng, nh thng, phng nghin cu nng nghip, ni cha my mc vv... Nhng nng
trng ny bin thnh nhng thnh ph nh. Nhng ngi au m c sn sc khng
mt tin. y cng l mt iu ng Nguyn ht sc phc... V ng Nguyn rt y u tr con
nn ng nghin cu k vn nhi ng Lin X.
Lc mi , mi a tr c gip tin may qun o, c ung sa lc trong chn
thng khng mt tin. Mi tun thy thuc n thm nhiu ln... Nhng a tr ngoi chn
thng c th gi nhng v n tr, c thy thuc chm sc... C th gi tr vo vn cho
n tm tui. n tm tui, tr em bt u i hc. Hc sinh mi bui sng c mt ba n
ung khng mt tin. Ngoi trng hc th c i thiu nhi chm sc cc em... Ni tm li,
ci g tt nht u dnh cho tr em. Nu nc Nga cha phi l thin ng cho tt c
mi ngi th nc Nga l thin ng ca tr con ... (11)
Cnh sng thin ng ca nc Nga khng lm cho ng Nguyn qun t quc Vit
Nam. Do , "ng Nguyn tm ng qua Trung Quc v nc. Mc ch ca ng tr v
nc l truyn b l tng m ng hc Php: t do, bnh ng, bc i. (12)
Trn Dn Tin k tip:"By gi ng Nguyn Trung Quc, ng bt u i bn bo v
thuc l sng... c qung co trn t Qung Chu Nht Bo, ng tm n lm phin
dch cho ng Borodin, c vn chnh tr ca bc s Tn Dt Tin v chnh ph Qung Chu.
ng dch nhng t bo Trung Quc ra ting Anh. ng ht tm lc nghin cu chnh tr
Trung Quc...Va nghin cu va lm vic kim sng, ng Nguyn vn ra sc lm vic
cho t quc mnh. ng bt u t chc ng bo Vit kiu Trung Quc. T chc ny gi l
Hi Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch ... c s cng tc ca ng Cng Sn
Trung Quc, ng Nguyn t chc hi Lin Hip cc Dn Tc b p bc ng... Hot ng
ca hi Thanh Nin Cch Mng ng Ch bt u lan vo trong nc... ng Nguyn m
nhng lp o to cn b Qung Chu. Nhng thanh nin Vit Nam phn ln l hc sinh
trn ra d nhng lp ny hc lm cch mng, hc cch hot ng b mt . Hc xong h
li b mt v nc truyn b l lun gii phng dn tc v t chc nhn dn... Chnh ph
Qung Chu tr thnh Chnh Ph ca ton Trung Quc v di n Nam Kinh. Quc Dn
ng phn ng bt u khng b ng Cng Sn v cng nng. Mc du ng Nguyn ch
chuyn ch n phong tro Vit Nam, chnh ph Quc Dn ng nghi ng ng v mun m
hi ng. Mt ln na, ng li mt tch. (13)
Tuy nhin, Trn Dn Tin vn tm ra ng Nguyn chuyn sang Xim (Thi Lan),
tip tc hot ng tuyn truyn cho cch mng gii phng chng p bc, chng bc lt. Trn
Dn Tin cn ghi l i nhiu giai thoi v vic dn chng ti Xim yu mn v che ch cho
ng Nguyn thot khi s truy lng ca mt thm Php.
Ri Trn Dn Tin cho bit ng Nguyn li tr v Trung Quc thc hin mt thnh
tch c bit l hp nht ng Tn Vit v hai nhm ca Hi Thanh Nin Cch Mng ng
Ch thnh mt t chc chung vi chnh cng gm 4 im l dn tc c lp, nhn dn t
do, dn chng hnh phc , tin ti ch ngha x hi. Trn Dn Tin k li mt cch lng l
rng t chc ny c th gi l Hi Thanh Nin Cch Mng ng Ch nh trc hoc ng
Cng Sn nh ngy nay (14) cng c, nhng nhn mnh l lc bn quc ba t
rng nhng ngi cch mng l tay sai ca Tam Quc T, ca Lin X... quc Anh
cho rng ng Nguyn l tay sai ca Lin X. V vy nhng nh cm quyn Anh cng cho ng
l k th s mt v c bt cho c ng. (15) Do , ng Nguyn li b nh cm quyn Anh
ti Hong Kong bt gi v sau nh s can thip ca mt lut s tt bng ngi Anh mi c
tha. Trn Dn Tin dnh nhiu trang k v nhng ngy ng Nguyn b gi ti Hong Kong
cho n khi c th ra v li mt tch. Theo Trn Dn Tin, trong thi gian mt tch ny ca
ng Nguyn, ng Cng Sn ng Dng triu tp i hi k I, pht ng phong tro
ng Dng i hi, t chc nhiu cuc bi cng, biu tnh tun hnh cc thnh ph ln
trong nc...
Th ri i chin th gii bng n v sau khi qun Nht trn vo Vit Nam, mt bin
c xy ra qua li k ca Trn Dn Tin nh sau:Lp tc mt li ku gi vang di khp nc
Vit Nam: Nhn dn ta hy ng v pha ng minh! nh ui Nht, Php, tiu tr Vit
gian! u tranh cho c lp T Quc! Ngi Vit Nam, chng ta hy on kt li!
l li ku gi ca Vit Nam c Lp ng Minh hay Vit Minh thng 5 nm 1941.
Chng trnh ca Vit Minh rt gin n v r rng. Mi ngi Vit Nam u hiu chng
trnh , tha nhn v ng h chng trnh , v vy Vit Minh pht trin rt chng, mc
du b khng b gt gao. Phong tro ny do ng Nguyn ng u. (16)
Trn Dn Tin m t tnh cnh sng ca ngi dn Vit Nam trong thi k ny v cng
khng khip do thc dn Php c sc n p phong tro Vit Minh: S n p ca Php
ht sc tn bo, nhiu lng b t. Hng vn ngi b cht. Hng trm c gi, n b, tr
con b xuyn dy thp qua bn tay, qua bp chn, tri li vi nhau v b qung xung bin.
nhiu ni khc, bn Php bt ngi lt trn, bt t o huyt chn sng h ... nh lc
hng bn mt thm, ng Nguyn ly tn H Ch Minh. V t , ngi ta gi ng Nguyn
l c H. (17)
Vi tn mi, H Ch Minh tr qua Trung Quc v b bt gi, nhng tc gi Trn Dn
Tin cho rng H Ch Minh coi nh t y qua my dng ghi: Mt ngi bn hi C:i
t y Qu Lm, c thy nh th no?C H ci ni: Nhc li lm g chuyn c!...
V ghi thm chi ti t: Trong nh t ny, c H c bit Liu Chu c t chc Vit Nam
Cch Mng ng Minh Hi. C c bit rng mnh b cm t lu hn na v ngi ta nghi
C sang Trung Quc ph t chc . Ri Trn Dn Tin k: Cch Mng ng Minh
Hi c hai lnh t l Trng Bi Cng v Nguyn Hi Thn, c hai u Trung Quc t
bn mi nm nay. Trng Bi Cng ng quan nm, lm vic trong qun i Quc Dn
ng. Trc kia Trng trnh lin lc vi nhng ngi ng hng v khng tham gia mt
phong tro cch mng no . Nguyn Hi Thn gn by mi tui, qun ht ting Vit
Nam. Nguyn Hi Thn sang Trung Quc nm 1905 vi c Phan Bi Chu. C Phan ri
b Nguyn Hi Thn t nhng ngy u. T y Nguyn Hi Thn lm ngh xem s t vi
kim n v nui v con. Nh ngh ny, Nguyn Hi Thn quen bit nhiu quan li Trung
Quc. Cng nh Trng Bi Cng, Nguyn Hi Thn khng hot ng g. Nhng sau khi c
Phan mt, Nguyn Hi Thn t nhn l ngi tha k ca c. Trng v Nguyn tranh nhau
lm lnh t (18)
Theo Trn Dn Tin, lc ch cn khong mt trm ngi ca Vit Nam Cch Mng
ng Minh Hi ti Qung Ty v H Ch Minh a mt s cng v nc.
V phong tro Vit Minh th Trn Dn Tin k Php-Nht tuyn truyn m , ni Vit
Minh l cng sn, nhn ch th v tin bc ca Mc T Khoa vv...Nht-Php cng vu khng
th Vit Minh cng c nhn dn thng yu ng h (19)
Cn v H Ch Minh th Trn Dn Tin k: Nhn dn mong i c H Ch Minh. Mc
du ang m, c H quyt nh v vi nhn dn th ...(20) i vi H Ni, ngy mng 2
thng 9 khng nhng l mt ngy v vang ca c Lp m cn l mt ngy ng yu v ngy
hm ln u tin th H Ni c mt thy ngi con yu qu nht ca dn tc
Vit Nam ... Nhng cm ng hn c l khi nhn dn thy ch tch HCM n, ngi m
nhn dn hng yu mn, khm phc v knh trng v ln u tin nhn dn mi c
thynhn dn nhn thy ch tch gin d, thn mt nh mt ngi cha hin v vi m
con. T xa ti thy Ch Tch H Ch Minh. Ch Tch i m vi ng mu vng v ma
gi, i mt i dp cao su, mc mt b qun o kaki... Khi Ch Tch bt u c bn Tuyn
Ngn c Lp ging sang sng ca Ch Tch cn nhc li rng ni xa xm, chin tranh du
kch. c xong mt on v gia ting v tay, ting hoan h nhit lit, Ch Tch ni:Ti ni
ng bo nghe r khng? Cu hi gin n ny lm tiu tan tt c nhng ci g cn xa
cch gia Ch Tch v nhn dn v lm thnh mt mi tnh thm thit kt cht lnh t v
qun chng. Vi cu hi l lng ny, khng mt ai ng Ch Tch H Ch Minh tr b tt
c l tit, tt c hnh thc. Ch Tch tr thnh Cha H ca dn tc Vit Nam. (21)
V Tr n Dn Tin tip tc k v vic nhn dn Vit Nam yu knh H Ch
Minh:Nhn dn Vit Nam mun ngi nh mt, nghe theo li H Ch Tch v h hon ton
tin tng H Ch Tch, h hon ton knh yu H Ch Tch. Khng c g so snh c vi
lng dn Vit Nam knh mn tin tng lnh t H Ch Minh...Nhiu nh bo v ngi ngoi
quc rt ngc nhin trc lng knh yu ca nhn dn Vit Nam i vi v Cha gi H Ch
Minh... H Ch Tch c nhn dn yu mn l do lng yu nc, yu nhn dn ca H
Ch Tch ... H Ch Tch c nhn dn yu mn l do lng hy sinh v lng nhn t ca
Ngi... Ch tch khng bao gi ngh n mnh. Ngi ch ngh n ngi khc, ngh n
nhn dn... (22) Mi ngi knh mn H ch tch, nht l thanh nin v nhi ng. ngoi
mt trn khi xung phong cc chin s h ln: V t quc, v Bc H tin ln! V Bc H m
nhng ngi lao ng trong nh my v trn ng rung tng thm nng sut. i vi nhi
ng tn bc H nh l mt ngi m hin. Ch nhc n tn Bc l cc em tr nn ngoan
ngon... Nhn dn gi ch tch l Cha Gi ca dn tc, v H ch tch l ngi con trung
thnh nht ca T Quc Vit Nam. (23)
Trang cui cng, Trn Dn Tin vit:
Chng ti khng c tham vng vit mt quyn tiu s ca H Ch Tch. Chng ti ch
mong quyn truyn ny gip ng bo bit vi mu chuyn ca v lnh t xy dng nn
nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha. Thn th ca H Ch Tch gn lin vi s nghip cch
mng Vit Nam v s hot ng ca cc chin s v ca qun chng. a bn hot ng ca
H Ch Tch bao la, trong nc c, ngoi nc c. Thng li phi hot ng b mt, khi
n, khi hin rt kh theo di m H Ch Tch th t khi mun ni v mnh. Chng ti phi
cng phu bt mi ngi ny sang ngi khc.Chng ti phi da vo mt s cc ng ch
thng c gn gi H Ch Tch. Cc ng ch ny thnh thong, tnh c trong nhng gi
ngh ngi sau cng tc hay trong nhng lc i ng c nghe H Ch Tch k cho t mu
chuyn trong i hot ng ca Ngi. Trn c s , chng ti mnh dn vit ra tp sch
nh ny thut li vi chuyn v H Ch Tch cho n ngy Ton Quc Khng Chin. Chuyn
ca H Ch Tch trong v sau thi k khng chin mong nhiu anh ch em chng ta s tip
tc vit thm. (24)
Cho n nm 1976, ngi c ch bit Trn Dn Tin l mt cy bt b nhiu cng
phu su tm ti liu v mt nh cch mng li lc, mt ngi yu nc, yu dn, mt ngi
lun qun mnh, mt ngi nhn t ch ngh n ngi khc, mt ngi gin d trong sng,
ngi con u t duy nht ca dn tc v cng l ngi c nhn dn suy tn l cha gi dn
tc, mt ngi m tr con ch nghe nhc n tn lp tc tr thnh ngoan ngon...Con
ngi l lnh t H Ch Minh m Trn Dn Tin cho bit phi b ra hai nm tm nhiu
mi dy mi ghi li c mt bn tiu s. Trn Dn Tin t nh gi bn tiu s l trung
thnh, ng n, sinh ng, khng thu dt, khng by t. Theo Trn Dn Tin, s d phi
cng phu v mt nhiu thi gian tm hiu nh vy v H Ch Minh t chi khng chu k
cho Trn Dn Tin bit tiu s ca mnh do hin nay cn nhiu vic cn thit hn. Rt nhiu
ng bo ang i kh...Chng ta nn lm nhng cng vic ht sc cn kp i ! Cn tiu
s ca ti ... thong th s ni n!
Nm 1976, ng v Nh Nc Cng Sn Vit Nam cng b Trn Dn Tin khng phi
ngi no khc m ch l bt hiu ca H Ch Minh. S xc nhn nhm mc ch to nt ho
quang mi cho H Ch Minh l ngoi ti u tranh cn c c vn ti v c thm mt tc
phm vn hc l Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch tch.
Nhng s xc nhn cng cho thy t 1948 ti 1976, nhng ngi tm hiu v cuc i
v con ngi H Ch Minh c trong ln ngoi nc b x mi bng mt tr bp. Sut 28
nm, ngi dn trong nc v nhiu ngi cm bt khp ni da khng t vo nhng
mu chuyn ca Trn Dn Tin khi nh gi con ngi H Ch Minh. Cho n nm 2000,
Duiker cn lp li vic cu b Nguyn Tt Thnh thy r ng li u tranh ca cc nh
cch mng tin bi l sai lm nn t chi li mi xut ngoi ca c Phan Bi Chu. Chi tit
ny do Trn Dn Tin nu ngay phn u sch lm tin cho vic t tm ng cu
nc ca H Ch Minh. Nhiu tc gi da vo din t ca Trn Dn Tin cho rng ton
th dn chng Vit Nam ht sc knh yu H Ch Tch, lun xng tng H Ch Tch l Cha
H, l Cha gi dn tc. Bernard Fall cn ni H Ch Minh rt gin d, khim tn nn khng
chu nhn li xng tng ny m ch nhn mnh l Bc H, trong khi Halberstam qu quy t
H Ch Minh khng h mc chng bnh sng bi c nhn nh mi lnh t khc. nh hng
r nt nht m Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch lu li l tc ng
i vi s xc nh l tng ca H Ch Minh.
S cao lng yu nc v bi xa mi lin h vi Tam Quc T ca H Ch Minh
trong cun sch khin ngay nhng ngi bit r H Ch Minh sng tn ch ngha Cng Sn
cng i ti kt lun lng l kiu Lacouture hay Sainteny rng l mt ngi lng din,
na quc gia, na cng sn. Tt nhin, nh hng ca cun sch i vi ngi cha c dp
nhn thc su st v ch ngha Cng Sn nh cc m ng i chng s rt d dng a ti
vic ni theo Halberstam rng H Ch Minh l mt nh i quc v i ca Vit Nam.
C th c mt thc mc l bng cch no cun sch k tn Trn Dn Tin c ph cp
ti mc ? Trc ht, Pierre Brocheux cho bit cun sch c bn dch Php Ng ngay t
nm 1948, sau l bn dch Anh Ng v nhiu th ting khc. Ngay trong trng hp cc
bn dch ny ch c mt hai ngi bit, nh hng cun sch vn d dng truyn xa qua
cch lm vic ca nhng ngi cm bt, khi nh hng cun sch tc ng vo ch vi tc
gi thi. Ch cn mt li v von ca P.J Honey rng H Ch Minh c mt phn tnh cch ca
Gandhi lp tc c s lp li ca Bernard Fall rng H Ch Minh bc trc ging Gandhi v
sau Halberstam qu quyt H Ch Minh l mt phn Gandhi... Vi cng cung cch , ci
hnh nh do H Ch Minh t t v qua dng ch nhn dn gi H Ch Tch l Cha Gi ca
Dn Tc c truyn nhc bin dn thnh hnh nh thc l iu khng ng ngc
nhin.
Nu bo s vic c kim chng bng cnh hung nh ngi dn no ti min Bc
cng treo nh H Ch Minh, c ni dn chng cn th H Ch Minh nh mt v thn th cng
khng th qun rng nm 1948 l lc H Ch Minh to ra ci hnh nh mnh l Cha gi dn
tc ch mi cch ci ngy H Ch Minh phi ra trc cng chng khc lc bin bch mnh
khng h bn nc cha y 24 thng.
Nh th, nu ngi dn c tn sng v gi H Ch Minh l Cha gi dn tc th ch
l kt qu ca mt n lc dt dn, un nn thm ch cng bch nhiu nm, t 1948 v sau,
ch khng phn nh tnh cm thc s ca ton th dn chng i vi H Ch Minh, t nht l
vo nm 1948 cha k khi H Ch Minh ngi vit sch ch mi khong gia hoc cui
nm 1947.
Lc ch duy nht c mt ngi ngh n my ch Cha gi dn t c v ng vai
ngi khc xng tng mnh bng danh hiu y l H Ch Minh. Lc cng ch duy nht
c mt ngi l H Ch Minh din t H Ch Minh gm mi c tnh tuyt vi nh chn
thnh, ngay thng, hy sinh, nhn i, yu nc, thng dn... v dng ting NGI vit hoa
mi khi nhc n mnh t s tn knh tuyt i.
Thc ra, 6 nm sau ci thi im m H Ch Minh t din t mnh c ton dn coi l
Cha gi dn tc , thc t ni ln mt cch c th thi ca ngi dn i vi H Ch
Minh bng s trng hn mt triu ngi b xm lng, sn nghip ra i, khi min Bc t
di s lnh o ca H Ch Minh. Hn mt triu a con chp nhn ng u vi c ci
cht tm cch xa lnh Cha gi chc chn l mt s kin cn nhn ti khi kim chng thc
cht ci tnh gia cha v con m ngi ta nhc ti.
V, c l cng cn kim chng vi ngay c nhng a con cn tip tc li min Bc
coi trong c bao nhiu phn trm ang nui mong c c ra i hoc thot khi s lnh
o ca Cha gi! Hy hnh dung lc H Ch Minh v ra cnh mnh khuyn mt ngi mun
vit tiu s ca mnh rng hin nay cn nhiu vic cn thit hn. Rt nhiu ng bo ang
i kh...Chng ta nn lm nhng cng vic ht sc cn kp i ! Cn tiu s ca ti ...
thong th s ni n! cng chnh l lc H Ch Minh ang ngi vit tiu s ca mnh v ghi
ng dng ch ! Ci tht v ci gi trong li ni ca H Ch Minh y khng cn cn
bn ti v cn cn cng r rng nghing v pha no, gia vic vit tiu s ca H Ch Minh
vi vic H Ch Minh ang quan tm n s i kh ca ng bo.
D vy, Nhng mu chuyn v i hot ng ca H ch tch r rng c tc ng
dt dn d lun rt ln. Gn nh cc tc gi sau ny c trong ln ngoi nc khi phc ha
con ngi H Ch Minh u khng qua khi ci khung do H Ch Minh dng ln cho
hnh nh ca mnh.
Cng c th k thi im cun sch ra mt ng gp rt nhiu vo vic to nh
hng. Nm 1948, H Ch Minh cha c d lun quc t lu tm nhiu, cha h c ti
liu ni v H Ch Minh nn cun sch tr thnh cn thit cho nhng ngi mun tm hiu,
khi vai tr H Ch Minh tr nn quan trng hn trn bn c quc t vo u thp nin 1950.
C th bo cun sch chnh l ti liu duy nht vo lc ni v nhn vt H Ch Minh, nht
l tc gi cun sch cho bit phi dnh sut hai nm su tm ti liu, gp g cc chng
nhn v bo m ghi nhn mt cch trung thc, khng thu dt, khng by t.
Ni dung sch khng ch cao con ngi H Ch Minh m cn c xa m tnh cht
Cng Sn ca H Ch Minh v c bit nhm trit h mi t chc v nhn vt u tranh yu
nc thu .
Hong Hoa Thm v ngha qun Yn Th b coi l nng ct cch phong kin.
Phan Chu Trinh b coi l sai lm do ch yu cu ngi Php thc hin ci lng.
Phan Bi Chu b coi l a h ca trc, rc beo ca sau v da vo Nht.
Vit Nam Quc Dn ng b ch l khng c chnh cng r rng, ch lo t chc m
binh s Vit Nam trong qun i thuc a Php bo ng.
Vit Nam Cch Mng ng Minh Hi b ch l theo Quc Dn ng Trung Hoa...
V cc nhn vt u tranh nh Nguyn Hi Thn, Nguyn Tng Tam, V Hng
Khanh... th H Ch Minh vit: "i vi bn ny, nhn dn rt khinh b. Ngui ta hi ti sao
li cho hng ngi ny trong Quc Hi u tin ca nc Vit Nam? y l mt s
nhc nh cho ch dn ch mi vv... H ch tch rt hiu lng tc ti ca nhn dn i vi
cc "ngh vin ny. H ch tch gii thch cho nhn dn mt cch rt gin n. Ch tch
ni: Mun ging khoai ging la, ngi ta phi dng phn. Mun i n dn ch i khi
chng ta phi lm nhng vic chng ta khng vui lng lm. (25)
Trong khi , H Ch Minh c bit cao mnh lin tc hot ng u tranh, nhng
b qua tt c nhng hot ng lin h vi Quc T Cng Sn, khng nhc ti nhng bi bo
tng vit v Lenin, khng nhc ti vai tr ph t cho Borodin Qung Chu, khng nhc ti
nhng cng tc t chc tuyn truyn nhn lnh t Pavel Mif v Hilaire Noulens, khng nhc
ti thi gian l Thiu T H Quang trong Bt L Qun Trung Cng, thm ch cn lm nh
khng dnh ti vic thnh lp ng Cng Sn ng Dng v phong tro X V it Ngh
Tnh 1929-1930...
H Ch Minh cn nhiu ln bi bc bn quc ba t rng nhng ngi cch mng
l tay sai ca Tam Quc T... quc Anh cho rng ng Nguyn l tay sai ca Lin X...
Php-Nht tuyn truyn m Vit Minh l cng sn, nhn ch th, tin bc ca Mc T Khoa
vv...
Cc s vic va k cho thy g? Trc ht, c ba iu lin h n cun sch cn lu :
Th nht, l Ch Tch Nc, Ch Tch ng gia lc chin tranh khc lit, sao H
Ch Minh li dnh thi gi lm mt vic m nhiu ngi, trong s c V Th Hin, cho l
ng ngn v tha? C tht l tha khng?
Th hai, H Ch Minh mun ph bin cun sch mt cch khn cp (ngay sau khi
va vit xong, c th l cui nm 1947) v rng ri ra khp th gii.
Th ba, H Ch Minh giu nhm mi du vt khng ai bit chnh mnh l tc gi.
Ngay ngi thn cn bn cnh H Ch Minh c l cng khng my ai bit, cn ngi bit
chc chn nhn lnh khng c tit l.
Lc y, chin tranh ang din ra khc lit vi u th nghing v pha Php. Vit Minh
b y lui nhiu ni, H Ch Minh v chnh ph ca ng phi chui li trong vng ni rng
Vit Bc.D m phn i trong qun chng cha dt v bn Hip c S B 6-3-1946 m
cc ng phi quc gia buc ti H Ch Minh nhng b qu ng do chp nhn cho qun
Php vo min Bc.
Quan trng hn l d lun chnh gii M khng thun li cho H Ch Minh nh cui
nm 1945. H Ch Minh khng cn c nhn nh mt ngi yu nc m tr thnh ngi
c Lin X dng bnh trng th lc vng ng Nam . Quan trng hn na l lc
y Php c xoay chiu cuc chin sang hng ngn chn s bnh trng ca ch ngha
Cng Sn v vn chng Cng c t li trong d lun nhiu ni, k c vng Php
chim ng ln vng khng chin. Trong cun sch, H Ch Minh nhc n hng ny
ca Php qua on ni v hot ng ca Bolaert gia nm 1947, mun t chc mt trn
quc gia chng li chnh ph H Ch Minh. (26) Trong khi , ch trng dit cc phn
t i lp m H Ch Minh v Cng Sn Vit Nam theo ui t nm 1945 khin ang nhen
nhm li nhiu t chc chng Cng khp hai min Nam Bc.
Khung cnh chung ca tnh hnh chnh tr, qun s cho thy H Ch Minh lm th
ht sc kh khn vi mc b e da nng n. im ta duy nht c th gip vt thot
nguy c l chiu bi dn tc yu nc. Vi chiu bi ny, H Ch Minh s gi c tnh cht
chnh ngha khng chin chng xm lc da vo s ng h tch cc ca mi tng lp dn
chng hng khao kht ginh li ch quyn quc gia t bao nhiu nm qua. Cng vi chiu
bi ny, H Ch Minh s ng ha c vo hng ng dn tc yu nc v c th nhn c
s h tr ca nhng ngi yu chung cng bng trn khp th gii hu to mt d lun
chnh tr gy kh khn cho cc n lc qun s ca Php ti Vit Nam.
Cng vi vic cng c chiu bi ny, H Ch Minh ht li mt st nhng ngi quc
gia yu nc. y chnh l ngn n va trc tip cn ph va trc tip tn cng vo nh
hng s chuyn hng cuc chin ca Php trn c hai mt trn quc ni v quc ngoi.
Cc nhn vt quc gia b bi bc lin tc l tham tin, lu manh, mt thm cho Php Nht
s kh khn trong vic thu ht s ng h ca dn chng, trong khi d dng b d lun quc t
nhn nh mt th b nhn tay sai cho Php tin hnh cuc chin xm lc Vit Nam.
Tm li, H Ch Minh t vo cun sch mc ch tuyn truyn chnh ngha cho
cuc chin do mnh ang lnh o tranh th nhn tm. Phi bng mi cch cho nhn dn
trong nc v d lun th gii thy lc lng Vit Minh chin u v ch ngha dn tc ch
khng v ch ngha cng sn v thy H Ch Minh c nhn dn khp nc tuyt i tin
tng, knh yu, suy tn nh v cha gi dn tc.
Cho nn H Ch Minh khng th khng vit cun sch trn, khng th chm tr trong
vic ph bin cun sch i khp ni v tt nhin khng th cho ai bit chnh mnh l tc gi.
t cun sch vo khung cnh tnh hnh , ngi c khng cn bn tm nhiu v
vic i chiu xem li ni no ca H Ch Minh tri ngc hn vi thc t v mc
gian di cao ti u. Sainteny tng c mt nhn xt rt sc bn v H Ch Minh: Khi mu
tnh ca ng ta hay ng ch ca ng ta, hoc chnh bn thn ng ta b e da, ng ta s
khng do d dng nhng cch tn bo. V phng din ny, ng ta hon ton thuc v ci
th chu qu nhiu mu thun, ngi ta p dng nhng hnh thc tra tn cc hnh
tinh vi nht tip theo nhng nghi thc x giao rt ngt ngo.
Khi nhn H Ch Minh nh cch nhn ca Sainteny th khng th m t H Ch Minh
bng nhng ng nt v mu sc m chnh H Ch Minh gi ra trc mt mi ngi v
cng chng cn phn tch v nhng mu sc .
C th ni Nhng mu chuyn v i hot ng ca H ch tch l mt kit tc v
tuyn truyn chnh tr. Kit tc tuyn truyn ny a H Ch Minh ln i quang vinh,
gip H Ch Minh c th nh thng k th mnh hn gp bi v mt qun s. Nh c n
ton dn mi lao mnh vo la n bo tn quyn lc cho H Ch Minh m c ngh mnh
ang chin u v t quc. Nh c n, nhiu ngi cm bt khp ni mi lm tng vic
chng Cng ch l chiu bi cho cc cng quc tin hnh nhng cuc chin phi ngha nhm
xm lc cc nc nhc tiu, v v th, t chn ci s mng ng ra bnh vc cho H
Ch Minh v Cng Sn Vit Nam.
Nhng, s c mt ca cun sch cho thy H Ch Minh khng bao gi l mt
ngi bc trc, thng thn, chn thnh, ng thi cng kh th tin H Ch Minh l mt ngi
yu nc, thng dn nh nhng li t din t. H Ch Minh ch cho thy quyt tm bo tn
quyn lc tip tc theo ui tham vng ca mnh bng mi th on xo tr, gio hot,
mc tnh i trng thay en, ni khng thnh c, lng gt tt c nhng ngi ngay thng
trn khp th gii v nhn tm khai thc xng mu ng bo bng nhng iu ngy to v
bn thn.
Cun sch ng ht vai tr ca n trong vic gip H Ch Minh phng s l tng
ca ng ta. Nhng cun sch cng gp phn quan trng phc ha trn vn chn tng H
Ch Minh m Sainteny din t l k sn sng s dn g nhng cc hnh tra tn tinh vi nht
tip theo nhng nghi thc x giao ht sc ngt ngo.

CH THCH
CHNG 09
______________________________

(01) Nhng s kin lch s ng Cng Sn Vit Nam tr. 672
(02) Theo Pierre Brocheux trong Ho Chi Minh, nm 1948 ng H trao bn dch ting Php ca cun sch trn
cho mt nhn vin ph trch phng thng tin ta i s CS Vit Nam Ngng Quang, Min in dch ra
ting Anh v cc th ting khc. Nhn vin ny tn Hong Nguyn.
(03)-(04)-(05)-(06)-(07)-(08)-(09)-(10) SD tr. 5-6, 18, 11-12, 14-15, 18, 24, 35, 53
(11)-(12)-(13)-(14)-(15)-(16)-(17) SD tr. 64-68, 69, 69-74, 86, 89, 102-103, 103-105
(18) SD tr. 107-109 : Theo Hong Vn Hoan trong Git Nc Trong Bin C th khong 1940, Hoan thng b
mt gp H Ch Minh bin s x Bt L Qun bn cng vic. H Ch Minh nhc nn mn danh ngha
Vit Minh theo tn gi tt Vit Nam c Lp ng Minh Hi ca c H Hc Lm v c Nguyn Hi Thn
da vo m hot ng. y H Ch Minh li vit nh mnh khng h hay bit g v hot ng ca Nguyn
Hi Thn, trong khi ci mt trn m H Ch Minh t chc Pac B vo thng 5-1941 cng mang tn Vit
Minh v c gii thch l tn tt ca Vit Nam c Lp ng Minh
(19)-(20)-(21)-(22)-(23)-(24)-(25)-(26) SD tr. 110, 122, 130-133, 162, 165-166, 167, 141, 160.

* Chng 10*
HNG H
v Bc H trn t nc L Nin

Hng H l mt trong nhiu bt hiu ca H Vn Trng, em rut ca Thp Mi. Thp
Mi l ngi chp bt cun hi k Thi thng M ca L Dun cn Hng H l ngi chp
bt cun hi k i thng ma Xun ca Vn Tin Dng. V th, mc d l i t, nguyn
tng bin tp nht bo Nhn Dn ca ng, nguyn b th trung ng ng kim trng ban
i ngoi trung ng, Hng H cng nh nh bo ni ting Thp Mi b gn cho ci danh
hiu bi bt.
Qu thc Hng H cng nh Thp Mi u t chng t ni l nhng cy bt c vn ti
v c bit ch qua vi trang u cun Bc H trn t nc Lnin (1), Hng H xng
ng l mt hagiographer ng k.
Nhng chi tit lch s v a l rt tm thng u c tc gi nng cao, thi v ha,
khin cho nhn vt lp lnh ho quang. Tuy nhin cng phu ca tc gi khng c lu tm
v ch ch ca tc phm khng nhm gip ngi c thng lm vn chng m ch nhm
nhc li nhng s kin lch s quanh nhn vt H Ch Minh.
ng nh nhan tc phm, y l mt chng ng hot ng ca H Ch Minh, mt
chng ng rt quan trng, t 1923 n 1938, trong , H Ch Minh lui ti nc Nga
nhiu ln rn luyn, cng tc, tham d cc i hi Quc T Nng Dn, Quc T Cng Sn
v th hun hoc ging dy ti trng Lao ng ng Phng thng c gi l Hc
Vin Stalin.
Thu , H Ch Minh tui ba mi, mang tn Nguyn i Quc nn c gi l
anh Nguyn v tc gi t li nhng giy pht u tin khi anh Nguyn t chn ln t
Nga:Bin Ban-tch lng gi, gia h vn thong hi lnh. ng ch thuyn trng khoc
thm ln vai anh Nguyn mt chic o chong v mi anh ht thuc Nga. Con tu r sng
chy theo hng ng bc. Anh c cm gic hnh phc nh sp tr v gia nh, v t quc
thn yu ca mnh sau nhiu nm xa cch. Mt ting ci di lay ng mt bin... (2) Sau ci
ting ci lay ng mt bin, tc gi ghi: Lc l sng ngy 30 thng 6 nm 1923
Petrograt, nng nh, 18 , mt bui p tri t thy i vi mt thnh ph thng hay ma
v nhiu sng m ngay trong nhng ngy h. (3)
Hng H vit nhng dng trn vo gn 60 nm sau m vn nu r tng chi tit khung
cnh v thi tit ca ni H Ch Minh t chn ln l mt cng phu nghin cu khng nh.
Nhng r rng ci chi tit nng nh, 18 ny khng ng k kha cnh ng sai m ch
cn cho dng din t mt thnh ph nhiu ma y sng m bng tr nn p v m khi
c n cho v lnh t tng lai. Ri tc gi cho bit anh Nguyn n Lin X chun b
d hi ngh Quc T Nng Dn c triu tp do sng kin ca Lenin. Dp ny, anh Nguyn
mong c gp Lenin nhng c nguyn khng thnh. Hng H vit: i vi anh Nguyn,
khi mi ti Mat-xc-va iu bun nht l c bit tin Lnin ang m nng .
iu ny ngc vi nhng g H Ch Minh di bt hiu Trn Dn Tin vit nm
1948: Anh n y vo lc ang bun. Lnin v i va mi mt. (4) C ngi cho rng s
d H Ch Minh ni Lenin cht ri, khi b ch l mun gp m Lenin khng cho gp. Mi
l do u khng quan trng v vn c nu ra ch l H Ch Minh ni di v ni di
nhiu ln trong cun sch ca mnh. Tuy vy, Hng H ghi nhn anh Nguyn rt phn khi
khi c nhn thy t nc Lenin: Anh Nguyn tm mnh trong khng kh lc quan, t do
y, sng gia mt x hi m hm nay thy nh sng ca ngy mai. (5) Hng H cho bit
dp Nguyn i Quc c bu vo Hi ng Quc T Nng Dn, tr thnh mt trong 11
y vin lnh o hi ng. Nhng trang sau Hng H ni n vai tr ca Nguyn trong Ban
Phng ng thuc Tam Quc T, trng t giy chng nhn ngy 14-4-1924 mang ch
k ca P-t-rp, tng th k Ban Phng ng thuc ban chp hnh Quc T Cng Sn v
trng c giy mi ca tng b th Quc T Cng Sn mi Nguyn pht biu, km theo giy
php cho Nguyn c quyn i li trn cng trng . (6)
Vic Nguyn tham d i Hi k 5 Quc T Cng Sn vi t cch i din ng Cng
Sn Php c Hng H ghi l i din u tin ca ng Dng. Nhng vic Nguyn n
thm trng i hc ca cc ngi lao ng Phng ng, tham d i hi Quc T Ph
N Cng Sn, ri hi Quc T Cu T ... u c ghi nh mt vinh d dnh cho
Nguyn, v chng t Nguyn khng ngng hot ng c v cho vn dn tc v thuc
a theo cng lnh ca Lnin v 2 vn ny.
Hng H din t gn nh ngay t 1924 H Ch Minh nghim nhin l mt lnh t
Cng Sn Quc T qua cch k li s vic tp ch n Chiu ng chn dung ln ca anh
Nguyn cng vi 29 ng ch khc d i hi Quc T Cng Sn di u : Nhng lnh
t ca giai cp v sn quc t. (7) Ton vn bi vit ca tng Lenin ca Nguyn cng c
trch ng vi cu m u: Lnin mt. Tin ny n vi mi ngi nh st nh ngang
tai, truyn i khp cc bnh nguyn chu Phi v cc cnh ng xanh ti chu . V
kt thc: Khi cn sng Ngi l ngi cha, ngi thy, ngi ng ch v l v c vn ca
chng ta. Ngy nay, Ngi l ngi sao sng ch ng cho chng ta i ti cuc cch mng
x hi. Lnin bt dit sng mi trong s nghip ca chng ta. (8)
Hng H nhc ti ngy l 1-5-1924 vi hnh nh anh Nguyn cng cc i biu Quc
T Cng Sn ng trn khn i sau l c thu hng ch chng ti nguyn em l c
ca Ngi i khp th gii. y l mc ch cui cng v ti thng ca Lin X m
Lnin nu ra trong bn cng lnh coi vn thuc a v dn tc l nhng vn sch lc
giai on. Hn ba chc nm sau, Khrutschev vn khng qun mc ch ny qua li tuyn b:
Ti c mong sng n ngy c xem l c bay php phi khp nm chu.
T trang 130 n trang 135, Hng H thut li chi tit vic Manuilski, mt lnh t hng
u ca Lin X lc c chn trong ban lnh o Quc T Cng Sn, gii quyt vn
phi Nguyn i Quc sang hot ng ti Trung Quc bn cnh phi on Borodin.
V nhim v s nhn lnh, Nguyn i Quc ni vi Manuilski:... ti cn chu trch
nhim trc Quc T Nng Dn v tham gia ch o phong tro nng dn chu .
Manuilski tuyn b trao cho Nguyn trng trch ln hn : Ban chp hnh Quc T Cng
Sn chp thun ngh ca ng ch. Quc T Cng Sn c ng ch lm y vin Ban
Phng ng, ph trch Cc Phng Nam, ch o phong tro cch mng cc nc ng
Nam chu . Nguyn ha: Ti tin rng ln sau gp ng ch th t quc Vit Nam ca ti
c ng Cng Sn. Vi li ha , ngy 25-9-1924 ban chp hnh Quc T Cng Sn
ra quyt nh:ng ch Nguyn i Quc cn i Qung Chu. Mi chi ph do Ban Phng
ng i th.
Nguyn c c lm thng dch vin v ph t cho Borodin trong phi on c vn bn
cnh chnh ph Trung Hoa Dn Quc ca bc s Tn Dt Tin. Vai tr l v bc
Nguyn hot ng lp cc chi b v cc ng Cng Sn ng Nam . Trong v bc y,
Nguyn nhn b danh mi L Thy nhng ngi Nga trong phi on thng gi Nguyn
bng b danh Nilopski. tng mc an ton, Quc T Cng Sn cn khoc cho Nguyn mt
lp v ngoi: phng vin hng thng tn R-xta ti Qung Chu vi b danh Lu. V sau, khi
vit cho t Qung Chu Bo bng ting Anh, Nguyn dng 2 bt danh Vng Sn Nh v
Trng Nhc Trng. Trong nhim v chnh l lp cc t v chi b cng sn ti Trung Hoa,
Nguyn mang hai b danh Vng v Tng Vn S.
V bc v b danh l bin php an ton ca mi t chc en cng nh mi t chc gin
ip quc t nn vic H Ch Minh c hn mt trm tn khc nhau nh chnh ng ni l
iu bnh thng. iu cho thy H Ch Minh gi rt nhiu vai tr trong nhiu t chc
ca Quc T Cng Sn v khng c g ng ngc nhin v vic H Ch Minh c bit ti
ng kch n mc mt s ngi thng minh gn ng cng khng nhn ra.
Theo Hng H, nhng ngi thuc t chc Tm Tm X l nhng ngi Nguyn i
Quc tip xc u tin Trung Quc. Mt thi gian sau, Nguyn i Quc bin t chc ny
thnh Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi, ci mm ca ng Cng Sn Vit Nam. Hng
H nu r tn 6 ngi thuc Tm Tm X giao dch vi Nguyn i Quc lc l H Tng
Mu, 28 tui, L Hng Sn, L Hng Phong, Nguyn Gin Khanh, ng Xun Hng v Lm
c Th tc Trng Bo... Trong dp ny Nguyn tuyn truyn ch ngha Mc-L ngay.
Hng H vit: Anh (NAQ) cho rng mun lm cch mng Vit Nam, phi da vo nhn
dn, nht l cng nhn v nng dn, v mun cch mng thnh cng th phi c mt ng
tin phong theo ch ngha Mc-Lnin lnh o. Ri anh ni v cch mng x hi ch ngha
Thng Mi Nga, v Quc T Cng Sn, v ch ngha cng sn v ch ngha x hi. (9)
Sau thi gian tuyn truyn v chn la, Nguyn lp nhm u tin lm nng ct cho t
chc ng sau ny gm 9 ngi l L Thy (tc NAQ) c bu lm b th; 8 ngi khc l
L Hng Sn, H Tng Mu, L Hng Phong, L Qung t, Lm c Th, Vng Thc
Onh, Trng Vn Lnh, Lu Quc Long. Thi gian ny, Nguyn cng tip xc vi Liu
Trng Khi, mt lnh t Quc Dn ng Trung Hoa thin t, da vo nhn vt ny lp ra
Hi lin hip cc dn tc b p bc d dng hot ng v che giu ci nhn cng sn.
Ngy 19-2-1925, Nguyn bo co ln ch tch Quc T Cng Sn: ...Chng ti lp
c mt nhm b mt 9 ngi, 2 ngi c phi v nc, 3 ngi ra mt trn (10) mt i
cng tc qun s . (11)
V Lm c Th, ngi c k tng m mu cng H Ch Minh bn ng Phan Bi
Chu, tc gi Hng H cho bit mt chi tit: Sau kha hc...Lm c Th tc Trng Bo
ly my nh chp c lp hc lm k nim. Ring anh Nguyn khng bao gi cho hnh mnh
lt vo ng knh ca Trng. (12) Vic Nguyn ch gi b mt ring cho mnh trong khi
Lm c Th chp hnh cc hc vin (chun b thnh ng ch) l mt s kin mang kh
nhiu ngha. Trong Ho Chi Minh on Revolution, Bernard Fall k: "i vi nhng k
chng t khng ng tin cy, hoc sau khi tt nghip trng Hong Ph m t chi khng
theo cng sn, H dng mt liu thuc rt cng hiu: sai ng vin cng sn tit l danh
tnh h cho tnh bo Php. S an ninh trong nc s tm c h ngay khi v ti. (13)
Nh vy, vic Lm c Th chp hnh cc chin s cch mng c th do chnh H Ch
Minh sp xp sau ny nu ngi no khng chu theo Cng Sn th H Ch Minh s sai
Lm c Th bo cho Php bt dit tr nhng phn t chng i, hu d dng chim c
quyn u tranh v lnh o. L do khin H Huy Tp t co vi Tam Quc T rng H
Ch Minh phi chu trch nhim v hng trm ng ch b Php bt c th xut pht t s
vic ny v cng c th chnh v vy m H Ch Minh gii c d dng khi tr li Lin
X nm 1934. on th sau ca lnh o Quc T Nn g Hi, thuc Tam Quc T cho
thy H Ch Minh cn nhn ch th ph trch c vng ng Nam , ch khng ch Trung
Quc hay Vit Nam: Theo ngh quyt ca on ch tch ngy 31-7 ng ch c phn
cng ph trch khng nhng phong tro ca nng dn Trung Quc m cn ca tt c cc
thuc a m ng ch c th lin h c t Qung Chu, ngha l ca ng Dng, Min
in, Xim, i Loan v Nam Dng. ng ch t ngay lin lc vi nhng thuc a trn
v tin ti lp nhng nng hi y. Bc th ngy 14-5-1926 t Lin X gi Nguyn cng
cho thy Nguyn thng xuyn bo co v Quc T Cng Sn nhng hot ng ca mnh:
ng Ch Nilpski (tcHCM) thn mn,
Chng ti nhn c th ca ng ch ngy 8 thng 3, ngy 3 thng 2 v ngy 31
thng 1 nm 1926 ... bo v tnh hnh nng thn Qung ng. (14)
V nguyn vn mt on trch t bo co ca Nguyn gi v Mc T Khoa ma h
nm , c in li ni trang 190:
ng Ch thn mn,
T khi ti y ti lm nhng vic sau y cho ng Dng:
1. Lp mt t chc b mt
2. Lp mt hi nng dn (ca nhng Vit Kiu sng Xim).
3. Lp mt nhm thiu nin tin phong ng Dng, con ci cng nng. Cc chu
ang Qung Chu do chng ti nui dy.
4. T chc mt nhm ph n cch mng (bt u t thng t, c khong 12 thnh vin)
5. Lp mt trng tuyn truyn...
Bc th vit tip nu yu cu v phng tin, than khng tin lm vic: Cc
chuyn i di ngy (khong 2 tun) nguy him v tn km nhiu m phng tin ca chng
ti li t i (vi tin lng ca ti cng vi tin lng ca mt trong s cc ng ch Lin
X, cng vic vn cha chy nhanh nh mong mun)... (15)
Sau khi Tn Dt Tin mt, Liu Trng Khi thuc t phi, thn Lin X cho cng
sn Trung quc honh hnh, nhiu cuc ni dy e da cp chnh quyn. Tng Gii
Thch nhn thy nguy c nui ong tay o, quyt nh nm quyn lnh o, dp tan
cng qun ti nhiu ni v chm dt s hp tc vi Lin X. Phi on Borodin tr v Nga,
H Ch Minh cng i theo ri c c qua Php v c.Khong ma h nm 1928, Quc
T Cng Sn bo sang Berlin anh Nguyn bit s b tr anh i Xim qua ng , cc ng
ch cng sn lo vic dn ng cho anh. (16) Mt ngy ma thu anh Nguyn bc ln
t Xim. (17)
Hng H k rt chi tit v vic Nguyn lun hot ng theo s iu ng ca Quc T
Cng Sn v a bn hot ng ko di t Trung Quc qua Xim.
Cui nm 1929, theo ch th ca Quc T Cng Sn, Nguyn i Singapore, ri t
sang Hng Kng thng nht cc ng cng sn Vit Nam thnh ng Cng Sn ng
Dng. y l thi im Lm c Th c nhc ti vi s vic bin Hi Thanh Nin
Cch Mng ng Ch thnh ng Cng Sn. Hng H ghi: Th... ph trch tng hi Vit
Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi ... kch lit chng vic lp ng Cng Sn. Mt
s hi vin Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi tng hc lp do anh Nguyn
dy Qung Chu b thc dn bt. H thy bn mt thm c trong tay nhng tm nh chp
lp hc Qung Chu do Lm c Th chp lm k nim. Lm c Th sinh bng
khc. V sau, Lm c Th b m st cht, nhng Hng H khng ghi li bt k chi tit
no v ci cht ca Lm c Th.
Lm xong nhim v thng nht ng, Nguyn i Quc tuyn b: Nhn ch th ca
Quc T Cng Sn gii quyt vn cch mng nc ta, ti hon thnh nhim v v
thy c trch nhim phi gi ti anh ch em v cc ng ch li ku gi ny....ng Cng
Sn Vit Nam c thnh lp. l ng ca giai cp v sn. ng s du dt giai cp
v sn lnh o cch mng Vit Nam u tranh nhm gii phng ton th anh ch em b p
bc, bc lt. (18) Lp ng xong, anh Nguyn lo ngay vic vit sch tuyn truyn, gio
dc cn b, ng vin... (19) Vo dp ny, Nguyn vit th cho mt ng ch Nga trong
c cu: Chng ti c nhim v ni cho h bit T Quc ca giai cp v sn (tc Lin
X) nh th no. Ri Nguyn a ra c mt cng ca cun sch xin kin.
Vic k tip l Nguyn gp Trn Ph va ri Nga qua Paris ti Hng Kng gp
Nguyn v nc. Nguyn vit th gii thiu Trn Ph vi ban chp hnh trung ng
lm thi ca ng, di th anh k tn Vng. (20) Sau , Nguyn tr li Xim v M Lai
lm nhim v do Quc T Cng Sn giao ri i Xanh-ga-po hp vi cc ng ch Nam
Dng. (21)
Hng H dnh trang 258 ng nguyn vn bc th ngy 29-9-1930 ca H Ch Minh
gi ban chp hnh Quc T Cng Sn, ni v phong tro X Vit Ngh Tnh vo trung tun
thng c hn 200 ngi b Php git.
H Ch Minh cng bo co chng ti ch th nga y cho cc ng vin Nam K
trong nc c gng ht sc mnh thu xp mt cuc hp ca Trung ng quyt nh mi
vic... ngh cho bit ngay chng ti phi lm g v cc ng ch c th lm g gip h (cc
nn nhn) ...
Qua th ny, H Ch Minh bo co l nng dn Gia nh, Ch Ln v Tn An Nam
K cng biu tnh ngy 12-9. Ngy 17-9, nng dn Gia nh li biu tnh.
Ti nay nhiu tc gi vn ngh H Ch Minh khng chu trch nhim v X Vit Ngh
Tnh v phong tro ny ch l hnh ng t pht ca cng sn a phng ti 2 tnh Ngh An
v H Tnh. Nhng cn c vo l th ny v nhng g Trn Vn Giu vit trong cun S
pht trin t tng ti Vit Nam th phong tro lan rng khp 3 min Trung-Nam-Bc v
khng th bo l t pht. V chnh H Ch Minh bo co v phong tro v xin ch th t
Mc T Khoa ra lnh cho trong nc.
V vic i tn ng Cng Sn Vit Nam thnh ng Cng Sn ng Dng, Hng
H vit: Thng 10-1930, i biu ng Cng Sn Vit Nam t khp 3 k ti Hng Kng
hp hi ngh ban chp hnh Trung ng ng do anh Trn Ph ch tr. Theo ch th ca
Quc T Cng Sn, hi ngh i tn ng Cng Sn Vit Nam thnh ng Cng Sn ng
Dng v c anh Ph lm tng b th ng. Nguyn i Quc khng d hi ngh ni trn.
Cu cui cng ng H Ch Minh khng chu trch nhim vic i tn ng. Mt hi
ngh quan trng nh vy m H Ch Minh khng tham d, trong khi ang c mt Hng
Kng hn c nhiu un khc. Tuy nhin cng c ti liu ni chnh H Ch Minh ch ta hi
ngh. Nhng un khc ny rt kh sng t v din ra trong b mt v thuc vo nhng s vic
c tnh b vi lp. Tuy nhin, nhng hot ng pht trin nh hng ch ngha Cng Sn ti
vng ng Nam c th trng ca Nguyn i Quc l Manuilski bo co trc
hi ngh th 11 ca Ban Chp Hnh Quc T Cng Sn vo cui thng 3-1931.
Hng H trch dn mt on bo co ni trang 260: ng Dng, nm 1930,
ng Cng Sn chnh thc thnh lp. Trong nhiu thng, vi tinh thn dng cm v i
ng lnh o cuc chin tranh du kch ca nhng nng dn ng Dng...
Tc gi ghi tip: Hi ngh nht tr thng qua ngh quyt cng nhn ng Cng Sn
ng Dng l mt chi b c lp ca Quc T Cng Sn. D Hng H ghi hay khng ghi
li s kin trn th vic ng Cng Sn ng Dng l mt chi b ca Quc T Cng Sn
vn l iu hin nhin v cng l iu hin nhin, vic t chc ny trc tip lin quan vi cc
cuc ni dy ti Ngh Tnh v nhiu ni khc ti Vit Nam mang tn phong tro X Vit
Ngh Tnh vi khu hiu Tr ph a ho, o tn gc trc tn r, mt khu hiu m sau
ny Cng Sn Vit Nam lun ph nhn.
Nm 1934, Nguyn i Quc tr v T Quc ca giai cp v sn l Lin X By gi
th mi ngi u bit y l Nguyn i Quc, y vin ban Phng ng Quc T Cng
Sn, ph trch Cc Phng Nam, ngi tham gia sng lp ng Cng Sn Php v sng lp
ng Cng Sn Vit Nam. (22) Trong nm ny, Nguyn c c theo h c trng Quc T
Lnin. Chng trnh kha hc gm: Ch ngha, hc thuyt v phng php lun ca ch
ngha Mc-Lnin, phong cch, cng tc, l lun v chuyn t cch mng dn ch x hi sang
cch mng v sn, hc thuyt v cch mng v sn, chuyn chnh v sn, vn nng dn,
vn dn tc v thuc a, cng tc xy dng ng, cng tc qun chng, mt trn dn tc
thng nht, cng tc hot ng b mt. (23) Th thc nhp hc i vi Nguyn kh gay gt.
Trc ht Nguyn phi vit bn t khai 18 im tham d i hi Quc T Cng Sn k
VII ngy 25-7-1935 ch vi t cch i biu t vn. (24) Sau , Nguyn phi qua mt cuc
thm tra ca 12 ngi do Na-Sp ng u cu xt t cch hc vin ca Nguyn.
V ng li i hi VII, Hng H vit: y l mt s chuyn hng chin lc, nu
r nhim v cp bch ca cc ng Cng Sn trn th gii huy ng ton lc lp mt trn
nhn dn chng ch ngha pht xt . (25) t nng vn on kt vi cc tng lp nhn
dn rng ri khc (26) Theo ng ng li n y ca i hi VII Quc T Cng Sn,
Nguyn cn dn T Hu v Minh Khai 2 iu quan trng cn lm trong nc:
Lt mt n bn T-rt-kt, tiu dit chng v chnh tr. Khng c c mt tha hip
no vi chng.
Phi lp mt trn dn tc dn ch rng ri... Nhng phi nh rng vic lp mt trn y
khng lc no c i ngc li li ch ca ng v giai cp.
Khi tin hai ng ch sang Php, anh Nguyn li ni: C nh nhng li ti dn nh
v k li cho anh Duy (tc L Hng Phong). Ti nhc li: Dt khot khng c tha hip
vi bn T-Rt-kt y! (27)
Vi Bc H trn t nc L-Nin, Hng H cho thy H Ch Minh khng nhng lun
say m hot ng phng s l tng Cng Sn m cn l ngi tuyt i trung thnh vi
lnh t Stalin. V th trong lc ton lnh th Lin X chm trong nhng v thanh trng m
mu tiu dit phe cnh Trotski, H Ch Minh an lnh theo hc trng Quc T L -Nin
ng ng 3 nm sau c Quc T Cng Sn cho qua Trung Quc tr li v th ngi
lnh o ng Dng Cng Sn ng.

CH THCH
CHNG 10
______________________________
(01) Nxb Thanh Nin n hnh ln u 1980 v 20 nm sau ti bn c sa cha v b sung. Nhng trch dn theo
n bn mi ny.
(02)-(03) SD tr. 21, 23.
(04) Nhng mu chuyn v i hot ng ca H ch tch, Vn Hc, H Ni, 2001, tr. 61.
(05)-(06)-(07)-(08)-(09)-(11)-(12) SD tr. 33, 106, 125, 84-86, 153, 171, 176.
(10) Trong qun i Trung Hoa ca Tn Dt Tin.
(13) Ho Chi Minh on Revolution, Bernard Fall tr. 93-94
(14)-(15)-(16)-(17)-(18) SD tr. 188, 191, 216, 222, 240.
(19)-(20)-(21)-(22)-(23) SD tr. 249, 256, 257, 293, 304-305.
(24) Th tc kh khn ny khin c gi thuyt lc H Ch Minh b tht sng. V cng lc , L Hng Phong
c d i Hi 7 QUC T CNG SN vi t cch trng on i biu ca ng Dng Cng Sn
ng, v cn c bu lm y vin d khuyt ca Ban Chp Hnh Quc T.
(25)-(26)-(27) SD tr. 309, 319, 327

* Chng 11*
PHNG TH TI
v Bc H, nhng k nim khng qun

Cui nm 2002, nh xut bn Qun i Nhn Dn ti H Ni pht hnh cun hi c
Bc H, nhng k nim khng qun ca thng tng Phng Th Ti (1).
Sch dy 240 trang gm c 3 phn:
I. Ngi u tin bo v Bc.
II. T Cao Bng v Hni.
III. Lm nc nh che ch Bc. (2)
Phng Th Ti l cn v ca H Ch Minh t thng 2-1940 n thng 8-1945. Theo li
t k, vo thng 8-1945, tui 24, Phng Th Ti l ph ch tch Vit Minh tnh Lng
Sn. Nm sau, 1946 Phng Th Ti l trung on trng u tin ca Vit Minh ri c
iu v ch huy mt trn H Ni, k tip l tham mu trng i on do Vn Tin Dng lm
t lnh. Sau 1954, Phng Th Ti c xut ngoi du hc, tr v ph trch i Phng Khng
v tr thnh T Lnh Qun Chng Phng Khng - Khng Qun t cui nm 1961.
Khc vi V Nguyn Gip (3), tc gi ni v mnh hi nhiu mc d tn sch l Bc
H nhng k nim khng qun. Phng Th Ti t nhn l k t hc, ngang bng v hay
liu. Nhng iu Phng Th Ti ni v H Ch Minh trong thi gian cn k chng t ht
sc mn phc nhn vt ny.
Chng VIII thut li chuyn tc gi theo H Ch Mi nh sang Cn Minh tm gp tng
Chennault ca M trao phi cng Shaw (c ghi l S). My bay ca Shaw b Nht bn
rt nn Shaw lt vo tay du kch Vit Minh Vit Bc.
Tc gi thy Bc i b cc qu, vo lng bt hai con nga Bc v S i cho mt.
Nhng kh qu, Bc li khng chu i. Bc bo: Sao ch c hay lm phin dn th? Ch
mn th ch i. Th l phi tr nga cho dn... Bui tra hai bc chu vo mt tim n.
Ti mun bi dng sc khe cho Bc, li cn c vo sc n ca mnh nn gi hai a thc
n, mt bt canh v mt a cm. Ba cm ngon qu. Mn n thm phc... Trong khi n Bc
bo ti: Cc ng ch trong nc ba no ba i...Ta n th ny hoang qu! (4)
Tc gi thy dp rm ca H Ch Minh sn, mun mua giy cho i. Nhng Bc
bo: Khng i! Ch c mua bc cng khng i!...Dp ny c hng th mua dp rm khc vn
tt hn. (5) V tr nh ca H Ch Minh, tc gi khen: Ti phc Bc qu. Bc chng gi
quyn sch, quyn s no ra c m ci g Bc cng bit, hi Bc ci g bc cng ni c.
Mt tc phm vn c nh Chinh Ph Ngm hng my trm cu th m Bc nh khng sai
mt ch. (6)
Tt nhin khi c nghe c Chinh Ph Ngm cha hn tc gi thuc ni mt cu
no c th phn bit ng hay sai.
Cng nh V Nguyn Gip, tc gi thng nhc nhng ln H Ch Minh xut hin hay
ln ting gia ting hoan h nh sm Trong khng kh trn y phn khi, tin tng,
c hi trng dy ln ting hoan h nh sm t lng kin quyt thc hin li Bc dy. (7)
Tc gi ni v ci ti hi nhiu nhng vit kh hn nhin chn cht nn ci ti
y c l khng n ni ng ght. Tc gi khoe l thnh vin phi on Vit Minh do H
Ch Minh lnh o n gp tng lnh M Cn Minh xin ng h v tip t, mc d lc
ch l cn v. Tc gi cng khoe tng l nhn vin phi on Vit Nam tham d hi ngh
Lt gia nm 1946, chun b cho hi ngh Fontainebleau (v c H Ch Minh ha
cho ln trung t i Php vi t cch cn v ca Bc, nhng th thc khng bit ting Php
nn khng dm nhn) mc d ti hi ngh Lt nhim v ca tc gi ch l gi an ninh cho
ph trng on V Nguyn Gip, kim lin lc vin v tuyn bo co v nhn ch th
trc tip t H Ch Minh.
Tc gi cng khoe, tuy l dn qu ma, sng lang thang khng bit s l g, nhng khi
c n mc ng hong th trng bnh trai lm cao ti 1 mt 67, nng trn 60 k, v sau
hn mt thng Lt ln 7 kl, da d trng tro ra vv...
Phng Th Ti vit thoi mi nh mt thiu nin hnh din v thn xc mnh nhng
dng t khen mt cch hn nhin: Vi b qun phc ka-ki mu sng thng np, mang lon
thiu t, ti chng chc bc ln thang my bay cng vi cc thnh vin ca on. Nh li
cuc m phn Cn Minh, ti l ngi va tr p, va oai v nht on th ln ny cng
vy, v p cn c tng ln gp bi do qun phc thiu t va mi may o rt kho. (8)
Khi thut li chuyn c bc gi ti gii thiu vi gim mc L Hu T, tc gi
vn khng qun ni n v p trai ca mnh: Nh hm i Lt, Bc khen ti p, chng
chc, th hm nay cng p hn, v sau mt thng Lt, ti bo trng ra (tnh ra ln
c 7 cn). Mt mi hng ho, v hnh thc th chng thua km g mt s quan Php.
Ni v hi ngh Lt, tc gi tit l mt im ng lu :Nguyn Tng Tam lc
by gi l b trng Ngoi Giao lm trng on. Nhng thc cht mi cng vic u do
ng ch V Nguyn Gip m nhim... V cho bit thm: ...Bc ko ti l i gn v ni
nh: Ln ny Bc c ch i theo on vi 2 nhim v quan trng. Nhim v th nht l bo
v phi on, c bit l bo v anh Vn (tc V Nguyn Gip). K ch nham him lm,
khng c coi thng. Nhim v th hai l ch tm mi cch Bc v anh Vn thng
xuyn lin l c kp thi. Mi din bin hi ngh Bc phi nm c ngay trong ngy v
chuyn gp nhng kin ca Bc n tn anh Vn v ch ring anh Vn thi. (9)
Nh vy, Nguyn Tng Tam ch l Trng on b nhn v do phi hiu chc B
Trng Ngai Giao ca ng lc cng ch l h v. Ni mt cch khc, s lin hip trong
chnh ph m H Ch Minh vn tuyn b l cc phe phi cng chung lo vic nc ch l
mt th on nht thi nhm vut ve, ri thao tng, loi b i lp mt cch m thm. Thin
mi cc ng i lp cng chia s quyn hnh on kt quc gia ca H Ch Minh m
nhiu ngi vn nhc ti b lt mt tri bi s v tm ca mt ngi cht phc, d tr
thnh mt thng tng rt thn cn v tin cy ca chnh H Ch Minh.
Tc gi khng ni n chuyn vng thu c trong Tun L Vng c dng mua
chuc cc tng lnh Trung Hoa h p phe i lp gia nhp Quc Hi v Chnh Ph Lin
Hip c th do c nhc nh phi gi b mt hoc cng c th do bn tnh cht phc nn
khng bit r s vic. Tuy nhin tc gi cng cp ti vic s dng s vng thu c
khng hon ton theo ng ch trng quyn vng cu i do lc y nn i ang honh
hnh. Theo tc gi, phn ln s vng c dng mua sng t qun i ca L Hn:
....Khi cng khai, mua bn sng ph ng, c chuyn hng my nghn khu sng, tr
bng tin hoc bng vng. Ta va t chc thnh cng Tun L Vng nn em dng vo vic
ny rt thun tin ... Tng s sng chng ti mua c trong giai on ny ln ti hng vn
khu. Mua n u phi chuyn ch ct giu ngay. Mi vic phi tuyt i b mt. (10)
Nhn ni v tun l vng, Phng Th Ti nhc n mt gia nh ngi Vit Cn
Minh, v chng Tng Minh Phng, l nhng ngi tng sn sc H Ch Minh trong lc
au m nm ti y: Khi chun b vit tp hi k ny, ti c n thm ch Hoa (v Tng
Minh Phng) ph Nguyn Ch Ngha. Tuy trn 80 tui, tc bc trng, nhng trng
ch vn tnh to vui v. Ch sng y mt mnh, trong cn phng nh chng 15 mt vung,
c chng c g. Ti c bit khi cch mng thnh cng, hai v chng ch bn ton
b c ngi ca mnh Cn Minh v nc. Ton b s vng thu c ch ng trong mt
chic valy nh. V n Hni ch trao ton b cho anh Nguyn Lng Bng (b danh Sao
, tng l Ph Ch Tch Nh Nc). Mt gia nh ng qu bit bao. Mt s hy sinh thm
lng... (11)
Thc ra, y khng phi l trng hp him hoi. Trong nhng ngy y, v s ngi
Vit Nam t Trung Hoa hay Thi Lan v nc sau cch mng Thng Tm 1945 cng hin
vng bc chu bu v c mu xng cho nhng cng vic chung ca t nc, thm ch cn
trc tip chm lo che ch cho nhng ngi cng sn nh Nguyn Lng Bng, H Ch
Minh... cui cng b bc i b ri, phi sng c cc, mun tr li ch c cng khng cn
phng tin v cng khng c php ra i. Thm ch c nhng i n nhn ca Cng Sn
b em ra bn trong nhng cuc u t nh b Nguyn Th Nm l ngi tng gom sn
nghip nui dng nhiu cn b cao cp trong thi b mt, tng c con i b i chin
u cho ng!
Nh V Nguyn Gip lun th hn Vit Nam Quc Dn ng, Phng Th Ti lun gi
ngi ca t chc ny bng my ting Vit gian, phn ng. Phng Th Ti thut li c ln
nh lnh t V Hng Khanh v lm cho cc tay em ca ng ny khip s. (12) Nhng
Phng Th Ti vn nh li Bc khuyn phi gia nhp t chc ca phe i lp, hu li dng
n m thu phc qun chng v nh li mt chuyn: Anh Bnh bo co vi Bc l c s
ng tt, kiu bo vn hng v Hi Gii Phng... V tnh hnh Quc Dn ng, lp mt
trn Vit Nam Cch Mng ng Minh, Vn Nam phn hi, tranh ginh qun chng vi
ta, nhng cc anh khng vo h i y, dt khot phn i chng. Bc nhn nh ngay:
Khng vo l sai ri. Ti sao khng vo? Chng m ca cho ta vo nm qun chng, sao
ta li quay i? Chng m c hi, th chng c kh nng triu tp qun chng. Ta phi li
dng kh nng y. Phi vo m bin t chc ch thnh t chc ta. (13)
Nhiu ln tc gi thut li cc lnh o lun cn dn phi ch trng n cng tc tuyn
truyn vn ng qun chng. ng ch V Anh dn ti, nhim v chnh l v trang tuyn
truyn, xy dng c s ng. (14) V: Bc n cn dy bo ti...vic xy dng cc i du
kch, cc t tuyn truyn xung phong trong ni thnh. (15)
C th ni khng mt cn b cng sn no khng nh li khuyn cn ch trng n
cng tc tuyn truyn v cng khng mt tc gi Cng Sn no che giu c nh hng
nhng lun iu tuyn truyn v lnh t ca mnh. Ht thy nhng cun hi k ca cc nhn
vt nh V Nguyn Gip, Phm Vn ng, Trng Chinh, Vn Tin Dng... u hin hin
l nhng tp ti liu tuyn truyn cao lnh t H Ch Minh v hai l l . Xu hng tuyn
truyn nh nm sn trong huyt qun ca h, nh mt th tim thc nn ngay c khi h
khng c tuyn truyn m ch vit theo cm ngh hay tp qun th nhng iu h vit ra
cng khng thot khi tnh cht cao cc lnh t v l tng cng sn. Phi nhn nhn y
l mt thnh cng ng s ca vic o to cn b m cc t chc Cng Sn t c. V,
y cng chnh l mt trong nhng l do quan trng nht l gii s thnh cng ca Cng Sn
v mt u tranh chnh tr.
Mc tt cng ca k thut tuyn truyn v tc ng su m ca tuyn truyn gn
nh hin hin y qua ch vi mu chuyn ca Phng Th Ti. Phng Th Ti k li vo
dp 3 vin phi cng b cht ng cng mt ngi ti bo co vi H Ch Minh v khi ra v
bng sc nh ra thi bt thng ca lnh t.
Khi xe ra khi cng , ti v ng ch Tnh mi pht hin ra mt iu l trong cuc
gp hm nay Bc khng mi thuc chng ti. Bn thn Bc cng khng ht thuc... Nh vy
bit Bc au bun n mc no khi c tin ba chin s khng qun hy sinh cng trong
trn nh. l tm lng nhn i bao la ca v tng t lnh ti cao
Nh nm 1947, khi nghe ngi con trai ca bc s V nh Tng hy sinh trong chin
u. Bc vit th cho bc s V nh Tng vi nhng li chia bun thng thit:Ti c
bo co rng con ngi oanh lit hy sinh cho t quc. Ngi bit r ng ti khng c gia
nh, cng khng c con ci. Nc Vit Nam l gia nh ca ti. Tt c thanh nin Vit Nam
l con chu ca ti. Mt mt thanh nin th nh ti t mt on rut. (16)
D bit chc ch l nhng xo ngn v ngha nhng vn phi nhn nhn l nhng
li l rt d gy xc ng vi khng t ngi nghe. Cho nn cng phi thng thn xc nhn
rng H Ch Minh l con ngi t trnh ng k trong lnh vc thu phc nhn tm.
H Ch Minh bin nhiu k u ng x ch thnh th h cp lnh o m trng hp
thng tng Phng Th Ti l mt. Cu pht biu sau y c th t vo ming nhiu ngi
ch khng phi ch c mt mnh thng Th: (17) Bc tng bc dn dt ti, t mt
a tr lang thang, tht hc, tnh tnh ng ngo, tr thnh mt s quan cp tng...Nhng
iu k diu ny s d hiu nu chng ta t n trong s k diu H Ch Minh. H Ch Minh
l ngi em ch ngha Mc-L-nin v lm thay i c mt dn tc... (18)
iu ng s m H Ch Minh t c l khin nhng k tin vo li ni n
mc khng cn thy thc t trc mt. Phng Th Ti nhc n kh nng thay i c mt
dn tc nh s k diu ca ch ngha Mc-L, ca c nhn lnh t H Ch Minh v ngng
m n ni khng th bit rng ci s k diu y ang to ra cnh sng nh th no cho tt
c dn tc ngay c khi bn tai h ang vang ln li than on ca mt ngi ng chung
hng ng, mt ngi tng l ng vin Cng Sn, tng nhiu nm ln mnh vo cuc chin
do Bc v ng lnh o, tng c mt ci tn khng xa l nh Dng Thu Hng ni v
i sng ca c dn tc do ci s k diu y mang li: X hi min Bc ch l mt x hi
man r.

CH THCH
CHNG 11
______________________________
(01) Cp bc gia Trung Tng v i Tng ca qun i CSVN.
(02) ni t chc i phng khng chng my bay M nh HNi. H Ch Minh tng ni: HNi khng c i
phng khng nh nh khng c nc.
(03) Nhng Nm Thng Khng Th No Qun -V Nguyn Gip
(04)-(05)-(06)-(07)-(08)-(09)-(10)-(11) SD tr.60, 66, 68, 172, 114, 113, 109, 88
(12)-(13)-(14)-(15)-(16)-(18) SD tr. 79, 76, 100, 137, 179, 236
(17) Tn tc gi khi cn nh.

* Chng 12*
NGUYN KHC HUYN
v Vision accomplished ?
Nm 1971 khi pht hnh cun sch, nh xut bn Mac Millan, New York cho bit tc
gi tt nghip tin s i hc Minnesota v ang l trng khoa chnh tr hc trng cao ng
Saint Catherine, thnh ph Saint Paul, tiu bang Minnesota. y c l l tc phm u tin
v H Ch Minh bng ting Anh do mt ngi Vit Nam khng cng sn vit, c t in
Bch Khoa Americana trng dn. Gio s Nguyn Khc Huyn ch sng di ch cng
sn by nm. ng khng tn thnh ch nhng thn phc H Ch Minh v ti lnh o.
l l do ng vit cun tiu s c coi l cun tiu s chnh tr c uy tn u tin c vit
bi mt ngi Vit Nam.
Nhan y ca sch l Vision accomplished? The enigma of Ho Chi Minh
Mng c t? B n v H Ch Minh. Sch dy 380 trang kh ln gm 9 chng: Nh
cch mng tr cn b cng sn quc t kin trc s cch mng cng sn ch tch nc
cng ha non tr nh ngoi giao H ch tch chng Php H ch tch chng M
ng ch gia Bc Kinh v Mc T Khoa Ci cht ca nh cch mng.
Trong phn th mc, tc gi nu 50 tc gi c trch dn, trong s c cun sch ca
H Ch Minh v b H Ch Minh tuyn tp, 2 cun ca L Dun, 3 cun ca Trng Chnh,
3 cun ca V Nguyn Gip, 1 cun ca Phm Vn ng, 2 cun ca Trn Dn Tin, 1 cun
ca Nguyn Lng Bng vit chung vi V Nguyn Gip, 1 cun ca L Thnh Khi v 2
cun ca Hong Vn Ch tc gi duy nht thuc pha ngi Vit quc gia.
Pha tc gi ngoi quc cng gm phn ln tc gi c xu hng cng sn nh Wilfred
G. Burchett hoc ng h cuc khng chin do cng sn lnh o nh Joseph Buttinger,
Bernard Fall...v J ean Lacouture l tc gi gn nh c trch dn bi ht thy nhng ngi
vit tiu s H Ch Minh.
Trong li ta, tc gi nu r nhn nh ca mnh: ng ta l ngi cng quyt c
sn k hoch t trc, mt nh cch mng dn tc hin thn bnh trng ch ngha cng
sn ng Dng. Tc gi cho rng H Ch Minh kho lo l i dng s thiu kin
nhn ca Ty phng v lng yu nc ca dn tc Vit Nam thnh cng v vang. (1)
Bi m u trch dn nhiu li tng bc cng tt ca cc tc gi vn l th h H Ch
Minh, nhng tc gi vn pht biu: ng ta cng l bc H gi cai tr vi nm tay st, cng
l ngi v quc gia m tiu dit na triu nhng a chu cng u trong ci cch rung
t. (2)
Cui cng, tc gi trch nc Php gip H Ch Minh bng cch khng m xa n
c mun c lp ca nhn dn Vit Nam.
Chng 1, tc gi thut li nm 1946 H Ch Minh khng dm tip anh rut, ly c gi
b mt, b Thanh ch ng H cng chng bao gi c gp em khi l ch tch nc.
(3) Tc gi cn thut li Nguyn Tt Thnh c ln t Paris v Si Gn tm cha nhng b ng
ny ui nh v tri li khuyn hy theo ng li ca Phan Chu Trinh. Theo tc gi, hai
cha con c hai ng li khc nhau v c l l ngun gc vic ng H t b gia nh.
(4) Tc gi cng ghi nhn H Ch Minh tng c v trong thi gian Hoa Nam nhng khng
nu r chi ti t m ch ghi dn theo tc phm Khng c ha bnh cho Chu ca Harold
Isaacs. (5)
V cch hot ng khi Hoa Nam, tc gi din t H Ch Minh p dng k lut thp
i vi cc ng vin, bt k ai khng trung thnh u b H trao tn cho mt thm Php bt.
Theo tc gi, cch rt hu hiu. Ri tc gi thut li chi tit chuyn H Ch Minh bn c
Phan Bi Chu ly 150 ngn ng v nu thm 3 l do m sau ny H Ch Minh a ra
bo cha. Ba l do l:
loi i th
ly tin gy c s
thc y s cm hn ngi Php trong nhn dn.
Tc gi nu s vic ny theo ti liu ca P. J. Honey (North Vit Nam Today New
York, Praeger, 1962, tr. 4) v LAO Trinh Nht. (6)
Chng 2, tc gi vit nh Bernard Fall tng khng nh trong Ho Chi Minh on
Revolution: Vi t cch chuyn vin v cc vn thuc a, H c phi i Mc T
Khoa d i hi 4 Tam Quc T t thng 11 n thng 12 nm 1922 vc gp Lnin,
Stalin, Trotsky, Bukharin. (7) Theo tc gi, qua lin h ca H Ch Minh vi Tam Quc
T, ng Cng Sn Vit Nam c t chc ny tr cp hng thng s tin khong 1,250 M
Kim, nhng phi chu s kim sot ca ng Cng Sn Php. Tc gi cng cho rng H Ch
Minh chu trch nhim v nhng tht bi trong cc X Vit Vit Nam nm 1931 nn b
gi v Nga hc tp li v ln ny, hc ti trng cch mng Lnin.
Tc gi theo ti liu ca cc tc gi Cng Sn Vit Nam ni H Ch Minh lp Mt Trn
Vit Minh tc Vit Nam c Lp ng Minh Hi ti Pc B nm 1941 (8) nhng nhn nh
vic lp Mt Trn Vit Minh khng do sng kin ca H Ch Minh m do lnh ca Tam
Quc T ch th cc ng cng sn phi a vo t chc ca mnh cng nhiu phn t quc
gia, cng nhiu t chc x hi cng tt.
Tc gi cng ghi nhn l thi gian Pac B, H Ch Minh chm ch dch lch s
ng cng sn Lin X, binh php Tn T, trc tc v chin lc chin thut du kch ca
Trung Quc v Php. V cung cch H Ch Minh hnh s, tc gi vit: Nhm theo ui cc
mc tiu ca mnh ngi cng sn chai ny khng dng li bt c iu g, tun t hp
tc hay ngh hp tc vi c mt thm Php, cnh st Anh, Quc Dn ng Trung Hoa,
ri c quan tnh bo M. (9)
Tc gi nhn nh s kin Anh M tip t v kh tin bc cho Vit Minh chng ng l
bao nhng rt c tc dng tuyn truyn, v n chng t cho nhn dn trong nc thy Vit
Minh c s ng h ca ng Minh y chnh l iu mt cn b cng sn cn phi c
ku gi nhn dn nghe theo. Nhn r s quan trng ca cng tc tuyn truyn trong mi
hot ng ca Cng Sn, tc gi trch li H Ch Minh nhn ngy thnh lp i v trang
tuyn truyn gii phng qun: n v v trang tuyn truyn gii phng chng t bng
chnh danh xng ca n rng cn phi t cng tc chnh tr bn trn cng tc qun s. y
l n v tuyn truyn...
Hot ng tuyn truyn m H Ch Minh th hin khng ch gi trong n lc to cho
mnh nhng ci mnh khng c m cn tch cc gn cho mi i th nhng ci thc s i
th khng c. Dn chng cho cung cch ny, tc gi trng nguyn vn bc th H Ch Minh
vit cho trung y John t co (vi M v Php) rng ng i Vit ch trng khng b
chng Php! Trong th H Ch Minh cng xin Hoa K thng bo cho phe ng Minh bit l
Chng ti ng v pha ng Minh chng Nht... (10)
Tc gi phn tch v l th:Chin dch khng b ca i Vit ch c trong tr tng
tng ca ng H. r con ngi xo quyt ny c lm cho ngi Php v hy vng c
ngi M chng i Vit dng h loi tr nhng phn t quc gia ang tranh ginh nh
hng vi Vit Minh. ng thi cng ln u cc i th ca mnh nhng cuc tn cng
m Vit Minh ang toan tnh s lm chng Php
Khng ch vu co y i th vo th b mi pha th nghch m cn trc tip hm
hi i th bng mi cch l th on ca H Ch Minh. Tc gi cho bit vi s chp thun
ca ng H (with Hs approval...), Trn Vn Giu ra lnh th tiu T Thu Thu sau khi
i kinh l vi H Ch Minh v t Qung Ngi tr v Si Gn. (11)
Hnh s him c v ch trng c tn, loi tr mi phn t khc chnh kin t H
Ch Minh vo th kh khn do phn ng t pha cc on th quc gia v c pha ng minh
khin H Ch Minh phi tuyn b gii tn ng Cng Sn ngy 11-11-1945. Tc gi cho bit
y cng ch l mt th on ca H Ch Minh v dn li Trng Chinh xc nhn ng ny
vn tip tc hot ng b mt. D vy, H Ch Minh vn khng dnh c s ng h ca M
v sau thi gian u khng r rng, cng ngy Hoa Thnh n cng bit lin h ca H vi
cng sn nn ch th cho ngi ca h Bc Vit bit chnh sch ca chnh ph Hoa K
l gi lp trng trung lp v khng chng vic Php tr li ng Dng. (12)
Vo thi im , Lin X ang mun ko di s ha hon vi Php v lu tm nhiu
hn ti vic bnh trng nh hng ti ng u nn H Ch Minh khng th nhn c s
ym tr tch cc trn trng quc t.
Trong khung cnh chung , c DArgenlieu, cao y Php ti ng Dng khi ti
Si Gn ngy 31-10-1945 t thi ph nhn tnh cch i din cho Vit Nam ca H
Ch Minh. Tc gi vit v DArgenlieu: ...ng ta ch nghe my tay hnh chnh v thc dn
Php mun nc Php ch thng lng vi Bo i v nhm quan li tr thc. Theo tc
gi, DArgenlieu cn mun a Bo Long ln lm hong v Nam Phng Hong Hu
nhip chnh. Nhng b ny khng ng . (13) Tc gi din t mc kh khn cng thng
khin c lc H Ch Minh phi n tn ni c ng ca c vn Vnh Thy (ngy 23-2-1946)
xin cu hong thay ng ta lm ch tch iu khin chnh ph, cn ng ta lm c vn cho cu
hong lm du s chng i ca ng minh, Php v c phe quc gia v h thy ng ta qu
.
Tuy vn ni H Ch Minh l ngi ca Tam Quc T v l con ngi th on,
nhng tc gi tip t c khng nh cn nhn mnh mt ln na rng ng H khng ch l
mt ngi Mc-xt dn thn m cn l mt ngi yu nc nng nn an ardent
nationalist. (14)
Li khng nh trn cng l gii s ngng m m tc gi dnh cho H Ch Minh qua
m t v nhng tnh cch ca nhn vt ny. Tc gi gi H Ch Minh l ngi khch quyn
r The charming visitor (15), dng lm tiu mt on sch ni v hi ngh Fontainebleau
v nhc ti mt s vic hon ton bt thng trong trng hp k kt tha c Modus
Vivendi: Sau mt ngy suy ngh v tnh ton, H quyt nh k. S Moutet hoc chnh ng
ta s i , nh cch mng lo thnh bt chp nghi l, i thng ti phng ng ca v b
trng i k ngay cho bng c bn tha c. (16)
Bn tha c l mt tht bi v ch nhm vt vt th din cho H Ch Minh khi phi
tay khng v nc, nhng mt chin dch tuyn truyn rm r c pht ng trong
nc khi H Ch Minh v ti bn cng Hi Phng th nhng ting hoan h H ch tch
mun nm vang di nh sm gia m qun chng n tip lm ng gn mt thng bng.
(17) Tc gi nhn nhn mt ln na, tuyn truyn bin mt tht bi thnh chin thng.
M u chng 6, tc gi vit: Chin tranh bng n c tc dng tc khc l quy t
ngi Vit xung quanh H Ch Minh. Nhiu ngi trc kia tng co buc ng bn ng t
quc cho Php, nay xem ra sn sng chp nhn lun c ca ng rng k kt tha c vi
Php (ti Paris) ch l mt trong nhng c gng tuyt vng ca ng trnh chin tranh...
Php t chi tha nhn kht vng c lp ca ngi Vit khin cho ngi quc gia khng
th tch ri cng sn trong mt cuc chin trong nhng nhu cu cp bch ca ch ngha
dn tc l quan trng hn c. (18)
Nu b qua vic cu xt nguyn nhn dn n cuc chin v b qua ch trng loi tr
ngi quc gia gi c quyn lnh o ca H Ch Minh th nhn nh trn c v hp l
phn no. Nhng chnh tc gi nu r thi lc ca chnh gii Php: Tr ng cng
sn, tt c ng phi Php u chng vic thng thuyt vi chnh quyn Vit Minh v c
Vit Minh b chi phi nng n bi nhng phn t cng sn cc oan, v do khng c t
cch g nhn danh nhn dn Vit Nam. (19)
Ngy 1-4-1947, Cao y Bollaert ti Si Gn thc hin chnh sch mi, mt giai
on xy dng, bi b kim duyt bo ch Si Gn v phong ta Hi Phng, H Ni ng
thi tuyn b Nc Php khng th thng thuyt vi Vit Minh, v n b chi phi bi cng
sn l b phn nh ca phong tro yu nc. (20)
H Ch Minh c xoa du Php ng thi ngn chn tnh trngqun chng quy t
sau lng nhng nhm ng h Bo i, lc y xem ra thnh cng hn trong vic lm cho
Php nhng b, tuyn b ci t chnh ph ngy 19-7-1947.
Phm Vn ng, V Nguyn Gip... tng t ra qu cng rn trong cc h i ngh
Fontainebleau v Lt c thay bng T Quang Bu, Phan K Toi... H Ch Minh c t
ra chnh ph do mnh lnh o khng phi hon ton cng sn.
Nhng ngi Php vn khng chu thng lng bi l khng th che lp c tnh
cht gi di ca th on ny v chnh ph vn hon ton do cng sn iu khin. (21) Ci t
khng thnh cng, H Ch Minh tip tc con ng quen c: ngn nga mt chnh ph
chng cng thnh lp, H dng ti chin lc c hu ca ng ta: th tiu i th. Cui
thng 10, bc s Trng nh Tri v Nguyn Vn Sm b th h H m st. Th tng
Nguyn Vn Xun b x t khim din. (22)
Trong khi , H Ch Minh tip tc c tranh th s ng h quc t: Ngy 22-11-1947,
t rng su chnh ph Vit Minh np n xin gia nhp Lin Hip Quc, ha tn trng hin
chng LHQ v lm trn ngha v ca mt hi vin. Nhng n khng c hi m. (23)
D vy, cc n lc cng em li kt qu l hong thn Bu Hi, nh bc hi duy nht
ca Vit Nam lc y, nhn danh hong tc khuyn Php nn iu nh vi chnh ph H Ch
Minh v hong thn ng y, thn sinh c a nh bc hc Bu Hi, ra vng khng chin vi
Vit Minh.
Thng 1-1949, khi Trung Cng chim c Bc Kinh, Php bt u lo ngi kh th
chin thng v Vit Minh chc chn c Trung Cng ym tr nn sp xp nhng b Bo
i ngn cn dn chng Vit Nam theo Vit Minh. C Php, Bo i ln Hoa K u c
i ti mt hnh ng chung nhm mc ch v Hip c lyse gia tng tng Vincent
Auriol v quc trng Bo i c k kt ngy 8-3-1949. (24)
Cui thng 6-1949, chnh ph Nam K quc n t chc v Vit Nam thng nht...
Ng nh Dim c mi cm u chnh ph li t chi v nhc li rng ng ch tham
chnh sau khi nguyn vng ca quc dn c tha mn, hoc Vit Nam c hng quy
ch ging nh n v Hi Quc trong Lin Hip Anh (Khi Thnh Vng Chung). ng
Dim cn nhn mnh, l a v tt nht phi dnh cho nhng ngi xng ng nht ca x
s, nhng thnh vin ca khng chin (25)
Ngy 13-1-1951, Vit Minh a 2 s on 318 v 312 tn cng n Vnh Yn. Thua
vi 6,000 cht 600 b bt. Ngy 23-3-1951 li tn cng Mo Kh, cng thua 400 cht gn
3000 b thng. Ngy 29-5-1951, 3 s on 304, 308, 320 nh mt lot trn dc sng y.
Li thua. Thng vong tng cng mt phn ba qun s. K c 1000 b bt sng. Tc gi cho
bit ngi chu trch nhim iu khin cc trn th qun theo chin thut bin ngi ny
khng phi V Nguyn Gip m l tng b Vit Minh do H Ch Minh ng u. (26) Ring
s thng vong i bn t i trn in Bin Ph, theo tc gi ghi, phe thng 23,000 thng
vong trong 8000 b cht cn bn thua 7184 cht, 11,000 b thng v b bt (27) .
V ha m Genve, tc gi cho bit chnh Phm Vn ng, trng on Vit Minh
nu kin trao i lnh th, tc chia ct Vit Nam lm hai: Trong cuc mt m gia phi
on Vit Minh v Php, T Quang Bu, th trng Quc Phng Vit Nam Dn Ch Cng
Ha c tng Php Delteil yu cu ni r my li tuyn b ca Phm Vn ng ngy 25
thng 5, c th l thut ng trao i lnh th. Bu gii thch, iu ng s chia ct
tm thi Vit Nam v s tng tuyn c thng nht sau. (28)
Trong chng v lin h gia H Ch Minh vi M, tc gi dn nguyn vn li tuyn
b ca V Nguyn Gip, B Trng Ni V c ngy 2-9-1945 trc khi trch li tuyn b
ca chnh H Ch Minh nhn dp k nim quc khnh 9 nm sau vo 2-9-1954. Nm 1945,
V Nguyn Gip tuyn b: Hoa K khng c tham vng lnh th ni t nc ny. H
cng hin to ln nht cho cuc u tranh ca nhn dn Vit Nam chng k th pht xt Nht.
V nh vy Hoa K v i l bn tt ca chng ta. V nm 1954, H Ch Minh tuyn
b:Chng ta phi on kt mun ngi nh mt chng nhng k ph hoi ha bnh l
quc M v tay sai. (29)
Theo tc gi, sau khi Trung Cng chim c Hoa lc, H Ch Minh b p lc ca
th h g b mt n yu nc (30), cng khai tuyn b i theo Quc T Cng Sn. l mt
bc tin c ngha, v mi cho n thng 3 nm 1949 ng H vn cn cc lc bc b lun
iu ca nhng ai t co chnh ph ng l b cng sn thng tr, cho rng hon ton l
chuyn ba t ca quc Php. C l nh s vic ny ngy 18-1-1950 Trung Cng cng
nhn Vit Nam Dn Ch Cng Ha v 12 ngy sau, 30-1-1950, n lt Lin X. T H
Ch Minh khng cn d dt m cng khai kch nng n phe th gii t do.
Tc gi cng ghi nhn nhiu bc tin ca min Nam thi Nht Cng Ha, ca ngi
Ng nh Dim cng quyt v thnh cng trong nhng nm u khin Hoa K lc trc
vn ngh ng s tht bi phi quay sang ng h trit . Thnh tu ca Ng nh Dim khin
H Ch Minh lo lng v ring nm 1955 phi vo Nam khong 6000 cn b tp kt tin
hnh chin tranh du kch. (31) Mt kt qu ca n lc ny c tc gi ghi li bng s ngi
b Cng Sn m st nng thn min Nam nh sau: Ngi ta c lng c 1700 vin chc
chnh ph (Min Nam) b git trong nm 1959, v 4000 trong nm 1960.
Ngy 10-9-1960, ng ra ngh quyt thnh lp mt trn trong Nam v hn ba thng
sau, Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam chnh thc thnh lp. V s vic ny, tc gi
vit: Bt c gi chc v g trong mt trn, nhng ngi khng cng sn cng chng c vai
tr no c ngha, m hon ton ch l cng c ca H Ni. Hun th ca ng Lao ng
sau y chng minh iu : Trong hin tnh min Nam, trung ng ng h vic a nhng
phn t ny vo mt trn, khng phi v ng s giao cho h nhng trng trch trong cuc
cch mng gii phng min Nam, nhng ch l dng ti nng v uy tn ca h xc tin
cch mng v lm cho mt trn Nhn Dn thm thanh th hu gii phng min Nam. ng
li ny ch l sch lc tm thi ca ng. Khi cch mng thnh cng, sch lc s c
xt li. Lc y ng s cng khai lnh o cch mng ti min Nam Vit Nam. (32)
Tc gi vit tip v trng dn thm mt ti liu v m mu ca H Ni nhm khai thc
s nh d ca mt s tr thc min Nam: S l thuc ca Mt Trn vo H Ni cn c
chng minh hn na bng s c mt trong lng n ca ng Nhn Dn Cch Mng c
thnh lp vo thng 1-1962. Mc du c m t nh mt ng Mcxt -Lnint c lp,
nhng theo mt ti liu bt c ca Cng sn th n hon ton ch l ng Lao ng,
thng nht t Bc ti Nam, di s lnh o ca y ban trung ng ng m lnh t l H
Ch Minh.
Ti liu gii thch lp trng ca ng Nhn Dn Cch Mng nh sau:
Nguyn vn: V vic thnh lp ng Nhn Dn Cch Mng min Nam, ch l
mt vn chin lc; trong ng vi nhau cn c gii thch; v nhm nh la k th,
cn phi cho n mt b mt b ngoi nh l ng Lao ng chia r lm hai nn n mi ra
i; nh vy k th khng th dng n lm li kh tuyn truyn.
Trong ng, cn phi gii thch rng, lp nn ng Nhn Dn Cch Mng ny nhm
mc ch c lp M vi ch Dim, v ngn khng cho chng t co min Bc chng ta
xm lng min Nam. l cch ng h s ph hoi hip nh Genve ca ta, tin hnh k
hoch xm chim min Nam ng thi cho php Mt Trn Gii Phng tuyn thm ng vin
v thu phc thin cm ca cc nc khng lin kt ng Nam . (33)
Thi ca H Ch Minh i vi nhng n lc quc t mun gii quyt cuc chin
min Nam bng ng li ha bnh cng c ghi li l thi quyt lit chng ph. Nhn
dp khai din hi ngh cc nc khng lin kt, lnh t Nam T Tit a sng kin vn hi
ha bnh bng cch hai bn tham chin ha m, Hni gi li ku gi l ha bnh gian tr
v i bp do Tit l th b cu dng c ca quc M sng to ra. (34) Ring H Ch
Minh bc b k hoch 3 im ca tng th k Lin Hip Quc U Thant, cho rng Lin Hip
Quc khng c quyn can thip vo vn Vit Nam bng bt c phng cch no.
Chng 8 bn v lin h vi Bc Kinh v Mc T Khoa, t c gi cho rng do c o
to v xu hng ring, H Ch Minh c mt im m p trong tim dnh cho Lin X, l t
ca Lnin, thn tng ca H nhng khn kho i dy gia hai n anh. Tc gi chia
thi gian nghing v bn ny hay bn kia ca H Ch Minh thnh 4 giai on:
1949 n 1956: nh hng ca Trung Cng
1957 n gia1962: nh hng ca Lin X
Gia 1962 n 1964: nh hng ca Trung Cng
1964 n 1969: nh hng ca Lin X.
Tc gi phn tp on lnh t Cng Sn Vit Nam thnh hai nhm.
Nhm thn Lin X gm H Ch Minh (tuy nhin v b ngoi, H Ch Minh lun c
gi th ng gia), V Nguyn Gip, Phm Vn ng, Phm Hng, L Thanh Ngh, L
Dun.
Nhm thn Trung Cng ng u l Trng Chinh, ri Nguyn Duy Trinh, L c
Th, Nguyn Ch Thanh, Hong Vn Hoan (tc gi gi Hoan l chuyn vin thng thng v
bang giao quc t).
Gia hai xu hng ny, theo tc gi, H Ch Minh c ng trung lp vi xu hng hi
nghing v Lin X a slightly pro-Soviet, neutral. Tc gi a nhiu s kin lch s
chng minh vic c gi thng bng tht kh, nhng nh uy tn v ti tho vt, H Ch Minh
thnh cng phn no. C th l trng hp i d l k nim 40 nm Cch Mng Thng
Mi ca Nga (1957), H Ch Minh tr hon 2 thng mi tr v e da hai phe tranh
chp trong ni b ban lnh o ng trong nc l nu khng ngng tranh chp, ng ta s
ngoi quc v thi hn. (35) Mu thun gia Lin X v Trung Cng c lc cng thng, n
Trung Cng t co Lin X ng la vi quc M e da phn r ngay trong ni b
Cng ng Vit Nam, nhng cng li l c hi H Ch Minh khai thc (36)
u phn tng kt, tc gi tm tt nhn nh v H Ch Minh nh sau: R rng H
Ch Minh l mt trong nhng ngi cng sn dn thn xo quyt v tn bo nht trn th
gii t trc n nay. ng thi ng ta cng l nh i quc ln, m s dn thn cho cng
sn khng lm lu m lng thit tha yu t quc. (37)
Nhn nh ny c a ra sau khi nghin cu kh k v cuc i H Ch Minh vn
c v thiu am tng v ch trng cn bn v chin lc, sch lc ca cng sn th gii,
ng thi cng thiu hn s i chiu vi thc t v nhng g m H Ch Minh tng gy ra
cho nhn dn Vit Nam sau khi ton thng. Mt ngi tn bo nht trn th gii t trc ti
nay khng n hy sinh mng sng ca nhn dn t mc tiu chnh quyn v khi t
c tt c li tip tc y a nhn dn trong kip sng cc kh cn hn thi thc dn c
th l ngi yu nc thit tha khng?
Hn na, ni trang 259, chnh tc gi ghi nhn c ti 100 ngn ngi b git trong
ci cch rung t gm nhiu ngi tng anh dng khng chin chng Php. Theo lut k
b n cht c th xin ch tch n x. Nhng ng (H) khng h ng mt ngn tay n x
cho bt c k no trong s cc a chu ngoan ca Bc.
Ni trang 260, tc gi cn trng dn li tuyn b ca V Nguyn Gip v ci cch
rung t, mt chnh sch do chnh H Ch Minh ch trng vi trn vn tnh tn c man r
m ngay mt th h thn tn nht cng khng giu ni cm gic gh rn: Chng ta git
qu nhiu ngi lng thin....v ch no cng thy ch v dng ti khng b trn lan...
Khi chnh ng chng ta qu ch trng ti giai cp x hi thay v ch cn c vo kh nng
chnh tr m thi. Thay v ly gio dc lm chnh, ta ch dng ti nhng bin php t chc
nh pht k lut, khai tr, x t, gii tn t chc chi nhnh ng hay nhng chi b ng. T
hn na, tra tn c coi nh vic bnh thng trong thi gian chnh n t chc ng.
Mt ngi ch mang mt n yu nc nh mt th on lng gt xo tr v thng
tay tn st ng bo cng c quyn lc cho bn thn m c tn xng l nh i quc ln
m s dn thn cho cng sn khng lm lu m lng thit tha yu t quc e rng ch l cch
tn xng mang m du n ca nhng nh hng tuyn truyn c lp li lin tc my
chc nm qua.
CH THCH CHNG 12
_______________________________
(01)-(02)-(03)-(04) SD tr. XI, XV, 5, 8
(05) Harold Isaacs phng vin bo Newsweek cho bit trong cuc gp g vi H Ch Minh ti nh mt gio s Vit
Nam H Ni nm 1945, c nghe H Ch Minh tm s rng tng c v. Isaacs ghi li chuyn ny ni
trang 164 ca tc phm Khng c ha bnh cho chu.
(06) C th ghi sai O Trinh Nht thnh LAO Trinh Nht chng?
(07)-(09) SD tr. 22, 67
(08) Trn thc t, H Ch Minh tham gia t chc Vit Nam c Lp ng Minh Hi ca H Hc Lm ti Hoa Nam
t 1940 mn danh hiu ny v vic lp Mt Trn Vit Minh nm 1941 ti Pac B ch l bc i cui cng
sang ot danh hiu trn m thi.
(10) Ti liu trch t Lost Revolution ca Robert Shaplen, tr. 29-300
(11)-(12)-(13)-(14)-(15)-(17)-(18) SD tr. 93, 113, 117, 134, 144, 160, 176
(16) B Trng Moutet thuc ng X Hi Php l ngi quen thn vi H Ch Minh ti Paris t nhng nm
1919-1920.
((19)-(20)-(21)-(22)-(23)-(24) SD tr. 181, 184, 190, 200, 208, 210
(25) SD tr. 212. Tc gi ghi theo bo cho du Vit Nam, ngy 16-6-1949.
(26) SD tr. 219. Nguyn vn: Gip did not take decision alone; it was the Tong Bo, or more specifically, Ho Chi
Minh, that was in charge of the war.
(27)-(28)-(29)-(31) SD tr. 230, 236, 251, 256
(30) SD tr. 252. Tc gi ni g b mt n yu nc cho thy chuyn yu nc ca H Ch Minh ch l gi di
v gn nh bc b mt nhn nh ca chnh mnh rng ng H l ngi yu nc nng nn an ardent
nationalist.
(32) SD tr.262-263. Trch ti liu CS tch thu c ghi trong Mi e da ha bnh ph lc P, tr. 96-97
(33) SD tr. 264. Trch t ti liu ca b ngoi giao M : S xm lc ca min Bc: H s Chin dch xm
chim min Nam ca Bc Vit, Washington DC, 1965 ph lc G, tr. 57
(34)-(35) SD tr. 266-267, 283
(36) SD tr. 303. Theo tp ch Tam C Nguyt Trung Quc thng 7-9, 1966 tr. 217-218. Tc gi ni trong trng
hp ny, H Ch Minh t ra l ng ng c li, nh bit lc nc c th cu.
(37)) Xin xem ch thch 30 so snh. Tc gi mu thun trm trng khi trn vit n em lm p lc bt buc
G B MT N YU NC, ri trang 252 li vit NG H L NH I QUC LN...THIT THA YU
NC!

* Chng 13*
NHM NG MI
v HCM, s tht v thn th v s nghip

Nm 1990, nh xut bn Nam Paris pht hnh cun H Ch Minh, S tht v thn
th v s nghip do 9 tc gi ng son, trong c 6 ngi Vit, 2 ngi Php, mt ngi
M. Cun sch c vit v dch ra 3 th ting Anh, Php, Vit xut hin vo lc t chc
Vn Ha Gio Dc ca Lin Hip Quc (UNESCO) d tnh vinh danh H Ch Minh nhn k
nim 100 nm ngy sinh ca ng ta.
Hai tc gi ngi Php l Olivier Todd v Jean -Francois Revel tng c mt trong s
nh vn v trit gia ngoi quc can thip UNESCO hy b nh. V vy UNESCO
ch cho Cng Sn Vit Nam mn tr s t chc vn ngh nhng khng c nhc ti
ngy sinh ca H Ch Minh.
7 tc gi cn li gm:
Ralph B. Smith, gio s s hc ng ti trng School of Oriental and African
Studies (Vin nghin cu Phi) thuc i hc Lun n.
Bi Xun Quang, ch bin, nh vn, o din in nh, l ngi cng Nguyn Th
Anh v Hunh B Yt Dng sng lp nhm nghin cu v tp san ng Mi.
Nguyn Th Anh tng l Vin Trng Vin i Hc Hu, gio s i Hc Vn
Khoa Si Gn, gio s thn h ging i hc Harvard, gim c CNRS (Trung tm Quc Gia
Kho Cu Khoa Hc, Paris) v l mt s gia c uy tn trong gii s hc quc t.
Tn Tht Thin, tng l gio s Hc Vin Quc Gia Hnh Chnh v i hc Vn
Hnh, Tng Trng Thng Tin VNCH, gio s i hc Qubec ti Trois Rivires, tng c
trao tng Gii Thng Quc T V Bo Ch (Gii MacSaysay, mang tn tng thng Phi Lut
Tn ) vo thi Nht Cng Ha Vit Nam.
Lm Thanh Lim, nguyn gio s v Tr ng Ban a L i Hc Vn khoa Si
Gn, chuyn gia nghin cu CNRS, tc gi nhiu sch v chuyn mn v lch s, trong c
cun T Si Gn n thnh ph HCM, vit chung vi Gustave D. Meillon.
inh Trng Hiu, chuyn gia nghin cu CNRS, ging s i hc Paris VII, tng c
thi vit cho tp san on Kt thn cng.
ng Phng, Nguyn Ngc Huy, nguyn gio s Hc Vin Quc Gia Hnh Chnh
Si Gn, nguyn chuyn gia kho cu ti i hc Harvard, tng th k Phong Tro Quc gia
Cp Tin.
Cun sch l tp hp nhng bi vit ca 9 tc gi ni trn, mi tc gi mt bi.
Trong Li Nh Xut Bn, Mai Trung vit rng cc dn tc ng u nm ch ngha
cng sn vo "thng rc lch s".
Trong li m u, Vn H Ch Minh, Bi Xun Quang vit: "i ca lnh t cng
sn H Ch Minh hon ton gi to t ngy sinh cho n ngy ng mt.Trong tinh thn i
tm s tht, cng bng v nhn i, chng ta phi t ng H Ch Minh vo ng ch ca
ng: mt ngi hon ton sai lm v phi chu trch nhim vi dn tc, vi t nc." (1)

Bi th nht, H Ch Minh: Lng yu nc b chuyn hng ca Jean-Francois
Revel, trit gia, nh vn v nh bo, ph trch mc x lun cc tun bo Le Point, Giornale
v i Europe I. Tc gi vit: "ng l H Ch Minh l mt v anh hng to lp mt nc
Vit Nam tn tin v dn ch. Khn thay, mc tiu ca ng khng phi l nn c lp ca
Vit Nam m l vic sp nhp nc ny vo Quc T Cng Sn ... H Ch Minh l mt trong
nhng ngi thc hin kht khe nht phng php m ch ngha cng sn dng sut th
k 20. l dng sc mnh nm trong mong mun t nhin ca con ngi nh t do, c
lp, tin b ri xoay chuyn sc mnh phc v mc ch tri ngc vi mc ch m
nhng ngi dn b li dng c mong v theo uiDa vo lng c m t do n
l ha, l phng php ca H Ch Minh theo ng phng php ca Lnin gian c.
Vi t cch mt trit gia, mt nh t tng, Revel a ra nh ngha ca lch s ri cn
c vo v da trn kt qu nhng hnh ng ca H Ch Minh a ra li kt ti, d
chp nhn trng hp cho rng bui ban u c nh ht sc tt p: Lch s khng
phi l kt qu do nhng nh ca ngi ta m l kt qu do nhng hnh ng ca h. Th
th nhng kt qu cn : N l, xng mu, cht chc v i kht. trng dng cuc
chin u chng thc dn a n mt tnh trng suy sp nh th th chng cn cch g
chng ch chy ti c. Tri li, y l mt trng hp phm ti gia trng, mt v nh
cp, mt v la bp khng hn khng km.

Bi th hai, Hnh trnh chnh tr ca H Ch Minh ca Nguyn Th Anh. Theo tc
gi, nhng nghi vn y ry trong i H Ch Minh n nay vn cha c gii ta. Ch
ring v nm sinh kh rc ri. Nm 1911, H Ch Minh ghi mnh sinh nm 1892. Mt bo
co khc ghi: sinh nm1894. Trong chiu khn thng hnh cp nm 1923 ghi sinh ngy 15-1-
1895. Ngy sinh c coi nh chnh thc l 19-5-1890.
V ci tn Nguyn i Quc, tc gi cho rng "c th" l tn chung c a nhiu ngi
thng lui ti nh lut s Phan Vn Trng s 6 Villa des Gobelins. V, hi Ngi Vit
Nam Yu Nc khng phi do H Ch Minh lp nn nh ghi trong s liu ca Cng Sn
Vit Nam. Hi ny l ca hai nh cch mng Phan Chu Trinh v Phan Vn Trng: "Hai ch
s h Phan khng n h du dt nhng bc u ca ngi thanh nin m khng bao lu
hai ng dnh cho c quyn s dng tn Nguyn i Quc. Bit rng cng an Php theo di
cht ch hnh vi ca mnh, nn hai ng cn giao ph cho anh ta vn mnh Hi Ngi Vit
Nam Yu Nc, mt s y thc m cc s gia vit tiu s H Ch Minh l i lm gn cho
ng ta cng lao l p hi ny. Vi t cch tng th k ca hi, Nguyn i Quc c nhn
lm hi vin chi nhnh Php ca Hi Nhn Quyn v Dn Quyn.
S vic trn gi nhc trng hp tng t sau ny khi H Ch Minh chim dng danh
xng v danh ngha ca Vit Nam c Lp ng Minh Hi (gi tt l Vit Minh) ca H
Hc Lm ri bin thnh Mt Trn Vit Minh ca ng ta vo nm 1941.
Tc gi ni H Ch Minh n Nga ba ln khi cha lm ch tch vo cc thi im
1923-1924, 1927-1928, 1934-1938 v ph nhn tin do H Ch Minh ba rng n Nga ln
u sau khi Lnin cht nn khng c gp. Tc gi khng nh H Ch Minh n Nga
ln u vo thng 7-1923, d i hi Quc T Nng Dn t ngy 10 n 15-10 nm y.
l lc Lin X thay i sch lc dnh cho nng dn mt vai tr quan trng mi. Nm sau
H Ch Minh li c d i hi V Tam Quc T t 17-6 n 8-7-1924 ti Mc T Khoa.
Tc gi cho bit thm: "n khi i hi chm dt, mt y ban tuyn truyn quc t c
thnh lp, m trng trch l tuyn truyn ch ngha cng sn ti cc nc thuc a Quc
(HCM) c ch nh gia nhp y ban ny, ngang hng vi cc y vin Php : Marcel
Cachin; n : M.N.Roy; Nht-bn: Sen Katayama; Algrie: Hadjali Abdelkader v.v...
Tc gi gn lin vic H Ch Minh n Nga ln th 3 t 1934-1938 vi vic Lin X
thay i chin lc, quay ra thn thin vi Anh Php hng i ph vi Hitler, ch trng
cn phi lin h tt vi h "thnh lp nhng mt trn bnh dn, phi lin kt vi cc ng
phi dn ch t sn chng ch ngha pht xt. Ti i hi k 7 (cng l i hi cht) ca
Tam Quc T, H Ch Minh tham d vi t cch i din b ng Phng. L Hng
Phong d vi t cch i din ca ng Cng Sn ng Dng. Nguyn Th Anh trng dn
cun Chnh gii Php v cch mng Vit Nam (thng 8-12, 1945) ca Alain Ruscio cho
rng "tha hip 6-3-1946 bao hm s duy tr nc Vit Nam trong khi Lin Hip Php. (2)
Tc gi kt lun:"Huyn thoi ny (H Ch Minh yu nc) gip nhiu cho cng sn
Vit Nam c bn ngoi cng nh bn trong ng h. Nhng n che lp s kin chnh yu
l nh lnh t Cng Sn hin dng i ng nhiu nht cho s thng li ca Quc T
Cng Sn, v ng hot ng cho s gii phng x s ct l a mt cch hu hiu
nht quc gia ng nhp vo phong tro cng nhn v nng dn quc t.

Bi th ba, Ci ng v ci gi di v chuyn H Ch Minh , ca gio s Tn Tht
Thin l mt trong hai bi di nht (47 trang), vit v chuyn i ln lt sang Nga ca H Ch
Minh nm 1923 v chuyn b tht sng Komintern nm 1933 -1938. Tc gi l mt trong
nhng ngi u tin ni n 2 tc phm do H Ch Minh ngy trang ngi khc k v
mnh. ng cng nghin cu nhiu tc phm ca cc hc gi v nh vn, nh bo th gii nh
J ean Lacouture, Bernard Fall, Michelle Zecchini, J ean Sainteny, Archimedes Patti... v bi
phng vn H Ch Minh ca k gi Charles Fourneau. Trong danh mc ti liu tham kho
cn lit k b H Ch Minh ton tp, cc tc phm ca Hng H v ca ban nghin cu lch
s ng do tnh y Ngh Tnh ph bin. Ngoi ra l cc sch vit v H Ch Minh ca nhng
th h thn cn nh Trng Chinh, Phm Vn ng ... v mt s s gia Cng Sn khc. Mt
bi vit di trn bn chc trang m c ti 60 ch thch da trn s lng ti liu tham kho
phn nh thi ht sc thn trng ca tc gi.
Khc vi Nguyn Th Anh, gio s Tn Tht Thin da theo cc ti liu Cng Sn,
nht l ca chnh H Ch Minh, ghi rng Nguyn i Quc n Nga, sau khi Lnin cht
v mc ch chuyn i Nga l d i hi k V ca Tam Quc T (nm 1924) ch khng
phi d hi ngh v Nng Dn (nm 1923). Nhng, sau tc gi vit thm: "...Cng ghi
nhn rng, mt iu l lng l Nguyn Khc Huyn, ngi vit mt tiu s v H, da
vo t liu vng vng xut bn nm 1971, cng ni rng H tham d i hi IV ca
Komintern vo thng 11-12 nm 1922, trong i hi ng gp Lnin v Stalin, ri ri
nc Nga tr li ln na vo nm 1923, ng n th X Vit t lu sau ci cht ca
Lnin. (3)
D vy, theo tc gi, nhng iu do Hng H vit trong cun Bc H trn t nc
Lnin, vi ti liu ly t vn kh X Vit c l d chp nhn hn c. Do , tc gi k mt
s s vic theo Hng H nh ngay khi n Berlin, H Ch Minh i n tr s ca phi b
X Vit s 7 Unter den, Linden, do c tha thun trc v tc gi cho rng theo nhng g
Hng H tng thut sau th phi hiu vic H Ch Minh i Nga c Manuilski xp
t vi ng Cng Sn Php c phi sang Nga d i hi k V ca Tam Quc T
vi t cch ng vin cng sn Php.
Tc gi nhn nh rng lc by gi Manuilski rt cn nhng kin v Phng ng v
cc vn thuc a, thay Lnin (ang m nng) tranh lun vi M.N. Roy, lnh t n
Cng, v cc vn Phng ng. Do th m H Ch Minh tr thnh nhn vt quan trng
"c bu vo ch tch on ca QT3. (4) tr thnh mt th Kominternchik tn gi ca
mt y vin ca QT3, mt ngi cng hin hon ton cuc i mnh phc v cho Quc
T Cng Sn. Nguyn i Quc l ngi nh th . (5)
V tc gi kt lun: "T H khng cn l mt chin s bnh thng na, m l mt
cn b quan trng ca b my Komintern. (6) Tc gi cho bit theo cc ti liu ca Hunh
Kim Khnh, c mt thi gian di "a v ca H b gim suy bi v, ngc li vi cc
ngi khc, ng t chi tun phc theo mun ca Mtxcva, do ng khng phi l "quc t
v sn" nhng l cch mng yu nc. (7) Nhng tc gi da vo ti liu ca Hng H
qu quyt, H Ch Minh vn l "mt Kominternchik phc v cho Komintern v c xem
nh mt y vin trng thnh ca ng Cng Sn ng Dng (8) Tc gi cng dn li H
Ch Minh ln n gt gao nhm T -rt-kt chng minh H Ch Minh lun trung thnh vi
ng li ca Stalin: "H lm tt c cho cc thuc h ca mnh bm rit cht ch vo
ng li chng TrotskyNgay ti nh ga, trc khi cc i biu ln xe la, li cn dn
cui cng ca ng l h phi chuyn li cho L Hng Phong mnh lnh l bt c trng
hp no cng khng c hp tc vi bn Trotskt. (9)
Theo tc gi th ngi nh H Ch Minh v vo v tr , "khng c quyn quyt nh
v mt chin lc, m phi chng t l kho lo v mt chin thut. Phi chng quyt nh
p dng ng li dn tc l bc chin thut hon thnh chin lc cch mng v sn
quc t m H Ch Minh theo ui c mt lc b ng vc? kt lun, tc gi vit: "Ta
c quyn nghi ng s khn ngoan v lng trung thc ca ngi ( ni ng H) khi ng ta
chn con ng m khng ni cho h bit ngay t u mt cch minh bch r rng.
Nhng tai ha kinh hong dn dp nng ln dn tc Vit Nam t cuc chin thng ca
cng sn nm 1975 cho php chng ta, cn bt buc chng ta na, phi chp nhn mt kt
lun nh th.

Bi th t, Thp nin cui ca cuc i H Ch Minh ca Ralph Smith do L nh
Thng chuyn ng ch ni v hot ng ca H Ch Minh trong mi nm cui i. Ngay
trang u, tc gi vit: "Mt vi chuyn gia tnh bo phng Ty c xu hng tin rng cui
i ng, H Ch Minh ch cn ngi lm v v quyn lnh o chuyn sang tay ngi
khc. (10) Tc gi trng dn tit l ca Hong Vn Hoan, ngi b L Dun kt n t hnh
vng mt, cho rng chuyn c v ng tin!
Tuy nhin, tc gi ghi li s kin H Ch Minh tip n nhiu phi on quc t,
ch tr nhng hi ngh quan trng ca ng v nh nc, cho thy c th H Ch Minh cn
nm thc quyn c bit l vic H Ch Minh c nh hng ln i vi th gii v lun
lun c gi ha kh vi c Lin X v Trung Cng nhn c vin tr ca c i bn
cng chng t iu . Do , tc gi i n kt lun ngc li: "S vic ny l mt bng
chng t r H khng phi ch l mt lnh t hon ton b ng trong tnh hung kh x
ny. (11)
V cc phe nhm ti min Bc lc , theo tc gi, L Dun thn Lin X. Cn Trng
Chinh v Hong Vn Hoan thn Trung Cng. Nhng tc gi cho rng Trung Cng khng
thnh cng trong vic gy nh hng quyt nh vi H Ni do s vic L Dun (m tc gi
cho l thn Nga) nm c quyn hnh tuyt i sau khi H Ch Minh cht. Tc gi kt
lun: "Nhng cho ti nay ngi ta vn khng bit l quyn hnh ca L Dun bt ngun t
mt qu trnh tim tin sut 4 nm trc theo nh Hong Vn Hoan nu hay l
xut pht t mt cuc o chnh trong thc t ngay sau khi H Ch Minh t trn.
Vi li kt lun ny, tc gi c v vn ngh H Ch Minh nm trn thc quyn ti
pht cui trong i v ng vc l c mt cuc o chnh theo mt cch no ca phe
nhm L Dun sau ci cht ca H Ch Minh.
Bi th nm ca tc gi Bi Xun Quang c ta tht di, Tri qua mt cuc "b
du" Chin tranh chng Php (1945-1946), Nhng iu trng thy trong cuc i H Ch
Minh. Tc gi cng m u bi vit bng tnh trng H Ch Minh b ln t bi cc phe nhm
th h: "...Ngy nay ngi ta c bit H thng xuyn phi chu p lc ca cc ng
ch chin u, hoc bng tnh ng ch, hoc vi k lut ng. (12) Tc gi cn cho rng
tnh trng ln t ny c t nm 1946 th hin qua vic khai chin vi Php. Theo tc gi,
khi H Ch Minh sang Php d hi ngh Fontainebleau th trong nc V Nguyn Gip
chun b chin tranh v "Tng b (Vit Minh) chm dt nhim v ca H v sn sng i
u vi Php Thi cc oan nng lng ca tng b ngy 19-12 (1946) dn H n
chn tng, a n cuc o chnh trong ni b ng Nhng tc gi ni tnh th cp bch
khin m th h "phi H khi phc li tnh th. (13) D tri qua tnh hung thng trm
no trong i hot ng th H Ch Minh vn lun l k say m quyn lc bt chp cc th
on gieo tai rc ha khi cn thit. Cho nn, tc gi kt ti H Ch Minh git hi ngi
quc gia khng khc nh H th k 15 chm git khng nng tay cc con chu nh Trn.
(14)
Tc gi trng dn Lucien Laurat k li c ln H Ch Minh th l: "Ti lun ng v
pha quyn lc. Ch c b phn ny mi c th hu thun c cho ti. Tc gi cn nhc
n mt bc in vn m theo tc gi l ht sc k cc, bi v bc in k tn Nguyn i
Quc gi cho H Ch Minh(!) ni ln rng "H c Nguyn hu thun. Mt cu ni
khc ca H cng c tc gi trch dn v cho l khng km k cc: "Th ngi phn Ty
cn hn c i n phn Tu. Cui cng, tc gi kt n H Ch Minh v Cng Sn Vit Nam
"cum ly danh ngha c lp lm li cho phong tro Cng Sn Vit Nam, ng thi
"cm on mi quyn lc c th xut pht t cc i th chnh tr.

Bi th su, Chnh sch ci cch rung t ca H Ch Minh : sai lm hay ti c?
ca Lm Thanh Lim gm 2 phn chnh:
1) Cc giai on (chun b v thc hin)
2) Kt qu.
Tc gi da theo nhng ti liu chnh xc v chin dch ci cch rung t ca Cng
Sn ti min Bc v dnh phn cui ni r v vai tr ca H Ch Minh. V kt qu, tc gi
trng dn li ca mt s cn b tng ph trch cng tc Ci Cch Rung t min Bc
nhng nm 1955-56 m tc gi c gp Si Gn trc khi vt bin ra nc ngoi: "Mt
cn b c lng 120 ngn ngi b git oan (trong s ny c 40 ngn ng vin). Mt cn
b th nh c lng c khong 150 ngn n 160 ngn ngi b git oan (trong c
khong 60 ngn cn b ng vin). Tc gi dn thm hi k ca Hong Vn Hoan v s tn
c d man trong Ci Cch Rung t, d Hong Vn Hoan ch t li mt phn nh s thc.
Hong Vn Hoan vit: "Cc i ci cch cho nng dn x v ngi b gi l a
ch, thm ch cho nng du x v m chng, con x v b m, m ngi b gi l a ch
c phi ci u chu, khng c thanh minh phi tri" Theo tc gi, Hong Vn Hoan
xc nhn chnh tc phong gia trng v thc t khuynh ca Trng Chinh a n
nhng sai lm nghim trng l nh trn lan vo trung nng, ph nng v nhng ngi c
mt t rung t cho thu, nh trn vo c c s ng. Tuy nhin, tc gi khng hon ton
chia x co gic trn m ngh rng tc phong ca Trng Chinh ch chu mt phn nh trch
nhim thi, bi l "nh trn lan. khng phi l khng c ch . Bi v trung nng, ph
nng, hay ng vin no m khng chu tun theo ng mt cch v iu kin, cn dm ph
bnh chng i hay nghi ng ng, th b gn cho ti a ch th tiu cho ht nhng phn
t i khng, hu sau , ng ton quyn sinh st trong mi vn m khng gp tr ngi
g. mi l iu quan trng, v v th nn ng v nh nc lc y mi tuyn b Ci Cch
Rung t thnh cng hay thng li. Sa sai ch l ph, vi mc ch xoa du s chng
i, v cng nhn th ging mt ci by khc hng bt thm mt m tr thc, vn ngh s
Tc gi bc b lun iu ca Hong Vn Hoan trt ht ti cho Trng Chinh, v cho
rng Trng Chinh khng th mt mnh ch xng mt cng vic cc k quan trng nh
vy do trc ht trn u Trng Chinh vn lun lun cn c H Ch Minh va l ch tch
ng, va l ch tch nh nc.

Bi th by, t nc mi, con ngi mi, x hi mi: mu mc c H a ta v
u? l bi ca inh Trng Hiu, mt chuyn gia v dn tc thc vt hc.
Tc gi m u bng cu danh ngn ca H Ch Minh "khng c g qu hn c lp t
do ri t tn nu ra nhng vi phm quyn c lp v t do ca ci ng do H Ch Minh
lnh o. Vi t cch chuyn vin v dn tc thc vt hc, tc gi ghi trong mc "t nc
mi v cng lao H Ch Minh c v trng cy khng ng cch ngy nay dn chng
trong ch do ng lp nn tha h ph rng v ph ni vi, lm hi mi sinh Trong mc
"con ngi mi, tc gi vit: "cch o to con ngi "mi ca c H ph sn. Nhng
l ph sn tt yu ca ch ch ngha, cha c g ng lo. Quan trng hn : khi coi
"ch ngha anh hng cch mng l phng cch ch o, dng bo lc lm phng tin ct
cn, ly cm th lm ng c hnh ng, th dn d a con ngi cch mng "mi vo
con ng khng li thot. Tc gi trch bo ch trong nc minh ha tnh sa a cng
cc ca "con ngi mi: "Li xe coi mng ngi nh nge, v cn quen cch li di bom
v dc ng mn H Ch Minh, coi lut php nh loi xa x phm. Gii quyt nhng vic
hng ngy, dng sng, dao gm, lu n vvl iu hay gp, bo ch vn ng. Ci d man
vo np sng: i ng thy b c ng xe khng ai n (H Ni, B H, 30-10-1989);
tri ma lt li, thy mt thiu n ng t ht qun o, c ph v tay ci (H Ni, Kim
Lin, 15-10-1989, 13.30 gi )Con mt tin bt cha th l khng n c p, cha phi thp
hng v cht ngn tay ( ng bo); con ci m cm chy p vo thi dng, b c cht
giy nh ch (u thng 9-1989, nh hng xm, nng thn Bc b) vv v vv
Trong mc "x hi mi, inh Trng Hiu trch ng li hai cu trong bi tham lun
Nguyn i Quc c ti i hi ng x hi Php Tours, nm 1920, v t do v 2 vn th
ca H Ch Minh kt lun ng H tin tri, ngy nay x hi VN y ht nh vy. Hai cu
ni trc i hi Tours ca H Ch Minh: "Chng ti khng c t do bo ch v t do ngn
lun, ngay c quyn t do hi hp v lp hi cng khng c. Chng ti khng c quyn sng
hoc i du lch nc ngoi
V, 2 vn th ca H Ch Minh:
Thn ngi chng khc thn tru,
Ci phn no m c u n mnh.
Tc gi trch thm 4 cu th khc ca H Ch Minh:
Sc cn yu tui cn th
M kh nhc cng nh ngi gi
C khi la m la cha
lm ti t ngi ta bn ngoi.
Mn li mt tc gi v danh thut truyn, ti kinh , o Pht mt ht ngha, ch
cn nhng t ng rng khng, tc gi kt thc vi cu tin on bi thm v tnh trng x hi
Vit Nam, di triu i H Ch Minh: "Ming Pht nn thinh. m mt php bt u.

Bi th tm, Huyn thoi H Ch Minh, do Olivier Todd vit v Nguyn Vn chuyn
ng. Olivier Todd l nh vn, nh bo Php ni ting tng iu khin 2 t tun bo Le
Nouvel Observateur Ngi Quan St Mi v L'Express Tin Nhanh. Oliver Todd cng
vit nhiu tc phm v Vit Nam c hm m, trong c Vt C Mu, Si Gn tht th,
Thng T en Le cruel Avril v tc ph m mi nht, Cuc thng thuyt La
ngotiation.
Ban u Oliver Todd l ngi ca ngi chnh ngha gii phng dn tc ca H Ch Minh
nhng sau 1975, thi ca ng i hn.
M u bi vit, tc gi nhn xt tng qut: "H chc chn l mt lnh t c tm vc:
ng ta chim v gi quyn hnh vi mt gi qu t Nhng lu danh thm? Khng! Lu
x th ng hn, l ngi y a dn hn l gii phng dn.
Sau tc gi a ra nhng hnh nh H Ch Minh do th h v nhng nh bo thin t
t v: i dp ru, trong sch nh thnh, khc kh, n t, mt th thnh Phan-xi-c thnh
Assise ca ch thuyt Lnin. c bit l "c th khc bt c lc no (chi mt trong khn tay
)Ngi ta c th tin d dng rng "bc" dng nh mm do hn m thuc h. B cu
trong m di u hu. Cng nh Staline di mt i s M trc nh th chin . (15)
Olivier Todd gi mt lot tc phm "nnh b H Ch Minh ca nhng nhn vt nh Phm
Vn ng, Trng Chinh, V Nguyn Gip l loi th l, tin. V pha cc tc gi
ngoi quc, Olivier Todd nu ch danh Wilfred Burchett, mt tc gi cng sn c cng vi
J ean Chesneaux, Philippe Devillers v m nh danh y l nhng tn h ca lch s, v khng
ci chnh sau khi bit mnh sai.
Olivier Todd nhc nhiu n cun Fire in the lake La trong h ca b Frances
Fitzgerauld ( t n s ph l Paul Mus), v c bit l cun vit v H Ch Minh ca Jean
Lacouture. Olivier Todd khen cun sch vit hay:"Lacouture vit bng s cung nhit ca
ng quan ta t n nn v ci duyn dng ca mt n danh ca li lc. Nhng sau
Olivier Todd dnh hn 10 trang sch phi by nhng sai tri trong cun sch ca Lacouture.
Olivier Todd nu nhiu cuc tn st th tiu i lp thuc mi phe phi khng Cng Sn
trong khong 1945-46 bc b kin ca Lacouture cho rng H Ch Minh khng thch
bo ng v kt lun: "Trong nhn gii ca J. Lacouture c mt khong ti om khin ng ta
cng nh lu la ca ng ta khng thy c s tht. Tuy vy, tc gi vn mong Lacouture
s ln ting gp phn dng li bc chn dung chnh xc: "Khng mt Lacouture no c
trch nhim trong cng cuc cng sn ha Vit Nam. ng ta ch c li bp mo s thc,
tuyn truyn xuyn tc khong 20 nm. Chng ta mong mi Lacouture tr li vn Vit
Nam, ph tan huyn thoi H Ch Minh. Cha tr lm u.
Trong phn kt lun, tc gi vit v H Ch Minh: "Phng trnh c nhn "cch mng
ca H rt n gin: Nhu tr (software) sn xut t Moscow. Mi ln gp kh khn trm
trng, b v vi my ng Bolshevik hc hi, lnh ch th. Cng tr (hardware), t Tu,
H dng ni lm th nghim v l bn p chim Vit Nam. Thm vn ling ring ca
c nhn H, th, thuc, tiu ngo chng c gi tr g trong cuc chi c n nh sn.
H c kh nng che y ti tnh, c ti lm u ng, tnh quyt nh v tn c d thng.
V y l nhng dng cui bi: "Vit Nam quc gia khng cung cp ni cho dn mn
Nam mt thc h c kh nng chng chi vi cng sn ca H min Bc. Phe quc gia
cng khng c mt huyn thoi no c th em ra so snh vi H. Ngy nay ngi ta bit th
no l Staline. Phi ch mt thi gian na cho b mt tht c a H t huyn thoi i tr
v lch s, v vi gii tr thc v qun chng. Chin thng cui cng ca H: Lng v xc
p ca "Bc H Ni. Ngi i ving phi i rt nhanh: Cht hay sng, chng ta khng
c quyn nhn H qu lu, hoc qu gn.

Bi cui cng, V tr H Ch Minh trong din tin ca tnh trng nhn quyn ti VN,
Nguyn Ngc Huy dnh 58 trang chng minh ch cng sn m H Ch Minh xy dng
Vit Nam thua c ch qun ch ln ch thc dn v mi phng din: chnh tr, t
php, kinh t, x hi.
Tc gi trch dn nhiu s vic c th i chiu vi nhng li tuyn b ca chnh H
Ch Minh to mt sc thuyt phc r rt cho mi kin ph phn. Tc gi cn chng minh
lp lun ca mnh bng nhiu im ta da trn l thuyt cng sn, kinh in Nho Gia, Php
Gia, Hn Phi thi phong kin, cc bn Tuyn Ngn Nhn Quyn ca Php, bn Tuyn Ngn
Quc T Nhn Quyn 1948 v cc b lut Vit Nam thi qun ch vvV d, tc gi nhc
li vi thc t i sng di thi Php thuc: "V mt hc thut ngi Vit Nam khng cn
phi hn ch s suy lun trong khun kh ca o l lu hnh thi qun ch. Cc hc thuyt
v t tng Ty phng mi loi du nhp x hi Vit Nam. Trong s ny c c hc thuyt
v t tng chng chi li thc h dn ch t do lu hnh ti Php, nh cc hc thuyt v
t tng Pht xt hay Marx-Lnin chng hn.
Quyn t do tn ngng c tn trng.
Cc bo v sch vit bng ting Php c xut bn t do. Trong mi ngi c
t do pht biu kin v mi vn .
Mt s c quan i din dn chng c thnh lp nh hi ng tnh, thnh ph,
vin dn biu Bc K, Trung K, Nam K ...Cc cuc bu c thc s t do. T 1933 n
1939, nhng ngi theo t Quc T thuc nhm Tranh u, tuy chng i Php mt
cch cng khai v mnh m, nhiu ln c c vo hi ng thnh ph Si Gn, v nm
1939, lin danh ca h cng c c vo hi ng qun ht Nam K.
Tc gi dn chng cng sn khng chu k tn trong bn quc t nhn quyn 1948 (mi
thi Gorbachev mi k mun) ly c n ch l hnh thc. "Nhng v ch Cng Sn khng
chp nhn cc nhn quyn Ty phng m cc nhn quyn "c thc cht" ca h li ch th
hin c trong tng lai xa vi khng hn nh lc ch Cng Sn hon thnh nn
trong thc t, ngi dn trong ch Cng Sn hon ton khng c hng nhn quyn
no. Bi , ti Vit Nam, v mt nhn quyn, ch Cng Sn thoi b hn c ch
thc dn ln ch qun ch. (16)
Tc gi mn trong th Nguyn Ch Thin (cn trong t CS) kt thc bi vit:
"Nh th Nguyn Ch Thin, mt nn nhn ca nhng vi phm nhn quyn thi cng sn
lnh o Vit Nam, bo rng phi hng triu nm t tin loi ngi mi tin t trng thi
vn ln trng thi ngi, nhng ch Cng Sn Vit Nam ch trong my nm y
ngi Vit Nam ngy nay lui v trng thi lm vn. Khi ch trng suy tn H Ch Minh,
phi chng cc nc hi vin ca t chc gio dc khoa hc v vn ha Lin Hip Quc
(UNESCO) c mun tuyn dng thnh tch hn hu ny?
Trong bi vit, tc gi khng nu ch danh H Ch Minh m ch ni chung v Cng
Sn Vit Nam, nhng trc mt tc gi, Cng Sn Vit Nam c ng ha vi H Ch
Minh v v th, tt c ti c ca Cng Sn Vit Nam cng chnh l ti c ca H Ch Minh.
Cng Sn Vit Nam khng th c hiu l g khc ngoi sn phm do H Ch Minh to ra
theo ch th ca Quc T Cng Sn nn mi hnh vi ca Cng Sn Vit Nam khng th t
khi vng trch nhim ca H Ch Minh.

CH THCH
CHNG 13
__________________________________
(01)-(02)-(03)-(04)-(06) SD tr. 13, 45, 65, 72, 73
(05) Ghi ch ca Mandelstam c tc gi trch dn.
(07)-(08)-(09)-(10)-(11) SD tr. 77-78, 85, 90, 103, 118
(12)-(13)-(14)-(15)-(16) SD tr 154, 157, 161, 278, 345

* Chng 14*
HONG QUC K
v Ma u H Ch Minh

Nm 1995, cun Ma u H Ch Minh, Nhng chuyn qui g v ti c ng sau
bc mn st (1) ca Hong Quc K c pht hnh. Theo li gii thiu ghi trong sch th
Hong Quc K l bt hiu ca mt cn b cng sn xut thn t mt gia nh vng tc
min Nam, tp kt ra Bc....v l mt trong nhng sinh vin tt nghip lp Nga ng u tin,
xut sc trong khoa ngn ng ny, c tuyn chn lm vic k cn H Ch Minh v Chnh
tr b ng cng sn Vit Nam. (2)
Trc tc gi c 2 tc phm l i N Mu (2 tp) v Mi Th Phi Tr.
Ch lt qua mc lc thy tc gi nh gi H Ch Minh ra sao. Trong tng s 15
chng sch c 5 chng phc ha chn dung H Ch Minh ngay tiu :
1. Thng con bt hiu.
7. Nh xung lim ln.
13. Sng bi c nhn.
14. o c gi v i.
15. Tn phn quc.
Tc gi cho l H Ch Minh khoc lc khi tuyn b khng thch hc trng Quc
Hc, v trng ny ch o to tay sai cho Php...bng cch vch ra rng ngi Php lng
l cho trnh lng l n ca H Ch Minh van xin vo trng Quc Hc. (3)
Tc gi thut tip v vic H Ch Minh lnh lng tn nhn khi c tin bo ng
bo min Nam an tng thn ph ng ta nm xa (4), vic vin c v cng vic quc gia
qu bn rn, ti khng th v nhn mt anh (Nguyn Sinh Khim) ln cui ri so snh
vi vic H st sng n thm v bc s Tn Tht Tng, mt ph n tuyt sc, khi nghe tin
b ny v kt lun: ! khng c th gi v a ma anh rut, m li c th gi i thm
gi . (5)
Hong Quc K ni rt chi tit v chic vali nh ca H Ch Minh nm trong Vin Bo
Tng m theo tc gi th ban u c ng chic giy ca mt ph n Trung Hoa vn c H
Ch Minh nh nhung. Nhng hin nay, vin bo tng khng dm chic giy na. Tc
gi cng bc b huyn thoi H Ch Minh n ung gin d v thut li chuyn Fidel Castro
tng H Ch Minh 2 n d v b sa ung tm b v Mao Trch ng tng nhn sm
cng cc toa thuc i b, ng thi cho bit H Ch Minh ch ht thuc l u M ch
khng ht thuc Vit Nam hay Trung Quc....
Tc gi t co H Ch Minh bp p nhiu ph n tr lm chi cho bn Tu ph
ca L Hn tr n Tu trong s c mt b hin sinh sng Php k li rng hng
trm ph n nn nhn khc ang ko l cuc i c n khn kh ti lc a Trung Hoa
Kt qu m H Ch Minh thu c nh t lt vng cho L Hn tng c mt ci bn
n ht thuc phin bng vng l L Hn b ri cc ng phi quc gia khin nhng
ngi ny b Vit Minh lm tht: Chng c hay u hng cng b git. Nhiu h chn tp
th nm ri rc pha ngoi La Thnh l ni xy ra nhiu trn c chin... (6)
Vi nhiu chi tit c th, tc gi dnh hn 22 trang k li H Ch Minh rt kht khe vi
ng vin cp thp v chuyn trai gi, nhng trc tip bao che cho cn b cao cp cnh bn
tha h v b, nng hu. ng k ch danh L Dun vi c Thy Nga, L c Th vi
Nguyn Th Chiu, H Huy Gip vi H Th Ch, Nguyn Vn Trn, b th thnh y H Ni
vi Nguyn Th Mai, b trng Nguyn Vit Hng vi mt n nhn vin thuc quyn thua
ti 30 tui ri m mu git v. c bit trng hp Vn Tin Dng, tc gi ni r H Ch
Minh ch thn ch th cho Chu Vn Tn thu xp Dng c ly v l v ngi v chnh
thc b thua kin ra sao. Cui cng tc gi vit: Lch s c kim c ai thy mt ng
trng kim ch tch nc cng vi 2 thng thng tng xm vo h hip mt ngi n
b nh qu m ch hay cha? ng trng y l H Ch Minh v ngi n b m ch
l v chnh thc ca Vn Tin Dng. Tc gi vit thm chnh do ci n ny m Dng mc
o vi s chng gy i git li trc linh cu H Ch Minh. Tc gi khng nu r xut x
ngun tin nhng cho bit b Thanh, ch H Ch Minh, thut li rng cha b vn gi b Cong
(Cung) l thng lu c ng thi nu thm nhiu chuyn chng minh v iu ny.
Chng 7, Nh xung lim ln, dnh phi by nhng ha hn d d ca H Ch
Minh sau hip nh Genve 1954 nhm gi cc vin chc ch c v ng bo cng gio
ng di c vo Nam li xy dng min Bc. Sau khi gung my cng quyn chy u, cc
vin chc c mi ng nga ra l b la v ng bo cng gio mi thy t do tn ngng l
chng vin b ng ca, nh th dng lm nh kho, vic o b cm...
Trong chng v ci cch rung t, tc gi khng nh ngi trc tip trch nhim l
H Ch Minh trong vai tng ch huy, Trng Chinh l trng ban ch o, H Vit Thng ch
l trng ban ci cch rung t. Tc gi bc b tin n Trng Chinh t kh c b m v
cho bit chnh H Ch Minh dn cnh t hai ngi ch ca Trng Chinh. Ngi ch
th hai ut c, cm nm huy chng do H ban thng nm vo mt bn cn b ci cch
rung t, ri t t cht ngay ti nh y. Tn on trng cn vnh vo, cng khai yu cu
ch tch nc gii tr Trng Chinh v qu cho dn chng u t...(Lp ny nu khng
phi l tung tch ca son gi H Ch Minh th b thng kp no dm cng u?) (7)
Theo tc gi, H Ch Minh lm vy trit h vy cnh ca Trng Chinh v cnh co
ng mu to phn. V lc y thanh th ca Trng Chinh rt ln.
Vic sa sai, tc gi cng khng nh do H o din, v r rng cuc Ci Cch Rung
t c thi hnh ng theo m mu ca H, KHNG SAI LCH NA LY. Vy tung tin
sai lm v h lnh Sa Sai chng qua l s thay phng, chuyn mn nhm trit tiu nhng
tn ao ph khn nn ca ng va tun theo ch th ca H tn st hng vn ngi c cng
nh Php, nhm m nhm ti c gh t m ca hn. y l s thanh trng ngon mc m
Stalin v Mao cng khng ngh ra.
V vic tuyn b gii tn ng Cng Sn, Hong Quc K nu mt lot con s lm
bng c cho tnh xo tr ca H Ch Minh: "Lc gii tn, ng ch c 5000 ng vin. Nm
sau con s ny ln 20 ngn, nm sau na ln 50 ngn. Nm 1948 vt ln 180 ngn. V sang
nm 1951, khi Minh ru ci kh kh tuyn b ng cng sn chng ta hi sinh di ci
tn mi l ng Lao ng Vit Nam th con s ng vin l 750 ngn .
Mt bng chng khc v tnh xo tr hung c ca H Ch Minh c tc gi nu l
hnh vi tn st cc tn hu gio phi Ha Ho ti min Nam. Trong khi H Ch Minh tuyn
b t do tn gio th mt cn b cng sn tn Nguyn Vn Ngh, mt tay sng tiu lin
u n ca Vit Minh tng thut li th on ca y v ng i vi tn hu Ha Ho nh
sau: Ti Ha Ho gan cng mnh. Lp ny ng xung, lp khc tin ln, c n b con nt
cng vy. Bp c n run c tay, mu loang ht c mt ng m chng n vn nho v
hng sng. Chin s ta tn thn, nhng lnh bt phi bn tip.... Tin bo v Hni, bn
u ng nhn nh bn Ha Ho b tn thy cha in (m ch c Hunh Ph S) m
hoc. Ri phi L Dun vo tm mi cch i ph. Mt trong nhng cch ny l ba chuyn
Ha Ho bn tht ngi bt dn mua n sng ti ch, gy cm th! (8)
Trong khi , H Ch Minh ni gt Stalin, t phong l cha gi dn t c nn di
chn dung treo khp ni u c hng ch: Ch tch H Ch Minh, v cha gi ca dn tc
Vit Nam. Tc gi k thm bc chn dung H Ch Minh v bng mu l ca mt ha s
min Nam chch mu ngn tay ra v tng H Ch Minh nhng chnh H Ch Minh li k l
do du kch qun khi b thng ly mu mnh m sng tc! (9)
Trong chng o c gi v i, tc gi trng mt cu H Ch Minh ni vi th h
trc khi cht: Khi bc i ri, cc ch nh ct h khu, ct s go cho bc. m tang ch
nn n s. ng by v linh nh. Cc ch ha tng cho bc. ng xy lng tn km.
Tc gi dnh 8 trang ni tip phi by s o c gi mt cch l bch ca H Ch
Minh v qu quyt khng th c chuyn p xc xy lng khi khng c s ng , thm ch
khu lnh ca H Ch Minh. Cho nn nhng li trong di chc v dn d u l ng kch, gi
di. Tiu chng cui l Tn phn quc ni ln trn vn nhn nh ca tc gi v nhn vt
H Ch Minh.

CH THCH
CHNG 14
____________________________________
(01) Mt Trn Quc Dn ca cu ngh s Phm Nam Sch xut bn.
(02) SD tr. 6. Trn ba sau cun i n mu, tp 2, xut bn 1994, tc gi cho bit ng l ngi min Nam,
tng dy sinh ng cho cc trng i hc trong nc, v tng cng tc vi cc bo Tin in Ty c, Ph
N Din n v vi bo khc M vi cc bt hiu Nguyn Ngc Nga, Nguyn Yn Ha, Nguyn Ngc,
Hong Quc K... ng c ng South Melbourne Victoria, c i Li. C ngi cho bit tn tht ca tc gi
l Nguyn Ngc Nga hin nh c ti c.
(03)-(04)-(05)-(06)-(07)-(08) SD tr. 10, 12,16, 29-30, 114, 145-150
(09) Xin c Nhng mu chuyn v i hot ng ca HCT

* Chng 15*
NGUYN THUYN
v B mt tht ca H Ch Minh

Nm 1990, tun bo Chung Si Gn c cho xut bn cun B mt tht ca H Ch
Minh. Tc gi Nguyn Thuyn cng l ch nhim kim ch bt t bo ny vi bt hiu
Nguyn Thnh Nhn, nguyn l gio s ton tng l gim c v hiu trng 2 trng trung
hc Hng o v Thin Bnh ti Hu trc 1975. Tc gi minh nh vit cun sch ny ch
v qu hng dn tc, gp phn lm sng t lch s v cho bit tham kho ti liu t nhiu
tc phm trong i a s l ca cc tc gi ngi Vit nh s gia Trn Trng Kim, Phm
Vn Sn, Nguyn Th Anh, Nguyn Khc Ng, Chnh o V Ng Chiu ... cng mt s
nh vn, nh bo khc.
Phn tch ti liu t cc tc phm tha m kho, tc gi ghi nhn H Ch Minh khng h
yu nc thng dn m ch l k gi di, do tham vng c nhn chy theo mt ch ngha
ngoi lai em tai ha v cho dn tc.
V cc chi tit lin quan ti con ngi v cuc i H Ch Minh, tc gi nu ln nhiu
khc mc trc ht l nhng khc mc v mt vn bnh thng nht l nm sinh. Tc gi
nu ra 5 ti liu ghi chp khc nhau v nm sinh ca H Ch Minh:
1. 1890, theo ti liu chnh thc ca Cng Sn Vit Nam.
2. 1891, theo Yn Sn, cn b Cng Sn Vit Nam trong cun Nguyn i Quc, mt
gng sng cch mng.
3. 1892, theo H Ch Minh ghi trong n xin nhp hc trng thuc a Php
4. 1894, theo phc trnh ca S Kim Sot v Tr Gip Dn Thuc a.
5. 1895, theo thng hnh i Nga nm 1923 vi b danh Tran Cheng. (1)
Ni v Ci Cch Rung t, tc gi nu ra trng hp b trng ng Vn Hng
trong chnh ph H Ch Minh ngh php v qu b u t cng vi anh rut l ph nng m
t H Ch Minh n cc b trng khc v ch tch tnh khng ai oi hoi n ni hai
anh em u t t. "ng Hng c con l i t VC tng ni ting l anh hng L (qun) s 4
. (2)
V chuyn H Ch Minh dng bt hiu Trn Dn Tin t phong mnh l cha gi dn
tc, tc gi nu r hai cun sch xc nhn Trn Dn Tin chnh l H Ch Minh m vo lc
t c mi ngi nhc ti: cun Nhng s kin lch s ng CSVN do nh xut bn S
Tht n hnh nm 1976 v cun Tc Phm Vn Hc ca H Ch Tch ca H Minh c n
hnh nm 1985.
Tc gi tm lc nhng li t phong ca H Ch Minh c ghi trong cun sch k
tn Trn Dn Tin: "Ngi l mt lnh t v i ca dn tc vi y nhng c tnh cao
p v nhng kh nng tuyt vi v mi lnh vc chnh tr, vn ha, kinh t, qun s, mt
con ngi thao lc, li phc hu, nhn o, xng ng l biu tng v l ng cha gi
ca dn tc. Nhc li li ca H Ch Minh ph bnh chnh sch thuc a u thp nin
1920, tc gi cho rng nhng li y ct ln t bt c mt ngi d n no ngy nay (1990)
cng hon ton ph hp, v ch m H Ch Minh to nn cn t hi hn ch thc dn
trc y bi phn.
Tc gi cng nhc li 8 im m H Ch Minh trnh ln hi ngh Versailles ngy 18-1-
1919, i dn ch t do cho nhn dn Vit Nam, ri i chiu vi thc ti ca x hi Vit
Nam ngay di thi H Ch Minh v cho n by gi. Sau khi phn tch v i chiu tng
im vi thc t, tc gi vit: "Ni chung tt c 8 im trong bn yu sch, H Ch Minh v
tp on Cng Sn cp quyn khng thi hnh ly mt im nh no, khng ban b mt cht
quyn t do dn ch s ng no cho chnh ng bo rut tht ca mnh. Nh th bn cht
lt lng, gi nhn gi ngha ca con ngi gian hng y t phi by r mn mt di nh
sng mt tri. (3)
Qua ghi nhn ca Nguyn Thuyn, ngi c bit thm nhiu trng hp c th v th
on ca Cng Sn hm hi nhng ngi Vit Nam yu nc khng chp nhn ch ngha
cng sn. Theo tc gi, khi chim o Madagascar, qun i Anh phng thch tt c ng
vin cng sn b Php cm c y v th d h xung vng cn c Vit Minh nhng khng
tr t do cho cc chin s quc gia v chnh H Ch Minh ton ht vi ngi Anh gi
nhng ngi ny li do h khng phi ng vin Cng Sn. (4)
V Phan Bi Chu b Php bt, tc gi vit: "Mt mt H Ch Minh ch mu bt c
Phan Bi Chu np cho Php ly tin thng va lp cng vi thc dn. T cc t
chc quc gia bt u nghi ng v ct t lin h vi phe cng sn. (5) Chi tit v v ny,
tc gi cho bit: "H Ch Minh lp mu bt c Phan Bi Chu bn cho ngi Php ly mi
vn ng (100 ngn ng). Lc by gi c Phan tin v ngh rng Cng Sn cng yu nc
nh phe quc gia nn lin h vi h v b Lm c Th d mi n mt a im Thng
Hi m c khng bit l thuc t gii ca Php. C b cnh st Php bt a v Vit Nam x
t, sau em an tr ti Hu v cht nm 1940. Mt s nh cch mng Trung Hoa Dn Quc
nghe tin c Chu lm nn, tm d hi mt rut ca H Ch Minh. Tn ny thut li
v gii thch: C Phan gi ln, khng ch li g cho cch mng; vic c b bt v x n li
gy c phong tro ti quc ni c tinh thn phn i chng ngi Php. Cc t chc cch
mng ti quc ngoi c thm c s tn nhim ca ngi Php, li c c phng tin (10
vn ng) (5)
Tc gi dnh 2 trang 136-137 nu cc chi tit v vic H Ch Minh thng qua Lm c
Th bn cc cn b quc gia theo hc trng Hong Ph ra sao. Sau cng Lm c Th
b n em ca H Ch Minh bt b r th xung sng nhn c cuc hnh qun ca Php gn
Kin Xng, Thi Bnh l qu ca Th.
Trong tc phm vit v H Ch Minh sau ny, Duiker trng dn th ca H Huy
Tp gi Tam Quc T t co H Ch Minh dnh vo vic hn 100 cn b cch mng t
trng V B Hong Ph v nc b Php bt, c th coi l cng c thm mc chnh xc ca
nhng iu do Nguyn Thuyn nu ra. Nguyn Thuyn cng ghi li nghi vn v vic L
Hng Phong b Php bt giam ri cht trong t ging nh Trn Ph v H Huy Tp (c ba
thay nhau gi chc tng b th ng) u l nn nhn s phn bi ca H Ch Minh v c ba
ngi u c c cm v tng ch trch, t co H Ch Minh vi Tam Quc T.
Tuy nhin, khng r cn c vo ti liu no m Nguyn Thuyn q u quyt nh sau v
L Hng Phong: "Thi k ny, H Ch Minh c s tn nhim ca quan thy Stalin, nhng
vn cn phi tng quyn tn Cng Sn gc l L Hng Phong, ngi sng ti Nga t khi
lt lng. Vai tr thc s lnh o ng Cng Sn Vit Nam vn l ca L Hng Phong. H
Ch Minh ch l ph t. H tm mi cch dng th on tim chc, ot ly ngi v lnh
o. H b mt thng ng vi Php bt L Hng Phong a i t bit tch. T H
c Nga ch nh thay Phong (6)
T 1976 ti nay, lut s Nguyn Vn Chc, cu ngh s nh Cng Ha Vit Nam, ri
tip theo l nhiu nh bo v chnh khch Vit Nam ti hi ngoi nhiu ln nu vn
trn 30 nc Phi dnh c c lp sau nh th chin mt cch tng i d dng, t tn
hao sinh mng ngi dn, trong khi Vit Nam ch v c mt H Ch Minh v ng cng sn
nn phi chin u lu di vi c chc triu ngi cht v b thng c hai pha, binh s
cng nh thng dn. Nhng c l Nguyn Thuyn l ngi u tin nu ch danh nc
Nam Dng chng minh iu . Tc gi cn nu r l v H Ch Minh phm li lm
(do c ) k kt Hip c S B 6-3-1946 t Vit Nam trong khi Lin Hip Php nn vn
Vit Nam lc y tr thnh thuc ni b ca Php. V vy, cc nc ngoi k c Lin Hip
Quc khng th can thip gip Vit Nam dnh c lp, nh trng hp Nam Dng
c Lin Hip Quc buc Ha Lan phi trao tr c lp. (7)
Sau khi xc nh trch nhim ca H Ch Minh v ng Cng Sn qua cc v bn ng
v tn st ngi quc gia, sau khi chim c na nc lm ci cch rung t git hi hng
trm ngn ngi trong gm c nhng ng vin b nghi khng trung thnh, y ton dn
vo cuc chin tranh khng cn thit, git hi v chn trong m tp th 3000 ngi v ti ti
Hu 1968 vv... tc gi tm tt chn tng H Ch Minh nh sau: "Tm a gian hng, xo
quyt, c c, tn bo, phn trc, vong n. Ni v lm khng i i li cn tri ngc. Ni
chuyn o c, lm chuyn v o. Ni u tranh ginh ch quyn cho t nc, th li
bin t nc thnh ch hu ca thc dn cn tn c vn bi thc dn Php. Ni c lp
th li em c nc lm n l cho Quc T Cng Sn. Ni t do th li tri ct mi mt sinh
hot ca ngi dn t kinh t, t tng cho n tn ngng, vn ha. Ni hnh phc th y
a, n i, mc rch. Ni khoan hng, ha hp ha gii th li b t ty no cho n tn
hi kit lcTt c ci g ca H Ch Minh cng u l gi, k c ci xc bng sp Qung
Trng Ba nh (8)
Tm li, i vi tc gi, H Ch Minh l k phm nhng ti c ty tri i vi dn
tc v t nc. Nguyn Thuyn vit: "Lch s Vit Nam cng c nhng ngi phn quc,
bn nc cho ngoi bang, nhng xt k hnh ng th khng c ai nng ti vi qu hng
dn tc bng H Ch Minh. t nc Vit Nam qu l bt hnh v sn sinh ra H Ch
Minh (9)

CH THCH
CHNG 15
_______________________________
(01)-(02)-(03)-(04)-(05) SD tr. 103, 176, 326, 151, 130
(06) SD tr. 203. Cho ti nay khng c ti liu no ni L Hng Phong sinh Nga. Ti liu chnh thc ca Cng
Sn Vit Nam ghi L Hng Phong tn tht l L Huy Don, sinh nm 1902, ngi Ngh An. Mt s ti liu
khc cho bit L Hng Phong gp H Ch Minh khi H Ch Minh bt u lin lc vi t chc Tm Tm X
gm nhiu thanh nin lu vong trong s c Lm c Th, H Tng Mu v tr thnh ng vin Cng Sn
trong Chi B Cng Sn u tin do H Ch Minh thnh lp ti Qung Chu u nm 1925.
(07)-(08)-(09) SD tr. 287, 429, 272

* Chng 16*
VIT THNG
v Con Yu Ru Xanh

Nm 2002, nh xut bn Qut Khi pht hnh cun S tch con yu ru xanh ca Vit
Thng, tip theo cun Chuyn thm cung di triu i H Ch Minh do c s Hng
Vit xut bn trc hai nm. C hai cun u c tc gi xc nh nhm lt mt n
yu nc ca H Ch Minh v Cng ng Vit Nam. Vit Thng l mt trong 3 bt hiu
ca Trn Hng Vn nguyn l mt nh gio.
Nhng nm trc 1976, khi vit cho t c Lp H Ni, Trn Hng Vn ly bt hiu
Trng Knh. Sau khi b bt giam 10 nm vi nhng mn tra tn d man ng b lit ri c
th, hin sng nh tr cp ca chnh ph Anh Lun n v thng vit cho cc bo Hi
Ngoi t 1993 n nay di bt hiu Trn Thng Dn.
Ngy 30-4-1975, khi i pht thanh loan tin t ng Dng Vn Minh u hng, Trn
Hng Vn ang c mt ti cng trng p Sng y, min Bc, vi t cch nh bo c
gim c cng ty Thy Li s 3 mi cng vi V Hnh l phng vin bo Nhn Dn c a
Cng Sn Vit Nam.
Tc gi k li, khi tin "chin thng" loan ra, hng vn cng nhn, sinh vin hc sinh c
mt ti bui mt-tinh chng nhng khng hoan h, reo mng nh thng l m cn t v
bun nn.
"Chng mt ai v tay, k c thnh vin " on ch tch . Qun ca ca cng trng bt
nhp ht bi "Gii phng min Nam , cng ch c mnh hn ht. Tt c t ng gii tn v
ln. Khi i qua ln, nghe nam n cng nhn ang chua cht chi:
. m ti min Nam sng qu ha qun. Hng triu qun m nh m nh vy.
Lm tng v tng thng g m hn th, khng dm bn mt pht vo u t t cho con chu
sau ny c hnh din m u hng mt cch hn h nh vy!
Mnh c tng min Nam s ra gii phng cho kip tru ch ca chng mnh, no
ng, m n, th l ht hy vng! cho bn chng nm mi x hi ch ngha mi ht phn
chin vi du ca. m ci thng Trnh Cng Sn!
m n li lm bi ca ngi ng v bc, xin u qun "ng Lnh (tc T Hu)
th c khi n cho my b c n y ch! (C th cn c nghe giai cp cng nhn "th l
nhiu b mt na. Nhng gim c cng ty Thy li s 3 "s qu nn c thc ra xe v
Hni)
Vi cng v nh bo ca ch , li c ngh tay tri l bi t vi, tc gi c nhiu
dp i y v tip xc vi mi hng ngi, t cc lnh t ng n thng dn mi
tng lp ngnh ngh. V vy, tc gi bit c nhiu chuyn c bit v k li vi nhiu
chi tit c th v tn tui v tng quan h hng cc nhn vt, ni chn ngy gi xy ra s
vic ...
Mc ch chnh ca tp sch 350 trang ny c nu r l phn bc lun iu ca
L Phng v huyn thoi H Ch Minh. (1) L Phng tng ri Si Gn nm 1968 theo
Mt Trn Gii Phng Min Nam nhng sau 1975 c xu hng chng i ch Cng Sn
Vit Nam.
Tuy vy, L Phng vn ca ngi H Ch Minh l anh hng dn tc, chin u v nn
c lp v thng nht ca t quc. Theo L Phng, H Ch Minh khng chu trch nhim
v nhng ti c ca Cng ng Vit Nam sut na th k qua do , nu thc y c tp
th lnh o Cng ng Vit Nam hin nay quay v vi t tng H Ch Minh th s ci
thin c ch , khng cn lt hay thay th n. Ni mt cch khc, L Phng c xu
hng chng ch nhng mun da vo thn tng H Ch Minh duy tr v cng c ch
.
Vit Thng cho rng L Phng khng hiu g v H Ch Minh v hnh ng nh
mt loi ma gio tinh vi nhm u c gii tr Vit Nam. Ch im ca Vit Thng l
phn bc lun iu ca L Phng, nhng khi phn tch cc v n , tc gi cung cp
nhiu s vic c th chng minh con ngi thc ca nhn vt H Ch Minh.
Da trn nhng hiu bit do sng ngay ti min Bc nhiu nm trc v sau khi H
Ch Minh qua i, Trn Hng Vn qu quyt H Ch Minh l mt kiu mu gian hng cng
cc, chuyn dng li ng mt v mu m xo quyt hm hi k v ti, mt th si i
lt cu, mt th yu ru xanh.
Vit Thng kt ti H Ch Minh bn c Phan Bi Chu cho mt thm Php nh cc
tc gi Phm Vn Sn, Hong Vn Ch, Hong Hu Qunh, nh bo M David Halsberstam
... ghi trong tc phm v l mt nghi vn ca W. J. Duiker.
Cn c vo hi k ca Hong Vn Hoan, tc gi cn qu quyt H Ch Minh bn
ng nhiu ng ch ca lnh t Vit Nam Quc Dn ng Nguyn Thi Hc khin cuc
khi ngha Yn Bi tht bi a n ci cht ca 13 lit s. (2) Tc gi cho bit H Ch Minh
cng hm hi chnh cc ng ch ca mnh hi cui thp k 20 qua tay gin ip nh trng
Lm c Th. Tc gi trch dn mt s on bo co ca H Huy Tp, nguyn Tng B Th
ng Cng Sn ng Dng, gi Tam Quc T cp n s vic ny.
Bn bo co ca H Huy Tp ngy 20-4-1935 c nhng on: "Trc v sau i hi
ca ng, mt s ng ch khi ni chuyn vi nhau thng bn v ng ch Nguyn i Quc
(tc H). H cho rng Quc chu trch nhim v vic mt thm bt hn 100 hi vin on
thanh nin, bi v:
a) Quc bit r Lm c Th l mt tn khiu khch nhng vn lm vic vi hn.
b) Quc phm sai lm khi yu cu mi thanh nin np hai bc nh, ghi r tn tht,
a ch, tn cha m, ng b, c k cng vi tn ca t 2 n 10 ngi bn.
c) trong nc, Xim (Thi Lan) v trong t, ngi ta vn cn bn tn n trch
nhim ca Quc, trch nhim m anh ta khng dm chi. (3)
Vit Thng bc b lun iu cho rng H Ch Minh b nhm L Dun v L c Th
lng quyn ch cn h v nn khng chu trch nhim v ngh quyt 9 thng 1-1959 theo lnh
Trung Cng cho cn b xm nhp min Nam cng nh cuc tng tn cng Tt Mu Thn
1968. Thm ch cn c d lun ni ngay c v Ci Cch Rung t m mu hi 1955-56,
H Ch Minh cng l nn nhn v b cc c vn Trung Cng qua mt vv... Tc gi a ra
nhng th d c th chng minh cc d lun kia hon ton do ba t v cho n lc gi
yu, H Ch Minh vn l ngi nm quyn lnh o v th h lun rm rp tun hnh.
"Ch cn ly mt tin trn bo Nhn Dn c tng thut vi thng trc tt Mu Thn
(1968), H sang sn bay Gia Lm thm lnh Ngy (4) trong n v tn la v khng qun
ng vin Thp tng H c nhiu b mt c n, trong c V Nguyn Gip v T
Hu. Chuyn k li di y, khng ng trn bo no c, nhng n li c k hu ht
cc ta son bo, i v c qun c ph, qun bia hi Hni. l khi nghe tin H n
thm n v, lnh Ngy trong binh chng phng khng, khng qun, va i hc Nga X v,
o o chy ra chng c hng ng g c. T t lnh binh chng cho n ti bo v, cho n
T Hu, Vn Tin Dng u vy quanh H bo v, trong khi V Nguyn Gip c m loa
in cm tay go ln: "Yu cu trt t , m lnh Ngy c l i. H bn git ly loa trn tay
Gip v h: "Nghim. Theo "phn x lnh , tt c ng nghim. H li h: "Tt c xp
hng, 5 hng dc ! Bn lnh vi xp hng. H h tip "Nghim! ri li h "Ngh ; v cui
cng h: "Nghim! ng sau quay! u bc! Bn lnh Ngy rm rp lm theo. By gi
H ci ci quay li bo Gip: "Ch l i tng, vy m khng bit iu khin lnh! (5)
Sau khi thut chuyn , tc gi nu cu hi: Mt tn gin ip lo luyn, phn ng
rt nhanh nh H, n ni vi ph th tng, b trng, i tng nh ni vi thng nh,
con sen nh vy, liu c th l k cho L Dun khng ch khng? V tc gi nu thm
mt trng hp khc cho thy ch c H Ch Minh tnh to gii quyt, mc d lc y
lm trng bnh ch sng c vi thng na: Ngy 1-5-1969 hc sinh trung hc ngi Hoa
H Ni c nhn vin s qun Trung Cng cho t chc mt-tinh k nim Quc T Lao
ng, nhng ngm ch th li dng i ph s qun Nga X. C l Trn Quc Hon, L
Dun, Trng Chinh, Phm Vn ng ti mt khng bit gii quyt ra sao. V gii tn biu
tnh th kh vi Trung Cng, cn s qun Nga b ph th mang ti khng bo v c
thnh tr ca Cch Mng. Cui cng phi vo xin kin H. Khi H c bn L Dun bo
co th on biu tnh qua hng Bng, gn ti Ca Nam, tc l i b chng 20 pht l ti
s qun Nga-X. Con co gi gn k ming l vn cn ma mnh hn bn t. Va nghe
bo co dt li, H ra lnh "ko ci bo ng nh c my bay M vy, ui ht bn biu
tnh xung hm cho n khi no bn biu tnh mt mi t tan hng ng, ui chng quay v
Hi Hoa Lin hy ko ci bo yn. Ngy 1-5-1969 l ngy u tin Hni "bo ng my
bay M lin tc gn 6 ting ng h lin. Vi l do thi hnh lnh phng khng bo v tnh
mng cho ngi i ng, cng an b o mu vng, mc thng phc, ng vai thanh nin
c cng vi thanh nin c th thit v t v ng ph, nh nhn hng dn on
biu tnh vo ht cc hm tr n (6)
Tc gi nhc vi L Phng rng hy hi dn v cn b, k c V K th t r. Vit
Thng nhiu ln nhc li rng khi chng i ch m khng dm nh thng vo H Ch
Minh ch nh L Dun, L c Th hay Nng c Mnh th chng khc g ch lo ti
cnh ta l m st ci gc. Tc gi vit:
"B qun H (ch cha ni n cao H) m ch tn cng L Dun hoc Mi,
Phiu, Mnh, th chng khc g gic Minh xa kia git L Lai thot L Li vy. (7)
V mt o c ca H Ch Minh, tc gi nu tn nhng ph n b H s dng nh
chi ri b hoc cho n em th tiu m nhiu sch bo hi ngoi ni n, k c cun
m Gia Ban Ngy ca nh vn phn tnh V Th Hin, ngi sut thiu thi tng c
k cn v vn coi H nh bc cha bc trong gia nh. Vit Thng cn lu c gi c bit
v trng hp Nguyn Th Minh Khai nguyn l v hn th ca L Hng Phong b H Ch
Minh lm cho mang bu khin n anh Lin X phi gii quyt bng cch p L Hng Phong
nhng c v cha ci cho H. V vy, theo tc gi, H c gi th chnh thc vi
Nguyn Th Minh Khai v t gi th ny c tm thy gia ng ti liu mt c bt m
sau khi Lin X sp . Tc gi nhn mnh v hnh vi che y ko di su t my chc nm
ca H Ch Minh v th h bng cch vn bo c con gi m Minh Khai c vi H Ch Minh
l con ca L Hng Phong! Tc gi thch L Phng cho th DNA cho v l v Nng c
Mnh, Nguyn Tt Trung (hin lm con nui ca V K l th k ca H Ch Minh) v c
con gi ca Nguyn Th Minh Khai.
Theo tc gi, cng do mi tnh tay ba Minh-Phong-Khai ny m v sau L Hng Phong
b bt v cht trong t. V khi L Hng Phong t Lin X b mt gh gp H Ch Minh
Thng Hi trn ng v nc nhn chc Tng B Th ng Cng Sn ng Dng do
Lin X c th ch c hai ngi bit vic ny v bit r ng i nc bc ca L Hng
Phong. Vy m L Hng Phong va t chn ti Ch Ln lp tc b mt thm Php n
bt.
Tc gi cn ni vic Phng Ch Kin b git cng do H Ch Minh thc hin qua V
Nguyn Gip. V Phng Ch Kin va bit qu nhiu v d vng ca H Ch Minh va c
Lin X tn nhi m nn c giao nm lc lng v trang trn c V Nguyn Gip. S c
mt ca Phng Ch Kin s khin H Ch Minh kh nm trn quyn lc.
Tc gi dnh kh nhiu trang trnh by v ng i nc bc ca H Ch Minh qua
tng giai on trong vic chim ot v cng c uy quyn vi nhiu s vic ln nh v cng
a dng. Khi ni v tnh cng c ca Chnh Ph Lm Thi Cng Ha Min Nam, tc gi
a ra nhng chuyn quanh i sng c nhn ca mt s nhn vt. Tc gi k Xun Thy vi
t cch mt cp lnh o bin i ra dng mt b tc ca triu i H Ch Minh trong
khi b v gi li qu ma cht phc. c n trong thi gian cm u phi on hi
m Paris, Xun Thy ngh v c H Ch Minh thng cm, ng cho Nguyn Th
Bnh vn thuc b ngoi giao Bc Vit sang Paris "mt m tr thnh trng phi on ca
ci gi l Chnh Ph Lm Thi Cng Ha Min Nam Vit Nam. Ri cng chnh Xun Thy
a Hong Phong t bo Cu Quc ph B Triu, H Ni sang lm nhn vin ca phi
on min Nam do Nguyn Th Bnh cm u. Thnh phn nhn s ny ca phi on Chnh
Ph Lm Thi Cng Ha Min Nam cho thy cung cch nm vng quyn lc ca H Ch
Minh v cng gy ngc nhin khng t v nhng d lun bo ch quc t tin rng phi on
ny khng b cng sn Bc Vit chi phi!
Theo tc gi, H Ch Minh cng nh Mao Trch ng ch trng quyn lc pht xut
t hng sng. Cho nn ngay nhng nm u mi lm ch tch nc, tm cch gt cc phn
t quc gia khi a v lnh o trong b quc phng v lc lng v trang thay bng
nhng ng vin ct cn, tay chn c lc ca mnh.
Da vo nhng bin bn ca chnh ph lin hip thi cn tn tr ti vin bo tng
H Ch Minh, Vit Thng k li nhiu vic chng hn nh H Ch Minh di danh ngha
chnh ph lin hip a ng m cc lp qun s cp tc cho thanh nin, hc sinh, sinh vin,
t tn Trng Trn Quc Tun, giao cho V Nguyn Gip ph trch. Ngy 7 -1-1946, H
Ch Minh ngh hp nht lc lng qun s, c V Hng Khanh (VN Quc Dn ng)
lm b trng quc phng, sau lt chc mt cch kho bng ngh V Hng Khanh
tham gia phi on k Hip nh S B 6-3-46. Bc k tip, H Ch Minh a lut s Phan
Anh (trong chnh ph Trn Trng Kim trc) thay V Hng Khanh gi b Quc Phng v
khi c hi ngh Fontainebleau th tin thm bc cht l c Phan Anh tham gia phi on
i Php, trao chc b trng quc phng cho V Nguyn Gip. Khi H Ch Minh mi
yn tm i d hi ngh Php v nh V Nguyn Gip c iu kin l nm trn cc
lc lng v trang trong tay tiu dit i lp thuc cc ng i Vit, Vit Quc, Vit
CchVic dng ln vai tr chnh u hay chnh tr vin trong qun i do ng Cng Sn
nm gi cng nhm bin ton th lc lng v trang thnh cng c trong tay.
Lc lng cng an thuc b ni v cng c cng c theo chiu hng ny. C
Hunh Thc Khng, mt nhn s yu nc ni ting, c mi gi chc b trng nhng ch
l h v, v thc quyn nm trong tay Hong Hu Nam, th trng. Khi Nam cht th b ba
Trn Hiu, L Gin, Chu nh Xng l nhng ngi thn tn ca V Nguyn Gip thao
tng b ny v dng nn v n n Nh Hu bi nh v trit h Vit Nam QucDn
ng. Nhng H Ch Minh ch thc s yn tm khi y c cu hong Bo i khi Vit
Nam bng vic c c vn Vnh Thy sang Trng Khnh cng tc khng c ngy v.
Vic Ci Cch Rung t gia thp nin 1950, theo Vit Thng, cng nhm mc ch
ch yu l cng c quyn lc. Vit Thng nhn nh: "H dng Ci Cch Rung t
o chnh m thm chnh ph lin hip a ng, dng ln ngy quyn H Ch Minh, lo li
cuc khng chin chng thc dn ca nhn dn thnh cuc chin bnh trng ca thc dn
. (8)
Tc gi cho rng chnh quyn x lc y l t bo ca chnh ph lin hip b nhm
cm u Ci Cch Rung t gt hn ra ngoi l. Nguyn tc chnh lc l da vo r,
ngha l nhng phn t cn b nng thn, thnh phn lu manh, sn sng git ngi thn v
ming cm manh o. Bn ny l nguyn co, l quan ta trong ci gi l ta n nhn dn
x nhng nng dn c mu mt hoc nhng phn t chng khng a d l ng vin
Cng Sn hay ai khc, khin cho nhiu ngi c cng khng chin chng thc dn b x oan.
Phn t r ny lm nn quyn lc ca chnh quyn mi sau Ci Cch Rung t V ci r
ny, tc gi k mt chuyn v vic nng dn gia nhp ng cng sn, chuyn thc m nh
a nhng cha ng mt ngha ng k: "Nhiu ng vin nng dn kiu y th, trc
bn th c l c ba lim vng (tc quc k Nga x), c gi l ng k ca mafia ;
c nh Mc, ng-Ghen, Lnin, Stalin, rng : "Tha hai ng ty r m ru (tc Mc v ng -
Ghen); mt ng su mt (tc Lnin); mt ng ru chi mp (tc Stalin), ti xin th...
Vic tng nh a m l thc trm phn trm, c c ngn ngi bit, k c H,
Trng Chinh, V Nguyn Gip, Nguyn Ch Thanh, L Vn Lng, Hong Quc Vit. Ch
c iu l khi nghe bo co v nhng chuyn nh th, bn chng cn cm ng ni rng
ng vin kiu y l chn thnh t tim rut.
Tm li, vi tc gi Vit Thng, H Ch Minh l con mng x tinh trong truyn Thch
Sanh (9), l con yu ru xanh, theo nhan cun sch, v bn cc nh yu nc, bn c
ng ch ca mnh thc hin mu chim ot quyn bnh. Ngoi nhng trng ti ,
H Ch Minh cn l k tn nhn, li dng hng na t ph n ri vt b, thm ch lm ng
cho n em th tiu. Bn cnh nhng iu ny , H Ch Minh lnh lng y hng triu
binh lnh v thng dn vo vng b bn git thc hin ch trng xm lng min Nam.
V th, Vit Thng kt n nhng ngi bnh vc H Ch Minh nh L Phng l
ngu dt, "nnh b hng xin cht cm tha canh cnca ch hin nay. Vit Thng
trng dn nhiu ti liu, vn bn c gi tr thuyt phc nhng cho bit khng ch trng vit
mt tc phm bin kho m ch mun k li nhng s vic do chnh bn thn v nhng ngi
xung quanh bit ch xc v con ngi H Ch Minh.
Ngi c t nng i hi s pht biu nghim tc c th vin dn ging vn hn hc
nh gi thp cun sch coi nh ch phn nh thi th hn nn kh th hon ton xc
thc.
D vy vn khng th ph nhn cun sch c vit bi mt nhn chng c gi tr
v tng tri nhiu cnh sng thc tin trong x hi Cng Sn Vit Nam v c vit bi
mt nh bo lo luyn t ra rt nhiu vn v cng h trng lin quan n vn mnh
chung ca t nc v dn tc.
Thm na, theo thi n kin, nu thc s tn trng kin ca mi ngi th khng th
khng lng nghe ting ni ca cc chng nhn, nht l nn nhn, d li l pht biu c th
khim nh do khng nn ni mc phn n hay nhng thc y cng cc ca s au n
ut c.
Mt cch no , chnh nhng li l ny cng l mt thc t phn nh sng ng chn
tng ca s thc.

CH THCH
CHNG 16
________________________________
(01) Trong Tm S Nc Non, Chng 11, chng ti ni v bi vit ca L Phng.
(02) Xin c chng v Hong Vn Hoan.
(03) SD tr. 271
(04) Tc gi lun dng 2 ch lnh Ngy ch qun i Cng Sn Vit Nam. Xin ng lm vi t Ngy m Cng
Sn Vit Nam dng ni v qun i v chnh quyn Vit Nam Cng Ha.
(05)-(06)-(07) SD tr. 227, 241-242, 283
(08) SD tr. 81. Chnh ph lin hip m tc gi ni y khng phi l chnh ph lin hip u tin trong c
cc ng Vit Quc, Vit Cch, i Vit, v mt s nhn s tr thc... Tc gi dng t lin hip c l v lc
y cn c hai ng b nhn Dn Ch v X Hi ca cc ng Nghim Xun Ym, Nguyn Xin hoc cng c
th mun m ch tnh cht cha thc s hon ton Cng Sn v nhiu thnh vin trong chnh quyn lc cn
nghing v tinh thn dn tc yu nc.
(09) SD tr. 82

* Chng 17*
NGUYN PHNG MINH
v HCM tn phn quc s mt ca thi i

H Ch Minh, tn phn quc s mt ca thi i ca Nguyn Phng Minh ch mi
ra mt di dng mt lot bi tham lun trn bo Ngi Vit Hi Ngoi t s 159 ti s
231.(1)
Tc gi nu nhiu l do thc y vic vit cun sch, trong s c lp lun ca mt s
ngi cho rng s d ngy nay nhn dn Vit Nam b t hm, i kh, truyn thng vn ha
bng hoi l do m th h, nht l nhm L Dun L c Th, i trch con ng ca
H Ch Minh. Nhng ngi trn cho rng nu H Ch Minh cn sng th tnh trng t nc
s kh hn, v th ang c nhng c gng duy tr huyn thoi H Ch Minh, c th l n lc
cao " t tng H Ch Minh.
Theo tc gi, y l mt lm lc nguy him cn ngn chn. Quan im ny ca Nguyn
Phng Minh cng l quan im chung ca nhiu tc gi trong cng ng ngi Vit hi
ngoi nh Nguyn Thuyn, Trn Gia Phng, Vit Thng, Hong Quc K, Kiu Phong
vv...
Trc ht, Nguyn Phng Minh nhc li cc i hi ca ng Cng Sn Nga v i
hi ca Tam Quc T t k I n k VII cng l k cht v phn tch cc bo co chnh
tr quan trng ca Manuilsky, Bukharin, Zenoviev trong c mt s kin ni bt l thi
phn i ng Cng Sn Nga ca cc ng vin Cng Sn Trung v Hi Gio.
S kin ny din ra ti i Hi i biu k 10 ca ng Cng Sn Nga thng 3-1920,
v hai thng sau , ti i hi Tam Quc T Baku. Nhiu ng vin cng sn thuc cc
nc Trung v Hi gio ln ting kch lit kch thi thc dn ca cc i biu
Nga. Narbutabekov da theo li ha ca Lenin hi thng 11-1917, khi va cp c chnh
quyn t y cc bn c t do v c quyn tin theo tn ngng, phong tc, th ch vn
ha ca cc bnCc bn phi lm ch t nc ca cc bn kt n nhm Bolshevik l
phn cch mng v " khng cho php chng ti c u nguyn hoc chn ct ngi dn ca
chng ti theo phong tc v tn ngng Hi Gio. Cn Ryskolov th khng nh phong tro
cch mng phng ng s mang " bn cht tiu t sn v s l mt phong tro tranh u
cho s t quyt v ton vn ca phng ng. Hai nhn vt ny mun tn cng chnh sch
thuc a ca Lin X di chiu bi "v sn chuyn chnh. Hu qu l Narbutabekov v
Ryskolov b theo di ri b git trong v thanh trng m mu ca Stalin nm 1935.
Nguyn Phng Minh trch dn bo co ca Safarov c ti i hi 10 ca cng ng
Nga chng minh l c chnh sch thuc a kiu mi v vit tip: "Trong khi cc dn
tc vng Trung , rt sm, thy c d tm quc ca Lin X nh th, th H Ch
Minh khi c lun cng v "vn dn tc v thuc a" ca Lnin ch bit la to ln
rng"y l ci cn thit cho chng ta, y l con ng gii phng chng ta. Chnh s u
m ny l gc ngun ca hn 40 nm a y ca quc dn Vit Nam, l nguyn nhn
y t nc ta vo cuc chin tranh tay sai trin min m hu qu ca n hy cn cho n
ngy nay. Cng chnh s u m bin nc ta thnh mt v tinh trong qy o ca Lin
X, bin dn ta thnh cng c phc v cho ch trng bnh trng ca quc ." (2)
Phn tch tnh hnh chnh tr th gii trc v sau th chin II v tng quan gia cc
nc ln nh Anh, Php, c, Lin X, tc gi kt lun Lin X khng ch trng lm cch
mng v sn th gii m ch ch trng bnh trng quc Nga. Thi ca Lin X vi
c hai ln k hip c bt tng xm (23-8-39) v hip c thn hu (17-9-39), v thi
ca Lin X ly lng Anh Php c ng vo hng ng ng Minh khi b c bt
thnh lnh tn cng (22-6-41) chng t iu .
Tc gi nu cc v d c th:
Sau khi k hip c bt tng xm vi c, Lin X giao cho c nhiu ng vin
Cng Sn c o lnh nn Lin X v th tiu mt s nh Warski, Vera Kostrze wa,
Lenski vv.. Sau hip c, ng Cng Sn c b Lin X tri tay, khng cn l tr ngi
cho Hitler na. Hip c trn cn quy nh vo lc c chim Ba Lan th Lin X phi dp
tan gung my tuyn truyn ca ng Cng Sn Ba LanTrong s 168 t bo chng Quc
X c Ba Lan khng c t no ca ng Cng Sn Ba Lan (3)
Trong lc , ti Chu, cc ng Cng Sn ch hu li c php x dng chiu bi
"cch mng dn tc nh Anh Php. Theo tc gi, trc , vi ng li ca i hi
VI Tam Quc T, cc ng Cng Sn phi dp b cuc u tranh ginh c lp, lin
minh vi thc dn (Anh Php) chng c, bo v Lin X. Vi hip c cLin X,
tnh th thay i bin Anh v Php thnh nhng k "hiu chin, k th ca Lin X.
Trong tnh th ny, cch mng gii phng dn tc li c cc ng Cng Sn chu
ging ln, nhng ch c ging mt chng mc no thi, bi v cc ng Cng Sn
Anh v Php khng mun "v sn ha cc nc thuc a c c lp ngoi s bo h
ca h.
V vic gii tn Tam Quc T, tc gi nhn xt hon ton do Stalin quyt nh, v
trong cuc tr li phng vn ca Reuter Mc T Khoa ngy 28-5-1943, trc khi chnh
thc gii tn 12 ngy m Stalin ni l Tam Quc T gii tn. iu ny cho thy r
t chc quc t v sn trn ch l cng c ca Lin X nn ty theo nhu cu ca Lin X
trc cc tnh th khc bit m bin hin.
Phng thc u tranh ny c H Ch Minh vn dng khi tuyn b gii tn ng
Cng Sn Vit Nam thng 11-1945 thay i thi chng i ca cc ng phi quc gia
v gim mc e ngi ca d lun chnh gii M v tnh cht Cng Sn ca H Ch Minh.
Tc gi cng phn tch thm v thi ca cc ng Cng Sn ch hu ti Php, Anh,
c, Ba Lan v mt s quc gia khc v i ti kt lun:
"Th chin II cho thy 2 s tht:
1. Tay sai (n phn quc) l bn cht ca tt c cc ch hu Lin X.
2. Khng lm g c chin tranh thc h, m ch c chin tranh tay sai pht ng bi
cc quc gii quyt cc mu thun, chia x li vng nh hng. (4)
T hai nhn nh cn bn ny, tc gi a thm nhiu chi tit chng minh H Ch Minh
khng u tranh v c lp ca t quc hay v giai cp v sn th gii. Trn thc t, H Ch
Minh v ng Cng Sn Vit Nam ch l tay sai ca quc Lin X.
Theo tc gi, Lin X mau chng tin ti v th i cng sau nh th chin l do
cc Tng Thng M (Roosevelt v Truman) lc c v khng nm vng tnh hnh th gii
v thc lc ca qun i Ph Tang phn nh qua cc quyt nh ti hai hi ngh Yalta,
Potsdam v cuc m phn Nga-Hoa din ra trc v sau hi ngh Potsdam... V th, cc v
ny nhng b v tha mn nhiu i hi qu ng ca Lin X, gip Lin X c c hi
bnh trng th lc. Tc gi cho rng nh cc hi ngh ny, Lin X i li c nhng
g m trc y quc Nga thi Sa hong chim c ca Nht v Trung Hoa, ri sau
b mt v thua Nht. ng cng ghi nhn s kin Lin X nhy vo vng chin chng
Nht, khi Nht sp sa u hng v tri bom nguyn t th xung Hiroshima. Nu tng thng
M nm vng tnh hnh th u c cn "yu cu Lin X nhp vi ng Minh chng
Nht. (5) im ch yu m tc gi nhn mnh trong hng phn tch ny nhm lm sng t
mt thc t quan trng l Lin X lun lun mu tnh bnh trng quc Nga ch khng
bao gi ngh ti quyn li cc t chc cch mng v sn th gii nh nhiu ngi thng
ngh. V d c th l Stalin tha thun vi chnh quyn Trung Hoa Dn Quc ca Tng
Gii Thch l s "khng hu thun ng Cng Sn Trung Quc. Tc gi trch li tuyn b
ca Stalin: "Theo tinh thn v s thc hin ca nhng ng li chnh v mc tiu ca tha
c, chnh ph Lin X sn sng ym tr Trung Quc v tinh thn, tr gip v qun s v
nguyn liu; s tr gip ny s c giao trn vn cho chnh ph Dn Tc (Trung Hoa Dn
Quc) vi t cch l chnh ph trung ng ca Trung Quc.
Qua tuyn b , "ng Cng Sn Trung Quc b t thn cho nhng mc c ca
quc l iu r rng. T tnh cht quc ca Lin X, tc gi bc vo phn tch vai
tr H Ch Minh v ng Cng Sn Vit Nam khng nh H Ch Minh ch l cng c
bnh trng nh hng ca Quc ti vng ng Nam , v do , l k i nghch
vi chnh ngha dn tc m ton dn Vit Nam v ang theo ui.
Tc gi nhn mnh: "y l im ta phi ghi nh mi mi: rng H Ch Minh, tn
phn quc s 1 ca thi i vi thc y ca mt tn tay sai tn ty phc v cho quan
thy to tin cho s vong thn lch s v vn ha ca Vit Nam; rng, np di chiu
bi cch mng dn tc, cch mng gii phng, cng lc, nhp nhng ging cao ngn c
"dn tc gii phng v x hi ch ngha", H Ch Minh la phnh nhiu th h thanh nin
Vit i theo hn vo con ng tay sai.
Tc gi trch dn ngh quyt i hi V ca Tam Quc T v s hp tc vi cc phn
t dn tc coi l ng li cho ng Phng, ng thi, gii thch ng li da vo
chnh li tuyn b ca tng th k Tam Quc T Zenoviev trong phin hp y ban trung
ng Tam Quc T thng 6-1923 mt nm trc i hi nh sau: "iu m chng ta
bt buc cc ng Cng Sn phi lm l tm cch x dng cc phn t dn tc chng li
giai cp t sn. Cc ng Cng Sn phi thc y cc phn t bt mn chng li ch
nh ng Cng Sn Nga x dng ngi dn tc Ukraine chng li Kerensky. D nhin
chng ta khng bao gi chp nhn cc phn t dn tc Ukraine vo ng Cng Sn Nga.
Chng ta ch li dng s bt mn ca h phc v cuc cch mng v sn.
Cng Sn Vit Nam (6) t ra trit tun hnh ch th ... trong giai on 1925-
1928 cng ch trng dn tc gii phng v cng tc vi mi thnh phn. nhng vn theo
ng ng li Tam Quc T coi dn tc ch l mu sc, ch khng phi bn cht .
Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi khng qun khng nh trong mt bi ng trn t
Thanh Nin s ra ngy 20-12-1926 rng: "Ch ngha i quc l mt iu nguy him.
V H Ch Minh, tc gi trch dn i Mc T Khoa nm 1945 xc nhn: "H Ch
Minh l cn b ca Lin X hot ng ti vng ng Nam v trch dn thm li khng
nh ca mt cn b cao cp Cng Sn n : "H Ch Minh l cng dn v l cn b Lin
X . Dn chng c th v s l thuc Lin X ca H Ch Minh c tc gi ghi li l vic
ri Paris chuyn a bn sang Nga, vic lu li y mt thi gian di th hun, vic c
trao ph nhiu trng trch trong t chc Quc T Cng Sn v thi ngng m ca H
Ch Minh lc i vi kiu mu x hi Nga. Phn ln ti liu tham kho v vn ny da
theo cun Bc H trn t nc Lnin ca Hng H, mc d cc cy vit Cng Sn cn
nhc n o c trnh phn nh tnh cht l thuc qu r rng ca H Ch Minh i vi
Lin X.
Nhc tip v giai on H Ch Minh hot ng ti Trung Quc trong phi on c vn
Borodin, tc gi lu tm ti nhiu kha cnh tnh hnh Trung Quc thi , t x hi hu
cch mng Tn Hi 1911 ti ch trng lin Nga dung Cng ca Tn Dt Tin dng
ln mt khung cnh thc t rng ln trong H Ch Minh thc hin cc cng tc ca
Tam Quc T. K tip, tc gi trng dn ti liu ca Nguyn Khc Huyn, Hong Vn Ch,
Joseph Buttinger xc quyt l H ch mu vi Lm c Th bn ng c Phan Bi
Chu. ng cn i xa hn cc tc gi khc xc quyt rng c H Ch Minh cng khng chi
vic ny.
Chng ng ca H Ch Minh t 1927 l nm Quc Dn ng Trung Hoa b chnh
sch "lin Nga dung Cng , bt u loi tr cc phn t Trung Cng khin phi on
Borodin phi tr v Nga cho n khi H Ch Minh lp ng Cng Sn Xim c tc gi
thut li kh chi tit da phn ln vo ti liu ca cng sn nh H Ch Minh ton tp, cc
tc phm ca Thp Mi, Hng H v hi k ca Hong Vn Hoan i chiu vi ngh
quyt cc i hi 5 v 6 ca Tam Quc T chng minh lc no H Ch Minh cng
trung thnh vi Tam Quc T, chnh xc l cng c ca Lin X.
Chuyn i ca H Ch Minh t Php qua Thy S n (Milan ri Naple) sau p
tu i Xim tin hnh lp cc t chc ti y cng c ghi rt t m. H Ch Mi nh n
Xim 2 ln, ln u t 28-8-1929 n 9-1929 v ln th nh t thng 3 n thng 4-1930. Ti
y H Ch Minh thnh lp ng Cng Sn Xim ngy 20-4-1930 ri sang M Lai lp
ng Cng Sn M Lai.
Ngoi cng tc t chc, trong thi gian Thi Lan, H Ch Minh dch cun Duy
Vt S Quan ra ting Vit vi ta Lch s tin ha ca loi ngi v cun Cng Sn
ABC. Tc gi nu r ch ring vic H Ch Minh bin son 2 cun ny vo thi gian y
(1930) cho thy nhng ngi cho rng H Ch Minh khng am tng v ch ngha cng
sn m ch l mt ngi yu nc khng nm vng vn . y cng l thi gian c cc
cuc ni dy trong nc c gi l phong tro X Vit Ngh Tnh vi khu hiu st mu
"Tr ph a ho, o tn gc, trc tn r m William J . Duiker theo l p lun ca Cng
Sn Vit Nam cho rng ch l mt bin c nh c tnh t pht do mt s phn t qu khch
ch khng phi do ng Cng Sn Vit Nam, cng khng phi ch trng ca Quc T
Cng Sn. Tc gi bc b lp lun ny vi bng chng l thi gian y khng ch ring ti
Ngh An, H Tnh m ti nhiu tnh khc min Bc, min Trung u c nhng cuc biu
tnh, bi cng, bo ng vi mc khc nhau. Tc gi vit: "Gi l X Vit Ngh Tnh,
nhng cc cuc ni lon 1930-1931 c CS pht ng u khp nc. (7)
Sau khi k ra nhiu a danh nh Ph Ring, Nam nh, Bn Thy, H Ni, Hi
Phng, Hn Gai, Cm Ph, Vinh, Qung Ngi, Gia nh, Vnh Long, Th Du Mt, Sa c,
Bn Tre vvtc gi dn Hmery (8) cho bit t thng 5-1930 n ma h 1931 c khong
124 cuc biu tnh bo ng.
Trn Vn Giu (9) cng gin tip nhn nhn iu . Trong dp ny, H Ch Minh ch
gi bo co v Tam Quc T xin ch th v ngh gip ch khng h ngh
Tam Quc T c bin php g.
Ngoi ra, H Ch Minh cng khng ra ch th no cho ng yu cu nh ch cc hnh
ng in r dn n tht bi khin hu nh ton b cc cp lnh o b bt hoc b git.
cp vic thng nht ng Cng Sn Vit Nam, tc gi cng nu nhiu chng c
cho thy H Ch Minh lun theo s sai khin ca Tam Quc T v uy th Tam Quc
T lc ti ng Nam rt ln. Chng c c vin dn l H Tng Mu tht bi trong
vic thng nht trong khi H Ch Minh thnh cng d dng. L do ch n gin l H Ch
Minh c t cch i din c u nhi m ca Tam Quc T ng Nam . Sau tc
gi cng ni n trng hp Lm c Th tng trong Thanh Nin Cch Mng ng Ch
Hi nhng phn i vic bin t chc ny thnh ng Cng Sn nn b coi nh phn bi.
Tuy nhin, Lm c Th khng phi nhn c hu mt bin php k lut no vo nm 1930
chng t Lm c Th l ngi rt cn cho hot ng ca H Ch Minh trong thi gian
Trung Quc. Ch sau khi "cch mng thnh cng nm 1945, H v nc cho gi Lm c
Th n gp v sau y mi b git khng c xt x " bt ming" l do H Ch Minh
khng mun l nhng vic lm qua. Theo tc gi, nu ng bo Lm c Th phn ng,
phn quc ti sao khng xt x cng khai?
Tc gi kt lun rng nu H Ch Minh l ngi yu nc u tranh v c lp dn tc
th ti sao phi nhn ch th v phng tin, ng dy ca Tam Quc T i lp mng
li hot ng gin ip cho Quc T Cng Sn ti cc nc khc trong vng nh Thi Lan,
M Lai, Hoa Nam? (10)
Phn ln lp lun ca tc gi da vo nhn nh cn bn cho rng khng h c chin
tranh thc h m ch c chin tranh ginh quyn b ch v chia vng nh hng th gii
gia cc th lc quc, trong H Ch Minh l mt cng c c lc ca Quc
Lin X.

CH THCH
CHNG 17
_______________________________
(01) u nm 2001, chng ti c mt ngi bn a cho c tc phm ny. Nhn thy d cn dng s tho
ng bo, tc phm vn l mt tc phm bin kho cng phu, nn chng ti xin mn php tc gi v Ngi
Vit Hi Ngoi, tm tt v trch dn mt s on.
(02) Ngi Vit Hi Ngoi, s 160.
(03) Theo Taddeusz Bor-Komorovski trong The Secret Army, London, 1957.
(04) Ngi Vit Hi Ngoi, s 169.
(05) Nht l nc k vi Nga hip c bt tng xm n thng 4-1946 mi ht hn.
(06) Lc y cn l Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi do H Ch Minh thnh lp Hoa Nam.
(07) Ngi Vit Hi Ngoi, s 197
(08) Trong bi bo nhan "Rvolutionnaires Vietnamiens".
(09) Xin xem chng v Trn Vn Giu.
(10) Theo Tng Vnh Knh, trong cun H Ch Minh ti Trung Quc v Nguyn Thuyn trong B Mt Tht ca
HCM th c Nam Dng na.

PHN II: NHN NH V H CH MINH - t mt s tc phm vit v cuc chin VN

* Chng 18*
6 TC GI
v Le Livre Noir du Communisme

Mi nm sau khi bc tng B Linh sp , ng u v Lin X tan r, trng i
hc Harvard, mt trng danh ting nht ca M cho xut bn cun The Black Book of
Communism dy 858 trang kh ln do Jonathan Murphy v Mark Kramer dch t nguy n
bn ting Php, Le Livre Noir du Communisme: Crimes, Terreur, Rpression (1) ca 6 tc
gi Courtois Stphane, Welth Nicolas, Pann Jean-Louis, Paczkowski Andrzej, Bartosek
Karel, Marolin J ean-Louis.
M u tc phm, Courtois Stphane vit:"Ngi ta bo lch s l khoa hc ca s bt
hnh ca nhn loi. Th k bo lc m mu m chng ta sng xc nhn cu ni mt
cch rng ri. Courtois nu mt tin chnh xc khi chng ta nhn vo lch s Vit
Nam tr n th k qua. Tuy nhin, dng nh chnh cc tc gi Le Livre Noir du
Communisme li cha hn thu o v nguyn nhn dn n ni bt hnh ca dn tc Vit
Nam v cng cha hn nhn r ht v ni bt hnh . Da vo nhng thng k cha hon
ton y , Courtois tng kt s ngi b Cng Sn tn st trn khp th gii l100 triu,
trong ring Trung Cng chim 65 triu (2), Lin X 20 tri u, Cm -bt 2 triu, cn Vit
Nam, tc gi ghi 1 triu.
Nhng ngi am tng thc t, nht l nhng ngi Vit Nam tng sng di ch
Cng Sn khng th ng vi tc gi v con s nu. C l Courtois ngh ngun gc
cc cuc chin lin tc ti Vit Nam t 1945 ti 1975 l do thc dn Php, quc M v
phe quc gia min Nam nn con s c chc triu ngi cht trong chin tranh b gt
sang bn, bi l tc gi cho rng trch nhim gy chin khng thuc v ng Cng sn Vit
Nam. Ngay gia lc tin hnh thit lp h s v ti c Cng Sn, nhiu tc gi c v vn b
nh hng tuyn truyn ca sch bo Cng Sn chi phi tip tc gin lc ha mt cch
sai lc tnh cht cc cuc chin Vit Nam, c bit l cuc chin sau 1954, theo hnh nh
nhn dn Vit Nam tp trung di s lnh o ca nh cch mng yu nc H Ch Minh
v ng cng sn Vit Nam thnh lc lng khng chin chng cc th lc quc ngoi lai
xm lc. m khi m quanh huyn thoi H Ch Minh cho ti gi ny vn dy c
che khut nhng ti c ty tri trong khi cc thn tng Lenin, Staline b bc trn v x
mi ni.
Tuy vy, tc gi cng so snh con s nn nhn b cng sn git vi con s 25 triu nn
nhn (trong c 6 tri u ngi Do Thi) ca c Quc X v nu nhn xt trong khi c
Quc X b c loi ngi ln n, th cho n nay nhiu ngi vn bo cha cho cng sn c
trt mi ti c cho c nhn Stalin thay v phi ch r Mc v Lnin mi l ngun gc.
Le Livre Noir du Communisme gm 5 phn. Hai phn u dnh ghi ti c ca Lin X
v Quc T Cng Sn, phn 3 ni v cc nc Cng Sn ng u, phn 4 ni v Cng Sn
Chu, trong Vi t Nam ch chim 11 t rang trn tng s 858 trang v phn cht ni v
cc t chc cng sn trong th gii th ba.
Th hin tinh thn trch nhim cao trc cng lun, cc tc gi t ra v cng d dt
khi nu nhng con s, phn ng da vo ti liu chnh thc.
Tc gi Nicolas Werth, thc hin phn 1, cho bit ch trong 2 thng nm 1918, s nn
nhn b git ca tn ch Lnin l t 10,000 n 15,000. Con s ny ly t bo co ca Mt
v Cheka, sau khi tc gi ghi li cc hun th ca chnh Lnin v vic phi trng pht nhng
k bt phc tng c gi l nhng "tn Gulaks. (3) D vy, s ngi b git mc c
lng ti thiu trong ch 2 thng di ch Lenin nhiu gp hn 10 ln so vi s nn
nhn ca ch Nga Hong trn nm 1906 l nm n p d di nht do phn ng chng
cuc cch mng 1905. Theo tc gi trong vng gn mt th k di ch Nga Hong k t
1825 n 1917, tng s ngi b git ch c 6,321 nn nhn. S ngi b tng vo t di
ch Lnin th trong 2 nm t 1919 ti 1921 tng t 16 ngn ln 70 ngn khng k
nhiu tri t a phng c ni ln ti 50 ngn trong ma thu 1921.
Phn 2 do 3 tc gi Stphane Courtois, Jean-Louis Pann v Rmi Kauffer m nhn,
ni nhiu v t chc Tam Quc T nh mt trong nhng "dng c chnh khuynh o
tnh hnh th gii. Theo cc tc gi, i hi k 2 ca Tam Quc T mi t c nn tng
vng chc cho t chc ny. Ti i hi k 2, Lnin t ra 21 iu kin nhng ngi c xu
hng x hi gia nhp Tam Quc T. Tam Quc T cng c nh ngha l "mt
ng quc t nhm ni dy v thc hin chuyn chnh v sn. Do , iu kin th 3 trong
s 21 iu kin nu r: "trong hu ht cc nc thuc chu u v chu M, cuc u
tranh giai cp ang tin vo thi k ni chin. Trong iu kin nh vy, ng i cng sn
khng c tin vo lut php tiu t sn na. Cn phi lp nn khp ni, song song vi t
chc hp php, mt phong tro b mt c kh nng hnh ng quyt nh phc v cch
mng vo thi im ca chn l. Thut ng thi im ca chn l c din gii l lc ni
dy lm cch mng v hnh ng quyt nh phc v cch mng l tham gia ni chin.
Chnh sch c p dng cho mi quc gia khng phn bit ch , k c nhng chnh th
dn ch cng ha v nhng ch qun ch lp hin.
Vi ci ng quc t c nh ngha nh th, c ch trng nh th, Lenin vn dng
cc ng Cng Sn ch hu v mi ng Cng Sn khc trn ton th gii nh mt li kh
sc bn thn tnh cc nc ln bang, tin ti b ch th gii. Cc tc gi nu nhiu s
kin xy ra ti cc nc vng Ban Nh Cn v ng u.
Ti Cng Ha Estonia, ngy 14-1-1920, trc khi rt lui v tht bi, Cng Sn git 250
ngi ti Tartu v hn 1000 ngi ti Rakvere. Khi Wesenburg c gii phng vo ngy
17-1-1920, ngi ta khm ph ra 3 m chn tp th vi 86 t thi. Ti Tartu, cc con tin b
bn ngy 26-12-1919 sau khi b p gy tay chn v c ngi b khot mt. Ngy 14-1-1920,
bn Bolshevik ch kp git 20 ngi trong s 200 ngi b chng giam gi Tartu. Tng
gim mc Plato b git vo dp ny nhng "bi v nhng nn nhn b nh ti bi bng
ba ru v bng sng nn cc k kh khn nhn din. (4)
Nhng v tn st d man nh th y dy trong cc chng sch.
Chuyn xy ra ti Trung Quc cng chn ng mi mun bo cha cho Mao Trch
ng l ngi yu nc c cng chng ngoi xm v nhng ng Tiu Bnh, Giang Trch
Dn vv khng cn l huyn thoi anh hng dn tc na. Nhng ti c do Trung Cng gy
ra trong cc cuc ci cch rung t (1947 -1952), trong i cch mng vn ha vvv
nhng cuc n p tn gio ti Ty Tng, bn git hng ngn ngi trong v Thin An Mn
(1991), tn st tn gio phi Php Lun Cng ... u c ghi kh y .
Nhng nhng chuyn xy ra ti Vit Nam gn nh khng c lu tm.
Trong cun sch ngt 860 trang, cc tc gi ch dnh 11 trang ni v c Ai Lao ln Vit
Nam. Ring Cam-bt c dnh 59 trang c l v con s 2 triu ngi b git chim ti trn
mt phn t dn s.
Ti c ca Cng Sn Vit Nam ghi trong my trang ny l iu c c th gii bit
qua tc phm ca Hong Vn Ch, Hong Hu Qunh, Dng Thu Hng, Bi Tn, V Th
Hin... nhng cng ch c ghi li vi thi ht sc d dt. Hong Vn Ch c lng c
na triu ngi b git trong ci cch rung t trong khi Jean Louis Margolin n o chn
con s 50 ngn v ni thm l ngoi ra cn c t 50 ngn n 100 ngn b bt b t. iu
ng ch l chnh J ean Louis Margolin cho bit c 86 phn trm ng vin ng Lao ng
(tc Cng Sn) nng thn b thanh trng cng vi 95 phn trm cn b khng chin chng
Php.
V ti c ny, mt cu cn b Cng Sn Vit Nam l Vit Thng phn tch trong
tc phm S Tch Con Yu Ru Xanh nh mt cuc thanh trng cng c hng ng ng
Cng Sn. Khong thi gian 1949-1950, rt nhiu ngi tham gia ng Lao ng do khng
bit r bn cht Cng Sn v ngh y l mt on th yu nc ang u tranh chng thc
dn. Nhng ngi ny phn nhiu thuc thnh phn khng ng phi hoc thuc cc ng
quc gia chp nhn tham gia chnh ph Lin Hip vi H Ch Minh t 1945-1946. S ny
rt ng nn t l 95 phn trm cn b khng chin chng Php b thanh trng l con s c
th phn nh ng thc t. V trong ci cch rung t, theo Vit Thng, nhng k ch cht
ng ra iu khin u t u thuc thnh phn ngu dt, cn c Cng Sn Vit Nam
gi l "r". Nhng phn t ny cho ti lc khng c iu kin d cc gung my chnh
quyn a phng thp nht cc cp x p, nhng c nhm cn b ct cn ca ng cng
sn y ra lm cng c loi tr nhng thnh phn b nghi ng khng hon ton trung thnh
vi ng. Vi khu hiu "Th git lm 10 ngi cn hn tha lm mt ngi v vi s h tr
tuyt i ca ng v chnh quyn, nhng phn t ny st hi hoc tng vo nh t bt k
ai b nh gi l thiu lng trung thnh tuyt i vo s lnh o ca ng v Bc.
J ean Louis Margolin nhc ti con s 95 phn trm cn b khng chin chng Php b
thanh trng trong ci cch rung t, nhng khng nu r c th ra sao. Ngoi v tn st
trong ci cch rung t, Margolin cp n v m tp th Hu hi Tt Mu Thn 1968
nhng ch nu con s thp nht trong nhng con s c ghi li l 3000 nn nhn trong khi
khng gii thch v nhng con s cao hn l 4000 hay 5000 tng c nu qua nhiu ngun
tin.
Tc gi xc nhn l khng c t m mu trong ngy Cng Sn nh chim S i Gn
nhng sau a ra con s 200 ngn ngi b giam gi theo xc nhn ca Phm Vn
ng. Tuy nhin v vic ny, tc gi ghi thm: "Nhng c tnh nghim chnh ni t 500
ngn n mt triu t nhn trong tng s dn l 20 triu.
Thi thn trng ca ngi cm bt l iu ng ca ngi nhng kh th chp nhn s
thiu nm vng v chnh vn c nu ra. Khuyt im ny khng ch khin gim gi
mc thn trng trong thi ca ngi cm bt m cn dn n s hiu bit sai lc v vn
ang mong c ph by.
C th l ti c ca Cng Sn Vit Nam trong sut na th k qua khng th gi gn
vo s nn nhn b st hi v t y theo cn nhc d dt ca Jean Louis Margolin qua cuc
ci cch rung t min Bc 1955-56 hay cuc tn st tp th ti Hu hi Tt Mu Thn v
s ngi b giam gi sau thng 4-1975 theo li ca Phm Vn ng.
Khi t vn thit lp h s ti c ca Cng Sn Vit Nam, bt buc phi xc nh r
mc tng quan v trch nhim ca H Ch Minh cng ng ch vi cc bin c ko di
sut hn na th k qua trn mt a bn bao trm t Hoa Nam qua khp ba x ng
Dng. Cc tc gi khng h nhn thy bn tay thc y cc cuc chin ko di ti Vit Nam
v din ra khp ba x ng Dng lin tc sut 30 nm k t 1945, khng h nh n thy
nhng th on tn c i vi ngi quc gia yu nc c chim quyn hnh khi din
ngay t gia thp nin 20, khng h nhn thy cnh a y m dn chng Vit Nam phi
chu ng di gng cm thng tr ca bo quyn m mc c cc ang cn l thc t phi
din trn khp lnh th Vit Nam, cng khng h nhn thy ngay c ti c tn st 2 triu
ngi Cm Bt cng c phn trch nhim ca Cng ng Vit Nam v tp on Khmer
ban u ch l mt b phn ca ng ny...
Thiu ci nhn cn thit nn cc tc gi b qun nhng con s nn nhn b st hi
trong hai cuc chin, khng ghi ni nhng thm cnh b y a ca ngi dn Vit Nam v
c bit l khng nu r c con s nn nhn b mnh trn bin ng hay gia rng ni
pha Ty c trn thot khi i sng ngc t ngt ngt ca ci x hi do Cng Sn Vit
Nam to dng...
Khuyt im c th khi t s thiu cc ngun ti liu thng k kh tn khin ngi
cm bt vi thi thn trng bt buc khng th lm khc hn c.
Khuyt im c th do chnh ngi cm bt cha gt ra ni nh kin sai lm do
nhng lun iu tuyn truyn Cng Sn c nhc li lin tc hn na th k qua dn ti
nhng nh gi lch lc v mi bin c.
Khuyt im cng c th do cch lm vic my mc ca ngi cm bt lun da vo
cc ti liu chnh thc c xut x l cc c quan, on th ng quyn nn t t vo th
b lng gt bi nhng tnh ton xuyn tc v bp mo mi s thc.
D khi t cn ci no th khuyt im ny vn hy hoi gi tr ng gp ca tc phm
theo mong mi ca chnh cc tc gi. Bi v khi a ra tc phm trn, chc chn cc tc gi
khng mong g hn l c thy ton th nhn loi cm phn nhng th lc ti c s cng
chung sc xa tan bng m Cng Sn bt k ni no nh sng t do dn ch c th
chiu sng cuc sng ca mi dn tc.
c mong c th thnh thc t ti Vit Nam khng, khi m hu ht nhng ti c ty
tri ca Cng Sn Vit Nam u c vi lp?
Stphane Courtois, ch bin, l ngi ph trch phn II cng vi 2 tc gi khc, cng l
ngi vit on m u v phn kt lun. Trong phn kt lun, tc gi th tm li gii p
cho cu hi t t "Ti Sao?. Tuy cha hon ton hi lng v li gii p ca chnh mnh,
tc gi cng gip ngi c mt s d kin c th gii thch ti sao th k 20 li l mt
th k ca bo lc, khng b, git chc kinh khng nht trong lch s.
Trc ht, tc gi nu ch trng dng bo lc cch mng ca Marx v khu hiu "V
sn th gii hy on kt li trong Tuyn Ngn Cng Sn cho rng Mc c mt phn
trch nhim. Nhng theo tc gi, trch nhim chnh l Lenin v cc ng ch trong nhm cc
oan Bolshevik a S, nht l Stalin, k ngay t nh chu nh hng ca nhng bng
ng git ngi. Tc gi trng dn thm trng hp Nga Hong Ivan git con, v khi mi 13
tui cho ch x xc v th tng ca mnh, trng hp Nga Hong Petro cng t tay git
con ... cho rng bn tnh ngi Nga tn c...v ghi li li ca Maxim Gorki kt ti nhm
Bolshevik xc nh lp lun ca mnh: "S tn c lm ti kinh ngc v lun giy v
tm t ti sut cuc sng. Gc r ca s tn c ca loi ngi l ci g? Ti ngh nhi u
v iu ny v vn khng sao hiu ni Nhng nay th, sau s in khng khng khip ca
cuc chin chu u v nhng bin c m mu ca cch mng ti b buc phi nhn ra
rng s tn c ca ngi Nga khng bin chuyn cht no. Nhng hnh thc ca n vn y
nguyn. Mt phng vin thi s khong u th k 17 ghi li rng trong thi y nhng
hnh thc cc hnh tra tn c thc hin nh sau: "Nht thuc sng vo y ming, ri
chm la. K th b nht thuc n vo h mn. Ph n th b khot l ni v, x giy thng
qua nhng vt thng ri ct li treo ln. Trong nhng nm 1918-1919 ti cc vng
Don v Urals ngi ta cng hnh hnh theo kiu . Ngi ta nht thuc n vo hu mn ri
cho n tung ln. Ti ngh ngi Nga c cm quan c o v s tn c cng ging nh
ngi Anh c cm quan c o v s hi hc.
Maxim Gorki ni n hai nm 1918-19 l thi k Lnin va ln nm quyn (t ngy 7-
11-1917, vn gi l cuc cch mng thng 10 theo lch Nga). Courtois cng ghi rng lin
ngay sau khi nm quyn, Lenin lp tc bt ng p dng bo hnh: "Lnin thit lp mt ch
c ti chuyn ch sm biu l s khng b m mu t bn cht. Bo lc cch mng nay
khng cn nhm mc ch t v chng lc lng Sa hong, v n bin mt t my thng
trc ri. Nhng y l bin php tch cc ch ng nh thc dy c mt nn vn ha tn
bo, c c chm ngi cho s bo hnh tim n ca cuc cch mng x hi. Mc du cuc
khng b ch chnh thc khi mo ngy 2 thng 9 nm sau, nhng trong thc t n c
ngay t thng 11 nm 1917.
Tc gi dn li Yuri Martov, lnh t nhm Menshevik Thiu S vit vo thng 8-
1918: "Ngay khi mi ln cm quyn, tuyn b bi b n t hnh, (th m) nhm a s (5)
lin bt u git." Ngy 6-9-1919, sau khi hng lot tr thc b bt gi, Gorky gi cho Lenin
mt bc th gin d ni: "Hc gi cn c i i mt cch knh cn. Nhng nay mun
gi ci da, chng ta li cht ci u, ph hy b c ca chng ta. Lnin tr li: "Chng
khng phi b c ca quc gia. Chng l cc phn. (6)
Sau khi thnh cng trong vi c nm chnh quyn, Lenin coi nhng g tin on v
cch mng, v v sn v trt t x hi u ng v nhng l thuyt, h ca ng ta tr thnh
tn iu bt buc mi ngi phi tin theo, mt th chn l ph qut. V vy, t c mc
tiu ti hu l a v sn ln nm quyn chuyn chnh khp th gii mi phng tin u tt,
k c bo lc. Tt c nhng ngi ni ngc, i ngc tn iu trn u b coi l chng
ngi cn tr kh v tr kh ch cn gn cho ci nhn t sn. Phi tn dit t sn v t sn
l k th ca v sn theo l thuyt Cng Sn. Phng thc dit tr chng ngi c
Stalin tip ni khi thay th Lenin. gi vng quyn hnh, Staline thanh ton cc chng
ngi bng cch tiu dit tt c ng ch ca mnh nh Kamenev, Zenoviev, Trotsky...
Tc gi dn li mt cn b Cng Sn Nga c ngun gc v sn thc s l Alexander
Shlyapnikov pht biu ti i hi 11 Cng ng Nga: "Hm qua ng ch Lenin khng
nh ti nc Nga ny khng c giai cp v sn theo ng ngha Mc -xt. By gi ti xin
php chc mng ng ch c th xoay s thc hin mt nn chuyn chnh v sn nhn
danh mt giai cp khng thc s hin hu!
Cu ni din t tuyt vi kh nng vn dng mt phng tin thnh cng v tc gi
kt lun: Kho lo x dng biu tng ca v sn l iu ph bin trong mi ch Cng
Sn u chu, trong th gii th ba v c Trung Hoa, Cuba. Ch cn nu danh ngha v
sn, bt k c giai cp ny hay khng, ngi ta c th a ra hng lot chiu bi nh cch
mng v sn, bo v giai cp v sn, thit lp ch chuyn chnh v sn trn khp th gii
... v t c th dng mi bin php k c bo lc mc khng khip nht t mc
tiu "chnh ngha" nu. Cng nhn danh v sn l giai cp ng o nht, ngi cng
sn loi tt c phe chng i bng cch gn cho ti danh t sn, phn cch mng, phn
ng, tay sai quc vi hm ngha ht sc co dn... mc tnh chm git, mc tnh phm
ti c ty tri chng nhn loi trong s yn tm l ang thi hnh mt s mng cao c .
Tc gi din gii thm: "Lnin trng dn Engels, ni r ci (thm ) g trung
tm t duy v hnh ng ca mnh: "Thc ra nh nc ch l b my m mt giai cp dng
hy dit giai cp kia (7)
Trong Cch mng v sn v k phn ng Kausky, Lenin cng vit: "Chuyn chnh l
quyn lc da trc tip trn sc mnh v khng b hn ch bi lut php no. Nn chuyn
chnh cch mng v sn l quyn lc ot c v duy tr qua s dng bo lc ca giai cp
v sn chng li giai cp t sn, l quyn lc khng b hn ch bi bt c lut php no.
C l l l do khin cc ch cng sn trn khp th gii u tn bo, c c? Tc
gi dng cu t hi gii p ch WHY c dng lm ta cho phn kt lun ca mnh.
Cui sch, Stphane Courtois nhc mt nhn chng l Aino Kuusinen tng k rng
ti thnh ph Moscow him thy mt gia nh no khng chu s bch hi di hnh thc
no . Nhng chng ai dm h rng.
S s hi n su vo tm tr mi ngi.
ng tic l cc tc gi Le Livre Noir du Communisme khng tm c hi lng
nghe ting ni ca hng triu nhn chng nh th ti Vit Nam.

CH THCH
CHNG 18
________________________________
(01) Le Livre Noir du Communisme: Crimes, Terreur, Rpression do Robert Laffont, S.A, Paris xut bn ln u
nm 1997. Ban u c tt c 11 tc gi cng vit do Courtois Stphane ch bin. Khi sch em in 5 ngi xin
rt tn do p lc sao nn ch cn li 6. Nhng ngi rt tn ni ch bin Courtois i qu xa khi ngh
a cc ti phm Cng Sn ra ta n quc t, tng t ta n Nuremberg tng x c Quc X. Cun sch
c dch ra khong 30 th ting, bn 700, 000 bn tnh n thng 9-2002. Bn dch Vit ng mang ta
Hc Th v Ch Ngha Cng Sn ca nh bo H Vn ng pht hnh cui nm 2002 ti Hoa K. Trong bn
dch Vit Ng, dch gi thm phn Ph Lc v Ti c Cng Sn ti Vit Nam. Chng ti trch dn tc phm
ny theo bn Anh ng ca Jonathan Murphy v Mark Kramer.
(02) Trong phn IV v Chu, on kt, ng tc gi Jean Louis Margolin vit rng ch ca ng Tiu Bnh
tuyn b cuc cch mng vn ha ca Mao Trch ng tn st 100 triu ngi, nhng Margolin vn qu
d dt ni 1 triu l kh tin.
(03)-(04)-(07) SD tr. 178, 275-278, 741
(05) Ting Nga l Bolshevik ch nhm qu khch, theo Cng Sn ca Lnin.
(06) Chng ta bit, do cu ny m v sau nhiu lnh t Cng Sn bt ch c ni theo, trong c Mao Trch
ng v H Ch Minh.

* Chng 19*
JOSEPH BUTTINGER
v Vietnam: The Unforgettable Tragedy

J oseph Buttinger (1906-1992), ngi c gc o, tng l ch tch Ban Chp Hnh
ng Dn X o Quc khi mi 28 tui. Nm 33 tui sang M v 4 nm sau thnh cng dn
M.
ng vit nhiu tc phm v Vit Nam trong c Con Rng Nh, lch s chnh tr
Vit Nam (1958), Dn thiu s Vit Nam (1961), Con Rng Nghnh Chin: Lch s
chnh tr Vit Nam (1967), Con Rng thch u: Lc s Vit Nam (1972). Vietnam:The
Unforgettable Tragedy Vit Nam: Thm kch khng th qun (1977), c bit l bi Lch
s Vit Nam vit cho t in Bch Khoa Britannica c ti bn ti 15 ln tnh n nm
1967. Ch vi s sch trn c th ni ng l hc gi chuyn v Vit Nam.
J oseph Buttinger ch c hc qua 6 nm tiu hc. S nghip vn hc ca ng l do t
hc m c. Cun Vit Nam A Dragon Embattled m chng ti t m dch l Con Rng
nghnh chin (hai tp) dy 1300 trang kh ln biu hin xu hng x hi mnh m ca tc
gi.
Sau 1954, Joseph Buttinger l ngi nhit tnh ng h tng thng Ng nh Dim, coi
l mt php l chnh tr, nhng sau khi khng thuyt phc c Ng nh Dim ci cch x
hi mt cch trit nh mnh mong mun v cng mt phn v ch Ng nh Dim chuyn
quyn, khng chu dnh mt vi b trong chnh ph cho cc nhn vt i lp nh Nguyn
Tn Hon, Phan Quang n (1) ...ng quay ra ch trch Ng nh Dim v bnh vc H Ch
Minh, c v cho cuc cch mng x hi ca min Bc. ng ch cc chnh ph M dt
lch s Vit Nam l nc tng nh thng Mng C th k th 13, cho nn sa vo
vng ly chin tranh, ri s thm bi.
y l iu c Neil Sheehan lp li sau ny.
Trong Vietnam: The Unforgettable Tragedy, (2) Buttinger nhc li li Ng nh Dim
ni vi ng m ng bo l khng bao gi qun rng nhng ngi Vit quc gia chng
ti tt c u theo mt ch ngha x hi no , ri ht li ca ngi Cng Sn Vit Nam c
mt sc mnh vt xa mi ng cng sn trn th gii. Tc gi bo l nh c thin ti
chnh tr ca H Ch Minh: Chng nhng ng (H) c kh nng thch nghi mt hc thuyt
pht sinh t phng Ty cng nghip ha vi nhu cu ca mt nc nng nghip chu.
M quan trng hn na, ng ta c ti lm cho dn tin rng ng ta khng thua bt c ai v
lng yu nc, v rng c lp quc gia thc s ch c th t c di s ln h o ca
Vit Minh. (3)
Tc gi ca ngi H Ch Minh cn Tit hn c Tit v a ra nhng l do c v hp
l, nu khng nhn vn mt cch bao qut t lch s ti ch thuyt v chin lc cng sn:
Khng c o tng no v Cng sn Vit Nam, ti c th i xa hn na ni rng v
nhng l do thc bch ca lch s, H Ch Minh rt c th tr thnh mt ngi theo ch
ngha Tit hn c chnh Tit (4) C im ca lp lun trn c tc gi nu r: Khi tr
thnh cng sn vo nm 1945, Vit Nam khng nhn c m cng khng cn ti bt c
s vin tr no ca mt nc Nga xa xi. Hon cnh lch s c th ca Vit Nam, hon
ton khc hon cnh nhng nc ch hu ng u, to ra mt nc Cng sn u tin
khng l thuc vo th lc Lin X sng cn, tr phi b ngoi xm.
Tc gi cc lc kch chnh quyn M, ch t tng thng, ngoi trng n cc dn
biu ngh s u ngu dt, v coi cuc chin ng Dng l cuc chin chng cng. Tc gi
dn li tng thng Truman tuyn b vo thng 5-1951 nh mt bng chng cho lp lun ca
mnh: Cuc tn cng ca cng sn vo ng Dng b chn ng bi nhn dn t do
ca ng Dng vi s tr gip ca ngi Php. Sau , tc gi vit tip: Huyn thoi
rng cuc chin m Php khai mo vo thng 9-1945 l do cng sn xm lc c ph
bin chng nhng bi tng thng, ngoi trng m c quc hi cng ng thanh tn thnh
ng h Php. Tc gi nu ch danh nhng ngi m ng cho l khng hiu bit g trong
c cc ngh s J. F. Kennedy, Mike Mansfield. Ring v ngoi trng Dean Acheson l ngi
m ngy nay ai c ng ca tng l sng sut, nhn xa trng rng b tc gi ch thm t:
Khng mt ngi Php no ngu xun n i xa nh Dean Acheson khi vit trong bn tin
b Ngoi Giao ngy 13-2-1950, rng H Ch Minh l k t th ca nn c lp bn x.
Trong khi ngay i phng cng phi nhn nhn ng H l hin thn ca s nghip chng
thc dn. (5)
Khng r sau khi ng u v Lin X tan r , tc gi c cn duy tr quan im ca
mnh khng, mt quan im gn nh do Cng Sn Vit Nam a ra vi nhng lp lun ch
yu:
Th nht, Vit Nam thc s c lp v lm ch ton quc t ngy 2-9-1945, nh
Vit Minh lnh o tt. Sau b Php xm lng vi s vin tr ca M.
Th hai, nc Vit Nam l mt. Hip nh Genve khng chia lm hai nc m ch
tm thi chia lm hai khu vc qun s.
Th ba, chnh ph Si Gn ngoan c, khng chu t chc tng tuyn c theo hip c
Genve 1954 qui nh, v thy mnh yu th, bit th no cng thua. V nh vy l vi phm
hip nh quc t.
Th bn, M trc gip Php xm lng Vit Nam cho nn khi gip Vit Nam
Cng Ha, khng phi chng Bc Vit xm lng m l ng h mt chnh quyn thi nt,
khng c c s php l.
Th nm, Bc Vit khng xm lng v ch gip ngi min Nam lt mt chnh ph
thi nt, mt lng dn.
Lun iu trn khng ch ring Buttinger m cn nhiu tc gi khc lp li khin ngi
c Vit Nam khng th ngh ti li l m Buttinger dnh cho chnh gii M. Trong lc
x v chnh gii M ngu dt, khng hiu bit g v thc t v lch s Vit Nam, Buttinger
ghi sn nhng li x v dnh cho chnh bn thn v ht thy nhng ngi cm bt tn thnh
lp lun ca mnh. Nim t ho v s hiu bit ca Buttinger v nhng ngi cm bt ny
gi nhc nim t ho ca hng ngn cn binh Cng Sn Vit Nam v con ng chnh ngha
m h theo ui di s lnh o ca Bc H em li i sng t do no m cho t
nc! Sc mnh ca ti tm qu l phi thng v c th t ti mc bin nhng k ang m
mm trong bng m vn thy mnh thnh thang bc i gia vng tri chi la nh sng.
Chng IV, tc gi tip tc lm ci vic t tha m bng s trng dn ri bnh lun li
tuyn b ca hai chnh khch M v cuc chin Vit Nam. Ngi th nht l Ronald Reagan
v ngi th hai l cu i s M ti n John Kenneth Galbraith. Reagan tng l thng
c California ni chng ta thua v chnh ph Lin Bang khng cho php chin s ca ta
thng. Tc gi ghi li cu tuyn b trn v ph phn:...trong chnh trng, mt b c tt,
nu b chi phi bi thin kin v thc h c th d dng tr thnh mt b c ti.
Trc khi th hi cui cng, c th tc gi kp thy b c ti ca Reagan hot ng
ra sao khin khi ng u sp v Lin X tan r cn b c tt ca nh phn tch chnh tr
Buttinger b thin kin chi phi th no.
V John Kenneth Galbraith, Buttinger trch li ng ny vit trn t Nu c Thi Bo
ngy 12-7-1975: Cc bn s hi ti sao i vi H Ni, Nga v Trung Cng x hay hn ta.
Cu tr li l h khn ngoan hn: H khng gi qun ti Vit Nam.... cho nn h khng b
ui v h c u m b ui. Tc gi bnh lun: Ti mun thm rng mt trong ba l
do h khng c mt l v Vit Nam khng cn c h. (6)
Buttinger vit Vietnam: The Unforgettable Tragedy trc khi Hong Vn Hoan cho ra
cun hi k Git nc trong bin c. Vi t cch nguyn y vin B Chnh Tr ng Cng
Sn Vit Nam, nguyn Ph Ch Tch Quc Hi, nguyn i s Vit Nam Dn Ch Cng
Ha Bc Kinh, th h thn tn ca H Ch Minh, tng gp cng lp ng cng sn
Xim...v l ngi sng bi H Ch Minh, vn ht li ca tng H Ch Minh, vn bm cht
ch ngha Mc, vn trung thnh vi ng, Hong Vn Hoan ch chng L Dun nn b x t
hnh vng mt phi bn o sang Trung Quc. Nhng Hong Vn Hoan tit l l H Ch
Minh tng yu cu Trung Quc phi sang Vit Nam trn ba trm ngn qun. (7)
i vo chi tit vic ny, V Th Hin trong m Gia Ban Ngy ghi li cm gic
au lng trong thi gian cng tc ti vng Vit Bc, thy dn chng b xua ui d man
khng cho lai vng gn nhng v tr ng qun ca qun Trung Cng. (8) Thm na, l no
Buttinger khng bit chin thng in Bin khng do ti ch huy ca V Nguyn Gip m l
do hai vin tng Trung Cng Trn Canh v Vi Quc Thanh. Hai vin tng ny c mt
bn cnh V Nguyn Gip t 1950 iu khin cc cuc phn cng qun Php chin
trng bin gii trong nm . Cng Sn Vit Nam khng cn Cng qun Lin X v c
mt Cng qun Trung Quc.
Nhng cha phi l im chnh.
im chnh l v cuc chin tranh m Cng Sn tin hnh bt c chin trng no, t
ng sang Ty, khng bao gi l cuc chin thun ty qun s. N bt ngun t chiu bi
u tranh giai cp ton cu ch yu l chiu bi chin tranh thc h, ly tuyn truyn lm
v kh quyt nh.
Vi tnh cht ny ca cuc chin, nhng ngi cm bt nh Joseph Buttinger, France
Fitzgerald, Stanley Karnow, Anthony Lewis, Neil Sheehan vv... hp thnh o qun nh
mn khng cng v cng c lc cho Cng qun Lin X v H Ni. o qun ny khng
h trc din i u trc mi sng trn trn tuyn m np ln pha sau lin tc tn cng
vo ngun h tr sinh t l nhn tm bng nhng li l xo tr, nhng mu m lng gt ti
tin nhm kch ng v dt dn d lun nghing v mt pha. o qun nh mn khng
cng ny c sc mnh ln hn bt k o qun cm sng no n n khi c n trong tay tt
nhin H Ni khng cn Cng qun Lin X c mt .
im gy thc mc l ht thy nhng ngi cm bt ny chc chn khng bao gi chu
t cuc sng bn thn v gia nh h vo bt k x hi Cng Sn no. Mt s ngi cn
khng ph nhn Cng Sn l tai ha ln hn c tai ha c Quc X. Th nhng, hng ngy
vi cy bt trong tay, h vn say m thc mi do c c m ln vo sau lng nhng ngi
phi em xng mu ra ngn chng tai ha Cng Sn.
ng c thc y hnh vi ny l g?
Nhit tnh cao gy nn tm trng bt bnh do tnh thiu hiu qu ca nhng ngi
chung ch hng hay nhu cu v k y con ngi xung y vc tham sn si tr thnh
hin thn ca thm kht, k v th hn trong m qung hn mt? Bi v, nhng ngi nh
Buttinger vn lun i din vi khng t s kin chng t cch lp lun ca mnh l v cn
c nhng vn khng khng ni ngc vi thc t.
Trong tc phm A Dragon Embattled, ni v vic thnh lp Mt Trn Lin Vit ngy
27-5-1946, Buttinger vit:Trung tm sinh t ca Lin Vit d nhin l Vit Minh. Thc ra
Lin Vit chng l g khc hn l mt th siu Vit Minh. K no t chi khng chu tham
gia Lin Vit s b t co l chng c lp dn ch v b dn cho nhn hiu phn ng, c
th b git ...V th, cc ng X hi, Vit Nam Quc Dn ng, Vit Nam c Lp ng
Minh Hi ... u trong mt trn Lin Vit. (9)
D nhn r ci cn bn hp tc man tr, Buttinger vn tip tc cng kch mt t chc
tiu biu ca nhng ngi Vit Nam yu nc l Vit Nam Quc Dn ng, mt t chc m
bt k ngi dn Vit Nam no thi im cng khng qun nhng ng gp xng
mu qua 13 lit s tun quc ti Yn Bi ngy17.6.1930. Buttinger ln ting kt n Vit Nam
Quc Dn ng l mt bn bt ti v bt lng v khng chu cho chnh ph H
Ch Minh tuyn chin vi Php. Tc gi c v mun din t cc on th quc gia thiu tinh
thn yu nc so vi ngi Cng Sn, nhng ngay sau , tc gi li kt n Vit Nam Quc
Dn ng c hnh vi bo ng tn cng ngi Php ph hoi cuc hu chin v ni v
kh nng khai thc tnh th ca ngi Cng Sn: ... Nhng cuc tun tiu hn hp Php-
Vit Minh c thnh lp gi trt t v phng bo ng chng Php thm na. Nhng
mi ch l bc u. Nhng bc tip theo cho thy Vit Minh nhn ra rng y l dp
tt h tiu dit cc ng thn Trung Hoa, v ngi Php vn coi phe quc gia khng th
tha hip cn t hn phe cng sn chu hp tc nn quyt nh ng h Vit Minh trong vn
ny. Nhm mc ch loi tr k th khng cng sn, Php tr thnh ng minh tm
thi ca Vit Minh. (10)
Tc gi gn nh tn tr vic H Ch Minh k c bn tm c Modus Vivendi vi b
trng Php Quc Hi Ngoi Marius Moutet, d tm c cn bt li cho Vit Nam hn c
bn Hip c S B 6-3-1946, v ch nhm gi th din cho c nhn H Ch Minh.
iu c ghi nhn y l thi gian H Ch Minh qua Php to c hi cho cc th
h hon tt vic loi tr khi chnh quyn nhng thnh phn khng Cng Sn:iu khin
ng H vui l tay chn ca ng tiu dit c nhng ng phi thn Trung Hoa (11) v
m rng ng k cn c t chc ca chnh ph.
Tc gi t ra nm vng hng v mu tnh ca H Ch Minh v chnh ph v Quc
Hi th nht ca Vit Nam cui nm 1946, nht l v vai tr ca V Nguyn Gip c tc
gi ca ngi. Tc gi din t nh H Ch Minh ch chp nhn nhng chuyn ri nhng
cng c v nh tn dng H khn kho v v chnh ngha dn tc thc y th h
thanh trng tt c nhng phn t chng i nguy him. Nh th, khi t hi ngh
Fontainebleau tr v ngy 20-10-1946, H Ch Minh nm li quyn hnh trong th trn
vn hn. Trong iu kin thoi mi ny, Quc Hi c triu tp bu chnh ph mi v
son tho hin php.
Bn Hin Php c thng qua ngy 8-11-1946 c tc gi tm lc: ... Nhng
quyn t do i vi ton dn, c mt s k khng c hng. l nhng k phn
ng, Vit gian, bn hp tc vi Php, nhng k gy ri, v nhng k th khc ca nhn
dn, tm li bt c ai c hot ng chnh tr b Cng Sn coi l c hi cho chnh ngha quc
gia m Vit Minh, v sau ny l Lin Vit, l ngi bo v v chnh tr v t chc. (12)
i hi thng qua Hin Php ch c 291 dn biu trn tng s 360 dn biu hin din.
ng nht l nhm mnh danh c Lp gm 90 dn biu. ng Dn Ch c 45. ng X
Hi mi thnh lp trc 3 thng c 24. l nhng ngi ng tin cy v ng h Vit
Minh. Pha Vit Minh ch c 80 ngi.
Tc gi vit: Cng Sn mun ch c ng c quc hi a ng chp nhn. Mt
nhm Mc-xt gm ton nhng ngi cng sn c mi ngi bit r ch c 15 ngi.
Nhng l nhng ngi c thc ti him c, v chnh h dn dng v iu khin mi s.
C ngha hn na l trong s 70 gh dnh cho phe i lp, c ti 33 ngi vng mt, ch
cn 37. Nhng dn biu i lp hin din b cng an chm theo di, quan st, nhiu ngi b
bt v buc ti, nhiu ngi b khm nh trong khi quc hi ang hp. Khi tm ngng hp,
trong s 37 ngi ch cn 20 hin din v trong s 20 ngi ny ch c 2 ngi can m
gi lp trng chng i mnh m, b phiu chng (13)
Hai phiu chng l phiu ca hai dn biu Nguyn Vn Thnh v Cung nh Qu. Sau
, mt ngi b bt, mt ngi phi b trn.
Tc gi ghi r trc khi quc hi hp t ngy, V Nguyn Gip bt giam 200 th
lnh i lp v git mt s ngi trong c V nh Chi, mt cy bt ni ting ca t Vit
Nam, c quan ngn lun ca Vit Nam Quc Dn ng.
Tc gi cn nu trng hp nhiu ngi khc b git do khng tn thnh Vit Minh vi
chi tit v tng ngi, trong gm c:
Bi Quang Chiu, ngi sng lp ng Lp Hin, cng i Php trn chuyn tu m
H Ch Minh lm ph bp nm 1911.
H Vn Ng, ng trng ng c Lp, y vin Mt Trn Thng Nht.
Nguyn Vn Sm, Khm Sai triu nh Hu Nam K
Phm Qunh, hc gi, i thn v c vn ca Bo i. Tc gi gi Phm Qunh l
nn nhn ni ting nht ca Vit Minh.
Ng nh Khi, anh rut tng thng Ng nh Dim, b gi t cng vi con l Ng
nh Hun.
Hunh Ph S, theo tc gi, l nh tin tri, sng lp v gio ch Pht gio Ha Ho,
chng nhng b git m cn b phanh thy, nm i mi ni mt chi th tn khi tn th
v lp n thing.
Trng T Anh, ng tr ng i Vit Quc Dn ng b Vit Minh bt ma h
1946, trong chin dch lng dit i lp v khng bao gi thy tm tch u na.
T Thu Thu m tc gi bo l do Trn Vn Giu cho phc kch v git, sau khi Trn
Vn Giu i thm H Ch Minh tr v. Tc gi gi Trn Vn Giu l k theo ch ngha Stalin
thun thc nht a Stalinist of the purest water.
Trn Quang Vinh, lnh t Cao i, sut b git v kp trn thot.
Trn Vn Pht v Nguyn Vn Thoi, hai ngi c xu hng Nam K t tr. ng
Pht b git ngy 29-3-46 v ng Thoi ngy 3-5-46. (14)
D khng t v kt n th on tn bo ca H Ch Minh v Cng Sn Vit Nam i
vi nhng ngi yu nc khng tn thnh Cng Sn, tc gi cng khng th chi b thc t
l ngn c Cng Sn khng li cun ni qun chng.
Tc gi vit: Nhng khng ai hn H bit rng cuc chin u cho c lp khng th
tin hnh di ngn c Cng sn. Lp mt nn c ti cng khai ca ng cng sn s ch
lm sp ta nh chnh tr ti tnh qua nhng ngi cng sn hon ton khng ch
phong tro yu nc. Ch cng trin khai theo chiu hng c quyn, c ng, cng
cn c mt b ngoi trang trng theo nghi l v b mt trang tr bng nhng nh ch dn
ch. Bn hin php trnh quc hi duyt y c v kiu theo mc ch y v c
thng qua ngy 8-11 bng 240 phiu thun, ch c hai phiu chng.
Khng ai ngn cm Buttinger theo ui hng ring ca bn thn tip tc ngng
m mu ngi H Ch Minh, nhng hng triu oan hn Vit Nam vt vng t bin c ti
rng su sut na th k nay khng th chp nhn s gn ghp trng trn v ngc ngo
rng cc hnh vi ca H Ch Minh l v dn v nc.
C th Buttinger s khng bao gi c thi ny trong trng hp Tng Thng Ng
nh Dim chp nhn nhng ngh ring m ng ta nu ra vo lc ?
Nu s vic din ra ch v th th thi m Buttinger biu hin l mt kha cnh ng
bun trong tnh cch ca con ngi.

CH THCH
CHNG 19
_________________________________
(01) ng can thip vi Ng nh Dim cho ch danh hai ng ny v c th t qua li vi ng Dim rt chi tit v
vic ny. Trong tc phm Vietnam the unforgettable Tragedy (trang 68-69) tc gi cho ng bn chp
nguyn vn hai trang u v cui ca bc th rt di do th tng Ng nh Dim nh my bng ting Php
ngy 29-5-1955 gi tc gi vi t cch ring.
(02) Horizon Press, New York, 1977
(03) SD tr. 19
(04) SD tr. 26, nguyn vn: better Titoist than Tito himself. Lnh t Nam T Tito theo Cng Sn, nhng khng
chu s chi phi ca Stalin, t 1948 tch khi khi cng sn quc t v nhn vin tr ca th gii t do.
(05) - (06) SD tr. 28, 167
(07) Xem Git nc trong bin c, tr. 345
(08) Xin xem m Gia Ban Ngy, tr. 229
(09) A Dragon Embattled, tr. 400, nguyn vn: The vital center of Lin Vit was of course the Vit Minh....
(10)-(12)-(13)-(14) A Dragon Embattled, tr. 402, 407, 403- 405, 408- 409
(11) Ch cc ng i Vit, Vit Nam Quc Dn ng, Vit Nam Cch Mng ng Minh Hi.

* Chng 20*
DOUGLAS PIKE
v History of VN Communism

Douglas Eugene Pike (1924-2002), hc gi chuyn v cc vn Vit Nam v c 7
tc phm v ti ny. ng vit v coi nh s am m mun cho ngi c hiu v Vit
Nam. Cc tc gi sau ny vit v Vit Nam hoc v cc lnh t Vit Nam nh Ng nh
Dim, H Ch Minh u tham kho sch ca ng. Tc phm u mang ta Viet Cong, 492
trang kh ln (1). Tc phm th hai l tc phm c cp, History of VN Communism,
1925-1976 Lch S Cng Sn Vit Nam (2) .
Trong cun Viet Cong, Douglas Pike vi t v H Ch Minh: Thi hin i, trn th
gii khng c lnh t no b n nh H Ch Minh... Ti t chc ca ng H ngay t thi y
(gia thp k 20) vo giai on pht trin cao. ng ta tp hp xung quanh mnh tim
nng ca tui tr, dy h cch in truyn n vit tay, iu khin nhng cuc mt-tinh ln, xi
gic cc cuc nh cng v tin hnh nhng cng tc tuyn truyn khuy ng qun chng
khc. (3)
Hn chc trang sau, tc gi ni r hn v ti t chc ny, ng thi trnh k thut
loi tr(!) m H Ch Minh vn dng nh ph kho lo cc ng quc gia i
lp: Thin ti s mt ca H l t chc. Ngay nhng ngy u, khi cn lm vic vi
Borodin Hong Ph (4), ng ta say m bi t chc x hi, v r r ng nhng t bo c
cu b mt ca cng sn trong bng ti li cun ng hn l duy vt bin chng, chng
hn. Hu ht nhng thng li chnh tr ca H trong thi k tin Vit Minh l kt qu ca ti
t chc: to dng, s dng v a ra nh sng mt cch thun li mt chui nhng t chc
mt trn thng nht, ci sau bao gi cng cao hn ci trc, mi ci u tng cng quyn
lc ca ng, m rng thm s ng h ca c s qun chng v loi tr i lp (rivals). K
thut (loi tr) ny gm c vic bao ly t chc i lp a n vo trong mt cng ng x
hi rng ln hn nh mt phng cch lm lu m cn cc ring ca n v nh mt mn
m u cht mt u, khng cn lnh t nn phi tan r....
C l c th kt lun khng s sai lm l Vit Minh khng tan r m cn pht trin
mnh trong nhng nm sau th chin II l nh ti t chc ca lnh t. V Nguyn Gip c
th l thin ti v bo lc, Trng Chinh l l thuyt gia uyn bc. Nhng chnh s vn dng
c t chc xut sc ca H Ch Minh a ti thng li r rt.
D ngng m ci k thut loi tr thanh ton nhng ngi khc chnh kin hu to
th c tn, tc gi cng khng th ph nhn mt thc t l tnh xo tr v tn bo trong cc
th on ca H Ch Minh. Tuy nhin, trc mt tc gi, vic thi th cc th on xo tr v
tn bo cng l mt ti nng i ti kt lun: ...H lun lun chng t l k i ti v xo
tr v tn bo, cng nh v t chc.
Cho nn, tc gi khng t thnh vn phn xt tnh cch con ngi H Ch Minh
qua hnh ng ca Cng Sn Vit Nam i vi nhm T Quc T theo ghi nhn ca tc
gi: Theo cc ngun tin ng tin cy, ngy th chin 2 bng n (1-9-1939) c k trao cho
mt thm Ty Si Gn y danh sch ca nhm T vi b danh v a ch ca tng
ngi k c ni c tr a phng trn ton quc. Ch trong vi gi cnh st Php tm
ht cc lnh t y i New Hebrides, New Caledonia, Madagascar v nhng thuc a khc
ca Php xa ng Dng... Sau ny nhiu s gia v cc chuyn gia v chnh tr qu quyt
ch c CS Vit Nam c ti liu v kh nng lm mt vic c tnh tnh bo chin thut .
Nhng dng nh chnh Douglas Pike vn khng tm c an lng thc s trong ci
nhn ca mnh v nhn vt m mnh ngng m.
T nhng iu c m t l ti nng thin ph kia c l vn ni ln mt thc y m
h no khin tc gi bt rt phi c tm cch t gii ta.
V, tc gi tm ti trc ht vi nhng th lc mnh chi phi mi hnh ng
ca H Ch Minh.
Trong History of VN Communism, tc gi trng dn ch th ca Quc T Cng Sn gi
cho cc ng Cng Sn ng Dng ngy 27 -10-1929, trong c o n: Ch nhng
nhm hay t chc no chp nhn hon ton nhng ngh quyt ca y ban trung ng Quc
T Cng Sn (Comintern), v ca Quc T Cng Sn mi c th c nhn nhn l b phn
ca ng CS ng Dng, v mi c th gi i biu ti d i hi ca ng... Tt c
nhng t chc v c nhn khng chp nhn cc ngh quyt ca Quc T Cng Sn phi b
ui ra khi ng. (5)
iu ny cho thy H Ch Minh khng th vt qua s rng buc cht ch ca k lut.
V ngay cc t chc v ng vin Cng Sn vn b loi tr nu khng t ra tuyt i tun
hnh mi ch th ca Quc T Cng Sn th bng cch no c th nng tay vi nhng t
chc v thnh phn khc chnh kin.
Tc gi k tip v cc cuc bo ng m mu do phong tro X Vit Ngh Tnh gy
ra ti cc lng x hi ng mi thnh lp vi lp lun s kin ny hon ton nm ngoi ch
trng ca H Ch Minh v theo tc gi H Ch Minh khng ch trng bo ng. Tc gi
a ra mt chng c ht sc m h: Qu thc, nhiu ngi Vit Nam tin chc rng ng H,
ngay t u chng ton b thi k bo ng (6)
Douglas Pike tin thm mt bc trong n lc chng minh cho l do bt buc H Ch
Minh phi c cc th on xo tr v tn c l tnh v hiu v sa a nm bn pha cc t
chc quc gia yu nc. Tc gi cho rng nhiu ln H Ch Minh mun lin minh vi
Vit Nam Quc Dn ng nhng t chc ny khng c ng li chnh tr r rt.
Thc ra, iu ny do chnh H Ch Minh vit trong cun sch k tn Trn Dn Tin
khi pht biu khng th nui o tng v Vit Nam Quc Dn ng v tuy n chng
quc, nhng ch mc cch mng t sn, ch nhm nh quc m khng ch
trng xy dng li hon ton trt t x hi.
V mt ng khc l i Vit Quc Dn ng, tc gi ni tuy ng ny t khoe c ti
200 ngn ng vin nhng trn thc t li chng l g c. Mt ng khc na l Tn Vit
ng th tc gi k tng th k o Duy Anh phn ng bn ng vin cho Php, ri
sau li theo ui cng sn, nhng cng sn chng bao gi tin dng, ch cho gi nhng chc
v hn mn cho ti khi cht vo nm 1960. (7)
Douglas Pike khng ch ni m vit ln giy nhng dng ch v mt con ngi l
o Duy Anh cung cp chng liu c th v mt thc trng chnh tr x hi thc y
nhng ngi nng lng yu nc nh H Ch Minh phi tn nhn hu t ti mt lc lng
u tranh cch mng hu hiu.
Tt nhin i hi u tin l phi ghi chp ng s thc. Nhng, s thc o Duy Anh
khng h cht nm 1960 m cn sng ti nm 1988.
Trong khi , Tn Vit ng khng phi on th ca nhng ngi quc gia yu nc
m l mt nhnh khc ca Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi thnh lp t 1927 v gia
nhp ng Cng Sn Vit Nam t thng 9-1929 l thi gian tng th k ng o Duy Anh
ang b mt thm Php bt gi.
Hy gc li chuyn lin lc vi mt thm Php bn nhng ngi quc gia tranh u
chnh l iu Cng Sn thng lm m tc gi ghi li, ch nhn nhn mt thc t l lc
o Duy Anh ang nm trong t. o Duy Anh ch khng c Cng Sn tin dng mt
thi gian sau khi lin h vi nhm Nhn Vn Giai Phm hi 1956-1957.
Thng 12-1978, s 5, tp ch Khoa Hc X Hi ti Paris cn ng mt bi vit ca o
Duy Anh vi ta Mt vi un khc v ng Tn Vit ni r vo gia nm 1929, Tng B
ng Tn Vit a ra mt bn Tuyn Ngn nhm nh lc hng mt thm Php bng
cch xc nh Tn Vit ng khng th theo ng li Cng Sn v ch ngha Cng Sn
khng c c s... (8)
Douglas Pike hon t t tc phm History of VN Communism ng 10 nm trc khi
o Duy Anh cht v vo gia lc o Duy Anh ang ngi ti Vin Khoa Hc X Hi ti
H Ni. Thi im ny cng trn 50 nm o Duy Anh hot ng cho Cng Sn Vit Nam.
Vy th ci ng Tn Vit c ngun gc Cng Sn t 1927, gia nhp ng Cng Sn
Vit Nam t 1929 v c nhn o Duy Anh theo Cng Sn t thu bng cch no c th
l chng c cho s v nng v sa a ca cc t chc quc gia hi 1945-46 tr thnh
ng c bt buc H Ch Minh phi tn nhn m hi nhng ngi khng cng chnh kin
trong thi im ny?
D sao Douglas Pike cng gin tip xc nhn H Ch Minh l k xo tr v tn bo.
Tc gi chng minh iu ny bng nhng trang vit k li vic H Ch Minh t ra ha
hon vi cc phe i lp thnh lp xong chnh ph Lin Hip. (9)
on cui chng 2 c tc gi dnh so snh phe quc gia vi phe cng sn theo
ci hng phe quc gia qu yu km. Tc gi nu ra 8 im so snh trong ng k l
Cng Sn c chin lc cao siu hn, n r trong nhn dn cn phe quc gi ch c mc
ch dnh c lp, mt t rng, ngi dn qu khng lnh hi c, v qu tru tng.
Trong khi , l tng ca Cng Sn rt c th nh: cm no o m, gim thu, tng lng,
ngi cy c rung, nh ui thc dn bc lt...
Tuy th, tc gi cng nu mt iu kin khch quan bt li cho phe quc gia vo thi
im l th mnh ca c Thc Dn ln Cng Sn. Trong khi cuc u tranh tip din,
hai bn cc oan cng ngy cng mnh, cn k gia b p nh vt chanh. Trong cuc
tranh u Vit Nam... gia Cng Sn v Php, nn nhn ca s lng cc ha ny l phe
quc gia. (10)
V hot ng ca Cng Sn Vit Nam trong thi gian 1935, tc gi khen ln mnh
v a ra con s 30 t bo pht hnh u n xc nhn s ch trng nhi u n cng tc
tuyn truyn. Tc gi phn tch v s li thi ca vic hin din Mt Trn Bnh Dn do c
khai mo th chin II v nu quan im sch lc mi ca Quc T Cng Sn theo ch th t
i Hi k 7 Tam Quc T: Nhim v giai cp cng nhn quc t lc ny l phi xit
cht on ng v lp nn mt mt trn rng ri cng cc giai cp khc, v cc giai tng x
hi chin u chng Pht xt v chng chin tranh. (11)
Tc gi nhn nh v ch th ny: Vo ng lc thc dn ang suy yu v d b thng
nht, li c lnh bo ng lm n suy yu hn na; hy hp tc vi n. C th chng
quc, nhng khng c chng chnh quyn thc dn. (12)
Tc gi nhc li thi Lin X lc khi th thn c, khi th chng c thay qua
i li ty theo giai on k ha c hay chin tranh khin ng Cng Sn Vit Nam lun
cng thng, v khng th khng bo v Lin X m cng khng d b ri mc tiu chng
thc dn ginh li c lp.
Theo Douglas Pike, y l giai on khin nhng ngi Cng Sn Vit Nam v H Ch
Minh rt kh tm painful! Tc gi khng ni r kt lun trn da trn bng c no v
cng khng m t r ni kh tm ra sao v phi xoay tr kh khn gia hai mc tiu tri
ngc hay kh tm v ci thn phn qu nh b ca mnh trc mt th lnh Lin X? V
theo tc gi th sut thi gian hot ng, H Ch Minh c phe Quc Dn ng Trung
Hoa Qung ng ca Trng Pht Khu gip nhiu hn so vi Lin X v Trung
Cng. Tc gi cn khng nh: ng H gip ch nhiu cho Quc T Cng Sn vi t cch
mt ip vin, nhng nhim v ca ng ch ngoi ra xt v quan im ton cu ca Quc
T Cng Sn... Ch sau khi ng ta ln cm quyn sau chin thng cc lnh t Cng Sn trn
th gii mi y n ng. (13)
Tc gi nhn nh tng qut v H Ch Minh l ri Vit Nam nm 1911, cha h c
mc ch chnh tr g nh cc s gia chnh thc ca ng qung b.
Cho n nhng nm 1919-1920 H Ch Minh mi bt u dnh lu vi chnh tr v va
l nh i quc va l ngi trung thnh Quc T Cng Sn: ng trung thnh vi h thng
cng sn v tun lnh Quc T Cng Sn mt cch khng do d, nhng vn c xoay x
cho nhng mnh lnh ti ng m vn ph hp vi quyn li ca nc Vit Nam (v ca
ng). Gio iu khng ngn cn c ng, v cha bao gi ng phi hy sinh nhiu cho Quc
T Cng Sn. ng khng thy vn nh mt la chn gia lng yu nc v ch ngha
cng sn, v v th l mt ngi quc gia (yu nc), i vi ng, khng mu thun vi thc
t l ng vn l ngi cng sn... H coi cng sn nh mt phng tin hu hiu mt cch
khc thng phc v hn na quyn li ca t quc. N c mt chin lc su xa, nhng
k thut t chc xut sc v n p li tt c nhng cu hi quan trng... (14)
Douglas Pike t ra kho st vn rt cng phu, i su vo nhiu c hi tit nhng pht
hin ca tc gi li c nhiu tri ngc nh d dng chp nhn ngay trong on vit trn hai
s vic kh th cng tn ti l trung thnh tuyt i khng do d vi Tam Quc T trong
khi vn ch coi ch ngha Cng Sn l mt phng tin phc v t quc.
Mt khc, tc gi cho thy thiu hn cn nhc v mc gi tr ca nhng ti liu tham
kho, nu khng mun ni rng tc gi ch s dng ti liu nh mt loi cht liu din t
ngh ch quan ca mnh. iu ny hin hin rt r qua nhng trang vit v hot ng ca
Mt Trn Gii Phng Min Nam t 1961 n 1964 da hn theo ti liu Cng Sn Vit Nam
nu ra hng trm cuc biu tnh v mi cuc biu tnh u c s ngi tham gia cc k ng
o, thm ch c k r l 1 triu ti 3 triu tc ng hn c dn s ca nhiu tnh, thnh ti
min Nam!
Cch s dng v nh gi ti liu ny khin tc gi thoi mi trch dn li l ca
Trng Chinh ca tng H Ch Minh c ti v t chc, tn ty hy sinh, ch cng v t, lo
trc dn hng sau dn....v cn khen Trng Chinh l ngi vit tiu s H Ch Minh
hay nht so vi mi tc gi khc. Ngoi ra l nhng l hng ng ngc nhin v kin thc
i vi cc vn c ni n nh trng hp nh gi cc on th u tranh yu nc
Vit Nam thi im trc 1945, trng hp Tn Vit ng vi o Duy Anh, trng hp ch
thy mt Mt Trn Vit Minh do H Ch Minh thnh lp t Pac B nm 1941, trng hp t
v cho cc lnh t Mt Trn Gii Phng Min Nam vv....
Dng nh trong lc vit, tc gi b cun ht vo ni am m din t ti nng lnh
o u tranh ca H Ch Minh nn mi ti liu, kin u c sp xp xui v im
thun li nht cho s tht ln cu kt lun: Xem ra kh r l l ch s s phn on v s
thnh cng ca Cng Sn Vit Nam nh sn phm ca c t chc siu vit, ca ti lnh o
ng n, v c l s khng c thnh qu nu khng c s ng gp c o ca H Ch
Minh (15)
Chnh v th m mc d khng dm ph nhn thc t t hi cng cc ca x hi Vit
Nam sau khi Cng Sn Vit Nam thnh cng, tc gi cho rng mi s khng n nh H
Ch Minh mong i. V trong trng hp ny, tc gi khng nhc n ti lnh o ca H
Ch Minh m nhc ti ci thng l ca chnh trng kim c l sau khi thnh cng, phong tro
chnh tr no cng phi gn s phn ca mnh vo cuc u tranh duy tr quyn lc: Khi
thc dn b nh bi v ngi Php b ui ri, ci chnh ngha chng thc dn b bin i,
t quyn t quyt ca nhn dn n bin thnh quyn c tn ca ng. Danh ngha khng
thay i; ngi ta ch i li nh ngha ca s chng thc dn. Cuc chin u vn tip tc,
nay l chng li nhn dn Vit Nam, mt cuc chin dnh quyn lc, v quyn lc, l
s phn ca tt c cc phong tro chnh tr, mt khi n thnh cng. Ci ch ngha chng
thc dn cao c tr thnh mt giai on lch s chuyn ch, ham h quyn lc. Rt c
th, ng H khng mun n tr thnh nh vy
Ngay trong trng hp chp nhn li bin gii s bin i t ch ngha chng thc dn
cao c thnh mt giai on chuyn ch, ham h quyn hnh ch l cng l lch s th vn
phi nhn nhn mt thc t l ch ngha chng thc dn cao c kia khng h p ng bt k
mong mi no ca ngi dn sau khi i hi ngi dn ng gp xng mu sut gi na
th k.
Nh vy, ht thy nhng con ngi nu cao ngn c chng thc dn kiu y d c
din t l ti ba c ti u vn kh th gi l nhng con ngi t quyn lc bn thn
thp hn hnh phc nhn dn ca tng l tn ty hy sinh phc v nhn dn. V ngay c
vn ti nng ca nhng con ngi y cng cn xt li, bi l ti nng y khng cu ni
ngi dn thot khi kip sng n l cay cc m cn y ngi dn xung mt y vc thm
ha hi hng gp bi ln.

CH THCH
CHNG 20
_________________________________
(01) Do Vin K Thut Tiu Bang Massachusett MIT xut bn nm 1966
(02) Do Hoover Institution Press xut bn nm 1978
(03) Viet Cong tr. 10 v tr. 21
(04) ng ra l Qung ng.
(05)-(07) History of VN Communism tr. 9-10, 29.
(06) History of VN Communism tr. 20 nguyn vn: Indeed, many Vietnamese believed that Ho from the start had
been against the entire period of violence
(08) Theo T in Tc Gia Vit Nam, Nguyn Quc Thng Nxb VHTT, H Ni 1999, tr. 138-139, v Vit Nam,
nhng s kin lch s 1919-1945, Dng Trung Quc Nxb Gio Dc, H Ni 2002, tr. 145.
(09) Viet Cong, tr. 42
(10)-(12)-(13)-(14)-(15) History of VN Communism tr. 37-39-40, 35, 57, 59, 59- 60
(11) Tc gi trch bo Qun i Nhn Dn ca CSVN, 24-1-1970.

* Chng 21*
ROBERT SHAPLEN
v The Lost Revolution

Robert Shaplen (1917- 1988) l s gia M chuyn v chin tranh Vit Nam, c nhiu
nh ph bnh vn hc cho l mt trong vi cy vit c uy tn nht v vn ny. Trong s
gn chc tc phm ca ng c 2 cun v cuc chin Vit Nam, The Lost Revolution Cuc
Cch Mng B B L vThe Road From War Con ng T Chin Tranh. ng n
min Nam Vit Nam t 1962 vi t cch phng vin ca t The New Yorker ti chu.
The Road From War (1) gm 22 bi vit cho t The New Yorker t thng 3-1965 n
thng 1-1970 trong c hai ch c bi vit t Si Gn v hai bi vit t Paris, ni v tnh
hnh ri reng ti Si Gn trong nhng nm sau khi tng thng Ng nh Dim b git, v
cuc chin tranh gia M v Bc Vit v cch thc cc gii chc gii qun s cng nh dn
s M, Vit i ph vi cuc xm lng ca Cng qun.
Tc gi a ra rt nhiu ti liu gi tr, k c nhng hnh nh sinh ng phc tp ca
mt cuc chin m tc gi khng tn thnh. Nhng tc phm ny gn nh khng cp n
nhn vt H Ch Minh.
Trong The Lost Revolution, (2) tc gi trch Ty phng, nht l Php v M, nh
mt mt c hi cho nhn dn Vit Nam t c cuc cch mng m M v Php l hai
nc i tin phong gi hng cho cc dn tc trn th gii noi theo. Tc phm gm 12
chng dy 404 trang ny bn v cuc chin ca Php (1946-1954) v s can thip ca M
vo Vit Nam (1954-1965).
Tuy trch c Php ln M, nhng l ngi M c tip xc nhiu vi cc nhn vt
M v c c hi nhn vn theo nhn quan ngi M, tc gi dnh ti ba trm trang bn
v nhng bin c chnh tr ti min Nam v hot ng ca cc gii chc M.
Ba chng u gm 100 trang ni ln ch ca tc gi l M b l c hi nm ly
nhn vt H Ch Minh, trong khi ng ny rt c th tr thnh mt th Tito, ngay vo lc
cha ai ni n ch ngha Tito (3) cho nn sa ly chin trng Vit Nam. Ngay on m
u, tc gi trch chnh ph M qun li ha trong th chin l s gip cc dn tc thuc
a dnh c lp.
Tc gi vit: Ti chia x nim tin ca nhiu nh quan st lc y ng Dng rng
Php v M, nht l nhng nh lm chnh sch Paris, sai lm ln khi khng thng
lng vi H Ch Minh mt cch thc tin hn trong nhng nm 45-46 l lc ng ta rt c
th c bin thnh Tito (Titofied), ngay trc khi cha nghe ai ni n Tito hay ch
ngha Tito (Titoism); v nh vy mt lot bin c c th khc i v trnh c nhiu
mu ; v ngy nay c c mt nc Vit Nam thng nht; ngay c nu n b lnh o
bi phe t, th vn tr thnh bc tng ngn chn ca khi quc gia trung lp ng Nam
l nhng nc ang mun trnh b Trung Cng thng tr. (4)
Ni cch khc, tc gi cho rng ng l Vit Nam c th tr thnh mt th Nam T
ng Nam . chng minh, tc gi nu kin ca mt s chng nhn l nhng ngi
M tng c dp tip xc vi H Ch Minh vo thi im . Nhng ngi ny u ni H
Ch Minh du dng d thng. Mt chng trung y m tc gi tm gi l John vit: ng
(H) l ngi du ngt kinh khng. Nu ti c th nu mt c tnh ca con ngi th phi
ni l s nh nhn, du dng. (5)
Nhng lin sau , tc gi li trng dn nguyn vn bc th ca H Ch Minh vit cho
John, trong t co ng i Vit ang c k hoch i khng b ngi Php.
Bc th ny r rng chng t H Ch Minh khng phi con ngi du dng d thng
nh li m t m ngc li, l mt ngi y th on him c mun li dng ngi M cho
mt mu toan ring ca mnh. Tuy nhin, tc gi khng lu tm ti kha cnh ny c l v
qu b li cun bi nhng li l ngt ngo m u l th:
Bn John thn mn,
Ti cm thy yu hn t khi anh ra i. C l ti cn phi theo li anh khuyn ri i
mt ni no khc d kim thc n cho sc khe kh hn...
Ti gi anh mt chai ru vang, hy vng anh thch n. Hy lm n cho ti bit tin tc
nc ngoi m anh c... Hy lm n gi cho b ch huy ca anh 2 bc in sau y:
1ng i Vit ang c k hoch i khng b ngi Php cho Vit Minh
chng ti lm. Nhng Vit Minh ra lnh cho 2 triu on vin v tt c dn chng di
quyn hy canh chng v ngn chn ng i Vit khng cho chng tin hnh k hoch gy
ti c ny khi no c th v nu c th c. Vit Minh tuyn b trc th gii mc ch ca
mnh l ginh c lp cho t quc. Chng ti s chin u bng cc phng tin chnh tr v
nu cn bng qun s. Nhng s khng bao gi dng ti hnh ng ti c v bt lng.
K tn: y Ban Gii Phng Dn Tc ca Vit Minh
2 (....)
K tn nh trn.
Xin cm n anh v vic rc ri ti nh anh lm.... gi anh li cho tm bit.
Thn mn,
(k tn) HOO (sic)
Tip tc ngh H Ch Minh c th ct t tng quan vi Quc T Cng Sn nh
Tito, tc gi k chuyn H Ch Minh ang trong t vit th cho tng Trng Pht
Khu, T Lnh T Chin Khu Quc Dn ng Trung Hoa, ha nu c th s t chc
mng li tnh bo ng Dng hot ng cho Trng. Tc gi bo v l do ny m
Trng h lnh phng thch H Ch Minh. (6)
Hy khoan ni v vic H Ch Minh c thnh tm trong khi ha hn hay khng m ch
ni ring v l do gip H Ch Minh ra khi nh t lc y. S thc khng n gin nh xc
quyt ca Robert Shaplen, v nu khng c s can thip v bo lnh ca mt t chc tranh
u ca ngi Vit quc gia c thnh lp Nam Kinh th cha chc Trng Pht Khu
cho H Ch Minh ra khi nh t.
Trong The Lost Revolution, ngoi nhn vt John, tc gi cn nhc n i t Paul E.
Helliwell, trng li tnh bo M OSS v tng khng qun M Claire Chennault cng
tng gp H Ch Minh. Helliwell tng H Ch Minh su khu sng ngn v mt qun
nhn M khc tng sng vi H Ch Minh chin khu ng li khen nh sau: Lc ny
H ang gip chng ti trn b. Chng ti v ngi Php tnh s gip ng ta trong tng
lai. Ti ngh ng ta sn sng ng v phe Ty phng. (7)
Nhng, cc gii chc M b qua c hi ny nn H Ch Minh phi da vo Trung
Cng v do khng nhng khng tr thnh Tito m cn tr thnh k kch lit kch Tito.
Tc gi ghi li i pht thanh ca ng ta trong rng ht li nguyn ra Tit, v ng ny
phn Lin X, i vi M ly la theo cch gi nh H Ch Minh khng cn chn la
no khc. (8)
Trong chng cui, tc gi cho rng M tip c n vn Vit Nam mt cch tiu
cc, mun bo v nhng t do cho dn Vit Nam m thc ra c t do u m bo v.
Theo tc gi, min Nam di quyn nhng nh c ti t Ng nh Dim tr xung, lm g
c t do, cho nn ... c th ni, cch mng b mt vnh H Long, nm 1947-1948 khi
tha hip khng tha ng u tin c k kt gia Php v hong Bo i. (9)
Tuy vy, theo Robert Shaplen, trong 6 nm u chnh quyn min Nam cng t c
nhiu thnh tu. Tc gi nh gi Ng nh Dim l ngi duy nht trong s cc lnh t
quc gia c kh nng ng u vi H Ch Minh v k li mt s hot ng ca nhn vt
ny (10).
Tc gi cng ghi li mt chi tit t c nhc ti trong cc cuc phn tch v tnh hnh
Vit Nam thu l ban u c M ln Php u khng mun trao quyn cho Ng nh
Dim nn khng th ni M bng ng Dim t vo chc th tng , nh mt s ngi
tng pht biu.
Theo tc gi , tng Collins, i din ca tng thng M Eisenhower bn cnh Ng
nh Dim chng hng khi thy Ng nh Dim, n thng c m n nh min Nam
trong nhng thng u, khin M phi b nh a bc s Phan Huy Qut ln lm th
tng bin Ng nh Dim thnh th quc trng v quyn nh chnh tng Collins
min cng ngh theo tinh thn dn ha ly mt quyt nh trung dung thay v loi b
hn Ng nh Dim do coi thng nhng khuyn co v c vn ca tng Collins (11)
Nhng tc gi vn ngh l do ng h nhng ngi nh Bo i, Ng nh Dim v
xua ui H Ch Minh nn M mi sa ly v lm mt mt cuc cch mng cho nhn dn
Vit Nam.
Quan im ca Robert Shaplen c rt nhiu nh bo v s gia lp li v tr thnh
mt xc quyt H Ch Minh c th l ng minh ca M nu chnh gii M hi khng
xoay lng li. Vic phi bm vo Lin X, Trung Cng hon ton khng do mun ca H
Ch Minh m ch do nhng thc y ca tnh th khin khng cn chn la no khc. Xc
quyt ny c phn nh chnh xc thc t tnh hnh Vit Nam v con ngi H Ch Minh
khng? Nu khng do thin kin th cu tr li ch c th l mt cu ph nh. Tuy nhin,
vn vn cn c thm nh k hn qua s phn tch thu o v ci cht Tito ca H Ch
Minh m Robert Shaplen lun tin l c.

CH THCH
CHNG 21
_________________________________

(01) Harper & Row, New York, 1965
(02) Harper & Row, New York, 1970
(03) V Tito ch tr thnh Tito v do xut hin ch ngha Tito vo nm 1948 l nm Tito a nc CS Nam
t ca ng ly khai khi Lin X v Phng Thng Tin Quc T CS (tc Cominform, thi thn ca
Comintern).
(04)-(05)-(06)-(07)-(08)-(09)-(11) SD tr.28, 29, 32, 35, 53, 38, 71, 21- 122
(10) SD tr. 111: Nm 1947 ng (Di m ) c gng khi s thnh lp mt chnh ng gi l Mt Trn Thng
Nht Dn Tc nhm mc ch i n mt th ch t tr (dominion) trong Lin Hip Php, tng t nh cc
nc trong khi Thnh Vng Chung ca Anh. ng ny c mt t bo hng ngay Si Gn v mt t
Hni. Ch bt t Hni b bt giam, ch bt t Si Gn b m st, sau c hai t b Php ng ca.

* Chng 22*
MICHEL TAURIAC
v Viet Nam, le dossier noir du Communisme

Cun Le Livre Noir du communisme Crimes, terreur, rpression do 6 tc gi bin
son, pht hnh nm 1997 ti Paris ch dnh vn vn 11 trang ghi v Cng Sn Vit Nam
trn tng s hn 800 trang. C l y l mt trong nhng l do thc y Michel Tauriac, nh
vn v nh bo ni ting ca Php vit tc phm Viet Nam, le dossier noir du communisme
de 1945 nos jours H S en Vit Cng, ta Vit ng do chnh tc gi dch. (1)
Michel Tauriac l mt tc gi Php bit rt nhiu v Vit Nam v coi Vit Nam nh
qu hng th hai. Vit Nam l ngun cm hng cho nhiu t c phm ca tc gi nh
Jade, La Tunique de soie, La Nuit Du Tt ... Hu ht tc phm ca Michel Tauriac l sng
tc v c 3 tc phm c gii thng vn hc.
Vit Nam, le dossier noir du communisme l tc phm th 20 ca tc gi. Trong tc
phm ny, Michel Tauriac trng dn hng trm tc gi v nhn chng thit lp mt h s
Cng Sn Vit Nam v mi mt: sinh mng, ti sn, s i kh, s mt t do ca dn chng
bn cnh s lng hnh, n p, tham nhng, sa a ca cc cp lnh o ng v chnh
quyn ti Vit Nam vi im ni bt l trch nhim trc tip ca H Ch Minh trc thc
trng trn. Tc gi m u cun sch 20 chng, dy 260 trang bng cu: "Ngy y cc bn
Vit Nam ca ti khc. H khc, k c nhng ngi khng khc vo ngy 30 thng T
nm 1975, khi Si Gn u hng.
Ngy m tc gi nhc y l ngy 30 -4-2000, mt phn t th k sau ngy Si Gn
tht th. Tauriac ni rng nhng ngi bn Vit Nam ca tc gi khc v nhng au kh
trin min m nhn dn Vit Nam phi chu ng trong thi gian qua, trong khi ng l h
phi c hng ha bnh hnh phc.
Tc gi nhn mnh l c nhng ngi khng khc hoc cn ci vui trong ngy 30-
4-1975, nhng ti ngy 30-4-2000 th khng ai km ni nc mt v sau mt phn t th k,
tt c thy r cnh sng c nghit lm than tn cng ca ngi dn Vit Nam di ch
chuyn ch cc quyn cng sn.
Ni v sc chu ng v b ca ngi dn Vit Nam trc i ngho, bnh tt, kh
nhc, au thng, cht chc tc gi vit: Ngi Vit Nam c mt ngh thut v cch thc
ti tnh che giu s khn cng ca mnh trong chic mt n ti ri.
D coi Vit Nam l qu hng th hai, Tauriac vn cha vt ni cm quan ca ngi
ng bn ngoi nn ngh cch biu l l ci ti ca ngi dn. Mt ngi Vit Nam
sng trong lng ch Cng Sn hn na i ngi l nh bo Vit Thng th cho rng ch
bin ngi dn thnh n l, bo ci phi ci, bo khc phi khc. n rc khch
nc ngoi th mi ngi phi nht tr nhe rng ci, nht tr vy c; nht tr h khu hiu;
i ng hng ng chnh t nh lnh din hnh. Vit Thng vit: "Ch c mt tp hp nhng
n l mi nht tr trong mi biu l m ch n quy nh.
Trong chng ba, Michel Tauriac trch l i nh vn Nga Alexander Solzhenitsyn ni
trn i truyn hnh Php Quc s 2, ngy 10 -4-1975, ng 20 ngy trc khi cng qun
chim Si Gn tin on Vit Nam s tr thnh mt nh t rng mnh mng. (2)
Tauriac nhc ti nhiu chng nhn bc b con s 50 ngn t do H Ni nu ra v ghi
li con s ti thiu c cc chng nhn c lng nm 1978 l 800 ngn trn tng s 20
triu dn ca min Nam b tng vo cc tri ci to.
Tauriac vit: Ti min Nam Vit Nam, ni m c mt gia nh ba ngi, cch ny hay
cch khc, u phi lin h n vic hc tp ci to cho d ch trong mt thng thi cng
cho nhng ngi d tin nht hiu rng th chnh tr gi l khoan hng ch l mt ci k.
(3)
V i sng trong t, Tauriac ghi li ... 70 hoc 80 ngi b nht vo mt x lim dnh
cho 20 ngi vi mt ci l o di t tiu tin, mt cht nc vi cht go trn sn
lm thc n, nc ung nhim c v rt him hoi, khng thuc men, khng mt tm mn
che gi bc lnh thu xng vi vng, khng th t, khng thm ving ...
Vic lao ng kh sai bt k tui tc (nhiu khi ci to gi hn 70 tui) di mt tri
thiu t hay trong gi ma khc lit... khng khc tri trng gii X Vit tng c m t
trong LEtat criminel (ca Yves Ternon) ...
K hnh h khng cn nghe nn nhn gii thch l do hnh ng ca mnh, cng
khng cn nu bt k l do no cho nn nhn bit ti sao h b git. Ti Vit Nam, cn
b tuyn b vi t nhn l mnh c o to trng tr cn b ca x hi t bn bng
cch tn dit chng... ng ra lnh nh th. y ch l vn bn phn. (4)
Nhng nn nhn thot khi nh t sau mt thi gian no cng khng th gi l
tr v vi cuc sng bnh thng.
Bi v, ngoi th bnh nan y m i sng ngc t gieo vo thn xc h, cn l cnh
ng b v, khng c mt phng tin no sinh sng. Gia nh h b trn bng tu hay
b lt sch ca ci, nh ca trong lc h nm trong tri ci to.
Michel Tauriac k li trng hp chnh ng gp trn ng ph Si Gn: Ti cn
nh mi v Phm m ti gp khi ng ta ngi trn va h Si Gn vi chic cn c nhn t
trc mt. l ngh kim sng ca ng ta. Gy nhom, lng khm, da chy nng, mt
ko my ngu c. Mt l o gi. Nhng ch mi va bn mi tm tui. Cu i y pho
binh, mi mt nm ci to. Khi v nh, khng cn v con. H vt bin trn mt chic
b v bit v m tn. Khng cn mi nh, khng cn i sng. Tm c chic cn di ng
l trong khu vn hoang ca mt cn nh nt l php l. Ti cn nh mi n ci ti
nghip ca ng ta khi ti nhn li t chn ln chic cn ... cn ci thn hnh nui dng
y v hnh phc ca mt nhn chng hon ton bt lc ...
Nhng ngi nh th y ry Si Gn mi lm nm sau ngy gii phng. H
nm st nhau trn cc bn ca con sng cng vi nhng ngi va trn khi cc vng kinh
t mi... Thnh thong, ngi ta y ra mt hoc hai ngi cun trn trong chic chiu, t
ln mt chic xch l thng do mt cu ci to nh h ch h i mt chuyn cui
cng (5)
Nhng bnh hon, lang thang, i kh vn cha phi l iu ng k. Bao trm ln
cuc sng ca nhng ngi ny l ci thn phn b ng du ngy qun, ngy quyn hoc
phn cch mng... phi co ro sau nhng bc mn st v hnh thng xuyn e da tng c
ch, li ni v bt k lc no cng c th b tng tr li nh t. Michel Tauriac khng giu
ni cm gic chua cht khi nhc ti mt iu vn c nghe thy t ca ming nhiu ngi:
Nu H Ch Minh cn sng ...
Michel Tauriac nhc li ngh ca cu i t Cng Sn Bi Tn l ngi thy r
mt tri la o ca ch nn phi b gia nh thn thch trn i, nhng ngay ti Paris vn
cha ht thc mc nu H Ch Minh cn sng ti nm 1975, c th s khng c cc tri ci
to?
Michel Tauriac nu mt lot ti liu xc quyt trn thc t, ngi pht minh ra
cc tri ci to chnh l H Ch Minh ch khng phi ai khc.
Chng tip ni, tc gi nhc li cuc gp g Nguyn Th Bnh ti Paris nm 1973.
Thu , Nguyn Th Bnh vi t cch B Trng Ngoi Giao Chnh Ph Lm Thi Cng
Ha Min Nam khng nh vi tc gi: Khng, tha ng, ti khng ph i Cng Sn.
Theo tc gi thng 4-1959, khi ln nm quyn ti Cuba, Fidel Castro cng tuyn b vi mt
nh bo M: Ti ni mt cch r rng v khng nh l chng ti khng phi Cng Sn.
Tc gi nhc thm nhiu s kin v li tuyn b ca t H Ch Minh, Phm Vn
ng... ti nhng th h cp thp nh Nguyn Khc Vin xc nh ni di l thuc tnh
ca Cng Sn. Trn thc t, khi cn che giu th h ph nhn tnh cht Cng Sn, khi khng
cn hoc khng th che giu th h dng li l tt p t im cho Cng Sn nhng mu sc
tuyt vi nht chng hn t c Lp ca Vit Minh s ra ngy 2-9-1945 ni H Ch Minh
thuc mt t chc cch mng quc gia, trong khi t Nhn Dn xut bn ti H Ni ngy 27-
1-1955 cho bit H Ch Tch tuyn b ng cng sn chng nhng khng loi tr tn gio
m cn bo v n .
H Ch Minh thuc t chc quc gia no khng cn l vn cn bn nn ni chng
14, tc gi trng dn tc phm Le temps des chiens muets ca gim mc Paul Seitz, v gim
mc Php cui cng ti Vit Nam mi ngi thy r cch bo v tn gio ca H Ch
Minh l quc hu ha cc chng vin, ch nh c tr cho cc linh mc, tng vo nh t mt
s vi ti danh gin ip, phn quc, trong khi mt s khc b bt cc, th tiu v ngn cm
gio dn ti cc gio ng ... Tc gi cng ghi li li tuyn b ca Phm Vn ng vi
Tng Gim Mc a phn Si Gn Nguyn Vn Bnh: Ti c Phc m nhiu lm. Ti
nhn thy li dy ca Cha Gi-Su hon ton ph hp vi ch ngha x hi (6)
Ton b chng 14 ghi li cc s kin thc t ti Vit Nam i chiu vi nhiu li
tuyn b tn trng quyn t do tn ngng ca nhn dn do H Ch Minh v nhng th h
thn cn a ra t 1945 ti 2000, trong c nhiu con s nn nhn b tn st ch v l tn
Pht Gio, Thin Cha Gio, Cao i, Ha Ho hoc Tin Lnh ...
Tc phm ca Michel Tauriac cn nhc nhiu thm trng khc din ra dc thi k lch
s Vit Nam c s xut hin ca H Ch Minh v Cng Sn. T nhng cuc thanh ton m
mu nhm vo cc phn t ng phi khng chp nhn ch ngha Cng Sn hi 1945 qua
cuc ci cch rung t man r 1953-1955 ti nhng v tn st kinh hong trong chin tranh
nm 1968 ti Hu, Qung Ngi, nm 1972 ti Qung Tr ... ri tri t mc nh nm trn khp
nc, c dn thnh ph c ti phi tr bng cch la ln cc vng rng hoang kh khc
c mnh danh l kinh t mi, cnh nhng ngi ln lt vt bin chen chc nhau trn
nhiu b bi bt chp s e da ca t y v c ci cht do sng gi bin khi hay him
ha hi tc...
Theo Michel Tauriac, thc ra khng ch t 1945, Cng Sn mi bt u nhng tay vo
mu ng bo mnh m cuc tn st bt u t nm 1931. Nh cm quyn thc dn thi
khng th can thip. Cc a ch phi tr gi trc tin. ng Cng Sn ng Dng non
tr c tr s chnh Hi Phng thc y m ng nng dn khn kh min Bc n ch
git cht my trm a ch ti Ngh Tnh, sinh qun ca H Ch Minh v Qung Ngi n
ni kch ng ngay c by tr con tham d . (7) l thi im Cng Sn thc y cc
cuc ni dy thc hin khu hiu tr ph a ho, o tn gc, trc tn r .
Tc gi dnh hn chng 11 ni v nhng thm ha chung m nhn dn Vit Nam phi
chu ng do cuc chin gy nn. Khng ch c 600 ngn thng ph binh trong hng ng
Cng qun m c ti 4 triu ngi tn ph theo ghi nhn ca tng Trn , ch ring v
pha Cng Sn.
Trong khi mt thm trng x hi cha tng c trong lch s nhn loi ko di cho
ti nay Vit Nam: nhiu b m qu ngho phi em con i bn, nhiu ngi khc cho
heo n bo thai ca mnh. Trung bnh c 100 ngi mang thai th 50 ngi ph. V gio dc
th ngay ti Si Gn, 26% khng c i hc. 400 ngn thiu nin khng c bng tiu hc v
200 ngn hon ton m ch.
Theo bo Lao ng ca Nh Nc Cng Sn, trong nm 1997, vng chu th Cu
Long giu nht min Nam m c ti 45% tht hc v 50% tr con trn 5 tui khng c i
hc.
Michel Tauriac nhc n v thm st M Lai vi 500 nn nhn b git bi mt n v
lnh M m c th gii nghim khc ln n thy ti c trn ch nh mt chm nh trn tm
mn en ti c mnh mng ca ch Cng Sn Vit Nam.
Tc gi pht biu khng c g bin gii cho ti c M Lai. Cng khng c ti c
no d hung bo hay ti tin hn gp c trm ln c th xa b mt ti c khc nh hn.
Nhng sao li c s im lng l lng trc nhng ti c tt cng ca Cng Sn Vit Nam vi
ng bo ca h? Phi chng v khng th gn nhng ti c ny cho my ci tn quen thuc
nh Hitler hay Pinochet (8) bi tt c u dnh ti mt ci tn khc m nhiu ngi l
c ln ln ting ca ngi?
Michel Tauriac, theo tit l ca bc s Nguyn Ngc Qy ch tch Vin ng Nam
Paris, cho bit ci con ngi m nhiu ngi ca ngi chun b p xc cho mnh t hai
nm trc khi qua i, nhng n pht cui vn to ra mt bn di chc y li l xo tr
thc hin mn lng gt cui cng trc d lun.
D ti pht ny d lun cha chu th nhn s nh d c tin v bt k l do g, nht l
nhng ngi b chi phi m bi cc tr lng gt th trc sau s thc vn phi c
nhn nhn l H Ch Minh chnh l ngi chu mi trch nhim v nhng thm cnh au
thng ca dn tc Vit Nam sut na th k qua.
Bom n M, thm ch ha cht khai quang hay sng gi bin khi v ngay c nhng
tn hi tc u ch l cc ti phm th yu do tnh hung thc t y a m thi.
Tt c nhng ti phm khng th xa nha hnh bng ca k y x hi Vit
Nam vo cnh ng thc t hin nay, mt x hi cng an lc nhc nh r n rt, linh mc b
n p, tng s b tn cng, tr n xin y ng ph, gii tr khng phng hng, bt
giam ngi khng cn xt x, nh vn b cm vit nhng g cn vit, nh bo nhn lnh phi
vit bt c th g, quan chc tham nht tin y ti trong khi dn chng lun qun qui vi
ci bng trng khng .... (9)
Michel Tauriac ch nhm ghi li nhng s kin bi t xy ra trong ci x hi
nhng tc phm Viet Nam, le dossier noir du communisme de 1945 nos jours, cha
ng li gii p hng hn nht cho nhng ngi ti gi ny cn ang quay cung vi ni
thc mc: Nu H Ch Minh cn sng ....

CH THCH
CHNG 22
____________________________________
(01) Nxb Plon, Paris, 2001. Bn dch Vit ng ca Nguyn Vn xut bn ti M nm 2003.
(02)-(03)-(04)-(05) SD, bn ting Vit, tr. 36, 37, 45, 47-48
(06)-(07)-(08)-(09) SD, bn ting Vit, tr. 201, 267-268, 285-286, 308

* Chng 23*
P. J. HONEY
v Communism in North Vit Nam

Gio s P. J. Honey, ngi Anh, chuyn gia v cng sn Vit Nam tng ging dy v
mn ny bng ting Vit ti trng i hc Lun n ng thi cng l c vn ca Ban Vit
Ng i BBC Lun n trong mt thi gian di. ng cng l ngi vit li gii thiu cun
From Colonialism to Communism (1) ca k s Hong Vn Ch.
Hai tc phm ca P.J Honey v vn cng sn Vit Nam, North Vit Nam Today (2)
v Communism in North Vi t Nam (3) pht hnh trong 2 nm 1962-1963, nu kh r
nhn nh ca tc gi v H Ch Minh.
North Vit Nam Today Bc Vit Ngy Nay thc ra l mt tp hp bi vit ca nhiu
tc gi cp ti nhiu vn ti min Bc Vit Nam do P.J Honey chn la:
1 Nh Phong L Vn Tin vit v vn ngh s, tr thc min Bc
2 Nguyn Ngc Bch trnh by mt quan im c lp v Vit Nam
3 Hong Vn Ch vit v Ch hp tc ha nng nghip v sn xut la go
4 Philippe Devillers vit v Cuc u tranh thng nht Vit Nam
5 P.J . Honey vit v Ban lnh o Vit Nam Dn Ch Cng Ho v vic k v H Ch
Minh
6 Bernard B. Fall vit v Quyn Lc v cc nhm p lc ti Bc Vit
7 Gerard Tongas vit v Nhi s thay cho gio dc
8 William Kaye vit v Kinh t Bc Vit
9 George Ginsburgs vit v Chnh quyn a phng v hnh chnh qun tr di
thi Vit Minh, 1945- 1954.
Communism in North Vit Nam Ch Cng Sn ti Bc Vit gm 5 chng nhn
nh mt s kha cnh khc nhau ca ch Cng Sn ti min Bc Vit Nam:
Chng 1, nhng nhn t nh hng n cc chnh sch ca Bc Vit.
Chng 2, ban lnh o (H, ng, Gip, Chinh, Dun v s i ch gia Trng
Chinh V Nguyn Gip.
Chng 3, t l thuc Trung Cng n trung lp trong khi Cng.
Chng 4, con ng kh khn gia.
Chng 5, hai cuc khng hong X Vit Cuba, Trung n v sau .
Trong North Vit Nam Today, P. J . Honey xc quyt H Ch Minh bn c Phan Bi
Chu cho mt thm Php v a ra 3 l do bo cha cho hnh ng ny: Vic H Ch
Minh bn ng nh i quc ni ting Phan Bi Chu cho Php lc y ang sng lu vong
ti Trung Hoa minh ha chn dung (c tnh) ch thc ca con ngi . Sau ny ng ta
chng minh cho ng nghip thy l vic lm chnh ng bng cch nu 3 l do thc y
ng ta hnh ng nh th:
Th nht, Phan Bi Chu khng phi cng sn m l ngi quc gia v c th s l
i ch vi cng sn trong k hoch kim sot phong tro khng chin chng Php. Phn
Phan Bi Chu l loi b c mt i th tng lai.
Th hai, mn tin thng nhn c ca Php c th c dng mt cch ti u
pht trin phong tro Cng Sn Vit Nam. (4)
Th ba, vic Php x t Phan Bi Chu s to nn mt khng kh phn n mnh trong
nc lc y ang cn c.
Vi ghi nhn , P.J. Honey kt lun: Bin lun kiu chng t khng cn nghi
ng rng H cc oan, tn nhn v c c tnh ton. (5)
Vi t cch mt hc gi ni ting th gii v mt chuyn vin v vn Vit Nam, P.
J. Honey ghi li mt cnh sng ca ng i dn Bc Vit sau ci cch rung t ngoi hn
mi mc tng tng: Ti mt vi vng qu, v thiu vi, ngay c ph n cng phi bt
c d trn, c v ra, l iu ph n Vit Nam rt ly lm xu h, nhc nh, chng km
g n b u M .(6) Thc ra, mt ngi tng sng trn chc nm ti min Bc sau 1954 l
nh vn Xun V ghi li trong cc sng tc ca mnh hai cu ca dao mi:
May qun v t h,
May o th b em ra.
Vi Xun V, ngi c c th ngh hai cu ca dao mi kia ch l sn phm do c
sng to m tnh hi hc ca mt tiu thuyt gia ch khng th l hnh nh ca thc t.
Nhng qua ghi nhn ca P. J. Honey, vn bt buc phi c hiu ngc li. Hn
na, P. J. Honey cn nu thm nhiu chi tit v ci thc cnh khng tin khong hu ny qua
nhng gii hn v vic mua bn nhu yu phm ca ngi dn.
Trong trng hp c tin mua vi th cng phi c iu kin mi mua ni, nht l
khi cn c s vi ngoi mc khu phn qui nh: Trn nguyn tc, ngi dn c th c
mua vi c bit lim ngi cht hoc may o ci lc lm l thnh hn. Nhng trong
thc t c nhng p lc mnh m ngn cn vic ny, khin hu ht mi gia nh u phi
tnh nguyn bng lng vi khu phn thng l. (7)
Tc gi a ra mt nhn nh kh c o v l do tn ti ca ch Cng Sn Bc
Vit khi cho rng nu ch cng sn min Bc , Trung Cng s can thip lp mt
ch mi cn t hi hn na. l l do thc s ti sao cng sn Vit vn tip tc cm
quyn. Nu cng sn Trung Quc , th cng sn Vit kh sng st c vi ngy.
Tm hiu v thnh phn ban lnh o ng Cng Sn Vit Nam v ngi s k v H
Ch Minh, tc gi chia 11 y Vin B Chnh Tr thnh 3 nhm: thn Nga, thn Trung Cng
v trung lp. Tc gi phn tch mt s bin c thi s ri xp Trng Chinh, Nguyn Duy
Trinh (v L c Th vi s d dt) vo phe thn Trung Cng. V Nguyn Gip, L Dun,
Phm Vn ng (v Phm Hng vi s d dt) vo nhm thn Nga. Cc nhn vt nh
Hong Vn Hoan, L Thanh Ngh c coi l nhng chuyn vin v ngoi giao v kinh t
c tc gi xp vo nhm trung lp, ng ngoi cuc tranh chp v s nghing theo phe
thng.
P.J . Honey nu nhn nh ny da trn nhng bin c cch y hn bn mi nm v
khng th c c s c th vng chc v tng quan cng nh hng nhm ca tng c nhn
nn khng phn nh ng vi thc t sau . Tuy nhin xc quyt ca tc gi v uy th lnh
o v vai tr trng ti ha gii ca H Ch Minh vn gi nguyn c tnh chnh xc.
Vic cao vai tr H Ch Minh trn chnh trng Bc Vit ca tc gi cng l li xc
nhn H Ch Minh lun lun thc s iu khin mi vic v chnh l ngi chu ton b
trch nhim v cc chnh sch ca ng cng sn v nh nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha
trc y v Cng Ha X Hi Ch Ngha Vit Nam ngy nay.
Vai tr ca H Ch Minh cng c coi nh kt qu ng nhin ca ci th i dy m
ch Cng Sn Bc Vit bt buc phi chn la trc cuc tranh chp Lin X Trung
Cng din ra quyt lit vo lc .
Tc gi ghi li vic xy ra trong i hi cc ng cng sn th gii vo thng 11 nm
1960 Mc T Khoa: Tht l l th ghi nhn rng, ng H hn bt c lnh t cng sn
no khc ang d i hi, khng ngng lm ht cch khng mt mi a hai ng Nga
Trung Cng li vi nhau. Ha gii 2 bn l iu bt kh thi v s chia r qu ln. V vy ng
ch nhm mc ch thuyt phc hai bn c che giu s bt ng ng cho th gii khng
cng sn thy. iu ny c ngha l phi lm sao bn tuyn b chung cuc ca i hi
c c hai bn chp nhn v ng k tn, v H dn xp c nhng bui hp ca hai
phi on n anh cho mc ch y.
Theo tc gi th H Ch Minh thnh cng, v cui cng phi on Trung Cng chu
k vo bn tuyn b chung cuc. Nu Trung Cng khng k, Bc Vit s b t trc mt
la chn nguy him, k hay khng?
K tc l chng Bc Kinh cn khng k tc l chng Lin X. Thi y nhiu nh quan
st khen H Ch Minh t ra cc k khn kho c th tip tc gi vng th i dy gia
hai n anh ang knh chng nhau.
Trong s 9 tc gi ca North Vit Nam Today , s gia ni ting ca Php Grard
Tongas l ngi chn li min Bc sau 1954 hp tc vi cng sn trong mt thi
gian 7 nm. C hai v chng Grard Tongas u l gio s trng trung hc Chu Vn An,
H Ni. Tongas dy Php Vn cn b v dy Anh Vn. Bi vit ca Tongas mang ta
Indoctrination replaces Education Nhi s thay cho gio dc.
Lc , Tongas cng c mt tc phm v ti Vit Nam, Jai vcu dans lenfer
communiste au Nord Vit Nam et jai choisi la libert Ti sng trong ha ngc cng
sn Bc Vit v chn t do.
Tongas hon thnh tc phm ny ngay sau khi ri Bc Vit. Tongas vn c gii cm
quyn Cng Sn Bc Vit tin cy nn c c hi bit r nhiu iu b mt ca ch i
ti quyt nh phi xa lnh n.
Trong bi vit ch gm vn vn 12 trang, tc gi cho bit: i vi Vit Cng, nhng
danh t vn ha, gio dc v dy hc ch c mt ngha l nhi s. Ti Bc Vit, mt ngi
c vn ha tng i hay c gio dc, c cht hc vn l ngi b lin tc nhi nht
thc h Mc Xt Lnint, l k khng cn suy ngh cho ring mnh m ch bit chp nhn ton
b nh sch thnh nhng khi nim c nhi nht vo u mt cch c h thng bng mt
th tuyn truyn cn thn, kho lo dn dn. (8)
Hiu bit v ch ngha l tiu chun tuyn chn sinh vin vo i hc nn trnh kin
thc tng qut ht sc t hi. Hu ht gio s u rt km ci, hon ton khng kh
nng. Gn nh tt c gio s u l cn b. Mt vi ngi thc s c kh nng trnh l
nhng bit l him hoi. (9)
Cng Sn thng t ho khoa trng h c cng u trong vic xa nn m ch
Vit Nam. Theo Grard Tongas, h ch li dng chin dch ny nhi nht cho m ng
nhng khu hiu chnh tr, nh H ch tch mun nm, ng Lao ng Vit Nam mun
nm, Ha bnh mun nm, quc M v tay sai nht nh s thua, cc ng ch
Lin X mun nm vv... hu ht nhng ngi i hc khng bit g hn nhng khu hiu
tng t nh th.
Tc gi nu r mt l do d dng gy xc ng cho nhng khch ngoi quc ving
thm cc lp hc chng m ch l thnh phn hc sinh v nhng cnh trnh din.
Nhn qua nhng ng gi b c tay run run nn nt nt ch, hay nhng em b bp b
nhng ting i, t... vi s gip tn tnh ca cc cng nhn khng ngn ngi hin dng
c bui ti ng l c ngh ngi sau mt ngy lao ng cc nhc, ai m khng xc ng?
Nhng khi ngi ta c th bn chuyn t do vi nhng hc vin hay ging vin v chin
dch chng nn m ch, v theo di cng vic ca h nh ti c nhiu th gi lm vic
th s thc qu chn chng. V vy cng ngy lp hc cng tr nn bun t v
nhng ging vin tnh nguyn cng sm rt lui. Ch cn mt s cn b v ging vin c
ch nh c gng duy tr cc lp . (10)
Trong nhng nm ci cch rung t, nht l sau v ni lon ca nhn dn Ba Lng,
Qunh Lu Vit Nam v nhn dn Budapest b n p d man, thanh nin H Ni xn xao
bn tn v khng t ngi c nh t chc biu tnh chng i, nhng ri c hi vut i,
khng thc hin c.
D vy, theo tc gi, gii tr khng cn hng v H Ch Minh nh trc na. Mt
hnh nh thc t c nhc ti l nhng bc chn dung H Ch Minh nhiu ni bt u
bm bi v khng cn ai ngh ti lau chi. V theo ti, gii tr nng lng mong i min
Nam, hy vng trong s ra gii phng cho h. H t tt c nim hy vng ni s can thip
ca min Nam v c v thch th quan tm n nhng tin b v kinh t x hi v s pht
trin chung trong (11)
Thi gian ny min Nam ang sng di ch Nht Cng Ha.
Trong Communism in North Vit Nam, gio s Honey cho bi t s d mt s y vin
trung ng ng Lao ng (tn gi ng Cng Sn Vit Nam lc ) khng c nu tn
hay l lch v vo thi im nhng ngi ny ang trc tip ch huy cuc chin chng
chnh quyn min Nam. Di phn c c ch tc gi nu r: Sau khi hi p nh v nn
trung lp ca Lo c k kt vo thng 7 nm 1962 mt nhn vt cao cp ca phi on
Vit Nam Dn Ch Cng Ha v tit l trc mt cc phng vin quc t rng c
nhng thnh vin b mt trong Trung ng ng Lao ng ang iu khin cc cuc hnh
qun trong Nam. ng ta nu tn 4 ngi Phm Vn ang, Nguyn Vn Cc, L Ton
Th, v Phm Thi Bng v cho ngi nghe c cm tng l cn nhng ngi khc na.
Vic ny c loan ti trn nhiu bo, nhng trc tin ngi ta thy trn t The Sunday
Telegraph Tin in Ch Nht, Anh) ngy 29-7-1962. (12)
V s lnh o v uy quyn ca H Ch Minh trong ng cng nh Nh Nc H
Ni, tc gi vit: Ch mt mnh ng (H) quyt nh nhng vn chnh tr cao cp, cn
nhng k khc, k c cc y vin b chnh tr, ch c vic chp nhn v tun hnh mnh lnh
ca ng v cc vn lin quan...
Tc gi gii thch cch thc H Ch Minh vn dng nm quyn uy nh sau: Bng
cch khai thc s i ch gia cc y vin b chnh tr...Khi no ng ta mun thay i mt
chnh sch ang p dng chuyn sang mt chnh sch khc, ng ta ch vic rt s ng h
ca c nhn ng i vi nhng k ang ng h chnh sch , quay ra ng h ngi no
mnh nht trong nhm ch trng chnh sch i lp. V phi nng nh vo quyn lc
chnh tr v nh hng ca ng H m tn ti, cc y vin b chnh tr khng c la chn
no khc hn l phi theo quyt nh ca ng ta. (13)
Tc gi nu thm mt l do na:Cc lnh t cng sn Vit Nam khc, m hu ht nm
trong b chnh tr ng thi, r rng khng c kh nng t mnh lnh o ng. C l iu
ny chng ng ngc nhin v ng H c kinh nghim nhiu mt trong cc vn chnh tr
quc gia v quc t, nhng k khc bit rt t v th gii bn ngoi. (14)
Chng 3, trong on ni v xung t ni b ng, P. J. Honey nu mt s tht c th
khin nhiu ngi c ngc nhin v s by t thi ca ngi dn trong mt x s m
tuyn truyn cng sn hon ton ch ng ht thy: Tin n ng H cht (hay mt tch) hi y
khng lm ngi dn bun. Tri li h vui mng v t nht mt bo cha bin mt .
(15)
Mc thng hiu tnh hnh Vit Nam khin Honey khng ngc nhin v tm trng ca
ngi dn nn khi nu s vic trn, c l tc gi ch mun nhn mnh v s thiu hiu qu
hon ton ca nhng n lc tuyn truyn m Cng Sn n lc theo ui.
Tc gi cng nu mt s vic cho thy khng phi lc no H Ch Minh cng t ch
ni trong mi quyt nh. Trng dn nht bo Nhn Dn, ting ni chnh thc ca ng
Cng Sn Vit Nam xut bn ti H Ni, cc s ngy 23-4, 5-5, 8-5-1958, P.J . Honey cho
thy H Ch Minh c mt thay i thi ht sc t ngt so vi ch hai tun trc . V
ch cha y hai tun trc , H Ch Minh ln ting ca ngi Tito th lc ny bo Nhn
Dn ti H Ni li ln ting kch Tito. S vic xy ra ch do bo Nhn Dn ca Trung
Cng xut bn ti Bc Kinh trong s ra ngy 2-5-1958 kt n Tito l k theo ch ngha xt
li, xa ri con ng u tranh c ch ngha Mc-L chnh thng vch ra.
Tt nhin, y khng phi ln u H Ch Minh cho cc cn b truyn thng di
quyn kch Tito, nhng iu c P.J. Honey ghi li cng c th coi l mt nhc nh ng
suy ngh vi nhng ngi vn ch trng H Ch Minh cn Tito hn c Tito.

CH THCH
CHNG 23
__________________________________
(01) Xin xem Phn Tnh Phn Khng Thc Hay H ca Minh V chng v tc phm ny.
(02) Praeger, New York, xut bn 1962
(03) Vin i hc k thut Massachuset MIT, xut bn 1963
(04) Mn tin c ghi l ln n 100 ngn ng. Lc y ch vi 5 ng c th mua mt con tru.
(05)-(06)-(07)-(08)-(09)-(10)-(11) North VN Today, tr. 4, 11, 21, 93, 96, 98, 103
(12)-(13)-(14)-(15) Communism in North VN tr.21-22, 23, 25, 55-56

* Chng 24*
PHILLIP B. DAVIDSON
v Vietnam At War

Phillip B. Davidson l i tng 3 sao ca Qun Lc Hoa K, ph t t lnh Qun i
M Si Gn trc khi Si Gn tht th.
Vi t cch mt tng lnh c nhiu dp tip xc vi cc gii chc cao cp trong chnh
quyn Vit Nam Cng Ha cng nh chnh quyn M, ng thi l trng ngnh tnh bo,
trc tip bo co tnh hnh vi Thng Tng Abrahams, Phillip B. Davidson c trong tay
nhiu ti liu sng v cuc chin Vit Nam. Ngoi ra, khi vit cun lch s chin tranh Vit
Nam dy 840 trang kh ln, Vietnam At War Vit Nam lm chin (1), Phillip B. Davidson
cn tham kho nhiu tc phm vit v cng ti ca nhng cy vit ni ting.
Vietnam At War k v hai cuc chin c tc gi gi l cuc chin ng Dng I v
II.
Tc phm gm 27 chng, chia lm 2 phn. Phn I ni v cuc chin ng Dng I,
gm 12 chng v phn II ni v cuc chin ng Dng II gm 15 chng.
V Nguyn Gip l nhn vt thu ht s khm phc ca tc gi n c th ni i vi
Davidson, vic M tht trn ti Vit Nam ch v nguyn do gn nh duy nht l i phng
c V Nguyn Gip.
Sut tm trm trang sch, tc gi ch vi ln nhc n H Ch Minh, ngoi ra, lun nhc
n V Nguyn Gip nh ngi lnh o thc th cuc chin t u n cui.
Tuy t nhc ti H Ch Minh, nhng tc gi li c nhng nhn xt kh c o v nhn
vt ny, phn nh mt hng nhn nh hon ton tri ngc vi cc s gia M cng nh
Php t trc ti nay.
Theo tc gi, trong ngy 9 -10-1954, ngy H Ni t chc l mng chin thng in
Bin ch c mt s on 308 tham d v khng c mt V Nguyn Gip. Tc gi nu l do
ca s vng mt ny l do lnh ca H Ch Minh nhng khng gii thch ti sao. Phi chng
tc gi hm cho rng H Ch Minh khng mun thanh th V Nguyn Gip ln qu cao?
Tc gi ghi nhn vic n p cuc ni dy ca nng dn Qunh Lu sau ci cch rung
t l do lnh ca H Ch Minh H ordered Gip to suppress it. Nu chi tit v vic ny,
tc gi cho bit H Ch Minh ra lnh cho V Nguyn Gip em s on 325 lc ang
ng gn Vinh ti n p. 1000 nng dn b git v 6000 b y bit x.
Tc gi trng dn thm ti liu ca Ng Gic i xc nhn c nhiu ngn ngi b git
trong v ny. (2)
D V Nguyn Gip l mt trong nhng th h thn tn nht ca H Ch Minh, nhng
mi tng quan gia hai nhn vt ny khng hon ton din ra tt p theo ghi nhn ca
Phillip B. Davidson.
Da theo li mt cn b cao cp Cng Sn Vit Nam o ng th c thi gian H Ch
Minh t ra tn nhim Nguyn Ch Thanh, ngi mang cng cp bc i tng trong qun i
Cng Sn Vit Nam nh V Nguyn Gip. Tc gi thut li rng vo nm 1964, H Ch
Minh c Nguyn Ch Thanh, vn c xu hng thn Trung Cng, cm u ton nghin cu
v "ch ngha xt li trong trung ng ng Cng Sn Vit Nam lc vn mang tn l
ng Lao ng Vit Nam. y l bc u ca chin dch chng "xt li" nhm vo V
Nguyn Gip, Trng Chinh v ba nhn vt lnh o khc trong ng Lao ng. Theo kt
qu cuc iu tra ca Nguyn Ch Thanh, 5 ngi ny u b dn nhn hiu "k xt li v
phi qua nhng lp chnh hun do H Ch Minh ch thn m nhn.
Nhng, ngi tit l tin ny ni rng H Ch Minh khng c thanh trng ni b m
ch nhm chnh hng cho nhng k i sai ng li ca ng. Sau , Nguyn Ch Thanh
c trao nhim v tng ch huy chin trng min Nam v iu ny c coi nh mt ci
tt tai dnh cho V Nguyn Gip. (3)
V Nguyn Gip cng l ngi cc lc chng li k hoch tng ni dy Tt Mu Thn
1968, theo Davidson. Lc , sc kho H Ch Minh suy yu v cc th h nh L Dun,
Trng Chinh, V Nguyn Gip, Phm Vn ng mun c cht qu cui cng dng "Bc .
Mn qu c ngha nht l m mt trn nh quyt nh ginh chin thng nhanh nht ti
min Nam (4). V Nguyn Gip chia x quan im trn nhng khng ng v k hoch
tng ni dy.
V trn Mu Thn, vi t cch ph t tnh bo ca Thng Tng Tng T Lnh M ti
Vit Nam lc , tc gi cho bit qua nhng ghi nhn t cc cuc tip xc v hi cung cc
cn b cao cp Cng Sn Vit Nam, ch c 2 phn trm dn chng ng h cuc tng cng
kch Mu Thn.
Tc gi ch thn hi cung hai s quan cao cp Cng Sn Vit Nam ra u th vi
qun i Hoa K l i t Trn Vn c u th ngy 19-4-1968 v trung t Phan Vit Dng
t ngy sau . Phan Vit Dng l t lnh trung on u t Cng Sn 165 cn Trn Vn c
l i t chnh y nhng gi nhim v ca mt trung tng. C hai s quan ny u cho bit
h tht vng t nhiu ngy trc nn quyt nh o ng khi nhn ngh quyt s 6 ca
ng ch trng nh thm t hai sau tht bi t u.
Nhc li bin c ny, Phillip B. Davidson ca ngi lng dng cm v s thnh cng ca
qun lc Vit Nam Cng Ha.(5) v cho bit: Vi cuc tng cng kch Mu Thn ca Vit
Cng, chnh ph Vit Nam Cng Ha thu t mt thng li ln i vi tr c v con tim
ca nhn dn min Nam.
Tuy nhin, tc gi khng cp ti hu qu khc ca trn nh khi t thi ca
mt s bo ch phn chin M bin chin thng qun s ca Vit Nam Cng Ha v ng
Minh thnh mt tht bi chnh tr ngay ti M l da vo trn nh thc y phong tro
phn chin bng ln mnh m.
V thi ngoan c v tn bo ca H Ch Minh, tc gi thut li vic H Ch Minh
nhn c ngh ha hon ca tng thng Nixon t lu nhng ch by t phn ng vo lc
k cn ngy tn s:p li bc th ha hon ca tng thng Nixon ngy 15-7-1968, l
cuc tn cng ca VC vo 100 thnh ph v th x min Nam. Mi ngy 25 thng 8, H mi
chnh thc phc p th ca Nixon bng mt cch lng nhc. t n chung vi cuc tn
cng, ngi ta c th tng tng ng ta cm ly tu thuc ha bnh m Nixon a mi ng
ta nh Nixon v cn tn thuc nng hi vo bn tay Nixon na. (6)
Chng cui, bn v l do tht trn ca M, Davidson khen i phng ni chung v
gin tip khen H Ch Minh c mt chin lc thng thng: nhm mc ch ti hu l nn
c lp v thng nht ca Vit Nam. (7)
Kt lun ny nu ph hp vi lun iu ca Cng Sn Vit Nam v bin gii ca nhiu
gii chc qun s M li kh ph hp vi nhiu iu c chnh tc gi nu trong tc phm.
S mu thun kh hiu lun hin din trong quan i m ca cc tc gi vit v cuc chin
Vit Nam vn l iu khng th khng nhn li.

CH THCH
CHNG 24
______________________________________
(01) Prisidio Press, Novato, California, 1988
(02)-(03)-(05)-(06)-(07) SD tr 287, 311 & 312, 545, 597, 795
(04) SD tr. 449, nguyn vn: to give the old man this last present, a decisive victory in the shortest time.

* Chng 25*
ELLEN HAMMER
v The Struggle For Indochina

Ellen J . Hammer (1922-2001) l n hc gi, s gia, nh bo, li lc ca M. Theo b,
chnh quyn Dn Ch ca tng thng Kennedy phm sai lm trong ch trng lt nn
nht Cng Ha Vit Nam a n ci cht ca tng thng Ng nh Dim v s sa ly
ca M ti chin trng Vit Nam.
Vi quan im ny, Ellen J. Hammer mang tm trng chn nn trc cc din bin
chnh trng, khng cn mun cm bt by t kin v mi vn thi cuc trong mt thi
gian di.
Tuy nhin, nm 1988, Ellen J. Hammer li tr li vi vic cm bt v hon tt tc phm
A Death In November: America in Vietnam, 1963, (1) nu ra nhiu th on ca mt s gii
chc M thi y lin quan ti cuc o chnh 1-11-1963 ti min Nam Vit Nam.
Trong tc phm ny, Ellen J. Hammer by t lp trng bnh vc tng thng Ng nh
Dim, ht li tn dng cc chnh sch do Ng nh Dim ch trng khin Douglas Pike,
mt chuyn gia v cc vn Vit Nam cn ni ting hn Hammer a ra mt li khen
m v ma mai l Hammer trung thnh ring vi ng Dim personally loyal to Diem.
Nm 1947, khi mi ra trng, cn c thn tui 25, Hammer c tc phm u tay
v Vit Nam, The Emergence of Vit Nam (2).
Bn nm sau, 1951, b c thm 2 tc phm ni v ti ng Dng v hai nm sau
na, 1953, b a ra tc phm phn tch ring v hot ng chnh tr v ng phi Vit
Nam.
Nm 1954, Ban Bo Ch i Hc Stanford, California cho ph bin tc phm th nht
ca Hammer bn v chin tranh ng Dng, nhan The Struggle For Indochina Chin
u cho ng Dng. (3)
Trong tc phm ny, Hammer thut li, phn tch v nh gi hot ng ca hai phe
Quc Cng Vit Nam thi khong 1945-1954 trong khung cnh u tranh loi tr quyn lc
ca ngi Php ti ng Dng qua nhiu din bin t cc cuc thng thuyt, cc trn
nh ti s can thip ca Hoa K, s xut hin ca Trung Cng sau 1949 cng nh cc din
xoay vn t mt cuc chin a phng thnh cuc xung t quc t.
Tc phm chm dt khi trn in Bin Ph cha ng ng v hi ngh Genve cn ang
bn v vn Triu Tin. Tuy nhin Hammer ni n vin tng chia i lnh th Vit
Nam, v c Php ln Vit Minh u mun nh vy trong khi Lin X, Trung Cng t ra
khng phn i.
Tc gi cho rng H Ch Minh l thuc khi Cng chng khc g phe quc gia vi quc
trng Bo i lc y l thuc Php. Nhng tc gi nhn nhn trc , H Ch Minh
kho lo lp c Mt Trn Vit Minh v t Bo i vo th t nguyn thoi v. Theo tc
gi, v nh vua vn c s knh trng v tun phc ca nhn dn Vit Nam nn vic t
nguyn thoi v gip H Ch Minh to c cho mnh th ng va hp php va hp
lng dn.
Tc gi cng thut li c ln H Ch Minh ng rng sn sng hnh ng trong
khun kh mt nn qun ch lp hin, ng u l Bo i, nhm tranh th s ng h ca
ng Minh. (4) Nhng khi Bo i chp nhn thoi v th H Ch Minh khng nhc li nh
y na.
Hammer nhn nh v vic thoi v ca Bo i: Tin ny c Vit Minh hoan
nghnh; khi v hong t nguyn t chc, th s lin tc gia chnh quyn c v chnh
quyn mi s c bo m. N s khin cho s chuyn quyn d dng hn nhiu v trc
mt ngoi quc s thun li v n tng cng cho iu Vit Minh tng ru rao rng h lnh
o mt cuc cch mng dn tc thc s. (5)
Ngoi s h tr ca Bo i, H Ch Minh cn c s h tr c th ca mt cng
ng m Cng Sn lun coi nh th ch l cng ng Cng Gio.
Vo thi im 1945-46, cng ng ny khng nhng khng chng i m cn tch cc
ng h H Ch Minh do tin tng Vit Minh l t chc theo ui chung mc ch ginh c
lp cho t nc: S kht khao c lp to ln n ni a s 2 triu ngi Cng Gio tn
thnh chnh ngha ca Vit Minh v 4 v gim mc thnh cu Gio Hong ng h nn c
lp ca Vit Nam, d ti nhiu a phng ri rc vn c nhng cng ng gio dn chng
li vic Vit Minh tm cch t chc h thnh on th Cu Quc di quyn kim sot
ca Vit Minh. (6)
Tc gi cho rng v phng din c nhn, ngi Cng Gio cng yu nc nh bt c
ai khc v trch dn li mt v tha sai: Trong cuc u tranh ginh c lp, cc cha x
Vit Nam khng do d khng nh ngi Cng Gio, chng nhng khng lnh lng hay
dng dng m tri li, cn t ra c lng yu nc nng nn. H nhc nh con chin chng
nhng c quyn, m cn c bn phn ng vo hng tin o trong cuc u tranh, v bng
cch h s trung thnh vi Cha v vi t quc. Cng ng Cng Gio Annam vi 500
linh mc v 2 triu tn hu khng ngn ngi noi gng cc v gim mc. H a vai
gnh vc trch nhi m. Khng chng c no hn l thi hng say bt pht ca gii tr
Cng Gio H Ni cung ng cho on qun ca chnh ph nhiu tiu on xung kch .
(7)
Ngoi ra, tnh yu nc nng nn ca mi ngi dn Vit Nam cng c ghi nhn
qua thi ca hong hu Nam Phng i vi cuc u tranh ban u ca Vit Minh.
Hammer k li vic c DArgenlieu mun a hong t Bo Long ln ngi hong
v hong hu Nam Phng gi quyn Nhip Chnh.
Nhng hong hu Nam Phng dt khot khng chu tip cc c s do v c i
din ton quyn ca Php c n. V khm s Ta Thnh phi khn khon thnh cu hong
hu Nam Phng i . Tuy nhin thay v tr li cho cc c s ca DArgenlieu, hong hu
i ti chic n dng cm v c bi quc thiu mi (ca Vit Minh) But (she) went to
the piano and played the new national anthem.
V vic Php thng thuyt vi H Ch Minh, tc gi nu l do khi t pha lc lng
quc gia lc , t nht cng l l do theo quan im ca ngi Php. Tc gi ghi rng v h
thy Vit Cch ca Nguyn Hi Thn khng c thc lc; cn Vit Nam Quc Dn ng th
khng mun lin h vi i din ca Php. Nht l v chnh Bo i cng t chi khng
mun gp h. Nh vy ch cn mt mnh Vit Minh l mt tp th c t chc va sn lng
va c kh nng thng thuyt vi Php. (8)
Tuy nhin, Hammer cho bit Vit Minh lun theo ui ch trng c quyn lnh o,
khng t b mu tnh loi tr mi phn t quc gia u tranh.
V th, cu hong Bo i chp nhn s mng do H Ch Minh trao cho ri Vit
Nam ln ng i Trng Khnh ngy 18 -1-1946. Lc c u hong bt u hiu v
khng cn tin cy Vit Minh nn hi lng ra i, d bit khng c ngy v.
Theo Hammer, s ra i ca Bo i cng l nim vui ca H Ch Minh v bn cnh
khng cn hin din con ngi c th l i th nguy him, ng thi vai tr ca cu hong
cng khng cn cn thit cho Vit Minh trong mi giao dch vi ngi Php k t sau khi
H Ch Minh c trong tay bn Hip c S B 6-3-1946. (9)
Trong thc t, thi im ny Php v Vit Minh mc nhin tr thnh ng minh trn
trn tuyn chng li lc lng quc gia, c th l t chc Vit Cch ca Nguyn Hi Thn v
Vit Nam Quc Dn ng l nhng t chc kch lit phn i bn Hip c S B 6-3-1946
do cc iu khon cho php Php a qun vo min Bc Vit Nam. y l iu ngi Php
cn c hp php ha s c mt pha Bc v tuyn 16, trong khi Vit Minh rt cn Php
ym tr trit phe i lp.
Tc gi ghi li mt s s kin v cuc hp tc gia Php v Vit Minh: Ti H Ni,
cc xe trinh st ca Php chn ht cc ng ph dn ti tr s ca Vit Nam Quc Dn
ng cho Vit Minh tn cng vo . Qun Php xua ui qun ca ng Minh Hi (ch
Vit Cch) ra khi Lng Sn v Hi Phng gip cho qun Vit Minh tin vo. Ti Hn Gay,
qun Php th ht t thuc y ban hnh chnh a phng ca Vit Minh. (10)
Khi cc lc lng quc gia b Vit Minh c Php ym tr loi hn khi cc c cu
lnh o cui nm 1946 cng l lc mu thun Vit Minh Php phi gii quyt bng sng
n.
Lc ny, ngi Php li ngh ti mt chnh quyn Vit Nam i u vi chnh ph H
Ch Minh.
Nm 1947, Php tm cch lin l c vi hai nhn vt Ng nh Dim v Nguyn
Mnh H (11) vn ng ng ra lp mt chnh quyn nh vy, nhng tt c u t chi
tham gia. (12) Php cng c ngi tip xc vi Cu hong Bo i v khng t kt qu (13).
Trong lc , Bo i cng c H Ch Minh c ngi tm gp ngh cng tc
to b mt on kt quc gia cho Vit Minh hu xoa du s chng i v t chc ny do
Cng Sn lnh o v nht l ni li m phn vi ngi Php. Trong thng 5 (1947),
Vit Minh gi phi vin ti gp Bo i c ti lp on kt quc gia. Ngi l H
c Lin, mt nhn vt quc gia ni ting. ng ny yu cu cu hong thc hin mt cuc
thng thuyt chung vi Php nhn danh ng H v nhn danh c nhn cu hong na. Cc
c vn ca nh vua ph v k hoch ny. (14)
Khng lu sau , khi cu hong chp nhn ng ra cm u mt chnh quyn i lp
vi Vit Minh, H Ch Minh lp tc ra lnh th tiu nhng ngi c th thnh tay chn
c lc ca cu hong nh Nguyn Vn Sm tng c c lm khm sai Nam K, v bc s
Trng nh Tri, ch tch y ban hnh chnh Bc Vit. Hai ngi ny b cng sn git ch
cch nhau khng y 24 gi, mt trong Nam, mt ngoi Bc. (15)
Ngy 8-3-1949, cng vi tng thng Php Vincent Auriol, cu hong Bo i lc ny
l Quc Trng ca Vit Nam Quc Gia k tha c Elyse chp nhn iu m trc 3
nm b bc b ti hi m Fontainebleau. Tha c Elyse c Quc Hi Php ph
chun ngy 23-4-1949, vi 55 phiu thun, 6 phiu chng v 2 phiu trng. (16)
Tc gi phn tch thm v vai tr ca ng Cng Sn Php thi gian ny v kt lun h
theo ui mt th chnh tr thc tin th bo Realpolitik.
Nhiu ng vin Cng Sn Php l thnh vin chnh trong ci chnh ph b nhm v
ng h DArgenlieu, ci chnh ph cho hi m Fontainebleau tht bi, cho php tn
cng Hi Phng, v sau cng t chi thng thuyt vi H Ch Minh sau ngy 19-12-1946.
Lc y vi t cch t chc chnh tr ln nht ti Php v theo l tng cng sn, ng
Cng Sn Php khng c mt hnh vi gip nh nhoi no vo mc tiu ginh c lp ca
Vit Nam ... iu ng ni l v sau, khi b gt khi quyn lc v yu th, ng ny li rm
r c v cho Cng Sn Vit Nam. (17)
Vn then cht c a ra phn tch l mc tiu ch yu ca Php trong cuc
chin Vit Nam. Theo tc gi, cng sn khng phi l ng c thc y hnh ng ca ngi
Php ti ng Dng. Vic Php chu thng thuyt vi H Ch Minh nm 1946, ri t chi
mi c hi m phn nm 1947 v sau na, t 1948 ng h Bo i chng Vit Minh ... u
khng lin can ti vn cng sn m ch v ci gi l Lin Hip Php ng l cho t i
nm 1953 tinh thn thc dn c cht, nhng n c thay th khng phi bi ch ngha
chng cng m bi s quyn luyn tnh cm ca ngi Php i vi khi nim Lin Hip
Php. Th tng Laniel ni vi quc hi vo thng 10-1953, cng nh trc kia ni
vi Bo i: "ngi Php chin u ng Dng cho Lin Hip Php; nu ngi Vit
thch b Lin Hip Php, th nc Php khng c l do g chin u. (18) Nhng chiu
bi chng Cng khng th khng nu ra nu mun nhn c vin tr ca M vi mc
ht sc quan trng Vin tr M, bt u t 1950, mi nm trung bnh 500 triu. Cho n
1954, M vin tr khong 80% chi ph qun s ca Php ti cc quc gia lin kt ng
Dng (19).
Chiu bi ny khng sc thuyt phc d lun th gii v cng khng tc dng
xoa du kht vng ginh c lp ca ngi dn Vit Nam.
Tc gi phn tch tnh hnh chnh tr lun si ng ngay ti cc vng Php kim sot
trong hng i hi mt nn c lp thc s cho quc gia Vit Nam v ghi li: Trong bi
cnh , Ng nh Nhu, mt lnh t cng on v l em Ng nh Dim, m nhn vai
tr lnh o ng ra t chc mt i hi chnh thc on kt quc gia v ha bnh Ch
Ln vo ngy 6-9-1953. i hi i c lp v iu kin cho Vit Nam, v trn bnh din
quc ni, i triu tp ngay tc khc mt quc hi, i t do lp hi, t do bo ch, chm dt
tham nhng, ci t qun i v hnh chnh. i hi ny c mt lp trng mnh m n ni
Bo i cm thy cn phi triu tp i hi chnh thc ca chnh ng vo thng sau trong
hai ngy nhm mc ch ng h lp trng ca Cu Hong bng cch chn 12 ngi ng
tuyn ly 6 ngi thc hin thng thuyt vi Php.
Trong khi , nh hng cc bc i ban u ca H Ch Minh vi t cch lnh o
Vit Minh vn sc gi nhng m vang. Tc gi vit: Khng ngi Vit Nam no c th
qun H Ch Minh l lnh t Vit Nam u tin tuyn b Vit Nam c Lp, khng phi ch
trn nguyn tc nh ng Trn Trng Kim m l trong thc t. ng H tuyn b Vit Nam
c Lp vo thng 9 nm 1945, v Vit Nam t tr (quc gia t do) vo thng 3 nm sau.
Cho n nm 1947, ti Vit Nam ch c mt chnh ph H Ch Minh. V nc Php l nc
u tin nhn nhn nh th.
Trn thc t, nhiu nh i quc, k c hong gia cng nhit tnh ng h chnh ph H
Ch Minh trong my nm u. Vic H Ch Minh tip tc theo ui mu cng c ch
Cng Sn c ti ng tr v dp tt mi hy vng v mt tng lai tt p ca t nc gn
nh khng d nhn ra khi nhng m vang trn cn sc tc ng vo mi ngi.
V th, chiu bi chng Cng ca ngi Php cng l r th chiu bi qu c gia yu
nc ca H Ch Minh cng c cng c, mc d ngi quc gia trong nc xa la v
chnh quyn nhiu quc gia dn ch Chu cng nh Ty Phng ct t mi quan h.
Theo Hammer, t 1953, hng ng quc gia di quyn quc tr ng Bo i bt u
t nhiu tin b v chnh ph do Bu Lc lnh o gm hu ht cc k thut gia ti tr v
nhit tm tr thnh mt nim hy vng. Khi tc gi vit nhng dng cui cng ca tc
phm, hi ngh Genve ch mi chun b bn v vn Vit Nam. Tuy nhin, tc gi nghe
n nhc v mt gii php chia ct lnh th nn t e ngi l gii php ny s khin min
Bc chu p lc nng n ca Trung Cng, trong khi min Nam kh trnh khi b Php khng
ch tr li nh nhng nm trc.
Mi lo ca Hammer tr thnh thc t ti min Bc, nhng ti min Nam, ngi Php
phi trit thoi v mt chnh th Cng Ha chnh thc ra i nm 1956.
Chiu bi ngy tr ca cc khi lc chnh tr ko di trn t nc ny t 1945 c th
khng cn nhiu thi gian ng vng, nht l sau thnh qu ca Ng nh Dim trong vic
cng c min Nam. Hammer tin tng kh nhiu vo nhn vt lnh o ny v khi xy ra
bin c 1-11-1963 mang tm trng chn ngn v nguyn vng chnh ng ca mt dn tc
sng gian kh au n sut my chc nm li tip tc b y xa bi sai lm ca mt s gii
chc nm quyn ti t nc ca tc gi. C l y cng l tm trng ca i s M ti Si
Gn, Frederick Nolting, khi ng ny n xin t nhim v khng ng vi ng li ca
chnh quyn M ng thi. Nhng tm cnh hon ton mang tnh c nhn ny cng khng
hn thiu ngha khi c t vo v th phn nh mt nt thc t trong vn Vit Nam.

CH THCH
CHNG 25
_________________________________
(01) E.P. Dutton, 1987
(02) Institute of Pacific Relations, New York, 1947
(03) Stanford University, 1954
(04)-(05)-(06)-(08)-(09)-(10) SD tr. 102, 103, 140, 149, 175, 176
(07) Trch bi Gio hu o Kit Annam v nn c lp Vit Nam trn t Le Bulletin des Missions, 1946.
(11) Vn l B Trng Kinh T ca chnh ph H Ch Minh nhng li H Ni sau ngy bng n chin tranh
19-12-1946
(12)-(13)-(14)-(15)-(16) SD tr. 203, 209, 209, 215.
(16) Thc ra, vo ngy ny ch mi c Hi ng Lnh Th Nam K thng qua vic sp nhp Nam K vo Vit
Nam. Quc Hi Php ch hp biu quyt v tha c Elyse ngy 29-1-1950 v ph chun ngy 2-2-1950.
(17)-(19) SD tr. 298, 313
(18) SD tr. 306, nguyn vn: It is true that by 1953 much of the old spirit of colonialism had died, but it had been
replaced not by anti-Communism, but by an emotional attachment on the part of Frenchmen to the concept of
the French Union. It was for the French Union that France was fighting in Indochina, Premier Laniel told the
National Assembly in October, 1953 as he had told Bao D i: if the vietnamese chose to leave the French
Union, France would have no reason to fight.

* Chng 26*
DANIEL ELLSBERG
v Secret

Cui nm 2002 xut hin cun hi k ca Daniel Ellsberg vi ta Secret B Mt
(1) mu trng in ni trn nn ba xanh sm, v pha di ghi thm mt hng ch nh: Hi
k v Vit Nam v h s Ng Gic i.
Tc gi l mt cu qun nhn ng thi cng l mt cy bt gy si ni mt thi trong
bo gii v chnh gii M. Dan Ellsberg tng gi nhim v i i trng Thy Qun Lc
Chin M v l mt ngi hng say trong chin u chng cng.
T ngy 4-8-1964 (2), Ellsberg tr thnh vin chc b Quc Phng, thuc ton c bit
ca tng Landsdale, ngi tng gip nhiu mt cho Ng nh Dim v c coi nh
bn thn ca nhn vt ny. Tng phc v nhiu nm ti Vit Nam, c nhiu dp chng kin
tnh hnh ti ch v l ngi c thm quyn tip cn cc ti liu mt lin quan n nhng k
hoch quc gia, Ellsberg li ny ra mt kin khin sut na phi lnh n t chung thn.
l vic ln ly 7000 trang ti liu b mt qun s tit l cho bo ch.
Trong cun hi k Secret, tc gi ghi li nhng ngh, hnh ng v nhn nh ca
mnh lin quan n tnh hnh chin s trong thi gian phc v Vit Nam, nht l nhng b
mt c mnh danh l h s Ng Gic i. Ngoi ra, Ellsberg cng ghi li ri rc trn
nhiu chng, mt s kin v cuc chin ni chung v con ngi H Ch Minh l nhng
kin c nhc n y.
Nu trung t John Paul Vann l anh hng c a Neil Sheehan trong thi Nht
Cng Ha Vit Nam th c vn cao cp John Paul Vann li tr li Vit Nam tr thnh anh
hng ca Daniel Ellsberg trong thi Nh Cng Ha Vit Nam. Tc gi m t J. P. Vann l
ngi hng say trong nhim v, cc k can m v thng thn.
Ch ring vic dm n c li xe khng cn h tng vt hng trm dm ng vo
thi gian sau bin c 1-11-1963 l lc du kch c ng sn hu nh kim sot cc trc giao
thng ni ln mc can m cng cc ca J. P. Vann. Vi bt php iu luyn ca
mt nh vn, Daniel Ellsberg d dng to s ngng m ca ngi c dnh cho nhn vt
ca mnh. (3)
Trong lc cao c vn J.P.Vann, tc gi t ra tht vng trc cung cch v tinh thn
chin u ca qun i Vit Nam Cng Ha cng nh s hin din ca qun i M ti min
nam Vit Nam.
Chng 9 c tc gi t cho tiu Losing Hope Tht Vng, ghi li nhng nhn
xt v tnh hnh nng thn min Nam trong nm 1966 nh sau: Chnh ph Vit Nam (Cng
Ha) cai tr ban ngy cn ban m Vit Cng cai tr. Vit Cng thu thu thng xuyn, tuyn
lnh, t chc tuyn truyn nhi s v nhiu m ng li. Ban ngy th nhn vin chnh ph
cng c th n vi lnh gc tuyn truyn, thu t, thu thu v tuyn lnh ... Ngha l ngi
dn mt c hai trng. Nhng dn khng dm bo cho ngi ca chnh ph nhng g Vit
Cng lm ban m. V nh vy, theo tc gi khng th bo nhng vng nng thn nh th l
vng xi u, ang cn b th thch, hay cn b hai bn tranh ginh m phi coi l vng
Vit Cng kim sot. (4)
Tc gi thut li trng hp mt p thuc tnh Long An, mt a phng rt gn Si
Gn, gm ton nh l b thiu ri ch v c mt tiu i a squad Vit Cng ti ng
m ti mt cch yn lnh, khng c ng g ri n sng b i.
Daniel Ellsberg trch trung on 49 thuc s on 25 l n v c 2 tiu on hng hu
ng qun cch cha y 200 mt nhng khng chu phi mt trung i hay mt tiu i
ti nh ui Vit Cng bo v dn m li bn sng ci v i bc vo t chy ht nh
dn.
Rt nhiu v d c th tng t c Daniel Ellsberg a ra chng minh mc
vin tr Hoa K dnh cho Vit Nam Cng Ha d cao ti u cng hon tan v hiu do
cch thc v tinh thn chin u ca qun i. V m chy ti Long An, chnh tc gi
chp hnh v a trnh trc mt bui hp. (5)
Ellsberg dnh 2 trang t cnh tng mt on ng dc theo min Nam m tc gi c
dp i qua. Tc gi cho bit nhn thy nhng n bt kiu t thi Bc thuc, n thi
Php thuc, thi Nht chim ng, ri nhng n bt hin nay... v c cm tng nh i du
lch trong thi gian ving thm mt vin bo tng l thin vi nhng lp thi gian thuc v
lch s c khai qut ln t nhng di tch kho c... ri s hi nghe nh c ai nhc bo
ang i vo vt chn qun xm lc Nht Bn. (6)
Nhng trang sch ca Ellsberg lun l nhng ng vn ng , nhng ni bt ln vn l
tm trng hoang mang giao ng ca ngi lnh, bao gm c Vit Nam ln M.
Theo tc gi, sau khi chnh quyn Ng nh Dim b lt ngi M em qun vo
Vit Nam hoc tnh hnh Vit Nam tr nn qu trm trng khin qun M o t ti y th
ngay nhng vin chc M tng hng say chng Cng cng c cm tng nh mnh ang
chin u cho mc tiu xm lc.
Trong khi , qun nhn cc cp Vit Nam thy khng cn l tng chin u na v
lm cnh hon ton b ng di s iu ng ca ngoi nhn.
Tc gi cng nu iu kin sng t hi ti cc tri t nn cng sn min Nam v a
ra mt nhn nh y sc li cun vi m ng hot ng phn chin M v l do thc y
ngi dn ti y. Tc gi m t cc tri ny u trong tnh trng d bn ti t n c
th cho rng ch bom n M mi buc ni h chu tm ti ch khng phi h trn chy cng
sn. (7)
Trong pht biu ca mnh, cha hn Ellsberg hon ton ph nhn l do trn chy Cng
Sn ca ngi dn Vit Nam m ch mun nhn mnh v tnh trng t hi trong t chc i
sng ti cc tri t nn, nhng nhng ngi phn chin vin iu tc gi trnh by nh mt
chng c c th v hnh vi xm lc v sc tn ph ca bom n M bin thnh ng c
thc y phong tro phn i vic M tham chin ti Vit Nam.
Tuy nhin trong nhiu trng hp, Ellsberg a ra lp lun gn nh nghing hn v
pha Cng Sn Vit Nam, d vn xc nhn mnh l ngi chng Cng v i a s dn
chng Vit Nam khng a Cng Sn.
Chng 14 ni v chin dch Mu Thn 1968 vo lc bt u c cuc ha m Paris,
tc gi nhn mnh vic tng thng Johnson tip tc cho gia tng cng tn cng sau khi
ha ngng nm bom Bc Vit.
Ellsberg nu con s c trch theo bn bo co ngy 1-8-1968 cho bit t 1965 n
lc , M th xung ton b ng Dng 2 triu 581 ngn 876 tn bom v ha tin.
Tip theo, tc gi thut li thi cng quyt ca phi on Bc Vit ti ha m Paris i
M ngng di bom v iu kin, ng thi cho bit chnh quyn Johnson li mun t c
bo m rng Bc Vit phi c hnh ng p ng tng t.
Theo tc gi, d nhin pha Vit Nam (8) khng chu. Tc gi nhc li mt li tuyn b
ca H Ch Minh ni ngi M hnh ng nh bn cp ca git ngi Chicago
ngh khng bn, nu nn nhn chu np tin mi l. H Ni s ngh mt bo m h
tng l s khng nm bom v xm lng Bc M cho rng iu ny rt logc, nhng cc
nh thng thuyt M coi nh li ni hn xc. (9)
Chng 16 c dnh bn v vn c gi l o l ca s tip tc chin tranh.
Theo tc gi, i a s nhn dn Vit Nam khng hng th ng h VC hoc cc nh
lnh o cng sn (tr ng H). My ch trong ngoc n chng t tc gi tin l i a s
nhn dn Vit Nam ng h H Ch Minh.
Tuy nhin, tc gi khng quan tm nhiu v iu ny so vi nguyn vng ha bnh ca
ngi dn. Trc mt tc gi, i a s nhn dn Vit Nam, c th l t l 80 phn trm, u
mun chm dt chin tranh bt k phe no thng. Tc gi cho bit t l trn l c tnh ca
Morton Halperin lc y ang lm vic vi Kissinger Ta Bch c.
Tc gi ghi li l chnh mnh hi Morton v kin ca boss tc Kissinger ra
sao th c tr li cha bao gi hi thng nhng c l Kissinger cng c lng nh th.
Tc gi k v chuyn ny: Ti ni (vi Mort) l nhng c on c v ng.
Nhng y l vn mi i vi ti. N bt u lm ti bn khon nhiu. Nu ng l hu
ht nhn dn Nam Vit mun ht chin tranh, bt k phe cng hay phe quc gia thng, th
lm sao chng ta c th bin minh vic ko di chin tranh bn trong x s ca h? Lm sao
chng ta c quyn n ko di thm d ch mt ngy? Im lng tht lu. Ri Mort ni: Cu
hi tht hay. Ti khng c cu tr li. ti ngh v iu . (10)
Vi suy ngh , Ellsberg bc b danh ngha chin u chng Cng ca ngi M
bo v Vit Nam Cng Ha, ng thi kt n c M ln Vit Nam Cng Ha khng tn
trng hip nh Genve 1954.
Nhn lui xa hn v qu kh, Ellsberg cn cho rng cc chnh quyn M ch h nh ng
tr gip thc dn Php ti chim Vit Nam l quc gia c lp t thng 3 nm 1945 v
sau c hong Bo i thoi v trao quyn lnh o cho H Ch Minh. Trn cn bn
, H Ch Minh l nguyn th quc gia chnh thc ca Vit Nam, mi hnh vi chng li
chnh ph Vit Nam Dn Ch Cng Ha u tri vi truyn thng M l bo v t do dn
ch v tn trng ch quyn ca mi quc gia, ng thi cng tri vi cam kt ca hin
chng i Ty Dng.
Ellsberg vit: Nhng ti liu ni b cho thy r s kin ng H l cng sn mc d
ng ta ng u mt chnh ph lin hip vi a s ngi khng cng sn ti min Bc
khng h quan trng trong quyt nh t khc p ng li ku gi ca ng ta nm 1945.
ng ra, s t khc p ng ca chng ta ph n nh mt chnh sch c tng thng
Roosevelt lng l quyt nh nhng c khng nh mt cch cng quyt, nhm bo
m vi ngi Php rng chng ta nhn nhn ch quyn ca Php ti Vit Nam nh mt
thuc a, bt chp s khng lin tc do chin tranh v nhng i hi c lp ca ngi bn
x sau chin tranh. Quyt nh c duy tr di thi tng thng Truman, tri vi
truyn thng chng thc dn ca Hoa K v tri li ha tn trng quyn t quyt trong Hin
Chng i Ty Dng. Trong nhng l th ng H gi tng thng Truman u c vin
dn c hai iu . (11)
Tc gi ph nhn hoc khng nhn thy hai iu qua on pht biu trn.
Th nht, vic lin hip vi cc ng phi quc gia ca H Ch Minh nm 1945 ch l
mt chiu bi trong sch lc giai on theo chin lc Lenin ch khng phi hnh vi lin
hip thc s theo tinh thn on kt ton dn. Cho nn ngay trong lc c v lin hip, Cng
Sn Vit Nam vn tip tc tin hnh cc th on tiu dit nhng ngi yu nc ng ngoi
hng ng Cng Sn v tm mi cch c lp s ngi ng chung vi h nn khng h c mt
chnh ph lin hip vi a s ngi khng cng sn ti min Bc nh Ellsberg khng nh.
Th hai, hng nhm ca cc chnh ph M sau th chin II hnh thnh trn cn bn
d bo v mi him ha xut pht t pha Lin X di chiu bi cch mng v sn. Vo
thi im , nhng ngi hoch nh chnh sch M nhn thy mi nguy Cng Sn theo
m rng ca Lin X v mc ch m khi Quc T Cng Sn theo ui di khu hiu
tiu dit T Bn ch n gin l tin hnh u tranh tiu dit cc quc gia dn ch Ty
Phng.
Khng lu tm t i hai s kin ny, Ellsberg cho rng nhng ngi hoch nh chnh
sch M lc ch nhm duy tr bang giao tt p vi Php Anh l hai nc tuy k kt bn
Hin Chng i Ty Dng nhng khng h c nh p dng ti nhng thuc a ca
mnh nh n , M Lai... nn M hnh ng ngc vi truyn thng bng cch h tr
cho nhng tham vng thc dn ca Php ti ng Dng.
Dn li tuyn b ca b ngoi giao M ngy 27-9-1948 v ng Dng, tc gi kt
lun l ngay thi gian , khi ng h Php ti chim ng Dng, M trc tip chng li
phong tro quc gia do mt ngi cng sn cm u c a s ng k nhn dn ng h.
Nh vy, ci c gi l s cao c v v tha ca Hoa K mt ngha.
Mt khu hiu c tung ra vo thi y th chin tranh (tc th cht) cn hn b
nhum theo Ellsberg, hon ton khng thch hp vi mt x s do nhng ngi
ang lnh o mt phong tro yu nc c hu ht mi ngi tn thnh. (12) Ellsberg cn
cho l M bt chp cng php quc t, vi phm hip nh Genve 1954 ht nh Php
vi phm hip c s b 6-3-1946 v tm c Modus Vivendi m Moutet k cng nm vi
H Ch Minh, sau hi ngh Fontainebleau.
Ellsberg khng nh do nhng vi phm ny chin tranh bng n v c Php ln M u
tht bi v hiu lm sc mnh tinh thn ca i phng.
Tc gi minh chng bng li ni ca H Ch Minh vi Jean Sainteny trc khi k tm
c Modus Vivendi thng 9-1946: ng ti ra v nh th; hy gip ti (cho ti mt v
kh) chng li nhng k tm cch vt tri ti. ng s khng hi tic v iu ... Nu chng
ti phi chin u th chng ti s chin u. Cc ng s git 10 ngi ca chng ti, nhng
chng ti s git c mt ngi ca cc ng. V cui cng chnh cc ng s thm mt. (13)
Vo khong cui thng 9-1969, sau khi c xong mt s h s mt ca Ng Gic i,
Ellsberg nu ra 4 im v cuc chin Vit Nam:
1 Khng h c 2 cuc chin ng Dng m ch c mt cuc chin ko di gn mt
phn t th k k t 1945 ti 1975.
2 l cuc chin ca M ngay t bui m u v trong thi im m u ny M c
s chia x ca Php. Minh chng cho iu ny l t cui thp nin 40, khng nm no m
tng thng, quc hi hay cng dn M khng vo cuc xung t tin bc, v kh ri
nhn lc, ban u qua ngi Php, sau l trc tip.
3 Sau 1954, Vit Nam c th c ha bnh nu M ng chng vic t chc tng
tuyn c thng nht hai min theo quy nh ca hip nh Genve.
4 Ti Vit Nam khng h c ni chin Nam Bc, cng khng c chuyn min Bc
xm lng min Nam m ch c mt cuc chin do M xm lc hoc nhn t pha Vit Nam
l cuc chin ca ngi Vit Nam chng xm lc M.
Bn im trn c Ellsberg pht hin khi phn tch hai ngun ti liu c nh gi l
c mc gi tr rt cao.
Ngun ti liu th nht l nhng vn kin phn nh chnh sch i ngoi ca M t cc
thi Truman qua Eisenhower, Kennedy, Johnson n Nixon. Ellsberg tm thy trong mi
quyt nh quan trng ca cc chnh quyn M ch c mt iu ni bt l tinh thn hiu chin
ca gii lnh o M v bnh vc chnh sch thc dn. Cho nn, Ellsberg thy ton
th gii lnh o M k tc t 1945 ti 1975 l nhng k di tr v tn c. Di tr v la
gt nhn dn M bng chiu bi chin u chng Cng bnh vc thc dn trong khi tn c
v coi r sinh mng ca nhn dn Vit Nam bng nhng ch th leo thang chin tranh, trt
bom n ln u cc nn nhn v ti.
Ngun ti liu th hai l nhng h s mt ca Ng Gic i ghi chp cung t ca cc
t binh v hi chnh vin Cng Sn Vit Nam. Ellsberg ghi nhn qua cc ti liu ny
nhng li khai rng h chin u ch v lng yu nc, chin u chng ngoi xm ch
khng chin u cho ch ngha Cng Sn d h vn tin tng Cng Sn c chnh ngha. Vi
nhng li khai ny ca cn binh Cng Sn, Ellsberg khng nh khng c chuyn ni chin
Quc Cng Vit Nam v cng khng c chuyn min Bc xm lng min Nam, v thc t
r rng l ch c nhng ngi Vit Nam ang cm sng chng xm lc M bo v t
nc m thi.
Truyn thng t do M c th cho php Ellsberg xuyn tc lng m gii lnh o
M bng bt k th thut tro tr no m mt k t mt nht ngh ra c.
Ellsberg cng c th bt chp ci nhn gh hi ca chnh thn thch, bn b hng v
mnh theo ui cc mu tnh c nhn bng cch ph nh v dy xo ln thn xc ng i
l nhng ngi lnh M gc ng trn cc chin trng Vit Nam. Nhng, mi cm ngh
v li l d c t im bng nh ho quang rc r nht ca mt c nhn c th bnh thn
hnh s nh vy s lun lun cn xt li, ngay c vi nhng ngi v cng d tnh.
Ellsberg t kin trong khun kh vn o l ca chin tranh v da theo nguyn
vng ha bnh ca tm chc phn trm dn chng Vit Nam kt n chnh quyn M
ko di cnh bom ri n n.
Thc ra, Ellsberg khng cn i ti lc nghe Morton Halperin hay Kissinger tit l mi
c th nu con s trn. Ngc li, Ellsberg c th nu sm hn v nu chnh xc hn hn l
mt trm phn trm dn chng Vit Nam u thit tha mong sm c ha bnh.
Th nhng, t nht t 1945 ti nay Vit Nam hai ln c ha bnh, nm 1954 v nm
1975. Trong c hai ln , Ellsberg c th nhn thy r vic bom n ngng ting thc s
p ng nguyn vng ha bnh ca ngi dn Vit Nam cha?
Vn o l ca chin tranh chc chn cng phi t ra nhng trc ht kh th qun
o l ca chnh ngi nu vn . Hy ngng li vi mt s vic do Tauriac nu:Theo
thng k ca Cao y T Nn Lin Hip Quc HCR, trong vng hai mi nm, t 1975 ti
1995, c gn 800 ngn ngi Vit Nam b trn thnh cng bng vic dng tu n mt
x khc. Nhng cng thi khong , c t 40 ti 70 phn trm ngi ra i tc t 1 triu ti
1 triu 900 ngn boat people khng n ni ...v bin mt. B cht ngay khi va xung
thuyn, cht ui do tu m, cht i hoc kht hoc b hi tc tn st... l cha k con
s nhng land people cha th thng k. Nhng ngi ny thng b cht dc ng do i
lc, b git bi nhng ngi thng du th nghch, bi cng an Lo Cm Bt, hoc b i
Vit Nam ti Cm Bt v bi c Khmer ... Nh th, hng my trm ngn ngi thm ch
c th my triu ngi nam n gi tr cht do mun i tm kh nng c sng t do.
H cht trong m thm, trong cc iu kin rt khng khip... (14)
Qu tnh nn theo Ellsberg vt b ci khu hiu th chin tranh cn hn b nhum
mang tnh tuyn truyn cho nhng m mu chnh tr gian tr.
Nhng trng hp do HCR ghi nhn trn nu ln mt khu hiu ca chnh ngi
dn cha h bit n chnh tr v cng chng mun lng gt ai. Nhng ngi dn ny
em mng sng bn thn v ngi thn yu nht ra ht vo mt nhng k ang ca ngi
i sng ha bnh v thnh tu ca cch mng Vit Nam rng th cht cn hn b nhum
hoc th cht cn hn sng trong i sng ha bnh hin nay.
Ting ht vang ln sut my chc nm v theo ghi nhn ca HCR c th c ti 2
triu ngi Vit Nam cht th hin thi chn la dt khot ca mnh.
Nhng ngi gi c mc o l ti thiu khng gian tr s khng th vi lp s
vic ny khi phn tch vn Vit Nam. Chnh v th, ngi tng ht li ca ngi H Ch
Minh, tng tn tng cuc chin tranh gii phng min Nam nh Jean Lacouture mc d c
tnh b qun cc cuc trn chy khi ch thng tr ca Cng Sn nm 1954 v 1975, cui
cng vn c cu vn t cch ca mnh bng mt li bin bch: gi nguyn s thn phc
dnh cho cuc cch mng, tt nht l khng nn nhc n cc nn nhn ca n. (15)
Ellsberg nu vic i a s dn chng Vit Nam u tin tng H Ch Minh nh
tin cho cu chuyn o l ca hnh vi tip tc chin tranh hn khng th gi dng m
cm trc s vic ny, tr trng hp duy nht l t coi t cch o l ca chnh bn thn
nh mt th cn r b.

CH THCH
CHNG 26
______________________________
(01) Sch do nh Viking Penguin xut bn ti NY, London.... Khi nghe tin sch ra c ba thng, chng ti n
th vin a phng xin mn, th c bit h thng th vin ny c 9 n bn ca tc phm. Nhng tt c
u c ngi mn, v hin cn c t c gi ng k ch n lt mnh.
(02) Cng l ngy xy ra bin c tu Maddox b tn cng ti vnh Bc B, tr thnh l do cuc chin khai mo.
(03) SD tr. 118- 123. Trung t Vann thi nht VNCH l c vn s on 7 thuc qun on IV. n thi nh
VNCH ng tr li Vit Nam vi t cch c vn dn s cho Qun Khu II. ng b t thng trong nhim v ny
v c vinh danh nh mt anh hng.
(04)-(05)-(06)-(07) SD tr. 127, 128, 134- 135, 140.
(08) Tc gi khng vit H Ni hay Bc Vit hoc VC m vit Ngi Vit Nam the Vietnamese, coi nh pha Bc
Vit mi i din cho dn Vit.
(09)-(10)-(11)-(12)-(13) SD tr. 221, 248, 249-250, 253- 254, 251.
(14) Vietnam, le dossier noir du communisme Bn Vit ng ca Nguyn Vn tr. 291-192
(15) Vietnam, voyage travers une victoire Le Seuil 1976, tr. 7

* Chng 27*
DENNIS J. DUNCANSON
v Government and Revolution in Viet Nam

Dennis J. Duncanson l chuyn vin trong phi on c vn ca Sir Robert Thompson
t 1961 n 1965 v t 1965 n 1966 l c vn ta i s Anh Si Gn.
Ngay sau khi r i on ny v hu, Dennis J. Duncanson khi s vit tc phm
Government and revolution in Vit Nam (1). Vo thi gian , on c vn ny vn dng
nhng kinh nghim chng cng sn M Lai gip chnh ph Vit Nam Cng Ha ca Tng
Thng Ng nh Dim trong vn n nh tnh hnh min Nam. S gip kinh nghim
ca on c vn Anh gp phn rt ln trong vic thnh lp v iu hnh chnh sch p
chin lc do Ng nh Nhu xng xut v ch tr.
Dennis J. Duncanson l ng i Anh thng tho ba ngoi ng Php, Trung Hoa, Vit
Nam v l mt chuyn gia nghin cu c mc hiu bit rt s u sc v Vit Nam v Trung
Hoa.
Government and revolution in Vit Nam gm 7 chng vi cc tiu :
Vit Nam, mt vn th gii
Gia ti ca Trung Quc
Di sn ca Php
Tnh trng v chnh ph ca H Ch Minh
Ch gia trng ca Ng nh Dim
S ho phng ca Hoa K
Tht bi ca ch ngha dn tc.
Duncanson va c vn sng ti ch, va thng tho cc ngn ng Vit Nam, Trung
Hoa li khng b chi phi bi th ng lin can trc tip nh hu ht cc tc gi M Php
cng thi nn phn nh mt ci nhn kh chnh xc v mi din bin.
M u chng 4, v H Ch Minh v ngun gc mt trn Vit Minh, tc gi cho
thy mt ci nhn rt st vi thc t: Ban u, phong tro cng sn Vit Nam khc vi cc
phong tro chnh tr v mt phng din quan trng: n l mt phong tro khuynh o pht
ng t bn ngoi do chnh ph Lin X dng lm kh c quy ph Php Quc. (2)
Tc gi trng dn bng chng t ti liu chnh thc ca Cng Sn khng nh ng
Cng Sn ng Dng c thnh lp hon ton do sng kin ca Tam Quc T vi
mc ch khuy ng tnh hnh ng Nam theo chiu hng gy kh khn cho cc quc
gia Ty Phng th ch vi Lin X lc v ang c nhiu nh hng ti vng t ny.
Ni mt cch khc, ng Cng Sn ng Dng c hnh thnh v xy dng vi
tnh cht mt t chc Mc-xt Leninit theo ui ch trng giai cp u tranh y ht ng
Bolsevick ca Lin X. Mc ch ca ng Cng Sn ng Dng khng phi l gii phng
Vit Nam khi ch thng tr ca Php. Mc ch ny ch ni ln sau khi Php b c nh
bi khin din bin tnh hnh m ra mt c hi ln cho vic ginh li ch quyn quc gia ca
cc nc thuc a v cng l c hi ln cho vic ginh quyn lc ca t chc.
T nhn nh cn bn ny, tc gi cho rng khng nhng ng Cng Sn ng Dng
khng bao gi l mt lc lng u tranh yu nc m ngc li, cn gn nh l mt lc
lng chng li nhng ngi yu nc chng thc dn almost anti-anti-colonial.
Tc gi minh chng bng hnh vi lin minh gia thc dn cng sn nhm ph v cc
k hoch u tranh ca nhng ngi thc s yu nc trn c hai bnh din quc t v quc
ni.
Tnh cht l thuc Tam Quc T cn c tc gi a thm nhng bng chng c
th qua vic Lin X khng ng cho gi tn ng Cng Sn Vit Nam c thnh lp
vo ngy 6-1-1930 nn ng ny phi i tn thnh ng Cng Sn ng Dng v i
li ngy khai sinh l 3-2-1930. Theo Duncanson, lc ng ny trn ton quc Vi t Nam
ch c 211 ng vin trong s c 54 ngi khng c mt ti trong nc.
V nhng cuc ni dy trong thi gian vn thng c nhc li di ci tn phong
tro X Vit Ngh Tnh, tc gi cho l nm trong khun kh tng ni dy ti Vin ng m
Staline hy vng l qua gy tn thng cho AnhPhpH Lan nh Lenin tng mong i,
v l thi im cc chnh quyn thuc a ti vng ny ang trn suy yu.
Nhn nh trn ca Duncanson bc b mt lun iu sau ny ca Cng Sn Vit
Nam bin gii rng phong tro X Vit Ngh Tnh l mt phong tro t pht khng nm
trong k hoch u tranh ca ng Cng Sn ng Dng v nht l khng do H Ch Minh
ch xng, v H Ch Minh khng mun c bo ng.
Duncanson xc nhn cuc tng ni dy trn do ng Cng Sn ng Dng thc y
nhng khng em li kt qu tt p no m cn to mt ting vang bt li cho Cng Sn do
nhng bo hnh qu . Thm na, phn ng ca chnh quyn thuc a Php ti ng
Dng cng tr thnh mt mi e da s tn ti ca t chc ny nn t 1932, ng Cng
Sn ng Dng phi rt li ng li cc oan, thay th bng sch lc lin minh
da dm v khai thc cc t chc vn b coi l th ch v thuc giai cp t sn.
Trong khung cnh chung ca thc t tnh hnh thi im , sch lc ny c nhiu
ha hn mang li thnh cng, nht l do s pht trin nh hng ca mt lc lng chnh tr
khuynh t ngay ti Php l Mt Trn Bnh Dn Front Populaire. Cng Sn Quc T by
t cng khai s ng h Mt Trn Bnh Dn trong hy vng s bng n ti Php mt cuc cch
mng dn ch t sn nh kiu cuc cch mng Nga do nhm Kerensky lnh o. (3)
Theo nh gi ca Duncanson, s ng vng v tip tc pht trin ca ng Cng Sn
ng Dng khng hon ton do s chn la ng li thch nghi vi tnh hnh m mt
phn cn do s chia r trong ni b cc t chc yu nc.
Chnh s chia r ny to thm iu kin thun li cho tnh trng ln t ca phong
tro Vit Minh hnh thnh bng cch khai thc v lm bin dng t chc Vit Nam c Lp
ng Minh Hi vn l mt t chc tng i c uy th ca nhng ngi yu nc lc .
Chiu hng din bin ny ca thc t cn em li cho H Ch Minh c hi tranh th
lng tin ca tng Trng Pht Khu nhn c s ym tr ht sc thun li cho vic
ginh quyn lnh o cc lc lng u tranh Vit Nam.
Tc gi vit: Mt mt xch ni kt xuyn sut lch s cng sn Vit Nam l cuc u
tranh c nhn ca ng H nhm thu ot quyn bnh, tin t ch mt ip vin quc t tm
thng ca ngoi bang tr thnh mt lnh t quc gia. (4)
Chng 5 c dnh trnh by v tnh hnh min Nam di thi Tng Thng Ng nh
Dim m tc gi mnh danh l ch gia trng patriarchy.
Theo tc gi, Ng nh Dim t ngh mnh v H Ch Minh l hai i th v lng yu
nc tranh ua vi nhau cai tr dn.
Nhn nh ca tc gi c v mun nu ra mt sai lm quan trng ca Ng nh Dim,
v H Ch Minh khng phi l ngi yu nc nn vn t ra khng phi l cai tr dn m
l tranh ot uy quyn pht trin th lc ca Quc T Cng Sn.
Cng theo tc gi, Ng nh Dim cn lm ln quan trng hn khi nh gi ng li
hnh ng ca H Ch Minh. Tc gi cho bit Ng nh Dim e ngi rng hnh vi ty
chay cuc tng tuyn c c quy nh din ra vo thng 7-1956 theo hip nh Genve c
th khin H Ch Minh xua qun trn qua Bn Hi.
Bng nhng cn nhc da trn hiu bit v phng php u tranh ca Cng Sn,
Duncanson pht biu l H Ch Minh s ch m cc cuc tn cng khi no nm chc cc yu
t tip t cng nh thng tin, tnh bo tc l khi no cc lc lng c s Cng Sn ti ch c
sc khuy ng tnh hnh va to ra nhng kh khn cho i th va to c im
ta qun chng vng chc cho mnh.
t nng vn i ph vi mt cuc tn cng qun s quy m t ngoi lnh th
coi nh vic cng c tnh hnh x hi chnh tr trong nc s l mt tai ha trong cuc i
u vi Cng Sn.
Tc gi gii thch: Nu qun Vit Nam Dn Ch Cng Ha tn cng thng vo thi
gian ny, th h s ch tn cng khi no cm chc rng vng m qun h trn vo c
kim sot bi nhng cn b khuy ng qun chng c bo m rng lc lng tn
cng s c tip t v thng tin tnh bo y . (5)
Tc gi tng kt nhng t chc chnh tr di chiu bi dn tc yu nc m Cng Sn
Vit Nam thnh lp cho bit Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam Vit Nam l t
chc th 10 do Cng Sn dng ln. l ch k ring nhng t chc mang danh ngha Mt
Trn, cn nu gp chung vi nhng t chc mang cc danh ngha khc nh y Ban Gii
Phng hay Cu Quc th Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam Vit Nam l t chc th
17 do Cng Sn a ra tin hnh sch lc u tranh bnh trng th lc.
Government and revolution in Vit Nam l tp hp nhng nhn nh sc bn ca mt
chuyn gia hiu bit su sc tnh hnh Vit nam v am tng v phng php u tranh Cng
Sn. Trong khi trnh by vn , Duncanson cng khng b li cun bi nh hng cm xc
c nhn nn bc tranh ton cnh v vn Vit Nam ca tc gi c nhng nt khc ha rt
ng k.

CH THCH
CHNG 27
_____________________________
(01) Sch do Oxford University Press xut bn nm 1968 ti New York v Lun n.
(02)-(04)-(05) SD tr.140, 141, 253.
(03) Alexandr Feodorovich Kerensky (1881- 1970), cm u chnh ph n ha gia hai cuc cch mng Nga
trong nm 1917. B nhm Bolshevik ca Lenin loi. T 1940 n 1970 ng sng Hoa K.

* Chng 28*
P. DEVILLERS & J. LACOUTURE
v La Fin dune Guerre

Philippe Devillers v Jean Lacouture thng c coi l hai chuyn gia thng thng
v chin tranh Vit Nam. C hai u l ngi Php, hon tt tc phm La Fin dune Guerre
nm 1959. Nm 1960, nguyn tc Php ng ca tc phm ny c pht hnh ln u ti
Paris (1). Mi nm sau, 1970, bn dch ting Anh ca tc phm c xut bn M. (2)
Tc phm ch yu ni v hi ngh Genve 1954 nhm kt thc chin tranh gia Php
v Vit Minh. Vi ta La Fin dune Guerre hay End of A War Kt thc mt cuc
chin, hai tc gi cho rng n lc l ht chin tranh. Nhng 10 nm sau cc tc gi thy
chin tranh Vit Nam vn cn tip din nn thm phn cui vo bn dch v trong li ta,
Lacouture cho bit, nu bit trc tnh hnh nh th ny, khng chn ci nhan sch nh
th.
Cng nh mt s tc gi Ty Phng khc, Lacouture cho rng khng c hai cuc
chin ti Vit Nam m ch c mt cuc chin ko di t 1946 n lc 1969.
Theo tc gi c th nhn cuc chin Vit Nam qua hai giai on nhng c hai giai on
ny u mang chung 4 im tng ng. Tc gi vit phn cui ny vo thi gian ang din
ra cuc ha m Paris tng t hi ngh Genve 1954 nn d on ngi M s chu chung
s phn vi ngi Php do 4 im tng ng c:
1 Trong c hai giai on, lc lng Ty phng c gng v vng bt nhn dn Vit
Nam thay i ch , lnh t v hng tin m h chn.
2 Trong c hai giai on, lc lng Ty Phng khng m xa n s thng nht
su xa, c bn v sinh hc ca nhn dn Vit Nam, c chp duy tr nhng bin gii a l,
h m chnh ngi Vit Nam bc b.
3 Trong c hai giai on, lc lng Ty Phng cho rng mnh chin u chng cuc
xm lng ca Cng Sn do Mc T Khoa hay Bc Kinh xi by, ch khng chu nhn nhn
bn cht Vit Nam ca lc lng khng chin Vit Minh v chnh ngha ca Vit Cng.
4 Trong c hai giai on, on qun vin chinh ca Ty Phng hin nhin khng
thch hp vi x s ny v b i a s nhn dn Vit Nam chng i. Cng vi nhn dn
Vit Nam cn c cc lc lng thin nhin nh rng ni him tr, gi ma m thp, snh ly,
st rt rng v ngay c nhp sng. (3)
La Fin dune Guerre gm 29 chng chia thnh 3 phn. Phn u gm 7 chng ni
v cuc chin Php v Vit Minh. Phn 2 ni v hi ngh Genve 1954 gm 16 chng.
Phn cui vi 6 chng ni v s chuyn giao trch nhim t Php qua M.
Chng u do Devillers vit. Tc gi ch trch cc chnh ph Php m qung v tham
lam khng chu thi hnh Hip c 6 -3-1946 k vi H Ch Minh v lnh t Vit Nam
Quc Dn ng V Hng Khanh. Khng nhng th, Php cn m qung n tip tay cho
Vit Minh tiu dit lc lng v trang ca cc ng quc gia. (4) Vic Php khng tn trng
bn hip c k, khng tha mn kht vng c lp dn tc ca nhng ngi yu nc
thuc phe quc gia cng y nhng ngi ny vo ci th bt buc phi lin minh vi
cng sn chin u. (5)
Theo tc gi, H Ch Minh chp nhn hy sinh, t quyn li quc gia ln trn quyn
li ca ng khi tuyn b gii tn ng Cng Sn ng Dng vo ngy 11-11-1945! (6)
Tc gi cho rng y l mt hnh vi khn kho ca H Ch Minh to chic mt n mt
trn dn tc cho Vit Minh lc . Chic mt n ny b bt buc phi rt xung khi Mao
Trch ng chin thng ti Hoa Lc.
Tc gi vit: Nh ci gi mua s ng h ca Trung Cng, h buc phi t b tr
gi hnh: ch ngha Mc khng cn phi ngy trang trong my ting Vit Nam Dn Ch
Cng Ha na. ng Cng Sn ng Dng b gii tn nm 1945 phi c ti lp, v
phi n nm vai tr lnh o...V chnh sch m ng Lao ng c sng lp (7), m
c cuc i thanh trng t 1950 n 1951, dn dn bin i Vit Nam Dn Ch Cng Ha
thnh mt th Cng Ha Nhn Dn v cui cng l cuc Ci Cch Rung t theo m hnh
Trung Quc. (8)
Theo tc gi, H Ch Minh hnh ng nh trn khng do ch m do b p buc c
s ng h ca Trung Cng.
Thc ra, trong cng vn li c khng t tc gi cho rng sau chin thng ca Mao
Trch ng ti Hoa lc, H Ch Minh t c iu kin thun li khng cn che giu
chn tng Cng Sn na. Nhn nh ny t trn c s s kin H Ch Minh tuyn b gii
tn ng Cng Sn ng Dng vo thng 11.1945 ch l mt bc lui chin thut ch
khng phi hnh ng hy sinh v yu nc nh Devillers ca ngi.
Thi im Devillers nu vn l 1959 tc thi im ng Lao ng cha tr li
nguyn hnh ng Cng Sn v cng cha c nhng s nhn nhn ca cc nhn vt ch cht
trong hng ng Cng Sn Vit Nam v bc i chin thut trn.
Tuy nhin, chnh tc gi nhc ti cuc i thanh trng 1950-1951 v chnh sch Ci
Cch Rung t theo m hnh Trung Quc nhn nhn Vit Nam Dn Ch Cng Ha bin
hnh thnh mt kiu Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa th vic tip tc coi H Ch Minh l
mt ngi yu nc i din chnh thc cho quyn li ca dn tc Vit Nam l mt sai lm
vt khi mc tng tng. V c hai bin c m tc gi cp ti v c v nm kh vng
khi xy ra ti Trung Hoa khng h mang mc ch phc v quyn li ca dn tc Trung Hoa
m ch nhm tiu dit cc thnh phn khc chnh kin, d l ngi yu nc, cng c
quyn lc ca ng Cng Sn v c nhn lnh t Mao Trch ng.
Nhng s kin c lp li ti Vit Nam tt nhin cng khng th nhm phc v t
nc Vit Nam m ch l bc i cn thit cng c quyn lc cho ng Cng Sn v lnh
t H Ch Minh m thi.
Thc ra khng phi ch thi im 1959, Devillers mi ngh v H Ch Minh nh vy
m l ngh c trnh by li vo 10 nm sau.
Trong phn vit thm cho n bn ting Anh pht hnh nm 1969, Devillers nh gi
cao v thi nim n ca H Ch Minh khi n Sainteny ti H Ni v tin tng tuyt i
nhng li tuyn b ca Phm Vn ng vo dp .
Tc gi k li l H Ch Minh tip n Sainteny mt cch cc k nim n
extremely cordial nh n tip mt ngi bn v khng c v g t ra phn i chuyn
nc Php ni li cc hot ng ngoi giao b b d t 1946 (9) Tc gi trch dn mt cu
ni ca H Ch Minh khi Sainteny trnh y nhim th c th tng Mends France c lm
tng i din ca Php ti min Bc Vit Nam. Lc , H Ch Minh ni vi Sainteny:
Ti rt sung sng thy nc Php c ti mt i s, v v i s li l ng. Ny bn
Sainteny i, bn ngh khi no ti s c th gi mt i s ti Paris?.
Cch tip n v li l thn mt , cng thm tnh bn m Sainteny tin l H Ch
Minh dnh cho mnh vn t nh ngoi giao lo luyn ny trong hng tm s kt giao hu
ngh gia Php v ch ca H Ch Minh.
Cc tc gi La Fin dune Guerre lun ng h lp trng ca Sainteny nn t tic l
chnh ph Paris lc b chi phi qu nhiu bi cc phn t chng Cng, nht l s b M
nghi ng phn i nn khng trao cho Sainteny mt vai tr nghim tc bn cnh H Ch
Minh.
Cc tc gi trng dn thm li tuyn b ca Phm Vn ng trong chng 26, khi
nhn vt ny ni vi Sainteny: Ai bo ng rng (ch ) chng ti l Cng Sn? Mt ch
nh th s chng mun khuyn khch cc doanh nghip t bn nh chng ti lm.
Theo cc tc gi, Sainteny t c mt th a hip v kinh t vi H Ni vo ngy
11-12-1954 lin quan n cc m than Hn Gai, cc cng trnh xi mng Hi Phng v nh
my si Nam nh.
Nhng cng theo cc tc gi, nhng bc tin tt p ny u qu tr v chnh ph
Php lc v M c nhng quyt nh dt khot mang tnh cch ph b mi n lc bo
v quyn li kinh t ca Php ti Vit Nam, c th l ti min Bc. Trong khun kh nhng
quyt nh ny, Php phi bm ly M theo hng bo v hin chng i Ty Dng v
hip c phng th ng Nam (SEATO) tip tc kin tr lp trng ngn chn ln sng
. (10)
Cc tc gi La Fin dune Guerre cho rng quyt nh l s thin cn m qung ca
ngi Php v khng chu nhn ra mt thc t l ch ca H Ch Minh va c t cch
hp php va i din cho nguyn vng chnh ng ca nhn dn Vit Nam. Chnh thc t
ny to nn sc mnh chin u nh bi Php ti in Bin Ph, nhng Php khng chu
i thay chnh sch cho ph hp vi thc t m cn truyn kinh nghim sai lm cho M. S
chuyn giao vai tr Php M trong cuc chin Vit Nam l cuc trao i gia hai k m
mt v tnh hnh Vit Nam. (11) Cc tc gi cho bit c ln chnh tng Paul Ely, gii chc
ch huy cao cp nht ca Php Vit Nam, th thc rng gn nh khng bit g v t nc
ny.
Tt nhin cc tc gi khng nh gi M cao hn tng Ely, nht l do M dt khot
khng chu lin lc vi cc lnh t Vit Minh, trong khi tch cc ng h Ng nh Dim tuy
l ngi yu nc, nhng ngoi tnh lim khit s chng lm c tr trng g v tinh thn
c chp, b phi.
Bng nhng gi gin tip, cc tc gi c v mun ni rng nu ngoi trng M
Foster Dulles khng c bnh vc Tng Thng Ng nh Dim, chu t nhng nhn vt Vit
Nam n ha nh nh bc hc Bu Hi chng hn vo vai tr lnh o min Nam th tnh
hnh i khc mt cch tt p.
Devillers thut li rng Phm Vn ng tng ngh Sainteny cho coi mt bi bo ca
gio s Bu Hi ri ng mun c thng lng vi nhng nh lnh o n ha hn
i n thng nht t nc.
Trong dp , Phm Vn ng cn pht biu l nhng ngi n ha s khin tnh hnh
n nh, duy tr c trt t x hi v dn ch chnh tr. Khi t vn nh vy, cc tc gi
c tnh b qun mt thc t l chnh nh bc hc Bu Hi tch cc ng h Ng nh
Dim ngay c trong thi im Nht Cng Ha lm cnh t b th ch, cn ngh ca
Phm Vn ng u c phi mt mu tnh kh nhn ra trong sch lc khuynh o tnh hnh
nh ph i phng. Hn na, tt c nhng li Phm Vn ng ni ring vi Sainteny
u c th coi l phn nh ng li chung ca Cng Sn Vit Nam.
Cc tc gi ht li ch bai cc gii lnh o Php M m la v thc t Vit Nam
nn quyn li ca Php b thit hi v M kh trnh khi tht bi. C th s cn nhiu ngi
cn nhc mc chnh xc ca li ch bai ny v s m la ca chnh gii Php M,
nhng chc chn khng ai cn cn nhc nu dnh cho s m la v Vit Nam ca hai chuyn
gia Devillers v Lacouture.
Thc ra, m la c l l t nh nht dng trong trng hp ny. Bi v m la ch
do thiu kin thc nn sai lm ch khng phi s bt lng ca hnh vi che giu s thc
lng gt d lun bng nhng li l xo tr.
Ngi c c th d dng b qua s lm lc nhng kh qun s bi hoi hin hin
trong ci cch bin bch bt nhn trng trn m Jean Lacouture tng nu ra: gi nguyn
s thn phc dnh cho cuc cch mng, tt nht l khng nn nhc n cc nn nhn ca
n.

CH THCH
CHNG 28
________________________________
(02) Bn dch ca Alexander Lieven v Adam Roberts, Nxb Frederick A. Praeger Inc. New York 1970
(03)-(04)-(05)-(06) SD tr. VIII, 12, 13, 13
(07) Tc gi dng ch creation.
(08)-(09)-(10)-(11) SD tr. 26-27, 356, 359-360, 395

* Chng 29*
DENIS WARNER
v The Last Confucian

The Last Confucian c vit xong thng 4-1963 v do The MacMillan Company,
New York xut bn cng nm . Sch dy 275 trang gm 14 chng, phn nhiu l nhng
bi bo c ng ti, trong chng 5 mang ta ca tc phm, nhm ni Ng nh
Dim l Nh Nho cui cng . Trong li m u, cng nh Jean Sainteny tng ghi, Denis
Warner (*) cho bi t mnh khng phi s gia m ch l mt nh bo mun phc ha bc
tranh tng qut v nhng bin c dn ti mt cuc chin trong c dnh lu n nhng
chin binh M, c vn Anh, v vi chuyn gia c v chin tranh rng r.
Chng 2 mang tiu H gi ng ta l Bc H, dnh ghi li kin thc ca Ng nh
Dim v chin thut Cng Sn do Mao Trch ng xng m nh lnh o min Nam
Vit Nam lc cho l rt t ngi hiu, tuy chin thut ny ht sc n s.
Denis Warner cho bit chnh ng Dim ni vi tc gi, ch c hai ngi hiu tng
tn chin thut trn l Che Guevara ca Cuba v H Ch Minh ca Vit Nam. Tc gi trnh
by kin thc ca cc nhn vt c cp v chin thut Cng Sn Mao Trch ng bng
cch tm gn trong my li pht biu:
Mao Trch ng: Chng c g b nhim trong chin lc nh bi mt lc lng
hng hu hn mnh 20 ln.
Ng nh Dim ( sau khi ch trn bn trnh by vn tt H Ch Minh nh
thng Php ra sao): i vi ngi ngoi ph, th l s mt, ri n thn qu, sau na
mi n rng ni. Cng Sn lm ngc hn li. Chin lc ca h l rng ni trc, nng
thn sau ri ti c lp thnh th. Nhng iu y rt gin d, nhng t ngi hiu r.
Che Guevara (tin rng): Ch mt ht nhn t 30 n 50 ngi khi ng mt
cuc ni dy v trang kiu Mao-t ti bt c nc no chu M.
H Ch Minh (1927 ti Qung ng): ng Dng chng ai hiu Cng Sn l g.
(1) Cu ni ny ca H Ch Minh, theo tc gi, khin trong mt thi gian di nhiu ngi
u tin rng H Ch Minh l ngi yu nc, ch khng phi Cng Sn. (2)
Denis Warner khng ng vc g v vic H Ch Minh l cn b Cng Sn m cn nu
r nhng k cm u phong tro X Vit Ngh Tnh u xut pht t t cng tc ca H Ch
Minh ti Thi Lan. (3)
Tc gi cho bit v tng quan gia H Ch Minh vi Tam Quc T theo tit l ca
mt lnh t cng sn Php b mt v Anh ti Singapore bt hi 1931. Lc H Ch Minh
c tr s thng xuyn Hng Kng, gi vai tr mt i s lu ng ca Tam Quc T
ti ng Nam . Trong mt chuyn thm Singapore, H Ch Minh gp phn quan trng
trong vic thnh lp ng Cng Sn M Lai. H Ch Minh b bt gi 18 thng ti Hng Kng
v ngi Anh khng thy c bng chng v vic mu lt chnh quyn Hng Kng nn
khng dn H Ch Minh v ng Dng nh Php yu cu. Sau , H Ch Minh
c phng thch.
V vic Trng Pht Khu dng H Ch Minh lm tnh bo cho Quc Dn ng Trung
Hoa, tc gi vit i : C ngi k rng, t lnh a phng Qung ng (4) cn c
nhn vin tnh bo v du kch qun Bc K trong lc cng bit nhng c gng ca Quc
Dn ng Trung Hoa lp mt mng li ring khng thnh cng. Do nhn vt ny
ngh H Ch Minh b ci tn Nguyn i Quc che kn mi tng quan vi Cng Sn.
iu ny cn thit thuyt phc chnh ph Trng Khnh chp nhn H Ch Minh nh mt
chin s cch mng An Nam sn sng a tin tnh bo v qun Nht i ly tip t v
v kh ca M. C th y l l do khin ci tn H Ch Minh c gi thay cho ci tn
Nguyn i Quc? (5) Theo tc gi lc y chng ai bit H Ch Minh l ai, v chnh H Ch
Minh cng cha kp lm quen vi ci tn mi ca mnh. Denis Wagner a ra c cc chi tit
v thn th v c tnh H Ch Minh: ng ta c bn chn to, chai nh chn cu li, v ci bt
tay nh vut diu hu qup ly. l thi quen ca ng ta, ng ta c lm nh vy cho
thy bn tay st ca mnh. V cc chi tit ny, tc gi cn k l Phm Vn ng tng cho
bit, vo nhng lc th th, H Ch Minh thng ling c ngy lm cho bn tay tr nn
cng mnh.
H Ch Minh da vo Quc Dn ng Trung Hoa v ngi M gy dng lc lng
nn tr thnh mt ci gai nhn trong mt ngi Nht. V vy, nm 1945 ngi Nht c
nh gip vua Bo i thanh ton ht cc cn b Vit Minh tn tui. nh ny b tit l v
trong khi nh vua cn do d th Vit Minh bt anh rut ca Ng nh Dim l Ng nh
Khi v mt ngi con ca ng ny em chn sng (6)
Nhn nhc chuyn Ng nh Khi b git v Ng nh Dim phi trn sau khi t chi
tham gia chnh ph lin hip ca H Ch Minh, Denis Wagner k li mt s vic c
nghe: Vit Minh i tm ng Dim t nhp nh ch ca ng, trong c c gi 21 tui
khng s Vit Minh, chy li che ch cho con ch Quit, khi n b nhng ngi ny toan bn
cht. C ta la tong ln: Cc anh git c n th cng git c ti C gi ngy nay
1963 l b Ng nh Nhu.
V vic k kt bn Hip c S B 6-3-1946 vi Sainteny b kt n l phn quc,
tc gi cho rng H Ch Minh khng cn chn la no khc trong th phi i ph vi c hai
th lc knh chng l Php Trung Hoa. Nhn dn Vit Nam ly lm ngc nhin. Nhng
vo lc y trc mt nhiu ng bo, ng ta khng th lm iu g sai quy. Cng sn hay
khng, ng ta cng l anh hng. Mt vi ngi Cng Gio cn bo h thy mt ng H c
hai con ngi v gii thch l mt ca mt v thnh. chim c s ng h rng ri
hn, ng lp mt trn Lin Vit, ch l giu kn ci nhn Cng Sn trong chic v ch
ngha dn tc. iu ny nh la c nhiu ngi, nhng khng phi ai cng b la.
Nhng k nh Ng nh Dim t chi khng chu gia nhp mt trn. Bo i k ng sng
d mng chng bao lu b cho i bit x. Trong Nam, lin minh vi cc gio phi khng
sung s. Trong khi , H v Phm Vn ng lnh o phi on sang Php, trao quyn
lnh o cho V Nguyn Gip. Tay ny tip tc tr kh i lp v chun b chin tranh...
(7)
Mi e da ca Cng Sn m chnh quyn Ng nh Dim phi i ph trong nhng
nm u thp k 60, sau khi Bc Vit tung qun vo chiu c min Nam c tc gi so
snh vi tnh hnh hi cui thp nin 40 Vit Bc.
Tc gi ghi li li phn tch ca chnh Ng nh Dim: Hy nghe ng Di m gii
thch: H v Gip khi s Thi Nguyn v Tuyn Quang, t nhng vng ni , kh lui
ti, ph y rng rm. Khng ai quan tm n nhng vng rng ni ny nhiu. Trong
nhng ngy u, ngi Php t lo gp rc ri vi ngi Tu, do h gi phng tuyn bng
nhng n bt bao ph pha bc v pha ty cc cn c Vit Minh. Vit Minh quy ph cc
n binh v cc con ng t cc cn c ca chng. Chng bao lu cc n b c lp.
Nhng n binh Php cc ni khc ti min Bc cn b c lp hn na. Cng lc qun
Vit Minh hot ng trong cc tnh giu c nht trong vng lu vc sng Hng. Php khng
c qun, v th phi rt mt s lc lng nhng tin n khin nhng n ny tr thnh
rt d b tn cng. Th l Vit Minh tn cng v ton b chin tuyn b ph v. Ch cn li
mt vi n c lp. Vit Minh kim sot mt vng rt rng v khi s m nhng cn c mi
hng tranh vi Php quyn kim sot cc trc l giao thng.
By gi chng ti cng b vo tnh trng ging nh vy, ti khu vc dy Trng Sn
ny. Cng li chuyn c ti din. Ci khc l dy Trng Sn rng ln hn nhiu so vi 2
tnh Vit Bc m H Ch Minh bt u: N tri di sut dc Vit Nam cho ti vng chin
khu D, bn ngoi Si Gn. (8)
cp ti cuc xm lng ca Cng Sn bng cch thm dn, tc gi nhc li chuyn
H Ch Minh t chc ng Cng Sn Xim hi cui thp nin 20 u thp nin 30.
Tc gi cho rng Ng nh Dim hiu rt r chin lc Cng Sn nhng nhn nh
chnh quyn Ng nh Dim khng c bin php hu hiu i ph vi chin lc thm
dn .
Nhc im ny l mt thc t d hiu. Trc ht, Cng Sn c mt i ng cn b
c rn luyn k v du kch chin v dy dn kinh nghim chin u trong gian kh. Mc
rn luyn v tng tri ny l cn bn nng tinh thn chu ng bn b khi phi chui rc
trn trnh trong nhng iu kin ngt ngho.
Trong khi , tuyn truyn lun l li kh sc bn ca Cng Sn, cn Cng Ha Vit
Nam v th gii t do li mang mc cm nng n v phng din ny, thm ch coi tuyn
truyn l xu xa, nn vng v lng tng khi cn tuyn truyn v khng c nhng bin php
phn tuyn truyn hu hiu cn thit i ph vi lun iu ca i phng.
Tc gi dnh hn chng 8 ni v s vn dng tuyn truyn ca Cng Sn ti mt a
im c gi bng m s l lng XB. Da theo nhiu bo co ca Cng Sn m chnh
quyn Cng Ha Vit Nam bt c, tc gi dng li khung cnh lng XB l a phng ch
c dm, ba cn b Cng Sn hot ng.
Khai thc chnh sch ci cch rung t ca chnh quyn min Nam lc , nhng cn
b Cng Sn ny dng ln chiu bi gi t. Khng ng n gii phng hay lng yu
nc, cn b Cng Sn ch xoay quanh vn khng cho a ch tr v ly li rung t m
nhng nm trc Vit Minh tch thu chia cho dn ngho.
H lm mt s chng v by sp gy tr ngi cho vic lui ti ca qun i quc gia.
Ri dn dn h dy dn lng cng lm chng, lm by. Khi gy c tin tng ca dn
lng, cc cn b ny mi a ra mt s c ca Mt Trn Gii Phng yu cu dn chng treo
trc nh.
Tt nhin lc u ch c mt s rt t ngi nghe theo. Khi lnh quc gia n bt h c,
nhng ngi chp nhn treo c c cn b dy cch i p: Chng ti treo c ny l v
ha bnh. C ny khng phi c sao vng ca Vit Minh Cng Sn ...Tnh trng ging co
nh th tip tc ko di v theo thi gian s c cng c treo ln nhiu hn.
Khi thu phc c tin tng ca dn lng, cc cn b Cng Sn mi nu vn ro
lng khng chin, khng ch dng chng, by m em v kh vo lng. Nhng v kh ny
c chuyn t Bc vo Nam qua ng mn H Ch Minh.
Cng ti lc ny, Cng Sn mi ni n u tranh gii phng, thc y trai trng trong
lng gia nhp du kch, thu thu, t chc m st cc vin chc chnh quyn v cui cng tin
nh cc n v l t trang b yu ...
Tc gi trch t cc bo co mt on ni v vic treo c mng Mt Trn Dn Tc Gii
Phng Min Nam ra i cui 1960: Cc vch tng c qut vi trng, c c may v
em treo ln ct c trc mi nh. Tt c c ti 600 l c trong c lng. Cn b ng ta
ging gii cho dn v chun b cho h tranh lun vi ch. Khi lnh ngy ti h c xung
em i, dn s ni: y l c ha bnh, khng phi c Vit Cng. C ny c ngha l nhn
dn lng ny, trong c b con ca cc anh c t cy cy. Hu ht lnh ngy ng
v ch ly i mt t c, ch khng ly ht...
Tc gi trch thm mt on khc trong bo co Cng Sn v bn chng: Dn chng
ngh t chng l phi php v s b lnh ngy khng b tr th. Bit th, chnh cn b ng
i t bn chng, trong khi vn c gng gio dc dn. ng t nhiu chng cha
tng thy t trc ti nay. C ln trong khi i cn qut, mt tn lnh ngy p trng chng
v b thng. Th l c bn chng rt. Cc ng vin cho l mt thng li, lin t chc
mt tinh gii thch: t chng s ngn cn khng cho lnh ti lng; khng t chng, ch s
n thu thu, thu t, bt i lm c-v v bt trai trng i lnh cho chng. Sau ng a ra
khu hiu: Mi bn chng cho mt t. (9)
Bng nhng ti liu chnh xc, Denis Wagner c nu r phng thc u tranh ca
Cng Sn l li dng mi tnh hung thc t, a ra mi chiu bi c sc li cun vi cc
tp th i tng dt dn qun chng i theo tng bc cho ti mc khng th tr lui th
tung ra cc bi n php thc y, cng bc qun chng hnh ng cho mc tiu cui cng
ca h.
Theo hng phn tch ny, tc gi nhc ti ng li sng chung ha bnh ca Cng
Sn trong tin trnh thc hin ch trng u tranh giai cp. Trng dn bo Quc T V s
thng 4-1960, tc gi vit: C ng cng sn Lin X ln phong tro cng sn th gii
u coi s chung sng ha bnh nh mt hnh thc u tranh giai cp trn bnh din ton
th gii. H khng ngh mt cuc chin tranh tn ph l cn thit lm cch mng bin i
nhng quc gia cha i vo ng x hi ch ngha Tm li s trung lp m
Khrutshchev nhm cho nc Lo khng c g tri vi quan nim ca t Quc T V v chin
tranh cch mng gii phng mang ti thng li. (10)
Trn thc t, rt nhiu ngi khng h ngc nhin v s kin ni mt ng lm mt
no ca Cng Sn. Nhng r rng l qua qu nhiu thi gian, mi ngi ch bit th
a ra mt li ni d dng: Chuyn c g l u! Hin nhin l chng c g l, ngoi s trn
ln ca Cng Sn ti nhiu vng t trn th gii v y khng bit bao nhiu th h vo
cnh ng a y bi thm do b cun ht theo nhng li ni, c th l nhng chiu bi quyn
r.

CH THCH
CHNG 29
_______________________________
(*) Denis Warner l mt trong s t k gi c am tng v tnh hnh Vit Nam.
(01)-(02)-(03) SD tr. 21, 26, 27
(04) Trng Pht Khu
(05) SD tr. 30. Theo Bin Nin Tiu S - T. 2, Nguyn i Quc ly tn l H Ch Minh lc ri Pac B sang
Trung Quc cui thng 8-1942, nhng va qua bin gii th b bt v gii i Liu Chu, ti y c gp
Trng Pht Khu. C l v s vic trn v cng v mun tip tc c M v chnh ph Trng Khnh ym tr
nn ci tn H Ch Minh c gi li.
(06)-(07) SD tr. 67, 34
(08) SD tr. 149. Trnh by ca Ng nh Dim c ghi y cho thy l do VNCH phn i vic cng k vi
M tha c 1962 trung lp ha Ai Lao theo ca Averell Harriman. Ng nh Dim nhn r CS Bc Vit
ang dng lnh th Ai Lao m ng mn trong vng rng ni Trng Sn xm nhp min Nam. Trung
lp ha Ai Lao c ngha l VNCH khng c php truy lng Cng Sn trn lnh th Lo v con ng mn
ny s l con ng an ton cho Cng Sn tip t v kh n dc v chuyn cn binh vo Nam.
(09)-(10) SD tr. 125-126, 255

* Chng 30*
V NGUYN GIP
v Nhng nm thng khng th no qun

Ngoi 5 cun sch vit v Bc H v t tng H Ch Minh (1), V Nguyn Gip cn
c cun hi c Nhng nm thng khng th no qun, ra mt t thng sau khi H Ch Minh
cht. (2) Trong cun hi c ny, tc gi gn nh khng ni v mnh m ch yu ni v H
Ch Minh. Gn nh trang sch no cng y dy nhng ch Bc v H ch tch hoc
Ngi vit hoa, c nhng trang nhc ti c chc ln nhng ch nh vy. Cng vi li l
tn dng, tc gi c chng minh H Ch Minh l nh chin lc i ti bng cch thut
li nhng chng ng y kh khn t khi Mt Trn Vit Minh ra i hang Pac B cho
n khi chin cuc bng n ngy 20-12-1946.
Kh khn u tin c V Nguyn Gip nhc ti l s c mt 180 ngn qun Trung
Hoa Dn Quc ti Bc Vit vi nhim v gii gii qun Nht theo quy nh ca hi ngh
Potsdam.
S hin din ca i qun ny khin t chc Vit Minh lm tnh trng b e da bi cc
lc lng quc gia nh Vit Cch tc Vit Nam Cch Mng ng Minh Hi ca Nguyn
Hi Thn v Vit Quc tc Vit Nam Quc Dn ng ca Nguyn Tng Tam v V
Hng Khanh.
Nhng t chc quc gia tranh u ny tng hot ng ti Hoa Nam, c nh hng ln
vi quc ni thu v c s h tr ca qun i Trung Hoa Dn Quc. Nhng t chc
ny khng chp nhn ch ngha Cng Sn v c thc lc mnh hn so vi Mt Trn Vit
Minh nn t H Ch Minh vo th kh gi ni quyn lc va nm c.
V Nguyn Gip khng trnh by thc t ny m ch ni chung chung v kh khn do
s c mt ca qun i Trung Hoa Dn Quc. V Nguyn Gip cng khng nhc ti th
on i ph u tin ca H Ch Minh l ku gi tinh thn on kt dn tc, a ra chiu
bi chnh ph lin hip ri vn ng mua chuc cc tng lnh Trung Hoa to p lc thc
y Nguyn Hi Thn, Nguyn Tng Tam, V Hng Khanh chp nhn lin hip vi H
Ch Minh.
Thay cho nhng s thc , tc gi lin tc nhc m cc nhn vt trn, gi l nhng
tn u tru mt nga tay sai ca qun Tng v y cho cc tng lnh Trung Hoa ch
mu vic i chia x quyn hnh Bn qun phit Quc Dn ng Trung Hoa sp sn
nhng con bi, gm nhng tn tay sai ngi Vit Trung Hoa nh Nguyn Hi Thn, V
Hng Khanh, Nguyn Tng Tam... Chng t nhn l ngi Vit Nam theo ch ngha quc
gia, nhng thc ra l mt bn phn ng mu toan da vo mi sng qun Tng kim
sng. (3)
Thi hn hc ca tp on lnh o Vit Minh lc c chnh tc gi ghi li qua
s vic "c ng ch nghe tin Nguyn Hi Thn c gi chc cao trong chnh ph, vi chy
ti, xin gp Bc, nu thc mc. Bc khng gii thch nhiu ch hi: Phn c d khng?
Nhng dng bn la t t th c dng khng? (4) Tc gi nhc tip mt li khuyn ca H
Ch Minh: Thy v bt bnh ca chng ti, Bc nhc li, cn phi bit kin nhn chu ng,
gi ha hon vi qun Tng c th tp trung mi nhn vo k th chnh. (5)
Li ni ca H Ch Minh c V Nguyn Gip nhc y cho thy Cng Sn Vit
Nam khng h coi cc i qun ngoi quc c mt ti Vit Nam l k th m coi chnh
nhng ngi Vit Nam yu nc thuc hng ng quc gia mi l k th thc s. T y,
vic vn ng Trung Hoa rt qun khi Bc Vit r rng ch nhm tho g mt th lc ym
tr cho cc lc lng quc gia ch khng nhm mc ch loi b qun i ngoi bang khi
t nc.
Thc t ny c ni r bng vic H Ch Minh k Hip c S B 6-3-1946 vi
Php cng qua chnh li k ca V Nguyn Gip v vic hip c thun cho Php a 15
ngn qun vo Bc Vit: Hn mt vn qun Php vo th gn hai chc vn qun Tng s
phi rt i. (6) H Ch Minh v Thng V Trung ng ng Cng Sn Vit Nam trong
bui hp 9-3-1946 nh gi Hip c l mt thng li y ra khi t nc mi tm vn
tn chng Cng kht ting, cch mng gt i mt k th ht sc nguy him, trt i mt
gnh nng c v vt cht ln tinh thn.(7)
R rng mi u t ln ca Cng Sn Vit Nam l s e da b chia xt quyn lc ch
khng phi s c mt qun i ngoi bang trn t Vit Nam. S e da ny gim nh hn
khi cc lc lng quc gia thiu h tr ca qun Trung Hoa Dn Quc v ha hn mt hn
khi qun Php xut hin, do thi i khng gia ngi Php v cc lc lng Vit Nam
yu nc.
Tnh hnh din bin sau cn ni r hn v thnh qu m Cng Sn thu c khi
qun i Php ng ti nhiu thnh ph min Bc c hnh vi h tr cho Cng Sn tn cng
hoc trc tip tn cng cc lc lng quc gia yu nc. (8) Khi bng n cuc chin Vit
Php, a s ngi tm hiu vn ch lu tm n vic H Ch Minh ln ting ku gi ton
dn khng chi n vo m 19-12-1946 v qun bng l chnh H Ch Minh k bn tha
c 6-3-1946 cho php Php a qun vo Vit Nam khng v mc ch no khc hn l da
vo loi tr khi chnh trng nhng ngi Vit Nam yu nc.
Qua nhng iu do V Nguyn Gip ghi li, ngi c thy r H Ch Minh v Cng
Sn Vit Nam tnh ton rt k v mi mt li hi ca vic k bn Hip c S B 6-3-
1946 ch khng phi l mt hnh vi l lm hoc ch n thun l cn c Php gin tip
nhn nhn trn php l v tnh hp php ca chnh ph H Ch Minh.
Lc Php v Trung Hoa va k bn hip c 28 -2-1946 quy nh Php thun tr li
Trung Hoa mt s t gii i ly vic Trung Hoa rt qun khi Bc Vit nhng vai tr
gii gii qun i Nht ti y cho Php.
Vi bn hip c ny, Php gii tr c tr lc Trung Hoa c th tin hnh ti
chim ng Dng. Nhng, bn hip c s khng th gip ch cho Php, nu Vit Nam
cng quyt bc b vic qun Php tr li Bc Vit. Cc lc lng quc gia vn ng d
lun i hi chnh ph H Ch Minh khng iu nh, khng k kt vi Php.
V Nguyn Gip vit: Rt nguy him l bn Vit Nam Quc Dn ng v Vit Nam
Cch Mnh ng Minh Hi. Chng lm ra b nhng ngi cch mng hng hi nht.
Chng c tm cch khch ng qun chng bng nhng khu hiu: Khng iu nh vi ai
ht. Thng hay l cht Chng mun ph cuc m phn gia ta v Php. m mu ca
chng l c y ta chng li hip c Hoa Php l ci c cho c Tng v Php cu
kt vi nhau dit cch mng (9)
V Nguyn Gip cho bi t Thng V Trung ng ng Cng Sn Vit Nam hp
vo ngy 3.3.1946 phn tch tnh hnh v nh ch trng l ha vi Php.
K tip, cng theo V Nguyn Gip, phin hp Thng V Trung ng ng Cng
Sn Vit Nam ngy 9-3-1946 nh gi hip c l mt thng li v cn ht sc li dng
thi gian qu bu ny cng c v pht trin lc lng v mi mt lm c s cho cuc u
tranh lu di (10)
Khi cp ti nhng kh khn do s c mt ca qun i Trung Hoa ti Vit Nam, V
Nguyn Gip hn mt ln cho thy n lc ca H Ch Minh v ng Cng Sn Vit Nam
ch gn vo mc ch duy nht l dnh quyn lc cho Cng Sn ti vng t ny cn mc
ch tranh th c lp ch c tnh cch chiu bi thu ht dn chng.
V Nguyn Gip vit: u thng Chn, Bc ra mt nhn dn vi danh hiu Ch Tch
H Ch Minh. l mt b danh Bc dng my nm trc che mt bn Quc n
ng Trung Hoa. Nhng ngi cch mng qua thi k n nu, ln trnh v sng gia
ng bo, nhng mi hot ng ca ng vn tin hnh theo phng thc b mt. Nhng
cn b ca ng cha ra lm vic cng khai. Hu ht cc ng vin u cng tc di danh
ngha nhng cn b Vit Minh (11)
Trong phn nh bn th, V Nguyn Gip ghi l i: ng bo ta c s gio dc
ca ng t lu, bit Hng Qun Trung Hoa mi l bn ca ta. Qun i Quc Dn
ng ca Tng Gii Thch chnh l k th ca nhn dn v cch mng Trung Quc, cng
l k th ca nhn dn v cch mng Vit Nam (12)
V Nguyn Gip ghi li nhiu s kin nu r ti tr ca H Ch Minh m tc gi xng
tng l nh chin lc i ti. Bi, ngay lc xc nh r th ng, H Ch Minh vn tung
ra khu hiu Hoa Vit thn thin tip n cc tng lnh Trung Hoa Dn Quc.
i su hn vo chi tit chng minh mc ti tr ca lnh t, V Nguyn Gip vit: Bn
tng lnh Quc Dn ng Trung Hoa vo min Bc thuc nhiu phe cnh khc nhau
Chng ging nhau ch cng chng Cng, nhng v bn trong chng c mu thun nn thi
phn ng ca chng i vi cch mng Vit Nam cng t nhiu khc nhau Nhiu tn
ch gi chc ph tng hoc x trng l nhng chc thp, nhng li c quyn hnh v th
lc. C tn nh ngi v p, lch thip, tim thuc phin kho, cc tng lnh thng lui ti
nh nn trong nhiu vic, y u c th tr thnh ngi mi gii c lc. Khng hiu sao Bc
pht hin ra rt sm nhng vin quan nh thuc loi ny. Bc ch th cho cc cn b lm
cng tc ngoi giao c i sch thch hp vi tng tnVi mt s nhy cm l thng,
Bc dng nh thu hiu mi trng thi t tng, tnh cm ca k th. Bc vn dng mt
cch v cng sc bn nhng i sch c th vi tng loi k ch, vi tng tn. (13)
V Nguyn Gip khng nu r t ng vic lm nhng cho thy H Ch Minh vn dng
mi phng tin t vng bc, tin ti, gi, thuc phin hi l cc tng lnh Trung Quc
h p lc vi cc ng phi i lp chu ng chung trong chnh ph Lin Hip, hng
nh tan ng vc ca cc nc ng minh v tnh cht Cng Sn ca mt trn Vit Minh.
H Ch Minh cng sn sng bt tay vi Php bt chp lc Php ang nh chim
min Nam cng c quyn lc cho ng Cng Sn m chnh ng ta tuyn b gii tn t
ngy 11-11-1945 nhng trn thc t vn tip tc hot ng nh V Nguyn Gip nu r
vi nhiu phin hp Thng V Trung ng ng trong thng 3-1946.
Kh khn k tip tt nhin l kh khn vi Php, v vo thi im , Php cha t b
nh tr li Vit Nam. H Ch Minh m ng cho Php a qun hp php vo min Bc
nhng cng bit chc khng th duy tr s ha hon.
Cho nn bn ngh quyt ca Thng V Trung ng ng ngy 9-3-1946 ghi r l
Ha Tin v hng hot ng trong thi gian ny ca Vit Minh l mt mt ko di thi
gian ha hon vi Ph p, mt mt tch cc khai thc tinh thn yu nc bng bt ca dn
chng t chc c s ng.
Do , H Ch Minh sang Php theo di cuc ha m Fontainebleau v k thm
mt bn tha c bt li khc cho Vit Nam l tha c 14-9-1946 nhng c li cho ng
Cng Sn l thm mt ln na c chnh gii Php nhn nhn th lnh o hp php ti
Vit Nam.
y cng l thi gian H Ch Minh n lc thu phc cm tnh ca Vit kiu ti Php
ng thi sp xp cho th h trong nc tiu dit cc lc lng i lp hu cng c quyn
lc cho ng Cng Sn.
Ni v hot ng ca H Ch Minh trong thi im ny, V Nguyn Gip ghi l i
nhng mu chuyn nh, nhng c ch n s nhiu ngha m H Ch Minh th hin
cng nhng cuc tip n long trng m chnh gii Php dnh cho H Ch Minh bn cnh
nhng kh khn ca hi ngh Fontainebleau.
Kh khn ln nht m H Ch Minh phi i u vn l thi e d vi Cng Sn.
Trong chng 9, V Nguyn Gip nhc li mt ch th ca th tng Php Bidault trao cho
trng on Max Andr: Ginh cho c mi s bo m cho trn lnh vc i ngoi
Vit Nam khng th tr thnh mt qun c mi trong vn c X Vit.
y chnh l yu t khin nhiu nh phn tch chnh tr cho rng tnh hnh Vit Nam
hon ton i khc nu H Ch Minh l mt ngi quc gia yu nc, khng l thuc Lin
X. Bi v trong trng hp ny, ngay c nhng phn t Php mang nng cht thc dn nht
cng khng d dng vn dng chiu bi chng Cng theo ui mc tiu ti chim Vit
Nam bng qun s. Trn thc t, H Ch Minh c che y nhng nh V Nguyn Gip xc
nhn k th vn nhn ra ta (14).
Cho nn, chnh nhng ngi Php chng li ch trng thc dn vn khng mun tin
ti tha hip vi H Ch Minh do bit r vai tr cn b ca Tam Quc T, dng c bnh
trng th lc ca Lin X m khi Ty Phng, nht l M ang e ngi. V th hi ngh
Fontainebleau i vo ng b v H Ch Minh tm ra li thot cho ring uy quyn ca bn
thn v Cng Sn Vit Nam bng cch k tha c 14-9-1946 bt chp hu qu s bin Vit
Nam thnh vn ring ca Php.
V Nguyn Gip t li cuc tip n linh nh dnh cho H Ch Minh khi t Php tr
v biu hin mt chuyn i thnh cng ln. V Nguyn Gip hon ton c l vi cng v
mt cn b Cng Sn v mt th h ca H Ch Minh.
Nhng chuyn i thnh cng ln ca H Ch Minh c cc chuyn gia nh gi ch
l cho php ngi Php khng cn e ngi trong vic tin hnh cc hnh vi qun s ti chim
Vit Nam v theo tha c 14-9-1946, Vit Nam tr thnh chuyn ni b ca nc Php.
Trong vng 6 thng, H Ch Minh to c hai thnh tch: th nht, cho php qun Php
vo Vit Nam v th hai, nhn nhn quyn n sng ca qun Php trn t nc ny! Tt
nhin, H Ch Minh thy nhng hu qu , nhng ng ta c bc ti v ni nh Sainteny
l H Ch Minh khng cn chn la no khc duy tr quyn lc cho Mt Trn Vit Minh,
ng hn l cho ng Cng Sn Vit Nam. Quyn li ca ng trc mt nhng ngi
Cng Sn lun ln hn so vi quyn li dn tc nn bo v quyn li ca ng, t nc
b y ti trc hng sng ngoi xm.
Chn la trn ca Cng Sn Vit Nam cn hin ra r hn qua nhng dng thut li ca
V Nguyn Gip v thnh tch chn ng nhng hot ng chng ph tc l hnh vi thanh
ton cc lc lng i lp cng c quyn lc. (15)
V Nguyn Gip vi t: " Ngy 11 thng By, Thng V c cc ng ch Nha
Cng An bo co: Bn phn ng Vit Nam Quc Dn ng ang chun b nhng hnh
ng khiu khch rt nghim trng d nh cho tay chn phc sn, bn sng, nm lu n
vo binh lnh Php Sau khi nm r m mu ca bn phn ng, Thng V ch trng
ch th cho Nha Cng An nhanh chng hnh ng dp tt t trong trng nhng mu ca
bn phn cch mng. M sng 12 thng By, mt n v cng an xung phong bt thn vo
khm tr s Vit Nam Quc Dn ng ti s 132 ph Minh Khai. Bn phn ng b bt ti
ch cng vi tang vt: mt chic my in v nhng ng truyn n cn cha ro mc.
7 gi sng, Cng An Bc B cng mt lc khm xt nhiu tr s ca Vit Nam Quc
Dn ng H Ni Ti cn nh s 7 ph n Nh Hu, ta tm thy mt ni lm giy bc
gi v mt cn bung c nhiu dng c tra tn nh my pht in, km, ba cng vi nhng
vt mu trn tng. Cng An ta o vn sau ln by xc cht. C nhng xc b cht
thnh nhiu khc Ti tr s trung ng ca Vit Nam Quc Dn ng ph Hu V
(nay l ph Ca Bc), ta cn tm c thm nhiu xc n ng, n b v c t thi ca binh
lnh Php Trong s k hoch tch thu, chng ta tm c mt bn k hoch m st v bt
cc (16)
V Nguyn Gip l k ch huy dn dng tn tung vu co v cng l k ch huy lc
lng Cng An Cng Sn n p nhng ngi yu nc lc . Mi 25 nm sau, cm bt
ghi li s vic, V Nguyn Gip vn gi nguyn li l ra x theo ging li ca hng lu
manh cn b cho thy mc th hn in cung i vi nhng ngi khc chnh kin v
cho thy ng Cng Sn sn sng vn dng mi th on tin nht lng gt d lun.
V, cng nh H Ch Minh thnh cng trong vic bt tay ha hon vi Php, V
Nguyn Gip thnh cng trong vi c loi tr k hi gung my lnh o quc gia nhng
ngi khng chp nhn Cng Sn theo din t ca chnh V Nguyn Gip: Sau v n Nh
Hu, nhng ngi ngy th nht v chnh tr, t trc n nay vn cn t nhiu tin vo cc
lun iu tuyn truyn bp bm ca bn Vit Nam Quc Dn ng cng u tnh ng (17)
Thc ra, vn cn khng thiu ngi tin tng Vit Nam Quc Dn ng nhng phi
cm lng bo ton tnh mng ch c hi.
Chnh v th, khi Trung Cng chim xong Hoa Lc, H Ch Minh cho m t thanh
trng rn cn chnh qun 1950 -1951 v m thm t thanh trng ci cch rung t 1953 -
1955 tiu dit mi mm mng chng i trong dn chng.
Nhng y l chuyn v sau.
V Nguyn Gip gi i hn mc hi c ca mnh ch ti ngy 20 -12-1946, cho nn
nhng kh khn m H Ch Minh phi i din ch xut pht t 3 pha Trung Hoa Dn Quc,
Php cng nhng ngi yu nc v H Ch Minh i ph nh th. Hiu qu ca cc
phng thc i ph khin V Nguyn Gip ghi li trong nhng dng cui sch li tn
tng ti nng ca H Ch Minh: H ch tch l nh chin lc v i a con thuyn
cch mng Vit Nam vt qua bit bao bo tp phong ba, i n nhng bn b thng li.
(18)
Trc mt V Nguyn Gip, khng ch hin hin mt H Ch Minh ti tr v i m cn
hin hin mt H Ch Minh o c v song, l tng tuyt vi:Mt bui sm, tri rt.
Mt ng ch n lm vic vi Bc, ch c chic o ma h phong phanh. Bc vo bung ly
chic o len ca mnh, em ra a cho ng ch cn b. V H Ni Bc B ph, trong
cng v ch tch nc, cuc sng ca Bc vn gin d, thanh m nh nhng ngy hot
ng b mt chin khu (19) Hnh phc cho dn, l l tng ca Ngi. cng l
tm lng ca Ngi ng bo ta nhn thy Bc H, hnh nh tng trng cao p
nht ca dn, ca nc, ca cch mng, ca chnh quyn, ca ch mi. (20)Ham mun
duy nht, ham mun tt bc ca Ngi l lm sao mang li tht nhiu hnh phc cho dn,
cho nc... (21) Bc H l nh yu nc v i. Tnh yu nc thng ni ca Ngi su sc,
bao la, khng th ly g so snh c. Bc cng hin trn cuc i mnh cho s nghip
cu nc cu dn. Bc tp trung nhng phm cht o c ca con ngi mi, ca mt
x hi mi va bt u hnh thnh. (22)
T nhng li tng bc tt cng khi ni v lnh t v t nhng li ra x h cp cng tt
cng khi ni v ngi khc chnh kin hin ln chn dung mt k va khm nm thm hi
va vnh vo mt cch v gio dc. Nhng hnh nh ny nm ngoi phm vi tm hiu v mt
giai on qua ca t nc nn khng cn thit lu tm. Vn cn lu tm ch l s thc
hm cha trong nhng li l y. V im ny, c th tm chng minh qua mt din t khc
ca V Nguyn Gip v H Ch Minh: Ring i mt bc rt sng, ni ln Ngi ang suy
ngh. T ngy Bc v H Ni, ng bo bn nhiu v i con mt ca Bc. i con mt
m ngi ta nhn thy c hai chm sng qua cc tm nh. (23)
V Nguyn Gip c gi li ci huyn thoi mt H Ch Minh c hai con ngi m
Cng Sn gieo rc trong m ng qun chng tht hc d oan thu gt mi ngi
rng H Ch Minh l mt v Thnh. Tuy V Nguyn Gip vn dng nhng t ngi ta
v qua cc tm nh , nhng ci dng tm di gt khng h m nht. Li l ca mt k
mang dng tm di gt liu c th l nhng li ni thc chng? T y cng khng cn bn
tm phn tch thm v nhng din t khc y ry trn cc trang sch chng hn mi khi H
Ch Minh xut hin th ting v tay ni ln nh sm cn bt k nhn vt quc gia no xut
hin th ch c nhng ting v tay ri rc, l t
V Nguyn Gip l ngi c nhiu thi gian theo st H Ch Minh, tng c gi vo
trng Hong Ph, c chnh H Ch Minh rn luyn k lng v k thut tuyn truyn,
tng gi nhiu chc v quan trng trong ng v Chnh Ph Cng Sn Vit Nam nn va c
nhiu cht liu sng chn la, va c kh nng thc hin tinh vi vic sp t cc s
vic theo trnh t dn dt v mt hng suy lun mong mun no .
V th Nhng nm thng khng th no qun c nhiu ngi tm hiu v Vit
Nam coi nh mt ti liu tham kho ng k do mc ti liu cha ng. Nhng cng cn
nh gi thm tc phm ny l mt tc phm tuyn truyn tinh xo vi hai hng nhm r rt
l cao lnh t v ph nhng ngi quc gia yu nc khng chp nhn Cng Sn.
V Nguyn Gip khng ch gp cng cho ch H Ch Minh bng ti nng cm qun
ca mt i tng m cn gp cng thm bng c ti nng cm bt d khi vit Nhng nm
thng khng th no qun, V Nguyn Gip phi da vo mt nh bo trung thnh ca
ch l Hu Mai.
D sao, V Nguyn Gip khng che gi u chn tng Cng Sn ca lnh t, ca bn
thn v ch min Bc lc . Trong tng trang, V Nguyn Gip lun xc nh th ng
Cng Sn v by t th hn vi tt c nhng lc lng khng cng chung con ng tin ti
x hi ch ngha.
Nhng, ngi c kh gii ta thc mc v ngh ca V Nguyn Gip vo nhng
ngy cui i. Theo nh vn Cng Sn Sn Tng, V Nguyn Gip l ngi tuyt i tun
theo li dn ca Bc H phm vic g c ch cho cch mng th d nh nht my cng vui
lng lm.
Tuy nhin, c khi no V Nguyn Gip t hi v vic c ch cho cch mng theo
hng dn ca H Ch Minh li l vic c hi cho t nc khng? Gi d c th b qua
lun c vic lm hi cho t nc th vic c ch cho cch mng theo hng dn ca H Ch
Minh c em li iu tt p nh nht no cho i sng ngi dn khng? Hai s vic st
cnh V Nguyn Gip to ra ngh no? Li phn xt i tng V Nguyn Gip l k
hn nht khng dm i u vi s thc do chnh v ng tht ln vi nhng ngi thn v
hnh vi ca con gi i tng V Nguyn Gip chn t M lm ni dung thn thay v tr v
Vit Nam hng cuc sng hnh phc m H Ch Minh gy dng gi ln ngh no
trong u tc gi Nhng nm thng khng th no qun?
CH THCH
CHNG 30
__________________________
(01) Sch thn thnh ha H Ch Minh do cn b CS vit rt nhiu, trong c sch ca nhng lnh t cao cp
nh Trng Chinh, Phm Vn ng, Vn Tin Dng, Phng Th Ti... Ring V Nguyn Gip c 5 cun:
1. Bc H v Tn Tro
2. H ch tch, nh chin lc i ti
3. Th gii cn i thay, nhng t tng HCM sng mi
4. T tng HCM, qu trnh hnh thnh v pht trin
5. T tng HCM v con ng cch mnh Vit Nam
(02) Nxb QND, 1970 pht hnh ln u, 2001 ti bn ln th 5.
(03)-(05 )-(06)-(07) SD tr. 31, 59, 175, 216
(04) SD tr. 100-102, chuyn k li sau khi Nguyn Hi Thn nhn chc Ph Ch Tch Chnh Ph Lin Hip Lm
Thi do HCM gi chc Ch Tch, trong Vit Quc v Vit Cch c chia gi hai b Kinh T v V Sinh.
(08) Trong Government and revolution in Vietnam, Duncanson cho rng ng CSD khng bao gi l mt lc
lng u tranh yu nc m ngc li, cn l mt lc lng chng li nhng ngi yu nc chng thc dn
almost anti-anti-colonial.
(09)-(10)-(11)-(12)-(13)-(14) SD tr.146, 186, 68-69, 30, 85-89, 69
(15) Vi thi tn knh n mc sng bi H Ch Minh, V Nguyn Gip khng th ch xng m ch c th do
HCM ch th cho thi hnh vic ny hay t nht cng c s chp thun trc.
(16) SD tr. 255-258 * Ngi ta thng ch nhc nhng tn tui ni bt, nh lnh t Duy Dn L ng A, lnh
t i Vit Trng T Anh, cc nh vn Lan Khai, Khi Hng, nhng ng ch v vn hu ca lnh t
Nguyn Tng Tam tc nh vn Nht Linh vvThc ra c hng chc ngn ngi yu nc thuc pha i lp
b th tiu bng nhiu cch m ph bin l m tm, tc b vo bao b vi mt tng ri th xung
sng. Mt ng li trn sng y gn cha Hng cho chnh ngi vit bit nm 1946, ng ta tng thy
nhiu v th tri sng nh vy. Lc y Vit Minh nm chnh quyn, V Nguyn Gip l B Trng Ni V nn
ng vin cng sn nm lc lng an ninh thnh ph H Ni. H cho cng an tn cng tr s Vit Nam Quc
Dn ng ti s 7 n Nh Hu (nay l ng Nguyn Gia Thiu) ri sau tri h VNQD git 7 ngi,
chn ti y. Lc bo Vit Nam l c quan ngn lun ca VNQD ln ting ph nhn v t co Vit Minh
dn dng kim c thanh ton mt t chc chnh tr quan trng m trc H Ch Minh kh cng lm
mi mi c cng ng chung trong chnh ph Lin Hip Khng Chin trnh b loi khi v i chnh tr.
Theo mt nhn vt Quc Dn ng cn sng th dp khong gn 100 cn b VQ b git. Mt s ngi
thot c, sau vo Nam, trong c i t VNCH Nguyn Vn Phc tc gi Phc Khn.
(17)-(18 )-(19)-(20)-(21)-(22) SD tr. 259, 389, 46, 73-74, 90, 381
(23) Vin trung i trng trung i v trang tuyn truyn mang sao i tng vn gi ging tuyn truyn vo
ci thi cn cn t son, trt phn cho chnh quyn non tr v v lnh t t ngi bit tn cho thy mc cc
k quan trng ca tuyn truyn i vi CS trong chin tranh thc h. Nhng nm 1970, V Nguyn Gip
thy i sng ca dn chng ra sao? So vi thi thc dn, phong kin dn c hnh phc hn khng hay cn
cay cc gp trm ln? Vy th ci ham mun tt bc ca Ngi l lm sao mang li tht nhiu hnh phc cho
dn, cho nc cn phi hiu ra sao? V huyn thoi H Ch Minh c con mt hai ng t c cho bit
pht xu

* Chng 31*
NGUYN TH BNH
v Mt Trn Dn Tc Gii Phng MNVN

Nguyn Th Bnh, tng l Ph Ch Tch Cng Ha X Hi Ch Ngha Vit Nam, trc
1975 l B Trng Ngoi Giao trong Chnh Ph Lm Thi Cng Ha Min Nam Vit Nam
v trong 4 nm c cuc ha m Paris l trng on m phn ca chnh ph trn.
c bit b l chu ngoi ca nh cch mng n ha Phan Chu Trinh. Trong thi gian
hi ngh ti Paris, b ni vi ngoi trng Vit Nam Cng Ha Trn Vn Lm, rng b
khng phi ng vin cng sn.
Nhng y cng ch l cch ni ca H Ch Minh vi cc tng lnh Trung Hoa Quc
n ng vo thi gian H Ch Minh Hoa Nam. Trn thc t, trong nhiu ti liu ca
Cng Sn Vit Nam vn thy vit hai ch ng ch trc tn Nguyn Th Bnh. (1)
Nm 2001, nh xut bn Chnh Tr Quc Gia, H Ni, pht hnh cun hi c ta
Mt trn dn tc gii phng Chnh ph cch mng lm thi ti hi ngh Paris v Vit
Nam ni v cuc ha m trn. Tn tc gi ghi trn ba sch l Nguyn Th Bnh v tp th
tc gi v sch gm bi vit ca 24 tc gi hu ht l thnh vin phi on Gii Phng Min
Nam tham d hi ngh. Tc phm dy gn 700 trang kh ln, trong bi ca Nguyn Th
Bnh chim 140 trang, khng k hnh nh.
Tc gi k li din bin tun t ca cuc ha m v nhng vic lm ca mnh trong 4
nm . Nh ht thy cc tc gi Cng Sn khc, Nguyn Th Bnh cng khng thiu nhng
li t tng bc bn cnh nhng li kch i phng. Tuy nhin, so vi cc tc gi khc,
Nguyn Th Bnh tng i c li vit v ngn ng nh nhng hn.
Ngoi ra, tc phm cng ghi li nhiu s vic c th cn thit cho vic tham kho
tm hiu vn , chng hn mt s vn kin quan trng c nu ra trong cc phin hp
lm ti thng tho nh bn ngh 8 im ca Nguyn Th Bnh m tc gi t khoe l
c c th gii hoan nghnh, k c bo ch ti Si Gn cng ph bin khin Tng Thng
Nixon phi nu ngh 5 im. (2)
Trong tp hi c, Nguyn Th Bnh khng ni nhiu v H Ch Minh c l v hi ngh
ch va khai din hn ba thng th H Ch Minh qua i v cng c th v Nguyn Th
Bnh mun trnh cp n mi tng quan vi Cng Sn nh chnh b vn ln ting ph
nhn.
D vy, Nguyn Th Bnh vn nhc n H Ch Minh v khng qun by t tnh cm
knh yu i vi lnh t mi khi c dp cp ti. Xin trch vi on nhng trang Nguyn
Th Bnh vit v H Ch Minh:
Ngy 2-9-1969, Bc H mt. Ti cng anh Xun Thy v mt s anh ch em trong hai
on gp rt v nc chu tang Bc. C nc au bun... (3) Bao gi mi li c dp tr li
Paris, thm ng Compoint, ni Bc H sng, khi Ngi i tm ng cu nc hn na
th k trc v a dn tc ta n vinh quang rc r ny... (4) Nm thng tri qua,
cng nh li cng thm su ng li lnh o sng sut v ti tnh ca Bc H v ca
ng ta phn nh v p ng kht vng thit tha ca nhn dn min Nam lun lun trong
tri tim Ngi nh Bc tng ni ... (5) Thc t cng khng nh tnh cht ng n ca
ch trng ln kt hp sc mnh dn tc vi sc mnh thi i m Bc H v ng vch
ra cho hm qua, hm nay v c mai sau. (6)
Nhng dng vit trn c th bo chnh l li ph nhn r rt nht s minh xc ca
Nguyn Th Bnh rng mnh khng phi ngi Cng Sn v cng khng c lin quan vi
Cng Sn, nhng tc phm ch c a ra vo nm 2001 nn Nguyn Th Bnh khng e
ngi v s l chn tng, cn vic lng gt d lun th ngi Cng Sn lun coi l mt
hnh vi bnh thng nn khng h lng tng khi lm ngc li iu mnh ni.
C l v th m khi cp n vic thnh lp Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam
Vit Nam, Nguyn Th Bnh ghi li nhiu s vic chng t t chc ny khng h khi
pht t nhng ngi min Nam yu nc nh Cng Sn lun ru rao sut nhiu nm thng
trc.
V ngun gc t chc ny, Nguyn Th Bnh vit: Bc v ng thy rng n lc
cn c mt mt trn dn tc thng nht rng ri min Nam... (7)
Nguyn Th Bnh gn nh tr li thng cho nhng ngi vn ni Mt Trn Dn Tc
Gii Phng Min Nam l t chc ca nhng ngi min Nam chng i vi ch Ng
nh Dim rng h hon ton m mt v thc t din ra trc mt. Nguyn Th Bnh cn
nu thm mt chi tit c th v a im ra i ca mt trn ny l mt khu rng qua li xc
nhn i hi thnh lp mt trn c m ti mt khu rng thuc x Tn Lp, huyn chu
thnh, trong vng gii phng Ty Ninh (8)
K v vic ha m, Nguyn Th Bnh cho bit nhiu ln v nc tham kho kin
ca cc gii lnh o, v ni r l v H Ni, kt lun v ng c a n thng li ti hi
ngh Paris: Bao trm ln tt c, nhn t thng li quyt nh hn ht, l ng li ng n
v sng sut ca Bc H v ca ng....
Hn mt trm trang hi k ca Nguyn Th Bnh nu bt hai im c th m hu ht
nhng tc gi Ty Phng khi vit v tnh hnh Vit Nam lun n trnh hoc cp mt
cch quanh co.
Chng hn Gerald C. Hickey c chng minh ngay t nm 1958 ti min Nam c t
chc hot ng chng ch Ng nh Dim l Mt Trn Gii Phng v Harold Hinton
thuc i hc George Washington th i xa hn ni hot ng chng i c t 1957 trong
khi J ean Lacouture cho rng Mt Trn Gii Phng c thnh lp do cng tha thun vi
nhau hm din t t chc ny mang tnh t pht ti min Nam c s tn ng ng h ca
Cng Sn min Bc.
Nguyn Th Bnh ni r t chc ny ch do Bc v ng thy rng n lc cn c
n v sai cn b kim mt khu rng dng ci tn kch ra mt cho n. (9)
im c th th nht c nu ln l tnh cht cng c ca t chc Mt Trn Gii
Phng Min Nam Vit Nam pht ng cuc chin ti min Nam v vai tr b nhn ca t
chc ny ti ho m Paris v ng li u tranh lun lun nm trong tay gii lnh o
ng ti min Bc.
im c th th hai l sut thi gian gi vai tr B Trng Ngoi Giao ca Chnh Ph
Cng Ha Lm Thi Min Nam v trng on ngoi giao ti ha m Paris, Nguyn Th
Bnh cha bao gi t chn v min Nam tham kho kin ca bt k nhn vt lnh o
no ca t chc ny.
Con ng quen thuc ca Nguyn Th Bnh trong thi gian l Paris H Ni qua
hai trm dng chn l Mc T Khoa, Bc Kinh.
Trn l trnh , Nguyn Th Bnh cho bit c tip n, gp g bi nhiu lnh t
Cng Sn v ng nhin l nhng ngi gp phn quyt nh tng ng i nc bc
ti ha m Paris cho phi on do b hng dn.
Cun sch cng ghi li nhiu s vic c coi l biu hin ti tr ca nhn vin phi
on, nht l trong cc trng hp kh khn bt ng. Chuyn c k li l chuyn ca L
Vn Su, pht ngn vin phi on do Nguyn Th Bnh cm u.
Trong mt ln i mt, mt nhn vin phi on Vit Nam Cng Ha hi L Vn Su:
ng th cho bit vng gii phng ca cc ng ch no ti min Nam. L Vn Su lm
th lng tng nhng lp tc tm ngay c cu tr li: L nhng ni m my bay M nm
bom bn ph .
Ngoi hot ng trong ha m, sch cn ghi li nhiu hot ng bn l cuc ha m
ko di 4 nm nh cc cuc thm ving, hp mt c tnh cch vn ng d lun chnh gii v
qun chng ti nhiu quc gia trn th gii.
Nhng hot ng ny cng gip Cng Sn Vit Nam gt hi nhiu kt qu trong
phi k trc ht l li cun c s ng h ca mt s ngi ni ting nh n k gi Php
Madeleine Riffaud, din vin in nh M Jane Fonda v do to c mt d lun
thun li trong vn ng qun chng.
Nguyn Th Bnh v cc ng tc gi ch nhm k li hot ng ca mnh thay v ni
v lnh t, nhng nhng dng ch ca Nguyn Th Bnh xc nhn mi hot ng u
khng nm ngoi hng ch o ca H Ch Minh.

CH THCH
CHNG 31
_____________________________
(01) Hi ngh Paris hp t 25-1-1969 n 27-1-1973, ng 4 nm, c 174 phin hp. Bn phi on ngi quanh
chic bn trn ng knh 8 mt. Trng on M lc u l Cabot Lodge, k tip l Porter... Trng on
Vit Nam Cng Ha l Phm ng Lm, trng on Bc Vit l Xun Thy ri ti Nguyn Duy Trinh,
trng on GPMN l Trn Bu Kim trong vi thng ri n Nguyn Th Bnh vi nhiu thnh vin ph n
nh Nguyn Th Chn, Phm Thanh Vn, Phan Th Minh v c Hng.... Bn ngi k hip nh l ngoi
trng M William Rogers, ngoi trng Vit Nam Cng Ha Trn Vn Lm, ngoi trng Vit Nam Dn
Ch Cng Ha Nguyn Duy Trinh v b trng ngoi giao chnh ph lm thi Cng Ha Min Nam Vit Nam
Nguyn Th Bnh. Ngoi ngoi trng Trn Vn Lm, b cn ni vi nhiu ngi khc, trong c c nh vn
Php Michel Tauriac v nh vn ny ghi li li ni ca b trong tc phm Vietnam, le dossier noir du
Communisme.
(02) Nguyn Th Bnh nhc i nhc li ngh c bo ch Php v th gii gi l 8 im ca b Bnh. 8 im
l:
1 M rt qun,
2 Vn qun s Nam Vit Nam do cc bn VN gii quyt,
3 Sn sng ni chuyn vi mt chnh quyn Si Gn khng c ThiuK
Khim,
4 Lp chnh ph Lin Hip lm thi rng ri,
5 Thnh phn chnh ph ny,
6 Hai min lp quan h bnh thng,
7 Bin php bo m thi hnh cc tha thun,
8 Th thc ngng bn.
ngh 5 im ca tng thng Nixon l:
1 Ngng bn ton ng Dng v gi nguyn trng,
2 Hi ngh ha bnh v D,
3 Bn lch rt qun M,
4 Gii php chnh tr trn 2 nguyn tc: ch nhn dn min Nam, tng
quan lc lng min Nam,
5 Th ngay v khng iu kin ton b t binh.
(03)-(04)-(05)-(06)-(07)-(08) SD tr. 56, 124, 135, 136, 23, 24
(09) V ngun gc v thc cht ca Mt Trn ny, chng ti ni trong cun Sch Lc Xm Lng ca CS, Si
Gn, 1963 & 1970, t trang 134 -143, chng Tr ng Chinh t tn v Xun Thy cng nhn
MTDTGPMN

* Chng 32*
TRN VN GIU
v S pht trin t tng ti Vit Nam

Trn Vn Giu vn c coi l mt tr thc gia Cng Sn min Nam, tt nghip th
khoa trng Lao ng ng Phng ti Lin X, ng trn nhiu lnh t cng sn ng u
khc. Trn Vn Giu tng c lc t ph hiu ch ngha Cng Sn hn c H Ch Minh.
L lnh t cng sn min Nam, Trn Vn Giu ng u t chc Vit Minh gii phng
Si Gn, lm ch tch y Ban Hnh Chnh Khng Chin Nam B mt thi gian, sau b h
tng cng tc, iu ra Bc v ch c giao cho gi nhng chc mang tnh h v. Do c
lc Trn Vn Giu t ra bt mn. (1) Tuy nhin, trong b sch 3 tp nhan S pht trin
t tng ti Vit Nam, (2) Trn Vn Giu t ra rt coi trng H Ch Minh.
V tng quan ca cch mng Vit Nam trong cch mng th gii, Trn Vn Giu vit:
"Cch mng ny l mt phn ca cch mng th gii. M cch mng th gii l g th khng
phi l hiu r, nht tr. Chnh thc c Nguyn i Quc trnh ging th l cch
mng v sn, cch mng x hi ch ngha, nh t bn ch ngha; ch t bn quc
l ch sinh ra ch thc dn. Chng ta lm cch mng nh quc thc dn tc l
nh t bn ch ngha. Cuc cch mng c qui m th gii m cch mng gii phng dn
tc VN l mt b phn. Cch mng VN c s ng h ca cch mng th gii, v cch
mng VN gp phn vo cuc cch mng th gii . (3)
Trn Vn Giu khng nu kin ring m da vo nh ngha cch mng ca H Ch
Minh nn vch r mt c im v t tng H Ch Minh.
V vic thnh lp ng Cng Sn ng Dng, Trn Vn Giu cho bit: " Cui thng
10-1929, Quc T Cng Sn c mt bc th gi cho cc t chc Cng Sn ng Dng,
v vn thnh lp ng Cng Sn ng Dng:"Phi hp nht cc phn t chn chnh
cng sn ang trong cc nhm cng sn by gi lp ra ng Cng Sn ng Dng.
Mun vy cn phi lp mt ban gm nhng ngi thay mt cho tt c cc t chc no cng
nhn chng trnh iu l, ngh quyt ca Quc T Cng Sn v hng hi hot ng trong
th thuyn v dn cy. t nht l phi gm nhng ngi th hot ng, trc ht l nhng
ngi lnh o phong tro qun chngTh ca Quc T Cng Sn cn ch o vic xy
dng h thng t chc ng, cc on th qun chng, v lnh o nhn dn u tranh, lm
bo b mt, hun luyn ng ch, x dng kh nng hp php vv (4)
Qua cc chi tit do Trn Vn Giu ghi li, vic thnh lp ng Dng Cng Sn ng
l do nhng hc tr ca Nguyn i Quc nh Ng Gia T, Trnh nh Cu c mt trong s
40 ng vin Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi chu gia nhp ng Dng Cng Sn
ng. Theo Trn Vn Giu, lc Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi c 1000 ng
vin, ang tranh chp vi An Nam Cng Sn ng v ng Dng Cng Sn Lin on l
mt t chc thot thai t Tn Vit Cch Mng ng. Nh vy tuyt i a s (960/1000) hi
vin ca Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi b loi v l do ny hay l do khc.
Trn Vn Giu pht biu sc mnh ca ng chnh l ch ngha: "ng mun vng th
phi c ch ngha lm ct. ng m khng c ch ngha cng nh ngi khng c tr khn,
tu khng c bn ch nam. By gi hc thuyt nhiu, nhng ch ngha chn chnh nht, chc
chn nht l ch ngha Mc-Lnin(5)
Ch ngha Mc-Lnin l hc thuyt u tranh gii phng giai cp v sn, giai cp
nng dn lao ng, gii phng cc dn tc thuc a, u tranh nh t bn quc
xy dng ch ngha x hi. (6)
Sau , tc gi dnh nhiu trang ni v nhng ngh quyt ca ng Cng Sn ng
Dng trong cc hi ngh Trung ng k I thng 10-1930 v k II thng 4-1931 ch trng
ly vic cng nhn vn ng lm vic chnh, lm trung tm cng tc.
T quan im ny, Trn Vn Giu ph bnh Vit Nam Quc Dn ng thiu sc mnh
v khng c ch ngha. Theo Trn Vn Giu, mi n gn ngy khi ngha vo thng 2-1930,
Vit Nam Quc Dn ng mi chnh thc quyt nh rng Tam Dn ch ngha l ch ngha
ca ng mnh.
Tc gi k kh chi tit v cuc khi ngha Yn By v so snh vi phong tro ni dy
X Vit Ngh Tnh ca ng Cng Sn: "Nu Yn Bi ni ln mt vi a phng l t trn
ch mt x Bc K, th cao tro (ca CS) 1930-1931 pht trin trn ton quc, khp Trung,
Nam, Bc.
Ghi nhn ny ca Trn Vn Giu cho thy phong tro X Vit Ngh Tnh l do ng
Dng Cng Sn ng ch trng ch khng do mt vi nhm a phng t ng ni dy
nh lun iu tng c Cng Sn a ra vo mt thi gian sau .
Cng qua nhng ghi nhn ca Trn Vn Giu, mt s d lun bo ch lc khng h
thun li cho ng Cng Sn, c bit l vi phong tro ni dy X Vit Ngh Tnh.
Trn Vn Giu trch dn mt on bi vit ca nh bo Nguyn Phan Long trn t
uc Nh Nam trong s ra ngy 8-8-1930: "Ti dm chc rng trong m dn biu tnh,
ngoi my anh u ng ra khng ni, cn my ngi sau u l m dn ngu kh kho b
chng cm d ht thy. Thit vy, theo ngi Hc Mn ni vi ti, c nhiu ngi trong
lng xa nay l dn ngho kh kh ngu di th m b Cng Sn n din thuyt, ni nhng
li di t trn tri, lm cho nhng ngi y ha ra nhng ngi biu tnh rt hng hi!
Trn Vn Giu cng ghi li mt li pht biu in trn t Lc Tnh Tn Vn ca hc gi
Dng B Trc bo rng lm cng sn l nhng thng dt, theo cng sn l nhng a
ngu.
Tt nhin, Trn Vn Giu khng tic li cng kch hai t bo trn v mt st hai cy
bt lo thnh yu nc Nguyn Phan Long v Dng B Trc l "nhng ti t trung thnh
ca Php, u hng, phn bn...(7).
Trn Vn Giu cn cng kch c nhng ngi Cng Sn thuc nhm Trotski khi nhm
ny in trn t uc V Sn li ku gi: "Chng ta b khu hiu chnh ph cng nng i,
phi ch cho ng vin thy rng sc mnh ca cng nhn to ln hn sc mnh ca nng
dn; c trng vo kinh nghim cng x Qung Chu th rCh c cng nhn mi thc
hin c hc thuyt Mc.
Quan im cch mng v sn thun ty k trn l quan im T Quc T vn b gi
bng ci tn mit th l bn T-rt-kt v H Ch Minh lun nhc th h phi thng tay
tiu dit. Cho nn, Trn Vn Giu khng ch cng kch t uc V Sn m cn khng nh
trong nhm La Lutte lc cng ch c mt ngi cng sn l Nguyn Vn To. Theo Trn
Vn Giu, nhng ngi ni ting trong nhm ny nh Nguyn An Ninh vn theo ch trng
trung lp cn T Thu Thu thuc T Quc T khng phi l Cng Sn.
Trn Vn Giu nhn mnh T Thu Thu ch l mt phn t Mc-xt tc l ngi theo
ch ngha Marx ch khng phi ngi Cng Sn. (8)
Trn Vn Giu trch dn H Huy Tp, lc y l tng b th ng Dng Cng Sn
ng, ph bnh nhm La Lutte, (9) nht l T Thu Thu, nng cn khng hiu thu chin
lc sch lc u tranh, ch bm ly giai cp v sn, m khng ch vn ng cc giai cp
khc tham gia u tranh: "Nh ai ny u thy, Thu ch co li trong cuc vn ng cng
nhn v qun t ci nhim v gio dc t chc v lnh o cc tng lp nhn dn khc.
Chnh v thi bit phi m Thu hon ton khng ni g n nhng nhim v gi i
phng dn tc ca cc dn tc ng Dng. Ph b nhng quyn li dn tc tc l lm cho
giai cp v sn b c lp, m cng l phn bi ch ngha quc t.
Nhng xc nh ny cho thy ng Dng Cng Sn ng lun trung thnh vi quan
im ca Tam Quc T, tuy theo ui mc tiu v sn chuyn chnh nhng ch trng
sch lc trit khai thc ch ngha dn tc thu ht qun chng hu to sc mnh u
tranh.
V th, hi ngh trung ng k 8 ti Cao Bng thng 5-1941 c mt Nguyn i Quc
mi v nc, thng qua ngh quyt "t vn dn tc ln mc cao nht xa nay v qu
quyt rng ng phi ging cao ngn c dn tc gii phng th mi lnh o c cch
mng i n thng liNgh quyt ca hi ngh trung ng k 8 c ghi: Trong lc ny
quyn li b phn ca giai cp phi t di s sinh tn ca quc gia, ca dn tc. Trong
lc ny nu khng gii quyt c vn dn tc gii phng, khng i c c lp t do
cho ton th dn tc th chng nhng ton th quc gia dn tc cn chu mi kip tru nga
m quyn li b phn ca giai cp v sn n vn nin cng khng i li c. (10)
Ngh quyt ny cng ghi r:"Sau khi nh ui Php, Nht, s thnh lp mt chnh ph
nhn dn ca Vit Nam Dn Ch Cng Ha ly l c ngi sao vng 5 cnh lm l c
ton quc.
Theo Trn Vn Giu, kt qu ti hi ngh phn ln nh s c mt ca Nguyn i Quc
"Ngi khai sinh cho ng CSVN u nm 1930. Cng l ngi khai sng cho Vit
Minh nm 1941. 12 nm, mt dng t tng xuyn sut, cn c vo hc thuyt Mc-Lnin v
vn dn tc, trong s sng to l lun v thc tin ca Nguyn i Quc l mt yu t
quyt nh s thnh cng. (11)
Trn Vn Giu cho rng H Ch Minh sng to ra l lun, nhng vn xc nh cn
c vo hc thuyt Mc-Lnin v vn dn tc. Trong khi , nhng pht biu v T Thu
Thu v nhm T Quc T cng nhng tiu chun gia nhp ng Cng Sn ng
Dng cho thy trn thc t, mi iu gi l sng to u phi th hin ng li do Tam
Quc T n nh, trong im ni bt l sch lc giai on vn dng ch ngha dn tc
lm mt chiu bi tranh u.
Chnh vi chiu bi ny, Cng Sn Vit Nam thu ht c qun chng c th
mau chng pht trin nh hng trong thi im 1945.
Trn Vn Giu k li hiu qu thuyt phc d lun ca chiu bi hin hin qua s kin
mt s ng ngi cm bt ng thi khng ngn ngi tham gia hi vn ha cu quc
vi ng li ngh thut phc v chnh tr, v chnh tr c kho lo ng ha vi lng
yu nc Ln lt Nguyn Hng, Nam Cao, T Hoi, Kim Ln, Nh Phong, Nguyn Huy
Tng, Nguyn nh Thi c t chc vo hi, ri n lt Huy Cn, Xun Diu. Mi ngi
u thy rng trong bu khng kh tin khi ngha, hn bao gi ht, vn hc ngh thut phi
ra sc phc v chnh tr, phc v cch mng i vi ng, i vi cch mng, v vi nhn
dn nh vn ha khng mt g ht. (12)
Trong thc tin hnh ng, Trn Vn Giu ghi li mt t h on lng gi thnh chn
ca Cng Sn khn ngoan khng km vic mn chiu bi yu nc. Th on ny gip
Mt Trn Vit Minh khoa trng gp bi thc lc yu km lc . Minh chng c th do
Trn Vn Giu nu ra l mt s cn b Vit Minh bin cuc mt tinh do hi Cng Chc
ca chnh ph Trn Trng Kim t chc ti H Ni thnh cuc mt tinh ca Vit Minh cp
chnh quyn bng hnh ng n gin l cp din n on thanh nin tin tuyn ca
chnh quyn b nhn hp mt-tinh nh ht ln thnh ph (Hni), nhng th chin s
Vit Minh ln ginh din n. Ngoi ph, nhiu ni bt u treo c sao vng. (13)
l cuc mt-tinh t chc ngy 17-8-1945 vn c gi l cuc khi ngha H Ni.
Trn Vn Giu cho bit s ngi d mt-tinh lc u l 20 ngn do hi cng chc ca chnh
ph Trn Trng Kim t chc.
Khi Vit Minh bin cuc mt -tinh thnh tun hnh th cng lc cng ng ln ti 50
ngn Lc c sao vng v cc khu hiu ca Vit Minh y dy khp ni.
B th thnh y Cng Sn H Ni lc l Nguyn Khang ch huy k hoch cp ot
ny i khu hiu "nh ui gic Nht thnh khu hiu "Chng mi hnh ng ca
quc can thip vo cng cuc c lp ca dn tc Vit Nam cho ph hp vi tnh th.
V thi ca triu nh Hu, Trn Vn Giu xc nhn Bo i khng chu theo kin
ca ngi Nht mun gip nh vua chn ng cc hnh ng ca Vit Minh cho nn "ti 22-
8, khi thanh nin Hu h c qu ly k i, ko c sao vng ln th nh vua bc dc hi tic
t chi s can thip ca qun Nht. Tic my cng tr ri. (14)
Trn Vn Giu cng tit l Vit Minh th tiu Phm Qunh v Ng nh Khi v
hai nhn vt ny khuyn Bo i khng nn thoi v m Trn Vn Giu gi l xi by. (15)
Tm li, qua tc phm S pht trin t tng ti Vit Nam, Trn Vn Giu ghi li
mt s s kin khng c cc cy vit chnh thc ca ng Cng Sn Vit Nam nhc n
nh th thut cp chnh quyn thng 8-1945 bng cch cp micr, bin cuc mt-tinh
20 ngn ngi ca chnh ph Trn Trng Kim thnh ca Vit Minh; nh vic Tam Quc
T c th gi cho ba ng cng sn ch th phi hp nht. (16)
Quan trng hn ht l Trn Vn Giu cho thy t tng H Ch Minh trn thc t
khng vt khi ci khun c Tam Quc T c sn v ng Cng Sn ng
Dng c thnh lp l do ch th ca Tam Quc T v ch l mt chi b ca t chc
ny.

CH THCH
CHNG 32
__________________________________
(01) Xin xem Phn Tnh, Phn Khng, Thc Hay H ca Minh V, Thng V xb 1998, Cali. Chng 19.
(02) T-III: Thnh cng ca ch ngha Mc-Lnin v t tng HCM. Nxb TP.HCM, 1993.
(03)-(04)-(05)-(06)-(07)-(08) SD tr. 88, 144, 169, 175, 258, 315
(09) Tn mt t bo xut bn ti SiGn do Nguyn An Ninh, Nguyn Vn To, T Thu Thu ch trng c dng
gi tn ca nhm ny l Nhm Tranh u, theo ngha ting Vit.
(10)-(11)-(12)-(13)-(14)-(15) SD tr. 511, 518, 551-553, 688, 700, 697
(16) V vic ny, trong cun Bc Ngot V i ca ng Cng Sn Vit Nam xut bn u thp nin 60 Lu
Qu K cn in bn chp bc th bng Php vn. Nh vy, r rng H Ch Minh ch l i din Quc T CS
chng kin vic thng nht ng hay ti sinh ng, hay thnh lp ng CS Vit Nam. Xin c thm Sch
Lc Xm Lng ca CS, tc gi ti bn nm 1970, ti Si Gn, trang 107.

H CH MINH - Nhn nh Tng Hp * Chng 33* HONG VN HOAN v Git Nc
Trong Bin C Hong Vn Hoan (1905-1991), b danh L Quang Hoa l mt trong nhng cn b
k cu t thi Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi, ht nhn v tin thn ca ng Dng
Cng Sn ng. Hong Vn Hoan cng l mt sng lp vin ca ng cng sn Xim, sang Hoa
Nam hot ng di s ch o ca H Ch Minh, tr thnh mt trong s hi vin u tin ca
Vit Nam c Lp ng Minh Hi ca H Hc Lm, sau , theo lnh H Ch Minh bin t
chc ny thnh bnh phong cho cc hot ng cng sn trong vng. Hong Vn Hoan tng gi
nhiu chc v nh y vin b chnh tr, ph ch tch Quc Hi, i s ti Bc KinhV chng
li nhm L Dun, L c Th nn nm 1979, Hong Vn Hoan ri Vit Nam qua t nn ti
Trung Quc cho n khi cht. L Dun a vic Hong Vn Hoan b trn ra x v kt n t
hnh khim din. Nu qu thc ti min Bc trc 1975 c hai xu hng thn Lin X v thn
Trung Cng, th Hong Vn Hoan l ngi thn Trung Cng r rt nht. iu ny c biu
hin qua vic Hong Vn Hoan xin t nn ti Trung Quc v dnh phn ln s trang trong
cun hi k Git Nc trong bin c t co L Dun i theo Krutshchev chng Trung Quc.
(1) Trong phn 7 l phn dnh ring t co L Dun thn Lin X chng Trung Quc, c ch
Hong Vn Hoan mun li c H Ch Minh vo phe mnh chng t chng Trung Quc l
phn bi ng v H ch tch. ng vit: Ngy 13-3-1967, L Dun cho ng trn bo Nhn
Dn bi th Tm S ca T Hu c ni dung chng Trung Quc. Sau b H ch tch ph
bnh, ban tuyn hun phi tuyn b thu hi s bo ny, nhng bo gi i khp trong nc v
ngoi nc, thu hi lm sao c. (2) C l iu ny khin nhiu nh nghin cu Ty phng
cho rng cun Git Nc trong bin c thiu v t v nhng vic do Hong Vn Hoan nu ra
kch L Dun c th l chuyn dn dng do t th. D vy vn phi nhn nhn Git Nc
trong bin c l cun hi k cung cp nhiu ti liu lch s v cng sn Vit Nam trong bui s
khai c vit bi mt cn b thuc hng ng lnh o ca cng sn Vit Nam c qu trnh hot
ng lu di t thi cn Hoa Nam ri Thi Lan v cng vi H Ch Minh xy dng nhng
c s u tin lm nhn cho Cng sn Vit Nam. Cng c th t Hong Vn Hoan bn cnh
nhng ngi Cng Sn ly khai do hnh vi b trn khi Vit Nam, nhng cn minh nh thm
rng Hong Vn Hoan khng chng ng, vn coi H Ch Minh nh mt ngi thc s yu
nc v lnh t kh knh. Qua Git Nc trong bin c, Hong Vn Hoan k li kh nhiu vic
lm ca H Ch Minh vo thi k hot ng ti Hoa Nam Thi Lan, nht l nhng tng quan
ca H Ch Minh vi cc nhn vt hoc t chc quc gia yu nc thu . Cho ti lc cht,
Hong Vn Hoan vn gi nguyn tnh cm c vi H Ch Minh nn cc chuyn c k li
nu khng do dng t mu im sc ca ngi th cng chc chn khng phi dn dng bu
xu. Ni mt cch khc, vi Git Nc trong bin c ca Hong Vn Hoan, ngi c c i
din vi nhiu thng tin tng i xc thc v con ngi H Ch Minh v cc hot ng trong
nhng nm thng trc 1945. T chc quc gia c Hong Vn Hoan nhc n nhiu nht l
Vit Nam c Lp ng Minh Hi do H Hc Lm lnh o. Hong Vn Hoan dnh nhiu
trang k v H Hc Lm vn l ngi cng qu Nguyn ng H Hc Lm l ngi cng
lng vi ti... (3) V thn th H Hc Lm, Hong Vn Hoan cho bit thuc dng h H ni
ting v lng yu nc v tinh thn dng cm chng Php. H B C c bit danh H Tng
Mu, mt trong nhng cn b cch mng Vit Nam ni ting Hoa Nam chnh l chu H Hc
Lm. Theo tc gi, H Hc Lm vn l Phan Bi Chu tng theo c Phan sang Nht ri v
Trung Quc. Vi thn th v hng nh vy, H Hc Lm lun gip ht thy nhng ngi
hot ng cch mng t trong nc ra, khng phn bit cng sn hay quc gia. l l do khin
Hong Vn Hoan cng mt nhm ng ch c H Hc Lm gip , tuy H Hc Lm cha
bao gi theo cng sn. Hong Vn Hoan k: ng H Hc Lm trc kia phi nui my
ngi chng ti, nay li thm 8 ngi na (4) Ngoi vic gip v iu kin sinh sng, H
Hc Lm cn chia x cng vic v Hong Vn Hoan ghi li mt s kin xy ra vo nm 1935:
"ng H Hc Lm mun gip nhng ngi cch mng Nam Kinh c hot ng mt cch
hp php, khuyn h nn lp mt t chc c ng k hn hi c s gip ca Quc Dn
ng Trung Quc My ngy sau, Hi tho xong bn iu l bng ting Vit, ti dch ra ting
Trung Quc, ni dung gn ging nh iu l ca Phn ng Minh, nhng ly tn hi l Vit
Nam c Lp ng Minh Hi... ng (H Hc Lm) ngh sau ch Vit Nam c Lp ng
Minh Hi nn vit thm my ch gi tt l Vit Minh Chng ti ng v a ra ngay mt
k hoch hot ng c th m chng ti trao i trc. (5) ng H (Hc Lm) s vit th mi
Nguyn Hi Thn v mt vi ngi Qung Chu ln i biu cho Vit kiu Qung ng.
Cn Nam Kinh th: H Hc Lm, L Thit Hng l i biu Vit Kiu Nam Kinh. ng
Nguyn Hng nu ng th tham gia vo nhm Nam Kinh. L Quc Tr, T Ch Kin: i biu
Vit Kiu Vn Nam ng Vn Cp v ti: i biu Vit kiu Xim Hi: i biu Vit
kiu Php; Cao Hng Lnh: i biu on th trong nc. u nm 1936, ng H Hc
Lm vit th xin Trung ng Quc Dn ng tip kin. ng H Hc Lm, Nguyn Hi Thn,
Hi, L Quc Tr v ti cng i... Thun li bc u Qua vic giao thip, hi ngh c t
chc ti phng hi ca ng b khu ph Quc Dn ng Trung Quc. Tham d cuc hp v
pha ta c ng H Hc Lm, Nguyn Hi Thn v nhng anh em khc 20 ngi. V pha
Trung Quc c 2 ngi i biu ca Trung ng Quc Dn ng Trung Quc. Vi ng Tng
i biu Bin s x Vit Nam Quc Dn ng Nam Kinh cng c mi n d. ng
Nguyn Hng t chi khng tham gia Vic ng H Hc Lm ng ra lp Vit Minh l mt
vic c tc dng rt quan trngng khng tham gia Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi m
cng khng tham gia ng CS ... nhng vn che ch v gip ta mt cch tch cc. (6) Nh
vy, chnh H Hc Lm xng vic thnh lp Vit Nam c Lp ng Minh Hi t tn tt
cho n l Vit Minh. Ngi tho iu l Hi l mt i din Vit kiu Php c tn l Hi.
Thnh phn u tin tham gia Hi gm a s nhng ngi quc gia yu nc v vi ng vin
Cng Sn ang sng nh H Hc Lm t xng l i din Vit Kiu Thi Lan, Vn Nam V
sau, Hi b nhm Cng Sn thanh trng. Hong Vn Hoan nhn mnh nhiu ln v xu hng
chnh tr ca H Hc Lm rng ng khng phi l cng sn. ng l mt ngi nho hc
(7)ng khng phi l cng sn, iu ny Quc Dn ng Trung Quc bit r trm phn
trm. ng ng ra lp Vit Minh trong lc ny i vi chng ta m ni l mt s che ch rt c
hiu lc. (8) Trong thi gian u, nhm cn b Cng Sn nh Hong Vn Hoan ch coi Vit
Minh nh mt lp v bc che mt chnh quyn Trung Quc v tm ch da v phng tin
trong khi hot ng Theo s gii thiu ca my anh em Vn Nam, khi n Qu Chu, chng
ti nh V Hng Khanh... (9) im ng k l ngay trong lc c V Hng Khanh a v
cho sng ti nh, nhm Hong Vn Hoan vn ngm ngm chng ph Vit Nam Quc Dn ng
v trit h uy tn ca nhn vt ny. Hong Vn Hoan k: u 1940, bc v Cn Minh ly tn l
H Quang, ng vai mt gio quan cp thiu t ca Bt L qun, ch Tn Hoa th im,
nhng thng lui ti ch ng ch Phng Ch Kin ch o cng tc cho ban hi ngoiV
chnh tr, bc nh gi vic chi b Vn Qu (Vn Nam Qu Chu) li ko c qun chng
nh tan nh hng ca bn Nguyn Th Nghip v V Hng Khanh l mt thnh tch. (10) H
Ch Minh bt u hng dn nhm Hong Vn Hoan tin hnh vic sang ot t chc Vit Nam
c Lp ng Minh Hi, trc ht l khuyn i tn t ng Thanh thnh T v nhiu ngha:
ng Thanh, ng Tm, u Tranh, nh Ty ri b tr cho Phm Vn ng, V Nguyn
Gip vo i hc qun chnh ti Din An ng thi t chc cc lp hc tp lch s ng Cng
Sn Lin X. (11) cng l thi gian nhm Hong Vn Hoan c H Hc Lm gii thiu
vi Trng Bi Cng ti i Kiu. Trng Bi Cng l ngi cng hot ng vi H Hc Lm
v c bit ang l i t trong qun i Trung Hoa Dn Quc rt c th lc vi Trung Hoa
Quc Dn ng nn H Hc Lm mun nhm Hong Vn Hoan c Trng Bi Cng gip
. c thng bo v vic ny, H Ch Minh tham kho kin cc cn b Trung Cng v sau
khuyn nhm Hong Vn Hoan i theo mt hng khc. Mt hm, bc t Cn Minh n,
chng ti b mt gp bo co. Bc phn tch tnh hnh, ri ch trng phi b Trng Bi
Cng v a ng H Hc Lm ln Qu Lm lm c s hot ng. Sau t lu chng ti thu
xp b Trng Bi Cng, i Qu LmVo khong thng 10 nm 1940, khi chng ti n Qu
Lm th bc . ng H Hc Lm cng c xp t n cha bnh Qu Lm ri.
Chng ti thng b mt gp bc Bin S x Bt L qun bo co v xin ch th v cch
hot ng. (12) Vic loi tr Trng Bi Cng nhm trc ht trnh b l hnh tch v c mt
ngi sc so bn cnh v k tip l d dng hn trong vic khai thc con ngi nhit thnh
ngay thng H Hc Lm vn dng danh ngha Vit Nam c Lp ng Minh Hi vo cc
mu ca Cng Sn. Khi H Hc Lm chuyn v Qu Lm dng bnh th khng cn nhiu
iu kin lin lc vi Trng Bi Cng v gn nh b c lp gia nhng ngi Cng Sn. Hong
Vn Hoan vit: Vn u tin l vn ly danh ngha g hot ng? Bc ch trng ly
danh ngha Vit Nam c Lp ng Minh Hi, v mi ng H Hc Lm ng ra ch tr
chng ta da vo m hot ng. Ch trng pht xut t ch Vit Minh l mt t chc m
trc kia cng vi ng H Hc Lm lp ra v ng k Nam Kinh; xut pht t ch ng H
Hc Lm khng phi l Cng Sn m li thc lng ng h chng ta... Th l mt mt Hong
Vn Hoan ko thm cc ng ch tham gia Vit Nam c Lp ng Minh Hi, mt mt Cng
Sn Vit Nam ngm ngm tung tin bu ru nhng nhn vt c tn tui ca t chc ny ly l
do gt ra khi t chc. Hong Vn Hoan vn ng H Hc Lm gii thiu vi L T Thm l
bn hc ca H Hc Lm v ang l Ch Nhim hnh dinh khu Ty Nam ca Tng Gii
Thch. Phi on i gp L T Thm ti Lm Ut lc gm 6 cn b Cng Sn l Lm B Kit
(Phm Vn ng), Dng Hoi Nam (V Nguyn Gip), Trnh ng Hi (V Anh), Phng Ch
Kin, Cao Hng Lnh v L Quang Hoa (Hong Vn Hoan). Hong Vn Hoan k: Theo k
hoch ca bc, (13) chng ti chun b sn mt bn l lch tm tt ca Vit Minh vit bng ch
Trung Quc a cho ng, v gii thiu rng Trung Quc, chng ti c Bin S x Vit
Minh hi ngoi do ng H Hc Lm lm ch nhim, Lm B Kit l ph ch nhim. Qua li
gii thiu trn, c nhm tin thm mt bc quan trng trong m mu chim ot t chc ny
do trit khai thc nhit tnh v tnh ngay thng ca H Hc Lm bng s ngang nhin t
Phm Vn ng (di tn Lm B Kit) vo vai tr Ph Ch Nhim thay cho Nguyn Hi Thn.
Tuy vy, my nm sau , H Ch Minh li bm ly danh ngha Vit Nam Cch Mng ng
Minh Hi ca Nguyn Hi Thn li cun d lun trong nc. Vo thi gian ny H Ch Minh
nhn ng ra t chc mt mng li tnh bo ti ni a Vit Nam cho tng Trng Pht Khu
nn a ra mt ngh 8 im cho Trng Pht Khu trong nu hai yu cu, th nht, xin
Trng Pht Khu vit th gii thiu vi cc on th quc gia yu nc ti Vit Nam v th
hai, theo Hong Vn Hoan ghi, yu cu c mt y nhim th ca Trung ng Vit Cch phi
H ch tch v nc cng tc. Lc l cui nm 1943 tc l hai nm sau khi H Ch Minh
thnh lp Mt Trn Vit Minh ti Pac B. Hai im va nu cho thy d c hai nm hot ng
ti quc ni, H Ch Minh vn cha to ni thanh th vi cc on th yu nc v vn cn da
vo Vit Nam Cch Mng ng Minh Hi ca Nguyn Hi Thn l nhn vt m phe Cng Sn
khng ngng bu xu. Trng Pht Khu p ng yu cu nn H Ch Minh cn n Cn
Minh vi danh ngha l y vin Trung ng ca hi Vit Cch, tt nhin c trch nhim xem xt
tnh hnh phn hi Vit Cch Vn Nam.... (14) Hong Vn Hoan k li nhng hot ng ny
ca H Ch Minh nh bng chng v ti thao lc khng ch cu mnh thot khi mi kh khn
m cn ot c nhiu iu kin thun li a hot ng ca ng ti thnh cng. Thc ra,
H Ch Minh khng ch biu hin cch hnh ng trn ti Hoa Nam vi ring hai trng hp
Vit Nam c Lp ng Minh Hi v Vit Nam Cch Mng ng Minh Hi m biu hin trong
nhiu giai on hot ng khc. Qua Git Nc trong bin c, Hong Vn Hoan cng nhc li
khong thi gian 1928-1930 khi H Ch Minh c mt Xim v ni n mt kh knh ca
Phan Bi Chu l ng Thc Ha tc gi C i. C i cng nh H Hc Lm, l mt ngi
yu nc lun nhit tnh vi vic hot ng cch mng nn tch cc vn ng Vit kiu ti
Xim tham gia t chc ca H Ch Minh. Tuy nhin, khc vi H Hc Lm, v sau c l C i
hiu r gc gc Cng Sn ca H Ch Minh nn khng ti tham d bui l ra mt ng Cng Sn
Xim. D vy, theo Hong Vn Hoan, C i vn c vinh d gii thiu l mt trong nhng
ngi ng vin u tin ca ng Cng Sn Xim. Nm 1931, C mang bnh t Xing May v
Udon, ri mt y, th 61 tui (15) Hong Vn Hoan ni r, tuy gi l ng Cng Sn Xim,
nhng hu ht ng vin ton l Vit kiu v Hoa kiu tc l nhng ngi knh trng danh ting
ca ng Thc Ha. Thc t ny cho thy vic khai thc tn tui v uy tn ca mi ngi, mi t
chc thm ch t ng gn ghp cho mi ngi, mi t chc danh ngha Cng Sn to
thanh th l phng thc hnh ng quen thuc ca H Ch Minh. Trn thc t, khai thc uy tn
ca cc nhn vt, t chc quc gia ch l mt th nht trong phng thc hnh ng ca H Ch
Minh c mt th hai ng s hn l n lc trit h chnh cc nhn vt hoc cc t chc . Trong
lc Hong Vn Hoan v cc ng ch sng nh V Hng Khanh th tt c vn theo lnh H Ch
Minh tuyn truyn bu ru nhn vt ny vi mi ngi. Cng th, trong khi H Ch Minh mn
danh ngha Nguyn Hi Thn v t chc Vit Cch th cc ng vin Cng Sn khng ngng
gieo rc d lun kch nhn vt ny v t chc Vit Cch. Vo giai on H Ch Minh hot
ng ti Xim, mt s ng vin Vit Nam Quc Dn ng t trong nc qua lin lc vi cc t
chc tranh u ngh gip v kh lo khi ngha. Nhm Hong Vn Hoan cng c tip
xc nhng t chi khng gip . S ng vin Vit Nam Quc Dn ng ny gm Nguyn
Ngc Sn, Nguyn Vn Tim, H Vn Mch b Php bt ngay khi tr v nc. Vic mt thm
Php bit r nhng ngi ny vn l mt nghi vn v lin h gia mt thm Php vi Cng Sn
Vit Nam lc . Vit Thng, (16) nguyn phng vin bo c Lp ca Cng Sn H Ni
trc 1975, khng nh Cng Sn bo mt thm Php y ht trng hp Lm c Th v H
Ch Minh sp t bn ng Phan Bi Chu ly 100 ngn ng. (17) Theo Vit Thng, cuc
khi ngha Yn Bi tht bi khin Nguyn Thi Hc cng 13 ng ch Vit Nam Quc Dn
ng b hnh quyt cng do Cng Sn bo trc vi mt thm Php. Di mt Hong Vn
Hoan, phng php hnh ng ca H Ch Minh l mt sch lc cao khng ch gii hn trong
phm vi cc on th quc gia Vit Nam yu nc m cn vn ng c c s ng h ca M,
Php v Trung Hoa Dn Quc l nhng th lc quc t th ch ca Cng Sn. (18) Theo Hong
Vn Hoan, sch lc u tranh ny khin nhiu lc H Ch Minh phi t ra thn vi M, Php
hoc Trung Hoa Dn Quc nhng khng bao gi H Ch Minh khuynh hu. Hong Vn Hoan
vit:Vic bc i Trng Khnh gp Tng Gii Thch (nhng khng gp c v b bt dc
ng), vic i Cn Minh gp t lnh khng qun M v vic lin h vi tng Php Xanh-t-ni
trc Cch Mng thng 8 tht ra t ngi bit. C ngi bit t nhiu cng trnh i khng ni, v
h ngh rng nh th l hu khuynh, l tha hip. Cch ngh nh vy l khng ph hp vi thc
t, khng hiu ht ngha chin lc v sch lc ca s vic. (19) My ting ngha chin
lc v sch lc trong trnh by ca Hong Vn Hoan hm cha s din t H Ch Minh tha
hip hoc t ra on kt vi bt k c nhn v t chc no u khng nhm tha hip hay on
kt thc s m ch khai thc cho hot ng ca Quc T Cng Sn. Nhng trng dn v hot
ng ca H Ch Minh qua Git nc trong bin c gi nhc d dng mt nhn nh ca
Duncan-son v H Ch Minh v Cng Sn Vit Nam l mt phong tro chng li nhng ngi
yu nc chng thc dn. Tuy vy, Hong Vn Hoan vn cho rng H Ch Minh l ngi yu
nc, k c trng hp H Ch Minh chnh thc yu cu Trung Cng phi 300 ngn qun sang
Vit Nam chin u bn cnh b i c H t 1965 n 1970 vi l do chng M (20) Hong
Vn Hoan din t s vic ny l biu hin tnh on kt thm thit Vit Trung gia nhng
ngi cng l tng, nhng s vic ny cng l chng c c th nht xc nh H Ch Minh kh
t lng yu nc ln trn l tng Cng Sn nh Hong Vn Hoan vn ngh. CH THCH
CHNG 33 ____________________________ (01) Khrutshchev tuy c chng Mao, nhng
lc y ch trng ha hon vi Ty phng theo sch lc sng chung ha bnh, cho nn chnh
sch hiu chin v quyt tm xm chim min Nam ca L Dun bc l xu hng thn Mao hn
l thn Khrutshchev. (02)-(03)-(05)-(06)-(07) SD tr.394, 88, 90, 102-105, 107 (05) Hai ch
chng ti ch hai ngi ch cht l Hi v Hong Vn Hoan. (08)-(09)-(10)-(11) SD tr. 108,
121, 128, 129-130 (12) SD tr.133. Xin lu my ch c xp t thy chnh H Ch Minh
ra tay li dng H Hc Lm. (13) Tc gi lun nhc theo ch th ca bc, theo k hoch ca
bciu cho thy tc gi tuyt i theo lnh H Ch Minh ng thi cng chng t HCM l
ngi ch xng mi vic. (14)-(15) SD tr. 244, 54 (16) Xin xem chng v Vit Thng (17)
Hong Vn Ch ghi lc y gi con tru ch 5 ng, tc s tin tng ng hng triu M kim
ngy nay. (18)-(19)-(20) SD tr. 252, 250, 345

* Chng 34*
SN TNG
v bi ni v H Ch Minh

Ngy 11-4-2001, ti trng Cn B Qun L Gio Dc H Ni din ra mt bui ni
chuyn v nhiu vn ca ng cng sn hin nay, c bit l v lnh t H Ch Minh.
Din gi l nh vn cng l cn b ng, Sn Tng, ngi c mnh danh l nh H
Ch Minh hc theo hm ngha chuyn vin nghin cu v H Ch Minh.
Sn Tng l tc gi cun Bp Sen Xanh trong c vi i m cp n ngun ci
ca H Ch Minh. Tc phm ny tng mt thi b nh cm quyn Cng Sn v nht bo
Nhn Dn ca ng ph phn gay gt, cho rng dm m ch xa xi H Ch Minh c mt
ngun ci khng c trong trng. (1)
Trong cu chuyn di gn hai ting ng h, Sn Tng c chng minh mt iu ch
yu thuc con ngi H Ch Minh l lng yu nc. Theo Sn Tng, H Ch Minh l ngi
i quc hn l ngi Cng Sn.
Din gi m u cu chuyn bng s cp ti tnh trng sa st phm cch ca cn b
ng vin thuc hng ng lnh o ng: "T mt phn t th k nay, ng ta sa st xung
n mc khng tng tng ni, so vi trc y nhn cch nhng ngi cng sn khng
cn, nhn cch khng cn v n tham nhng n nh th.
Tuy nhin, Sn Tng l p tc xc nh: "ng th vn sng chi. Nht l bc H. V
ngay by gi y, i hc tng hp c c on sinh vin do 3 gio s ni ting
Washington dn u sang nc ta nghin cu v bc Hon i Tn Tro, Pc B
v.
Sn Tng khng nu ch ng c v s sng chi ca ng trong tnh trng sa st l
nhng im no, nhng chng c v s sng chi ca H Ch Minh th r rng khng sc
thuyt phc khi ch l s kin c 3 gio s v mt s sinh vin M ti Vit Nam tm hiu v
nhn vt ny.
Din gi khng trng dn thm chng c khc m nhc li mt kin ph phn c
i vi nhng iu din gi tng trnh by v lnh t: "Ti ni bc H sinh ra trong mt gia
nh nh quan.(th ngi ta) ni ti li dng bc H h th p bc H, ni bc H c
ngi yu l h thp bc H, ni bc H thnh phn bc lt sinh trong nh quan l h thp
bc H
Theo din gi, chnh vic nghin cu tn ngun gc ca lnh t, a ra nhng s
kin chnh xc nh khng xut thn t gii v sn hay cng nhn m t dng di khoa bng,
tr thc gip c mt c s vng chc cho vic tm hiu con ngi v t tng H Ch
Minh.
Da trn quan im ny, din gi lui v vi nhng chi tit t thu H Ch Minh mi
cho i v ni nm sinh chnh xc ca H Ch Minh l 1891 ch khng phi 1890.
Sn Tng qu quyt: "By gi ni bc sinh nm 1890, nhng ti nghin cu t vi ca
bc th bc sinh nm tn mo, tc 1891. (2)
Din gi cho bit vo nm 1950, chnh din gi c gp Nguyn Tt t (tc Nguyn
Sinh Khim), anh rut ca H Ch Minh ch khong my thng trc khi Nguyn Tt t
cht v c Nguyn Tt t giao cho cun Tt t T Truyn trong c ghi 3 bi th
ca ngi em rut l Nguyn Tt Thnh sng tc khi mi nm tui.
Din gi gii thiu nguyn vn ba bi th.
Bi I:
Ni cng con ng mn
Cha th cng theo con
Ni nm mt ch
Cha i ci lom khom
ng bm trn lng ni
Con tp chy lon ton
Cha sing hn hn ni
Con ng li hn con.
Bi II:
Bin l ao ln
Thuyn l con b
B n gi no
Li trn mt nc
Em nhn thy trc
Anh trng thy sau
Ta ln mau mau
Vt qua ao ln.

Bi III:
Ka ba ng lo b con con
Bit c tnh g vi nc non
Trng mt lm chi ngi mi !

Din gi cho bit Nguyn Tt t ghi li nhng bi th ny theo tr nh nn khng dm
chc c hon ton chnh xc khng. Tuy nhin, Nguyn Tt t tm s vi din gi v bi
th th hai nh sau: "Ci khu kh y l ci ng mnh nn sut i ca ch i ht ni ny
ni khc, nm chu bn bin, cn bc th chng thy g, bc c yn v bc sng trong nc
nh th ny.
V bi th th ba, Nguyn Tt t k li cho din gi nghe v trng hp c sng
tc.
Ba , Nguyn Tt Thnh theo cha n chi nh Hong Cao Khi, ang mang chc
Qun Cng v c triu nh Hu phong Vng v c cng dp lon. Thnh thy cc quan
lm th th ch d nn b Hong Cao Khi bt ng khu vnh tng ba ng phng ang trng
by .
D nhin mt a tr mi nm tui m c th ng khu tc khc nhng vn th nh th
chc chn phi l mt thn ng, mt thin ti. Nhng im ch yu m Sn Tng mun nu
ln l ngun gc ca H Ch Minh v mi trng sng tui u th.
Ngoi my bi th , din gi cn nu thm nhiu s kin cho thy ngay t nh H
Ch Minh chu nh hng rt nng ca gii s phu Vit Nam theo Nho hc v ln ting
chng li nhng ng vin qu khch vn thng kt n cc vua cha triu nh nh Nguyn.
Din gi nu my cu th ca vua Thnh Thi bnh vc v vua ny:
Nhn dn n l tng on
Vui chi b ngc ngai vng ring ta

V:
V v vn vn y cm bo
Trm vi thin t c ging lao
Tam bi hong tu qun l huyt
Nht trn thanh tr bch tnh cao

Sau khi gii ngha my vn th ch Hn, Sn Tng nu kin: "Mt ng vua ngi
trong hong cung, n ngon mc p m thy ci au xt v nhn dn au kh, ni nm na
nh vy, th th ta khng hc, th hc ai?
Sn Tng cn k v tng quan mt thit gia ph bng Nguyn Sinh Huy tc cha ca
H Ch Minh vi Cao Xun Dc l mt nhn vt ni ting trong gii s phu thu .
Theo din gi, Cao Xun Dc tng gip rt nhiu v c nh hng ln vi gia nh
ph bng Huy. Din gi k thm mt tin n cho rng Cao Xun Dc vi Hong Cao Khi l
hai anh em cng cha khc m: "S d h l Hong Cao v h Hong khng c ngi ti, Cao
l (h) i "xin ging. Mun c ngi ti, h Hong mi mt ng thy h Cao v dy hc
trong nh, li bn vi v "xin ging. ng thy h Cao ny chnh l b ng Cao Xun Dc.
Sinh ra Khi mi h l Hong CaoHai anh em cng bit ngm vi nhau nh th
Vic nhc li tin n ny ch nhm cao tr thng minh ca Cao Xun Dc l ngi,
theo din gi, c tng quan mt thit vi gia nh ph bng Huy tc l c nh hng trc
tip ti tui th ca Nguyn Tt Thnh.
Da trn nhng s kin , Sn Tng xc quyt: "Bc H sinh ra t ci chiu quan
trng.
Xc quyt ny chnh l iu kin cn thit chng minh cho ci im ch yu m din
gi mun nu ln v con ngi H Ch Minh: bc H l con ca Vit Nam, cn Mc-
Lnin c n vi Bc l mt ci v cng quan trng, nhng l mt mng cu thnh th hai,
khng th no l nn tng c.
Sn Tng mn nhng chuyn c truy n k trong dn gian hoc c th c gp
nht theo mt cch no chng minh ngun ci H Ch Minh gn b cht ch vi truyn
thng yu nc hn l tinh thn v sn quc t, d H Ch Minh chn ch ngha Cng Sn
lm l tng u tranh.
Theo hng gp nht ny, c lc, din gi cn ni n chuyn Nguyn Sinh Huy (tc
Nguyn Sinh Sc) b tuyt t, v hai ngi con trai l Nguyn Tt Thnh (tc H Ch Minh)
v Nguyn Tt t (tc Nguyn Sinh Khim) u khng c con. Cn b Thanh tc ch rut
H Ch Minh th din gi cho bit "sng bng ngh bt mch k n, bc thuc.
Din gi t v kh hiu v l do lm cnh ng ny ca gia nh Nguyn Sinh Huy:
ng Khim xem m, xem m, xem hng lm nh, tc l thy a l phong thy m sng.
C gia nh ny khng hiu v sao m th. n bc H th bc khng ly v gi cho trn
vn cuc i ca mnh cng hin cho s nghip gii phng dn tc. n khi ginh c c
lp, th bc tr cha qua, gi cha ti, ly v th khng dm ly, nn bc khng c gia
nh.
Cng nhn , din gi nhc ti mt tin n vi hm bc b: Nhng by gi li
c rt nhiu iu ting: ng Nng c Mnh l con c H, tc l con c H mang y
nhng bi kch, khng hong thi i ca dn tc.
Trong cu chuyn di gn hai ting ng h, Sn Tng lm mt iu l thng
trong dng sinh hot ca Cng Sn Vit Nam l cng khai nhc li nhiu tin n k c nhng
tin n thuc loi cm ngt khng c nhc ti.
Sn Tng cng c gng v mt bc chn dung H Ch Minh vi mt s mu sc khc
c v d vng ln xu hng l tng khi xc quyt cht yu nc ln hn cht Cng Sn ni
con ngi H Ch Minh.
Sn Tng cn c v mun gt H Ch Minh khi phm vi trch nhim v mi tai ha
trong i sng Vit Nam, khi nhc li mt s s kin phn nh sinh hot ni b ng t thp
nin 30 ti thp nin 50: "chnh cng vn tt ca bc H b b. Thng 10 nm 1930 trung
ng hp ln u, (din gi ni lm l hp i hi I.) ly lun cng chnh tr ca Trn Ph
lm ng li. Bc b y vo bn trongcho n 1951, i hi 2 bc li b ci "thiu s
phc tng a s", ly "t tng Mao" vo iu l n 1951 c H ch cn l ch tch ban
chp hnh. M ch tch ban chp hnh th khc ch tch ng. (3)
Din gi cn mun ngi nghe ngm hiu l c lc H Ch Minh b ngi xung
quanh mu toan m hi bng cch ko b th ring ca H Ch Minh l V K ra lm chng
cho din gi k li mt cu chuyn c xy ra nhn dp H Ch Minh t Trung Quc tr v
chun b tng tn cng Tt Mu Thn.
Sn Tng k: "Trn my bay ch c bc, ng V K v ngi li my bay chuyn c t
Trung Quc v. Lc bo cho b i phng khng t gi nyn gi nytrn bu
tri nc ta t hng nyphng v nytuyt i khng n sng. Thi ang c chin
tranh, vo gi l xut hin my bay ca ta. Khi my bay v ti vng tri H Ni, sn bay
Ni Bi khi l sn bay qun s nn my bay xung sn bay Gia Lm. Ngi li bo co
vi anh V K ngi bn cnh (bc ngi pha sau ht thuc):
"Tha anh, tn hiu ng bng lch 15 , by gi lm sao y?
" Quan st li i, ng V K ni.
" Em l ngi li m li my bay cho bc th em nhn sao c?
"My bay ln hai vng khng dm xung, v theo ng li, nu h cnh th my bay s
chy n Ph Ni, th tan xng ch.
" By gi lm th no? Quay tr li khng c, ht xng ri, phng khng n bn
cht, m xung theo tn hiu th khng an ton
" Phi xung theo tr nh thi, cu c xung c khng? ng K ni.
"Cui cng xung theo tr nh (ca ngi li), ch khng xung theo tn hiu, v trn
my bay bo i bo li, nhng di sn bay vn khng thay i, trn bo "tn hiu lch",
di vn c th, khng sa.
"Vng mt vng v my bay h cnh an ton, th nh pho mt ci. Bc vn ngi ung
dung ht thuc. di sn bay vn yn tnh.
Theo Sn Tng, lc ch c ba ngi ra n H Ch Minh l L Dun, L c Th
v Phm Vn ng.
Khi bi ca V K xut hin trn my t bo, B Chnh Tr gi V K ln hi. V K
ni: "Ti ch k chuyn i ca Bc m hi k ca ti vit v Bc.
Sn Tng kt lun: "Th ri "h cng thi. Ci khung cnh t nc ta my nm nay
n th y. Bc H l ngi c n, y l c n trn quan im t Quc T Cng Sn
cho n khi bc qua i, quan im ca bc lun b c n.
Nhng ch thiu s v c n c Sn Tng nhc li nhiu ln vi hm v theo dn
tc ch ngha nn H Ch Minh gn nh b bao vy bi nhng ngi xung quanh nng tinh
thn quc t ch ngha. Hm trn ca Sn Tng hin ra kh r trong phn cui bui ni
chuyn khi Sn Tng nhc li mt vi s kin c ca ng.
Sn Tng k trong k i hi I ca ng hp nm 1935 ti Macao vng mt H Ch
Minh, "ng ch H Huy Tp vit mt vn bn ngh Quc T Cng Sn thi hnh k lut
ng ch Nguyn i Quc, ri Sn Tng nhc mt s vic trong k hp ban chp hnh
thng 10-1930 nh "b ci tn ng khi Bc thnh lp, (5) b ci iu l ca Bc, b tng b
th u tin khi Bc thnh lp ng (CSVN) l Trnh nh Cu, mt tr thc H Ni,
tc gi ng Cu Trng (v eo knh trng)
Ni dung cu chuyn ca Sn Tng khng quan trng bng ng c thc y v to
iu kin cho Sn Tng c mt bui ni chuyn mang tnh chnh thc nh vy.
Tuy nhin, l chuyn nm ngoi phm vi tm hiu v con ngi H Ch Minh.
Dng li trong phm vi ny, nhng im Sn Tng nu ra v H Ch Minh thc ra
cng khng c g mi l ngoi tnh cht chng t ang c mt hng lm mi con ngi
H Ch Minh ti Vit Nam. l mt H Ch Minh yu nc thng dn nhng b c n
gia mt m ng qu nghing theo ch ngha Cng Sn nn lun nm th thiu s khng
th lm ng theo nguyn phng s dn tc ca mnh.
Nhng, dng tm lm mi s a mi ngi ti gn s thc hay li y s thc vo
mt ci mt m hn?

CH THCH
CHNG 34
_______________________________
(01) Khong u thp k 90, s gia Trn Quc Vng H Ni trong bi bo Tht m cha chc l tht ni v
ng H S To hi khc gio s Cao Th Dung. Trn Quc Vng bo dn vng qu qun H Ch Minh
truyn k rng Nguyn Sinh Sc l con ngoi hn ca H S To vi c n (H Th Hy). Khng thy ni cha
ca ng Sc l Nguyn Sinh Nhm c bit chuyn ny khng. Nhng o Bnh Giang trong Ph N Din n
s 115, thng 8-1993, dn cun sch c Quc Triu ng Khoa Lc ca Cao Xun Dc ph nhn. Theo
sch ny, tin s H S To, sinh nm 1869, km Nguyn Sinh Sc (sinh nm 1862) by tui, khng th no li
l cha ca Nguyn Sinh Sc c. Cao Th Dung ghi H S To cn Trn Quc Vng ghi H S To, nhng
Cao Th Dung khng cho bit l tin s thi no.
Trong cun Chn Tng H Ch Minh, Cao Th Dung ghi H Ch Minh sinh nm Tn Mo (1891), c tn
thnh l Gio-an Bao Ti Xi Ta, cha l H S To ch khng phi Nguyn Sinh Huy. Cao Th Dung trch cc tc
gi Hong Vn Ch, Hng Lin L Xun Gio cho bit H Ch Minh l con ng H S To (do t tnh hay hm
hip trong lc say ru ?) vi b Hong Th Loan, v ng C Sc. T 7, 8 tui H Ch Minh bit ngun gc
mnh. Phi chng v vy m ng khng c v hiu vi ng c Sc v cng chng c tnh ngha g vi anh ch l
ng Nguyn Tt t hay Nguyn Sinh Khim v b Nguyn Th Thanh?
(02) Xin c Chn Tng H Ch Minh ca Cao Th Dung.
(03) Ng khng c quyn nh trc kia, khi l Ch Tch ng.
(04) Khi mi thnh lp tn l ng Cng Sn Vit Nam, sau QT3 bt i thnh ra ng Cng Sn ng Dng,
cn ngy sinh ca ng ban u ghi 6-1-30, QT3 cng bt i thnh 3-2-30.

* Chng 35*
HONG TNG
v HCM, Trung Quc v Lin X

Hong Tng nguyn l b th trung ng ng, tng gi chc tng bin tp nht bo
Nhn Dn v c thi ph t cho L c Th trong ban t chc ng.
Ni ting l gio iu bo th, Hong Tng nhiu ln ln ting ph bnh ch trch xu
hng i mi. Trong khun kh n lc ca Cng Sn Vit Nam nhm cao thn tng v
t tng H Ch Minh, Hong Tng cho ph bin mt ti liu nhan H Ch Minh,
Trung Quc v Lin X, nhc li nhng kinh nghim ring tng c vi H Ch Minh v cc
cp lnh o ng trong nhiu nm, theo hng chng minh H Ch Minh c lp trng dn
tc mt cch chn thnh v su sc, ch khng l thuc vo ch ngha gio iu ca Stalin v
Mao Trch ng.
Ngoi ra, Hong Tng cng c nhng bui ni chuyn ni b v ti H Ch Minh
m mt s on trch dn y rt t mt trong nhng bui ni chuyn c ph bin
qua vi t bo hi ngoi.
Hong Tng ni: Ti bit Lin X, nht l Stalin coi bc l mt ngi dn tc ch
ngha ci lng t nm 1928. Hong Tng k li c L Dun cho bit tng b th H
Huy Tp tng t co H Ch Minh vi Tam Quc T v vic mt thm Php a b
Thanh l ch H Ch Minh i tm em Trung Quc v H Huy Tp cn a ra mt ngh
quyt ph phn sai l m dn tc ch ngha ci lng ca N guyn i Quc (tc H Ch
Minh).
Hong Tng dn chng cho cnh kh khn m H Ch Minh phi chu vo thi im
ti Lin X bng s vic ch xin lm lun n ph tin s nhng cng khng c chp
thun.
Nhng cng Hong Tng cho bit: Sau Bc nhn lm lun n tin s nhng Ngi
rt chn.
Theo Hong Tng, t 1933 n 1938, Tam Quc T khng giao nhim v g cho
H Ch Minh v nghi l c lin h vi quc nhng v s nghip cch mng Bc vn
lm.
Nhng t ng dng y ht sc m h chng hn ba ch Bc vn lm khng din t
vic g, nht l vn lm trong lc khng c giao nhim v. Ri Hong Tng li cho bit
Bc xin vic mi khng c, Bc xin v nc.
Thc ra, v giai on ny ca H Ch Minh, Hong Tng tng c mt bi trn t Vn
Ngh s Xun 2000 xut bn ti H Ni. Di ta L sng ca Bc, Hong Tng nhn
mnh v tnh cht Cng Sn trung kin ca H Ch Minh v ni H Ch Minh mc hm
oan do b hiu lm l c xu hng dn tc khi vn dng vi tinh thn sng to hc thuyt
Mc-Lnin vo thc tin cch mng Vit Nam.
Hong Tng vit: Sang Lin X va lc Lnin qua i. Nhng li c i cng Phi
b Brdin n Qung Chu bn cnh Chnh ph Tn Trung Sn, Nguyn thnh lp t chc
cch mng u tin ca nc ta, o to lp cn b sau ny l nhng ngi lnh o ca
ng ta.
Ri khi n Trung Hoa t lu, ng Tn qua i, Tng lm chnh bin qun s, bi b
lin minh vi ng Cng Sn v Lin X, phi tr v Matxcva v b hiu lm v khuynh
hng chnh tr. Li phi tm ng v Xim. Sau n HngKng thng nht ba t chc
cng sn, thnh lp ng ta.
Song th thch ln nht i vi Bc l b ngi ta hiu sai v ci ng, ci sng to
ca mnh, t vic nghin cu hc thuyt gii phng ca Mc-Lnin, Ngi gii quyt sng
to nhng vn l lun, thc tin cch mng nc ta.
T tng H Ch Minh c cuc sng chng minh l hon ton ng: Kin tr
chn l, ng thi bnh tnh trnh mi iu khng hay i vi s nghip cch mng ca nhn
dn ta l mt c tnh rt qu ca Ngi. Trong hng ng cng sn quc t c ngi ph
phn gay gt H Ch Minh hng chc nm, trc khi qua i nm 1953, li ni nh ngi
lnh o ca chng ta thc hnh: Tt c cc ng Cng Sn v cng nhn, hy ging
cao ngn c dn tc, dn ch m tin ln.
Hong Tng ch cao tinh thn dn tc v lng yu nc ca H Ch Minh, nhng
lun gii ca tc gi li cho thy H Ch Minh ch vn dng tinh thn dn tc v lng yu
nc nh mt chiu bi cho sch lc giai on ca Cng Sn do nhng iu kin thc tin
i hi. Nhng s kin do Hong Tng nu ra chng dn cng khng mang ngha khc.
V vic tuyn b gii tn ng Cng Sn cui nm 1945, Hong Tng thut li ch
ring Trng Chinh khng tn thnh cn ai cng phi nhn l mt quyt nh rt to bo.
Theo Hong Tng, Lin X, Trung Quc v c ng Cng Sn Php u hiu lm vic
ny nn khng ng h Vit Minh, d thc ra ch l tuyn b v danh ngha thi, cn trn
thc t ng vn tn ti v hiu qu thc t rt tt l phe Tng Gii Thch khng cn ly
c g thc p c v ng tuyn b gii tn ri.
Cuc Ci Cch Rung t do Cng Sn Vit Nam tin hnh to ra mt thi k en
ti kinh hong cho ngi dn min Bc v d lun cha qun thi tn nhn ca H Ch
Minh i vi b Nguyn Th Nm, mt n nhn ca ng Cng Sn Vit Nam t nhng ngy
u H Ch Minh v nc.
Hong Tng bin bch rng H Ch Minh phi thc hin ci cch rung t do b Stalin
v Mao Trch ng thc p. Ring vic em b Nguyn Th Nm ra x t trong t th
nghim u tin ch v H Ch Minh phi phc tng a s.
Hong Tng trng li li H Ch Minh pht biu trong cuc hp ca b chnh tr: Ti
ng ngi c ti th phi x thi, nhng ti cho l khng phi o nu pht sng u tin
li n vo ngi n b m ngi y li cng gip cho cch mng. Ngi Php ni
khng nn nh n b, d ch nh bng mt cnh hoa.
Vi Hong Tng, ch li tuyn b chng t H Ch Minh l ngi yu nc
thng dn, d sau b Nguyn Th Nm vn b a ra git bt chp mi ng gp ca ci
v c sinh mng hai ngi con trai ca b cho ng.
Hong Tng ni rng H Ch Minh khng thc s coi trng Stalin v Mao Trch ng
nh mi ngi vn ngh, ngc li trong hi ngh B Chnh Tr, H Ch Minh cn ch Stalin
khng ng c sng bi Ngi (HCM) khng sng bi Stalin, cng nh khng sng bi
Mao Trch ng d nhiu khi cng phi ngoi giao.
gii thch r hn cho vic bt buc phi ngoi giao ny, Hong Tng nhc ti vic
H Ch Minh tng dch cun Trung quc mnh vn ca Tng Gii Thch em biu cho
Trng Pht Khu.
Hong Tng kt thc cu chuyn bng vic k ra 8 iu khin H Ch Minh au kh
trong s 10 ci au ca bc.
Ni au th 7 l ni au v s chia r trong nhm lnh o ng, bm rit theo H
Ch Minh ti pht cui cng trc khi la i. Hong Tng k v iu ny: Ti bit t nm
1966, c mi bui chiu th 7, bc li cho lm cm v ni: My ch c n y n cm vui
v vi nhau, c g khc mc c ni ht ra. Khng nn bng. Anh Nguyn Ch Thanh lm
th k cho nhng bui cho n khi anh vo Nam. Sau anh L Vn Lng ni li vi ti l
h c n n cm, chn ht ri h v, chng ai ni vi ai iu g. Nu khng bit iu ny th
khng th hiu ht ti sao trong di chc bc li dn phi on kt ng, t trung ng n
a phng....
Nhng theo Hong Tng, ni au ln nht ca H Ch Minh l tnh trng b hm oan
do Lin X, Trung Quc v c ng Cng Sn Php hiu lm l c xu hng theo dn tc
ch ngha.
Hong Tng phi vn dng kh nhiu cng sc cao lng yu nc thng dn
ca H Ch Minh nhng ni au ln nht ny ca lnh t, theo ghi nhn ca Hong Tng, li
tr thnh mt bnh mc ln trn trn mi dng ch vit.

* Chng 36*
BI TN
v Vietnam, la face cache du rgime

T ngy b nc ra i, ngoi bn kin ngh ca mt cng dn, Bi Tn vit bn tc
phm quan trng bng Vit ng: Hoa xuyn tuyt, Mt tht, V ba ng thnh, My m th
k. u nm 2000, nh xut bn Kergour pht hnh mt tc phm khc ca Bi Tn,
Vietnam, la face cache du rgime Vit Nam, b mt che giu ca ch .
Vietnam, la face cache du rgime (1) l bn Php ng ca Marc Bloch dch t bn
Anh ng, Following H Ch Minh, The Memoirs of a North Vietnamese Colonel i theo
H Ch Minh, Hi k ca mt i t Bc Vit, do Hurst & Company xut bn nm 1995. So
vi bn Anh ng, bn Php ng y hn, v c thm nhiu t liu ly t cc tc phm
Vit ng, c bit t cun Hoa Xuyn Tuyt ca tc gi.
Tc phm ny ni v nhiu vn lin quan n con ngi v hot ng ca H Ch
Minh m Bi Tn xc nh: C nhn ti knh tr ng ng H Ch Minh ng rt gin d,
ng ti chuyn tr vi chng ti. V ngay c ngi n cng bn vi chng ti hai ln... l
chuyn xy ra khi Bi Tn cn trong i bo v Bc B ph.
V sau, khi chuyn sang lm bo, c dp chng kin H Ch Minh tr li cc cuc
phng vn, tc gi cng thy H Ch Minh ci m, bnh d v t nhin. y chnh l con
ngi thng thn lng thin (honnte), sng rt gin d, yu thch tr con v d gn gi vi
nhng ngi hn mn nht (humbles)...
Tc gi pht biu: Ti cc lc bc b gi thuyt cho rng ch l ci ti ng kch
ca ng.
l v con ngi H Ch Minh theo ci nhn ca Bi Tn qua nhng dp c tip
xc hoc quan st trc tip.
Ring v cng vic, Bi Tn cp trc ht ti chnh sch Ci Cch Rung t v
nhn nhn H Ch Minh c phn ng trch. Tuy nhin, theo Bi Tn, trong vic ban hnh
chnh sch ny, H Ch Minh chu s bt p ca Staline v Mao Trch ng. Bi Tn vit:
Trong vic ny, chc chn ng H Ch Minh ng trch. Thot tin, hn ng cng do d v
ci cch rung t. ng khc, nm 1952, Stalin ph bnh ng ch trng chnh sch dn
tc ch khng ch trng u tranh giai cp. Nhng chnh Mao cui cng bt p ng.
(2)
i vo vic thc hin chnh sch ny, tc gi nhc n trng hp Ct Hanh Long tc
b Nguyn Th Nm Thi Nguyn, mt ngi giu c tng gip cch mng v c 2
ngi con l b i.
Do l ch nhiu rung t, b Nm b a ra u t v b git, bt chp nhng ng
gp ln lao sut nhiu nm trc. Bi Tn cho bit ban u H Ch Minh ha s can thip
vi Trng Chinh ng git b Nm, nhng ri li khng lm g.
Tt nhin khng th bnh vc cho s im lng ca H Ch Minh, nhng Bi Tn qu
quyt tng b th Trng Chinh mi l ngi chu trch nhim chnh v ci cch rung t
(3)
V ng li chnh tr ca H Ch Minh, tc gi din gii vi hm cho thy H Ch
Minh gi c th c lp trc nh hng Lin X v Trung Cng, mc d nhng ngi
xung quanh nghing ng chy theo pha ny hoc pha khc.
Theo Bi Tn, L Dun l k trung thnh vi ng li Mao Trc h ng cn Trng
Chinh th lc u hng v Trung Cng nhng sau li i chiu chn ng li sng chung
ha bnh do Krutshchev xng.
Bi Tn vit: Theo ti, ng ra ng H gi thi c lp i vi c Lin X ln
Trung Quc. ng bit rng c hai u tin rng chng ti khng th chin thng bng qun
s ti min Nam Vit Nam, v n c M ng h v ng khc c hai u khng mong
mun chng ti chin thng. (4)
T chng ti trong li pht biu, nu khng do ngi dch hiu sai tc gi, th c
s dng dng nh xc nh th ng cho ti lc ny ca tc gi vn l th ng chung
vi nhng ngi cm quyn ti Vit Nam vi dng tm nhn mnh ch trng thng nht
Vit Nam bng v lc nm ngoi mun ca c Lin X ln Trung Cng. Ch trng ny
xut pht t quyt nh c lp ca H Ch Minh v c s tn ng ca ht thy mi
ngi.
Dng tm ny hin r hn qua nhng trang k tip trnh by quan im v nhn vt
lnh o min Nam lc l Ng nh Dim cng tng quan vi Trung Cng qua chnh
mt li tuyn b ca H Ch Minh.
V Ng nh Dim, tc gi vit:Mt cch cng khai chng ti x tr vi ng Dim
nh b nhn ca M, nhng thc ra, ng H c mt xt on cn nhc hn.ng bit r ng
Dim cng l nh i quc theo cch ca ng ta. V th nhiu ngi sau cng phi coi ng
Dim nh mt lnh t thm nhun tinh thn dn tc, mt con ngi thnh tht v trong sch
v ng khc cng l ngi khng mng n cuc sng gia nh chng khc g ng H Ch
Minh. (5)
V tng quan vi Trung Cng, tc gi thut li sau mt chuyn thm Bc Kinh, H
Ch Minh tr v H Ni vi huy hiu vinh danh Cch Mng Vn Ha ca Mao Trch ng
trn ve o khin tt c ngi xung quanh u ngc nhin.
H Ch Minh gii thch: Chng ch c gn trn o, ch khng phi trong tim ta
u!
Do , tc gi ca tng: H Ch Minh l nh i quc chn thnh cng hin c i
mnh cho Cch Mng. ng gi vai tr ng k trong cuc u tranh ginh c lp. i
vi nhn dn min Bc v i vi nhiu ngi min Nam k c tr thc, ng chnh l biu
tng ca s anh hng. Lng tin tng ca qun chng ni ng l ngun gc s on kt
ca chng ti v l nn tng ca cng cuc u tranh chng ngoi xm ca chng ti. (6)
Ni cch khc, Bi Tn nhn H Ch Minh l nh i quc chn thnh, mt lnh t lun
c qun chng tin tng, ngi vch ng ch hng chnh xc a ton dn n
thnh cng trong u tranh chng xm lc Php min Bc trc 1954 v M min Nam
trc 1975.
Bi Tn cn cho thy H Ch Minh l ngi sng sut, cng bng ngay c vi k ch
qua ci nhn v con ngi Ng nh Dim, mc d Cng Sn vn tuyn truyn Ng nh
Dim ng vai tr b nhn cho M xm lc Vit Nam.
Trong suy ngh ca Bi Tn, chin tranh l iu khng th trnh c vo nm 1946 ln
sau nm 1954 v l con ng duy nht tranh th c lp v thng nht t nc. Do ,
theo tc gi, nhng phng on ca mt s ngi bo chin tranh khng cn thit v nhiu
nc u c chin tranh m vn c c lp l khng c nn tng. Tc gi l lun: S sp
ca h thng thc dn c to nn bi nhng cuc u tranh a dng v b tc par
des luttes multiformes et complmentaires.
Trung thnh vi ngh H Ch Minh l mt con ngi thng thn lng thin nn Bi
Tn pht biu nu H Ch Minh cn sng n 1975 chc chn Vit Nam s khng c cc t
nn p bc, tham nhng... v chng minh bng nhng li ni ca ming ca H Ch Minh
nh cao c khoan dung, lim chnh, phc v nhn dn vv
c ln nh vn Php Michel Tauriac ni thng vi Bi Tn khi ngi i din ti
Paris rng nu H Ch Minh cn sng n sau 1975 th ch dung thn ca Bi Tn vn ch l
Paris ch khng phi Vit Nam.
l kin ca mt ngi ngoi quc c mc hiu bit tng i v con ngi H
Ch Minh v thc t Vit Nam.
Ring Bi Tn t ng tri nhiu ngy thng sng ti Vit Nam chng l li hon ton
khng nhn bit g v thi quen ni ngc lm xui ca H Ch Minh?
Chng l Bi Tn khng h nghe H Ch Minh cng khai tuyn b gii tn ng Cng
Sn vo thng 11-1945 trong khi vn tip tc hp Thng V ng?
Chng l Bi Tn khng thy H Ch Minh ni s can thip cho b Nguyn Th Nm
ri im lng th h em b Nm ra git?
C th hn na, cu tuyn b ca H Ch Minh v nhng tm huy hiu Cch Mng
Vn Ha Mao Trch ng trn ve o m chnh Bi Tn tng nhc chng t s thng thn
lng thin nh th no?
Thc ra, mi nghi vn trn cng nh hng ngn nghi vn tng t u khng cn t ra
v chnh Bi Tn nu r H Ch Minh di bt hiu Trn Lc tng vit nhiu bi bo ht
li ca ngi Trung Cng v nm 1950, chnh H Ch Minh ln n Tito l phn ng v gi
thi c lp vi Lin X.
Nhng trng hp c th ny ch c th cha ng hai ngha: th nht, H Ch Minh
hon ton ph thuc vo Lin X, Trung Cng v th hai, H Ch Minh ng kch gi v
ph thuc.
Trng hp th nht l li bc b tnh c lp ca H Ch Minh v bc b lun ng
li u tranh v nc v dn ca H Ch Minh, bi H Ch Minh ch l cng c ca Lin X
Trung Cng.
Trng hp th hai s ph nhn tnh thng thn lng thin ca H Ch Minh v cho
thy mt con ngi xo tr lun mang nhiu b mt khng bit u l tht, u l gi.
Vic mang nhiu b mt ca H Ch Minh c v gy lng tng cho Bi Tn khi gp
cu hi H Ch Minh l ngi yu nc theo ch ngha dn tc hay l ngi theo ch ngha
Cng Sn quc t un patriote nationaliste ou un communiste inter-nationliste?
kin c Bi Tn a ra l mc gii hn v kin thc dn ch ca H Ch Minh
khin H Ch Minh c th ngh l khng cn thit m rng dn ch v Bi Tn cn nhc
thm mt khuyt im khc ca H Ch Minh l thiu chun b cho thi k k tc. (7)
Nhng kin ny khng lin quan ti cu hi v xu hng quc gia hay Cng Sn ca
H Ch Minh m ch mang hng duy nht l r b trch nhim v nhng thm hi ca i
sng Vit Nam hin nay cho m th h ca H Ch Minh thi.
Vi m th h ny, Bi Tn t gic mu toan vn dng t tng H Ch Minh
lm nh sng hng dn hnh ng qua i hi VII ca ng.
Bi Tn vit: Theo ngh quyt i hi VII, xy dng x hi ch ngha phi theo ng
li do ng H vch ra, khng bao gi c b. Nhng lm sao c th lp mt chnh sch
trn nhng li dy qua ca ngi qu c? Trong nhng ti liu c i hi thng qua
c hng chc ln trng dn nhng chn la ca ng H, chng c cht gi tr khoa hc no.
M ng ta cht hn ba chc nm ri. ng khc, chnh ng ta cng vi ng hoch
nh chng trnh bin ci nng nghip x hi ch ngha mt cch nhanh chng v trit
ci cch rung t, nh li m bun!m ngy nay c nhn nhn l mt sai lm. iu
khng bao gi c ni ln mt cch cng khai, v l kin ca ng H.... (8)
Bi Tn dng nh qun nhng kin c nu ln t u sch v H Ch Minh, qun
lun c danh t chng ti c nhc xc nh th ng ca mnh v qun nhiu iu
khc khi vit on ny.
V trong on ny, ngi c khng cn thy p lc ca Staline, Mao Trch ng
trong vic ban hnh chnh sch ci cch rung t, khng cn thy Trng Chinh l k chu
mi trch nhim v ci ti st hi hng trm ngn ngi, khng cn thy vai tr ng k ca
H Ch Minh trong u tranh cch mng m ngc li ch thy kin ca H Ch Minh
chng c cht gi tr khoa hc no v y nhng lm li nh li m bun nhng khng bao
gi c ni ln mt cch cng khai
Bi Tn dng nh vn b chi phi bi tnh cm tng dnh cho H Ch Minh khi cn
qu tr v khi nhiu ngi xung quanh hng say theo ting gi cu quc nn cha ra khi
ci vng lun qun. D vy, tc gi cng gip ngi c hiu thm v con ngi tht ca H
Ch Minh, con ngi c m t l thng thn lng thin nhng cng l con ngi sau khi
ha can thip cu mng n nhn im lng b mc cho th h em n nhn ra git!

CH THCH
CHNG 36
_____________________________
(01) Bi Tn cn c mt tc phm bng Anh ng 240 trang do Naval Institute Press pht hnh thng 11 -2002, ta
From enemy to friend, A North Vietnamese Perspective on the war.
(02) - (03) - (04) - (05) - (06) SD tr. 53, 54, 71, 94-95, 101-102
(07) SD tr. 103. Nguyn vn: Sa plus grande faiblesse, cest sans doute davoir mal prpar sa succession. iu
yu km nht ca ng chc hn l khng bit chun b s k tc sau khi ng cht. Ring v kh nng m
rng dn ch l khng th c trong ch trng chuyn chnh CS. V chuyn chnh th lm g cn dn ch.
C l Bi Tn cn ngh trong chuyn chnh c dn ch: Dn ch tp trung? Xin hy nghe chnh ng H gii
thch v dn ch tp trung, do Nguyn Vn Trn ghi li trong Vit cho M v Quc Hi m chng ti thut
li trong PTPKTHH, chng 16, trang 369-370 n bn 1999.
(08) SD tr. 280

* Chng 37*
NGUYN MINH CN
v ng Cng Sn Vit Nam

Nguyn Minh Cn gia nhp ng Cng Sn Vit Nam t 1946, tng l y vin thng
v tnh y tnh Tha Thin (1946-1951), ri y vin thng v thnh y H Ni, ph ch
tch y Ban Hnh Chnh H Ni (t 1954-1962).
Khi ang theo hc trng ng cao cp Li n X (t 1962) Nguyn Minh Cn b
ng v khng chu ni s n p t tng. Vo thi im cng sn Vit Nam bt giam
nhng ngi trong nhm xt li, trong c cha con nh vn V Th Hin, Nguyn Minh
Cn cng mt nhm ngi Vit Nam khc ti Lin X xin "t nn" cho n nay (1)
Tng gi nhiu chc v quan trng trong ng Cng Sn Vit Nam, v sau khi Lin
X tan r, c c nhiu ti liu mt trong vn kh Nga, Nguyn Minh Cn vn dng
kinh nghim bn thn phi hp vi kin thc thu thp ti ch v hot ng ca ng Cng
Sn Vit Nam bin son cun ng Cng Sn Vit Nam qua nhng bin ng trong
phong tro Cng Sn Quc T (2) ni ln s l thuc ca ng ny v c nhn H Ch
Minh vo ng li ca Tam Quc T tc Lin X, v t khi Stalin ln cm quyn thay
Lnin th Tam Quc T hon ton do Lin X iu khin.
Tc phm dy 230 trang ny nu nhiu bng chng r rt v s l thuc ca H Ch
Minh v ng Cng Sn Vit Nam vo ng li ca Stalin.
Nguyn Minh Cn trch Marx v Engels qua Tuyn Ngn ca ng Cng Sn: "Nhng
ngi Cng sn ch khc cc ng v sn khc trn hai im: Mt l trong cc cuc u
tranh ca nhng ngi v sn thuc cc dn tc khc nhau, h t ln hng u v bo v
nhng li ch khng ph thuc vo dn tc m chung cho ton th giai cp v sn
Nhn mnh tnh cht khng ph thuc vo dn tc, bi l ch ngha Marx da trn u
tranh giai cp v quyn li ca giai cp v sn, ch khng phi u tranh dn tc v quyn li
ca dn tc. Trn thc t, khp th gii u c giai cp v sn nn quyn li ca giai cp v
sn vt khi mi bin gii quc gia. V th, u tranh giai cp bt buc mang tnh quc t
v hin din nhiu phong tro nh Nht Quc T, Nh Quc T, Tam Quc T,
T Quc T.
Nguyn Minh Cn trch hin php Lin X nm 1924: "Nh nc mi X Vit l mt
bc quyt nh mi trn con ng thng nht nhng ngi lao ng tt c cc nc vo
Cng Ha X Hi Ch Ngha X Vit Th Gii.
Xc nh trn biu hin rt r mc tiu v phng hng u tranh ca Lin X. Lin
X t ra ht sc trung thnh vi ch thuyt Marx c nu trong Tuyn Ngn Cng Sn l
nhm vo nhng ngi lao ng trn ton th gii thng nht thnh mt lc lng u
tranh.
Phng hng vn ng ny khng dnh ch ng no cho nhng ngi yu nc
theo ui mc tiu phng s dn tc. V mc tiu u tranh ca Lin X cng c minh th
l tin ti mt Cng Ha X Hi Ch Ngha X Vit Th Gii m trong thi im bt
buc phi c th ha bng Lin X.
Tito ca Nam T c th sm nhn thy ng li ny ca Tam Quc T ch l mt
ch trng quc kiu mi nhm a Lin X ln a v thng tr cc quc gia khc nn
khng tun theo v b Stalin khai tr khi phong tro cng sn th gii vo thng 6-1948.
Ring H Ch Minh chn vai tr ca mt chi b Cng Sn Quc T v kch lit ln
n Tito nn khng cn l do c th cho rng H Ch Minh l ngi theo ch ngha dn
tc.
Nguyn Minh Cn khng nu nhn nh ca mnh m trch dn li tuyn b ca H Ch
Minh c ghi trong H Ch Minh Ton Tp: " Tam Quc T l mt ng Cng Sn th
gii, cc ng cc nc nh l chi b, u phi nghe theo k hoch v quy tc chung. Vic
g cha c lnh v k hoch ca Tam Quc T th cc ng khng c lm. (3)
Tc gi k thm mt trng hp ch thn chng kin v nghe r li ch dn ca H
Ch Minh vo dp d hi ngh trung ng chin khu Vit Bc vi t cch l cp lnh o
ng Tha Thin.
Tc gi vit: "Ti hi ngh H Ch Minh gii thch v ch trng i tn ng
Cng Sn ng Dng thnh ng Lao ng Vit Nam. Sau khi gii thch li ch ca vic
i tn ng l ng d dng gn gi, li ko nhiu tng lp dn chng, nht l cc tng
lp trn, c min Nam ln min Bc ang cn nghi ngi ng, ng gi cao np hp thuc l
thm Craven "A ca ng ln v pha c nhn hiu thuc v ni : "y l ng Cng sn,
ri ng quay pha trong np khng c nhn hiu v ni: "Cn y l ng Lao ng. ng
li ln ting hi: "Th th cc c, cc ch c thy khc g nhau khng? C hi trng ng
thanh p vang: "D khng ! ng nghim ngh ni: "Cc c, cc ch nn bit rng vic
i tn ng ta, Bc xin kin cc ng ch Stalin v Mao Trch ng ri (chng ti
c bit hi y ng va i Moskva v), cc ng ch ng . Cc c, cc ch nn bit
rng: ai th c th sai, ch ng ch Stalin v ng ch Mao Trch ng th khng th
no sai c. C hi trng v tay rm rm. Ti i hi 2 ca ng (1951), H Ch Minh
cng c nhng li tuyn b tng t. "Ai th c th sai, ch ng ch Stalin v ng
ch Mao Trch ng th khng th sai c y l mt chuyn thc trm phn trm,
nhng ngi cng thi vi chng ti u bit r v nh k nhng chuyn nh th, tic rng
khng my ai chu vit s tht ln giy trng mc en!
Trung thnh vi tinh thn quc t cng c ngha l khng th nng tay vi nhng ai
cn nng tinh thn quc gia dn tc. Cho nn, vic thanh ton cc phn t quc gia yu nc
tr thnh mt hnh vi u tranh.
Tc gi trch dn th ca Tam Quc T gi ng Cng Sn ng Dng nm 1931:
"C nhiu chng c ch rng ng khng hiu r ci nguy him ca ch ngha quc gia ci
lng, ng khng kch lit tranh u, khng gii thch cho qun chng hiu r tnh cht
phn dn phn qun chng ca bn quc gia ci lng. D ci vai tr ca chng khng ly
g lm ln, nh hng ca t tng quc gia ci lng vn c trong ng. (4)
Nhng dn chng c th cho thy khng mt cn b Cng Sn no c th va theo
ch ngha Cng Sn li va l ngi quc gia yu nc. V ngay ch trng cn bn i
hi tn dit tnh lng din. Mi c nhn u c nhc nh phi thnh khn p ng i hi
ny, nu khng mun tr thnh k b khai tr khi t chc hoc t hi hn l b thanh trng.
Tuy nhin, d trung thnh tuyt i vi ch trng nu ca Quc T Cng Sn cng
khng hn l ht kh khn. Bi l ngoi nhng i hi ca sch lc u tranh buc mi cn
b Cng Sn lun phi mang nhiu b mt cn c nhng i thay ngay trong ni b bt buc
phi c nhng sa i thch nghi vi tnh th trong tng giai on.
Nguyn Minh Cn cho bit v tnh cnh ny ca Cng Sn Vit Nam: "Ti i hi 2
ng Cng Sn Vit Nam (thng 2-1951), i hi quyt nh rng c s t tng ca
ng Lao ng Vit Nam (tc ng Cng Sn Vit Nam) l ch ngha Marx Engels
Lnin Stalin v t tng Mao Trch ng ... n nm 1986, khi xut bn H Ch Minh
ton tp bng ting Vit tc sau khi c mu thun nng gia Cng Sn Vit Nam v
Bc Kinh th trong bi ny ngi ta c tnh ct b mt on, trong c nhng cu va
nu. (5)
V hnh ng c th ca H Ch Minh, tc gi c bit nhn li thi k Ci Cch
Rung t v vic ban hnh ngh quyt s 49/NQ/TVQH ngy 20-6-1961 cho php bt giam
khng cn xt x tt c nhng ngi b tnh nghi chng i. Ngh quyt do ng a ra
c chnh quyn ha bng cch y sang quc hi cho Trng Chinh k v m ra mt k
nguyn trn lan tri t ti Vit Nam ko di cho ti nay. (6)
Kt qu tc khc ca ngh quyt ny c tc gi ghi li: "Hng chc vn ngi b t
y hu nh v thi hn, v con h b phn bit i x, tnh cnh h tht l bi thm. Bao
nhiu ngi khn kh phi b xc cc tri t. y thc s l mt ti c ca tp on
thng tr ng Cng Sn Vit Nam i vi dn tc Vit Nam, v khn thay, ti c c
lp li mt ln na vi quy m rng ln hn, sau khi h chim c min Nam. (7)
V Ci Cch Rung t, Nguyn Minh Cn vit trong mt bc th gi cho bn b
vo u nm 2003 vi ta Xin ng qun! Na th k trc.
Trong bc th ny, Nguyn Minh Cn a ra nhiu bng chng bc b lun iu
bo cha cho H Ch Minh ca mt s ngi trong Nguyn Minh Cn nu ch danh
Hong Tng trong B Chnh Tr ng Cng Sn Vit Nam. Nhng ngi ny vn cho rng
H Ch Minh phi lm Ci Cch Rung t do b Lin X v Trung Cng p buc cn
nhng ti c trong Ci Cch Rung t ti min Bc khai mo t nm 1953 l do Trng
Chinh v cc c vn Trung Cng ...
Nguyn Minh Cn nhc li nhng s kin xy ra m tc gi c bit ch xc v kt
lun H Ch Minh l ngi chu trch nhim chnh, sau mi n Trng Chinh.
Tc gi vit: T 1-4 thng 12-1953, k hp th 3 ca quc hi kha 1, H Ch Minh
c bo co tnh hnh t nc v nhim v Ci Cch Rung t v ngy 4-12-1953,
quc hi nht tr thng qua lut Ci Cch Rung t. Sau H Ch Minh ra sc lnh
ban hnh lut Ci Cch Rung t do quc hi thng qua. Tc gi k thm nhiu trng
hp c th v trch nhim ca H Ch Minh. Trc ht l trng hp b Nguyn Th Nm,
ngi tng che ch gip cc lnh t cng sn, li c con l chin s trong qun i v
cng l ngi b x bn u tin Thi Nguyn m H Ch Minh khng can thip mc d
bit r.
Trng hp k tip l trng hp C Ngh Nguyn Mai hu du ca Nguyn Du b u
t 3 m lin, ri b kt n 15 nm t nhng vo t c my thng th cht. i Ci Cch
Rung t ly c c Mai l a ch (v c vi mu t in cho pht canh) ph hy n
i, bia, miu th ca cc danh nhn h Nguyn Tin in v nghim trng hn na l
t chy ngi nh 5 gian cha y th tch qu gi ca dng h Nguyn Tin in, trong
c di co ca thi ho Nguyn Du
Phn tch hng lot trng hp u t xy ra, Nguyn Minh Cn nu ln 4 ti c
nng nht ca Cng Sn trong Ci Cch Rung t:
1) tn st thng dn v ti
2) ph hoi truyn thng tt p ngn nm ca dn tc
3) ph hoi o l lun thng ca dn tc
4) ph hy truyn thng tm linh v vn ha ca dn tc.
Tt c nhng ti c ny u c tc gi trng bng chng c th chng minh.
Thi gian tc gi ang l Ph Ch Tch H Ni nn c dp nghe chnh V Nguyn
Gip xc nhn trong Ci Cch R ung t c ti 2 vn ngi b git oan. Con s do V
Nguyn Gip nu l s nhng ngi b git oan theo quan nim ring ca V Nguyn Gip
cn theo Hong Vn Ch, tc gi T Thc Dn n Cng Sn, c ti na triu ngi b st
hi do Ci Cch Rung t. Lc y Hong Vn Ch cng ang min Bc nn cho bit
ngoi s ngi b git ngay trong lc u t cn c nhng ngi b cht trong t, nhng
ngi t t v qu kh nhc v rt ng thn nhn ca nhng ngi b hnh quyt b c lp
cht dn cht mn sau
Nguyn Minh Cn cng c nghe C Huy Cn, lc y l Th Trng B Vn Ha,
ni trong mt bui hp t l tm bia ca L Li b i Ci Cch Rung t ph hy...
Nhc li nhng s vic do V Th Hin ghi trong m Gia Ban Ngy, Nguyn Minh
Cn vit: C V nh Hunh, ngi gn gi ng (H) nht thi gian sau ny khng
nh ngi chu trch nhim chnh trong s gy ra nhng sai lm trong Ci Cch Rung t
l ng H Ch Minh, ch khng phi ng Trng Chinh, nh c s ng nhn ko di
nhiu nm... Cho nn c th khng nh rng trong v n Nguyn Th Nm, ng l ng H
khng cu b Nm. Cng nh sau ny, trong v n xt li - chng ng, ng ta cng
khng cu ng V nh Hunh. D rng ng bit r v h.
Theo Nguyn Minh Cn, khng th bo H Ch Minh khng bit g v nhng thm
cnh ang din ra. Bi v mi bo co v cng vic u phi chuyn n cho ngi lnh o
v lc , V nh Hunh ang au m vn phi chng gy n xin gp H Ch Minh
ku ln mu ng bo m Bc ngi yn c !. Sau ting ku ca V nh Hunh,
cnh git chc vn tip tc v khng bao lu sau n lt V nh Hunh b tng vo nh t.
L mt cn b Cng Sn cao cp, tng c dp i din vi H Ch Minh, tng gi
nhiu chc v quan trng, tng tham gia nhi u hot ng ca ng v chnh quyn,
Nguyn Minh Cn a ra nhiu s vic xc thc c th gip ngi c d dng nhn thy
H Ch Minh khng phi l ngi theo ch ngha dn tc m ch l cn b Quc T Cng
Sn, phc v quyn li ca Lin X trn ht ng thi l ngi chu trch nhim ch yu v
mi thm cnh xy ra trn t nc Vit Nam sut hn na th k qua.

CH THCH
CHNG 37
___________________________
(01) Trong s c i t Cng Sn L Vinh Quc c coi nh cnh tay mt ca V Nguyn Gip, v thng t Vn
Don, tng l tng bin tp bo Qun i Nhn Dn
(02) Nxb Tui Xanh hi ngoi pht hnh 2001.
(03) SD tr. 60
(04) Tc gi ghi trch t ti liu "RSKHIDNI kho 495, bng k 154, H s 567, trang 8-9, bn ting Vit".
(05) SD tr. 54 * Tc gi cho bit nhng hng trn c trch t HCM ton tp Nxb S Tht, H Ni, 1986, tr. 6,
tr.12 v ch thch y khng phi trng hp duy nht T s kin ny, c th nghi ng l Cng Sn Vit
Nam nhiu ln ct xn, thu dt mi ti liu lin quan n tiu s H Ch Minh t im vo nhng
mu sc dn tc nh yu nc thng dn
(06)-(07) SD tr. 125, 126

* Chng 38*
V TH HIN
v m gia ban ngy

V Th Hin l con ng V nh Hunh, b th ca H Ch Minh trong nhiu nm. H
Ch Minh vn coi gia nh ng Hunh khng ch nh nhng ng ch ng tin cy m cn
nh thnh vin trong gia nh, d cha bao gi ng c mt mi m gia nh. V th ngay t
khi cn nh, V Th Hin c nhiu dp gp mt chuyn tr vi H Ch Minh, thm ch
nm chung ging. (1)
Trong tc phm m gia ban ngy (2) vi dng ghi ch hi k chnh tr ca mt
ngi khng lm chnh tr, tc gi a ra nhn nh v hng trm nhn vt chnh tr cng
nh nh vn, nh bo, bn b v cc ng ch ca cha ng, trong s c H Ch Minh m tc
gi nhc i nhc li khng bit bao nhiu ln, khi khen, khi ch da trn nhng s vic c th
tng chng kin.
Tuy nu ra nhiu s kin thc t, tc gi cng khng c v bit v H Ch Minh hn
nhng tc gi khc, mc d c dp gn gi ngay t khi cn b v khi trong t Cng Sn hn
9 nm, c th gi r sot li (ch ca tc gi) tt c nhng g c bit v H Ch
Minh, k c v cm tnh tng dnh cho nhn vt ny.
Ln u nhc n H Ch Minh, tc gi khng a ra nhn xt ca mnh m ch nhc
li kin ca m, mt ng ch trung kin tng sn sc H Ch Minh ngay ti nh b trong
lc ng ta au m. Khi chng v con b bt, b c nhiu bn b khuyn cu cu ng
H. H ngh H Ch Minh khng bit v khng cn trc tip iu khin cng vic t
nc. M ti khng tin. B cho rng ...ng H khng th khng bit. V bt b ch c th
c tin hnh khi c s ng ca ch tch nc.
Ri tc gi trng nhng bng c m b m nu ra khin b khng xin gp, khng
vit mt dng ch no cho ng H Ch Minh (3)
Tc gi cng nu nhn xt ca m v ch ca H Ch Minh km theo nhiu bng
chng c th: M ti nhn xt: Mt thm Php i vi k th lch s v t t hn cng an
ta i vi dn (4)
V vic Cng Sn bt giam ngi, tc gi dn li mt bn t tn Thnh: Khi bt
ngi, vic trc tin phi lm l bt hn nhn ti ci ti bit c ngi hon ton v
ti, t s s cng vi nm, th m ra t cn ni ng bt anh ta l ng ... v nh ng
khoan hng mi c tha ... l v anh ta nhn ti ri ... Ri ngi bn t kt lun trong
ting th di: Trong x hi chng ta, ng , mi cng dn l mt ngi t d khuyt. (5)
Tip tc khng nu kin ring, tc gi thut li nhn nh ca cha khi cp ti trch
nhim ca H Ch Minh i vi nhng ti c do chnh sch ci cch rung t.
Tc gi vit: Cha ti khng nh ngi chu trch nhim chnh l ng H Ch Minh
ch khng phi Trng Chinh. Trng Chinh l con d t thn cho sai lm ca ng
HBn cnh ngi sao sng H Ch Minh, tng b th Trng Chinh khng c vai tr ln
nh nhiu ngi lm tng. Trng Chinh, Phm Vn ng, V Nguyn Gip khng bao
gi dm, v cng khng bao gi c php t mnh quyt nh nhng vic ln.
Nhng theo tc gi, H Ch Minh khng th cng li p lc ca Trung Cng v vic
ban hnh chnh sch Ci Cch Rung t l do b Mao Trch ng chi phi: ng buc
phi lm ci cch rung t khi b Mao nhc nh. (6)
D vy, tc gi khng nh kin ca mnh: Cu chuyn ng H Ch Minh trong
thm tm chng li ch trng ci cch rung t, bc bi v n m mn bng vic bn mt
ngi n b nh mt s ngi mun bo cha cho ng l chuyn tm pho. Mt lnh ng
H ban ra khng ch cu mt b Nguyn Th Nm, n cn cu hng ngn ngi b git oan
trong c Ci Cch Rung t ln Chnh n T Chc do L Vn Lng song song ti n
hnh. (7) Nhng H Ch Minh im lng!
Tc gi thut li nhng iu rng rn m tc gi mt thy tai nghe trong Ci Cch
Rung t khinti cm thy trong mnh cc ca mt ci g ging nh s thc tnh.
l nhng mn u t vi mi cc hnh man r trt xung thn xc nn nhn, thm ch em
nn nhn ra thiu sng: ... mt x khc, mt ngi n b b tri vo hai cy na bt
cho, bn di l mt ng la ... ngi n b qun qui mi, ti khi ngt i ri mi c
ngi ta h xung.
Cha bn ti b vu khng l ng vin Vit Nam Quc Dn ng, tht c t t...
Ngi ta ly gai bi cm vo u ngn tay mt c gi, c tri bit c ta b ti g,
c th ch l con a ch, c mi cu hi li nhn nhng gai nhn su thm mt cht lm cho
c ta r ln...
Mt c gi tc bc ph b trng dy vo c, b li xnh xch trn ng nh mt con
ch....
Mt thc t khc cng khin tc gi bn khon l s hin din ca qun i Trung
Cng. Sau khi nhc li tit l ca Hong Vn Hoan v vic H Ch Minh yu cu Trung
Cng phi sang Vit Nam hn 300 ngn qun (8), tc gi k chnh tc gi c ln i cng tc
ti khu t tr Vit Bc chng kin nhng ngi dn i kim ci v th m b lnh Trung
Cng ui khi lai vng n gn v tr ng qun ca h.
Cha ca tc gi rm rm nc mt khi nghe tc gi thut li vo lc tr v nh.
Cha tc gi cng rt bt bnh v vic Nguyn Ch Thanh, ngi nm thc quyn trong qun
i thi y t Cc Bn ca Trung Quc in bn 1/1000 l th bn dng cho
pho binh l b mt quc gia, khng mt nc no t nguyn trao cho nc khc. Sao
n ngu th! Sao n by th! (9)
Ni trang 342, V Th Hin cng k Nguyn Lng Bng tng l ph ch tch nc,
rt thn cn vi H Ch Minh, v l tay chuyn kinh ti cho ng, ng u t chc bun
lu rt ln c ci tn Cng Ty Bc Thng Tuyn Quang: B ngoi Cng Ty Bc Thng
chuyn sn xut lng kh... B trong... cng ty mua gom thuc phin cc vng ty bc
Vit Bc, ri bn qua Thi Lan ly tin mua sng n... Lao vo hot ng kinh t, Nguyn
Lng Bng chm m trong , chng c bit n, khng c tn tui trong nhn dn
xng vi v tr v uy tn ca ng vi t cch l mt nh lnh o. Nhng ngi Php khng
qun ng. Ma h nm 1947 ch ln ra du vt nhng hot ng ca Nguyn Lng Bng .
Bn my bay Spitfire qun o bn trn kho thuc phin ca ng cy s 7 ng Tuyn-
H, bn ui-xt (12,7 ly) khng ngng cho ti khi ci kho chy ri. V thit hi rt ln hn
4 tn thuc phin bin thnh khi. ng gy rc i sau trn oanh kch bt ng. Hm ti
gn ci kho b chy....
4 tn thuc phin khng phi s lng nh v bun lu ma ty l mt ti c ca cc t
chc en mafia. Nhng li l ch trng ca ng Cng Sn, c giao cho mt ngi
thn tn nht ca H Ch Minh lc y!
So snh phng php cai tr ca Cng Sn vi thc dn, V Th Hin cho rng Cng
Sn tinh t hn nhng ng ch c. Tc gi vit: Mi s bc lt nn gi y c tin
hnh trong ting kn hoan h ngi ca cuc i mi, trong c x rp tri, trong nh lp lnh
ca vng m ph ln mi ti tm, ti nhc, ting ru ao ph chm nghm trong khc qun
hnh, v m ng b m mn bi nhng li c v hng hn rm rp ko nh au i ti min
t ha tt m tm mt khng nhn thy mu ng bo nhm nhp di chn mnh.Ti
i trong m ng b thi min, trong cuc ln ng v i. (10)
Tc gi t ch mnh chm hiu, ngu lu v ko qu di thi gian b thi min, mc
d c nghe nhiu li cnh bo t ngi bn thn l tiu on trng ch, t v tc gi
v c bit l t ngi c rut tng c kinh nghim xng mu vi Cng Sn nhc tc gi
t thu thiu thi: Chu phi tnh tr, ch c nghe Cng Sn. Cng Sn bt nhn lm. Mnh
l ngi t t phi bit chn bn m chi. Nghe ngon ngt lm vo ri i theo h, hi khng
kp.
Tc gi bo ngi c ny c c h tin phc nhng tc gi khng nghe theo cnh bo
ca b cng nh gt ngoi tai li ca tiu on trng ch gi H Ch Minh l qu
vng.
L ngi c dp k cn H Ch Minh nn tc gi nhn r H Ch Minh thng gi tt
c k th l thng v xc nh: Chnh ng H Ch Minh dng cch gi ny trong nhng
cuc ni chuyn vi cn b v trong nhng bi vit trn bo Cu Quc: Thng M, thng
Php, thng Sihanouk, thng L Quang Diu, thng Mng-t-Phrng...
cp ti vic ny, tc gi ma mai gii tr thc Vit Nam: Khng u trong cc
nc x hi ch ngha c c mt tng lp tr thc NGOAN nh th! (11)
Tc gi thut li vi nhiu chi tit v Dng Bch Mai b u c, ch v sp sa c
(trong t pht sau ) mt din vn ny la ph bnh ng. Dng Bch Mai lc l y vin
trung ng ng, ph ch tch quc hi, nhng tng b coi l thuc nhm T-rt-kt m H
Ch Minh kt n: i vi bn T-rt-kt khng th c mt tha hip hay nhn nhng
no c...
Tuy khng khng nh y l mt v th tiu theo lnh trn nhng cch trnh by ca
tc gi ngm din t . Tc gi cng kt ti H Ch Minh o vn: Nu hai tc phm ca
Trng Chinh l o vn th cun Sa i l li lm vic (12) cng l o vn nt. N l bn
din nm cun Chnh n vn phong ca Mao cng mt cht S tu dng ca ngi ng
vin Cng Sn ca Lu Thiu K. (13)
D nhn H Ch Minh nh vy, tc gi vn t ra thn phc H Ch Minh v vic k bn
Hip c S B 6-3-1946:
Trong hon cnh y H Ch Minh i mt nc c to bo k hip nh 6-3-46,
tha thun cho cc lc lng Php vo thay th cc lc lng ng Minh. Cn phi thot
khi ngay lp tc m ma i t bn Tu, lc lng th ph ny bt c lc no cng c th
bin thnh mt trn hng thy t phng Bc trn xung. Ly bn xm lc rnh rnh y
bn xm lc giu mt ra ngoi, tranh th thi gian bc vo cuc khng chin khng
th trnh n. (14)
V vic ny, tc gi khng nhn theo mc ch loi tr cc lc lng chng Cng m
chnh Thng V Trung ng ng xc nhn vo thi gian qua ngh quyt ngy 9-3-
1946 v xc nhn c th lin minh v i Php v Php ang cn tiu dit cc lc lng quc
gia yu nc hn l i ph vi Vit Minh.
Tuy nhin, V Th Hin vn thy r cch y ngi vo ch cht ca H Ch Minh
qua trng hp tng L Lim.
L Lim trnh vi H Ch Minh v t tng chng M ao ca mnh v c H Ch
Minh khuyn khch ra hi ngh ch c ni. Ti ng h.
Nhng khi L Lim c bi tham lun chng Mao -t trc hi ngh th L Dun bu
mi, L c Th hm hm ... L Lim nhn H Ch Minh ch i mt li ng h nhng
ng H trnh nh mt ca ng, quay i ni khc. (15)
Tc gi ni v xu hng t tng ca L Dun qua nh gi ca Hong Vn Hoan:
Hong Vn Hoan lm to khi cho rng L Dun theo Khrutshchev chng Mao, L Dun l
xt li. Trn thc t, L Dun gn vi Hong Vn Hoan hn bt c ai trong ban lnh o
ng thi k . C hai u l Tiu Mao v t tng. (16)
V vic cha con tc gi b ng bt giam, tc gi nhn xt mt cch chua cay: Cng
nh ng, ti trt b c nim sng knh i vi ng H Ch Minh. Ti sao ti li c th
m mui n th nh? ng lm sao yu c ng ch khi ngi lm vic st cnh cng ng
trong nhng nm kh khn gian kh b L c Th bt giam m ng vn im nhin khng
h can thip, d ch tm hiu ngn ngun? (17)
Trong x lim ti c tha thi gian suy gm. Trong nhng iu ti suy gm, c s
r sot l i bnh sng bi ng H m th h chng ti, k t ngi nhiu, u mc phi
Chng ti sng bi ng bi o c v song ca ng. Chng ti coi ng l ngi tt nht
trong mi ngi. ng l ngi duy nht r sch c mi toan tnh c nhn ch sng cho
t quc, cho ng bo. Khng gia nh, khng ti sn, khng cng danh . Nhng khng phi
th.
V Th Hin trng dn nhiu s vic chng minh bn ch nhng khng phi th.
Tc gi nh li c ln H Ch Minh ni theo Mao v Stalin con ngi l vn qu, v
nhn nh: M ng: con ngi ch l vn thi, kinh doanh ci g . Khi l vn n thi
l ngi Khi hnh x ng l mt din vin k ti.
Tc gi a tip hng lot s vic nu r ti ng kch ca H Ch Minh nhng nhn
nhn qua nhng vic , H Ch Minh t chng t nh mt thuyn trng can trng,
bnh tnh ch huy con tu trong cn bo v v th thu phc tnh cm ca tc gi Lc
ng H Ch Minh cn l bc H knh yu ca ti. ng m u pho s honh trng cho cuc
u tranh gii phng dn tc chng li ch thuc a ton cu, vi t cch mt phong
tro, ch khng phi cuc u tranh ca ring mt Vit Nam. Trn thng in Bin Ph
thi vo lng cc dn tc b tr nim phn khch cha tng c, m ra cao tro u tranh cho
c lp dn tc trn khp th gii, thc y s chm dt ch thc dn, lm tan r h
thng thuc a. Th gii bit tn ng cng vi t nc nh b dm dng gy tm vng
chng li v kh hin i ginh c lp, t do. Tng i cho ng, vi t cch nhn vt
lch s, c cNhng ti bun. Ti cn tic na. ti quen nhn ng khng phi l
ch tch H Ch Minh, m l bc H ca ti. Khng bun sao c khi nhn li thy trong
ti ch cn tr tri mt nim tn trng duy l, mt tnh cm lnh lo i vi ng, nh i vi
mt nhn vt lch s. M mt thi ng tng c v tr khng nh trong tim ti. (18)
Trc mt V Th Hin, H Ch Minh b x khi v tr thn tng trong tim ca
mt ngi tr v v tr ca mt nhn vt lch s c mi mt t ti ba n tham vng, t
xo tr n tn c. V nhng au thng bi thm sut na th k qua din ra trn t nc
Vit Nam, H Ch Minh khng th r b trch nhim ca mnh, nhng theo tc gi, cng
khng th tch ri H Ch Minh khi nhng k tch ca mt phong tro u tranh sut thi
gian .
Tc gi cn so snh H Ch Minh vi Stalin, Mao Trch ng, Pol Pot, Kim Nht
Thnh, Ceaucescu m tc gi c bit n hiu v h v nhn thy rng d sao H Ch
Minh cng cn cht lng nhn i hn nhng k .
Tc gi tm s nu H Ch Minh l nhng ngi th hn ti i t sm hn, hoc
cht trong t, nu khng b bn. Ti cho rng s bit n ngi c quyn git m khng
git mnh cng l ci nn c
Tc gi ma mai hay thnh thc?
iu ny khng quan trng bng s vic c hng triu ngi cht. Nhng oan hn
ung t ny liu c ng vi tc gi l nn bit n H Ch Minh chng?
Trong tc phm ca mnh, V Th Hin c nhc my vn th ca Ch Lan Vin ly
hng t li tuyn b ca L Dun trong mt bi ni chuyn ni b: Ta nh M l ta nh
cho Lin X, nh cho Trung Quc, cho cc nc x hi ch ngha v c nhn loi... (19)
Nhng k tch m H Ch Minh t c vi t cch mt nhn vt lch s chc kh
tch ri khi ci hng nhm m L Dun ni r. Trong trng hp ny, v tr dnh cho
nhn vt lch s H Ch Minh c l khng xa vi nhng nhn vt lch s quen tn nh
Trn Di i, L Chiu Thng Nhng k ny ch khc ch khng ng tt p ni vai tr
do ngoi bang trao ph nn cng c th coi l may mn hn H Ch Minh v mc
phm ti i vi dn tc.

CH THCH
CHNG 38
_____________________________
(01) m Gia Ban Ngy, tr. 458
(02) Nxb Vn Ngh, Cali 1997.
(03)-(05)-(06)-(07) SD tr. 25, 201- 202, 221, 222
(04)-(08) SD tr. 178, . 229, phn cc ch.
(09)-(10)-(11)-(13) SD tr. 230, 247, 266, 332
(12) H Ch Minh vit vi bt hiu XYZ
(14)-(15)-(16)-(17)-(18)-(19) SD tr. 347, 360, 369, 456, 229, 422.

* Chng 39*
BO I
v Con rng Vit Nam

Bo i (1913-1997) l v Hong cui cng ca nh Nguyn v cng l v vua cui
cng ca Vit Nam. Ngy 25-8-1945, Bo i tuyn b thoi v, sau khi Vit Minh cp
chnh quyn ngy 19-8-1945, ri c H Ch Minh c lm C Vn ti cao ca chnh ph
mi.
Sau ny, nh bo Phan Th Trng (1) trong mt dp phng vn cu hong nu cu
hi: Ti sao cu hong li trao quyn tr nc cho H Ch Minh, ri sau li trao ton
quyn dn s v qun s cho Ng nh Dim?
V trng hp thoi v trao quyn cho H Ch Minh, cu hong cho bit: Lc y
ti ch bit H Ch Minh c ch hng quc gia mun mu tm c lp, thng nht cho Vit
Nam. H Ch Minh c gii thiu nh ngi cng tc vi ng Minh v c i t Patti
trong t chc OSS Vn Nam ca M ng h. Nhiu ngi quanh ng ta m ti bit khng
phi cng sn v c nhiu ngi ti dng trong nhng chc v trc . Tm li, cng
nh nhiu ngi Vit Nam v ngoi quc khc vo thu , cu hong khng bit H Ch
Minh l cng sn nn nhit tnh ng h.
Nm 1948, cu hong nhn li ngh ca cc ng phi quc gia tr li cm quyn
i u vi cng sn vi danh ngha Quc Trng. Nm 1955, ng b hi ng cc t chc
cch mng quc gia ng h Ng nh Dim trut ph v vic trut ph c hp thc ha
bng mt cuc trng cu dn u tin trong lch s Vit Nam. T ng sng lu vong an
nhn Php.
Trong thi gian lm c vn cho H Ch Minh, cu hong Bo i chng kin v tri
qua mt s s kin kh c bit do H Ch Minh to ra m sau ny cu hong thut li trong
cun hi k bng Php ng Le Dragon DAnnam (2) c dch qua Vit ng vi ta Con
Rng Vit Nam. (3)
Qua Con Rng Vit Nam, cu hong k li bui gp g u tin vi H Ch Minh sau
khi n H Ni vi t cch cng dn Vnh Thy ngy 6-9-1945 v ngay ti hm , H Ch
Minh m tic tip tn dnh cho ng.
Cu hong vit: Hm sau, lc 11 gi , ti gp H Ch Minh, din i din tay i ...
ng t ra rt l , dng ting Ngi gi ti ... ch cn c nc l xin li bt c d lm
mi phi cm quyn. (4)
Nhn xt s khi ca cu hong Bo i v H Ch Minh trong cuc gp u tin phn
nh mt cm gic hi lng v ngi i din: Mc chic vareuse h c, i dp cao su, ru
cm l th, H Ch Minh ging nh mt ng nho hay mt trit nhn, thch ngm th vnh
ph hn l lm chnh tr. Ngi gy g mnh d, mt sng quc y nhit tm ng c mt
nhn lc li cun va o mo, va c o. Li ni cng chan ha nhn i, nh bc b
mi bo ng, hn th. ng nh nm vng c thc ti v nhu cu ca Vit Nam lc
y... Trong cu chuyn hn mt gi y, ng (H) kt lun: Tha ngi, xin ngi ng qun
rng Ngi l bc quc ph, v vy ti xin Ngi vui lng tham d bui hi hp ca hi ng
b trng, v nhn chc C Vn Ti Cao cho chnh ph. Li mi y tht bt ng i vi
ti.
Cu hong nhn li v ngh l H Ch Minh rt thc tnh. Sau , khi tham d cc
phin hp hng tun ca chnh ph, cu hong cng nhn xt rt tch cc v cc thnh vin
chnh ph m cu hong phn thnh ba nhm khc nhau. Nhng ch t ngy sau, c vn Vnh
Thy khm ph ra c b mt tht ca H Ch Minh (5)
Pht gic ca cu hong nh c iu kin chng kin cc hnh ng ca nhm thn
cn vi H Ch Minh t thu hot ng b mt. Theo cu hong, nhm ny tm mi cch
sp t ma mnh chim c quyn cc gung my iu khin nhn dn. Th d Trn
Huy Liu, nm trong tay ton b phng tin tuyn truyn... (6)
Cu hong cn thy dng tm ca h nhm thuyt phc cu hong bng th on
tuyn truyn khi h trao cho cu hong c tp ti liu i ca Nguyn i Quc m tc gi
l A. Marty, chnh mt thm ca Ph Ton Quyn Php c. (7)
T y, cu hong bt u d dt nghi ng, nht l trc thi knh cn ca H Ch
Minh i vi mnh va nim n va l , gn nh nhim tnh ph t.
y l thi gian H Ch Minh thng lui ti tip xc vi mt s nhn vt ngi Php
nh Sainteny hoc ngi M nh Lansdale, Patti, tng Gallagher Gn nh mi dp tip
xc, H Ch Minh u ngh cu hong cng i v cu hong nhn ra H Ch Minh
lun cu hong i trc hay ng v tr bn phi l nhng v tr dnh cho ngi lnh
o ti cao. Cung cch ca H Ch Minh khin cu hong hiu ra ngay mnh ang b li
dng lm mt th bung xung H Ch Minh vn ng s ng h ca ng minh.
Cu hong ghi li trong Con Rng Vit Nam: ...Ti lin hiu c ngha ca vic
xp t ny. Chnh ph d c hin hnh, nhng cha c ng minh cng nhn. S c mt
ca ti, gip cho ng ta mt hnh thc chnh thc dng lm chic bnh phong nh g m
thi. (8)
Cu hong cho bit nhm th h ca H Ch Minh rt km ci nn mi khi nhn thy
hnh ng ca nhm ny, cu hong u nh ti nhng cng s vin tng bn cnh cu
hong thi gian trc : ...Ti li thy tr li cng vn tng tho lun vi Ng nh
Dim, Phm Qunh, Trn Trng Kim. Tht l nhng ngi cao khit, y tinh thn trch
nhim, rt ti ba, sung mn, nhiu kin, nhng ch kh ni khng c phng tin thc
hin quyn hnh. (9)
Ri H Ch Minh ngh cu hong i ngh Sm Sn v c mt nhm bn c n
cn b du kch bo v an ninh. T Sm Sn tr v H Ni, cu hong c H Ch Minh
trnh cho xem l th m H Ch Minh vit nhn danh cu hong Bo i gi nc
Php. (10)
Cu hong nhn xt: Ti khng hiu ai l ngi nhn bc thng ip ny v bng
cch no thng ip c gi i. Ti mong rng ngi nhn hiu c khng kh
khn, y ch l mt vn th ngy to vi tn ti m thi. Tt nhin l loi thng ip ny
vn thng c gi ti cc t chc dn ch ca cc nc khc...V ti tin chc rng, ti
khng phi l ngi u tin v duy nht b em ra li dng. (11)
Cu hong ghi li mt s kin c bit xy ra vo ngy 27-2-1946: Ngy 27-2, mi 7
gi sng, chung in thoi reo vang. H Ch Minh gi ti:
Tha Ngi, ti c th n gp Ngi ngay by gi khng?
Nghe ti bo c, ng ta n ngay. Trng ng ta tuyt vng ra mt, v ngi tiu ty
b nh li hn thng nht. Mi vo, ng ta bo ti:
Tha Ngi, ti khng bit lm th no by gi. Tnh hnh rt kh khn, ti bit chc
ngi Php khng mun iu nh vi ti. Ti khng c ng minh tn nhim. Ai cng
thy ti qu . Vy ti xin Ngi lm cuc hy sinh th hai l Ngi nhn li quyn hnh
nh trc.
Ti thoi v, v ti khng bao gi mun tr li na. Hn c bit, ti khng c
tham vng chnh tr no v t t mt cch thnh tn di quyn iu khin ca chnh ph
cng ha...
ng ta ni n:
Ngi thay ch cho ti v ti tr li thnh c vn thay Ngi ...
Th nhng ai trao quyn cho ti?
Ngi s c quc hi tn phong, y nh kiu mi chnh ph dn ch thng lm.
Nhng ti c quyn t do lp chnh ph theo ti, hay l phi ly cc nhn vin ca
C?
Ngi c t do hon ton ly ai ty Ngi.
ng ta trn an ti nh vy.
Cu hong hi hai nhn vt l Nguyn Xun H v Trn Trng Kim. Cho rng Vit
Minh b kh khn v h thnh thc, Trn Trng Kim khuyn cu hong nn nhn li. Bo
i bn tr li ng .
10 gi, H Ch Minh gi in thoi thc a danh sch chnh ph gp chuyn qua
Quc Hi.
12 gi, Bo i tr li sn sng. Nhng n 13 gi th chung in thoi reo. ng
H mi ti n gp ng ta.
Tha Ngi, xin Ngi hy qun nhng iu ti ni ban sng. Ti khng c quyn t b
trch nhim v hon cnh kh khn. Trao tr li quyn cho Ngi trong lc ny, c th coi
nh s phn bi ca ti. Ti xin Ngi tha li cho mt pht yu lng... (12)
Theo cu hong, H Ch Minh i v c phe Cng Sn ha gip, nht l v
mua chuc c Tiu Vn nhn vt ny ra lnh cho L Hn p phe quc gia nht l Vit
Nam Quc Dn ng phi hp tc vi Vit Minh.
Cu hong cng thut li chuyn c phi vin Vn Ch ca Vit Minh n gp cu
hong Paris nm 1954 d ng tr li tham chnh n Vit Minh vo Si Gn. Nhng
cu hong cho bit khng cn lm mu na nn Chnh sau cuc gp g ny, ti trao ton
quyn cho Ng nh Dim.
Cu hong nh gi Ng nh Dim l ngi c kh nng i ph vi tnh hnh phc
tp kh khn sau hip nh Genve, nht l thi ca ngi Php lc .
Cu hong vit: Thi ca mu thun cha chm dt. V li tuyn b ca tng Ely
(13) ngy 3-8 (1954) Si Gn: v tr ca nc Php ti ng Dng vn khng thay i.
Vin tng ha bnh ca hip nh Genve tht l mt m, v c hai phe k kt u
khng t b mun chim ng min Nam bng cch li dng vai tr v uy tn ca cu
hong, v th, cu hong chn trao ton quyn cho mt ngi va cng quyt chng
cng sn, va nht nh khng li bc trc m mu ca thc dn Php.
V bn hip nh Ba L hai thp k sau , cu hong trch nguyn vn mt on vn
cho thy khng nhng m th h ca H Ch Minh khng tn trng m chnh cc nc
k cam kt bo m cho bn hip nh c thi hnh ng n cng bung xui mc cho
Cng Sn xua qun tin chim min Nam bng v lc: Tha c Paris chng a n
ha bnh Vit Nam... 23 s on ca Vn Tin Dng Nam v tuyn 17 chng bao gi
chu rt i ... Bn thng tr min Bc coi nhng iu k kt Paris khng khc m giy ln
nm trong st rc...
Trong cun hi k Mt cn gi bi, tc gi Trn Trng Kim, nguyn th tng Vit
Nam thi Nht chim ng, ghi li mt cu ca cu hong ni vi tc gi v tp on
Cng Sn Vit Nam: Chng ta gi tr ln b mc la bn cn .

CH THCH
CHNG 39
_______________________________________
(01) Din n Ph N , s thng 9-1992.
(02) Nxb Plon Paris, 1980,
(03) Bn Vit ng do Nguyn Phc Tc (hong tc) dch, xut bn ti M 1990.
(04)-(05)-(06)-(07)-(08)-(09) SD tr. 197, 202, 203, 206, 207, 209
(10) Bc th c ng nguyn vn ni trang 226-228.
(11)-(12) SD tr. 228, 230- 233
(13) Tng t lnh Php kim cao y ng Dng thi .

* Chng 40*
TRN GIA PHNG
v n Tch Cng Sn Vit Nam

n tch Cng Sn Vit Nam (1) l tc phm th tm ca s gia Trn Gia Phng trong
vng 5 nm (1996-2001), gm 8 chng ni v nhng hot ng m cng chnh l nhng ti
c ca H Ch Minh v ng Cng Sn Vit Nam.
Chng u v nn i nm 1945, tc gi xc nh nguyn nhn chnh l hai th lc
ngoi bang Php - Nht, ng thi cho bit Mt Trn Vit Minh li dng danh ngha cu i
tuyn truyn khuy ng, cp cc kho lng thc tch tr nui qun thay v cu i nn
phi chu mt phn trch nhim trong vic ko di nn i.
Chng 2, v nhng cuc th tiu chnh tr, tc gi ghi li nhiu trng hp c nhn v
tp th b Vit Minh st hi v th tiu trong thi khong 1945-1956.
* Nm 1945:
V Cu Giy ti H Ni ngy 16-8-1945, Vit Minh tn cng nhng ngi cng
sn tng l ng ch ca h nhng ly khai, st hi nhiu ngi trong s c Phi Vn Nguyn
Vn Cn t th v hy sinh ti ch. Trong s chy thot c 3 ngi l H Tng Mu sau b
git Thanh Ha nm 1951, Lm c Th b git Thi Bnh nm 1947, Nguyn Cng
Truyn b git Thi Bnh nm 1949...
Mt s nhn vt thuc cc ng phi i lp H Ni nh Nguyn Th Nghip,
Nguyn Ngc Sn b git vo thng 9-1945, o Chu Khi b hnh h ri b git vng T
Tng H Ni. Nhiu ng vin Quc Dn ng khi t Trung Hoa v nc b Vit Minh
th tiu nu t ra khng chu theo Cng Sn.
Nhm Bo Hong c 2 nhn vt quan trng l Phm Qunh v Ng nh Khi (cng
vi trng nam Ng nh Hun) b git ngy 6-9-1945.
Nhm T c T Thu Thu b git thng 9-1945 ti vng rng dng liu b
bin M Kh, tnh Qung Ngi. Phan Vn Hm b bt ngy 8-10-1945 v em i chn sng
ti Bnh Thun. c bit Trn Vn Thch cng b bt cng ngy vi Phan Vn Hm v cng
b chn sng cng vi 62 ng ch.
V cc lnh t chnh tr khc, tc gi k ti nhiu trng hp.
Bi Quang Chiu lc y 72 tui b Vit Minh kt ti l Vit gian, b bt ti Ch m
ngy 29-9-1945 cng 4 ngi con trai em i th tiu mt xc, trong ngi con t mi 16
tui. H Vn Ng ang ng b Vit Minh bt em i bit tch sau c bit ng b m cht
em th tri sng vng Kim Quy, Bc, Rch Gi. H Vnh K b git D An, Bin Ha.
Hunh Vn Phng b git Tn An, Long An. Phan Vn Chnh b git Sng Mao, Bnh
Thun. Tc gi theo L Giang trch dn t Trn Vn n ni Trn Vn Giu tit l trong thi
gian y lnh nn sang Thi Lan, Vit Minh git khong 2.500 nhn s Si Gn.
V nn nhn t cc tn gio, tc gi trch Bch th Cao i Gio gi Lin Hip
Quc, cho bit ch trong 3 tun l t 19-8-1945, ti Qung Ngi, Vit Minh Cng Sn git
2791 tn Cao i mi thnh phn k c ph n tr em, bng nhiu cch nh chm u,
chn sng, th bin v tng xo. S tn hu Cao i b git trn ton quc trong nm 1945
c thng k khong 10.000.
* Nm 1946:
T sau v n n Nh Hu m Vit Minh dn dng kt ti Vit Nam Quc Dn
ng bt cc git ngi, ti v Cu Chim, theo tc gi ghi nhn, trong nm 1946 Vit Minh
git nhiu ng vin Quc Dn ng khp ni bng cch b vo bao b th xung sng.
Lc ngi dn i qua cu u Lu (trn sng Thu Bn) in Bn, thy bao b ni lnh
bnh trn mt nc. (2)
* Sau ngy 19-12-1946:
Nn nhn thuc cc ng phi b Vit Minh st hi trong thi gian ny, theo tc gi,
c lnh t i Vit Quc Dn ng Trng T Anh, lnh t Duy Dn L ng A v nh
vn Khi Hng. Hai v trn c ghi l mt tch, c hiu l b th tiu b mt. Cn nh vn
Khi Hng c ghi l b th tiu bn Ca G, Nam nh.
Nn nhn thuc cc tn gio gm rt ng tn Ha Ho v c gio ch Hunh Ph
S. Tc gi vit v vic Gio Ch Hunh Ph S b hi nh sau: Nhn mt chuyn i cng
tc gii quyt mt cuc xung t gia lc lng hai bn ti Sa c ngy 16-4-1947, on
ca c Hunh Ph S b tn cng ti knh c Vng (thn Tn Ph, Kin Phong). Vit
Minh a ng i th tiu mt tch. Theo thng k ca Pht Gio Ha Ho th trong cc nm
sau 1945, Vit Minh git hi v chn tp th khong 10.000 tn Ha Ho. (3)
Chng 3, v ci cch rung t, theo tc gi, khi s t nm 1949 v gm 5 giai on,
ch khng phi ch c 2 giai on l chin dch gim t (1953-1954) v Ci Cch Rung t
(1955-1956) nh phn ln cc tc gi u ni mt cch gin lc. Tc gi xc nhn chnh H
Ch Minh cho thc hin Ci Cch Rung t mt cch tn bo sau khi gp Stalin nm 1952.
Tc gi cho bit cc cuc rn cn chnh qun thanh lc qun i, rn cn chnh c
thanh lc cc c quan chnh quyn v cui cng l chnh hun p dng theo phng php
ca Trung Cng chnh l 3 t chun b cho Ci Cch Rung t trn nn tng php lut l
sc lnh thng 3-1953 n nh 5 thnh phn x hi nng thn gm a ch, ph nng, trung
nng, bn nng v bn c nng vi ch trng da hn vo bn c nng, tranh th trung
nng, c lp ph nng, tp trung mi nhn vo a ch.
Trong vn ng qun chng, c nhng chnh sch tam cng (cng n, cng , cng lm
vi nng dn), thm ngho k kh v bt r xu chui. V 4 ting sau ny, tc gi gii
thch bt r l tm ra nhng bn c nng c tinh thn u tranh, thng l nhng tn u trm
ui cp hung hn. Sau khi tm ra r th khuyn khch hng dn r tm thm ng
bn gi l xu chui. Trn Gia Phng trch Bernard Fall, Lm Thanh Lim, Barrington
Moore, Jr. v ng NN San Diego cho bit kt qu Ci Cch Rung t nh sau:
V t ai phn phi, theo ngun tin t Lin X, Ci Cch Rung t tch thu 702
ngn mu ty rung, 1triu 846 ngn nng c, 107 ngn tru b, 22 ngn tn thc phm chia
li cho 1 triu 500 ngn gia nh nng dn.
V s ngi b git, t 120 ngn n 200 ngn. l cha k thn nhn ca nn
nhn do b c lp cng cht dn cht mn c th ln n t 500 ngn n mt triu na.
V hu qu lu di, tc gi nu 3 im chnh: nng nghip suy sp, o ln lun l x
hi, tiu dit tnh ngi v tm l kiu nng.
Theo tc gi, mc tiu ch thc m Cng Sn nhm trong Ci Cch Rung t khng
phi lm cho nng dn no m, m l:
1) Loi b thnh phn kh gi tr thc.
2) y nng dn n ch ngho i, khng cn c th ngh chuyn u tranh, Cng
Sn tha h lnh o dn theo mun.
3) Khng b n p tinh thn nng dn, gy tnh trng cng thng.
4) Chun b tin ti hp tc ha, tp trung ca ci vo Nh Nc, tc vo ng.
5) Thanh lc hng ng ng, loi tr nhng ng vin kh bo hay ng nghi.
6) Loi tr ht nhng ip vin ca cc t chc ch v i lp.
Chng 4, v v Nhn Vn - Giai Phm, tc gi nhc nhng tn tui quen thuc
Nguyn Hu ang, Thy An Lu Th Yn, Trn Dn, Trn Duy, Hong Cm, Phan Khi,
Trng Tu vi n t ca mt s ngi trong .
Tc gi t v n vo bi cnh chnh tr min Bc lc y l lc ng Cng Sn cho rng
h khng cn i th na nn a ra nhng chnh sch c ti chuyn chnh v mi mt
kinh t x hi vn ha khin cc nh vn cn cht lng tm cm thy khng th im lng. V
nhng ngi ny ni, vit nhng iu h ngh ri ri vo by ca Cng Sn. Tuy
nhin khng c n t hnh hay mt cuc th tiu no.
Cui chng, tc gi dn li H Ch Minh ti cuc tip tn nm 1946 ti Php c
Lacouture thut li v linh mc Cao Vn Lun c mt trong bui tip tn xc nhn l
tht. H Ch Minh ni v ci cht ca T Thu Thu: Tt c nhng k khng theo ng li
ca ti s b b gy...
Tc gi mun ni v H Ch Minh c ch trng , nn nhng nh vn, nh th, tr
thc no ni ngc li ng li ng u b cho i t. May m khng b git.
Chng 5, v v n xt li chng ng, tc gi cho l v n in hnh ca ch c
ti khng lut l.
Theo tc gi , v n bt ngun t mu thun gia Lin X Trung Cng k t khi
Khrutshchev h b Stalin ti i hi ng Cng Sn Lin X nm 1956.
Tc ng ca tnh trng ny khin xut hin mu thun trong ni b ng Cng Sn
Vit Nam. Hng ng lnh o ng Cng Sn Vit Nam c mt s ngi c o to ti
Lin X nh Tr n Ph, H Huy Tp, Trn Vn Giu, L Hng Phong, Nguyn Th Minh
Khai nhng v sau hu ht u b Php bt v b git ch cn li H Ch Minh. Xung
quanh H Ch Minh l nhng th h c H Ch Minh a vo trng Hong Ph ca
Trung Hoa Dn Quc hay trng Qun Chnh Din An ca Trung Cng.
Do tc gi nhc n ngun tin cho rng H Ch Minh b mt loi nhng k khng
tha nhn quyn lnh o ca ng ta. c bit tc gi nu mt danh sch kh di v nhng
ngi dnh lu vo v n v tr thnh nn nhn b thanh trng. Tng cng 46 ngi. (4)
Phn kt ca chng ny, tc gi vit: V cch thc n p, ng Cng Sn no cng
nh nhau. T Lnin, Stalin n Mao Trch ng, Chu n Lai, H Ch Minh, L Dun, L
c Th, tt c u tiu dit ch th mt cch trit v tn bo, d nhng ngi ny l
ng ch t thu o anh rch vai, Qun ti c hai mnh v, Ming ci but gi, Chn
khng giy, Thng nhau, tay nm ly bn tay... (5)
Chng 6 vi tiu Lch v Th git ngi ni v v Cng Sn i lch nm 1968,
theo Tt m lch Mu Thn bt u sm hn lch c m min Nam Vit Nam p dng mt
ngy. Tc gi trng dn li gii thiu ca Nha Kh Tng H Ni cho bit vic tnh ton v
i lch cn c vo quyt nh s 121 CP ngy 8-8-1967. Bc Vit c i lch cuc tng
cng kch Tt Mu Thn c hon ton b mt gy s xut k bt .
Theo thng l t my nm trc, 2 min vn tn trng cuc hu chin vo dp Tt
cho nn ngy u nm Mu Thn, qun min Bc n T t xong v m cuc tin cng vo
ngy mng Hai tc ngy mng Mt ti min Nam l lc lnh hu chin ang cn hiu lc.
V th m tt c u bt ng, chnh Tng Thng cng v qu v n tt!
Ring bi th l my cu ca H Ch Minh thng c trong nhng dp u nm. Ln
ny nghe ln r rng l lnh tn cng ban ra t ln sng in i H Ni, cho nhanh chng
v vn gi c b mt:
Xun ny hn hn my xun qua,
Thng trn tin vui khp mi nh.
Nam Bc thi ua nh gic M.
Tin ln! Ton thng t v ta.
Chng 7 ni v v tn st Tt Mu Thn ti Hu c 5 on chnh vi on 3 l trng
im din t li cuc tn st ti Hu. Tc gi a ra nhiu l do khin Cng Sn chn Hu
thi hnh ti c trong s c s kin Cng ti Hu, Hi ng nhn dn cu quc ra i
nm 1964 trong c mt s gio s v ging vin i hc Hu nh L Khc Quyn, Tn
Tht Hanh, L Tuyn, Cao Huy Thun, Hong Vn Giu... Bo Lp Trng ca nhm ny
ng h nhng quan im ha bnh v trung lp ca mt s lnh t Pht gio tranh u min
Trung. Hi ng c coi l gp tay vo vic kch ng cc cuc biu tnh d di ti Hu
chng hin chng Vng Tu ca tng Nguyn Khnh nm 1964. (6)
Tc gi trng dn i H Ni ngy mng 3 Tt (1-2-68) loan bo thnh l p t chc
Lin Minh Cc Lc Lng Dn Tc, Dn Ch V Ha Bnh ti Hu do L vn Ho, gio s
i Hc Vn Khoa Hu lm ch tch v Hong Ph Ngc Tng lm tng th k...
Sau , tc gi nhc chuyn Hong Ph Ngc Tng cng vi em l Hong Ph Ngc
Phan, Nguyn c Xun v gio s L Vn H o... tng trn ln rng theo Cng Sn hi
1966 nn c d lun cho rng my ngi ny, nht l anh em Hong Ph Ngc Tng l th
phm nhng v tn st v chn sng 3000 ngi ti Hu.
Tuy nhin, tc gi vit: Nhng hng tn tng nh Tng, Phan, Xun chng c quyn
hnh g quyt nh mng sng ca mt s ngi ln lao, tr vi chuyn tr th c nhn
m thi. Tc gi hm kt ti chnh sch ca ng Cng Sn v chnh H Ch Minh.
V s nn nhn, tc gi trch hi k ca Nguyn Trn, cho bit 5800 ngi dn cht,
trong 2800 b git v chn tp th, ngoi ra l 790 hi vin hi ng tnh, 1892 nhn vin
hnh chnh, 38 c nh st, hng trm thanh nin qun dch, mt linh mc Vit Nam (Bu
ng), 2 linh mc Php, mt bc s c v v, mt s ngi Phi Lut Tn. Tc gi lit k c
th s ngi b git ti 12 a im, trong s c 4 a im ti Gia Hi, tng cng 2326
ngi. (7)
Tc gi nhn mnh v mt m mu ca Cng Sn nhm chia r cc tn gio bng cch
bt cc nh phi treo c ca Mt trn Gii Phng Min Nam, d Cng Sn d bit trong
vng quc gia khng ai c l c . Ri chng i lnh cho thay th c Mt Trn bng c
Pht Gio.
Nh vy, Cng qun mun t ra thn thin vi Pht Gio, gieo ting oan cho Pht
Gio l thn cng v gy chia r gia hai tn gio ln trong nc.
Tc gi nu ch danh 4 linh mc b git ti Hu: Hong Ngc Bang, L Vn H,
Urban v Guy. Hai v sau l ngi Php thuc dng Benedicto Thin An Hu. Ngoi ra, cn
c 4 ngi c thuc vin i hc Hu l cc bc s Raimund Discher, Alois Alterkoster,
Hort Gunther Krainick v v. Bn ngi ny b bt ngy 5 -2-1968. V sau tm thy xc gn
khu cha Tng Vn. (8)
Tc gi nu thm s kin sau 1975, Cng Sn khng trng dng nhng k chy theo
nh Tng, Phan, Xun ... l mt m mu him c nhm trt ti c cho nhm ny.
Tc gi gi v tn st Hu l mt cch nhum tay chn v nhn nh: Cuc
tng cng kch Tt Mu Thn l c hi cng qun nhum nhng ngi thot ly v
nhng ngi lng khng, lm cho h khng cn con ng no quay v pha Vit Nam Cng
Ha, d h c mt hay khng c mt ti Hu v d git ngi hay khng git ngi trong
thi gian ny (9) So snh vi cc v tn st trong lch s Vit Nam v th gii, tc gi kt
lun: Ch c Khmer git ng bo Cam Bt, v Vit Cng git ng bo Vit Nam...
Chnh H Ch Minh tng nhn l thuyt McL v t tng Mao Trch ng l kim ch
nam hnh ng ca Cng Sn Vit Nam.
Chng 8 ni v cc huyn thoi ca HCM vi tiu Lt trn huyn thoi H Ch
Minh, tc gi a ra nhng bng chng c tnh thuyt phc cao lt trn tt c 7 huyn
thoi vn thng c truyn nhc.
Trc ht, cha H Ch Minh l Nguyn Sinh Huy (hay Sc) xin i lm quan cho Php
ch khng h b p i lm quan. ng Huy b sa thi v say ru nh ngi n cht ch
khng phi b cch chc v c hnh ng cch mng. Ngay con gi l b Thanh cng khng
chu ni tnh l mng, cc cn ca ngi cha thng hay nh con.
Th hai, H Ch Minh ra i khng phi tm ng cu nc m v k sinh nhai. Tc
gi trng 2 l n xin nhp hc trng Thuc a ca Php trong c cu: Ti hon ton
khng c cht ti sn no, nhng rt kht khao hc hi. Ti mong tr nn hu ch cho nc
Php i vi ng bo ti....
Th ba, cuc sng c thn gin d ch l mt b mt giu u li ui khi m t nht
d lun c th k tn 6 ngi ph n l v, l v h, l nhn tnh ca H Ch Minh nh
Tng Tuyt Minh, L Hu Khanh, Nguyn Th Minh Khai, Th Lc, Nng Th Xun,
Nguyn Th Phng Mai (c ny khng chu nu khng c ci chnh thc), v khi cao
tui cn ng vi o Ch Qung ng, xin c ti hn vi mt ph n tr Trung Hoa...
Th t, v huyn thoi on kt dn tc, tc gi vit: on kt l tiu dit tt c mi
ngi bt ng chnh kin bng bt c gi no ginh quyn lc. Rt nhiu bng chng
c tc gi nu ln v vic ny kt lun: on kt l vng phc tuyt i lnh o
ng, l vt chanh b v (10)
Th nm, v huyn thoi gii phng dn tc, tc gi nhc s kin ch s Phan Bi Chu
xin Lin X gip a hc sinh Vit Nam qua du hc, b i phi chp nhn iu kin l tin
theo tn ngng ch ngha cng sn. V vy ch s Phan Bi Chu lng trnh.
Tc gi cho rng Phan Bi Chu cn b i nh vy, th nhng k khc nh H Ch
Minh chc chn phi nhn iu kin truyn b ch ngha Cng Sn mi c Quc T
Cng Sn o to. Tc gi trch dn b s ng Cng SnVit Nam: ....ng nhn mnh
phi xem cch mng Vit Nam nh mt b phn ca cch mng v sn th gii, lc ny l
mt b phn ca phong tro dn ch chng Pht xt, c bit l phi tch cc ng h Lin
X v cch mng Trung Quc.
Th su, v huyn thoi t tng H Ch Minh, tc gi dn iu 4 Hin Php 1992 ca
Cng Sn Vit Nam trong ghi thm t tng H Ch Minh vi dng s thay th cho t
tng McLnin b li thi, nhng tc gi nu nhiu bng chng khng nh: Ni
cho cng, H Ch Minh khng c mt h thng t duy no tr thnh nh t tng nh
ng Cng Sn Vit Nam phong tng. (12)
Tc gi vch r H Ch Minh khng kh nng vit ting Php thu mi ti Php
dng chung bt danh Nguyn i Quc vi cc ng Phan Vn Trng, Nguyn Th Truyn,
ng thi nhc vic H Ch Minh o vn trong tp Th Trong T m gio s L Hu Mc
pht gic vv... chng minh chng c g ng gi l t tng H Ch Minh, ngoi tr
nhng t tng chng ng cao, v d: t tng lm cng cho Php, t tng hp tc
vi Php, t tng th Php, t tng phn dn hi nc, t tng hng nhn, t tng
hng lc, t tng hiu danh, t tng sng bi c nhn. (13)
Sau cng l huyn thoi lng H Ch Minh. Tc gi trng dn t chuyn di chc H
Ch Minh sa i sa li my ln, khng h mun xy lng, p xc nhng mun tro c
ba min t nc cho nhn dn phng ving, n chuyn cht gn 3 thng b chnh tr ng
mi quyt nh p xc trong phin hp ngy 29-11-1969 v cho tt c l nhng tr di
gt mt cch ngu xun.
Tc gi nu 2 mc ch thm kn ca nhng lnh t Cng Sn k sau H Ch Minh
trong khi thc hin vic xy lng l vinh danh s k tha v sng bi c nhn.
Ni v k hoch v n xy lng, tc gi vit: Mt y ban xy dng lng H Ch
Minh gm i din B Xy Dng, B Quc Phng c thnh lp do Mi, lc l y
vin trung ng ng, lm ch tch. y ban ny nghin cu nhiu kiu mu kin trc lu
nim nh kim t thp Ai Cp, n Victor Emmanuel Rome, i tng nim Lincoln
Washington DC v lng Lnin Moscow. Nhng d n kin trc c y ban a ra trng
by trn ton quc hi kin cng chng. (Ti sao nhng vn chnh tr quan trng
khng hi kin dn chng m ch hi mu lng ng H?) (14)
Trong phn kt lun, tc gi cp chnh sch ngu dn ca Cng Sn v vit: Nhiu
ngi cho rng do dt nt, trnh qun l km, hoc Cng Sn ch gii chin tranh ch
khng gii qun tr, nn ch Cng Sn mi a t nc n ch suy vong nh ngy nay.
Tht ra khng th ni lnh o Cng Sn Vit Nam ngu dt. Do hon cnh chin tranh,
nhng nh lnh o Vit Nam c th t hc, nhng do tranh u lin tc trong mt mi
trng tranh chp gay gt cao trong cng nh ngoi ng, nn h rt lo luyn trong
k thut la o v khuynh lot, cng nh rt tn c trong hnh ng. B tham mu ca h
gm nhiu nh tr thc khoa bng rt thng thi v chuyn mn v lm vic rt khoa hc bi
bn, gip cc nh lnh o cng sn nm vng nhng vn chuyn mn cn thit. Cc nh
lnh o Cng Sn d bit k hoch ca h s dn t nc n ngho i suy sp. Ch c
iu l tt c cc chnh sch ca Cng Sn c tnh nhm mt mc ch duy nht l duy tr v
cng c quyn lc ca h, bt chp dn tnh i kh thiu thn, bt chp x hi suy thoi.
(15)
CH THCH
CHNG 40
_______________________________
(01) Nxb Non Nc Toronto, Canada 2001
(02)-(03)-(04)-(05)-(06) SD tr. 81, 88, 254-255, 260, 305.
(07)-(08)-(09)-(10)-(11)SD tr.309-310, 313, 314, 349-352,320-321
(12)-(13)-(14)-(15) SD tr. 365, 369-371, 379, 432- 433

* Chng 41*
MNH TRI
v Di sn Mc-xt ti Vit Nam

Di Sn Mc Xt ti Vit Nam (1) ca Mnh Tri l nhng ngh c khi gi t
cun m gia ban ngy ca V Th Hin v cc nhn nh v mt s vn Vit Nam
di du n ch ngha Mc-xt. y l ln u tin ch ngha Marx v ch cng sn ti
Vit Nam c mt tin s trit hc Vit Nam em ra m x. (2)
Vi tnh cht ni dung ny, H Ch Minh khng phi i tng tm hiu trc tip ca
tc gi nhng vn c cp ti trong mt s trng hp.
Khi Cng Sn cp chnh quyn sau cch mng thng tm thnh cng, H Ch Minh
ln lm Ch Tch Nh Nc, tuyn b gii tn ng Cng Sn ng Dng (11-11-1945),
thnh lp chnh ph Lin Hip, tc gi mi tui 14, 15. Khi H Ch Minh ti lp ng
cng sn trong lp v bc ng Lao ng vo nm 1951, tc gi bt u cuc sng
Php v sng lin tc ti y cho n ngy nay.
Nh th, thc t i sng Vit Nam ch gn b vi tc gi trong mt thi gian ngn
tui thiu nin. Sau , tc gi hon ton xa cch vi mi bin c ln nh.
Tc gi khng phi tri qua bt k cnh ng sng no ca ngi dn Vit Nam v cng
khng chng kin bt k thc t no do nhng ch trng m H Ch Minh a ra t cc
chin dch gim t, ci cch rung t, chnh ng vv...
C th ni tc gi khng h l nn nhn ca cng sn, cng khng h l chng nhn ti
ch v nhng ti c ca cng sn. Nhng qua Di Sn Mcxt ti Vit Nam, tc gi a ra
nhng nhn nh phn nh mt n lc nghin cu cng phu bng li phn tch sc bn th
hin phong thi ca mt trit gia khng ch am tng v ch thuyt Cng Sn m cn nm
vng nhiu kha cnh thc t ca i sng Vit Nam.
Tc gi bao qut ton b din trnh ca thc t Vit Nam sau khi so snh hai nhc
phm ca Lu Hu Phc v Phm Duy qua mt cu vn gn nhng v cng su sc: T
bui bnh minh c my m che ph. Ho quang bng sng cng chi li nh gm gio
trong m en ca ti c. (3)
Tc gi trch dn bc th ca ha thng Thch Qung gi tng b th Mi
ngy 19-8-1994 chng minh cho nhn xt trn: Cng ngy hm nay cch y 49 nm, s
ph ti l ha thng Thch c Hi, tr tr cha Linh Quang, x Thanh Sam, ph ng
Ha, tnh H ng, b Cng Sn git cht vo hi 10 gi sng ngy 19-8-1945 (tc ngy
12 thng 7 nm t Du), ngy cch mng thnh cng, trn bi c trc nh lng Bt thuc
ph ng Ha, tnh H ng, cch cha s ph ti 2 cy s....
l li k ca mt nh tu ang b c lp gia hng ro an ninh nghit ng trong tnh
trng qun ch, ng thi cng l ngi c chn lm ng vin gii Nobel nn mc
chnh xc ca li k l iu bt buc. V t cch c cng nh iu kin an ninh ca
ngi k khng cho php ni sai mt ly vi s thc.
Nhng cnh ng sng ca ngi k li khng phi cnh ng c bit him hoi nn cu
chuyn ca ha thng Thch Qung cng l mt th d c th cho thc t i sng bnh
thng ti Vit Nam di ch Cng Sn.
Trng hp c a ra lm th d in hnh ny khin sng dy hng lot nhng
li t co khc ca c nhng ngi c nu r h tn ln nhng ngi ch l ci bng chm
gia m nn nhn v danh.
Li k ca ha thng Thch Qung gi nhc d dng ti nhng l th ca hng y
Nguyn Vn Thun ni v ci cht ca ngi bc v ngi chu l hai cha con ng Ng
nh Khi, l th ca ngi chu hc gi Phm Qunh ni v ci cht ca v cu thng th
b Li di triu Bo i, l th ca c L Quang Lim ni v ci cht ca gio ch Hunh
Ph S vv... v cng d dng gi nhc s lin tng ti hng ngn l th hay ti liu khc
ca nhng nn nhn trong cc v thanh lc hng ng, ci cch rung t hay cc v thm st
trong chin tranh
V th nn khng th ni v thc t i sng Vit Nam t 1945 ti nay khc vi cnh
my m che ph ngay lc bnh minh va le rng v ho quang bng sng ch l nh phn
chiu nc thp ca gm do trong m en ti c.
Thc t i sng khng th tch khi mt ngi lu li nhiu li ni c coi
nh khun vng thc ngc, trong , tc gi dng li vi mt cu: Khng c g qu hn
c lp t do. Bt k ngi Vit Nam no cng bit ngi ni ra cu ny l ai v cho ti
nay, bt k ngi Vit Nam no cng thuc lng mi cch gii thch v ni dung cha ng
trong cu ni.
Mnh Tri khng lp li cch gii thch cu ni theo ngha ngn t m i chiu vi
thc t nh gi ci khun vng thc ngc do H Ch Minh to ra v tr thnh ng
c thc y hng chc triu ngi Vit Nam thuc nhiu th h tip ni nhau cng hin
xng mu. Mnh Tri i din vi pht gic l sut na th k qua mi n lc u tranh
cch mng Vit Nam di nh sng ch o ca lnh t H Ch Minh v ch ngha Cng Sn
mi th hin tuyt vi ring phn m u ca ci khun vng thc ngc vn cn ang c
nng niu l Khng C G! Nhng, theo Mnh Tri, thc ra, khng phi khng c g.
C! Thay v hnh phc, c tt c nhng tai ha.... (4)
Mt trong nhng tai ha m tc gi nhc n l s ha thn con ngi thnh dng c
Cho d c ch hng ti ba n my i na, ri vo gung my ton tr ca ng con ngi
tr thnh dng c. Xem mt Ch Lan Vin, mt Hoi Thanh trn bnh din vn hc. ng H
Ch Minh trn bnh din chnh tr cng th thi. (5)
Khi ha thn thnh dng c th khng th gi tnh ngi, khng th mang tm t
con ngi nn mi s vic theo ui u phi o ngc ngha. V th, ci khu hiu c
Lp T Do Hnh Phc da theo Tam Dn ch ngha (Dn Tc Dn Quyn Dn Sinh)
ca Tn Dt Tin cng phi o ngc mang hnh nh m mt thi s gi ln: Nhng
danh t cao p y khng ch l nhng khu hiu trng rng, nhng tm bnh v ng dng
la bp dn. Nh kiu ni ca mt thi s, chng b ng bin thnh nhng bc nha
cha y mu ti. (6)
Cho nn Mnh Tri thy khng nn bn bc hay quan tm v mi thi , ngn ng
ca nhng k vng vo vng chi phi ca ch ngha Mc Xt, d l nhng nh tr
thc khoa bng. Tc gi trch li pht biu ca bc s y khoa Nguyn Khc Vin (7), ngi
tng c i c v cho Cng Sn vi nhng li tuyn b: Vi H Ch Minh, vi Lnin, nh
sng trn ngp v Cuc xy dng x hi ch ngha ti min Bc Vit Nam em li
ngha lch s trn vn cho cuc u tranh dn tc v dn ch.
Qu thc khng cn g bn v nhng bc nha cha mu ti ny nn ch c th ni
nh chnh Mnh Tri kt lun ... Coi ng H Ch Minh trc ht l mt ngi yu
nc, cng biu l mt s phn on ngu si nh th. (8)
Mnh Tri a ra mt lot iu l ca Quc T Cng Sn cho thy khng th tn ti
lng yu nc ni nhng ngi xin gia nhp Quc T Cng Sn v c t chc ny chp
nhn: Gia nhp Quc T Cng Sn, d mun d khng, d bit hay khng bit, l t b c
lp quc gia, v theo iu l ca Tam Quc T, mi ng cng sn ch l chi nhnh ca
mt ng ton cu duy nht, Quc T Cng Sn, m nhng quyt nh c gi tr tuyt i,
khng th bn ci (iu 16). C th mi ng cng sn trn th gii u t t di quyn
kim sot ca ng cng sn Nga, phi trit ng h nhng cng ha x vit, tc Lin X
sau ny (iu 14), nu ng c t chc theo nhng nguyn tc dn ch tp trung vi mt
k lut st (iu 12), s tp trung khng hn ch vo ni b mt ng. Tp trung ch yu l
tp trung chung quanh ng cng sn Nga X...
Tc gi cn trng dn tip cc iu 2, 3, 9 cho thy phng tin thc hin cch mng
v sn l bo lc, di tr v vic theo di kim sot t tng thnh vin thanh lc hng
ng l vic lm thng xuyn: Phi khai tr thng k nhng phn t tiu t sn (iu 13)
Di sn Mcxt ti Vit Nam khng nhm din t con ngi H Ch Minh, nhng
nhng nt phc ha v du n Mc-xt trn i sng Vit Nam li c th coi l nhng nt ha
sc so v con ngi ca huyn thoi ny.
CH THCH
CHNG 41
___________________________________
(01) NXb T Do, Nam California 2002
(02) D nhin sau gio s thc s Trn c Tho l ngi, tuy khng c bng tin s trit, nhng l trit gia ni
ting ngay ti Php trong nhng nm 40. V Trn c Tho xin xem Phn Tnh Phn Khng, Thc hay H?
ca Minh V, chng 12, tr. 245- 258.
(03)-(04)-(05) SD tr. 246, 249, 250
(06) SD tr. 25 * V Nguyn Khc Vin xin xem PTPKTH?
(07)-(08) SD tr. 253-255, 258


PHN III: MT S VN v trch nhim ca H CH MINH

* Chng 43*
Bi cnh chin tranh thc h
ca tnh hnh Vit Nam

Qua kin v nhn nh ca gn 70 tc gi, H Ch Minh lun lun hin ra di hai
khun vc hon ton tri ngc v tr thnh trung tm ca hng lot nghi vn.
H Ch Minh l ngi yu nc mang hnh phc v cho nhn dn hay ch l k a
ch ngha Cng Sn vo Vit Nam dng nn mt ch chuyn chnh bin ton dn thnh
n l sng di trm ngn mi p bc e da?
H Ch Minh l i anh hng cu quc c cng gii phng dn tc khi ch thc dn
bo v nn c lp quc gia hay ch l k gy cnh ni xng sng mu ko di sut mt na
th k, tn st hng chc triu nn nhn?
H Ch Minh l v cha gi dn tc chp nhn hy sinh trn i phng s ng bo
hay ch l k m hoc cng bc ng bo ng vai nhng cng c phng s cho tham vng
b ch th gii ca Lin X?
H Ch Minh l con ngi gin d, ngay thng c cuc sng thanh khit cao c thnh
thin nh mt thin thn hay ch l k xo tr, lng gt vi trm ngn th on che giu
chn tng y nhng vt nh?
H Ch Minh l con ngi n nhu, hiu ha b n em hiu chin khng ch trong ch
trng nh chim min Nam bng v lc hay l mt lnh t gian hng b ngoi ng vai
ng Thin iu khin th h lm c? .
l mt vi nghi vn tiu biu.
gii p tha ng nhng nghi vn ny, khng th da vo s lng li khen ting
ch, cng khng th gii hn theo mt s s kin no thuc phm vi i sng c nhn.
H Ch Minh c th rt c nhn tm do lun biu hin phong thi chn thnh n
gin, t nhin thn mt.
H Ch Minh c th tng m p nhng c mong ph hp vi c mong ca ht thy
mi ngi.
H Ch Minh c th ch c mt thi xu duy nht nh chnh ng tng t nh gi l
nghin thuc l.
H Ch Minh c th b th ght nhiu hn yu thng hoc ngc li, c ton dn
knh mn vv
Bn thn nhng s kin trn rt quan trng hiu v bt k con ngi no nhng
khng ng gp c bao nhiu trong vic nh gi con ngi H Ch Minh.
D mun d khng, H Ch Minh l mt nhn vt lch s v l nhn vt lch s ghi
li du n m trong mt giai on y sng gi ca Vit Nam. Cho nn, nhng nghi vn
v con ngi H Ch Minh ch c th gii p bng chnh thc t lch s Vit Nam gn b
vi mi hnh vi ca ng.
Thc t lch s Vit Nam t u th k 20 li khng th tch ri khi nh hng ca
nhiu bin c th gii, trong c cuc Cch Mng Tn Hi xa b ch phong kin ti
Trung Hoa v c bit l cuc Cch Mng V Sn Nga.
C hai cuc cch mng trn u trc tip nh hng vo tnh hnh Vit Nam vi nhng
du n r rt.
Cuc Cch Mng Tn Hi thc y nhng n lc u tranh nhm mc tiu tin ti Dn
Tc c Lp, Dn Quyn T Do, Dn Sinh Hnh Phc trong , k ch cn lt c xc
nh c th l th lc ngoi bang thng tr.
Cuc Cch Mng V Sn chn ch ngha Marx lm l tng thc y mt cuc u
tranh khng hng v quyn li dn tc m nhm phng s quyn li giai cp v sn trn
ton th gii nn bao trm nhiu mt phc tp hn, trong quan nim bn v th thay i
ty theo thc t ca tng giai on dn ti khng t ng nhn v mi bin c.
trnh tnh trng ny, cn nhn li ch thuyt Cng Sn cng cc phng thc u
tranh m Cng Sn p dng, nht l v trn thc t, H Ch Minh v ng Cng Sn ginh
c vai tr ch ng trn chnh trng Vit Nam t thng 8-1945.
Ngy nay, ch thuyt Cng Sn li thi, nhng khng th ph nhn tc ng ca n
trong tnh hnh Vit Nam k t thi im trn. Cho nn, d mun d khng vn cn ghi li
mt s nt ch yu trong my tiu im tr thnh nn tng ca mi bin c tng xy ra ti
Vit Nam (1) :
Ch thuyt Cng Sn v mc tiu cui cng.
Chin lc v sch lc u tranh.
Vai tr lnh o ca Tam Quc T.
V kh chnh trong tin hnh u tranh.

I. Ch thuyt v mc tiu cui cng.
Ch thuyt Cng Sn minh th mc tiu cui cng l phng s giai cp v sn nn ch
trng phi pht ng u tranh giai cp. u tranh giai cp pht xut t nh lut mu thun
trong duy vt bin chng v t quan nim duy vt lch s cho rng n lc giai cp b bc
lt l v sn vng ln u tranh lt giai cp bc lt l t bn thit lp chuyn chnh v
sn.
* Duy vt bin chng gm 4 nh lut chnh: vn vt tng quan, vn vt bin chuyn,
lng bin cht bin v mu thun ni ti.
Vn vt tng quan: Theo duy vt bin c hng, thin nhin l mt ton b trong
cc s vt v hin tng lin h hu c vi nhau, l thuc vo nhau, quyt nh ln nhau.
Khng c hin tng no trong thin nhin c th hiu c, nu tch ri khi nhng hin
tng khc xung quanh.
Vn vt bin chuyn: Thin nhin lun lun chuyn bin, lun lun i mi v pht
trin theo hng mt ci g ang hnh thnh, ln dn ln trong khi mt ci g ang tan
r, t hy. Engels vit trong Bin Chng ca thin nhin: Tt c thin nhin, t c i nh
nht ti ci ln nht, t ht ct ti mt tri, t mt sinh vt nguyn sinh (gm ch mt n
bo sng) ti con ngi, lun lun trong trng thi ang pht sinh v ang tiu dit, trong
mt dng chy i thay lin tc, trong mt trng thi chuyn ng v i thay khng
ngng.
Lng bin cht bin: Engels dng khoa hc t nhin vi nhng v d n s nh
nc un si bin thnh hi nc v s tin ha nhy vt t loi ny sang loi khc, nh t
vn ln ngi (thuyt tin ha ca Darwin) vv chng minh nu lng (quantity) tng,
tng mi s n lc bin thnh cht ( quality). S bin i ny l mt t bin, khng phi
ngu nhin m theo quy lut thin nhin, do tch ly kt qu nhiu i thay t t khng cm
thy c cht cha li m thnh.
Mu thun ni ti: l nh lut quan trng nht. Lnin ni: Bin chng, c ngha l
s nghin cu mu thun trong chnh bn cht tinh ty ca s vt. Ngi ta thng ni
nhn s vt bng con mt bin chng tc l nhn ci g cng thy hai kha cnh tng phn
ca n, mt tch cc v mt tiu cc.
Stalin vit: Bin chng php cho rng tin trnh pht trin t ci thp hn ti ci cao
hn xy ra khng phi nh mt din bin hi ha ca cc hin tng m nh s bc l ca
nhng mu thun nm sn trong cc s vt v hin tng, nh l s u tranh gia
nhng xu hng i nghch ang hot ng trn nn tng ca nhng mu thun .
Ch ngha Marx cho rng trong s vt v hin tng lun lun sn c mu thun nh
th nn u tranh l lut t nhin khng th trnh v t pht xut cuc u tranh giai cp.
* Duy vt lch s chia lch s nhn loi lm 5 thi k: cng sn nguyn thy, n l,
phong kin, t bn v cui cng l cng sn (chuyn chnh v sn).
Ch cng sn nguyn thy pht trin mang sn trong mnh ci mm mu thun v
mt ch khc tt p hn t ci mm m pht sinh l ch n l.
Stalin vit: Ngy nay trong nhng iu kin x hi hin ti, nhn li ta thy ch n
l l phi l, nhng trong hon cnh lch s lc y, n l hin tng t nhin ca thin nhin
c th hiu c, v n tng trng cho mt bc tin hn so vi ch cng sn nguyn
thy.
Stalin tip tc ni v cc ch k tip cng tng t nh vy vi ch din t nh
lut mu thun v nh lut bin chuyn lun theo tin v pha trc ca php bin chng
duy vt. p dng cc nh lut ny vo vic tm hiu mi bin chuyn ca x hi loi ngi
s nhn thc chnh xc hn v cc hin tng lch s. iu quan trng l trong mi bin
chuyn bao gi cng c tnh trng nhy vt t lng ln cht. Do cn phi lm cch
mng, ch khng chp nhn ci lng (ci cch t t). Stalin vit: Do , s qu (s
chuyn tip) t t bn ch ngha n x hi ch ngha v gii phng giai cp cng nhn khi
ch t bn ch ngha khng th thc hin bng nhng thay i t t chm chm, bng
nhng ci cch, m ch c th thc hin bng mt thay i v cht ca ch t bn, ngha
l bng cch mng. V vy, khi lc ng trong chnh sch, cn phi lm cch mng,
ch khng phi ci cch.
Trong Tuyn Ngn Cng Sn, Marx vit: Bo lc l b ca cch mng v sau ny
Mao Trch ng phng theo: Quyn lc pht xut t hng sng. Engels cng ni: Khng
c v kh ph phn no thay th c s ph phn bng v kh.
l dng t duy xuyn sut t mu thun ni ti ti u tranh giai cp, u tranh
cch mng theo lut lng bin cht bin nhy vt v cch mng bo lc.
Stalin gii thch r hn v tnh cht v nhu cu ca u tranh giai cp: Nu s pht
trin xut pht bng cch bc l nhng mu thun ni ti, bng cch va chm, xung t gia
nhng lc i khng trn cn bn ca nhng mu thun , v nh th, lt thng nhng
mu thun, th r cuc u tranh giai cp ca giai cp v sn l mt hin tng hon
ton t nhin v khng th trnh.
Tm li, theo cc nh duy vt, u tranh giai cp bng cch mng bo lc l l tt yu.
u tranh giai cp l cuc chin gia hai giai cp t bn v v sn nn bt buc l cuc chin
mang tnh ton cu v giai cp h in din mi quc gia. u tranh giai cp cng l cuc
chin trng k v ch chm dt khi ch T Bn hon ton b th tiu hnh thnh ch
Cng Sn trn ton th gii. (2) l cuc chin thc h, bt ngun t bn cht h
Mc Xt.

2- Chin lc v sch lc u tranh.
Xc nh u tranh giai cp l tt yu, nhng Marx cho rng cch mng v sn ch c
th bng n nhng nc t bn cng nghip cc thnh, trong giai cp v sn chim i
a s. Ti nhng nc ny, giai cp v sn tr thnh lc lng p o s nh bi v tiu dit
giai cp t sn nm quyn c tn gi l chuyn chnh v sn . (3) Giai cp v sn
proletariat, theo Mc, l gii cng nhn khng c ti sn, nht l khng c phng tin sn
xut v chuyn chnh v sn l nn thng tr c tn ca giai cp .
Nhng Lnin li mun thc hin cch mng v sn ti Nga l mt nc cha t ti
mc pht trin cao v cng nghip.
Nh th, nu ch da vo ring giai cp cng nhn tin hnh cch mng chc chn s
tht bi. Nhn vo thc t x hi Nga u th k 20, Lnin gii thch ch proletariat theo
ngha rng hn gm c gii qun nhn phn ng l nng dn cho nn trc thng 4-1917,
Lnin tng ch trng lin minh cng nng chng t sn.
Sau , trong nhng vn kin a ra vo cc thng 4, 7, 8 -1917 c Stalin trng dn
trong Stalin tuyn tp, Lnin thu hp t nng dn thnh bn c nng.
Tuy nhin, theo trch dn ca Stalin, nh ngha v chuyn chnh v sn ca Lnin
vn khng ri xa nh ngha ca Marx: Nu chng ta dch t Latinh c tnh khoa hc trit
l s hc dictature du proletariatsang ngn ng n gin th n ch c ngha nh sau:
Ch c mt giai cp nht nh, l giai cp ca cng nhn thnh th, v cng nhn cng
nghip ni chung, c kh nng lnh o nhn dn lao ng v nhng ngi b p bc bc
lt trong cuc u tranh nhm gii phng h khi ch thng tr ca t bn, trong tin trnh
lt ny, trong cuc u tranh duy tr v cng c chin thng, trong cng cuc to lp
mt h thng x hi mi, h thng x hi x hi ch ngha, trong cuc u tranh ton b
nhm xa b hon ton cc giai cp. (4)
Trn thc t, Lnin tng a ra mt nh ngha v chuyn chnh v sn hi khc:
Chuyn chnh v sn l mt hnh thc lin minh c bit gia giai cp v sn ( proletariat )
l i tin phong ca nhn dn lao ng v nhiu giai tng nhn dn lao ng khc khng
phi v sn ( nh tiu t sn, cc tiu ch, nng dn v tr thc, vn vn...), hoc a s
nhng tng lp ny. l mt s lin minh chng t bn, mt lin minh nhm nh hon
ton t bn, nhm dp b hon ton s chng i ca gii t sn v bt c c gng no ca
giai cp ny nhm t khi phc, mt lin minh nhm thit lp v cng c ch ngha x hi.
(5)
nh ngha c gia gim ny c th hiu l do yu cu ca chin lc v sch lc
u tranh nhm thch ng vi hon cnh thc t ca tng giai on. Tuy nhin, ngay trong
gia gim c s xc nh r vai tr lnh o khng h thay i.
Thc t i hi phi lin minh vi nhng phn t hay giai cp khc, v giai cp v sn
khng th t mnh lm ni cuc cch mng, c bit ti mt nc nng nghip nh nc
Nga, nhng giai cp v sn ( proletariat) vn l i tin phong tc v th nm quyn lnh
o cc lc lng ng minh. Mi phn t khng chu t mnh di s lnh o phi gt
b, thm ch th tiu v khi ton thng, khng cn s h tr ca cc thnh phn khc th
cc thnh phn ny cng nm trong th b loi tr khng do d.
Vai tr nng dn trong x hi Nga lc y rt quan trng nn ti i hi k 2 Tam
Quc T, Lnin cho thnh lp t chc Quc T Nng Dn (Krestintern).
Nhng khai thc thnh phn nng dn vn cha to sc mnh cho phong tro cch
mng v sn nn Lnin li a ra cng v ch ngha dn tc v ch ngha thc dn
nhm thu phc nhng dn tc b p bc ti cc quc gia b tr bin thnh lc lng ng
minh ca phong tro.
Stalin vit v quyt nh ny ca Lnin nh sau: Lnin lun lun nhc i nhc li,
khng c s lin minh vi qun chng ca cc dn tc khc, th v sn Nga khng chin
thng. Trong nhng bi ng vit v vn dn tc v trong cc i hi Quc T Cng Sn,
Lnin ni i ni li rn g thng li ca cch mng th gii s khng th c, nu khng c
lin minh cch mng gia v sn ca cc nc tin tin vi cc dn tc b p bc ca cc
thuc a b n dch. (6)
Nh vy, t cn bn, vn lin minh khng h t trn nn tng tinh thn on kt
gia cc thnh phn khc nhau m ch l hnh vi cn thit ginh chin thng cho phong
tro cch mng v sn trong mt giai on no . Ni mt cch khc, lin minh ch l vn
sch lc trong , giai cp v sn lun nm quyn lnh o v u tranh v mc ch tin
ti chuyn chnh v sn ch khng v li ch ca cc dn tc b tr cng nh li ch ca cc
thnh phn giai cp khc.
Lnin lin minh vi nng dn Nga ch v mc ch ginh quyn lnh o cho ng
Bolchevick nn sau khi thnh cng lp tc cho dng nhng nng trng tp th v thng
tay tiu dit cc thnh phn a ch, ph nng.
y cng l thc t din ra ti Vit Nam qua trng hp cc Mt Trn Vit Minh, Mt
Trn Lin Vit, Mt Trn T Quc H Ch Minh ku gi tinh thn on kt ca cc tng
lp yu nc pht trin lc lng u tranh v khi nm c quyn hnh th lp tc ban
b chnh sch ci cch rung t tiu dit a ch, ph nng v tt c nhng ai dm chng
li ng li lnh o ca ng, ng thi cho t chc cc cp hp tc x theo mu mc
Lin X.
H Ch Minh thc hin ng sch lc ca Lnin v lin minh v ch ngha dn tc
theo hng tin ti thit lp nn chuyn chnh v sn gom trn quyn hnh trong tay ng.
Thc ra ti Vit Nam cng nh ti Lin X v cc quc gia Cng Sn khc, ng ch
l mt danh ngha c vn dng bi mt thiu s lnh o. Do , pha sau nhng tm bnh
phong ng tin phong, ng ca giai cp cng nhnch l mt nhm c nhn thi hnh
nhng chnh sch cai tr bt chp quyn li ca nhn dn, k c quyn li ca chnh giai cp
c cao trong mc tiu phng s.
D vy, phong tro cch mng v sn lun gn b vi quan nim u tranh giai cp
pht xut t duy vt bin chng v duy vt lch s ca Marx, ng thi lun trung thnh vi
quan im chin lc sch lc u tranh ca Lnin v Stalin (7) trin khai theo chiu
hng mu thun ni ti thng trc trong vn vt l ngun ci u tranh bt tn nn mu
thun x hi gia giai cp T Bn bc lt v giai cp V Sn b bc lt l ngun ci u
tranh trng k cho n khi giai cp t bn b tiu dit.
Pht xut t nh ny, mi khi nim v chin tranh hay ha bnh, v phng lc
vn ng, v i tng bn hay th vvca cng sn hon ton khc bit so vi nhng khi
nim thng thng.
Trc ht, u tranh giai cp c hnh dung nh mt cuc chin ton din, thng
trc v trng k nn khng nht thit phi xc nh bng nhng cnh sng n bom ri hay
m chm cht chc.
Chin tranh l k tc ca chnh tr bng nhng phng tin khc v Ha bnh l k
tc ca chin tranh bng nhng phng tin khc.
nh ngha y ca Von Clausewitz, thy ca Frederick Engels, trong khi nim ton b
chin c Cng sn p dng trit trong vic theo ui mc tiu cui cng v ti cao
ca u tranh giai cp l tiu dit hon ton giai cp t sn. l chin lc tng qut soi
sng v gi vng tnh cht nht qun cho mi chin lc giai on cng cc sch lc cn
thit chiu theo hon cnh thc t khc bit trong tng thi k.
Trong tc phm Nhng nguyn l ca ch ngha Lnin, Stalin phn bit chin lc
tng qut l chin lc chung cho ton b cuc u tranh giai cp cn chin lc giai on l
nhng chin lc c th hn cho cc giai on tng i di v ln. Trong chin lc c th
li gm nhiu sch lc giai on, ty thuc nhng iu kin thc t ca tng thi k tng
i ngn hn. Chin lc giai on hay sch lc u tranh giai cp lun c hnh dung
nh mt cuc chin nn lun i hi s xc nh mc tiu, s mng, a hnh a vt, k
hoch b tr lc lng... v nht l 3 yu t ta, th, bn.
Trong chin lc tng qut, mc tiu cui cng v s mng bt di bt dch ca cuc
chin l tiu dit t bn nn khi nim v ta, th vbn hon ton sng t. Ta l giai cp
v sn, th l giai cp t sn v tt c nhng ai ng h n, cn bn l nhng ai thuc cc
giai cp khc chu ng chung v ng h giai cp v sn.
Nhng trong cc chin lc giai on v sch lc vn hn, khi nim ny tr nn bt
nh v v cng phc tp. Ty theo tnh hnh th gii v tnh hnh a phng, ty theo cao
tro hay thoi tro cch mng, khi nim v bn v th s thay i, k th chnh c th tr
thnh k th ph, thm ch c khi tm tr thnh bn.
Trn thc t, i vi Lin X, c lc c l k th chnh khi Lin X cn lin minh vi
Anh Php, c lc c li tr thnh bn khi do tnh hnh bin chuyn Lin X cn lin minh
vi c chng Anh Php.
Qua sch lc vn ng cch mng Nga thng 10-1917, theo trng dn ca Stalin trong
Th gi ng ch S. Pokrovsky, ban u ng Bolshevik nu khu hiu chuyn chnh ca
giai cp v sn v giai cp nng dn the peasantry, nhng sau li i thnh chuyn
chnh ca giai cp v sn v giai cp bn c nng the poorest strata of peasantry. Nh
vy, ch ring trong giai on thi, mt b phn nng dn b gt ra ngoi ci ta tc
va l bn tr thnh th..

3. Vai tr lnh o ca Tam Quc T.
Do tnh ton cu ca u tranh giai cp, nm 1864 Marx v Engels lp nn mt t chc
chung cho mi quc gia, khi s t cc nc cng nghip chu u, vi tn gi l Lin Minh
Cng Nhn Quc T tc Nht Quc T. Danh t Quc T bt ngun t .
Nm 1889, su nm sau khi Marx mt, t chc Nh Quc T tc Lin Minh Quc
T Cc ng X Hi ra i vi ng li x hi ch ngha n ha, p dng nhng phng
php u tranh hp php.
Lnin ch Nh Quc T i lc hng cch mng bo lc do Marx ch trng nn
sau khi thnh cng trong vic cp chnh quyn Nga nm 1917 thnh lp Tam Quc
T vo thng 3-1919, thng gi l Quc T Cng Sn Komintern hay Comintern,
Communist International.
T , cng vi chnh quyn Lin Bang X Vit, Tam Quc T t tr s
Moscow tr thnh tng hnh dinh ca phong tro cng sn th gii.
Da vo nhng thnh qu t c Nga, Lnin y mnh vic lnh o, iu hnh t
chc ny theo ng li ring tuy vn khng nh theo ng ch ngha Marx v lun trng
dn lun im ca Marx v cch mng bo lc v chuyn chnh v sn.
Trong tc phm Nh Nc v Cch Mng, Lnin vit: Thuyt u tranh ca Mc v
nh nc v cch mng x hi ch ngha ng nhin a n tha nhn s thng tr ca
giai cp v sn v s chuyn chnh v sn....Ch nhng ai tha nhn chuyn chnh v sn v
sau khi tha nhn u tranh giai cp mi thc s l ngi Mc -xt. (8) Cng t y,
ch ngha cng sn c gi bng ci tn Mc xt Lnint.
Nht Quc T v Nh Quc T gn nh ch c nh hng hn ch trong phm vi
u Chu v khng dnh c quyn lc bt k quc gia no trn th gii nn ch cn l
nhng du tch m nht trong qu trnh vn ng pht trin ca ch ngha Cng Sn.
Tam Quc T c chnh quyn Lin X ym tr ti a v mi phng din v
cho i gia lc Cch Mng V Sn Nga ang c bit cun ht s lu tm ca nhng
ngi u tranh khp ni nn mau chng pht trin nh hng ti nhiu quc gia, nht l
cc quc gia b tr ti ng Nam .
Nm 1935, khi t chc i hi k 7 ti Mc T Khoa, Tam Quc T quy t 76
(9) ng cng sn trn 5 lc a, trong c nhng ng cha nm c chnh quyn cng c
c triu ng vin nh Nam Dng chu v u chu.
Theo ni quy Tam Quc T, ng cng sn ca bt k quc gia no u ch l mt
chi b ca Tam Quc T, phi trit tun th mi iu l ca t chc ny (10) trong ,
iu 14 i cc ng thnh vin phi t di s kim sot ca ng Cng Sn Nga, phi
trit ng h cc cng ha X Vit m sau nm 1922 tr thnh Lin Bang Cng Ha X
Hi X Vit, v iu 16 quy nh mi ng cng sn ch l chi nhnh ca mt ng ton cu
duy nht l Quc T Cng Sn hay QT3.
Trn thc t, Tam Quc T hay Quc T Cng Sn do Lnin thnh lp v hot ng
vi phng tin ca Lin X nn ngay t ban u mc nhin ng ha vi Lin X. Lin
X khng nhng c coi l thnh tr Cch Mng V Sn m cn gi vai tr u no quyt
nh mi phng hng tin lui cho tt c cc ng Cng Sn trn th gii. V th, nh
hng v quyn lc ca Tam Quc T i vi tt c cc ng Cng Sn trn th gii
chnh l nh hng v quyn lc ca gii lnh o Lin X, c th l Lnin v ngi k v,
Stalin, tng c mnh danh l nh c ti o phn bit vi nh c ti o en
Mussolini v nh c ti o nu Hitler.
Ni mt cch khc, trong khi ht thy cc ng cng sn trn th gii phi tun th mi
iu l ca Tam Quc T, phi chp hnh mi ch th ca Tam Quc T th ngi
ra cc iu l v ban b mi ch th chnh l Lnin v sau l Staline. Trong t nh hung
ny, mi iu l v ch th ng nhin phi t quyn li ca Lin X ln hng u v phi
phn nh trung thc mi quan im ca Lnin v Staline.
C th l bn Lun cng v ch ngha dn tc v cc vn thuc a ca Lnin
tr thnh nn tng nh hng cho mi hot ng ca Tam Quc T t khi xut hin v
k t i hi k 7 nm 1935, Tam Quc T coi tt c nhng ngi tn thnh ng li
ca Trotski l k ch phi tn dit, ch v Trotski chng li Stalin.
C th hn na l vic Stalin n phng quyt nh gii tn t chc ny vo thng 6-
1943 khi Lin X cn c ng Minh vin tr chng li sc tn cng ca c. Trc
thi nghi ngi ca M v him ha Cng Sn, vic gii tn Tam Quc T c t
ra v quyt nh tc khc bi Stalin, d ban lnh o ca t chc gm nhiu thnh vin mang
cc quc tch khc trn khp th gii.
Thc ra, vic gii tn ch l mt th on thay hnh i dng nhng iu quan trng l
cc thnh vin khc ch c t h tham gia bng cch tun th quyt nh ca Stalin nhm bo
v trc ht quyn li ca ring Lin X.
Vi Lin X, Tam Quc T n thun l mt t chc cng c trc thuc quyn iu
ng ca Stalin, nhng vi tt c cc ng Cng Sn hoc cc quc gia Cng Sn khc,
Tam Quc T lun lun l mt c quan ch o ti cao, ngoi tr Nam T tch khi t chc
ny t nm 1948.
Cho nn, ngoi tr Nam T, mi ng Cng Sn hoc cc quc gia Cng Sn trn th
gii u phi trung thnh vi bn ni quy ca Tam Quc T, t t mnh di quyn
kim sot ca ng Cng Sn Nga v trung thnh vi t cch mt chi nhnh ca Tam
Quc T.
ng Cng Sn Vit Nam khng th vt khi tnh trng ny nn mi c li dn gii
ca H Ch Minh v cch mng Vit Nam c Trn Vn Giu ghi li nh sau: "Cch mng
ny l mt phn ca cch mng th gii. M cch mng th gii l g th khng phi l
hiu r, nht tr. Chnh thc c Nguyn i Quc trnh ging th l cch mng v
sn, cch mng x hi ch ngha, nh t bn ch ngha; ch t bn quc l ch
sinh ra ch thc dn. Chng ta lm cch mng nh quc thc dn tc l nh t bn
ch ngha. Cuc cch mng c qui m th gii m cch mng gii phng dn tc Vit
Nam l mt b phn. Cch mng Vit Nam c s ng h ca cch mng th gii, v cch
mng Vit Nam gp phn vo cuc cch mng th gii .
4. V kh chnh trong chin tranh h: Tuyn truyn.
h Mc Xt l mt h thng tng va mang tnh x hi, va mang tnh chnh tr
thi i. Ch trng chin tranh hay u tranh giai cp nm trong ni dung h ny.
Tri li khng c mt h t bn. T bn ch c mt h thng cc bin php kinh t. V
vy cuc chin h ng ra ch l cuc chin do cng sn ch xng v pha t bn ch tin
hnh chin tranh t v khi b tn cng d thng c hiu sai theo cng sn tuyn truyn,
l cuc chin gia h t bn v h cng sn.
Cao nht trong h Mc Xt l Nim Tin giai cp v sn s ton thng v ln nm
quyn chuyn chnh khi t xc quyt y l quy lut tt yu ca lch s. Nim Tin khng g
lay chuyn ny ng nhin phi trn lan khp ni theo tin trnh chuyn ha lch s nh
c th hin bng s trn lan ca nim n l thay cho cng sn nguyn thy, nim t
bn thay cho phong kin vv Nhng thay v ch i s chuyn ha tim tin theo thi gian,
Cng Sn ch trng thc y din trnh chuyn ha bng u tranh cch mng tc tin hnh
u tranh truyn b trn lan nim v nim tin t vo nn chuyn chnh v sn. V u
tranh cch mng l cuc chin h hay u tranh truyn b trn lan nim v nim tin nn
v kh v phng php tin hnh chin tranh khng th s cy ring vo sng n m phi
vn dng nhiu hnh thc hot ng khc theo mt cch th ha nhp tuyt ho t hiu
qu truyn b su rng khp ni nim v nim tin trn. Do mi ni tuyn truyn pht
xut t bn cht chin tranh thc h ca cng sn.
V v kh chnh dng tng i chi tng l tuyn truyn. tng no chinh
phc c i tng s ginh phn thng nn cn tranh ua to nn nhng mnh sc
chinh phc i tng. mnh c th v bn cht n mnh, nhng cng thng ch v c
nhc i nhc li nhiu ln, di nhiu hnh thc khc nhau, d nhin, vi mt s ha nhp c
k thut, ngh thut. l ngh thut tuyn truyn tuyt diu trong ci gi l Orchestration
ca nhng nh tuyn truyn tr danh. (11)
Tuyn Ngn Cng Sn ln u tin xut hin nh mt kit tc tuyn truyn, lm rng
ng th gii mt thi. y l ting pho lnh m u cho hng hng lp lp nhng tng
xng ln tin cng vo thnh quch T Bn ch ngha, l ngun cm hng, l ng lc cho
mi hot ng tuyn truyn t ti khi bc tng B Linh sp .
Cch mng thng 10 Nga, cch mng thng 8 Vit Nam, hay nhng trn in Bin,
trn tng cng kch Tt Mu Thn... u mang du n ca n. C th ni tuyn ngn cng
sn l khi im cho mt chin dch tuyn truyn bt tn c tip ni bng ton b cng
trnh bao gm nhiu mt hot ng ca cc lnh t cng sn sau ny t Lnin, Stalin, n
Mao Trch ng....
Trong hi k Khrutshchev Remembers, lnh t Lin X Khrutshchev khen H Ch
Minh ltng nhit thnh ca ch ngha Cng Sn. (12)
S mng ca tng l truyn b c tin nh ht thy bit qua vic Cha Gisu
chn 12 tng rao ging v n Cu truyn b o Cha ra khp th gii. Truyn b
c tin theo ting Latinh l De Propagande Fide. Hai ch tuyn truyn c ngun gc l ch
Propagande ny.
Tuyn truyn khng cn ti bom n m ch cn nim biu l qua li ni, hay bt c
hnh thc chuyn no khc.
Vn dng v kh tuyn truyn khng i hi iu kin tn km v trang b, khng i
hi hnh thnh nhng mt trn r rng, khng i hi phi c nhng o qun v trang hng
hu c bit l khng cn chm git nhng li thu hoch thnh qu c th vt xa mi
tm mc ca nhng trn nh bng bom n.
Vn dng v kh tuyn truyn ch n gin l chuyn t mnh sang i phng
nh hng ti tng, tm t, tnh cm v quyt nh ca i phng hu trc tip hoc
gin tip buc i phng lm theo mnh nh khi nim v ginh ot mc tiu trong chin
tranh ca Clausewitz.
Vn dng v kh tuyn truyn khng ch tiu hao binh lc i phng m ph v ton
b hot ng ca i phng bng lng on, khuynh o, thao tng, xch ng ngay trong
ni b i phng theo chiu hng dn p ti th t sp .
Vn dng v kh tuyn truyn cn m ra nhng trn nh trng k lin tc bin ha
khn lng ty hon cnh thc t v v cng a dng v c th khai thc mi lnh vc sinh
hot x hi, hc ng, thng tin, ngh thut
Ba yu t ch yu trong vn dng v kh tuyn truyn l l tng hay chnh ngha, biu
tng v thn tng.
V l tng, tuyn truyn nhm truyn b v cng c ni cc i tng mt nim tin
tuyt i vo chnh ngha Cch Mng V Sn hay u tranh giai cp vi mc tiu cui cng
bt di bt dch l tiu dit t bn tin ti v sn chuyn chnh trn ton th gii. Nhng v
cuc chin gm nhiu giai on chin lc nn ty thi im, ty cao tro hay thoi tro, c
nhng lc cn che giu l tng Cch Mng V Sn bng cch trng ra nhng chiu bi
thch ng vi thc t giai on nh on Kt Dn Tc, Bo V T Do, Tranh Th c Lp
vv theo ng sch lc Lnin ng i ti Paris phi qua ng Bc Kinh. C th l trc
nhng m ng qun chng ang khao kht dnh ch quyn c lp hy khoan ni n tiu
dit t bn, khoan ni n chuyn chnh v sn m ch ni chng thc dn, quc, gii
phng dn tc. Gii phng dn tc ri th lc lng v sn ln thm ln trong khi thc dn
quc yu i v lc s nhm ti t bn.
Ni cch khc, tuy l tng l bt di bt dc h, nhng cn linh hot thu ht qun chng
i theo ng to sc mnh tranh th quyn lc cho ng, ri sau s cng c quyn lc
ca ng tin ti chuyn chnh c tn.
Biu tng l hnh nh tng trng cho chnh ngha ng thi cng l mt li nhc nh
va nhn thy l nh ngay mc tiu phi nhm, cng tc phi lm v thi phi c. Biu
tng ca u tranh giai cp l hnh nh ba, lim v mu theo quc k Lin X cng l
ng k ca cc ng cng sn. Tng t nh l tng lun c vin dn, c v vi mi
ng vin, biu tng lun lun xut hin trong mi dp sinh hot ni b.
Nhng cng nh l tng, i vi cc m ng qun chng cha sn sng chp nhn
Cch Mng V Sn hoc trong nhng trng hp hng nhm ca qun chng hon ton
khc bit vi mc tiu ca Cch Mng V Sn, biu tng c th cn phi che lp bng
nhng hnh nh biu tng khc.
Chnh v th ti Vit Nam cho n nm 1975, biu tng ba lim gn nh ch xut
hin trong cc sinh hot ni b ng Cng Sn.
Yu t th ba khng km phn quan trng l thn tng. Trong mi tn gio, thn
tng chim v tr hng u. Cng sn l mt ch ngha c tn, mt th tn gio v thn
nn cng phi c thn tng.
Thn tng s mt ca Cng Sn l Marx vi v th ca ng sng to ch ng vch
hng cho nhn loi. Nhng mi bc i ca mi ngi lun theo ng ng hng
c ch vch li cn c nhng v thn dt dn.
Nhng v thn ny chnh l lnh t ca cc ng Cng Sn nh Lnin, Stalin, Mao
Trch ng, Tit, H Ch Minh. Tuy nhng v thn ny khng th snh ngang vi Marx,
nhng cng l nhng thn tng c tuyt i tn sng.
Trn thc t, nhng thn tng ny cn c nhc nh nhiu hn so vi Marx v tng
quan gn b vi mi hot ng u tranh din ra trc mt. Marx ch tng trng cho ch
ngha Cng Sn nn d c t v th ti cao vn khng th quan trng bng nhng thn
tng c vai tr trc tip quyt nh s thnh bi cho cc phong tro u tranh.
Thn tng khng ch l hnh nh tng trng nhng thnh vin ca phong tro by
t thi knh ngng m cn l li kh thu phc nhn tm i vi cc m ng qun
chng.
Trong thc tin u tranh, sc ht ca l tng nhiu khi khng th snh ngang sc ht
ca ngi lnh o u tranh nn vi vai tr tng trng cho phong tro, cc thn tng loi
ny khng nhng tr thnh bt kh xm phm m cn c t v bng mi mu sc, hnh
nh tuyt vi.
Vi cun sch mng Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch di bt
danh Trn Zn Tin, iu khc gia h H phc ha nhng nt chnh v khi cng to nn
mt bc tng lm li kh sc bn cho mt trn tuyn truyn ca Cng sn Vit Nam.
Theo lut lng bin cht bin v t bin ca duy vt bin chng, hiu qu tuyn
truyn s l tt yu sau qu trnh lp li lin tc nhng li l din t mt iu no , d l
khng c tht nhiu li tr thnh li hay, lp li nhiu ln th khng s thnh c. Quy lut
bin chng duy vt ny cng ph hp vi quy lut tm l thc nghim phn ng iu kin
ca thuyt Pavlov v c p dng trit vo tuyn truyn.
Tuyn truyn c coi l v kh ch yu trong tin hnh u tranh nn cng l vn
c c bit quan tm trong hot ng ca mi ng Cng Sn.
Tam Quc T lp hn mt b phn chuyn trch v tuyn truyn l y Ban Tuyn
Truyn Quc T trong khi t chc chnh quyn ca mi quc gia Cng Sn u c B Tuyn
Truyn v tuyn truyn tr thnh mt b mn nghin cu, hun luyn tip tc nng cao
hiu qu.
Trong tc phm Il est moins cinq, n s Suzanne Labin cho thy mc tp trung n
lc ca khi Cng Sn vo tuyn truyn qua nhiu s vic v nhng con s c th.
Theo Suzanne Labin, trong thp nin 1950, kinh ph hng nm dnh cho tuyn truyn
ca Lin X l 2 t m kim v s nhn vin chuyn trch v tuyn truyn l na triu.
Ti Mexico, mt x 30 triu dn trong ch c khong 10 ngn ngi tham gia ng
Cng Sn v ti Quc Hi ch vn vn c mt dn biu, mt ngh s Cng Sn, nhng Cng
Sn Mexico cho xut bn 7 t nht bo bn cnh mt s tun bo v bo nh k khc.
l cha k n lc xm nhp 2 t nht bo ln Novedales v Excelsior.
V pht thanh, Hoa K ni ting c nhiu i pht thanh nht th gii, nhng theo
Suzane Labin, thi lng thng tin ca Hoa K cui thp nin 1950 khng bng mt phn t
thi lng pht thanh tuyn truyn ca Lin X.
Cc i Lin X cn ng lot thc hin cc chng trnh pht thanh bng ting Php
nhm vo cc x thuc a ca Php Bc Phi lin tc tn cng ch thc dn trong khi
Php khng c mt chng trnh no i ph.
Theo Leland Stowe, nm 1956, Trung Cng bt ming mt t nht bo chng cng
Min in bng cch di cho ng ch bo mt mi li ln: cho ng gia nhp cng ty
thng mi bo b ca h ng Phng. H cng lm nh th vi nhiu ch bo khc v
n cui nm Min in c 5 t bo thn cng. (13)
Douglas Pike cho bit nm 1935, Cng Sn Vit Nam n hnh u n 30 t bo.
V kh tuyn truyn tr thnh v kh chin lc hng u ca u tranh giai cp trc
ht v giai cp v sn khng th c v kh ti tn nh giai cp t bn.
Do , ng u vi k ch c trang b y ch c th s cy vo li ni l
th v kh lun c sn. S dng v kh ny li lun lun v th tn cng tc l nm vng
quyn ch ng, ng thi c th m nhng trn nh ko di v tn bt k ni no, nhm
vo bt k mc tiu no c bo v nghim mt nht ca ch.
Bom n c th ng u vi bom n nhng khng th ngn chn c d lun
trong khi li ni c th to nhng d lun bin thnh p lc buc bom n phi ngng ting
hoc thc y mt tnh trng phn ha dn n tan r trong hng ng ch.
Trong cuc chin Vit Nam trc nm 1975, v kh tuyn truyn c khi Cng Sn
trit vn dng thc y tm trng phn chin ngay trn t nc M, to thnh p lc
d lun khin chnh gii M phi t b cuc chin dn ti ci k tch l chu chu
nghing xe.
Ring trong khun kh cuc hi m Paris, v kh tuyn truyn c vn dng di
nhiu hnh thc khin nhiu thnh phn dn chng, nhiu nhn vt tn tui trn th gii
tin rng Cng Sn Vit Nam l nhng ngi yu nc, yu t do ang u tranh bnh vc
cho nguyn vng chnh ng ca nhn dn Vit Nam.
Kt qu thc t m v kh tuyn truyn mang li l Mt Trn Gii Phng Min Nam,
mt cng c ca chnh quyn Cng Sn H Ni, c ngi ngang vi M trong bn hi
ngh v i din ca t chc cng c ny l Nguyn Vn Hiu c c Gio Hong ch
thn tip kin ti th vin Vatican.
Trong khi , mt cn b nhn vin ngoi giao tm thng ca H Ni l Nguyn Th
Bnh c bo ch th gii coi nh mt yu nhn chnh tr Vit Nam v L c Th t
vinh d nhn lnh gii Nobel Ha Bnh
y l nhng kt qu khng thu hoch t bom n m t li ni vi t cch v kh
tuyn truyn.
Li ni vi t cch v kh tuyn truyn khng ch n thun l ngn ng m l s
truyn t tng c th l truyn t mt dng bng v hn hnh thc t ngn ng, c
ch, hnh vi, th on, trang phc, phong thi
Li ni vi t cch v kh tuyn truyn l hnh vi ct tc ca To Tho, hnh vi nm
con ca Lu B trong truyn Tam Quc (14)v cch chn y phc ca H Ch Minh khi i
gp tng Tiu Vn ti H Ni nm 1945 qua li thut li ca V Nguyn Gip: Bc ch
nh my ng ch cng i. Thy mt ng ch mang dp, Bc bo v nh thay giy. Bc ni:
Khi no gp ngi ta, ti n mc th no c m c ti, nhng cc ch th phi cho t
chnh. (15)
T cui thp k 1920, mc tiu ca ch thuyt Cng Sn, chin lc sch lc u
tranh giai cp, vai tr lnh o ca Tam Quc T v v kh tuyn truyn tr thnh
nhng tc nhn ch yu i vi mi phong tro cch mng Vit Nam.
Nhng tc nhn ny chia lc lng cch mng Vit Nam thnh hai dng i nghch
khi ngun cho mt cuc chin ti nay cn tip tc l ti tranh ci v thc cht.
Vi mt s ngi, cuc chin Vit Nam t 1945 l cuc chin ca nhn dn Vit Nam
do H Ch Minh v ng Cng Sn Vit Nam lnh o chng li cc lc lng ngoi xm,
c th l hai cng quc Php M.
Hng nhn ny xc nh mc tiu r rt ca cuc chin l gii phng dn tc, bo v
ch quyn quc gia nn H Ch Minh v ng Cng Sn Vit Nam c tuyn dng l anh
hng yu nc, cha gi dn tc do c cng nh ui thc dn quc, thng nht t nc.
Nhng cng khng t ngi bc b vi nhiu l do, c bit l s kin nhiu triu
ngi dn Vit Nam chp nhn ng u vi c ci cht thot khi cnh sng ti qu
hng sau khi c gii phng.
Mt chuyn gia v Vit Nam l Duncanson cn qu quyt ng Cng Sn Vit Nam
khng bao gi l mt lc lng u tranh yu nc m ngc li, gn nh l mt lc lng
chng li nhng ngi yu nc u tranh chng thc dn almost anti-anti-colonial.
Tnh phc tp ca cuc chin Vit Nam xut pht t s bc b hoc lng nh khc
bit v du n Cch Mng V Sn Nga dn ti nhng gn kt c gn ghp tri ngc vi
cc din th gii ng thi.
Trn thc t, khng th chi b Cch Mng V Sn Nga t ton th gii vo th
i u do mc tiu thanh ton giai cp t bn thit lp chuyn chnh v sn nn t
khi din cuc chin tranh thc h mang tnh ton cu gia cc quc gia Ty Phng vi
khi Cng Sn do Lin X lnh o.
Bt k cc quc gia Ty Phng c theo ui mt thc h no hay khng, chin tranh
thc h vn hin hu do mc tiu cui cng ca ch thuyt Cng Sn i hi phi tin
hnh mi n lc chin tranh tng ngy tng gi cho ti khi ton b giai cp t bn b tiu
dit.
Chin tranh khng ch tin hnh bng sng n m bng mi phng tin, khng ch
nhm trit h binh lc ch m nhm tiu dit ton b ch, khng ch i u vi ch mt
lnh vc no m tn cng trn khp cc lnh vc sinh hot...
Chin tranh khng cn l do, khng cn tuyn chin, bt chp mi thi k c thin
ch ha bnh ca k ch v nm trong quy lut tt yu ca tin trnh sinh ha vi tnh cht
thng trc v trng k.
Trong cuc chin tranh tt yu ny, ht thy cc phong tro cng sn trn th gii u
phi tun th s ch o ca t chc Tam Quc T, lin kt v h tr ln nhau bng mi
cch ty theo v th tng quan.
Cho nn H Ch Minh mi xc nh cch mng gii phng dn tc Vit Nam l mt
b phn. Cch mng Vit Nam c s ng h ca cch mng th gii v cch mng Vit
Nam gp phn vo cuc cch mng th gii cch mng v sn, cch mng x hi ch
ngha, nh t bn ch ngha.
Do , d mun d khng vn phi t cuc chin Vit Nam vo bi cnh chin tranh
thc h ton cu gia mt bn l Cng Sn v mt bn l T Bn, theo quan nim ca
Cng Sn, k c khi ph nhn s hin din ca mt thc h T Bn.
Trong bi cnh ny, mi cuc chin do Cng Sn chi phi din ra bt k ni no
cng u khng thot khi tnh cc b ca chin tranh thc h vi mc tiu ginh quyn
chuyn chnh cho giai cp V Sn c i din bi ng Cng Sn Nga hoc chnh quyn
Lin X d mang bt k chiu bi no.
Bc b tnh cc b ca cuc chin Vit Nam trong bi cnh chin tranh thc h ton
cu l iu bt kh. V H Ch Minh gia nhp Tam Quc T t thng 12-1920, tr
thnh y vin Hi ng Quc T Nng Dn t thng 10-1923, cng tc ti B Phng ng
Tam Quc T t ngy 14-4-1924 v Cng Sn Vit Nam c chnh thc nhn nhn l
mt chi b ca Tam Quc T t thng 3-1931.
Vn cn li ch l thm nh mc du n ca Cch Mng V Sn Nga trong cuc
chin Vit Nam qua nhng tiu im v ch thuyt Cng Sn, v chin lc sch lc, v
vai tr ch o ca Tam Quc T v v s vn dng v kh tuyn truyn.
Mc du n ny chnh l nhng tiu chun nh gi vng chc v con ngi H Ch
Minh ng thi cng l li gii p cho hng lot nghi vn ang c.

CH THCH
CHNG 43
_____________________________
(01) Trong tc phm Sch Lc Xm Lng ca CS ca Minh V, Saigon, 1963, tc gi dnh 200 trang tm tt
nhng khi nim ny. y ch xin nu mt s im ht sc i cng.
(02) C Marx, Engels ln Lnin, Stalin u khng ni n mt ch no tt hn sau ch cng sn, ging nh
lch s loi ngi n l chm dt. V nu theo ng lut bin chng th ch cng sn khng th khng
cha sn trong mnh ci mm mu thun t hy dit hu pht sinh ci mi tin b hn.
(03) C th l c ti ng tr (ng ca giai cp v sn). Marx dng ting c c dch ra ting Anh l
dictatorship of the proletariat. Bnh thng ch dictator c hiu l c ti. Nhng CSVN v TC mun gn
cho t mt ngha cao c nn i thnh chuyn chnh.
(04) Lnin ton tp, tp IX, tr. 432, ghi theo Stalin.
(05) Lnin ton tp, tp XXIV, bn Nga ng , tr. 311, cc ch ca Stalin
(06) Stalin tuyn tp, bn Anh ng International Publishers, New York 1942, tr. 14.
(07) Theo ngn ng Ty Phng nh ting Nga, Anh, Php th l chin thut tactics. Trung Cng v CS Vit
Nam khng dng t chin thut m thay bng t sch lc c phn chnh xc v y hn vi khi nim
chin tranh giai cp ca Marx l cuc chin ton b, ton din v trng k. T chin thut ch dng ni
v nhng phng php chin tranh thun ty qun s.
(08) Theo Di Sn Mc-xt ti Vit Nam ca Mnh Tri, Cali, 2002, tr. 88.
(09) Ti i hi cc ng cng sn v cng nhn th gii nm 1960, khi khng cn Tam Quc T na, c s
hin din ca 81 trn tng s 87 ng.
(10) Do iu l ny nn trong bin bn hi ngh th 11 ca ban chp hnh Tam Quc T, cui thng 3 nm
1931, ghi r Hi ngh nht tr thng qua ngh quyt cng nhn ng Cng Sn ng Dng l mt chi b c
lp ca Quc T Cng Sn.
V chi tit, xin c Bc H Trn t Nc Lnin ca Hng H.
(11) Xin xem 2 chng 67, Tm S Nc Non ca Minh V, Ting Qu Hng, Virginia 2002.
(12) Xem chng 42 phn II.
(13) V chi tit khc, xin c Sch Lc Xm Lng ca CS ca Minh V xb ti SiGn 1963, 1970, hin c lu tr
trong th vin Quc Hi M v cc trng i hc Seattle, WA, Cornell, NY, Wisconsin... t tr. 92- 98.
(14) Trong Tam Quc Ch, To Tho h ln h x chm bt k binh s no trn ng hnh qun m c hnh vi
nhiu hi dn chng. Sau khi qun lnh c ban ra, chnh To Tho li v tnh phng nga lm h hi mt
khu rung la. To Tho gi hnh quan ti lun ti mnh. Hnh quan khng dm lun ti ch soi nn To
Tho dng gm ct t mi tc coi nh chnh mnh chu hnh pht chm u.
Phn Lu B thua chy trong trn ng Dng, con trai l A u c Triu T Long cu thot. Khi T
Long bng A u a cho Lu B, Lu B lp tc qung con xung t v la ln: Ch v mi m ta sut mt
mt vin i tng
(15) Nhng nm thng khng th no qun ca V Nguyn Gip, Nxb Qun i Nhn Dn, H Ni 2001, tr. 87


* Chng 44*
H CH MINH
v s du nhp ch ngha Cng Sn vo Vit Nam

Trong thng 10 v 11 nm 2002 xut hin hai tc phm ca hai nh khoa bng cng
cp ti ch ngha Cng Sn ti Vit Nam. l cun Cng Sn trn t Vit ca gio s
tin s lut khoa Nguyn Vn Canh v cun Di sn Mc-xt ti Vit Nam ca gio s tin s
trit hc Mnh Tri.
Ni dung c hai tc phm ch trng ti nhng tc hi m ch ngha Cng Sn gy ra
cho x hi Vit Nam nhng cng khi gi ngi c lin tng ti nhng ngi tin phong
du nhp ch ngha ny.
Cho ti nay, khi nhc v ch ngha Cng Sn ti Vit Nam, hu ht u ngh ngay ti
H Ch Minh, nhng H Ch Minh l ngi n sau so vi rt nhiu ngi trong hng ng
tin phong truyn b t tng Cng Sn ti Vit Nam.
Trn thc t, t nhng nm u thp k 1920, ch ngha Cng Sn vo Vit Nam
gn nh t do qua sch bo bng ting Php, ting Hoa ging nh cc trit thuyt hay hc
thuyt x hi khc.
Truyn thng t do t tng Php gp phn to nn thc t ny, mc d chnh
quyn thc dn thuc a khng tn thnh. Qua ngun sch bo, mt s tr thc Vit Nam
thng hiu ngoi ng tip xc vi lung t tng mi ny t ra ngng m tn thnh
tng t nhiu nh tr thc ni ting ng thi trn th gii.
Ch ngha Cng Sn xm nhp lc l ch ngha Marx thun ty nng v t tng
trit hc, ci cch x hi qua sch bo ting Php hoc qua nhng tc phm c tnh nghin
cu nh M Khc T ch ngha, Lit Ninh ch ngha ca cc hc gi Trung Hoa Lng
Khi Siu, Khang Hu Vi ...
Xu hng vn ng chuyn ha theo ch ngha Cng Sn lc l xu hng n ha v
hp php ca phong tro Nh Quc T. V vy, nhng ngi tin phong tn thnh v
truyn b ch ngha Cng Sn ti Vit Nam tp trung n lc vo cc hnh thc u tranh t
tng trong phm vi vn ha x hi vi cc hot ng nh vit bo, din thuyt, hi tho
Nhng nhn vt u tranh ni ting trong thi im ny nh Nguyn An Ninh, Phan
Vn Trng ... u t ra tin tng hiu nng xy dng x hi ca ch ngha Cng Sn.
Nhng nhn vt trn c php xut bn bo cng khai c v cho nguyn vng ci
cch x hi v truyn b ch ngha Cng Sn qua s hin din ca cc t La Cloche Fle,
LAnnam t 1923 v La Ressurection, uc V Sn, La Lutte, Tranh u ... t 1928
Nhng k t 1926, ting vang ln ca Cch Mng V Sn Nga v s thng th ca
Tam Quc T vi ch trng u tranh bng bo lc bt u gii thiu mt b mt khc hn
ca ch ngha Cng Sn ti Vit Nam.
Ly tuyn truyn lm v kh ch yu nn Tam Quc T khng coi nh cc phng
thc vn ng ang c mi ngi theo ui. Tuy nhin, hng nhm ca phng thc ny
khng cn n thun l thay i quan im chnh tr ca qun chng m trc tip vn ng
qun chng bo ng chng chnh quyn.
Do , hot ng xut bn sch bo, din thuyt, hi tho c ch nhm r rt hn:
vn ng t chc cc hi on b mt, li cun qun chng tham gia nh cng, bi th, mt
tinh, biu tnh ng thi thc y ni dy v tin hnh khng b khi gp iu kin thun li.
Ch ngha Cng Sn khng cn thun ty l mt hc thuyt x hi m l mt ch
thuyt u tranh. V y l ch ngha Cng Sn c din gii theo quan im Tam Quc
T do Lnin thnh lp v mang thm mu sc t tng Lnin. Ni cch khc, ch ngha
Cng Sn vi tnh cch ch ngha Marx thun ty du nhp Vit Nam trc c thay
th bng ch ngha Cng Sn theo quan im Lnin vi tn gi ch ngha Mc-L. S kin
ny tng c Trn Vn Giu nhn mnh trong tc phm S pht trin t tng ti Vit
Nam, qua li pht biu: T Thu Thu ch l mt phn t Mc-xt, ch khng phi ngi
Cng Sn.
Tam Quc T c Lnin thnh lp nm 1919 v mt nm sau gy c nh
hng ti Php vi tc ng u tin l phn tn ng X Hi Php thnh hai phe. Cho ti
thi im trn, ng X Hi Php vn theo ng li vn ng ci cch x hi ca Nh
Quc T v H Ch Minh l mt trong s 80 ngi Vit Nam gia nhp ng ny t u nm
1919, sau hai nm nh c ti Php.
Trong i hi th 18 ca ng X Hi Php vo thng 12-1920 thnh ph Tours, mt
s ng vin tn thnh quan im ca Lnin ph phn Nh Quc T i sai hng ch o
ca Marx nn nu vn gia nhp Tam Quc T.
H Ch Minh lc mang tn Nguyn i Quc c mt ti i hi ny theo nhm
ng vin X Hi ly khai, b phiu tn thnh gia nhp Tam Quc T.
Cui nm 1921, nhm ng vin X Hi ly khai thnh lp ng Cng Sn Php t
mnh trong phong tro Quc T Cng Sn di s ch o ca Tam Quc T. Do s vic
ny H Ch Minh c k l mt trong s nhng ng vin sng lp ng Cng Sn Php.
Trn l thuyt, ch ngha Cng Sn Mc-Lnin vn tuyt i trung thnh vi ch ngha
Cng Sn ca Marx l pht ng u tranh giai cp bng cch mng bo lc tiu dit giai
cp t bn, tin ti thit lp chuyn chnh v sn trn ton th gii.
S khc bit ch nm trong phng php hnh ng. Theo Marx, iu kin pht
ng u tranh giai cp ch c ti cc quc gia cng nghip pht trin, v cng nghip l
nguyn nhn ch yu hnh thnh giai cp v sn. Cng nghip cng pht trin, giai cp v
sn cng ng o s to thnh lc lng u tranh hng mnh.
Lnin theo ui u tranh giai cp nhng ch trng khng da ring vo giai cp v
sn m da vo mi tng lp qun chng gy lc lng. Theo Lnin, cch mng v sn
ch thnh cng khi c s h tr ca cc giai cp khc tc l cn tm thi tha hip vi mi
giai cp to ra nhng lc lng lin minh trong u tranh.
iu kin th nht li cun i tng chp nhn lin minh l nm vng nguyn
vng ca i tng.
iu kin th hai quan trng hn l phi lun gi quyn ch ng trong lin minh
duy tr tnh u tranh lin tc trng k dn ti mc tiu cui cng l thit lp chuyn chnh
v sn.
iu kin th hai tng i n gin v thu gn trong phm vi k thut t chc v iu
hnh. iu kin th nht phi bm theo thc t nn v cng phc tp v din bin tnh hnh
ti mi a phng, mi thi im lun lun khc bit.
Lnin tm th lin minh vi gii n ng dn ginh quyn lc ti Nga, nhng cho
rng mun ginh quyn lc trn ton th gii, bt buc phi lin minh vi phong tro u
tranh chng thc dn ti cc quc gia b tr.
V th, Lnin mi nu quan im chin lc l mun i ti Paris phi qua Bc Kinh.
Quan im chin lc ny khin khu hiu do Marx v Engels nu trong tuyn ngn Cng
Sn thay i t V sn ton th gii on kt li bin thnh V sn ton th gii v cc
dn tc b p bc on kt li.
Theo Stalin nhc li, Lnin ni i ni li nhiu ln rng thng li ca cch mng th
gii s khng th c, nu khng c lin minh cch mng gia v sn ca cc nc tin tin
vi cc dn tc b p bc ca cc thuc a b n dch. Cho nn, cng vi khu hiu nu trn,
Lnin cn a ra bn lun cng v ch ngha dn tc v cc vn thuc a tng t
mt hnh thc tuyn ngn v hnh ng ca Tam Quc T. y l nhng th thc s
li cun H Ch Minh lc v l bc m u cho s xm nhp Vit Nam ca ch ngha
Cng Sn Mc L.
Cho ti lc , H Ch Minh cng nh hu ht ngi Vit Nam lu vong v mi l do
u khng th qun cnh ng b tr ca dn tc. Nhng cng nh hu ht nhng ngi Vit
Nam ang sng lu vong trn t Php, H Ch Minh ch l mt phn t xoay quanh Phan
Chu Trinh, Phan Vn Trng l hai nhn vt sng lp v lnh o Hi Nhng Ngi Vit
Nam Yu Nc t 1914 ti Php.
Khi ni v thi k ny ca H Ch Minh, Lacouture vit H Ch Minh tp hp xung
quanh mnh nhng nhn vt ni ting nh Phan Vn Trng, Phan Chu Trinh Lacouture
c din t H Ch Minh nh mt nhn vt u tranh vt tri so vi mi ngi nhng dng
trn khng gt ni ngi c, khi chnh Lacouture ghi nhn Nguyn i Quc ch l mt
bt hiu ca Phan Chu Trinh v bn thnh nguyn th 8 im k tn Nguyn i Quc
trnh ti Hi Ngh Ha Bnh Versailles ngy 18-6-1919 l do Phan Chu Trinh hng dn v
Phan Vn Trng son vi s gp phn ca H Ch Minh.
Lc , H Ch Minh vi ci tn thc Nguyn Tt Thnh hon ton l mt k v danh
gia m ng gn 90 ngn ngi Vit Nam lu vong ti Php. Ri Vit Nam nm 1911,
Nguyn Tt Thnh c 8 nm sng ti hi ngoi nhng qua gn ht 6 nm lnh nh theo
nhng con tu bun vi nhiu loi cng vic mu sinh.
Cui nm 1917, Nguyn Tt Thnh mi thc s sng ti Php bng ngh th nh v
khng h tng quan vi mt phong tro chnh tr no. Cho nn, mun dng t tp hp xung
quanh nh Lacouture v dng chnh xc th ch c th ni Nguyn Tt Thnh l mt trong s
nhng ngi Vit Nam lu vong thng tp hp xung quanh Phan Chu Trinh, Phan Vn
Trng.
So vi nhng ngi khc, Nguyn Tt Thnh c hai li im l ngho tng v tui tr
n c khin Phan Vn Trng ny gip cho v sng chung ti nh v sau tham
gia mt s hot ng ca Hi Nhng Ngi Vit Nam Yu Nc. y l nguyn nhn khin
Nguyn Tt Thnh c tn Nguyn i Quc vn l mt bt hiu ca Phan Chu Trinh ri tr
thnh tn chung cho nhm ngi u tranh do hai nhn vt Phan Chu Trinh, Phan Vn
Trng ch o trc tip.
C th hnh dung chng trai Nguyn Tt Thnh c lut s Phan Vn Trng giao
cho em nhng bi do Phan Chu Trinh hoc Phan Vn Trng vit vi bt hiu Nguyn i
Quc ti cc ta bo hoc cc nhm ngi no ng thi di s hng dn ca hai nhn
vt ny, chng trai cng bt u vit mt vi bi v c ng cho k tn Nguyn i Quc
hoc Nguyn Le Patriote. V th, khi gia nhp ng X Hi Php vo u nm 1919, Nguyn
Tt Thnh ghi tn l Nguyn i Quc. Bi vit k tn Nguyn i Quc m Cng Sn Vit
Nam coi nh ti liu lch s gy chn ng trong i tranh u si ni ca H Ch Minh l
bn thnh nguyn th 8 im bng 3 ngn ng Vit Php Hn gi Hi Ngh Ha Bnh
Versailles c Lacouture ghi l son chung vi Phan vn Trng. Nguyn vn phn
chnh trong bn thnh nguyn th 8 im bng Vit ng mang ta Vit Nam yu cu ca
nh sau:
..
Vit Nam xa cng oai thing
M nay ng di thuc quyn Lang Sa
Lng thnh t ni st sa
Dm xin i quc soi qua cht no:
Mt xin tha k ng bo
V chung chnh tr mc vo t giam.
Hai xin php lut sa sang
Ngi Ty, ngi Vit hai phng cng ng
Nhng ta c bit bt cng
Dm xin b dt rng dung dn lnh.
Ba xin rng php hc hnh
M mang k ngh, tp tnh cng thng.
Bn xin c php hi hng,
Nm xin ngh ngi, ni bn t do,
Su xin c php lch du
Bn phng mc sc, nm chu mc tnh.
By xin hin php ban hnh
Trm iu phi c thn linh php quyn.
Tm xin c c ngh vin
Qua Ty thay mt gi quyn th dn.
Tm iu cn t xa gn,
Chng nh Vn Quc cng dn xt tnh,
Ring nh dn Php cng bnh,
em lng oi li ca mnh trong tay.
Php dn nc ting xa nay,
ng bo, bc i snh ty khng ai!
N no ngonh mt ng tai,
cho my c triu ngi b c.
Dn Nam mt d c m,
Lu nay ting np bng c t do.
Rng xin dn Php xt cho,
Trong ph ting nc, sau ph l cng. (1)

Thi im ny, Nguyn Tt Thnh gia nhp ng X Hi Php nhng phng thc
hnh ng v quan im u tranh phn nh qua ti liu trn cho thy cha vt khi chic
bng ca Phan Chu Trinh v ch u tranh cha vt khi mc thng thng ca bt k
ngi Vit Nam lu vong no lc . Nhn chung, chng trai Nguyn Tt Thnh tui 28
hoc 29 do gn gi vi nhng nhn vt u tranh yu nc nh Phan Chu Trinh, Phan Vn
Trng nn khng th khng u t v cuc sng n l ca ng bo v chia x nguyn vng
ginh c lp vi mi ngi bng hnh ng tham gia ng X Hi Php l mt t chc
chnh tr thng phn i cc chnh sch thc dn i vi cc quc gia thuc a.
Trong tnh cnh , s thng li ca cch mng v sn Nga v li ku gi ca Lnin
cao cuc lin minh gia giai cp v sn vi dn chng cc quc gia b tr trn ton th gii
thnh mt lc lng u tranh x ch thc dn thng tr c hp lc c bit nh chnh
H Ch Minh tng din t.
H Ch Minh hoan h tip nhn cng lnh ny nh k sp cht ui v c chic
phao n ni ang ngi mt mnh trong phng ring cng h ln ln mt cch vui mng
nh chnh ng ghi li. Khu hiu V sn ton th gii v cc dn tc b p bc on kt
li tr thnh nh sng mi m ra mt hng ng cho n lc u tranh gii phng dn tc
trc mt H Ch Minh.
Vn gii phng dn tc lun l mi quan tm ca mi ngi Vit lu vong ti Php
lc v l mi quan tm ht sc ln vi nhng ngi u tranh nh Phan Chu Trinh, Phan
Vn Trng
Chng trai Nguyn Tt Thn h sng gn gi v cn c dp chia x cng vic vi hai
nhn vt ny nn chc chn phi ngh n gii phng dn tc.
Cho nn, c th cho rng Nguyn Tt Thnh thnh thc khi tr li cu hi ca n
ng ch Rose v l do tn thnh gia nhp Tam Quc T: Ti khng hiu th no l
chin lc, chin thut v snNhng ti hiu r mt iu: Tam Quc T rt ch n
vn gii phng dn tc
Trong Danh Nhn H Ch Minh , Trn nh Hunh ghi li s kin ny nh sau:
y c th coi l ci mc quan trng u tin phn nh s chuyn bin c trong t tng
ln hnh ng ca Nguyn i Quc t ch ngha yu nc n ch ngha x hi khoa hc
Sau Ngi vit th bng ting Php gi Quc T Cng Sn cho bit Lun Cng ny
nh hng rt ln n s hnh thnh th gii quan ca Ngi v gip Ngi dt khot i
theo Quc T III. (2)
Mt s tc gi nh Bernard Fall, Halberstam u ghi nhn bc ngot quan trng nht
trong i H Ch Minh m ra t bn lun cng ca Lnin.
Trn thc t, bn lun cng khng ch chuyn bin tinh thn quc gia sang tinh thn
quc t hnh thnh th gii quan chnh tr mi ca H Ch Minh m a li cho H Ch
Minh c hi ha thn t mt chng trai v danh thnh mt nhn vt u tranh c tm vc.
T 1917 ti 1920, H Ch Minh mi mon men bc vo u tranh vi t cch mt
phn t nh nhoi tham gia vi s vic bnh thng trong Hi Nhng Ngi Vit Nam Yu
Nc ca cc lnh t Phan Chu Trinh, Phan Vn Trng.
Nm 1921, H Ch Minh tr thnh ng vin Cng Sn Php v k hng lu sau tr
thnh mt nhn t c lu . L do quan trng nht ca chuyn bin ny ch n gin l H
Ch Minh c ngun gc t mt quc gia nng nghip ang sng di ch thc dn phng
ng.
Quan im chin lc Lnin t nng vai tr nng dn v vai tr cc dn t c b tr
Chu nn H Ch Minh lp tc lt tm mt xanh ca cc lnh t Tam Quc T. Nm
1923, H Ch Minh tr thnh mt trong 52 y vin ca Hi ng Quc T Nng Dn, c
bu vo ban lnh o gm 11 y vin, c chn vo trng i Hc Cng Sn Mc T
Khoa dnh cho gii lao ng phng ng v ngy 14 -4-1924 chnh thc nhn quyt nh
b nhim lm cn b ca B Phng ng, Tam Quc T. (3)
Ngy 25-9-1924, Tam Quc T c H Ch Minh i cng tc ti Qung Chu, Trung
Quc vi t cch ph t cho Borodin. Theo Hng H qua tc phm Bc H trn t nc L
Nin, trang 135, th quyt nh ca Ban Chp Hnh Quc T Cng Sn ngy 25-9-1924 trao
tay cho anh Nguyn i Quc ghi rt vn tt: ng Ch Nguyn i Quc cn i Qung
Chu. Chi ph do ban Phng ng chu.
Sch ca Hng H xut bn nm 1980. 21 nm sau Trn nh Hunh, trong cun Danh
Nhn H Ch Minh ghi thm v nhim v m H Ch Minh c giao ph gm:
Thit lp quan h gia cc quc gia ti ng Dng v Quc T Cng Sn.
Thng bo cho Quc T Cng Sn v tnh hnh chnh tr, kinh t, x hi ca cc
thuc a ny.
Bt lin lc vi cc t chc chnh tr cc x .
C gng t chc mt c s thng tin v tuyn truyn. (4)
C l s cn nhiu chi tit khc v nhim v ca H Ch Minh lc y c b tc thm.
Nhng c mt iu chc chn l nhng nhim v thc s quan trng v cc chi tit v vic
thi hnh thng c trao qua khu lnh nh Sophie Quinn-Judge ghi trong tc phm
Ho Chi Minh, the missing years v nh chnh Hng H vit: Nhim v ch thc ca anh
Nguyn ch c v chng ng ch Borodin bit.
Thc ra, nhim v ca H Ch Minh lc y khng ch gii hn ng Dng m l
ton vng ng Nam . H Ch Minh nhn ch th, bo co cng tc v nhn ngn sch iu
hnh t ban Phng ng c tr s ti Thng Hi, do Hilaire Noulens, b danh ca Jakov
Rudnik iu khin. Chnh H Ch Minh trong mt cuc gp g Manuilski, trc khi khi
hnh i Qung Chu cng xc nhn: ... Ngoi ra ti cn chu trch nhim trc Quc T
Nng Dn, v tham gia ch o phong tro nng dn Chu. Ngay lc Manuislki
ni r: Quc T Cng Sn c ng ch lm y vin ban Phng ng ph trch cc
Phng Nam, ch o phong tro cch mng cc nc ng Nam Chu. (5)
Sophie Quinn-J udge, qua cun Ho Chi Minh, the missing years, da theo cc ti liu
mi c gii mt ti Vn Kh Lin Bang Nga cho bit: Thng 8-1925, Quc T ng
Phng gi cho H 5000 rp (tr gi 2,500 MK vo lc y) qua trng mc ca Borodin
trong ngn hng Vin ng ... thi hnh 4 vic, trong c (iu 4) cung cp u ha
cho Mc T Khoa nhng tin tc v ti liu v phong tro nng dn Trung Quc. (6)
Nhim v ca H Ch Minh khng hn ch a bn ng Dng m cn m rng hn theo
din t ca Hng H (7): Ban ng Phng Quc T Cng Sn gii thiu anh vi Trung
ng Quc Dn ng Trung Quc lm vic y.... Anh Nguyn s vi t cch c
nhn, ch khng phi vi t cch l cn b ca Quc T Cng Sn.
Lc y ang c s lin minh gia Lin X Trung Hoa Dn Quc theo sch lc mt
trn thng nht ca Lnin, nhng Quc T Cng Sn khng gii thiu H Ch Minh vi t
cch cn b Cng Sn hu giu kn m mu thao tng lng on d hot ng trong hng
ng ngi Quc gia Trung Hoa cng nh Vit Nam. Chnh v th, ngoi vic b mt lin h
vi cc t chc Quc T Cng Sn v ng Cng Sn Trung Hoa, H Ch Minh cn c b
Tng Khnh Linh l phu nhn lnh t Tn Dt Tin bao bc, gip v cng vic lp nhng
ht nhn cho ng cng sn Vit Nam sau ny tin hnh d dng.
So vi my nm trc, khi t chn ti Qung Chu ngy 11-11-1924, H Ch Minh
tr thnh mt ngi hon ton khc t suy ngh n kh nng v t th c nhn.
Cho n khi tr thnh ng vin X Hi Php, H Ch Minh vn ch l mt trong s
nhiu chic bng m gia nhng ngi Vit Nam lu vong ti Php. Nh khng c phi
da vo lut s Phan Vn Trng c dnh cho mt cn phng trong ngi bit th s 6
ng Gobelins. Ngh nghip khng c nn c Phan Chu Trinh cho gip vic trong tim
nh ca mnh hc ngh th nh. Kh khn hn na l trnh hiu bit Php ng. Trong
Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch, H Ch Minh di bt hiu Trn
Dn Tin ghi v mnh trong thi im nh sau: ng Nguyn lc rt t hiu v
chnh tr, khng bit th no l Cng hi, th no l bi cng v th no l chnh ng
ng Nguyn khng ting Php vitng Trng vit gii, nhng khng mun k tn.
M chnh ng Nguyn phi k tn nhng bi bo. (8) l nhng bi k tn Nguyn i
Quc ( ng ra l Nguyn Le Patriote) vit cho t Le Peuple ca ng X Hi Php v l
nhng hot ng u tranh tch cc nht m H Ch Minh tham d cho ti nm 1921.
Ni mt cch khc, ti gia nm 1921, H Ch Minh ch l ngi c Phan Chu
Trinh, Phan Vn Trng tin cy giao cho vai tr giao dch, c php mang ci tn Nguyn
i Quc gia nhp ng X Hi Php pht biu quan im ca ngi Vit Nam ti Php.
Tnh trng trn thay i vo thng 7-1921 tc 7 thng sau khi H Ch Minh biu quyt
gia nhp Tam Quc T. Sut thi gian ny, ti ngi nh s 6 Gobelins thng c tranh
lun ln ting gia Phan Chu Trinh, Phan Vn Trng vi H Ch Minh v ngy 14-7-1921,
H Ch Minh ri khi ngi nh.
Khng ai bit ni dung nhng cuc tranh lun nhng c th hiu Phan Chu Trinh, Phan
Vn Trng khng tn thnh vic gia nhp Tam Quc T. (9)
H Ch Minh b ngi nh s 6 ng Gobelins nhng gi tn Nguyn i Quc vn l
ci tn chung ca mt s ngi trong ngi nh t trc khi H Ch Minh ti. Tuy nhin,
ci tn ny c ng nh tm t ca nhng con ngi u tranh trong ngi nh s 6 ng
Gobelins khng cn gn b vi t tng v tm t ca H Ch Minh na.
K t thng 7-1921, H Ch Minh hon ton gn kt vi ch ngha Cng Sn. Ngy 29-
12-1921, ti i hi k 1 ca ng Cng Sn Php, H Ch Minh pht biu: Ti vui
sng bit chng no khi c d i hi u tin ca nhng ngi Cng Sn. y l ln
u tin trong lch s ch ngha x hi Php, mt ng ch ngi bn x thc s tham gia
vo cng vic ca i Hi. Ti cng phi ni l du hiu tt, bi v iu xc nhn
rng ch c trong ch ngha Cng Sn, ngi ta mi thy tnh hu i thc s v quyn bnh
ng, v cng ch c n, chng ta mi c th thc hin s ha hp v hnh phc chnh
quc v cc thuc a. (10)
Do , H Ch Minh tch cc tham gia cc hot ng tuyn truyn pht trin ng
Cng Sn Php v u nm 1923 ghi li trong t truyn n c ng cho bo Le Paria
nhng dng sau: Ch c ch ngha Cng Sn mi cu nhn loi, em li cho mi ngi
khng phn bit chng tc ngun gc, s t do, bnh ng, bc i, on kt, m no trn qu
t, vic lm cho mi ngi v v mi ngi, nim vui, ha bnh, hnh phc, ni tm li l
nn cng ha th gii chn chnh, xa b nhng bin gii t bn ch ngha cho n nay ch
l nhng vch tng dy ngn cn nhng ngi lao ng trn th gii hiu nhau v yu
thng nhau. Tt c mi ngi hy ng ln quanh l c chinh phc th gii. Lao
ng tt c cc nc, on kt li! (11)
Khng cn g ng vc v quan im chnh tr mi ca H Ch Minh trong
nguyn vng c lp dn tc c thay th bng nguyn vng chung sng hnh phc ha
bnh trong nn cng ha th gii ca nhng ngi lao ng chp nhn ng di l c
Cng Sn.
Cho nn, trong bn bo co u tin ca H Ch Minh ghi ngy 18 -12-1924, sau mt
thng c mt ti Qung Chu, c dng cui c ng nhn mnh: Trong lc ny, ti l mt
ngi Trung Quc ch khng phi l mt ngi Vit Nam v tn ti l L Thy ch khng
phi l Nguyn i Quc. (12)
Trong 4 cng tc c giao ph, hai cng tc c th thuc v vn ng pht trin t
chc l bt lin lc vi cc on th chnh tr a phng v to dng mt c s thng tin,
tuyn truyn. Hn hai tun l trc khi vit bn bo co, qua hng dn v sp t ca phi
b Borodin, H Ch Minh bt tay ngay vo vic thc hin hai cng tc trn bng cch tm
ti nh Nguyn Cng Vin lm quen vi mt nhm thanh nin trong t chc Tm Tm X
ca Phan Bi Chu. Cuc gp g u tin din ra vo mt bui ti u thng 12-1924. H
Ch Minh t xng l Vng Sn Nh phng vin ca t Qung Chu bo ti t lng
ngng m nhng ngi cng ch hng vi lit s Phm Hng Thi. Trong cu chuyn, H
Ch Minh vn gi tn Vng Sn Nh nhng cho hai ngi bn ca Nguyn Cng Vin cng
c mt lc l L Hng Sn, H Tng Mu bit mnh l ngi Ngh An, ng hng vi
h.
Nhng cuc tip xc ngy cng nhiu. V, cng ngy nhm thanh nin L Hng Sn
cng b cun ht vo ni dung cc vn do ng Vng t ra. Ch ngha cng sn, cch
mng v sn, t chc ng, qun chng cng nng vv bt u c cc anh quan tm tm
hiu. ng Vng ch cho cc anh nhng sch bo cn c, ging gii cho cc anh r thm
nhng iu sch bo ni n. C nh vy, dn tng bc, vi lng kht khao hiu bit ci
mi, c s du dt ca ng Vng, nhm thanh nin L Hng Sn tm c ng
sng. Ni bn khon ca cc anh v con ng v cch thc cu nc c gii p.
l con ng cch mng v sn. Trc mt, cc anh cng ng Vng la ngi tm c, ch
ra ng i nc bc cho anh em cng chung sc lp ra t chc (13)
Kt qu, va ng 2 thng sau, ngy 19-2-1925, H Ch Minh gi bo co v Mc
T Khoa, bo tin vui cho Ch Tch on Tam Quc T: Chng ti lp c mt
nhm b mt gm 9 hi vin. Trong , 2 ngi c phi v nc. Trong s hi vin ,
5 ngi l ng vin d b ca ng Cng Sn. Chng ti cn c 2 on vin d b on
thanh nin cng sn Lnin (14)
Nhm b mt 9 hi vin ny gm H Ch Minh v 8 ngi thuc Tm Tm X l L
Hng Sn, H Tng Mu, L Hng Phong, L Qung t, Lm c Th tc Nguyn Cng
Vin, Vng Thc Onh, Lu Quc Long v Trng Vn Lnh.
Vng Thc Onh, Lu Quc Long, Trng Vn Lnh l nhng thanh nin hot ng
ti Thi Lan c H Tng Mu ti thuyt phc chuyn v Qung Chu. Nhm ny c gi
l Cng Sn on v tr thnh ht nhn ti thng 6 -1925 bin t chc Tm Tm X
thnh Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi vi mt tng b lnh o do H Ch
Minh cm u. Vic lm u tin ca t chc ny l xut bn tun bo Thanh Nin, s ra mt
ngy 21-6-1925 tc trong thi gian xy ra bin c Phan Bi Chu b mt thm Php bt ti
Thng Hi.
Vit Nam Thanh Nin Cch mng ng Ch Hi xc nh mc ch l hy sinh tnh
mnh, quyn li, t tng lm cuc cch mnh dn tc (p tan bn Php v ginh li
c lp cho x s) ri sau lm cch mnh th gii (lt ch ngha quc v thc hin
ch ngha Cng Sn). Bn iu l ca Hi nu chng trnh hot ng l thnh lp chnh
ph nhn dn, p dng nguyn tc tn kinh t chnh sch, on kt vi giai cp v sn cc
nc, thnh lp x hi Cng Sn. (15)
Bn cnh hnh Tn Dt Tin, Phm Hng Thi lc ny xut hin thm hnh Karl Marx
v Lnin ti tr s Hi. Mt l p hun luyn chnh tr c bit c t chc thng trc
o to cn b v mi hc vin u thuc lng bn Quc T Ca c H Ch Minh dch ra
ting Vit theo th th lc bt nh sau:
Hi ai n l trn i
Hi ai cc kh ng thi ng ln
Bt bnh ny, chu sao yn
Ph cho tan nt mt phen cho ri
Bao nhiu p bc trn i
Sch snh sanh ph cho ri mi tha
Cuc i nay i ra
Ta xa con , nay l ch ng
Trn ny l trn cui cng
m m on lc, ng ng ng c
Lanh-te-r-na-xi-on-na-l
y l nhn o, y l t do. (16)
ng thi vi vic cng c tng cng c s ti Qung Chu, Hi bt u c ngi v
nc v i Thi Lan tuyn truyn thu ht thanh nin qua tham gia cc lp hun luyn chnh
tr tr v hot ng qung b t tng Cng Sn. Trong nm 1926, L Duy im c c
v Ngh An thu phc c nhm Phc Vit ca Trn Ph, Tn Quang Phit ng gia
nhp Hi v c ngi i Qung Chu d cc lp hun luyn.
Kt qu tng t cng gt hi c vi L Hu Lp c c v vn ng cc nhm
hc sinh trung hc ti Thi Bnh, Nam nh, Thanh Ha, v vi H Tng Mu c c i
vn ng Vit kiu ti ng Bc Thi Lan
Con ng xm nhp Vit Nam ca ch ngha Cng Sn k t sau 1926 khng cn qua
sch bo t Php m trc tip vi nhng cn b tuyn truyn t Qung Chu, Thi Lan.
Ch ngha Cng Sn c truyn b lc ny l ch ngha Mc-Lnin tc ch ngha
Cng Sn cng vi phng thc u tranh Lnin v iu l Tam Quc T qui nh ch
c coi l ngi Cng Sn khi va tin theo Marx va tn thnh ng li Lnin.
Trn cn bn ny, t nm1926, H Ch Minh vit nhiu bi bo x v nhm Nh
Quc T l t chc tiu t sn gm nhng tn x hi ch ngha gian xo, lm li kh cho bn
bc lt v la o v t sau 1930 khng ngng kt n nhm T Quc T l bn ch
sn, tay sai Pht Xt cn phi tiu dit.
Quan im bn v th vi chnh nhng ngi cng chung t tng Cng Sn c
xc nh nh th nn khng th c s d dng chp nhn nhng ngi theo ui t tng
quc gia dn tc.
Tuy nhin, trng tm quan im chin lc Lnin l hiu qu ca s lin minh vi cc
thnh phn ty theo giai on nn mi hot ng tuyn truyn u khoc nhng chiu bi
thch nghi vi thc t ca tng thi im, tng a phng v vic xm nh p cc on th
khc chi phi lng on l vic cn thit. Xm nhp l c hi bt th thm bn, v c th
t iu kin bin cc on th thnh t chc ca chnh mnh.
H Ch Minh hon tt vic ny khi xm nhp nhm Tm Tm X vn l mt t chc
do nhng ngi theo Phan Bi Chu thnh lp nm 1923 vi mc tiu gii phng t nc.
H Ch Minh khi s lm quen vi nhm Tm Tm X vo thng 12-1924, ti thng 6-
1925 li cun nhng thnh vin ch cht ng bin nhm thnh Thanh Nin Cch
Mng ng Ch Hi t di s iu ng ca H Ch Minh.
Tuy nm t chc ny trong tay, H Ch Minh ch cho by thm ti tr s Hi 2 tm
hnh Marx, Lnin bn cnh hnh Tn Trung Sn, Phm Hng Thi l nhng biu tng u
tranh ca Tm Tm X v vn lun c v lng yu nc. V lun cng chnh tr Lnin
phn tch r nguyn vng tha thit nht ca qun chng ti cc thuc a ch l lt ch
thc dn, ginh li c lp nn phi t ch ngha dn tc trong khun kh u tranh giai cp
nh mt v kh vn ng qun chng tham gia cch mng v sn ton th gii. Tt nhin, khi
thnh cng trong vic ginh quyn chnh tin ti thit lp ch v sn th ch ngha dn
tc s khng cn l do tn ti, nhng y l iu khng th cng khai tuyn b v cng
khng cn thit cng b khi cha ginh c quyn chnh.
Chnh v th, trong lc ht li cng kch cc nhm Nh, T Quc T, H Ch
Minh khng ngng cao lng yu nc v tinh thn cch mng dn tc.
ng c ca n lc ny khng khi t s theo ui nguyn vng yu nc ca dn tc
m khi t yu cu pht trin nh hng Tam Quc T tin ti tranh th mc tiu cui
cng l tiu dit ch T Bn ginh quyn chuyn chnh trn ton th gii cho giai cp V
Sn i din bi t chc Tam Quc T, c th l chnh quyn Lin X.
Ni mt cch khc, ch ngha Cng Sn Mc -Lnin t sau 1925 xm nhp Vit
Nam qua trung gian ca nhiu phong tro t chc u tranh yu nc v y l mt trong
nhng l do khin khng t ngi nghin cu v vn Vit Nam ng ha Cng Sn
Vit Nam vi cc lc lng u tranh yu nc.
Ci ht nhn m H Ch Minh gieo vo ng Dng l Thanh Nin Cch Mng
ng Ch Hi t 1926 n 1929 ny mm bn r thnh nhiu t chc nh cc Hi Vit
Kiu Thn i ti mt s a phng Thi Lan, Tn Vit Cch Mng ng ti Hu, ng
Dng Cng Sn ng ti H Ni ri An Nam Cng Sn ng, ng Dng Cng Sn Lin
on ti my tnh min Bc Trung Phn to thnh mt tnh trng theo ng Ha l rt
khn trng. ng Ha din t: Nm 1929 qu tr nh hnh thnh cc nhm c ng sn
ang din ra rt khn trng. My nm qua, hot ng ca Vit Nam Thanh Nin Cch
Mng ng Ch Hi ph bin ngy cng rng nhng t tng ca ch ngha McLnin
trong qun chng yu nc, phong tro cng nhn pht trin mnh, thc gic ng chnh tr
ca cng nhn ngy cng cao. Nhng nhm cng sn b mt xut hin c Bc K,
Trung K v Nam K. Mi nhm u c mun t chc ca mnh l ng Cng Sn duy
nht trong nc. Quan h gia cc nhm vi nhau khng bnh thng. (17)
Lc ny H Ch Minh ang c mt ti Thi Lan sau khi theo phi b Borodin ri Trung
Quc nm 1927 tr v Nga qua cng tc ti Php c.
Thng 7-1928, H Ch Minh ti Thi Lan v thng 12-1929 c lnh ca Tam
Quc T xung tu tr li Trung Quc lo hp nht cc t chc cng sn ti Vit Nam.
Ngy 3-2-1930, ti Hong Kong, cc i din ng Dng Cng Sn ng, An Nam
Cng Sn ng ng hp nht thnh ng Cng Sn Vit Nam trc s chng kin ca
H Ch Minh vi t cch i din Tam Quc T.
K t y, ti Vit Nam bt u hin din mt t chc Cng Sn thc s nm quyn
ch o hot ng ca mi nhm cng sn a phng. T chc mang tn ng Cng Sn
Vit Nam vo lc thnh lp ti thng 10-1930 i tn thnh ng Cng Sn ng Dng
theo ch th ca Tam Quc T v c nhn nhn l mt chi b c lp ca Tam Quc
T theo ngh quyt ghi ngy 11-4-1931 nguyn vn nh sau:ng Cng Sn ng Dng
trc y l mt chi b ca ng Cng Sn Php, t nay c cng nhn l mt chi b c
lp thuc Quc T Cng Sn.
Ngh quyt ny t Cng Sn Vit Nam vo v th cao hn trong h thng Quc T
Cng Sn ng thi cng l v th b chi phi trc tip cht ch hn bi Tam Quc T.
Trong tnh th mi m ny, nhng hot ng phn i nh mt tinh, bi cng l t ti
vi ni trong nc vo thi im 1928 -1929 c nhn li bin thnh phong tro quy
m hn l phong tro X Vi t Ngh Tnh thc y mt lot cc cuc ni dy ti nhiu x
Ngh An trong thng 9-1930, ti Ph c, Qung Ngi v Tin Hi, Thi Bnh thng 10-
1930
Trong hi k Mt Cn Gi Bi, Trn Trng Kim ghi li tng qut v 20 nm ch
ngha Cng Sn xm nhp Vit Nam, t 1925 ti 1945, nh sau: Nguyn t khong 1925-
1926 tr i, Vit Nam c ngi ni n ch ngha cng sn. Lc y c mt thiu nin
tn Nguyn Tt Thnh, sinh nm 1894, con nh thi l, qu lng Kim Lin huyn Nam n
thuc tnh Ngh An. Trc hc trng trung hc Hu ri b sang Php theo X Hi ng,
ly tn l Nguyn i Quc. Sau li sang Nga vo ng Cng Sn, n khong 1929-1930
ng tr v gy phong tro cng sn cch mnh vng Ngh Tnh. Lc y chnh ph bo h
Php dng v lc n p mt cch tn nhn. Vic y tht bi, ng cng sn tuy phi im hi
lng ting, nhng vn ngm ngm tuyn truyn trong m dn gian v th thuyn, theo ng
phng php nh Mc T Khoa bn Nga
Bn ng H Ch Minh li dng danh hiu Vit Nam Cch Mnh ng Minh Hi
che y cng vic lmTrong khi ng H Ch Minh bn Tu ch i thi c, trong
nc u u cng c cn b, ngm ngm hnh ng v tuyn truyn rt khn kho. H li
dng lng i quc ca dn chng m tuyn truyn Vit Minh khng phi l ng cng sn,
ch l mt mt trn gm tt c cc ng phi ly li c lp cho nc nh, vy nn t bc
ch nam u cng c ngi theo.
Cch hnh ng ca h th bt c cng s hay t s, h u c mt t chc lm vic l
c ngi ca h chen ln vo, hoc tuyn truyn, hoc hot ng theo ch ngha h.
ng vin cng sn li bit gi k lut rt nghim v rt chu kh lm vic. Xem nh Hi
Truyn B Quc Ng khi mi thnh lp H Ni l c ngay nhng ngi cng sn vo hi
ri, v nhng ngi nhn vic i dy hc rt chm, khng qun cng lao g c. Mt t chc
c k lut v chu kh lm vic nh th, lm g m khng mnh.
S t chc ca ng cng sn mnh v nht l t khi qun Nht Bn vo ng
ng Dng, ri xem hnh nh ngi Php li ngm ngm dung tng h, c h quy
nhiu qun Nht may ra c xy bin i g chng. Cho nn ngi ta thy lc y chnh ph
bo h vn bt b nhng ngi lm thuyn th theo cng sn, song ngi cng sn no c
cht th lc th bt ri li th ra, hoc dng lm vic vi mnh
Trong khi y ng H Ch Minh bn Tu vn cng tc vi Vit Nam Cch Mnh ng
Minh Hi, khng c tranh dnh a v nh nhng ngi khc, c lm vic ca mt ng vin
c k lut. Ci khn kho ca ng lc y khng l cho ai bit ng l lnh t ng cng
sn ng Dng
V khong cui nm 1944, Vi t Nam Cch Mnh ng Minh Hi li di v tnh
Qung Ty v cho ng H Ch Minh v Bch Sc tr liu k hoch nhp Vit. Sau hi
cho ng H Ch Minh cng 22 ng vin phn nhiu l ngi trong ng Phc Quc v
nc khi s hnh ng. Trong s 22 ngi y c mt n ng vin tn l Th Lc l
ngi sau c a con gi vi H Ch Minh. V sau thy ngi ta ni khi v n a ht Bc
Giang, c ba ng vin trong 22 ngi y b git v khng chu theo cng sn.
Vic y xy ra vo khong thng hai nm 1945. T bn ng H Ch Minh b
danh hiu Vit Nam Cch Mnh ng Minh Hi m dng danh hiu c l Vit Nam c Lp
ng Minh, tc Vit Minh, v dng c sao vng ca cng sn.
Nhn chung, ch ngha Cng Sn ban u xm nhp Vit Nam qua sch bo Php
Hoa vi tc ng ca mt hc thuyt x hi i vi gii tr thc nhng ch my nm sau
i thnh ch ngha Mc Lnin xm nhp qua hot ng tuyn truyn ca mt cn b
Tam Quc T l H Ch Minh mn tay nhiu t chc v cc phn t quc gia yu nc
truyn b ti mi tng lp qun chng trn khp nc.
Ch ngha Mc Lnin em v cho Vit Nam nhng thnh qu no?
c khng t li gii p cho cu hi trn theo nhiu li nhn khc nhau.
Ch im ca chng sch ny khng nhm tm thm mt li gii p m ch nhn li
nhng on ng xm nhp ca ch ngha Cng Sn cng nhng ngi a ch ngha
Cng Sn vo Vit Nam. Hin nhin, H Ch Minh ch l mt ngi i sau nhiu ngi khc
trong cng vic ny. Nhng cng hi n nhin, H Ch Minh l ngi duy nht thnh cng
trong vic nhum ton b t nc Vit Nam nh c tin tuyt i ch ngha Mc
Lnin cng vi nhit tnh phng s Tam Quc T, s trung thnh vi quan im chin
lc sch lc Lnin v kh nng vn dng linh hot mi yu t thc t trong nhiu thi k
khc nhau.

CH THCH
CHNG 44
___________________________
(01) Bc H, nhng nm thng nc ngoi ng Ha, Trung Tm UNESCO bo tn v pht trin vn ha
dn tc VIT NAM, H Ni 2001, tr.37-38. Nguyn vn bn thnh nguyn ngoi on trch dn trn cn 6 cu
m u v 18 cu kt.
(02) Trong tc phm Ho Chi Minh The missing years, b Quinn-Judge, c l v khng tm thy vn kin no bng
Nga ng trong vn kh lin bang Nga, nn qu quyt H Ch Minh khng c QTCS trng dng, v cn b
ngc i. Nhng vic H Ch Minh c c vo ban Phng ng thuc QTCS l ch xc, v trong cun
Bc H Trn t Nc Lnin, ni cc trang 62 v 106, Hng H trng vn kin chnh thc ca ban chp
hnh QTCS ghi r ngy 14-4-1924 chng nhn: ng ch Nguyn i Quc l cn b ca Ban Phng ng
QTCS, mang ch k ca tng th k ban Phng ng thuc ban chp hnh Quc T Cng Sn, P-T-
RP, v mt ch khc cn ghi thm: vi khon tin tr cp hng thng l 6 trc-v-nht, tng ng vi
60 rp.
(03) Danh Nhn HCM Trn nh Hunh, Nxb VnHc, HNi 2001, tr. 14-15.
(04) Cc chi tit v giy chng nhn k tn P-t-rp, cng tc ti Qung Chu, ph khon tr cp cho H Ch
Minh c ghi r trong Danh Nhn H Ch Minh cc trang 33, 35 v ghi r trong H Ch Minh Bin Nin
Tiu S, Tp I, cc trang 231, 237)
(05)-(07) Bc H Trn t Nc Lnin, Hng H, tr. 133-134, 130
(06) Ho Chi Minh The missing years Sophie Quinn-Judge, tr. 88
(08) Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch Nxb Vn Hc, H Ni 2001, tr. 34-35
(09) Bc H, nhng nm thng nc ngoi tr.51-53. Tc gi trch mt on th ngy 18-2-1922 ca Phan
Chu Trinh t Marseille gi H Ch Minh Paris, c cu: ti khng thch ci phng php ngo ngoi
chiu hin, i thi t ni ca anh
(10)-(11) Danh Nhn H Ch Minh tr.21 & 27
(12) Bin nin tiu s Tp I, tr.239.
(13)-(14)-(15)-(16)-(17) Bc H, nhng nm ... tr.99-101, 102-107 & 115-116

* Chng 45*
H CH MINH
v v bn Phan Bi Chu cho Php

Trong lch s Vit Nam thi Php thuc, Phan Bi Chu (1867-1940) thng c
nhc n nh mt ch s, mt nh cch mng ni bt. L mt nh nho u thi mn th, Phan
Bi Chu chn cho mnh con ng cu nc, cu dn m k s xng danh no cng
khng th t chi khi t nc lm nguy theo cu ni thnh chm ngn: Quc gia hng
vong, tht phu hu trch.
Mi 17 tui, Phan Bi Chu tho hch Bnh Ty Thu Bc v tch cc vn ng
thnh lp Th Sinh Qun gp sc vo phong tro khng Php ng thi.
Nhng phong tro Cn Vng cng nh lc lng triu nh Hu lc khng sc
ng c vi qun Php nn tt c u tan r. Trong khi ngi Php tip tc tin hnh bnh
nh cng c chnh quyn thc dn, Phan Bi Chu khng t b ch hng c. Va
dng ngi bt sng tc th vn nung nng nhit tnh cu nc, ng va bn ba tm gp
cc phn t u tranh gy dng lc lng chng Php.
Phan Bi Chu tip xc vi nhiu ngi tng chin u trong hng ng Cn Vng
ca Phan nh Phng, tng ti Yn Th gp Thm, bn tnh vic u tranh vi nhiu
nhn vt tr thc yu nc nh Nguyn Hm, ng Thi Thnv c bit a ra ch
trng giao kt gio vn ng tn Thin Cha Gio. y l mt ch trng ht sc
mi m v vo thu vn c nh kin l tn Thin Cha Gio ng h thc dn Php.
Phan Bi Chu cho rng cuc u tranh ch thnh cng khi t c s hp qun dn
tc v tin tng tuyt i lng yu nc ca gio dn.
Thc t chng minh Phan Bi Chu hon ton ngh ng v sau phong tro nhn
c s ng gp rt ln ca tn Thin Cha gio, gm c cc v linh mc nhiu gio
x nh linh mc Thng x M Vinh, linh mc Truyn x M D, linh mc Thng x Qunh
Lu, Ngh An v linh mc Ngc x Ba n, Qung Bnh Phan Bi Chu ghi li trong
Phan Bi Chu nin biu rng cng n cc ngi gio dn ph gip rt nhiu v ghi li
mt kt qu rt ng k ca ch trng l cc m my m nghi ng gia Lng Gio, qut
mt trn sch bong. (1)
Nm 1905, Phan Bi Chu cng ng T Knh, Tng Bt H xut dng qua Trung
Hoa ri Nht Bn, bt u pht ng phong tro ng Du cu nc. Trong s gio Thin
Cha Gio hng ng phong tro c tu s Mai Lo Bng vi bit danh Gi Chu ch thn
a mt nhm thanh nin ti tn Hong Kong gp Phan Bi Chu nm 1908 v sau tr
thnh cng s vin c lc ca Phan Bi Chu.
Sut 20 nm lu vong Nht Bn, Trung Hoa, Thi Lan, Phan Bi Chu kt giao vi
nhiu nhn vt tn tui trong chnh gii Trung Hoa, Nht Bn nh Khang Hu Vi, Lng
Khi Siu, Tn Dt Tin, b tc i i Trng Tn (Okuma Shigenobu), t tc Khuyn
Dng Ngh (Inukai Ki) thnh lp Vit Nam Quang Phc Hi cng nhiu hi on khc
thc y, h tr cc phong tro u tranh trong nc bng sch bo tuyn truyn v gip
v kh (2)
Phan Bi Chu tr thnh tiu biu ca lng yu nc, ng c kch ng thu ht mi
ngi tham gia hot ng lt ch thc dn, tr thnh k i quc phm i vi chnh
quyn bo h Php nn b kt n t hnh khim din vo nm 1913 cng vi K Ngoi
Hu Cng v Nguyn Hi Thn.
Sau khi Lnin cp chnh quyn thnh cng ti Nga, Phan Bi Chu ngh ti vic
kt giao vi ngi Nga tm thm s ym tr cho lc lng u tranh Vit Nam. Trong
Phan Bi Chu nin biu (3), Phan Bi Chu khen Lnin c ti v chin lc u tranh cch
mng nn c mun gi mt s du hc sinh nh Lin X gip cho vic hun luyn. V
th nm 1920, Phan Bi Chu i Bc Kinh gp hai ngi Nga v ghi li cuc gp g
nh sau:
Nm Canh Thn (1920), thng 11, ti nghe c ngi ca ng X Hi Cng Sn
ca nc Hng Nga nhm hp Bc Kinh kh nhiu m i bn doanh ca h chnh l nh
Bc Kinh i hc. Ti v tnh sn ham l m nghin cu chn l ca ng Cng Sn
Ti i Bc Kinh ti thm Thi Nguyn Bi tin sinh Thi mi gii thiu ti vi hai
ngi Nga, mt ngi lao nng Nga La T du Hoa on on trng (tn ch Nga ti khng
nh c), mt ngi l Hn vn tham tn Lp tin sinh l thuc vin ca i s Gia-Lp-
Hn.
Ln ny l ln th nht m ti trc tip kt giao vi ngi Nga. Ti c hi Lp tin
sinh rng: Ngi nc ti mun i du hc qu quc, nh tin sinh ch v ng li cho.
Lp ni rng: Chnh ph Lao Nng i vi ng bo th gii nc Nga rt l hoan
nghnh, ngi Vit Nam nay du hc li tin li lm. Do Bc Kinh n Hi Sm Uy, ng
thy, ng b thng c c. Do Hi Sm Uy n Xch Thp c ng st vo Ty B Li
, i thu c vo Mc T Khoa, k hnh trnh ch c 10 ngy thi. Hc sinh ti Nga tt
trc phi n Bc Kinh, c i s nc Lao Nng , vo xin lnh chng th v giy gii
thiu. c chng th ca i s th t Xch Thp n Mc T Khoa, cc tn ph tin xe v
thc dng thy c chnh ph Lao Nng u i cho. K t Vit Nam n t Nga, nhu ph ch
trong 200 ng chc d bin lm. Nhng du hc sinh trc khi vo hc tt phi quyt tm
tha nhn nhng iu kin nh di ny:
1 Tn ngng ch ngha Cng Sn.
2 Hc thnh ri, v nc tt phi gnh ly nhng vic tuyn truyn ch ngha Lao
Nng.
3 Hc thnh ri, v trong nc mnh phi ra sc lm nhng s nghip cch mnh.
Cn nh ph tn chi dng trong khi ti hc v khi v nc, nht thit do chnh ph Lao
Nng m nhim.
By nhiu li nh trn l nhng li m lc y ti hi thoi vi ng Lp. ng Hong
nh Tun dng ting Anh thng dch cho ti Ngi Nga khi ni chuyn vi ti biu hin
mt cch ha i thnh thc, t sc rnh thy l khng m khng nng. Ti cn nh mt cu
rng: Chng ti c thy ngi Vit Nam l bt u t ng. ng nu dng c ch Anh
lm mt bn sch k cho ht chn tng ngi Php Vit Nam em cho chng ti, chng
ti cm t m khng dm qun. (4)
Sau ln tip xc ny, Phan Bi Chu tr v Qung Chu khng gp g ngi Nga na
m ch lo trung hng Quang Phc Hi theo tnh hnh mi, nht l sau khi xy ra v Phm
Hng Thi m st ton quyn Merlin ti Sa in.
Phan Bi Chu gp Tng Gii Thch, L T Thm ngh gip a du hc sinh Vit
Nam vo tr ng Hong Ph v bn vi cc ng ch ci t Vit Nam Quang Phc Hi i
thnh Vit Nam Quc Dn ng da theo khun mu Trung Hoa Quc Dn ng.
Phan Bi Chu hon tt vic son tho cc vn kin cn bn nh ng cng, chng
trnh vo thng 9 nm Gip T tc khong thng 10-1924 giao cho H Tng Mu a v
trong nc ly thm kin, ri ri Qung Chu v Hng Chu.
Theo hi c Phan Bi Chu nin biu, Phan Bi Chu khng r H Tng Mu c
chuyn ti liu v nc khng nhng t khong u nm 1925, Phan Bi Chu nhiu ln
nhn c th gp ca H Ch Minh.
y l thi gian H Ch Minh bo co vi Tam Quc T v vic va lp xong
nhm b mt Cng Sn on vi 8 ngi thuc Tm Tm X trong c con r Phan Bi
Chu l Vng Thc Onh ang hot ng Thi Lan c H Tng Mu ch thn qua gp
a v Qung Chu.
H Ch Minh ang cng nhm ny sp xp bin Tm Tm X thnh Vit Nam Thanh
Nin ng Ch Hi vo thng 6-1925 l thi gian m ngi Vit Nam tranh u ti Trung
Hoa d tr t chc l tng nim lit s Phm Hng Thi hy sinh ngy 19-6-1924 (tc ngy
15-5 Gip T).
S c mt ca Phan Bi Chu trong dp ny l iu mong i ca mi ngi v cng
hon ton hp Phan Bi Chu ang mun nhn d vang ting bom Phm Hng Thi hun
nng nhit tnh tranh u. Do , Phan Bi Chu ri Hng Chu gh Thng Hi theo d tr
xung thuyn ti y v Qung Chu.
Phan Bi Chu thut li: Mi hai gi ng h chnh tra ngy 11 thng 5 m lch (5)
, xe la Hng Chu i n Bc trm, ti v c nng gi bc cho ng Trn nn gi hnh l
nh cha m tay ti xch mt ci kha-bng nh. Va ra ca trm th thy c mt ci c
xe hi, xe kh lch s, ng xung quanh c 4 ngi Ty, ti khng nhn c ra ngi Php.
Bi v x Thng Hi ngi Ty nc no cng c, khch sang trng bit chng no m k,
em xe hi rc khch cng l thng l ca cc l qun to.
Ti c bit u chic xe hi ny l gian ca k cp bt cc ngi. Ti mi ra khi
ca trm vi ba bc th thy c mt ngi Ty hung d li trc mt ti dng ting quan
thoi m ni vi ti rng:
Tra c xe hn ho, xnh xin xang xng xe! Xe ny rt tt, mi tin sinh ln xe!
Ti ng c rng:
Ng b gio! Ti khng cn!.
Thnh lnh ngi Ty na sau xe ra, ht sc y ti ln xe. My xe tc khc vn, ti
vo t gii Php ri. Xe chy n b b th binh thuyn nc Php chc sn. Ti t
thnh ra ngi t phm trong tu binh. (6)
Tin Phan Bi Chu b bt tr thnh ln sng thc y bng n mt phong tro u
tranh lan rng khp cc min t nc v ngay ti chnh quc Php.
Gn nh mi thnh phn, mi gii u ln ting i tha Phan Bi Chu, xa b bn n
t hnh khim din nm 1913. Nhiu phn t tr thc, sinh vin hc sinh, i din cc nghip
on ni nhau gi th bnh vc Phan Bi Chu ti Hi Quc Lin, ta n quc t La
Haye, Quc Hi v chnh ph Php. Nhng nhn vt ni ting thn Php nh hc gi Phm
Qunh cng cng khai yu cu n x cho Phan Bi Chu.
D lun si ni ko di nhiu ngy trc v sau ngy 23-11-1925 l ngy khai di n
phin ta ti H Ni. Ngay gia phng x lun r ln nhng ting phn i v c mt
ngi ng ra xng r h tn qu qun l Nguyn Khc Doanh, ngi x Trnh Xuyn,
huyn Nam Trc, tnh Nam nh n xin Ta cho c cht thay Phan Bi Chu.
Trong Vit S Tn Bin, Phm Vn Sn ghi li cnh hng trm b gi bun thng
bn bng qu dc theo ph hng ng, H Ni dng thnh nguyn th xin n x cho Phan
Bi Chu vo lc Ton Quyn Alexandre Varenne va nhm chc i th st qua khu ph
ny. (7)
y l ln u chnh quyn thuc a Php ng trc mt phong tro u tranh quyt
lit v c quy m bao trm ton ci Vit Nam. Kt qu, Ta ch a ra mt n t treo v
Ton Quyn Varenne phi c Khm S Trung K Pierre Pasquier ch thn ti phng giam
Ha L gp Phan Bi Chu, sp xp vic a i an tr ti Hu.
Phan Bi Chu b bt khin hng ng dn tc yu nc mt mt im ta mang tnh ch
o nhng cng c thm nim tin t vo cc phong tro u tranh v hun nng nhit tnh
ca mi gii trong nc.
Ring Phan Bi Chu cho ti khong 1928 -1929 khi ngi vit Phan Bi Chu nin
biu vn khng hiu v sao mt thm Php li bit r hnh trnh ca mnh ch sn ti Bc
trm Thng Hi, ngoi mt mi nghi ng: Ai d lc ti ra i, th ci thi gi hnh ng
ca ti c k nht nht mt bo vi ngi Php m ci ngi mt bo li chnh l
ngi chung vi ti, tng nh ti nui nng Ngi y nghe ni tn l Nguyn Thng
Huyn gi c Thng Hin bng ng ch, thng ch Hn, tng u c nhn, ch Php,
ch quc ng cng xi. Ti nhn yu ti n, lu n lm th k cn nh n lm ma cho
Php th ti c ngh ti u! (8)
Phan Bi Chu khng cho bit c nghe ai ni Nguyn Thng Huyn lm ma
(tc mt thm) cho Php v bo r hnh trnh ca ng, tuy nhin c v tin theo.
Vo lc Phan Bi Chu c nghe ni nh th th ti H Ni, nm 1928, nh xut bn
Nam ng Th X cho pht hnh tp ti liu Ai bn ng c Phan Bi Chu? ca tc gi
Nhng Tng nu ch danh ngi bo cho mt thm Php bt Phan Bi Chu l nhm L
Thy, Lm c Th. Nhng Tng pht gic s vic trn da theo nhiu ngun tin t
nhng ngi xung quanh Phan Bi Chu ti Trung Hoa.
Vo thi im , L Thy cng nh Lm c Th khng phi nhng nhn vt tn
tui trong hng ng u tranh v cng cha tiu biu ni cho mt xu hng chnh tr r rt
no ngoi t cch ngi ca t chc Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi va
c thnh hnh.
iu mi ngi bit v Lm c Th ch l cn c tn Trng Bo hoc Hong Chn
ng, tn tht l Nguyn Cng Vin, tng tham gia Tm Tm X ca Phan Bi Chu v c
tng quan vi ta lnh s Php ti Hong Kong.
Nh vy, nhng ngun tin m Nhng Tng nhn c chc chn khng do dng
chng Cng nhm xuyn tc v lnh t H Ch Minh nh cc tc gi Cng Sn Vit Nam sau
ny nu ra. Trn thc t, ci tn H Ch Minh ch xut hin t thng 8 -1945 v nm 1928
khng ai bit L Thy l Nguyn i Quc.
Hn na, d nm 1949 Nhng Tng b Cng Sn m st ti H Ni, nhng vo nm
1928, Nhng Tng cha h t Cng Sn vo th th ch.
Nhng Tng bc vo lng bo nm 1924 chuyn hot ng v vn ha cho n cui
thng 12-1927 mi gia nhp Vit Nam Quc Dn ng ca Nguyn Thi Hc. Tp ti liu
Ai bn ng c Phan Bi Chu? c th c vit t trc thi im ny n hnh kp vo
nm 1928 v nh th Nhng Tng khng nhng cha bit L Thy l cn b Tam Quc
T m thm ch cn khng bit L Thy l ai na. Ngi ta bit ti cui nm 1929, Vit
Nam Quc Dn ng cn c ngi qua Thi Lan lin lc vi Vit Nam Thanh Nin Cch
Mng ng Ch Hi ngh gip v kh khi ngha.
Thc ra, khng ch ring Nhng Tng nhn c cc tin tc cho bit L Thy v Lm
c Th ch mu bn ng Phan Bi Chu. Nm 1948, trn tp ch Ci To ti H Ni s
thng 10-1948 c Joseph Buttinger trch li (9), o Trinh Nht vit bi Mt b mt
cha ai ni ra nu tn H Ch Minh l k ch mu bn ng Phan Bi Chu cho mt thm
Php.
c bit hn, chnh K Ngoi Hu Cng l ngi tng c Lm c Th bn cnh
nhiu nm Trung Hoa cng ghi li s vic ny nh sau: Cui thng 5 nm 1925, Lm c
Th vit th v gi tin ln Hng Chu cho ng Phan Bi Chu, mi v Qung Chu nhn
dp k nim Phm Hng Thi ngy 19 thng 6, lm mt cuc tuyn truyn lng ly cho cch
mnh Vit Nam. ng Phan nhn c th v tin, lin i Thng Hi p tu thy v
Qung Chu. ng Phan i ri, mi khng thy c th t g v, bn H Hc Lm Hng
Chu ly lm l, vit th hi cc ng ch Qung Chu. Th tr li ni khng thy ng
Phan xung , ai cng lo.
Hn mt thng sau, Lm Chi H, ch nhim Qun S Bin Tp X, tip c mt
phong th t Sn u gi ti, c km theo mt mnh th do ng Phan vit, mi bit l ng
b bt ri.
Gi th y n Lm Chi H l mt hc sinh Tu.
Ngi ny cho bit rng nhn dp ngh h, t Thng Hi v Sn u thm nh, gp
ng Phan trn tu thy, ng Phan tha lc ngi i km khng cnh, ni chuyn vi y v
vit mnh giy y, nh y gi i Hng Chu cho Lm Chi H.
C nh li ng Phan ni trong mnh giy y th khi ng i xe la t Hng Chu n
Thng Hi, va ra khi ca ga, lin b my ngi cnh st t gii Anh nm ly, iu ln xe
hi a n t gii Php giao cho ngi Php. ng b giam t lu, ri b gii v nc
bng tu thy.
Lm c Th Qung Chu, lc u c phao vu cho ngi ny ngi khc che lp
ti c ca mnh nhng v sau thy ng Phan b bt v n trong nc, thnh ra mt cuc
tuyn truyn c hiu lc cho cch mnh, Lm c Th mi khoe vi mi ngi l cng
hn, v chnh hn bt ng Phan.
Hn li ni s d bt ng Phan l v hn ngh ng tr nn gi h, khng thch hp
vi thi i mi na, ngoi bt qu bit lm my cu vn tuyn truyn ho bng ch Nho,
chng c chuyn g, khng bng a ng v nc ly bn thn ra lm li kh tuyn truyn,
li c ch hn (10)
Nhng kin m Cng ghi l ca Lm c Th c Hong Vn Ch da theo
ti liu ca nhc ph l S Cung L D xc nhn l kin ca H Ch Minh.
Lc , nhm Lm c Th rt tin theo H Ch Minh v ang tnh ton bin Tm Tm
X thnh t chc ring.
Mt vn khin c nhm u t l c th gp tr ngi khi Phan Bi Chu khng ng
, v Phan Bi Chu ang tin hnh vic ci t Vit Nam Quang Phc Hi thnh Vit Nam
Quc Dn ng theo khun mu Trung Hoa Quc Dn ng.
L D theo Phan Bi Chu hot ng trong Tm Tm X nhng gn gi vi Lm c
Th. V th, L D c nghe nhc ti kin ca H Ch Minh lc mang tn L
Thy v bit danh Vng Sn Nh. Theo L D, H Ch Minh ni: C gn t xa tri
m chng nn cng vic g, chi bng bn c cho Php ly tin cho ng ta.
Mt ngi trc tip nghe H Ch Minh pht biu nh trn l Vng Thc Onh.
Vng Thc Onh l ngi th 7 trong 9 hi vin b mt ca Cng Sn on thnh lp vo
thng 2-1925. Lc , Vng Thc Onh r i Thi Lan theo H Tng Mu v Qung Chu
v lun c mt trong mi phin hp bn bc v hot ng ca nhm.
Trong cun sch t thut in vo nm 1962, Vng Thc Onh cho bit trong phin
hp khong u nm 1925 ca Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi, mt hi va
mi c L Thy mc ni v thnh lp, v Vng Thc Onh c hi n din trong bui hp
, L Thy ni: C Phan i quc tht, nhng c qu gi, u c rt kh hp th nhng
tro lu t tng mi. C li qu thnh thc, d tin ngi
L Thy l lun hy cho c Phan tr thnh biu tng u tranh bng cch
ngi Php bt giam c Phan xong ri Hi t chc cc cuc u tranh cho c. Song song,
khi bn tin cho ngi Php bt c, ngi Php phi gi li cho Hi mt s tin v Hi dng
s tin ny pht trin lc lng. L lun nht c lng tin ny c cc thnh vin
trong Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi biu quyt chp thun. (11)
Vng Thc Onh l con r Phan Bi Chu cng khng th phn i v s tin nhn
c t ngi Php trong v ny, theo Vng Thc Onh, l 10 vn quan, tc 100 ngn
quan.
V bn ngi ny c hu ht cc tc gi khc nhc ti trong s c o Vn Hi,
tc gi Ba nh ch s h Phan, cho bit thm mt chi tit khc: Sau khi Phan Bi Chu i
Hng Chu, L Thy v Lm c Th triu tp cc nh cch mng ti Qung Chu li,
tr Nguyn Hi Thn, bn v vn ti chnh. Khng ai a ra c gii php no v
vn ny. Lm c Th ngh hy sinh c Phan Bi Chu V hi ngh y cho
Lm c Th v Phan V n tip xc vi ta tng lnh s Php Hng Cng thng
lng. (12)
V pha cc tc gi ngoi quc, David Halberstam v J. P. Honey l nhng ngi rt c
thin cm vi H Ch Minh cng xc nhn vic bn ngi trn.
Honey vit: Vic H Ch Minh bn ng nh i quc ni ting Phan Bi Chu cho
Php lc y ang sng lu vong Trung Hoa minh ha chn dung (c tnh) ch thc ca
con ngi (tc HCM). Sau ny ng ta chng minh cho ng ch thy vic lm l
chnh ng bng cch nu ln 3 l do thc y ng ta lm:
Mt, Phan Bi Chu khng phi cng sn m l ngi quc gia v c th s l i
ch vi cng sn trong k hoch kim sot phong tro khng chin chng Php. Phn Phan
Bi Chu l loi b c mt i th tng lai.
Hai, mn tin thng nhn c ca Php c th c dng mt cch ti u pht
trin phong tro cng sn Vit Nam.
Ba, vic Php x t Phan Bi Chu s to nn mt khng kh phn n mnh trong
nc lc y ang cn c.
Bin lun kiu chng t khng cn nghi ng rng H cc oan, tn nhn v c c
tnh ton. (13)
Khc vi J. P. Honey, David Halberstam khng nhn s vic nh mt biu hin tnh
cht cc oan, tn nhn ca con ngi H Ch Minh m t trn cn bn nhng ci li thu
c cho hot ng ca H Ch Minh: Nh i quc gi Phan Bi Chu, bn ca thn ph
H, lc y ang Qung ng. Ti y ng thu ht mt s ng thanh nin Vit ang
sng lu vong. Cn H Ch Minh th nay l mt chin s cch mng chuyn nghip c rn
luyn ti Mc T Khoa. ng ta coi Chu chng c cht hy vng no v cn l mt vn tr
ngi. Chu i vi H ch cn l th di tch ca qu kh tn th. Xem ra Chu khng
phi mt nh cch mng m ch l mt k chng i trong mt a phng hn hp mun c
cht thay i. i vi nhm ca H, c Phan l con ngi ch bit an phn ngi bn chuyn
u u trong khi th gii ang bin chuyn v thi cuc ang hi thc phi hnh ng.
Mt ph t ca H (14) bng ny ra kin c th cho on th c mt ti khon ln
ng thi lm phn chn lng yu nc trong nc. Anh ta ngh vi H nn hy sinh Chu
cho i ngha quc gia. Lc y Chu l lnh t quc gia ni ting nht ti Qung ng. Bn
Chu cho Php, bn h s c thng, trong khi , vic bt gi v x n Chu s dy
ng lng dn v ko ch ca quc t. Phn ng ca quc t s rt mnh lit nn Php s
khng th x t Phan Bi Chu.
ng H ng v vo thng 6 nm 1925, Chu nhn c giy mi d bui hp c
bit ca nhng nh cch mng Vit Nam. Khi ng ti Thng Hi th b my ngi l mt
bt cc a v s ca ngi Php ri t v H Ni.
Ngi ta tin rng k trung gian ca H nhn c 150 ngn ng ca ngi Php
trao cho. Chu b x kh sai chung thn, nhng my tun sau c n x. Ton quyn Php
lc y mi Chu n t dinh ngh m, nhng v i quc lo thnh ngay c lc y cng cn
khc t khng chu hp tc vi thc dn.
Tuy nhin, ng b loi khi sn khu chnh tr, v ti Qungng, H Ch Minh
nhanh chng thu dng mt s nhng thanh nin Vit lu vong tng quy qun xung quanh
Phan Bi Chu. T H Ch Minh bt u thnh lp nhm ring ca ng ta. (15)
Theo Halberstam, H Ch Minh quyt nh theo gi ca mt ph t v s tin nhn
c l 150 ngn. y l hai chi tit tng i d bit so vi cc tc gi khc. Ngoi ra, mi
chi tit u ph hp, c bit v l do ch yu thc y hnh ng bn ngi l thanh ton
tr ngi trn ng pht trin nh hng Cng Sn. Halberstam ngng m H Ch Minh
nh mt thn tng nn khng th c dng xuyn tc bi xu thn tng. Ngc li,
Halberstam cn coi hnh ng ny phn nh ti tr hn ngi ca H Ch Minh v v a loi
tr c mt tr ngi va c thm ti chnh, c thm iu kin nhn tm thun li v c
ng c c th thc y vic u tranh.
Tuy nhin c th chnh Halberstam vn khng tin l l ca mnh thuyt phc mi
ngi nhn s vic theo hng m, v nhit tnh yu nc ca Phan Bi Chu v ci n t
hnh khim din c t 1913. Bi l, bt k l do no cng khng cho php t mt ngi
nhit tnh yu nc di my chm ca k th.
Cho nn, Halberstam nhn mnh v tui gi v dng ca Phan Bi Chu v s tin
tng Php khng dm ra tay st hi ng. Gn nh Halberstam ch lp li nhng bin bch
do chnh H Ch Minh (hoc mt ph t) nu ra trong cc bui hp cho rng Phan Bi Chu
gi yu khng cn thch hp vi vic u tranh v cho rng ngi Php khng dm x t
Phan Bi Chu.
Lc Phan Bi Chu mi 58 tui v l nhn vt ni bt i vi c qun chng trong
nc ln chnh gii Nht Bn Trung Hoa nn bin bch trn khng phn nh thc t m ch
xut pht t dng tm c tnh trit h.
V s tin tng ngi Php khng dm x t Phan Bi Chu th c th coi nh cch
trn an ai cn nghi ngi s xui theo ch khng da trn c s no.
Thc ra, theo cc tc gi khc, H Ch Minh t vn hy sinh Phan Bi Chu
to mt biu tng u tranh v ni hnh vi x t Phan Bi Chu s gy cm phn trong
qun chng tc l khng che giu nh y Phan Bi Chu vo ci cht khai thc.
D nhn s vic theo cch no, vic Phan Bi Chu ri vo tay mt thm Php em
li cho H Ch Minh nhiu li im trong bc u pht trin nh hng.
Trc ht l cnh hung t ngt mt ngn uc ch o ca nhng ngi ang hot
ng chng Php ti Trung Hoa Thi Lan, v hu ht nhng ngi ny u hng ng
phong tro ng Du ho c hng ng cc hi on chu nh hng Phan Bi Chu. Mt
Phan Bi Chu, tt c tr thnh mt phng hng nn d dng ng theo tuyn truyn Cng
Sn hoc d dng lin kt vi Cng Sn s tr thnh cng c. Chng c c th l ngay
nhng ngi tng c nhiu nm tranh u nh H Hc Lm, Nguyn Hi Thn cng tr
thnh con c b vn dng t thp nin 1930.
K tip, s vng mt ca Phan Bi Chu m ra khung ca ln cho nhng n lc tip
cn vi chnh quyn Trung Hoa Dn Quc. Cnh ca t trc gn nh b che khut bi
uy danh Phan Bi Chu th lc ny lun b ng cho bt k k no khn kho. H Ch Minh
c li th hn bt k ai ht v c Quc T Cng Sn ym tr sau lng trong lc chnh quyn
Trung Hoa ang thi hnh chnh sch Lin Nga Dung Cng. Tnh hnh ny gip H Ch Minh
d dng tranh th s ng h ca nhiu nhn vt chnh quyn Trung Hoa, thm ch nhn c
c s ng h ca phu nhn lnh t Tn Dt Tin, b Tng Khnh Linh,
Thun li hn na l khung cnh u tranh gn nh hon ton mi trong nc, nht
l quyt nh th tiu Vit Nam Quang Phc Hi do chnh Phan Bi Chu a ra cha kp c
bc tip ni.
Bin c Phan Bi Chu b bt khin nhiu tng lp qun chng thc tnh, ng thi kh
trnh gy hoang mang cho cc hi on u tranh di nh hng ca Phan Bi Chu ang
cha bit tin lui ra sao. C th hnh dung a bn quc ni gn nh b ng cho nhng ai
c nh hng khai thc.
iu ny gii thch v s pht trin tng i mau chng ca Vit Nam Thanh Nin
Cch Mng ng Ch Hi l t chc do mt Tng B lnh o gm ngi Cng Sn nhng
vn tuyn truyn ng li Tam Dn Ch Ngha, vn trng hnh Tn Dt Tin, Phm Hng
Thi v nht l vn khng ri danh ngha Phan Bi Chu.
Thun li ng k hn ht i vi bn thn H Ch Minh l dp xong mt tr ngi ln.
T thng 6-1923, H Ch Minh c mt ti Lin X, c chn l y vin Quc T Nng
Dn, c hun luyn ti i Hc Cng Sn Mc T Khoa, c kt np vo Tam Quc
T cng tc ti Cc Phng ng v nht l t trn nim tin vo lnh t Lnin nh vit
trn bo Pravda ngy 27-1-1924: Khi cn sng, Ngi l cha, l thy, l ng ch v c vn
ca chng ta. Ngy nay, Ngi l ngi sao sng ch ng cho chng ta i ti cch mng x
hi. Lnin bt dit s sng mi trong s nghip ca chng ta. (16)
Vi nim tin ny, H Ch Minh nhn thy Phan Bi Chu vn nhit thnh yu nc
theo ch ngha dn tc chc chn khng bao gi tn th Lnin. Nh th, d mun d khng,
Phan Bi Chu tr thnh k i ch, nht l vi v th v uy tn m Phan Bi Chu ang
c.
Nhim v ca H Ch Minh ti Cc Phng ng s ht sc nng n trong trng hp
Phan Bi Chu tip tc tn ti lnh o cc phn t u tranh. Trong quan im chin
lc sch lc do Lnin vch ra, vn lin minh l trng yu nhng ch c th lin minh
trong t th nm vng quyn ch o. Phng sch i ph duy nht trong trng hp gp
nhng k cn tr th lin minh ny l loi tr. Vic Phan Bi Chu b vnh vin loi khi
chnh trng hon ton ph hp vi quan im chin lc sch lc m Lnin vch ra.
Tuy vy, vn c nhng tc gi trnh n cp hoc bc b vic H Ch Minh bn ng
Phan Bi Chu.
Trc ht, ht thy cc tc gi Cng Sn Vit Nam u khng bao gi nhc n vic
ny. Mt cu vit gn nh tr thnh khun i vi cc tc gi ny l gn cho ngi nhc n
vn nhng t xuyn tc, vu co v cng khng ni r xuyn tc, vu co iu g. Chng
hn, trong Phan Bi Chu nin biu, ni bi m u, Chng Thu vit: V nguyn vn
ch Hn, Phan Bi Chu nin biu c kh nhiu bn, trong s ny, may mn cn bo tn
c hai bn gc c th bt ca c Phan (bn ca Hunh Thc Khng v bn ca Anh
Minh) ng Nguyn Vn Xun ch trch sai lm i vi gii hc thut min Nam lc
l v sao li khng tin, khng d a vo Anh Minh? Theo chng ti, s d ngi ta khng
th tin Anh Minh v chnh Anh Minh c nhiu vic lm khut tt, m m, nht l y c
tnh xuyn tc ti liu Phan Bi Chu nhm mc ch chng Cng mt cch kh l liu
(17).
Cng trong Phan Bi Chu nin bi u , on Phan Bi Chu nhc n vic giao dch
vi H Ch Minh, Chng Thu nhn mnh my ch ng nhiu ln vit giy cho ti
v ghi thm trong ch thch nh sau: y ta ch l: ng ch Nguyn i Quc trao
i vi c Phan bng th t ch khng phi trc tip bn bc, v khi ng ch Nguyn i
Quc v n Qung Chu th c Phan i Hng Chu t trn di mt thng ri. (18)
C th Phan Bi Chu khng gp H Ch Minh ti Qung ng, nhng y dng
ca Chng Thu ch mun y xa H Ch Minh khi v n Phan Bi Chu.
Trong khi , mt ti liu khc ca Cng Sn Vit Nam giao cho UNESCO l tp Bc
H nhng nm thng nc ngoi ca ng Ha li dnh nhiu trang t cuc gp g rt
thn thit gia 2 ngi nh sau: Vi a ch do c quan Borodin cung cp, ng Nguyn ln
Hng Chu tm gp c Phan Bi Chu. Sau hai mi nm tri mi gp li, ng thy c vn
quc thc v trn y nhit huyt nh xa. Cn c Phan, c rt mng khi gp li ng
Nguyn, con trai c Ph Bng lng Sen thn thit. Nhng nm u th k, khi c khi xng
phong tro ng Du, c ln c ng vi c Ph Bng anh Nguyn lc mi 14 tui
i theo con ng ca c . Nhng ngi thiu nin ca dng h Nguyn Sinh i con
ng ca ring anh, con ng khc vi cc bc cha ch ng thi.
Gp li nhau, hai bc chu hn huyn tr chuyn. Nhng k nim ca qu kh c
nhc n. ng Nguyn cn c li cho c Phan nghe hai cu th trong cun Ty Vin m
23 nm trc, nm 1901 trong ba ru say vi c Ph Bng ti nh ng Nguyn, c Phan
c:
Mi phn bt vong ghi trc bch
Lp thn ti h th vn chng
(Mi ba khng qun ghi s sch
Lp thn hn nht l vn chng)

Trong cuc m lun, c Phan gii thiu vi ng Nguyn danh sch 14 ngi yu
nc cng c hot ng by lu. Trong danh sch , c mt s thanh nin m c quan
Borodin cung cp cho ng hm trc.
Vi nm sau cuc hi kin lch s ny, khi Phan Bi Chu tr thnh ng Gi Bn
Ng qung i cui cng tri qua trn t Hu, c i ln khi cc thanh nin yu nc
hi c:
By gi c v nc th nc ngoi cn c ngi Vit Nam no thay c dn dt
ng bo c na?
C khng ngn ngi m tr li rng:
Vn cn, cn c Nguyn i Quc, ng Nguyn gii hn ti, ng s lm c vic !
(19)
Tuy vit di v cuc gp g, ng Ha khng nhc mt ch n vic Phan Bi Chu b
mt thm Php bt m cn v ra s ngng m cm phc ca Phan Bi Chu i vi H Ch
Minh bng mt chng liu vu v, nht l nhc n ci tn Nguyn i Quc m H Ch Minh
giu kn vo lc .
Mt ti liu khc ca Cng Sn Vit Nam cp ti v ny cng khng vi mt tnh
tit no ngoi vic t Phan Bi Chu di s dt dn ca lnh t H Ch Minh mt iu
khng th no c chiu theo hon cnh thc t lc ti Hoa lc: Trn ng i t Hng
Chu ti Qung ng d k nim mt nm ngy lit s Phm Hng Thi hy sinh trong v n
bom mu st Ton Quy n ng Dng Meclanh Sa in, cng nhn gp g cc
ng ch ca mnh tin hnh ci t Vit Nam Quc Dn ng theo gi ca Nguyn i
Quc, Phan Bi Chu b mt thm Php bt cc nh ga Thng Hi v a v Vit Nam.
S kin ny ct t nhng kh nng tt p ca Phan c th vn ti trong s nghip cu
nc ca mnh di tc ng ca tnh hnh cch mng th gii v ca lnh t Nguyn i
Quc (20)
Ring H Ch Minh gn nh tuyt i khng nhc n v Phan Bi Chu b bt. Trong
cc bi vit, H Ch Minh lun k li nhng ngy thnh lp Vit Nam Thanh Nin Cch
Mng ng Ch Hi, nhng ch mt ln ni ti tn Phan Bi Chu khi dng bt hiu Trn
Dn Tin v gn nh cn t ni v vo mt thi gian khc hn: Va nghin cu lm vic
sng, ng Nguyn vn ra sc lm vic cho t quc mnh. ng bt u t chc ng bo
Vit kiu Trung Quc. T chc ny gi l Hi Vit Nam Thanh Nin Cch mng ng
Ch
Hot ng ca Hi Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch bt u lan vo trong
nc. Thc dn Php gin tip gip rt nhiu.
V sao vy?
Trong khi ti liu v bo ch ca ng Nguyn b mt lt vo nc rt kh khn th bn
thc dn lm to chuyn yu cu n p. l mt qung co rt tt cho cng vic ca
ng, lm cho ng bo ch , lm cho h cng thch c nghe tuyn truyn cch mng.
Hn na, thc dn Php phm mt sai lm l bt nh lo s yu nc Phan Bi
Chu, lc by gi Trung Quc v mun kt n t hnh c Phan. Tt c nhn dn Vit Nam
ni dy chng li v n ny v yu cu th c Phan. Cha bao gi c mt phong tro qun
chng rng ri nh vy . y l mt dp tt ch o ng Nguyn tuyn truyn ch ngha yu
nc. (21)
Trong lc cc tc gi Cng Sn Vit Nam trnh n vn th William J. Duiker da
vo mi nghi ng ca Phan Bi Chu bc b vic H Ch Minh dnh vo vic bn ngi.
Duiker vit chnh Phan Bi Chu cho bit k ch im cho Php bt mnh l Nguyn
Thng Huyn.
Thc ra, qua nhng dng trong Phan Bi Chu nin biu, Phan Bi Chu ch cho bit
c nghe ni nh th v tin theo ch khng h xc nh vi bng chng no. S vic ny
c s gia Phm Vn Sn cp v cho rng Phan Bi Chu nghi oan cho Nguyn Thng
Huyn.
Chnh Nguyn Thng Huyn ln ting khi bit ni v vo dp v Vit Nam
khong nm 1965, c Nguyn Thng Huyn c v Vit Nam v ng mt bi ci chnh ni
r v vic trn t Bch Khoa s 73. (22)
Nh vy, trong ba ngi c nu tn lin h n v bn ngi th hai ngi ln
ting. Nguyn Thng Huyn i din thng vi vn chng minh s v can ca mnh
cn Lm c Th, theo ghi nhn ca K Ngoi Hu Cng , khoe l thnh tch do
chnh mnh t c.
Vo nm 1925, Lm c Th l ngi thn tn ca H Ch Minh c dnh cho vai tr
lnh o cao nht ca t chc Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi nn khng
th khng bn bc vi H Ch Minh v mi cng vic.
Ngoi ra, nhng ngi tng c mt trong t chc trn nh L D, hoc quan trng hn
na nh Vng Thc Onh u cho bit s vic din tin ra sao.
Cho nn ch da vo vic Phan Bi Chu nghi ng Nguyn Thng Huyn thay v H
Ch Minh cha th l do kt lun. i vi Phan Bi Chu, c Nguyn Thng Huyn
ln H Ch Minh u nh con chu nn u c tin cy. Phan Bi Chu nghi Nguyn
Thng Huyn ch v Nguyn Thng Huyn ang k cn bit r hnh trnh ca mnh v
c ngi ti ni rng Nguyn Thng Huyn lm vic .
D bin minh ca Duiker c nh gi ra sao th vn cho thy Duiker khng nhn vn
nh Halberstam m coi hnh vi bn ngi l iu khng th chp nhn.
Duiker vn ngng m H Ch Minh nn c y hnh vi ny cho k khc. Tuy nhin,
Duiker khng th ph nhn mt s vic hin nhin l li co buc ca H Huy Tp v trch
nhim ca H Ch Minh trong vic y hng trm ngi vo tay mt thm Php.
Trong tc phm ca mnh, Duiker ghi: ...H Huy Tp nhn dp bo co gi Mc T
Khoa v kt qu ca i hi ng, tn cng thm my n vo Nguyn i Quc. Trong
th ngy 31-3-(1932) gi cho Dalburo, ng ghi l cc ng vin ng Dng v Xim
ang cng khai u tranh chng di sn ca thc h cch mng dn tc ca Thanh Nin
Cch Mng ng Ch Hi v lnh t ca t chc ny l Nguyn i Quc. Tp xut buc
Quc phi t kim im nhn nhn phm sai lm trong qu kh...
My tun sau Tp tr li tn cng Quc, bo nhiu i biu ca i hi Macao
quy trch, t nht mt phn, cho Quc v v hn 100 ng vin ca ng Dng Cng Sn
ng, v ca Thanh Nin ng Ch Hi b Php bt. V Quc bit Lm c Th l gin
ip m vn dng. Tp cng co buc Quc bt cn bt mi hc vin hc vin Qung
ng phi np cho Quc mt tm nh, cng nh tn, h, a ch ca thn nhn. Nhng ti
liu ny sau ri vo tay Php. V vy Quc khng bao gi c th cho l mnh khng c
trch nhim v nhng hnh ng . (23)
V vic ny, Vit Thng cn thn hn William J. Duiker, ghi nguyn vn mt on
trong bo co ca H Huy Tp gi QT3 ngy 20-4-1935 nh sau:
"Trc v sau i hi ca ng, mt s ng ch khi ni chuyn vi nhau thng bn
v ng ch Nguyn i Quc (tc H). H cho rng Quc chu trch nhim v vic mt thm
bt hn 100 hi vin on thanh nin, bi v:
a) Quc bit r Lm c Th l mt tn khiu khch nhng vn lm vic vi hn.
b) Quc phm sai lm khi yu cu mi thanh nin np hai bc nh, ghi r tn tht,
a ch, tn cha m, ng b, c k cng vi tn ca t 2 n 10 ngi bn.
c) trong nc, Xim (Thi Lan) v trong t, ngi ta vn cn bn tn n trch
nhim ca Quc, trch nhim m anh ta khng dm chi. (24)
Theo H Huy Tp, H Ch Minh sai lm khi i hi nhng ngi gia nhp t chc
phi khai r l lch, np hnh nh v tin cy Lm c Th nn nhng ti liu ny ri vo tay
mt thm Php khin hng trm ngi b bt.
H Huy Tp cng cho rng H Ch Minh thiu trung thnh vi tinh thn quc t v t ra
nghing theo ch ngha dn tc.
So nguyn vn bo co c a H Huy Tp vi li tng thut ca Duiker c mt khc
bit l H Huy Tp khng ni ng Dng Cng Sn ng m ch ni hi vin on thanh
nin trc tc Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi do H Ch Minh giao cho
Lm c Th lnh o mt thi gian.
V vic ny, Duiker vit: C l Nguyn i Quc c c nhng bo co nh th
(ca HHT) khi chng ti Mc T Khoa. ng ta ngh g v li ph bnh ca Tp i vi
hnh ng ca ng th khng bit. Nhng thi chung ca ng c bc l trong mt l
th gi cho ai B Phng ng vo thng 1-1935: ng than phin rng trnh hiu
bit v ch ngha l thuyt ca cc hc vin ng Nam tng theo hc Mc T Khoa rt
thp. Nhiu ngi khng hiu th no l cch mng dn ch t sn, hay th no l s lin h
ca cch mng rung t vi chnh ngha chng quc... (25)
H Ch Minh ch nhng sinh vin ng Nam trong c Trn Ph , H Huy Tp
ph bnh ng l ng v qu tnh h khng hiu cch hnh ng ca H Ch Minh v
cng cha nm vng quan im chin lc sch lc lin minh giai on ca Lnin.
Vn dng chiu bi ch ngha dn tc trong thi im l mt bc i sch lc cn
thit. V ch bng bc i ny mi c th xm nhp cc t chc v cun ht qun chng
gy dng lc lng.
Bc i cn thit th hai l khng nng tay vi nhng phn t cn ng v H Ch
Minh tr liu i ph bng s mn tay mt thm Php nn kt thn vi Lm c Th l
ngi ang cng tc vi Php.
D nm c t chc Tm Tm X xoay chuyn thnh Vit Nam Thanh Nin ng
Ch Hi, H Ch Minh vn hiu hu ht hi vin ca t chc ny thuc hng ng quc gia
yu nc. Do , yu cu khai r l lch vi cc chi tit v ni , ngi thn khi c vic cn
v np hnh khng phi khuyt im nh H Huy Tp ngh m l mt vic c tnh k
thanh ton cc phn t s bin thnh tr ngi nh phn i ch ngha Cng Sn hoc thiu
trung thnh vi Tam Quc T.
Khi xy ra cc s vic ny, H Ch Minh ch cn nhc Lm c Th cung cp ti liu
cho mt thm Php.
Cho nn, mc du c nhng bo co trn, H Ch Minh vn c tin cy vai tr cn
b i din Tam Quc T ti ng Nam , cn nhng ngi nh Trn Ph, H Huy Tp
d ni tip nhau gi chc tng b th ng Dng Cng Sn ng vn ch l cn b thuc
mt chi b a phng.
Nhng bo co ca H Huy Tp khng tc hi ti v th ca H Ch Minh nhng l
chng liu c th v tng quan gia H Ch Minh vi mt thm Php vo nhng nm cui
thp nin 1920 u thp nin 1930. Mi tng quan ny khin hng trm ngi yu nc
ri vo vng t ti do bn tay ca H Ch Minh.
V th, vic bn Phan Bi Chu cho mt thm Php c th coi l s vic khi gi cho
mt phng php hnh x ca H Ch Minh v cng c th coi l hnh vi m u cho mt
phng php c tr tnh trc.
Trong s bin bch, Duiker c loi H Ch Minh khi v bn Phan Bi Chu v c
nhng li l lp lng ngi c thy hng trm ngi b bt v sau ch do H Ch Minh
lm tin Lm c Th. Nhng cng chnh Duiker qu quyt H Ch Minh lun nm vng
ng li u tranh Lnin tc l tn cung nhit ca ch thuyt b o Sergey Nechayev.
Mi li bin bch tr nn khng cn thit v vi mt ngi nh th, vic g cng c th xy
ra.
Ring vi Phan Bi Chu d tn tui lun c cc tc gi Cng Sn Vit Nam nhc
n nh mt vt son t im thm cho huyn thoi H Ch Minh, nhng chnh H Ch Minh
tng nu r mnh nh sau: C Phan Bi Chu hy vng Nht gip ui Php. iu
rt nguy him, chng khc g a h ca trc, rc beo ca sau. (26)
y mt k rc beo ca sau vo t ngc hoc vo ci cht u c phi iu kh
khn vi mt ngi chn b o lm phng chm hnh ng.
V li, t sau khi qua cc lp hun luyn ti Mc T Khoa, H Ch Minh chn con
ng khng chp nhn tinh thn yu nc l yu dn tc. T gia nm 1923, i vi H
Ch Minh, yu nc l phi yu x hi ch ngha.
Phan Bi Chu quay lng li vi x hi ch ngha ngay t cuc gp g i din Nga
ti Bc Kinh nm 1920 do tinh thn yu dn tc.
V th, nu Phan Bi Chu b i x nh cch i x dnh cho nhng phn t thuc
Tm Tm X khng chp nhn Cng Sn sau nm 1925 cng l chuyn bnh thng.
CH THCH
CHNG 45
___________________________

(01) Phan Bi Chu Nin Biu hay T Phn l tc phm c bin son trong thi gian Phan Bi Chu b qun
thc ti Hu t 1925 n 1940. Tc phm vit bng Hn vn do chnh Phan Bi Chu t dch ra Vit vn,
mang tnh hi c v nhiu nhn vt, s vic qua t thi thiu nin ti lc b bt a v Hu v c in
thnh tp 6 ca b Phan Bi Chu Ton Tp do Chng Thu bin son, Nxb Thun Ha, Hu 1990. Phan
Bi Chu Nin Biu c Nguyn Khc Ng ch gii, Nhm Nghin Cu S a n hnh ti Saigon 1973
v c Huy Phong Yn Anh su tm trch li trong Exploring the H Myth, Thng M, Cali xb 1998.
(02) Ngoi Phong tro Duy Tn v ng Du, Phan Bi Chu cn sng lp Vit Nam Quang Phc Hi, Vit Nam
Cng Hin Hi, Tm Tm X, v ba t chc c tnh lin quc gia Chn Hoa Hng Hi, ng ng Minh
Hi, in Qu Vit Lin Minh Hi. ng cng l ngi c sng kin pht hnh Vit Nam Quang Phc Qun
Qun Dng Phiu gy qu hot ng cch mng...ng c nhng trc tc kh quan trng nh Lin
S Ngn, Tn Vit Nam ton th, Ngc Trung Th
(03) Phan Bi Chu Ton Tp - Nxb Thun Ha, Hu 1990 Tp 6, tr. 271-273. Theo ch thch th tn ngi Nga
trng on Du Hoa on c th l Iurine Voitinski, tn Nga ca vin tham tn (c gi l Lp tin sinh) l
Khodorov v tn i s Nga lc l Karakhan.
(04) Nguyn vn trong Phan Bi Chu nin biu, bn do Chng Thu bin tp: Nguyn i Quc tin sinh t Mc
T Khoa kinh thnh nc Nga v n Qung ng, ng cha ly chng trnh, ng cng ny lm hon
thin, ng nhiu ln vit giy cho ti, bo phi sa sang nhun sc ln na, nhng cha c bao lu th ti
b bt v H Ni.
Phan Bi Chu nin biu, bn do Phm Trng im v Tn Quang Phit chp l: thng thng bn vi
ti nn sa i li
Phan Bi Chu nin biu, bn do Nguyn Khc Ng ch gii chp l: ng nhiu ln nhc ti thay
i
(05) Tc ngy 30-6-1925.
(06)-(08) Phan Bi Chu Ton Tp Nxb Thun Ha, Hu 1990 Tp 6, tr. 290-291, 289-290
(07)-(22) Vit S Tn Bin Phm Vn Sn, Sign 1972 Q.7, tr. 254, 229
(09) Vietnam, a dragon embattled Joseph Buttinger, Tome I, tr. 153
(10) Cuc i Cch Mng Cng , Saigon 1968, tr. 121
(11) Huyn thoi Cng Sn Hong Duy Hng, Hng Vit, Cali 1999, tr.139-140
(12) Theo Nhng b n lch s ng sau cuc chin Vit Nam L Giang, Cali, 1998, tr. 69-72.
(13) North Vit Nam Today J.P Honey, tr. 4.
(14) m ch Lm c Th.
(15) Ho David Halberstam, tr. 44- 45.
(16) Bin nin tiu s Tp I, tr. 210
(17)-(18) Phan Bi Chu Ton Tp Nxb Thun Ha, Hu 1990 Tp 6, tr. 23 & tr.288
(19) Bc H nhng nm thng nc ngoi UNESCO H Ni 1999, tr. 96-98
(20) Vit Nam nhng s kin lch s 1919-1945 Nxb Gio Dc, H Ni 2001, tr.90-91
(21)-(26) Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch Nxb Vn Hc 2001, tr. 71-72, 11
(23)-(25) Ho Chi Minh, a life Duiker, tr. 222.
(24) S tch con yu ru xanh tr. 271

* Chng 46*
H CH MINH
t X Vit Ngh Tnh 1930 ti Ci Cch Rung t 1953

Hai du n m m ch ngha Cng Sn ghi li trn i sng Vit Nam, c bit ti
nng thn, l phong tro X Vit Ngh Tnh v cuc Ci Cch Rung t.
Phong tro X Vit Ngh Tnh l phong tro ni dy u thp nin 1930 chng chnh
quyn ng thi lc ng Cng Sn Vit Nam va thnh lp v pht ng u tranh vi
danh ngha Cng Sn.
Cuc Ci Cch Rung t c thc hin vo hai thp k sau, u thp nin 1950, khi
Cng Sn thc s nm quyn trn mt phn t nc.
C hai bin c u do ng Cng Sn Vit Nam ch trng nhng u c d lun bin
gii l H Ch Minh khng chu trch nhim.
T gia thp nin 1930 ti cui thp nin 1940, gn nh cc ti liu Cng Sn Vit
Nam thng coi X Vit Ngh Tnh l phong tro t pht nm ngoi nh ca H Ch
Minh v cch bin gii ny nh hng ti nhiu tc gi nghin cu v Vit Nam v con
ngi H Ch Minh.
T thp nin 1950 tr v sau, phong tro X Vit Ngh Tnh c nhn theo chiu
hng khc hn khng cn c coi l mt cuc ni dy mang tnh t pht na.
S d c tn X Vit Ngh Tnh v ... khi c tin nng dn ni dy Ngh Tnh,
Nguyn i Quc vi v bo co hi thng 11 nm (1930) cho Quc T Cng Sn v
Quc T Nng Dn l: Hin nay mt s lng , X Vit Nng Dn c thnh lp.
T ci tn X Vit Ngh Tnh c tung ra v tr thnh lch s. (1)
Phong tro c xc nh khng khun hn trong hai tnh Ngh Tnh m pht
ng trn ton quc. Trn Vn Giu so snh vi cuc khi ngha Yn Bi ca Vit Nam
Quc Dn ng nh sau: "Nu Yn Bi ni ln mt vi a phng l t trn ch mt x
Bc K, th cao tro 1930-1931 pht trin trn ton quc, khp Trung, Nam, Bc. (2)
Hng H ph bin ni dung bo co ngy 29-9-1930 ca H Ch Minh gi Tam
Quc T ghi r nng dn Gia nh, Ch Ln v Tn An Nam K cng biu tnh ngy 12-
9 (v) ngy 17 nng dn Gia nh li biu tnh. (3)
Dng Trung Quc vit: Phi hp vi X Vit Ngh Tnh, phong tro cch mng Vit
Nam cc tnh Nam Trung K cng pht trin mnh Cc cuc u tranh ny u c v
trang v uy hi p cc c quan chnh quyn ca ch. Tiu biu trong cao tro ny l cuc
biu tnh v trang th uy ca 3000 nng dn huyn c Ph (Qung Ngi) ngy 7-10-1930
(4)
S gia Php Daniel Hmery ghi l trong t thng t thng 5-1930 n ma h 1931,
cng sn t chc 124 cuc biu tnh bo ng khp ni.
Ti liu Lch s ng Cng Sn Vit Nam c ging dy ti cc trng i hc Vit
Nam hin nay a ra con s gp mi ln con s ca s gia Hmery T thng 2 nm 1930
n thng 4 nm 1931 trong c nc c 1236 cuc u tranh ca cng nhn v nng
dn Ch trong thng 9 v thng 10 nm 1930, c nc c 362 cuc u tranh, 29 cuc
min Bc, 316 cuc min Trung, 17 cuc min Nam ... u tranh ca qun chng
bng n khp ni, tp trung cc nh my, x nghip, vng m nh Hni, Hi Phng, Nam
nh, Hn Gai, Cm Ph, Vinh Bn Thy, Saigon, Ch Ln vn vn...; cc vng nng
thn nh Gia nh, Vnh Long, Sa c, Bn Tre, Long Xuyn, Cn Th, Tr Vinh, Th Du
Mt, M Tho, Ngh An, H Tnh, Qung Ngi, Thi Bnh, H Nam, Kin An... (5)
Phong tro c pht ng vi khu hiu Tr-Ph-a-Ho, o t n gc, trc tn
r, biu hin tnh trit ca giai cp u tranh dn n thm cnh m mu ti nhiu
a phng. o tn gc, trc tn r bn thnh phn th ch l tr thc, ph nng, a
ch, k ho, u tranh bo ng tr thnh phng tin ch yu.
Nng dn c tuyn truyn kch ng ni dy trng tr k th ca giai cp bng mi
bin php k c tn st v tn st bt phn gi tr ln b. V, d l tr, ph, a, ho th k no
cng c gia nh, con chu trong khi khu hiu nu r phi o tn gc, trc tn r nn
khng th nng tay.
Nhng khng ch ring mu ca nhng thnh phn trn phi m mu ca nng dn
cng chan ha v s n p d di ca chnh quyn thc dn Php.
i ph vi cuc bo ng ngy 12-9-1930 ca nng dn ph Hng Nguyn, Ngh
An, ngi Php a my bay ti th bom vo gia cc m ng st hi 217 ngi. (6)
Bo ng ko di cho ti ma h 1931 v tri rng trn nhiu a phng nn thm cnh
chm git to mt n tng kinh hong i vi qun chng khp nc. Hai ting Cng
Sn tr thnh mi e da khng khip v l m nh cht chc t c hai pha, Php v nhng
ngi u tranh cch mng.
Trong Li ku gi c thng qua vo dp thnh lp ng Cng Sn Vit Nam vo
u thng 2-1930 ti Hong Kong, H Ch Minh vit: Vic thnh lp ng l mt bc
ngot lch s v cng quan trng trong lch s cch mng Vit Nam. N chng t rng giai
cp v sn ta trng thnh v sc lnh o cch mng (7)
i vo bc ngot lch s ny, ng a ra cng vic u tin cho giai cp v sn
c nh gi trng thnh l ni dy trit h 4 k th tr-ph-a-ho. ng theo
ng quan im chin lc Lnin chn giai cp bn nng lm nng ct vi mc tiu c th l
tch thu ti sn rung t ca cc thnh phn th ch chia li cho dn tc giai cp v sn.
Cnh sng kh khn v trnh dn tr thp km gip cc cn b tuyn truyn nhanh
chng li cun c nhng m ng.
Phong tro c hng ng v kt qu nhng ngy u c v thun li nn lp tc cc
kiu mu chnh quyn X Vit c thnh lp gy hng khi cho nhm lnh o khin H
Ch Minh vi v bo co ngay vi Tam Quc T v vic c nhng lng ti Vit
Nam vi cc X Vit Nng Dn.
Nhng, hnh ng u tranh mang tnh thc y nhng cuc cp ca git ngi
gy c cm trong d lun.
Nh bo Nguyn Phan Long trn t uc Nh Nam trong s ra ngy 8-8-1930 c
mt bi vit v nhng cuc ni dy ny c Trn Vn Giu trch li nh sau: "Ti dm chc
rng trong m dn biu tnh, ngoi my anh u ng ra khng ni, cn my ngi sau u
l m dn ngu kh kho b chng cm d ht thy. Thit vy, theo ngi Hc Mn ni vi
ti, c nhiu ngi trong lng xa nay l dn ngho kh kh ngu di th m b Cng Sn
n din thuyt, ni nhng li di t trn tri, lm cho nhng ngi y ha ra nhng
ngi biu tnh rt hng hi!
Trn Vn Giu cng trch li li pht biu ca nh bo Dng B Trc trn t Lc Tnh
Tn Vn: Lm cng sn l nhng thng dt, theo cng sn l nhng a ngu.
Nh th, ngay trong ln u cng khai xut hin ti Vit Nam, Cng Sn khng thu
phc ni nhn tm.
y l l do khin ng Cng Sn phi n mnh di chiu bi Vit Nam c Lp
ng Minh Hi ca H Hc Lm v cng l l do khin mt thi gian di v sau cn b
Cng Sn cc cp thng xuyn coi X Vit Ngh Tnh l phong tro t pht.
Nhng lun iu ny cho ti nm 2000 cn c nhiu tc gi tip tc vn dng
chng minh s kin ca mnh nh Douglas Pike, William J. Duikercho rng H Ch Minh
khng ch trng bo ng nn khng chu trch nhim v nhng thm cnh trong phong
tro X Vit Ngh Tnh.
Douglas Pike cn thu hp phong tro vo phm vi vi huyn ca 2 tnh Ngh Tnh
cho l nhng bin c a phng nh hp.
Thc ra, chnh H Ch Minh vn coi phong tro X Vit Ngh Tnh l mt thnh tch
ln ca ng Cng Sn Vit Nam vi s nh gi: Tuy quc dp tt phong tro
trong b mu, nhng X Vit Ngh Tnh chng t tinh thn oanh lit v nng lc cch
mng ca nhn dn lao ng Vit Nam (8)
Di bt hiu Trn Dn Tin, H Ch Minh xc nhn ch 2 thng sau khi thnh lp,
ng Cng Sn Vit Nam pht ng nhng cuc tranh u lan rng khp nc ko di
sut 13 thng, t thng 4-1930 n thng 5-1931 v vit: Trong nhng tnh Ngh An v H
Tnh, nhn dn Vit Nam lt ch cai tr ca Php v phong kin, v lp chnh quyn
X Vit. (9)
Nhng ngi nh Douglas Pike, William J. Duiker c v mun thu hp ci b mu
X Vit Ngh Tnh vo phm vi mt a phng v c y thn tng ca mnh ra xa bng
cc mu sc hiu ha ght bo lc, nhng H Ch Minh li khng che y ni s hng khi
trc nhng cuc ni dy.
Thm na, ring vic H Ch Minh thng xuyn bo co cho Tam Quc T ngay
lc va bt u c cc cuc bo ng khng th bo rng H Ch Minh khng chu
trch nhim v nhng thm cnh xy ra.
Trong bn bo co ngy 29-9-1930, H Ch Minh cn nu r s ngi b cht v cho
bit ch th cho ng vin, ng thi xin ch th ca Tam Quc T v nhng bc i
tip: Hn 200 ngi b Php git... Chng ti ch th ngay cho cc ng vin Nam K
trong nc c gng ht sc mnh thu xp mt cuc hp ca trung ng quyt nh mi
vic.... ngh cho bit ngay chng ti phi lm g v cc ng ch c th lm g gip h.
(10)
Bo co ny ch c th gip H Ch Minh trt trch nhim cho Tam Quc T vi
lp lun khng th lm tri ch th thng cp. Nhng trt ti theo cch ny th khc g k
cm dao git ngi trt ti cho k tr tin mn.
Tuy vy, cch trt ti ny c vn dng kh nhiu vo hai thp k sau, khi Cng
Sn Vit Nam tin hnh ci cch rung t ti min Bc.
Ci Cch Rung t l vic bt buc phi lm ti cc nc nng v nng nghip vi
nhim v ph b quyn t hu tin ti hp tc ha nng nghip xy dng ch x hi
ch ngha. Lin X, Trung Quc u thc hin ci cch rung t sau khi Cng Sn ginh
c chnh quyn.Vit Nam cng bc vo din trnh ny sau khi Cng Sn kim sot mt
phn lnh th v ti xut hin di tn gi mi ng Lao ng Vit Nam.
Nhng, Ci Cch Rung t khng ch nhm ring v kinh t m c bit ch trng v
chnh tr vi mc tiu cng c quyn lc cho ng. c hng dn trc tip bi cc c
phi vin th a Trung Cng, gii lnh o Cng Sn Vit Nam thuc lng bi hc kinh
nghim Hoa Lc sau khi Quc Dn ng Trung Hoa tht bi nh sau: Quc Dn ng
l ng vn c th lc cc ln Hoa Nam, bt r kh su trong x hi Trung Quc S
ngi ca Quc Dn ng b chy sang i Loan hoc ra nc ngoi rt t so vi s dn
khng l. C mt s ngi ch trn loanh quanh, tm lnh ri tr li qu hng. Cho nn ci
cch rung t l bin php c bn pht hin ri trit h ht mi t chc Quc Dn ng
v v vn t chc thanh nin, ph n, x hi, tn gio, t thin, th thao, ngh thut c dnh
n Quc Dn ng Tay chn ca Quc Dn ng hoc lin quan n Quc Dn ng
thm nhp rt su, leo ln rt cao, cn cnh gic pht hin v nu cn, gii th ht b my
c, to nn b my hon ton mi gm nhng trung kin, ct cn, pht hin v c rn
luyn trong cuc u tranh long tri l t ny (11)
Kinh nghim nu trn dn n kin khp cc a bn, c cu chnh quyn Cng Sn
Vit Nam kh trnh tnh trng b phn ng mai phc v Ci Cch Rung t chnh l bin
php c bn pht hin, tiu dit nhng phn t ny Hong Vn Hoan gi l m rng
thnh vn chnh n t chc.
Ngay sau i hi ng k 2 thng 12 -1951 ti Vit Bc, vn Ci Cch Rung t
c chun b v chun b kh k t thc t n php l.
Trng Chinh tr thnh Trng Ban Ci Cch Rung t gm Hong Quc Vit, L
Vn Lng, H Vit Thng, Chu Vn Bin. Mt s a phng thuc Thanh Ngh Tnh
v Thi Nguyn c chn lm th im pht ng trong thi gian chun b cc v n kin
php l.
Ngay trong thi gian m u ny, mt chuyn chn ng xy ra: Khi i pht ng
n vng n in ng Bm st ngoi thnh ph Thi Nguyn lm th im pht ng
nng dn, ch n in l b Nguyn Th Nm. B tng ng h cc chin s Cng Sn t
thi b mt, t nhng nm 1937-1938 Chnh cc ng Trng Chinh, Hong Quc Vit
c b che ch nui dng. Hai con trai ca b hot ng Vit Minh t thi b mt, i b
i gii phngC vn Trung Quc nhn nh ba rng y l m a ch c b, c ngha
l cn ly u. Mt s nng dn cht phc ngy th k rng b Nm rt tt, nhn t, hay i
cha, lm vic thin, c nhiu cn b chin s l con nui ca b. Nhng ngi ny b c vn
Tu v ng i Trng qu Ngh An kt ti l tay sai, nh bnh che, chy ti cho a ch.
Khng kh ngt ngt bt u, sau bt r xu chui, n bc u tranh trc din ca nng
dn, k ti v lun ti v kinh t v chnh tr, chun b cho ta n nhn dn vi mn x bn.
(12)
Hong Quc Vit l ngi tng c b Nguyn Th Nm che ch, nui dng ti
bo co vi H Ch Minh v thut li: ng H chm ch nghe ri pht biu: Khng n!
Khng th m u chin dch bng cch n sng vo mt ph n v li l ngi tng nui
cn b Cng Sn v m mt chnh y trung on Qun i Nhn Dn ang ti chc. ng
hn s can thip, s ni ng Trng Chinh v chuyn h trng v cp bch ny! Th nhng
khng c g ng y theo hng c. (13)
Sau nn nhn b a ra x bn v khp ng qu min Bc din ra nhng
cuc u t kinh hong giai cp a ch (m phn ln ch l ph nng hoc trung nng
lp trn); v t chng, con t cha, con du t b m chng, anh ch em u t nhauH u
c biu dng l lp trng giai cp vng chc v dt khot, gic ng giai cp su sc,
l nhng ng vin trung kin ca ng, thm nhun tn xng ty ch ngha Mc-Lnin v
t tng Mao Trch ng, c nu gng ton ng hc tp!Hn 10 ngn ngi
b bn trong cc ta n nhn dn va hng hc kh th kch ng cm th, va m qung k
quc, mt chiu theo kiu a dua ca m ng nhng cn ng kinh ca m ng cung
tn t hc. (14)
Hong Vn Ch l ngi tng ng trong hng ng Vit Minh chng Php trc 1954
chia Ci Cch Rung t lm 2 t, t u gi l Gim T, mi x trong khong 10 ngn
x ti Bc Vit phi chn ra mt a ch hnh quyt. Nh vy 10 ngn ch l s nn nhn
ca t u. Sang t 2, con s phi cht mi x theo tiu chun ra tng ln 5. Nu cng
c 2 t t nht phi c 60 ngn ngi b hnh quyt ti ch. Nhng theo Hong Vn Ch,
chnh sch c lp ni ting tng phi chu trch nhim v s ngi cht c l 10 ln nhiu
hn s b x bi cc ta n nhn dn c bit. (15)
Sc lnh 149-SL qui nh v chnh sch rung t v sc lnh 151-SL qui nh v trng
tr a ch do H Ch Minh k ngy 12-4-1953 l thi gian ang tin hnh chin dch gim t
m ngha c din t nh sau: Nh Nc Vit Nam quyt nh a u tranh phn
phong tin ln mt bc mi, tip t hu kinh nghi m ca Trung Quc s dng bo lc
chnh tr ca qun chng u tranh i a ch phi gim t, gim tc. (16) y cng l
t th im ca Ci Cch Rung t.
Ngy 4-12-1953 cc sc lnh trn c Quc Hi thng qua v H Ch Minh chnh
thc ban hnh ngy 19-12-1953 nhn k nim Ngy Ton Quc Khng Chin m u cho
cc t chnh thc ca Ci Cch Rung t trn khp min Bc.
Thc t ca vic s dng bo lc chnh tr qun chng v con s nn nhn ti mt s
a phng t ngy chnh thc ban hnh chnh sch t i khi c quyt nh sa sai theo ghi
nhn ca tp ch Nghiu Cu Lch S s 267 thng 4-1993 v ni san Ci Cch Rung t
cc s 10,11,14 xut bn ti H Ni u nm 1956 nh sau: ng bng Bc B trong s
2033 x c 63,111 h b qui l a ch nay sa li 31,844 khng cn l a ch. Con s
a ch ch c 31,269 h tc chim 2.2% trong tng s h nng thn. mt x nh x
Trng Vn Thanh Ha ch c 11 a ch b qui ln 65 tc 54 ngi b t oan, b u t, t
y v k c b nh cht. Trong s 2033 x, s ngi b qui kt l a ch ln ti 14,908
ngi sau t sa sai ch cn 3,932 ngi tc t sai 10,976 ngi
Trong u tranh thoi t, rt nhiu cn b dng nhc hnh: treo, nh, bt ci qun o
ng ngoi m rt ng ch L. x ng Cng bt con a ch ra truy t khng c,
bc qu ra lnh cho anh em du kch tri cht cnh khuu n li v treo lng lng ln cnh
cy
x Hng Phong, T. bt con a ch Th Cng truy t. ng ch gi a con n mi
13 tui n gii thch phn ha ri cho n v vi m n khng c. ng ch T. ni gin
cho tri a b li treo ngc ln x nh, ko ln ko xung. Mt mt bt m n qu xung,
dang hai tay ra, mi bn eo mt hn nng ri nc mm vo mi. ng ch tng
nhc hnh nh th l moi c t nhng rt cc chng n thua g (17)
Theo Thnh Tn t c cu i t Cng Sn Bi Tn, Ci Cch Rung t gm t th
im v 5 t tip ni, nhng bt u bc sang t 5 vo khong u nm 1956 th phi
ngng, v hu qu c t h dn ti mt tnh th bi t kh lng on. Nguyn Quang Ngc
trong Tin trnh lch s Vit Nam cng cho bit Ci Cch Rung t gm 5 t tin hnh
trong 3653 x, chia khong 334,100 ha rung t cho khong 2 triu h nng dn khng
c hoc thiu rung (18)
Mt nhn chng cng l nn nhn v thot cht, Phm Vn Tr, ngi gc Hng
Nguyn, Ngh An tng qua cc cuc u t trong Ci Cch Rung t cho bit: min
Bc c khong 5000 x. Khng phi x no cng u c. Khng phi ngi no cng u
c. V d, ng H Ch Minh v Trng Chinh a ra mt t l mt x 1000 dn th phi c
50 ngi b u tc 5%. C theo t l m u cho s. V d x ny ngho qu khng s
th tm sao nhng ngi hng hch cht t n ln cho s. Phi ng t l a ra khng c
cng phi tm cho . Min Bc coi nh c 5000 x th s u t cht l 250 ngn ngi.
ng c ch thn chng kin nhng v u t khng?
C! Ti xin k cho ng mt vi vic ti chng kin tn mt . C mt v u t trong
nn nhn b lt ht c qun o ra. Ngi ta ly than v du hi bi vo nhng ch c
lng trn thn mnh ngi , treo ln v t, chy nh nng trui . a con ca nn nhn
mi 3 tui, khng bit g, ng nhn thy cha mnh b t tng ang lm tr nn t ln ci.
C mt anh nng dn ng gn thy vy, ly m tu cht u a nh. u n ri xung
t m ming vn cn ci.
Trong cc v u t , nghe ni c mt s a ch v ph nng b chn, cha ci
u ln cho xe cy. ng c chng kin vic khng?
Ti c chng kin th ny: Bt a ch n ct, ung nc i, 3, 4 thng cm tay ko
t ra, ly kim chch ngn tay bt khai, treo ngi ln t chy nh con c lc (19)
Mt chng nhn khc, Nguyn nh Khu, cng ngi huyn Hng Nguyn, Ngh An,
tng l nn nhn ca phong tro X Vit Ngh Tnh t lc 3, 4 tui v l nn nhn ca Ci
Cch Rung t vo hn hai thp k sau k li v cch thc chun b cho cc v u t:
Cha con ti l nn nhn. Trc khi tin hnh vic ci cch rung t, h cho cn b
v lng, thi hnh chnh sch tam cng vi nng dn: cng n, cng , cng lm. H luyn
tp cho nng dn c tinh thn chng a ch, bt cn b ng cng ging vi nng dn
Cch thc t kh a ch th no?
H bt nng dn hc tp v thng ba ra Anh nng dn b a ra v ni cho hn
xem c hay cha. Tp luyn cng phu nh vy c nm ri mi bt u Ti khng hiu
tnh trng trong lng ca ng bn ti (tc Phm Vn Tr) nh th no, nhng trong nm
trong lng ti, trong xm ti, nng dn hp m, hp ti 2, 3 gi sng. Hc tp xong ri mi
bt u thc hnh
S ngi b u t b git l bao nhiu?
S ngi trong lng ti, c mnh c ti. ng c ti b giam trn ni my thng th
cht. Ti khng c php i u ht nn khng bit r s ngi b u t cht l bao nhiu.
(20)
Trong m Gia Ban Ngy, V Th Hin k li:
Ti x Ng X, lng Ng, Thanh Ha... ngi ta tri cht hai tay ri dong m bn ti
i khp lng...
mt x khc, mt ngi n b b tri vo hai cy na bt cho, bn di l mt
ng la. Con m ni l ph nng phn ng, ngoan c lm, nhng ngi bu quanh nhao
nhao ni th. Ngi n b qun qui mi cho n khi ngt i ri mi c ngi ta h
xung. (....)
Ngi ta cm gai vo u ngn tay mt c gi, c tri bit c ta b ti g, c th c ta
ch c ti l con a ch, c mi cu hi li cm ci gai thm mt cht, lm cho c ta r ln
v au, qun qui trong giy tri.
Mt c gi tc bc ph b trng dy vo c, b li xnh xch trn ng nh mt con
ch. L tr lng rng rng chy theo sau. Chng v tay, chng reo h, chng ci ngt
ngho. Ti nhn chng rng mnh nhng a tr ny chc chn ln ln vi tri tim khng
phi ca ging ngi... (21)
Nh vn n Dng Thu Hng cng khng qun cnh tng xy ra khi mi su,
by tui v ghi li trong tc phm Nhng Thin ng M (22) di hnh thc t thut ca
nhn vt trong tc phm:
B ni ti v c Tm chu qu trc sn nh, u gc xung, hai tay vng trc
ngc. Trc mt hai ngi l dn lng t uc ngi. H c nhim v lng nghe nhng li
u t. V mi khi c ting ht bt ln: o a ch, h c nhim v gi tay ln h tht
to: o! o! ....
... Bn tay tri b ni ti v c ti, nhng ngi khc qu gi ch ti lt h. C mi
ln ting h o ct ln h li run bn bt. Ch c c Tm khng h run ry...
... Cu ni xong, ting trng c rng ni ln, inh tai nhc c. Ri ting h uy hip
vng vo:
Kin quyt nh a ch Nguyn Th Tm
Kin quyt nh ...
Cu Chnh nhn b ti ht hm:
Nghe r cha?
B ti khng tr li. Cu qut:
i hi c tr li khng?
Mt b ti ti xanh, m hi v y hai thi dng nhng vn im lng. Lc y c Tm
bc ln:
Bm tha i, by gi chng con bit thn bit phn, d i khng ra lnh chng con
cng khng dm chi tro.
Cu Chnh l i trng i ci cch. Lc y i ci cch l Thng , l Tri....
Ti liu gio dc chnh thc Tin trnh lch s Vit Nam cho bit Ci Cch Rung t
gip 2 triu h nng dn ngho c rung tc lin can ti trn 2 triu h. Nu ch tnh mi
h trung bnh c 4 ngi th Ci Cch Rung t trong 3 nm lin can ti 8 triu ngi v
theo ch th ng v Nh Nc, ch tiu s ngi bt buc phi a ra u t l 5% tc
ln ti 400 ngn ngi. Con s ny gn ngang vi con s c lng m Tng Thng M
Nixon nu ra l khong na triu.
Cng theo con s chnh thc do bo ch Cng Sn Vit Nam cng b th trong 14,908
nn nhn c 10.976 ngi b t oan, thm ch b nh cht tc l s nn nhn b hi oan
ln ti hn 70 phn trm.
Ngay vi vn th no l oan, th no l ng cn phi nhn li, trong khi ngoi s
nn nhn b trc tip a ra u t, chnh sch c lp cn hnh h hng triu thn nhn ca
nhng k ny bng cch bao vy, xua ui, tc ot mi phng tin c tr, sinh sng,
thm ch chn ht mi ngun tip t thc phm phi cht i rt ni b bi S nn nhn
ny khng ai k khai ni v chc chn khng thu hp trong gii hn vi ba c hc ngn nh
mt s tc gi ngoi quc c on.
Nhng s lng nn nhn b ngc i v tn st man r trong Ci Cch Rung t l
bao nhiu khng nghim trng bng s tiu dit mi tnh cm thing ling cao c ni con tim
ca ngi dn Vit Nam.
cng c uy quyn ca mnh, ng c thc hin qua Ci Cch Rung t ci
khu hiu th git lm mi ngi cn hn cho mt k ch sng st bng cch bin
ngi dn thnh mt by d th sn sng dy xo ln tng quan v chng, cha con, m con,
huyt mch, xm ging N lc ny ca ng dn n ci cnh m Dng Thu Hng
ghi li trong mt bi vit vo nm 2002 trong lch s bn ngn nm... triu nh Cng
Sn l triu nh duy nht cho ti nay, dy con gi, con du vu khng b hip dm, dy con
trai ch vo mt b o thng bc lt, dy cho lng ging t co iu chc, m chm,
dy xo m m ca nhau... vo nhng nm 53-55 (trong CCR). Tt c nhng ai cha hon
ton qun lng, hn hiu r iu . Khi con ngi can m vu khng, nhc m ngay
b m ca mnh th h tha s nhn tm lm nhng iu c gp ngn ln nh th vi
tha nhn....
Trong m Gia Ban Ngy, trang 221, V Th Hin ghi r Cha ti khng nh
ngi chu trch nhim chnh l ng H Ch Minh, ch khng phi Trng Chinh. Trng
Chinh l con d t thn cho sai lm ca ng H. Mc d c V Th Hin ln thn ph ng
u c ngh tt cho H Ch Minh, v nhng lin h c tng c.
u nm 1956, khi tm trng phn ut trn lan nhiu ni thm ch c nhng cuc
ni dy ca dn chng nh Qunh Lu, Ba Lng v thi chng i ca nhiu phn t
tng nhit tnh theo ng trong khng chin chng Php, nht l nh hng ca cuc khi
ngha chng Cng Sn ti Hungary, ng v Nh Nc ra lnh ngng tin hnh t 5 Ci
Cch Rung t vi l do pht hin nhiu khuyt im.
C th ni ti lc ny ci bin php c bn cng c uy quyn ca ng l Ci Cch
Rung t t trn mc tiu ra trong khi m thc hp tc ha nng nghip c
tin hnh ti 3653 x trong tng s 5000 x tc gn khp min Bc.
Hn na, sa sai khng phi l t b chnh sch Ci Cch Rung t m l bc tip
ni cn thit cng c thnh qu thu hoch sut ba nm tin hnh Ci Cch Rung t,
v ch sa sai nhng cch thc thi hnh c thc hin trong qu kh tc l ch cn bng
nhng li l ngt ngo t tic v nhng vic ri.
Cch thc sa sai c Thnh Tn ghi li nh sau:
Sau ngh quyt sa sai, li thnh lp nhng on cn b sa sai, cng b c mt lot
ti liu quy nh cc bc sa sai, pht hnh rng ri nhng vn kin c tnh php lut v
sa sai Cuc sa sai c tin hnh ro rit, mi ni l chng 4 thng, c ni hn 6
thng.
Cc bc sa sai i cng vi cng c t chc ng v Chnh Quyn c s. Nhng
ngi b giam gi oan c c tr li t do, sau nhng bui hc thanh minh v xin li theo
ni dung: ng khng c tnh m v tnh lm sai do khng kim tra cp di; ng rt au
xt nhn sai lm; ng xin li mi ng ch, ng bo khi phc danh d v quyn li ca
cc ng ch, ng bo.
Trong cn kh khn ny, ng mong mi ng ch st cnh cng ng sa sai n ni
n chn m ng gp ln nht ca ng ch l thng cm vi ng, cng ng sa sai v
n nh tnh hnh, khng gy thm bt k kh khn no cho ng
Cn s ngi cht oan?
Nhng gia nh ny c cn b cp huyn v ch tch x n thm ving, nhn li v
an i. Giy minh oan c mang n tn ni, vi nhng chng nhn phc hi ng tch (nu
l ng vin), tr li hun chng, bng khen, cn c tng thm nh Ch tch H Ch
Minh c ng du ca tnh
Ngy 29-10-1956 ti sn vn ng Hng y, i tng V Nguyn Gip thay mt
Ch Tch H Ch Minh v B Chnh Tr ng ra nhn ti, xin li, a ra phng n sa sai
khn cp Ti cuc hp ln ny, ngi ta y c Bi K, mt nhn s trong Mt Trn T
Quc ra c li khai mc.
Sau , i tng V Nguyn Gip ln ting thuyt phc. Ci l s thuyt phc l
mt trn, nht l mt trn in Bin Ph, chin s ta cn ly thn chn pho bt k sinh
mng, hng ngn chin s b mnh th vic tn tht trong Ci Cch Rung t tuy l ng
tic nhng cng l ng gp cho cch mng tin ln. t lu sau, bo Qun i Nhn Dn
a ra trong x lun, ch r chnh trong sai lm m nhn dn ta cng th m v i, ng ta
cng thm v i. (23)
t ra mun thc s sa sai, Trng Chinh khng cn gi chc Tng B Th ng
tuy nhin c chuyn qua lm Ch Tch Quc Hi v Hong Quc Vit b loi khi b
chnh tr, H Vit Thng, Nguyn c Tm b a ra khi y ban trung ng trong khi cn
b ci cch rung t vn tip tc l cn b sau mt thi gian hp hnh kim im nhng
vic qua.
Sa sai kt thc tt p v tnh hnh min Bc hon ton thun li cho vic cai tr
ca ng, nht l khi dp xong cc phn t vn ngh bt mn thuc cc nhm Nhn Vn
Giai Phm.
Tuy vy, khng phi nhng li ch trch hon ton tt lm. Theo ghi nhn ca s gia
Php Gerard Tongas (24) c mt ti H Ni lc th trong thi gian Ci Cch Rung t,
nht l sau cc v n p Ba Lng, Qunh Lu v nhn dn Budapest, gii tr H Ni ht
sc xn xao, c mu tnh biu tnh chng i. Tuy vic khng thnh, nhng s ngng
m i vi H Ch Minh st gim r rt v nhiu ngi cho rng trch nhim ln nht trong
Ci Cch Rung t do H Ch Minh phi gnh chu. Do , vic trt li cho thuc cp lm
sai c b sung thm bng mt lp lun khc: H Ch Minh b c Lin X ln Trung
Quc to p lc nng n, bt buc phi Ci Cch Rung t.
Nhng ngi ri b hng ng Cng Sn nh Nguyn Minh Cn, Bi Tn u cha
r ht nh hng ca lun iu ny, d c hai u cho rng H Ch Minh phi gnh chu
phn ln trch nhim. V p lc ca Staline, Thnh Tn thut li:
u nm 1950theo k, Staline trong cuc gp ring ng H Ch Minh trong in
Kremlini thng vo vn , cht vn ng H 2 im: v sao gi i tn ng Cng Sn
ng Dng? V sao cha tin hnh ci cch rung t?
ng H trnh by vi Staline l vi c gii tn ng Cng Sn ng Dng cui
nm 1945 ch l gii tn gi, trn thc t l ng li vo b mt, vi mt b mt gi cng
khai l Hi Nghin Cu Ch Ngha Mc. Hai l cuc khng chin chng thc dn Php rt
gay gt nn ci cch rung t phi chm li v lm cuc vn ng gim t, gim tc.
Staline nghe, v, vi bn cht th bo vn c, chc chn cao ging ra ch th phi sm
a ng Cng Sn ra cng khai; chnh trong khng chin gay gt li cn lm ci cch
rung t huy ng tinh thn v lc lng vt cht ca nng dn vo cuc chin u, cn
nh u tranh giai cp v lin minh cng nng l hai nguyn l c bn ca cch mng v
sn
ng H tr v. Th l ng Cng Sn Vit Nam m i hi ng ln th 2 vo thng
12-1951 Vit Bc, ng ra cng khai vi tn ng Lao ng Vit Nam
Cn ci cch rung t? Cn thy r l ng H vn c tr hon ci cch rung t sau
khi Moscou v. Cuc khng chin rt khn trng, quyt lit. Staline xa (25)
Thng 3-1950, H Ch Minh ri Mc T Khoa tr v lo ngay vic a ng Lao ng
Vit Nam ra cng khai vo thng 12-1951 v my thng sau, nm 1952, khi s cc t
cng tc th nghim ci cch rung t th khng th c chuyn c tnh tr hon.
Nguyn Minh Cn cng nu p lc ca Staline nhng khng theo cch nhn ca Bi
Tn m nhn qua h thng tng quan trong khi Cng Sn t ng Cng Sn ti cc nc
vo th phi tuyt i vng lnh Tam Quc T.
Ngoi ra, theo Nguyn Minh Cn, chnh H Ch Mi nh cng lun tn phc cc lnh t
Staline, Mao Trch ng. Nguyn Minh Cn k li trng hp ch thn nghe r li ca H
Ch Minh vo dp d hi ngh trung ng chin khu Vit Bc. Lc H Ch Minh
nhc n Staline, Mao Trch ng v nhn mnh vi cc i biu trong hi ngh: "Cc c,
cc ch nn bi t rng vic i tn ng ta, Bc xin kin cc ng ch Stalin v Mao
Trch ng ri (chng ti c bit hi y ng va i Moskva v), cc ng ch ng .
Cc c, cc ch nn bi t rng : ai th c th sai, ch ng ch Stalin v ng ch Mao
Trch ng th khng th no sai c. (26)
D mun hay khng, H Ch Minh vn l ngi k cc sc lnh 149-SL, 151-SL vo
thng 4-1953 v sau k sc lnh ban hnh lut Ci Cch Rung t. Cng th, H Ch
Minh trc tip b nhim Trng Chinh v nhm Hong Quc Vit cm u ban ch o
Ci Cch Rung t.
Cc qui nh v lut l cng nh ngi thi hnh u do H Ch Minh sp t v y l
nhng th a n ci cht tn khc ca c na triu ngi dn v ti, ph hy ton b
khun thc tinh thn truyn thng dn tc.
Trc s vic H Ch Minh im lng b mc cho b Nguyn Th Nm b n em theo
lnh c vn Trung Cng li ra x bn, Thnh Tn vit: Ti ngh vic ny c rt nhiu
ngha. Trc ht, ng H Ch Minh c li ln. Th rng khng bit g v chuyn ny; v d
khng bit, l Ch Tch Nc, Ch Tch ng, ng vn phi chu phn trch nhim. Hung
g ng bit r c th, ng nhn nh l b Nm b x tr oan, th m ng gi im lng, ng
khng can thip. y l thi v trch nhim. ng khng can thip th cn ai c th can
thip? ng mc cho nc ca ng, ng ca ng b mt s k nc ngoi lng on,
lng hnh. Trn thc t, ng t nhim v tr, trch nhim ca mnh. (27)
kin ca Thnh Tn c th dnh chung cho ton b chnh sch Ci Cch Rung t.
D cn b, ng vin bin gii cch no th H Ch Minh cng khng th chi b trch
nhim ca mnh. Tuy nhin, cn xt li ngh cho rng H Ch Minh chu s chi phi bi
cc p lc bn ngoi hoc mt s ngi ngoi quc k c do s tn ngng Staline, Mao
Trch ng nh Nguyn Minh Cn nhc.
Trn thc t, Ci Cch Rung t l mt bc i bt buc trong cch mng v sn m
H Ch Minh tr thnh tn thun thnh. Nh th, H Ch Minh ch thi hnh nhim v
ca mt tn nn khng th t vo cnh ng b p buc bi bt k c nhn no.
Tho g trch nhim khng cn cn thit v cng l vn bt kh, bi tt c c
quyt nh t khi chn ng. H Ch Minh chn con ng ch ngha Cng Sn vi
cuc cch mng giai cp din tin trng k cho ti khi tn dit giai cp t bn. Ci cch
rung t ch l mt bc i giai on trn con ng di thm thm v l mt bc i
khng th trnh.
Cho nn, tm hiu xem H Ch Minh c bit cc thm cnh ang din ra hay khng
nh mc trch nhim l vic lm ngy th khng khc vic V nh Hunh gi yu bnh
hon vn c chng gy ti gp H Ch Minh than: Mu ng bo m Bc ngi yn
c .
C phi chng li than ny l mt l do khng lu sau ti lt V nh
Hunh sau bao nm k cn H Ch Minh b tng vo nh t tr thnh mt trng hp
Nguyn Th Nm th hai?
Nhn li nhng s kin X Vit Ngh Tnh v Ci Cch Rung t, v th, khng phi
c phn tch xem H Ch Minh dnh dp mc no.
Nghi vn duy nht ni ln t cc s kin ny l chng c xy ra khng, nu khng c
H Ch Minh?

CH THCH
CHNG 46
_____________________________________
(01) ng CSVN qua nhng bin ng trong phong tro Cng Sn quc t Nguyn Minh Cn. Xin xem
chng lin h phn I.
(02) S pht trin t tng ti Vit Nam Trn Vn Giu, Tp III, Nxb TPHCM 1993.
(03)-(10) Bc H trn t nc Lnin Hng H, Thanh Nin 2000, tr. 258. Xin xem chng lin h.
(04)-(06) Vit Nam nhng s kin lch s Dng Trung Quc, Nxb Gio Dc, H Ni 2001, tr. 192
(05) Lch S ng CSVN (Bi ging) Nxb i Hc Quc Gia, HNi 1999. tr. 32-36.
(07)-(08) H Ch Minh tuyn tp - Tp 2, S Tht, H Ni 1980, tr.152 & 154.
(09) Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch Nxb Vn Hc 2001, tr. 88
(11)-(12)-(13)-(14) Mt Tht Thnh Tn, Cali 1993, tr. 57, 37-38 & 36
(15) T Thc Dn n Cng Sn Hong Vn Ch, tr. 189
(16) Tp ch Nghin Cu Lch S s 267 , H Ni 30-4-1993, tr. 1-2
(17) Vit Nam huyt l s Cao Th Dung , Nxb ng Hng, Louisiana 1996, tr. 747-748
(18) Tin trnh lch s Vit Nam Nguyn Quang Ngc, Nxb Gio Dc, H Ni 2001, tr. 327
(19)-(20) Hc th v ch ngha Cng Sn - Bn ting Vit ca H Vn ng, Hi Pht trin vn ha M-Vit ,
Seattle 2002, T.II, tr. 1129-1130 Phn ph lc ca ngi dch.
(21) m gia ban ngy V Th Hin, Nxb Vn Ngh, Cali 1997, tr. 32.
(22) Nhng thin ng m Dng Thu Hng, H Ni 1990, tr. 17-29.
(23)-(25)-(27) Mt Tht Thnh Tn, Cali 1993, tr. 59-60, 67-68, 39
(24) Tc gi chng 7 trong North Vit Nam Today Xin xem chng 25
(26) Xin xem chng Nguyn Minh Cn.

* Chng 47*
H CH MINH
v Mt trn Vit Minh

Trc ht, cn minh xc v khi nim mt trn. Thng thng 2 ch ny c ngha tin
tuyn, ni ang xy ra giao tranh bng qun s. l ngha en. Nhng mt trn cng c
ngha bng, chng hn khi ni mt trn vn ha, mt trn ngoi giao... Ngoi ra, mt trn cn
c th l mt t chc u tranh tp hp nhiu on th ng phi nhm tranh th mt mc
tiu chnh tr no , khng nht thit bng v lc.
l nhng khi nim thng thng, trc khi c cuc chin thc h do ch trng
u tranh giai cp mang tnh ton cu, ton din. T khi c cuc chin ny vi thuc tnh
ton cu, ton din, mt trn ch c mt ngha ngha en.
Mt trn y chnh l tin tuyn, ti ngi cng sn dng nhng v kh tinh thn
hn l vt cht. Trong chin tranh ton din, mi th u c th l v kh th mi ni u c
th l tin tuyn hay mt trn.
Theo chin lc sch lc lin minh Lnin, c bit sch lc mt trn thng nht
c Stalin p dng ti Trung Quc gia thp nin 20, mt trn cn l mt hnh thc sch
lc u tranh. N thay i ty ni, ty lc, ty theo cao tro hay thoi tro cch mng,
(ch ca Stalin).
Trong trng hp ny, n nh chic o m ng cng sn chn mc cho ph hp vi
hon cnh thc t. Cng theo sch lc lin minh Lnin, mt trn cn mang ngha ca b
mt ngoi che giu thc cht pha trong. Mt trn lun c iu khin bi ng cng sn
nm lm nng ct bn trong nn cng c th bo l mt th mt n ca ng cng sn.
Nhng tnh cht ny u c th hin vi Mt trn Vit Minh.
Phong tro X Vi t Ngh Tnh 1930 -1931 v cuc Ci Cch Rung t 1953 -1955
nh du hai thi im quan trng trong qu trnh hot ng ca H Ch Minh th Mt Trn
Vit Minh v Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam l nhng t chc gn lin vi s
nghip ca H Ch Minh, nht l Mt Trn Vit Minh do H Ch Minh khai sinh ngy 19
thng 5 m sau ny ng ni l ngy sinh ca ng.
C th coi hai t chc ny nh hai con thuyn gip H Ch Minh vt qua sng gi.
V, cng nh mi con thuyn, c hai t chc u mang chung s phn b dp b sau khi i
ti bn b mong mun ch cn c sng li vo nhng lc cn xc nh l tng ca H
Ch Minh.
Vi rt nhiu ngi, Mt Trn Vit Minh cng nh Mt Trn Dn Tc Gii Phng
Min Nam l nhng lc lng qui t cc phn t yu nc hnh thnh do yu cu ginh c
lp hoc chng ngoi xm. H Ch Minh l ngi sng lp v trc tip lnh o Mt Trn
Vit Minh, l ngi h tr tch cc cho Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam Vit Nam.
C hai t chc u nh H Ch Minh thu ot thng li, hon thnh nhim v lch
s i vi t nc. L tng m H Ch Minh theo ui c k l da trn nn tng
hnh thnh t tnh cht p ng nguyn vng dn tc chnh ng ca hai t chc trn.
Tng ng v d bit gia thc t vi nhn nh c nu trn ra sao?
Theo ti liu ca Cng Sn Vit Nam, Mt Trn Vit Minh ra i ti hang Pac B tnh
Cao Bng ngy 19-5-1941 theo sng kin ca H Ch Minh trong mt phin hp c gi l
Hi Ngh k 8 Trung ng ng Cng Sn Vit Nam. H Ch Minh ch ta Hi Ngh vi t
cch i din Tam Quc T. S ngi c mt gm Trng Chinh, Hong Vn Th,
Hong Quc Vit, Phng Ch Kin v mt i biu Bc K, mt i biu Trung K. (1) Hi
ngh khng nh: Nhim v ch yu trc mt ca cch mng l gii phng dn tcTrong
lc ny, khu hiu ca ng ta l trc ht phi lm sao gii phng cho c cc dn tc
ng Dng ra khi ch ca gic Php Nht nu khng gii quyt c vn dn tc
gii phng, khng i c c lp, t do cho ton th dn tc th chng nhng ton th
quc gia dn tc chu mn kip nga tru m quyn li ca b phn giai cp n vn nm
cng khng i li c.
Theo sng kin ca ng ch Nguyn i Quc, hi ngh quyt nh thnh lp mt
trn dn tc thng nht rng ri mang tn Vit Nam c Lp ng Minh (gi tt l Vit
Minh) nhm lin hip ht thy cc gii ng bo yu nc khng phn bit giu ngho, gi
tr trai gi, khng phn bit tn gio v xu hng chnh tr (2)
Vit Nam nhng s kin lch s 1919-1945 ghi li chi tit hn: Phn tch tnh hnh
th gii, ngh quyt ca Hi Ngh nhn nh: Nu cuc chin tranh quc ln trc
ra Lin X, mt nc x hi ch ngha, th cuc chin tranh quc ln ny s ra nhiu
nc x hi ch ngha, s do m cch mng nhiu nc thnh cng Hi Ngh tn thnh
ngh quyt ca hai hi ngh Trung ng trc v vic chuyn hng ch o chin lc
v sch lc nhm nu cao nhim v gii phng dn tc ln hng u. Theo ngh ca
Nguyn i Quc, ngy 19-5-1941, Hi Ngh quyt nh thnh lp Vit Nam c Lp ng
Minh Hi (gi tt l Vit Minh) thay cho Mt Trn Dn Tc Thng Nht Phn ng
Dng v t ra nhim v gip cc dn tc Lo v Campuchia thnh lp mt trn ca
mnh. Cc t chc ca Vit Minh s l cc Hi Cu Quc. Hi Ngh quyt nh tip tc ch
trng tm gc khu hiu cch mng rung t tranh th m rng mt trn dn tc (3)
Nhng dng ghi vn gn trn cho thy r Mt Trn Vit Minh khng h theo ui mc
tiu u tranh cho nguyn vng dn tc.
S ra i ca t chc ch nhm khai thc tm l qun chng gy dng lc lng v
cng c v th ca ng Cng Sn ty theo tng giai on.
Nhng ngy trc , ng Cng Sn np di chiu bi Mt Trn Dn Tc Thng
Nht Phn ng Dng thnh lp thng 11-1939, v khng th cng khai u tranh sau
bin c X Vit Ngh Tnh.
Trc na, ng Cng Sn lp Mt Trn Phn vo thng 11-1930 v Mt Trn
Dn Ch vo nm 1936.
Hnh thc mt trn ny sinh t quan im chin lc sch lc Lnin nhm tp hp,
lin minh vi cc lc lng, k c thnh phn th ch nhng cn khai thc trong thi gian
trc mt hay mt thi khong no . V th, mc d coi mi giai cp u l k th ca giai
cp V Sn, Mt Trn Vit Minh vn chuyn hng ch o h ho lin hip ht thy cc
gii ng bo yu nc khng phn bit giu ngho, gi tr, trai gi, khng phn bit tn
gio v xu hng chnh tr v nu ch trng tm gc khu hiu cch mng rung t
tranh th m rng mt trn dn tc.
Chuyn hng v tm gc chc chn ch l nhng vic mang tnh giai on ch khng
phi hng nhm thc s cui cng. Cho nn, Douglas Pike ht li ca ngi H Ch Minh:
Thin ti s mt ca H l t chc Hu ht nhng thng li chnh tr ca H trong thi
k tin Vit Minh l kt qu ca ti t chc: to dng, x dng v a ra nh sng mt cch
thun li mt chui nhng t chc mt trn thng nht, ci sau bao gi cng cao hn ci
trc, mi ci u tng cng quyn lc ca ng, m rng thm s ng h ca c s qun
chng v loi tr i lp (rivals). K thut (loi tr) ny gm c vic bao ly t chc i lp
a n vo trong mt cng ng x hi rng ln hn nh mt phng cch lm lu m cn
cc ring ca n v nh mt mn m u cht mt u, khng cn lnh t nn phi tan
r... (4)
Khng ch trong thi k tin Vit Minh m cc thi k sau cng mang cng tnh cht.
Thc t x hi Vit Nam giai on ny cho thy ng Cng Sn Vit Nam khng th thnh
cng nu c tip tc h ho u tranh giai cp v ci cch rung t nh nhng nm 1929-
1930. Chnh sch thc dn v thi tn nhn ca ngi Php i vi dn chng to s
cm phn ngay ni nhiu ngi Php. Andre Viollis ghi li khng bit bao nhiu cnh
sng ut nghn ca ngi dn Vit Nam:
T khi ti n Hu, vo mi sng ti thng b nh thc bi ging khn gt ca
nhng ngi cn say ru, mng bi bp sc vt, my c n khng?... Phi mt bao
nhiu thi gi mi gi c my?n mau s -li khi ti nghe th y ting gh
long xong, ting giy dp qung nm lon x
Mt b Php, c hc trng N Hu li xe hi, ng t hai ngi nh qu gnh rau
vo thnh ph. H b thng nh. B n ang tnh bi thng th mt vin chc ni gin v
m nh qu dm hn xc i tin mt b m. Y va nh hai ngi kia va la li: Nu
tao mang sng theo th tao git ti bay ri. Ct i! ng vc mt n y na, nu khng s
bit tay tao. Hai ngi n b ti nghip mt c gnh rau, mt y mu, lm lt b trn m
vn mng thot nn. (5)
Cnh ngoi ng ph khng ng g so vi cnh mt nh giam nm 1929 -30 m
Andre Viollis chng kin: Ti nhn ra hai hng t nhn, chn b cm, ngi hay nm st
cht ly nhau. Mi cn c 200 ngi. Tt c u nhn chng ti bng con mt tuyt vng v
st nng va d bn tay ra van ni Mt ca h nm en, kh t, m hp, mi chy ra nt
n, cnh tay th y mn nht v vt thng. Hu ht u gh hoc b chy rn dy v C
ngy ngi ta ch tho cm cho h hai ln, mi ln mi pht lo vic cn. H ch c
quyn ra mt mi tun mt ln H tiu ty n ni nhiu ngi khng chng li ni bnh
kit l m hu ht u b. Mi sng, ngi ta n ly nhng xc cht em i. Trung bnh c
hai hoc ba ngi cht mi ngy trong mt cn. (6)
Andre Viollis ghi li mt s vic xy ra ti nh t ngy 29-5-1931: Hai tn L Dng
Van Bargen v Layon ly ca xn tc mt phm nhn gin. Nghch chn, Van Bargen rt
sng lc bn vo i phm nhn ri ht vo phng giam. Mt lc sau, Van Bargen li cha
sng bn xi x vo cc phm nhn. Tt c u b thng. Chng cht cc phm nhn b
thng ln xe a n mt ni vng v dng sng lc bn cht tng ngi, qung xc vo
bi. Ra ta, Van Bargen khai l ch bt chc cp trn thng chm u phm nhn gin
chi. Tn quan ba Doucin khai do nh giam cht hp, s phm nhn li qu nhiu nn phi
git bt i. (7)
l cch i ph vi cc ng vin Vit Nam Quc Dn ng trc v sau thi gian
xy ra cuc khi ngha Yn By.
Nhng tn cai t git ngi c ta tuyn b trng n trong khi mt s t nhn b t
hnh. Mt chng nhn ngi Php khc l Louis Roubaud (8) ghi li phn ng ca nhiu
ngi t trc ta.
Trong phin x ngy 26 -5-1930 ti Ph Th, Nguyn Vn Toi khng ch Ta ln
ting ni: Ti nhn ht! Ta hi: Anh c phi ng vin Vit Nam Quc Dn ng
khng? Toi p: Ti ch l mt ngi Vit Nam. Ti thng xt ng bo ti b cc kh
nn ti tham gia tn cng n binh Php.
Nguyn Vn Toi mi 33 tui v l mt trong 5 ngi b chm u ti Ph Th ngy
22-11-1930.
Cng trong phin x , mt ngi khc dng dc ni trc Ta: Ti khng c chn
trong hi kn hi h no ht. Ti l ngi Vit Nam, ti c bn phn phi nh ui ngi
Php ra khi t nc ti khi phc nn c lp cho T Quc.
Ngy 23-6-1931, trc khi b a ra hnh quyt ti Ha L, L Hu Cnh ti ci
ni vi linh mc Dromet: Cht v t quc, ln Thin ng nhanh lm.
Nhng Tng ghi li hnh nh cui cng ca L Hu Cnh: Ngi ta trng thy anh
hn h khi h xong cu Vit Nam vn tu! ri m u vo my chm (9)
Cuc sng ti nhc a y di ch thng tr tn khc khin ton ci Vit Nam l
mt l la hn th ngn ngt i vi thc dn Php ng nh L. Bonnafont vit trong
Trente ans de Tonkin: Hn Gay khng em li g cho chng ta, ngoi tr mi cm th ca
hng ngn cu-li (10).
Nguyn vng ginh c lp cho T Quc l nguyn vng chung ca ht thy mi ngi
v l li thot duy nht cho cnh sng i rt di roi vt. cng l l do khi n ng
Cng Sn thy cn vn dng chiu bi gii phng dn tc v tm thi che kn ch trng u
tranh giai cp.
Ngay o Duy Anh khi mi tham gia u tranh trong ng Tn Vit cng pht biu:
Khng th cn c vo mt giai cp no ly ng vin c, tng lp th thuyn cn qu
t i v cha c ng li r rt, trong khi tng lp nng dn cng cha thun nht v t
gic ng v ng li (11)
Trn thc t t ngy 18-11-1930 Trung ng ng Cng Sn ng Dng gi ch
th ti cc cp y ng khng nh li ng li chin lc v sch lc ca ng trnh
by trong Lun Cng, nhn mnh ti tm quan trng ca cng tc xy dng mt trn dn
tc thng nht m trong giai on lch s ny vic t chc Hi Phn ng Minh l ch
trng ng n v cp thit. (12)
Nh th, 11 nm trc khi Mt Trn Vit Minh ra i, cng tc xy dng mt trn dn
tc thng nht c minh th l mt cng tc mang tm chin lc v sch lc ca
Tam Quc T tc khng phi sng kin ca mt c nhn no, k c H Ch Minh.
Nm 1930, theo thm nh tnh hnh, ng cn chiu bi Phn nn Mt Trn Phn
ng Minh xut hin.
6 nm sau, s thng th ca Mt Trn Bnh Dn trn chnh trng Php khin chiu bi
Dn Ch thch hp hn nn Phn ng Minh c thay th bng Mt Trn Dn Ch. Ri
tnh hnh li xoay chuyn khin xut hin Mt Trn Thng Nht Dn Tc Phn ng
Dng ngy 18-11-1939.
Sau , chiu bi Phn t ra khng cun ht bng chiu bi c Lp nn Mt Trn
Vit Nam c Lp ng Minh ra i.
u im ca sch lc vn dng mt trn khng ch l tnh hp dn ca nhng chiu
bi i vi qun chng m nm ngay trong thi khc bit v thc gia nhng ngi u
tranh khng cng sn v thuc hng ng cng sn.
Ngi Cng Sn c rn gia, nhc nh thng xuyn v bn v th, khng lc no
qun vn ch yu trong lin minh l phi nm vng th ch o bng mi gi, k c vu co
trit h, m ton tiu dit nhng k gy tr ngi.
Trong khi , ngi khng cng sn bc vo mi cuc lin minh vi s tin cy thin
ch hp tc ca bt k ai, sn sng chp nhn bt k vai tr no min l c ngi cng chia
x nhim v u tranh.
Cho nn, ngi Cng Sn gn nh khng gp kh khn trong s thc hin cc mu
m Douglas Pike m t l bao ly t chc i lp a vo mt cng ng rng ln hn
lm lu m cn cc ring ca n v cht mt u, khng cn lnh t nn phi tan r...
Vi nhng ngi si sc nhit tm chng thc dn ginh c lp nhng cha tng
tham gia t chc u tranh no, mc thun li cng ln hn cho Cng Sn, nht l s hon
ton m mt v ch thuyt Cng Sn.
Cho ti thp nin 1970, i a s dn chng Vit Nam vn ngh v Cng Sn nh mt
tp th ch trng bo ng bnh vc ngi ngho kh, chng li cng quyn p ch v
nhng k giu sang c c.
Khi vt qua tm trng e d vi phng php bo ng, khng my ai cn bn
khon tm hiu t chc mnh s tham gia l Cng Sn hay khng Cng Sn. Ngay trong gii
tr thc, thm ch gia nhng ngi ang hot ng ng phi, vn c lun iu Danh xng
t chc l g khng quan trng, ch cn chung sc nh Ty thi. Cng Sn hay khng cng
sn cng l ngi Vit Nam ang sng trong n l v mong mi c lp nh mnh.
kin v ng phi ca nh cch mng lo thnh Hunh Thc Khng c V
Nguyn Gip ghi li chnh l bng chng c th cho cch suy ngh v qu c gia v cng sn
ng thi: Ti H Ni gp chng ti, c Hunh t lo lng v ci m c gi l tnh hnh
ng tranh hin thi. Theo c th Vit Minh, Vit Nam Cch Mnh ng Minh u
tranh u cho dn, cc v lnh o u l nhng ngi yu nc bn ba hi ngai, gi
phi t quyn li quc gia ln trn, phi on kt li, khng nn xung t v chuyn ng
phi. (13)
Hn na, ngi trong nc c thi quen trng ch s tip sc t bn ngoi k t khi
phong tro ng Du c Phan Bi Chu ph t ng. Tin tc u tranh t Trung Hoa, Thi
Lan lun l ngun hng khi v ti bn tho.
Sau Cch Mng Tn Hi 1911 Trung Hoa, chnh Phan Bi Chu ng theo xu hng
canh tn, ch trng dn ch ha, h ho lm cch mng x hi hnh thnh t chc Vit
Nam Quang Phc Hi. Lp tr thc tr trong nc cng chong ngp trc nhiu ngun nh
sng t tng Ty Phng v Vit Nam Quc Dn ng ca Nguyn Thi Hc tip ni
Phan Bi Chu khng ngng h ho lm cch mng x hi. im quan trng l khng c s
phn bit rch ri v cch mng x hi theo tinh thn Tam Dn Ch Ngha ca Cch Mng
Tn Hi Trung Hoa m Phan Bi Chu xng vi cch mng x hi theo tinh thn giai
cp u tranh ca Tam Quc T.
Ton b khung cnh thc t u tranh chnh tr ti Vit Nam gia ngi cng sn vi
ngi khng cng sn l mt thiu s kn o kin tr theo ui mu thu tm trn quyn
lc v mt tp th ngay tnh, chn thc lun sn sng chp nhn bt k ai tuyn b i p
lp u l bn.
Kt qu, sch lc dn tc thng nht lm tan r cc t chc khng cng sn, thu
ht thm ngi v cho ng Cng Sn.
Trn thc t, qua cc ca ng khng cng sn nh Tm Tm X, Phc Vit, Tn Vit,
Tng Hi Sinh Vin nhng ngi tr nh Vng Thc Onh, H Tng Mu, L Hng
Sn, Trn Ph, L Hng Phong, Nguyn Th Minh Khai, o Duy Anh b cun ht
tr thnh ng vin nng ct ca Cng Sn. Sau mt qu trnh hun luyn, nht l sau khi
c chn lc gi i th hun ti Mc T Khoa, nhng ngi trn u thay i nim v
ng hng u tranh.
Lc ny, h thuc v mt lc lng mi vi mt s mng mi l gii phng nhn
dn lao ng ton th gii. Cuc chin m h bc vo do lng yu nc thc y ch cn l
mt b phn nh trong cuc chin m h va gic ng. H thc r rt iu v cn c
ch dn k lng khai thc nhng cuc chin cc b nh th no hon thnh s mng
mi m h chn la.
Nhng ngi khng cng sn ch nhn thy Mt Trn l mt hnh thc kt hp mi
ngi to thnh lc lng u tranh nh ui k th thc dn Php ginh li nn c lp
dn tc v nhng ngi cng tham gia Mt Trn u l ng ch.
Khi bc vo Mt Trn, nhng phn t hoc t chc khng cng sn u t ng ha
vi Mt Trn theo tinh thn ha nhp chung lo cng vic. Mi nhim v do Mt Trn
ra l nhim v ca mnh v mc tiu Mt Trn nhm ti l mc tiu phng s ca mnh.
Nhng ngi Cng Sn c ch th r rng khng qun rng h ch tm thi
gc li ch trng giai cp u tranh v Mt Trn l mt v bc cn thit trong giai on.
H l ngi thuc v ng, tc ci nhn ca Mt Trn. Nhim v ch yu ca h l pht
trin v cng c ci nhn ch khng x thn cho mc tiu ca ci v.
Chnh v th, h phi nm quyn ch ng trong Mt Trn gi vng cc iu kin
thun li cho vic pht trin v cng c ng. Mt Trn ch l v bc nn cng nh chic o.
Mi trng hp, mi hon cnh cn c nhng chic o khc nhau nn nm vng quyn ch
ng c ngha l trnh b l thuc chic o lun lun ng ph kp thi vi mi tnh hung
hu bo v hu hiu cho ci nhn.
Cng Sn khng ng ha vi Mt Trn m vn dng Mt Trn nh mt cng c phc
v cho mc ch ca mnh. Tng quan gia ng Cng Sn vi Mt Trn l tng quan
gia ngi ch huy vi k tha hnh.
Thm na, Mt Trn khng n thun l mt danh xng hay mt hnh thc t chc m
chnh l mt trn tuyn.
i vi Cng Sn, nhng ngi cng tham gia Mt Trn cha h l ng ch m cn
c th l k th. Cng Sn mi gi nhng ngi ny tham d lin minh li dng, chinh
phc hoc ging by thanh ton. Lin minh trong quan im chin lc sch lc Cng Sn
l mt cuc chin di hnh thc sng chung ha bnh trong lc k th b ru ng bi hnh
thc .
u tranh giai cp l cuc chin lin tc v trng k di mi hnh thc ginh mc
tiu thit lp nn chuyn chnh v sn trn ton th gii nn khng th ngng din tin mt
ngy mt gi no v bt k ni u. Mt Trn l trn tuyn trn cuc chin lin tc din
ra vi nhng k th tuy ang l ng minh nhng khng theo cng sn.
ngha cha ng trong danh t Mt Trn i vi Cng Sn l ngha ny ch khng
phi ngha theo cch hiu ca ngi khng cng sn vn c trng dn thuyt phc
cc i tng qun chng.
Hn 40 nm trc y, trong cun Sch lc xm lng ca cng sn, chng ti c
dp phn tch 4 loi sch lc thng c Cng Sn dng thn tnh cc nc l mt trn,
lin hip, trung lp, ha bnh.
Ha bnh l mt v kh, mt chin lc, mt mt trn nh vo i phng, chia r,
phn ha, lm cho i phng mt ht ch chin u, trong khi Cng Sn tip tc tn cng.
Tc ng ca cc phong tro phn chin ti min Nam Vit Nam v ti M trc y l
minh chng c th v s vn dng v kh ha bnh.
Tng cng nn nhc li, ngay trong lc nu ch trng sng chung ha bnh, lnh t
Lin X Nikita Khrutshchev vn tuyn b mun sng n ngy c thy ngn c bay
pht phi khp nm chu.
Cng chnh Khrutshchev ra lnh n p phong tro u tranh tch khi vng kim
ch Lin X ca nhn dn Ba Lan (v Poznan) v nhn dn Hung Gia Li (v Budapest).
Lnh t Cng Sn Trung Cng Chu n Lai nu nm nguyn tc sng chung ha bnh ti hi
ngh Bng ung 1955 khng ngoi mc ch ru ng v b tay cc quc gia Ai Cp, Nam
Dng, n ng thi phn ha i th, gim thiu lc lng chng Cng trn th gii
trong khi phe Cng Sn khng li tay sng.
Lin hip l mn danh ngha sng chung xm nhp, lng on, xuyn tc, m ton
nhm nh ph, tiu dit ngi bt ng chnh kin.
Cc on th tng tham gia chnh ph lin hip Vit Minh trong nm 1946 s khng
bao gi qun ni bi hc ng cay, thm tha v lin hip. H Ch Minh nhn danh on
kt lp chnh ph lin hip trit tiu l do chng i ca cc phe i lp ng thi trnh
din b mt ha hp dn tc trc cc cng quc Ty Phng. Nhng cng lc , cc
on th chp nhn lin hip vi Cng Sn Vit Nam lp tc tr thnh nhng ming mi
ngon v lm cnh ng ngi chung vi by si.
Trung lp l c lp i phng. Bi hc v hip c Genve 1962 trung lp ha Ai Lao
l bi hc tiu biu v trung lp. Ai Lao trung lp c ngha l Ai Lao b c lp, v min Nam
Vit Nam b c lp theo. Bi, cc nc khng c quyn gip phe quc gia Ai Lao trong
khi Cng Sn Vit Nam khng ngng h tr cng sn Ai Lao tn cng phe quc gia.
Cng Sn cn dng Ai Lao lm bn p xm nhp nh ph min Nam Vit Nam.
ng mn H Ch Minh xuyn qua lnh th Ai Lao trung lp tr thnh con ng bt
kh xm phm ca Cng Sn. Cc nc k kt bt buc phi tn trng ch k ca mnh
trong khi Cng Sn coi mi phng tin u tt. Ni di, vi phm hip c l iu cn
lm v li ch ca u tranh giai cp cu cnh bin minh cho phng tin.
Mt trn nhm tp hp vo hng ng do Cng Sn lnh o nhng thnh phn yu
nc ang u tranh ginh c lp dn tc li dng, khai thc cho mc tiu tn dit mi
giai cp chng li giai cp v sn m ng Cng Sn t ban cho mnh vai tr i din vi t
cch i tin phong.
Vi quan nim chin tranh thng trc trong giai cp u tranh v chin lc ton cu
ca Cng Sn nhm nh t bn, mt trn d xng danh l c Lp ng Minh cng
khng bao gi thc s u tranh v c Lp dn tc m ch l sch lc giai on vn dng
chiu bi c Lp dn tc ginh quyn chuyn chnh v sn.
Danh ngha mt trn s gip Cng Sn thu ht ng o qun chng vo vng chi phi
ng thi c th buc ht thy khp mnh di k lut st nh binh s trong mt tri qun.
vn dng Mt Trn Vit Minh tp hp mi thnh phn qun chng, bin thnh
lc lng u tranh lu di cho mc tiu chuyn chnh v sn cn biu hin qua cc ngh
quyt v ch th a ra trong Hi Ngh k 8 Trung ng ng. Cc ch th ny nu r
nhim v ca on Thanh Nin Cu Quc l t chc v ph trch i Thiu Nin Tin
Phong v Hi Nhi ng Cu Vong tp hp th h nh vo mc ch d b cho cuc u
tranh. Ch th ny cn c bin thnh mt iu khon trong iu l ca Hi Nhi ng Cu
Vong (14).
Tm li, nhn t kha cnh chin lc sch lc Lnin v qua cc Ngh Quyt ca
Trung ng ng Cng Sn Vit Na m, d Mt Trn Vit Minh qui t rng ri cc thnh
phn dn chng v c mt nhiu phn t yu nc vn khng th xc nh l mt lc lng
u tranh yu nc hnh thnh do yu cu ginh c lp ca dn tc Vit Nam.
Do ngng m H Ch Minh, Douglas Pike coi sch lc mt trn dn tc l biu hin
mt thin ti v t chc u tranh. Ch gii hn trong phm vi hnh ng th li khen ca
Douglas c th c c s, ngoi ra, s l mt li ca tng m qung.
V sch lc ny khng phi pht kin ca H Ch Minh m c ra bi Lnin. H
Ch Minh ch l ngi thi hnh ch th ca Tam Quc T v tnh cht ny l nn tng
Duncanson nh gi phong tro cng sn Vit Nam khc vi cc phong tro chnh tr
v mt phng din quan trng: n l mt phong tro khuynh o pht ng t bn ngoi do
chnh ph Lin X dng lm kh c quy ph Php.
Do , Duncanson cho r ng ng Cng Sn ng Dng khng bao gi l mt lc
lng u tranh yu nc m tri li, cn gn nh mt lc lng chng-li-nhng-ngi-
yu-nc-chng-thc-dn almost anti-anti-colonial.
Mt Trn Vit Minh do ng Cng Sn ng Dng thnh lp v nm quyn ch o
nn kt lun ca Duncanson cng l li bc b s xc nh l tng dn tc ca H Ch
Minh da trn ch trng c qung b ca Mt Trn ny.
t vn vo thc t, ch c th coi Mt Trn Vit Minh l pht kin ca H Ch
Minh trong gii hn vn dng danh xng Vit Minh.
V t 1935, Vit Nam c Lp ng Minh Hi vi tn gi tt Vit Minh c H
Hc Lm thnh lp ti Nam Kinh. Trong hi k Git nc trong bin c, Hong Vn Hoan
ghi r nhiu chi tit v t chc ny ca nhng ngi quc gia yu nc ti Hoa Nam.
Theo Hong Vn Hoan, chnh H Ch Minh cng nhiu ng ch trong s c Hong
Vn Hoan tham gia Vit Minh hot ng.
Hong Vn Hoan vit: Vn u tin l vn ly danh ngha g hot ng? Bc
ch trng ly danh ngha Vit Nam c Lp ng Minh Hi, v mi ng H Hc Lm
ng ra ch tr chng ta da vo m hot ng. Ch trng pht xut t ch Vit
Minh l mt t chc m trc kia cng vi ng H Hc Lm lp ra v ng k Nam
Kinh; xut pht t ch ng H Hc Lm khng phi l Cng Sn m li thc lng ng h
chng ta... (15)
Trong Danh nhn H Ch Minh (16), Trn nh Hunh cng cho bit t thng 9-1940,
H Ch Minh bt lin lc vi H Hc Lm v c H Hc Lm cho bit thi c v nc
ti. V th, ngy 6-1-1941, H Ch Mi nh mi cng Phm Vn ng, V Nguyn Gip,
Phng Ch Kin, ng Vn Cp l nhng ngi c mt trong Vit Nam c Lp ng Minh
Hi chun b v nc bng vic t chc ti lng Nm Quang thuc Qung Ty, Trung Quc,
mt kha hun luyn chnh tr cho 43 cn b, dn gii v vic thnh lp mt trn dn tc rng
ri trong nc.
Thng 2-1941, H Ch Minh v Pac B thuc tnh Cao Bng v cng vic u tin l
giao cho V Anh, Hong Vn Th tin hnh t chc th im Mt Trn Vit Minh ti Cao
Bng.
Nh vy ti thng 2-1941, trn danh ngha, H Ch Minh vn thuc t chc Vit Nam
c Lp ng Minh Hi ca H Hc Lm vi tn gi tt l Vit Minh.
Ngy 19-5-1941, H Ch Minh ch c pht kin tch khi t chc trn bng cch thay
ch Hi bng 2 ch Mt Trn v vn gi ci tn tt Vit Minh quen thuc trong hot ng.
Lp Mt Trn Vit Nam c Lp ng Minh khng cn chu s chi phi ca H
Hc Lm, d ch l s chi phi khng ng k v kin do cung cch hot ng lng lo sn
c ca t chc ny. Tuy th, vn gi tn Vit Minh tip tc khai thc mi thnh qu m t
chc ny dnh c t trc, nht l vn ngcc th lc quc t nh Quc Dn ng
Trung Hoa v cc quc gia ng Minh khng Nht do mi tng quan m H Hc Lm
c.
Vi tn Vit Minh, ng Cng Sn c chic o quc gia yu nc tng c qun
chng v ngay c cc gii chc Trung Hoa bit ti t nm 1935.
u im ny khng nhng gip Cng Sn d dng li cun nhiu phn t nhit huyt
trong nc chng hn nh lp tr thc tr Dng c Hin, Nguyn Xin, Nghim Xun
Ym m cn thuyt phc c t lnh T Chin Khu Trung Hoa Dn Quc l Trng
Pht Khu cng cc s quan M hot ng ti Hoa Nam.
Tng Vnh Knh trong H Ch Minh ti Trung Quc vit: "Ti sao ng H v
trung ng n g Cng Sn Vit Nam mun li dng l c Vit Nam c Lp ng Minh
(ch b ch "hi m thi) ? Cch thc chnh l lp li mt cch kho lo iu m ngi
Cng Sn gi l "chim lnh c quan, lm phe t ca h . ca h, xt ra khng ngoi
vic li dng danh ngha c Lp ng Minh Hi nhm chiu d t chc qun chng ca
hi ny Cn c vo cc t liu ti Qung Ty thi , "Vit Nam c Lp ng Minh
c thnh lp thng 7 nm 1935, l s hp thnh ca Vit Nam Quc Dn ng, c Lp
ng, Tn Vit ng Cc t chc qun chng ca n cng c ng H i thnh cc hi
"Cu Quc ln nht ca ng H khi li dng c cu Vit Minh l che giu ci b
mt cng sn, li dng tnh th cng tm l qun chng Vit Nam, ngy trang bng ch
ngha dn tc, nhm pht trin thc lc ca bn thn.
Ch li dng danh ngha Vit Nam c Lp ng Minh Hi khng cn l nghi vn
v chnh Hong Vn Hoan ghi r.
Nhng trong thi im 1940-1945, H Ch Minh khng ch vn dng ring danh ngha
Vit Nam c Lp ng Minh Hi. Cng theo Hong Vn Hoan, vo nm 1943, khi c c
hi gp g v nhn ng ra t chc mng li tnh bo ti Vit Nam cho Trng Pht Khu,
H Ch Minh yu cu Trng Pht Khu can thip vi Vit Nam Cch Mng ng Minh
Hi ca Nguyn Hi Thn c mt y nhim th ca Trung ng Vit Cch phi H ch
tch v nc cng tc. Trng Pht Khu chp thun nn H Ch Minh n Cn Minh
vi danh ngha l y vin Trung ng ca hi Vit Cch, c trch nhim xem xt tnh hnh
phn hi Vit Cch Vn Nam.... (17)
Theo s gia Trn Trng Kim trong hi k Mt Cn Gi Bi, khong 1942, chnh
quyn Trung Hoa Dn Quc ra lnh gii tn Vit Nam c Lp ng Minh Hi ca H
Hc Lm v thy trong c nhiu ngi hnh ng theo ch ngha Cng Sn. Chnh quyn
Trung Hoa Dn Quc lc cng mun ngi Vit Nam lu vong hp thnh mt lc lng
duy nht.
Ngy 1-10-1942 ti Liu Chu, Hong Lng vn thuc lc lng v trang Phc Quc
Qun ca Trn Trung Lp triu tp mt hi ngh thnh lp Vit Nam Cch Mng ng Minh
Hi gi tt l Vit Cch bao gm cc t chc Vit Nam c Lp ng Minh Hi va c
lnh gii tn, Vit Nam Quc Dn ng, Vit Nam Phc Quc ng Minh Hi cng mt s
ngi khng ng phi. Hi ngh lp ra mt y Ban Tr B gm Nguyn Hi Thn, Hong
Lng, H Hc Lm, V Hng Khanh, Nghim K T, Trng Bi Cng, Trng Trung
Phng, Trn Bo.
y Ban Tr B Vit Cch ngh Trng Pht Khu tr t do cho H Ch Minh b
bt ngy 29-2-1942, khi t Pac B tr qua Qung Ty. H Ch Minh c tr t do ngy 13-
9-1943 ti Liu Chu, tuyn th ht lng trung thnh vi Vit Cch ng thi tr thnh mt
nhn vin tnh bo ca tng Trng Pht Khu.
Lc ny y Ban Tr B Vit Cch i thnh y Ban Chp Hnh vi thnh phn
chnh thc gm Trng Bi Cng, Trn nh Xuyn, Nguyn Hi Thn thuc ch ta on
v cc y vin V Hng Khanh, B Xun Lut, Trng Trung Phng, Nng Knh Du v
Trn Bo.
V Hong Lng c chuyn bt ng vi cc gii chc Trung Hoa nn b bt a v
Trng Khnh v Trng Pht Khu ngh Vit Cch nhn thm H Ch Minh vo nhm y
vin. Sut thi gian hot ng ti Hoa Nam sau , H Ch Minh lun nhn l i biu ca
Vit Minh tc Vit Nam c Lp ng Minh Hi trong t chc Vit Cch.
Trn Trng Kim vit: Khong thng 9-1944, Vit Nam Cch Mnh ng Minh Hi
di v Qung Ty v cho H Ch Minh v Bch Sc tr liu k hoch nhp Vit. Sau
Hi cho H Ch Minh cng 22 ng vin phn nhiu l ngi trong ng Phc Quc v
nc khi s hnh ng. Trong s 22 ngi y c mt n ng vin tn Th Lc l
ngi v sau c a con gi vi H Ch Minh. Ngi ta ni khi v n a ht Bc Giang, c
ba ng vin trong 22 ngi y b git v khng chu theo cng sn. (18)
Cho ti thng 6-1945, H Ch Minh va nhn danh Vit Minh, Vit Cch va s dng
giy t chng nhn ca tng Trng Pht Khu trong mi hot ng tuyn truyn li
cun nhng phn t cn e d vi Cng Sn v bt lin lc vi cc ton hot ng c bit
ca M ti Hoa Nam.
Nhng H Ch Minh khng em li thnh qu tt p no cho cc t chc kia cng nh
cho tng Trng Pht Khu trong khi Mt Trn Vit Minh tip tc pht trin theo hng
gia tng uy th ca Cng Sn Vit Nam.
Nhng li ni ca H Ch Minh trong thi gian ny vi ngi ngoi v vi ng ch
phn nh rt c th nhn nh ca Tng Vnh Knh v hng nhm ch yu ca H Ch
Minh Ni thao thc chnh yu ca ng H vo lc khng phi l vn c th sm t
c mt nn c lp hay khng, m chnh l vn "bn thn Vit Minh c th ot th
c chnh quyn hay khng...
Sut thi gian ny vi ngi ngoi, H Ch Minh lun che giu ngun gc Cng Sn,
trong khi vi ni b, H Ch Minh lun nhc nh phi cng c v pht trin ng.
Trong mt on nht k ghi li nhng cu chuyn vi H Ch Minh vo khong thng
2-1945, Charles Fenn, trung y OSS M ghi: Ti nghe phong phanh ngi ny l Cng
Sn v ti hi v iu . H ni rng ngi Php gi tt c nhng ngi Vit Nam mong
mun c lp u l Cng SnGing ni ca ng r rng, dt khot, gy cho ti mt n
tng mnh m.
Ngy 17-7-1945, H Ch Minh ni vi Thomas , thiu t M ch huy ton Deer va
nhy d xung Tn Tro: Mt Trn Vit Minh l tp hp cc ng phi chnh tr c t
chc vi mc ch duy nht l u tranh cho t do v c lp.
Vi ngi nh Trng Pht Khu, H Ch Minh khng th chi quanh nhng cng c
cch ni: Ti l mt ngi Cng Sn, nhng iu ti quan tm hin nay l c lp v t do
cho nc Vit Nam. Ti c mt li bo m c bit vi ng rng ch ngha Cng Sn s
cha c thc hin Vit Nam trong vng 50 nm ti.
Trng Pht Khu nghe H Ch Minh ni nhng li ny ngy 9 -8-1944 v thu
nhn H Ch Minh lm mt nhn vin tnh bo.
Trong thi gian , thng 12-1944, khi gp V Nguyn Gip quyt nh thnh lp
n v v trang u tin, H Ch Minh thm hai ch tuyn truyn vo tn n v ny v
dn V Nguyn Gip: Nh b mt: Ta ng, ch tng ta Ty. Li dn ny khng ch
nhm v mu lc qun s, bi di quyn V Nguyn Gip lc ch l mt trung i nh
nhoi. V Nguyn Gip tng bit r H Ch Minh ch c 3 ngy vui ln. l ngy Bc tm
thy con ng gii phng dn tc khi c Lun Cng ca Lnin v cc vn dn tc v
thuc a. l ngy thnh lp ng Cng Sn Php nm 1920 m Bc l mt thnh vin.
V ngy lch s mng 3 thng Hai nm 1930, ngy thnh lp ng Cng Sn ng Dng.
(19)
Cho nn nghe li dn ca H Ch Minh, nht l khi H Ch Minh thm hai ch tuyn
truyn vo tn gi ca i v trang u tin, V Nguyn Gip nh ngay ti con ng
phi i v cng vic phi lm ca mnh.
l cng vic kn o tuyn truyn cho con ng m H Ch Minh chn. Gia
lc vng thau ln ln, gi tht kh phn, Bc nhanh chng nhn thy nh sng ca chn
l. Bc n vi ch ngha Lnin. Bc thy hc thuyt Lnin chnh l mt tri a li
ngun ti vui. Bc thy ngn c Lnin l tng trng cho lng tin v uc sng ca hy
vng. (20)
Thng 7-1945, H Ch Minh li nhc V Nguyn Gip: Lc no cng phi ch xy
dng chi b, bi dng cn b, ng vin v cc phn t trung kin.
V Nguyn Gip ghi li khng kh si sc nhit tnh hng ng ca dn chng i vi
mi li h ho u tranh yu nc. Phong tro tm kim, ch to, mua sm v kh rt si
ni. Nhng l rn nng thn tr thnh ni sn xut do mc, m tu cho cc i t v, dn
qun. Cc em nh ua nhau i lm nht st thp vn. Ngi ln em ti gp nhng
dng hng ngy trong nh nh mm thau, ni ng c nhng th cng nh l hng,
nh ng c thnh v kh Vi thanh m tu, ngn do di trong tay, tinh thn kh
phch thng v ca dn tc tri dy mnh m hn bao gi ht trong anh t v ng bn
trng canh ti trm gc u lng. Cc t chc t v, du kch pht trin rt nhanh Hu ht
cc thn x, ng ph, nh my u c lc lng t v. (21)
Nng lc v nhit tnh khng h c vn dng vo mc tiu phng s dn tc m
c tnh ton tr thnh cng c ring ca ng Cng Sn ng Dng.
V Nguyn Gip cho bi t: Lc lng t v c s lnh o cht ch ca ng
nhng hon ton t cp v t tc v sinh hot v trang b, v kh l mt cng c
chuyn chnh c lc ca chnh quyn cch mng bo v cc c quan ng, Nh Nc,
Mt Trn gi gn trt t, tr an, trn p bn phn ng i i vi cng tc bo v chnh
quyn cch mng, trn p bn phn ng, cc chin s t v chin u cn lm cng tc
tuyn truyn ch trng, chnh sch ca Mt Trn, Nh Nc
Khi cc lc lng t v c bin thnh V Quc on, tt c cc n v V Quc
on u t di s lnh o ca ng, thng qua t chc ca ng tr ong qun i,
thng qua cc chi b v nhng cn b l ng vin gi nhng vai tr quan trng. (22)
Nhim v quan trng ca cc lc lng v trang u tin hnh thnh do mi tng lp
nhn dn hng ng chiu bi ginh c lp c V Nguyn Gip nu r l trn p
phn ng tc l trn p nhng ngi yu nc khng chp nhn Cng Sn ang np di
danh ngha Vit Minh.
R rng hn l li xc nhn ca H Ch Minh trong bo co chnh tr trc i Hi
ng v thnh tch ca Mt Trn Vit Minh: T nm 1941, mt s c tinh thn dn tc
tham gia nhng hot ng tin b ca cc t chc nh Tng Hi Sinh Vin, Hng o,
Phong Tro Truyn B Quc Ng hoc cc nhm tin b tp hp quanh mt s t bo tin
b nh Tri Tn, Thanh Ngh, Thanh Nin t chc mt s hnh thc sinh hot tp th
qua gic ng lng yu nc Tuy nhin, nhng nhm ny vn cha hnh thnh t chc
v cha tm thy hng i chnh tr ca mnh. Thc hin ch trng m rng khi on kt
dn tc ca mnh, ng Cng Sn ng Dng gip nhng anh em tr thc tin b thnh
lp ng Dn Ch Vit Nam lm mau tan r hng ng bn i Vit (23)
My ting bn i Vit trong bn bo co ca H Ch Minh m ch cc ng i
Vit Duy Dn, i Vit Dn Chnh, i Vit Quc X, i Vit Quc Dn ng trong t
chc i Vit Quc Gia Lin Minh phn nh r thi th ch i vi nhng ngi khc
chnh kin v Mt Trn Vit Minh lun ch tr ng nh ph cc t chc quc gia pht
trin ng Cng Sn hn l chung sc xy dng mt lc lng dn tc.
Vi Mt Trn Vit Minh, H Ch Minh v ng Cng Sn cp c chnh quyn
vo thng 8-1945 v ng vin ton dn hng ng c uc khng chin chng Php bng n
sau . Nhng thnh qu ny c nhiu ngi coi nh thng li ca nhn dn Vit Nam
trong cng cuc u tranh ginh c lp.
Trn thc t, nn c lp Vit Nam vn tip tc l chic bnh v do tnh cht l thuc
ca ng Cng Sn ng Dng i vi Tam Quc T. Thnh cng ln nht m Mt
Trn Vit Minh mang li ch l s pht trin v cng c quyn lc ca ng Cng Sn bng
ci gi m dn t c phi tr l xng mu ca hng triu con dn trong cuc khng chin
chng Php v s tan r ca nhiu hi on yu nc do b vu co, trn p, m ton vi kt
qu hng trm ngn chin s quc gia b st hi man r ng thi dn tc b phn r thnh
nhng tp on th ch y lui t nc vo tnh trng thoi ha, ngho i
Bernard Fall so snh vic H Ch Minh nhn danh Mt Trn Vit Minh lp ra y Ban
Dn Tc Gii Phng cp chnh quyn ti Vit Nam vi vic y Ban Quc Gia Ba Lan
do Mc T Khoa iu khin cp chnh quyn ti Ba Lan nm 1944 v nhn nh l c s
trng hp k l ti mc gn nh ging nhau v mi chi tit. (24)
Thc ra, s trng hp ny hon ton khng k l v c Ba Lan ln Vit Nam u ch l
nhng chi b ca Tam Quc T v tnh hnh din tin hai quc gia lc khng h
khc bit nu c t vo bi cnh chung ca cuc chin thc h.
S mng lch s ca Mt Trn Vit Minh l a H Ch Minh v ng Cng Sn ti v
th nm c quyn lnh o ti Vit Nam v to c mt lc lng trn p thit lp ch
cai tr theo ng kiu mu Lin X, bt chp nguyn vng ca mi tng lp dn chng
Vit Nam.
Nhn chung, t nguyn tc chin lc Cng Sn ti hnh ng thc tin ca H Ch
Minh v Cng Sn Vit Nam, Mt Trn Vit Minh khng tng trng cho mt ngha no
khc tnh cht cng c ca Tam Quc T trong vic m rng nh hng ti ng Dng.
Qua Mt Trn Vit Minh, H Ch Minh l mt cn b Cng Sn xut sc nhng khng bao
gi c th bin hnh thnh mt ngi yu nc.
Mt Trn Vit Minh chnh l ci by khng l tinh xo do Cng Sn dng ln qua
c dn tc ri vo vng chi phi khai thc ca Cng Sn cho mc tiu tranh th quyn
chuyn chnh v sn. y cng l trng hp ra i sau ny ca nhiu mt trn khc trong s
c Mt Trn Dn Tc Gii Phng Min Nam Vit Nam.

CH THCH
CHNG 47
____________________________________
(01) Theo Jean Lacouture th n ra i trong mt tp lu l, vi mt ci bn duy nht. Hin din ch c my ngi
thn tn ca ng H t khi cn Hoa Nam nh Phm Vn ng,V Nguyn Gip, Phng Ch Kin, V Anh v
Hong Vn Th, Trng Chinh.
(02) Danh nhn H Ch Minh Trn nh Hunh, Nxb Vn Hc, H Ni 2001, tr. 68-69
(03) Vit Nam nhng s kin lch s Dng Trung Quc, Nxb Gio Dc, H Ni 2001, tr. 330
(04) Douglas Pike Xin xem chng 22
(05)-(06)-(07) Indochine S.O.S Andre Viollis, Gallimard, Paris 1955, tr.112 & 148
(08) Vietnam, la tragdie Indochinoise Louis Roubaud, Paris 1931, tr. 126
(09) Hoa cnh Nam Nhng Tng, Khai Tr, Si Gn 1973, tr.180
(10) Trente ans de Tonkin L. Bonnafant, Paris 1924, tr. 214
(11) Lch trnh din tin phong tro quc gia Vit Nam Nghim Xun Hng, Ngy V, Cali.1973 tr.43-44
(12)-(14) Vit nam nhng s kin lch s, tr.196 & 330-331. Hi Nhi ng Cu Vong c i thnh Hi Nhi
ng Cu Quc vo thng 8-1945, Hi Thiu Nhi Thng Tm vo thng 3-1951, i Thiu Nin Tin Phong
vo thng 1-1956, pht trin thm i Nhi ng Thng Tm vo thng 3-1960 v t 1970 ti nay bin thnh
i Thiu Nin Tin Phong H Ch Minh v i Nhi ng H Ch Minh.
(13)-(19)-(20)-(21)-(22) Nhng nm thng khng th no qun V Nguyn Gip, Nxb QND, H Ni 2001, tr.
137, 9, 13, 77-78 & 80.
(15)-(17) Git nc trong bin c Hong Vn Hoan. Xin xem chng 35.
(16) Danh nhn H Ch Minh Trn nh Hunh, Nxb Vn Hc, H Ni 2001, tr. 65-67
(18) Theo Trn nh Hunh trong Danh Nhn H Ch Minh th ngy 9-8-1944, H Ch Minh c tng Trng
Pht Khu tr t do v cho php v nc cng vi 18 thanh nin do H Ch Minh chn la. i chiu con s
ny vi con s do Trn Trng Kim ghi th c th cc ti liu ca ng c tnh b qun Th Lc v 3
ngi b git.
(23) Vit nam nhng s kin lch s Dng Trung Quc, tr.377
(24) Theo Bernard Fall, trong s 14 y vin ca mt trn, 11 ngi l ng vin DCS.

* Chng 48*
H CH MINH
v tnh trng b th h khng ch

Mt s ngi M nh Archimedes Patti, Charles Fenn, Gallagher tng gp H Ch
Minh trc thng 8-45 v cc tc gi Php nh Bernard Fall, Jean Lacouture, Jean Sainteny...
u m t H Ch Minh l ngi hiu ha khng thch bo ng.
Do , khi xy ra cu c tng cng kch Mu Thn 1968 ti min Nam c ngi cho
rng H Ch Minh khng dnh dp ti s vic, thm ch H Ch Minh cn chng li ch
trng thng nht t nc bng v lc.
Ngoi bn tnh hiu ha, l do chnh c vin dn l H Ch Minh cao tui khng
cn nm thc quyn ch o ch min Bc, c bit trong nhng nm cui i, H Ch
Minh b nhm L Dun khng ch.
Nhiu cch bin gii chng minh cho nhn nh trn c a ra, trc ht l
cuc tng cng kch, tng ni dy Tt Mu Thn xy ra ch cch ngy cui i ca H Ch
Minh khng y hai nm v cng l thi im H Ch Minh dng bnh ti Trung Quc.
Trc , tnh trng chia r trong ni b Cng Sn Vit Nam cng l nguyn do hn
ch quyn lc ca H Ch Minh.
Theo nhiu tc gi, s phn b kt nhm do nh hng cuc xung t Lin X Trung
Cng khin H Ch Minh khng cn gi c v th ti cao ca thi gian trc 1954 v
thuc phe yu th.
Da vo qu trnh hot ng, nhng ngi nu nhn nh ny cho rng H Ch Minh
ng v phe thn Lin X. i vi H Ch Minh, Mc T Khoa l ni m u cuc hnh
trnh a vo th gii Cng Sn v cng l vng t thing tng trng cho l tng u
tranh.
Tng quan gia H Ch Minh vi cc ng ch Lin X lun cht ch v m hn
tng quan vi cc ng ch Trung Cng. D c trao vai tr ph trch vng ng v c
mt ti Trung Hoa t cui nm 1924, H Ch Minh lun gn b vi cc gii chc Lin X
trong mi cng tc v l nhn vin ca Tam Quc T. Ngoi ra, do bn tnh n ha, H
Ch Minh khng tn thnh ch trng st mu ca Mao Trch ng.
Km theo cc bin gii trn l s vin dn mt s s vic ghi nhn qua sch bo vit v
H Ch Minh, c bit l mt s s vic m ngi k t nhn chnh l nhn chng.
Nhng cu chuyn c nhc li nhiu ln chng minh cho bn tnh hiu ha, nhn
i l H Ch Minh thng lun m hn tr em mi khi gp g, thng khng ngn c
nc mt ngay trc cc m ng, tng ci o khoc tng mt s quan ngoi quc hay a
o len ca mnh cho mt ngi lnh gc gia ma ng vi manh o mng
Li l, c ch v dng v b ngoi ca H Ch Minh khi gp g cng lu li mt n
tng thoi mi vi Archimedes Patti, Fenn, Gallagher hay Sainteny, Wilfred Burchett,
France Fitzgerald ... V, Lacouture, Bernard Fall u khng qun hnh nh H Ch Minh i
dp n mc s si t ngoi bc vo, ting chn nh nhng nh ting la xo xc, (ch
ca Lacouture) khi h ang phng vn th tng Phm Vn ng v nhng vn quan
trng.
Cng vi cch xut hin t ngt l nhng li thm hi ht sc t nhin. Cc nh
bo trn u ghi li H Ch Minh im nhin chuyn cu chuyn qua cc ti thn mt
vi tng nh bo nh vic phu nhn Bernard Fall v chn dung H Ch Minh ra sao hay
Paris lc ny c g l khng vv...
Mt khc, vic H Ch Minh gii tn ng Cng Sn, lp chnh ph lin hip vi nhng
ngi i lp, vic k hip nh s b 6-3-1946 vi Php cng nh ni dung hai bn hin
php 1946, 1959 ra i thu H Ch Minh cn sng u khng ni n chuyn chnh v sn
v c quyn lnh o ca ng Cng Sn v c bit, mt tin n cho ti nay vn cha
c bng chng xc nhn cng c nhc nh cc chng c biu hin tnh hiu ha v ch
trng chng gii php v lc ca H Ch Minh. l tin n v vic H Ch Minh gi tng
Tng Thng Vit Nam Cng Ha Ng nh Dim mt cnh o nh km tm thip chc
Tt nhn dp n Xun Qu Mo 1963.
Theo tin n, thi khong sau cho ti trc khi xy ra cuc o chnh 1-11-1963 ti
Min Nam, H Ch Minh c mt lot c ch by t thin ch mun thng thuyt vi ch
Vit Nam Cng Ha ti min Nam i ti thng nht t nc trong ha bnh.
Trong m gia ban ngy , V Th Hin trng dn kin ca cha mnh, V nh
Hunh, vn l ngi thn cn vi H Ch Minh cho rng H Ch Minh khng ch trng bo
lc: Sau v bt b giam cm nhng ngi cng sn bt ng chnh kin, nhiu ngi buc
ti ng H Ch Minh, thm ch gn cho ng nhng tnh cht m ng khng c, nh tnh hiu
chin, hiu st. Cha ti gin ng H, nhng khng ng tnh vi li buc ti . Nhng ngy
trong rng Vit Bc, cha ti k, mi khi sp m mt chin dch ng H tr nn bn gt v
ht thuc l lun ming, c khi thc trng m. H Ch Minh hiu hn ai rng gn lin vi
mi thng li trn chin trng l mu chin s, ng bo phi ra (1) .
Ring V Th Hin cng nhn nh v H Ch Minh: Khi ban lnh o ng ng
theo Bc Kinh, ng H cn bun hn. ng hiu Mao Trch ng, hiu tham vng b, tnh
cch b ca ng ta. Vi ng li ta sn quan h u(ngi trn ni xem h nh nhau)
nhiu nm Mao xi Lin X ng u vi M, nay ng ta li khuyn khch Vit Nam xng
trn. Mao sn sng hy sinh n ngi Vit Nam cui cng trong cuc u tranh chng con
h giy l iu H Ch Minh hiu hn ai ht (2)
V L Dun, V Th Hin vit: Khng c chi n tranh, L Dun khng cn l L
Dun. L Dun chng ngn ngi ch bai H Ch Minh khng dm ch trng dng bo lc
gii phng min Nam. Bc cn do d, ch khi ri min Nam tui chun b ht c ri. Vi
tui ch c unh thi, unh cho ti thng li cui cng. (3)
Trong Vietnam, la face cache du rgime, Bi Tn k li chnh mnh ghi m trc
nhiu nhn chng khc, nhng li L Dun t khoe v ch H Ch Minh khng dm ch
trng chin tranh, ch nui o vng thc hin thng nht bng ng li ha bnh.
Bi Tn vit: Mt hm ng ta (L Dun) khoe trc nhng ngi c chnh thc c
vit tiu s ca ng ta trong c ti rng: Sau hip nh Genve, bc H vn tip tc
tin l tng tuyn c s c th xy ra c trn ton quc. ch l o tng. Ti nhn s
vic ng hn Bc. Ti tin liu ngay vic phi dng ti bo lc cch mng. Ti bo cc
ng ch min Nam hy chn v kh. Chnh ti bo h li lc lng ti min Nam ch
ng tp kt ht ra Bc. (4)
Bi Tn t ra khng tin nhng li khoe c a ra qu mun nm 1983 nhng
vn nhc li c l ch nhm cho thy H Ch Minh t hiu st hn cc th h v vic x dng
v lc l ngoi mun.
C V Th Hin ln Bi Tn u nhc n uy th v lp trng ch chin ca L Dun,
nhng khng xc nhn tnh hung H Ch Minh b nhm L Dun khng ch nh Ng uyn
Vn Trn, mt trong s cn b Cng Sn cao cp nht ca min Nam. Sau nm 1975, khi
tht vng v l tng Cng Sn, Nguyn Vn Trn ghi li trong Vit G i M v Quc
Hi v thi ca H Ch Minh ng theo ng li sng chung ha bnh ca
Khrutshchev, nhng thuc nhm thiu s nn b nhm L Dun L c Th khng ch.
Nguyn Vn Trn trch dn li Bi Cng Trng t cnh H Ch Minh ch tr Hi Ngh
Trung ng k 9 ngy 11-12-1963 ch hn mt thng sau khi ch Nht Cng Ha
Vit Nam b lt ti Si Gn.
Bi Cng Tr ng ni vi tc gi nguyn vn nh sau: My coi, coi n t i nghip
khng. ng ch H Ch Minh mun vn knh yu ca chng ta bn la g, ch tr hi
ngh m mt day ra sn. C l tai t nhin n phi hng nhng li cng kch mt st Lin
X. Khi chng tai qu, quay v, a tay ni, th thng Th l php Bc H: Bc hy
cho anh em ngi ta ni m. Tao m lo H a tay my ln, ln no thng Th cng
kp ngn. Cui cng ng cng cho hi ngh nghe, ng ni ca dao bng ting khc: Khi
thng tri u cng trn. Khi ght b hn cng mo. V ng ni xi l: Thy li ngi ta
cho tn la v; thy bt li ngi ta rt ra m! (5)
l quang cnh hi ngh k 9 Trung ng ng a ra ngh quyt s 9, ngh quyt
ti quan trng m mn cho cuc tn cng min Nam, sau khi tng thng Vit Nam Cng
Ha Ng nh Dim ri tng thng Hoa K John F. Kennedy b git trong thng trc. Hai
v tng thng trn u ch trng rt qun M khi min Nam Vit Nam, d lc y cng ch
mi c 16 ngn lnh M c tng cng t cui 1962.
Tm li, nhiu ngi k c mt s ngi Cng Sn Vit Nam ri b hng ng u
ngh rng s bng n cuc chin Vit Nam sau 1954 cng nh cuc tng tn cng Tt Mu
Thn 1968 hon ton ngoi mun ca H Ch Minh.
Ba l do c vin dn cho nhn nh ny l H Ch Minh vn do b n tnh hiu ha
nhn i khng a chuyn git chc, tui gi bnh hon khin khng th bao qut mi cng
vic v b mt nhm th h thn Trung Cng, c th l nhm L Dun vn theo ui ch
trng gy chin khng ch.
V bn tnh hiu ha, lun c c vin dn hu ht thuc ngh ch quan da trn
mt s giai thoi trong gm c nhng giai thoi do chnh H Ch Minh dng nn.
Gi d ht thy nhng giai thoi ny u xc thc vn cha minh chng bn tnh
ca mt con ngi lun t vn tuyn truyn ln hng u v tng nhc mt ngi thn
rng Lm chnh tr phi bit ci khi cn ci, bit khc khi cn khc. l li H Ch
Minh nhc V nh Hunh ma thu nm 1946 Paris khi V nh Hunh thc mc ti sao
ng ta c th khc d dng nh vy ti ngha trang Pre Lachaise.
Vi mt ngi d dng ci khc theo nhu cu i ph vi tng hon cnh th vic m
hn tr con, vic ci o tng mt thuc h thiu o, vic bn khon bt rt sau khi h lnh
m mt chin dch, vic xut hin nh nhng, ni nng gin d vi cc nh bo ngoi quc
u c th cha hu tuyn truyn mt iu g .
S khng kh hiu nu bo nhng c ch hay li ni rt t nhin trc mt mi ngi
thc ra c xp t chinh phc tnh cm hay c nhn tm vn l mc tiu m
chnh khch chuyn nghip no cng lun ch trng.
Vn ch l khng phi bt k ai cng t ni mc t nhin che giu tnh gi to
ca nhng c ch hay li ni . H Ch Minh c rn luyn k v ngh thut tuyn
truyn, v k thut ip bo v c th nh s khn kho thin bm nn d dng thnh cng
hn nhiu ngi khc trong s gi to mt cch rt t nhin.
V li, bn cnh nhng giai thoi trn vn hin din khng t giai thoi phn nh mt
bn tnh ngc li. Trong hi k ca V Nguyn Gip v trong cc ti liu lch s chnh thc
ca Cng Sn Vit Nam u ghi mt li ni ca H Ch Minh nm 1945 trong cn m sng
dn V Nguyn Gip: "D cho phi t c dy Trng Sn th cng quyt dnh cho c
nn c lp.
18 nm sau, 1963, H Ch Minh cng ni mt cu tng t vi Chu n Lai: ng ni
phi nh 5 nm, 10 nm, d c 20 nm, 30 nm, thm ch 50 nm cng phi nh.
Trn ba thng sau khi gp Chu n Lai pht biu nh trn, H Ch Minh ln ting
trong phin hp B Chnh Tr Trung ng ng ch th v mt phng cch tin hnh cuc
chin ti min Nam: Ta va tiu dit, va tuyn truyn. Nhng li l ny khng ch bc b
bn tnh hiu ha ca ngi ni m cn cho thy r mu toan vn dng tuyn truyn che
giu mc hiu chin.
Thm na, ngay khi ni v bn tnh hiu ha ca H Ch Minh, thm ch cn ngh H
Ch Minh tin Cha J sus, chnh Sainteny l i cho bit khng h o tng thuyt phc c
H Ch Minh nhng b trong cuc thng thuyt gia hai ngi v gii thch v con ngi
H Ch Minh nh sau: Khi nhng mu tnh ca ng ta hay ng ch ca ng ta, hoc chnh
bn thn ng ta b e da, ng ta s khng do d dng nhng cch tn bo. V phng din
ny, ng ta hon ton thuc v ci th chu qu nhiu mu thun, ngi ta p dng
cc hnh thc tra tn cc hnh tinh vi nht tip theo nhng nghi thc x giao rt ngt
ngo.
Sainteny t x hnh nh thn tng ca mnh.
Bi, ci tnh Chu qu nhiu mu thun c vin dn khng th bin mt k khng
do d dng nhng phng cch tn bo thnh mt k hiu ha, nht l k li th on
vn ni ci ngt ngo gia lc thi th nhng cc hnh man r. Ngn ng Chu hay
ngn ng Vit Nam c nhng t ch loi ngi l tn c nham him. Ngi hiu
ha nhn i v k tn c nham him lun lun l hai i cc ngay ti Chu ch khng bao
gi l hai mt ca mt con ngi Chu qu nhiu mu thun.
Duiker trong khi by t s ngng m i vi H Ch Minh cng cho bit H Ch
Minh ht sc trung thnh vi quan im v ngi u tranh cch mng theo din t ca
Sergey Nechayev nh sau: Anh ta phi tn nhn, nham him nh Machiavel, trong khi c
v cho mc ch cch mng. Anh ta phi t ra tuyt i phc tng ng ca anh ta. v sn
sng t b mi lin h bn b v gia nh. Cng phi sn sng hy sinh nhng tiu chun o
l c nhn nhn mt cch ph qut, c th ni di, n gian v li ch cch mng
K chp nhn t b mi lin h bn b, gia nh sn sng n gian ni di, sn
sng hnh ng tn nhn nham him khng th l k hiu ha nhn i.
Hai bn hin php 1946, 1959 ban hnh khi H Ch Minh cn sng khng c nhng
iu khon minh th nn chuyn chnh v sn nh hai bn hin php 1976, 1992 khng phi
v H Ch Minh c tinh thn dn ch hn m ch v theo sch lc giai on khi cha ot
c quyn lnh o trn c nc th cha th l bn cht c ti.
Trn thc t, ni dung hai bn Hin Php c th mang thm nhiu iu khon tt
p hn na cng khng c ngha g. Bi, ngay trong thi gian H Ch Minh cn sng, cc
bn Hin Php vn khng h c hiu lc thc t m ch l mn trang tr khng hn khng
km. Hin Php quy nh mi th quyn cng dn nhng loi cng dn b li ra u t,
tn st trong Ci Cch Rung t m chnh H Ch Minh din t l cuc u tranh long tri
l t. Hin Php xc nhn quyn t do ngn lun, t do bo ch nhng hng lot vn ngh s
b xing xch trong cc nh giam vi v Nhn Vn Giai Phm v hng lot ng ch ca H
Ch Minh ch do pht biu v nhng sai lm ca gii lnh o b t y, b hnh h ti
cht nh V nh Hunh, ng Kim Giang, Bi Cng Trng, Phm Vit, Phm K Vn,
Ung Vn Khim, L Lim, Nguy n Vn Vnh thm ch b h st tc khc nh Dng
Bch Mai khng th m ming ni ra ngh ca mnh.
Nhng s vic trc nh tuyn b gii tn ng Cng Sn, thnh lp chnh ph lin
hip, h ho on kt dn tc, k kt hip nh S B 6-3-1946 cng khng khc nhng
bn Hin Php ch c tnh trang tr.
Bi mt tri ca nhng s vic ni qu r v cc mu tnh, cc th on thm m
xng mu ca khng bit bao nhiu nn nhn.
Ht thy nhng s vic trn u din ra ngay trc mt H Ch Minh, thm ch do
chnh bn tay sp t ca H Ch Minh vo gia thi im m mi li ni ca ng u l
mt li Thnh hun. D mun d khng, nhng ting ni thc t ny s tip tc ct ln bt
chp mt s c nhn c sc din t H Ch Minh l ngi hiu ha nhn i.
Bi Tn cng l mt ngi cho rng H Ch Minh khng c tnh hiu st nhng li din
t v cch hnh s ca H Ch Minh i vi nhng ngi Cng Sn Vit Nam thuc T
Quc T nh sau: Cui nm 1939, Nguyn i Quc trong bo co gi Quc T Cng Sn
ch r: i vi bn trt-kt khng th c mt tha hip hay nhn nhng no c. Phi lt
mt n chng nh l tay sai ca pht-xt, phi tiu dit chng v chnh tr. Sau , t Trung
Quc, ng gi th v nc, ch r: Bn trt-kt l mt l bt lng, nhng con ch sn ca
ch ngha pht-xt Nht v ch ngha pht -xt quc t Vu khng chp m nhng ngi
trt-kt Vit Nam, m st, th tiu nhng ngi lnh o trt -kt nh T Thu Thu, Phan
Vn Hm, Trn V n Thch l nhng bn chin u mt thi ca nhng ngi Cng Sn,
nhng ngi lnh o ng Dng thc hin ch ngha Staline, phm mt ti c
trong lch s u tranh ginh c lp ca dn tc. (6)
B o khng lm thnh nh tu nhng trong rt nhiu trng hp, b o vn c th gy
ra s ng nhn mt k st nhn l nh tu. Ring trong cu chuyn v con ngi H Ch
Minh, b o hiu ha nhn i m mt s ngi a ra che y bn tnh tn c nham him
khng che ni hai bn ta y thc qu su vo nhng thm trng m mu ko di sut mt
thi k lch s hn 30 nm k t 1930.
Tui gi v bnh hon cng l l do c vin dn y H Ch Minh xa khi nhng
quyt nh v trn nh Tt Mu Thn 1968.
Cho ti nay, trn nh ny vn c ca ngi l mt trn i thng ca Cng Sn Vit
Nam vi tm mc quyt nh ton b kt qu cuc chin vo thng 4-1975.
Tuy nhin, nhng ngi ca ngi khp ni, k c gii lnh o Cng Sn Vit Nam,
u c v cha thot khi mt mc cm g khi nhc n trn nh. S vng mc c th
khi pht t thc t hin nhin l mc tn tht qu nng cng mt s phn ng bt li trong
d lun quc t i vi ng Cng Sn Vit Nam do v thm st dn chng ti Hu (7).
V hai s vic ny, Bi Tn ghi li: u nm 1988, nhn dp k nim 20 nm Tt Mu
Thn, B Quc Phng c t chc mt cuc hp c ngha tng kt v cuc tin cng Mu
Thn 1968. C i in B Ngoi Giao n d v pht biu v tc ng ca thng li y v
mt u tranh ngoi giao. Theo nhng con s c a ra th qu tht, hy sinh tht l ln.
Hy sinh trong t u (thng Ging 1968) khng nhiu, nhng n t 2 (thng 5-1968) th
nhiu hn v t 3 (thng9-1968) li nhiu hn na. Thit hi cn ko di sang nm 1969 v
u nm 1970 vi nhng chin dch bnh nh, bnh nh cp tc rt c lit. Qua Mu Thn,
cc lc lng c s, du kch, b i a phng xy dng hng chc nm b l gn ht, b
nh qut bt ra khi cc a bn quan trng. T gia nm 1970 tnh hnh mi khi phc
dn. Ai cng thy t gia 1968 n u 1970 l thi k chuyn vo thoi tro, phi b ng
bo ton lc lng ri khi phc dn c s, sc lc b tn tht l ln nht so vi cc thi
k khc ca cuc chin tranh
Trong cuc tin cng Mu Thn 1968, cuc tn st Hu c d lun th gii ht
sc ch Hi y, trong khng kh cng thng t nhp thnh ph, thy dn khng ni dy,
li cn b chy, rt t ngi n cho, phi hp gip b i, nn b i nhp thnh ph
lin c thnh kin vi dn Hu. H bo nhau: ng l dn ngy rt nng cn Danh t
c n hi y dng cng trn lan ty tin Cho nn nhng v tn st tp th c th xy
ra cc tiu on ang hnh qun rt lui Cc v tn st ny v sau c gii quyt ra
sao? C ai b k lut khng? Theo ti c bit, do d lun min Nam, d lun quc t xn
xao, xc ng mnh nn Tng Cc Chnh Tr, c quan thanh tra qun i c ch v ny .
Vic c 5 bc s Cng Ha Lin Bang c b git cng lm cho v ny vang ng hn.
Tng Trn Vn Quang c b ph bnh. Chnh y L Chng ca mt trn Tr Thin v sau
chuyn ngnh ra Th Trng B Gio Dc. ng cht trong mt tai nn t Ngh An. i
t L Minh ch huy cnh qun t ngn sng Hng cng b ph bnh, ng cht bnh sau
.
Cch gii quyt nhng s vic ln ca ch hin hnh lun che giu, m nhm, x l
ni b, p p m m Vic gio dc cm th cn thit trong chin tranh y ti mc cc
oan quy nh trn lan l c n, k th ti nguy him, khng c b trn to
nn nhng v tn st khc lit. L ra trong v ny, cng l phi ln ting mt cch cng
khai r rng v lin quan n mng sng ca hng ngn con ngi L ra tt c h thng
ch huy Tr Thin u phi b iu tra v x l v v ny qui r trch nhim tng ngi,
kt lun mt cch cng minh, gim bt phn no ni au ca nhng ngi trong cuc
v gia nh ngi thn ca h . iu t hi l nhng ngi lnh o ng Cng Sn c
khuynh hng coi nhng sai lm t khuynh l nh. Nh bt ngi trong Ci Cch Rung
t, thi hung hn vi cc tn gio, qui nh qu mc trong Ci To T Sn u x tr
qua loa. H lp lun rt k quc l hu khuynh mi tht tai hi! Hu khuynh l thiu tinh
thn cch mng, cn t khuynh l tha tinh thn cch mng. Cho nn, ng ng S Nguyn
hi 1947-1948 Qung Bnh phm ti t ph bn git mt s lng Cng Gio, b kt n
cho yn lng dn, sau i tn (tn tht hi y l Nguyn S ng) ra H Ni lm Cc
Trng Dn Qun, ri c ln mi n y Vin B Chnh Tr, Ph Th Tng (8)
Qua ghi nhn ca Bi Tn, trn nh Tt Mu Thn 1968 d c coi l mt cuc tn
cng c sc, to bo cng mt lc nh vo 44 th trn v hn 100 c im min Nam gy
mt ting vang ln trn th gii nhng r rng gi nhc nhiu ni nhc nhi vi nhng
ngi Cng Sn.
Trc ht, trn nh y lui Cng Sn vo tnh trng thoi tro ko di ti gia nm
1970 do tn tht nng n v nhn s. Ngoi mt s i n v gn nh b xa s, hu ht lc
lng c s gm cn b ci t t 1954 v du kch, b i a phng tn cng t chc hng
chc nm cng b qut khi a bn hot ng.
Tn tht ny khin hu ht ngi dn min Bc u mt mt ngi thn v l mt l do
gy bt n trong tm l qun chng. D chnh sch trn p vn gi vng quyn lc cho ng
Cng Sn, nhng khng th ph nhn mc st gim uy tn ca gii lnh o trc con mt
on trch c t mi thnh phn, k c trong hng ng qun i.
Lc lng b tn hi qu ln, dn chng au n v mt mt ngi thn, tinh thn binh
s xung thp v lm th b ng trn trnh l nhng hu qu c th nht ca trn nh Tt
Mu Thn 1968, trong khi kch y tinh thn chng Cng ca nhiu ngi dn Min Nam
cho ti lc thng vn th vi mi vn chnh tr.
Ni cch khc, y l mt trn thm bi ca Cng Sn Vit Nam nu nhn thun ty v
mt qun s v chnh tr, v ngoi nhng hu qu trn, trn nh khng em li iu g tt
p.
Ngay trn mt trn ngoi giao v tuyn truyn lun c coi l quan trng hng u
vi Cng Sn cng xut hin nhng tr ngi hin nhin l d lun bt li v chiu bi chnh
ngha m c khi Cng Sn Quc T ang vn ng nhng phong tro phn chin t v cho
ch H Ni.
Cuc tn st ti Hu Qung Ngi v s vi phm lnh hu chin nhn dp Tt to
yu t bt ng cho trn nh t n lc ngoi giao v tuyn truyn vo cnh chng
nhiu hn tn cng. Ch trng hn th giai cp v tn dit mi thnh phn i nghch m
ngi Cng Sn vn che y bng b mt yu nc thng dn lm th b e da bc trn do
hnh ng c gi l t khuynh vn l kt qu trng ngi ca ng.
Bi Tn cho rng cc cn binh t khuynh tn st nhng ngi ri vo tay h ch bi
ng nhn v thi th v trn chy ca ngi dn Hu khi Cng Sn xm nhp vi danh
ngha gii phng. Bi Tn mun gim nh ti c bng cch y cho nhng phn t qu khch
khng phn bit ni bn v th do thi ca ngi dn Hu lc .
Trong li bin gii hin ln cng mt lc hai s thc: dn chng xa lnh Cng Sn
vCng Sn Vit Nam ch theo ui vic ginh c quyn thng tr.
V th, h gio dc v bn, th theo cch bin bt k ai khng chu v tay tn
thng suy tn h u tr thnh ngy, c n trong mt cn binh ca h. Nhng cn binh ny
cng c gio dc k lng v cch i ph vi k th l tn dit thay v cho trn thot.
Li bin gii c th gip gim nh ti li cho nhng k trc tip nhng tay vo mu
nhng li gia tng ti li ca gii lnh o v chnh l li xc nhn hng nhm ca Cng
Sn lun ngc vi mi nguyn vng ca dn tc. Nh th, nhc ti trn nh Tt Mu Thn
1968 theo cch no cng kh trnh chm ti mi e da bc trn b mt thc ca gii lnh
o Cng Sn, t h vo v th ca nhng ti phm i vi dn tc v nhn loi. V qua trn
nh , h ch nhm ginh quyn lc ti cao cho tp th ng v sn sng git ngi d
l nhng ng bo v ti.
K t khi thnh lp t chc u tin nm 1925 ti Hoa Nam cho ti nm 1973, nhiu
nhn vt Cng Sn Vit Nam trong s c c H Ch Minh gn nh lun tuyn b vi bo ch
quc t rng h khng phi Cng Sn.
S chi ci ny chnh l li xc nhn gii lnh o Cng Sn Vit Nam thc r rt
hn bt k ai ht v mc tiu h theo ui hon ton ngc vi nguyn vng dn tc. Cho
nn, ph nhn l vic cn thit khai thc sc mnh dn tc ng thi gi vng chiu bi
yu nc thng dn trc d lun th gii. Khng nm vng c hai yu t ny, Cng
Sn khng nhng kh hy vng t ni mc tiu ginh quyn lc cho ring mnh m cn c
th tiu tan.
Hn na, d c m t l mt trn i thng, nhng chnh h li hiu hn ai ht trn
nh Mu Thn l mt thm bi ca h. Nm 1993, nm nm sau k tng kt m Bi Tn
thut li, tp ch Nghin Cu Lch S xut bn ti H Ni vit v trn nh Mu Thn nh
sau: Sau tt Mu Thn, vng lm ch ca ta b thu hp, c s b tn tht, lc lng v trang
b tiu hao, phi rt dn ln min ni. Th trn chin tranh nhn dn b nh hng nghim
trng. Cc s on, 5.7,9 ch lc ca min Nam mt bn p, mt ch ng chn phi ln
vng bin gii Cao Min. Khu 8 c 2 trung on, cn 1. Khu 9 c 3 trung on cn 1 trung
on v mt tiu on. Du kch c khu Si Gn ch cn 1 phn 3 (9) Cho nn, mt s
thn tn mun y trn nh xa khi tm trch nhim ca H Ch Minh ng thi nhng
ngi ngng m H Ch Minh cng mun lm vic trnh cnh thn tng b nhum
mu.
Douglas Pike l ngi lun coi mi th on tn c v xo tr ca H Ch Minh u l
hnh vi biu hin thin ti t chc u tranh vn phi ghi nhn cuc u tranh m H Ch
Minh theo ui qua hnh nh sau: Khi thc dn b nh bi v ngi Php b ui ri, ci
chnh ngha chng thc dn b bin i t quyn t quyt ca nhn dn bin thnh quyn
c tn ca ng. Danh ngha khng thay i; ngi ta ch i li nh ngha ca s chng
thc dn. Cuc chin u vn tip tc, nay l chng li nhn dn Vit Nam, mt cuc
chin dnh quyn lc, v quyn lc Ci ch ngha chng thc dn cao c tr thnh mt
giai on lch s chuyn ch, ham h quyn lc.
Douglas Pike vit tip: Rt c th, ng H khng mun n tr thnh nh vy.
Cu bo cha ny cng m h nh li pht biu H Ch Minh bnh hon khng th
tham gia cng vic hoc nh L Phng, mt ngi chy theo Cng Sn vo dp Tt Mu
Thn 1968, c ban chc Th Trng Vn Ha ca ch nh ph lm thi Cng Ha Min
Nam Vit Nam thu , nhng sau 1975 b mt chc, tham gia nhm phn tnh, bin bch
rng H Ch Minh ch gp cho cuc tng ni dy Mu Thn 1968 mt bi th.
Nhng ngi nh Douglas Pike, Lacouture, Jean Sainteny, Bernard Fallhay L
Phng, V Th Hin, thm ch Bi Tn u ch nu cm ngh ch quan ch khng c iu
kin gn b k cn vi H Ch Minh nh V K trong thi gian chun b trn nh Tt Mu
Thn 1968.
V K l b th ring ca H Ch Minh trong thi im vit mt bi ng trn ba
t bo Vn Ngh, Tin Phong v Ngh An vi ta Bc H vui Tt Mu Thn nm y.
Theo V K, ngy 21-12-1967 B Chnh Tr in sang Bc Kinh mi bc v d hi
ngh B Chnh Tr ngy 28-12-1967 quyt nh ra lnh tng tn cng min Nam.
Trn nh c d tr khai din vo gia gi hu chin m Giao Tha min Nam
trong dp Tt ginh yu t bt ng. Nh thng l, nhn dp Tt Mu Thn, c hai pha
u ra lnh ngng bn vo ngy cui nm c v ngy u nm mi tc Ba Mi Tt v
Mng Mt Tt trng vi ng

* Chng 49*
H CH MINH
v cuc sng thnh thin

T khong ma h 1946, trong lc cuc khng chin chng Php ang tip din ti
Nam B, hu nh khp cc thn x min Bc thng xuyn c nhng bui tp hp dn
chng vo ban m lin hoan vn ngh hoc sinh hot chnh tr m V Nguyn Gip
m t: T thnh th n lng qu, u u cng c m trng giong, ngy mt tinh, m khai
hi. Vng nng thn Vit Nam lu i yn tnh cha bao gi si ni, rn rng nh vy. (1)
Nhng bui tp hp bao gi cng m u bng mn trnh din c tn Suy tn Bc
H.
Sau li h ra lnh, n sn khu vt tt v hai thanh nin mnh trn, u cht khn
qu gi gi cao hai ngn uc trc chn dung H Ch Minh trn bn th T Quc.
Trong nh uc bp bng, mt ging hng trng ct ln k cng n lnh t vi nhng
li cui cng vang di: H Ch Minh, Ngi l ng Thnh Sng!
Ni theo tc khc l bn ng ca quen thuc:
c gm thing vung cho nc nh,
Dt dn Vit i ti ch xa,
H Ch Minh, anh hng bao nm lun tranh u,
Thng gian nguy, tranh cng u ...
H Ch Minh mun nm! H Ch Minh mun nm!
Mn suy tn c lp li khng ngng m ny qua m khc, nm ny qua nm khc,
thn ny qua thn khc to trong tr tng a s dn qu mt hnh tng lnh t phi
phm snh ngang thn thnh.
Hnh tng ny cn c lin tc t chut mi ngy bng nhng chuyn k v s d
thng ca Bc vi cp mt c hai con ngi, vi tnh thng bao la nh tri bin ch ngh
ti nhn dn, vi cuc sng hy sinh trn vn mi sinh th bn thn dn ht tm lc cho
t nc v xut hin ni khng t tc phm vit v H Ch Minh cho ti nay.
Vi Duiker, ng H chim c mt ch trong ngi n th nhng anh hng cch
mng tng u tranh mnh m nhng ngi cng kh trn th gii c c ting ni ch
thc ca h
Vi Halberstam, H Ch Minh l anh hng s mt, anh hng duy nht ca Vit Nam
l hin thn cuc cch mng ca dn tc ng i vi dn tc ng v c i vi th gii l
nh i quc v i nht Vit Nam th k 20.
Vi Douglas Pike, H Ch Minh c ti v t chc, tn ty hy sinh, ch cng v t, lo
trc dn, hng sau dn ....
Vi n k gi Hlne Tourmaire: Hnh nh ca H Ch Minh hon chnh vi s kt
hp c khn ngoan ca Pht, lng bc i ca Cha, trit hc ca Mc, thin ti cch mng
ca Lnin v tnh cm ca mt ngi ch gia tc, tt c bao bc trong dng dp rt t
nhin.
Vi Phm Vn ng: Mt con ngi phi thng v xut chng, nng ng v linh
hot trong mi ng bin, minh khit v thanh thn trong tm hn v phong , ngi ca
ch ngha nhn o trong ngha y nht, nh chin lc, nh lnh o, nh t chc,
ng thi l nh vn ha, nh bo, nh th ln.
Bi Tn xc nh k hn: C nhn ti knh trng ng H Ch Minhy chnh l con
ngi thng thn lng thin (honnte), sng rt gin d, yu thch tr con v d gn gi vi
nhng ngi hn mn nht (humbles)... Ti cc lc bc b gi thuyt cho rng ch l ci
ti ng kch ca ng.
Nhng, chnh trong tc phm ca Duiker, Douglas Pike, Halberstam, Bi Tn cuc
sng v con ngi H Ch Minh c din t ra sao?
Duiker k v i t H Ch Minh vi mt lot ngi tnh v v nh Nguyn Th
Minh Khai, Tng Tuyt Minh, Th Lc, Nng Th Xun vv... mt c Php, vi c Nga
v c chuyn H Ch Minh vo lc cui i nh mt cn b cao cp Trung Cng gii thiu
cho mt c gi tr hng tui gi...
Duiker cn nu r lin h tnh cm gia H Ch Minh v Nguyn Th Minh Khai l mt
b n rc ri nht trong i ng H do Nguyn Th Minh Khai l v ca L Hng Phong.
Halberstam ca ngi H Ch Minh c th on hn ngi qut sch cc phn t i
ch gm hu ht l nhng ngi yu nc k c ngi c knh ngng nh Phan Bi
Chu bng cch bo cho mt thm Php bt hoc cho th h tn st sau khi phao vu l lu
manh, phn quc
Douglas Pike nhc li nhng s vic c Halberstam cp v k thm: Theo cc
ngun tin ng tin cy, ngy th chin II bng n (1-9-1939) c k trao cho mt thm Php
Saigon y danh sch ca nhm T vi b danh v a ch ca tng ngi k c ni
c tr a phng trn ton quc. Ch trong vi gi cnh st Php tm ht cc lnh t
y i New Hebrides, New Caledonia, Madagascar v nhng thuc a khc ca Php xa
ng Dng... Sau ny nhi u s gia v cc chuyn gia v chnh tr qu quyt ch c Cng
Sn Vit Nam c ti liu v kh nng lm mt vic c tnh tnh bo chin thut .
V, Douglas Pike tn ng nhn nh ca Halberstam vi kt lun: ... H lun lun
chng t l k i ti v xo tr v tn bo. (2)
Ring Bi Tn pht bi u: Hi 1945, mi 55 tui, ng t nhn l cha gi dn tc v
xng Bc vi ng bo trong c c c gi 70, 80 tui l khng n ng vit v bn thn
mnh, k tn l Trn Dn Tin v T. Lan t khen mnh l v i hn L Li, Trn Hng o,
t ni v mnh rng: Bc H rt khim tn, ngi khng bao gi mun ni n bn thn
mnh th tht ma mai n bun ci! (3)
D thnh tm ngng m cch no, nhng tc gi trn cng khng th t im cho V
Thnh Sng ca mnh bng nhng s vic k.
Bi tt c nhng s vic ch phn nh mt tnh cch i nghch cng cc vi nhng
iu tt p.
Ch nhn ring v cuc sng tnh cm ring t, cc tc gi ghi nhn hoc khng dm
chi b vic ngoi rt nhiu ngi tnh, H Ch Minh t nht chung sng nh v chng
vi 5 ngi ph n:
1 Trong T thc dn n cng sn, Hong Vn Ch thut theo li k ca Nguyn
Khnh Ton, cho bit trong thi gian hc Lin X, H Ch Minh cng nh Nguyn Khnh
Ton c Quc T Cng Sn cp cho mt ngi Nga lm v h. V Hong Vn Ch ch
ni theo Ngyn Khnh Ton rng c mt c v h, m khng ni tn, tuy cng c ngi
bo Vera Vasilieva l ngi tnh ca H nhng kh tin v c ny l cn b cao cp, ngi
tng bao che bnh vc H.
2 Nm 2001, s gia Trung Cng, gio s Hong Tranh, vit mt bi bo di k li rt
nhiu chi tit v vic H Ch Minh chnh thc lp hn th vi mt n h sinh ngi Trung
Hoa theo Kit gio tn l Tng Tuyt Minh mi 21 tui. Tic ci c t chc vo thng
10-1926 ti nh hng Thi Bnh Qung Chu l ni trc Chu n Lai lm l ci
vi ng Dnh Siu.
Nm 1927, khi T ng Gii Thch bt u dit cng, H Ch Minh phi cng vi
Borodin tr v Lin X, khng kp lin lc vi v nhng Tng Tuyt Minh vn mt lng
chung thy vy ch chng cho n khi lm chung vo tui 91. Nhiu ln b gi th cho
s qun Cng Sn Vit Nam Trung Quc (lc y do Hong Vn Hoan lm i s), cng
nh nh ngi chuyn th sang H Ni, khi bit tin chng b thnh ch tch Vit Nam
Dn Ch Cng Ha nhng khng bao gi c hi m.
Theo Pierre Brocheux, ngi mi li cho m ci ny l L Hu Qun, v Lm c
Th v Tng Tuyt Minh rt thn vi L Hu Qun. Brocheux ghi theo mt ti liu cho bit
chnh Lm c Th k li nh sau: Thng 10 nm 1926, L Thy, tc Nguyn i Quc,
tc H Ch Minh thnh hn vi mt n h sinh ng mn vi v ti. Nguyn Hi Thn v
L Hng Sn khng tn thnh cuc hn phi ny nn tm cch chng. Nhng L Thy tr
li: Ti c ly v, bt chp cc anh khng chp thun, v ti cn mt ngi n b dy
ting Trung Hoa cho ti v sn sc vic nh. (4)
3 Nguyn Th Minh Khai, theo thng tin chnh thc ca ng, l v ca L Hng
Phong, nhng William J. Duiker v c Bi Tn u nhc cc ti liu cho bit tng c thi
gian l v H Ch Minh vo khong 1934-1935.
Ring nh bo Vit Thng ni H Ch Minh (khi cn mang tn Lin v Nguyn i
Quc) lm hn th vi Nguyn Th Minh Khai, mc d c ny ha hn vi L Hng
Phong. H Ch Minh ot v hn th ca ng ch trong thi gian Minh Khai th hun lp
o to cn b do H Ch Minh ph trch Hng Kng.
Theo Vit Thng, c con gi ca Nguyn Th Minh Khai hin sng Saigon v c
ni l con ca L Hng Phong chnh l con ca H Ch Minh.
Sophie Quinn-J udge, tc gi cun tiu s H Ch Minh mi nht, ngi trc tip
nghin cu cc ti liu mi c gii mt vn kh Lin Bang Nga cng cho bit chnh
Minh Khai khai trong l lch b l v ca Lin (b danh H lc y).
4 Trong Mt Cn Gi Bi, s gia Trn Trng Kim ghi: Khong thng 9-1944, Vit
Nam Cch Mnh ng Minh Hi di v Qung Ty v cho H Ch Minh v Bch Sc tr
liu k hoch nhp Vit. Sau Hi cho H Ch Minh cng 22 ng vin phn nhiu l
ngi trong ng Phc Quc v nc khi s hnh ng. Trong s 22 ngi y c mt n
ng vin tn Th Lc l ngi v sau c a con gi vi H Ch Minh.
5 C Xun (5) l ngi ph n th nm sng nh v chng vi H Ch Minh.
C Xun thuc sc tc Nng, ngi huyn Ha An, Cao Bng, u nm 1955, c
tuyn a v H Ni phc v Bc H v c b tr sng ti ngi nh s 66 ph Hng
Bng Th Nhum. Lin h gia H Ch Minh v c Xun gn nh khng ai bit, ngoi tr
Trn Quc Hon lc l B Trng Cng An, c nhim v a n c Xun ra vo Ph
Ch Tch.
Nm 1956, c Xun sinh con trai, c H Ch Minh t tn l Nguyn Tt Trung,
nhng H Ch Minh khng ng cho c Xun vo sng ti Ph Ch Tch nh v chnh
thc. Khong hn 3 thng sau, u nm 1957, ngi ta tm thy mt xc cht dc C Ng,
a v bnh vin Vit c nhn dng l xc c Xun v c chn ct vi v theo lnh ca
Trn Quc Hon.
Chuyn c Xun c Nguyn Minh Cn v V Th Hin ghi li vi nhiu tnh tit v
nu tn nhiu ngi lin h.
Nguyn Minh Cn lc l Ph Ch Tch y Ban Hnh Chnh H Ni k: Hm
, vo ma xun nm 1957, ti ang thng trc th anh Nguyn Quc Hng, thnh y
vin, ti bo co c v xe cn cht ngi trn ng Nht Tn, cng an bo co ngi b
cn l mt xc cht. Anh em cng an ni chic xe mang bin s ca Ph Ch Tch. My
hm sau ti c hi anh Trn Danh Tuyn, b th thnh y, v v ny th anh ta ni V
gii quyt xong ri.
Trong m gia ban ngy, V Th Hin k:
Ti nh mt bui chiu thu 1964, cha ti t nhin bo ti:
Con ly xe a b i mt lt.
Cha ti sai ti ch ng ln ng C Ng c v pha Chm. Ti dc ln , ng bo ti
dng xe. Chm mt iu thuc, ng chn ch c sch ngi xung v bo ti ngi xung
bn ng
Con nh ly ch ny, qung gc cy th t v th nm t trn xung cha ti
ch tay v pha trc Ni ny xy ra mt tn thm kch m ri y con phi tm hiu
m vit. N l tn thm kch c tnh cht tng trng cho mt s v ln ca mt nn o
c v rng ra, ca c mt thi i.
Mt cha ti m i. Ging ng t qung.
Con khng hiu b mun ni g.
Lc ny con khng hiu cng c. Hiu by gi va sm va nguy him. Vic ca
b l nh ng tr nh ca con, bt n ghi li mt li ni khng r rng ng qun sau
ny
ng Nguyn To (6) gii p cho ti cu hi , nhiu nm v sau:
B anh khng mun k v vo thi k cu chuyn xy ra b anh khng cn lm vic
vi Bc H na, b anh e mnh khng nm r, khng trc tip bit s vic, khng bit chi
tit, k s khng y , khng khch quan. Hoc gi, b anh s anh bit cu chuyn qu
sm th hi cho anh Nhng b anh mun anh bit c lc anh s phi vit ra. B anh
bo ti k cho anh nghe cng khng ngoi
Vy chuyn g xy ra dc Chm, tha bc?
Mt v n mng oan khut.
chnh ni b chu ch cho chu?
. C mt ngi n b b xe cn cht, hay ni cho ng hn, cn xc ca ngi
.
Mt hin trng gi?
Chnh l nh vyNgi n b ny b anh cng bit, tn l Xun, qu huyn Ha
An tnh Cao Bng. C Xun rt xinh gi, da trng nn, ming ti nh hoa, c Ban Bo
V Sc Khe Trung ng tuyn vo trng nom sc khe cho Bc H
Thi gian no, tha bc?
Sau khi ha bnh l p li, khong nm 1955Cng c tuyn vi c Xun cn c
hai ngi em gi c ta, mt em rut, mt em h cng l con ci gia nh gc gc cch mng
c. H c b tr trong mt ngi nh ph hng Bng Th Nhm, st ng Quang
Trung. Thng thng, Trn Quc Hon t thn a c Xun vo gp Bc ri a v
Mi ln nh vy b ta li bao lu?
Khng chng. C khi ch mt m, c khi i ba hm. C Xun r t c lng Bc.
H c vi nhau mt con trai, c t tn Trung, Nguyn Tt Trung. V sau, trc khi Bc
mt Bc y thc thng Trung cho V K chm sc, coi nh con nui
Ti sng s. Li thm mt b mt ti c bit trong nhng b mt cung nh c gi
rt kn.
Nh vy, c th coi b Xun l b hong hu cui cng trong lch s Vit Nam?
C th coi l nh vy. V l b hong hu bt hnh nht trong lch s Vit Nam. Bt
hnh v khng mt ngy c tha nhn l hong hu, v ra a con khng c gi cha
rut ca n bng cha Tt c din ra trong s ln lt nhc nh
Ai git b Xun?
Ta hy ghi nhn s vic ny : Vo mt bui sng ma Xun nm 1957, ngi ta
thy c xc mt ngi n b b xe t ng cht dc C Ng ln Chm. Xc cht c
a vo bnh vin Vit c, c nhn dng. Chnh l c Xun. Nhng xc khng c m
theo thng l m b chn ct vi v theo lnh ca Trn Quc Hon
Ri sau th sao?
Cha ht. Sau, em rut c Xun b iu i hc mt lp y t Thi Nguyn ri b a
v Cao Bng iu tr bnh thn kinh. t lu sau, xc c ni ln mt cy cu trn sng
Bng GiangC em gi h cng bin mt. Nh vy cng mt thi gian, cng mt s vic, c
ti ba ngi thit mng (7)
Theo Nguyn Minh Cn, Trn Quc Hon nhiu ln n nh c Xun hm hip c
t ngy 6-2-1957 ti ngy 11-2-1957 th git c bng cch nh ba vo nh u ri qung
xc dc C Ng dn cnh xe cn.
Nguyn Minh Cn cho rng s vic c th xut pht t chnh H Ch Minh hoc B
Chnh Tr quyt nh thanh ton c Xun do c mun cng khai ha mi lin h v i
chnh thc nhn nhn a con. Trn Quc Hon c giao cho thi hnh nn mi dm ngang
nhin hm hip c Xun trc khi h st v sau git lun hai ngi em c Xun v bit r
s vic. (8)
Theo V Th Hin, mt thng binh nhn l chng ca c Vng, cui nm 1983,
gi th ln Vn Phng Ch Tch Quc Hi ghi li nhiu chi tit ca s vic qua li k ca c
Vng trc khi b th tiu. L th di ghi vit ti Cao Bng ngy 29 thng 7 nm 1983 knh
gi ng Nguyn Hu Th, Ch Tch Quc Hi nc Cng Ha X Hi Ch Ngha Vit
Nam, m u vi li t gii thiu nh sau:
Ti l mt thng binh 25 nm nay v cng au kh, khng dm h rng vi ai.
Khng phi ch v vt thng bom n, chin tranh m l mt vt thng lng v cng nhc
nhi. Nay ti sp c t gi ci x hi v cng en ti ny i sang th gii khc, ti phi
chy vy rt kh khn mi vit c bc th ny ln Ch Tch hy vng ng cn lng tri,
lng tm em ra nh sng mt v b bi v cng nghim trng tn c m ngi v cha
ci ca ti l nn nhn
Th trnh by ti p s vic cho bit t nm 1954, ngi vit th c ngi yu tn
Nguyn Th Vng, 22 tui qu lng H M, x Hng Vit, huyn Ha An, tnh Cao Bng. C
Vng c ngi ch h l Nguyn Th Xun, tn gi trong gia nh l c Sang tc Minh Xun.
Cui nm 1952, c Vng v c Xun tnh nguyn vo cng tc h l trong mt n v qun
nhu. My thng sau, Trn ng Ninh, Tng Cc Tr ng Tng Cc Hu Cn my ln n
gp c Xun v u nm 1955 th em xe ti n v H Ni, ni l phc v Bc H.
c my thng sau th c Xun cng xin cho c Vng v H Ni trn gc cn nh s 66
Hng Bng Th Nhum vi c Xun v c Nguyt l con gi ng Hong Vn , cu rut
c Xun. Th vit tip:
lun hai nm, ti ch c tip th ch khng c gp c Vng, ngi yu ca ti.
Nhng khong thng 10 nm 1957, ti b thng nh c a v iu tr ti bnh vin
huyn Ha An. Chng ti v cng sung sng li c gp nhau. Trong mt tun l, c
Vng k li mi ni au xt c gp phi cho ti nghe. Ti xin ghi li t m nhng li c
Vng tm s vi ti m khng bao gi ti c th lng qun c.
Th ghi li nhiu chi tit theo li k ca c Vng cho bit khong m 6 hoc 7 thng 2
nm 1957, sau khi c Xun sinh con hn 3 thng, Tr n Quc Hon ti nh ngang nhin tri
c Xun hm hip ngay trc mt hai c Vng v Nguyt. Sau s vic ny, c Xun k
vi cc em: Sau ngy sinh chu Trung, ch tha vi Bc, by gi c con trai, xin Bc
cho m con ra cng khai. Bc ni: C xin nh vy l hp tnh, hp l. Nhng phi c
B Chnh Tr ng , nht l my ng Trng Chinh, L c Th, Hong Quc Vit ng
mi c.
Do , c Xun nh phi im lng ch i cho ti khi s vic xy ra theo c Vng k
vi ngi tnh:
"Khong mt tun sau, lc 7 gi ti ngy 11 thng 2 nm 1957, ngy em cn nh nh
inh ng ct. Mt chic xe com mng ca thng n ch Xun ln gp bc H, anh Ninh
xm, ngi bo v Trn Quc Hon chuyn ln bo v Bc, vo gp ch Xun ni ln gp
Bc. Ch Xun mc qun o, xoa nc hoa ri ra i. Sng hm sau 12 thng 2, mt nhn
vin Cng An H Ni n bo tin ch Xun gp tai nn t cht ri, hin cn nh xc
bnh vin Ph DonEm khng c v nh xc, h ni cn m t thiSau mt ting, hai
bc s, mt cn b Cng An, mt Kim St Vin ln phng ch, em theo mt t bin bn c
to ln cho mi ngi nghe. T thi khng c thng tch g, thy r khng b tai n n t
Duy ch c xng nh u b rn nt Bc s tuyn b y c th b chm chn ln u ri
dng ba nh gia u
t lu sau mt cn b Cng An n b chu Trung i, chng em khng c bit i u
(9). Ri em th c i hc mt lp y t ca khu t tr Vit Bc Thi Nguyn. Ch Nguyt
khng bit h cho i u sng cht th no. Hc my thng th em c chuyn v bnh vin
Cao Bng, em khc lun, h cho l em b thn kinh nn cho v y iu tr. May li c
gp anh k ht mi chuyn cho anh nghe Em chc chn s b chng git v em ni v
ny cho nhiu ch em b con bit
Ti ch c gp Vng em ti c mt thng, n ngy mng 2 thng 11 nm 1957, c
Vng i v thm ng cu Hong Vn . Hung th i theo ri git cht em ti qung xc
xung sng Bng Giang n ngy mng 5 thng 11 mi ni ln cu Hong B. Ti c
tin sng st chy v cu Hong B th thi hi c kim nghim v chn ct ri. Nghe d
lun xn xao b nh v sTi m b v H Ni lin lc c vi mt cu bn cng hc
lm vic Ta n H Ni. Ti k v n em ti b git th bn ti sao cho ti mt bn Cng
Vn Vin Kim St hi ta n v v em ti v c Xun b git. Ti xin sao bn vn trnh
ng tin vic iu tra. V ny nhiu ngi b git. C Xun, v c H Ch Minh, c Vng,
v cha ci ca ti, c Nguyt, cn nhiu ngi Trng Y T Thi Nguyn nghe chuyn
Vng k i ni chuyn li cng b git ly...
Cui th k tn v chng Nguyn Th Vng sau khi cho bit ngi li xe ti n c
Xun i git l T Quang Chin vo nm 1983 ang gi chc Tng Cc Ph Tng Cc Th
Dc Th Thao v ghi li cu xin: Ti, mt thng binh sp i qua th gii khc, mu ha
nc mt vit th ny nh mt ngi bn ch tnh, thnh tm bo v l phi, nh my bc
th gi ti trnh ng. (10)
Trc pht gic v cuc sng tnh cm phc tp ca H Ch Minh, Bi Tn pht biu:
trong nc, vic nh gi li ng H Ch Minh l iu cm k mt cch tuyt i. V ng
l ch da cui cng nhng ngi lnh o duy tr con ng x hi ch ngha, gi
vng n nh chnh tr c ngha l h khng mt quyn lnh o Nh bo Kim Hnh ch
gii thiu v cun sch ca gio s s hc Daniel Hemery ni rng hi tr ng H c th c
v Trung Quc lp tc b mt chc tng bin tp bo Tui Tr. ng Bi nh K, cc
trng cc lu tr quc gia vit mt bi tng t trn bo Nhn Dn Ch Nht cng b
khin trch ri cho v hu. Lp lun ca Ban Vn Ha v T Tng l tt c nhng
chuyn k trn u l ba t by b vi xu xa ph hoi t nc. Theo Bi Tn, nu
qu tht ng c ngi yu, c v khi cn tr th c g l xu? Nu c c Brire (Php), c
Tuyt Cn (Trung Hoa), c Vra Vasiliera (Nga) l bn, ngi yu, l v th cng l t
nhin, bnh thng, c th l nt p na, v ng cng c tri tim nh mi ngi ch. Ch c
k o c gi mi mun coi ng l thnh. (11)
Qu tht khng c g xu trong cuc sng tnh cm t nhin ca con ngi. Nhng, vn
c t ra khng bi s vic H Ch Minh tng vit th tn tnh ph n, tng c ngi
yu. Vn c t ra cng khng bi s vic H Ch Minh nhiu ln c v v b v.
Vn c t ra ch bi cch i x ca H Ch Minh vi nhng ngi v, nhng
a con ca mnh v quan trng hn l s c tnh ba t mt cuc sng tnh cm khng c
thc di gt d lun.
Nhng nm trc 1945, vic qun chng khng hiu r cuc sng ring ca H Ch
Minh c th vin dn tnh trng hot ng b mt khng cho php ni r v bn thn.
Tuy nhin t 1945 v sau, mi ti liu sch bo u khng ngng ni v cuc sng c
thn ca H Ch Minh nh chng c c th nht biu hin tinh thn v nc qun mnh, hy
sinh hnh phc c nhn phc v nhn dn.
Ht thy sch bo u m t H Ch Minh t tui thiu nin khng ngng bn khon
tm ng cu nc, trn i sng kh hnh nh mt bc chn tu khng bit n nim vui
ring no, lun dn ht tm lc cho vic u tranh gii phng dn tc v cn b tuyn truyn
khp nc dng ln mn suy tn Thnh Sng H Ch Minh cho qun chng.
Trong khi , gn nh khng lc no H Ch Minh khng ngh n n b v gn nh
khng lc no H Ch Minh khng c n b bn cnh.
Thi gian theo Phan Chu Trinh hc ngh th nh ti Paris, H Ch Minh eo theo tn
tnh mt c gi Php c tn Bourdon, vit nhng l th tnh di dc m sau ny Gaspard Thu
Trang thu gp in trong cun H Ch Minh Paris.
Nhng ngy ni sau, khi l ng vin X Hi Php, H Ch Minh c mt ngi tnh
cng l ng ch, c tn Marie Brire c s gia Daniel Hmry ghi li trong cun H Ch
Minh, de lIndochine au Vit Nam.
Nhng nm u Mc T Khoa, H Ch Minh cng khng thiu n b trong sinh
hot thng nht. Manabendra N. Roy, lnh t Cng Sn n tng l y vin chnh tr ca
Tam Quc T, nhng b khai tr nm 1928 trong tc phm Men I met k v nhng ngi
tng mt thi gp g c on nhc n H Ch Minh vi cch sinh hot nh sau: V Nga
khng c nhng qun c ph kiu Paris m ng ta thng lui ti nn b li cuc sng
kham kh bun chn ca Mc T Khoa trong nhng nm 20, Nguyn i Quc tm th vui
ni n b. l cc nng t sn sa a hay c c thanh n cng sn phng ng b thu ht
mnh lit bi nhng kha sinh ngi chu . (12)
Ri Mc T Khoa v Qung Chu, H Ch Minh ly v nm 1926.
Ngy 6-6-1931, lc b Cnh St Anh bt ti Cu Long, H Ch Minh li ang sng vi
mt ph n tn Li Sam.
Ba nm sau , nm 1934, H Ch Minh c con vi Nguyn Th Minh Khai. Khi Minh
Khai v nc, H Ch Minh li cng Nguyn Khnh Ton v c mt ngi v Nga
c thm mt a con lai.
t nm sau H Ch Minh v nc, sng ti vng rng ni Cao Bng v sinh hot ti y
cng khng thiu n b. Brocheux ghi li ca i y Php Desfourneaux l ngi tng c
mt bn H Ch Minh lc k v mt bui H Ch Minh tip n nhm s quan c v M:
Trong ci tri c c ngi M ln ngi Vit t tp thy c 15 ph n tr t H Ni n
lin hoan. ng H gii thiu h l nhng c gi gii tr chuyn nghip (professional
entertainers). Trc bui lin hoan ng H cho chun b sn mt hp cht gm dc
tho v lc nhung c coi l c dc tnh khch dm. Ngi M t chi khi c mi tham
d bui lin hoan.
Desfoureaux thut li nhn thy trong nh mt ng H nh c mt ngn la le ln khi
cc nng kiu n ti tri.
Ghi li mu chuyn ny, Brocheux thc mc cc c gii tr chuyn nghip, thng
c hiu l bit nhy, bit ca ht .... Ti sao li pha ch thuc kch dm (aphrodisiaques)
trc khi lin hoan? (13)
Nm 1942, H Ch Minh ri cn c Cao Bng tr qua Hoa Nam hn hai nm. Trn
ng tr li Cao Bng vo thng 8-1944, H Ch Minh li c mt ph n cng i l Th
Lc v sau c cng b ny mt c con gi.
Ch ring vi nhng trng hp c ghi nhn r rng, hn hai mi nm hot ng
u tranh ca H Ch Minh cng l hn hai mi nm lin tc m chm trong lc th yu
ng.
Ni nh Bi Tn, nh Duiker vv, chuyn ny chng c g xu. Nhng trong lc sng
nh vy, H Ch Minh li di gt mi ngi rng mnh l mt lnh t cch mng thanh cao,
o c lun khp mnh trong cuc i kh hnh ca mt ng chn tu, mt v Thnh.
Chnh Bi Tn tng ngh H Ch Minh t nhn l cha gi dn tc v xng Bc vi ng
bo trong c c c gi 70, 80 tui l khng nv cho l ma mai n bun ci khi H
Ch Minh k tn khc vit v bn thn mnh, t khen mnh l v i hn L Li, Trn
Hng o, t ni v mnh rng: Bc H rt khim tn, Ngi khng bao gi mun ni n
bn thn
Bi Tn nu mt lot tiu chun cho vic nhn din H Ch Minh l cn khch quan,
cng bng, khng nn d on v suy din. Cc tc gi nh William Duiker, H alberstam,
Douglas Pike, Sainteny, Bernard Fall... v ht thy nhng ngi khc hn cng ngh th. Vn
l ht thy c theo ni ng nhng tiu chun do chnh mnh nu khng?
Ring vi Bi Tn chc chn l khng, qua li pht biu: C nhn ti knh trng
ng H Ch Minhy chnh l con ngi thng thn lng thin (honnte), sng rt gin
d, yu thch tr con v d gn gi vi nhng ngi hn mn nht (humbles)... Ti cc lc
bc b gi thuyt cho rng ch l ci ti ng kch ca ng.
Bi v, c th gi l ngi thng thn, lng thin khng, khi ngi dng mi cch
che giu nhng hnh vi thc ca mnh, thm ch gi xng nh vn, nh bo vit sch ca ngi
mnh l anh hng v i, l khim tn, l cao thng?
C th gi ngi lun tm cch y v vo bng ti trnh din cuc sng c thn v
r b nhng a con ca chnh mnh l ngi gin d, yu thch tr con khng?
C th gi ngi thn nhin v cm trc hnh vi st nhn m nn nhn chnh l k
u gi tay p vi mnh l ngi nhn i, d gn gi vi nhng k hn mn khng?
C th gi ngi nhn danh l tng lm dng quyn hnh vo vic tha mn
nhng th vui ring ca bn thn l ngi tn ty hy sinh khng?
C th gi ngi m p ph n trn ging gia lc khp ni dn chng ku khc v
mu ca cc ng ch ang tun l ngi lo trc dn, hng sau dn khng?
C th gi ngi lun ngonh mt lm ng trc nhng chuyn bt bnh au n bng
cch vin dn phi chiu theo mt p lc no l ngi ch cng v t khng?
V, c th gi mt ngi lm tt c nhng vic m lun xut hin trc m ng
vi b mt du dng, c ch u ym, li l ngt ngo khuyn nh cn sng hp o l, cn
ht lng thng yu k khc l ngi khng bit ng kch khng?
Duiker, Halberstam, Douglas Pike, Bi Tn vv c th knh trng, ngng m H Ch
Minh, chn H Ch Minh lm thn tng khng cn gii thch l do.
Tuy nhin, mi cu tr li khch quan cho nhng nghi vn trn ch phc ha chn dung
mt k lun che giu cuc sng thc bng nhng th on trnh din kit xut nh chnh
Douglas Pike v Halberstam nhn nhn ... H lun lun chng t l k i ti v xo tr
v tn bo.
Bi Tn cng kt n vic vu khng chp m, m st, th tiu nhng ngi lnh o
trt-kt nh T Thu Thu, Phan Vn Hm, Trn Vn Thch l mt ti c trong lch s u
tranh ginh c lp ca dn tc. Tuy Bi Tn thn trng ghi ti c ny l ca nhng ngi
lnh o ng Cng Sn ng Dng, nhng li xc nhn mi vic khi t ch th ca H
Ch Minh, nhn danh thc hin ch ngha Stalin.
Khng d tm ni mi tng ng gia k ch trng vu co, th tiu nhng ngi yu
nc, phm ti c trong lch s u tranh vi ngi nhn i, c cng u trong s nghip
gii phng dn tc.
Cng khng d tm ni mi tng ng gia k xo tr tn bo vi ngi thng thn
lng thin, gia k gt b tt c nhng a con ca mnh v nhn tm st hi chnh v
mnh vi ngi gin d, yu thng con tr v ngi hn mn
Cng kh tm ni mi tng ng gia k nhng tay vo ti c v c cuc sng
ring nhy nha, ln lt nhng lun t v mnh l anh hng v i, o c tuyt vi, gng
mu bc nht vi ngi lun thng thn, khng h bit ng kch.
Nhiu ngi v mt l do ring no c gng xa ln ranh gia tn bo v nhn i,
gia lng thin v xo tr, gia gin d v quanh co, gia thng thn v gian di nhng
y l vic bt kh thi d tn hao cng sc c no.
Ln ranh kia s tip tc tn ti v tn ti mi mi phn bit hai mt thc t v xc
nh hng ca mi con ngi trong cuc sng.
Chn la thng thn hay gian di, chn la gin d hay quanh co nm trong hng
v n lc ca mi con ngi c chng minh bng chnh hnh vi ca con ngi .
Hnh vi ca H Ch Minh chng t hng v n lc ca ng nghing v pha no,
bt chp mi bin gii ca nhng ngi khc xung quanh ra sao.
Cho nn, nhn din H Ch Minh mt cch khch quan v cng bng khng th da
vo nhng bin gii m ch c th nhn thng vo hnh vi ca chnh H Ch Minh.
Trn thc t, H Ch Minh tng c v, c con v c nhiu v, nhiu con t tui ba
mi ti cui i. y l mt thc t khng th ph nhn.
Sut thi gian , H Ch Minh lun trnh n cp n vic v con v nm 1967, khi
Bernard Fall nu cu hi v vn ny, chnh H Ch Minh cho rng tt c ch l tin n
sai s thc. (14) y cng l mt thc t hin nhin.
S hin din song song ca hai thc t ny bi bc mi li bin gii khi t nhng
d on hay suy din mang tnh ch quan ca mi ngi.
Bi Tn lun knh trng H Ch Minh cng khng th ph nhn ting ni ny ca thc
t. Tuy nhin, theo Bi Tn, H Ch Minh phi tun hnh ng.
Gi d c cho rng ngh ny khng phi d on v suy din coi l thc t th li
gp mt thc t ngc li. l s c mt ca cun sch do chnh H Ch Minh gi xng
nh bo Trn Dn Tin vit v mnh vi nhng dng m u: Nhiu nh vn, nh bo
Vit Nam v ngoi quc mun vit tiu s ca v Ch Tch nc Vit Nam Dn Ch Cng
Ha nhng mi n nay cha c ngi no thnh cng. Nguyn nhn rt gin n: Ch
Tch H Ch Minh khng mun nhc li thn th mnh.
Bi Tn ni y l iu ma mai n bun ci v cnh H Ch Minh ngi nn nt hng
ch trang trng Ch Tch H Ch Minh khng mun nhc li thn th. (15)
Nhng y mi ch l bc m u cho nhng bc tip khng cn bun ci m phi
ci ra nc mt khi hnh dung chnh H Ch Minh ang vit nhng dng sau: "Mt ngi
nh H Ch Tch ca chng ta, vi c khim nhng dng y v ng lc b bn bao
nhiu cng vic lm sao c th k li cho ti nghe bnh sinh ca ngi c.
Kiu Phong trong Chn dung Bc H pht biu: "Nu bc tn trng li bc ni th
cun sch khng bao gi c vit ra v t ngy 4-9-1945 cho ti ch t, c bao gi ht
cnh "rt nhiu ng bo ang i kh" hay c khi no bc ht "nhng cng vic cn kp
u. (16)
Tt nhin H Ch Minh khng tn trng li ni ca mnh v bit r mnh ang ni di
v thy ni di l cn nn tip tc k: Khi Ch Tch H Ch Minh cn l ngi thiu nin
mi lm tui sm hiu bit v rt au xt trc cnh thng kh ca ng bo c
ch ui thc dn Php, gii phng ng bo tham gia cng tc b mt, nhn vic lin
lc nhng khng hon ton tn thnh cch lm ca mt ngi no, v: C Phan Chu Trinh
ch yu cu Php thc hin ci lng. Anh nhn iu l sai lm, chng khc g n xin
gic r lng thng. C Phan Bi Chu hy vng Nht gip ui Php. iu rt
nguy him, chng khc g a h ca trc, rc beo ca sau. C Hong Hoa Thm trc
tip chng Php, nhng cn nng ct cch phong kin. Anh thy r v quyt nh con ng
nn i
H Ch Minh t tip v mnh vo ngy 2 thng 9 nm 1945 sau khi chn c con
ng nn i: Ngy hm , ln u tin th H Ni c mt thy ngi con yu
qu nht ca dn tc Vit Nam Nhn dn nhn thy H Ch Tch gin d, thn mt nh
mt ngi cha hin v vi m conQun chng cm thy su sc lng thng yu ca mt
ngi Cha
V, hnh nh H Ch Minh do H Ch Minh gii thiu trc cng chng nh sau:
Nhn dn Vit Nam mun ngi nh mt, nghe theo li H Ch Tch, v h hon ton tin
tng H Ch Tch, h hon ton knh yu H Ch Tch. Khng c g so snh c vi
lng dn Vit Nam knh mn tin tng lnh t H Ch Minh H Ch Tch c nhn dn
yu mn l do lng yu nc, yu nhn dn Hn bn mi nm nay, H Ch Tch ch eo
ui mt mc ch gii phng T Quc v ng bo Ch Tch tng chu ng kh s
vt v khng th tng tng c sut trong thi k hot ng b mtNhng Ch Tch
dng cm v kin quyt vt qua mi kh khn. Ch Tch khng bao gi thay i, vn lun
lun l mt ngi yu nc trong sch v nhit tnh H Ch Tch c nhn dn yu mn
l do lng hy sinh v lng nhn t ca Ngi. ng nh li ni ca Mc T, nh trit hc
Trung Quc i xa: Nu c li cho thin h th d mnh b mi mn t gt n u cng
vui lngCh Tch khng bao gi ngh n mnh. Ngi ch ngh n ngi khc, ngh n
nhn dn. H Ch Tch c nhn dn yu mn l do tnh cng trc v lng trong sch ca
Ngi. Thi ca Ngi ngay thngV Bc H m nhng ngi lao ng trong nh my
v trn ng rung tng thm nng sut. i vi nhi ng, tn bc H nh l mt ngi m
hin. Ch nhc n tn Bc l cc em tr nn ngoan ngon... Nhn dn gi Ch Tch l Cha
Gi ca Dn Tc (17)
Kiu Phong nhn xt: "Hy b qua nhng cu chuyn di dt, l bch.... ch cn nhn
li chnh ci giy pht Bc ngi nn nt vit cu l thy Bc man tr chng no. t
nc cn ngho, nhn dn cn i, chin tranh cn khc lit con ngi "ch ngh n nhn
dn y li tranh ngh ca bn vn n, b ht thi gi tm tr vo vic ngi vit vn t tng
bc. Vo lc ngi dn Vit ang thi ua gc ng chin trng theo s hng dn ca
Ch Tch th v "cha gi dn tc c say sa bn rn vi s nghip t nng bi. C ng Cha
gi no trn i li nh nhng, v k v bt nhn n th! (18)
Thc ra phi ni khng mt ngi no, d ch t mc thng thn v lng thin ti
thiu, li dm t gn cho mnh nhng m hiu tt nh nh ngi con yu qu nht ca Vit
Nam, ngi cha hin ca qun chng, ngi c ton dn knh yu khng g so snh ni,
ngi sn sng mi mn t gt n u mu li ch cho thin h, ngi dng cm, kin
quyt vt qua mi kh khn, ngi chu ng mi gian kh cng cc, ngi cng trc,
trong sch v ngi c nhn dn gi l Cha Gi ca Dn Tc
Trong lch s nhn loi chc ch duy nht c mt ngi hon ho nh vy, mt ngi
m danh hiu Thnh Sng cng cha din t ht nhng c tnh tuyt vi.
Nhng thc t cuc sng ca ngi ra sao?
Mc gian kh cng cc c a ra l g?
Phi chng l vn vn hai ln b bt ti Trung Hoa v l do hot ng cho Cng Sn vi
khng y ba nm t v cha tng b n vt?
Phi chng l nhng nm thng ng vai nh bo, ng vai s quan Trung Cng vi
ngun tin bc do Tam Quc T cung cp u n?
Phi chng l nhng bui lin hoan c c thuc kch dm ngay gia mt khu v u,
lc no cng khng thiu n b bn cnh?
Theo Bi Tn, Nguyn To v c V Th Hin, H Ch Minh vo th khng th i
ngc mun ca t chc, c th l do ng quyt nh.
ng mun bin H Ch Minh thnh Thnh Sng trc mt dn chng tr thnh
Cha Gi Dn Tc v H Ch Minh bt buc phi tun theo.
Nh vy, ti xo tr la gt l ti ca ng cn H Ch Minh tr thnh Thnh Sng,
thnh Cha Gi Dn Tc mt cch bt c d.
Nhng c Bi Tn ln V Th Hin u thy vic H Ch Minh gi xng nh bo
vit hai cun sch v mnh khng do lnh ng. Bi Tn ngh l iu ma mai bun ci cn
V Th Hin cho l hnh ng ng ngn tha thi.
Thc ra, ngi ng ngn ng bun ci khng bao gi l H Ch Minh. Chnh Bi
Tn tng ni H Ch Minh tuyt i tin tng ng li v kinh nghim ca Lin X vi
thi gio iu, i u trong vic mang ch ngha Mc-Lnin c Stalin ha vo Vit
Nam.
Nh vy, hn ai ht, H Ch Minh thc rt r tm vc quan trng ca v kh tuyn
truyn, trong vic to dng thn tng l mt yu t quyt nh thnh bi ca n lc u
tranh.
Thn tng to sc mnh thu ht, ng thi cng to sc mnh chi phi i vi qun
chng v d lun. t mc tiu ny, thn tng phi bao gm mi kha cnh p ng
ng nhu cu tnh th v nguyn vng qun chng.
Trong hon cnh ton dn si sc nhit tnh yu nc, thn tng khng th ch hin ra
nh mt nhn vt ti nng qun th m cn phi l biu tng tt cng ca tinh thn dn tc.
y cng l kha cnh v cng quan trng trong i hi ca tnh hnh th gii ang bt
u hnh thnh trn tuyn gia t do v cng sn. Chnh v th, mc d t gn cho mnh mi
mu sc tuyt vi, H Ch Minh n lc che giu nim t ho cao nht l tnh cht Cng
Sn.
H Ch Minh khng h ng ngn tha thi hoc lm tr ci khi vi lp vc dng thc
l V Thnh ca Ch Ngha Cng Sn nh Krutshchev m t t gn cho mnh danh
hiu Cha Gi Dn Tc.
Danh hiu ny chnh l v kh cn thit cho vic thu ht nhng ngi yu nc, t tt
c di s chi phi ng thi vn ng s h tr trn khp th gii to mt th trn d
lun bao vy c lp mi i th.
Din trnh cuc chin Vit Nam trc v sau 1954 ni ln thc t ny rt r rng vi
khng t chng liu.
H Ch Minh, nh Bi Tn din t, l ngi i u trong vic truyn b l tng Cng
Sn, l tn nng tinh thn gio iu ca ch thuyt Stalin, nn khng th nhm mc tiu
no ngoi vic pht trin nh hng Cng Sn i ti thit lp nn chuyn chnh v sn
trn ton th gii.
Nhng khng t ln, H Ch Minh cng nh cc th h tng tuyn b mnh khng h
l Cng Sn, mc ch ca mnh ch l gii phng dn tc.
Lun iu tuyn truyn ny c ph ha vi dn ng ca xng tng thn tng l Cha
Gi Dn Tc ct ln khng ngng bt k ni no to nh hng khng nh trong d
lun th gii m chng tch y ry trong sch bo. nh hng gp phn quyt nh
thng li cho Cng Sn trong mc tiu ginh quyn thng tr.
T phong l Cha Gi Dn Tc, H Ch Minh khng h ng ngn m m ra mt
chin dch ln trn mt trn tuyn truyn tn cng thng vo d lun c trong ln ngoi nc
cng c chiu bi gii phng dn tc cho ng Cng Sn theo ui mc tiu c chim
quyn lc ti Vit Nam.
Tm mc quan trng khin H Ch Minh phi ch thn t t v bc tranh thn
tng ca mnh thay v trao cho th h. Cho ti nay, nhiu hnh nh H Ch Minh c gii
thiu khp ni u rp theo khun mu do H Ch Minh a ra t u nm 1948 cho thy
nh hng ca trn nh tuyn truyn ny su rng ti mc no.
Nhng d nhm mc ch no, lng gt vn l lng gt.
H Ch Minh lng gt qun chng Vit Nam v lng gt c d lun th gii
ginh thng li cho Cng Sn.
Bin gii trt b trch nhim lng gt t H Ch Minh qua ng Cng Sn ng
Dng l iu ngc vi thc t.
Bi l, ng tr ch l tn gi khc ca mt kiu mu ch c ti m trong lnh t
lun nm quyn uy tuyt i ca mt bo cha.
Bi Tn nhn v ng Cng Sn Vit Nam nh sau: ng c quyn lnh o,
khng cho phe phi xu t hin trong ng, gi mt khi thng nht nguyn khi
(monolithique) ng l nh nc, ng nht vi nh nc, ng l lut php, coi thng
lut php ng v chnh quyn l ca mt nhm lnh o, l ca mt lnh t duy nht.
(19) Khi ng l th nm di quyn sai x ca mt lnh t duy nht th c th ban ch
th cho lnh t chng?
Nu ng c uy lc p buc H Ch Minh phi lm ngc mun chc chn H
Ch Minh khng th c cuc sng hoang tng nh tng c.
din t chnh xc, ch c th bo ng chnh l mt cng c vn dng ti a uy lc
phc v H Ch Minh.
Trc ht, chnh cc cn b cao cp ca ng phi i kim gi p v cho H Ch
Minh. Trng hp c Xun l mt chng minh v c th k thm trng hp bt thnh vi
c Nguyn Th Phng Mai ti Thanh Ha.
K tip, chnh cc cn b cao cp ca ng phi ci u nhn ci cng vic m m
ln lt a gi ti vi H Ch Minh.
Sau , c cu ch o cao nht ca ng cng cc c quan vin chc Nh Nc li ln
ting ca ngi H Ch Minh l ng Thnh Sng, l bc chn tu o hnh tuyt vi di gt
d lun. H Ch Minh ha thn thnh ng v nhn danh ng bin ng ch thnh
mt nhm th h tn trung ti mc sn sng lm mi vic k c nhng tay vo mu nh
trng hp c Xun, khi pht gic thy du hiu e da s nguyn vn ca tm o thn thnh
m H Ch Minh ang mc.
Chiu theo thc t, uy quyn ca H Ch Minh trong tng quan vi ng Cng Sn
Vit Nam cn vt khi phm vi din t ca Bi Tn.
Trc 1945, ng ch c t cch mt chi b c lp trc thuc Tam Quc T m
H Ch Minh l i din nn ngi ra ch th cho ng, quyt nh mi ng i nc bc
ca ng chnh l H Ch Minh.
Trong tng quan c nhn, ht thy tp th lnh o ng u thuc vai hc tr ca H
Ch Minh nn H Ch Minh tng thoi mi tuyn b l khng ai c th lm c iu g nu
khng c H Ch Minh.
K t 1945, khi H Ch Minh trc tip lnh o ng th uy quyn tr nn tuyt i
hn. V Nguyn Gip, Trng Chinh, Phm Vn ng u by t thi tun phc
trit trc H Ch Minh m chng c c th l li l pht biu v lnh t trong cc tc
phm vit ni tip sau tc phm ca H Ch Minh t ca ngi mnh.
P.J Honey tng m t v uy quyn lnh o ca H Ch Minh trong ng v Nh Nc
H Ni: Ch mt mnh ng quyt nh nhng vn chnh tr cao cp, cn nhng k khc,
k c cc y vin b chnh tr, ch c vic chp nhn v tun hnh mnh lnh ca ng v cc
vn lin quan.
Cho nn, khng th cho rng ng p buc H Ch Minh phi tr thnh Thnh Sng.
Trn thc t, chnh H Ch Minh ch ng vch li cho ng phi thn thnh ha
mnh v cn v ra c hnh th ca v thnh H Ch Minh. Bng chng v mun ny ca H
Ch Minh hin din ngay trc mt mi ngi l 2 cun sch k tn Trn Dn Tin v T.
Lan.
D 2 cun sch c vit ra bi bt k l do no th vn cha ng ca ngi vit
mun t im mnh thnh mt khun mu nhn vt do chnh mnh din t bng mi th m
t nh anh hng cu nc, con yu ca t nc, cha gi dn tc...
Khi t y, ng t v cuc i u tranh khng thiu nim vui ca H Ch Minh
thnh cuc i y gian lao kh hnh, lm mi cch vi lp nhng ngi n b sng
bn cnh H Ch Minh k c nhng tay vo mu, phi i t khuyn d ti p buc mi
ngi dnh ring ting Bc gi H Ch Minh v t v cho H Ch Minh nhng mu sc
huy hong nht bng cc mn trnh din suy tn Thnh Sng trong cc bui sinh hot vi dn
chng trn ton min Bc t nm 1946.
Khi H Ch Minh gi xng nh bo c tn Trn Dn Tin to ra khun mu thn tng
cho bn thn mnh th ton ng c nhim v ph bin khun mu thn tng ny. ng ch
tun hnh ch th cn ngi ch trng xo tr, la gt khng l ai khc, ngoi H Ch Minh,
d c nhng bin gii ra sao.
Vi thc t ny, vic H Ch Minh c ti ng kch tr thnh r rng. Bi k thiu
ti ng kch che giu chn tng th khng lng gt ni ai.
Cho ti gi ny, s kin H Ch Minh vn c Bi Tn knh trng v cho l ngi
lng thin, vn c Sainteny ngh l ngi tin Cha Jsus, vn c Nguyn To, V
Th Hin ti nghip do b p lc n ni phi im lng khi v mnh b th h st hi v vn
c nhiu ngi cho l nh i quc v i ht lng lo cho dn, cho nc chng t H Ch
Minh khng ch c ti ng kch m cn l kch s kit xut che mt khng ch mt ngi
m nhiu ngi trong mt thi gian di.
Ti ng kch ca H Ch Minh c th do thin ph v phn khc do c rn luyn v
cc k nng tuyn truyn, k nng ip bo...
Truy tm ngun gc cc k nng ny hon ton khng cn thit bi ch im ca vn
y ch l H Ch Minh c ti ng kch hay khng. Ch im c li gii p qua
thc t con ngi hai mt khng th ph nhn ca H Ch Minh vi loi huyn thoi.
D sao, cng bnh m ni phi nhn l v phng din ny H Ch Minh chng t
ti tr hn ngi. C tng tng mt din vin in nh hay mt ip vin quc t phi
tn bit bao cng phu rn luyn mi leo ln n bc siu sao hay ip vin thng thng.
Th m H Ch Minh, ngoi ci ti xut chng v tuyn truyn chng khc g mt nhc
trng ca dn nhc giao hng, ng cn c ti ng kch mt cch kit xut, n ni
nhng k gn bn ng nh Bi Tn, hay nhng bc thc gi nh Bernard Fall phi tht
ln: Khng phi kch! hay Khng th no ng kch ti n th trong sut mt thi gian
di n th! Nhiu ngi nh gi ng H qu thp khi bo tuyn truyn ch l ni di,
ai lm khng c. Hoc ng kch ch l nh la, ci ti ca bn gian manh!
Thc ra tuyn truyn chnh tr l mt khoa hc, hn na ng thi cng l mt ngh
thut m ngi lnh o mt trn ny c v nh nhc trng ti ba va thng tho nhc l,
va c kh nng s dng mt cch iu luyn nhiu nhc c, li c uy tn tp hp c
mt tp th nhc cng c ti... V ngh ip bo hay din vin in nh cng l c mt khoa
hc phc tp khng c ti thin ph kh m thnh cng. Cho nn phi nhn nhn H Ch
Minh phi c ch ln, c mt l tng m ng tn t h, say m nhm ti mi c th bn
ch kh cng rn luyn m thnh. Ch tic rng l tng ca ng l o tng (ca ch ngha
Mc-Lnin), v ci ti ca ng c x dng nh la v nhn chm c mt dn tc
vo cnh mu la trin min.
H Ch Minh c hng trm huyn thoi v ci, khc, v cung cch thn mt, v li
l ngt ngo, v hnh vi nhn i Gia nhng huyn thoi , huyn thoi v i dp ru
c nhc li khng bit bao nhiu ln nh mt chng liu v np sng gin d v s qun
mnh ca H Ch Minh.
Theo li k, H Ch Minh gn nh khng khi no ri i dp ru, k c khi n tip
quc khch quan trng nh Mao Trch ng. Chuyn k ng H Ch Minh c tnh tnh
gin d v lun tit kim, nht l c xu hng gn gi vi ngi ngho kh.
Sau nm 2000 L Phng cn say sa k li chuyn ny cao lnh t: Bc H i
dp ru th ai cng bit. Bc i mt i dp n mn ln. Cu bo v ngh Bc thay nhiu
ln nhng Bc nht nh khng chu. Cui cng ni n mi khng c, cu phi ly ln i
dp y i i. Khi pht hin, Bc khng va lng v nht quyt bt cu bo v i ly li i
dp c. (20)
Nhng H Ch Minh trung thnh vi i dp ru ti mc cha hn do hng nh
ngi k mun nhc.
Trn thc t, chuyn gi nh li k ca V Nguyn Gip: Bc ch nh my ng
ch cng i. Thy mt ng ch mang dp, Bc bo v nh thay giy. Bc ni : Khi no gp
ngi ta, ti n mc th no c mc ti, nhng cc ch th phi cho t chnh.
Li k ny din t kh y ngha vic H Ch Minh nng nc i li i dp c v
phn nh s vic khng h do bn tnh t nhin m c ch r rt. My cu th ca
Nguyn Ch Thin trong Hoa a Ngc c lN

* Chng 50*
H CH MINH
v Tito Vit Nam?

Khng ch ring Neil Sheehan trng dn kin ca nh ngoi giao George Tabbott
cho rng nu cc chnh quyn M ng rung ry H Ch Minh th ng ta c th thnh
mt th Tito ca Vit Nam v nh vy trnh c chin tranh.
Nhiu s gia khc nh Joseph Buttinger, Robert Shaplen, Stanley Karnow cng
khng nh tng t.
Hai nhn vt ny c g ging nhau v khc nhau?
Hon cnh hai ng, hai nc cng sn Nam T -Vit Nam nh th no?
V iu c cc s gia ni gn gi ra sao vi s tht?
Josip Broz Tito sinh nm 1892 tr hn H Ch Minh 1 hoc 2 tui (1) v mt nm 1980,
sau H Ch Minh 11 nm.
Tito c o to ti Lin X, sng ti y khong 7 nm. H Ch Minh cng c
o to ti Lin X v sng y khong 5 nm.
C hai u l lnh t cng sn, n khi cht vn hnh din l trung kin ca Mc
Lnin.
C hai u tn st nhng ngi khc chnh kin, u p dng nguyn l duy vt bin
chng trong cch hnh x, ginh quyn bnh bng mi gi.
C hai u cao l tng cch mng v sn, u c v tin ti v sn chuyn chnh,
ly lm cu cnh bin minh cho mi hnh ng.
Trn thc t, sau khi c hai nm c quyn lc, giai cp v sn ti c hai quc gia
Nam T Vit Nam li b thit thi hn ht.
im khc bit th nht l Tito nh tch khi khi Cng Sn Lin X nn c Ty
phng vin tr di do khin ngi dn Nam T c mt cht t do hn, i kh hn so
vi ngi dn Vit Nam. im khc bit th hai l Nam T khng phi tri mt cuc chin
ko di ba mi nm nh Vit Nam.
Theo cc s gia trn, nu H Ch Minh tr thnh Tito Vit Nam th im khc bit th
hai chc chn khng xy ra, tc l ngi dn Vit Nam khng phi tri cnh mu la, ng
thi cc quc gia Ty Phng nh Php, c bit l M khng vng vo chin tranh nh
vng.
Tr ngi ln nht khin H Ch Minh khng th bin thnh Tito Vit Nam, theo cc s
gia trn, l do cc chnh quy n M t chi li cu thn ca H Ch Minh c a ra vo
nm 1945. S t chi khin H Ch Minh khng cn chn la no khc ngoi vic chp nhn
da vo Lin X Trung Cng trong khi M theo ui ng li ngn chn s bnh trng
nh hng Cng Sn trn th gii.
Lp lun ny nu hai l do trc tip a n cuc chin Vit Nam: th nht l nguyn
vng gii phng dn tc do Mt Trn Vit Minh theo ui v th hai l mc tiu chng Cng
ca cc chnh quyn M.
Do mc tiu chng Cng, cc chnh quyn M h tr Php tr li Vit Nam v do
mc tiu gii phng dn tc, Mt Trn Vit Minh pht ng khng chin vi hu qu ko
di ti mi nm 1975.
Nhng ngi nu lp lun cho rng c hai l do trn u khng xy ra nu cc chnh
quyn M chp nhn li cu thn ca H Ch Minh. Bi, trong trng hp ny, Php khng
c s h tr ca M s phi tn trng nn c lp ca Vit Nam v H Ch Minh c M
nhn l ng minh s tch khi khi Cng Sn, nh Tito nm 1948.
Nh th, c l do gii phng dn tc ln l do chng Cng u gii tr v cuc
chin Vit Nam khng th bng n.
Robert Shaplen vit: Php v M, nht l nhng nh lm chnh sch Par is,
sai lm ln khi khng thng lng vi H Ch Minh mt cch thc tin hn trong nhng
nm 1945-46 l lc ng ta rt c th c bin thnh Tit (Titofied), ngay trc khi cha
nghe ai ni n Tit hay ch ngha Tit (Titoism); v nh vy mt lo t bin c c th
khc i v trnh c nhiu mu ; v ngy nay c c mt nc Vit Nam thng
nht; ngay c nu c b lnh o bi phe t, th vn tr thnh bc tng ngn chn ca khi
quc gia trung lp ng Nam l nhng nc ang mun trnh b Trung Cng thng
tr. (2)
Xa b cc bin c xy ra thay th bng cc bin c gi tng l vic lm hon
ton v ngha, nht l trong trng hp s gi tng ch theo suy din ch quan da trn nn
tng l nhng s vic vn vt m h c c tnh gn ghp mt ngha no .
Thc kh ngh l ang i din vi mt ngi nghim tc khi nghe ngi xc quyt
chc chn trnh khi cuc chin Vit Nam, nu chnh quyn M hiu nh anh trung y John
no rng H Ch Minh l ngi du ngt kinh khng, rng H Ch Minh tng vit th cho
tng Trng Pht Khu ca Trung Hoa Dn Quc ha s gip t chc mng li tnh bo
ng Dng v rng tng c vi ngi M ngh ng ta s n sng ng v phe Ty
Phng
Nhng theo cc tc gi Shaplen, Buttinger , Lacouture, Neil Sheehan y chnh l
nhng chng liu bng vng cho thy lch s bt buc phi xoay chiu nu gii lnh o M
khng qu ngu nhn ra vo nm 1945!
Buttinger cn qu quyt: Ti c th i xa hn na ni rng v nhng l do thc
bch ca lch s, H Ch Minh tr thnh mt ngi theo ch ngha Tit hn c chnh
Tit.
Nhng chng liu bng vng ny cng lp lun v lch s xoay chiu k trn kh trnh
dn n nhng n ci dnh cho mt trnh nhn thc chnh tr mang nng tnh hi hc.
Tuy nhin, c gi d Buttinger v cc tc gi trn hon ton c l v c gi d cc
chnh quyn M bit r H Ch Minh l ngi du ngt kinh khng v bt tay vi ng ta th
thc t Vit Nam s ra sao?
Nm 1985, n hc gi Anh, Nora Beloff vit tc phm Titos Flawed Legacy Di sn
c t vt ca Tit, (3) sau nhiu nm lui ti nghin cu ti ch v Nam T c mt s ghi
nhn ng lu , i nh Ti T khng nh pht xt c bng nh phe quc gia thn Ty
Phng, trong c c ng ng ngi Chetniks (4) m lnh t l nh i quc Mihaelovic.
Nhn vt ny khng tm cch trn ra ngoi quc, sau khi cng sn ton thng Nam T,
li tm cch quy t ngi Serb chng Cng. ng b bt trong rng, b kt ti phn quc v x
t ngy 17-7-1947. (5)
N tc gi Nora Beloff khng nh Tito khng phi nh i quc. ng ta lun lun t
quyn lc v ch ngha cng sn trn t quc. Nora Beloff cng ch Churchill v Roosevelt
ngy th, d tin khi x tr vi Tito, v Tito theo ng con ng ca Stalin l c ng, c
ti, dit i lp, k c ng ch nh Djilas chng hn. Tc gi nhc li li Stalin khen tng
Tito sau th chin II v s tn bo i vi phe i lp: Tito l ngn thp ca sc mnh. ng
ta qut sch bn chng. (6) Theo Nora Beloff, khng nn nhn Nam T qua mu knh
hng m nn ng h nhng kin tin b ang ny n trn t nc ny, tc l sau khi ch
Cng Sn sp ti y.
Tito tr nn ni ting v c danh t ch ngha Tito ch do quyt nh tch khi t chc
quc t Cng Sn, khng chu t di s lnh o ca Tam Quc T t thng 6-1948
(lc y khng cn mang tn Comintern m tr thnh Cominform Phng Thng Tin Quc
T Cng Sn).
Hnh ng ny r rng xc nh th t ch, chng li s chi phi ca Lin X nn c
Ty Phng h tr. Nh v tr Nam T gia nhiu quc gia thuc khi Ty Phng nh ,
o, Hy Lp v c M, Anh ng h nn Stalin khng n p ni phong tro ly khai ny.
y l trng hp ly khai thnh cng duy nht trong khi Cng Sn ng u.
Tito thnh cng trong vic thot khi vng kim ta Lin X v c bo ch th gii
ly tn t tn cho mt ch thuyt chnh tr mi l ch ngha Tito.
Nhng ch ngha Tito l g, mang li g cho i sng ca t nc Nam T?
N tc gi Nora Beloff xc nh ch l con ng c ng, c ti, dit i lp bt
k ng ch hay ngi yu nc, rp khun ng ch thuyt Stalin tn bo.
iu m Nora Beloff nu ln c Milovan Djilas, nhn vt lnh o th hai ca
Nam T sau Tito nu ln t cui thp nin 1950.
Milovan Djilas l ng ch k cn, l bn thn ca Tito nhiu nm trong tranh u
nhng nhn thy Cng Sn l mt ch ngha hon ton khng tng v cng nh n thy Tito
khng th t b ch ngha Cng Sn d tch khi khi Cng Sn Quc T v c Ty
Phng h tr.
Vi vai tr ph t cho Tito, Milovan Djilas thy r Tito vn tip tc l Cng Sn v
tip tc p dng ch Cng Sn Mc Lnin ti Nam T, bt chp nhng hu qu phn li
nguyn vng nhn dn ng thi di hi cho t nc.
Theo Milovan Djilas, s d Tito bm ly ch ngha khng tng ny v n to nn
quyn lc ca lnh t cng nh n i hi iu kin tin quyt l mt ng c k lut tuyt
i v mt lnh t c tn.
Cho nn, d nh hng vin tr kinh t Anh, M buc Tito phi c mt s ni lng
trong chnh sch cai tr so vi Lin X, ch Nam T vn hon ton l ch chuyn
chnh v sn dictatorship of the proletariat, ngha l ch c ti ton din (7).
Cc nhn vt i lp vn b b t, b st hi. Mi mm mng dn ch ha u b trit
tiu. Tnh trng ny khng c min tr ngay vi Milovan Djilas, khi nhn vt ny cho ph
bin tc phm Giai cp mi nm 1957 m t tnh trng bt cng trong x hi Nam T, v ch
chnh tr to ra mt giai cp c quyn c li, mc tnh tc oai, tc qui nhng lm, h
hip qun chng thu ot li lc cho bn thn.
Trn thc t, Milovan Djilas khng h ho ni dy chng Tito, khng ku gi lt
ch Cng Sn. Milovan Djilas ch phn tch thc t i sng, nu ra cc mt t hi khng
nn ko di ngh tm bin php ci t cn thit hu em li cho ngi dn nhng iu
kin d th hn i cht v cm o v t do. Ngay lp tc, Milovan Djilas b Tito lt ht
quyn chc, tng vo nh t vi ti danh theo ch ngha xt li.
Ring ci tn ti danh ch ngha xt li gn cho Milovan Djilas cho thy khng c
s khc bit gia ch ngha Tito vi ch ngha Mc-Lnin, v d mang tn no ch ngha
cng khng ri con ng c ti thng tr, t dn chng vo cnh sng khng cn mt
quyn hn ti thiu, ngoi phn s phc tng mi ch th ca k cm quyn.
Trong ch , i tng phng s khng phi t nc, khng phi nhn dn m ch
l c nhn lnh t vi mt thiu s n bc xung quanh.
Milovan Djilas gi thiu s ny l giai cp mi, da theo uy quyn ti cao ca lnh t
vun qun mt cuc sng ph phn tha ma trong khi i a s nhn dn qut qu trong p
bc, i rt. y l lun c n tc gi Nora Beloff ni Tito khng phi ngi yu nc v
lun t quyn lc v ch ngha Cng Sn ln trn ht.
V im ny, chc chn khng cn s chp nhn kt giao ca cc chnh quyn M,
khng cn s thng lng thc tin ca ngi Php, H Ch Minh bin thnh Tito t
trc khi c ch ngha Tito.
Tito v H Ch Minh l hai lnh t c cng mt tnh cht, c cng mt l tng v
cng c rn ra k lng theo mt ng li hnh ng t cng mt l o to.
Tito kin tr theo ui ch ngha Cng Sn vi ch trng ginh ot v duy tr quyn
lc c tn bng mi gi. Cho nn, d c Ty Phng h tr thot khi vng kim ta ca
Lin X, Tito vn khng ri ch ngha Cng Sn, t phong l Tng Thng trn i v tip
tc cng c a v bng nhng bin php st mu bt k hu qu ca nhng bin php ny x
y i sng ngi dn Nam T vo cnh ng b y a ra sao. Ni cch khc, Tito ch
am m theo ui tham vng c nhn ch khng ngh n quyn li ca nhn dn Nam T.
H Ch Minh khng h khc bit Tito qua li tn tng ca Krutshshev v s tn ty vi
ch ngha Cng Sn v qua th l ca chnh H Ch Minh vi Lucien Laurat : "Ti lun
ng v pha quyn lc. Ch c b phn ny mi c th hu thun c cho ti." (8)
Thc t Nam T qua din t ca Milovan Djilas v Nora Beloff cng khng khc bit
vi din t ca Michel Tauriac v thc t Vit Nam mt x hi cng an lc nhc nh rn
rt, linh mc b n p, tng s b tn cng, tr n xin y ng ph, gii tr khng phng
hng, bt giam ngi khng cn xt x, nh vn b cm vit nhng g cn vit, nh bo
nhn lnh phi vit bt c th g, quan chc tham nht tin y ti trong khi dn chng
lun qun qui vi ci bng trng khng... (9)
Bi Tn lun knh tr ng H Ch Minh cng th nhn di s lnh o ca H Ch
Minh, Vit Nam vng bng hn ba hng ngi cn thit cho i sng l ngi pht trin kinh
t, ngi bo v lut php v ngi th hin t do.
Tt nhin, s vng bng ba loi ngi trn khng do lch s thi thc, khng do Php
M t chi kt thn vi H Ch Minh m ch yu khi pht t nhng bin php cng c
quyn lc ca H Ch Minh, tc t nhu cu th hin tham vng c nhn ca lnh t bao hm
trong chn l m lnh t tn th v ng li hnh ng m lnh t chn la.
Kt qu c th l lnh t tr thnh thn thnh ng tr trn ngai quyn lc cn qun
chng sng trong ngho i, bt cng v p ch.
J oseph Buttinger, Robert Shaplen, Stanley Karnow, Neil Sheehan ch bai cc chnh
quyn Php M qu ngu dt khng khng duy tr chnh sch ngn chng Cng Sn n ni
b l c hi bin H Ch Minh thnh Tito cho thy mt khong trng trong kin thc v
Cng Sn v v thc t c Vit Nam ln Nam T.
V trn thc t, H Ch Minh khng khc Tito v ch ngha Tito cng ch l ci tn gi
khc ca ch ngha Mc Lnin c Stalin ha.
H Ch Minh thc s tr thnh Tito t trc nm 1948 v r rng cn Tito hn c
Tito nh Buttingger tng mong c.
Tito tch khi vng chi phi ca Lin X nhng vn i x vi nhng ngi khc
chnh kin theo cung cch ca Stalin. Trong cun Tito (10), Milovan Djilas nhc ti cc tri
tp trung ni ting Goli Otok trong ring s ng vin b giam gi v nghi ng phn
ng hay c khuynh hng thn Lin X, cn luyn tic Phng Thng Tin Quc T
Kominform c khong 15 ngn ngi. Nhng ngi ny thng xuyn b tra tn, c khi
b di u vo ng phn v khi c th hu ht khng cn hnh dng ngi na.
Cnh t y khng thiu ti Vit Nam v c Tauriac lc thut: 70 hoc 80
ngi b nht vo mt x lim dnh cho 20 ngi vi mt ci l o di t tiu tin, mt
cht nc vi ch t go trn sn lm thc n, nc ung nhim c v rt him hoi,
khng thuc men, khng mt tm mn che gi bc lnh thu xng vi vng, khng th t,
khng thm ving ... Vic lao ng kh sai bt k tui tc (nhiu khi ci to gi hn 70 tui)
di mt tri thiu t hay trong gi ma khc lit ... K hnh h khng cn nghe nn nhn
gii thch l do hnh ng ca mnh, cng khng cn nu bt k l do no cho nn nhn
bit ti sao h b git Cn b tuyn b vi t nhn l mnh c o to trng tr cn
b ca x hi t bn bng cch tn dit chng... ng ra lnh nh th. (11)
Trong A Dragon Embattled, Buttinger vit v vic H Ch Minh thnh lp Mt Trn
Lin Vit ngy 27-5-1946 nh sau: Thc ra Lin Vit chng l g khc hn mt th siu
Vit Minh. K no t chi khng chu tham gia Mt Trn Lin Vit s b t co l chng c
lp dn ch v b dn cho nhn hiu phn ng, c th b git ...
V, theo Buttinger, iu khin ng H vui l tay chn c a ng tiu dit c
nhng ng phi thn Trung Hoa tc cc ng quc gia i lp.
Vu co, tn st, giam gi nhng ngi chng i cng c quyn lc l hnh vi quen
thuc ca c Tito ln H Ch Minh khng cn c iu kin lch s thc y v khng h ty
thuc thi ca cc nc Ty Phng.
S tng ng gia Tito v H Ch Minh cn c trong c i sng c nhn.
Theo Milovan Djilas, cc b v v tnh nhn ca Tito u p mt cch l lng v
u rt tr. B v u tin km Tito 9 tui, b v th hai km 12 tui, b v th nm v cui
cng km 31 tu i. Tt c u khng c sng trn i vi Tito. Ngay Jovanka
Budisavljevic duyn dng, p tuyt vi, km Tito 31 tui, tng qua nhiu nm chm sc
Tito vi t cch tr l, th k, bo v... trc khi thnh hn, cng b Tito rung b vo lc
ng ngoi 80 tui khin khng ai dm nhc ti tn b na.
Milovan Djilas vn rt thn vi Tito khi cha ly khai v cha b b t nn bit nhiu v
lin h gia nh ca Tito, k rng khi Tito b bnh thp t nht sinh, bc s Lavric tm s
vi Djilas l nu khng c Jovanka (lc y cn vi nm na mi thnh hn vi Tito) v mt
b phc bn cnh sn sc bnh nhn th bc s khng dm tin hnh gii phu.
Jovanka yu Tito n tn t y vi nhim v nh mt b phc, nhng chng nhng
b Tito rung ry vo nhng nm cui i m ngay khi mi ly nhau cng khng c Tito
i x mt cch xng ng. Trong tc phm mang ta Tito, Djilas vit v cuc hn nhn
ny nh sau: Cuc hn phi tht bt hnh v tn ph, c bit i vi Jovanka. B khng
c cuc sng ring bn ngoi nhm cn thn ca Tito v cng vic t nht thng ngy theo
nhim v ca b. Nhiu bui ti khi chng ti n thm Tito, chng ti thy b phi ngi
li i ca snh ng canh chng cng vi on h tng ca chng cho n khi Tito i
ng. Trong hon cnh , s thm mun v k, s ng vc t pha nhng ngi xung
quanh l iu khng th trnh. S thn mt gia b vi Tito s c th b gii thch bng
nhiu cch khc nhau, bt li v bt cng cho b, nh: hm danh, b , hai lng, a dm,
li dng s c n ca Tito, tham lam. i khi nhn vin an ninh, v c tm hoc nghi ng
bt b phi n th trc nhng mn n m b nu cho chng vi tt c tnh yu ca
mnh. (12)
B v th hai c mt sc p qu phi trng gi, tn Harta Hass, km Tito 12 tui,
b Tito rung ry ly b th ba l Zdenka. Harta tng khc nc n trn vai Milovan Djilas
khi nghe tin Tito b b gn b vi Zdenka.
V mt ny hin nhin H Ch Minh khng thua km Tito. Tng Tuyt Minh cng rt
chung tnh, m ang, chm lo cho chng nhng ch c vi chng mt thi gian ngn.
Khi H Ch Minh thnh cng, tr thnh Ch Tch Nh Nc tuyt nhin khng nh ti c
na, d nhiu ln c gi th, nh c ta i s Cng Sn Vit Nam Bc Kinh v cc nh
lnh o Trung Quc can thip.
Ri Nng Th Xun cng rt p, rt tr, km H Ch Minh trn 40 tui, c con vi H
Ch Minh b rung ry v h st th thm. Nhng ngi khc nh Nguyn Th Minh Khai,
Th Lc vv d c con vi H Ch Minh cng b y ra xa k nh khng quen bit.
V phng din ny, H Ch Minh khc vi Tito l c nhiu mi tnh v c s lng
ph n bn cnh ng hn. Mt im khc na l Tito x s tng i cng khai, khng
ln lt, gi o c. Tito khng che giu chuyn tnh cm, khng ra lnh cho ng che giu
gim to huyn thoi hy sinh trn i cho cch mng gii phng dn tc, qun ht tnh
cm bn thn....
Gia Tito v H Ch Minh cng cn mt khc bit trong i sng ring. C th gii
u bit Tito rt thch nh p v sang trng. Ch ca Tito thng l nhng lu i vua
cha thi xa. Tito cn b cng qu xy thm mt t dinh v i theo kiu ti tn. Ring H
Ch Minh khng chim Ph Ton Quyn c hay Ta Khm S m ch cho lm mt ngi nh
g bn cnh. V cn nh ny, Hong Quc K chm bim, ma mai l tn kch gi di
vng v vi dng tuyn truyn cho tnh gin d v gn gi dn chng. D sao, y cng l
s khc bit ca H Ch Minh so vi Tito.
Nhng khc bit hoc tng ng v i sng ring t chc chn khng quan trng
khin c s tic r cho vic Php - M b l c hi bin H Ch Minh thnh Tito xoay
chiu lch s theo mt hng khc.
Thc ra, c hi thc s c hay khng?
Lun c th nht do Jean Lacouture a ra chng minh cho c hi ny l s c bit
lu tm ca H Ch Minh ti nc M v chnh tr M. Theo Jean Lacouture, H Ch Minh
tng ti M vo khong 1915-1916; tng gi yu sch 8 im cho hi ngh Versailles do
sng kin ca Tng Thng M Willson vo thng 6-1919; tng gip vin phi cng Shaw ca
M b rt my bay ti Cao Bng cui nm 1944 ri sau cng tc vi ton c v tnh bo
M OSS ti Hoa Nam c gip v v kh, tng trch Tuyn Ngn c Lp M vo
Tuyn Ngn c Lp Vit Nam c ngy 2-9-1945; khi t lm th tng nhc n tn ng
c vin tng thng M Wendell Willkie; tng nghin cu Tam Dn Ch Ngha v Tn Dt
Tin ni n Abraham Lincoln; tng lu tm ti chnh sch chng thc dn ca tng thng
M Roosevelt v ti H Ni thi 1945-46 c mt hi Hu Ngh Vit M, ng thi trn
khp ph phng lun xut hin c M v nhiu biu ng bng ting Anh, ch khng c
biu ng no bng ting Php, ting Trung Hoa, hay ting Nga vv...
C th k thm hng lot nhng s kin loi ny, nhng nu cho y l bng chng c
th v s thnh tm mun kt thn vi M, mun tr thnh ng minh ca M th r rng
qu cng iu ha. V ht thy u vn vt v nng tnh c nhn khng tm vc biu
hin mt chnh sch quc gia, thm ch v ngha, chng hn vic H Ch Minh tng t chn
ln t M, vic H Ch Minh khi cn tham gia nhm Phan Chu Trinh gi yu sch 8 im
cho hi ngh Versailles, vic tng quan vi nhm tnh bo c v M ti Hoa Nam, mt cu
th vit trong t hay c M tung bay ti H Ni Cc s kin ny c gn cho ci
ngha m bn thn khng tm vc cha ng.
Lun c th hai c nhc ti l bn tnh du ngt, mm mng v hng ca H Ch
Minh mun kt thn vi M theo ghi nhn ca mt s nhn vin tnh bo c v M OSS
tng c mt mt thi gian ti vng Vit Bc, c bit l thi thn hu ca cc cn b lnh
o Mt Trn Vit Minh biu hin bng hnh vi V Nguyn Gip ng nghim a nm
tay cho khi nghe c bn quc thiu M
Nu tnh nt con ngi v cch x giao gia mt s c nhn suy lun c c hi
bng vng xoay chiu lch s l vn cn xt li v tnh nghim tc.
Nhng Duiker vn da theo v nu thm my l th H Ch Minh nh gi ti nh
cm quyn M ng thi.
L th th nht vit u thng 5-1945 nh thiu t Patti chuyn cho phi on M ti
Hi Ngh Lin Hip Quc. Ni dung th ku gi Hi Ngh trn ng h nn c lp ca Vit
Nam, k tn ng Quc Dn ng Dng.
L th th hai nhn danh Mt Trn Vit Minh vit ngy 15-8-1945 gi cho trung y
M tn John nh chuyn v B Ch Huy ca ng ta vi ni dung nh sau: y Ban Dn Tc
Gii Phng ca Mt Trn Vit Minh yu cu nh cm quyn Hoa K bo cho Lin Hip
Quc rng chng ti ng v pha Lin Hip Quc chng li bn Nht. Nay bn Nht
u hng. Chng ti yu cu Lin Hip Quc thc hin li ha long trng ca mnh l tt c
cc dn tc u c hng dn ch v c lp. (13)
Sau , t 29-9-1945 ti 16-2-1946, H Ch Minh gi th 7 ln gm 2 ln gi Ngoi
Trng James Byrnes v 5 ln gi Tng Thng Truman. Trong 7 l th ny, 4 l lp li ni
dung 2 l th nh cc s quan OSS chuyn v 3 ln gi vo ngy 18-10-1945, 18-1-1946, 16-
2-1946 cn gi chung cho cc nh lnh o Anh, Hoa, Nga.
Ni dung ring bit ch c trong 3 l th ngy 1-11-1945, 29-9-1945 v 9-11-1945.
Th ngy 1-11-1945 gi Ngoi Trng M James Byrnes, H Ch Minh nhn danh
chnh ph Vit Nam Dn Ch Cng Ha ngh c gi phi on khong 50 thanh nin
Vit Nam sang M thit lp quan h vn ha thn thit vi thanh nin M v xc tin vic
nghin cu k thut, nng nghip cng nh cc lnh vc chuyn mn khc. (14)
Th ngy 29-9-1945, gi Tng Thng Truman, H Ch Minh ng li phn u v
trng hp trung t OSS M Dewey b h st ti Si Gn ngy 26-9-1945.
Th ngy 9-11-1945, gi Tng Thng Truman, H Ch Minh t v cnh i ca dn
chng Vit Nam, xin c M vin tr v gip ngn chn qun Php tr li Vit Nam. Li
yu cu gip ngn chn qun Php cng c H Ch Minh gi cho Tng Gii Thch trong
cc l th khc.
Trong cng thi im , theo ghi nhn ca V Nguyn Gip, H Ch Minh vn khng
ngng nhc mi ngi rng Hng Qun Trung Hoa mi l bn ca ta. Qun i Quc Dn
ng ca Tng Gii Thch chnh l k th ca nhn dn v cch mng Trung Quc, cng
l k th ca nhn dn v cch mng Vit Nam (15)
Nh vy, nhng l th trn khng d coi l bng c cho mun thnh thc kt thn.V
Nguyn Gip cng ni r dng tm che giu thc cht Cng Sn trong thi gian ny: u
thng Chn, Bc ra mt nhn dn vi danh hiu Ch Tch H Ch Minh. l mt b danh
Bc dng my nm trc che mt bn Quc n ng Trung Hoa. Nhng ngi cch
mng qua thi k n nu, ln trnh, v sng gia ng bo, nhng mi hot ng ca
ng vn tin hnh theo phng thc b mt Hu ht ng vin u cng tc di danh
ngha cn b Vit Minh (16)
V th, hai l th gi ti cc gii chc M qua s chuyn giao ca thiu t Patti v
trung y John u nhn mnh mc tiu tranh th c lp cho dn tc v cn n danh di
mt on th khng h c mt trn thc t l ng Quc Dn ng Dng. Yu t thnh
tm m Duiker v nhiu ngi khc nhc ti l iu ht sc ng ng.
Ni v cng s kin ny, Bernard Fall cho rng H Ch Minh c tnh t ra thn M ch
vi mc ch mong c tip tr v v kh v h trng l c phe ng Minh cng nhn
hu che kn thc cht Cng Sn trong s vn dng chiu bi gii phng dn tc i vi qun
chng v cc phe phi chnh tr ng thi.
Tit l ca Cu Hong Bo i vo u thp nin 1990 xc nhn quan im ca
Bernard Fall rt gn thc t.
Trc khi qua i, Cu Hong Bo i gin tip th nhn mnh lm khi ni vi mt
nh bo v l do thoi v trao quyn cho H Ch Minh nh sau: Lc y ti ch bit H Ch
Minh c ch hng quc gia mun mu tm c lp, thng nht cho Vit Nam. H Ch Minh
c gii thiu nh ngi cng tc vi ng Minh v c i t Patti trong t chc OSS
Vn Nam ca M ng h. (17)
D sao, tt c u tr thnh vic ri.
Tuy nhin c gi d lch s thc s xoay chiu khin H Ch Minh tr thnh Tito Vit
Nam th c trnh c ci hu qu thm khc cho nhn dn Vit Nam v cho c th gii nh
W.J . Duiker v mt s tc gi khc ni khng?
iu kin xoay chiu lch s c nu ra ch n gin l Tng Thng Truman chp
thun ng h H Ch Minh. C iu kin ny, Php khng th a qun tr li Vit Nam
khin bng n cuc chin 19451954 v Vit Nam hon ton c lp thng nht, nm ngoi
vng chi phi ca Lin X nn M khng cn a qun ti chng Cng Sn ko di cuc
chin thm 20 nm. Nn tng ca xc quyt ny ht sc mong manh v ch l s phn on
v thi ca c Php ln H Ch Minh theo ch quan.
Trn thc t, sau khi Ptain chnh thc u hng c ngy 22-6-1940, nh hng Nht
bao trm khp ng Dng nhng chnh quyn ti y vn nm trong tay Php.
Nm 1943, trc v sau cuc b Phi Chu ca ng minh, lc lng khng chin
Php do De Gaulle lnh o c nhiu n lc ngoi giao cng cc hnh ng chun b tip
tc duy tr ch quyn ti ng Dng.
Ngy 8-12-1943, De Gaulle cng b chnh sch i vi cc quc gia ng Dng vi
li ha hn tng bc trao tr quyn t tr cho vng t ny, tuy nhin li lp y Ban
Hnh ng Gii Phng ng Dng Comit dAction pour la Libration de lIndochine,
lp Lc Lng Vin Chinh Php ng Dng - Forces Expditionnaires Francaises
dExtrme-Orient v c tng Mordant lm Cao y ng Dng.
Sut thi gian ny, cc gii lnh o M thng chng li quan im ca De Gaulle v
ng Dng m kt qu c th l Hi Ngh Cairo thng 11-1943 v c bit l hi ngh
Postdam thng 7-1945 khng dnh cho Php vai tr no t i ng Nam , d ngy 24 -3-
1945, De Gaulle cng b mt s ci cch trong chnh sch v ng Dng vi cc im
sau:
Lin bang ng Dng s c thnh lp bao gm 5 x Bc K, Trung K, Nam
K, Ai Lao, Cao Min v nm trong khi Lin Hip Php.
Lin bang s c mt Quc Hi do dn c thng qua cc cuc u phiu t do v c
quyn t tr v kinh t ti chnh.
Lin bang c lnh o bi mt Chnh Ph vi thnh phn nhn s gm mt na l
ngi bn x, do mt ton quyn Php lnh o. Php s thay mt cho lin bang trong cc
hot ng ngoi giao.
Lin bang s c trao tr quyn t tr chnh tr sau mt thi gian ty thc t.
Chnh sch trn khng c M tn thnh nhng De Gaulle tip tc i ti. Ngy 15-8-
1945, c DArgenlieu c c lm Cao y ng Dng thay tng Mordant trong khi
B Quc Phng Php a mt s n v ang ng ti c vo Lc Lng Vin Chinh
ng Dng.
Hai ngy sau, tng Leclerc ti n trc tip vn ng Anh gip a mt s n
v bit kch Php b Si Gn.
Ngy 24-8-1945, trong dp chnh thc ving thm M, De Gaulle tuyn b thng ti
Hoa Thnh n: Th k 20 ny l th k c lp ca mi dn tc k c cc quc gia thuc
a, nhng iu ny cha th xy ra ngay ti Vin ng Chnh sch ca Php i vi cc
x ng Dng trong lc ny l phi xc lp ch quyn ti y. (18)
Kt qu l ngy 23-9-1945, chin tranh Vit Php bng n ti Si Gn, trc khi H
Ch Minh gi th chnh thc cho B Ngoi Giao v Tng Thng M.
Nu Truman chp nhn xit tay H Ch Minh th cuc chin cng m mn v thc
t cho thy ci xit tay ny kh c uy lc buc Php thay i ng li m De Gaulle vch
ra t my nm trc vi nhng chun b ro rit sn sng tin hnh. Bi ngay khi a
qun tr li ng Dng, De Gaulle vn phi chng chi vi thi phn i ca M v t
ra khng h nao nng.
V phn H Ch Minh s c thi no i vi M, c thc s tr thnh ng minh
ca M v sn sng tch khi khi Lin X khng?
Sau khi Stalin tuyn b gii tn Tam Quc T, Tng B Th Trng Chinh a
ra ch th ngy15-7-1943: V lun trong tnh th no, nhng ngi Cng Sn ng Dng
cng khng c sao lng vic tuyn truyn ch ngha Cng Sn v vic pht trin t chc
ng khng c h thp vai tr lnh o ca ng, coi thng nhim v ng hoc lm
lu m s mnh thing ling ca giai cp v sn ng Dng (19)
Trong lc H Ch Minh gi th t mun kt thn vi M v tuyn b gii tn ng,
Ban Chp Hnh Trung ng ng tip tc a ra ch th ngy 25-11-1945 nu r: K th
c th trc mt lc ny l bn phn ng Php. Chng ch trng cu kt vi quc M
v quc Anh bao vy Lin X.
ng thi, ng li tuyn truyn v ngoi giao ca ng theo ch th ca H Ch
Minh l phi li dng s mu thun ca Trung Hoa M v Anh Gn. Chnh v th,
V Nguyn Gip khng ti c li x v Nguyn Tng Tam do ch trng tm s gip t
pha M. Vo lc H Ch Minh ve vut cc qun nhn M c mt H Ni, gi th ti gii
lnh o M th V Nguyn Gip kt n mi xu hng ng v pha M: Nhng phn t
phn ng ca Vit Nam Quc Dn ng trong chnh ph lin hip ch trng nn tm ch
da Tng v M. Ngy 12 thng Ba, Nguyn Tng Tam ti B Ngoi Giao nhn chc,
tuyn b: Trung Hoa v M c nhim v duy tr nn ha bnh Vin ng. Y lun lun
nhc ti vic cn lin h vi M, cn tranh th s gip ca M (20)
Nguyn Tng Tam b kt n v thc s mun kt thn vi M, trong khi ng Cng
Sn Vit Nam di s lnh o ca H Ch Minh lun coi M-Anh l quc th ch vi
Lin X v ch mun khai thc tnh th ng thi li dng M thi. ngha thc ca
nhng din bin trn ch c th ghi nhn nh th.
Cho nn Tng Vnh Knh tng nhn nh: Hnh ng "lin kt vi M" v "bi Hoa"
ca ng H v Mt Trn Vit Minh hon ton t c s trn ni thao thc v vn sinh tn
v pht trin ca bn thn h", bi H Ch Minh lun trung thnh vi iu ghi trong tc
phm Con ng Kch Mnh: "Mt l, nhim v cch mng khng phi v mt thiu s
ngi no m v qung i giai cp cng nhn v qun chng nng dn, do cn phi t
chc qun chng. Hai l, cch mng tt yu phi chu s ch huy ca ch ngha Mc Lnin.
Ba l, cuc vn ng cch mng mi quc gia phi c kt hp cht ch vi giai cp v
sn quc t; cng nhn v qun chng nng dn phi phn bit r gia tam v t quc
t.
Theo Tng Vnh Knh, mc ch ti hu ca H Ch Minh l ot chnh quyn tin
hnh cch mng v sn quc t nn ni thao thc chnh yu lc khng phi vn "c th
sm t c mt nn c lp hay khng, m l vn "bn thn Vit Minh c th ot
th c chnh quyn hay khng... (21)
Khi t vn H Ch Minh l ngi quc gia hay Cng Sn, Bi Tn cng pht biu:
Tht ra ng H Ch Minh t c chnh kin ring v ng li chnh tr. n tinh thn dn
tc trong tip thu ch ngha Mc Lnin nh ng Tito Nam T, ng H cng khng c.
ng tuyt i tin ng li v kinh nghim ca Lin X, khng mt cht ph phn, vi thi
gio iu. (22)
Mt ngi hon ton tin tng Lin X nh th v vi ch trng, ng li c
thc t biu th nh th hn kh sn sng t b Lin X tr thnh ng minh ca M.
Thc ra, trng hp Tito ng v pha Ty Phng xy ra trong khung cnh hon
ton khc vi khung cnh Vit Nam.
Tito lc khng c Stalin tin cy v tr thnh i tng cn loi tr. Trong tnh th
him ngho, Tito tch khi Cominform, thi thn ca Comintern c, c hai hon ton do
Lin x chi phi. S h tr ca Anh M ch n gin l hnh vi p ng trc mt thc t
hin nhin.
Vi H Ch Minh, s vic ch nm trong vng d on qua nhng l th hon ton mp
m trong khi cc ngun tin do B Ngoi Giao M tip nhn khng h ng vc v tng quan
gia H Ch Minh vi Lin X.
V vy, d vn theo ui cc n lc ngoi giao nhm thc y hai pha gii quyt vn
ng Dng bng thng thuyt, chnh quyn M khng th hon ton loi b mi lo
ngi Lin X s m mt u cu ti ng Nam nn M khng th dt khot nghing v
pha no.
Cc vin chc trong ng Nam S V ca B Ngoi Giao M nh Moffat, Landon
ngay t nhng ngy u nm 1946 nhiu ln lui ti Si Gn, H Ni gp g DArgenlieu
v H Ch Minh nhng khng tm c iu kin dung ha.
Tr ngi ln nht l c hai pha Php v H Ch Minh u c nhng d tnh nm ngoi
cc vn thng c nu ra trong thng thuyt. Theo nh gi ca B Ngoi Giao M,
c bit l ca Ph T Ngoi Trng Dean Acheson, H Ch Minh lin h mt thit vi Mc
T Khoa v Din An nn s c gi th ton quyn hnh ng tin ti bnh trng nh
hng Cng Sn trong tng lai.
Ngc li, Php lun ng vc v s thnh thc ca i phng v cng mun ti lp
ch bo h. Thc ra, ngay t thi im , vic ko H Ch Minh v pha Ty Phng
c ngh ti qua ghi nhn ca lnh s M Reed ti Si Gn trong bo co vi B Ngoi
Giao M l thi trung lp ca M i vi vn ng Dng c th khin H Ch Minh
ng v pha Lin X. Thng bo ngy 16-12-1946 ca Ngoi Trng Byrnes gi cc i s
M xc nhn mi lin h cht ch vi Tam Quc T ca H Ch Minh c th coi nh li
gii p.
Vn c th hiu l khng lm c ch khng phi b l khng chu lm. (23)
Mt im so snh ng k khc gia H Ch Minh v Tito, l Tito tip thu ch ngha
Mc Lnin vi tinh thn dn tc, nh Bi Tn nhn nh, trong khi H Ch Minh l
tng nhit thnh ca tn ngng Cng Sn theo m t ca Krutshchev.
H Ch Minh v Tito khng hon ton ging nhau v tng quan vi Cng Sn, tuy c
hai u trung thnh vi ch ngha Mc Lnin v Stalin. Tito vn dng ch ngha Cng Sn
nh mt phng tin cng c quyn lc v gii hn trong phm vi mt quc gia cn H Ch
Minh say sa vi gic m tin ti nn chuyn chnh v sn trn ton th gii.
Trn thc t, H Ch Minh c ngi lnh o ti cao l Stalin tin cy cn Tito th
ngc li. Vo lc Tito cm thy tnh mng v a v b e da th H Ch Minh hon ton
thoi mi, nn gia cnh ng kh khn ca Vit Nam 1945 vn t nng vn bo v Lin
X qua li V Nguyn Gip: K th c th trc mt lc ny l bn phn ng Php cu
kt vi quc M v quc Anh bao vy Lin X. (24)
Trong ni thao thc ca H Ch Minh, Lin X ln hn Vit Nam v vn ot th
quyn lc cho ng Cng Sn ln hn nn c lp dn tc. H Ch Minh khng nhn Lin
X nh mt quc gia m nh mt mc tiu phng s. y khng phi ngh ch quan ca
Tng Vnh Knh m l ting ni ct ln t nhng din bin thc t c.
Cho nn, Cng Sn Vit Nam nguyn ra Tito l phn bi kim -la M v H
Ch Minh lm mt vic ht sc bt thng l kch Tito lin ngay sau ngy 22-2-1950 l
ngy Nam T cng b sn sng lp bang giao vi Vit Nam theo H Ch Minh yu cu.
Trong cun Tito (25), Vladimir Dedijer cho r ng vic H Ch Minh yu cu Nam T
cng nhn Vit Nam ch l th on ca Lin X nhm y Tito vo th kh khn trong bang
giao vi Php, M do H Ch Minh c lnh thc hin.
Liu ch bng mt c ch bt tay thn thin, Tng Thng M Truman c th bin i
hon ton con ngi H Ch Minh nh th thnh th ch vi Lin X nh Tito khng?
Cu tr li thun tnh nht kh trnh l mt cu ph nh.
T li ni, t vic lm, H Ch Minh lun chng t ch mun li dng M tranh th
cc mc tiu ca mnh nh tng li dng Trung Hoa Dn Quc, li dng cc ng phi
quc gia v li dng chiu bi gii phng dn tc.
Do , nu Truman bt tay H Ch Minh th cng ch c nhiu trin vng l thm mt
nn nhn sp by, khng hn khng km. Trong trng hp ny, H Ch Minh c th d
dng hn trong vi c cng c quyn hnh cho bn thn v ng Cng Sn ng Dng
mau chng tin hnh nhim v quc t ti ng Nam l qut sch nh hng ch ngha
t bn ti y.
Nh th, c th M s phi i u vi mt cuc chin khc lit hn v Vit Nam cn
c th bin thnh cuc chin ton cu gy cht chc nhiu hn na.
Nhng c gi s H Ch Minh dm tch khi Lin X nh Tito v M trnh c cuc
chin ti Vit Nam th nhn dn Vit Nam hin nhin vn phi sng di mt ch c ti
st mu. V H Ch Minh v Cng Sn Vit Nam cng ging nh Tito v Lin on nhng
ngi cng sn Nam T (26) vn theo ch ngha cng sn, vn p dng ch c ng, vn
tn st nhng ngi khng chu ci u tun phc
Tng thng trn i Tito em li cho t nc Nam T cuc sng y bt cng v
p bc.
Thc t Vit Nam di s lnh o ca H Ch Minh khng khc bao nhiu. D c ci
bt tay ca Truman hay khng, lch s vn xoay theo ng hng ca n.

CH THCH
CHNG 50
__________________________
(01) Theo ti liu chnh thc, H Ch Minh sinh nm 1890. Nhng cng c nhng ti liu kh tn khc ni H Ch
Minh tui con Mo tc sinh nm Tn Mo, 1891. Ring ti liu h tch ca lng Kim Lin, theo s gia Daniel
Hemery, ghi H Ch Minh sinh nm 1894.
(02) The Lost Revolution Robert Shaplen - tr. 28.
(03) Nxb Westview Press, Colorado 1985.
(04) Thuc chng tc Serb, trong khi Tito ngi gc Croat.
(05) Trong th chin II, qun i Chetniks (thuc sc dn Serbia) ca Mihaelovic b cng qun tn cng tn st d
qu, c lc phi tm da vo qun c, nhng vn c qun Anh khng c tip t, ym tr.
(06) Theo Milovan Djilas trong cun Tito, Stalin ni cu ny vo lc khin trch phi on Ba Lan v s do d yu
km ca cng ng Ba Lan i vi phe i lp. Mt nh ngoi giao rt tr thuc ng CS Ba Lan k li cho
tc gi khi ngi trn xe vi ng SD tr. 39.
(07) Chng ti khng dng t ton tr dch t totalitarian regime, v n khng lt ht ngha chuyn ch, cc
quyn m cn c th gy hiu lm l mt ch cai tr tt (ton ho, ton thin).
(08) Theo Bi Xun Quang - Xin c chng v Nhm ng Mi.
(09) Bn dch Anh ng xut bn ti Hoa K 1980, tr. 71- 91
(10)-(12) Vit Nam, le dossier noir du communisme Michel Tauriac, Bn Vit ng, tr.308, 45
(11) SD tr. 144-145
(13)-(14) BNTS T. 2 tr. 228, 261, 57
(15)-(16)-(20)- (24) Nhng nm thng khng th no qun V Nguyn Gip, tr. 30, 68-69, 19, 183
(17) Din n Ph N, thng 9-1992 Bi phng vn ca k gi Phan Th Trng.
(18)-(19) Vit Nam nhng s kin lch s Dng Trung Quc, tr. 417, 366
(21) H Ch Minh ti Trung Quc Tng Vnh Knh , tr. 361
(22) Mt tht Thnh Tn, tr. 99
(23) Ni dung thng bo ca James Byrnes cho bit H Ch Minh tng quan mt thit vi Lin X v hng nhm
ca H Ch Minh trong giai on u l thc hin mt quc gia c lp ri tin ti Cng Sn ha Theo
Vit Nam nin biu Chnh o, tr. 369
(25) Nxb Simon and Schuster, New York 1953.
(26) Danh xng ca cng ng Nam T k t sau i hi 6 ca ng ny vo nm 1952, 4 nm sau khi ly khai khi
CS Lin X.

* Chng 51 *
H CH MINH
v v i anh hng i quc
Khng mt ai thc mc khi nghe nhc Trn Hng o, L Li, Quang Trung l
nhng i anh hng cu quc hoc Trn Bnh Trng, L Lai hay Phan nh Phng, Hong
Hoa Thm, Nguyn Thi Hc l nhng anh hng dn tc v Phan Bi Chu, Phan Chu
Trinh l nhng nh cch mng yu nc.
Cng khng mt ai thc mc khi cc danh xng trn khng c dnh cho nhiu nhn
vt lch s lng danh nh Trn Th , H Qu Ly, Mc ng Dung, Trnh Kim, Trnh
Tng, Nguyn Nhc, Nguyn nh
Vn khng phn nh thi gn ghp ch quan m th hin s p ng trn vn cc
tiu chun trong hm ngha ca ngn t. Hnh vi v quyn lc ca Trn Th cha d c
ngi snh ni hoc vt qua, nhng Trn Th vn mi mi ch l Trn Th . Trn
Th l nhn vt trung tm gy dng mt triu i ly lng nhng lch s ghi nhn xu
hng mu cho mt dng h v th on tranh ot quyn hnh b o. Trn Th
thnh cng, chng t tm vc phi thng nhng khng phi anh hng, cng khng phi
ngi yu nc.
Lch s khng nghit ng, thin kin nhng cng bng.
Bi danh hiu anh hng, yu nc lun bc b vic t quyn li c nhn hoc phe
phi cao hn cuc sng ton dn v bc b mi hnh vi i ngc nhn tnh. cc trng
hp trn, mi tiu chun trong hm ngha ca ngn t u c thc t p ng nn danh
chnh khin ngn thun, v v th, khng cn thc mc.
Trong trng hp H Ch Minh, vic ph hp vi danh hiu no khng n gin. Tuy
u da vo nn tng thc t, mi danh hiu lun c v thiu chnh danh v tip tc khi gi
nhng thc mc.
Ngi xng tng H Ch Minh l anh hng, yu nc cng nh ngi kt ti H Ch
Minh l phn dn, hi nc u c th nu chng c v u gp chng i.
Ngi xng tng da trc ht vo mc tiu on kt dn tc chng xm lng, gii
phng t nc ca cc t chc u tranh m H Ch Minh tham d qua nhiu thi k.
K tip, l lng yu nc v bn tnh nhn hu bm sinh c t bi t thu th u bi
c hon cnh gia nh ln x hi sm t H Ch Minh vo s chn la hng t
nguyn hy sinh, sng trn i gian kh v dn, v nc.
Cui cng l thi sng knh m ton dn dnh cho H Ch Minh th hin qua s trit
hng ng mi hnh ng ca H Ch Minh, qua danh hiu Cha gi dn tc v qua ting
gi Bc thn thit
Nhng ngi khc ph nhn mi vin dn trn cho rng tt c ch l tr trnh di n
lng gt nhm li cun qun chng khai thc cho tham vng c nhn v mc tiu truyn
b nh hng Lin X ti vng ng l nhim v m H Ch Minh c Tam Quc
T giao ph.
Bi, t thp nin 1920, H Ch Minh thc s tr thnh tn Cng Sn, (1) dt
khot chn con ng cch mng v sn th gii v cha bao gi t mt du hiu no cho
thy ch da vo Lin X nh mt phng tin khai thc cho cuc u tranh gii phng t
nc.
Cho nn, H Ch Minh tng b dn chng gi l Co H, l Qu Vng, Mt Trn Vit
Minh tng b coi l tiu biu ca di tr qua ting Vm (2) ph bin t 1945
S khc bit nh ngy vi m, nh nc vi la bt ngun t thc t phc tp ca
mt giai on lch s m mi s vic, mi bin c, mi hnh vi ca cc nhn vt u c th
hiu theo nhiu cch, ty th ng, ty trnh v ty c cm quan c nhn. Ni mt cch
khc, thc t tri nhiu un nn cho ph hp vi nhng pht biu mang nng tnh ch
quan thay v c gii thiu chnh xc t pht biu.
Sau ngt 7 nm xui ngc mu sinh, cui nm 1917, H Ch Minh nh c ti Php
v bt u tham gia u tranh qua t chc Nhng Ngi Vit Nam Yu Nc ca Phan Chu
Trinh, Phan Vn Trng. Nhng ton b hot ng ca H Ch Minh cho ti cui nm 1920
hon ton khng ng k, ngoi tr s gia nhp ng X Hi Php theo thc y ca Phan
Vn Trng l ngi lc c nhiu tng quan vi t chc ny.
Cui thng 12-1920, H Ch Minh ng theo nhm ng vin X Hi ly khai mt
nm sau, cui thng 12-1921, c mt trong s nhng ngi thnh lp ng Cng Sn Php
ri c c sang Nga vo nm 1923.
T y, H Ch Minh mi thc s bc vo u tranh vi mt qu trnh hot ng c
th phn thnh 3 thi k ch yu:
- Thi k hot ng gii phng dn tc 1924-1945.
- Thi k cm u lc lng khng chin 1945-1954.
- Thi k chiu c min Nam t 1954 ti cui i.
Thi k hot ng gii phng dn tc ca H Ch Minh khi s cui nm 1924 ti
Hoa Nam l vng t quy t ngi Vit Nam lu vong u tranh chng thc dn Php.
T u thp nin 1920, din bin chnh tr ti ng khng th r b nh hng ca
cuc chnh bin thng 11-1917 ti Nga. Trong khung cnh ny, vic Lenin v ng Cng Sn
Nga ot c quyn lnh o t nc c tc ng ht sc ln i vi ht thy ngi Vit
Nam ang u tranh ginh li ch quyn c lp.
Cu hi n vi mi ngi lc khng phi ch ngha Cng Sn ra sao m ch n
gin l ngi Nga c b quyt g lt ni ch Nga hong?
Nguyn vng nh ui thc dn Php thc y tm trng nn nng mun nm ngay b
quyt ny. Cho nn, nm 1920, Phan Bi Chu tm gp cc vin chc Nga ti Bc Kinh
ng nh gip hun luyn v k thut u tranh.
Phan Bi Chu khng t mun v b t trc i hi phi chp nhn s rng buc
ca Lin X.
nh hng chnh bin ti Nga cng gy chn ng vi gii lnh o cuc Cch Mng
Tn Hi 1911 ca Trung Hoa khin lnh t Tn Dt Tin chp nhn dung np Cng Sn
Trung Quc lin kt vi Nga qua vic ban b chnh sch Lin Nga Dung Cng. Vic lin
kt Lin X Trung Hoa Dn Quc dn ti s xut hin phi b c vn Borodin ti Qung
Chu l l do H Ch Minh c mt ti y t cui thng 11-1924 vi ci tn L Thy (3).
S c mt ca H Ch Minh khin Hoa Nam khng cn l a bn hot ng ring ca
nhng ngi Vit Nam u tranh thun ty cho mc tiu gii phng dn tc m bt u c s
chen chn ca Cng Sn Quc T vi mc tiu vn ng giai cp u tranh tin ti chuyn
chnh v sn th gii.
V tuy l ngi Vit Nam, H Ch Minh c mt vi t cch mt cn b Tam
Quc T thc hin cc nhim v ghi r trong quyt nh ngy 25-9-1924 di s ch huy
trc tip ca cc cn b thuc B Phng ng Tam Quc T nh Hilaire Noulens,
Serge Lefrank v theo l i l ca H Ch Minh qua bn bo co ngy 18 -12-1924 khi bt
u c mt ti y: Trong lc ny, ti l mt ngi Trung Quc ch khng phi l mt
ngi Vit Nam v tn ti l L Thy ch khng phi l Nguyn i Quc.
Cng vic trc mt ca H Ch Minh cng c ghi r trong mt vn th ca Quc
T Nng Hi thuc Tam Quc T: Theo ngh quyt ca on ch tch ngy 31-7 (1925),
ng ch c phn cng ph trch khng nhng phong tro ca nng dn Trung Quc m
cn ca tt c cc thuc a m ng ch c th lin h c t Qung Chu, ngha l ca
ng Dng, Min in, Xim, i Loan v Nam Dng . ng ch t ngay lin lc vi
nhng thuc a trn v tin ti lp nhng nng hi y.
Thi gian ny, H Ch Minh thng xuyn bo co cng tc ca mnh v nguyn vn
mt on bo co gi v Mc T Khoa ma h 1926 nh sau:
T khi ti y ti lm nhng vic sau y cho ng Dng:
1. Lp mt t chc b mt.
2. Lp mt hi nng dn (ca nhng Vit Kiu sng Xim).
3. Lp mt nhm thiu nin tin phong ng Dng, con ci cng nng. Cc chu
ang Qung Chu do chng ti nui dy.
4. T chc mt nhm ph n cch mng (bt u t thng t, c khong 12 thnh vin)
5. Lp mt trng tuyn truyn...
Bn bo co cn cp ti vn ti chnh cung cp bi Tam Quc T:
Cc chuyn i di ngy (khong 2 tun) nguy him v tn km nhiu m phng tin
ca chng ti li t i (vi tin lng ca ti cng vi tin lng ca mt trong s cc ng
ch Lin X, cng vic vn cha chy nhanh nh mong mun)... (4)
Khng th xa b ngun ci Vit Nam, nhng H Ch Minh khng cn coi mnh l
ngi Vit Nam nh li t xc nhn v chn hng phc v Tam Quc T, c t
chc ny nui dng v ch th trong tng bc hnh ng.
Tuy nhin t hiu qu trong thc t, H Ch Minh khng th cng khai ha t cch
Cng Sn m cn c b o quc gia che kn thn hnh mu xm ca mnh tc khng th
tch ri khi hng ng ngi Vit Nam yu nc.
Theo ng chin l c Lenin ng ti Paris phi qua Bc Kinh, Lin X c bit
ch trng vic bnh trng nh hng v phng ng m hu ht cc quc gia u mt
quyn t ch nn ang si sc nguyn vng gii phng dn tc.
Lenin ra sch lc lin minh qua chnh s ch mt trn dn tc vi li nhc nh:
Thng li ca cch mng th gii s khng th c, nu khng c lin minh cch mng gia
v sn ti cc nc tin tin vi cc dn tc b p bc ti cc thuc a b n dch.
Lin minh tng sc mnh cho giai cp v sn ng thi phn r k th t sn thnh
tng cm nh c lp.
Ti phng ng, cm k th u tin l cc chnh quyn thc dn v lin minh l
on kt vi cc thnh phn chng i thc dn. Nhng ngha ch on kt theo Cng Sn
c Bi Tn nu r nh sau: Vi nhng ngi lnh o Cng Sn, ch on kt c
ngha khc vi ngha thng thng...
on kt lun c ngha v ch c mt ngha l: Theo ti! on kt trong Mt Trn
Vit Minh, trong Mt Trn Lin Vit hay trong Mt Trn T Quc c ngha l theo s lnh
o ca ng Cng Sn, chu mi s p t ca ng Cng Sn. Ni khc vi ng, ci li
ng l vi phm tinh thn on kt, l ph v khi on kt, l c ti
Ngay trong ng, vn gi on kt ca ng nh con ngi ca mt mnh, c
ngha l lun phi tun theo kin ca lnh o, khng c c kin khc, nu c kin
khc th li n b kt ti b phi, chia r, ph v s on kt, thm ch l phn bi, phn
ng
Trong phe x hi ch ngha, on kt vi Lin X lun bao hm tu n theo s lnh
o v ch huy ca Lin X, nhng kin ca Lin X phi coi l ch th chp hnh
nghim chnh.
Trong mi quan h trn bn o ng Dng, gia ba nc Vit Min Lo cng vy,
on kt bao gm phi cng nhn s lnh o ca Vit Nam, phi coi ng H Ch Minh l
ngi lnh o ca c ba ng
on kt tr thnh si dy v hnh tri buc mi c nhn vi ng, mi t chc vi
ng Cng Sn, th tiu cc quyn dn ch, th tiu s bnh ng, lm c s cho mi s
chuyn quyn v c on t hi. y cng l mt kiu cch lt mm buc cht ca ng H
Ch Minh (5)
H Ch Minh c hun luyn ti Mc T Khoa v sch lc lin minh v ngha
on kt trc khi nhn nhim v ti B Phng ng ca Tam Quc T.
Cui nm 1924, H Ch Minh c mt bn cnh cc phn t dn tc u tranh ti Hoa
Nam trong tinh thn lin minh v on kt theo ng hng hc tp.
thun tnh hp cnh, H Ch Minh bt buc phi xut hin nh mt ngi yu nc
nhit thnh vi nguyn vng tranh th c lp v ch ngha Cng Sn ch c trnh by nh
phng tin hu hiu duy nht t nguyn vng ny.
y khng phi th on c nhn m chnh l nguyn tc u tranh tr thnh kinh
in. Khng ch H Ch Minh trnh din b mt yu nc m ht thy nhng ngi khc sau
khi tr thnh ng vin Cng Sn cng phi trnh din tng t.
Cng khng ring cc c nhn m mi t chc Cng Sn u phi thc hin cng mt
cung cch, d ht thy ng vin Cng Sn cc cp u thuc lng iu tm nim "dn tc
ch l mu sc ch khng phi bn cht v ch ngha i quc l mt iu nguy him nh
khng nh ca Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi trn bo Thanh Nin, c
quan ngn lun ca Hi s ra ngy 20-12-1926.
Trc , thng 6-1924, ngh quyt i hi V ca Tam Quc T v s hp tc vi
cc phn t dn tc ti Phng ng cng ghi r: "iu m chng ta bt buc cc ng
Cng Sn phi lm l tm cch x dng cc phn t dn tc chng li giai cp t sn. Cc
ng Cng Sn phi thc y cc phn t bt mn chng li ch D nhin chng ta
khng bao gi chp nhn cc phn t dn tcChng ta ch li dng s bt mn ca h
phc v cuc cch mng v sn. (6)
H Ch Minh c mt ti i hi ny v tng pht biu: Hin nay nc c v sc sng
ca bn rn c t bn ch ngha ang tp trung cc thuc a hn l chnh quc (7)
Li pht biu khng ch by t s tn tr sch lc vn dng hnh thc mt trn dn tc
on kt, li dng cc phn t yu nc m cn xc nhn th ng dt khot trong trn
tuyn u tranh giai cp tiu dit k th t bn.
Mc tiu theo ui ca H Ch Minh khng cn l nn c lp dn tc na m l s
thnh cng ca cch mng v sn v k th khng ch l cc gung my thc dn thng tr
m l ton th bn rn c t bn ch ngha.
Dn tc Vit Nam trc mt H Ch Minh khng cn l mt tp th ng bo cng
chung huyt mch m l mt tp th y ry bn rn c t bn ch ngha, k th khng i
tri chung ca giai cp v sn l giai cp tin phong trong cuc u tranh cch mng em li
hnh phc cho con ngi v cng l giai cp c H Ch Minh chn la phng s.
Trong tm nhn mi ca H Ch Minh so vi ba nm trc, u tranh gii phng dn
tc ch cn l on ng ot th quyn lc, c th l ot th chnh quyn cho giai cp v
sn.
Do cc phn t u tranh gii phng dn tc u nhm mc tiu lt gung my thc
dn thng tr ginh c lp nn tm thi c coi nh i tng lin minh cn thit
tng trin sc mnh i u vi k th t bn trong cc phn t thc dn l i tng cn
tiu dit trc ht.
Lin minh ch l giai on v ngay trong lin minh vn phi nm quyn ch ng
bo m chnh quyn thuc v giai cp v sn khi thc dn b x , bi nh Engels nh
ngha, chnh quyn ch l b my m mt giai cp dng hy dit giai cp kia nn khng
th ri vo tay cc giai cp khc, d l giai cp ang c lin minh.
Sut thi gian hot ng ti Hoa Nam, Thi Lan v cho ti cui i, trong mi cuc
lin minh, H Ch Minh tun th trit ngha on kt m Bi Tn din t chnh bi
mc tiu ny.
Lin minh tng trin lc lng u tranh vi iu kin bo m v th c tn ca
giai cp v sn nn on kt tr thnh tiu dit mi d kin.
Trc ht l bin i cc i tng tun phc thnh tn tn ty v k tip l thanh
lc bng mi cch cc i tng khng chu tun phc. Cho nn khi Phng Th Ti bi bc
vic gia nhp hng ng cc t chc u tranh gii phng dn tc, H Ch Minh ging gii:
Khng vo l sai ri. Ti sao khng vo? Chng m ca cho ta vo nm qun chng, sao ta
li quay i? Chng m c hi, th chng c kh nng triu tp qun chng. Ta phi li
dng kh nng y. Phi vo m bin t chc ch thnh t chc ta.
Ti Qung Chu thng 11-1924, ch vi tun l sau, H Ch Minh tip cn t chc
Tm Tm X v thng 6-1925 bin t chc ny thnh Vit Nam Thanh Nin Cch Mng
ng Ch Hi vi ci nhn c gi l nhm b mt Cng Sn on.
Nhm b mt gm H Ch Minh v 8 thnh vin Tm Tm X tun phc H Ch Minh
iu khin t chc gm rt ng hi vin ang c mt ti Hoa Nam, Thi Lan, Vit Nam
vn dng chiu bi gii phng dn tc, ngm ngm truyn b t tng Cng Sn.
Vi danh ngha Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi v chiu bi tranh th
c lp, k t 1925, H Ch Minh thu ht nhiu phn t dn tc u tranh trong nc tham
gia Cng Sn nh Trn Ph, L Hng Phong, Nguyn Th Minh Khai, Phm Vn ng, V
Nguyn Gip, ng Xun Khu, Tn Quang Phit, o Duy Anhcng nhiu phn t chng
Php khc ang hot ng ti Thi Lan, Hoa Nam
Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi nu mc ch hy sinh tnh mnh ,
quyn li, t tng lm cuc cch mng dn tc, p tan bn Php, ginh li c lp cho
x s, ri sau lm cch mng th gii, lt ch ngha quc, nhng trong cng tc
tuyn truyn vn ng qun chng, phn c nhn mnh ch l lm cch mng dn tc.
u nm 1930, khi Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi b xa tn tr
thnh ng Cng Sn ng Dng th ng vin Cng Sn tip tc xm nhp cc t chc
yu nc khc nh Vi t Nam c Lp ng Minh Hi ca H Hc Lm, Vit Nam Cch
Mng ng Ch Hi ca Trng Bi Cng, Nguyn Hi Thn ng thi nu chiu bi dn
tc u tranh chng Thc Dn Quc qua mt lot t chc, trc ht l Hi Phn ng
Minh xut hin thng 11 -1930, ri Mt Trn Phn ng Dng thng 4 -1931, ng
Dng Phn Lin Minh thng 3-1935, Mt Trn Dn Chng Thng Nht Phn thng
6-1936, Mt Trn Nhn Dn ng Dng thng 10-1936, Mt Trn Dn Ch ng Dng
thng 3-1939, Mt Trn Dn Tc Thng Nht Phn ng Dng thng 11-1939 v Mt
Trn Vit Nam c Lp ng Minh tc Mt Trn Vit Minh thng 5-1941 vi li tuyn
truyn Vit Minh khng phi l ng cng sn, ch l mt mt trn gm tt c cc ng phi
ly li c lp cho nc nh theo ghi nhn ca Trn Trng Kim.
Sut 20 nm t 1925 n 1945, H Ch Minh khng ngng thc y ng ch tuyn
truyn cho mc tiu u tranh ca Cng Sn l p tan ch thc dn Php thu hi c
lp dn tc v khng ngng h ho on kt dn tc, thng nht lc lng u tranh sm
i ti thnh cng. Nhng trong hnh ng thc tin, H Ch Minh v cc ng ch khng ri
xa hng gy dng v pht trin s tn ti duy nht ca ng Cng Sn.
Cho nn Douglas Pike m t v hot ng ca H Ch Minh trong g iai on ny nh
sau: Hu ht nhng thng li chnh tr ca H trong thi k tin Vit Minh l kt qu ca
ti t chc: to dng, x dng v a ra nh sng mt cch thun li mt chui nhng t
chc mt trn thng nht, ci sau bao gi cng cao hn ci trc, mi ci u tng cng
quyn lc ca ng, m rng thm s ng h ca c s qun chng v loi tr i lp
(rivals). K thut (loi tr) ny gm c vic bao ly t chc i lp a n vo trong mt
cng ng x hi rng ln hn nh mt phng cch lm lu m cn cc ring ca n v
nh mt mn m u cht mt u, khng cn lnh t nn phi tan r
Thc cht sch lc lin minh hay on kt dn tc dnh cho tt c cc t chc chp
thun lin hip cng Cng Sn di mt hnh thc no vi mc ch tng cng lc
lng chng thc dn ch l li cun, khai thc, lng on cui cng chim ot hoc tiu
dit theo cch H Ch Minh tng gii thch vi Phng Th Ti l bin t chc ch thnh t
chc ta.
gi vng thnh qu, sch lc ny cn bao gm mt lot hnh ng ni tip nhm
loi tr tr ngi v nhng mm mng e da c nh danh l k ch.
Quan nim khng c chn l th hai ngoi chn l Cng Sn bin mi t chc hay
phn t khng tun phc Cng Sn u tr thnh k ch. Tt nhin, trong loi tr k ch th
mi phng tin u tt, bt k k ch l ai, u.
Bernard Fall ghi li cch i ph ca H Ch Minh vi nhng ngi tng tham gia cc
lp hun luyn do H Ch Minh hng dn ti Qung Chu nhng khng chu t b tinh
thn dn tc: "i vi nhng k chng t khng ng tin cy, hoc sau khi tt nghip trng
Hong Ph m t chi khng theo cng sn, H dng mt liu thuc rt cng hiu: sai ng
vin cng sn tit l danh tnh h cho tnh bo Php. S an ninh trong nc s tm c h
ngay khi v ti.
Cng tc vi mt thm Php ch l mt trong nhiu phng cch thanh trng tr ngi.
Hai phng cch khc tr thnh hot ng u tranh ca Cng Sn l vu co, bi nh ht
thy cc t chc, phn t dn tc c uy tn trong qun chng hoc th tiu, m st.
S hon ton v ngha nu nhn phng cch hnh ng ca H Ch Minh qua s biu
hin mt ti nng u tranh siu vit theo kiu nhn ca Halberstam, Douglas Pike, Buttinger
hoc nh chng c cho mt bn tnh him c tn c theo kiu nhn ca nhiu ngi
khc.
l nhng kiu nhn ch nhm dn n nhng li khen hay ting ch v mt con
ngi bit lp ch khng ng gp tch cc cho nhu cu xc nh cc bin c xy ra trong
thc t vi tnh cch lch s.
Ting ni quan trng ct ln t phng cch hnh ng ca H Ch Minh i vi
nhng ngi nng tinh thn dn tc, khng chp nhn ch ngha Cng Sn l ting ni xc
nh hng phng s ca H Ch Minh.
t nht k t 1918, H Ch Minh tham gia hot ng trong nhm Phan Chu Trinh do
thc y ca lng yu nc.
Nhng t 1923, khi tr thnh cn b Tam Quc T, H Ch Minh tin tng tuyt
i rng ch ngha Mc-Lenin l nh sng chn l, l mt tri a li ngun vui (8)
nh sng ca vng mt tri ny cho thy ngoi tr giai cp v sn v nhng ngi tin
theo Cng Sn, mi giai cp hoc phn t khc u thuc hng ng k th tc bn rn c t
bn ch ngha theo ngn ng ca H Ch Minh.
V th, lng yu nc theo ci ngha thng thng c chnh H Ch Minh ch cho
cc ng ch trong Vit Nam Thanh Nin Cch Mng ng Ch Hi hiu l nguy him bi
va khun hn gia cc bin gii quc gia nh hp va ng ngha vi s yu thng bn
rn c t bn.
Lng yu nc, nu khng c hiu nh mt v ngoi theo sch lc, s phi hm
cha ngha mi l m rng theo tm soi ri ca nh sng chn l Mc Lenin tc bao qut
ht thy giai cp v sn cng nhng ngi tin theo Cng Sn trn th gii. t nc ca H
Ch Minh khng cn mang tn Vit Nam m i thnh qu hng ca giai cp v sn.
Cho nn mi c li nhc nh ca H Ch Minh v tnh cht cuc cch mng ti Vit
Nam nh Trn Vn Giu lp li: Chng ta lm cch mng nh quc thc dn tc l
nh t bn ch ngha. Cuc cch mng c qui m th gii m cch mng gii phng dn
tc Vit Nam l mt b phn.
Tnh giai cp hon ton thay th mi th tnh nhn loi, tnh ng bo thm ch c
tnh gia nh rut tht.
Bi tt c nhng th tnh ny u e da gy tr ngi cho hot ng u tranh cch
mng v sn trong trng hp thiu nn tng giai cp tnh.
Sch lc u tranh i hi H Ch Minh phi vn dng lng yu nc theo ci ngha
thng thng, nhng hng u tranh v mc tiu phng s ca H Ch Minh t trn
vo giai cp v sn. Phng cch hnh ng ca H Ch Minh t 1924 ti 1945 l ting ni
dt khot khng nh thc t ny v phng chm hnh ng ca Cng Sn l cu cnh bin
minh cho phng tin.
T y ting ni quan trng th hai ct ln l ting ni xc nh nhng tn hi m
lc lng dn tc yu nc phi gnh chu do phng cch hnh ng ca H Ch Minh.
Sau 20 nm hot ng, H Ch Minh c trong tay ng Cng Sn ng Dng
sc ot chnh quyn vo Thng Tm 1945. S ln mnh ca ng ny tt nhin do tinh
thn tch cc ca cc ng vin nhng khng th ph nhn xng mu ca nhiu nn nhn l
nhng ngi Vit Nam yu nc k t thng 6-1925. Nhng nn nhn ny ng gp
mng sng vo s pht trin ca ng Cng Sn bng cch t nguyn hy sinh cho chiu bi
yu nc m H Ch Minh v cc ng ch lun ging cao hoc bng cch b y vo ngc
t thc dn hay b m thm h st bi nhng ngi Cng Sn.
Song song vi s ln mnh ca ng Cng Sn, lc lng dn tc yu nc lin tc
b trit h, b tiu hao khng v mc tiu phng s dn tc hng mong mi. Duncanson t ra
khng xa thc t khi cho rng di s lnh o ca H Ch Minh, ng Cng Sn ng
Dng tr thnh lc lng chng li nhng ngi-yu-nc-chng-thc-dn.
Bi kh th ni khc rng sc mnh ca H Ch Minh v ng Cng Sn ng Dng
c nui dng bng xc cht ca khng bit bao nhiu t chc dn tc u tranh v
nhng ngi Vit Nam yu nc.
Douglas Pike bin gii rng d thc t din ra nh th nhng c th ng H khng
mun th v Larteguy coi y l ci gi phi tr cho mt cuc cch mng gi nguyn
s thn phc dnh cho cuc cch mng, tt nht l khng nn nhc n cc nn nhn ca
n.
Douglas Pike, Larteguy l nhng ngi ngoi cuc c th pht biu theo bt k cch
suy ngh o in no, nhng ting ni ct ln t thc t Vit Nam vn khng nh H Ch
Minh tranh th v th lnh o bng ci gi gy tn hi au n nng n cho dn tc v
hng ng nhng ngi yu nc u tranh.
H Ch Minh nhn danh lng yu nc, nhn danh mc tiu tranh th c lp
tin hnh th on tiu dit cc lc lng yu nc hu i ti vic c chim quyn hnh
vo Thng Tm 1945.
Thi k c gi l u tranh gii phng dn tc ca H Ch Minh din ra theo
chiu hng ny vi nhng n lc nhm ch yu gy sc mnh v ginh quyn lc cho ng
Cng Sn ng Dng.
H Ch Minh hon thnh nhim v do Tam Quc T giao ph l m mt u cu
bnh trng ch ngha Cng Sn ti vng ng Nam bng cch vn dng hu hiu cc
nguyn tc chin lc sch lc Lenin-c-Staline-ha tiu dit hu ht tr ngi l cc
t chc dn tc yu nc Vit Nam.
im chnh trong chin lc sch lc ny l phi kt hp mi tng lp nhn dn trong
nc b tr di s lnh o ca giai cp cng nhn, hay di s lnh o ca ng cng sn
do H Ch Minh, i din Tam Quc T sng lp v lnh o. Mc tiu ti hu ca mi
hot ng l nm chnh quyn ti ng Dng tin ti Cng Sn ha vng ng Nam .
H Ch Minh thnh cng nhng hng lot bn tay khi c cn thit cho cng cuc
bo v v xy dng t nc Vit Nam b hm hi, th tiu ng thi y tp th dn tc
vo cnh ng phn ly th hn khng th hn gn ti ngy nay.
Bi v cui cng nhng ngi yu nc thy khng cn chn la no ngoi s ci
u cho Cng Sn sai phi hay tr thnh nn nhn b thanh ton. Tt nhin, khi khng chu
tr thnh cng c v mun trnh s phn nn nhn th hnh vi i u t v l hnh vi bt
buc phi lm v do khng th trnh tnh trng phn ly th hn.
Thi k th hai l thi k H Ch Minh cm u cuc khng chin chng Php t
1945 ti 1954.
Bin c m u c gi l Cch Mng Thng Tm hoc cuc Tng Khi Ngha Cp
Chnh Quyn V Cho Nhn Dn xy ra ngy 19-8-1945 l cuc biu tnh t chc ti Cng
Trng Nh Ht Ln H Ni, sau bin thnh tun hnh ti mt s c quan i din
Vit Minh tip thu chnh quyn theo tha thun dn xp.
My ngy sau, 27-8-1945, H Ch Minh ra tuyn co v vic y Ban Dn Tc Gii
Phng thuc Mt Trn Vit Minh t ci t thnh Chnh Ph Lm Thi Vit Nam Dn Ch
Cng Ha, mi thm mt s nhn s tham gia cng nhau gnh vc nhim v nng n m
quc dn giao ph Chnh Ph lm thi khng phi l chnh ph ring ca Mt Trn Vit
Minh N tht l mt chnh ph thng nht quc gia gi trng trch ch o cho ton quc,
i ngy triu tp c Quc Hi c ra mt Chnh Ph Dn Ch Cng Ha chnh
thc.
Trc , ngy 25-8-1945 ti Hu, Bo i chnh thc tuyn b thoi v, trao n kim
cho i din Vit Minh ng thi ti Si Gn, Khm Sai Nguyn Vn Sm cng bn giao
chnh quyn cho Lm y Hnh Chnh do Trn Vn Giu lm Ch Tch.
Cc phe phi khng Cng Sn trn khp nc by t c th tinh thn lin hip on
kt. H Ch Minh tuyn co chnh ph khng phi ca ring Mt Trn Vit Minh m l
chnh ph thng nht quc gia.
Kh khn trc mt l hu qu nn i v trn lt va xy ra bt u t ngy 18 -8-
1945 ti nhiu tnh min Bc cng vi thi ca nhiu phn t thc dn trong chnh gii
Php khng mun t b ch quyn ti ng Dng.
Tuy nhin, cng vic u tin ca chnh ph do H Ch Minh lnh o li xoay theo
hng khc.
Ch my ngy sau khi chnh ph chnh thc ra mt, ngy 1-9-1945, lc lng v trang
Vit Minh m cuc tn cng tiu dit cn c Nga My, Ninh Bnh ca ng i Vit Duy
Dn.
Trong 10 ngy u thng 9 -1945, V Nguyn Gip nhn danh B Trng Ni V k
mt lot sc lnh gii tn cc ng i Vit Quc Gia X Hi, i Vit Quc Dn ng v
m mu vi ngoi quc e da nn c Lp ca Vit Nam v bt gi nhm lnh o Thanh
Nin i Quc Hi vi ti danh Vit gian.
Ti min Nam, cc nhn vt gio phi v nhm Cng Sn T Quc T b lng bt
vi ti danh m mu o chnh. Hnh ng ny khin bng n cuc biu tnh phn i ca
tn Ha Ho ti Cn Th ngy 8-9-1945 v tr thnh mt v thm st khi Vit Minh a
lc lng v trang ti trn p.
Tr li d lun thc mc, ngy 10-9-1945, Trn Huy Liu hp bo ti H Ni thanh
minh chnh ph khng h khng b hay bt b trn lan m ch bt nhng k c nhn
thy l c phng hi ti chnh quyn ca nhn dn.
Ngy 11-9-1945, bo Cu Quc ca Vit Minh loan tin bt gi mt s Vit gian xm
nhp t cc tnh Cao Bng, Lo Kay m thc t ch l ng vin Vit Nam Quc Dn ng,
Vit Nam Thanh Nin i Quc Hi
Trong cng ngy, V Nguyn Gip k s c lnh gii tn Vit Nam Hng Quc Thanh
Nin Hi, Vit Nam Thanh Nin i Quc Hi.
Hai ngy sau, 13-9-1945, bo Cu Quc loan tin bt gi hai lnh t Vit Nam Quc
Dn ng tng l ng ch ca Nguyn Thi Hc l Nguyn Ngc Sn, Nguyn Th Nghip
vi ti danh phn quc. Hai ngi ny u b git sau . T bo ng mt bi di m l
nhm lnh o Vit Nam Quc Dn ng n g thi, H Ch Minh k sc lnh s 31 buc
mi cng dn phi khai bo nh biu tnh, hi hp cho chnh quyn trc 24 gi v
ngy 15-9-1945, H Ch Minh k thm sc lnh a i an tr t t c nhng phn t nguy
him cho cch mng
B my chnh quyn c vn dng ti a v tc khc vo vic trn p cc phn t
c nhn thy c phng hi ti chnh quyn ca nhn dn nh cch ni ca Trn Huy
Liu.
Ch c mt thay i nh so vi thi k trc l khng cn s tip tay ca c quan mt
thm Php v lc ny ng Cng Sn nm quyn trong tay.
Bernard Fall ni v hot ng ca H Ch Minh: ng ta quyt tm lm cho ci Nh
Nc Vit Nam (Dn Ch Cng Ha) sng st bng bt c gi noKhi H thng thuyt
vi Php Fontainebleau th ng ch ca ng l V Nguyn Gip, Trn Vn Giu, Nguyn
Bnh, Phm Vn Bch thanh ton "cc k ni th ca ch " gm cc nh lnh o cc
gio phi, cc quan li (Ng nh Khi), cc nh tr thc (nh Phm Qynh), nhm Trotskit,
v cc ngi yu nc chng cng khin dn n ci hu qu l " ti Nam K, c hai pha,
gio phi v Vit Minh gii quyt thanh ton nhng phn t cm tnh ca i phng nh
sau: Tri li tng chm ri th xung sng M Kng cho cht tri ra bin.
Trong lc tin hnh cc th on khng b tn khc , H Ch Minh lun t ra sn
sng chp nhn s nhng b ti a trc i hi ca cc lc lng dn tc chng minh
lng yu nc.
Ngy 11-11-1945, H Ch Minh cng b ngh quyt t ng gii tn ng Cng Sn
ng Dng vi li pht biu mun hp tc tinh thnh vi cc ng phi khc trong tinh
thn on kt dn tc v tin ti thnh lp chnh ph lin hip cng chung lo vic nc.
Cc lc lng Vit Cch, Vit Quc t Hoa Nam tr v p ng li ku gi on kt
qua bn thng co chung k tn H Ch Minh, Nguyn Hi Thn, V Hng Khanh ngy 24-
12-1945 vi mc tiu c th:
c lp trn ht, on kt trn ht, tinh thnh cng nhau tho lun gii quyt ht
thy nhng vn kh khn trc mt.
ng h mt cch thit thc cuc tng tuyn c bu Quc Hi.
nh ch mi s cng kch nhau bng ngn lun v hnh ng.
Ri chnh ph lin hip ra mt, bu c Quc Hi c tin hnh. Trn thc t, cuc
lin hip ch gip H Ch Minh cng c vai tr lnh o trong hot ng ngoi giao vi
Php, ngoi ra cc bin php tn cng phe i lp vn tip din.
Trong Mt Cn Gi Bi, Trn Trng Kim ghi li din tin lin hip thi im : Vit
Minh em mt s ngi ngoi ng ca h vo trong chnh ph nh Nguyn Mnh H,
Nguyn Vn T, o Trng Kim vv... t ra l mt chnh ph lin hip c c cc hng
ngi. Song nhng c quan trng yu nh quc phng, ni v, ti chnh, tuyn truyn u
tay nhng ngi chnh thc Vit Minh, tc l cng sn nh V Nguyn Gip, Trn Huy Liu,
L Vn Hin, Phm Vn ng vv...
V phng din qun s th qun ca Vit Minh c Gii Phng Qun l qun c
hun luyn chnh tr cng sn, V Quc Qun v T V Qun tc l cng dn do cc y ban
x, ph ct canh gc v gi trt t.
Qun ca Quc Dn ng th c tng khu ring. Tuy b ngoi ni cc qun i thuc
v b quc phng, nhng thc ra b y khng c quyn hnh g c. Vic g cng quyt nh
qun s y vin hi c V Nguyn Gip, Cng Sn, lm ch tch Lc y khu hiu ca
chnh ph l "thng nht qun i" m ba thng sau khi chnh ph lin hip thnh lp, qun
i vn khng thng nht c Qun Vit Minh ch rnh c c hi l nh qun Quc Dn
ng, hay bao vy tiu dit lc lng i phng, thnh ra hai bn c knh ch nhau
mi S cng an Vit Minh bt nhng ngi Vit Nam Quc Dn ng hay nhng ngi b
tnh nghi vo tra tn cc hnh, c khi dng nhng cch tn nhn gh gm hn thi Php v
Nht cai tr. Ngi mt nc vi nhau m i x v nhn o nh th, tht l th thm.
V tnh hnh chung, Trn Trng Kim nhn nh: Cng sn ng, theo cch t chc v
hnh ng, l mt tn gio mi Ai khng tin theo v phn i nhng ngi ng u ng
tc nhng bc gio ch, l ngi phn o, phi trng tr rt nghim... Cho nn cha con,
anh em, b bn khng c tnh ngha g c, ch bit tn trng ch ngha cng sn v phc tng
ngi cm quyn ca ng, ngoi gi, git hi ln nhau, la o nhau: h ai lm nhng vic
li cho ng l ngi gii, ngi tt thnh lp x hi mi. X hi mi y khng tranh
u cho quc gia hay dn tc. D c ni tranh u cho quc gia hay dn tc, cng ch l
phng php dng tm thi cho c vic m thi, ch mc ch ct yu l tranh u cho
giai cp v sn thc hin mt th gii i ng, t di quyn ch huy ca gio ch
cng sn bn Nga... Phng thut ca ng cng sn bn Nga ni l bi tr quc ch
ngha v tiu dit nhng ch c ti p ch nhng li p dng ch c ti p ch h
khc v tn c hn Ngi cng sn hay dng ch gii phngC phi trc kia c ci
ci giam ngi, by gi em ci ci kiu mi n bn cnh ri bo ngi ta chy sang ci
ci mi y l gii phng khng? Nu ci ngha gii phng l th, th ci c hay ci mi cng
vn l ci ci, ch hn g? Ngi no cng kch ngi cm quyn ca ng l phi ti b
y, b git. Ai khng st sng theo mnh th b tnh nghi, phi chu mi phin kh. Nhn dn
vn b n p lm thanNh th th gii phng u?Lc u Vit Minh tuyn truyn
rm r: "Nc Vit Nam c ng Minh cho hon ton c lp, dn c tha ht cc
th thu" Dn nghe ni th chy a a theo. Sau chng thy c lp u v dn li phi
ng gp nng hn trc... Th on ca Vit Minh l dng mi cch bo ngc, gi di
cho c vic trong mt lc. Nh h i vi Vit Nam Quc Dn ng, nay ni on kt,
mai ni on kt, nhng vn nh p, vn bao vy cho tuyt lng thc. Khi nh c th
git ph, nh khng c th li on kt, ri cch ngy li nh ph...
Cho nn, gia lc hin din chnh ph lin hip, thng 7-1946, V Nguyn Gip ch
huy cng an tn cng cc tr s Vit Nam Quc Dn ng ti H Ni vi l do trit h bn
cp ca git ngi v cn b Cng Sn dng hnh nm khp cc ca ch, bn sng vi tm
bng qung trc ngc ghi tn Vit gian Nguyn Hi Thn, Vit gian V Hng Khanh, Vit
gian Nguyn Tng Tam l nhng ngi c mt trong chnh ph lin hip nhng khng
chp nhn Cng Sn
H Ch Minh tip ni hot ng ca thi k trc vi mc cao hn.
Nhu cu on kt dn tc khn thit hn bao gi ht khi chin tranh Vit - Php bng
n cui thng 12-1946, nhng vi H Ch Minh, chin tranh l c hi tt thanh ton cc
phn t i lp hu cng c ng Cng Sn c tuyn b gii tn t cui nm 1945.
Bernard Fall l ngi tng gp g v c nhiu thin cm vi H Ch Minh ghi li: "Chin
tranh ng Dng bng n n gin ha nhng kh khn v chnh tr ca ng H.
Khng cn phi i x vi phe i lp bng bn tay bc nhung na: C vic gi h mt cch
n gin l Vit gian.
Tt nhin khng phi ton th qun chng u d dng tin theo lun iu chp m vu
co do Cng Sn a ra.
Nu c nhng ngi do lng yu nc thc y ch dn trn tm lc vo vic chin
u chng Php khng bn khon v mi din tin khc th cng c nhng ngi u t v
ch trng ca H Ch Minh.
Nhng ngi sau ny nhn thy i vi H Ch Minh, khng phi thc dn Php m
chnh nhng ngi yu nc khng chp nhn Cng Sn mi l k th s mt. Cho nn thay
v tp trung sc mnh ton dn ngn chng Php, H Ch Minh li dng tnh th chin
tranh tiu dit cc phn t i lp bng mi th on.
Mc tiu phng s quc gia dn tc m H Ch Minh lun tuyn b hin hnh l
chiu bi che y cho mc tiu giai cp u tranh. Quc gia dn tc ch l phng tin gip
H Ch Minh v cc ng ch p t mt ng li chnh tr vo Vit Nam.
thc ny khin mi hy vng cui cng v ha hp ha gii dn tc ht l do tn ti
v khng t ngi dt khot t b hng ng khng chin do Cng Sn ang khai thc
m ra cc din tnh hnh mi l s hnh thnh trn tuyn nhng ngi Vit Nam yu nc
chng Cng Sn.
Trn thc t, s hin din ca yu t Cng Sn trong tnh hnh Vit Nam ngay t 1945
tr thnh vn ht sc phc tp i vi chnh gii Php, M. T cch cn b Tam
Quc T ca H Ch Minh gip thm l do cho cc phn t thc dn Php theo ui tham
vng ti lp ch quyn ti ng Dng, ng thi tr thnh chng ngi cho ch trng ca
M chng i ch thc dn. Bn thng trc khi chnh thc tuyn chin vi c, Tng
Thng Roosevelt thuyt phc Th Tng Anh Churchill cng k tn trong bn Tuyn Co
14-8-1941 c gi l Hin Chng i Ty Dng cam kt tn trng quyn t quyt ca
cc quc gia b tr. Vi ch trng ny, M khng ng cho qun Php gii gii Nht ti
ng Dng v t lc lng ng Minh ti ng Nam di s ch huy ca Anh. Do ,
n v c v M ti Hoa Nam h tr Vit Minh t u nm 1945 v nhiu s quan M t
ra c thin cm vi H Ch Minh. Trong ngy tuyn ngn c lp 2-9-1945 ca Vit Nam,
mt s tng t M hin din trn khn i H Ni, thm ch tng Gallagher cn ln
i pht thanh H Ni ht quc ca i phanh thy ung mu qun th n ni sau b
khin trch. Tuy nhin, M li nm chc tnh l thuc Lin X ca H Ch Minh v ang i
din vi mi lo v tnh trng Lin X m rng nh hng khp ng u sau s sp ca
c. Mt chnh quyn Cng Sn xut hin ti Vit Nam vi t cch u cu cho Lin X
trn ln khp ng Nam l iu ngoi mun ca M. Cng ngoi mun ca M nu
Php ti lp ch bo h ti y.
Thc ra khng phi chnh quyn Paris lc khng chia x mi u t ca M v him
ho Cng Sn. Ngay trong thi gian tin hnh hi ngh Fontainebleau, th tng Php
George Bidault cn dn trng on Php Max Andr v thi thn trng khng bin
H Ch Minh thnh con c ca Lin X nh chnh V Nguyn Gip ghi li trong tp hi
k Nhng nm thng khng th no qun.
Li cn dn ca Bidault c th hiu l li nhc nh phi on Php nn uyn chuyn,
thm ch sn sng mm do ti mc ti a thu ht H Ch Minh v pha Ty Phng.
Nhng thi ca H Ch Minh khin mi n lc ca Php khn g th a ti kt qu
mong mun. Khi t s vic ny, c th ni s c mt ca Php ti Vit Nam mang
ngha ngn chng Cng Sn ngay t nm 1946, c th l ngn chng s bnh trng nh
hng ca Lin X. Tuy nhin, ngha ny b che khut bi cc nh kin sn c t lu
v vai tr thc dn ca Php ti ng Dng, nht l kh trnh b khai thc bi mt s ngi
vn cha th chm dt gic m ti lp ch thuc a.
Nhng yu t ph thuc ny d dng bin hng ngn chng Cng Sn ca ngi
Php thnh mt chiu bi che giu thc dn v v th t Php vo mt trn tuyn
khng c d lun quc t h tr.
Chnh v th, trong bn thng bo ngy 16-12-1946 gi cc i s M, Ngoi Trng
J ames Byrnes tuy ghi nh n nh hng Php ti Vit Nam khng ch l khng t vi nh
hng Lin X m cn mang tnh bo v ton vng ng Nam trc bnh trng ca
Cng Sn, nhng M vn gi thi ht sc d dt. Do , nhiu vin chc ngoi giao M
nh Abbott, Landon, Reed, OSullivan ti Vit Nam vi vai tr iu gii c tm mt li
thot cho tnh th kh khn ti y khng vt khi tnh trng th ng ch i.
Cui cng, thng 12-1946, Abbott th nhn nh b tay, bi thay v nhm to mt lin
bang kinh t cn thit cho c hai bn th Php cng nh Vit Minh u nhn theo hng
khc. Php khng th xc nh ni th no l quan im quc gia t do trong khi Lin Hip
Php cn Vit Minh gi thi nh tr nt ch nu i hi trong s thiu km kin thc c v
kinh t ln vn c lp. Vit Minh khng ri b c b trong khi Php khng th d
dng t cc x ng Dng vo vng nh hng ca Lin X. Nhng lp trng ngn
chng Cng Sn ca Php lun b ng ho vi mong mun ti lp c quyn ca Php,
trong khi Vit Minh li nm c chiu bi tranh th c lp cho dn tc. Trn thc t, mong
mun ti lp c quyn ca Php vn tn ti vi khng t nhn vt trong chnh gii Php lc
v tr thnh mt xu hng c nh hng ng k. Hai xu hng ny ch c mt im gp
g l cng i u vi lc lng yu nc Vit Nam nn c lc mc nhin hp sc c
loi khi chnh trng ting ni i din trung thc cho nhn dn Vit Nam, v ch ngng ti
. (9)
Thnh ra M khng c l do can thip vo ni tnh ng Dng, cng khng th
nghing v pha Vit Minh hay v pha Php, v chin tranh tr thnh tt yu. ng nhin,
c hai pha u c che giu thc cht ca mnh. H Ch Minh v ng Cng Sn c sn b
o dn tc yu nc h ho ton dn h tr chng xm lng trong khi nhng phn t ch
trng ti lp ch thuc a cng khai thc danh ngha ngn chng Cng Sn ca Php
thc y tnh hnh din bin theo nhng tnh ton ca mnh. Thc t phc tp ny em li
thun li nhiu hn cho chiu bi yu nc ca H Ch Minh trong khi ph m ngha ngn
chng Cng Sn ca Php vo thi gian bng n cuc chin, nht l khi Cng Sn Quc T
m rng mt trn tuyn truyn trn khp th gii.
Thng 9-1947, t chc Tam Quc T Komintern sng li di ci tn Phng Thng
Tin Quc T Cng Sn Kominform t cc quc gia v t chc Cng Sn khp ni vo cuc
u tranh cho cch mng th gii do Lin X lnh o.
Do nh hng Lin X m rng sau chin tranh, cuc cch mng th gii khng cn
hn ch trong phm vi hng ng ca mt s t chc m c s tip tay qui m ca nhiu
quc gia. Tnh hnh th gii lp tc bin thnh th phn cc i u gia Lin X v cc
nc Ty Phng.
Do t di quyn ch o ca Cng Sn, cuc khng chin ti Vit Nam gn kt
cht ch vi cuc chin thc h gia hai khi T Do v Cng Sn nh H Ch Minh tuyn
b: Chng ta lm cch mng nh quc thc dn tc l nh t bn ch ngha. Cuc
cch mng c qui m th gii m cch mng gii phng dn tc Vit Nam l mt b
phn. Cch mng Vit Nam c s ng h ca cch mng th gii, v cch mng Vit Nam
gp phn vo cuc cch mng th gii ."
Li tuyn b ca H Ch Minh cho thy r cuc khng chin khng hon ton nhm
mc tiu gii phng dn tc m nhm gp phn vo cuc cch mng th gii nh t bn
ch ngha. Nn c lp ca Vit Nam tr thnh th yu v cuc chin mang tnh cc b ca
cch mng v sn th gii vi mc tiu bnh trng nh hng ti ng Nam . H Ch
Minh v Cng Sn Vit Nam c s ng h ca cch mng th gii nh li H Ch Minh
tuyn b y nhn dn Vit Nam vo mt cuc trng chinh m rng bin thy cho th
gii Cng Sn.
Vai tr chng Cng Sn ca Php ti ng Nam tr thnh s thc, nhng hnh nh
thc dn vn c ni Php khng d xa nha trong d lun.
Dn chng Vit Nam sau gn mt th k b Php h quen ng ha ngi Php
vo cc quan chc thuc a.
Vi d lun th gii, s xut hin nhng on qun vin chinh trn mt t nc xa l
chng ngi dn a phng khng d gii thch bng vic bo v bt k th l tng
no.
Hn na, nhiu ngi cn ng vc v cuc chin tranh thc h, v khng nhn thy
cuc chin u v ng vc lun c s hin din ca tnh trng chin tranh lnh.
Tm trng ny xut pht t nhiu l do, trong quan trng hn ht l s khng lu
tm ti quan nim u tranh giai cp vi ch trng lin tc v trng k chin u khp
ton cu di mi hnh thc xa b thc h T Bn. T quan nim ny, Cng Sn
pht ng cuc chin mnh danh chin tranh thc h bt chp thi ca k ch, k c
trng hp k ch ph nhn s hin din ca thc h T Bn mt cuc chin tt yu
theo quan nim u tranh giai cp v xy ra di nhiu hnh thc nhm nh mi k ch
c nu r theo lp lun duy vt bin chng, k c nhng k khng h ngh ti Cng Sn
hay chng li Cng Sn. Cng do xut hin danh t chin tranh lnh din t tnh
trng chin tranh khng c ting sng. Di s lnh o ca Lin X, cc quc gia v t
chc Cng Sn khp ni kt thnh mt trn tuyn chng li mi xu hng t tng khc vi
t tng Cng Sn bao gm Phong Kin, Thc Dn, T Bn, Dn Tc k c cc h phi
Cng Sn ngoi Tam Quc T nh Kausky, Trotski
H Ch Minh l cn b Tam Quc T t 1923, ng Cng Sn ng Dng l chi
b trc thuc Tam Quc T t 1931 nn cuc chin chng Php ti Vit Nam gn cht
vi trn tuyn ny, tc khng th khng mang tnh cc b ca cuc chin thc h th gii
ang din ra gia hai phe Cng Sn v T Bn.
T y, khng th ph nhn vai tr chng Cng Sn ca Php d trong chnh gii
Php vn tn ti nhng phn t cha mun t b chnh sch thc dn.
Theo ng nguyn l Lenin vi sch lc mt trn dn tc, ht thy cc quc gia v
on th chu nh hng Lin X khai thc s hin din ca nhng phn t thc dn
vi dp, bi nh vai tr chng Cng Sn ca Php ng thi khai thc s hin din ca
nhng ngi yu nc trong hng ng khng chin Vit Nam tn dng chnh ngha
chng xm lng ca H Ch Minh. tng hiu qu cho li tn dng ny cng xut hin
nhng lp lun vu co, kt n mi phn t yu nc t b hng ng khng chin v nhn r
con ng i ngc nguyn vng dn tc ca H Ch Minh.
Chnh ngha v ngy ngha tr thnh xen ln, o ln trong tnh th thc gi, kh phn.
Vai tr chng Cng Sn ca Php khng th hon ton hin th vo lc u nn b bi xa d
dng v nh hng nng n ti trn tuyn ca nhng ngi Vit Nam yu nc khi t b
hng ng khng chin lin kt vi Php.
Cuc lin kt gia nhng ngi Vit Nam yu nc vi Php khi t cui nm 1947 l
mt qu trnh vn ng ht sc gp ghnh cho c hai pha.
i din cho ting ni dn tc, nhng ngi Vit Nam yu nc phi y Php v v
tr ng minh thun ty trong cuc chin ngn chng Cng Sn, trong khi Php mt phn b
rng buc bi thc t chin trng phn khc vn c nhng phn t cha th t b ngay cc
c quyn. Ti cui nm 1947, nhiu nhn vt chnh tr Php vn nui dng cc phn t
yu nc Vit Nam nh mt chiu bi trong chiu bi chng Cng Sn. V th, khng t kh
khn ko di vi vic chp thun cc iu kin lin kt do nhng ngi Vit Nam yu
nc t ra, trong s c 2 vn :
Php tha nhn Vit Nam l mt quc gia thng nht gm 3 min Bc, Trung, Nam
c mt chnh ph c lp do ngi Vit Nam c ra.
Vit Nam s c qun i ring do chnh ph Vit Nam c lp nm quyn iu ng.
i li, Vit Nam chp nhn gia nhp Lin Hip Php, sn sng dnh cho Php thay
mt v cc vn ngoi giao v qun i Vit Nam s tham gia bo v khi Lin Hip Php.
Nhng i hi ny c Cao y Php ti ng Dng Bollaert tha thun vi Bo i
t cuc gp g ti H Long u thng 12-1947 nhng mi 6 thng sau mi c ghi thnh
iu 1 trong bn tuyn co chung 3 im Bollaert Bo i ngy 5-6-1948 nh sau: Nc
Php long trng nhn nhn s c lp ca Vit Nam. T ry v sau, vic t do thc hin nn
thng nht quc gia ty ni nc Vit nam. V phn mnh, nc Vit Nam tuyn b chu gia
nhp vo Lin Hip Php vi danh ngha mt quc gia ng hi vi nc Php. (10) Bn
tuyn co c gi l Hip c H Long khng c Quc Hi Php thng qua. Sut thi
gian ny, M nhiu ln cnh gic Php v vic c th y ton b ng Dng vo tay
Lin X v ngy 9-7-1948 Ty u S V ca B Ngoi Giao M ngh vi ngoi
trng Marshall chnh thc ni r vi chnh ph Php rng Php ang ng trc hai ng
ng: Hoc chp nhn ngay nguyn tc Vit Nam thng nht gm c 3 min Nam, Trung,
Bc v c lp trong khi Lin Hip Php hoc s mt ht ton ci ng Dng.
Tuy vy, vn phi ch thm 8 thng na, hai bn mi tin ti tha c lyse 8-3-1949
gia Tng Thng Php Vincent Auriol v Bo i, chp thun cc i hi m nhng ngi
yu nc nu ra.
Bn tha c cng nhn s hnh thnh nc Vit Nam thng nht c lp vi danh
xng Quc Gia Vit Nam di s lnh o ca Quc Trng Bo i, nhng trn thc t
vic xy dng mt chnh quyn hon ton c lp cho Vit Nam vn cha ht kh khn
trong c nhng kh khn ngay t pha Php.
Kh khn ln nht l d lun chng i dy ln t chnh nc Php bi cc t chc
Cng Sn v nhng phn t cha mun t b chnh sch thc dn. Cng Sn Php trong th
lin kt vi cuc chin thc h vn dng ti a cc phng tin truyn thng trit h uy
tn ca nhng ngi Vit Nam yu nc hu ngn chn mi nguy cho phe Cng Sn do s
xut hin lc lng dn tc yu nc ti Vit Nam.
Trong khi , cc ph n t ch trng ti lp ch bo h bt u nhn thy vin
tng tan v cc c quyn. Nhng bi bo tng t bi ca Simone Terry gi H Ch Minh
l Bc H LOncle Ho tng xut hin trn t LHumanit lc H Ch Minh ti Paris
thng 6-1946 li xut hin trn cc bo Revue Socialiste, Franc-Tireur ca ngi Ch tch
H Ch Minh qui t c nhng ngi quc gia khng ng phi cng nh mt s ng
ngi Thin Cha Gio yu nc hoc Vit Nam ng sau lng H Ch Minh. Trc ht
phi thng thuyt vi H Ch Minh Le Vietnam est derrire Ho Chi Minh. Il faut traiter
en premier lieu avec Ho Chi Minh Ti din n Quc Hi Php, cc dn biu Cng Sn
v phe De Gaulle nh Guillon, Marc Dupuy vu co nhc m Cu Hong Bo i bng
mi li l nh Bo i l tay sai ca Nht, giao ng Dng cho Nht, mt ng vua
mt chc c bit nhiu cc sn Golf ti Cannes hay cc hp m v xuyn tc
nhng ngi Vit Nam yu nc ch l mt nhm cu quan li, cu cng chc, vi trng
gi giu c ch ngh n gia tng quyn li bn thn trc khi ngh n t quc ca h
Nhng ngi ny chng i tha c lyse, cho rng Php nhng b qu nhiu so
vi cc hip c k vi H Ch Minh nm 1946, v H Ch Minh ng gc li vn
Nam K, vn coi nh lnh th hi ngoi ca Php
Trn nh khng c ting sng ny km chn Quc Hi Php tr hon ti ngy 2-2-
1950 (11) mi ph chun bn tha c. Lc ny, nc Cng Ha Nhn Dn Trung Hoa
thnh lp v cng nhn chnh ph H Ch Minh ngy 18-1-1950. Ngy 1-2-1950, Lin X
cng cng nhn chnh ph H Ch Minh v yu cu c i s ti Mc T Khoa. H Ch
Minh c mt hu phng khng l st sau lng vi s ym tr v mi mt ca ton khi
Cng Sn trong khi trn tuyn nhng ngi Vit Nam yu nc cha n nh xong v mt t
chc.
D sao Quc Gia Vit Nam thnh hnh vi ch quyn c lp, lnh th thng nht,
c M chnh thc tha nhn ngy 4-2-1950 v Anh tha nhn ngy 7-2-1950.
S kin thc t ny gn nh lun b gt qua bi nhng ngi c tnh din t cuc chin
Vit Nam l cuc chin gii phng t nc. Theo nhng ngi ny, l do bng n cuc
chin l hnh vi xm lc ca Php c M ym tr v chnh quyn Quc Gia Vit Nam
ch l b nhn do Php dng ln dp khun theo lun iu tuyn truyn m ton th khi
Cng Sn n lc a vo d lun th gii.
Ngi ta khng ch gt b cuc vn ng ginh li ch quyn dn tc ca nhng ngi
yu nc, gt b ch trng tiu dit phe i lp ca H Ch Minh m cn c tnh qun tnh
trng b rng buc vi Tam Quc T khin H Ch Minh khng th lm khc c nhng
vic lm, trong c c iu m V trng ng Nam S V ca M George Moffat
Abbott tng m t l thi nh tr nt ch nu i hi trong s thiu km kin thc c v
kinh t ln vn c lp.
H Ch Minh khng bao gi l tr nt m tun th ng nguyn tc u tranh, y mi
s vic theo hng cn thit. T thng 9-1945, sau khi qun Php b Si Gn cho ti cui
1946, H Ch Minh vn nhng b, khng bn v vn Nam K v k kt cho qun Php
vo min Bc vi dng m cc tc gi Lacouture, Sainteny thy v chnh V Nguyn
Gip ghi li l tm ha vi Php c ng minh tiu dit k th s mt vo lc l cc
phn t phn ng tc nhng ngi yu nc khng chp nhn c Cng Sn ln Thc Dn.
Khi trn p xong lc lng ny th ng minh tm thi l Php tr thnh k ch. Bc
i c nh sn ca Cng Sn l li dng cc phn t dn tc bt mn vi thc dn nn
hnh ng cht t mi hy vng thng lng, y Php vo th phi gy chin l nc c
theo ng lp lang.
Ton th dn tc khng cn chn la no ngoi vic khng chin chng Php trong khi
H Ch Minh v nhng ngi Cng Sn vi v th c tn lnh o s bin cuc chin thnh
mt b phn ca cch mng th gii v c s ng h ca cch mng th gii gp phn
vo cch mng th gii nh H Ch Minh tuyn b.
Chuyn du hnh qua Bc Kinh, Mc T Khoa u nm 1950 ca H Ch Minh v s ti
xut hin ng Cng Sn di danh xng ng Lao ng Vit Nam cui 1951 m u
cho chin dch thanh lc rng ri ko di t 1953 ti 1956 trong khun kh cc chnh sch
rn cn chnh qun, ci cch rung t, ci to cng thng nghip l ting ni khng nh
mc tiu bnh trng ch ngha Cng Sn.
S vic cng c th hn, khi Lin X thay i ng li sau ci cht ca Stalin v
Trung Cng cn c thi gian hi phc sau cuc i u vi M ti Triu Tin th H Ch
Minh sn sng chp nhn gii php chia i t nc nm 1954, bt k nguyn vng dn tc
ra sao, bt k c bao nhiu co n dn Vit Nam b mnh v mc tiu bo v c lp v
thng nht t nc.
Trong thi k cm u cuc khng chin 1945-1954, H Ch Minh vn lun t quyn
li ti thng ca dn tc di quyn li ca Cng Sn Quc T. Lng yu nc theo
ngha thng thng kh cn hn trong tm t H Ch Minh nn d hng ng khng chin
c mt nhiu ngi yu nc v ngay c mt s ng vin cng sn cng khng chin v yu
nc hn v l tng cng sn th cuc khng chin vn khng v l tng quc gia. Bi
hng ng khng chin c lnh o bi mt tng (apostle) ca tn gio Cng Sn nh
Khrutshchev m t v khng lc no tch khi s ch o ca Tam Quc T, c th l
Lin X, nn lun hng cuc khng chin xoay theo ch nhm ca khi Cng Sn.
Kt qu l bt chp 9 nm hy sinh xng mu ca con dn, t nc b chia i ti v
tuyn 17, sau khi ginh c s thng nht Bc-Trung-Nam vi tha c lyse 1949 do
n lc ca nhng ngi yu nc.
R rng H Ch Minh t nng nhim v cng c th lc Cng Sn hn quyn li dn
tc nn d lun ku gi lin hip, ha gii vn khng khng bo v th c chim quyn
hnh, ct t mi iu kin hnh thnh mt khi dn tc on kt thc s, k c bng ci gi
l chia i lnh th.
Hip nh Genve 1954 em li cho H Ch Minh mt na phn t nc ta lng
vo hu phng Trung Cng chun b cho giai on tip ni ca cuc chin cc b ti
ng Nam trong cch mng th gii, y Vit Nam vo cc din tranh chp mi trong
cuc chin thc h gia Cng Sn v th gii t do. y cng l thi k tranh u th ba
ca H Ch Minh.
Thi k th ba khi t 1954 vi nhim v trc mt l chiu c min Nam theo
ngh quyt ca ng Cng Sn. Trong thi k ny, b my quyn lc ti min Bc di s
lnh o ca H Ch Minh tip tc c vn dng gn nh khng ri phng hng c. Cc
chnh sch rn cn ch nh qun, thanh lc hng ng, ci cch rung t, ci t o thng
nghip nhm mc tiu ch yu l cng c t chc v quyn lc cho Cng Sn lm t
lit mi sinh hot x hi ng thi gieo rc thm ha tang tc khp ni.
Kt lun ny khng do gn ghp ch trch H Ch Minh m c ni ln t thc t
x hi min Bc qua ghi nhn ca chnh cc ng vin Cng Sn.
Theo Bi Tn, thc t dn n nhng ni kh i ca nhn dn, s v ca nn
kinh t, s lc hu trin min ca x hi, tnh trng ngho i v bt cng ca s ng l
nhng tht bi nng n m H Ch Minh v ban lnh o ng Cng Sn chu hon ton
trch nhim d cho ng c thin ch, c mong mun tt i na. (12)
Ngy 29-10-1956, trc cng chng ti sn vn ng Hng y H Ni, V Nguyn
Gip ni r hn v nguyn nhn dn n nhng th t bi : Chng ta git qu nhiu
ngi lng thin ... ch no cng thy ch v dng ti khng b trn lan ... Khi chnh
ng, chng ta qu ch trng ti giai cp x hi thay v ch cn c vo kh nng chnh tr
m thi. Thay v ly gio dc lm chn h, ta ch dng ti nhng bin php t chc nh pht
k lut, khai tr, x t, gii tn t chc chi nhnh ng hay nhng chi b ng. T hn na,
tra tn c coi nh vic bnh thng trong thi gian chnh n t chc ng. (13)
Vic xy dng min Bc theo hng cng c v bnh trng sc mnh cho ng Cng
Sn bng mi cch, k c chm git, dn n mt x hi sng kn mtging nh ng di
y ging. n, mc, , quan h vi nhau coi nh n, khng thnh vn . Mc gn nh ng
phc, n ung cng gn ging nhau, theo mc ca tem phiu. Ly v ly chng cng ging
nhau, c php ca ng, ca t chc, m ci n s gin d khng cn c ng c
vun p la i chng khc g xa b m t u con ngi y. Nay l t chc t u,
ng t u xin ngi nguyn y cho yn phnTh l trong gn 30 nm, do iu kin
chin tranh, do chnh sch b quan ta cng, hng chc triu nhn dn Vit Nam b tc
quyn c l cng dn th gii L lch l bn mnh cn b v cng dn. Nhn xt ca c
quan t chc cn b v c quan cng an l c ngha quyt nh i vi vn mnh chnh tr
mi ngi. i vi cng dn c nhn xt l trung thnh vi ch , thng sut chnh sch
ca ng v nh nc l im son. i vi cn b th lp trng chnh tr vng vng, thng
sut ng li chnh sch, tin tng ng v nh nc, khng c g vng mc l im
u. (14)
Kiu mu x hi chc chn khng cn thit v cng khng ph hp vi nguyn
vng sng bnh thng ca con ngi mi ni, nhng cn thit cho ng Cng Sn Vit
Nam y mnh u tranh giai cp vi mc tiu trc mt l chiu c min Nam.
Bin x hi min Bc thnh tri lnh l iu kin bo m cho s tin hnh chnh sch
chiu c min Nam bng bo lc. ng Cng Sn tr liu chin tranh t khi k hip nh
Genve 1954 vi k hoch chn giu v kh, ci t c s ti min Nam v chin dch
dng v g chng cho cn binh trc khi tp kt ra Bc to tng quan tnh cm
Hn ai ht, H Ch Minh v cc ng ch nhn thy s t khc ch ngha Cng Sn
ca a s dn chng, nht l ca nhng phn t dn tc yu nc ang nm quyn min
Nam, sau qu nhiu kinh nghim on kt bi thm vi Cng Sn trc v sau 1945.
Cng hn ai ht, H Ch Minh v cc ng ch t hiu h chn con ng ch c
mt hng nhm duy nht l tiu dit mi xu hng d bit. Khi cc chiu bi lin hip, on
kt hm hi ngm khng cn iu kin tin hnh th gii php duy nht l s dng binh
lc.
Bi v ch nhm cui cng ca H Ch Minh vi t cch ng vin Cng Sn l gp
phn vo cch mng th gii to dng mt th gii i ng di nn chuyn chnh v
sn. Trong khun kh cch mng , mi ngi Cng Sn u c nhim v tham gia trn
chin lin tc trng k cho ti khi t thng li cui cng.
Cho nn, pht ng chin tranh chiu c min Nam tr thnh tt yu, ngoi tr
trng hp khng th xy ra l H Ch Minh t b khi Cng Sn t mc tiu phng s
dn tc ln hng u v chn thnh on kt cng mi phn t yu nc khc chnh kin.
Bi Tn vn ngh H Ch Minh l ngi yu nc vn phi nhn nh: Tr nn cn b
ca Quc T Cng Sn Ba, ng b nh hng ln ca Stalin v Mao Trch ng, ch ca
ng l gii phng dn tc, ginh li c lp cho t nc v ch cao hn na l cch mng
v sn ng Dng, chu v ton th gii Sng bi mt tri phng ng, n s
thin triu Bc Kinh, ng H truyn cho nhng ngi lnh o khc quanh ng, cho
c ng Cng Sn mt thi th ng v l, mt ht kh nng phn khng v t v. Chnh
ng cng b c xe Mc-Lenin v t tng Mao Trch ng ln u trong khi c ng
Cng Sn v x hi b c xe y nghin nt. (15)
Tuy th, Bi Tn cho rng khng phi bt c lc no H Ch Minh cng ch l tay sai
ngoan ngon, trung thnh v m qung ca Tam Quc T. Chng c c vin dn l
H Ch Minh gi thi t ch trong lnh o chin tranh. Khng nghe theo li Mao v
Lm Bu khuyn l min Nam ch nn duy tr chin tranh du kch, ch nn nh c i
i cng khng nghe theo li Lin X khuyn l nn h sng tm gii php ha bnh v
Vit Nam khng th chng ni M v mt qun s. (16)
Trong tc phm ca mnh, Bi Tn nhc li s vic ny nhiu ln, co i l u im ca
H Ch Minh cng vi mt s ngi lnh o khc trong ng khng m qung theo li
khuyn ca Mao l ch nn tin hnh chin tranh du kch min Nam v cng khng theo
sc p ca Lin X l phi ngng chin tranh tm mt gii php thng lng nhm
chung sng ha bnh bng mi gi. (17)
C cho rng y l u im ca H Ch Minh th dn n kt qu thc t ra sao?
Trc ht, H Ch Minh vn t Vit Nam vo cuc chin thc h vi mc tiu bnh
trng nh hng Cng Sn thay v t quyn li dn tc vo hng nhm cui cng gii
quyt mi mu thun vi cc lc lng i lp.
V iu m Bi Tn k nh u im do sng sut, khng m qung ca H Ch Minh
ch l t chi thng lng v cng quyt m ln qui m chin tranh.
H Ch Minh v cc ng ch t mun l nh bi cc phe phi i lp, ginh
trn quyn lnh o thnh lp nc Cng Ha X Hi Ch Ngha Vit Nam. Nhng ci
gi thc t m dn tc Vit Nam phi tr t 1954 ti 1975 kh th din t l g ngoi thm
cnh tng tn bi t kinh hong vi tt c mi ngi dn trn khp cc min t nc.
Thi k th ba trong cuc i tranh u ca H Ch Minh ti min Bc l cc chnh
sch chnh ng, chnh qun, ci cch rung t, ci to thng nghip, ba khoan ba chng,
ba m ang ba sn sng ti nay vn l c mng ca nhiu ngi dn khi nh li v cn
lu du trong tc phm ca nhiu tc gi nh Dng Thu Hng, Phng Th Lc, T Duy
Anh, Bi Ngc Tn hay trong hi k ca Nguyn Minh Cn, Bi Tn, V Th Hin
Vi min Nam l nhng ngy m khc khoi u lo trc tai ha pho kch bt ng,
trc nguy c khng b m st v cnh sng hi hng di nhng trn ma bom n lun
sn sng p ti
Hu qu thc t ca thi k ny do u im trong ch o chin tranh ca H Ch
Minh l mi n lc xy dng t nc trn c hai min Nam Bc b hn ch ti a, rung
ng tr thnh chin a, nh ca b tn ph vi hng triu ngi b st hi v hng triu
ngi khc tr thnh tn ph, ko l cuc sng v dng au n
Theo Bi Tn, y l tn bi kch ca c dn tc bt ngun t lng tin tuyt i ca H
Ch Minh t vo ch ngha Cng Sn: Bi kch ca c dn tc cng l ca ng H l chnh
ng i u trong vic a ch ngha Mc-Lnin, nht l ch ngha Stalin, ch ngha Mao
vo Vit Nam. Bi Tn nhc li kin ca Phan Chu Trinh v chn la ca H Ch Minh
ngay t nm 1921 v vit: C Phan ph phn Nguyn i Quc v phng php cch
mng mt mc can ngn Nguyn i Quc ch ch quan cho phng php ca mnh l
ng. C cn ph phn Nguyn l xa nay, t u sang , cha ai lm ci vic nh Nguyn
lm Con ng c Phan ch trng gn ging nh con ng ca cc ng Gandhi v
Nehru n . l con ng bt bo ng, con ng nng cao trnh hiu bit ca
nhn dn, m mang hc vn, c ng tinh thn u tranh, ng thi tranh th cc th lc
dn ch v tin b chnh qucNu nh hi y, ng li u tranh i loi nh ca c
Phan xng c chp nhn v thnh hin thc th t nc ta rt c th khc hn
hin nay, va c c lp thng nht, c dn ch v pht trin, c th trnh c chin tranh
v trnh b c my nghin m ch ngha Stalin, ch ngha Mao a n thng qua ng
Cng Sn vi bit bao hu qu nng n cha bit n bao gi mi khc phc c (18)
Mong mi ca Bi Tn khng xa vi mong mi ca mi ngi nhng khng tr thnh
hin thc, v Vit Nam c gn vo cuc chin ton cu gia khi Cng Sn v th gii
t do theo ng li lnh o ca H Ch Minh.
T gia thp nin 20, H Ch Minh tn lc u tranh a t nc vo chiu hng
dn ti thc t nh c din t. Thc t ny khng th l nn tng vng chc cho s xng
tng H Ch Minh l nh i quc hay i anh hng ca dn tc Vit Nam. D mun d
khng, s nghip ca H Ch Minh gn lin vi nhng tn ph khng khip m dn tc
phi gnh chu.
Tuy nhin, s bt cng nu khng nh H Ch Minh ch l k nui mu phn dn,
hi nc. Trn thc t H Ch Minh bc vo u tranh do thc y ca lng yu nc,
gp mt bn cnh cc lnh t Phan Chu Trinh, Phan Vn Trng.
S thay i sau khng hn do H Ch Minh mun bn r t nc cho ngoi bang
nh nhiu ngi kt buc m ch yu do nim tin m qung khm ph ca mnh
chn la mt l tng bi xa dn tc trong quan nim phn chia giai cp.
H Ch Minh chc chn khng mun bn r t nc, nhng bin giai cp v sn
thnh ton th dn tc. Ngoi giai cp v sn, mi thnh phn giai cp khc u tr thnh rn
c trc mt H Ch Minh.
Quan nim v ng ch, ng bo ca H Ch Minh t trn mt nn tng t duy
khc bit hon ton so vi nn tng t duy thng thng. Khi trit h nhng ngi yu nc,
H Ch Minh c th ch ngh ang thc hin s mng trit h nhng con rn c em li
an ton cho i sng ca con ngi c nu r l ch gm giai cp v sn.
Trong hon cnh , khng th ph nhn nhng nh tt d l m qung qu
quyt H Ch Minh ch c nh phn dn hi nc. Nhng, nh tt hay xu khng th l
nn tng nh gi con ngi, nht l nhng con ngi m cuc i gn lin vo lch s.
Trn thc t, vn din ra khng t trng hp nn ha ngc lt bng nhng nh tt
Lenfer est pav de bonnes intentions.
Cho nn, t tng gia Revel nh ngha Lch s khng phi l kt qu do nhng
nh ca ngi ta m l kt qu do nhng hnh ng ca h.
Nhng bo cha trong lch s nhnloi nh Tn Thy Hong, Nron hay nhng lnh t
kht mu nh Hitler, Staline v n c th theo ui nh tt no , nhng nh ny
khng th xa nha kt qu hnh ng ca h l hng triu nn nhn b tn st v nhng tai
ha kinh hong m con ngi phi gnh chu. Do , nh gi v H Ch Minh, Revel khng
ngh H Ch Minh c nh xu khi chn la l tng Cng Sn v tn th Lenin nh thy,
nh cha...
Vo lc chn la, H Ch Minh c th ang nui nhiu nh tt nhng kt qu hnh
ng r rng ch a li nhng thm ha cho dn tc Vit Nam: Nhng kt qu cn :
N l, xng mu, cht chc v i kht. trng dng cuc chin u chng thc dn
a n mt tnh trng suy sp nh th th chng cn cch g chng ch chy ti c. Tri
li, y l mt trng hp phm ti gia trng, mt v nh cp, mt v la bp khng hn
khng km.
So vi mi cch nh gi c, li nhn theo tiu chun thc t ca Revel l cch nh
gi trung thc v cng bng nht, v khng mang nng nh hng ca nhng thin kin c
tnh gn ghp ch quan.
Nhng, kh th gi k hnh ng la bp, phm ti gia trng l anh hng yu
nc, d trong khi hnh ng vn c th c nh tt l mun phc v cho mt mc tiu l
tng no . V li, trong mi con ngi u tim n hai mt tt v xu vi nhng xu
hng khi nhp nhng n khp vi nhau, khi xung khc loi tr nhau.
C nhn H Ch Minh d l mt chnh tr gia, mt lnh t hn cng c nhng xu hng
tri ngc, mt bn l ng thnh, mt bn l con qu, hay ni theo Pascal, mt bn l thin
thn, mt bn l con th. Bi kch l lng ham mun tr thnh thin thn qu mnh li d bin
con ngi thnh con th.
Vi cch nh gi ny, cc c s khc c nu ra nh lng i quc bm sinh khin
H Ch Minh sm chn hng hy sinh, sng i gian kh v dn, v nc v c ton dn
sng knh, trit tin theo khng cn ng k na.
D vy, vn c th nhn li cc lun c vin dn nhn din thm v i tng.
Duiker l tc gi tiu biu cho nhng ngi cao H Ch Minh da trn hai c s
ny. Trong Ho Chi Minh, a life, Duiker dnh nhi u trang t thi th u ca H Ch Minh
chm ngp gia tc ng ca lng yu nc v qu quyt H Ch Minh sm nhn ra s lc
hng trong u tranh ca cc bc tin bi.
Theo Duiker, t thu mi lt lng, H Ch Minh c m ru bng ca dao v nhng
vn th Kiu ri c nghe b k chuyn v cc bc anh hng, c cha l mt nhn s yu
nc chng Php nhc v cc nhn vt lch s, c mt ngi th rn hng xm ni v cc
cuc khi ngha chng xm lng...
Trong khng kh un c ny, H Ch Minh sm ny n tinh thn cu nc v sm
nhn ra cc phong tro u tranh lc ca cc lnh t Phan nh Phng, Hong Hoa Thm,
Phan Bi Chu, Phan Chu Trinh u sai hng nn nm 1911 xut ngoi t tm ly con
ng cu nc tr thnh nh i quc v i, tr thnh v anh hng dn tc ca Vit Nam.
Duiker trng dn nhiu ngun ti liu khi vit Ho Chi Minh, a life, nhng nhng trang
vit v on i ny ca H Ch Minh ch phn nh trn vn ti liu ca cc s gia Cng Sn
Vit Nam.
Bi Tn tuy ngng m H Ch Minh pht biu v khun mu ny nh sau: Nhng
ngi vit s H Ni theo s ch o ca ng t v ng Nguyn Sinh Sc thnh mt
nhn vt cch mng kin cng chng thc dn nn b mt chc, l c tnh ba t sai s
tht. Vic nu ln chuyn anh Nguyn Tt Thnh v thy cch mng b tc do ch trng
ng Du v ci lng tht bi nn ra i tm ng cu nc l c ni ly c nhm t
v lnh t gic ng cch mng t lc cn rt tr cng l vic sai s tht lch s.
Da theo cc ti liu xc tn (19) do s gia Daniel Hemery su tp v nhiu ngun ti
liu khc, Bi Tn cho thy cuc i thc ca H Ch Minh tng phn hon ton vi bc
ha ca William J. Duiker.
Trn thc t, Nguyn Sinh Sc (cha ca H Ch Minh) cha tng tham gia u tranh.
Nguyn Sinh Sc sinh nm 1863, m ci cha m nm 1868, c ng Hong Xun
ng em v nui dy. Nm 1881, Nguyn Sinh Sc thnh con r ca Hong Xun ng,
c cha m v tng cho mt s vn ra sng ring, theo ui con ng c nghip nhng
tip tc ln n. Nm 1893, ng Hong Xun ng qua i nn Nguyn Sinh Sc cng
v con tr v sng chung vi m v.
Ngoi 30 tui, Nguyn Sinh Sc mi u c nhn k thi Hng 1894, nhng nm 1895
thi trt k thi Hi.
Nm 1898, Nguyn Sinh Sc li thi trt nn i tn l Nguyn Sinh Huy v i tn
hai con trai t Nguyn Sinh Khim, Nguyn Sinh Cung thnh Nguyn Tt t, Nguyn Tt
Thnh.
Nm 1901, Nguyn Sinh Huy thi Hi u Ph Bng (20) v theo php nc lc , dn
lng Kim Lin phi ct cho v tn khoa mt cn nh l 5 gian. Nm 1902, v Nguyn Sinh
Huy qua i v nm 1904, Nguyn Sinh Huy c b nhim lm mt vin chc nh trong
b L nn dn cc con v Hu.
Thng 5-1909, Nguyn Sinh Huy c c lm tri huyn Bnh Kh, Bnh nh, nhng
nm 1910 b sa thi v ti say ru nh p n cht mt nng dn tn T c Quang.
S Mt Thm m cuc iu tra xc nh ng st do Nguyn Sinh Huy say ru, nhng
Hi ng Nhip Chnh Hu quyt nh tc mi chc quyn. Th l gn 50 tui b thu hi
n tn, sa thi khi quan ngch, Nguyn Sinh Huy v mng quan trng, lm cnh sinh k
cng qun phi v Lc Ninh lm gim th cho mt n in cao su. Ti y, Nguyn Sinh
Huy nhiu ln gi n ln Khm S Trung K t cnh ngho kh ca mnh xin c
giao cho mt cng vic no . (21)
Bi Tn vit v H Ch Minh thu i nh sau: Nm 1911, khi anh thanh nin
Nguyn Tt Thnh xung tu xut dng, anh cha ngh l i tm ng cu ncBng
cp anh c trong tay ch l bng Certificat (tiu hc)Anh vo trng Dc Thanh, Phan
Thit lm tr gio l do sinh k. Bi kch gia nh ang tc ng mnh m n anh. ng
Nguyn Sinh Huy vn nghin ru rt nngB Thanh k rng hi y c ln cn thm ru
v say ru l b b ng b nh bng tay v bng roi rt tn nhn Cho nn khi xung tu
xut dng, anh thanh nin Nguyn Tt Thnh ang tm trng b tc, vic hc d dang,
ng thn sinh b t gnh t nhin trn con ng hon l. Anh ra i cu mnh trc
ht, tm vic tm ngh v phn no gip gia nh
Cho nn ngay khi v a n Php, ngy 15 -9-1911, anh np n xin vo trng
Thuc a. Anh b t chi v khng thuc tng lp con chu quan li cao cp bn x v
khng c hc vn kh. T , anh tr thnh bi tu vi mi lo ln nht l s sng ca gia
nh v nim mong c l c lc bn thn s tr thnh mt maitre dhotel
Cui nm 1912, khi ti New York, anh lin tip gi 2 l th cho Khm S Trung K
km theo s tin 15 ng bc ng Dng nh chuyn cho cha v cu mong Ngi Khm
S vui lng cho cha ti c nhn mt cng vic nh Tha Bin cc B (22) Phi n
sau nht th chin 1914-1918, t tng chnh tr ca Nguyn Tt Thnh mi thnh hnh
r nt, sau khi tip xc vi ng X Hi, tip l ng Cng Sn Php.
Theo Bi Tn, ng ch th cho cc s gia dng ln khun mu nhn vt H Ch
Minh thuc mt gia nh ch s cch mng, c un c lng yu nc t tui u th, cha b
cch chc v chng chnh sch su cao thu nng i vi dn chng nn sm nui ch u
tranh ri qu hng i tm phng cu nc cu dn
Khng th ng vc vic ng ra ch th nhng khng th qun rng khun mu trn
khng do ng hay cc s gia m do chnh H Ch Minh dng ln trong tc phm Nhng
mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch c H Ch Minh vit di bt hiu n
danh Trn Dn Tin. Con ngi yu nc t thu s sinh v sng sut hn bt k ngi Vit
Nam no ca th k 20 ch l con ngi trong tng tng ca H Ch Minh, sau c
cc n lc tuyn truyn Cng Sn trn khp th gii t v li v Duiker tin theo. Con ngi
ny r rng khc rt xa vi con ngi vit th cho mt quan chc thuc a cu xin n hu
vi li l nh s quan tm cao qu ca Ngi v xin Ngi nhn nhng li cho knh cn
ca k dn-con v k ti t chu n Ngi K c li l khng th l khun mu anh
hng t tui thiu nin quyt b trn i u tranh cu dn cu nc.
Duiker cng cc tc gi xng tng H Ch Minh cng nhc rng H Ch Minh tri
nhiu gian kh, hy sinh mi sinh th c nhn tn ty u tranh cui cng tr thnh nh
i quc v i, l v anh hng dn tc ln nht trong lch s Vit Nam
Trn thc t, trn i u tranh ca H Ch Minh ch l lnh lng ca Tam Quc
T, i li y nh mt du khch t Php, qua Nga, qua c, qua Trung Hoa, qua ng
Nam vi c na t ngi tnh. Gian kh cng cc ca H Ch Minh ch l 18 thng b
Trung Hoa Dn Quc bt gi do nhp cnh tri php v 13 thng nm trong nh giam Hng
Cng ca ngi Anh v l tay sai Nga b nghi ng mun ph hoi Hng Cng.
H Ch Minh b bt khng do u tranh cho t nc, cha qua mt ngy trong ngc t
thc dn, khng chu mt ngn n tra tn no, d ch l mt ci bt tai.
Cnh t c chnh H Ch Minh k li l mi tun hai ln, chng cho ng n tht
b, cm trng... Mi ngy, chng cho ng ra sn i bch b mi lm pht Nhng bui i
hi cung l nhng lc ngh ngi khoi nht trong khi t. V bn mt thm thng mi ng
ht thuc l Anh (23)
Cnh t y so vi cnh sng ca ngi dn Vit Nam hin nay vn l cnh thn
tin nn kh th tr thnh mc hy sinh gian kh khin ton dn knh phc tri n ngi
phi tri qua xng tng l Cha gi dn tc . Danh hiu ny cng do H Ch Minh t gn
qua cun sch vit v mnh v c cc hng loa tuyn truyn i thnh li xng tng ca
nhn dn.
Ring ngi dn ngh v H Ch Minh ra sao th V Th Hin tng c thi qun qut
bn H Ch Minh, coi H Ch Minh nh ngi bc thc s ghi li li ca mt bn thn:
Chng ta nhmng H cng l vua nh cc ng vua khc, li khng phi vua hin. ng
y bin nhng con ngi lng thin thnh nhng con qu. ng y l Qu Vng (24))
Thi r rt nht i vi H Ch Minh do thc t nu ln l hn mt triu ngi dn
min Bc o t chy vo Nam sau hip nh Genve 1954 khi bit min Bc s t di s
lnh o ca v Cha Gi Dn Tc v chn la tng t ca s ng gp nhiu ln vi
nhng nguy him ln gp nhiu ln sau thng 4-1975 to thnh nhng trang s c Michel
Tauriac din t l lch s ca nhng ngi c gi l boat people v cn c mnh
danh l nhng k cht m ca t do. Lch s ca mt dn tc b tn hi bi th chnh tr
hn th v phn r ca ch ngha Cng Sn (25))
Din t vn gn ca Michel Tauriac c th coi l bao qut ht din tin thc t lch s
Vit Nam t gia thp nin 1920 v sau. Mc tn ph ca th chnh tr hn th v phn r
theo quan im Cng Sn trc ht nh ph hng ng ngi Vit Nam yu nc ang
u tranh i c lp, khi H Ch Minh hot ng b mt. Sau , khi H Ch Minh ginh
c chnh quyn th ton th dn tc tr thnh i ng tin phong xung trn trong cuc
chin thc h gia hai khi cc quyn trn th gii.
Tnh cht khng chin ginh c lp c gn cho giai on 1945-1954 v khng chin
chng xm lng c gn cho giai on 1954-1975 khng h phn nh thc t m ch l kt
qu ca mt trn chin tuyn truyn vi phm vi bao trm d lun khp th gii.
Trong giai on 1945 -1954, s hin din ca qun i Php bn cnh hng ng yu
nc v s c mt ca nhng ngi yu nc trong hng ng khng chin khin cc lun
iu che giu tnh cc b ca cuc chin thc h bng chiu bi gii phng dn tc d c
chp nhn.
Trong giai on 1954-1975, s c mt ca qun i M bn cnh qun i min Nam
tip tc b khai thc theo hng c vi chiu bi chng ngoi xm cng d thu t hiu qu
do cc n lc tuyn truyn ca Cng Sn.
C th ni khng s lm ln rng trong cuc chin thc h, Cng Sn lun nm u
th tuyt i v tuyn truyn.
L do trc ht l th gii t do khng t nng vic tuyn truyn trong khi Cng Sn
coi tuyn truyn l mt trn quan trng c tm mc quyt nh ln hn cc mt trn s dng
bom n.
L do k tip l Cng Sn c mt qu trnh kt khi vi k lut r rng l tun hnh
mi ch th t Lin X khin mi hnh vi u phi hp nhp nhng vi qui m ph khp th
gii nn mt lun iu tuyn truyn c a ra ni ny s lp tc c lp li nhiu ni
khc tng cng ti a hiu qu.
L do khc khng km quan tr ng l k lut thp trong chnh sch cai tr ti cc quc
gia Cng Sn v khng kh sinh hot dn ch ti pha th gii t do. Mi phng tin truyn
thng, thm ch mi li ni ca tng c nhn ti cc quc gia Cng Sn u phi lp li quan
im ca gii lnh o trong khi ngi dn pha th gii t do c ton quyn by t chnh
kin theo bt k quan im no. u im trong sinh hot dn ch m ra khong trng
khng l cho Cng Sn tn cng tuyn truyn ti bt k ni no, vi bt k thnh phn qun
chng no.
Cui cng, cuc chin Vit Nam vi tnh cc b trong cuc chin thc h thnh
cuc chin ca mi quc gia Cng Sn, mi ng Cng Sn, mi t chc Cng Sn. Tt c
u ng trc i hi phi gp phn, v l nhim v chung trn ng u tranh giai cp
ginh thng li cui cng cho l tng Cng Sn, nn hp qun chin u trong mt trn
tuyn truyn bng nhng lun iu xuyn tc thc t, vu co bi nh to mt d lun dn ti
c lp i phng.
Trong din tin tnh hnh, v kh chin c do Lin X, Trung Cng tip tr gn nh ch
gip Cng Sn Vit Nam m cc trn nh duy tr tnh trng chin tranh ton khi
Cng Sn khai thc vo mt trn tuyn truyn vi tm mc quyt nh kt qu cuc chin.
Trn mt trn ny, H Ch Minh gp phn khng nh l dng bn thn mnh thnh
mt ngi yu nc, mt anh hng dn tc qua thu ht s h tr ca d lun quc t
to thnh p lc chnh tr nng n cho i phng. Khun mu nhn vt yu nc H Ch
Minh do H Ch Minh nu ln c chp li khp ni v chinh phc s ngng m ca
nhiu ngi.
Cun sch Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch k tn tc gi Trn
Dn Tin chnh l cng binh xng s mt, l c v kh v tn khng ngng c tip t ti
nguyn di do ca b ch huy chin tranh thc h ton cu Mc T Khoa. (26)
Khun mu nhn vt yu nc H Ch Minh khin nhiu ngi khng nhn ra mt
phn l do khin ngi Php ngay t 1945 khng mun trao tr c lp hon ton cho Vit
Nam l mi lo Lin X bnh trng qua ng Nam nn ph nhn tnh cc b trong
chin tranh thc h ca cuc chin ng Dng I.
Khng ring d lun quc t m nhiu ngi trong nc cng b chinh phc bi
khun mu ny. Do , c nhng ngi yu nc ng trong hng ng do H Ch Minh
lnh o v khng thiu ngi xin gia nhp ng Cng Sn v tin rng ng ang chin u
ginh c lp cho t nc. Gng hy sinh chin u ca nhng ngi ny gp phn
khng nh vo vic to s n phc cho d lun i vi lp trng cu nc ca ng Cng
Sn v H Ch Minh.
Thc ra, H Ch Minh khng ch to ra khun mu yu nc cho bn thn bng cun
sch k tn Trn Dn Tin m bng rt nhiu th on khc.
Cui nm 1945, H Ch Minh tng m Nguyn Hi Thn khc nc n vi li ni tha
thit: C Nam B li lt vo tay thc dn Php. Mong c v anh em Vit Nam Quc Dn
ng hy v T Quc Vit Nam gnh vc trch nhim chung vi chng ti. Tnh cht ca
li ni c chng minh bng hnh vi thc t i vi Nguyn Hi Thn v Vit Nam
Quc Dn ng vo my thng sau.
Trc , H Ch Minh tng tuyn b gii tn ng Cng Sn chng t mt lng v
dn tc, trong khi trn thc t ng Cng Sn vn tip tc hot ng v nm 1951 i tn
ti xut hin cng khai. V s vic ny, Nguyn Minh Cn ghi li li l v c ch ca H
Ch Minh trong hi ngh quyt nh i tn ng: ng gi cao np hp thuc l t hm
Craven "A" ca ng ln v pha c nhn hiu thuc v ni: "y l ng Cng sn", ri ng
quay pha trong np khng c nhn hiu v ni : "Cn y l ng Lao ng". ng li ln
ting hi: "Th th cc c cc ch c thy khc g nhau khng?" C hi trng ng thanh
p vang: "D khng ." ng nghim ngh ni: "Cc c cc ch nn bi t rng vic i tn
ng ta, bc xin kin cc ng ch Stalin v Mao Trch ng ri (chng ti c bit
hi y ng va i Moskva v), cc ng ch ng . Cc c cc ch nn bit rng: Ai
th c th sai, ch ng ch Stalin v ng ch Mao Trch ng th khng th no sai c."
C hi trng v tay rm rm. (27)
Cung cch v hnh vi c a H Ch Minh nu c nhng ngi nh Douglas Pike,
Robert Shaplen, Halberstamcoi l biu hin mc ti nng siu vit th b nhiu ngi
khc, thm ch c Honey, Sainteny nhn thnh him c, xo tr. Nhng hng nhn
khng nh gi chnh xc con ngi H Ch Minh gii p nghi vn vn treo l lng l
nh anh hng cu nc hay k i phn quc.
Thay v khen ch theo nhng tiu chun o c hay kh nng cn t mi cung cch,
ngn ng v hnh vi thnh nn tng cho s xc nh con ng phc v v phng php
u tranh ca H Ch Minh.
Bng thc t, H Ch Minh cho thy gn b vi c tin ca mt tn vo tn
ngng Cng Sn t nm 1921. Sau s chn la ny, H Ch Minh tn ty khng ngng
trong vic thc hin s mng tng nn ngay t nm 1926, H Ch Minh nhc nh cc
ng ch rng dn tc ch l mu sc v ch ngha i quc l iu nguy him.
Bi v, trong gio iu ca tn ngng Cng Sn khng h c quc gia dn tc m ch
c giai cp v giai cp duy nht c quyn tn ti l giai cp v sn theo ng quy lut bin
chng lch s. Cc giai cp khc bt buc phi b o thi theo nhng thc h ph thuc
bao gm mi hnh thi ch ngha quc thc dn, quc gia dn tc
Trc mt H Ch Minh ch cn duy nht ch ngha Mc-Lenin l nh sng chn l,
l mt tri a li ngun vui v con ng phc v ca H Ch Minh hng trn v pha
nh sng chn l ny.
S d H Ch Minh lun xut hin di vc dng ngi yu nc, mt tn dn tc
ch ngha, v theo nguyn tc sch lc Lenin, phi thch ng vi thc t tng giai on
tng bc tin ln. Khng th vi mt bc nhy vt hoc theo mt con ng thng tp
i t chn ln nh ni . D khng mun, vn phi ty a th da theo cc trin dc, un
theo cc khc quanh. Vc dng ng i yu nc hay mu sc dn tc chnh l nhng khc
quanh, nhng trin dc bt buc phi bm theo trong phng php u tranh i ti mc
tiu cui cng.
Trn t Hc Tp, c quan l lun v tuyn hun ca ng Cng Sn Vit Nam, s
thng 1-1960 nhn k nim 30 nm ngy thnh lp ng, H Ch Minh vit: Nm nay
ng ta 30 tui chn.... Chng ta chn thnh c m n ng Cng Sn Lin X v ng Cng
Sn Trung Quc gip ta t rn luyn thnh mt ng kiu mi ca giai cp cng nhn.
Trong cng s bo , L Dun vit: 30 nm nay, l lun khoa hc Mc Lnin lun
lun l kim ch nam cho mi hnh ng ca ng ta
Lnin pht biu: Chin tranh lt ch t sn quc t l cuc chin tranh trm
phn kh khn, lu di, phc tp hn bt c cuc chin tranh no gia cc quc gia. Nu
ngay t u t b khng chu dng nhng con ng quanh co, khai thc cc mi mu
thun, xung t quyn li thng chia r cc i phng, khng chu tha hip k kt th c
khc g, trong mt cuc mo him leo ni cha tng c ai t chn ti, m li t chi ngay
t u, khng chu i quanh co mt i lc v, i khi, quay u tr li, tm mt hng i
mi? (28)
Khai trin nim trn, trong Nhng nguyn l ca ch ngha Lnin, Stalin vit:
Nhiu ngi ngh rng ch ngha Lnin, ni chung, chng li ci cch, hip c v iu
nh. iu hon ton sai. Ngi Bolshevick cng bit r nh ai rng nhng hon cnh
no , ci cch ni chung v iu gii, tha hip ni ring, l iu cn thit. Chin s cch
mng chp nhn s ci cch, dng lm mt th mi la phi hp cng tc bt hp php,
dng lm ni n nu ng hu tng cng cng tc bt hp php, chun b qun chng lm
cch mng lt ch t bn. (29)
Mi cung cch ni nng v hnh ng ca H Ch Minh trong din tin tnh hnh Vit
Nam k t thp nin 1920, chiu theo din gii ca Stalin, ch l nhng iu gii, tha hip
mang tnh n nu trong tng giai on hoc cc mi la vi mc ch tng cng chun b
lc lng lm cch mng lt ch t bn.
Trong trng hp gt b nn tng thc t m Revel nhc ti ch nhn din H
Ch Minh trn nn tng l tng v phng php u tranh, vic xng tng H Ch Minh l
nh i i quc hay anh hng dn tc cng hon ton thiu cn bn.
Hnh nh chnh xc nht ca H Ch Minh vn l hnh nh theo Krutshchev din t:
H Ch Minh l tng nhit thnh ca tn gio Cng Sn l v thnh ca ch ngha
Cng Sn, ngi nhit thnh x thn v i ngha Cng Sn. V th, Krutshchev ku gi
nhng ngi Cng Sn: Cc bn phi tn knh ngi ny, hy qu gi trc ng y t
lng bit n v nhng ng gp v v li ca ng y cho chnh ngha Cng Sn.
Vi Cng Sn, dn tc ch l mt tp hp y ry nc rn c vch ngha yu nc
l iu nguy him nh H Ch Minh nhc nh nn s ng gp ln lao cho ch ngha
Cng Sn ca H Ch Minh n mc lnh t Krutschev i cc ng ch phi qu gi tn
knh cng ng ngha vi s tn ph khng khip m dn tc phi gnh chu.
D theo ui tt p no trong tranh u, H Ch Minh cng khng th c t
vo hng ng yu nc tr thnh anh hng dn tc.
Thi ca ngi dn c hin nay vi Hitler hay ngi dn Nga hin nay vi Stalin
c th l thi thch hp nht i vi mi ngi Vit Nam dnh cho thn tng H Ch
Minh.

CH THCH
CHNG 51
_________________________________
(01) Tn cng sn l t do chnh ng Cng Sn ng Dng dng gi cc ng vin. Trong ngh quyt ngy
5-11-1945 t gii tn ng Cng Sn ng Dng c H Ch Minh cng b ngy 11-11-1945 c cu:
Nhng tn ca ch ngha Cng Sn mun tin hnh vic nghin cu ch ngha s gia nhp Hi Nghin
Cu Ch Ngha M Khc T ng Dng
(02) Vm l t ng xut hin t ch VM vit tt ca Vit Minh vi hm ngha ni di. Ting Vm rt ph bin trong
qun chng Vit Nam t 1945: Ni di nh Vm
(03) Dng thay cho tn Nguyn i Quc mang t khi gia nhp ng X Hi Php u nm 1919 v c nhc ti
nhiu t sau thng 6-1919.
(04) Bc H trn t nc Lenin Hng H, tr. 190
(05) Mt Tht Thnh Tn, tr. 120-121
(06) Xin xem H Ch Minh, tn phn quc Nguyn Phng Minh .
(07) Bin nin tiu s Tp I, tr. 224
(08) Nhng nm thng khng th no qun V Nguyn Gip, tr. 13
(09) A Dragon Embattled Buttinger, tr.402 vit v khung cnh Vit Nam sau hip c 6-3-1946: ...Nhng cuc
tun tiu hn hp Php Vit Minh c thnh lp gi trt t v phng bo ng chng Php thm na.
Nhng mi ch l bc u. Nhng bc tip theo cho thy Vit Minh nhn ra rng y l dp tt h
tiu dit cc ng thn Trung Hoa v ngi Php vn coi phe quc gi a khng th tha hip cn t hn phe
cng sn chu hp tc nn quyt nh ng h Vit Minh trong vn ny. Nhm mc ch loi tr k th
khng cng sn, Php tr thnh ng minh tm thi ca Vit Minh.
(10) Nguyn vn ting Php: La France reconnait solennellement lindpen-dance du Vietnam auquel il appartient
de raliser librement son unit. De son ct, le Vietnam proclame son adhsion lUnion Francaise en qualit
dtat associ la France. Lindpendance du Vietnam na dautres limites que celles que lui impose son
appartenance lUnion Francaise.
(11) Trong The Struggle For Indochina, Ellen J. Hammer ghi Quc Hi Php ph chun Tha c lyse ngy
23-4-1949. Thc ra vo ngy trn ch mi c vic Hi ng Lnh Th Nam K thng qua sp nhp Nam K
vo Vit Nam. T cho ti ngy 2-2-1950 l ngy Quc Hi Php ph chun bn tha c, giao dch gia
Vit Nam v Php ch da trn vn th chnh thc gia cc i din hnh php l Auriol, Pignon v Bo i.
(12)-(14)-(15)-(16)-(17)-(18) Mt tht Bi Tn, tr. 99, 128-129 & 134, 39, 91, 99, 98-102
(13) Vision accomplished? Nguyn Khc Huyn tr. 260
(19) 21 ti liu gm th ca Nguyn Sinh Huy (cha H Ch Minh) gi Khm S Trung K, th ca Nguyn Tt
Thnh (H Ch Minh) gi Khm S Trung K, cng vn ca S Mt Thm Trung K, li khai ca trng lng
Kim Lin, li khai ca cc hng chc Kim Lin, li khai ca Nguyn Tt t (anh H Ch Minh), li khai
ca b Nguyn Th Thanh (ch H Ch Minh), ghi chp ca S Mt Thm Nam B, in ca Ton Quyn ng
Dng
(20) T thi Minh Mnh, bi b chc Trng Nguyn nhng thm Ph Bng l bc cui cng trong 5 cp u trong
k thi Hi theo th t sau: Bng Nhn, Thm Hoa, Hong Gip, ng Tin S Xut Thn v Ph Bng.
(21) Nguyn L Tng, tc gi Thuyn Ai i Bn Vn Lu (Tc gi XB, Nam Cali, 2001) cho bit, theo li k
ca ng V Nh Nguyn, con c V B Hp bn thn v ng mn vi c Phan Bi Chu (tuy km Phan 10
tui), ng Nguyn Sinh Sc, thn ph ng H, sau khi v cht v b mt chc, em ba ngi con l
Nguyn Th Thanh tc Kim Lin, Nguyn Tt t tc c Khm hay Nguyn Sinh Khim v Nguyn Sinh Cn
tc Nguyn Tt Thnh vo Hu gi ng ni ca ng Nguyn l c V Vn Gip trng coi h. ng V Nh
Nguyn cng k rng, khi ng b Vit Minh bt sau cch mng Thng Tm, chnh ng Nguyn Tt t, tc C
Khim t ng can thip vi Trn Hu Dc lc y l ch tch Vit Minh Trung B th ng, v nh n gia
nh ng. Hin ng V Nh Nguyn sinh sng ti Pau, min Nam nc Php. - xem SD trang 73- 75.
(22) Mt on th ca H Ch Minh k tn Paul Tt Thnh vit ngy 15-12-1912 nh sau: J ose mme dsirer
vous prier de bien vouloir lui accorder un emploi comme Tha Bin des B ou Hun o, Gio Th, afin quil
puisse se gagner sa vie sous votre haute bienveillance. En esprant que votre bont ne refuserait la demande
dun enfant qui, pour remplir son devoir, na lappui que vous et en attendant votre rponse, veuillez agrer,
Monsieur le Rsident Suprieur, les respectueuses salutations de votre filial peuple et reconnaissant serviteur.
PAUL TT THNH, New York le 15 Dcembre 1912 Ti cu mong Ngi vui lng cho cha ti c nhn
mt cng vic nh Tha Bin cc B hoc l Hun o hay Gio Th cha ti sinh sng di s quan tm
cao qu ca Ngi. Vi mong mi lng tt ca Ngi s khng t chi li yu cu ca mt a con ch cn bit
da vo Ngi lm bn phn ca mnh, xin Ngi Khm S nhn nhng li cho knh cn ca ngi dn-con
v k ti t chu n Ngi.
(23) Nhng mu chuyn trong i hot ng ca H Ch Tch Trn Dn Tin, tr. 90-91
(24) m gia ban ngy V Th Hin, tr.251
(25) Vietnam, le dossier noir du Communisme Michel Tauriac Bn Vit ng, tr. 82.
(26) V TUYN TRUYN c hng trm ti ni. Ch xin a mt v d rt n gin v TIN N. Mt cn b
c hun luyn v tuyn truyn s bit cch to ra tin n sao cho c ni dung gn vi s tht, nhng khng
phi s tht ri chn ng ni, ng lc, ng ngi gieo ci tin n . N khi s bng cch khoc ci
o m o na tht na gi. Nhng tin n loi s to ra huyn thoi v nhiu huyn thoi s to nn
thn tng. Khng c huyn thoi khng c thn tng. Do thn tng H Ch Minh c to nn bi
phn ln nhng huyn thoi do chnh ng H to nn trong tc phm t k v mnh theo phng php v
rng khng c ui. Huyn thoi cn c to nn bng tin n do cn b tuyn truyn v khuy ng qun
chng sng tc, c lp i lp li qua b my truyn thng do h nm c quyn. Khi gi c quyn
truyn thng th d dng chi phi cc tin n v i phng hay dn chng khng c cch g kim tra hay ci
chnh. Chnh v th, ngay sau ngy 19 thng 8 nm 1945, Vit Minh nm ngay i pht thanh v t mi t
bo di quyn Trn Huy Liu b trng b tuyn truyn.
(27) Xin xem ng Cng Sn Vit Nam qua nhng bin c Nguyn Minh Cn
(28)-(29) Sch Lc Xm Lng ca Cng Sn Minh V, Saigon 1970, t. 68

* Chng 52 *
LI CUI SCH

Ht thy cc tc gi vit v H Ch Minh c cp trong nhng chng trn d
thuc xu hng no u ng v hai im.
Th nht, H Ch Minh l mt tn Cng Sn v l mt tn thun thnh, tin
tng tuyt i mc tiu xy dng ca l tng Cng Sn cng nh hiu nng ca phng
php u tranh do Lenin n nh trong cc nguyn tc chin lc sch lc c khai trin
bi Stalin.
i vi H Ch Minh, ch ngha Mc-Lenin l nh sng chn l, l mt tri a li
ngun vui, v ngay t 1923, H Ch Minh khng nh: Ch c ch ngha Cng Sn mi
cu nhn loi, emli cho mi ngi khng phn bit chng tc ngun gc, s t do, bnh
ng, bc i, on kt, m no trn qu t, vic lm cho mi ngi v v mi ngi, nim
vui, ha bnh, hnh phc, ni tm li l nn cng ha th gii chn chnh, xa b nhng bin
gii t bn ch ngha ch l vch tng dy ngn cn nhng ngi lao ng trn th gii
hiu nhau v yu thng nhau
Th hai, t sau khi tham gia nhm sng lp ng Cng Sn Php cho ti cui i,
H Ch Minh lun l cn b Cng Sn Quc T thuc thnh phn lnh o vi nhiu nhim
v c th ti Trung Hoa v ng Nam . Lin tc nhiu nm k t 1924, H Ch Minh c
Quc T Cng Sn tr lng v ti tr mi ph khon hon thnh cc cng tc do ban lnh
o Cc ng Phng ca Quc T Cng Sn trao ph.
H Ch Minh hon thnh v hon thnh xut sc mi cng tc, nht l cc nhim v
trn bn o ng Dng, do , nhn c li tn tng nng nhit ca lnh t Lin X
Krutschev: H Ch Minh l tng nhit thnh ca tn gio Cng Sn, l v thnh ca ch
ngha Cng Sn, ngi nhit thnh x thn v i ngha Cc bn phi tn knh ngi ny,
hy qu gi trc ng y t lng bit n v nhng ng gp v v li ca ng y cho
chnh ngha Cng Sn, dnh cho n tt c sc lc v kh nng ca mnh.
Ngoi hai im trn, nhn nh v H Ch Minh lun a ra nhng hnh tng khc
bit, thm ch hon ton i nghch.
Vi tc gi ny, H Ch Minh l anh hng dn tc v i nht ca Vit Nam th vi tc
gi khc, H Ch Minh l k gieo rc i ha cha tng c trong lch s dn tc Vit Nam.
Vi tc gi ny, H Ch Minh l ngi lun ch trng n ha, giu lng nhn i
nhng b th h ln p, khng ch nn phi b tay trc cc ch trng gy ra nhiu thm
ha t phong tro X Vit Ngh Tnh qua chnh sch ci cch rung t, n p vn ngh s,
tr thc, i lp ti cc chin thut bin ngi ti vng Vit Bc, in Bin Ph trc 1954
v chiu c min Nam bng binh lc, ra lnh Tng Cng Kch Tt Mu Thn 1968 th vi
tc gi khc ht thy nhng vic trn u do chnh H Ch Minh quyt nh.
Vi tc gi ny, H Ch Minh l ngi ngay thng, trung thc, mt lng v dn v nc
nn c ton dn ngng m suy tn l Cha Gi Dn Tc th vi tc gi khc, H Ch Minh
l hin thn ca xo quyt, tn c, theo ui tham vng c nhn bng mi gi nn b dn
chng cm th tng t ra nhiu giai thoi ra x, thm ch gi l Co gi, l Qu Vng,
l H ly tinh
Cng th, c tc gi cho rng nu khng c H Ch Minh, Vit Nam trnh c
thm ha chin tranh v tr thnh mt quc gia c lp thng nht pht trin t lu, nhng
li c tc gi pht biu H Ch Minh l ngi lp cng u trong vic ginh c lp v thng
nht cho t nc v lnh o thnh cng cuc khng chin chng m mu xm lc ca
cc quc thc dn Php M
B qua cc ng c do phe phi hoc do mu tnh c nhn vi mt dng no , s
khc bit trong cc nhn nh xut pht trc ht t nhn thc v bi cnh lch s Vit Nam
trong th k qua.
Vi mt s tc gi, mc tiu m mi phong tro, mi lc lng u tranh ti Vit Nam
theo ui l chng li cc th lc ngoi bang ginh c lp, thng nht quc gia. Qu
trnh u tranh tuy gm nhiu giai on c th t u th k nhng ton b cuc u tranh
ch th hin ngha duy nht l tranh th v bo v quyn sng t do t ch cho dn tc.
Trong qu trnh u tranh ny, lc lng do H Ch Minh lnh o hot ng hu hiu
hn ht v cui cng em li thnh qu ng vi mong mun ca ton dn.
Vi s tc gi khc, Vit Nam ginh li ch quyn v thng nht lnh th sau bin
c Nht o chnh Php ngy 9.3.1945, v ngay t ngy 11.3.1945, Bo i tuyn b hy
b hip c 1884 v sau , ngy 14.8.1945 hy b tt c cc hip c bt bnh ng 1862,
1874 do triu nh Hu k vi Php. Ngoi ra, ngy 27.4.1945, Bo i k d s 11 c
Phan K Toi lm Khm Sai Bc K v ngy 14.8.1945 k d s 108, c Nguyn Vn Sm
lm Khm Sai Nam K, thu hi lnh th v mt mi.
Do H Ch Minh mun bi n Vit Nam thnh ch hu ca Lin X m rng nh
hng Cng Sn ti ng Nam nn nm 1945 Php phi can thip vi mc ch ngn
chn v dn n s c mt ca M sau 1954.
Khng th ph nhn nn tng thc t ca ht thy cc s vic nu trn, nhng khng
th nhn ton b din bin tnh hnh Vit Nam trong th k 20 ch qua mt s s vic c
lc la theo ch quan.
Thc ra, tnh hnh Vit Nam l s an xen ht sc phc tp ca cc s vic c
nhc ti trong bi cnh quc t cng khng km phn phc tp t sau s hnh thnh khi
Cng Sn Quc T, nht l sau khi chm dt nh th chin.
nh hng m rng ca Lin X ti ng u ni ring v trn th gii ni chung
hnh thnh r rt th lng cc i u quc t t di s lnh o ca Lin X mt pha
v M-Anh-Php pha kia.
Gia bi cnh ny, s bng tnh ca thc dn tc t quyt cng tr thnh ng c
thc y hnh thnh phong tro u tranh ti nhiu quc gia trn th gii chng li mi ch
trng thc dn quc, c bit l ti cc quc gia ang b mt ch quyn hoc ang b
khng ch di mt hnh thc no bi cc cng quc Ty Phng, c th l cc quc gia
nhc tiu Phi v Nam M trong bao gm c Vit Nam.
Chnh khi cc quc gia nhc tiu ny l mc tiu chinh phc trc mt ca Lin X
v v th tr thnh mc tiu phi bo v ca M-Anh-Php.
C hai khi cc quyn u thy r tnh th i u mt mt mt cn nhng khng
nhm thng vo nhau m tin hnh tranh chp mc hn ch theo quan im chin lc
ring ti lnh th cc quc gia nhc tiu.
Lin X tuy theo ui mc tiu xa b ton b khi T Bn thit lp nn chuyn
chnh v sn trn ton th gii nh ch ngha Cng Sn n nh, nhng khng th ri xa
nguyn tc u tranh ca Lenin l phi ty giai on, un theo nhng khc quanh i dn
ln nh ni. Mt khc quanh trong chin lc Lenin l khai thc cc phn t dn tc yu
nc tng bc tiu hao sc mnh ca k th t bn nh c ra trong i hi 5
Quc T Cng Sn vo thng 6-1924.
p dng nguyn tc chin lc ny, Lin X duy tr tnh trng chin tranh thng
trc, lin tc tn cng Ty Phng theo ng ch trng u tranh giai cp, nhng lun n
mnh sau chiu bi gii phng dn tc vn dng cc lc lng ngoi vi, thay v c ng khai l
din trn trn tuyn.
Do tnh trng chin tranh gia hai khi cc quyn sau nh th chin c gi
l chin tranh gin ch hoc chin tranh lnh v khng c s i u trc tip bng bom n
gia cc phe i ch m ch din ra thng qua cc lc lng trung gian di nhiu hnh thc
ti cc quc gia nhc tiu.
Mc tiu trc mt ca Lin X l thc y khi nhc tiu th hn Ty Phng
thu hp phm vi th lc i phng trong lc bnh trng th lc bn thn hu tin dn ti
th c lp i phng trc khi bc vo trn nh cui cng.
Tt nhin phn ng ca Ty Phng l ngn chng mu trn ln ny. Nhng khi
ngn chng, Ty Phng lun phi l din cng khai trn trn tuyn trong lc qun chng
khp ni, ngay c ti ni b cc quc gia Ty Phng, vn cha hon ton nhn thc r v
mi him ha Cng Sn thng c nu ra nh l do ch yu i hi phi hnh ng.
Thm vo l s tip tc hin din nhiu phn t cn tic nui chnh sch thc dn
trong chnh gii Ty Phng bn cnh nhng phn t tin b ch trng tn trng quyn t
quyt ca cc dn tc.
Tnh th chen ln vng, thau v nhn thc cn nhiu nghing ng v cc ng li
chnh tr, k c nhn thc v mc tiu ch thc ca Cng Sn, dn ti nhng chn la vi
v v th ng cng khin cho thc t tr thnh phc tp hn. Tuy cc din th gii phn
nh r rng thnh hai khi cc quyn khng th cng tn ti do ch trng tiu dit mi
h d bit ca Cng Sn, nhng trn thc t, hng ng cc lc lng u tranh khng kt
thnh trn tuyn r rng theo phn nh .
Cng Sn lun n mnh trong cc lc lng dn tc yu nc trong khi hng ng Th
Gii T Do lun c s tr trn ca nhng phn t khng coi trng vic ngn chng Cng
Sn bng cc ng li chnh tr trc li.
Ni chung, th i u gia hai khi Cng Sn - T Do vi danh xng cuc xung t
gia hai khi ng - Ty thc s xy ra ngay sau nh th chin, nhng khng hin hnh
r rt. Trong din tin thc t, tnh trng i u ch l nhng cuc chin ginh quyn lnh
o ti cc quc gia nhc tiu c gi l cc cuc chin cc b hoc nh chnh H Ch
Minh tng din t: Chng ta lm cch mng nh quc thc dn tc l nh t bn ch
ngha. Cuc cch mng c qui m th gii m cch mng gii phng dn tc Vit Nam
l mt b phn.
Cng Sn l mt khi ng nht trong mi hnh ng nn ton th cc cuc chin cc
b mi ni u l nhng mt trn lin kt thuc mt trn nh mang tnh quy m th gii
di s ch o ca Lin X nhm tn cng k th t bn.
Trong khi , Ty Phng ch l mt nhm quc gia vi nhng ch trng khc bit
nn nhim v ngn chng Cng Sn thng c coi l cng vic ring ca tng quc gia
ty theo khu vc bng n cc cuc chin cc b. S ym tr quc t gn nh ch b hp gia
vi quc gia ng minh v gii hn mt s lnh vc no theo nhng tha thun c iu
kin. Cuc chin Vit Nam 1945-1954 din ra trong khung cnh ny.
Quan nim ng Dng vn l phn t thuc Php khin ngi Anh chuyn giao vai
tr gii gii qun Nht pha Nam v tuyn 16 gn nh vi ngha tr v cho Php vic
ngn chng Cng Sn ti vng t ny. Trong khi , trong chnh gii Php vn hin din
nhiu phn t cha th dt khot t b toan tnh ti lp quyn bo h ti y mc d thy
r bn tay Lin X pha sau lc lng do H Ch Minh lnh o. t nht t thng 9 -1945
ti ht nm 1947, Php tuy t t cho mnh nhim v ngn chng Cng Sn nhng nhim
v ny vn b chi phi bi cc m mu khai thc nh mt chiu bi nhm thuyt phc M h
tr vic ti lp ch quyn ng Dng l iu m M quyt lit phn i.
Ring M tuy bit chc H Ch Minh l cn b Quc T Cng Sn nhng khng tin
tng hon ton ng li chnh tr ca Php nn chn th ng trung lp sau khi cnh
gic Php v him ha Cng Sn c th lan trn khp ng Dng. Chnh v th, vo nhng
ngy m u, cuc chin Vit Nam th hin gn nh hin nhin ngha khng chin
chng xm lng mc d pha ngi Php vn nhc n mc tiu ngn chng Cng Sn.
Khi nhng kh khn t ni tnh chnh quc khin hy vng thng trn ti ng Dng
tr nn m mt, nht l trc vin tng Trung Cng thnh cng ti Hoa Lc, Php mi khi
s tm lin kt vi lc lng dn tc yu nc Vit Nam.
Nhng s i thay ny khng d xa nha n tng dn tc khng chin trong nhng
ngy u ca cuc chin. V th ng nhn tip tc ko di vi c d lun quc t ln qun
chng quc ni, nht l Cng Sn d nm trn quyn lnh o vn lun giu kn hnh tch,
trong khi khng th ph nhn s hin din nhiu phn t dn tc yu nc ni hng ng
khng chin.
Song song vi thc t ny l nhng kh khn tt yu tn ti trong qu trnh thc hin
lin kt gia Php v lc lng dn tc yu nc Vit Nam trn tuyn bn kia.
Hnh nh cc quan thuc a ko di t ngt mt th k khng th tan bin ngay, trong
khi s i u gia mt i qun vin chinh vi mt lc lng bn x lun to n tng v
s hin din gia phe xm lc pha ny v phe yu nc pha khc. Thnh ra, d Vit
Nam thc s tr thnh cuc chin cc b trong bi cnh chin tranh thc h Cng Sn - T
Do ngay t 1948, nhng tnh cht ny tip tc b vi lp.
Vai tr ch ng ca lc lng dn tc yu nc Vit Nam bn cnh ngi Php trong
trn tuyn ngn chng Cng Sn khng c nhn ra, thm ch cn b xuyn tc l mt th
b nhn cho thc dn.
Sau 1954, khi t nc b chia i v cuc chin chuyn sang mt giai on khc,
li nhn ny tip tc tn ti vi nhiu ngi bt chp mi thc t lch s t ngay ngi
M vo v th c ca ngi Php.
Nhng thc t phc tp ch l mt phn nguyn do dn n ci nhn thiu chnh xc v
tnh cht cuc chin Vit Nam, nht l cuc chin sau 1954.
Nguyn do ch yu dn ti tnh trng ng nhn thuc v tr n tuyn tuyn truyn m
Cng Sn lin tc nm quyn ch ng.
Vi quan nim chin tranh lin tc, trng k v ton din, Cng Sn khng gii hn
s i u vi k ch trong mt phng din no m lun to th h tng gia nhiu trn
tuyn, trong tuyn truyn l trn tuyn c c bit ch trng.
Trc ht, trn tuyn tuyn truyn khng cn bom n vn em li thnh qu ln gp
bi ln so vi nhng trn nh s dng bom n.
Trong quan nim u tranh Cng Sn, tuyn truyn vn dng mi kh nng n n tin
hnh d dng mi ni, mi lc v gn nh lun to ra sc mnh quyt nh kt qu ca mi
trn nh. Tuyn truyn va tiu hao lc lng k ch va bin i, chi phi k ch theo
sai s, v tc dng ch yu ca tuyn truyn l thuyt phc, dn dt tm l, t tng i
tng xoay chuyn v mt nh hng tr liu.
Sut hai giai on chin tranh Vit Nam t 1945 ti 1975, trn tuyn tuyn truyn
Cng Sn khng ngng n lc xoay chuyn tm l, t tng mi i tng theo hng kt
buc cc cng quc Ty Phng, c th l Php ri M, ni nhau theo ui tham vng
thc dn quc.
Mc tiu ca n lc ny khng ch nhm thuyt phc ring qun chng Vit Nam tham
gia lc lng do Cng Sn Vit Nam lnh o m nhm gieo rc thi bt bnh, th hn
Ty Phng khp ni trn th gii trong khun kh cuc chin thc h ton cu do Cng
Sn Quc T pht ng.
t ti ci nhn v tnh cht cuc chin Vit Nam theo nh hng ny l mt mc tiu
chin lc trong tin trnh u tranh giai cp thc hin lin minh m rng lc lng
chng t bn trn khp th gii. Tt nhin, tm vc ny ca mc tiu khin trn tuyn tuyn
truyn v cuc chin Vit Nam c s tham gia tch cc ca ton th cc quc gia Cng
Sn cng mi t chc ngoi vi chu s chi phi ca Cng Sn mi ni .
Tng ngy, tng gi, ngi dn khp th gii khng ngng c nghe, c c, c
nhc nh nhng tin tc, nhng s vic do cc b my tuyn truyn Cng Sn chn lc, t
chut v cui cng kh trnh khi dy ln cc n tng thun li cho Cng Sn, thm ch tr
thnh nhng cng c t nguyn. y l trng hp ca nhng nh bo nh Wilfred Burchett
ca c, Madeleine Riffaud ca Php, Don Luce ca M hoc nhng nhn vt ni danh nh
J ane Fonda, Cora Weiss, Diane J ohnstone v ngay c c Gio Hong cng b cun vo
vng khai thc chinh phc d lun trong thi gian din ra cuc ha m v Vit Nam ti
Paris.
Bin khng thnh c, i mt thnh mi, chuyn mi thnh trm, ngn vn l
ngh thut siu ng trong tuyn truyn Cng Sn sau qu trnh thc hnh ko di gn trn
th k.
C th ni khng s lm ln rng s bnh trng ch ngha Cng Sn trong th k 20
da phn ln vo thnh qu ca trn tuyn tuyn truyn, mt trn tuyn gn nh lun b
ng vi khi cc quc gia t do.
Do , ci nhn thiu chnh xc ca nhiu ngi v tnh cht cuc chin Vit Nam
khng phi l iu ng ngc nhin.
K t khi m u cuc chin nm 1945, trn tuyn tuyn truyn gn nh sn khu c
din ca Cng Sn.
Trong tc phm Vietnam, le dossier noir du Communisme, Michel Tauriac nhc li
hai tm hnh v v mt n v M st hi 500 ngi dn p M Lai khin d lun khp th
gii khng nhng vi lp chnh ngha ca nhng ngi Vit Nam yu nc m cn th hn
nhng ngi ny ng thi cng khinh ght qun i M.
Tauriac vit: Hai hnh nh lm mt i chnh ngha ca Si Gn trn ton th gii.
Mt tm cho thy tng Loan, ch huy trng Cnh St min Nam ngay trc cc nhip nh
vin bn h ngoi ng ph bng mt pht sng lc mt k ch vi pht trc git
ngi hng lot V tm khc, chp c b gi 9 tui chy ngoi ng, hon ton la l,
sau lng l cc tia n tung ca bom napalm nhng la Hai tm hnh khng khip dn vo
trn nc M nh hai vt phng Nc M b hng c mt.
Trc ni bt bnh cc im ca d lun th gii v hai tm hnh cng s vic c
nu, Tauriac nh li nhiu hnh nh v s vic khc: Khng xa M Lai bao nhiu l mt
ngi lng nh Qung Ngi, c hai bnh vin Trong m Tt 1968, qun Cng Sn xng
vo mt bnh vin. Y t, bc s, bnh nhn nm trn ging u b git cht, sng c nh n
th dn. Khi nhng ngi Cng Sn ra i, thn cht mang theo ht mi ngi
V tm hnh thnh ph Hu sau ngy 24 thng Hai 1968 khi qun i Cng Sn b nh
bt khi y: Khi rt lui v rng, nhm tn cng mang theo nhiu gia nh lm bia
n. Cc t nhn ny khng sng st trn i c lu. Mt s b bn, b bp c, b m
bng dao Mt s khc phi t o ly m trc khi b chn sng, b tri dnh thnh xu
tng khong mi n mi lm ngi Khong nm mi h chn tp th c khm
ph trong thnh ph v cc vng ln cn. Ba ngn thi hi lm nght cc ho rnh ca thnh
ph nt.
Mt hnh nh khc khng xa Hu l on ng pha Nam th x Qung Tr. Nm
1972, mi my ngn xc cht nm ngn ngang trn , xc ca nhng ngi dn sng
trong vng t trn mc ny, khi qun i Bc Vit tn cng, b trn do nhn thy s
phn m ngi dn Hu c Cng Sn dnh cho vo bn nm trc. Trn sut mi cy
s, ch l nhng ng tht y mu me trn ln vi nhng hnh trang ri rc
Mt s vic cng chm vo im lng d khng th phai nha trong k c kinh hong ca
nhiu ngi Php tng sng ti Si Gn: Ngy 25.9.1945, Trn Vn Giu t tay v thc
gic ng bn tn st 450 ph n cng tr em Php v lai u ti ph Heyraud gia trung
tm Si Gn V v con ngi Vit ca cc ngi Php cng khng c tha. Khp ni
hng ngn v tn st din ra Khp ni cc h chn tp th c khm ph
Tauriac t hi ti sao cho ti nay, bo ch t khuynh Php khng tht ln ting ku
khip hi no v tt c nhng s vic m ch ni ti v M Lai v hai tm hnh kia?
Lm sao bo ch t khuynh c th lm khc, khi trn tuyn tuyn truyn Cng Sn
nh hng l phi bin phe ch thnh nhng tp on ti c, nhng k th ca nhn loi v
t im bc chn dung bn thn bng nhng mu sc thit tha v dn v nc!
im quan trng hn s im lng ca bo ch t khuynh l chnh bo ch khng t
khuynh b li cun, kch ng v tr thnh nhng tr th c lc cho Cng Sn trn trn
tuyn tuyn truyn.
Do , ti c thc s khng khip b vi lp trong khi nhng hnh nh bnh thng
trong chin tranh c bin thnh ti c v phng i thnh nhng ti c cha tng c trong
lch s. y cng l phng thc p dng din t thc cht cuc chin Vit Nam theo
nh hng tuyn truyn Cng Sn.
Trong tuyn truyn Cng Sn, cuc chin Vit Nam c vn dng nh mt ngun
chng c t gic tnh trng phm ti ca ton b phe t do, ng thi xc nh chnh ngha v
dn v nc ca phe Cng Sn.
Thnh qu m trn tuyn tuyn truyn Cng Sn t c l thc t ca mt giai on
lch s b lt ngc i en thnh trng, t nht cng vi mt s kh ng ngi trn
th gii.
Ni cch khc, ngoi tnh vng thau ln ln ca mt thc trng phc tp, hnh nh cuc
chin Vit Nam i vi kh ng ngi trn th gii ch l sn phm ca tuyn truyn. Trn
cn bn ny, bc chn dung H Ch Minh vi t cch nhn vt tiu biu cho chnh ngha ca
phe Cng Sn trong chin cuc Vit Nam cng khng th mang tnh cch no ngoi tnh
cch sn phm ca tuyn truyn.
iu ny chnh l li gii p cho cu hi do u nhn vt H Ch Minh c lu
nhiu ni trn th gii v do u chnh H Ch Minh phi ch thn ngi vit mt cun
sch t phong cho mnh danh v Cha Gi Dn Tc Vit Nam.
H Ch Minh c nhc ti nhiu ni v cuc chin Vit Nam sau 1945 chnh l im
nng trong cuc chin thc h ang din ra.
i vi khi Ty Phng, cuc chin Vit Nam l mi di tn cng trc din vo ch
thc dn vn c Cng Sn gn chung cho mi quc gia Ty Phng.
i vi cc quc gia nhc tiu, cuc chin Vit Nam l yu t thc y s ni dy
chng li nh hng Ty Phng ng thi l sc ht s hng v ch ngha Cng Sn.
H Ch Minh vi t cch tiu biu cho cuc chin Vit Nam tr thnh cng c trong
cuc u tranh giai cp chng ch ngha t bn ca ton khi Cng Sn. Cho nn nhc nh
theo hng cao H Ch Minh tr thnh vic lm cn thit ca ton khi Cng Sn cho
mc tiu bnh trng nh hng thc y s bng n thm cc cuc chin cc b mi.
Hn ai ht, H Ch Minh nhn thc r tm mc quan trng trong vic nh hng
cho cch nhn ca d lun v cuc chin Vit Nam v v bn thn mnh thuc trn tuyn
tuyn truyn Cng Sn. c th hun v ch thuyt Cng Sn v cc phng php u
tranh ti Mc T Khoa nn H Ch Minh khng coi nh trn tuyn tuyn truyn.
Trn thc t, khi cn hot ng b mt, H Ch Minh c ch th phi n lc thnh
lp mt trng tuyn truyn ti Thi Lan v nhng thnh tu bc u ca H Ch Minh ti
Hoa Nam cui nm 1924 hon ton nh hot ng tuyn truyn.
Vi H Ch Minh, tuyn truyn khng ch l phng th pht trin nh hng m cn
l hot ng gn lin vi hi th ca lc lng u tranh nn cng tc tuyn truyn lun
c c bit lu .
Cui nm 1944, H Ch Minh t tn cho n v v trang u tin ca Mt Trn
Vit Minh l i v trang tuyn truyn nhc nh ng ch v cng tc trng tm lun l
cng tc tuyn truyn.
Sau , trong chnh ph u tin thnh lp cui thng 8 -1945, H Ch Minh t B
Tuyn Truyn trn c B Quc Phng. nh gi tuyn truyn tm mc nn vic H Ch
Minh ngay cui nm 1947 ngi vit sch t v cho bn thn mnh l iu d hiu.
Thi im trn l thi im m Mt Trn Vit Minh i din vi nhng kh khn
chng cht, mc d thnh cng trong vic trit h cc lc lng i lp nm trn quyn
lnh o.
Trc ht, Vit Minh cha th bm r su trong qun chng v cc phn t quc gia
yu nc vn duy tr nh hng nhiu ni v ang c nhng vn ng kt hp thnh mt
trn tuyn chng li Cng Sn.
Du hiu nguy him l ngi Php bt u tm th chuyn hng cho s hin din ti
ng Dng qua vai tr ng minh lin kt vi cc lc lng quc gia Vit Nam.
Du hiu khng km nguy him khc l H Ch Minh khng cn giu kn ni hnh tch
Cng Sn nh thi k hot ng b mt trong khi s nghi ngi trong qun chng v Cng
Sn vn l mt thc t.
D tuyn b gii tn ng Cng Sn, H Ch Minh vn cha thu phc trn vn lng
tin ca nhiu ngi u tranh yu nc v pha Php tuyn b khng chp nhn thng
lng vi Vit Minh do H Ch Minh l cn b Cng Sn Quc T chu s chi phi ca Lin
X.
Ni gn li, tnh cht Cng Sn ca H Ch Minh ang e da chiu bi dn tc yu
nc ca Vit Minh ng thi y Cng Sn Vit Nam vo cnh c th b chng i t quc
ni ti quc t.
To ra hnh nh mt H Ch Minh tuy tng c tng quan vi Cng Sn nhng mt
lng v dn v nc, c ton th dn chng knh yu chnh l mt n lc trn trn tuyn
tuyn truyn gii ta cc p lc chng i.
V th, ci tn H Ch Minh ch mi xut hin ln u trc cng chng vn vn 24
thng trc v cn l mi nghi ngi i vi nhiu ngi vn c chnh H Ch Minh din t
nh mt ci tn thn thit vi ht thy mi tng lp qun chng v gn cho qun chng s
sng knh tt cng i vi mnh qua nhng dng ch tr tro: Khng c g so snh c
vi lng dn Vit Nam knh mn tin tng lnh t H Ch Minh... Nhiu nh bo v ngi
ngoi quc rt ngc nhin trc lng knh yu ca nhn dn Vit Nam i vi v Cha gi H
Ch Minh... H Ch Tch c nhn dn yu mn l do lng yu nc, yu nhn dn ... H
Ch Tch c nhn dn yu mn l do lng hy sinh v lng nhn t ca Ngi... Ch tch
khng bao gi ngh n mnh. Ngi ch ngh n ngi khc, ngh n nhn dn... Mi
ngi knh mn H ch tch, nht l thanh nin v nhi ng. ngoi mt trn khi xung
phong cc chin s h ln: V t quc, v Bc H tin ln! V Bc H m nhng ngi lao
ng trong nh my v trn ng rung tng thm nng sut. i vi nhi ng tn bc H
nh l mt ngi m hin. Ch nhc n tn Bc l cc em tr nn ngoan ngon... Nhn dn
gi ch tch l Cha Gi ca dn tc, v H ch tch l ngi con trung thnh nht ca T
Quc Vit Nam.
Kiu Phong bo H Ch Minh l bch r tin, V Th Hin coi y l chuyn ng ngn
trong khi Bi Tn cho rng H Ch Minh din mt tn tr nc ci
Nhng ph phn theo hng ny b qua khung cnh thc t cng thng ca Mt
Trn Vit Minh lc v khng xt vic lm ca H Ch Minh trong tnh cch mt n lc
u tranh trn trn tuyn tuyn truyn.
Vo lc ngi nn c vit ra nhng iu gi di tr trn trn, H Ch Minh khng b
thc y ch bi ring lng ham mun sng bi c nhn m ang chin u cho s tn ti
trn chnh trng ca bn thn v phe phi. Cho nn cun sch c vit gia khng kh si
ng khc lit ca chin trng v va vit xong gi cp tc qua Ngng Quang dch
sang ngoi ng ph bin i khp ni.
Chnh cun sch gi di tr trn ny ng gp ln lao vo trn tuyn tuyn truyn
v cuc chin Vit Nam do khi Cng Sn m ra trn khp th gii nhng ngy sau .
Nhng huyn thoi m H Ch Minh to ra cho mnh nh con ngi nhn t, mt lng hy
sinh v nc, c ton dn yu mn tn xng l Cha Gi Dn Tc gn nh c lp li
hu ht cc tc phm ni v cuc chin Vit Nam theo nh hng kt buc Php - M
theo ui xm lc v lc lng dn tc yu nc Vit Nam ch l mt nhm b nhn
cho ngoi bang.
D lun ny khin dy ln nhng ln sng chng i nhiu ni ngn tr n lc
chin u ca pha th gii t do v lc lng yu nc Vit Nam trong khi h tr ti a cho
hnh ng ca Cng Sn.
Ti nay, khi Cng Sn ch cn l mt du tch ca th k 20, nhng ting ni chnh
xc ca thc t lch s Vit Nam cng nh chn dung thc s ca H Ch Minh vn cha
thot cnh b vi lp di nh hng ca trn tuyn tuyn truyn Cng Sn.
Vn cn khng t ngi din t H Ch Minh nh mt nh cch mng i quc ca Vit
Nam, mt ngi c cng u gii phng dn tc khi ch thng tr ngoi bang d trn thc
t, ht thy u ng rng H Ch Minh l tn thun thnh ca ch ngha Cng Sn v
trong l thuyt Cng Sn khng c im no dung np tinh thn dn tc.
Nhng ngi khng th chi b thc t hin nhin ca thm trng i sng Vit Nam
sut gi na th k qua th bin gii rng mi vic u nm ngoi nh ca H Ch Minh.
Nhng cch din t hoc bin gii ny u c li p t nhiu pha c ghi li ri
rc trong cc chng sch trc nn xin c b qua.
ngh ca chng ti ch tr li vi mt iu tng c trnh by trong cun sch vit
trc y l nu khng t H Ch Minh cng cuc chin m ng ch trng v lnh o
trong bi cnh chin tranh thc h ton cu do Cng Sn ch trng th chng khc nhng
nh khoa hc trc v ng thi vi Copernic v Gallile, c nht nh bo mt tri xoay
quanh tri t. Mi ngi r s phn ca Gallile lc y nhng ngy nay ch ngi in
mi ni mt tri xoay quanh tri t. Khng sm t mun, thc t s dng dc ct ln ting
ni chnh xc khng g c th ri i ni.
Chng ti khng dm em mnh snh vi Gallile din tn tung om m snh vi
mt tri m ch hy vng nhng trang sch c vit s gi nhc phn no hng nhn gn
gi nht v con ngi thc ca nhn vt H Ch Minh t c th khi ln nhng tia
sng s lm t l dn tnh cht thc ca nhng bin c lch s nhum y tc tang v au
n m dn tc Vit Nam phi gnh chu sut gi na th k qua.
Hy vng ny khng ch do thc y ca kht khao pht hin nhng thc trng tng b
vi lp v cn ang b vi lp m ch yu khi pht t mong mi nhng ting ni hm cha
trong thc trng ca giai an va qua s m ra mt li thot thc s cho tng lai t nc
khng bao gi cn lm cnh tn hao xng mu nhiu th h cho thnh qu cui cng l
dn bc vo mt ng ct ti tm.
Xin c ghi li nh du chm cui cng v bc chn dung H Ch Minh, li tri trc
khi gi t cuc sng ca mt ngi dnh trn i tham gia hng ng u tranh do H Ch
Minh lnh o: t nc mnh bt hnh cng cc v c mt lnh t l ng H! .

PH LC

01 * Y BAN DN TC GII PHNG
bu trong Quc Dn i Hi Tn Tro 8-7-1945

* Ch Tch:
H CH MINH

* Ph Ch Tch:
TRN HUY LIU, V NGUYN GIP,
PHM VN NG, CHU VN TN.

* Cc y vin:
NGUYN LNG BNG, V NH HE,
DNG C HIN, C HUY CN,
NGUYNVN XUYN, NGUYN HU ANG,
NGUYN CH THANH, PHM VN THCH,
PHM NGC THCH, NGUYN NH THI.

Gi l i hi, nhng thc ra
ch c chng y ngi tham d.


02 * CHNH PH U TIN (Lm Thi)
thnh lp ngy 29- 8-1945

Ch Tch kim B Trng Ngoi Giao: H CH MINH
B Trng Ni V: V NGUYN GIP
B Trng Tuyn Truyn: TRN HUY LIU
B Trng Quc Phng: CHU VN TN
B Trng Ti Chnh: PHM VN NG
B Trng Kinh T: NGUYN MNH H
B Trng Lao ng: L VN HIN
B Trng Thanh Nin: DNG C HIN
B Trng Gio Dc: V NH HE
B Trng T Php: V TRNG KHNH
B Trng Giao Thng Cng Chnh: O TRNG KIM
B Trng Y T, V Sinh: PHM NGC THCH
5 B quan trng Ngoi Giao, Ni V, Tuyn Truyn, Quc Phng, Ti Chnh u do cn
b cao cp cng sn gi. B Tuyn Truyn i vi Cng Sn cn quan trng hn c B Quc
Phng. Trn Huy Liu ch ng sau H Ch Minh v V Nguyn Gip
03 * CHNH PH LIN HIP (Lm Thi)
ngy 01 thng 01 nm 1946

Ch Tch: H CH MINH
Ph Ch Tch: NGUYN HI THN
Vit Quc v Vit Cch gi 2 B Kinh T v V Sinh.
Cn li l Vit Minh.


04 * CHNH PH LIN HIP (Th Nht)
ngy 02 thng 03 nm 1946

Ch Tch: H CH MINH (VM)
Ph Ch Tch: NGUYN HI THN (Vit Cch)

B Trng T Php: V NH HE (VM)
B Trng Gio Dc: NG THI MAI (VM)
B Trng Ti Chnh: L VN HIN (VM)
B Trng Cng Chnh: TRN NG KHOA (VM)
B Trng Ngoi giao: NGUYN TNG TAM (VNQD)
B Trng Kinh t: CHU B PHNG (VNQD)
B Trng Y t: TRNG NH TRI (Vit Cch)
B Trng Canh Nng: B XUN LUT (Vit Cch)
B Trng Ni v: HUNH THC KHNG (Khng ng phi)
B Trng Quc Phng: PHAN ANH (Khng ng phi)

* Ch thch 1: Theo V Nguyn Gip trong Nhng nm thng khng th no qun, 2 gh ng
l dnh cho Nam B, c dnh cho cc ng i lp, 2 B Ni V v Quc Phng dnh cho trung lp.
Vit Minh v Dn Ch gi 4 B Ti Chnh, Gio Dc, T Php, Giao Thng. Vit Quc v Vit Cch gi
4 B Ngoi Giao, Kinh T, X Hi, Canh Nng. Ph ch tch: Nguyn Hi Thn (vng mt). Chnh ph
thnh lp trong na gi, ngay ti Quc Hi m ch tch l Ng T H, mt nhn s Cng Gio.

* Ch thch 2: Theo n Tch Cng Sn Vit Nam ca T rn Gia Phng, tr. 78, thm Dng c
Hin gi B Thanh Nin, Nguyn Vn To gi B Lao ng, Nghim K T gi chc Th Trng Ngoi
Giao, C Huy Cn gi chc Th Trng Canh Nng.

05 * CHNH PH LIN HIP ( Th Hai )
ngy 13 thng 11 nm 1946

C Vn Ti Cao: VNH THY ( b qua HK)
Ch Tch kim B Trng Ngoi Giao: H CH MINH
B Trng Ni V: HUNH THC KHNG
B Trng Quc Phng: V NGUYN GIP
B Trng T Php: V NH HE
B Trng Ti Chnh: L VN HIN
B Trng Gio Dc: NGUYN VN HUYN
B Trng Canh Nng: NG TN NHN
B Trng Giao Thng Cng Chnh: TRN NG KHOA
B Trng Lao ng: NGUYN VN TO
B Trng Y T: HONG TCH TRI
B Trng X Hi: CHU B PHNG
Th Trng Ngoi Giao: HONG MINH GIM
Th Trng Ni V: HONG HU NAM, tc PHAN BI
Th Trng Quc Phng: T QUANG BU
Th Trng T Php: TRN CNG TNG
Th Trng Kinh T: PHM VN NG
Th Trng Ti Chnh: TRNH VN BNH
Th Trng Gio Dc: NGUYN KHNH TON
Th Trng Canh Nng: C HUY CN
Th Trng Giao Thng Cng Chnh: NG PHC THNG
Quc V Khanh (B Trng Khng B): NGUYN VN T,
B XUN LUT.


06 * THNH PHN DB QUC HI U TIN
thng 01-1946

Mc xt: 10 i biu Vit Cch: 22 i biu
X hi: 27 i biu Vit Quc: 26 i biu
Dn ch: 15 i biu Vit Minh: 82 i biu
c lp: 90 i biu.

(cc con s chnh thc lc y)
07 * CHNH PH LM THI CHMNVN
thnh lp ngy 8-6-1969

Th Tng: HUNH TN PHT
Ph Th Tng: PHNG VN CUNG

B Trng Ph Th Tng: TRN BU KIM
B Trng Quc Phng: TRN NAM TRUNG
B Trng Ngoi Giao: NGUYN TH BNH
B Trng Ni V: PHNG VN CUNG
B Trng Kinh Ti: CAO VN BN
B Trng Thng Tin Vn Ha: LU HU PHC
B Trng T Php: TRNG NH TNG
B Trng Y T: DNG QUNH HOA
B Trng Gio Dc: NGUYN VN KIT


08 * NI CC CUI CNG
ca triu Nguyn vi vua Bo i

Thng Th B Li (Ni V, tng ng Th Tng):
PHM QUNH
Thng Th B H (Ti Chnh): H C KHI
Thng Th B L: NG Y
Thng Th B Hnh (T Php): BI BNG ON
Thng Th B Hc: TRN THANH T
Thng Th B Kinh (T): TRNG NH NH


09 * CHNH PH TRN TRNG KIM
(sau Nht o chnh Php)

Th Tng:
TRN TRNG KIM

B Trng Ni V: TRN NH NAM
B Trng Ngoi Giao: TRN VN CHNG
B Trng Ti Chnh: V VN HIN
B Trng Kinh T: H B KHANH
B Trng Tip T: NGUYN HU THI
B Trng Gio Dc v M Thut: HONG XUN HN
B Trng T Php: TRNH NH THO
B Trng Giao Thng Cng Chnh: LU VN LANG
B Trng Y t v Cu T: V NGC ANH
B Trng Thanh Nin: PHAN ANH.

10 * VI BT HIU
v B DANH ca H CH MINH
c nhc ti trong sch

NGUYN SINH CUNG
NGUYN TT THNH
BA
PAUL
NGUYN I QUC, QUC, QUC hay NGUYN.
L THY, LY, LEE (ph t v thng ngn ca Borodin),
VNG, VNG SN NH,
TRNG NHC TRNG
TNG VN S
H QUANG
NILOPSKI (1925-1927 Hoa Nam)
LIN, LINOV (khi LX)
LU, LOU (phng vin bo Rosta Hoa Nam)
TRN DN TIN, TRN ZN TIN (bt hiu )
T. LAN (nh trn)
XYZ (bt hiu)
TRN LC (bt hiu)
LUCIUS (b danh lin lc vi OSS ca M)
11 * NHNG NM SINH
ca H CH MINH

1890: (ngy 19 thng 5) c chnh thc cng nhn.
Nhng khng c g bo m l ng,
nht l v ngy sinh.
1891: c anh ng H l Nguyn Tt t, cng gi l
Nguyn Sinh Khim khai.
Sn Tng (CS) v Cao Th Dung khng nh l ng.
1892: c chnh H Ch Minh ghi trong n xin nhp hc
trng thuc a.
1893: theo b Nguyn Th Thanh, ch ng H khai
1894: ghi ti h s cnh st Php v s h lng Kim Lin
1895: Nguyn i Quc khai ti ta i s Lin X c.

12 * CC T CHC
QUC T CNG SN

QUC T 1 hay NHT QUC T:
tc Hi Quc T Cng Nhn do Marx v Engels
lp ngy 28-9-1864 ti London, Anh Quc.
Gii tn nm 1876
ti Philadelphia, Hoa K.

QUC T 2 hay NH QUC T:
tc Lin Minh Quc T Cc ng X Hi
thnh lp ti Paris nm1889.

QUC T 3 hay TAM QUC T
tc Comintern hay Quc T Cng Sn do Lnin
lp nm 1919 ti Moscow.
Gii tn theo lnh ca Stalin nm 1943.

QUC T 4 hay T QUC T
do Trotsky lp nm 1938 Php
trong tnh trng b trc xut khi Lin X.
13 * CC I HI QUC T 3
t i hi 1 n i hi 7

i Hi 1: t 2 n 6-3-1919
i Hi 2: 1920 ti Petrograd (cc i hi khc hp ti Moscow)
i Hi 3: t thng 6 n thng 7-1921
i Hi 4: thng 11 v 12-1922.
i Hi 5: 17-6 n 8-7-1924 c 504 i biu ca 49 ng Cng
Sn, 10 t chc quc t. H Ch Minh l i biu
u tin v duy nht ca ng Dng
i Hi 6: ngy 8-9-1928, H Ch Minh khng d, t khuynh.
Chng tha hip, lin h vi t sn v cc phong tro
dn ch. Lnh t Cng Sn n M. N. Roy b khai
tr v chng ng li ca i hi ny.
(theo Hng H)
i Hi 7: ngy 25-7-1935 cng l i hi cht ca Quc T 3.
Trong s 513 i biu ca 76 ng i din 3 triu
140,000 ng vin, c 3 ngi Vit Nam l L Hng
Phong, T Hu v Nguyn Th Minh Khai.
Theo Hng H,Anh Nguyn ch c mi vi t cch l i biu t vn. ti
chnh trong i hi ny l chng ch ngha pht-xt.


14 CC I HI
ng Cng Sn Vit Nam

i Hi 1: 1935, ti Macao. S ng vin ch my trm, sau thng 8-1945 ln 5,000 ng
vin. Ngy 11-11-1945, ng Cng Sn t gii tn, rt vo b mt tr thnh Hi
Nghin Cu Mc Xt.
i Hi 2: 1951, Hi Nghin Cu Mc Xt bin thnh ng Lao ng ti Tuyn Quang s
ng vin khi gii tn ch c khong 5000, sau 6 nm ln 760,000.
i Hi 3: 1960, ti Hni (tt c cc i hi t nay u Hni). L Dun c c lm b
th th nht.(danh
xng theo LX lc y Khrutshchev cng t xng b
th th nht. Thc cht khng khc tng b th).
i Hi 4: 1976, ng Cng Sn ti lp sau khi chim min Nam. S ng vin l
1,553,500 (trong s 49.6 triu dn, bng 3,22% dn s ton quc). L Dun ch
tr.
i Hi 5: 1982, 5 ngi b loi khi B Chnh Tr: V Nguyn Gip, L Thanh Ngh,
Nguyn Duy Trinh, Trn Quc Hon, Nguyn Vn Linh.
i Hi 6: 1986, quyt nh i Mi, bu Nguyn Vn Linh lm Tng B Th.
i Hi 7: 1991, Mi lm Tng B Th.
i Hi 8: 1996, Mi v L Kh Phiu
i Hi 9: 2001, Nng c Mnh.


15- DANH SCH 20 NG VIN CSVN
c o to ti trng Lao ng ng Phng
ti Mc T Khoa (Trng Stalin)

01- Bi Cng Trng (1905-1977)
02- Bi Lm, tc Nguyn Vn Xch (1896- ?)
03- Dng Bch Mai (1905-1964)
04- H Huy Tp (1902-1941)
05- H Tng Mu (1896-1951)
06- Hong Vn Nn (T Hu)
07- L Hng Phong t Litvinov (1902-1942)
08- Ng c Tr (1902-?), con Ng c K
09- Nguyn Hu Cn
10- Nguyn Khnh Ton b danh Robert (1905-1993)
11- Nguyn Th Rc (1905-1937)
12- Nguyn Th Vinh (1904-1945)
13- Nguyn Th Minh Khai hay c Duy (1910-1941)
14- Nguyn Vn Dt
15- Nguyn Vn Trn b danh Prigorny (1914-1998)
16- Phng Ch Kin (1901-1941)
17- Trn Ngc Danh, em Trn Ph, (1908 -1950)
18- Trn Ph (1904-1931)
19- Trn Vn Giu (1911)
20- Trn Vn Kit

Ch thch: Tr Trn Vn Giu cn sng, Nguyn Khnh Ton v Nguyn Vn Trn tng i th,
hu ht u cht tr. im ng lu l c 20 ngi c o to ti l Stalin ny, khng ai c chn
trong cc chnh ph u tin ca H Ch Minh. Ngay c trong y ban gii phng tin cch mng thng
tm cng khng. Nh vy ch c mt mnh H Ch Minh do Lin x trc tip o to, rn c, i din
duy nht ca Quc T 3, ton quyn x tr mi vic.
16 NHNG B V v NGI TNH
ca H Ch Minh

C Bourdon v c Brire Php
Mt c ngi Nga
Tng Tuyt Minh,
y t Trung Hoa theo o Ki T
Nguyn Th Minh Khai,
v ca L Hng Phong, tng b th ng
Th Lc
Nng Th Xun vv..


17 MT S NIN HIU LIN QUAN
n cuc i ca H Ch Minh

19-05-1890: Ra i vi tn Nguyn Sinh Cung sau i l Nguyn
Tt Thnh. (Theo t liu chnh thc ca CSVN)
05-06-1911: Nguyn Tt Thnh xung tu Latouche-Trville lm
ph bp xut dng (ly tn Ba).
15-09-1911: Paul Tt Thnh np n xin hc trng Thuc a.
10-10-1911: Cch mng Tn Hi thnh cng ti Trung Quc
1915: Nguyn Tt Thnh n M, ri sang Anh
1917: nh c ti Php
Th. 3-1919: Lnin lp Quc T 3 tc QTCS (Komintern)
1919: Nguyn i Quc a thnh nguyn th 8 im cho
hi ngh Versailles v Ha Bnh (Nguyn i Quc
lc y l tn chung ca nhm yu nc VN ti Php)
1920: D hi ngh Tours ca ng X Hi Php. B phiu
tn thnh QT 3, tr thnh ng vin sng lp ng
CS Php.
1921: ng Cng Sn Trung Quc thnh lp
1922: Thnh lp Lin X (Lin Bang Cng Ha X Hi
Ch Ngha X Vit)
1923: Nguyn i Quc (HCM) ri Php i Nga, qua ng
c. Tham d i hi Quc T Nng Dn (thng 3).
1924: Hin Php u tin ca Lin X
1924: NAQ tham d i hi k 5 QT3 (t 17-6 n 8-7).
1924: NAQ c c vo y Ban Tuyn Truyn Quc T,
c thnh lp lin sau i hi V ca QTCS.
11-11-1924: NAQ n Qung Chu, Hoa Nam lm ph t kim
thng dch cho Borodin, trng on trong phi b ca LX bn cnh chnh ph
TH ca Tn Dt Tin.

Th.6-1925: Thnh lp Vit Nam Thanh Nin Cch Mnh ng
Ch Hi t Tm Tm X (khng cng sn). Hi ny
l ht nhn ca ng CS Vit Nam 4 nm sau.
1927: Cng Borodin chy trn khi Trung Quc, v Nga,
sau khi s hp tc Quc Cng Trung Hoa tan v.
1928: Ti Thi Lan qua ng Php, , Tn Gia Ba. Nhim
v: T chc cc chi b cng sn u tin Xim,
M Lai, Nam Dng, Min in.
27-10-1929: Th ca QTCS ch th hp nht 3 ng CS D
03-02-1930: NAQ thay mt QT3 thng nht 3 ng CS, v c
coi l sng lp vin CSVN (t thng sau i thnh
ng CS D theo ch th ca QT 3).

01-05-1930: M u phong tro X Vit Ngh Tnh. Bt u biu
tnh bo ng trn khp nc.
Th.10-1930: Ban hnh lun cng chnh tr ca ng do Trn Ph
son tho, sau khi Lin X v nc. Trn Ph
c bu Tng B Th u tin ca ng

19-04-1931: Trn Ph, Tng B Th CSVN u tin b bt.
06-06-1931: NAQ b Cnh st Anh bt ti Hng Kng. QT3 vn
ng, nh lut s Loseby can thip, gip Quc ra
khi t.
1933: Sng Nga hn 4 nm, hc trng QT 3 nm.
1935 (27 n 31-03): i Hi I ca CSVN ti Macao.
1935 (25-7 n 20-8): Nguyn i Quc tham d i hi 7, QT3
vi t cch i biu t vn. L Hng Phong tham d
vi t cch i biu chnh thc ca CSVN.
01-09-1939: Th chin II bng n.
Th.11-1939: Hi ngh Trung ng ng CS D k 6
Th.11-1940: Hi ngh Trung ng ng CSD k 7

1941: Cp danh ngha VM ca ng H Hc Lm (tc
Vit Nam c Lp ng Minh Hi thnh lp nm
1935), gt ngi quc gia phi Cng Sn ra.

19.05.1941: thnh lp mt trn Vit Minh Pac Bo (phng theo
t chc Vit Minh ca H Hc Lm: b ch hi
cui v thm 2 ch mt trn vo u)
1942: ly tn H Ch Minh.
28.08.1942: B chnh quyn THDQ bt giam Qung Ty
1944: Nh s can thip ca Nghim K T, HCM c th
cng vi Nguyn Tng Tam, nhn li vi tng
Trng Pht Khu cung cp tin tnh bo v qun
Nht ti ng Dng.
19-12-1944: Thnh lp i v trang tuyn truyn gii phng qun
giao cho V Nguyn Gip ch huy.
09-03-1945: Nht o chnh Php tai ng Dng.
11-03-1945: Hong Bo i tuyn b Vit Nam c lp.
06-08-1945: LX tuyn chin vi Nht vo gi cht.
15-08-1945: Nht u hng.
16-08-1945: i Hi Quc Dn ti Tn Tro, thnh lp y ban
gii phng quc gia, HCM c bu lm ch tch.

17-08-1945: Vit Minh git micro, cp din n trng biu ng
v c VM, bin cuc mt tinh ca hi cng chc ng h ni cc Trn Trng Kim
thnh mt tinh ng h Vit Minh.
19-08-1945: VM cp chnh quyn ti H Ni (Cch Mng Th.8)
02-09-1945: Tuyn ngn c Lp.
11-11-1945: H gii tn ng CSVN.
06-01-1946: Bu c quc hi u tin. H tng cc ng i lp
70 trong s 360 gh.
17-01-1946: H cho lnh thng nht cc lc lng v trang.
28-02-1946: Tha c Php-Hoa. Php tr TH mt s nhng a
i li Trung Hoa qun Php vo Bc Vit thay
th qun TH.
02-03-1946: Quc hi hp khn cp mt ngy trc d nh, lp
chnh ph lin hip trong mt gi (theo Bernard Fall
th trong na gi)
06-03-1946: K vi Sainteny hip cs b (Convention Prlimi-
naire) 6/3, bn cnh c ch k ca V Hng Khanh.

17-04-1946: Hi ngh Lt. Trng on: Nguyn Tng Tam.
01-08-1946: Hi ngh Lt ngng hp vnh vin.
27-05-1946: Thnh lp Mt trn Lin Vit vi mc ch quy t
mi xu hng ng phi cn ngoi VM. Ai khng vo coi nh Vit gian, chng
li ng li cu nc ca VM. Thc ra Lin Vit ch l ci v. Ci ct li vn l
VM, v ct li ca VM vn l ng cng sn, d gi v gii tn.
30-05-1946: Cao y dArgenlieu nhn danh chnh ph Php nhn
nhn Cng Ha Nam K t tr. Nguyn Vn Thinh th tng, Nguyn Vn Xun
b trng Quc Phng

Th.07-1946: H Ch Minh i Php d hi ngh Fontainebleau.
06-07-1946: Khai mc hi ngh Fontainebleau.
14-09-1946: K tm c Modus Vivendi vi Marius Moutet, B
trng Php Quc Hi Ngoi ti phng ng ca Moutet lc na m. (Th tng
Php lc y l George Bidault)
09-11-1946: Ban hnh hin php u tin ca Vit Nam DCCH

Th.11-1946: Quc hi tuyn b chnh thc cng nhn Mt Trn
Lin Vit (trung ng gm 12 ng vin Lao ng,
6 Vit Minh v 9 cc thnh phn khc).
19-12-1946: Tuyn b ton quc khng chin
21-01-1947: Paul Ramadier thay Lon Blum (cng ng X hi)
lm th tng Php.
Th. 09.1947: Stalin cho thnh lp Cominform.(Phng TTCS)
Th. 06-1948: Ti T b khai tr khi Cominform.
1948: Tuyn B Vnh H Long, Php ng cho VN (di
quyn quc trng Bo i) c t tr trong LHP.
08-03-1949: Hip c lyse tng thng Php Vincent Auriol k
vi Bo i nhn nhn Vit Nam c lp trong LHP.
01-10-1949: Cng Ha Nhn Dn Trung Quc (CS) ra i.
1950: CHND Trung Quc ri LX tha nhn VNDCCH.


02-02-1950: Quc Hi Php ph chun Hip c lyse
21-01-1950: Hi ngh Trung ng hp ti Tn Tro, Tuyn
Quang, bn k hoch phn cng Php vng Vit Bc vi vin tr ca Bc Kinh.
11 n 19-2-1951: Hp i hi ng k 2 ti Chim Ha, Tuyn
Quang, quyt nh cho ti sinh ng cng sn di ci tn ng Lao ng Vit
Nam
03-03-1951: Ra mt ng Lao ng VN.
05-03-1953: Stalin cht.
1953: Bt u k hoch Gim T v CCR t I.

Th.04-1954: Khai mc hi ngh Geneve v Triu Tin v D
07-07-1954: Nh Trung Cng qun vin v c bit c 2 tng
Trn Canh, Vi Quc Thanh sang ch thn ch huy, qun Bc Vit thng trn in
Bin Ph.
Th. 07-1954: Hi ngh k 6 T quyt nh iu nh vi Php
08-07-1954: Hi ngh Genve bt u bn v nh chin VN.
20-07-1954: K hip nh Genve chia i Vit Nam.
24-11-1955: Bc Vit ra lnh thit lp ch hp tc x mua bn
nng thn v HTX tiu th thnh th.
1956: Ci Cch Rung t t 2 vi cc ta n nhn dn
v u t long tri l t
Th.02-1956: Giai Phm (ma Xun) ra mt H Ni.
14 n 25-02-1956: i Hi 20 ca ng CSLX. Khrutshchev h
b Stalin.
1956: Gii tn Cominform
26-10-1956: ( nht) Cng Ha Vit Nam ra i ti min Nam.
1959: Mao Trch ng bt u k hoch i nhy vt .
13-05-1959: Hi ngh trung ng ng ra ngh quyt cng c
min Bc, chiu c min Nam
01-01-1960: Ban hnh Hin Php th 2, gi l Hin Php 1959.
05 n 10-09-1960: i hi 3 ng Lao ng. (tip tc cng c
min Bc, chiu c min Nam)
1960: t L Dun lm B Th Th Nht. Tham d i hi 81 ng CS th gii.
20-12-1960: Cho lp Mt trn DTGP Min Nam (20-12-1960)
17-10-1961: i hi XXII Lin X khai mc, quyt nh a thi
hi Stalin ra khi cng trng .
01-01-1962: Thnh lp ng Nhn Dn Cch Mng (chi nhnh
ng CS Vit Nam) ti min Nam.
01-11-1963: o chnh lt nht Cng Ha Vit Nam.
Tng Thng Ng nh Dim b git ngy hm sau.
Th.12-1963: Trung ng ng CS Vit Nam ra Ngh quyt 9 (b
mt) ch trng tin nh min Nam.
08-08-1967: Ngh nh s 121/CP ca Bc Vit thay i m lch,
y nhanh ln mt ngy.
10-11-1967: HCM ban hnh lut chng gin ip, ph hoi, phn
cch mng ... nhm mc ch bt giam nhng phn t nghi l trong nhm xt li
chng ng.
04-02-1968 (mng 2 Tt Mu Thn): Tng cng kch, tng ni
dy, vi phm tha hip hu chin 2 ngy Tt . Thm st ti Hu.
10-05-1968: Hi ngh bn bn ti Paris khai mc.
1968 : Li cho lnh tng ni dy, tng cng kch vo ngy
sinh th 78, 19.05.1968.
25-01-1969: Hi ngh (bn bn) Paris khai mc phin hp chnh
thc u tin.
02-09-1969: HCM qua i, li di chc ni i gp Mc L.
27-01-1973: K Hip nh nh chin Paris.
30-04-1975: VC vi phm hip nh Ba L tin chim min Nam.
02-07-1976: i tn nc thnh CHXHCN VIT NAM (thay cho
ba thc th VNDCCH + VNCH + CHLTMNVN)
17-02-1979 : Qun Trung Cng tin nh bin gii Vit Bc.

TH MC

A - TC GI VIT NAM
________________________________________

BO I
* Con Rng Vit Nam, Nguyn Phc Tc, Cali 1990.
Nguyn tc Le Dragon DAnnam, Ed. Plon, Paris 1980
BI NGC TN
- Chuyn k nm 2000, Tui Xanh, Cali 2000
(b H Ni tch thu)
BI TN
- Hoa xuyn tuyt, Nhn Quyn, Paris 1991
- My m th k, a Nguyn Paris 1998
- 1945- 1999 Vietnam, la face cache du rgime,
ditions Kergour, Paris 1999 (traduction de loriginal
Following HCM, the memoir of a North Vietnamese
Colonel, publi Londre en 1995 par Hurst & Company)
BI XUN QUANG
- HCM, s tht v thn th v s nghip, Nam Paris 1990
- Nhng iu trng thy trong cuc i HCM, -nt-
CAO TH DUNG
- Ba mi nm mu la. Alfa, Falls Church, VA. 1991
- Lm th no git mt tng thng?
Ha Bnh, Si Gn 1970.
- Chn tng HCM v Cng Sn VN, Hng Vit, USA 1988
- Vit Nam huyt l s, ng Hng, USA 1996
CHNH O
- H Ch Minh, con ngi v huyn thoi,
Vn Ha, USA 1991
CNG
- Cuc i cch mng,
Hi k, Si Gn 1968
DNG THU HNG
- Nhng thin ng m, H Ni 1990
DNG TRUNG QUC
-Vit Nam nhng s kin lch s 1919-1945
Nxb Gio Dc, H Ni 2001
NG HA
- Bc H, nhng nm thng nc ngoi
Trung Tm UNESCO & Bo tn v pht trin
vn ha dn tcVit Nam, H Ni 2001
MNH TRI
- Di sn Mc xt ti Vit Nam,
T Do, Nam Cali 2002
HONG HU QUNH
- Ti b ng, Paris 1989
HONG NGC THNH
- Nhng ngy cui cng ca TT Ng nh Dim,
Cali 1994.
- Why The Vietnam War? President Ng nh Dim and
the US. His overthrow and assassination.
i Nam Publishers, Cali 2001.
HONG QUC K
- Ma u H Ch Minh, Mt Trn Quc Dn, Cali. 1995.
HONG VN CH
- From Colonialism to Communism,
Frederick A Praeger, New York 1964
- Trm Hoa ua n trn t Bc,
Mt Trn Bo V T Do Vn Ha, Si Gn 1959.
HONG VN HOAN
- Git nc trong bin c,
Nhm tm hiu lch s, 1991
HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH
- Lch s ng Cng Sn Vit Nam,
Nxb i Hc Quc Gia H Ni 1999
H CH MINH
- Ton tp,
Nxb Chnh Tr Quc Gia, H Ni, 1996
H S KHU
- H Ch Minh, Ng nh Dim v mt trn Gii Phng,
Vn Ngh, Cali 1992.
HNG H
- Bc H trn t nc Lnin,
Thanh Nin, H Ni 2000.
HUY PHONG v YN ANH
- Exploring The H Myth Thng M, USA 1989
KIU PHONG
- Chn Dung Bc H Bt Khut, USA 1989.
LM THNH LIM
- Chnh sch ci cch rung t ca HCM,
sai lm hay ti c?
Nam , Paris 1990
L TNG MINH
- V n th k - trng vo c ng CSVN,
Tp Ch Cch Mng, s 31, thng 12-2002
L GIANG
- Nhng b n lch s ng sau cuc chin Vit Nam,
Tc gi xb, USA 1998.
MINH V
- Sch lc xm lng ca cng sn,
Tc gi xb, Saigon 19631970
- Phn Tnh Phn Khng Thc Hay H,
Thng V, Nam Cali 1999.
- Tm S Nc Non, Ai Git HCM?
Ting Qu Hng, Virginia 2002
NGHIM XUN HNG
- Lch trnh din tin phong tro quc gia Vit Nam
Ngy V, Denver 1985
NGUYN CH THIN
- Hoa a Ngc,
tc Bn chc th ca mt ngi Vit Nam
Vn Ngh Tin Phong, thng 10-1980.
NGUYN KHC HUYN
- Vision Accomplished? The Enigma of HCM,
Macmillan, New York 1971.
NGUYN L TNG
- Thuyn ai i bn Vn Lu,
Tc gi xb Hoa K 2001.
NGUYN MINH CN
-ng CSVN, qua nhng bin ng
trong phong tro CS Quc T,
Tui Xanh, 2001
NGUYN NGC HUY
-V tr H Ch Minh trong din tin
ca tnh trng nhn quyn ti VN,
Nam , Paris 1990.
NGUYN PHNG MINH
- H Ch Minh, tn phn quc s mt ca thi i.
Cha xut bn.
NGUYN QUANG NGC
- Tin trnh lch s Vit Nam,
Nxb Gio Dc, H Ni 2001
NGUYN TH ANH
- Hnh trnh chnh tr ca H Ch Minh,
Nam , Paris 1989
NGUYN TH BNH
- MTDTGP - CPLT ti hi ngh Paris v VN,
Nxb Chnh Tr Quc Gia, H Ni 2001
NGUYN THUYN
- B mt tht ca H Ch Minh,
Ting Chung, Australia 1990.
NGUYN VN CANH
- Vietnam under Communism, 1975- 1982,
Hoover Institution, Stanford, University, USA 2002.
NGUYN VN TRN
- Vit gi m v quc hi
(b H Ni tch thu, 1995).
NHNG TNG
- Hoa cnh Nam
Khai Tr, Si Gn ti bn 1973
PHM MINH
- Vit Nam t nc ti,
T chc Hng Vit, Australia 2001
PHM VN SN
- Vit S Tn Bin i Nam, Si Gn 1972
PHAN BI CHU
- Phan Bi Chu Nin Biu,
Nhm Nghin Cu Lch S, Si Gn 1972
- Phan Bi Chu Ton Tp,
Nxb Thun Ha, Hu 1990
PHNG TH TI
- Bc H, nhng k nim khng qun,
Nxb Qun i Nhn Dn, H Ni 2002
SN TNG
- Tham lun v vai tr l-nh o ca HCM,
Bi c ti trng qun l cn b, H Ni ngy 11-4-2001.
T. LAN
- Va i ng va k chuyn Nxb Tr, Si Gn 1999
TN THT THIN
- Ci ng v ci gi di v chuyn H Ch Minh,
Nam , Paris 1989
TRN DN TIN
- Nhng mu chuyn v i hot ng ca H ch tch.
Vn Hc, H Ni 2001
TRN NH HUNH
- Danh Nhn H Ch Minh,
Nxb Vn Hc, H Ni 2001
TRN GIA PHNG
- n tch cng sn Vit Nam,
Non Nc, Toronto, Canada 2001.
TRN VN GIU
- S pht trin t tng ti Vit Nam Tp III: Thnh
cng ca ch ngha Mc-Lnin. T tng H Ch Minh.
Nxb TP. HCM, Si Gn 1993.
TRNG NH TNG
- A Viet Cong Memoir.
Harcourt Brace J ovanovich, San Diego 1985
VN TIN DNG
- V cuc khng chin chng M cu nc
- i theo con ng ca Bc,
Nxb chnh tr quc gia, H Ni 1993.
VIT THNG
- S Tch Con Yu Ru Xanh VN,
Qut Khi, 2002
- Chuyn thm cung d triu i HCM,
Hng Vit, USA 2000
V NGUYN GIP
- Nhng nm thng khng th no qun,
Nxb QND H Ni in ln u 1970, ln th 5 nm 2001.
V TH HIN
- m Gia Ban Ngy, Vn Ngh,
Nam Cali 1997.
- B - TC GI NGOI QUC
ANDRE VIOLLIS
- Indochine S.O.S
Gallimard, Paris 1955
BERNARD F. FALL
- Le Viet Minh, la rpublique dmocratique
du Vit Nam 1945-1960,
Sciences Politiques, Librairie Armand Colin, Paris 1960.
- The two Vietnams
Frederick A. Praeger, USA 1967
- Ho Chi Minh on Revolution
Frederick A. Praeger, USA 1967
BONNAFANT, L.
- Trente ans de Tonkin
Ed. Figuire, Paris 1924
DANIEL ELLSBERG
- Secret
Viking Penguin, New York 2002
DAVID HALBERSTAM
- HO
McGraw-Hill Inc. New York 1971
DENNIS J. DUNCANSON
- Government and revolution in Vietnam.
Oxford University Press, New York & London 1968
DENIS WARNER
- The Last Confucian
The Macmillan, New York 1963
DOUGLAS PIKE
- Viet Cong
MIT (Ma. Inst. of Tec.) MA 1966.
- History of VN Communism, 1925- 1976,
Hoover Institution Press, 1978
EDUARD BERNSTEIN
- Cromwell & Communism...,
Schocken Books, New York 1963
ELLEN HAMMER
- A Death In November: America in Vietnam, 1963.
E.P. Dutton, 1987.
- The Emergence of Vietnam,
Institute of foreign relations, New York 1947
- The Struggle for Indochina
Stanford Un. 1954.
HENRY KISSINGER
- Years of renewal
Simon & Schuster, New York 1999.
JEAN FRANCOIS RVEL
- H Ch Minh, Lng yu nc b chuyn hng.
Nam , Paris 1989.
JEAN LACOUTURE
- Ho Chi Minh, A political Biography,
(English version by Peter Wiles) Random House, NY 1968
JEAN SAINTENY
- Face H Ch Minh, ditions Seghers, Paris 1970
- Ho Chi Minh and his Vietnam, a personal memoir,
(English version), Cowles Book Co. Inc., Chicago 1972
- Histoire dune paix manque: Indochine 1945- 1947,
Fayard, Paris 1967.
JOSEPH BUTTINGER
- Vietnam, A Dragon Embattled, Political history of VN
1967
- Vietnam, the unforgettable tragedy,
Horizon Press New York 1977
JOSEPH STALIN
- Les principes du Lninisme
Selected writings, Greenwood Press, Westport, CT 1970
KARL MARX
- The Portable Karl Marx,Viking Press, New York 1983
KARL MARX & FREDERICK ENGELS
- The Communist Manifesto,
International Publishers, 1948.
KARL VON CLAUSEWITZ
- On War, Modern Library, Random House, New York 1943
LOUIS ROUBAUD
- Vietnam, la tragdie Indochinoise,
Valois, Paris 1931
LUCIEN BRODARD
- The Quicksand War, Prelude to VN,
(English version by Patrick OBrian), New York 1963
MARILYN B. YOUNG
- The Vietnam wars: 1945-1990,
Harper Collins, 1991.
MICHEL TAURIAC
- Le dossier noir du Communisme, de 1945 nos jours,
Plon, Paris 2001
MIECZYSLAW MANELI
- War of the vanquished.
(Bn dch Anh ng ca Maria De Gorgey). Harper & Row 1971
MILOVAN DJILAS
- The New Class
Praeger, New York 1957.
- Tito
Harcourt Brace, New York 1980.
NEIL SHEEHAN
- A Bright Shining Lie, Random, New York 1988
- After the war was over,
Random House, New York 1997
NIKITA KHRUTSHCHEV
- Khrutshchev Remembers,
Volume I, 1970; vol. III Little Brown and Company Inc.1990.
NORA BELOFF
- Titos flawed legacy,
Westview Press, Bocelder Colorado 1985 .
OLIVIER TODD
- Cruel Avril, 1975 La chute de Saigon.
France Loisirs, Paris 1987
- Huyn Thoi H Ch Minh,
Nam , Paris 1990
PIERRE BROCHEUX
- Ho Chi Minh
Presses de Sciences Po, Paris 2000
PHILLIP B. DAVIDSON
- Vietnam at war
Presidio Press, Novato, Cali1988.
PHILIPPE DEVILLERS
and JEAN LACOUTURE
- End of A War
(English Version from La Fin Dune Guerre
by Alexander Lieven & Adam Roberts),
Frederick A. Praeger Inc, New York 1970.
RALPH SMITH
- Thp Nin Cui ca cuc i H Ch Minh,
Nam , Paris 1990
RICHARD H. CROSSMAN
- The God That Failed,
Harper & Row, New York 1963, 1965.
RICHARD M. NIXON
- No more Vietnam Harbor House, New York 1985.
ROBERT SHAPLEN
- The Lost Revolution
Harper & Row, New York 1965
- The road from war
Harper & Row, New York 1970
ROBERT STRAUSZ-HUP
- Protracted Conflict
Harper & Brothers, New York 1959
ROBERT TEMPLER
- Shadows and Wind, A view of modern Vietnam,
Pinguin books. New York 1999.
SOPHIE QUINN-JUDGE
- Ho Chi Minh, the missing years, 1919-1941,
Uni. of Cali. Berkeley, Los Angeles 2002.
STANLEY KARNOW
- Vietnam, a history
Pinguin group, New York 1991
STPHANE COURTOIS et 5 AUTRES AUTEURS
- Le livre noir du communisme:
Crimes, Terreur, Rpression
(English Version by J onathan Murphy & Mark Kramer,
Harvard 2000), Robert Laffon, Paris 1997.
STEPHEN R. GRAUBARD
- A minds Profile,
W.W. Norton and Company Inc. New York 1974
TNG VNH KNH
- H Ch Minh ti Trung Quc, i Bc, 1972
(Bn Vit ng ca Thng Huyn, xb ti Hoa k 1999.)
VLADIMIR DEDIJER
- Biography of Tito,
Simon & Schuster, New York 1953.
VLADIMIR ILICH LENIN
- Colected works,
Foreign Language Pub. House, Moscow 1960
WILLIAM J. DUIKER
- Ho Chi Minh, a life.
Hiperion, New York 2000.


UNESCO (1990) CHA BAO GI cng nhn H Ch Minh l
DANH NHN VN HO TH GII
H Ch Minh

l ai?

H Ch Minh tht s sinh ngy, thng, nm no ?

Chnh v ci l lch ngy sinh mp m cu HCM . l nguyn nhn chnh
m UNESCO vo nm 1990 quyt nh hy b,khng h cng nhn hay
vinh danh cho HCM theo yu cu ngh (NGH QUYT VINH DANH HCM
ca B ngoi giao CSVN a ra nm 1990)

UNESCO xc nh l khng h xem HCM l mt danh nhn vn ho nh
cc bo v truyn thng CSVN tuyn truyn ba ra nhm la gt nhn
dn trong nc bao lu nay.

@ UNESCO HU B NGH QUYT VINH DANH v
@ T CHI KHNG THAM D (L k nim 100 nm H Ch Minh) v
@ KHNG CNG NHN H ch Minh l danh nhn Th gii khi Chnh Ph
H Ni mi tham d l k nim 100 nm sinh nht H Ch Minh vo nm
1990.
http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=29008&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html
http://www.rfa.org/vietnamese/people_stories/Has_UNESCO_honored_HoChiMinh_NAn-05192008110454.html?searchterm=None

Ngh quyt ca UNESCO v trng hp ng H Ch Minh:
http://unesdoc.unesco.org/images/0007/000769/076995E.pdf

Phng nh bc th ting Php ca Ch tch y ban quc gia UNESCO Vit Nam
gi tng gim c UNESCO
http://www.rfa.org/vietnamese/people_stories/HoChiMinh2.pdf

Phng nh bc th ting Vit ca Ch tch y ban quc gia UNESCO Vit Nam
gi tng gim c UNESCO
http://www.rfa.org/vietnamese/people_stories/HoChiMinh.pdf

UNESCO tng nh chnh v xc nhn vic KHNG v CHA BAO GI
vinh danh cho H Ch Minh tr li vi mt s bo ch ngoi quc v c i
pht thanh RFA nhng nm trc y.
i pht thanh RFA
Phn m thanh
Ti xung m thanh
(NGH QUYT VINH DANH HCM ca B ngoi giao CSVN a ra nm 1990)

V ng Giang
(NGH QUYT VINH DANH HCM (Php ng)ca B ngoi giao CSVN a ra nm 1990)
@Thng l ca UNESCO

Cu chuyn bt u vi ngy sinh ca ng H v thng l ca UNESCO, l
tng nim ngy sinh th 100, hay chia chn cho 100, ca nhng nhn vt
kit xut ca cc nc thnh vin, theo ngh t cc nc y, nn trc
ht, thit tng phi ni v ngy sinh ca ng H, mc d ai cng ni rng
ng sinh ngy 19 thng nm nm 1890.

Nh bo Bi Tn ni: Ti theo di vn ny n 15 nm nay v hin nay
ti cng vn cha xc nh c ngy sinh ng ca ng H l ngy no,
bi v ng khai u l chnh thc c n 5 ch, m 5 ch l 5 ngy sinh
khc nhau.
V ngy sinh gc th ngay s sinh qu ng l lng Kim Lin cng l khc,
theo ngy m lch m chuyn sang (dng lch) cng khng phi l Ngy
19-5-1890.

Th ri ngy m ng sang Moscow ng l phi khai ng vi Quc T
Cng Sn III ( Tam Quc T) cng li khai khc i l Thng 4 ch khng
phi l Thng 5.
Th ri n ngy khi Php khi ng tr li phng vn trn t Le Paria vi
t L'Humanit cng li khc na.

Cho n nay th ti ngh l khng ai c th chng minh c ngy sinh
chnh thc ca ng H l ngy no, nhng ch bit ch xc Ngy 19 Thng
5 l mt ngy gi.

Nhng vn ng ca H Ni

Sau khi ngh i hi ng kha 24 ca UNESCO thng qua ngh quyt
k nim ln th 100 ngy sinh ca ng H, v ghi tn ng H vo danh
sch danh nhn th gii s c t chc k nim vo nm 1990.

ngh y c i hi ng kha 24 ca UNESCO chp thun v phn
bn minh ca ng V ng Giang c ghi nguyn vn trong bn ngh
quyt. Vn bn ny c ghi li trong h s lu tr ca i hi ng kha
hp th 24 ti Paris t 20 thng 10 n 20 thng 11 nm 1987, trang 134,
mc 18.65, v phng nh c nh km.
@ng link v hnh chp vn bn trn dn ti h s ny cc bn d tham
kho.

Phn cui bn ngh quyt ngh tng gim c UNESCO c cc bc i
thch hp k nim ngy sinh th 100 ca ch tch H Ch Minh, ng
thi h tr cc hat ng k nim c t chc nhn dp ny, nht l vi
nhng hat ng Vit Nam.

Nh vy, ngh quyt vinh danh ng H Ch Minh ca UNESCO l c tht,
theo ngh ca phi an Vit Nam v da trn nhng iu phi an
Vit Nam a ra bin minh. Cng vi ng H, cn c mt s nhn vt
khc, trong Chu, c ng Nehru ca n . Vn th hai l
UNESCO, nht l ng tng gim c thc hin ngh quyt y th no, v
t khi c ngh quyt n khi d tr thc hin, cn gn ba nm na.

Cng ng ngi Vit Hi ngoi phn i
Tin s Nguyn Vn Trn k li:

Khi chng ti Paris hay tin c c ci quyt nh va c ban hnh
th anh em chng ti Paris lp tc hp li vi nhau v tho lun ci
phng php no, tm cch chng li ngh quyt ca UNESCO.

Xt n 2 t cch :

1) H Ch Minh l mt nh vn ho ?

2) H CH Minh l mt ngi gii phng dn tc khi ch thc dn Php?

Th chng ti vn ng d lun Vit Nam phn i c hai im .

@ im th nht: H CH Minh khng phi l nh vn ho : Cn c vo
trnh hc vn ca H Ch Minh th tt c ti liu chng ti c a ra l
H Ch Minh ch hc qua Lp 3, khng th l nh vn ho c. V tc
phm Ngc Trung Nht K m nh cm quyn Vit Nam a ra cho l
tc phm ca H Ch Minh th c Gio s L Hu Mc chng minh rng
tc phm khng phi l mt tc phm tht ca H Ch Minh. Vn vn
ho th chng mnh r rng ri, tt c ai cng thy, my ngi khc cng
nhn nhn chuyn .

@ im th 2: By gi chng minh ng H khng phi l nh gii phng
th h cng nhn nhn bi v H Ch MInh c cng nh ui thc dn Php
nhng m thit lp mt ch cng sn ch khng phi l mt ch
tht s nh ngi Vit Nam mong mun. iu h thy r. Chng ti
hp ng bo vng Paris v t chc mt u ban phn i UNESCO v
vic chp thun lm l cho H Ch Minh Paris, ti tr s UNESCO.

U Ban chng ti chn ci tn l : U BAN T CO TI C H Ch Minh.

Anh em bu ti lm tng th k.ng Nguyn Vn Trn cng cho bit l
ch trng ca cng ng ngi Vit hi ngai v hat ng ca y ban
c s ng h mnh m ca Hi Cu Chin Binh Php v Quc Hi cng
nh Chnh Ph Php, v mt s cu chin binh khi tham chnh hay
tr thnh i biu dn c, v h bit rt r v Vit Nam, di s lnh o
ca ng H Ch Minh.

Tin s Nguyn Vn Trn : V chng ti lin lc c vi Hi Cu Chin
Binh v Hi Nhng Ngi Bn ng Dng (L'ANAI) do Tng Simon lm
Hi Trng. ng gii thiu nhng ngi trong qun i Php, nhng cng
chc y m by gi h l dn biu v thng ngh s.
http://www.anai-asso.org/NET/document/anai/index.htm

Chng ti vi t th vi t cch l U Ban T Co Ti c H Ch Minh, chng
ti vit th cho nhng v . Tt c th t u c tr li rt l thun li,
tc l nhng v dn c lc no cng ym tr l do tranh u ca chng
ti.

Quyt nh ca UNESCO
n Thng 5 Nm 1990, th tnh hnh r, c ngha l UNESCO quyt nh
khng thc hin ngh quyt mc d h khng th cng khai hy b ngh
quyt y, v cha n k hp i hi ng.

C duyn a n kt qu ny c ng Trn k li:

Tin s Nguyn Vn Trn : n Nm 1990 th bin c ng u lm cho
tt c nhng ngi c thin cm vi H Ch Minh, ngi Php c thin
cm vi H Ch Minh th u thay i ht. C ci c may na l ng Tng
Gim c M'Bow (ngi Phi Chu da en) ht nhim k v khng c
bu li, v ng Frederico Meillor (ngi Ty Ban Nha) c bu lm tn
Tng Gim c UNESCO. ng Meillor l ngi khng c cm tnh vi cng
sn nh ng M'Bow nn l mt thun l cho chng ti.

V yu t m ti ngh l c tnh quyt nh, l chng ti chng minh
c Ngy 19 Thng 5 khng chc l ci ngy sanh thit ca H Ch Minh*

V UNESCO l mt t chc vn ho - khoa hc th khng th chp nhn
mt iu khng chnh xc.

Sau UNESCO mi chng ti li tr li. Gim c ng Nam S V
lc l mt ngi Lo tr li chng ti rng:

" Chng ti khng c quyn hu b ci ngh quyt. Chng ti ch lm c
mt vic l khng thi hnh ci ngh quyt v chng ti thng bo cho
ng bit rng:

_ Th X Paris khng tham d,
_ Chnh Ph Php khng tham d,
_ UNESCO khng tham d, v
_ UNESCO khng t chc ci l ti tr s UNESCO v
_ UNESCO cng khng thi hnh ci ngh quyt l s tr cp mt khon
cho H Ni (t chc ti H Ni)

V h thng bo thm rng To i S Vit Nam Paris thu 2 phng
trong tr s UNESCO vi l do t chc sinh nht HCM . Lc chng
ti phn i nn h rt li ch cn 1 phng thi."

@ Nh Bo Bi Tn:

Nh bo Bi Tn lc ang c mt H Ni, v c tham d l k nim 100
nm ngy sinh ng H. c hi v s tham gia v h tr ca UNESCO i vi
hat ng y, nh c ghi trong ngh quyt vinh danh, ng ni:
Phn m thanh
Ti xung m thanh

Vng. Ti tham d ci bui l vo bui sng Ngy 19-5-1990. Tuyt nhin
khng c mt i din no ca UNESCO tham d y c.

UNESCO KHNG C mt i biu no n d c.

Nh bo Bi Tn sau n tr s ca UNESCO Paris tm hiu thm v
cho bit:

Ti n tn UNESCO tm v ti gp b Elisabeth l ngi ph trch
th vin ca UNESCO ln lm v b nm tt c h s chnh thc ca UNESCO,
v b y cng bit ngay v tr li ti trong khong 40 pht v ni dung ca vn
ny.B xc nh r l lc u c mt ngh quyt c tht ca UNESCO nhng
m ngh quyt l thng qua ci ngh vit sn ca on Vit Nam.
Nhng hot ng v vai tr cu B Ms. Elizabeth Longworth ( UNESCO )
http://video.google.com/videoplay?docid=-8845028987964339524

Th nhng trc ngy k nim hoc mt nm th c mt phong tro chng i
rt l mnh m, do m UNESCO ch trng l khng ng ra t chc ci
na v cho Vit Nam mun t chc nh th no th tu nhng m khng
c ly danh ngha UNESCO.

Lc by gi ng Tng Th K UNESCO ni rng nu mun xo b ngh quyt
th phi c i Hi ng UNESCO, m i Hi ng UNESCO th 5 nm mi
hp mt ln, do phi 3 nm na mi c th trnh vn c. Cho nn
ch trng ca chng ti l nh th ny, tc l khng cung cp ti liu v ti
chnh cho ci k nim ny v cng khng tham d chnh thc ci t chc ny
bt c u, v ngay Php l tr s ca UNESCO cng s khng t chc g
ht.

Nu pha Vit Nam mun th phi thu mt ci phng nh ca UNESCO v cng
khng c nim yt mt ti liu no ni r l UNESCO ch trng t chc l
k nim ny coi ng H l danh nhn vn ho th gii.

@Tuy nhin :Trong bo AN NINH TH GII c bi vit v l k nim ny ca tc
gi Vn Chn , s 177 ra ngy 18/5/2000, trang 34, nguyn vn nh sau:

"V phn ni dung bui l, ta c thay i cht t. ng ch i s ca ta khng
c bi din vn di v Bc, m thay vo l ng ch Nguyn Kinh Ti, (1)*i
s bn cnh UNESCO, c din vn ngn ni v ngha l k nim, c quyt
nh ca i hi ng UNESCO v k nim 100 nm ngy sinh ca Bc.
Ch tch Hi ng ngi Vit ti Php pht biu kin v cng lao ca Bc H
i vi dn tc v th gii;

Cui cng l chng trnh xem vn ngh do an ci lng trong nc sang
phc v."

Ch thch :(1)*i s bn cnh UNESCO ?? on vn mp m ti ngha nhng
bi bo ch yu l c ch UNESCO m vo lp l.
Quyt nh khng thi hnh Quyt ngh ca Unesco vi nhng ngn cm nh trn
y c Vn Chn, tc gi bi bo ca An ninh th gii, s 177 tha nhn
nguyn vn nh sau:
" .. in hnh l mt s ngi Vit nam lu vong Php, M v mt s nc
t tp nhau Paris thnh lp ci gi l "y ban chng tn vinh HCM" ( tht s l
y ban t co ti c HCM, nhng tc gi s phm hy nn ci " t co ti c"
thnh " chng tn vinh") do cc tn Nguyn Vn Trn, Nguyn Tha Thnh, Chu
V Hoan.. Chng tch cc vn ng mt s nhn vt hu phi trong chnh
quyn cc nc k tn vo th yu cu Tng Th k Unesco hy b quyt nh
k nim ngy sanh ca bc. Chng vit bi cho cc bo phn ng ngi Vit
nam xuyn tc, bi nh cuc i bc..
sp n ngy k nim, nhng Ban lnh o Unesco vn cha dt khot li
cn gy sc p thuyt phc ta ng t chc k nim bn ngoi tr s
Unesco v l do nhiu kin phn i. Vi thi kin quyt ca pha ta lnh
o Unesco chp nhn mt tha hip: b mt vi hot ng hnh thc tuyn
truyn chnh tr, khng treo nh bc trong hi trng, trong trin lm nh bc
hnh lang Unesco, trong giy mi phi ghi l n xem vn ngh,...
Ba ngy trc l k nim, tnh hnh li khng din ra nh ta mong mun. Tng
Th k Unesco mi i din pha ta n gp v yu cu hon l k nim vi l
do ta khng gi ng li ha v trong giy mi c in hnh bc v ghi " Nhn dp
k nim 100 ngy sanh HCM, danh nhn th gii"
Cui cng ta tr li vi ng Tng Th k l thay i ... Tuy nhin ta cho in
100 giy mi mi thi ( mi ngi ngoi quc) cn giy c gi cho Lin hip
Vit kiu yu nc - hi ngoi vi ca H ni - phn phi.
V phn ni dung bui l ta c thay i cht t. ng ch i s ca ta khng c
bi din vn dn sn m thay vo ng ch Nguyn Kinh Ti, i s bn
cnh Unesco c bi din vn ngn ni v ngha l k nim, c Quyt nh
ca i Hi ng Unesco v k nim 100 ngy sanh ca bc. Ch tch Hi ng
ngi Vit ti Php ( Hi Lin hip Vit kiu yu nc) pht biu kin v cng
lao ca bc i vi dn tc v th gii, cui cng l chng trnh xem vn ngh
do on ci lng trong nc phc v "
( An ninh th gii - s 177 trang 14 )
Trong phn cui Vn Chn khoc loc hm y c n 2000 ngi tham d nh
cc v s ngn chn nhng ngi n ph". S tht l hm y khng qu 70
ngi tham d v hon ton khng c ai mun nh ph v ngn chn nhm
"Vit kiu yu nc " tham d.
Nhn xt:
- Bui l 19 /5 /1990 hon ton do Ta i s H ni ti Paris t chc trong mt
cn phng ca Unesco do h thu mn.
- Khng c i din ca Unesco v chnh quyn Php n d.
- Bui l khng c thc hin ng theo tinh thn Quyt Ngh " H Ch Minh
l mt danh nhn th gii" m ch l mt bui trnh din vn ngh bnh thng. (
i s Phm Bnh ca H ni khng c quyn c din vn v khng c
quyn ni v HCM nh l mt danh nhn).
- ng cng sn Vit nam v nh cm qun H ni khng bit ly lm xu
h v nhng hnh ng lt lng v gian tr ca mnh i vi mt c quan vn
ha quc t (V v tro tr thip mi)

Nhng s tht vn khng th no che du mi c nhng Cng sn vn tip
tc ci tr tin ny tip tc xo tr,tuyn truyn la gt nhn dn.

T CHC UNESCO KHNG VINH DANH H CH MINH
Trn Gia Phng
http://cncs-hcm.blogspot.com/2007/05/t-chc-unesco-khng-vinh-danh-h-ch-minh.html

Theo ti liu c a ln Internet vo cui thng 5-2005 ca tin s Phan Vn
Song, hin c ng ti Paris, th vo nm 1987, do s vn ng ca nh nc
Cng Ha X Hi Ch Ngha Vit Nam v nhng thnh phn thin t trong
UNESCO (T chc Gio dc, Khoa hc v Vn ha Lin Hip Quc), ng H
Ch Minh(1890-1969) c c vo Danh sch danh nhn vn ha th gii
ca t chc UNESCO, nhn dp k nim mt trm nm sinh nin nh chnh tr
ny (1990). Lc , Tng gim c UNESCO l ng MBow, ngi Phi Chu.

Quyt nh c H Ch Minh vo Danh sch danh nhn vn ha th gii b
cng ng ngi Vit hi ngoi phn i khp ni trn th gii. Ring ti Paris,
ni t tr s ca UNESCO, U Ban T Co Ti c H Ch Minh c thnh
lp, do ng Nguyn Vn Trn lm Tng th k. U ban ny hot ng tch
cc nh sau:

1) Vn ng ngi Vit v bo ch Vit ng hi ngoi (Bc M, c Chu, u
Chu, Nht Bn) vit th cho UNESCO vch trn ti c ca H Ch Minh v ch
cng sn trong nc, ng thi phn i vic c H Ch Minh vo danh
sch danh nhn vn ha th gii. kin phn i ln n khong 20,000 th,
u c Gim c ph trch vng ng Nam ca UNESCO chuyn cho i
din ca H Ni ti UNESCO. Ngoi ra, c ngi cn vit sch t co ng H
n cp th (o th) ca ngi khc lm th ca mnh trong sch Ngc trung
nht k (Nht k trong t). (L Hu Mc, H Ch Minh khng phi l tc gi
Ngc trung nht k, Vn Bt Vit Nam Hi Ngoi, Canada, 1990.)

2) Lin lc v ku gi U Ban Tng Tr Vit-Min-Lo v Hi Cu Chin Binh
ng Dng ln ting t co H Ch Minh v ng Cng Sn Vit Nam vi
phm nhn quyn i vi t binh Php sau chin tranh ng Dng. 3) Lin h
vi Th x Paris v mt s dn biu, ngh s Php ngh h a vn ra
trc Quc hi Php, nhm yu cu chnh ph Php c kin vi UNESCO v
ngh vinh danh HCM, v tr s ca t chc ny t ti Paris.

Trong lc cuc vn ng ang din tin, th vo cui thp nin 80, c ba s kin
quan trng xy ra:

1) Trong ni b UNESCO, ng tng th k MBow, thi gi chc tng gim c,
v ng Frdric Mayer, ngi Ty Ban Nha c c chc Tng gim c. ng
Mayer khng ng h nhm thin t, v khng ng h vic c H Ch Minh
vo Danh sch danh nhn vn ha th gii.

2) Ti Vit Nam, s ngi vt bin cng ngy cng cao. T nm 1975 n
nm 1989 (trc thi im Cao U T Nn Lin Hip Quc ra lnh kha s cc
tri t nn, khng nhn ngi vt bin), s ngi vt bin n c ni tm
dung ln n khong 900,000 ngi, khng k s ngi t nn trn ng vt
bin.(theo thng k do Cao U T Nn Lin Hip Quc a ra nm 2000, c
nh bo Giao Ch ghi li trong bi Lch s 30 nm nh c t nn 1975-2005,
nht bo Ngi Vit Online, ngy 1-4-2005.)

3) Cc nc cng sn ng u bt u lung lay v sp t cui nm 1989.

Cuc vn ng ca U Ban T Co Ti c H Ch Minh, phn ng ca Cng
ng ngi Vit khp th gii, v ba s kin trn y nh hng mnh m
n UNESCO v cui cng UNESCO quyt nh khng thi hnh vic c H
Ch Minh vo Danh sch danh nhn vn ha th gii.
UNESCO cng thng bo cho nh cm quyn H Ni bit, i nh sau:

1)- UNESCO khng t chc l k nim 100 nm sinh nin ca H Ch Minh ti
Paris, cng nh ti H Ni.

2)- Thun cho Ta i s Cng Ha X Hi Ch Ngha Vit Nam Paris thu
mt phng ti tr s UNESCO t chc sinh nht HCM, nhng UNESCO
khng c i din tham d l.

3)- Trong bui l, ban T chc khng c tuyn truyn rng UNESCO
cao H Ch Minh l danh nhn vn ha th gii, khng c treo nh H Ch
Minh trong hi trng.

4)- Thip mi ch c ghi l Tham d bui vn ngh.

Tuy UNESCO quy nh nh vy, nhng theo cung cch cng sn, ta i s
CHXHCNVN vn ln lt lm giy mi c ni dung vinh danh H Ch Minh gi
cho ngi Vit, cn in 100 giy mi chnh thc l tham d bui vn ngh
gi ngi ngoi quc, nhm trnh b UNESCO khin trch.

Trong cuc ni chuyn trc Cng ng Vit Nam ti Montreal, vo ngy Ch
nht 25-4-2004, bc s Nguyn Ngc Qy, mt nh hot ng chnh tr k cu ti
Paris, cho bit rng sau khi UNESCO quyt nh nh trn, vt vt, ta i
s CHXHCNVN ti Paris thu mt phng ti tr s UNESCO Paris t
chc bui trnh din vn ngh vo ngy 12-5-1989, ng mt tun l trc sinh
nht ca H Ch Minh. Trong bui trnh din vn ngh ny, c khong 70 ngi
hin din, bao gm c ban t chc v nhm Vit kiu Yu nc l t chc do
CSVN lp ra. UNESCO v Php khng c i din n d. Ch c hai nc gi
ngi n tham d l Cambodia v Lo.

Trong bui trnh din vn ngh ny, ng i s CHXHCNVN ti Php l Phm
Bnh khng c din vn, m ch c ng Nguyn Kinh Ti, i din CHXHCNVN
ti UNESCO c bi vit ngn v ngha bui l, ca tng s nghip ca H Ch
Minh, nhng theo ng tinh thn quyt nh sau cng ca UNESCO, l khng
cp g n vn danh nhn vn ha th gii.

Trong lc , trong khi ph CSVN ang trnh din vn ngh, th phi on ca U
Ban Quc T Trn Vn B do ng Trn Vn Tng, Ch tch UBQTTVB, cng vi
cc hc gi Olivier Todd, Jean Francois Revel, thnh vin sng lp UBQTTVB v
b Anne Marie Goussard, Tng th k Hi Quc t Nhn quyn, n gp ban
Gim c UNESCO hi r mc ch v ngha ca bui sinh hot vn ngh
ny ti mt phng hp ca UNESCO.

i din UNESCO xc nhn vi phi on U ban Quc t Trn Vn B rng,
y l bui vn ngh do Ta i s CHXHCNVN t chc, ch khng phi l l
vinh danh H Ch Minh ca UNESCO. Sau khi ban Gim c UNESCO xc nhn
nh trn, trong cuc hp ca U ban Quc t Trn Vn B ti trung tm Maubert
Mutualit (Paris 5me) vo lc 6 gi chiu cng ngy 12-5-1989, ng Olivier
Todd ln din n tng trnh li cuc tip xc vi Ban Gim c UNESCO.
Trong khi tng trnh, t nht ng Olivier Todd hai ln ni r rng Ban Gim
c UNESCO xc nhn rng UNESCO khng t chc vinh danh H Ch Minh,
v cng cho bit bui trnh din vn ngh nhn k nim mt trm nm sinh nin
H Ch Minh vo chiu hm , l do sng kin ca Ta i s CHXHCNVN m
thi.

S kin UNESCO khng t chc l vinh danh H Ch Minh l danh nhn vn
ha th gii l thnh qu ca nhng vn ng ca cng ng Vit Nam hi
ngoi v nht l U Ban T Co Ti c H Ch Minh ti Paris. iu ny cho thy
cng ng ngi Vit hi ngoi l mt i lc chnh tr quan trng i vi ch
cng sn hin nay trong nc. Ch tic l sau khi thnh cng trong vic vn
ng UNESCO khng thi hnh vic vinh danh H Ch Minh, cng ng ngi
Vit hi ngoi v U Ban T Co Ti c H Ch Minh khng trnh thut ton b
ni v v kt qu, tht r rng v tht rng ri trn khp th gii, trnh vic
tuyn truyn m m v nh ln con en ca CSVN.


@ Nh th, t chc UNESCO cha bao gi vinh danh H Ch Minh l danh
nhn vn ha th gii. l s tht ca cu chuyn c cc ngi tham d ti
ch k li. Nu ai cha tin, th c th lin lc thng vi nhng ngi trong cuc,
tng chng kin ti ch vic ny, hin cn sng Paris hi cho r. Ngoi
ra, h s ca UNESCO vn cn , rng m cho tt c nhng nh nghin cu,
k c nhng nh nghin cu ca CHXHCNVN. Thi i ny l thi i khoa hc
k thut thng tin tin b, mi d kin u c ghi nhn c th, nn mi ngi
c th su tra d dng trong cc vn kh, nht l nhng ngun tin khng thuc
loi b mt quc gia nh vic vinh danh mt nh hot ng chnh tr, chng cn
g phi thi hn lu ngy mi cng b.


Ni thm cho r: Nu UNESCO qu tht c vinh danh ng H Ch Minh, th phi
c vn bn vinh danh c th, ch khng phi bng li ni sung. Trong trng
hp , chc chn nh nc CHXHCNVN s t chc l tip nhn vn bn ny
rt long trng, ch khng im ting nh lu nay, v chc chn nh cm quyn
CHXHCNVN s lm nh sao (photocopy) vn bn ny, cng b ln khp mng
li thng tin ton cu thu phc lng ngi khp trn th gii. Hn na, nh
sao ny s c treo khp hang cng ng hm ti Vit Nam, k c bt treo km
vi hnh ng H ti nh ca mi ngi dn. Ngi Vit Nam cn nh r, mi khi
mt di tch Vit Nam c UNESCO tha nhn l di sn vn ha th gii nh
M Sn (Qung Nam), c thnh Hu, Vnh H Long..., nh nc CHXHCNVN
lm l n nhn sc bng ca UNESCO n o c trng sut c thng tri,
qung co khp th gii, hung g l chuyn ng H.









TRN GIA PHNG
(Toronto, Canada)
http://www.phanchautrinhdanang.com/BAIVO/Vietsudaicuong.htm


Ti liu lin quan:

- Nghi vin Thng vin Php cht vn chnh ph v/v Unesco nh t chc
vinh danh HCM (Ln nht)
LINKS Ti liu lin quan:

-
- Nghi vin Thng vin Php cht vn chnh ph v/v Unesco nh t chc
vinh danh HCM (Ln th 2)
Nghi vin Thng vin Php cht vn chnh ph v/v Unesco nh t chc vinh danh HCM
- Nghi vin Thng vin Php cht vn chnh ph v/v Unesco nh t chc vinh danh HCM (2)
- UNESCO. General Conference; 24th; 1987 - pdf - us
- UNESCO. General Conference; 24th; 1987 - pdf - fre
http://cncs-hcm.blogspot.com/2007/05/t-chc-unesco-khng-vinh-danh-h-ch-minh.html


- Records of the General Conference, 24th session, Paris, 20 October to 20 November 1987, v. 1: Resolutions Actes
de la Confrence gnrale, vingt-quatrime session, Paris, 20 octobre-20 novembre 1987, v. 1: Rsolutions:
http://unesdoc.unesco.org/images/0007/000769/076995f.pdf
- Revised provisional agenda as prepared by the Executive Board at its 126th and 127th sessions (126 EX/Decision
6.1 and 127 EX/Decision 6.1) 14 p.; 24 C/1 PROV. REV. :
http://unesdoc.unesco.org/images/0007/000752/075222fo.pdf
- Organization of the work of the twenty-fourth session of the General Conference :
http://unesdoc.unesco.org/images/0007/000752/075227fo.pdf
- Records of the General Conference, 24th session, Paris, 20 October to 20 November 1987; v. 3: Proceedings
Publ Year: 1988
Imprint: Paris, UNESCO, 1988
Actes de la Confrence gnrale, vingt-quatrime session,
Paris, 20 octobre-20 novembre 1987,
v. 3: Comptes rendus des dbats; Actas de la Conferencia General, vigsima cuarta reunin, Pars, 20 de octubre-20
de noviembre de 1987,
v. 3: Actes literales
Conference: UNESCO. General Conference Meeting session: 24th
http://unesdoc.unesco.org/images/0007/000770/077024mo.pdf (139M0)
Trch: Unesco chia ra tng nhm nh. Nhng nc XHCN ngh nh sau:
"page 1342
24 C/COM.I/DR.6 -Viet Nam, Angola, German democratic Republic, Byelo-Rusian SSR, Bulgaria, Cuba,
India,Poland, czechoslovakia, Ukrainia SSR, USR, Democratic Yemen, Congo - proposes that Unesco asociate itself
with the commemoration of the 100th anniversary of the birth of Ho Chi Minh, 28 October 1987, 2 pages"

Hp th 24 ngy 20/10/1987 n 20/11/1987 : Cuc hp quyt ngh: - ghi nhn (noter) thng bo ca Vit
nam; - khuyn co ( recommander) cc nc hi vin tham gia k nim; - yu cu (prier) Ngi Tng gim c
UNESCO ng h (soutenir) vic k nim, Mi (inviter) nhng chnh khch, t chc chnh tr.

Gim c Unesco, Hi ng v chnh ph Php KHNG ng h, v khng thc thi ngh ny, cm v
khng ng ra t chc bui l "vinh danh" HCM !!
(Unesco Khng c SOUTENIR, khng c Inviter ai c )

- Approved Programme and budget for 1988-1989
Publ Year: 1988
Collation: (556 p. in various pagings)
Original Language: English
Other Lang. versions: Arabic; Chinese; French; Russian; Spanish
Conference: UNESCO. General Conference
Meeting session: 24th session Meetings (date): 1987 Document code: 24 C/5 APPROVED
fre/search_form
http://unesdoc.unesco.org/ulis/search_form.html
Ti xung - download - pdf

- UNESCO. General Conference; 24th; 1987 :
Ti xung - download - us - pdf
Ti xung - download - fre - pdf (hcm - p152)

Cc bn mun bit thm chi tit, s tht, hy lin h:

- Service des archi ves et de la gestion des dossiers de l'UNESCO
7, place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP - France
MAP (Bn )
http://www.unesco.org/education/educprog/erd/images/unescohq.html
Tl.: 00 33.1.45.68.19.50/55
Email : j.boel@unesco.org

j.boel@unesco.org
Horaires d'ouverture :
Jeudi et vendredi de 14h 18 h sans rendez-vous pralable.
Sur rendez-vous du lundi au vendredi de 9h 12h30 et de 14h 18h.
Ferm les jours fris franais
bpiweb@unesco.org

Hi Chi tit bit s bng bt v xuyn tc S tht ca ng Cng Sn Vit Nam !
1. s Ref. ngh quyt vinh danh HCM (ch khng phi bt, khuyn co nm 1987) mt s nhn vt quc t,
ngy, ai k : c hay khng ?

2. UNESCO c ng ra t chc vinh danh khng, c tham d khng, c chi tin khng, thip mi tham d c
nhn danh Unesco khng, Chnh ph Php c tham d khng, ai tham d ?

3. Chuyn g xy ra khin " bt vinh danh" b Unesco hu b
Qua CNH CO 5 im gi cho s qun VN khi s qun n phng
ng ra t chc "bui vn ngh" ? (v s tht v hcm khng phi vy; c
th lin h Unesco Paris bit : " Cnh co 5 im" m Unesco gi cho
S qun VN ti Paris; c ti liu -factures- no ca Unesco chng t h tr
chi ph no v "v vinh danh" ny khng vo nm 1990)

4. K t 1987 n nay (2007) v mi v sau, nh cc v khc c Unesco
vinh danh thc s, c bao gi Unesco CHI TIN, NG RA T CHC, CHO
MN PHNG UNESCO (ch khng phi cho VN mn) t chc "l k
nim" sinh nht (hoc vinh danh) HCM Paris, VN v cc nc khc
khng ???
Cu tr li l KHNG !! (nh nc VNcs mun lm u ngoi Unesco,
v ring th khng phi l vic ca Unesco)

http://www.crfv.org/viet/modules.php?name=News&file=print&sid=53

Lt ty vic CSVN mo danh UNESCO lng gt Quc t v 84 triu Dn
VN sut 19 nm qua
(Ngy thng: 06/11/2005)

1. V Ch Tch H Ch Minh

Phng Nam Australia.

Bao nhiu sao sng by nhiu anh hng v dn, m bc H ngi sao sng
v ngn, cuc i ca bc chi ngi gng ngi cng sn, quyt lm
theo li bc dy khuyn. Qu hng yu du Bc Nam chung mt dng
mu, on kt bn nhau n chu ngoan ca bc H,, nguyn xng chu
ca bc H Ch Minh!.

C th ni rng khng ai l ngi Vit Nam li khng bit n CT H Ch
Minh, cc th h thanh, thiu nin, nhi ng li cng c gio dc k
lng v ng. Nhng bi ht nh trn l xut hin mi lc mi ni, d
ng mt hn 30 nm nay. Trn cc phng tin thng tin i chng,
trong sch gio khoa cc cp cng lun ni ti ng t chuyn ln n
chuyn nh. Tt c u nhm mc ch lm cho mi ngi hiu rng:
khng bao gi c qun cng lao to ln ca ng i vi dn tc v ku
gi hy Sng, chin u, lao ng v hc tp theo gng ca ch tch H
Ch Minh v i..


Ti Liu Gio Dc Cng Dn lp 7, Nh Xut Bn Gio Dc nm 1997, trang
53 c mt bi c thm nhan : Tinh Hoa Ca Dn Tc Vit Nam Gp
Phn Vo Tinh Hoa Th Gii, ni dung khng nh mt s kin l: vo nm
1990, nhn dp k nim ln th 100 ngy sinh ca H Ch Tch, T Chc
Gio Dc, Khoa Hc V Vn Ha ca Lin Hip Quc, tc UNESCO (United
Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), ra mt ngh
quyt cng nhn ng l danh nhn vn ha th gii. Trong c on:
Ch tch H Ch Minh l mt hin tng kit xut v quyt tm ca c mt
dn tc, cng hin trn i mnh cho s nghip gii phng cho nhn
dn Vit Nam, gp phn vo cuc u tranh chung ca cc dn tc v ha
bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b. (Trch ngh quyt UNESCO,
sch dn).
Trong bi Ch Tch H Ch Minh, Danh Nhn Vn Ha Ca Nhn Loi, b trng ngoi
giao Nguyn Dy Nin, nguyn ch tch y ban UNESCO Vit Nam, vit vo thng 5 nm
2000 va qua cng tip tc khng nh nh vy. Xem website:
http://www.cpv.org.vn/hochiminh/cuocdoisunghiep/docs/nguyendynien_danhnhanvanhoa.htm

@ Bi vit ny CSVN phi tho g xung

D c c k nhng ti khng thy c hai bi vit trn ghi c th y l ngh
quyt s my? K ngy no v ai k n? nh thng thng i vi vic trch
dn mt ngh quyt quan trng nh th. Tuy nhin nc ngoi, v c iu kin
c tip cn vi nhng ngun ti liu khc th ti li thy nhng bi vit qu
quyt rng: khng h c mt ngh quyt no nh vy c! iu c ngha l H
Ch Minh cha bao gi c UNESCO cng nhn l danh nhn vn ha th
gii, m ng mi ch c tn trong danh sch c c, ri dng li thi.
Nhn thy y l mt vn ln nn lm r, v d ai c chp nhn hay khng th
trong thc t ng cng l nhn vt lch s ca Vit Nam trong th k th 20
va qua. Cn ci lch s y v s tip tc din ra nh th no? Tt hay xu?
v.v th khng phi l mc ch chnh m ti mun cp n trong bi vit
ny.

Ngoi ra cn l vn bc xc hn, n lin quan n s nghip trng ngi ca
dn tc: nhng hc sinh lp 7 kia ri s ln ln v vi thi i bng n thng tin
nh ngy nay, th vic cc em c tip cn vi nhng ngun ti liu khc l rt
d dng. Khi y liu cc em cn bit tin vo u? Ngun no ng, cn ngun
no sai? Nu chng t pht hin ra s tht li ngc hn vi nhng g c
dy d t nh n ln th sao? T rt c th chng s on trch cc th h
cha anh la di chng, ri c theo ci vt mn y, bit u chng li i la
di tip nhng th h sau, th hu qu s tai hi bit nhng no? C mt dn
tc c i la di ln nhau mi nh vy th dn tc y s i v u?

Chnh v nhng l do trn m phn di y, ti xin c nu ra mt s cu
hi lin quan n thn th v s nghip ca CT H Ch Minh, nhng n nay
vn cha c lm r. Ti rt mong cc nh nghin cu c trong v ngoi
nc, vn quan tm n lch s Vit Nam hin i, nht l n th h tr Vit
Nam tng lai hy gii p gip. Ti ngh rng y khng ch n thun l mi
quan tm ca ring ti - mt c gi, m cn l ca hng chc triu ph huynh
hc sinh ang c con chu mnh i hc Vit Nam. Mt khc theo ti, nu
nhng vic mi din ra trong th k 20 va qua, thm ch ch mi 11 nm nay
thi m chng ta khng lm r c, th ni g n vic i tm hiu, xc minh
nhng chuyn lch s xa vi c t hng trm, hng ngn nm trc? Nhng cu
hi ca ti l:

1 - C phi trc khi xung tu bun Php lm ph bp vo ngy 5 thng 6 nm
1911, th chng trai 21 tui Nguyn Tt Thnh, vi tn mi l Vn Ba c sn
nh ra i tm ng cu nc hay cha? Nu anh Ba c sn mc ch r
rng nh sau ny anh k li: Ti mun c i ra ngoi, xem nc Php v
cc nc khc. Sau khi xem xt h lm nh th no, ti s tr v gip ng bo
ta th tht ng qu bit bao. Tuy nhin n li mu thun vi mt s kin sau
do nhng ti liu nc ngoi vit rng: Ngy 15.9.1911, khi va t chn n
cng Mc-Xy (Marseille) Php, tc l ch hn 3 thng sau khi ri bn Nh
Rng - Si Gn, th anh Thnh vi vng vit n xin c vo hc ni tr
Trng Thuc a (Ecole Coloniale). Nhng b nh trng t chi vi l do:
n khng c xt v anh l i tng di chuyn t tc n Php ch khng
phi c tuyn chn t x ng Dng sang, theo nh quyt nh ban hnh
ngy 30.4.1910 ca B Thuc a Php. (l n ny do ng Nguyn Th Anh
su tm c trong vn kh Php ngy 2.2.1983, c sao chp li cn thn.
Cng cn lu rng theo nhng ti liu trong nc th: Trng Thuc a l ni
chuyn o to nhng tn Vit gian phn ng, tay sai ca thc dn Php lc
by gi.).
Nu cu chuyn trn l c tht th s c thm mt cu hi h qu l: nu nm
1911 Trng Thuc a chn anh Thnh, th 9 nm sau anh c cn chn con
ng ca Lnin cho cch mng Vit Nam na hay thi? (theo suy lun ch
quan ca ti th c l l anh Thnh s thi!).

2 - Phi chng l do chnh ri nc ra i ca anh Thnh l bi trc mt
nm, trong gia nh anh c mt bin ng ln din ra? l: nm 1910, cha
anh l ng Nguyn Sinh Huy, tc c ph bng Nguyn Sinh Sc (1863 1929),
tri huyn Bnh Kh - Bnh nh, trong mt cn say ru sai ngi nh cht
anh nng dn tn l T c Quang bng roi v gy. S mt thm Php sau khi
iu tra xong kt ng vo ti ng st khi ang say ru. Hi ng Nhip
Chnh ti Hu sau ra quyt nh k lut: h bn bc trong ngch quan li
thi by gi, b triu hi v Hu, ri cui cng l ng b sa thi lun. (b Thanh
con gi ng cng k : ng l ngi nghin ru nng, hi nh b vn thng b
b nh rt au bng roi, c khi li cn qung c roi i nh bng tay.).
Mt s ti liu lch s trong nc th vit rng: C Sc nh ngho, ham hc,
thng minh, thi u ph bng,b p ra lm quan. C ln c ni: Quan trng l
chn n l trong nhng ngi n l, li cng n l hn.. C thng lm nhng
vic tri bn quan li, nn b cch chc.(!?).
Nh vy l gia hai ngun ti liu c nhng im mu thun ln cn lm r,
nht l l do ra khi chn quan trng ca ng: phi chng ng ra khi y v
nh ng ni l khng mun b n l hn trong s nhng ngi n l? Hay l
bi ru a ng ra? V v b ra khi chn y nn ng li cng ung n nhiu
hn? (nu ng l do say ru lm cht ngi ta, th cng kh lng m lm va
ai c!).
Cng qua nhng sch bo trong nc k li th : khi t chin khu Vit Bc tr
v H Ni sau chin thng in Bin Ph (thng 10.1954), ng i thm rt nhiu
vng qu trn min Bc, i ra nc ngoi, v.v Nhng ring qu ng th mi ti
ngy 16.6.1957, tc l phi gn 3 nm sau ng mi v thm ln u. C mt ci
g khng n trong tinh thn v nc qun qu ca ng khng? Hay ng
ngi cn b, chin s v nhn dn bit tn bi kch trn ca gia nh mnh?

3 - Ai l ngi vit cun Nhng Mu Chuyn V i Hot ng Ca H Ch
Tch vo ma xun nm 1948? Cun sch ghi tc gi tn l Trn Dn Tin. Nm
1985, gio s H Minh c xut bn cun Nhng Tc Phm Vn Ca Ch
Tch H Ch Minh, trong c on: p li tnh cm mong mun ca ng
bo v bn b trn th gii. H Ch Tch vi bt danh Trn Dn Tin vit tc
phm Nhng Mu Chuyn V i Hot ng Ca H Ch Tch. (H Minh
c, sch dn, Tr 132, NXB Khoa Hc X Hi, H Ni, 1985).
Nh vy c ngha l tc gi Trn Dn Tin v H Ch Tch thc ra ch l mt
ngi. Gio s Nguyn Khnh Ton, ngi bit rt r ng t nhng nm 30, khi
c hai cng hc tp v lm vic Lin X vit li ta cho cun sch cng
khng nh nh vy. Ti tin l hai gio s y vit ng, v 2 l: Th nht, l
vic rt quan trng m nu ni sai th chnh hai gio s c th s b mang ha,
chc chn l hai ng cn nhc rt k trc . Th hai, c theo t duy lgic
m suy lun: nu ng Trn Dn Tin v c H l hai ngi th nay ng Trn Dn
Tin kia u? Cn sng hay cht? Nu sng th bao nhiu tui ri? V, con ra
sao? Nu cht th cht vo nm no? Hin chn u? v.v
Cn mt khi li ch l mt ngi th xt theo kha cnh no cng u khng n.
Chng ta hy nghe mt vi on Ch Tch H Ch Minh vit v H Ch Tch
nh sau : Bc H ca chng ta v cng khim tn; Bc khng mun k cho ai
nghe v hot ng ca mnh; ri Bc H c nhn dn ta coi l cha gi ca
dn tc; Bc cn v i hn L Li, Trn Hng o v a dn tc ta vo k
nguyn x hi ch ngha! v na: Mt ngi nh H Ch Tch ca chng
ta vi c tinh khim tn nhng y v ang lc b bn bit bao nhiu cng
vic, lm sao c th k cho ti nghe bnh sinh ca Ngi c?! (Trn Dn
Tin, sch dn). Cng cn lu rng vo nm 1948 th v cha gi ca dn
tc y mi c 58 tui !
Trong thc t nhn loi cng c nhng ngi dng quyn lc hay tin bc
bt ngi khc ca ngi mnh. Nhng nu H Ch Tch li t mnh ng ra lm
vic th qu l chuyn xa nay him! Theo ti ch vi mtng gpy
thi th cng ng vi phm hng lot nhng gi tr vn ha m ng cha ta t
bao i nay vn hng nng niu, trn trng.
Ti cng khng r l nhng ngi anggi gn v bo v t tng H Ch
Minhc coi y nh l mt trong nhngyu t cu thnh nn t tng ca
ng hay khng? V gi s di ci m kia, nu ng gp cc v cch mng n
anh khc nh Stalin, Mao Trch ng, v.vth khng ni. Nhng nu khng
may, ng li gp Trn Hng o, L Li th bit n, ni th no cho phi vi
nhng v anh hng chn chnh ca dn tc y y?
Mt iu na ng lo ngi hn: trong cun Dn Bi Tp Lm Vn lp 7 (NXB
Gio Dc 1997, Tr 39). Tc l 12 nm, sau khi tc phm ca gio s H Minh
c ni trn c xut bn, th cc tc gi bin son cun sch gio khoa kia
vn tip tc mp m, m khng chu vit thng ra y l hai hay ch c mt
ngi. Nu c cung cp thng tin v bt cc thy c gio dy hc sinh theo kiu
ny, th n ngay nh ngi ln cng cn b nhiu lon ch ni g n tr con?
Hi t nc cn chin tranh, ti c mt s quan QND Vit Nam cho xem
cun nht k ca anh, trong c on:
Ngy 2 thng 9 nm 1969.
Hm nay i Ting Ni Vit Nam bo tin Bc H b bnh nng. Bc i! Chng
chu hiu l chng chu tht c li vi Bc, v t nc n lc ny vn cn b
chia ct. n v ca chng chu c vinh d nhn lnh vo min Nam
chin u, ch vi hm na thi l ln ng. Chu xin ha vi Bc rng: d
phi tri qua gian kh, hy sinh n u th chng chu cng quyt tm hon
thnh mi nhim v m ng v qun i giao ph; gp phn gii phng min
Nam, thng nht T Quc, sm c n Bc vo thm ng ch, ng bo
trong y.
Cng cng mt tinh thn , t min Nam, nh th L Anh Xun vit ra:
Gi min Bc lng min Nam chung thy
ang xng ln chng M tuyn u
Ngha l tt c u hng ln Ba nh trn y mt nim tin trong sng, mt
nim knh trng v bin. Bi v ni y c Trung ng ng, c bc H lun
ch li dn ng cho cch mng Vit Nam tin ln. Theo ti, nu trong mt
cuc chin tranh, gi s tt c nhng yu t khc u ngang nhau, th bn no
c thm yu t tin tng v knh yu lnh t nh trn l s rt c li th ginh
chin thng.
Th nhng, nu v mun tr thnh mtngi sao sng v ngn m chnh v lnh
t li cho ra i mt sn phm kiu nh Nhng Mu Chuyn V i Hot ng
Ca H Ch Tch, th li l iu khng th chp nhn c. Bi v thc cht
l quan im ginh chin thng bng mi gi, mi cch. K c nhng cch rt
thiu t t: ch ng i hy hoi nhng gi tr vn ha ca nhn loi ni chung
v dn tc ni ring m hu qu li s rt nng n cho hu th. Bng cch
mt giai on nht nh, c th ng cng t a c uy tn ca mnh ln v tr
rt cao trong lng mt b phn dn tc. Song nu xt v lu v di, khi phn ln
nhn ra s tht th ci hnh nh: C on qun tin theo Ngi nh thc
s tr nn ph phng v tht ng xu h vi bn b th gii.
Ti cng c bit mt cu chuyn sau: gia nh y c 2 anh em; ngi anh i
b i, cn ngi em gi li nh v ly chng. Nm 1954 khi ngi anh t
chin khu tr v th em gi mnh cng chng di c vo Nam. Sau gn 30 nm
xa cch, hai anh em mi c gp li nhau, khi ngi em ra Bc bc m cho
chng; ng b cht trong thi gian hc tp ci to ngoi y. C em ni trong
nc mt gin hn: Ti anh v nhng ngi cng sn nh anh nn by gi
em gi anh kh, cc chu ca anh phi m ci cha.. - Xc ng khng km,
ngi anh ni: Thi em , ng no th mi vic cng l ri. Em c ngh th
ny: nu mt ngi em khng h tin yu, knh trng m lm em au kh th y
ch l mt ni kh au. Nhng nu y li l ngi em hng knh trng, tin yu
bao nm tri, k c sn sng em cuc i ca mnh ra hy sinh, cng hin,
m nay em li pht hin ra rng thc cht s tin yu, knh trng y ca mnh li
bt ngun t s gi di ca ngi kia, th lc y ni au kh trong em s phi
nhn ln gp 5, gp 10. y chnh l tm trng ca anh lc ny, em .. Trn t
nc Vit Nam thn yu ca chng ta trong hn na th k qua, c bao
nhiu con ngi v gia nh phi lm vo hon cnh tng t nh vy?


4 - Mt vi im khc cn xc minh :
Trong s nhng ngi Vit Nam hot ng Paris vo nhng nm 1910s -
1920s l ch c duy nht 1 ng Nguyn i Quc hay l c n 5 ng Nguyn i
Quc?
Vai tr ca chng trai Nguyn i Quc Nguyn Tt Thnh trong cc hot ng
nh : thnh lp Hi Ngi Vit Nam Yu Nc, son tho Bn Yu Sch 8 im
Gi Hi Ngh Vc - Xy nm 1919, ra bo Ngi Cng Kh nm 1922, vit Bn
n Ch Thc Dn Php nm 1925, v.v l ti u? Liu c ng nh cc
sch bo trong nc hoc chnh CT H Ch Minh k li hay khng? Bi v
nu theo cc ti liu ngoi lung th :
- Hi Ngi Vit Nam Yu Nc c thnh lp ti Php t nm 1914, m
tin thn ca n l Hi ng Bo Thn i cn c trc na. y l do cng
lao ca nhng ng Nguyn i Quc khc, ch anh Thnh lc y li khng c
mt Php m l ang mu sinh Anh! (anh Thnh Anh t cui nm 1913
n 1917. Cui nm 1917 anh mi ri Anh sang Php v l thng tr nhn
y n nm 1923 th sang Lin X.).
- Bn Yu Sch 8 im gi hi ngh Vc - Xy c rt nhiu im trng vi nhng
bn yu sch c trc ca c Phan Chu Trinh (1872-1926) gi khm s
Trung k, gi ton quyn ng Dng v gi chnh ph Php. Nh vy c phi
nh CT H Ch Minh k: kin a yu cu do ng Nguyn ra, nhng
li do lut s Phan Vn Trng vit, v lc by gi ng Nguyn cha vit c
ting Php. (Trn Dn Tin, sch dn). Hay nhng kin y phi l ca
c Phan Chu Trinh mi ng? V c Phan c mt v hot ng Paris lin
tc trc , c cng l sng lp vin ca Hi ng Bo Thn i. (c Phan thi
u ph bng nm 1901, cng kha vi c Nguyn Sinh Sc, thn sinh anh
Thnh.)
- Bo Ngi Cng Kh (Le Paria) l do nhngng Ty(ngi Php) lp ra,
ch u phi ca mtng tano nh s xc nhn sau: Ban bin tp bo
Ngi Cng Kh do Nguyn i Quc lm ch nhim, kim ch bt, giao cho
Nguyn Th Truyn l mt Vit kiu c anh Nguyn gii thiu vo Hi Hip
Thuc.(?) (Trn Dn Tin, sch dn).
By gi gi s ng l c ng Nguyn i Quc lm ch nhim, kim ch bt t
bo kia i, nhng chnh xc l ng Nguyn i Quc no? V Paris lc y, nh
trn ni l c ti 5 ng Nguyn i Quc, cn gi l nhm Ng Long gm cc
ng: Phan Chu Trinh, sang Php nm 1911/ph bng; Phan Vn
Trng/1908/lut s; Nguyn Th Truyn/1910/c nhn; Nguyn An
Ninh/1917/nm th 2 trng lut; Nguyn Tt Thnh/1917/tiu hc. Ai trong
nhm vit bi cng k tn l Nguyn i Quc.
Ngoi ra chng ta cng phi tm hiu thm c vic ai gii thiu ai? V anh
Thnh mi chn t chn ro n Php, th no quen bit ai m gii thiu
cho ng Nguyn Th Truyn - mt ngi y lu hn, bng cp cng cao
hn anh? (ng Truyn c 2 bng c nhn vn chng v ha hc, c v ngi
Php.)
- Cng theo Nhng Mu Chuyn V i Hot ng Ca H Ch Tch th :
ng Nguyn ch vit mt quyn sch duy nht l quyn Bn n Ch Thc
Dn Php, th nhng vi iu kin thng tin lc , th theo ti chnh quyn ny
mi l quyn ng t c c hi tham gia nht. Bi v c ti liu trong v ngoi
nc u xc nhn rng: cun sch c xut bn ln u ti Php vo nm
1925, nhng lc y th ng Nguyn khng c mt Php, m l ang hot ng
Trung Quc! (ng y t thng 11.1924 n thng 5.1927 ng mi ri khi
y sang li Lin X.).
Hn na, c gi s cc ti liu u vit sai v nm xut bn, th cng cn lu
l: chnh anh Thnh cng phi cng nhn rng anh l ngi c bt lc yu
trong nhm, nu nh khng mun ni l yu nht. V anh Thnh ch mi tt
nghip trng tiu hc Php Vit ng Ba, Hu nin kho 1906-1907. Thng
9.1908 anh vo hc trng Quc Hc Hu, nhng cha y 1 nm sau (thng
5.1908) th b ui khi y ri. Tc l tm bng Thnh Chung i vi anh
cng vn cn xa vi!
xem website:

http://www.cpv.org.vn/hochiminh/tieusu/thoinienthieu/index.htm

http://www.cpv.org.vn/hochiminh/tieusu/thoinienthieu/index.htm
@ Bi vit th hai ny cng tho g
Tin y, chng ta cng nn tm hiu thm c vic c ng l anh Thnh
tt nghip bc tiu hc t hng u, nh trang tiu s trn vit hay
khng? V tm bng hc vn duy nht m anh t c trong i y th
nay khng ai thy. Tuy nhin nu ch cn c vo ch vit th cng kh c
c s kt lun rng y l mt hc sinh gii c. Bi mt l n gin
l: bc tiu hc thi y hay thi nay cng vy, v d cc thy c gio c
theo trng phi ta hay ty hc g, th cng rt ch trng n vic nh gi
cht lng bi lm ca th sinh qua chuyn vit chnh t, nhng rt tic l
v im ny th anh Thnh li qu yu. (c nhn vo cc bt tch ca H
Ch Tch cng thy.).
Cui cng, gi s rng cc thy gio hi y chm chc cho chuyn
vit ch xu ca anh, v tm bng hng u kia l c tht, th cng khng
c g ng k m phi lm m . V khi ginh c n th anh Thnh cng
17 tui ri (1890 1907).
Theo ti, vi bt c ai, d c l v nhn i chng na nhng nu ch da
trn nn tng hc vn y, th ni vic i tip thu t tng ca ngi khc
cng l qu sc ri, ch ni chi n vic cn hnh thnh nn c mt
ci g gi l t tng cho mnh, ri hm nay li cn bt c mt dn
tc phi i theo (!?).
Ni tm li, nhng im cn cha r rng trong thn th v s nghip ca
CT H Ch Minh l cn rt nhiu. Mt ln na ti rt mong cc nh nghin
cu, cc s gia c trong v ngoi nc hy v tnh trung thc, khch
quan ca lch s v nht l v th h tr Vit Nam tng lai, xc minh
cho c chng cng sm cng tt.
Vit v CT H Ch Minh, li lt ngc nhng vn kh phc tp v t nh
ln nh th ny, ti hiu rng s lm cho nhiu ngi vn tn knh ng au
lng. Nhng theo ti, th lm nh vy mt ln cho r cn hn l c d di
vi nhau, ri t lm kh nhau v lm kh mi con chu chng ta sau
ny.

5 - Mt kin ngh:
Nh u bi nu, t 11 nm qua c rt nhiu bi vit vi hai xu
hng ngc nhau: th nht, khng nh rng CT H Ch Minh c
UNESCO chnh thc cng nhn l danh nhn vn ha th gii. Th hai l
ph nhn n.
Nay ti xin c mt kin ngh : d ai thuc xu hng no cng c,
nhng nu c tm lng quan tm, mong rng hy cng n lc gii quyt
dt im vn ny. i tng tip cn chnh l UNESCO, y l v trng
ti khch quan, v t v hu hiu hn c. S c hai kh nng xy ra:

a) Nu H Ch Minh thc s c UNESCO cng nhn l danh nhn vn
ha th gii th vi tinh thn trung thc, nhng c quan no a tin sai
lc trc cn ra mt bn tin nh chnh li. cng l hnh ng th
hin s tn trng cc c gi, thnh gi ca mnh .

b) Nu UNESCO cha h c mt quyt nh nh gi thit

a) nu trn, th c nhn hay t chc no c iu kin tip cn c vi t
chc y, cn lm sao c c mt vn bn ph nhn chnh thc ca h.
D ch l vi dng thi, nhng n s c tc dng thuyt phc mi ngi
hn l hng chc, hng trm bi bo m chng ta c c gng vit ti vit
lui, xong li khng c ai ng ra lm trng ti.
y cng l trch nhim ca mi ngi nhm gip UNESCO. N cng l
quyn li ca UNESCO cn phi t bo v mnh, khi c ai hoc quc gia
no li dng uy tn ca h lm nhng vic khut khc. Ti cng rt
mong rng nu trng hp l

b) th nhng nh bin son sch gio khoa Vit Nam cn r sot li ton
b nhng im lin quan v iu chnh chng cho ng s tht. ( c cu
tr li r rng. Xem ti liu ca Trn Hi, USA, km di y).

6 - Mt kin ng h:
Trong bc th ng vit vo thng 5.2001 va qua ca 2 tc gi Trn Khu
v Nguyn Th Thanh Xun, gi tn tng b th CS Vit Nam Nng c
Mnh c mt kin ngh l: Hy ha tng thi hi ca H Ch Tch. Bc
th gii thch rng: nhng ngi lnh o ng v nh nc vo thi im
CT H Ch Minh qua i vi phm nguyn ghi trong di chc ca ngi
qu c. (trong ng vit r rng nh sau: Ti yu cu thi hi ti
c t i, tc l ha tng. Ti mong rng cch ha tng sau ny s
c ph bin, v nh th i vi ngi sng tt v mt v sinh, li
khng tn t rung. Khi ta c nhiu in th in tng cng tt hn.).
V nay th nhng ngi lnh o mi cn phi sa li sai lm y, nu cn
th t chc mt cuc Trng Cu Dn v vn ny.
(xem website)

Hai tc gi cng phn tch thm rng: hnh thc p xc, tc chn ni l
hon ton khng ph hp vi phong tc tp qun ca ngi Vit Nam, vn
quen vi hai hnh thc ph bin l a tng hoc ha tng. Ri cnh bo l
nu khng nghim chnh tun theo di chc ca ngi khut, th gia nh
dng h v t nc lun bsi, khng ngc u, ngc c ln c.
Ngoi ra cn l chuyn lng ph tin bc: duy tr h thng lng CT H
Ch Minh th hng nm phi tn km 100 t ng VN, d y l tin thu
ng gp ca nhn dn hm nay hay l i vay mn ca nc ngoi, th
sau ny con chu chng ta cng phi nai lng ra tr n.

Ti hon ton ng h kin trn v tin rng nguyn vng ca a s nhn
dn Vit Nam hm nay cng l nh vy. Chng ta ch cn th lm mt bi
ton nh: xo i gim ngho cho mt h gia nh nng dn, theo 2 tc
gi l cn 5 triu ng VN tin vn, gi thit mi h c 4 ngi. Nh vy
tng chi ph cho cng trnh y trong sut 26 nm qua l 2600 t ng VN
(khng tnh chi ph xy lng), l mt s tin rt ln, gip hn 2 triu
ngi Vit Nam thot khi cnh i ngho; cn nu mi h cn 10 triu
ng tin vn, th cng gip c cho hn 1 triu ngi. Nhng theo ti,
ci chnh ca vn l s lng ph kia rt v l, khng ng c.
Ngoi ra ti cng xin c b sung 1 kin na, hy vng rng n s gp
thm c s dn tc cng dt khot hn vi ngh trn ca 2 tc gi.
kin ca ti lin quan n kha cnh kin trc ca lng:

K t khi lng c khnh thnh nhn dp quc khnh mng 2.9.1975 n
nay, th t nhng ngi dn bnh thng ti cc kin trc s, nh xy
dng, v.v t Bc ch Nam m ti c dp c tip xc, phn ln u cho
rng: cng trnh ny khng c nhng ng nt ca kin trc hin i,
cng li rt ngho tnh dn tc. (m ch c dng nn bi s giu quyt
tm ca b chnh tr L Vit Nam lc .).
Tc l nu xt thm v kha cnh kin trc, th cng khng c gi tr g
ng k m phi tic nui n na. C l v chnh lng vi cng trnh
quc gia kh nng n v n iu ny, ai sa li li nhng cu u
ca bi ht Ving Lng Bc (Nhc Hong Hip, th Vin Phng) m
thnh: Con min Nam ra thm lng Bc, con thy lng ng p hn
lng Bc, trm phn trm,! (lng ng: lng ng L Vn Duyt - mt v
tng u triu Nguyn, lp ti khu B Chiu - Si Gn; trm phn trm =
100%.).

7 - Nhng li thay cho kt lun:
Trong din vn p t ca nguyn Tng b th CS Vit Nam L Kh Phiu
c ti H Ni ngy 18.11.2000 va qua, nhn dp Tng thng M lc y l
Bill Clinton sang thm Vit Nam c on: iu chc chn l trong th k
21, khoa hc cng ngh s pht trin nh v bo. Nhng li c mt nghch
l l h ngn cch gia nc giu v nc ngho li ngy cng ln. Ngy
nay, tng s ti sn ca hn 300 t ph trn th gii bng thu nhp ca
hn 2 t ngi cc nc ngho.
ng! y l thc t, v ngi c hiu ngay rng ng mun nhn mnh
n s bt cng ca mt th gii ngy cng b phn ha giu ngho hm
nay. Nhng cn mt thc t na l: liu nhng ngi lnh o trong CS
Vit Nam trc v sau ng, c dm lm trit vic k khai danh sch ca
300 ngi giu nht Vit Nam hm nay hay khng? H l nhng ai? C
bao nhiu ti n? nhng u? Bng cch no h lm giu c
nhanh nh vy, khi khng phi l ca ng b hay cha m h li? Tng
s tin m h tch ly c l bng thu nhp ca bao nhiu triu ngi
ngho Vit Nam? v.v
Theo ti s khc nhau v cht ca vn l ch: 300 nh t ph trn th
gii kia hon ton c quyn t ho chnh ng v con ng lm giu ca
h, cng giu bao nhiu th h li cng t ho by nhiu. Cn nu nh c
mt danh sch tng t Vit Nam (s triu ph USD chng hn), th
cha chc nhng ngi c tn trong danh sch li c c nim t ho
. Chng phi l cng tng h ho rt nhiu, nhng Vit Nam khng
ai dm lm ci vic k khai ny ti ni ti chn sao? Ti tin l ng L
Kh Phiu cng rt thm tha iu ny.
Mt cuc Trng Cu Dn nh 2 tc gi Trn Khu v Nguyn Th Thanh
Xun ngh, nu n c tin hnh s l cuc tng din tp cho mt
bc dn ch cao hn. l: dn tc Vit Nam phi c quyn t mnh
la chn gia th ch chnh tr dn ch a nguyn v a ng ca thi i
mi, hay l c phi tip tc duy tr mi th ch nht nguyn, n ng
cathi i H Ch Minhy au thng hm qua, lm bt cng hm nay
v v vn nhng ri ro, bt trc vo ngy mai. Ti ngh rng nu ton th
dn tc ta c trong v ngoi nc, mt khi nhn thc li c ng
nhng vn ca qu kh v hin ti, th s vt qua c nhng khong
cch bit cn li. trong tng lai c th on kt thnh mt khi thng
nht, to ra mt sc mnh tng hp, nhm u tranh c hiu qu hn vi
cc th lc bo th hin nm thc quyn trong CS Vit Nam.
Trong thc t c nhng ngi gin ngy quc hn 30 thng 4, gin ma
xun nm 1975, ri gin ly sang c ma thu nm 1945 vi cuc Cch
Mng Thng 8 lch s, v cho rng y l chin cng ring do CT H Ch
Minh v CS ng Dng lc lnh o. Theo ti y l iu cha ng
nhiu sai lm, bi v c c s thnh cng ca cuc CMT8 phi l do
chin cng chung, trong c c vai tr ca cc ng phi khc. Tt c lc
y u sn sng gc b mi quyn li ring, cng ng lng ng
ln ginh l i nn c lp t do cho T Quc.
N cng l kt qu c hun c bi truyn thng dng nc v gi
nc t ngn i xa, t lch s gn 100 nm khng Php ca ng cha ta,
v mi ngi Vit Nam u c quyn t ho chnh ng v n.
Vi mt nc Vit Nam mi, chc chn trang s ho hng y ca Dn tc
cng phi c cc s gia vit li cho khch quan v chnh xc hn. Mt
ngy hi ln v dn ch ca non sng nht nh s c m ra trong
tng lai, khi m khi on kt ton dn gm 80 triu ngi, vi hn 76
triu ng bo ta trong nc v gn 3 triu ng bo ta ngoi nc
c xc lp. l nim tin mnh lit ca ti!

http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/story/2007/03/070321_donamhai.shtml

@Phng Nam Nam Hi Australia. Thng 7 nm 2001
2. Gii p cho Phng Nam :
Trch H s ca UNESCO v H Ch Minh
Knh gi mng Kin,
Trong bi vit v CT H Ch Minh, tc gi Phng Nam Nam Hi c yu cu kim chng cc thng tin t
Vit Nam ni rng C Quan Lin Hip Quc v Gio Dc, Khoa Hc, v Vn Ho (UNESCO) vinh danh CT
H Ch Minh vo nm 1990.
Chng ti tra tm h s lu tr ca UNESCO t 1986 n 1995 v tn "H Ch Minh" ch xut hin trong 1
(mt) ti liu vi mt s chi tit nh sau (1) :
Title: Records of the General Conference, 24th session, Paris, 20 October to 20 November 1987, v. 1:
Resolutions
Publ Year: 1988 Imprint: Paris, Unesco, 1988 Collation: 215 p.Original Language: English. Other Lang.
versions: Arabic; Chinese; French; Russian; Spanish Other lang. title: Actes de la Confrence gnrale,
vingt-quatrime session, Paris, 20 octobre-20 novembre 1987, v. 1: Rsolutions; Actas de la Conferencia
General, 24a reunin, Pars, 20 de octubre-20 de noviembre de 1987, v. 1: Resoluciones
Conference: UNESCO. General Conference Meeting session: 24th Meetings (date): 1987
Document code: 24 C/Resolutions + CORR. in eng, fre Microfiche no:

88c0002 :
http://mail.saigon.com/pipermail/vacets-local-dc/2004-December/000338.html

v.1: eng-3mf, fre-3mf, spa-3mf, rus-2mf, chi-2mf, ara-2mf

Document Type: Unesco document Catalog Number: 76995 Level: Full

Trong ti li u ny, chng 18 c cc phn
External relations and public information . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.1 European co-operation... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...........
18.2 Co-operation with National Commissions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.3 Co-operation with international non-governmental organizations 18.4 Co-operation with Unesco Clubs,
Centres and Associations. . . . . . . ..
18.5 Co-operation with voluntary foundations and organizations . . . . . . .
18.6 Commemoration of anniversaries
18.61 Calendar of anniversaries of great personalities and events
The General Conference,
Recalling that, as stipulated in Article I, paragraph 2, of its Constitution, one of the main objectives of Unesco
consists in advancing the mutual knowledge and understanding of peoples,
Convinced that international commemoration of the anniversaries of great personalities and events
constitutes an important contribution to the fulfillment of Unescos objectives relating to the strengthening
of international understanding and co-operation,
Noting that the commemoration of anniversaries of great personalities and events by Unesco has been
largely approved and supported for many years and will gain in importance in the framework of the World
Decade for Cultural Development,
Recalling 18 C/Resolution 4.351, in which it authorized the Director-General to publish a two-year calendar of
anniversaries of great personalities and events,
Mindful of the wishes of Member States of Unesco regarding renewed publication of the calendar,
1. Recommends to the Director-General that he resume preparation for the publication, beginning in 1990, of
the Unesco calendar of anniversaries of great personalities and events, making the appropriate provision in
section IV (Public Relations) of Chapter 4 of Part II.B and adding after paragraph 15470 of document 24 C/5:
' A calendar for the years 1990 and 1991 of anniversaries (centenaries and multiples of centenaries) of great
personalities and events connected with education, science, culture and communication will be prepared in
1989 on the basis of information provided by National Commissions and will be widely distributed';
2. Invites the National Commissions for Unesco to submit to the Director-General lists with selected
anniversaries.
18.61 Calendar of anniversaries of great personatities and events
18.62 Centenary of the birth of Phya Anuman Rajadhon
18.63 Fi ve-hundredth anniversary of the birth of Thomas Mntzer
18.64 Centenary of the birth of Anton Semionovitch Makarenko...... . . . . . . .
18.65 Centenary of the birth of President Ho Chi Minh........... . . . . . . . . . . . . ..
18.66 Centenary of the birth of Jawaharlal Nehru . . . . . . .
18.67 Four-hundredth anniversary of the death of the architect Sinan. . . . . .
Participation programme ...............................................
Sau , chi tit ni dung on 18.65 trang 34 l:
18.65 Centenary of the birth of President Ho Chi Minh.
The General Conference,
Considering that the international celebration of the anniversaries of eminent intellectual and cultural
personalities contributes to the realization of Unescos objectives and to international understanding,
Recalling 18 C/Resolution 4.351 concerning the commemoration of the anniversaries of great personalities
and events which have left an imprint on the development of humanity,
Noting that the year 1990 will mark the centenary of the birth of President Ho Chi Minh, Vietnamese hero of
national liberation and great man of culture,
Considering that President Ho Chi Minh, an outstanding symbol of national affirmation, devoted his whole
life to the national liberation of the Vietnamese people, contributing to the common struggle of peoples for
peace, national independence, democracy and socialprogress,
Considering that the important and many-sided contribution of President Ho Chi Minh in the fields of culture,
education and the arts crystallizes the cultural tradition of the Vietnamese people which stretches back
several thousand years, and that his ideals embody the aspirations of peoples in the affirmation of their
cultural identity and the promotion of mutual understanding,
1. Recommends to Member States that they join in the commemoration of the centenary of the birth of
President Ho Chi Minh by organizing various events as a tribute to his memory, in order to spread knowledge
of the greatness of his ideals and of his work for national liberation;
2. Requests the Director-General of Unesco to take appropriate steps to celebrate the centenary of the birth
of President Ho Chi Minh and to lend his support to commemorati ve activities organized on that occasion, in
particular those taking place in Viet Nam.
iu ny cho thy vo nm 1987, theo yu cu ca cc quc gia hi vin, k hp khong i ca UNESCO c
ngh l s ti n hnh lch lng nin, 1990-1991, v mt s nhn vt v s kin ln lao. Cc quc gia hi
vin c mi c cc nhn vt v Cng sn Vit Nam c c CT H Ch Minh vi cc chi tit nu trn.
Tuy nhin, n nm 1990-1991, tn " H ch Minh" khng c cp n trong bt k mt ti liu no khc
ca UNESCO. iu ny c ngha l ngh nm 1987 khng c chp thun.
Nh vy, khng c ngh quyt no ca UNESCO tng nim c CT H Ch Minh vo nm 1990.
Trn Hi - USA
(1) T.B. Ti c ton vn ti liu ni trn.

(c li h s) 3. Gii tr huyn thoi
H CH MINH & UNESCO

http://www.vietnamconghoa.com/VC/HCM/huyenthoaiHCMi.html

u nm 1987, Trn Vn Ng (T Nguyn) l chuyn vin theo di thi
cuc trong tp th tranh u ti Php, triu tp mt bui hp cc nhn
s cng i din on th khu vc Paris-Ile de France bo ng: ng
CSVN vn dng UNESCO vinh danh H Ch Minh, hy vng ly li ho
quang ngy to anh hng gii phng dn tc cho xc p m h
dng thnh biu tng ca Ch ngha X hi.

Theo tin tc nhn c, CSVN cn c vo tp tc UNESCO nhc nh ngy
sinh nht th 100 ca cc v nhn trong lnh vc c quan Lin Hip Quc
hnh ng, xp t ghi tn H Ch Minh vo danh sch sinh nht bch nin
nm 1990, ri d tnh vn ng tip n nm y s c khon ti tr ca
UNESCO dng t chc rm r k nim tr s Paris, i th nhng bui l
cng thi im VN v ti mt s th , thnh ph ln khp th gii, t
chc trin lm v n hnh sch bo c bit v s nghip lng ly ca H
Ch Minh, nh cch mng v nh vn ha trc tuyt! ! !
Hi ngh tho lun, phn tch hon cnh cng thi c thun li cho
CSVN :
- D m cuc chin thng 30. 4. 1975 khin H Ch Minh cn lu gi cm
tnh: trong t phi u M c cha can m tha nhn sai lm qu kh,
trong qun chng chu, Phi chu thiu thng tin ngh lun chnh xc.
- Phi on i din CSVN, theo nguyn tc lun phin trong Tiu ban Vn
ha UNESCO, n lt tham gia Ban Chp hnh Tiu ban, ngh ca h
chc chn c s chp nhn ca a s thnh vin l nhng nc Phi
khi trc tng biu l cm tnh thin lch trong cuc chin VN-2.
- Khi Tiu ban tn thnh, i Hi ng thng thng qua ngh
doTiu ban chuyn ln, khng c tho lun g c.
- Mt yu t thun li quan trng khc cho CSVN l hu thun ca ng
MBow, Tng Th K kim Gim c Vn phng trung ng UNESCO. ng
trn nhm hai nhim k lin tr s Paris nh s ng h ca Nga X cng
ch hu CS, v cc nc Phi chng i Hoa K.
Theo vt thn ph l lnh t c ti tham nhng mt quc gia chm tin
Phi chu, ng trng trn khai thc th li gung my qun tr c quan
quc t. Thnh tch ni bt ca ng MBow l ci t rt nhiu thnh vin
b tc (tribu) ca ng ng nhin vi lng cao bng hu khng cn
chiu theo bng cp hay kh nng, thm ch khng phi lm vic, khng
cn c mt s - vo s vin chc thc th (nu sa thi phi bi thng
rt nng) ca Vn phng. Nhn s n bm cng vi chi tiu ba bi c h
lm, nhng v sau khng ai mun bi mc thm ra khin cho ngn qu
UNESCO lin tc thm thng trm trng. V th, ti i hi ng Lin Hip
Quc, Hoa K ph quyt (veto) ngh gia tng ngn sch dnh cho
UNESCO, sau tm nh ch s ng gp cho ring c quan ny. Anh
quc vi vi nc u M hng ng s ty chay gp tin cho c mp. Ch
ring nin lim ca Hoa K l ngn khon cao nht trong thu nhp ca
UNESCO mi ti kha. ng MBow lc chun b ti ng c nhim k th
ba, vy s ra sc tn tr ngh vinh danh H Ch Minh tranh th l
phiu ca khi CS v cc nc Tam, lun th, tr a s phn khng
cng hnh ng tht cht ti tin ca Hoa K.
Hi ngh cng lng nh mt cch thc tin tr ngi ln lao phi ng
u v thiu phng tin ti chnh v nhn s, v thi th bt ng d
phng on ca nhiu thnh vin Lin Hip Quc khng Cng sn gm
cu thn hu ca VN Cng Ha nh Nht Bn, i Hn, Phi Lut Tn, ca
gii truyn thng v d lun k c Hoa K, v a v c n v thiu s ca
tp th t nn VN kh gy nn sc mnh chuyn i cn thit. Tuy nhin,
hi ngh vn quyt tm ng u v nht tr n lc tm phng cch gii
tr k hoch CSVN li dng UNESCO tuyn dng H Ch Minh v ch
tn bo phi nhn ng to lp. Mt y ban hnh ng c tc thi
thnh lp, vi ng Nguyn Vn Trn l Tng th k, Ph t l mt s tuyn
chn trong cc nhn s, i din on th hin din.
Ti mt bui hp thng k sau tr s Hi Thanh nin T nn cho s
dng, y ban chn danh hiu l y ban T co Ti c H Ch Minh. Ch
ch y ban t vch l tin ti mt lun nh quc t v t, ng n, v
cc hnh ng ca H Ch Minh v CSVN vi phm nhn phm nhn quyn,
hy dit vn ha, mu thun vi mc tiu ca Lin Hi p Quc v UNESCO.
y ban cng c mong cng lun th gii nhn dp, duyt li nhng bin
c lch s b xuyn tc, bp mo, bi thnh kin vi nhn quan mt
chiu ca phe phn chin, c bit l Ta n Chin tranh VN do Bertrand
Russell xng. Cng tc khn yu l thu thp nhng d kin ch xc
v ti c ca H Ch Minh v ng CSVN, yu cu chng nhn v nn nhn
tip tay vi y ban lp thnh h s s trnh by trong mt cun hc th
(livre noir) coi nh bn co trng trc th gii. Cng lc, chin dch gi
th phn khng ti UNESCO c pht ng.
Hu ht cc c quan truyn thng Vit ng bo ch, chng trnh pht
thanh, bn tin ni b cc nc nh c st sng ph bin tin tc v
ti liu do y ban cung cp; li t ng ng ti nhiu bi vit, nhiu th t
co huyn thoi H Ch Minh do k gi, nhn s, nh vn ha gio dc, i
din on th, gi n. V Gim c ng Nam V ca UNESCO sau ny
cho y ban hay tip nhn tng cng hn ba-mi ngn th phn
khng. Cng ng ngi Vit Php v mt vi nc ln cn hng hi
tham d cuc biu tnh chng i do y ban xng nhn Ngy Nhn
Quyn Lin Hip Quc 1987 cng trng Nhn quyn, i din thp
Eiffel.
Ti c quan tranh u trc din l UNESCO, y ban tr liu tip xc rng
ri vi cc thnh vin quc gia khng cng sn, cc thnh vin l t chc
ngoi chnh quyn (Organisation Non Gouvernementale - ONG), cc nhn
vt ch cht c quan Lin Hip Quc, k c Tng Th K MBow ng
nhim. Lun c u tin y ban trnh by l CSVN mun UNESCO ly ngy
19. 5. 1990 lm sinh nht bch nin ca H Ch Minh. Nhng theo s k
khai ca ng s hi sinh tin v theo cc ti liu chnh thc ca ng,
H Ch Minh c ti 5 ngy thng nm sinh khc nhau. Thi im l k nim
quc t n nh mt cch h s khin cho uy tn ca UNESCO v Lin
Hip Quc b thng tn. Bng chng gn cn v l thi thay i d kin
lch s bi CSVN l h loan bo H Ch Minh t th ngy 03. 9. 1969,
trong khi ng mt t ngy hm trc, 02. 9. 1969.
V to p lc pha chnh ph Php - c nh hng ng k v Paris l
ni t tr s UNESCO y ban tranh th c s ng h trit ca Hi
Ngi Php ng Dng (ANAI Association des Franaises d'Indochine)
gm cc gia nh Php kiu, cu qun nhn khi trc c tr hay phc v
ti ba nc Vit-Min Lo. Hai bn ng phi hp chng trnh v
phng thc vn ng.
Hi ANAI s nhng cho cng ng VN ra mt trc cng lun, i hng
u khi biu tnh, hi hp, Hi khi vng mc li i phng co buc
c hnh ng tr th s tht trn nm 1954.
Do s thc y ca Hi ANAI v li thnh cu ca y ban, mt s dn biu,
ngh s i lp ln ting cht vn trn din n quc hi, yu cu chnh
quyn do t phi lnh o sau khi . Mitterand c c tng thng nm
1981 - bc b s vinh danh H Ch Minh. Thm li r tai hu trng: nu
chnh ph Php c thi tn thnh, Hi ANAI, cc chnh ng phi hu,
v y ban hnh ng ca ngi Vit, s huy ng cu chin binh gm
thng binh v gia nh t s trn chin VN-1, cng vi thuyn nhn,
ngi t nn CS mi quc tch, cc on th nh Hi Y s Th gii, Hi
Nhn quyn, v. v xung ng lin tip khp ni. Kt qu l chnh ph
Php ha ng ngoi khng b phiu nu i hi ng UNESCO tho lun
ngh quyt cao H Ch Minh.
Tuy nhin, nh d on, Tiu ban Vn ha vi a s thun, ghi vo
ngh trnh i hi ng UNESCO nm 1987 danh sch s c tuyn
dng nm 1990 gm 7 nhn vt: Phya Anuman Rajadhon (Thi Lan),
Thomas Munzer (ng c), Anton Semionovitch Makarenko (Lin S), H
Ch Minh (Vit Nam), Jawaharlal Nehru (n ), v Sinan (Th Nh K). Li
tuyn dng H Ch Minh dng trn bn vn do phi on CSVN son
cng nh li tuyn dng cc nhn vt khc do phi on quc gia lin h
ngh - c i hi ng thng qua khng tho lun.
y ban nh chuyn qua vn ng gim thiu tm vc t chc k nim. Hai
bin c thi s em li thi c thun li cho hnh ng ca y ban v cc
ng minh.

- ng MBow tht c ng Frederico Meillor nhn s Ty-Ban-Nha
(Espagne), thay th lm Tng Th K UNESCO.
- Ri nhng chnh th cng sn ng u k tip sp ;
- Chn ng vang di nht l s ph hy bc tng nhc B-Linh
(Berlin) v
- S thng nht c quc sm hn cc li tin on.
- S pht trin mnh m ca tro lu dn ch c hiu lc xa b lun
nhng cng trnh che du, thi phng, ha trang, ca gung my tuyn
truyn cng sn.
B mt thc ca m hnh ch cng sn, ca cc lnh t ti cao Staline,
Mao Trch ng, H Ch Minh, Ceaucescu, Kim Nht Thnh, v. v dn dn
bc l, lm tiu tan nhng hnh nh thn tng tuyt nh hon m dng
ln t my chc nm.
y ban c v tn Tng Th K Frederico Meillor trn an: khng th hy
b ngh quyt 1987 (phi do mt ngh quyt khc ca i hi ng), nhng
UNESCO s khng t chc k nim v khng can d bt c hnh ng no
vinh danh H Ch Minh ti tr s Paris.
Thc t l ngn sch UNESCO do ng son tho s khng d tr ngn
khon cho cng vic . Vit Nam cng nc no mun c hnh l sinh
nht bch nin ca H Ch Minh l ty ring, khng lin quan g ti
UNESCO c.


Do , y ban nhn nh rng cng tc m cng ng y nhim t kt qu
tng i tha mn.
- y ban quyt nh chm dt chin dch th phn khng;
- nh ch vic lp h s, n hnh hc th t co ti c H Ch Minh v
CSVN;
- Khng tr liu tp hp, biu tnh phn i k nim sinh nht H Ch Minh
bi UNESCO v s vic y s khng xy ra.
- Nhng y ban tip tc theo di ni v phn ng khi cn thit.

Qu nhin trc ngy 19. 5. 1990, y ban c tin rng CSVN loan bo
mp m k nim trng th sinh nht bch nin ca H Ch Minh ti phng
khnh tit UNESCO.
Mt s vn cng ngh s t quc ni sang, gm on ma ri nc, s
trnh din trong bui l, ph thm trin lm v tip tn.

Tng th k Nguyn Vn Trn lp tc ti gp ng Gim c ng Nam
V UNESCO cht vn, mang theo thip mi ca s qun in hnh H Ch
Minh vi bi cnh l tr s UNESCO.
Nh chc trch cho hay UNESCO tip n gi ch trc, theo qui l
cho s qun mn 2 cn phng thng dnh cho mi sinh hot ca thnh
vin m thi. ng khng hay bi t chng trnh t chc, v nu c thip
mi, chc chn ng Tng Th K cng cc cng s vin s khng tham
d.
ng ghi nhn li phn i hp l ca y ban, bo m Vn phng s i
s qun hy b thip mi c th gy ng nhn.
Hi ANAI tip xc vi B Ngoi giao Php, cng c xc nhn khng c
i din chnh quyn, nhn vin chnh ph, i din quc hi, i din
thnh Paris, tham d l k nim hay tip tn, trin lm, s qun CSVN d
liu.
Sau , s qun CSVN phi thu hi thip mi in hnh H Ch Minh gi
cho ngoi giao on, thnh vin UNESCO, cc nhn vt chnh quyn v
dn s Php mt ; thip ch s dng vi tnh cch ni b mi Vit
ki
Mt c phi vin ca y ban ti tr s UNESCO ngy 19. 5. 1990 kim
tra, bo co rng chung cuc, s qun CSVN ch mn mt phng sinh
hot nh thay v hai (gm thm mt phng ln c sn khu).
Nhn s hin din khong chng 60, 70 tn khch; hu ht l hi vin Vit
kiu Yu nc. Lc c vi khun mt ngoi quc, phng on l ng
vin cng sn Php, thnh vin cc phi on thn hu vi ch nh
Cuba, Trung quc, Bc Hn, Mn, L
Mt cuc biu tnh phn khng vo ng gi khc bui k nim ca s
qun CSVN qui t hn mt trm ngi din ra cng trng Fontenoy
gn tr s UNESCO.
Hnh ng do y ban Quc t Trn Vn B, khng phi l thnh vin y
ban T co Ti c H Ch Minh (v cha ra i nm 1987), xng.
Hai i din on biu tnh l ng Trn Vn Tng v k gi Olivier Tod n
tr s UNESCO a li phn khng c ng Gim c ng Nam
V tip kin.
Khi nghe xong l i trnh by v lp trng v thi ca c quan Lin Hip
Quc, s can thip ca y ban T co Ti c H Ch Minh v cc bi n php
tha hip, hai v i din ng l UNESCO v can; on biu tnh s
ch tp trung hnh ng o s vinh danh H Ch Minh, ngi c ti
trc lch s nhn loi tn hi t nc v dn tc Vit Nam v hai
nc lng ging Mn L
y ban T co Ti c H Ch Minh chnh thc gii tn cui thng 5 dl. 1990.
ng tic l y ban khng ch trng qung b thnh qu cng tc v cho
rng l bn phn, nn cn c th c d lun thiu chnh xc ngay ti
Php v th on ca ng CS mp m s dng danh ngha UNESCO nh
bng hnh tng H Ch Minh.
Nghim Vn Thch www. hon-viet. co. uk
(c li h s) 4. UNESCO & H CH MINH
Bi Tn - 15 Aug 2005
(Trch t cun sch San s tnh yu thng, vit ring cho tui tr trong
v ngoi nc ca nh bo Bi Tn, s ra mt bn c thng 9 ny. on
ny l tr li bn Phng Nam hi nh bo Bi Tn khi cn c, nay ng
tr li chung.)
- Th cn vic UNESCO suy tn H Ch Minh l Danh nhn Vn ho Th
gii th th no? Ngi bo c, ngi bo khng, s tht l th no?
Ti tng d l k nim 100 nm ngy sinh ca Ch tch H Ch Minh ti Hi
trng Ba nh H Ni vo ngy 19-5-1990, c mt s bn b quc t d
n t Lin X, Trung Quc, Cu-ba, Bc Triu Tin, Lo, Cam-bt, Php,
Anh, Angiri Ti gp ng A.Patti (ngi M, trong t chc tnh bo OSS
tng c mt Vit Bc v H Ni hi Cch mng Thng tm 1945) ti y;
c ng R.Chandra, ngi n , nguyn trc kia l ch tch Hi ng
Ho bnh Th gii d.
Khng c i din no ca UNESCO. V cng khng u UNESCO ng
ra t chc l k nim c.
tr li bn Phng Nam hi, ti n hi ti tr s chnh ca
UNESCO Paris. u ui l th ny.
UNESCO c np lm vic: nhn k nim ngy sinh nhng nhn vt ni bt
ca cc nc thnh vin vo nhng nm chn th mt trm (nm sinh ln
th 1, 2, 3 , 4 hay 5 trm nm) th cc nc gi ngh n UNESCO,
UNESCO ghi nhn, xem xt v khuyn co cc nc thnh vin tham gia
v Ch tch UNESCO c th ng h, h tr cc nc y nu cn.
V y l t chc v gio dc, khoa hc v vn ho nn ngi c
ngh phi c hot ng ni bt v 1 trong 3 mt ny.
Cuc hp ca i hi ng UNESCO ln th 24 ngy 20/10 - 20/11 nm
1987 ti Paris xt ngh ngy 14-7-1987 ca b trng V ng Giang,
ch tch UNESCO ca Vit Nam, thng bo rng Vit Nam s t chc trng
th k nim ngy sinh ln th mt trm ca Ch tch H Ch Minh vo dp
19-5-1990

Cc bn mun bit thm chi tit, s tht, hy lin h:
- Service des archives et de la gestion des dossiers de l'UNESCO
7, place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP - France
MAP (Bn )
http://www.unesco.org/education/educprog/erd/images/unescohq.html
Tl.: 00 33.1.45.68.19.50/55
Email : j.boel@unesco.org

Horaires d'ouverture:
J eudi et vendredi de 14h 18 h sans rendez-vous pralable.
Sur rendez-vous du lundi au vendredi de 9h 12h30 et de 14h 18h.
Ferm les jours fris franais
bpiweb@unesco.org

United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO)
is a specialized agency of the United Nations established on November 16,
1945. Its stated purpose is to contribute to peace and security by
promoting international collaboration through education, science, and
culture in order to further universal respect for justice, the rule of law, and
the human rights and fundamental freedoms proclaimed in the UN Charter.
It is the heir of the League of Nations' International Commission on
Intellectual Cooperation.
Thnh tch HCM bn ng c PHAN BI CHU cho thc dn PHP


http://www.youtube.com/watch?v=zTTekIGHBXM
Chng 45*

H CH MINH v v bn ng Phan Bi Chu cho Php

http://www.saigonforsaigon.org/staticpages/index.php?page=20060401134509898
LI NI U

PHN I: NHN NH V H CH MINH - t mt s tc phm loi tiu s

Chng 1: WILLIAM J . DUIKER v Ho Chi Minh, a life
Chng 2: J EAN LACOUTURE v HCM, A Political Biography
Chng 3: PIERRE BROCHEUX v H Ch Minh
Chng 4: DAVID HALBERSTAM v Ho
Chng 5: BERNARD FALL v Ho Chi Minh on Revolution
Chng 6: J EAN SAINTENY v Face Ho Chi Minh
Chng 7: TNG VNH KNH v H Ch Minh ti Trung Quc
Chng 8: SOPHIE QUINN-J UDGE v Ho Chi Minh, the missing years
Chng 9: TRN DN TIN v Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch Tch
Chng 10: HNG H v Bc H trn t nc L Nin
Chng 11: PHNG TH TI v Bc H, nhng k nim khng qun
Chng 12: NGUYN KHC HUYN v Vision accomplished ?
Chng 13: NHM NG MI v HCM, s tht v thn th v s nghip
Chng 14: HONG QUC K v Ma u H Ch Minh
Chng 15: NGUYN THUYN v B mt tht ca H Ch Minh
Chng 16: VIT THNG v Con Yu Ru Xanh
Chng 17: NGUYN PHNG MINH v HCM tn phn quc s mt ca thi i

PHN II: NHN NH V H CH MINH - t mt s tc phm vit v cuc chin VN

Chng 18: 6 TC GI v Le Livre Noir du Communisme
Chng 19: J OSEPH BUTTINGER v Vietnam: The Unforgettable Tragedy
Chng 20: DOUGLAS PIKE v History of VN Communism
Chng 21: ROBERT SHAPLEN v The Lost Revolution
Chng 22: MICHEL TAURIAC v Viet Nam, le dossier noir du Communisme
Chng 23: P. J . HONEY v Communism in North Vit Nam
Chng 24: PHILLIP B. DAVIDSON v Vietnam At War
Chng 25: ELLEN HAMMER v The Struggle For Indochina
Chng 26: DANIEL ELLSBERG v Secret
Chng 27: DENNIS J . DUNCANSON v Government and Revolution in Viet Nam
Chng 28: P. DEVILLERS & J . LACOUTURE v La Fin dune Guerre
Chng 29: DENIS WARNER v The Last Confucian
Chng 30: V NGUYN GIP v Nhng nm thng khng th no qun
Chng 31: NGUYN TH BNH v Mt Trn Dn Tc Gii Phng MNVN
Chng 32: TRN VN GIU v S pht trin t tng ti Vit Nam
Chng 33: HONG VN HOAN v Git Nc Trong Bin C
Chng 34: SN TNG v bi ni v H Ch Minh
Chng 35: HONG TNG v HCM, Trung Quc v Lin X
Chng 36: BI TN v Vietnam, la face cache du rgime
Chng 37: NGUYN MINH CN v ng Cng Sn Vit Nam
Chng 38: V TH HIN v m gia ban ngy
http://www.youtube.com/watch?v=-8g3Q2hcWqA&feature=related
Chng 39: BO I v Con rng Vit Nam
Chng 40: TRN GIA PHNG v n Tch Cng Sn Vit Nam
Chng 41: MNH TRI v Di sn Mc-xt ti Vit Nam
Chng 42: MT S TC GI KHC

PHN III: MT S VN v trch nhim ca H CH MINH

Chng 43: Bi cnh chin tranh thc h ca tnh hnh Vit Nam
Chng 44: H CH MINH v s du nhp ch ngha Cng Sn vo Vit Nam
Chng 45: H CH MINH v v bn Phan Bi Chu cho Php
Chng 46: H CH MINH t X Vit Ngh Tnh 1930 ti Ci Cch Rung t 1953
Chng 47: H CH MINH v Mt trn Vit Minh
Chng 48: H CH MINH v tnh trng b th h khng ch
Chng 49: H CH MINH v cuc sng thnh thin
Chng 50: H CH MINH v Tito Vit Nam?
Chng 51: H CH MINH v v i anh hng i quc
Chng 52: LI CUI SCH
Ph Lc
Th Mc
AUDIO bnh lun cc bi vit trn BLOG M Lng thay cho li kt
http://www.zshare.net/audio/55937807c51c4b88/
http://blog.360.yahoo.com/blog-ajZH02M1eqhbmtVN9NCHI50l9FqMY1tA?tag=bu%E1%BB%93nn%C3%B4n
["V cm th thc dn Php, v v quyt tm i theo ting gi ca non sng, Bc
b con ng hc vn, bn ba tm ung cu nc."]

Trong cun H Ch Tch, Trng Chinh cn khng nh : V Ngi pht gic
trng hc ca Php ch nhm o to tay sai cho quc, cho nn Ngi
b ra i tm ng cu nc.

V Nguyn Gip cng vit th. Phm Vn ng vit th. T Hu vit th. Tt c
vn n Vit Cng t trn xung di u vit th.

S tht l : sau mt thi gian lm bi tu, Nguyn Tt Thnh lm vo cnh cc
k qun bch, v gn nh tuyt vng. Chng l sut i lm bi tu, b bc i,
b chi bi v khng tng lai.

HCM bn np n xin vo hc Trng Thuc a (Ecole Coloniale) ca Php.

V ny, HCM giu tt c mi ngi. Giu c bn Trng Chinh, Hong Vn
Hoan, V Nguyn Gip, Phm Vn ng, L Dun ...


Mi cho n nm 1983.

Nm 1983, mt hc gi kiu bo VN (Tin s Nguyn Th Anh) tm thy ti Th
Kh ng Dng Aix En Provence bn Php mt ti liu v cng qu gi : l
n vit tay ca Nguyn Tt Thnh xin vo hc trng thuc i ca Php. L
n ngy 15 / 09 / 1911.

Marseille le 15 Septembre 1911
Monsieur le Prsident de la Rpublique
Jai lhonneur de solliciter de votre haute bienveillance la faveur dtre admis
suivre les cours de lEcole Coloniale comme interne.
Je suis actuellement employ la Compagnie des Chargeurs Runis Amiral
Latouche Trvile pour ma substance.Je suis entirement dnu de ressources
et avide de minstruire. Je dsirerais devenir utile la France vis vis de mes
compatriotes et pouvoir en mme temps les faire profiter des bienfaits de
lInstruction.
Je suis originaire de la province de Ngh An, en Annam.
En attendant une rponse que jespre favorable, agrez, Monsieur Le
Prsident, lassurance de ma reconnaissance anticipe.
Nguyn Tt Thnh, n Vinh en 1892, fils de Mr. Nguyn Sinh Huy (sous
docteur s- lettres). Etudiant Francais, quc ng, caractre chinois.

L n n nh mt tri bom. ng CSVN nhn nhau, ng ngc. H b "Bc"
la.
L th tm dch ra ting Vit :

Marseille ngy 15 thng 9, 1911
Knh gi Tng Thng Cng Ho Php
Ti hn hnh thnh cu Ngi vui lng cho ti c n c vo theo hc Trng
Thuc i vi t cch ni tr.
Hin nay, ti lm cng cho hng Chargeurs Runis Amiral Latouche Trville
sinh sng.
Ti hon ton tng qun v ham mun c hc hnh. Ti c ao tr nn hu
ch cho nc Php trong tng quan i vi ng bo ti, ng thi c th gip
ng bo ti hng nhng li ch ca hc vn.
Ti sinh ti Ngh An, Trung K.
Trong khi ch i mt s tr li m ti hy vng l thun li cho ti, Tng Thng
hy nhn ni y lng bit n trc ca ti.
Nguyn Tt Thnh,
sinh ti Vinh nm 1892,
con trai ng Nguyn Sinh Huy
(ph bng vn chng),
hc ting Php, quc ng v ch Nho.

C nhiu im ng ni.

im 1 : Ting Php trong l n xin hc ca Nguyn Tt Thnh qu km.

im ny cn c nu ra, chng minh mt s thc v cng quan trng :
nhng ti liu vit bng ting Php k tn Le Patriot hay Nguyen Le Patriot ti
Paris sau ny, nh Mmorandum Des Reven-dications du Peuple Annamite,
Le Paria, Le Procs Contre La Colonisation Francaise, v. v. khng do
Nguyn i Quc (tc H Ch Minh) vit, m do ngui khc vit.

im 2 : Trong n, Nguyn Tt Thnh xin c lm hc sinh ni tr, ngha l
c n ngay trong trng.

Ngui ta thy r : Nguyn Tt Thnh np dn xin vo hc ni tr, l i
rt, ngoi gic m sau ny c lm quan cho Ty. a em tn Xin m nh y.
V ca b m nh y.

im 3 : Trong n xin hc, Nguyn Tt Thnh khai y sinh nm 1892. Y khai
gian. S thc, y sinh nm 1890.

im 4 : Trong n xin hc, y khai hc ting Php, quc ng v ch nho. Ch
c vy.
Ni tm li : Nguyn Tt Thnh np n xin vo hc ni tr Trng Thuc ia
Php, l c ch n ch , i rt, v sau ny c v lm quan cho
Ty. a em tn Xin m nh y. V ca b m nh y.
Nhng n ca y b bc.

Li Bn Mao Tn Cng Rt Sng Sut Ca C Vp KK, Chnh n T Quc T
Php Vin nh Tn King ng Trn Hng o Sign Ngy Xa.

Li bn 1 : Nguyn Tt Thnh, tc H Ch Minh, v i rch v khng tng lai,
np n xin hc ni tr trng thuc i ca Php v n b bc. V ny,
y giu tt c mi ngi. Bn V Nguyn Gip, Trng Chinh, Phm Vn ng
khng bit, cho nn c mm loa mp gii rng : v ght ci hc ca Php, Bc
b hc, i tm ng cu nc.

Li bn 2 : Tt c sch v ca ng u vit rng hi nh Bc tng hc
trng Quc Hc Hu v tng dy hc ti trng Dc Thanh, Phan Rang. y l
nhng thnh tch vn ha tt. Nu c tht, Nguyn Tt Thnh khng di g
m khng k khai trong l n xin hc. Nhng, trong n xin hc, y ch dm khai
l hc ting Php, quc ng v ch nho. Y khng dm khai gian, v s
ngi Php c h s ca trng Quc Hc Hu v trng Dc Thanh.
Prev: HONG SA - TRNG SA:Th trong cha cht ! Gic ngoi sao tan..!?

" GIO DC" LA BP HC SINH TRONG HC NG [ H Ch Minh l
DANH NHN VN HO TH GII ]

Phn m thanh (AUDIO)

http://www.zshare.net/audio/55937807c51c4b88/
.M Lng Ng
Ng ba chung ch Vietnam
School: Petrus K,
(BUN NN)
http://blog.360.yahoo.com/blog-ajZH02M1eqhbmtVN9NCHI50l9FqMY1tA?p=1041#comments

(Trch on)
.....Cuc chin tranh quc cng 1954-1975 khng phi l cuc chin huynh
tng tn u tin trong lch s Vit Nam nhng n l cuc chin khc
lit nht, tn bo nht do nhng tn Vit gian v tham vng c nhn np
di bng ch ngha Cng Sn quc t ch mu gy ra.
Nhng ngi Vit Nam hin lnh, cht phc no hiu g v v sn, v t
bn, nhng h b cc lnh t Cng Sn m hoc, sai khin, lm cho h
tr nn thng manh, m qung, lun nui lng th hn, ngu dt v c c.

Ci ch Cng Sn ngoi lai c m lnh t phong kin i lt v
sn p t ln qu hng Vit Nam yu du v mang n ht tai ha chng
cht ny n tai ha chng cht khc cho dn tc. t nc thanh bnh
bng dng bin thnh bi chin trng khc lit. Cc th ch ngha hu
ngh, nm tay nhau reo mng lin hoan trn qu hng ngho i lc hu.
m lnh t cng sn m cm u l H ch Minh, to mm hoan h ch
ngha quang vinh, lnh t v i.

Chng gang hng mit th tin nhn bt h.

Bc a dn tc qua n l, ti dt nm chu n i ng. (Th Vnh
Trn Hng o ca H ch Minh);

Quang Trung ch nhn c 10 nm, Lnine nhn xa 100 nm.
N ngo mn, lo xc tuyn b:

Bc H ca chng ta v cng khim tn, Bc khng mun k cho ai nghe
v hot ng ca mnh. Ri Bc H c nhn dn ta coi l cha gi ca
dn tc; Bc cn v i hn L Li, Trn Hng o v a dn tc ta vo
k nguyn x hi ch ngha
(Trch nguyn vn li ca Trn dn Tin tc Bc H ca ngi HCM trong
Nhng mu chuyn v cuc i hot ng ca H Ch Tch).

Trong lch s ca nhn loi c nhng tn bo cha v c ti dng quyn
uy, tin bc ca mnh p buc k khc tn vinh, ca ngi mnh l chuyn
bnh thng. Nhng ngh ra cch t mnh vit sch, ly tn ngi khc
ca ngi mnh th qu tht y thuc loi chuyn l Vit Nam v n i
ngc li truyn thng vn ha ngn nm ca dn tc.

Theo kin ch quan ca ti th cng may, sau khi cht ng H c
Dim Vng tha mn nguyn vng ca ng l tng ng i gp Cc Mc,
ng Ghen di a ngc.
Ch nu khng, ti khng hiu ng H s n ni lm sao nu gp phi vua
Hng, Trn Hng o, L Li, Quang Trung.

Thc tm ti chng mun ni v HCM t no, v ni n ng H l li phi
ni nhng n nhng iu khng tt, nhng iu rt ti t.

Ti vn bit, sau bao nhiu nm b la di, trong lng ca rt nhiu ngi,
ng H vn cn l mt thn tng. ng n ng chc hn nhiu ngi
s bun ti lm.
Nhng ti ngh rng chng ta khng th no c cho con chu chng ta,
ht th h ny sang th h khc phi tn sng mt ngi bt xng nh
ng H.

Chng ta c th m c c gn 100 bn nhc v hn 1000 bi th ca
ngi cng c ca ng H y.

(Nhng Mu Chuyn V Cuc i Hot ng ca H Ch Tch)

Tc gi :Trn Dn Tin (HCM)

Nhiu nh vn, nh bo Vit Nam v ngoi quc mun vit tiu s ca v
Ch tch nc Vit Nam Dn ch Cng ho, nhng mi n nay, cha c
ngi no thnh cng. Nguyn nhn rt gin n:

" Ch tch H Ch Minh khng mun nhc li thn th ca mnh."

http://www.ebook.edu.vn/?page=1.1&view=1869

Trong Ti Liu Gio Dc Cng Dn lp 7, Nh Xut Bn Gio Dc nm
1997, trang 53 c mt bi c thm nhan :

Tinh Hoa Ca Dn Tc Vit Nam Gp Phn Vo Tinh Hoa Th Gii , bi
vit khng nh nh inh ng ct mt s kin l: vo nm 1990, nhn dp
k nim ln th 100 ngy sinh ca H Ch Minh, T Chc Gio Dc, Khoa
Hc V Vn Ha ca Lin Hip Quc, tc UNESCO ra mt ngh quyt
cng nhn ng H l danh nhn vn ha th gii .

y l mt s ba t v lim s nht ca m hu du ng H v hu qu
ca n gy ra tht kh lng.
Khng cn thng minh lm, mt ngi hiu r bn cht ca Cng Sn s
bit nu qu thc c chuyn ny th m dn lng Ba nh c ngy
trng i din ra thm lng nh vy chng?

t hn chng s dng b my tuyn truyn khng l, cho TV v bo ch
ng nh, v chiu quang cnh ngy tn phong ng H t ra cng phi
vi thng tri. Ri lu lu chng li cho mang ra chiu i chiu li. Chng
s phng tht to ci ngh quyt trn, ri cho in n trong sch gio khoa
vvv vv.

Nhng chng khng lm chuyn ny l v sao? Bi y ch l iu ba t.
Nm 1990, chnh phi on Cng Sn vit sn bn kin ngh trnh ln
UNESCO, ngh t chc ny cng nhn ng H l danh nhn vn ha
th gii .

Nhng ri do gp qu nhiu phn i, UNESCO sau khi xem xt k ri cho
vost rc th thi.

(NGH QUYT VINH DANH HCM ca B ngoi giao CSVN a ra nm
1990)

Nm nay l nm 2008, tnh th thay i. Nhng ngi VN d mun hay
khng cng khng cn b ng CS chi tr bt mt bt d nh nhng
nm 1945-2005 na.

Hy th hnh dung ri y nhng a b lp 7 b nhi s th tt p v
ng H s ln khn. Vi thi i bng n thng tin nh hin nay, chng
kh khn g m chng khng c tip cn vi s tht. C vo website
ca UNESCO hay vit th hi h, chng s bit c s tht ngay thi. Lc
khi bit c s tht, chc chn chng s phn n v b la di.

Chng s nguyn ra thm t cha anh chng di gt chng. Chng s
tr thnh nhng cng dn bt mn chung thn v t hi hn c l chng s
hc thi gian di, i la ngi khc.

Mt th h mi ton nhng k la o !!! chng phi l bi kch ca dn
tc hay sao?

Khng nhng th chng cng s c c l n vit xin c vo hc
Trng Thuc a ca Php ngy 15 thng 9 nm 1911, ch ngay sau khi
bc t chn n t Php.
Cha ht chng s cn c dp chim ngng dung nhan ca vi bc H
gi na th th hi chng cn c coi bc trai ra ci ging g na khng
!!!???

Lc cn sng ng H ni 10 nm trng cy, 100 nm trng ngi . Nhng
con ngi m ng H v m cn quang hu du trng c t nhng
nm 1945 l nhng con ngi nh th no? Xin tr li l: U m v man
r....... (Trch on)

http://www.zshare.net/audio/55937807c51c4b88/
Link Audio ( NGHE TRN BI BUN NN )

[" V cm th thc dn Php, v v quyt tm i theo ting gi ca non sng,
Bc b con ng hc vn, bn ba tm ung cu nc." ]

Trong cun H Ch Tch, Trng Chinh cn khng nh : V Ngi pht
gic trng hc ca Php ch nhm o to tay sai cho quc, cho nn
Ngi b ra i tm ng cu nc .

V Nguyn Gip cng vit th. Phm Vn ng vit th. T Hu vit th.
Tt c vn n Vit Cng t trn xung di u vit th.Chng n b H
Ch Minh la

S tht l : sau mt thi gian lm bi tu, Nguyn Tt Thnh lm vo cnh
cc k qun bch, v gn nh tuyt vng. Chng l sut i lm bi tu, b
bc i, b chi bi v khng tng lai. a em tn Xin m nh HCM. V n
ca b m nh HCM.

HCM bn np n xin vo hc Trng Thuc a (Ecole Coloniale) ca
Php.

V ny, HCM giu tt c mi ngi. Giu c bn Trng Chinh, Hong Vn
Hoan, V Nguyn Gip, Phm Vn ng, L Dun ...


Mi cho n nm 1983.

Nm 1983, mt hc gi kiu bo VN ti Php (Tin s Nguyn Th Anh) tm
thy ti Th Kh ng Dng Aix En Provence bn Php mt ti liu v
cng qu gi :

L n vit tay ca Nguyn Tt Thnh xin vo hc trng thuc i ca
Php. L n ngy 15 / 09 / 1911.

Marseille le 15 Septembre 1911
Monsieur le Prsident de la Rpublique
Jai lhonneur de solliciter de votre haute bienveillance la faveur dtre
admis suivre les cours de lEcole Coloniale comme interne.
Je suis actuellement employ la Compagnie des Chargeurs Runis
Amiral Latouche Trvile pour ma substance.Je suis entirement dnu
de ressources et avide de minstruire. Je dsirerais devenir utile la
France vis vis de mes compatriotes et pouvoir en mme temps les faire
profiter des bienfaits de lInstruction.
Je suis originaire de la province de Ngh An, en Annam.
En attendant une rponse que jespre favorable, agrez, Monsieur Le
Prsident, lassurance de ma reconnaissance anticipe.
Nguyn Tt Thnh, n Vinh en 1892, fils de Mr. Nguyn Sinh Huy (sous
docteur s- lettres). Etudiant Francais, quc ng, caractre chinois.

L n n nh mt tri bom. ng CSVN nhn nhau, ng ngc. H b
" Bc" la.

Tm dch ra ting Vit :

Marseille ngy 15 thng 9, 1911
Knh gi Tng Thng Cng Ho Php
Ti hn hnh thnh cu Ngi vui lng cho ti c n c vo theo hc
Trng Thuc i vi t cch ni tr.
Hin nay, ti lm cng cho hng Chargeurs Runis Amiral Latouche
Trville sinh sng.
Ti hon ton tng qun v ham mun c hc hnh. Ti c ao tr nn
hu ch cho nc Php trong tng quan i vi ng bo ti, ng thi
c th gip ng bo ti hng nhng li ch ca hc vn.
Ti sinh ti Ngh An, Trung K.
Trong khi ch i mt s tr li m ti hy vng l thun li cho ti, Tng
Thng hy nhn ni y lng bit n trc ca ti.
Nguyn Tt Thnh,
sinh ti Vinh nm 1892,
con trai ng Nguyn Sinh Huy
(ph bng vn chng),
hc ting Php, quc ng v ch Nho.





C nhiu im ng bn n:.

im 1 : Ting Php trong l n xin hc ca Nguyn Tt Thnh qu km.

im ny cn c nu ra, chng minh mt s thc v cng quan
trng : Nhng ti liu vit bng ting Php k tn Le Patriot hay Nguyen Le
Patriot ti Paris sau ny, nh Mmorandum Des Reven-dications du
Peuple Annamite , Le Paria , Le Procs Contre La Colonisation
Francaise, v. v. khng do Nguyn i Quc (tc H Ch Minh) vit, m
do ngui khc vit.

im 2 : Trong n, Nguyn Tt Thnh xin c lm hc sinh ni tr,
ngha l c n ngay trong trng.

Ngui ta thy r : Nguyn Tt Thnh np dn xin vo hc ni tr, l
i rt, ngoi gic m sau ny c lm quan cho Ty.

im 3 : Trong n xin hc, Nguyn Tt Thnh khai sinh vo nm 1892.
HCM khai gian. S thc, HCM sinh nm 1890.

im 4 : Trong n xin hc, HCM khai hc ting Php, quc ng v ch
nho. Ch c vy.

Ni tm li : Nguyn Tt Thnh np n xin vo hc ni tr Trng Thuc
ia Php, l c ch n ch , i rt, v sau ny c v lm
quan cho Ty.

Li Bn Mao Tn Cng Rt Sng Sut Ca C Vp KK, Chnh n T Quc
T Php Vin nh Tn King ng Trn Hng o Sign Ngy Xa.

Li bn 1 : Nguyn Tt Thnh, tc H Ch Minh, v i rch v khng tng
lai, np n xin hc ni tr trng thuc i ca Php v n b bc.
V ny, HCM giu tt c mi ngi.

Bn V Nguyn Gip, Trng Chinh, Phm Vn ng khng bit, cho nn
c mm loa mp gii rng : v ght ci hc ca Php, Bc b hc, i tm
ng cu nc.

Li bn 2 : Tt c sch v ca ng u vit rng hi nh Bc tng hc
trng Quc Hc Hu v tng dy hc ti trng Dc Thanh, Phan Rang.
y l nhng thnh tch vn ha tt. Nu c tht, Nguyn Tt Thnh
khng di g m khng k khai trong l n xin hc. Nhng, trong n xin
hc, HCM ch dm khai l hc ting Php, quc ng v ch nho . HCM
khng dm khai gian, v s ngi Php c h s ca trng Quc Hc Hu
v trng Dc Thanh.

http://www.youtube.com/watch?v=-8g3Q2hcWqA&feature=related

"o c" HCM
LINK m thanh (AUDIO)

http://www.zshare.net/audio/55937807c51c4b88/

Cuc chin tranh quc cng 1954-1975 khng phi l cuc chin huynh
tng tn u tin trong lch s Vit Nam nhng n l cuc chin khc lit nht,
tn bo nht do nhng tn Vit gian v tham vng c nhn np di bng ch
ngha Cng Sn quc t ch mu gy ra. Nhng ngi Vit Nam hin lnh, cht
phc no hiu g v v sn, v t bn, nhng h b cc lnh t Cng Sn m
hoc, sai khin, lm cho h tr nn thng manh, m qung, lun nui lng th
hn, ngu dt v c c. Ci ch Cng Sn ngoi lai c m lnh t
phong kin i lt v sn p t ln qu hng Vit Nam yu du v mang n
ht tai ha chng cht ny n tai ha chng cht khc cho dn tc. t nc
thanh bnh bng dng bin thnh bi chin trng khc lit. Cc th ch ngha
hu ngh, nm tay nhau reo mng lin hoan trn qu hng ngho i lc hu.
m lnh t cng sn m cm u l H ch Minh, to mm hoan h ch ngha
quang vinh, lnh t v i. Chng gang hng mit th tin nhn bt h. Bc
a dn tc qua n l, ti dt nm chu n i ng. (Th Vnh Trn Hng
o ca H ch Minh); Quang Trung ch nhn c 10 nm, Lnine nhn xa 100
nm. N ngo mn, lo xc tuyn b: Bc H ca chng ta v cng khim
tn, Bc khng mun k cho ai nghe v hot ng ca mnh. Ri Bc H c
nhn dn ta coi l cha gi ca dn tc; Bc cn v i hn L Li, Trn Hng
o v a dn tc ta vo k nguyn x hi ch ngha (Trch nguyn vn
li ca Trn dn Tin tc Bc H ca ngi HCM trong Nhng mu chuyn v
cuc i hot ng ca HCT).

Trong lch s ca nhn loi c nhng tn bo cha v c ti dng quyn uy,
tin bc ca mnh p buc k khc tn vinh, ca ngi mnh l chuyn bnh
thng. Nhng ngh ra cch t mnh vit sch, ly tn ngi khc ca ngi
mnh th qu tht y thuc loi chuyn l Vit Nam v n i ngc li truyn
thng vn ha ngn nm ca dn tc. Theo kin ch quan ca ti th cng
may, sau khi cht ng H c Dim Vng tha mn nguyn vng ca ng
l tng ng i gp Cc Mc, ng Ghen di a ngc. Ch nu khng, ti
khng hiu ng H s n ni lm sao nu gp phi vua Hng, Trn Hng o,
L Li, Quang Trung.

Thc tm ti chng mun ni v HCM t no, v ni n ng H l li phi ni
nhng n nhng iu khng tt, nhng iu rt ti t. Ti vn bit, sau bao
nhiu nm b la di, trong lng ca rt nhiu ngi, ng H vn cn l mt thn
tng. ng n ng chc hn nhiu ngi s bun ti lm. Nhng ti ngh
rng chng ta khng th no c cho con chu chng ta, ht th h ny sang
th h khc phi tn sng mt ngi bt xng nh ng H. Chng ta c th m
c c gn 100 bn nhc v hn 1000 bi th ca ngi cng c ca ng H
y. Trong Ti Liu Gio Dc Cng Dn lp 7, Nh Xut Bn Gio Dc nm
1997, trang 53 c mt bi c thm nhan : Tinh Hoa Ca Dn Tc Vit Nam
Gp Phn Vo Tinh Hoa Th Gii, bi vit khng nh nh inh ng ct mt
s kin l: vo nm 1990, nhn dp k nim ln th 100 ngy sinh ca H Ch
Minh, T Chc Gio Dc, Khoa Hc V Vn Ha ca Lin Hip Quc, tc
UNESCO ra mt ngh quyt cng nhn ng H l danh nhn vn ha th
gii. y l mt s ba t v lim s nht ca m hu du ng H v hu qu
ca n gy ra tht kh lng. Khng cn thng minh lm, mt ngi hiu r bn
cht ca Cng Sn s bit nu qu thc c chuyn ny th m dn lng Ba
nh c ngy trng i din ra thm lng nh vy chng? t hn chng s
dng b my tuyn truyn khng l, cho TV v bo ch ng nh, v chiu
quang cnh ngy tn phong ng H t ra cng phi vi thng tri. Ri lu lu
chng li cho mang ra chiu i chiu li. Chng s phng tht to ci ngh quyt
trn, ri cho in n trong sch gio khoa vvv vv. Nhng chng khng lm
chuyn ny l v sao? Bi y ch l iu ba t. Nm 1990, chnh phi on
Cng Sn vit sn bn kin ngh trnh ln UNESCO, ngh t chc ny cng
nhn ng H l danh nhn vn ha th gii. Nhng ri do gp qu nhiu phn
i, UNESCO sau khi xem xt k ri cho vost rc th thi.

Nm nay l nm 2008, tnh th thay i. Nhng ngi VN d mun hay
khng cng khng cn b ng CS chi tr bt mt bt d nh nhng nm
1945-2005 na. Hy th hnh dung ri y nhng a b lp 7 b nhi s th
tt p v ng H s ln khn. Vi thi i bng n thng tin nh hin nay,
chng kh khn g m chng khng c tip cn vi s tht. C vo website
ca UNESCO hay vit th hi h, chng s bit c s tht ngay thi. Lc
khi bit c s tht, chc chn chng s phn n v b la di. Chng s
nguyn ra thm t cha anh chng di gt chng. Chng s tr thnh nhng
cng dn bt mn chung thn v t hi hn c l chng s hc thi gian di, i
la ngi khc. Mt th h mi ton nhng k la o !!! chng phi l bi
kch ca dn tc hay sao? Khng nhng th chng cng s c c l n vit
xin c vo hc Trng Thuc a ca Php ngy 15 thng 9 nm 1911, ch
ngay sau khi bc t chn n t Php. Cha ht chng s cn c dp chim
ngng dung nhan ca vi bc H gi na th th hi chng cn c coi bc
trai ra ci ging g na khng !!!???

Lc cn sng ng H ni 10 nm trng cy, 100 nm trng ngi. Nhng con
ngi m ng H v m cn quang hu du trng c t nhng nm 1945 l
nhng con ngi nh th no? Xin tr li l: U m v man r.

Xin mi bn theo c cu chuyn thng tm sau thy r qu bo v s
tn c ca nhng cn binh cng sn trong cuc chin gii phng min Nam do
ng H by u.

TTCT - V chu khc qu, s l M s git ht (b i, du kch), ngi m
nh chn sng a con ba thng tui do mnh rt rut sinh ra vo mt m ti
tri ca ma ng nm 1969. Chu cht i l bo tn hng trm tnh mng
(b i, du kch) ang chy trn ti hang ni Hn Km.

Trn y l li gii thiu bi bo ca V Cng in ng trong bo Tui Tr s
ra thng 6 nm 2008. Trong sut cuc chin tranh gii phng min Nam, mt
trong nhng chin thut chin lc ca cc cn binh CS Bc Vit v m khn
rn, b ba en l tr trn vo dn thng n khi lm trn, chng s bt
nhng ngi dn v ti lm bia n cho chng.

Chuyn k rng:

Mt ci cht khng khip, kinh hong, tng nh trong phim, y vy m c tht
100% ti vng thng ngun sng Thu Bn gn 40 nm tri qua. Ngi m
tn l L Th Ngh (Nm Ngh) nay 73 tui. Hin b vn sng vi tm tr
in tnh ln ln trong ngi nh tm ti thn Linh Kiu, x Hip Ha, huyn Hip
c, tnh Qung Nam. y l mt cu chuyn cha tng c vit ra nhng n
m nh nhiu th h ngi dn a phng ny, k c nhng dng s dit
M thi , v h mun n phi c k li cho hu th.

Sau chin dch Mu Thn nm 1968, M tng cng nh ph c lit nhng
vng rng ni v trung du cc tnh Trung Trung b. Thng ngun sng Thu
Bn, tnh Qung Nam lc l chic ni cch mng, cng l tm im m M
thng xuyn tm n cn qut v tiu dit.

Nhng nm thng kinh hong

Sau trn nh d di vo u thng 8-1969 ca b i v du kch a phng x
Qu Tn, huyn Qu Tin, tnh Qung Nam (tn a danh ca thi k ) bn ri
mt my bay, bn chy hai tu chin vi hn 50 lnh M cht, tng M khip
va khng bao gi tr li y na. Nhng sau hai thng, vo mt sng ngy u
thng 10-1969, M cho my bay ri thm hng chc tn bom xung x Qu Tn.
Sau tu chin ngc sng Thu Bn v my bay xung y mt s
on thy qun lc chin nhm hy dit vng cn c cch mng ny bo v
tin n Nng Sn - mt l chn trn th che ch Nng, Hi An...

Lc ny ngoi s dn t s tn, cn hn 200 ngi thn Tr Linh (Qu Tn)
c cn b v du kch x a vo ni Hn Km tr n. Nhng ngy ng
qun ti y, lnh M cn qut lng sc nhng khng tm ra c mt ngi dn
no ti thn, nn nghi h chy ht vo ni. Th l bao nhiu v kh pho by, i
lin... ca lnh M x vo Hn Km nh ma.

Git con cu. cn b, du kch

Hang trn ni Hn Km l mt a o do thin to rt him tr, ch ngi dn
vng ny mi bit. Ngi trong hang m nghe n m vang, c tng ch
qun n gn hang ri, ai cng im lng m nhau run s - ng Ng va k va
tot m hi nh tm!

Trong hang ngi ng nh th, tr con nhiu nhng khng c chu no di 3
tui nn m tr cng bit s, khng dm khc mc d rt i. B Nm Ngh
thi 32 tui, b theo hai con nh - chu gi ln L Th Lin, 4 tui v chu trai
L Tn, 3 thng tui. B va s M va bun. Nhng kh nht l chu Tn i
sa, ngy m c khc tht, d hoi khng nn. B cng nh hng trm ngi
trong hang s M nghe ting khc pht hin ni tr n ca mi ngi v git ht.
C ngi (ngi y chc chn l m cn b, du kch ch cn ai vo y
na: ch thch ca L Rn) ng vin Nm Ngh: Ch nn hi sinh a con
bo ton tnh mng dn trong lc ny!. Nghe vy b bng hong lm, ri ai
cng thay phin m p chu, nhng n c khc nhiu hn.

Sng vn n, mi ngi ngi trong hang c ngh lnh bit kch M ang n gn
hang ri. Lc ny mi ngi ngm ngi nh nghe theo my anh du kch, li
ng vin c Nm: Thi c hi sinh a con i...!. m b Nm hn nm rut
ang khc: M khng bao gi b con, nhng v cu b i, du kch , con
phi ra i.... Sau khi chu tt th, b ci chic o trong ngi m con li. B
b thi th ca con, b ln khi ming hang v hng ty 100m mc cho ma ri,
mc cho n pho bn rn vang, b dng hai tay mc t t lnh an tng
con mnh.

Sau khi kha t xong, b ngi thm mt lc, di nh chp ca n pho b
thy lp t trn thi th con ang rc rch, b thm ngh: Con ti sng li!.
Nhng ri khng hiu sao b li bc thm t b ln phn m ca con. Ri b
chy v hang ti m n b Lin, m con vo lng, cn rng nc n. Mi ngi
vy quanh im lng chia bun cng m con b. By gi th M khng th pht
hin ting khc ca chu Tn na.

Ni au khng dt

By gi con trai ca b Nm ra i gn 40 nm v 33 nm t nc thanh
bnh. Gn 200 ngi dn thn Tr Linh ngy y by gi nhn ln gp ba, i
sng tuy ngho nhng vn cn may mn hn b Nm. Con gi cn li - ch L
Th Lin - c chng, mt con trai by gi cng ngho lm. Hin nay v chng ch
ln tn Nng trng Phc c, huyn Phc Sn (Qung Nam) nhn chm
sc khon 4ha cao su. V xa qu anh ch cng t khi v thm m.

B Nm gi mt mnh trong cn nh tm ca con gi. Hin nay b ang b
nhiu bnh v sng di mc ngho kh. Ngoi s gip ca b con li xm
cng chy tr trong hang thi th b khng c Nh nc tr cp mt cht
g. C my ln ch Lin lm n xin tr cp cho m, nhng ngnh lao ng -
thng binh v x hi cc cp u tr li khng bit xp m con b vo din
chnh sch g.

V m nh trin min, nhiu nm qua tm tr b tnh in ln ln. Chic khn ca
a con ngy xa, n nay b vn cn gi v coi l bu vt bt ly thn.
m cng nh ngy, khi khng tnh b b chic khn ht ru. Ri c nhng khi
b t nhang, mt mnh vo rng ming ni lm bm i tm m con. Nhng m
con ca b mt du tch sau khi an tng do ma qu ln. (V cng in)

Cu chuyn trn ln na gii thiu mt sn phm cht lng cao, c o
m ch c cng sn VN mi ra c. l s kht mu man r ca bn cn
b v du kch cng sn do ph thy H ch Minh v m n em o to. iu bi
thm ca dn tc l sau chin tranh, nhng ngi dn hin lnh, v ti b chng
la vo ch cht, cuc sng ca h vn l sng di mc ngho kh, vn lang
thang, ngho i, mt s ln tr thnh dn oan mt t, lu lu t hp vc nh
bc nh mt tm bnh phong i cu b cu bt khiu kin.

Cn bn chp bu ng vin cng sn, bn cng ho c b mi, gian c v th
on gp ngn ln bn l trng, chnh tng thi phong kin, th sng nh
nhng ng hong b cha. Thng to ming chng tham nhng nht li l thng
tham nhng hng gc. Thi cn nm chc tam cng, n nhm mt lm ng
cho thng con trai i du hc Lin S v bun lu xe hi qua bin gii vi
doanh thu hng chc triu la. Cn v n th cm u hng lot nhng cng ty
u thu cung cp vt liu in v xy dng cho ng xa l Bc Nam. S tin
chng n n cp ln n hng trm triu la. Khi v vn, ngi n mi trn
ng tin n cp cng m nhm. L ra n nn tm cch tr li bt s tin n
cp cho dn ngho mi phi. Khng! N vn tng t quyn bnh c, s b i
lng qun, vy l n vit vi bi bo phn tnh. Ci tr h kch cm ny vy m
cng la c khi ngi nh d. N cha thu hiu ni l sng cht trn i
v kip ngi ph du nn n s cht lm. Lc bnh nng, 86 tui, l ra n
phi bit hi chung bo t im. Nhng khng ! sn tin n cp qu nhiu,
khng tiu cng ung, n v gia nh n ch bc s ni v cc bnh vin ni.
N v gia nh n thu bao my bay ring qua cc nc t bn bc lt
cha tr. Rt cuc n cng phi v Dim Vng hi ti. Con ngi ai cng
phi cht, chuyn tht bnh thng, ch khi hi v bi thm l nhng thng tiu
bc gi vung vt v lm ung thi t nc nh n li uc vinh hnhquc tang
v uc khng t nhng a d ngi thng tic. mi tht s l chuyn
khng bnh thng cht no mnh t c mnh danh lm ngi nhiu ma
nh qu hng ti.

L Rn,
12/6/2008