Mffll',

')

l!"!.

f .""'"""""":"!"!" ";;';"'
;

>.,,, ii'itif >.>w.m</<><".'

'

'

>'

'

>

"

'.'

>

.
1

,
, , , , ,

,
,

i,

iijiii

'

''"'""iW

,,,.,
1

'!"

;"!:!!:!!!!!;

;;
,

iii'r/i/i>ii...in.'i..:i.i.'"

""

'

UNIV.
OF TORGNTD

ij

>'

ITALIGI

ILIAS LATINA

COULOMMIERS.

T\T>.

P.

BKODARD

ET UALLOIS.

ITALICI

ILIAS LATINA
EDIDIT,

PRAEFATUS EST,

APPARATU CRITICO ET INDICE LOCUPLETE

INSTRUXIT

FRIDERICUS PLESSIS

PARIS LIBRAIRIE HAGHETTE ET

79,

19

BOULEVARD SAINT-GERMAIN, 79

1885

PATRIS CARISSIMI

PIIS

MANIBUS

SAGRUM

DE

ITALIGI

ILIADE LATINA

PROOEMIUM

Quid

in lioc libello spectaverim, paucis verbis

monebo.

Exstat Ilias hexametris latinis contracta, cui falsus saepe

inscribitur titulus

Homerus

latinus vel Pindarus Theba-

nus, medio quod

dicitur aevo in scholis praelecta,

nunc

etiam haud raro a viris doctis laudata, sive rei metricae

ergo, sive

quoniam

inter tot

Homeri

translationes latinas

haec una invidiam temporis integra

Id

evicit.

quidem ex
et

oucpo<m)rioi<;

duobus, quibus Epitoma

ini-

tium

finem capit, certe conficitur poetam nomine Itaet

licum fuisse. Nec minus constat e re metrica

tica,

gramma-

nec non e versibus 899-902, 236, 483, carmen primo

post Christum

natum saeculo

Nerone nondum mortuo,

ita

conscriptum esse. Quae vero

sita sint,
iis

cum non
feliciter

dudum

propo-

neque ex omni parte

ita

adhuc

tractata, de

haud alienum duxi

rursus inquirere ut quod rectum

esse videbatur, recta quoque via aperiatur et

confutationis, sintque
in

spem eludat

promptu varia opinionum comviri

menta ac rationes quibus adducti

errores olim inciderint.

doctissimi tantos in

Ilalicum
Silius

nostrum, qui
scriptor

non idem, mea sententia, ac

,

Punieorum

sed

grammaticus

fuit

non

PlESSIS. Thcse

laline.

II

PROOEMIUM

alioqui notus, ingenii dotibus sane

parum

valuisse,

neque

tamcn onini
consentio.

judicii elegantia

orbatum csse cmn plerisque

Ut melius

inlellcgas

quem

inlcr

Romanos
ille

qui

carmina TTomerica
in

laline reddiderint

locum

obtinuerit,

secundae partis priore capite quid antea

sit,

in

ea re tem-

ptatum

breviter

commeraorandum
autem
Italici libro

esse ac judicandum

existimavi. In ipso
rari

nos diutius

commoquam
proet

decebat

de finibus carminis, dc Vergiliana Ovidiaet vitiis,

naque imitatione, de erroribus

noster contrahendo secutus
posuerit, invenies ct quae
sit,

de ratione

de consilio quod
aliis

sibi

ab

jam

instiluta

sunt

quae

ipse, Italici familiaritate usus, repperi.

Cum

autem

[liadem latinam ad

usum scholarum condilam

csse fere

omnes
tus

et

omnia fateantur, equidem quid

a nobis,

aequum

ferentibus judicium, exspectari debeat, recte definire conascilicet opus sum temnendum esse nego,
:

Italici

qualecumque prorsus conorationis et

et munditiis

quia perpetua

metri
enitet,

sinceritate,

passim venustate quadam

ludis

neque ea

in
si

parvi

pretii

habenda sunt.
tu, lector doctissime,

Ceterum,
sentiendum

carmen revolves,

quid

sit

videbis; judicii haec sunt tui potius

mei. Itaque, postquam in tertia parte de libris aut

scriptis

quam manu

aut impressis

et

de falsa quae est Pindarus in-

scriptione disserui, textum tibi dedi, diligentissime prout

res ferebat

emendatum. Integram tredecim codicum

varie-

tatem, excerptas e tribus aliis ineditas lectiones, plenioris

messis non data facultate, sedulo notavi. In locis aperte

corruptis

quaedam meo Marte

scribere ausus

sum. De-

niquc indicem adjeci locuplctcm qui totam carminis materiam cogit quoque
perlustrato quibus in rebus ab IIo-

mero

Italicus recessit statim

deprehendere potes.

PROOEMIUM

III

Antequam rem
gratias

aggrediar,

non possum quin meritas

mihi varia auxilia
:

agam

viris doclis qui

et

benevo-

lentiae quasi stimulos adhibuerimt

clarissimo professori

E. Benoist, qui

parandi

hujus

libelli

auctor mihi sua-

sorque

exstitit et

cujus disciplina

me

fruitum esse glorior;

Ludovico Havet, cujus ingenium

et diligentia

quantum

et

quam

egregie

me

juverint e multis
locis
ita
illi

cum

disputationis

tum
si

apparatus

critici

constat ut,

opellam

meam
sit;

quid novi commendet,

imprimis tribuendum

Paulo

Thomas Gandavensi

et

Ludovico Duvau qui, cum maximis

sibi

occupationibus essent implicati,

tamen eam provinciam

amicissime susceperunt ut mihi

subsidiorum criticorum

copiam facerent. Itaque

pio ac laeto

illos

omnes multum mihi profuisse

animo

profiteor.

PARS PRIMA

GAPUT

QUO NOMINE NOSTER FUERIT

IlapaTT //'/; duas, ex quibus, codicum
1

lectione

pau-

lulum immulata, Italicus nomen et verbum

in fine (v.

scripsit elu-

cerent, alteram in carminis nostri initio (v. 1-8), alteram

1063-1070) Franciscus Buecheler princeps aniAemilius Baehrens secutus est qui, cum anno nomen Italici, veterum recentiorumque
libello inscribere

madvertit.

1881 carmen ederet,

ausus deserere vestigia,

non

dubitavit.

Quid
licet

sit

de nomine, vir doctus optime judicavit; qua

ratione -apar7>//;'os;

ambae

efficiantur,

minus

recte.

Sci-

me impetrare nullo pacto potui ut, Baehrensio Ut primum v. 7 reciperem, verbaque Ex r/uo, quae,
a
scriptis
;

duce,
libris

manu

tradita,

incipiente versu legimus, e textu

:

eicerem

nimis repugnat versus 6 Homericae Uiadis

i\
oit 3r, toc

TipwTa oiarr/^TrjV spiaxvTE.

At mihi laboranti

et

jam

in incerto (perperam, ut

mox
et

videbis) habenti Italicumne illum, fortasse nil nisi

nomen

umbram, sequi pergerem an aliam viam meditarer, succurrit

acutissimum Haveti ingenium.

ab Ermenrico in epistula ad

Cum enim versum 7, Grimoldum quem ad modum

VI

DE ILIADE LATINA

laudatur,

hic latere statim dcprehendit

verbum Protulerunt incipit, Lud. Havet glossam vocemquc censuit in duas disesse,

tinguendam

pro

videlicet et tulerunt

quae, ad ver-

bum quoddam,
retur,

re

uuum

sonans, sed insolitum minusve

tale librario

frequentatum aut saltem quod

semidocto vide-

explanandum

tae, inde in

exemplaris margine adscritextum pro genuina lectione irruperint. Quidin veteris

nam autem
vitiuin in

evanuerit

dum Lud. Havet

quaerit, aliud una

fine

versus reperit, id quod est pwjnas, vulgo

traditum, nibil nisi commentum esse veramquc e voce turmas, apud eundem Ermenricum reperta, lectionem pendere.

Sic

Volverunt
in

turbas

feliciter

vir

doctissimus

conjecit, ut verius

Neque minus
versus 1065
:

dicam reposuit. Unde fit ITALIGYS. altero axpo<m^<p restituendo, quo carmen
Difficultafem

clauditur, Haveti sollertia profuit.

movebat
laborare

quem

in

codicibus

al) littera

incipientem,

cum

propter -y.py.77iyyJ%

desideretur,

mendo

haud imprudenter pro certo habebis. Gave autem, voce remis a fine usque in initium trajecta, Baehrensii remedio assenfiaris. Ubi ego primum, nisus lectione codicis Sante-

dum poetae mecum reputabam properantem cursu m Raptim conjeceram Lud Havet aequo Jove scribendum Raris satius duxit. Tenemus nunc verbum SCRIPSIT.
niani Vltima,
,

Postquam Lud. Havet versus 7 et 10G5 tam enucleate emendaverit, carmen nostrum ab Italico quodam conditum esse nemo, opinor, nisi inexspectatis iisque tutissimis fretus
subsidiis, possil infitiari. Itaque

nc Hertzio quidem morem

geremus qui
net

in versu septimo incipiente voces

ita

Ex

quo

reti-

nonumque

deformat

ut, verbis

Quis <leus hos verbo

ira praeposito, litlera I prima constet, inde ltalice Sili

Tzy.py.7-iyiq

expromatur opusque Silio Italico dicatum, non ab Italico scriptum habeas. Sed obstal, ul alia mittam,
posterior scripsit, quae

T.y.py.y-:iyiq

casum nominativum

in

priore requirit, non vocativum.

GAPUT

II

QLO TEMPORE EPITOMAM

SCRIPSEP.IT

Quod
noster

si

de tempore nunc anquiramus quo Iliadem suam

jam primum minime probandum est quibusdam codici Santeniano subjectis eruere contendit Henricus Weytingh '. Hi versus sunl
confecerit,
versiculis

quod

Pindarus hunc secum Irans ponturn uexit

Homerum;

Sed argumeulum dedit

esse poela latinum.

Quae male

latina ac vere claudicantia

cum Weytingh

notavisset iisdemque auctoritatem et significationem majorem aequo tribuisset, Josephi Iscani, monachi Angli qui

saeculo undccimo vel duodecimo Exoniae florebat librosque

de bello Trojano sex composuerat, nostrum, Pindarum nomine, si non aequalem at gentilem fuisse vir doetus, haud bercle divinitus,excogitavit. Contra Pindarum nomen, cujus de origine vide infra p. m, c. 2, quando quidem nostrum appellandum esse Italicum extra omnem dubitationis aleam posuimus, niti supervacaneum est liceat nobis de
:

aetate cui
1.

Weytingh carmen assignavit pauca

(\TLGO PlNDARI

disserere.

THEBANl) EPITOME ILIADIS HOMERICAE, e Theodori van Kooten, edidit, praefatus est suasque animadversiones adjeeit Henricus Weytingh. Lugduni Batavorum et Amstelaedami, 1809; in praefatione, p. xn.
I.NCERTI AUCTORIS
et

recensione

cum

notis

VIII

DE ILIADE LATIXA
tali

Miror liomincm non illitteratum

ratiuncula opus in

qnod ab antiquitate alienum arguat poetara, al) antiquitate abjudicare voluisse, omninoqne hic assentior Lueiano Mueller ', versiculos illos censonli fluctibus potius qui Dyrrachio separant Brundusium allusisse quam mari quod inter Dubras et Caletum spumescit. Ut omillam alia quibus refellitur Weytingh, Ilomeri carmina medio quod
quo
niliil

inost

vocatur aevo cognita esse vir doctus inepte sane pulabat.

in epistula, circa annum 850 scripta, versum septimum carminis nostri ab Ermenrico Elhvangeniensi laudatum esse. Ceterum, cum Weytingh ea quae conjecit non quasi ex tripode adferat, sed paucis verbis et modestissime, neque ab ullo postea, quod sciam, probatus sit, illum diulius impugnare non mihi in animo est. Neque majorem vim habet, quamvis non admodum absurdum videatur, id quod semel atque iterum, nunc Penladii nomine, nunc Avieni projecto, J. Christianus Wernsdorf demonstrare conatus est, Iiiadis Epitomam

Addc huc

latinam quarto post Chr. natum ineunti saeculo vel tertio

excunti adscribendam esse
2
.

Quam
satis

falsa ac perversa sit

haec sententia, e re metrica

constat,

neque

fefellit

Lucianum Mueller, hominem lynceis in arte metrica oculis praeditum, cui multum debcnt latini fere omnes poetae,
noster, ut infra videbimus, plurimum.

Itaque, ut de elisione
sunt.

primum quacramus, haec notanda

providerit

Cum
normam

quisque poetarum maxime

fideliter servasse,

ne vel

in

gravi syllaba iambica vox elidatur, invenimus Italicum hanc

Avienum contra

se.xies in car-

mine, quod Descripdo orbis terrae vel Perieyrxis inscri1. Veber den Auszug aus der llias den sogcnannlen Pindarus Tlicbanus, von Lucian Mueller, Berlin, 1857; in praefatione, p. vn. 2. Wernsdorf, Poet. lat. tnin., t. IV, pars 2, p. 549 sqq.; t. III, p. 260 sqq.

DE ILIADE LATINA

IX

bitur, neglexisse. Dimitte, si placet, versus 394, 693, 1232,

in

quibus excusationem habent iambica quae

in pyrrichia

omni temporc convertere licuil; dimitte versum 1389, in quo apocope potius quam synaloephe (manust) exoriri viderestant utiquc versus 550 (humo ct) et 1380 (jugi tur
:

exstantis).

Yide nunc

in

Ora maritima

3,

capi ut valeret; 20, tuo

esse; 465, diu incolis; 625, stili immorantis.

Sed etiam creticum

in brevi elisum, a

quo synaloephes

genere Avienum videmus non abstinuisse, ut apud opti-

quemque poetam in hexametris dactylicis ', ita apud nostrum nusquam reperitur. Immo erravit Lucianus Muel2 ler cum diceret Avienum crelicorum elisione pede primo quater enim in et quinto semel vel bis tantum usum esse Periegesi creticam vocem insulae poeta elidere non veritus
:

mum

est (v. 624, 712, 734, 803).

Dein, in fine hexametri, Italicus polysyllabam vocem, et graecum quidem propriumque nomen (750, Iphidamanta) semel tantum collocavit; monosyllabam haud encliticam,

praecedente plus

quam monosyllaba, nullam

admisit.
:

Quod

longe secus est apud Avienum. Vide in Periegesi

4,

omne

animantum;

9,

Oceanumque ;

19, insinuat vis; 90, porri-

giturque; 104, principiumque ; 311, Italidum vi; 318, erigiturque; 391, tellure agitantes; 723, sedes
863,

animarum;
degunt Ergexeun-

pubem populorum;
in

1255, degunt regionum. Mitto

cadit
:

versum 574 quia

graecum nomen

mantkum.
Jam, ut ad
cissimis aliis
alia

transeamus,

cum

in vocabulis in o

tibus, iambicis

quibusdam cum nonnullis creticis ac pauexceptis, poetae Augusto aequales ultimam

Italici

syllabam non corripiant idque pariter ab

dine
1.

consuetu-

sit

alienum,

Avienus contra Pentadiusque, more

Pnieter Horatium, in Satiris.

2.

Dc

re metrica, p. 286.

DE ILIADE LATINA

aetalis

rent. Invenies eniin

qua vixerunt, ab hac correptione non satis abhorapud Avienum in Periegesi 263, ergo
:

solum; 299, ergo modi; 358, ergo libi; 954, virgo loau/s. Neque praetermittamus quae, quamvis sint iambica, parum
placent, 176, draco; L047, dato.

Adde

illud

Pentadii notum

Sentio, fugit hiems.

Praeterea, Avieni saeculo aut circa, qua tempestatc

terae latinae* jandiu ad

lit-

occasum vorgebant,
*.

in

nominibus
vitave-

graecis syllabas brcves producere, longas corripere inter-

dum
runt,

licentius ausi sunt poetae

Quod vitium non

cum Avieno, Ausonius,

alii.

Prtulentius, Sidonius Apolliin lliadis

Epitoma nostra At vide apud Avienum, in Periegesi 129, Pachyni; 569, Triphylis; 635, Pachynus; 662, 663, Corajra (ter in duobus bis versibus falsa quantioccurrit; nullus error offendit.
:

naris,

Nihil

autem simile

nomen usurpavit poeta); 693, Abydus. Adde baec in Ora maritima /43, Hellanicus; 421, Libyphoenices. Quibus in nominibus cunctis correpta adhibetur paenultima;
tate
:

in Periegesi, 679, Salamis; 1013 quidem locus a librariis corruptns est) Cragus. Wernsdorf igitur id quod cavendum erat non cavisse satis perspicue videtur perscrutan videlicet omnia Ilalici circa artemmetricam placita non necesse erat; verum enim vero, si tantummodo quaestionem vir doclus leviter atli:

in his autem, producta

(fortasse

gisset,

se

nimio indulsisse ingenio

slalim

vidisset,

nee

quarto saeculo carmen tribuisset. Ilaque, "NVernsdorfiana

sententia rejecta, aliam rationem quueramns.

Quod

si

apud Italicum atque apud elegantissimum quemn. saeculi

que primi post Chr.

1. Cf.

eadem

reperitur artis

me-

cditione,

Luciax. Mceller, De re mclrica, p. 356 sq. Vide etiam, in Ausonii quam nuper Monumentis Germaniae historicis Carolus Schenkl inseruit,
rei

indicem grammaticae elocutionis et

lidas, Sicaniae, Citheron,

metricae, ubi
(sic),

invenies Darios. StymphaSyracusi, AcynNec non apud Prudentium

Clvtemestra

Peliaden, Phidiae,

dinos, Diosjencs, Dryadia, falsa quantitate notata.

reperiuntur, corrupta quantitale, Chelidoni, Asclepiades, Socratcm, Euripidis, etc.

DE ILIADE LATINA
trieae

XI

sinceritas

reliquum est ut
aetatis

inquiramus an forte

sermone insuetum in carmine nostro Iliaco displiceat. Si nihil ejus modi incidit, quid obstat quominus primo saeculo Epitomam assignemus? Principe Lacbmanno istam viam monstrante, feliciter 2 progressus est Lucianus Mueller quorum auctoritatem nuperrime etiam sua auctoritate communivit Aemilius

quicquam ab

illius

'

Baehrens 3 Equidem, postquam pro viribus diligenter indagavi quas voces noster adbibuerit, quem in ordinem redegerit, quibus modis conjunxerit, illis doctissimis viris non vereor
.

assentiri. Yerbum quidem rimare quod redoleat vetus quoddam atque ab optima latini sermonis aetate insuetum,
,

Bernhardyio

suspicionis aliquid movisse videtur. Sic enim

:

versum 456 legimus

Undique rimabant inimico corpora

ferro.

autem verbum deponens rimari Yergilius, Ovipostea usurparent, figura quae cst rimare apud antiquiores obtinet. Yide haec Pacuvii, v. 71, p. 85, 0.
dius,
alii

Cum

Ribb., ed. alL, ap. Non., 382, 7

Cum
v.

incultos pervestigans

rimarem

sinus.

203, p. 101, 0. Ribb., ap. Non., 382, 8

Aut stagnorum umidorum rimarem

loca.

Adde

incerti tragici poetae

hunc versum, quem codex

:

Festi ut sequitur exhibet (0. Ribb., v. 83, p. 246)

Et ego ibo ut lalebras ruspans rimeram aptimas,
1.

Klcin. Schrift., II, 161.

in praefalionc.
t.

Veber den Ausz. dcr llias, Baehrens, Poet. lat. min., Opuscula, t. II, p. 163. 4. Grundriss der roetn. liter.,
2.
3.

III,

praefat.,

p.

3.

Cf. Maurigii Hauptii

editio quinta, p.

523

( 84, n.

394).

XII

DE ILIADE LATIXA

rimer maritimas, Scaligero auctore, a Hihhcckio receptum est; Lucianus autcm Mueller rimer optimas vel
ubi

rimem aptissimas,
1

nescio an melius, conjecit.

Exinde verbum rimare quod ceteroquin inter latina Priapud quosdam saeculi quarti el quinti scianus recenscbat
,

scriptores rursus exstat,

romanarum
psit,

condicio

cum jam deterior esset litterarum nam Julius Yalerius rimabam scriin scptimi libri epistula
id acciita

nec non Sidonius Apollinaris

2

secunda

rimatis parlicipio

usus est ut passive

piendum sit. At vero, si Laclimannum audire volumus 3 poela melioris aetatis unus quidem invenitur qui formne ejusdem subministret exemplum scilicet apud Phaedrum in III, 10, !\9, neque cum Dresslero limasset scribendum, neque Benllejo
,
:

auctore rimatus, sed

vir contendit.

rimasset potissimum
milii

doctissimus

praebes, non Phaedrum. Non ego infitior etsi Lachmannum feliciter hoc emendavisse cum Luciano Mueller pace tua arbitror. Phaedri tamen auetoritatem, quippe in re incertam, si placet, reice non inde prorsus sequitur ut a primo post Chr. n. saeculo Iliadis Epitomam nos abjudicare liceat. Non tanti est verbum unicum quo praeterea, ut supra vidimus, usi sunt quondam scriptores haud ignobiles. Quid? cum Homeri carmina a primis rei publicae temporibus legerentur, tractarentur, latine redderentur, cur non versum, ab
:
:

Laclimannum, inquies,

aliquo vetere poeta Iliadis interprete conscriptum, Italicus,

si

non ex

toto,

saltem ex parte in

usum suum hoc

loco con-

vertisset?

Equidem

eo vehementius suspicor Italicum hic

ab anfiquiore interprete verbum rimabant adscivisse quod,

lingua lalina

jam tum

a pristino nitore

paulum recedente,

prisca verbi rimare species, ab aurea aetate, ut videtur,

1.

2.

Priscianus, Hertz, vol. I, p. 3%, 20. Haecepistula septima est libri secundi in Eugenii Baret editione, Parisiis, 1879. o. In Lucrclium commentarius, III, 11.

DE ILIADE LATINA
aliena, posteriores vero

XIII

sitan in loquendi

consuetudinem coepisset

apud scriptores mox reditura, forreverli, neque

propteroa noslrum satis olTendisset.

Itaque perlustranti carmen nostrum

Homericum

nullae

mihi ab aetate

quam

dixinius

illud

abjudicandi causae

graves seriaeque apparent. Praeterea, quando quidem non

solum Yergilii Ovidiique circa elocutionem

et

artem metri-

cam
tur,

vestigiis Italicus ingreditur, sed

etiam eorundem multa,

libris,

praesertim ab Aeneidis ac Metamorphoseon

mutuapost

non antequam praeclara

sunt, opus

illa

opera jandudum in volgus

potuit.

elata

suum condere

Neque vero

Neronis mortem, ratione ex ipso carmine petita, si versus 899-902 respicies, conscriptam Epitomam judicabis. De Aenea, non viribus aequis Achilli occurrente, res agitur; sic
pergit poeta
:

Quem

nisi servasset
latiis

magnarum

rector

aquarum

Ut profugus

Trojam repararet

in arvis

Augustumque genus claris submitteret astris, Non pulcrae gentis nobis mansisset origo l
.

Cf.

cum

v.

236

Et sacer Aeneas, Veneris certissima proles.

Denique,

cum

v.

483

Emicat interea Veneris pulcherrima proles.

Quae dum domus Aeneae,

id est Caesaris,

imperium

tenebat, qua ralione, quo consilio Italicus scripserit, facilLocus valde corruptus in libris rnanu scriptis. Equidem, in secundo versu, cura Wernsdorfio recepi latiis, egregiam emendationem quam, viro docto ignoto debitam, praestitit Petrus Bondam (Var. lect., p. 173-174). In tertio, Wernsdorf lectioni codicum claris, quam retinuimus, fortasse baud perperam, caeli substituere ausus est. In quarto, clarae, non pulcrae quod ego conjeci, codices habent; carae, Kootenio duce, assumpsit Baehrens; nescio an Italac, e Weytinghii sententia, praeferendum sit; verum enim vero aut claris aut clarae tollendum esse minime dubito.
1.

pro

laetis

XIV

DE ILIADE LATIXA
:

limc cuique intcllegitur

agnoscis origincm illam gentis

Juliae, a Vergilio, Horatio, Propertio, Ovidio decantatam,

stirpem ex diisortam quamjactabant Augustus nepotesque.

Vix autem poluit

fieri ut,

domo

Julia

cum Nerone

cxslincta,

fabulam nullius jam momenti, immo principi ex alia atque illa (june laudabatur gcnte edito minimc jucundam, noster

memoraret. si recte perspecta sunt, in illis post Chr. n. omnia Quae annis quiante duodeseptuagesimum fuerunt Epitomam Iliadis latinam collocari recta jubet rerum aestimatio. Equidiligentius

dem, dum totius carminis liabitum intucor, aut fortasse ante Tiberium mortuum, ut Lachmannus censet, aut certe
priore dimidiati saeculi parte

nondum

exacta, illud condi-

tum fuisse Lucano Italicum aequalem

vehementer suspicor, ac Phaedro potius quam

vixisse.

GAPUT
NUM

III

SILIUS ITALICUS?

Nunc autem Buechelero et Munkio jam obviam eundum est, qui carmen C. Silio Italico non sine aliqua veri'

tatis specie vindicaverunt.

Cum
,

enim Punicorum
et

scriptor,
et

anno post Christum natum quinto

centesimo supremum diem
ut

vicesimo natus, uno

est,

notum
si

obierit,

temest,

porum rationem
licum nullo
notissimo
collegit
:

iis

quae supra,

bene disputatum

introduximus, satis liquet non repugnare.

Nam

Silium Ita-

modo

ante obitum Neronis versus composuisse

Aemilius Baehrens non mihi prorsus persuasit. Quod ex

illo

Martialis epigrammate (VII, 63) vir doctus

Perpetui

numquam

Qui

legis et latia

moritura volumina carmina digna toga,

Sili

Pierios lantum vati plaeuisse recessus

Credis et Aoniae bacchica serta comae?

Sacra cothurnati non

Implevit magni

atligit

anle Maronis

quam

Ciceronis opus.

Ex

quo,

si

verum

fateri

volumus,

elficitur

et

cogit-ur

Silium jam
1.

magnam
t.

aevi partem in forensibus causis trans-

Rhcinisches

2.

Museum, Munk lnd Seyffert,

XXXV,

p. 391.
t.

Gesch. der roem. Liter., Berlin, 1875,

II,

p. 242.

XVI

DE ILIADE LATINA

antequam carminibus pangendis operam navam dare neque inter illos, qui se ante omnia poetas esse ac Vergilii non tantum adorare sed premere etiam vestigia profitebantur, fama positum csse. Sed quem ad modum concedimus quod concedendum est, ita valde negamus veri simile esse illum ne annis quidem juvenilibus, tirocinii
egisse
ineiperet,

causa, ullos scriptitasse versiculos

praesertim

cum eodem

tempore neminem Romanorum, qui laudem ingenii doctrinacque expcteret, ab hoc usu abstinuisse cunctis notum sit.
Praeterea,
si

perspicies quid Silio circa

rem metricam atque

elocutionem placeat, non multum ab eo nostrum nbesse

reperies;

neque discrepantiis quibusdam, paucis quidem

nil

ac levibus, sat probatur, quoniam multi inter poetas, quos

enumerare

attinet,

temporum condicione, etiam per

unius poematis libros, a se ipsi videntur dissentire.

At vero, quamvis de Silio hic cogitavisse haud omnino sit, tamen nihil neque in carmine, neque externis in rebus inesse video quod huic suspicioni quicquam addat veri similitudinis. Immo, si Epitoma Iliadis in Silii operihus reponenda sit, jure mireris quod nullum apud voteres hujusce rei testimonium reperimus. Deinceps Italicum nohilem Romanum et heatum hominem fuisse, qui carineptum
,

men
sui

illud

animi otiique oblectandi causa in secessu ruris

placuit

, quod Wernsdorfio, de Avieno cogitanti, quodque aple in Silium quoque quadraret, minime equidem censeo. Quam sententiam ut amplectar tantum abest ut Italicus ille,qui carmen Homericum contraxit, ludi

composuerit

quidam magister,
videatur
1.

fortasse humilis et pauper, mihi fuisse

(cf.

p.

n, c. 2).

Silium igitur missum faciamus

meas manus
titulus est

'.

Iluf

libro jain

fere

absoluto, in

venit

professoris

Doeiung
contendit,

disputatio, Argentorati a. 1884 edita, cui

Ueber dcn Homerus latinus.

vir

Punicorum
multa
ille

scriptori

Iliadem latinam adscribendam esse

Italicos

doctus

doctrina et ingemo, argumentis autem intirmis, ut milii videtur, usus.

alios

Postquam
recurrit.

ac Siliuin

exstitisse

confessus
rei

est,

ad

Silium

statim

Sed quam rem gravissimam adfert,

metricae et orationis

quandam

DE ILIADE LATINA

XVII

Ceterum,

cum nullum de

nostro indicium per invidiam

temporis innotuerit, cavendum est ne nos inutilia fingamus

neve obliviscamur quae nuper in Naevianis Lucianus Mueller

bene recantabat

Est etiam quaedam virtus nesciendi.

quidem satis valere arbitror, curn poetis romanis nnmquominus aliena verba, immo alienos versus, si non integros, saltem bona ex parte repetitos, sibi sumerent. Ceterum plura inania Doering excilavit ; quid refert, quaeso, Epitomae scriptorem his verbis uti
siniilitudinem, ne illam

quam

religio fuerit

ruit undique vulgus ? Epit. script. : Vulgus ruit undique , Silium illis petunt.. Gentibus Argolicis , Silium Argolicis populis ?Epit. script. haurire sinebant Dona soporiferae noctis ? jocunda.. dona quietis , Silium

: : : :

(vide Doer., op. cit., p. 39 sqq.).

PLESSIS. These

laline.

PARS

II

CAPUT

DE ILLIS QUI APUD ROMANOS USQUE AD NOSTRUM HOMERI CARMINA LATIXE REDDIDERUNT

Jam nunc videndum

rectius aestimemus.

sit

quae apud Romanos usque ad

Italicum studia Homerica viguerint ut quid Epitoma valeat

autem duo doctissimi viri, Car. 2 in lihellis perulilis docPhil. Euler \ Herm. Walther trinae plenis fere omnia ad rem pertinentia luculenter jam disputaverint, brevius eodem munere nos defungi licet remque amplissimam adumbraturos tantumincedere. Neglegemus poetas qui ex Homerico fonte sententiarum quantamvis partem petierunt versusque Homeri, vel subtilius
redditos,
in

Cum

rem suam passim converterunt

sint

qui

cum

paene innumeri
exceptis)
,

(omnes

fere,

ut ita dicam, comicis

tam immensum spatiis aequor conficere non est. Sed in eos scriptores, quicumque opus Homeri latine interpretatus est, sive totum carmen, aut integrum ut Odysseam Andronicus, aut contractum ut
nobis in animo
1.

2.

De anliquiorum Romanorum studiis Ilomericis, Berolini, 1854. De scriptorum Domanorum usquc ad Vergilium studiis Homericis,

Vratisla-

viae, 1867.

XX

DE ILIADE LATINW

Iliadem noster, sive singulos versus sicut M. Tullium notum

est
fccisse,

reddidit,

accuratius

nos indagaturi

sumus;

nequc omnia quac Walthero, Eulcro, Wernsdorfio, aliis in hac rc placuerunt, ca rcctissima cssc semper judicabimus. Primus seric temporis enumeratur Livius Andronicus
qui, semi

Graecus a Suelonio appellatus

',

rc vcra

Graccus

ct gente fuit ct ingenio videtur fuisse.

Odysseam versu SaII,

i,

turnio integram reddidit perque longam aetatem a pueris

romanis legebatur, teste Iloralio Epistul. nae Odysseae fragmenta exstant pauca
liber

69. Livia:

et

mutila

qui

quod injuria temporrs ferc ex toto periit, id nescio tamnc luctuosum nobis cxistimandiim sit quam Glavelio videtur 2 moleslum tamen; etenim, quamvis viro doctis;

simo non totus assentiar qui laudibus, hercle, amplissimis Andronicum extulit haud tamen recte judicare opinor
,

rigidos

illos

censores qui e frustulis, apud grammaticos

propter aliquod glossema relatis, Livianum proposito laudabile opus non dubitant

condemnare

3
.

Quam autem
Flaccus,

maliin

volam de Andronico sententiam

ironia vel urbanitate usus
sit,

tulerit

cum

illum, in versibus epistulae supra laudatae, mansuetis verbis

parum

in re curo,

cadem

adductus ratione ac Yictorius Clavel, cujus verba liceat hic proferre Saepe fit ut opinionem verbis augeant hominum
:

littcratorum factiones; et Flaccus ipse, vir acutissimi juilicii,

non sine studio esse videtur

in illo
4
.

certamine inter
Gravior quidem

vetustiores recentioresque disputato

judex incedit M. Tullius, romanis veteribus poetis magis, ut notum est, delectatus quam in quem alienae erga Andro-

1. 2. p.

Sueton., De grammaticis, 1. Victorius Clavel, Dc M. T. Ciceronc Graecorum inierprete. Parisiis, 1868,

8 sq.
3.

nicus in aliquot locis Hoineri

illist.

Livianam interpretalionem gravibus verba ne

rom., ab. Alex. transl.,
t.

vitiis

laborare baud ego infitior; Andro-

intellexisse

quidem monuit Mommsen

IV, p. 193, not.).

4. Victouius

Clavel, op.

citat.,

p. 8, not. 3.

DE ILIADE LATINA

XXI

nicum mcntis suspicio obiciatur; sic autcm ille locutus est Odyssia latina est sic tamquam in Bruto, XVIII, 71 opus aliquod Daedali, et Livianae fabulae non satis dignae quae iteruin legantnr. Attamen perlegenli fragmenta Odysseae latinae raibi ortum est nescio quid dissimilis
:

opinionis; inveni

quaedam

diligenter ad

verbum expressa,

quaedam,

licet sublilia
'
:

minus, Homeri ingenuitate liaud

nimis indigna

Hom., Odyss.,
Virum
"Avopa

I, 1

milii,
[J.Ol

Camona, insece versulum

M0U7a,
:

IvVSTTS,

TTOAUTpOTIOV.

Hom., Odyss., VI, 142

Ulrum genua amplnelens virginem

"H youvuv

oraret

Xtoo-otTo Xv.fjwv z-jdi-iov. xoupvjv.

Hom., Odyss., XXII, 82

At celer hasta perrumpit pectora ferro

'lov aTTO-ooVeU f:aXXs gtt;0o;
v o= o\
r
r-.-j.-;'.

-xpa

;./.aov

r.r^z Ooov :s'Xo;.

Adice nunc Livium Saturnio

usum
ille

esse, et

quid ad

hexametrum reddendum versus

fuisse;
,

habeat incommodi

reputa; adicelinguaelatinae asperitatem

nondum emollitam

longum autem opus novum, periculosum; atque, his omnibus perpensis, non tam in poetae infirmitatem quam in infantiam poeticae orationis, quae illi aetati propria erat, censebis culpam reiciendam esse. In singulis quidem Livium Andronicum ab Homero non recessisse jam Hermannus Walther monuit. Ceterum quod
Texlum profero quem
rationibus metricis
in libro de Salurnio latinorum

1.

versu, Parisiis, 1880, doctissime restituit Ludovicus Havct.

2. Vulgo traditur : At celer hasta colans perrumpit pcctora ferro, qui meter dactylicus; non recte; Iocum sanavit Lud. Havet.
fit

bexa-

XXII

DE ILIADE LATINA

Niebuhrius temcre asseverat, Livium Odysseam non cx toto in latinum scrmonem vertisse, scd tantum contraxisse, nulla
est

causa cur tam infirma sentcntia haereamus;

p.

cf.

apud
e

Walth.,

et 7.

At Herm. Walther

ipse erravit,

cum

tribus fragmentis quibus Niebuhrius nisus vix in

quicquam

talc

sonans repcriri contcndit,

csse; scilicet
liis

illc

Odyssea non viderit

Livianis Xexanoclum dubio in Odyssea libri VIII versus 264 satis respondet. Quod jam notaverat vir clarissimus Aemilius Egger l Nunc, opinor, appellandus est Cn. Matius quem Caesari aequalem Scaliger frustra contendit, antea autem floruisse Walther cvicit; etenim in versibus qui exstant formae inveniuntur quas jam Varro obsoletas adnotavit 2 Iliadem

unum

planc

removendum

bant multa

inter se flexu

Matius heroico versu latine reddidit. Quanti aestimanda sit interpretatio non facile dixerimus Gellius Matium doc;

tum virum

3
,

virum eruditum

pracdicat, ncc displicent

hexamelri qui supersunt; haud tamen mihi tantum sumo

ut laudibus eos extollam; ipse judicabis.

Videjam primum

apud Varronem, de Ling.

lat.,

VII, 96

Obsceni interpres funestique ominis auctor,

quibus verbis vix dubitat Walther quin Matius reddiderit

Iliad. I,

106

Mavn

xaxwv, ou tmt.oiI

;xoi

to xpiyuov etjtsc.

Ad

XI,

4, Scaligcr referebat; C.

0. Mueller de

I,

62 baud

1. Aem. Egger, Lalini sermonis vclustioris reliquiae selectae, p. 119. Ad Odyss. VIII, 480 Livianum versum Ludovicus Ilavet refert; vide de Saturnio, p. 428.

2. Cf. 3. A.
4. A.

Walther.,
Gell., Noct.
Gell., Noct.

op. cilal., p. 42.

att.,

VII (VI), 6, 5.

att.,

XV, 23,

l.

DE ILIADE LATINA
feliciter

XXIII

cogitavit;

neque rectius Euler de V, 742,

vel

XVII, 547. Etiam apud Varronem, VII, 95

Corpora Grajorum maerebat mandier

igni.

Quem versum
collatus est
Iv^osto

Scaliger ad VII, 428 refert; mire,

cum
I,

hoc loco de Priamo Trojanisque agatur. Satius cum

56

yap Aavawv,

oti fix OvvfcxovTx? oparo.

Reperimus nunc apud Gellium, Noct. hunc Matii versum

:

att.,

VII

(VI), 6, 5,

Dum
*

dat vincendi praepes Victoria

palmam.
sed in hoc libro

Gellius dicit

in

secundo Uiadis
Scaliger

cum

nil tale reperiatur,

cum

Iliad.

VII, 291-292
est.

comparat, Walther

Equidem

arbitror

cum XVI, 87. Neuter probandus non Gellium erravisse, sed Matium
recessisse.
att.,

hic,

et aliis locis

ab

Homero

Etiam apud Gellium, Noct.

Matius
in Iliadis

IX, 14, 14-15

Cn.

XXI

Altera pars acii vitassenl flumiais undas.

Idem Matius
An manet

in

XIII

specii

simulacrum

in

morte silenlum.

Prior ad Iliad.
si

XXI, 1 sqq. veri similiter spectat; alter, XXIII pro XIII legimus, fortasse ad XXIII, 104-105;
est.
I,

incertum

Diomedes,
Ille

345

Cn. Matius in

XX Iliadis

lnetans

herbam moribundus

delinet ore.

XXIV

DE ILIADE LA.TIXA

hoc ad Iliad. XXII, A03 respicere docet; sed Walther hoc Homericum illud ooa; eXelv ouSa? expressum
Scaliger
esse suspicatur.
Priscianus, VII, p. 33/i Iltz
:

Cu. Matius

in Iliade

celerissimus advolat Hcctor,

quae verha referemus cum Walthero ad

e;s3-tjto
^atStfjLO? "ExTtop,
:

Iliad.

VII

polius

quam cum

Scaligero ad

XII,

/i62

6 8'ap ea-Qope cpaLStao?

"Extwo.

Denique vide apud Charisium, 1. I, 117 K, uhi Cn. Matius, Iliad. XV, acrum pro acrem dixisse traditur. Jam, si liceat nobis aliquid de his omuihus concludere, Iliadem integram a Cn. Matio hexametris non sine quodam sed potius nitore censehimus neque verho ad verhum magna cum lihertate conatuque haud infelici ut numerosis
,

versihus aures latinas permulceret.

At nunc de Ninnio Crasso rem agamus, qui vidctur

Furio Bihaculo aequalis fuisse Iliademque ex toto versihus
hexametris fertur latine reddidisse. Tres modo exstant,

duo tantum

integri,
lib.

unus mancus. Apud Nonium.

Uiados
socii
:

s. v. fite :

Crassus,

XVI

nunc

fitc viri.

cum Iliad. V, 529 w 'fO.o-., avlpe? eore, Walther comparat. Ninnius in Iliadis Apud Priscianum, X, p. 503 Htz
:
:

secundo

Fecundo penetral penilus thalamoque

Respicit satis ad Iliad., III,

potitur.

l\l\/

^ pa, xal r.pye Xe^oo-Se xtwv. in

IOuL, IX,

p.

478

Ninnius Crassus

XXIV

Iliadis

Nam

non connivi oculos ego deinde sopore.

DE ILIADE LATIXA
Cf. Iliad.

XXV

XXIV, 639

'AXVaisl GTEva^io xal xrfizx

[/.upia raaffco.

Ouae fragmenta aliis quidem poctis, quoniam saepissime librarii nomina Naeuii, Nonii, Ninnii, Liuii, Laeuii alia pro aliis substituerunt, temere assignata Huschke, in comp. 9, Ninnio Crasso jure vindicavit. errorem hic recipias H. Stephani qui versum Fecundo penetrat penitus potiturqae thalamo, in fragmentis poetarum veterum latinorum anno 1554 cditis, p. 224, Naevio adscripsit, nec Scaligeri commentum qui a

ment. de Annio Cimbro

igitur

Ne

Laevio Iliadem Cypriam vult scriptam esse . Nec non deceptus est Heyne qui, in excursu primo ad secundum
l

Aeneidis librum
dorf
3
.

(p.

387

et 391,
2
.

not. 2), Naevii

Cypriam

Iliadem fuisse contendit

Eodem

errore laborat

Werns-

Quid vero de Ninnii Crassi interpretatione sentiendum sit, vix statuere possumus; materia deest. Attamen, prout
e

tam paucis

reliquiis licet coicere, a

Walthero, qui inde

aliter

Ninnii versus ad verba Homerica accurate conformatos

fuisse existimat,

equidem multum dissentio; neque

judicabit qui haec frustula

contulerit.

cum

graecis versibus sedulo

Nunc in censum nostrum cadit M. Tnllius qui, etsi Homericum carmen numquam laline totum reddidisse videtur, tamen, cum versus separatim ab aliisque rebus
distinclos
interprelati
latine

transtulerit,

inter

eos

qui

Homerum

sunt locum obtinet,

alii

non

inter poetas qui ex

graeco aliquid
converterint.

intextum materiae in

usum peculiarem

Ceterum Ilomeri carminibus quanta Cicero

1. Cf.

2. 3.

Weichert, Poclar. lalin. rcliq.j p. 8G, 87. Heyne, Verrjil., edit. quarta, curavit Ph. Wagner. Wernsdorf, Poel. lat. min., t. IV, pars 2, p. iJ72.

XXVI

DE ILIADE LATINA

consuetudine ac familiaritate usus sit quantoque affectu anirai eadem amplexus, innumeri cx ipsius operibus loci
satis declarant;

adeoque lectione
est si

Iliadis et
illic

Odysseae imbusic,

tus erat ut permultos versus hic et

memoriter laudaret.
:

Itaque ininime

mirum

aliquando errore captus cst

de Divinatione, II, 30, G3 sq.,

Agamemnonem

loquentem,

non Ulixem, ut Homerus Iliad. II, 290, lapsu memoriae induxit; ncc non erravit cum in libro, qui erat secundus de Gloria, pro Hectore Ajacem attulit '. Ex Iliade versus quosdam depromptos ac latinc redditos 2 ex Odyssea semel apud Ciceronem septies invenimus
,

ex hac vero, duos insuper versus a M. Tullio in latinum conversos Augustinus in Civitate Dei nobis traQuos omnes utpote notissimos hic proferre mibi didit 4

tantum

quidem non
t.

in

animo

est; in Baiteri

et

Kayseri editione,

XI,

p.

89 sqq.

collecti,

facile reperiuntur.

Yide etiam

egregium, jam supra laudatum, unius e nostratibus, Victorii Clavel, opus de M. Tullio Cicerone Graecorum interprete.

quaerimus quanam ratione Tullius Homerica verba interpretatus sit, hoc munere quadam cum libertate illum functumesse salis videmus scilicetinterdum aut duos versus in unum coegit, aut unum in duos distraxit;

Jam autem

si

neque

id fecit,
rei

sed potius

quod Clavelium non fefellit, ex industria, difficultate victus. Ceterum quid ad Homeri

vigorem ingeniumque exprimendum Ciceroniana valeat interpretalio, cum facultatem poeticam in summo illo oratore

mediocrem, ne dicamus nullam, inesse inter viros doctos

Ouod Gellius notavit, Nod. <(//., XV, 6. Tuscul, III, 63 De divin., II, 63 sq. {ttiad. II, 229-230); De (jloria, II {Iliad. VII, SO-91); De divin., II, 82 201 sqq.); TuscuL, 111, IS De divin., I, 52 {lliad. IX, 363',; 236 Tuscul, 111, 65 (Iliad. XIX, 226 sq.). 46 sq.); 3. De fui., V, 49 (Odyss., XII, 184-191). 4. Augustin., De civit. Dei, V, 8 (Odyss., XVIII, 136 sq.).
1.

2.

(Iliad.

VI,

[lliad. {Iliad.

IX,
IX,

DE 1LIADE LATINA
conveniat, ego

XXVII

cum Walthero,

qui haec Tulliana laborem

;

puerilem sapere existimat, non acriter contendam paulo tamen severior, me judice, in M. Tullium censor est Walther;

nam minime injucundos

tales versus

habeo

decus Argolicum, quin puppim flectis, Ulixes, Auribus ut nostros possis agnoscere canlus!

Nam nemo
Quin prius

haee

umquam

est transvectus caerula

cursu

asliterit

vocum dulcedine captus;

Post, variis avido satiatus pectore Musis, Doctior ad patrias lapsus pervenerit oras.

Nos grave certamen

Graecia

belli

clademque tenemus

quam Trojae divino numine vexit Omniaque e lalis rerum vestigia terris.
Odyss., XII, 184-191

Cf.

cum Hom.,

Asup' dy' twv, TroAuatv' 'Ooussu, uiya xuoo?

vrja

A/xtaiv,

xaxaGtr^ov, tva vwiTepvjv

7tw ti; tyjos napiiXaffS
r,;x0)v

07C
vr,t

dxousy]?.
jxsAatvri,

Ou ydp
7rctv

y'

[Lekifi\pw aizb crTOu.aTcov ott

dxoucat,

dAA' oye

Tsp'|/d[ji.svo?

vsrcat xat 7iAstova stow;.

oo* ev\

"Ioasv ydp toi TrdvO',

Tpotv) eupet7]

'Apystot Tpojs? ts Oswv

tO'v.sv

torr)Tt u.oyriiTav

S', 050*a ysvrjTat sVt /Oovi 7rouXuSoTEtp7].

Vides graecos octo versus totidem

Ciceronianis deesse ingenuitatem et

latinis reddi,

at in

Homericum colorem;
:

non magnopere sensus premi; verba quaedam gratissima

esse neglecta, alia
nuit; dulcedo
f/ipus;

parum grata addita vr,u? ijiXouva eva\).zV.vocum non tam dulce sonat quam Haud iteravit. lo[xv/ non Cicero iteratum ab Ilomero
o-j

equidem

infitior

attamen

latini

versus suavitatem quan-

dam olent, neque mihi ineleganter scripti nec doctiore, quam umquam Tullius fuit, poeta indigni videntur; tuque
injuria mireris vestigia tanti ducis
nisi longo intervallo secutum csse.

poetam mediocrem non-

XXVIII

DE ILIADE LATINA

Restat ut de Attio Labeone pauca disseramus. Etenim

apud Persium,
Ne

Satir. I, 4, legitur

milii

Polydamas

et

Troiades

Labeonem

Praetulerint?

In

eadem

salira, v.

50

non
Ebria veratro?

Lic est Ilias Atli

sum

Plura autem nos docet vetus Persii interpres qui ad ver Labco translulit Iliada et Odys!\ haec adnotabat
:

seam verbum cx verbo, ridicule salis, quod verba potius quam sensum secutus sit. Mox ad versum 50 Attius Labeo poeta indoctus fuit illorum temporum qui Iliadem Homeri versibus foedissime composuit ita ut nec ipse poeta
:

intellexisset nisi helleboro purgaretur.

stula, Eliae Yineti

Denique

in epi:

ad P. Danielem data, haec leguntur

Labeo poeta
ait,

latinus fuit, ut Fulgentius in libro etymolo-

giarum

qui

carmen

et

opus

lalinum et placuit non magis auditoribus

Homericum vertit in quam lectoribns.

Ejus versus est

Crudum manduces Priamum Priamique

pisiunos.

Quantulum
nesciat.

fidei

Fulgentio tribuendum
in

sit,

nemo

est qui
scilicet

Waltheri tamen

sententiam libens venio,

cum nulla sit causa cur Fulgentium hic commenti arguamus, ncque habeamus ulliim veri similia coiciendi fundamentum, satius esse interpreti antiquo credere quam inania de

Labeone

tingere.

Hunc
:

igitur

versum ridiculum malo

poetae non detrahemus

Crudum manduces Priamum Priamique

pisinnos,

DE ILIADE LATINA

XXIX

qucm ad

Iliad.

IV, 35, respicere perspicuum est

'.

toabv Se6pw8oi5 IIpia;v.ov IIptaaotoTe zatoa;

Haud equidem arbitror hic eodem jure memorandos esse Pompejum Macrum quem Iliacum Naso appellavit 2 quemque ab Aemilio Macro Veronense diversumfuissejandudum 3 Camerinum 4 alios ab monuit Douza, Antonium Rufum
,

Ovidio laudatos

5
.

Nam
se

versus Homeri non

illi

interpretati

sunt, at de rebus Trojanis sua et propria condiderunt poe-

mata.

Neque

aliter

gessit Julius

Antonius, triumviri

filius, a. 7/i/i

Acro ad Horat. Carm. IV, Awtxr^sLa; duodecim libros scripsit metro lieroico 33, % egregios. Itaque nos, ut propositum iter pergamus, veniaconsul, qui, ut docet

mus nunc

ad Italicum.

1. Quid de Bergkio hic dicamus qui carmen nostrum nil nisi Attii Labeonis opus esse contendit? De hac sententia acerbe judicavit Mauritius Hauptius, Opusc, t. II, p. 1G3; et quideru, quamquam praeter morem suum verbis non satis humanis vir doctissimus utitur, aequum de re ipsa facit judicium; quid enim, rogo, Epitomae nostrae quae libros Uiadis breviter (et quosdam brevissime) contractos affert cum opere Labeonis illius qui Iliadem et Odysseam ad verburn

transtulisse nobis traditur?

2. Ovio.

Ex

Ponto, IV, 16, 6

Jliacusque

Macer sidereusque Pedo.

:

Ibid.,

II,

10, 13 (Macro)

Tu canis aeterno quicquid restabat Homero Ne careant summa Troica bella manu.
Amor.
II, 18,
1

sqq.

Carmen ad iratum dum

Primaque
Nos, Macer,...

tu perducis Achillen

juratis induis

arma

viris,

Quibus ex versibus satis constat Pompejum Macrum non eadem cecinisse quae Homerus, sed quae ante Achillem iratum fuerant, scilicet Graeciam arma et naves expedientem, Iliadis, ut ila dicam, prooemium.
3. Ovid.,

Ex

Ponto, IV, 16, 27.

lat.

4. Ibid., 19.
5.'

Cf.

Weunsdorf, Poet.

min.,

t.

IV, pars 2, p.

S82 sqq.

GAPUT

II

QUA RATIONE, QUO INGENIO, QUO CONSILIO SCRIPTA

ILIAS LATINA

SIT

Quem
plurimum
net,

ad

modum

in singulis rebus ab

Homero
primum

noster
atti-

recessit, ita in eo

quod ad compositionem
sibi Ilias

magna usus

est libertate. Videtur ille

dubitan-

ter ad

opus accessisse, incertus utrum

reddenda

esset integra, an

summae tantum

res, ceteris plane negle-

ctis, tractandae essent. Illud quidem magis placebat, sed hoc viribus aptius. Aut enim \ires saepe deficiebant,'aut non satis firmas contrahendi leges Italicus sibi statuit. Ne

dubites,
Liber

hanc collationem
I II

oculis, quaeso, perlustra

in Iliade

611 versibus constat; in epitoma 110 141

92 45 149 37 75 36
9

45
17
7

_14

XV

XXXII

DE ILIADE LATINA

Minerva, antcquam

Agamcmno Briseidem

rapuisset, impc-

ditum esse ne in
Y. 151.

regcm glatlinm

stringeret; noster

eadem

ponil post ablatam virginem.

Ulixe in graeco textu cmittuntur,

Y.
Iliadc,
citur.

Ycrba quae Nestori 300. 372. Democoon Priami

liic

Italicus tribuit, ab

II,

filius

ab

Ulixc

in

IY,

499, ab

Agnmcmnonc

in

Epiloma

interli-

Y. 461.

fuissc narrat

Italicus saxum, quod Diomcdes jaciebat, id quod non ferrent duodecim juvenes; multo

ait, Ilomerus, Y, 303, de viris duobus bodierni aevi loquebatur. Apud nostrum Patrocli corpus in castra Y. 839. Nestorides Antilocbus autem Nestoris fdius, in refert graeca Iliadc, XYII, 685, tantum mortem amici Achilli

modestius, ut Wernsdorf

nunliat;

referunt corpus

Menelaus

et

Meriones, XYII,

717-722.

Y. 855.

Si Italico creditur, Achilles, ut

Patroclum
73,

ulcisccretur, a matre
nil tale finxit

Y. 857.

nusquam
V.

De Aetna, Vulcani 1006. Circa tumulum Patrocli,

agitur.

Homerus, XVIII, Thetis sua sponte arma pollicetur.

pctiit;

arma

officina, in

graeca Iliade

XXIY,

16,

non

circa Trojae

muros. ut noster

cecinit,

Hectoris corpus

tractum ab Achille Homerus refert.

Jam

his praemissis,

cum Hectorem

circa

muros

tracturn

Aetnamque

officinam

Yulcani in Epitomam ex Aeneide

Vergi-

irrupisse facile

agnoscas, non dubitabis, etiamsi graeco

ille

textu Iliadem nostrum evolvisse arbitrcris, quin

lium potius ducem

quam Homcrum

sibi elegerit.

Reperies

comparationem Maronianam, non Homericam, in versibus 255 sqq. neque aliter res se babet v. 396. Inde quod supra de latinis Epitomae fontibus diximus quantum confirmetur
;

apparet; clarius etiam

rem

illustrant singuli versus

quibus

DE ILIADE LATINA
noster

XXXIII

bum

expressit.

Romanos poetas imitatus est, nonnumquam ad Haec igitur respicc.

ver-

Vergilio principium.

58.

Dixerat; exarsit subito violentia regis.

clictis

Aeneid. XI, 376. Talibus exarsit

96.
Dixit

violentia Turni.

at illa leves caeli delapsa

per oras.

(Ab Aeneidis XI, 595,

lotus repetitus est.)

223. Cum pater ad Priamum mittit Saturnius Irim. Aeneid. V, 606. Irim de caelo misit Saturnia Juno.

236. Et sacer Aeneas, Yeneris certissima proles. Aeneid. VI, 322. Anchisa generate, deum certissima proles.
255. Aeneid.

Seque velut
II,

viso perterrilus

angue

recepit...

379. Improvisum aspris veluti qui sentibus anguem

Pressil

humi
ille ille

nitens...

Ultimus Aeneid. IX, 758. Ullimus

311.

dies Paridis foret. dies bello gentique fuisset.

347. Te Menelae, petens. Aeneid. V, 840. Te, Palinure, petens.

569.

Terribilemquefugit galeam crisiasquecomantes.

III,

Aeneid.
655.

468. Et

conum

insignis galeae cristasquecomantes...

dextraque potenti
Sustinet auratas aequato pondere lances

[Achivum
Fataque dura Phrygum casusque expendit Aeneid. XII, 723. Juppiter ipse duas aequato pondere lances Sustinet, et fata imponit diversa duorum.
700. Qui secum tutae subluslri noctis in umbra. Aeneid. IX, 372. ...subluslri noctis in umbra.
Pl.ESSIS.
Tliese latine.

XWIV

DE ILIADE LATINA Ovidio

:

Ex
39.

Cur
II,

o tua dextera cessat?

Metam.,
298.

279. Quid o lua fulmina cessant?

Non

aliter fortcs nilida

aliter vidifortcs

de conjuge tauri...

Metam.j IX, 46. Non

316.

concurrere tauros.

Et secum
II,

in

thalamos defert teslmline cultos.

Metam.,

737. Pars secreta domus ebore et testudine cultos Tres habuit tlialamos.

321.

Vidi puduilque videre.

(Similiter in Metam., XIII, 223.)

821

Nam licet

ipse suis

Metam.,
872.

VIII, 394. Ipsa suis licet

Mavors te protegat armis hunc Latonia prolegal armis.

Oceanumque senem. (Cf. Metam.,

II,

510.)

Ex

Ovidio et Vergilio Italicus haec et alia in rem suam

:

convertit; ex Horatio Lucretiove paucissinia

111.

Horat.,
109.
Lucret.,

Epod.

15, 1

Noxerat et toto fulgebant sidera mundo Noxerat et caelo fulgebatluna sereno.

divi curant sua corpora largis.

'.

Et dapibus
II,

31.

Non magnis opibus jucunde

corpora curant.

857.
Lucret., VI, 681.

Excitat Aetnaeos calidis fornacibus ignes.

Flamma

foras

vastis
i
:

Aetnae fornacibus

efflet.

(Adde Aetnae carminis versum

...ruptisque cavis fornacibus ignes.)

1.

Caelo,

quod

legitur in

tribus libris

manu

scriplis

(vitle

Apparat. critic),

versus Horatii

laudatus

priina

specie favet; et olim sic legeram.

Sed diutius

contemplanti sententia mutanda est : vir quidam doctus vocem caelo voci mundo, versus Horatiani mernor, potuit substituere; pro caclo autem illud mundo huc
irrupisse

non

veri simile est.

DE ILIADE LATIXA
Vidisti satis

quibus ducibus iu versu

et elocutione

noster
est

se gcsserit,

qua ratione

quorum in verba juraverit; nunc dicendum argumentum Iliadis pcrsecutus sit, quas
autvix
attigerit aut

res

explicuerit, quas

planc omiserit.

Nam,

modo
niliilo

strigosior

eorum, quae cecinit Homerus, pulcherrima curat, nec quid valeant videtur quidem sensisse;

modo

copiosior, vel de suo frigidi vel de aliis intempestivi

aliquid addit et in molestis descriptionibus versatur.

Cum
fastidii

indagare coepi quas ob causas Ilias latina tantum

legentibus adferat, imprimis id mihi occurrit quod
Italicus
l ,

mera

bella

narrat pugnas et caedes, impetus

et fugas

intimos

fere nihil quod ad pectus et ad animi sensus pertineat. Achilles apud nostrum
nihil aut
furit,

durus miles

minatur, strages

facit, at

humano corde

nibil recogitat,

nihil

egregium,

nihil

elatum habet; nus-

quam de morte sua, ut saepissime in Uiade, ipse loquitur cum tristibus verbis, natura repugnante, fortiter tamen, vincente laudum immensa cupidine; nusquam in Epitoma
ingenuum reperies juvenem qui, Patroclo occiso, non Patroclum modo, sua eliam arma ab hoste capta deflet. Ubi Phoenix? senem Italicus ne nominat quidem. Ceterum consilio et prudentiae in Iliade latina minimus est locus. Agamemnonem, ut Troja facilius potiretur, non Achillis aut Ajacis, sed Nestoris decem similes sibi optavisse noster aut ignorabat aut, hercle, parum intellegebat Nestor enim ab illo rarissime inducitur, neque Ulixes gravem satis suscipit personam. Quid de mulieribus dicam? Agnoscisne in Epitoma generosam et miserandam uxorem Hecujus tamen Vergilius quoque tam vividam imactoris ginem nostro praebebat? Libro sexto illa filium in gremio Iibro quarto decimo vult in rogum conjugis se initenet
:

cere; nihil ultra requiramus.

Hecubam
v.

ter frigidis versibus

1.

Verbis utor quae Wernsdurf usurpavit

790 illustrando.

XXXVI

DE ILIADE LATINA

Italicus induxit

querentem aut precantem;

nt Ovidii,

quem

totiens imitatus est, poterat de

lius
III,

matre Hectoris loquens mevestigia sequi. Helenam cum Priamo loquentem, Iliad. 161 sqq., omittit. Thetis non est ea mater quac angatur

filium angi,

deque ejus

fato pertimescat.

Yirorum igitur Italicus grammaticus arma cccinit, mores nusquam illustravit, nusquam ingenuis coloribus egrogiave imitatione depinxit. Deos autem parum intexuit. Frustra quaeras Jovem ante equos Diomedis fulmen emiltenlem (cf. Iliad. VIII, 133), Apollinem et Mincrvam super fago
vulturibus similes (Iliad. VII, 59), et certamina
et

concilia

deorum. Apud Homerum saepe dii morlalium vultus insic Minerva, Laodoco similis, IV, 86;Neptunus Calchanti, XIII, 45; nihil simile apud nostrum. Somduiint
:

Nestoris

nium, quod Juppiter Agamemnoni mittit, in Iliade formam Xanthos equus Achilli mortem capit, II, 20
;

vaticinatur voce
agitur.

humana, XIX,

ZiO/j;

in

Epitoma dc

his nihil

Nunc vero cum versibus 37 sqq. Iliadis libri I conferamus Epilomac vcrsus 32-Zi3. Chryses filiam adempiam delamentatur. Apud Homerum senex pietatem suam breviter commcmorat, deumque paucis et gravibus verbis rogat
etiam atque etiam precatur ut pro

apud Italicum luat. Quae, di boni, loquendi profluentia! Epitomae liber primus non amplius centum versus et unum continet; duodecim autem
ut Atridae scelus in Graecos expiare velit
filia
;

poenas

usurpat haec fastidiosa precatio,

cuin

nam

loci

communes

Itali-

maxime Quae cum

causa

delectant.
ita sint, perlustranti tibi

Iliadem latinam non

sine

vereor ne dictio frigida, vitiosa compositio,

debile Italici ingenium tacdium adferat,

immo

ad Ilome-

rum

respicienli bilem
in Laurentii

moveat

'.

Cum

tot et tanlis viliis car-

l.Nisi forte

Vallae sententiam discedis nostrumque Vergilio antelat.

ponis! (Cf. Weknsd., Poet.

min.,

t.

IV, pars 2, p. 547.)

DE ILIADE LATINA

XXXVII

men

laboret, jejununi et exile saepius languescat, ineptis

interdnm

redundet,

nihil

ingennitatis

Ilomericae,

nihil

decem ex ordine habeat versus quales e M. Tullio supra laudati sunt, jam fere adducimus ut opus reiciamus sterile poetamque imperitum conlemnamus. Sed cavendum est ne longius quam ratio noslri enim vitia postulat, nimia morositate digrediamur excusatione consilii, quod sibi ille proponebat, defendero
Ilomerici sanguinis retineat, neque
:

licet.

Scimus Graecos non minus in coloniis quam in ipsa patria carminibus Homericis primo jam quoque tempore operam navam dedisse. Id quam verum sit, ex hoc satis
perspicies quod Zenodoti, Aristophanis, Aristarchi studiis
vetustior fuit Massiliolica quae dicitur editio
*.

Atque adeo

Graeci, qui sedes in Italia inferiore habebant,

Romanos
secundo
jandiu,

aliasque Italicas gentes a principio fabulas homericas do-

cuerunt.

Neque hujus
litus

rei

tantum a

bello punico
est;

Livianaque orla Odyssea initium notandum

Campaniae et Lalii et Etruriae, urbes, insulae, promontoria ab heroum Trojanorum nominibus nomina traxerant 2 Sed hic ab ea demum aetate, qua Romani humanis artibus sese dediderunt, initium ducamus.

secundum

Tum
rint,

vero,

cum

magistri, e

Magna Graecia

orti,

studia

Homerica

Romam

primis rei publicae temporibus intule-

et Odysseam in scholis praeledubium videtur quin hujus lectionis fundamentum textus graecus fuerit. Non obslat quod ait Horatius in secundi libri epistula prima, v. 69, se Odysseam Livianam adjuvante Orbilii ferula didicisse. Nam Horatium graecis litteris a puero imbutum esse nemo nega-

certum est Iliadem

ctas esse pueris, nec

1. Cf.

Fiud. Aug.

Wolf, Prolcgom. ad Homer.,

edit. sec.

cum

nolis ineditis

Imman.
2.

Bekkeri, Berol., 1876, p. 107. Nuper doctus vir, J. A. Hild, in libello,

Virgile inscribitur,
p. 310 sqq.; p. 32o.

rem

disputavit,

p.

55;

Cf.

quod La lcgcndc d^Ente avant Schwelger, Rbm. Gesch.,

XXXVIII

DE ILIADE LATIXA

bit

at sine dubio,

simul

cum

lextu graeco, magister, ul

sententiarum seriem verborumque acumen pueros edoccret, latina translatione uti solebat.

Andronici

Idyssea,

quam

satis

veri

simile

est

discipulorum
etiam

ergo eondilam esse,

saepius

eligebatur; sed

poterat magister aliquis,

aliena rejecta interpretatione, ad

novam
firmius

cl

poterat fabulas Homericas quo

cas

suam aggredi; memoria tetotas

nerent discipuli,
complecti
et,

libello

laline

conscripto

breviter

quasi in tabella coactas, ante cormn oculos

proponere.
est

ipso Epitomae nostrae habitu perspicuum hanc grammatico nostro fuisse causam hexametris

Ex

latinis

Iliadem convertendi.

Nam, emn

Livianus liber in

Horalium videatur exolevisse, pro carmine jam veterrimo aetatemque male ferente alia ad explananludis paulo post

dam Odysseam
fere tempore,

subministranda erant pueris auxilia

edita est

eo

Epitoma nostra
breviores

locumque

diu, opi-

nor, in scholis obtinuit, fortasse donec, aequabilius dispositae

,

sed

cum

tum multo etiam

modesti opus in quo
est.

frigidiores,

Ausonii Periocbae auctoritate praevaluerunt.

Ilabemus
et rei

igitur utile viri

et orationis
Ilia-

metricae sinceritas laudanda

Sic Homericae

dis
sic

summaerespuerorum mentibus

penitus inhaerescebant,

opusculum pure loquendi praebebat exempla quae judicium instituercnt, augerent urbanitatem, memoriam sine
ullo detrimenlo confirmarent.

Id quod facere instituerat, Italicushaud

ita

male

perfeeit.

Quid amplius postulemus?

studii
sit,

Cum

aliis officiis

plus operae ac
ille

quam carminibus
est

expoliendis impendere
si

solitus

carmen scriptorem minus peritum arguit. Ne igilur poetam lenuis ingenii alto supercilio at potius homini magni laboris, magistro dilivituperes genlissimo qui de discipulorum commodis consuluit, non
non
:

mirandum

suae ipsius gloriae aut

persolve
:

utilitati

inservivit,

debita praemia
est,

excultam loquendi consuetudinem secutus

DE ILIADE LATINA

XXXIX

aequalibus suis profuit, non altius scholico

ravit,

munere

spi-

neque umquam, credo, illi in mentem venit hoc opusculum in saecula romana victurum esse. Posteros tamen Iliade latina usos esse veri simillimum

Adde huc quod per medii aevi partem posteriorem carmen nostrum in ludis diligenter tractalum est illiusque rudis et inculti temporis homines quantumvis docti, nisi Homerici parvulam hanc Iliadis imaginem recepissent
est.
,

carminis plane ignari vixissent.

PARS

III

CAPUT

DE LIBRIS MAND SCRIPTIS ET IMPRESSIS

Inter omnes, quot quot innotuerunt, libros

manu

scriptos

quibus carmen nostrum traditur, Erfurtanus et Leidensis

primas tenent.
E, Erlurtanus, Amplon. nr 20,

quem descriptum
vel
,

esse

duodecimo Aem. Baehrens duodecimo arbitratur; membranaceus, cum pagiLucianus Mueller saeculo
passim
insertis,
tertio
nis,

chartaceis ubi inania scripta

titulo incipit liber

esse

Luciano Mueller accipimus;

;

ornatus

correctus
sint

ila

ut
:

Baelirensio

homeri auctore manus

,

agnoscendae

duae
,

prior,

fortasse ipsius

librarii,

eadem
bono
tibus

profecto

aefale

multa collato exemplari quodam

seu emenseu quid e corruptissimis fon:

restituit; altera saeculi fere quarli decimi,

irritas,

daliones experta est

hausit, textum

foede turbavit

unde

1 et

accuratius discernas necesse est.

L, Leidensis, Voss. L. 0., 89, saeculo duodecimo exaratus, cujus varietatem, utvidetur,Theod. van Kooten,

modo

Leidensis secundi nomine,

modo

Arntzeniani, bis a se poni,

quamvismonuissetBurmannus Secundus,nonanimadverlit; Epitomam nostram, post Catonis disticha Avianumque, titulo

XMI

DE ILIADE LATINA

incipit liber

rcctus est

omeri distinctam, servat foliis 29-57; corraro non nisi difficillime a non pauca satis prudcntcr mutavitque potest dignosci prima eradendo et emendando. Ex uno exemplari fortasse gallico Erfurlannm cl Leidenscm fluxisse Aem. Bachrens suspicatur; ex altero ger-

manu quae haud

manico Monacenses, M (Monac, 19463, fol. 13-35 saeculo duodecimo descriptum, N (Monac. 19402, fol. 1-18) saeculo undecimo; ex tertio autem italico, F (Florent. Laurent. plut. 08, 24, fol. 55-74) saeculo quoque undecimo, et V (Venet. Bessar. 497, fol. 59-65), saeculo duodecimo ineunte. Quibus Baehrens adjccil B, Britannicum Londoniensem,
)

102-108, saeculi tertii vel duodecimi, G, Guelferbytanum, Extr. 301, in quo desunt versus 182-625; aetatis, ejusdem fol. 17-29, et Veneto saepe conspiElorentino qui duo codices cum
addit.

15601,

fol.

in

vcrsu 882 desinentcm

rant, aliquando oblitterala origine dissident.

Talibus fretus subsidiis,

adhibitos nihil curavit; ne

Aem. Baehrens tcxtum emencodices

datiorem constituere aggressus

plcrosque

prius

Burmannianum quidem, quem

et

ejusdem fere probitatis esse ac Leidensem

Erfurtanum

Lucianus Mueller judicavit ita ut trium librorum consensui, c, summam vim tribueret. Dolendum est hunc codicem,
de quo nec Weytingh nec Mueller
satis dixerunt,

usque ad

versum 644 tantum

pertinere.
ille

Quod

si

veras lectiones saepe liber

cxhibet, non tanti,

fateor, hoc cst faciendum, quia easdem jam in Erfurtano et Leidensi plerasque invenies; pauca cnim, quae laudabilia sint,

propria tenet. Sed non

illi

modo

testimonio est sin-

ceritatis

qua duo

enitent, alia etiam ex causa,

satis dicta,
scripsil,

codex Burmannianus

valet. Librarius qui

nondum eum

ubi verba lectu difficiliora in exemplari exhibe-

bantur, non de suo quicquam

deprompsit, sed potius ut

subtiliter redderet

excmplaris sive

litteras, sive

compcndia

DE ILIADE LATIXA
tolus

XLIII

incubuit, ac religiosissime

quidem quae
rei

in

oculis

haberet videtur servavisse; cujns

in

apparatu critico
liaec verae

versus 82

et

29 /i summos testes habebis. Itaque

scripturae vestigia qualiacuinque liaud

parvi pretii

esse,

immn

aliquid fidei in reliqnis

infiliaberis.

Burmanniano vindicare non Ceterum ducendus est ille inter libros qui jam
:

cum Monacensibus, IVI praesertim, baud raro consentit; cum Britannico, Lanrentiano, Yeneto conmunia quaedam habet. Burmannianum nos R signafamilias miscuerunt

bimus.

Neque omnino spernendum Yossianum, A,

censui. Scri-

ptusest saue abbominenon indocto; saepius qnidem genui-

nam

leclionem mulavit
(v.

(v.

79, 115, 299, 394), praesertim

versu desinente

3,

41, 59, 65, 151, 316, 362, 403);

quaedam tamen bona aut solus aut cum paucis aliis retinuit (v. 31, 289, etc). Neque Santenianum S, Virgilianum I, Guelferbytanum secundum Y, quamvis multis vitiis libri
illi

inquinentur, Baehrensianis (praeter

esse

et L)

multo infe-

riores

equidem arbilror
(v.

probabilia

quaedam mihi

praestiterunt

262, 310, 316, 364,

certas classes hi quatluor codices

busdam
adhuc
ad. v.

origo

communis

in

etc.). Ceterum, in non coeunt, nedum quipromptu et propatulo sit \

Quorum tredecim librorum

1-111
et

perpetuae varietati lectiones,

ineditas, uniusBruxellensis et

1000-1070 pertinentes,

duorum Parisiensium, et eorundem quas:

dam

alias in locis

maxime

dubiis, adjunxi

T, Bruxellensis 2718, saeculo quinlo decimo, formae quartae minoris, novem et viginti foliis Iliadem latinam
servat; singulas paginas viginti vel undeviginti versus occu-

pant; sequitur Tragedia Reneri a Druxella. Titulus deest;

1. Aliquamlo tamen Vossianus codex (A) cuui Monacensibus (M manifestius consentit; vide enim in Apparatu nostro ad v. 326, 387, 667,706, 764, 770, etc. Ex Annabergensi, Leidensi primo, Helmestadiensi, postquam indagavi apparatum

criticum quo

Theodorus van Kooten

et

Lucianus Mueller suam uter editionem

fateor.

ornavit, quid fructus percipiendum sit

parum videre

XUV
at in fino Iegitur
:

DE ILIADE LATINA

Explicit homerus de probitate Achillis.

versn
incipiente
librarius

Rubram
(v.

litteram

calamo de-

scripsit ubi jure an injuria alium librum incipere existimavit

27, 111, 130, 161, 252, etc.)

judicium
contulit

llunc codicem, de quo nimis durum Aemilius Baehrens fecerat, mibi

l
.

Paulus Thomas, in Universitatc Gandavensi histo-

riae antiquae prolessor, vir doctissimus, cujns

jam

in

me

editis

propensa benevolenlia, operam darem, ad cxornandum commentarium

profuit.

cum

Terenlii Adelphis anno 1S84

meum

non mediocriter

C, Parisiensis inter lat. 8413, anno 1403 exaratus, chartaceus, foliis 179-201, quibus olim volumen distinctum constabat, carmen totum habet. Post v. 1070, librarius
haec sine ullo intervallo subjunxit
:

(P 201

recto)

Pindarus hunc secum trans pontum uexit Silicet orgiuum dedit esse poeta latinum

Homerum

Pindarus hunc librum fecit seclalus Homerum Pindarus Homeri transcriLens carmina greci

(P 201

verso)

Prelia conscripsit, sed sic sua carmina dixil ~

Deo

gralias

amen.
magistri Iohannis

Ego marais

filius

(quondam?)

de Aliotis (vel

-cis), seripsi

hunc Homerum translalum

de greco in latinam continentem destructionem troianam a grecis perpelratam. Die seplimo mensis aprilis
miliesimo quadringensesimo tercio.

Sequuntur epitaphia
Achillis.

duo,

alterum

Ilectoris,

allerum

Librum mihi

contulit

Ludovicus Duvau,

cui gratis-

simi sensus animi hic profiteor.

1. Rubrica quoque idem librarius quaedam atramentu glossemata nonnnlla addita sunt.

scripta

aut

interpuncta

correxit:

DE ILIADE LATINA

XLV

D, Parisiensis inter

lat.

14909, saeculo quinto decimo,

partim membranaceus, parlim chartaceus; Epitomam habet foliis 61-82, quibus olim volumen constabat peculiare
titulo caret; v. 1-5/i, spatio reliclo in folio

61 usque ad
Explicit
conlulil.
in

ter-

tiam partem, omisit. In fine hoc legitur

Homeri meo

Smimensis
reperies
;

uatis.

Ludovicus Duvau mihi

Discrepantiam igilur sedecim codicum

ex
libris,

apparatu

etiam pravis, nonnulla ideo excerpsi

quod timui ne,

isto

munere

neglecto, magis ignaviae

judicio viderer consuluisse,

deinde quod
et

intuenti

quam quam
mihi

lubricam omnes praeter Leidensem

fidem,

Erfurtanum habeant

quam

multis et variis mcndis foedati sint,

est

satius esse

visum

adminicula qualiacumque praebere

quam
jam

tollere.

Sed ex

tot codicibus,

ne nimia moleapparatus

gravis

premeretur, uliliores

modo

scripturas notavi

omnes quae tantum ad librorum auctoritatem cognoscendam valent quam rationem me secutum esse nemo mirabitur qui me, rerum invidia,
omisi orthographicas easque
;

nullum librum manu scriptum

tabit.

in

oculis

habuisse repu-

Quo
optime

vitiorum genere Ilias latina paulatim

vidit

sit deformata, Lucianus Mueller. Non Italorum, qui rena-

scentium, ut dicitur, litterarum aetate nimiae conjectandi

alacritati,

sed etiam

ingenio acutissimo

et

eruditissimo

indulserunt,

medicas manus

noster passus est; quo tempore,

jandiu ab

Italis

neglectum, vix in ludis germanicis opus

Prius autem, tertio et duodecimo saeundecimo jam, librarii textum incuria, novandi libidine, mutandi licentia certatim turbaverunt; barbaries medii aevi quasi per ludibrium in Italici carmine tota grassata est. Inde illa nominum graecorum monstra quorum exempla Lucianus Mueller protulit, inde verba saepissime translata, spurii versus, antiqua ulcera quae sanari perarItalici tractabatur.

culo,

duum

est.

XLVI

DE ILIADE LATIXA

Sequitur ut de noslri editionibus pauca adiciam. Quae-

nam

fuerit

princeps,

obscurum

est

Parmensisne, anno

l/i92 edita,

an vetus

illa

Florentina in qua nullus, quantum

quideni eognosci polcst, annus adscriptus erat? hacc sunt

minimi momenti. Sed digna est quae commemoreiur Laurentii Abstemii editio, Fani a. 1505 excussa, a Francisco Polyardo a. 1515 repelita; quae licet multis laboret vitiis
multaque aperte
falsa

receperit,

inter

antiquas eminet,

neque

e Luciani Mueller sentenlia pro niliilo est

nil

ducenda.

Lipsienscs vero Basileensesque

contulerunt.

ulilc

ad rcm crilicam

At
est

J. Cliristianus

Wernsdorf,

etsi

codicibus

parum

bonis,

Guelferbytanis duobus et Ilelmestadiensi, subsidiis usus

manuque festinante ac levi nonnulla egit, tamen de cum emendalo lum breviter illustralo, longe praeclarius quam qui ipsum antecederunt promeritus est.
nostro,

Egregium Theodori van Kooten opus, variis jactatum tandem a. 1809 feeit Ilenricus Weytingh. Inter eos quibus nitilur codices Leidensem Th. van Kooten evolvit; alios quidem minoris nulliusve pretii adhibuit, Virgilianum, Santenianum, Ilelmesladiensem etc. sed comfatis, publici juris
;

plura laudabili conjectura sanavit locosque Vergilii, Ovidii

et

aliorum e quibus, tanquam ex fontibus, noster hausil

cum nostri versibus deprecum fructu notavit. Schedis Kootenianis Henricus Wcytingh quod adjecit parum est
versusque Ilomeri ubi maxima
hendilur conspiratio, sedulo et
:

haud tamen omnino reicere decet. Quantum in re Lucianus Mueller profecerit, jamjam ex omnibus quae hoc libello disputavimus satis elucet
ille

quidem, cum Erfurtanum Leidensi adjunxerit, fundacriticum

mentum

vorum

constituit,

cunctasque quae ad

nostrum pertinent quaestiones manu saepius felicissima aut tractavit aut saltem atligit. Textum emendatiorem et ornatiorem dedit; dc carminis aetale, vieissitudinibus, pretio

DE ILIADE LATINA
elegantor disseruit. Leviter tamen,

XLVII

me

judice, vir doctisvel pravis vel

simus reprehendendus est quod e codicihus

incertis,

Annabergensi, Helmestadiensi

aliis

supervacaintexere

neam varietatem saepius

in

excerpserii neque

eandem

apparatum non

ita

productum dubitaverit.

Baehrensii editionem vituperare facile est, periculosum autem, nobis praesertim qui apparatum criticum a viro doctissimo institutum bona ex parte hic reddidimus. Nimis quidem Aemilius Baehrens ad conjecturam confugit attamen ne graviore voce illum increpes liceat viro eximii
;
:

ingenii

interdum aliqnid

ausum
frustra,

esse

liceat

innumeris

arduisque operibus intento interdum erravisse.

Ad

Itali-

cum emendandum haud

codices fere
stare

hercle,
;

aggressus est;

omnes accuratius contulit L et E ceteris praeconfirmavit; B, M, N, V primus recensuit; nonnulla

v.

optime correxit, vide

137, 257, 325, 560, 627, 646, etc,

plura, sive in textu, sive in notis,

conjecit.

haud

leviter

respuenda

Jam
nulli

praeter

illos

qui

carmen nostrum ediderunt, non-

ad textum sanandum tam ingenio

:

quam

doctrina

feli-

nominari merentur Higt, Johannes Schrader, Petrus Bondam qui nominibus propriis
citer aggressi sunt

inter quos

operam multam navavit Antonius de Rooy -, J. van der Dussen 3 J.-H. Hoeufft *, Carolus Schenkl qui Laurentianum F primus examinavit et diligenter contulit 5 Quibus autem Ludovicum Havet nunc adiciendum esse nemo dubitabit qui in apparatum meuin oculos conjecerit.
restituendis
l ,
,

1.

In Variarum lcctioncm libris duobus. Zutphaniae, 1759.

2. In Spicilcgiis criticis. Dordraci,

3.

1771.

Prodromus

in

Pindarum Tkebanum. Campis, 1769.

Gymnasien, 1875, p. 243 sqq.

4.

In Periculo crilico.

5. Zeitschrift fiir die osterreichischen

GAPUT

II

DE PINDARO FALSO NOMINE

Restat ut de Pindari nomine rem agamus quod in libris quibusdam, cum impressis tum manu scriptis, ad crucem interpretum inventum est. In Vaticano Reginensi 1708,

quem

saeculo tertio vel quarto decimo Baehrens exaratum

:

putat, ita inscribitur

Incipit liber pindari translatoris

:

homeri, subscribiturque
Pindarus lmnc librum

fecit sectatus

homerum,

Grecus homerus

erat, sed

pindarus ipse latinus.

Nec non

in

Vaticano Palatino 1611, saeculi quarti decimi

:

exeuntis, legitur in fine

Pandarus hunc secum trans pontum uexit homerum, Scilicel argiuum dedit esse poema latinum.

Non
e

est

darus commento
vis

dubium, ut Baehrensio recte visum est, qwmpanlibrarii huc provenerit sitque reponendus
libri facillime,

Santeniano codice Pindarus ; cujus

quam-

mutatam, jam agnovisti quam supra tinghiana recepimus suscriptionem

:

e praefatione

Wey-

Pindarus liunc secum trans pontum uexit homerum,

Sed argumenlum

dedit esse poeta lalinum.

DE ILIADE LATINA

XLIX

In Parisiensi quoque

jam

in

versus fere similes inci-

dimus

Pindarus hunc socum trans pontum uexit Silicet orgiuum dodit esse poeta latinum
Pindarus hunc lihrum
fecit sectatus

Homerum

Homerum

Pindarus Homeri transcribens carmina greci.

Ilaec etiam, saeculo tertio decimo,

Hugo Trimbergensis
consignavit
:

in

catalogo multorum auctorum

, ita

Hinc

minori locus est huic

Homero

datus,

sophus fertur transtulisse latinisque convortissc. Denique, si carmen quoddam, a Benzone,

Albensi episcopo, scriptum anno 1087 aut circa,respexeris,

quem Pindarus philodoctoribus in metrum

Pindari nomen undecimo saeculo jam vulgatum esse compertum habebis. In Erfurtano autem nihil nisi incipit tiberho?neri\eg\tur; in Leidensi, incipit liber omeri; in Guelferbytano, incipit homerus; in Monacensi 19462, de bello troyano homerus. In codicum catalogis a saeculo nono ad undecimum com-

Omerus, quod Baehrensium non praeteriit, saepius commemoratur, atque in epistula ad Grimoldum circa annum 850 scripta, Ermenricus Ellwangeniensis, laudato
positis,

Epitomae nostrao versu septimo, his tantum verbis utitur ut apud Ilomenim in Iliade . Nec magis Pindari nomen aut quidvis simile attulit Eberhardus Bethuniensis,
:

nec

Statii

ad Thebaidem VI, 120 vetus interpres Luctatius

seu Lactantius.

Pentadium autem
deprohondi jussit;
,

Pindaro Wernsdorf primum Avienum non jam postquam deinde

in
illo
,

temptavit. alio modo rem Pentadium elegit Notus est Pandarus ille, unus ex Trojanis principibus, qui

explanare

Auxaovo; ayXao; inoc

IlavSacoi;,

xat to^ov 'Atco^XXwv auro; eowxev

*.,

1.

Iliad. II, 826.

PLESSIS. Th(e

laline.

DE 1LIADE LATINA

Menelaum fertnr sagitta vulnerasse ', inox vero a Diomede, inde quoniam Minerva direxerat telum, interfectus est semidoctum aliquem, quem ad modum Albertus Stadensis Troili nomen intulit liistoriae belli Trojani carmine elegiaco
'
:

insignitum

quod nullo Pandari titulum fecisse. Talia autem conicienti Wernsdorfio parum favet carminis cundinam levissimas in eo partes Pandarus sustinet. Quin cio melius aliquid ipse Wernsdorf excogitavit, cum de grainstultissime confectae, ita illum poemati nostro
titulo

invenissot,

matico Alexandrino, qui, teste Suida, Ptolemaeus cogno-

mine Pindarion dictus, varia ad Homerum pcrtinentia scripsit, errorem subobscurum aliquem, ab liomine non indocto quidem profectum, suspicaretur. Ceterum, haud permirum sit neque incredibile si ad solam monacbi cujusve
libet librarii inscitiam

nomen Pindari

illud sit

referendum.

autem noster a priscis editoribus thebanus vocetur, nihil aliud nisi crassum perridiculuinque errorem hic jacere vix necesse est ut dicamus; omnes viri docti consentiunt. Quanam ratione thebanus huc obrepserit, nemo profeeto mirabitur qui barbariem medii quod dicitur aevi tantulum Neque adeo, ut Wernsdorf ait, si carmini cognoscat latino Pindari, graeci poetae, nomen impositum est, hoc magis mirum videri debet quam quod Hippocrati epistula
:

Cum

latina attributa est ad

Moecenatem

scripta

3
.

Quae
cibus de
rate et

in Santeniano,

Vaticano Palatino, Parisiensi codivecto invenimus, qui accuopinor,

Homero trans pontum cum sensu leget, de re,

parum

laborabit

Graecia in Italiam, inter quas mare

facit

discrimen, car-

mina Homeri allata esse intellegendum est. Ineptissimis quidem verbis rem fateor expressam ; ceterum ne haec quicquam putemus esse nomenque Pindari jain deleamus.
d.

Md.

IV, 85-126.

2. Ibid. V, 166-310.
3. Cf.

Romania,

a.

1877, p. 287, n 2.

DE ILIADK LATINA

LI

En tibi, lector doctissime, ego quoque subicere ausus sum Iliadis latinae editionem apparatu critico institutam nominiunque et rerum indice copioso ornatam. Jam nunc scis quo nomine fnerit poeta, quo tempore vixerit, quem inter Romanos qui Homerica carmina latine verterunt obtinuerit locum, qua ratione et quo consilio Epitomam
scripserit

suam. Italicus noster primi post Chr.

ille

n. saeculi

priore parte florebat; grammaticus videtur

fuisse qui ad

pueros edocendos,

satis

frigide et nullo fere ingenio, at

puri sermonis artisque metricae elegantia religiose servata,

autem latinis poetis qui versus Homeri in latinos transferre non veriti sunt, Italici unius opus integrum superest, quo diu pueros romanos
tot

hanc Epitomam condidit. Ex

in ludis usos esse

haud

veri dissimile

censuimus,

ita

ut

Homericis quae Romae viguerint studiis

libellus ille pluri-

mum

luminis adferat.

ITALICI

ILIAS LATINA

PLESSIS. These

latine.

/ram pande mihi Peiidae, Diva, superbi,

Tristia

quae miseris

injecit funera

Grais

.4tque animas forles

heroum
rostris

tradidit orco,

Latrantumque dedit
Confiebat enim

volucrumque trahendos
artus.

/psorum exsangues inhumalis ossibus

summi

sententia regis,

rolverunt ex quo discordi pectore turbas

Sceptriger Atrides et bello clarus Achilles.

Codices Titul. incipit liber Ilomcri EF incipit liber omeri L incipit 2 que B Homerus G de bello troyano homerus N man. rec. 3 animas ex -os corr. quo V qui ceteri ingessit S uulnera A.
II
||
||

||

L animos edidit 4 trahendas traendas F. U Illorum omnes. 7 Volverunt ex quo] Pertulerant ex quo G Conficiebat omnes. Protulerunt ex quo Ermenr. plerique Ex quo pertulerant BS
ex
-is (ut

EMGS
||

Baehrensio videtur)
II

FVABC

||

misit ad orcos A.

||

||

YT

||

discordipectoreETC(Veaj
turbas] pugnis 8 Impiger T.

corr.) discordia

pectoraLFGMA BS
T

||

FV

pugnam

TA

pugnas

ceteri

turmas Ermenr.

||

2 quae Higt. 5 lpsorum Havet; 6 confiebat Higt

1 Volverunt
cf. lliad.
I,

4 scOto-j; Ss.

cum

aliis.

turbas Havet.

vulgo Ut prinium tulerant Doering.

(cf. p. V et VI). Ex quo contulerant pugnas Baehrens. Versarant ex quo

pugnas pugnas

ITALICI ILIAS LATINA

ira

Quis deus hos jussit

contendere
Ille

tristi ?

Latonae

et

magni proles Jovis.

Pelasgum

10

Infestus regi pestem in praecordia misit

Implicuitque gravi

Danaorum corpora morbo.

vitta

Nam

Chryses quondam, sollemni tempora

Implicitus, raptae flevit solacia natae

Invisosque dies invisaque tempora noctis

Egit et assiduis implevit questibus auras.

15

Postquam

nulla dies

animum maerore

levabat

Nullaque lenibant patrios solacia

Castra petit

fletus,

Danaum

genibusque alTusus Atridae

orat,

Per superos regnique decus miserabilis

20

Ut

sibi

causa suae reddatur nata salutis.

Dona simul praefert. Vincuntur fletibus ejus Myrmidones reddique patri Chryseida censent.
Sed negat Atrides Chrysenque excedere
Despecta pietate jubet
;

castris

ferus ossibus imis

25

Haeret amor, spernitque preces damnosa libido.

Contemptus
Squalidaque

repetit

Phoebeia templa sacerdos

infestis

maerens secat unguibus ora

ira tristi
||

11

contendere iussit omnes. regis Infestam omnes

||

||

10 proles

magni
II
||

illa
||

iste

T.

E m

2 T.

12 Impleuitque

B T.

tempore uite crises vel chrises omnes 17 plangore L solando (e vers. seq.) V). 16 uocibus C atridis G. leuauit B S T. || 19 elTusus S affluxus I profusus G spreuitqueL m2A. 26 C. precibus profert T. perfert S 22 ||
||

13

quondam

ELml
T

(uitte

||

||

||

||

||

27 Despectus E.

II

28

infectis S.

308,

ap. nostr. r. 257, 9 ira tristi contendere jussit vulgo (ego verba transtuli: cf. quaererc divos , 966; ap. Prop. IV, 1, 17 Nulli cura fuit extemos
11 lnfestus

Brantma;
quondam

cf.

Iliad.

I,

9
et

PowiXtjV

/oawOsi';.

praetoria

ab

Higtio

et

Schradero receperunt Muellcr

scripsi.

Baehrens.

13 Chryses

ITALICI ILIAS LATINA

Dilaceratque eomas annosaque pectora plangit.

M(i\ nbi depositi gemitus lacrimaeque quierunt,

30

Fatidici sacras compellat vocibus aures

Quid coluisse mihi tua numina, Delpbice, prodest

?

Aut castam multos vitam duxisse per annos

Si tuus externo

Quidve juvat sacros posuisse altaribus ignes,

jam spernor ab boste sacerdos

te

35

En, haec desertae redduntur dona senectae?

Si gratus tibi

sum, sim

sub vindice tutus.

Aut

si

qua, ut luerem sub acerbo crimine poenam,

Inscius admisi, cur o tua dextera cessat?

Posce sacros arcus,

Auctor mortis
Fige patrem
:

in

me
luit

tua derige tela

40

erit certe deus.

Ecce merentem

cur nata

peccata parentis
?

Atque hostis duri

Dixit; at
ille

patitur

miseranda cubile

sui vatis prece

motus acerbis
Zj5

Luctibus infestat Danaos pestemque per omnes

Immittit populos
:

vulgus ruit undique Grajum,

29 pectora
aures

Vatidicis

EM tempora ceteri.W 31 Fatidici AFatidicis LFVMIVBTC EG compellit LNBGSY conpellit M aras uel
||
||

33 Et (acorr., ut Baehrensio videtur) E cassam T multos uitam E B uitam multos ceteri 33, 34 inverso ordine 34 Quid ueniat T. 35 Sic leguntur in S. jam spernor] contemnor S. 37 Sic X C tibi sum gr. G IV sim] sum IV si sic C (B suprascr.) iudice ceteri. uindice 38 At S (aut ex at Si qua ut E L F V si qua corr. E) (eras. ut) B si quas (om. ut) quae A poenas T si quid G A p(o)ena ceteri. 40 dirige omncs 41 dolentem A. 42 Fige patrem cur] Pande etiam cur I. 4i Dixerat omnes prece uatis motus N motus prece uatis B A.
||
||

Eml.

||

||

||

||

M
||

]|

||

||

EFV

||

||

==
II

utNGY
||

||

||

|j

||

29 tempora Kooten, Mneller. 31 aras Wernsdorf. Mueller, Baehrens. 40 derige Baelirens. 44 Dixit; at Baehrens (cf. v. 96).'

ITALICI ILIAS LATINA

tellus, vix

Vixque rogis superest

ignibus arbor,

Deerat ager tumulis. Jam noctis sidera nonae

Transierant tlecimusque dies patefacerat orbcm,

Cum Danaum

proceres in coctum clarus Acbilles

50

Convocat et causas hortatur pestis iniquae Edere Thestoriden. Tunc Calchas numina divum
Consulit et causam pariter finemque

malorum
55

Invenit, effarique verens ope tutus Achillis

Haec ait Infesli placemus numina Phoebi Reddamusque pio castam Chryseida patri,
:

Si

volumus Danai portus intrare

salulis .

Dixerat; exarsit subito violentia regis;

Thestoriden dictis primum compellat amaris

Mendacemque vocat; tum magnum

Inque vicem ducis

incusat Achillem

60

invicti convicia suffert.

Confremuere omnes. Tandem clamore represso

Cogitur invictos aeger dimittere amores

Intactamque pio reddit Chryseida

patri,

Multaque dona super; quam cunctis notus Ulixes

G5

Impositam puppi patrias devexit ad arces

47 arbor] aer

48 Degeral omnes (acer, ut videtetur Baehrensio, L). nonae sidera noclis S. 50 Tum E L F V i\ C Tunc Dum M. 5d casus G V A. 52 tum IV V Y C. 53 causas 57 salutis] petilos A. 89 primum dictis A laborum L. IV A T et S amoris T acerbis A. (50 tum F V dictis primo Y
||

||

agri

||

||

BG

||

||

||

BG

||

||

||

||

||

1 si Koot. L G5 super] simul A quain] cum, sequitur ad decem litteras scHbendas spatium ad oras T ad horas G. Ulixes] achilles A. reliclum D

tunc ccteri.
inuittos
||

||

03 inui
uiros

tos si Baehr. cred., inuictus

||

in

inuitus I) inuitos ceteri.

||

II

ilArbor Schrader, A. de Rooy

50 Cum Higt. 57 petitos Koolen
(53

{cf.

Ovid. Mct. VII, G13Jaei'.Vi<eZ/e/ aether veter.ed.

(cf.

Ovid. Mcl. VIII,

5).

invictos

Mueller invitos vulgo invisos

dis

mittere Baehrens {qui invitis

dis

m.

in notis proposuit).

ITALICI ILIAS LATINA

Atque itorum ad Danaum classes sua vela

Protinus infesti placantur numina Phoebi.

retorsit.

Non tamen Atridae

Chryseidis excidit ardor

70

Maeret, et amissos deceptus luget amores.

Mox

rapta

magnum

Briseide privat Achillem

Solaturque suos alienis ignibus ignes.

At ferus Aeacides nudato protinus ense

Tendit in Alriden
et, ni sibi

reddat honestae

75

Munera militiae, letum crudele minatur; Nec minus ille parat contra defendere sese. Quod nisi casta manu Pallas tenuisset Achillem. Turpcm caecus amor famam liquisset in aevum
Gentibus Argolicis. Contenta voce minisque
Invocat aequoreae Pelides numina matris,

80

Ne

se plus, populis coram, patiatur inultum.

Et prope consumplae vires reddunlur Achivis

legitur in
ejecit.

69

el,

man.

rec. in

marg. addit.,

in

G;

deest tn ceteris; Baehrens jure

68 Phoebi] diui T. retorquet T. 07 classes Danaum atridi F G R D exiit ignis T. 71 admissos 70 >'ec S X (de?plus Ci detetus (te ex R decomptus vel decoptus
||

VBCD

||

||

||

M
||

LF VM
7o
et

||

corr.)
II

||

luget] plangit

T.
||

ni]

quod

ni

j'

ni

T
||

et nisi

se G se ense L B S se hense V D. 70 militiae] leticie T. 77 se 79 flammam A. 80 Menense X (si deffendere si ense C). contenta L contempta S contemptus I T concepta tibus L F S 82 fj se pl' p eus p'ccm paciat 81 Euocat conuocat Y. R.
||

V Y

||

||

II

F ultum R iNe se plus Thetis contra patiatur inultum tam S) (cotra, co ex con. B z^= tra X.)

ccteri (inul-

78 cauta Suringar. minisque] manuque Higt. 80 contenta probavit Hacet intenta Hoeufft 82 Ne se plus, populis coram, p. i. in loco dcsperato temptavi (vel Ne se praedonem contra) Ne se Plistheniden contra p. i. Bergk, Baehrens. Ne se plus contra Atrideui p. i. Dusscn. Ne se plus Thetis contra p. i vulgo (itaque scriptum

versum Mucller

stellula notavit).

ITALICI ILIAS LATINA

At Thetis audita
Castraque

nati prece dcserit

undas

Myrmidonnm
et in

juxta pelit et monet, armis

Abstineat dextra, gressuque exinde per auras

85

Emical aetheroas

aurca sidcra fertur.

:

Tunc gcnibus

regis sparsis afTusa capillis

Pronato venio genetrix,

en, ad tua supplex

Numina, summc parcns! ulciscere mequc meumque

Pignus ab Alrida; quodsi permittitur
illi,

90

Ut flammas impune mei

Juppiter huic conlra

violarit Achillis,

Turpiter occiderit superata libidine virtus.

:

Tristes depone querellas,

iste

Magni diva maris, mecum labor

manebit.

Tu

solare tui maerentia pectora nati

illa

95

Dixit; at

leves caeli delapsa per auras

Litus adit patrium gratasque sororibus undas.

Offensa est Juno
:

Tantumque

ait

optime conjunx,

Doride nala

valet,

tantum debelur

Achilli,

83 pracce

nati

T.

|j

8 iuxta

petit et
et ita in

monct armis

arina

praetcruolat

inde per auras

E ? 2,

textn ceteri (pceps uolat

V aureas C)

qui v. 85 omittunt. || 8IJ Abstineat dextre congressu inde per auras E Absiinet liac dextra gressus indeque per auras versum ceteri omis. S cffusa 86 El micat D. || 87 sparsos capillos E L m 1 II

M defusa D. man. rec.) M ueni =B ueni ceteri.

Eml
I

AY
li

efusa

||

||

88 ucnio 90 corpus omnes.

Lm2 RD
||

uenit

(t

91 uiolarit
j|

L F V Y T C uiolaret ceteri. 92 occideret D occiditur A. 93 htc T haec F (= hoc) C conlra] dixit E m 2 VBG R C (in quo tristis (e m sit})ra d\x) alt.) E tristes cetcri querelas omnes
||
|| ||

(qrelas T).
||

leuis D (es corr. m\ E) 9G Dixit at] Dixerat dilapsa T. 97 proprium D. 98 tantumne II Y A lantumquc ceteri (tandeque E).
||
;
||

YD

||

II

8" dextra, gressuque exinde scripsi dexlra, e congressuque inde Daehrcns dextram congressuque; inde Ritschl. Mueller. 88 veni Wernsdorf, Baehrcns {sed cf. Aeneid. VIII, 382 et Mctam. V, 514). 90 Pignus Iligt.

ITALICI ILIAS LATINA

Ut mihi, quae conjunx dicor tua quaeque sororis Dulce fero nomen, dilectos fundere Achivos
Et Troum renovare
velis in proelia vires ?
sic diligor a te?

100

Haec

tu

dona refers nobis?

Talibus incusat dictis irata Tonantem

Inque vicem summi patitur convicia

regis.

105

Tandem

interposito

lis

Ignipotente resedit,
dimittit

Conciliumque simul genitor

[Olympo];
[109] [110] [108]

Et dapibus

divi

curant sua corpora largis.

quietis.

Inde petunt thalamos jocundaque dona

Interea sol emenso decedit Olympo.

Sic versus disposuit Havet.

cui Baehrens assentilur;

107 et 109 inter se locum mutare jussit Mueller; versum 109 versui 106 Mueller praeposuit.

102 troium reuocareT. 103 tu] ita omnes. 100 dicor tua coniunx E. 109 omnipotenle 103 patitur summi A. omnes libri recedit T manu scripti et impressi quod Wemsdovf viderit recessit A. 107 demittit E A dimisit olimpo E (et L qui m 1 corr. in olimpi) olimpi ceteri (liolimpi B olimphi D). 109 divi] 108 discedit T descendit D. uini A danai D. 110 iucunda RI.
||
||

||

||

TCDei
[|

\\

||

SD

||

||

||

103 Haec tu Wernsdorf Haecine Dussen. 107 ab aula vulgo; totum versum spurium habet Schcnkl.

II

Nox

erat et toto fulgebant sidera mundo Ilumanumque genus requies divumque tenebat,

Cum

pater omnipotens

somnum

vocat atque

ita fatur

Yade age per tenues

auras, lenissime divum,

1

Argolicique ducis celeri pete castra volatu;

L5

Dumque
Haec
Cogat
iili

tuo premitur sopitus pondere dulei,

maudata

refer

cum

crastina

primum

Extulerit Titana dies

in

noctemque

fugarit,

arma
:

viros

incautumque occupet hostem.

Nec mora

somnus

abit Ievibusque per aera pennis

120

Devolat in tbalamos

Agamemnonis

ille

sopore

Corpus inundatum

leni prostratus babebat.

Ad quem

sic loquitur

curarum operumque

levator

Codices
omis.
1$

II

II

GM
C
2)

marg. rubr. spatium in

colo
et

K Explicit lib. LD; N initial,

toto
II

Incipit lib.

II

fere
toto

FVMl

toto

mundo
113

rubr. C.
I

||

111

celo

(in

hoc uel celo supra-

scr.

m
||

ceteri Baehrensiani.

Tum

plerique Tunc

15.

||

114 lenissime JX B (L n m 2 supra siani llu celeri] subito A.

rus.) leuissime ceteri

Baehren-

111 caelo veter. edit., Wernsdorf

(cf.

Horal. epod. 13, 1; vide p. XXXIV,n.

113

Cum

Higt.

ITALICI ILIAS LATINA

11

Rex Danaum Atride,

tibi
:

vigila et

mandata Tonanlis,
125
undis,

Quae

missa simul delatus ab aethere porto.

ciiui

Accipe

primum Titan se emerserit Fortibus arma jube socios aptare lacertis

Et petere Iliacos instructo milite campos.

Dixit et lias repetit per quas

modo vcnerat

auras.

Interea lucem terris dedit ignea lampas.

130

Convocat altonitus

visis

Pelopeius heros

In coelum proceres remque omnibus ordine pandil.

Cuncti promittunt socias in proelia vires

Hortanturque ducem

quorum rex

forlia dictis

Pectora collaudat, grates agit omnibus aequas.

135

Hic tum Thersites, quo non deformior

alter

Yenerat ad Trojam linguave protervior,

ultra

Bella gerenda negat patriasque hortatur ad oras

Yertereiter;

quem

consiliis illustris Ulixes

Correptum

dictis sceptro percussit

eburno.
:

140

Tunc vero

ardescit conceptis litibus ira

125 iussa omnes delapsus M. 126 se emerserit emergerit emerserit ceteri. || 128 armato S. 131 uisis iussis ceteri Baehrensiani. 135 cuiaudas (s in ras. /2) L collaudansRS T|| grales gratesque ceteri. 136 llic tunc FVJV Naec cum IS
\\

||

MR Y

||

EMIV

||

LFT
G

II

hinc tunc

guaue

nec lingua =
]|

FVMJi
||

^=

E m 2 suprascr. I X (G si Koot. ered.) 137 lin= (nec m 2 supra lin. praefixit.) E nec lingua
||

lingua (que
||

m2

add.)

||

lingua
\\

(versus deest in B)

ultra] ullus I alter ceteri.

nec pronior I 138 patriasquc

suprascr.) L.

omis. que
II

LFVB.
E Tum

||

140 eburno (uel neo

111

Tunc

eeteri (G?).

126 se emerserit Kooten emcrserit

134 duces

ceteri.

nominativ. plur.) Baehrens. ndijo procacior alter

135 grates agit Wernsdorf gratesque agit vulgo. 137 protervior, ultra Bergk, Baehrens protervior alter
Mueller.

12

ITALICI ILIAS LATINA

telis

Yix

caruere manus, ad

sitlera

clamor

Tollitur, et cnnclos

pugnandi corripit ardor.

Tandem sollerti prudentia Nestoris aevo Compressam miti sedavil peclore turbam
Admonuilque duces
Temporis
illius,

145

dictis,

responsa recordans
in

quo visus

Aulide serpens

Consumpsit volucrum

bis quattuor arbore fetus

Atque ipsam invalido pugnantem corpore contra

Addidit extremo natorum funere matrem.

150

Tum
Quo

sic

deinde senex

Moneo, remanete, Pelasgi;

In decimo labor est, Calchas

quem

dixerat, anno,

caderet

Danaum

victricibus Ilion armis.

Assensere omnes, laudalur Nestoris aetas,

Conciliumque simul dimittitur; arnia parari

155

143 punneindi B.
||

||

144

sollerti
||

MB solerti A
inualido
(et

sollerti u^

45

Contemptam B.
||

14-9

G IV

ualido ceteri

G sollertis ceteri. pectore B V

||

quid melius

sit difficile

est affirmare

L F IV B C

inde

FVC

si

151 Tunc Wernsd.). Baehrensio crcd.; in eodem libro

II
|j

remirecordor S constanter Pelasgij achiui omnes. 152 quem calcas IV (versum omis. M). 153 cideret IV. 154 eonsensere EA.II 155 concilium consilium cetcri Baehrenniscor

Wernsd. legebat : Infit deinde [et in Y Tum sic inde) omnes (moneo L moneor F moneoque S) remouete neboque plerique (quc m 1 supra lin. E L) remonebor

moneo
remo||

||

Y
F

II

||

||

EG

siani,

144 sollerti reposui. 145 ponderc Baehrens. 149 corpore receperunt Mueller, Daehrens. 151 Infit deinde senex Wernsdorf. uioneo rcslituit Ilarct. rcmanete, Pelasgi scripsi ex Ovid. Mct. XII, 19 Thestorides : Vincemus, ail, gaudete, Pelasgi ; saepe noster Pelasyi voce usus est; hic Acliivi nomcn c glossa ortum esse censeo. maneo remaneteque, Achivi vulgo. Senex remoror, remorainini, Achivi Baehrens. 153 cadet ec Baehrcns ( an recidit? idcm in notis).

ITALICI ILIAS LATINA

1S

Dux

jubet atque animos, aptari et corpora pugnae.

Postera lux tacitas ut primum depulit umbras

Et nitidum Titan radiis caput

extulit undis,

Protinus armari socios jubet accr Atrides

Et peterc Iliacos instructo milite campos.

160
nostis
?),

Vos mihi nunc, Musae (quid enim non ordine

Et dulces patrias

JXomina clara ducum clarosque referte parentes

:

nam

sunt haec

Dicamus quot quisque

rates

munera vestra. ad Pergama duxit,

165

Et coeptum peragamus opus, sitque auctor Apollo

Aspiretque libens operi per singula nostro.

Peneleus princeps

et bello

Leitus acer

Arcesilaus atrox Prothoenorque Gloniusquc

Boeoti decies quinas egere carinas

Et lumidos valido pulsarunt remige fluctus. Inde Mycenaeis Agamemnon moenibus ortus,

170

Quem
Et

sibi delegit bellatrix

Graecia regem,

Gentum

egit plenas

armato milite puppes.

bis tricenis

Menelai navibus ardor

ira.

Insequitur totidemque ferox Agapenoris

175

Quos juxta

fidus sollerti pectore

Nestor

156 Dux] Rex mediis S

||

repulit S. 157 ut] ubi pectora omnes. 158 constructo (verswn omis. Y) =e tulit L. 160 armato 167 lercius laerlncipit lib. IV in spatio vacuo L. tius (ler ex corr.) V. ler 169 Boeti lertius tius L
II

AY

||

11

||

II

II

II

M
||

EFIVB

II

quinas decies. ex corr.) L Boetes ceteri plenas AR. 173 puppes legit R.
(i

||

||

172 bellatrix de-

Dux omnis jtibet atque aptari c. p. Baehrens. 162 penates cdit. vet., Koolen. 167 Leitus Bondam (cf. lliad. II, 494). 169 Boeoti (ibid., 495 et 509). Boeotas Wernsdorf.
156

corpora Higt.

14

ITALICI ILIAS LATINA

Consilioque potens gcmina

It tertricenis

cum

prole

suorum

munilus

in

arma

carinis.

At Schedius
Oloria

virtute potens et Epistrophus ingens

Myrmidonum,

saevi

duo robora

belli,

180

Longa quaterdenis sulcarunt aequora

Instruxere rates, ornatas milite

proris.

Et bis vicenas Polypoeles atque Leonteus

forti.

Euryalus Sthenelusque duces

et fortis in
fliictus

armis

Tydides valido pulsarunt remige

185

Bisque quadragenas onerarunt milite puppes.

Ascalaphusque potens

et

Ialmenus, acer ulerque,

Ter denas valido complerunt remige naves.

Et bis vicenas

Locrum

fortissimus Ajax

Instruxit puppes totidemque

Euhaemone

natus.

190

177

LY Ter (it m 2 suprascr.) E Est ter 180 saeui et R. 181 Longaque terdenis plerique Grandia terdenis E Altaque tridenis I sulcarunt I pulsarunt ceteri v. 182-62b desunt in G. 183 o ratas (ner supra ras.) B honeratas armatas A (armatas, ornatas, oneratas una exhibet Y, si Wernsd. cred.) 184 Euripilus LX Surripilus fert ceteri duces E m 2 decens (ens ex corr.) L decus decons V cileus simul E. 185 fluctus E Y fructus ponlum (L supra ras. m 2). 186 Bisque E (in L que suprascr. m 1) Ilii lli In B. 187 iamenus suprascr. m 1 L telamus R talamonius X talamon B. 100 euchenore plerique enthenore A.
suorum
est

E.

||

178

It

ter

GFVMIV

Est

cum

B.

||

||

|j

||

jj

XV

\\

BXBSY
II ||

FVNB

FM

FVR

||

||

181 Longa quaterdenis Schrader. 183 forti] multo Schenkl. 184 Euryalus ltondam, Hir/t. duces Kooten jitre retinitit: rf. cnim Iliad. 11. 563 sqq. fYSfjLoveus, et quem optime laudat Weytingh, Aeneid. II versum 261 Thessandrus Sthenelusque daces ferox Wemsdorf (lacunam significaverunt * Mueller et Baehrcns). 185 pulsantes fluctus Baehrens qui v. 180 bis, non bisque, scripsit.

pontum

vulrjo.

187 acer, uterque Wernsdorf. 190 Euaemone Bondam. Euhaemone Mueller

(cf.

Iliad.

II.

736

ITALICI ILIAS LATINA

15

Quosjuxta Danaum murus comitatur Achilles, Cum quinquaginta materna per aequora vectus.
Thessalici juvenes Phidippus et Antiphus ibant

Altaque ter denis sulcarunt aequora proris.

Et tribus ab

Sume

ratibus secat aequora Nireus,

195

Tlepolemusque novem Rhodius, quos viribus acer

Eumelus

sequitur,

minus una nave profectus

una 200
et armis,

Quain duxit Telamone satus Salaminius Ajax.

At Prothous Magnes Tenthredone natus

et

Euboeae

longis Elephenor finibus ortus

Dulichiusque Meges, animisque insignis

v.

198 eiciendum

Wcmsdorf

ccnset.

191

R graium nmrus (m ex corr.) L graium durus 195 At ab Sume] assumtis, 194 pulsarunt omnes. 196 Triptolemus Mreus] teucer omnes. assumptis omnes lomus), Striptolemus ( lomus) plerique Neptolemus [corr. in
danaum murus
||

ceteri.

II

||

||

II

m 2) E. 197 Eumelus L m 1 Eumenelus ceteri (Et 198 salaminius] prouectus omnes Baehrensiani. Menelaus R) 199 telamonius A (E suprascr. m 2 salimius) thelamonius F Y. testoride IV phus) omnes magno omnes At Prothous] Astropus 200 longis] magnis omnes (e (E m 2 suprascr.) thestorede V. Euboea ae R Euboea ac E F versu praecedenti : Magnes) L Eubous ac V. 201 Euboee (e ult. ex corr.) a Euboea et (m:s (supra ras. qui q; m 2) E ani animoque A animis supra ras.; omis. que) L.
Triptolom.
||
||

II

||

||

||

II

||

||

==

19!

Danautn Kooten

restituit

Grajum vulgo (Ovid. Met. XIII, 281).

murus|

ductor vcter. edit., Wernsdorf.

193

Xum

Thessalides?

194 sulcarunt mlgo. 19.j ab Sume Schenkl ex

Syme Wernsdorf jam

in

notis

proposuerat, Kooten

probabal; idem olim in mentem vcnerat Suringario, neque Santenio displicebat; Nireus Bondam, Higt (Iliad. //. secuit freta Daehrens in not. cf. Hiod.II, 671. 671 sqq.)

196 Tlepolemus Barth (cf. Iliad. II, 653). 199 At Prothous Bondam (ibid. 736). Magnes Schrader, Higt longis ego ex magnis Bondam (Martius Euboicis Wakker).

[ibid.).

16

ITALICI ILIAS LATINA

Aetola de gente Thoas

Andraemone

natus,

Hi quadragenas onines duxerc carinas. Et

bis sex Ithaci naves sollertia duxit;

Quem

sequitur totidem ratibus Telamonius Ajax,

205

Egregia virtute potens; sinnil horrida Gunei

Ira his undenis tendebat in

arma

carinis.

Idomeneus

et

Meriones, Cretaeus uterque,

Bis quadragenis muniti navibus ibant.

Et totidcm puppes clara de gente Menestheus

Duxit Athenaeus, quot viribus addit Achilles.

210

Amphimachusque

ferox et Thalpius, Elide nati,

Et clara virtute Polyxenus atque Diores. Hi bis vicenas onerarunt milite naves.
Protesilaus agit totidem fortisque Podarces
Instructas puppes, quot duxit Oileos Ajax.

215

Et septem Poeante satus dat

in

arma

carinas.

Quem

sequitur juxta Podalirius atque Machaon,

206 Gunei]

R
II

phines A pliineus E F V G pheneus fimeus IV. 207 Ire omnes. 208 cretensis A. 210 menetes E 31 menites moenetes L menetis monetis ceteri. 211 quos ambit omncs. 212 alpiusMalpinus, alphinus ceteri (alpinor IV.) 214 ornarunt naues (puppes m 2 suprascr.) E puppes ceteri. 216 quod quos ceteri (quas Y) (Instructas in Sex
fine (suprascr. os)

lineus

LBC

||

II

||

||

||

||

duxit,

e^quos duxit in septem quos

corr.

2 E)

|j

rexit
II

L IV V B oleius E olenius M iolius A doricus Y. 217 L phetonte IVAR pheronte Y photonte E phoetante F
(Poeante

= peante
ferante

||

oileus

sequitur om.

M X)
175)

||

dat in

arma carinas

tulit

arma

carinis ccteri.

206-207 Gunei Ira scripsi

II,

[cf.

v.

Guneus

Ire

vulgo (Guneus Dondam, lliad.

748).

210 211 212 216

Menestheus Bondam
quot Schrader. Thalpius Iiondam
Oileos Schrader.

(ibid.

t>52).

addit Wernsdorf.
(ibid. 620).

ITALICI ILIAS LATINA

47

Altaqne tor denis sulcarunt aequora proris.

His ducibus Grajae Trojana ad

Bis septeni venere minus

litora

puppes

220

quam

mille ducentae.

Tum

pater ad

Priamum

mittit Saturnius

Irim

Quae doccat

fortes venisse adbella Pelasgos.

Nec mora

continuo jussu capit arma parentis

225

Priamides Hector totamque in proelia pubem

Festinare jubet portisque agit

agmen

apertis.

Cui fulgens auro cassis juvenile legebat

Omni

parte caput, munibat pectora thorax,

Et clipeus laevam, dextram decoraverat hasta

230

Ornabatque

latus

mucro; simul

alta nitenles

Crura tegunt ocreae, quales decet Hectoris esse.

Hunc

sequitur forma melior

quam

fortior

armis,

Belli causa Paris, patriae funesta ruina

Deiphobusque Helenusque simul fortisque

Polites,

235

Et sacer Aeneas, Veneris certissima proles,

Archilochusque Acamasque ferox Antenore
creti.

Jamque citam appulerant classem camposque tenebant

spurium
esse Mueller vidit.

222 citam
cite
||

classem E L
cl.

cito
illa

cl.

IVI

citi

||

cl.

scitae

cl.

A
I.)

ceteri

(lamque

appulerat classis camposque tenebat

||

223 Tum Y Cum (G ex corr. in V.) 225 petit Y 226 totam 233 quam m 2 tum R S tunc ceteri iam I. 231 Ornarat I. fortis in armis omnes. 236 gratissima Y. (suprascr. m 1 non E) 237 nati X B.
|| ||

AL

||

II

II

223 Cum Kooten, Baehrens. 224 exisse Schenkl. 230 clipeus laevam restituit Baehrens laevam clipeus vutgo. 233 quam fortior armis correxit Havet non fortis in armis vulgo nec fortis in armis Baehrens quam fortibus armis Kooten in not. (cf. enim Verg. Aen. X, 735) non fortibus armis Schenkl.
PLESSIS. These
latine.

18

ITALICI ILIAS LATINA

et proles

Nec non

generosa Lycaonis ibat

virtutis in

Pandarus

et

magnae Glaucus
et

armis;
2Z|0

Amphiusque

Adrastus

et

Asius atque Pylaeus.

Ibat ct Amphiinaclius Nastosque, insignis uterque,

Magnanimique duces Hodiusque

el

Epislrophus ingens

Euphemusque

ferox clarusque aetate

Pyraechmes
et

Cum

quibus

et

Mcsthles atque Antiphus

et

bonus armis

Hippothous venere Acamasque

Pirous,

<

ense

245
2/|5 bis

Et virtute potens, animique Pylaemenis

>

una,

IV.) 11 librariis turpissime foednlum viri docti emendare temptaverunt : Kooten Kooteniique amicus quidam ignotus, Mueller, alii. Hic Pylaemenis mentio fueril necesse est : nam e principibus Trojanis quos Homerus libro II memorat, is solus ab Italico nusquam laudatur. Unum versum periisse mihi ccrtum est, qui

librarios effugerit, fortassc litterarum similium causa;

rimam, ut polui, explevi;

ex lectione unius codkis

enci,

verbum ense assumpsi.

pylaeus] ai lates R 240 Amphionque omnes (que om. N) (Anfion L) 241 lbat et altes (epi supra ras.) L flaltes IV epliialtes ceteri. nactesque E nactisque L Ibant et E Ibat F Ibant VMIV A natusqueMB Bnaucius, nacius ceteri. i 42 rhodius A rodius ceteri
ji
||

=
||

jl

LB

||

II

epistrophus
||

epistrofus

(f

ex corr.)

epistropeius

epistropus

Eufimus L Ephimus B Euphimus cetcri 244 mnesteus E pyragmes E pyragmon A piragmes ceteri. nestes nesteus mesteus F [ut vid. L m 1) menesteus antipus ceteri. ||245 Ipodomus B Ippodeus antiphus E B ceteri F V C (e sapra lin. m 1 L) Ipodeus IV Ypodeus R Ipodus A Ipodos Yipodus T Et potus D achadomus corr. m 2) E Ipotens [i n mas D athamas, atamas ceteri uenere [ante Acamas) plerique ue
ceteri.

243 Euphymus

II

XB

il

||

||

(nere
||

supr. ras.)

omnes)

athamasque ferox
||

L C

pierius C nec D habent) (i supra alt. e pigereus

A m

uectiquc A uete V (et omis. uere (uenere vel quidquam simile nec C [utraque i ex corr. L) piereus F X V D

2 M) pereuis

peicorus

||

enci

una

ceteri.

240 Auiphius Bondam

[Iliad. II, 8:50).

Amphios Mueller.

Pylaeus Dondam

ibid.

842).

241 ^astes Bondam [ibid. 870). 2i2. 243, 244 Hodius, Pyraeclimes, Mesthles

Bondam

[ibid. S:;6,

848,864).

24S Hippothous Wernsdorf.

Kooten

[ibid.

840)

Hipp. Acamasque ivere

Bachrens.

el

ITALICI ILIAS LATINA

19

Alcinooque

sati

Florentes aetate

Chromiusque atque Ennomus, ambo viri, quos Phorcus et ingens

et Jovis inclita proles

Ascanius sequitur, simul

Sarpodon claraque satus

Vicissetque dolos

tellure

Coroebus.

His se defendit dncibus Neptunia Troja,

250

Danaum,

ni fata fuissent.

24G Axinono Auxonio

Anxinono IV Anxinonum D Anxiono Axiono F (i prim. in ras.) T Ixinone (i et e excorr.m 2) L Exione R Hesione B cromius IV cromus D crocius T cineus A cronius ceteri eunomus plerique eunomius C ennomius D ammonius T. 247 phorcus (fortis saprascr. m 2) E forcus ceteri (fortis V marg.). 2i9 corebus chorebus ceteri (borelus 2ul Vicissent E m 2 suprascr.) nisi L fata

EGVY

Anxioniti

j|

||

II

||

//

= fuissent T.

||

RT ELRAIT

||

||

Alcinooque (cf. Auson. Epitaph. XVII, 23, 2). Ex Enetisque orti Mueller. 249 Coroebus] Pylaemen Baehrens. Totum versum spurhim habet Mueller. Sarpedon tamen relinendus est, el de Coroebo non negleaendum est quod Kooten in notis dispulavit [cf. Acn. II, 342) equidem hoc aliquidve simile olim conjeceram : Sarpedon, Lyciis pulcberrima gloria rebus.
sati]
;

246 Alcinoo Kootenii atnicus

III

Jamque duae

stabant acies fulgentibus armis,

Cum

Paris, exitium Trojae funestaque flamma,

Armatum adverso Menelaum

Seque velut
viso perterritus

cx agminc cernit

angue recepit
turpiter Hector
inquit

255

Ad

socios

amens; qucm postquam

terrore videt
:

Confusum

dedecus

Aeternum

patriae generisque infamia nostri,

at

Terga refers?

non dubitabas hospitis olim

260

toros, cujus nunc defugis arma Yimque timcs! ubi sunt vires, ubi cognita nobis Ludorum quondam vario in certamine virtus?

Expugnare

Ilic

animos ostende tuos

nihil adjuvat

arma

Codices
||

2?J3 Cum E L Tunc A Dum ceteri. Lib. III (omis. MIV). 254 Aduerso postquam menolaum examine uidit R. 200diffugis A I difugis R. 202 uario in certamine E R A I uaria in certamina 203 nil B armas L antas R armis ceteri uirtus S uis est cetcri.
|| II

||

||

||

li

ceteri.

2'61 Baehrens restituit proli vulgo. 261 vires] artcs Schcnkl, Baehrens. 262 virtus] mens est Baehrens.

ITALICI ILIAS LATINA

21

Nobilitas formae

duro Mars milite gaudct.

tuo, nos bella
in

Dum

jaccas in

amore

gcremus
!

265

Scilicct et

nostrum fundemus

hoste cruorem
in

Acquius ndversis tecum concurrat

Impiger Atrides
:

armis

spectet
telis,

Danaumque Phrygumque
ferro.

Deposilis populus

vos foedcre juncto

Advcrsas confcrte manus, deccrnite

Dixit

270

quem

contra paucis Priamcius heros

inquit

Quid nimis indignis

patriae,

me

vocibus urgues,

germane, decus?nam nec mihi conjunx

est potior virtutis

Pravaque luxuria

honore;

Nec

vires temptare viri

dextramque recuso,
sequatur.

275

Dummodo

victorem

conjunx cum pace

Dicta rcfert Hector; placuit sentcntia Grais.

Protinus accitur Priamus, sacrisquc peractis

Foedcra junguntur; post haec dccedit uterque

Depositis populus
telis,

campusque

patescit.

280

Interea toto procedit ab agmine

Troum

Pulchcr Alexander, chipcoque insignisethasta.

267 concurret 266 fundemus R, Baehrcnsiani. 265 geramus A I. B A. 269 juncto] uinctos R. 270 Aduersi F Post v. 270 Quis uestrum melius sit tanta coniuge dignus marg. ascript. LXet alia manu e vet. cod.R Vestram nunc elenam sumatquis rectius ipsam E m 2. 274 Paruaque omnes (Par== uaque B). 276 cum] in S. descendit 279 coniungunt S hoc discedit Mi\B descendit in discedit m 1 corr. E. 281 ab] in A.
||
|| || ||
||

||

||

II

||

LY

||

LFVY

||

266 267 270 274

ut

fnndamus

edit. vetcr.

concurret Daehrens.
et cernite Higt.

Pravaque Schrader, Koolen in

!cf.

not.

Pronaque vulgo Trivaque Wakkcr,

Baehrens.

279 decedit Drantsma

Aen. V, So!).

22

1TALICI ILIAS LATINA

Quem

contra paribus fulgens Menelaus in armis

Constititet

Tecum mihi

sint

certamina

dixit; te

Nec longum nostra laetaberc conjuge, quam

rapuisse gemes,

285

Mox
Ille

tantummodo Juppiter
iclu

adsit.

Dixit et

adversum
forti

se concitat acer in hostom.

virum

venientem reppulit

Seque gradu

celeri recipil
jacit,

longeque trementem
devitavit Atrides.

Hastam deinde

quam

290

Inque vicem misso

fixisset

corpora telo

Praedonis Phrygii, ni vastum ferrea pectus

Texisset lorica viri septemplice tergo.

Insequitur clamor; tum vero adversus uterque

Constitit et

galeam galea

terit et

pede plantam

295

Conjungit, stridetque

mucro mucrone corusco.

de conjuge tauri

Non

aliter forles nitida

Corpus collectum tegilur fulgentibus armis

spurium jam uncis secluscrunt Mueller
et

297

Baehrens.

284

sint

Mi\BS
(si

sunt

Mox rapuit regem 289 trementem

||

EFV (u = L M.
A m
1)

cx corr. L).
:

||

285 quae omnes.

II

28(5

regem B M. r. regem 291 ferro frementem ceteri.

r.
II

et fere ceteri.

BR Y.

||

nisi

ni

suprascr.

||

nasti

ferrea pectus acliiui E.

||

295

Insequitur clamor

tum be u aduersus uterque

Insequitur iuxta
II

295 clamor tum adversus utcrque ceteri (tunc uersus E m 2 V). 290 contingit m 2 corr. L coniungens A contingalea galeam E. stridetgens ex corr. B constringit S constringet conuict R 298 de] pro que Y (que m 1 supra lin E) stridet L. IV.
||

||

||

285-286
Baehrcns.

quam

te

Mox

rapuisse gernes

Wakker quae

te

Mox

rapturu ire geraet

28S vementom Mueller, Baehrens. 294 Ita recte Kooten in nolis, e cod. Durmanniano wlgo.

Ins. juxta cl.; tura adv.

ITALICI ILIAS LATINA

23

Bella gerunt vastisque replent nmgitibus auras.

Jamque

diu rigido captarant corpora fcrro,

300

Cum memor

Atrides raptae

sibi

conjugis instat
;

Dardaniumque premit juvenem mox ense rigentc Cedentemque relro dum desuper appelit hostem,
Splendidus extremas galeae percussus ad oras
Dissiluit

mucro; gemuerunt agmina Grajum.

305

Tum
Ad

vero ardescit, quamvis manus ense carebat,

Et juvenem arrepta prosternit casside victor

sociosque trahit, etni caligine caeca
Texisset Cytherea virum subjectaque

mento
310

Fortia laxatis rupisset vincula nodis,

Ultimus

ille

dies Paridi foret. Abstrahit auro

et

Fulgentem galeam secum Menelaus

Et

ardens

In medios mittit proceres rursusque recurrit

magnam
in

validis contorsit viribus

hastam
eripit hosti

In cladem Phrygii, sua

quem Yenus

315

Ac secum

thalamos defert testudine cultos.

299 ualidisque A. 300 Atque plerique captabant rimabant MX. 301 Tum E. 303 que omis. omnes. || 304 percussit L F V. 305 Disiluit IV desiluit B (et ita m 1 ex Diss. corr. E) dissoluit A. 306 Tum in Tunc corr. m 2 E. 307 rapta Y. 308 socios||
||

II

||

II

||

||

||

que
s.
||

nisi

traeret

sociosque nit eret

||

s.

traheret nisi
uiri
||

tum

Y
B.

tra (h)

eretque nisi ceteri.

ceteri.

309 uirum ex

L uenus
||

310

rursumque B V Ad F

FV

===

313 rursusque YI MIV. 316 Ac Et ceteri cultos (simid cum tectos, comtos) custos cunctos I cinctos S tutos (lectos m 2) E tectos supra ras. tos (cinc m 2 suprascr.) L comptos X factos A.
laxatis rupisset I rupisset laxatis ccteri.
||

315 arripit

BVRS

eripuit

||

300 Utque captabant Ilocufft, Baehrens. pectora Mueller. 308 Ad sociosque trahit; et ni Baehrens quem ni Kooten qui Venus v. seq. habet quod ni Mueller et nisi tum Wernsdorf in not. 313 rursusque ex libris Guelferb. scc. el Virg. recepi rursumque vulgo. 316 Ac scripsi. Et vulgo. cultos cf. Metam. II. 737, ct ita Wernsdorf, Baehrens (hic autem in not. tectuui infelicius conjecitj tectos Mueller.

24
Ipsa dehinc

ITALICl ILIAS LATINA

Helenam muris

arcessit ab altis

Dardanioque suos Paridi deducit amores.

Quem

tali

postquam conspexit voce locuta

est

Yenisti, mea flamma, Paris, superatus ab armis

320

Conjugis antiqui? vidi puduitque videre,

Arreptum cum
Nostraque,

te traheret violentus

Alrides

Iliacoque tuos foedaret pulvere crines.

me miseram!

timui ne Doricus ensis

Oscula disiceret; toto mihi mente relapsa

325

Fugerat ore color, sanguisque reliquerat artus.

cum saevo suasit contendere Atrida? An nondum vaga fama tuas pervenit ad aures De virtute viri? moneo, ne rursus iniquae
Quis
tibi

Illius tua fata velis

commiltere dextrae.

330

Dixerat, et largis perfundit fletibus ora.

Trislis

Alexander

Non me

superavit Atrides,
ira.

meus ardor!

ait,

sed castae Palladis

317accersit
||

VB

arccersit
tali

E.

II

318 suo A.

||

319 Que
I.
||

(L ut vid.)

postquam

dis

==
||

A.

II

3-23 lliacos

foedauit

3-25 Disiiceret

ceret (cu

suprascr.)

discideret

FV

diuideret
||

MNI
omnes.
II

dideret

discuteret

||

toto

EL

tota I totus ceteri

relicta
||

||

327 IV A [et ita c.v color m 1 corr. E). 32G calor suasit contendere E contendere suasit L contendere iussit ccteri. A Y Aut ceteri russus B inique E L IV. 328 An E m 2 331 Dixit tum omnes Baehrensiani A I Y (Dixerat B S? de quibus silct apud Kooteniwn el Muellerum qui dixeratm textumreceperunt) 333 castae perfundit LF perfudit E B profundens

BB

||

||

VMN.

II

BB

||

(s

ex u

corr. L) cau

= tc E cautae ceteri.

relapsa scripsi revincta Daehrens relictae 325 disiceret (diss.) Baehrens. Anton. de Rooy. 327 suasit contendere Alrida Mueller cont. s. A. vulgo. 328 inique Baehrens. Fortasse scribendum est : Dixit; tum perfudit Baehrens. 331 Dixit, tum largis perfundens fletibus ora, Tristis Alexander.

ITALICI ILIAS LATINA

2&

Mox

illum nostris

succumbcrc turpiter armis

Aspicies, aderitque

mco Cytherea

labori.

33>

Post hacc amplexu pcr mutua corpora juncto Incubuit membris Cygncidos; illa soluto
Accepit flammas gremio Trojaeque suasquc.
Interea toto Menelaus in agminc

Troum
et illuc.

Quaerit Alexandrum victorque huc fcrtur

340

Qucm

frater socias

acuens in bella catervas

Adjuvat

et forti pulsos

Phrygas increpat ore

Servarique jubet leges Helenamque reposcit.

336

amplexus amplexis amplesus (s ult. eras.) N lioc Y L iunctis ceteri. 337 incomplexu S iuncto E m 2 iuncti X. 3il Cui L (et ita R, sed quem in marg.) 342 phrycumbit ges, phriges, friges omnes.
j|

EFVI

II

II

II

33G pectora Higt.

IV

Cumquo

inter sese proceres

certamen haberent,
345

Concilium omnipotens habuit regnalor Olympi,

Foederaque intento turbavit Pandarus arcu,

Te, Menelae, petens; laterique volatile telum
Incidit et

tunicam ferro squamisque rigentem

:

Dissecat

excedit

pugna gemebundus Atrides

Castraque tuta

petit.

Quem

doctus ab arte paterna

350

Paeoniis curat juvenis Podalirius lierbis

Atquc iterum

in

caedes horrendaque proelia

mittit.

Armavit
Et dolor

fortes
in

Agamemnonis ira Pelasgos, pugnam cunctos communis agebat.

Codices

(ot 344 Cumque Lib. IV fere omnes (omis. MN). 34G aerato S marg. cx alt. vet. cod.) Dumque ceteri. pindarus MX. 347 telum L (E m 2 suprascr). ferrum ceteri Baeh348 flammis S (e scamis quod legitur in R). rensiani A Y. 349 Discidit F tremebundus E A 352 incedens Y inccdens E misit A (E m 2 suprascr., F in marg.) mttit illum (illum e
||

LMN
||

I\ in

||

||

||

||

||

||

||

glossa sinc dubio ortum)

uenit

M IV

uictrix

uictor

ELFV.

Posl 345 nonnulla intercidisse Bachrens suspicatur. 352. mittit] visit liaehrens victor Mucller qui posl v. lacunarn

significavit.

ITALICI ILIAS LATINA

27

Bellum mgons
Funditur

oritur,

multumque utrimque' cruoris

;

355

et totis

sternuntur corpora campis

Inque vicem Troumque cadunt Danaumque catervae. Nec requies datur ulla viris; sonat undique Mavors,

Telorumque

volat cunctis e partibus imber.

Occidit Antilochi rigido demissus ad

umbras

360

Ense Thalysiades optataque lumina linquit. Inde manu iorti Grajorum terga prementem
Occupat Anthemione satum Telamonius Ajax
Et praedurato transfigit pectora telo
:

Purpuream vomit

ille

animam, sua sanguine multo

magnis Antiphus hastam

365

Arma

rigat moriens.

Tum

Viribus adversum conisus corpore toto

Torquet

in

Ajacem

telumque erravit ab

lioste

355

cruoris
cr.
||

uirumque utrumque cruoris utrimque I uixque cr. R hinc illincque cr. Gesta Bereng. cunctis ex 359 ex cunctis 358 mauors in bellum corr. E.

FVXA

||

Y (Cf. Aen. XII, 284) uolant 360 omis. L BF V habcnt in mary. E m 1 R X dimerdemersus demissus R dimissus rigido] Stygias Y in X. 361 omis. B habet in marg. R sus E diuisus A ad E cadit tlialestiades A ( dis m 2 E) talestiade 5 R talesiades 362 premunsitades (cadit s in ras. m 2) L thales ita des F Y. 363 amphione amphibione tur A. amphy 364 tranfigit Y transfixit ceteri corpora one L. X ferro R B. 365 cum sanguine mixtam omnes. 366 Ora rigat omncs magnis] maximus E tunc cum S 3 >7 aduersam E F Y X A conatus omnes pectore E m 2 A (pectore et corpore simul ponit Y).

cunctisque

||

uolat

ELGMB MN

imber

imbres

ceteri.

II

||

||

||

MX
||

II

||

EMXB

FV
II

^=

||

]|

||

||

||

FYRA
||

||

II

360 demersus

in retcr. edit.

demersus ad Baehrens.
IV, 4.j8).

361 Thalysiades 363 Antlieuuone

Bondam (Iliad. Bondam (ibid.,

473).
ttl

365-366 Loeum aperte corrttplum,

periisse suspicalur Havet.

potui, emendavi; post 3Go itnum versitm

367 conisus Wcrnsdorf corr. ex Aen. V, 642 et X, 127. 368 telum derravit Baehrens.

28

ITALICI ILIAS LATINA

Inquc hostem

cecidit,

namque

ictus in inguine Leucus.

tristi

Concidit infelix prostratus vulnere

370

Et carpit virides moribundis dcntibus

Impiger Atrides casu commotus Democoonta petit teloque adversa
amici

lierbas.

trabali

Tempora transadigit vaginaque horridus cnsem Eripit; illc suis moriens resupinus in armis
Concidit et terram moribundo vertice pulsat.

375

Jamque Amarynciden

saxi dejecerat ictu

Pirous Imbrasides dedcratque silentibus umbris;

Dumque

avidus praedae juvencm spoliare parabat,

Desuper hasta venit dextra librata Thoanlis, Perque viri scapulas annosaque pectora transit.

380

3G9 tunc iclus

uel in)
ceteri.

transfixit in

gemibundus A moribundus ceteri. 373 Demononta Y Demophonta ceteri. 374 transadigit (E,egitw ras.). 376 CorLR Y transadiit 1 VB transegit 377 Inque marum egeum ruit S gemibundus A moribundus ceteri. R Immani aegaeum A Inmanem egeum \T [itaque corr. L m 2) imb 278 Pirous] Impiger omnes Inque mare egcum ceteri.
||

2) cadit ictus in L cadit cinctus E (et ita E (etita,sedin supralin.X) transfixitet [inmarg. leucon laucon B leuton leuchon E transfixum

in

MXY
tristi

RSB

[|

370
||

Mi\

forti ceteri.

||

371

||

MNA

||

||

j|

||

||

= asidesLumbrasides, umbrisilcs
||

fereceteri nimbras,
II

380 uibrata E m 2 saque S per annosa tempore S.

||

tonantis A.

pannosa

supra a E). 381 annosaque L R A animolimpora tempora

i

II

RB

MX

360 namque idus in inguine Leucus Schrader ( Leucos Mueller) transfixitque inguine Leucon Ilaehrens. 370 tristi Buehrens restituit. 371 moribundis Higt. 372 Impiger Aeolides Higt. Impiger ast Itachus Weytingh Hinc Laertiades

Dondam. 373 Democoonta Bondam (Iliad. IV, 499). 3760ccidit Wernsdorf, Koolen. moribundo Dussen{cf.Mctam. V,83et 377 Jamque Amarynciden Schrader {Iliad. IV, 517).
378 Piious Schrader (ibid. :>M). 381 animosa Kooten, Mueller praetulerunt.

XII, 113).

ITALICI ILIAS LATINA

29

In vultus rnit

ille

suos calidumque cruorem

Ore vomit stratusque super sua palpitat arma.

Sauguine Dardanii manabant undique campi,

Manabant amnes passim

Ardet
Et
et

pugnatur ubique,
armis,
Acbivis,

385

immixtis

modo

Trojanis virtus,

amborum exercitus modo crescit

Laetaque per varios petilur victoria casus.

383 Euomit

38i madescunt MN. 385 pugnabat supra ras.) L. 386 Ardet et immixtis] Immixtis ardet amborum C Inmixtus ambor. ardet V ardens IV uel ardet in marg. F It mixtus ambor. ardens D Inmixtis ardens ambor. ceteri. totam versum uncis inclusit Baehrens. 387 modo uirtus crescit A.
ore
1.
||
||

B pugna

==

Lm

(bat

||

MX

||

||

385-386 pugnatur ubique, Ardet et immixtis scripsi pugnabat ubique Immixtis ardens vulgo pugnatur ubique [Inm. ardens, etc.] Dachrens qui v. 386 spurium habere vidctur.

Hic postquam Danaum longe cedentia

vidit

Agmina Tydides tumidumque

Irruit et versas prosternit

increscere Martem.

390

In medias acies, qua plurimus imminet hostis,

caede phalanges

IIuc illuc

ensemque ferox hastamque coruscat.

arma
395

Bellica Pallas adest flagrantiaque ignibus

Adjuvat atque animos juveni viresque ministrat.

Ille,

boum

veluti viso grege saeva leaena,

Quam

stimulat jejuna fames, ruit agmina contra

:

Et prostrata necat vesano corpora dente

Sic ruit in medios hostes Calydonius heros,

Virginis armigerae monitis et

numine

tutus.

400

Codices
et

NRS
||

389 Sic L (sed hm2 suprascr. Sed Y. 392 prosternat R. 393 ferox tunc ense coruscat asta f. ense o cor. et asta X enseq; f. astaque F ex corr.
||
i

Lib. V fere omnes (omis. M).

II

II

erasis virgulis, et

A
||

398 in

fine ferro

A.

diue)

F munere S

E m 2 retorsit Y. 39i fulgentia A 400 tecmine tutus (suprascr. uel numine Virginis et nomen monitis occiugere tutus A.
||

cruentat
||

||

389 Sed Wernsdorf praetulit. 39G Ille] Atque Baehrens Imle Kooten in not. 400 aruiiferae Kooten, jam Wernsdorf snspicalus

erat.

ITALICI ILIAS LATINA

31
ille

Conversi dant terga Phryges; fugientibus

Instat et exstructos

morientum calcat acervos.

agmine natos,
/i05

Dumque

ferit

sternitque viros, videt ecce Daretis

in

Adverso stantes furibundus

Phegeaqueldaeumque simul; quem cuspide Phegeus

Occupat ante gravi, sed vulnera depulit umbo,

Vitatumque solo ferrum

Transadigitque

stetit

haut mora,

totis

Ingentem torquet Tydides viribus hastam

viri

pectus

pars cuspidis ante

/jlO

Eminet,

et prodit scapulis

pars altera fossis.

Hunc

ubi fundentem calidum de pectore flumen

Yersantemque oculos animamque per ora vomentem

Conspexil frater, stricto celer advolat ense

Germanique cupit fatorum

Sed neque vim saevi nec

existere vindex.

fortia sustinet

arma

415

Tydidae contraque tamen defendere temptat.

402 instructos

EFV
A
pore

2 supra con) L. 403 ferit E m 2 add.) danit IV erasum in L tonantis doantis B cloantis R S. 404 Aduersos F Abuersos R in agni nates R. 405 Praegeumque Pregneumque F Pringeumque S Egeumque Pregeum E B Praege um L Pr (a)egneum V Phegeus] praepes pr (a)eceps ceteri. 406 graui E (et erasa supra i virgula s indicanti L) grauis ceteri. 407 Vitatoque R Vibratumque E m 2. 409 Transadiit Transegit Transaegit IV. 410 Inminet minet (Im m 2 supra ras.) E Imminet F V prodiit E scapulis] humeris
constructos (ex
II

FMiV
||

furit ceteri

danitis plerique (doanus

==
R

||

||

||

||

II

||

||

||

LR =
2.
||

scapulas

fossas R scapulis fossos

||

||

corr.
||

4H
Y.

cor-

MN.

II

412 deest in S.

||

414 uictor F.

415' fortis

402 furit Wernsdorf, Baehrens receperunt. 404 frernibundus Baehrens. 405 Phegeaque Higt {lliad. V, 9 sqq.).
e

Phegeus Schrader, Higt. praeceps

codd.

Wernsdorf relinuil. 407 Vibratumque Wernsdorf

recepit.

32

1TALICI ILIAS LATINA

Ut volucris, derepta

sni

cum corpora

nati

Accipitrem laniare videt, nec tendere contra

Auxilium nec ferre suo valet anxia nato,

Quodque

potest, levibus plangit sua pectora pennis

A20

Sic hostern Tdaeus germani caede superbum

Spectal atrox miseroque nequit succurrere fratri;

Et

nisi cessisset, in

dextra cecidisset eadcm.

furit alter

Nec minus

Teucros armis
et ferro

Atrides
/|25

Insequilurque acies

funera miscet.

Obvius lmic

fatis occurrit

ductus iniquis

Infelix Ilodius,

quem

jactae cuspidis ictu

Sternit et ingenti scapulas transverberat hasta.

Hinc

petit

Idomeneus adversa ex parte ruentem

430

Maeoniden Phaestum; cujus post funera laetus

Strophio genitum Stygias demittit ad umbras.

417 uolucer omnes Baehrensiani

Helmst. decepla supra ras.) L decerpla
||
j|

(uel cris

supra cer
(p. in

2 E)

||

derepta

m2 [m 2 in decerpta corr.) E. plaudit L F 420 sua corpora B fato Y. 419 neque E L F V 427 rodius (m 1 in nisi corr. E). pulsat MN.Jj 423 ni 428 ingentes B diuerberat Y iacte R uastae ceteri. fere omnes 429 aduersa ex parte A ex aduersa p. R B de translixerat E m 2. 430 Meridione sutum aduersa p. S aduersa parte ceteri. pro funere pro Menioque R Merione, Myrione ceteri 431 Et stropio R Et lecto B laetus ceteri (letus S). uulnere A.
de
ta

FVBRA

ras ut vid., cerp

M IV S discerta
II
||

||

FVBA

||

||

||

||

||

||

EFVY FVB
E m 2.

[|

||

strepio

Istripio

A Estrepio

ccteri

||

dimittit plerique dimisit

417 derepta Wcrnsdorf, Baeitrens discerpta 424 acer velcr. cdit., Wernsdorf.

viseera Barth, Kooten, Miicller.

425 vulnera id. jactae recepit Kooten (cf. Aen. X, 733 427 Hodius Bondam (liiad. V, 39). vasto Wernsdorf vastae vulgo. advcrsa parte vulgo. 429 ferit Schrader, Kooten, Baehrens. laetus retinuit Muelier 430 Maeoniden Phaestum Schrader {lliad. V, 43J.

Atrides vulgo ab Higtio

et

Schradcro.

431

E Baehrens

Et vulgo.

Strophio Schrader (Iliad. V, 49).

ITALICI ILIAS LATINA

33

Meriones Phereclum vibrata perculit hasta, Pedaeuinque Meges tum vastis horridus armis
;

Eurypylus gladio venientem llypsenora fnndit

Et pariter vila

juvenem

spoliavit et armis.

435

Parte

alia volitat

sinuoso Pandarus arcu

Tydidenque oculis immensa per agmina quaerit.

Quem postquam Troum

sternentem corpora

vidit,

Horrida contento derexit spicula cornu

Et surnmas umeri destrinxit acumine partes.

MO

Tum

vero ardescit juvenis Calydonius ira,

In mediasque acies animosi more leonis

Fertur

et

Astynoum magnumque

in

Hypirona tendit

432 Merionis puerum omnes Baehrensiani (de ceteris, apud Kootelibrata nium, non liquet, nisi quod Memnonis A Mirismi S) 433 Pregeumque megestus percuiit ceteri. pertulit omnes tum vastis horridus armisj uastis horridus armis fcre omnes Prigimque (horrendus m 2) E uastisque horridus armis ceteri IV uehemen434 ueluentem petit megestus fortis in armis S.
||
||

AS

II

||

||

II

(enora m 2 supruscr.) L (h)erpedona plerique lierp tem elpenora E m 2 sarpedona A alpenora, sarpedona conjunclim Y. pindarus EMIV (et, 436 uiolat S 435 iuuenem vita BFV. (434 et 430 inter se locum mutaverunt simul cum pandarus, Y)
;

EFV

||

||

||

||

in Ri.
||

II

439HorridaqueextendoS|| deiexitSdirexitceten|| speclaR

distrinxit plerique
||

440

git

LFV

guit

E m

suprascr.
||

442 Baehrensiani Tunc ceteri (?). mori(in hoc Per medias) mediasque] medias ELi 1 443 astronium fere leonis R forte leonis (more suprascr. m 1) E. hypenora, in omis. omnes omncs (astranomum F astonium R)
percussit S.

441

Tum omnes

FVA
MX

||

||

||

||

hyponora fere oinnes alpenora

||

fundit omnes.

(Iliad. V, 69),

432-433 Meriones Pherechim (Iliad. V, 59), vibrata perculit, Pedaeumque Meges Schrader. tum Mueller. Hypsenora 434 metuentem Itaehrens vementcm Mueller fugientem Higt.

Bondam

76 sqq.). 439 derexit Baehrens direxit vuhjo. 443 Astynoum, Hypirona Bondam (Iliad. V, 144).
(lliad. V,

in, tendit

Mueller

restituit.

PLESSIS. Th('se

latine.

34

ITALICI ILIAS LATINA

ferit

Coroinus lmnc gladio, jaculo

eminus illum.
forti

Inde premit Polyidon Abantaque cuspide

445

Etnolnm

Xanthum vastumque Thoonem. Chromiumque et Echemona telo infestus Post hos

bello
mittit.

Proturbat celeri pariterque ad Tartara

Tu quoque Tydidae prostratus, Pandare, dextra

Occidis, infelix, accepto vulnere turpi,

450

Dexteraqiia naris fronti conjungitur imae.

Dissipat etcerebrum galeae

cum

parte revulsum

Ossaque confossi spargit Tydeius ensis. Jamque manum Aeneas simul et Calydonius hcros
Contulerant jactisque inter se cominus hastis

455

Undique rimabant inimico corpora

Et modo cedebant
retro,

ferro,

modo deinde

coibant.

Postquam utrique diu

steterant ncc vulnera

maguus

N S toan440 tlioantem E m 2 445 polydona omnes athamarrta Y. 447 infestus R infestum tcm oloantum R t (li) oantum ceteri. A infestos ceteri cronium E R V B cronum L cordium corscemona, stemona omnes. mum IV cornum F cretonum 441) deest in R pindare E (corr. 448 Perturbat E m 2 F V B. 450 turpi] iii (uel pandare suprascr, Y) pandere L V. li
||

||

||

||

||

||

||

MN
E

II

xpi

tristi

ceteri.

II

453 confossi
||

RB
ex
(uel

(ct

ex corr.

2)

confossa

ceteri
corr.)

(cum galea Y)
titideius

tytydius

(i

corr.)

tytidius \in tydeus

tliitydeius

thitieus)

titideus ceteri.

11454
iactis

Cumque S Tumque
omnes.
||
||

RB
||

Tuncque

Tunc

jactisquc]
||
||

inuincto S.
||

inimico] IV 456 rimabantque inimico viscera 457 reddebant R. 458 utrimque L S uterquc E FB Y
||

steterat

EY

magna

manus

S.

445-440 Polyidon,
159-160).

Thoonem Bondam

447 infestos Mueller, Baehrens.

(Iliad. V,

148, 152).
(Iliad.

Chromium, Echernona Bondam

vulgo.

V,

450 turpi ego ex Burmann. cod. 453 Tydeius Heinsius. 455 jactisque Koolen.

tristi

ITALICI ILIAS LATINA

35

Qua daret infesto Tydides ense videbat, Saxum ingens. medio quod forte jaeebat
Fis

in agro,

460

seni

quod

vix juvenes tellure levarent,

Sustnlil et
Ille ruit

magno conamine misit in hostem. prostratus humi cum fortibus armis;

aelhereas genetrix delapsa per auras
/u35

Quem Yenus
Non
tulil

Excipit, et nigra corpus caligine texit.

Oenides animis nebulasque per ipsas

Yenerem tlagrantibus irruit armis Et neque quem demens ferro petat inspicit ante
Fertur
et in

Caelestemque
Icta petit

manum

mortali vulnerat hasta.

caelum

terris

Cytherea

relictis

470

Atque

ibi

sidereae queritur sua vulnera matri.

Dardanium Aenean servat Trojanus Apollo

Accenditque animos iterumque ad bella reducit.

Undique consurgunt

acies et pulvere

caelum
&75

Conditur horrendisque sonat clamoribus aether.

401 leuarent R Y B (L 2 suprascr.) moueX. 459 infesta 403 liumi E liumo ceteri. rent Helmest. mouebant ceteri. 405 dilapsa E (sed corr. m 2) B delaxa B. 404 aetherias L tegit 1L\ condit V (ef, siuad cum Accipit et omnes Accepitque I ani400 eonides plerique titides IV atrides I egides texit, Y). Nec X. 68 sed neque E F mos B S V (s eras. B) animo quoque V ferro demens A clemensB. 469 letali A. 470 Laesa marti omnes. 472 Dardaniumque 471 sidereo (siderio Sl B. F X B I ique in L eras.) curat A. 473 praelia mittit F. 475
||
II

||

jj

||

||

||

|j

||

MA

||

||

||

||

||

||

II

II

horrendum Y.

461 levarent] moverent Mueller,

ceri simile est).

llaehrens (ex

Metam.

XII,

nam librarium semidoctum ex Ovidii versu verbum

462 conisu (?) Baehrens in 470 Laesa Kooten reccpit.
not.

moverent

432; perperam, huc transtulisse

Hl

Sidereae raatri Schrader, Higt, Van Dorp.

36

ITALICI ILIAS LATINA

Ilic alius rapido dejcctus in

aequora curru

Proteritur pedibusque simul calcatur equorum;

Atque

alius volucri trajectus pectora telo

rnit; illius

Quadrupedis tergo pronus

ense

Dejectum longe caput

a cervice cucurrit;
:

hSO

Hic jacet exanimis fuso super arma cerebro Sanguine manat liumus, campi sudorc madescunt.

Emicat interea Veneris pulcherrima proles Densaque Grajorum premit agmina uudaque
Terga metitgladio funestaque proelia miscet.

late
/180

Nec

cessat spes una

Phrygum

fortissimus Hector

Sternere caede viros alque agmina vertere Grajum.

Ut lupus

in

campis pecudes cum

vidit apertis,

Non

actor gregis ipse comes, non horrida terret

et neglegit
:

Turba canum; fremit esuriens

omnes

Zr90

In mediosque greges avidus ruit

liaut

secus Hector

Invadit Danaos et territat ense cruento.

Deficiunt Grajorum acies, Phryges acrius instant

Attolluntque animos

geminat victoria vires.

Ut vidit socios infesto cedere Marti Rex Danaum, sublimis equo volat agmina circum

A95

47(J

Hic
in

aequore S equone R cursu 11 LB Ilinc E Hinc 477 Conteritur E m 2 Prostraaequore cursu Gesta Bereng. pectora B 478 volucri] rapido calcatus Gesta Bereng. tus F (L w2 suprascr.) corpora ceteri Baehrensiani tempora Gcsta Bereng. 480 Deiectumque caput longe R. -479 Cornipedis Gesta Bereng. 487 exanguis Y. 484 Cunctaque F. -481 Sic F V (L corr. m 2)
||

FVMNYA
II

||

11

MX

11

||

II

||

||

||

atque] simul
||

489 actor
||

F AI

||

vertere] casdere S.

||

188

campo

II

||

aperto S.

auctor ceteri (auctor

pastor
||

Em

2).

omnes. marti R

494 Extollunt 493 Difliciunt R DitTugiunt MN. marte ceteri (hunc versum Y non habet).

490 premil 49S 1.

II

490 fremit

Iligt.

ITALICI ILIAS LATINA

37

llortaturque duces auimosque in proelia firmat.

Mox

ipse in medios

audax

se proripit hostes

Oppositasque acies stricto diverberat ense.

Ut Libycus cum
Laeta
Attollit cervice

forte leo procul

agmina

vidit

500

boum passim

virides errare per herbas,

jubas sitiensque cruoris

In

mediam

erecto contendit pectore

turbam

Sic ferus Atrides adversos fertur in hostes

Infestasque

Phrygum

proturbat cuspide turmas.

505

Yirtus clara ducis vires ascendit Achivum,

Et spes exacuit languentia

militis

arma

Funduntur Teucri, Danai Iaetantur ovantes. Tandem hic Aenean immisso tendere curru
Conspicit Atrides strictoque occurrere ferro

510

Comparat

et

jaculum, quantas furor ipse movebat,

illo
:

Viribus intorquet, quod detulit error ab

Pectus in aurigae stomachoque infigitur alto

Ille

ruens ictu media inter lora rotasque

Yolvitur et vitam calido

cum sanguine

fundit.

515

497 animosque] animosMX ad praelia A. 501 herbas] agros A. 503 consce.ndit A I. 502 iubam R. 50i, 505 desunt in I. 505 Infestam turmam X Infestas turmas ceteri perturbat B V turbabat Y. 508-612 desunt in I. 509 huc S admisso E w2dimisso VmissoY|| contendere contondere B.||510 stricto concurrereB Y stricto et concurrere S. 511 Cum parat A Ilinc parat Y Apparat B Et parat F quantum omnes (quantus L m 2 ex corr.) mouebat B manebat Y monebat cetcri. 512 depulit omnes. 515 fudit (corr. m 1 E).
||

||

II

||

||

||

||

||

||

||

YF

||

||

||

FX

||

||

MX

505 Infesta
511 quantas

cf.

680

ct

quae narrat Kootcn ad nostrwn vcrsum;

hic

autem

iufestus maluit.

uiovebat Hocufft quantis

ffigt.

monebat Higt, Kooten.

312 detulit Schrader,

38

ITALICI ILIAS LATINA

alto

Ingemit Acneas curruque animosus ab

Desilit et valido Cretlionaqne coniinus ictn

Orsilochumque

ferit,

quorum

post funera victus

Paphlagonum ductor Menelai

Antilochique

concidit armis,

Mydon

post hos Jovis inclita proles

520

Sarpedon

subiit funestaque proelia miscet.

Quem
Hunc

contra infelix non aequis dimicat armis

Tlepolemus magno satus Hercule, sed neque vires

servare patris nec
tot

potuere labores,

Quin caderet tenuemque daret de corpore vitam.

Saucius egreditur medio certamine
belli

525

Sarpedon, fraudisque subit commentor Ulixes

Et septem juvenum fortissima corpora fundit.

517 creto ona R credonia caetona (e supra to) B cretheona celeri (sic m I ex crethona corr. E). 518 Tersilocum omnes (Thersilochum E Tersilicum A) pro funere uiclusB: uictorceten".||519 Paflagonum B Paphanum Falagonum E m 2 suprascr. Paflagonem 520 Antilocumque milon fere omnes (Antilochusque S). ceteri. 521 subiit funestaque prelia B in bella subit funestaque == funestaque praelia L bclla funestaque pr. bella == bellum bellum hic funestaque pr. S in bella funesta funestaque pr. bellumque et funera pr F Apparet glossam in bella pr.
||
||

FVB

|j

II

||

EY:

MN

VA

additam ad

turbarum fuisse causam (Baehrens) Pro 522 Prelia quem contra subiit codex Helmest. habet sequitur. 523 Striptolemus, Triptolomus fere non equis viribus audet E. 525 tenuique daret A tenuem daret et B. 527 fraudis omnes. 528 Et VII iuuenum fortissima RS pulclierrima ceteri subiit E. fudit EJf.
subiit
||
||
||

||

||

II

i'17

Crethona

Hiijt (lliad.

X, 541 sqq. ).

518, 520 Orsilochum, AiUilochique

Mydon Bondam
.

(Uiad. ibid. ct 580).

521 subiitj sequitur Wernsdorf bellum Mueller. 523 Tlepolemus Bondam (Iliad. V, 628

528 fortissima

codd.

Burmanniano

et

Santeniano reposui.

ITALICI ILIAS LATINA

39

llinc pugnat patriae

Illine
J

columen Mavortius Hector,

530
sanguine prata rigantur.

ydicles

sternuntur utriraque virorura

et

Corpora per campos

Pugnat bellipotens casta cura Pallade Mavors

[ngentemque movel clipeum; queni sancta virago

Egit et extreraa percussura cuspide caedit,

Attonituraque siniul caelum petere ipsa coegit

535

Hic

ille

aethereo queritur sua vulnera regi

suffert.

Saucius etmagni genitoris jurgia

5:29

Hic

fortissimus R.

EY
II

culmen mavortius] m 2 lumcn 530 Illic Y Illuc F 533 sacra utrumque R. (Quem ad Martem, non ad clipeum, Kooten jure refert). 334 ledit R cedi L caedit ceteri. 53o appetere 1L\ peiit L illa R ipsa ceteri. 530 lllic Y Sic ille S etherio E L.

Iluic

||

LYE

EAB

j|

||

||

||

=
||

||

II

534 Aegide et Suringar, Wernsdorf. 535 ipsa] inde Baehrcns.

VI

Interea magnis

Acamantem
capit

viribns Ajax

Interimit, vastumque

Menelaus Adrastum

Et rapit ad classes manibus post terga revinctis,

5^0

Ut vivo ducat

laetos ex hoste triumphos.

cedit Trojana juventus

Incumbunt Danai,
Tergaque nuda

tegit; sensit

Mavortius Hector,

Virginis armigerae subduci

Pro Danais pugnare deos validasque suorum numine vires,

Continuoque
Imperat
petit

5/io

muros Hecubamque vocari

et divae placari

numina suadet.

Protinus auratas innuptae Palladis arces

Codices

JJil uiuo 510 postcrga B p. g. R. uiuo deducant R ui deducant (qui Et, non Ut hubet) inde ducant B ducant (Km2) ui dedecunt 5i8 armatas omnes intacte S 543 tegit] premit A. auidi F. Hos versus R sic exhibet : Protinus armatas innuptae palladis

Lib. VI
Y
II

(omis.hM).

||

||

ducat

uiuo ducant

ES

LNV

II

||

arces

subeunt
||

lliades Exornant cedesque sacras et templa mineruae Pro caris genilrix natis et coniuge festis altaria sertis Et ita in A, nisi quod versus secundus et tertius inter se fundit charis). locum mutaverunt (caedes
||
||

||

545 armiferae Koolcn. 548 auratas Sterk arquatas Mueller

in texlu (vel ornatas in not.) elatas

Uaehrens.

ITALICI ILIAS LATINA

41

Iliades subeunt

festis altaria sertis

Exornant caeduntque sacras de more bidentes. Dumque preces Hecuhe supplex ad templa Minervae

550

Pro

caris genetrix natis et conjuge fundit,

Interea Glaucus stricto decernere ferro

Cum Diomede
Quis
sit et

parat

nomenque genusque

roganti,

unde

satus,

magnis cum viribus hastam

555

Mittere temptahat, temptanti Aetolius heros

Quo ruis? exclamat quae te, scelerate, furentem Mens agit imparibus mecum concurrere telis?
arma
vides, Veneris qui vulnere dextram

Hospilis

Perculit et

summo

pupugit certamine Martem.

560

Pone

truces animos infestaque tela coerce .

Post haec inter se posito cerlamine pugnae

Commutant
Colloquium

clipeos inimicaque proelia lincunt.

petit interea fidissima

conjunx

549 festisque

cod. Helmest. ex
||

L in marg. m 1 post v. 546 de more marg. ad lempla ceteri Baerhensiani Y 551 omis. F V, add. in marg. ml E; bidentes] minerue FM. Dumque] Ipsa S hecube L supplex in ras. L uerba cumque 552 genetrix X genitrix ceteri. in ras. hecuba ceteri (eccuba B). 555 Quis sit B Qui sit ceteri Bachrensiani (ex Ous corr. F)
||

M X.

580 habet
in

||

more L

||

||

||

||

||

||

satus] ferat

YCI)
S

omnes Baehrcnsiani
II

559 558 consurgere R. populit R (purus B ita ut r

||

inuisa

Km-2
||

inita

||

(fuerat F) foret ceteri. 5G0 pupugit fere omnes 563 502 lioc Y. ct s ex corr. sint). lincunt L iunguntE mutant B linqunt Em2
Miliiis

R.

||

II

||

cum

ccteris

Lib. VI

in

marg. etomnes Bachrensiani practerM.

ool Hecabe Mueller.

5SS Quis ?it et unde satus scripsi Quis sit et unde foret edit. veter. Quis sit et unde, ferox Mueller. Quis sit et unde, ferus Baehrcns. Quis sit <iuidve ferat Weytingh Cf. Aen. II, 7i; sed ferat e versu praeccdcnti, parat, in noslrum irruK

pisse valde suspicor).

560 pupugit resiituit Baehrcns repulit veter. 564 Liber VII Muetler.

edit. pepulit

Kooten, Mueller.

42

ITALICI ILIAS LATIXA

Andromaehc parvumque ad pectora natum Astyanacta tenet cujus dum maximus heros
Hcctoris
;

565

Oscula grata

petit, subito perterritus infans

Convertit timidos materna ad pectora vultus

Terribilemque fugit galeam cristamque micantem.

Utque caput juvenis posito detexerat aere,

Protinus infanlem geminis amplectitur ulnis
Attollensque

570

manus

Precor, o pater optime

dixit,

Ut meus

hic, pro

quo tua numina natus adoro,

.

Yirtutes patrias primis imitetur ab annis

heros] Hector EMIV. (et L ita ut ns ex corr. sit) 5GG tenens 569 cristamque minantem 567 grata] praua F parua ceteri. cristamque comantem R F V .V S T cristasque vel menantem 570 Atque et E ethml.\\ 572 precor o precor comantes ceteri. F rector precor V precor iupiter B. 573 Ut meus] Unicus B
||
||

M\V

||

||

Ul nis

||

munera Y.

b67 grata conjcci cara Bachrens in textu (vei pura in notis) parva vuUjo. 569 cristasquc comantes Kooten, Mueller, Baehrens [ex Acn. III, i68
.

VII

Haec

ait, et

portis acies petit acer apertis;

est,

575

Una

deinde Paris. Postquam ad certamina ventum

Protinus in

medium

procedit
invictis

maximus Hector

Grajorumque duces

provocat armis.

Nec mora

continuo fraudis commentor Ulixes

et

Et ferus Idomeneus

notus gente paterna

580

Meriones Grajumque simul dux acer Atrides

Ajacesque duo,

claris speciosus in

armis

Eurypylus magnoque Thoas Andraemone natus

Quique

manum

Veneris violavit vulnere

tristi

Procedunt; aberat

nam Troum

terror Achilles

585

Codices
||

575 aciesj bclium E. Lib. VII omis. omnes; cf. ad v. 563. 570 in certamina omnes Baehrensiani quod cermina R est m2 582 duo claris 577 processit Mi\. add. L, non agnoscit R. 583 magnus Y. fere omnes (duos V clarisque L duris Mi\). 585 aberat iam cx aberant nam corr. E.
||
||

||

||

II

II

576 in certamina Baehrens. 580 notus] junctus Weytingh. 582 Ajacesque duo, claris scripsi Ajacesque duo duo clari et Baehrens.

et

claris

Mueller Ajacesque

44

ITALICI ILIAS LATINA

Et citbara dulci durum lenibat amorem.

Ergo ubi
Sortibus

dejectis
in

auratam regis Atridae

galeam magnus processerat Ajax,

Principio jactis

commidunt

proelia telis,

Mox

rigidos slringunt enses et forlibus armis

590

Decernunt partesque oculis rimantur apertas

Et modo terga petunt, duros modo forlibus ictus
Depellunt clipeis; ingens ad sidera clamor
Tollitur et vastis impletur vocibus aellier.

Non

sic setigeri

exacuunt fervoribus

iras

595

Pectoribusque fremunt vastis,

mox

dentibus uncis

Fortia terga petunt spumantque per ora vicissim, [598]

Alterni librant gladios et vulnera miscent

ejecerunt Wernsdorf, Mueller;
nilril

597
est.

hoc nisi glussema

586 diuum

EAS
||

amores omnes, praeter S qui hunc versum ita cxhibet Et dulci cithara raptos lenibat amores. || 587 delectis L doiectus EB.|| 588 pr (a) ecesserat FV.|| 589 iactis (tis ex corr.)L (R?) iaculis mittunt B committit iacula B iaculans ceteri 501 decertant miscent B qui et praelia habet. telis] missis E
[|

FVMN
ictus

||

||

apertis omncs.

\\

50-2
II

lunt

Expellunt S.
||

premunt, modo diros S. 506 fremunt] petunt omnes

||

503 Conpel-

||

mox] modo

omncs.
praelia
||

507 Alternos Ewi2 508 petunt IV.

II

AS

||

uibrant

F
B.

||

gladios]

spumantque] que omis.

MNS

R M IV

premunt

ceteri

(B supra ras.)

spumamquc

580 durum
Fancnsis.

amorem

Koolcn diros
cl
lliijt.

amores

Dussen duros

amores

cditio

591 apertas cnrr. Schrader

mox scripsi; jam Daehrcns suspicatus 596 fremunt Kooten ruunt Mueller erat (vidc in cjnsd. app. crit.) fera ora Daehrens. 598 premunt Kootcn, Mucllcr Iremunt Dachrens

ITALICI ILIAS LATINA

45

Fumiferae nubes

et crebri fulminis ignes

Jactantnr magnoque implentur

murmure

silvae.

600

Tandem animis armisque

Insignem

furens Telamonius Ajax [602]

bello petit Hectora,

quaque patescit
:

Nuda

viri cervix,

fulgentem derigit bastam

Ille ictum celeri praevidit callidus astu

605
repellit.

Tergaque summisit ferrumque umbone

Sed

levis
et

extremas

clipei perlabitur oras

libat.

Guspis

exiguo cervicem vulnere

Acrius impugnans rursus consurgit

in

hostem

Priamides nec jam ferro Telamone creatum,

610

Talis Priamides similisque Aeacides armis

601

spurium agnovcre Schradcr

et

Higt.

599 Fumiferas
crebri

(e

supra as m2)

YE

?n2 co

= ctaq
||

E
B

Fumigere (g
concrela

et alt. e

ex corr.)

L
||

||

et

fulmina et fulguraque ignes L F B fulgureque ignes B. 600 Iactant et implentur magno quoque E magno impl. sic 602 animo armisque E magno inpl. tum F 603 paiescit L patebat E F teloque ceteri (lelo ex co?t.to2 L). petiit B. dirigit ceteri ensem omnes. petiuit 604 diripit 60;J omis. LB V, in marg. habent B F E (hic cjus vice in textu hunc ictu versam praebet : Cedebat iuueni paulum mauortius heros ledit S. 607 delabitur A. librat 609 F. 608 Ensis omnes L upugnam 2 ex corr. sit) Arlius Acrior (L ita ut or

minis ignes

YKm2
E

M X concretaque ceteri fulignes M X A fulgura in ignes V

fulgura et ignes

||

VB

MX.

||

MXS

||

II

MX

BV

||

VB

[|

||

||

||

||

||

MX Y

||

||

B aduersum E

in

pugnam

ceteri.

jussit

599 spurium esse Weylingft, fortasse haud perperam, arbitratus est qui legere Fumifica; Kooten Fumi: spuinaeque per ora vicissim Jactantur ferte nubes concretaque fulgura et ignes vulgo Fumiferse nubes concrescunt, ful-

irura et ignes

Daehrens. 604 derigit Baehrens 600 actu Daehrens. 608 cuspis Mueller.

ensem Mueller.

46

ITALICI ILIAS LATINA

Sed magno

saxi jactu petit; at ferus

Ajax

Ingentem clipeo septemplice reppulit ictum Etjuvenem saxo percussum sternit eodem.

Quem

levat

exceptum Grais inimicus Apollo,

615
;

Integrat atque

animum jam rursus ad arma coibant Stringebantque iternm gladios, cum tessus in undas
:

oeperat igniferos Titan immergere currus Noxque subire polum juxta mittuntur utrimque

Qui dirimant a caede viros; nec segnius illi Deponunt animos. Tnm bello maximus Hector

620

Quae

te terra

virum, qui

te

genuere parentes?
dixit.
:

621

Viribus es proles generosa atque inclita

At eontra referre parat Telamonius Ajax Hesione de malre vides Telamone creatum;
Nobilis est

domus

et

fama generosa propago

recordat

.
:

625

Hector ut

Hesionae nomen casusque

011 ac

Su (=ut)

B.

||

612 Ingcntis clipe

= (o supra
II

ras.)

repulil

LRH
||

MN
\\

depulit

AY

reppulit ceteri.

615 Integrat atque

L) rderi
\\

lin.

adj in

E Integrat ac Y E A. 616 Stringebantque E m2 A

||
1|

615 absunt ab I. Integratque (que supra

614

et

Stringe-

cum fusus S confossus 1 undis IY. 617cursus A I. bant ccteri 625 es] o I. 619 segnius] sanguinis II. 618 ulrosque omnes. paret L. 624 Exiona A I conferre E narrare A 623 Et L Pro 62(t, 0-25, G26 legun625 omis. 1$ Hesiona, Esiona ceteri. Non ait indignor genus egregium memorare tur in R seqq. : Lactauit frigii Qui patre sum lelamone satus patria salamina
II

||

||

||

||

II

||

||

||

||

||

||

||

quem
||

laomedoniis. || 626 exionae AI csione, asione fcre ceteri recordat L, et G qui hic itcrum incipit recordans cetcri.
tilia

618 utrimque Wcytingh. 621-626 inlerpolatos senrit Kooten.

ITALICI ILIAS LATINA

47

Absistamus

ait,

nam

vis

communis

utrique ; [627]

Et prior Ajacem fulgenti munerat ense

Inquc vicem, quo se bellator cinxerat Ajax,

Accipit insignem vario caelamine balteum.

630

Post haec extemplo

Danaum Troumque
tegit

catervae

Disccdunt, caelumque

nox atra tenebris.

Implentur dapibus largis Bacchique liquore

Atque avidi placido tradunt sua corpora somno.

Postera

cum primum

stellas

Aurora fugarat,

635

In coetum venere Phryges; tum maximus Hector Cum sociis memorans hesternae funera caedis

Suadet ut invictis Helene reddatur Achivis

Praedaque quae duros Menelai mulceat ignes.

Idque placet cunctis.
Pertulit Idaeus

Tum

saevo missus Atridae

640

Aut animum praedae aut

Troum mandata, neque ille dictis accommodat

aures,

027

nam
||

vis]

sanguis omnes

||

utrique est
i.

MX.
E

||

628 At

AI

Et ceteri

fulgenti] falcato (aurato.

||

deaurato)

deanrato

aurato ceteri.

031 hoc F et L hec ceieri {omis. G Postq; e B) 030 miro E. graium troumque R troum graiumque S troum danaumque ceteri 036 martius A. 037 eternae MIV exter635-645 desunt in I. atridi nae R. 038 Suasit E m2 elena, lielena omnes. 040 tunc R. Gi2 aut dictis commodat R dictisue accommodat A uel dictis accommodat Y.
||
||
||

||

||

||

1|

II

||

627 nam vis Daekrens virtus Mueller utrique est vulgo. 62S fulgenti conjeci (c falcato in Erfurtano codice; aurato glossam esse ad fulgenti additam suspicor) falcato Mueller (Cf. Ovid. Met. I, 717) deaurato Baehrens. Ajacemque prior aurato Wemsdorf, Kooten. 631 Post haec restituit Baehrens posthac vulgo Danaum Troumque scripsi

Troum Danaumque ceteri. 642 Aut animum precibus nec

prede, prece
et

dictis

porrigit aures

veter. edit.

(precibus ex

porrigit c deterior. codd.) Aut

in notis,

animum praedae,

dictis

aut

com-

modat aures Kooten

quod non

displicet.

48
Ultro etiam castris

ITALICI ILIAS LATINA

Idaeum cxcedere

jussit.

Paruit

is

monilis iterumque ad castra reversus

Troica contemptum duro se reddit ab hoste.

Interea Danai confusa caede suorurn

645

Ingentes struxere pyras collectaqUe passim

Fortia tradiderunt sociorum corpora flammis;

Tum

rcnovant fossas

et

vallum robore cingunt.

043 etiam] de
ceteri
\\

||

idaeum

castris

cedere
desinit

M N.
II

II

644

is 1$

his, liic

regressus

II

(scd

munu
||

recentiore marg. ascr.

in alt. vet.

cod. reuersus
(a)
||

Hoc in versu

R.

643 Troica
et

MN
I

Troi

647 646 confusa E confusi ceteri (i in L ex corr. m% et E 648 tradebant A I tradiderant ceteri. pyram A. Ingentem robora fossasj uires F IV 649 Dum E Tunc L Et E tirmant G.

e ceteri

II

se duro

reddit] narrat

in

E m

suprascr.

m%
II

II

II

||

[|

VBGAS

II

644, 645, 646

is,

Troica, confusa Daehrens restituit.

VIII

Ut nitidum Titan

radiis patefecerat

orbem,

650

Convocat in coetum superos

Jovis et

monet omnes,

Ne

contra sua dicta velint contendere divi.

Ipse per aethereas caeli delabitur auras

Umbrosisque simul consedit montibns Idae;

Inde acies videt Iliacas dextraque potenti
Sustinet auratas aequato pondere lances

655

Fataque dura Phrygum casusque expendit Achivum

Et Grajum clades gravibus praeponderat armis.

Interea Danaos, ingenti concitus ira,

Priamides

agit et gradiens

supereminet omnes,

660

Codices
||

Lib. VIII
||

fere

omnes; omis.
||

G M X.

||

650 Et
corr.
||

corr.

w2 L
armis 655
||

nitidis radiis titan

MN.
iura S.

651
||

omnes L cx
||

orbem
horas

ceteri.

652
I

dicta]

653 dilabitur

AY

Y.

657 expendet E corr. m2 expandit S. 659 conditus Y. 660 gradiens supereminet omnes] totis grauis imminet armis fere omnes (grais MN) totis supereminet armis S totis imminet armis Y.

Unde B

= nde G
||

(Turn uidet acies Y).

||

658 armis] ulnis Schenkl. 660 gradiens snpereminet omnes ego (Cf. Aeneid. I, 501) totis gravis imminet armis vulgo [armis capiendum videtur dc umeris... Totis armis Samtenius accipiebat pro toti exercitui KOOTEN] Sed voces gravis et armis e v. 658 huc totis gravis imminet arvis Baehrens. irrupisse parum dubilo.

PLKSSIS. Tliise

latinc.

50

1TALICI ILIAS LATINA

Unum

quippo decus Phrygiae; turbantur Achivi

Doricaque ingenti complentur castra tumultu.

Hortatur socios muris inclusus Atrides

Languentesque auimos juvenum

in

certamina firmat.

Princops Tydidcs ardentibus emicat armis,

665

Pcr mediosquc hoslcs immaui turbine

Hic
illi

iortiir.

occurrit fatis Agelaus iniquis,

Telum immauc manu quatiens, quem maximus heros

Occupat
ct

duro mcdium transvcrherat ensevastis protectus in

Hinc Phrygas Ajacis

Teucer
Gorgythiona ferum

armis

670

agit spargitque leves in terga sagittas.

lelali

vulnere fundit,

Mox

alias acies petit

aurigamque superhi

Ilectoris obtruncat.

Quem

saxo Troius lieros

proterit arcu
:

Occupat excussoque incautum

Ast illum
fidi

675

rapiunt de caede sodales

Prostratumque levant. Ruit undiquc turhidus Hector

Adversasque acies infesta cuspide

Sic rursus Danai turbati caede

terret.

suorum

061 ptirigum S.
||

||

GG5 eminet A.

||

007 Tunc
||

M IV A
E

||

egeus fere omnes.

008

manu
II

quatiens] ferens dextra S.

070 Hin

Ilic

FM

||

con-

tentus B.

071 spargit (que add.

in
t.

I)

sparsit

L
||

(agitque Ieues

omnes (Conchiona A Cre(E m 2). 075 excussoque IV extento L IV excussumque cetcri (que omis. F) incautum F V G A S extemplo ex toto E L. G7G Atque IV. 078 Aduerinuisa A inuiso (in inuisa m2 corr.) E uniuersa B saque L 079 Sed (vel 8;) omncs (hunc versum omis. B). inuersa ceteri.
torquet que
s.F). ||G72 Corilhiona fere

theona

E m 2).

II

074 troiius

troicus

||

||

||

[|

II

667, 672 Agelaus, Gorgythiona

Bondam

(Iliad. VIII,

257

et

302).

675 incautum] extcntum Buehrens. 678 Adversaque acies inversas c. t. Bachrens; sed. 679 Sic Mueller restituit.

cf.

903.

1TALICI ILIAS LATINA

51

Convertunt, iterumque leves in castra catervae

680

Confugiunt portasque objecto robore firmant.

At Phryges obsidunt inclusos aggere Grajos

Excubituque premunt muros flammisque coronant.
Cetera per campos sternunt sua corpora pubes

Indulgontque mero, curis animosque resolvunt.

685

||

II

680 in] ad Y. 681 portasque] que omis. onvies Baehrensiani 683 Excubiisque E m 2. 684 sternit BG. 685 curas omnes
||

||

||

||

reuoluunt AI.

683 curis animosque resolvunt Wernsdorf curasque Higt, vulgo.

IX
Attoniti

Danaum

proceres discrimine tanto

Nec dapibus

relevant animos nec corpora curant,

fata

Sed miseri sua

Ut

gemunt. Jam, nocte recepti,

Legatos mitlunt dextramque hortantur Achillis,

ferat auxilium miseris. Thelideius heros

690
regis

Nec Danaum
Atque

capit aure preces nec

munera
ignis

Ulla referre cupit;

non illum redditus

intacta suo Briseis corpore movit:

Irrita legati rcferunt

responsa Pelasgis.

Et dapibus curant animos lenique sopore

695

Codices

688 tamen hoste E sic hoste IV omis. cet. Lib. IX atque hoste B hosteque L F hostique S mox hoste ceteri (et ita T, in hoc autem hoste ex hosti rubr. lineam. corr.) repulsi I 090 miseris] Danais thetideius A at thidideius repulso cetcri.
||

EL

CD
t

||

||

||

G at thelidisM E (h) etideus

L
ferre accepit
||

at

thetius

S
||

attecius

li

tetidius (at teciius

I

w2

corr.)

fere ceteri

091-732
||

ceteri.

(corr.mT) E 095 Nec S. 094 mandata S.

||

092 ferre cepit non] nec enim G. 093 At S Aut

in

desunt.

||

II

688 maesti Keoten

Jam nocte recepti

at

scripsi

mox

lioste

repulso vulgo tamen

hoste repulso Baehrens.

690 INereius lierus Kooten (cf. 938) 692 non] neque enim Wemsdorf. Atque Baehrens in not. 69o Jam uncis inclusit Baehrcns
<'>'.':!

Thessalus heros Mueller.

lii

Weytingk.

X
Ulterius tenebrae tarde labentibus astris [696]

Restabatque super tacitae pars

tertia noetis,

Cum Danaum
Qui secum

jussu castris Aetolius heros

sibi delegit

Egreditur sociumque

Ulixem,

tacitae sublustri noctis in

Scrutetur studio,

quae

sit

fiducia

umbra Troum
vires.

700

Quidve agitent quantasve parent in proelia

Dumque

iter

horrendum loca per non

tuta paventes

Carpebant, venit ecce Dolon,

Miserat, ut

quem

Troia pubes

Danaum

sollerti

pectore vires

705

Perspiceret sensusque

ducum

plebisque referret.

Codices

Lib. X E Lib. IX F V B omis. cet.

E m2
S.
II
||

||

696 Alterius
(F?).
|| II

tenebrae] noctis

tardis

ELBVYS

700 699. Aggreditur E. 702 Quid uel agunt Y quantasue habeant non tuta] notata 703 Cumque E L E quantasque parant S. E F B X noctata L nocturna E m2 A Y S B nota V secreta G. AspiX A Conspiceret 706 Prospiceret 705 solerter L. ceret B (et S qui hunc versum supraponit post 702).
iussu

Cum

danaum

m2 Tum Y sublustre L sub698

YSBE

lustre

sublustris B.

||

||

II

||

||

II

696 Altera transierat Wernsdorf. 697 super lacitae] rnalim soporiferae. 700 tutae Baehrens. 703 non tuta ego non nota liaehrens montana veter. nocturna Koolen in not., Mueller.

edit. secreta

Wcrnsdorf

54

ITALICI ILIAS LATINA

Quem

procul ut vidit socius Diomedis Ulixes,

Abdiderunt occultantes sua corpora furtim

Post densos fructices,

dum

spe percussus inani

illos,

Tros Eumediades cursu praecederet

710

Ne

facile

oppressus gressum in sua castra referret.

Post ubi transierat Pidens animoqne manuque,

Prosiluere
viri

juvenemqne evadere cursu

715

Conantem capiunt ferroque manuque minantur. Ille, timore pavens, Yitam concedite dixit

Hoc unum
si

satis esl;

quodsi perstatis in
capietis

ira, ?

Quanta ex morte mea

At

praemia laudis
:

cur veniam tacitis exquiritis umbris

Maxima Troja mihi currum promisit Achillis, Si vestras cepisset opes. Haec dona secutus
In dubios casus, coram quod
Infelix cecidi.
cernitis ipsi,

720

Nunc

vos per numina divum,

Per mare,

per Ditis fluctus obteslor opaci,

Ne

rapere hanc

animam

crudeli caede velitis.

:

Haec

pro concessa referetis dona salute

725

Consilium Priami remque

omnem

ex ordine gentis

perculsus E 709 Per A (G?) 708 Addiderant L Abdiderant ceteri. L (corr. m 2),G progressus S confixus B. 710 Troius eumenides omnes (Troianus iuuenis E Eumenides troi l= lus V). 711 oppressuni
||
||

||

||

M\

||

gressum ad sua MiV gres711- rapiunt E. 716 quod 712 transierant fidi L. sus in F. E sic (omis. quod) L. 717 praemia] munera Y. (sed ?n2) si 721 quod LS cum B 718 At B Aut fere ceteri promittit G V.
gressum
in sua]

gressum sua

EL

||

||

||

||

||

||

||

quos ceteri. 720 priami remqueomnem exEA priami uobis reinque B1L\ priami regis remque FVG uobis priami totam remque L.
||

708 710 716 726

pectora Mueller.

Tros Schradcr Euinediades Mueller Eumedides Schrader Jliad. X, 314 quodsin ISaehrens. ConsiUuni Priami totaui rernque ord. g. Baehrens.

ITALICI ILIAS LATIXA

58

Expediam Phrygiae
Cogoovere
viri,

Postquam quid Troja pararet

fauees mucrone recluso

:

DifQndunt juveni

post liaec tentoria Rhesi

Intrant atque ipsum

somno vinoque sepultum

tum caede peracta

730

Obtruncant, spoliantque virum, fusosque per herbam

Exanimant socios;

tristi

Praeda umeros onerant, multo candore nitentes Thracas equos rapiunt, quos nec praecederet Eurus

Nec

posset volucri cursu superare sagitta.

735

Inde iterum Argolicas primae sub tempore lucis

Ad Ac

classes redeunt, quos Nestoris excipit aetas

recipit portis.

Postquam sua castra tenebanl,

:

Facla duci referunl

laudat Pelopeius heros,

quieti.

Fessaque jocundae tradunt sua membra

740

728 Agnouere

reckisas G. 729 Diffindum] Detrudunt omnes (Detruncant A) iuuenis m2 A posthoc A temptoria regis Mi\ (Rhesi omis. B). 730 uino somnoque S. 731 uirum S uiros ceteri (omis. B) herbas EAY. 732 tristi tum B tum [vel
||

||

||

FVBGE
||

||

II

||

||

Traces ccteri praecedere currus I. 735 uolucris celeri S. 736 Ab hoc versu quae leguntur usque ud v. 779 non apparent in I iterum] quidem E primo E,?i2 tempora BN. 737 excipit suscipit L accipit ceteri. ||-738 clauslra A. 740 Fusaque L.
tristi ceteri.
||
||

tunc)

731- Tracis

M\Y
||

Trois

||

II

||

||

||

MX

||

praecedenli legit

729 Diffindunt Mucller Pertundunt Baehrens Detrudunt servat Weytinghqui mucronem fauce reclusum ; juvenis praetulit Wernsdorf. 781 viros vulgo armis liaehrens.

v.

XI
Lux
exorta viros in pristina bella rernisit,

Instaurantque animos recreato milite pugnae

Dardanidum Danaumque duces

Inter se strident mucronibus

volat undique nubes

Telorum, ferro ferrum sonat, undique mixtis

:

instat

utrimque
sudor.

745

Densa

acies,

mixtusque

fluit

cum sanguine

Tandem

ferventi

Danaum

rex concitus ira

Antipbon ingenti prostratum vulnere fudit

Pisandrumque simul fratremque ad

Hippolochum
;

bella

ruentem
750

post lios gladio petit Iphidamanta.

Codices
||

Lib.XlEL X BFV omis. ccteri (\ibev octavus Edit. Fan.).

L
ISox exorta

7il Luxit terra

||

remittit
II

coegit

T.

||

743 DarTelo-

danium omnes (i in E m\ rnmque MJV Telorum ct

'

suprascr.).
ceieri

745 Telorum

ELBG

rba et ferro

7iu stridens E fudit A et omnes phonum A Anthifonem E Antiphoncm ccteri 719 T (h) esandrum, T (h) essanBachrensiani praeter E (fudit). drum fere omnes. 780 Hypolitum L Yppolytum E (h) ip (p) olilum petit amphidomanta E<2 suprascr. pctit amphidafere ceteri
|| ||
II
||

terrum ferro A ferrum de ferro S 7 4-6 acies habent gesta Bereng 11. 27 2-27 4). 718 Anti710 intusque fluit utrique L. IV.

II

II

||

manta

petit

amphidamantem

Gm

2 in ras. ferit

ille

dolore

et ceteri

Baehrensiani

(cf. v. seq.).

744, 743 Telorum et vulgo, Baehrens mixtis Bachrens.

macronibus]
[Iliad.

Dictu

mucrone?

748

fudit

Daehrens fundit

ceteri.

749, 750 Pisandrum, Hippolochum

Dondam

XI, 122

ITALICI ILIAS LATINA

57

Hicregis dexlram frater

ferit; ille

dolore

Acrior accepto fugientem Antenore natum

Persequitur traxitque ferox

cum

vulnere poenas.
ira

Hector tum pugnae subit acri concitus

Priamides
et

percussos agit undique Grajos;

755

Nec Paris

hostiles cessat prosternere

turmas

Eurypylique femur contento vulnerat arcu.

751 omiserunt pleriqac, add. m.

tris

2 Hic regis G m% Ilinc fraHic frater cetcri(?) frater] gladio m2. 752 dcest in S fatum (satum?) L. 7b"3 Prosequitur LMIV feras simul B. 75i acri concilus in ras. E acrique concitus N m. rec. corr. acri quoque, concitus acri incitus B acerque incitus S acrique incitus ceteri. 7UG turmas ct turbas Y. 757 extento A.
||

Em2 Y
||

EG
||

||

EG

II

j|

||

||

||

751 Hic regis dextram frater ferit Sanlcn, et ita Baehrens Hinc frater regis dextram ferit Wernsdorf Hic frater dextram gladio ferit Kooten Mueller(H\ik Weytingh).

XII

Incumbunt Troes, fugiunt

Obicibus muros.

in castra Pelasgi

Yiribus exhaustis et vastis undique firmant

Tum

saxo Marlius Hector

760

Perfringit portas ferrataque robora laxat.

Irrumpunt aditus Phryges atque

in limine

primo

Restantes sternunt Grajos valloque catervas

Deturbant,

alti

scalas in moenia poscunt

:

Et jaciunt ignes

praebet victoria vires.

turresque per altas

765

De muris pugnant Danai

Ascendunlque aditus
Et scandunt puppes

Saxa volant, subeunt acla testudine Troes

et totis viribus instant.

Turbati fugiunt omnes, en, castra Pelasgi

;

urguet Trojana juventus

:

770

Telaque crebra

jacit

resonat clamoribus aether.

Lib.XII EL XI Codices 702 rel maximus Y.

||

omis. cct. ||760cum limine et lumine Y.

||

FV

ELGS
70:!
||

||

martius

Persiantes

Perturbant A in] ad 70i Proturbant ponunt ceteri, E nrl. 700 turresque] pubesque poscunt E L omis. B. 707 fracta Y. 708 totis] portas L portis ceteri. instat S. 770 turres 769 in omncs.
graias S.
II
||

LMX
||
II

EY

MXA

||

||

MNA

||

762 765 768 769

aditu Mueller.

praebet] geminat veter. edil., Wernsdorf, Kooten.

portis dcfcndit

en scripsi

liinc

Wemsdorf in not. Wakker jam Baehrens.

XIII

Neptunus

vires

Danais animumque ministrat.

Pugna ingens

oritur, ftirit istinc hostis et illinc.

Idomenei dextra cadit Asius; Hector atrocem

Amphimachum

obtruncat, nec non occumbit in armis

775

Anchisae gener Alcathous, quem fuderat ense

Magnanimus ductor Rhythieus; tum fervidus hasta Deiphobus ferit Ascalaphum mergitque sub umbras.

Codices

Lib. XIII EL XII F V omis.

VG

cet.

||

773 Pugnant ignes L.

||

774

Y Idonei dextra Dumenei dextra A Dextra Idomenei dextra F 778 Amphimacumque idomenei cetcri (idum., idom., ydom.). Truncat et obtruncat E1L\ Amphimac (h) rum obtruncat F re777 omis. L incumbit S. amfigrachum B procumbit
||

M
A

VG

||

BG
||

II

||

(h)

eus fere omnes tideus

hastis

ira S.

774 Dextraque Idornenei Baehrens. 777 Rhythieus Kooten in not. Cretum Werntdorf.

XIV
Hector ubique ferox violento pectore
saevit,

Qucm

saxo ingenti percussum

maximus Ajax

780

Reppulit et toto prostratnm corpore fudit.

Concurrit Trojana manus juvenemque vomentem

Sanguineos fluclus Xanthi lavere

fluento.

Inde iterum ad pugnam redeunt, fit maxima caedes Amborum, et manat tellus infecta cruore.

785

Polydamas valido Prothoenora percutit ictu, Archilochumque Antenoriden Telamonius Ajax,

Boeotumque Acamas Promachum, quem

Penelei dextra
;

sternit atrocis

inde cadit Priameia pubes.

Codices
pore
||

cet. 779 ubique] ubi L cor781 Repulit E L IV Depulit ceteri fundit A.I. 782 Occurrit (Concurrit m2) E prostrato E v. 783 xantho A. 785 et manat] exmanal 783-785 abscissi in G. manat IV. E infacta cruore L. 780 perculit E L manat 788 atrocis L B atrocem 787 Amphiloc (h) umque fere omncs.

Lib. XIV
1
1|

EL

XIII
I

V om.
II

\\

||

v.

7S0-797 in
||

desunt.
||

||

||

||

||

||

VM

II

||

ceteri.

782 Acr.urrit Mueller. 783 fluontis edit. veter. 787 Arcliilocum Bondam (Iliad. XIV, 162 sqq. 788-9 atroci Pcneleus dextra Wemsdorf in not.

XV
Acrius assurgunt Troes
;

at

Achaica turba

790

Pulsa metu vallumque

Transiliunt,
alii

et

muros aggere saeptos

impiger Hector.

fossas volvuntur in ipsas.

Advolat iuterea

Danaum metus

Confugiunt iterum ad classes Agamemnonis alae

795

Atque inde adversis propellunt viribus hostem.

Fit

pugna ante

rates; saevit Mavortius

Hector

Et poscit flammas totamque incendere classem

Apparat; huic validis obsistit viribus Ajax,

Instaurantque manus, cedit Pelopea juventus

791

Codices
al

Lib.XV L (E?) om.

ct

cet.

||

790 adsurgunt
si recte vidit

L insurguntMNY
||

V ad FBY
dorica

EMIV
||

(et ita
jj

L F

ipsis A fossa == ipsa F fossa ipsa

||

omis. fere

Yachaia ceteri turba] bella pelopeia E. 793 ceteri omnes

||

Baehrem) achaica omnes.\\7 .H add.mg.nrl E

{

fossas
ceteri.

ipsas MIY fossis

||
II

790 inde] etiam

I

||

aduersum
||

(ante rates suprascr. ?n2) E.

Approperat
disistere

||

huic]

hinc

EFM

795 Effugiunl E. 797 ad naues 799 Apparat liuicji 798 Exposcit I. obsistere I, Baehrensiani

hostes G.
||

L.

turba liaehrens. 790 insurgunt Mueller 791 jam seclusit Daehrens. 799 obsistere praelxderunt MueUer et Baehrens.

62

ITALICI ILIAS LATINA

Stans prima in puppi, clipeoque incendia saeva

Sustinet et solus defendit mille carinas.

800

Hinc jaciunt Danai robustae cuspidis hastas,

Ulinc ardcntes taedas Phryges undique jactant
:

Sudor per vastos pugnantum

defluit artus.

804. Sudor per fessos (sed pioictis a corr.) E Per uastos sudor ceteri.

appositis

per fessos sudor

Sudor per vastos scripsi Per vastos sudor mlgo.

XVI
Non
valet ulterius

cladem spectare suorum

805

Patroclus subitoque armis munitus Achillis

Provolat et falsa conterret imagine Troas.

Qui modo turbabant Danaos animisque fremebant,

Nunc

trepidi fugiunt

fugientibus imminet

ille

Proturbatque ferox acies vastumque per agmen

Saevit et ingenti Sarpedona vulnere fundit
praeterit ardens

810

Et nunc hos curru, nunc

illos

Proeliaque horrendi sub imagine versat Achillis.

Quem postquam

socias

miscentem caede catervas

815

Turbanlemque acies respexit fervidus Hector,

Codices

Lib. XVI E L XV F V om.

Y.
||

tectus

consternit L Auolat F MIV animosque LI animoque ceteri

||

807 Prouolat Aduolat ceteri

in
I.

BI

e^aduolat Y) PreuolatS Prouocat EL

||

cet.

||

806 munitus] immitis

troias

pro-

E.

||

808 animisque
abscissi in
||

\\

v.

810-812

L ingentem F 811 Saeuit A Pergit S Sternit ceteri aciem Y S. 812 curru A cursu ceteri pr (a) eterit L F V Y fudit E LN.
810-84 i desunt
II

||

810 Perturbat

LE m2 FAY
||
||

ferax

II

||

proterit ceteri.

||

813 Taliaque

A S.

||

815 aciem

||

conspexit

A.

S08 aaimisque

codd. monacensibus scripsi: idem

jam Higt

conjecerat;

quod

nec Kootenio displicebal.

811 Fervit Mueller.

812 cursu Baehrens.

64
Tollit atrox

ITALICI ILIAS LATINA

animos vastisque immanis

in

armis
:

Ocnrrit contra

magnoqne

haec increpat ore

Hnc age nnnc converle gradum, fortissime Achilles Jam nosces, nltrix quid Troica dextera possit
Et quantum in bello valeat fortissimus Hector.

820

Nam

licet ipse suis

Mavors

te protegat armis,
te

Invito

tamen haec perimet

dextera Marte

Ille silet

spernilquc minas animosaque dicta,

Ut quem mentitur verus credatur Achilles. Tunc prior intorquet collectis viribus hastam Dardanides, lapsam celeri quam decipit aslu Patroclus redditque vices et mutua dona Obicit et saxum magno cum robore missum [827
;

825

bis]

Quod
Tunc

clipeo

excussum

viridi tellure resedil.

et

rigidos stringunt enses

cominus arma

Inter se miscent, donec Trojanus Apollo

830

818 IIuc age haec] hunc li G V hec uerba L. 817 ConcuiTit S troia dextera in ras.E 819 quid huc omnes (praeter A?) L troiae E poscit L IV. 820 in omis. A valeat] possit 1SGFV ille E. 822 perimet 821 Iam F V S (et S in quo possit bello). 823 82i Atque mentitur L Vel quia mentitus I. haec tamen G. Tum I prius G primum V. 826 quam prolapsam celeri excipit ictuomrces(perlapsamI).||827 bis ingenti cum pondere missumM pondere magnum Kmlluig. multo cum p. missum cum ingenti A mg. L mg. (ante hunc r. legitur in L : Viribus extortis telum contorsit in hostem; et pro eo legebatur in A : Viribus et telum 820 arma excussam B. totis contorsit in hostem).|| 828 Quam
||

||

||

||

||

||

||

||

||

II

||

j|

||

armis

ceteri,

E m 2.

818 Achiile Santen. 819 Troia Kooten,Mueller. 826 lapsam eeleri quam decipit astu scripsi quam prolapsaui oeler excipit Mueller (celer ex Froehdii correct.) celere excipit actu Baehrens. 827&is rjecerunt Muellcr, Baehrens.

iclu

ITALICI ILIAS LATINA

65

Mentitos vultus simulati pandit Achillis

Denudatque virum; quem bello maximus Hector Pugnantem falsis postquam deprendit in armis,
Irruit et

juvenem nudato pectore

ferro

Traicit et victo Vulcania detrahit arma.

835

831 subuersi S.

II

832 Denudat utrum L.

II

834

et] in I.

II

835 uictor

BE m2

i;

detulit L.

PLESSIS. Tlirsc

laline.

XVII

Vindicat exstincti corpus Telamonius Ajax

Oppositoque

tegit clipeo.

Priameia pubes

Laetitia exsnltal,

Danai sna funera maerent.

Codices
||
||

Lib. XVII E L XVI F omis. ceteri

||
||

||

v.

S36-838
||

abscissi in

G
H

837 priamea L. 836 extinctum A I. plangunt S. deflent A

838 uulnera

MX

838 exsultant Kooten

e deterior.

cod.

sua]

dum

edit.

veter.

XVIII
cum pube suorum
miserabile corpus.

Interea juvenis

tristi

Nestorides

in castra ferunt

840

Hic

ut Pelidae devenerat borror

ad aures

Palluit infelix juvenis; calor ossa reliquit,

Unguibus ora

secat,

comptos

in pulvere crines

8/|5

Deformal scinditque suas de pcctore vestes

Membra simul lacrimans materno

Deflens Aeacides
tristi

nectit

amictu

de caede sodalis.

843 844

Codices
||

Lib. XVIII EL XVII F XVI V omis. ceteri. 839 iuuenes S (L si Kootenio cred.) tulit M. 840 ferunl] refert tristis I. 841 Hic pelidis A Tunc Nunc L ut] et I diuerberat horror ad aures I aures diuerberat horror fere ceteri. 842 iuuenis omis. F. 843 Tristia membra simul mat. B (AS?) 845 tersit G uestit IY 844 tristis E F G B S. amore A. comptos cunctosque LI comptosque ceteri. 84G scinditque etiam scindit firmas ceteri corpore I.
||
||

||

EXB

IFVMG

FG
||

||

||

||

||

||

||

||

||

VMB
A

||

||

841 Hic ut Pelidae devenerat horror ad aures Kooten ( Sane hoc fere ordine verba exhibet codex Virgilianus ). Hic aures ut Pelidae devenerat horror Mueller Hic Pelidae aures ut dirus verberat horror Baehrens.
S4)i,

844 uncis inchtserunt Mueller

ct

Baehrens ; jam 843 suspectus erat Koote-

nio,

844 spurius.
firuias vulgo.

8io comptos dein pulvere Baehrcns. 846 scinditque suas Wakker, Weytingh, Baehrens scindit

68

ITALICI

II.IAS

LATINA

Et super exslincti prostratus membra sodalis

Crudeles fundit qnestns atque oscula
M<>\

ul)i
figit.

depositi gemitus lacrimaeque quierunt,

Non impune mei

ait

laetabere caede sodalis,

violente, dolori

850

Hector,

magnasque meo,
islis

Persolvcs poenas atque

victor in armis,
.

In quibus exsultas, fuso moriere cruore

Post haec accensus

furiis

decurrit ad aequor
:

Fortiaque arma Thetin supplex rogat

illa relictis

855

Fluctibus auxilium Vulcani protinus orat.

Excitat Aclnaeos calidis fornacibus ignes

Mulciber

et validis

fulvum domat ictibus aurura.

Mox

effecta refert divinis artibus

arma
860

Et donat Thetidi. Quac postquam magnus Achilles

Induit, in clipeum vultus convertit ntroces.
Illic

Ignipotens mundi caelaverat arcem

Sideraque
Feceral
et

et liquidas redimitas undique Nymphas mira liquidas Nereidas arte

Oceanum

terris et

cinclum Nerea circurn.

863 863 864

bis

8i7 properalus L.
||

||

849 deposuit

deputsi
||

[vel

deposili

mg.) G.

851 magnasque
||

MN magnoque ceteri
LV
thetis

dolore

GMXAY

m2).
||

8li5 thetis

theti
\\

1.

1|

8-j8 Mulciler

Ecorr. omnes Baeh-

rensiani\\ calidis

860 Et donat
thetli

ignibus omnes. 859 refert] ferens Em2 (AS?). thetidi Y et thetidi I Aduolat G Euolat ceteri
\\

et

{vel

thedi)

L
||

ad thetin
v.

E m2S

et thetis

F V GM N

inde ihetis in ras.

||

SGI-SG3

abscissi in

G.

||

862 axes Y.

86i 863

86 i srclusit Mur.llrr; in< /-/ issimns vcrsns S63 ct quodam in margine scriptos esse opinor; versum bis post 874 I exhibet, iterum ponunt EL; quem in eo ferc hco, ut videbis, cum Baehrensio reposui.
863, S63
bis,

a librario

magnasque Wernsdorf, Kooten in not., Higt magnoque mlgo. 858 ictibus Kooten. 860 El donat Thetidi Wernsdorf e Guelferbyt. secundo. Devolat inde Thetis editio Fanensis, Weytingh Devolat atque Thetis Mueller Evolat inde Tli. Baehrcns.
,x:;i

ITALICI ILIAS LATINA

69
noclis,

Astrorumque
Quattuor
ct

vicos

dimensaque tempora
partes,

865

mundi

quantum Arctus ab Austro

Et quantum occasus roseo distaret ab ortu,

Lucifer undc suis, unde Hesperus unus uterque

Exoreretur equis,

ct

quantus

in

orbe mearel

<So!
Luna cava
el

>[869
uitida lustraret
fretis

bis}

lampade caelum;

870

Addideralque

sua numina, Nerea magnuin

Oceanumque senem neceundem Protea semper,

Fecerat
et

liquidas mira Nereidas arte

et

Tritonesque feros

amantem Dorida
altis

fluctus;

Terra

gerit silvas
et

horrendaque monstra ferarum

oppida muris,

875

Fluminaque

montes cumque

In quibus exercent leges

animosaque jura
illic

Certantes populi; sedet

aequus utrisque

Judex

el

litem discernit fronle serena.

86u'

Astrorum
habent.

quae 866-861 supra u url) G, Gesta Bereng. arctous S artos B arcton V artus ceteri (aquUo 1). 807 omisit Lml distaret] consistat Gesta Bereng. 869 Exoriatur (in hoc corr.mi) Exornatur A Exoriretur ceteri (Exorerelur Y, si Kootenio cred.) aquis et quantus G et quantus E quantumque S
ceteri,et ita Gesta Bereng.
||

EG

Anuorum

866 arctus

(o

II

||

||

EL
|j

II

BAYS

||

quantum quoque V et quantum ceteri\\ in ore L micaret A. 869 bis. Lacunam unius versiis statuit Mueller, sic fere explendam

||

Baehrensio auctore : Phaebus ut inferius fraterno curreret igni. 870 Luna cava et nitida] Quantum ctcornuta G nitida] liquida A caelum] terras S. 871 ncc] et I. 873 cf. in apparatu 863. 87 i ferox S (feros cx ferox corr. E). 870 cumque altis moenibus urbes superscript Y. 877 annosaque aniosaquc B de L 878-879 sedet etc.] illic equus utrique iudex Connon constut.
|| || ||
||

||

||

||

sidet ut litem discernat ctc. I

||

lites

decernit

EB

||

serenus E.

869 et quantus in] quantus Sol Wernsdorf. 870 Quantum et lunacava lustraret Wernsdorf
vulgo.

caelum restiluit Baehrens terras

875 lustra Uaekrens in not. 877 annosaque praetulerunt Mueller 879 severa Heinsius.

et

Baehrens.

70

ITALICI ILIAS LATINA

alia

Parte

resonant castae paeana puellae

pulsat,

880

Dantque choros molles; haec dextra tympana

Illa lyrae graciles

extenso pollice chordas

Percurrit septemque modis modulatur arnoenis

Stamina composilum mundi resonantia motum.

Rura colunt

alii,

suleant gravia arva juvenci

aristas

885

Maturasque metit robustus messor

Et gaudet pressis immundus vinitor uvis;

Tondent prata greges, pendent

in

rupe capellae.

Haec

inter nitidis stabat

Mars aureus armis,

circaque sedebanl

Post quem diva potens

belli;

890

Sanguineis maestae Clotho Lachesisque quasillis.

880-883, 885, 888 habent Gesta Bereng.

||

(I,

64-69), 880 immutatwm.

pulsant
I

881 dextra
||

dextera fere ceteri, Gesta Bereng.

Ille
II

MXS
in

pulsanl V.

882

A I auenis ceteri, Gesta Bereng. 88i Caromnes componit LMIV componunt ceteri motus G FV mota E (de L non constat). 888 pendentque Gesta us. di supra 889 Ilis I nitidis] mediis omnes (me Bereng.
||

rersu desinit B. lantur E am (o) enis

S Atque G^sta Bsreng. extenta 883 modis L nodis S modos ceteri

II

hoc

modu-

mina motu

||

||

||

poesis
ras. et mcdiis infra lin. E).

890 Post quem diua poiens reliquae

circaque sedebant

quae

E de L non constat Quem diua poesis reli[cum glossa atropos ad diua qui G Per sedebat habent) Dina potens atropos circa reliquaeque 891 capillis omnes. quae diua parcns circum reliquaequc A.

F VMX

MA

||

avenis vulgo. modis amoenis restituit Baehrens modos 881 Stamina Bachrens compositum Wdkker, Baehrens Garmina componit vel componunt vulgo; lolum versum spurium habct Mueller. 888 de rupe van Dorp. Kootcn. 889 nititlis scripsi medius vulgo mediis rctinuit Baehrens. 890 hielli Baehrens (diva potens Atropos junctaequc sedebant Mueller Atropos hunc circumstabat reliquaeque sorores Kooten 891 quasillis Ilachrens cucullis Haupt, Mueller.
8S:{

XIX-XX
Talibus ornatus donis Thetideius heros
In medias acies

immani turbine

fertur,

Cui vires praebet casta cuni Pallade Juno

Dantque animos juveni

Occurrit
fortis,

contra Cythereius heros

895

sed enim non viribus aequis,

ira coegit

Aeacidae necerat compar; tamen

Conferre invictis juvenem cum viribus arma. Quem nisi servasset magnarum rector aquarum,

Ut profugus

Latiis

Trojam repararet

in arvis

900

Codices

892 donis] armis E. Lib. XIX EL XVIII F omis. AY praestant S casta cum transp. i.2E cum contra EV huic contra 895 que omis. LFVG casta LMNE ro2 huic F huic (in hunc corr.) tunc G uidet hunc
ceteri.
II

894 praebent
ceteri.

||

II

||

896 Occurritque plerique Concurrit (0 supra Con m 2) E sed enim non E et enim non uiros L uiro ceteri L sed non cum ceteri {et ita E ro2). 897 erat compar] corpus 899 ni G V opus V corr. mg.). erat omnes (compar superscr.
ceteri.
||

forte

||

||

||

magnarum

rector seruasset S.
\

II

900

INec (ut suprascr.

||

L
894 896 locum 900

|i

profugus letus

m in gis letis corr. E

laetis

armis omnes.

m2) E

Et

casta cum reposui, cf. 532 cum casta vulgo. Occurrit fortis scripsi Concurrit fervens Baehrens Occurritque viro vulgo

crucibus notavit Mueller.

Latiis cf. p. XIII not.
I

laetis

Mueller

et

Baehrcns scrvaverunt.

7:2

ITALICI ILIAS LATIXA

Augustumque germs claris submitteret astris, Non pulcrae gentis nobis mansisset origo.
Inde agit Aeacides infesta cuspide Teucros Ingentemque modnin prosternit caede virorum,
Sanguinis Hectorei sitiens; at Dardana pubes
Confugit ad Xanthi rapidos perterrita fluctus

905

Auxiliumque

petit divini fluminis; ille

Instat et in mediis bellatur gurgitis undis.

Ira dabat vires; stringuntur sanguine ripae

Sparsaque per totos volvuntur corpora

fluctus.

910

1)01

committeret armis A.

Post 902 E addit Ni se || 90:2 clarae omnes 906 proriperet curruque innisus abiret. II 90;J sitiens] cedens L. pugnatur F V (i statque et in (d in ras.) L Effugit E. II 908 A uires omnes cunctis (uires 909 Era L Terra S pugnabat A.
j|

||

II

||

suprascr.)

\\

tinguntur

CMXE

2.

901 claris] caeli

Wemsdprf

{cf. ibid.)

902 pulcrae (cf. ibid.) carae Baehrens. 908 pugnatur editveter.

XXI

At Venus
Cogunt
in

et

Phrygiae gentis tutator Apollo

fluctus,

Danaos Xanthi consurgere

Ut

fera terribili

miscentem proelia dextra

:

Obruat Aeaciden

qui protinus undique totis

Exspatiatur aquis et vasto gurgite praeceps

Volvitur atque virum torrentibus impedit undis

915

Praetardatque gradus;

ille

omni corpore saevas

Contra pugnat aquas adversaque flumina rumpit

Et modo disjectos umeris modo pectore vasto

Propellit fluctus.

Quem

longe provida Juno

920

Codices
II

911 Et L. XVIll F Xllll (sic) V omis. ceteri. XX 913 Tunc r. t. miscentur pr. d. I in quo 912 conuertere A. 913 Expatiatur edit. Fan. 914 Irruat Mi\. desunt v. 914 92.;. m2 Implebatur S et A Expediatur plerique Impediatur 910 Soluitur E (corr. m. 2; set vel sed ceteri (qui E corr. m2). GY. 917 Predaratque E corr. m2. 918 auersaque flumiiie L disiectis L dicctos (e m2 supra di) 919 disiectos IV rupit E. E deiectos ceteri humeros A. 920 Perpellit Percellit A quem
||

EL

||

||

||

FGE
II

||

||

||

||

||

II

\\

longe na prouida L.

Lib.

XX

Mueller, Baehrens.

74

ITALICI ILIAS LATIXA

Asseruit, rabidaene cederet ignibus undae.

Sanctaque pugnarunt inter se numina divum.

Rursus

agit

Phrygias ingenti caede catervas

Borridus Aeacides bellique ardore resumpto

Funereas acies horrendaque proelia misceL

i\on illum vis ulla movet; non saeva fatigat

925

Pectora pugnando; vires successus adaugel.

Percussi dubitant trepida formidine Troes

Atque

intra

muros exhausta paene

salule

Confugiunt portasque objecto robore firmant.

930

Admonuit K Seruauit quo MIX tandem (del.

(omis. E, add.

2)

rapidae omncs ne G que S quia F V quodEqua fere ceteri ignibus pleriqm ictibus G imbribus, ignibus, lluctibus Y. 926
[|
||

m%

||

mouit

tenet

Em2
||

||

fatigat I fatigant ceteri.

029 Aut bellando ceteri (bellantum E). inter-F S. 930 Dum fugiunt ceteri, E m 2 E. (ff in ras. Con suprascr. m 2

VMX

||

ELFV

||

927 pugnando IQuare I Atque

||

ffugiunt

nej qua Baehrens ictibus edil. vetcr., Wernsdorf 921 rabidae Baehrens Equidem ignibus, Kootenio auctore, retinui imbribus Mueller. cf. enirn Asseruit rapidasque coercuit ignibus undas Iliad. XXI, 342, 3S6, 361, 365.

Weytingh. 929 Aut praetulit Baehrens. 930 Aufugiunt Mueller Defugiunt Baehrens.
cf.

Diffugiunt libentcr scripserim

Aeneid. IX, 7S5.

XXII
LT nus
tota salus in

quo Trojana manebat

Hector adest, quem non durae timor undique mortis

Nec

patriae tenuere preces, quin obvius iret

Et contra

magnum

vellet

contendere Achillem.

Quem

procul ut vidit tectum caelestibus armis,

fugit sua

935

Praemetuit clausisque

moenia circum

Infelix portis; sequitur Nereius heros.

In somnis veluti,

cum

pectora terruit

ira,

Hic cursu super insequitur, fugere

ille

videtur,

940

Ante oculos subito

ex
v.

visa est Tritonia Pallas

ejecerunt Barlh, Kooten, Baehrens.

936

047 inlerpolalum

Codices

Lib. XXI
duri
'

V
a in

E L XX F omis. ceteri. G durum F mortis I inartis G

||

||

931 lanta E. || 932 nec matris ceteri (o supra

2 E) Hi duo versus ita leguntur in S : Ilector adest unus in quo troiana manebat Tota salus Quem non diri timor undique martis. 933 patiis S. contendere uellet omnes 937 m in marg. E Permetuit E LFVA I Pertimuit (Y S?). 938 erasus in G. 940 Sic L cursu] rursus F.
||
|| || I

GMN

||

||

I!

XXI Mueller, Baehrens. 934 vellet contendcre scripsi cf. :!27; contcndere vellet ruhjn. 937 Praemetuit Muellcr conjecit ; recepit Baehrens. 939 jiectora terruit ira] pes tardatur ituro vcl pes frustratur iturum Eldik pectore ferbuit ira Mucller pectora terret imajro Baehrens.
Lib.

7(i

ITALICI ILIAS LATIXA

Festinantque nmbo; gressum labor ipse moratur.

Necrequies aderat
Spectant
tle

timor undique concitat

fata parentes

ira.

muris miseri sua

Pallentemque vident extremo temporenatum,

945

Quem jam summa

dies suprema^luce premebat.

Iluic subito ante oculos similis Tritonia fratri

Occurrens juvenem simulato decipit ore

Nam dum

Deiphobi tutum se credidit nrmis,

Transiulit ad

Danaos iterum sua numina

cominus hastis
bic vastis intonnt nrmis,

Pallas.

950

Concurrunt
Invicti
Ille

jactis inter se
:

juvenes

hnstam valido nequicquam umbone

repellit

Alternisque feros mutnnt congressibus ictus.

Sudor

agit rivos,

ensem

terit

horridus ensis,
et

955

Collatusque haeret pede pes

dextera dextrae.

Altcrnis poterant insistere coepta perielis

ejecit

94:2

Mueller.

ipse] gressusque laborque moratur 941 gressumj curum A poteranij 942 Alterus L Alterius K corr. m~2 ille F V Y. 948 extremo Post v. 943 XXII E L XXI F XVIII Y. spectant A I totum v. omisit N,add. marg. 946 tenebat A I supremo ceteri. 949 Iam G tum tunc 948 Decurrens S. m. rec. (in hoc L cum ceteri (dum Helmest.) credit in armis 95'3 omis. 9;J1 hastis] armis AS. dii). 9b'0 abest ab I. cre E add. in -2 marg. hostem ualidum omnes. 9S4 Alternusque A ferox mutat omnes Baehrensiani. Alleriusque S
||
||

MN MY
||

||

[|

||

||

EMGA LAMX
||

||

||

\\

||

943 timor undique] furor undique vuUjo timor hinc, hinc concital ira Baehrens. XXII Mueller, Baehrens. Pallentesque vident tum primum cedere natum 94:; Palantem Wakker. Baehrens. 949 X am nunc cdit. veter. Nam tunc Mueller. 953 hastam valido Kooten iu not.
Lib.

ITALICI ILIAS LATINA

77

Ilastam jam manibus saevus librabat Achilles

Inque virum magnis emissam viribus

egit;

Quam

praeterlapsam vitavit callidus Hector.

Exclamant Danai. Contra Priameius heros

Lihratum jaculum Vulcania torquet
in

960

arma.

Nec successus
Desiluit

adest;

nam duro

inflectitur auro;

mucro; gemuerunt agmiua Troum.

collatis fortiter

Concurrunt iterum

armis

Inque vicem duros evitant cominus enses.

965

Nec

sullerre valet ullra

sortemque supremam

Horruit instantem defectus viribus Ilector;

Dumque

retrocedit fraternaque rebus in artis

Respicil auxilia et nullam videt esse salutem,

Sensit adesse dolos

quid agat? quae numina supplex 970

Invocet? en toto languescunt corpore vires

Auxiliumque negant;

retinet vix dextera ferrum.

957

sic

quod quam pro hastam E totum emisit uiribus hastam E m 2 G 959 Quem propter lapsam L. corr. E Vibratum ceteri E m 2.
nisi

jam habent Interea ualidam the958 versum omis. FVGSI. S emissam uiribus hastam F. 961 Libratum il ex Librauit 902 deest in I. 963 Desiliit L Disiliitquc E Disiluit A Dissiluit reliqui (Dissoluit A) mucro] iaculum A. 964 collectis A S collatis et collectis Y. 965 evitant] exercent I commiscent A. 966 ultro E ?n2 sortemque supremam] iam sorte suprema iam sorte N fortemque supreme I. 967 Horruit instantem E Instantem eacidem ceteri defectis plerique defecit A. 971 en] in Y et ceteri.
tidius
extulit
|| ||
||

LM A A

||

||

||

||

||

||

||

M
||

===

||

||

957 jam Baehrens Interea validam Thetideius

Kooten).

extulit

bastam vulgo

(Xereius

961 Libratum Mueller, Baehrens Vibratum vulgo.

defessis Mueller.
971 en scripsi
et

963 Dissiluit vulgo Desiliitque Baehrens. 96a commutant veter. edit. committunt Dussen, probavit Kootcn. 966-67 jam ultra Mueller ultra jam sorte suprema Inslantem Aeacidem Bachrens
vulgo
in

edit. vcter.

78

ITALICI ILIAS LATINA

Nox

oculos inimica tegit nec subvenit ullum

ct alto

Defesso auxilium; pugnat moriturus

Corde

trahit gemitus. Instat

Nereius heros

975

Turbatumque premit procul undique, tum jacit hastam

Et medias rigida
transfixit cuspide fauces.

Exsullant Danai, Troes sua funera maerent.

Tum
a

sic amissis infelix viribus Ilector

En concede meos
infelix

miseris genitoribus artus,

980

Ouos pater Dona feres

Pertimuit

multo mercabitur auro.

victor.

Priami nunc

filius oral,

TePriami, dux
:

ille

ducum, quem Graecia

soluin

si

nec precibus nec vulnere

vicli

Nec

lacrimis miseri nec clara gente uioveris,

985

Afflicti

miserere patris, moveat tua Peleus

.

Pectora pro Priamo, pro nostro corpore Pyrrhus

Talia Priamides; contra

quem durus

Achilles

Quid mea supplicibus temptas

inflectere dictis

974 Defenso

(ct ita
(e

sed corr.m

1)
II

[|

alto

=F

premit omnes

978 970 tum lunc ceteri. Post hunc versum librum XIX indeflent E F V G plangunt 980 En G V Et E LI 979 Dum L Tum vel Tunc ceteri. cipit V. X. 983 priami INunc A [e versu praeced. in quo tunc legitur) 98i si] sed S uulnere E \A eaMiius corr. E priamus ceteri. tristi Auictus ceteri. 980 munere ceteri Ewi2 uicti X dirus S. moneatMXA.H 987 pectore L A.|| 988 quem contra
versu seq.).
||

MX

EMN
||

altos ceteri. 11975 traliit]

||

||

||

||

||

LM

||

ELFMXI

II

||

974-75 allo scripsi altos

celcri.

Irahit scripsi petit

Koolen

in

not.,

Mueller

Baehrens preuiit edit. veler. 980 KnJ Tu Mueller Nunc Kooten. 983 Priami Kootenii amicus quidam; recepil Mueller. Priauius vulgo primus
llaehrens.

98 i vulnere victi praelulcrunt Mueller Baehrens, non spernebat Kooten Hectore loquente, absonum esse Wernsdorf censebat : scd cf. 1039.

id autem

ITALICI ILIAS LATINA

79

Pectora,

quem possem discerptum more ferarum,

meis absumere malis?
tristesque ferae cunctaeque volucres

990

Si sineret natura,

Te vero

Diripient, avidosque canes tua viscera pascent.

Haec ex
Ore

te capient Patrocli

gaudia manes,
talia

Si capiunt

umbrae

Dum

magnus

Achilles

995

truci jactat, vitam miserabilis Ilector

Reddidit. Ilunc animi

nondum
trahit

satiatus Achilles

Deligat ad currum pedibusque exsanguia

membra
heros

Ter circum muros victor

altior ipsos

Fort domini successus equos.

Delulit ad

Tum maximus

1000

Danaos foedatum pulvere corpus.

Laetantur Danai, plangunt sua funera Troes.

Et pariter raplum deflent cum funere corpus

jam
seclusit

1003

Mueller.

990 discerptum
||

EMN direptum ceteri E /2 (direptum

II
||

et

discerptum Y).

998 Perligat (Al sitpra perm2E). IV ex corr. alcius G. 999 altius 1000 deest in S cum I tunc 1002 deflent et plangunt 1001 Relulit E. C. plangunt ceteri
acliillis

||

absumere FVIVI. 992 tristemque FVE ra2 rapidaeque A. 993 auidique omnes pascant E lingent A. 994 Hoc ex se Y. 995 sapiunt G. 997 Reddit L V m i Reddit et F Ditet 1 animus
991
||

te

||

||

||

Yanimo

1|

iniquo

1.

1|

||

||

||

||

||

funera

EGM corpora
nisi

Y
||

ceteri, et ita

CD

(funera

||

10U3 sic\

MIX campos I L F V I mesto D

quod captum, non raptum habet captos ceteri (captum Em2)

mesti

||

corpora Y). raptum] corpus corpus] mestos

et

G C.

993 avidos corr. van Dorp. 1002 vulnera Daehrens. 1003 Et p. captos d. c. f. muros vulgo raptum Daehrens.

c.

f.

tristi

Mueller corpus

d.

c.

f.

XXIII

Interea victor defleti corpus amici

Funerat Aeacides pompasque ac munera

ducit.

1005

Ter circa tumulum

miseros rapit Hectoris artus

indicit honores.

Et varios cineri ludorum

Tydides cunctos curru pedibusque ferorum

Magnanimus superat; luctando

vincitur Ajax

Gujus deccpit vires Laertius astu;

1010

Codices
[|

omis. ceteri. 1005 Sepelit A Lib. XXIII E L XXII F XIII 1006 Ter MJV Tum vel Tunc ducit] dura I. ad funera omnes 1007 variosj rapidos LS uapido F uapido V ceteri (Nunc A). inducit inuidet D ducit T. 1008cunctosJ cineri] queri T cirsim scirsim tirsim V tyrsin E thyrsim L G tliyrsum F tirpli sim AT celeri S (ex versn praeced. in quo cineri) cursu uolantem ferocem omnes (ferentem omnes (curtu L casu IV)
||
||

||

II

||

A YC

||

M CD

||

||

vel

uolentem corr. in uolocem C). 1009 Mag-nanimus] Merionem omnes,e v. 1013 (=erion et L)|| IudendoMIV.|| 1010IaerciusGEm2
II

lertius
II

hastur

tunc lercius D ilercius astur C acer in ras F.

ELN illercius

(vel

tius)

FMC

1004 defletum edit. vcler. 1005 in funere Schenkl. 1008 cunctos Baehrcns circi Wemsdorf lirisum
Hachrens.

edit. veter.
(cf.

curru Kooten.

ferorum, id

est

equorum

]]'ernsdorf

Manil. V, 77) feroces

Bachrens fugacem Higt. 1009 Magnanimus scripsi Merionen vulgo Aeolides Baehrens.

ITALICI ILIAS LATINA

81

Caestibus adversos cimctos superavit Epeus

Et disco

fortis

Polypoetes depulit omnes

;

Merionesque arcu

tandem certamine misso

In sua castra redit turbis comitalus Achilles.

1011 aduersos
cetrri.
||

aduersis ceteri epcos E L ephebos F C epliebus 1012 fortis forti ccteri polibetes omnes. 1013 que omis. E, add. 1014 Ad T concomitalus (con rubro lineam. eras.) T turbam E)if2 acliillem D.
\\

LVC

LC

\\

||

m%

\\

||

||

|j

1011 adversos cunctosj adversum Euryalum Bachrens

in not.

PLESSIS. These

latine.

XXIV
Flent miseri amissum Phryges Hectora, totaque maesto 1015
Troja sonat planctu; fundit miseranda querellas
Infelix lleciibe saevisque arat

unguibus ora

Andromacheque suas

scindit de pectore vesles,

!

Heu

tanto spoliata viro

Ituit

omnis

in

uno

Hectore causa Phrygum,

Afflicti

rnit et defessa senectus

1020

miseranda

palris,

quem nec
iret

sua conjunx

Turbaque natorum nec magni

Oblitum tenuit
vitae,

gloria regni

quin

inermis

Et solum
Mirantur

invicti castris se

redderet hostis.

Danaum Aeacides animnm

proceres, miratur et ipse

miseri senis;
ille

1025

trementes

Codices
||

littera

omis. ceteri (Flenl prima mg. hoc signum habet (;). 4017 hecube E hecuba, eccuba, ecuba ceteri Baehrensiani ecuba CD seuiique arat 1018 scinseuis secal AC seuu parat S. dens 1020 ruit et de E G C a ceteri. 1019 Heu] E I. F fuit hoc V cedit I cecidit ceteri defensa F V defecta X dofeta S. 1022 regni] regit <:. inarmis C 1023 Abitum L isset S m 1 (et ita L si Kootenio ercd.). 1024 reddire L crederet D dedciat MN. 10-20 ipse Y. 1025 proceres danaum S.

Lib.

XXIV E L

XXIII

F XXI V

depicta C; ad eund. vers.

in

|j

FVM

ED

||

||

||

||

||

||

||

II

1017 Hecabe Mueller. 1 020 ruit et restituit Baehrens

cecidit vulgoi

ITALICI ILIAS LATINA

83

Affusus genibus tendcns ad sidcra palmas

Haec

ait

Grajae gentis forlissime Achilles,

regnis inimice meis, te

Dardana solum
1030
sis mihi mitior, oro,

Yicta tremit pubes, te sensit nostra senectus

Crudelem nimium
Et palris
afllicti

nunc

genibus misercre precantis

nati

Donaque quae porto miseri pro corpore

Accipias
;

si

nec prccibus nec

flccteris auro,
:

In senis extremis tua dextera saeviat annis

1035

Saltimsaeva pater comitabor funera

nati.

Non vitam mihi nec magnos concedere honores,

Sed funus crudele peto
Et pater esse
:

miserere parentis

meo

mitis de vulnere disce.

Uectoris interitu
Vicisti

vicisti
:

Dardana regna,

1040

Priamum

sortis reminiscere victor

1027 Effusus

Adfusus D. || 1028 Hoc L genlis fortiss.] fortiss. gentis 1030 sentit S. || 1031 mihi mitior I mimiics Y. Post hunc r. leg. in : Exaudi tissimus ceteri (millissimus D) acliilles si digna precor si quidquam pieiatis liabes, fortissime Regisque afflicti Pande meo et lacrimis orbi miserere parentis
||

GC

AI

forliss.

II

||

ji

Eadem habentur in Donaque etc. precibus miserere precantis I, praeterquam quod hie exhibet : Pande modo et affiicti genibus, 1032 affiictis omissis verbis miserere precantis (Kooten).
||

II

||

VG

Post hunc v. Ero2 genibus] rebus ex corr. G addit [nsuper hoc aurum libi quod pro corpore dono. || 1036 Sic 1 uitamquc Saliim E F G D conabor L. || 1037 Nec A D Ne cede FVconcedis concede miliiFVII concederc
affusi

adfusi

D
||

||

II

LGA
II
||

E m% I Y

II

labores E.

[totum versum omis. D) corpore ceteri.

V EHINCD 1038 peto A uelis S mei G meum ceteri 1039 pectore AD precantis E m2 A.
1|

||

1028 Acbille Santcn.

1031 mihi
raitior c cod.

Virgil. reccpi; et ita

Kootenin

textu.

scaeva Baehrens. 1038 Saltim Baehrens Saltem vulgo 1037-8 concedis honores Sed funus crudele mei Mucller concede favores Sed Barth. Stet vulnus crudele raeum er. mei Bachrens. vulnere Muetlcr funere vuhjo. 1039 patris vel precor Schenkl

f.

84

ITALICI ILIAS LATINA

Humanae
Ilis

variosque

ducum

tu respice casus .

tandem precibus grandaevum motus Acbilles

10/i5

Allevat a tcrra corpusque cxsangue parenti

Reddidit Hectoreum, post haecsua dona reportat.

Jamque

redit Priamus tristesque ex more suorum

ducit.

Comparat exscquias supremnque funera

Tum
Et

pyra construitur, quo

bis sex corpora

Grajum
1050
:

Ouadrupedesque adduntur equi currusque tubaeque

clipei

galeaeque cavae Argivaque

tela.

Haec super

ingenti gemitu componitur Hector

Stant circum lliades matres manibusque decoros

Abscindunt crines laniataque pectora plangunt.

Tollitur et
Flebilis
:

juvenum magno cum murmurc clamor

1055

ardebat flamma

namque

Ilion

illa.

Illo

namque rogo natorum funera cernunt

1054

1042

duum

tu ceteris omissis

[j

uarios
II

ducum
1

varios belli

I!

res-

pice n casus (n

velum.l

eras.) C.

i3 Hiis

||

precibus gran-

deuum motusC
deuus
a] e

ceteri
||

precibus gradiuus motus A precibus motus granT 1044 ). omnes (precibus moresLmotus precibus 1046 .lamque redit] In patriam 1 i5 hoc D. precanti I.

MA

II

II

II

omnes
pater

||

tristescpie
||

GC
A

tristisque
||

ELFVMJV.
||

II

1047 Ceperat

Vt

ducuml). IO'iS-1051 ndfert Lactantius ad Statii Theb. VI, 121 ( Homerus in funere Eectoris dicit ). quo LD Lact. quae E qua 1048 Tunc Lact. pura I) pira C Lact. Quadrupedes ceteri 1049 Quadrupedesque ceteri. 1050 cau (a) e traduntur E aduitur ped L. (Gonsequitur E) E L G T C D Lact. cau (a) eque IV cau cque F cane IV graues Y. 1053 ObtruncantS Abrumpunt ceteri (Obrumpunt C AptQpuplaudunt condunt (pro tondunt) S. corporn IF rit L) clangor S. 10135 murmure] uulnere L 1054 uolnera Y.
funestaque
||
||

II

AD

||

||

||

||

||

GV

||

II

||

It

1046 Jamque redit scrij/xi: in patriam nil nisi (jlosscma csse pcrsuasum habco patriam Hartli. Haehrens In patriam it Muellcr. 1050 cavae restil. Mueller graves edit. reler. ocreaeque llachrens. 1053 Abscindunt scripsi Corrumpunt e Muelleri conject. Iiaehrens.

ITALICI ILIAS LATINA

85

Inter quos gemitus laniato corpore eonjunx

Provolat Andromache mediosque immittere in ignes

Se cupit Astyanacta tenens, quam maesta suarum Turba rapit; contra tantum tamcn illa resistit,

1060

Donec

collapsae ceciderunt robora flammae

abiit tantus

Inque leves

dux

ille favillas.

Sed jam

siste

gradum finemque impone

labori,

C-alliope, vatisque tui

moderare carinam,
106.r)

i?aris

quam

cernis stringentem litora remis,

potentis

/amque tenens portum metamque

Homeri,

Pieridum comitata cohors, summitte rudentes;

Sanetaque virgineos*lauro redimita
capillos,

/psa, tuas depone lyras, ades, inclita Pallas,

Juque

fave vati, cursujam, Phoebe, peracto.

1070

1057 pectore C.
ceteri
||

1059 musa S uisa IYC iussa 1058 Aduolat T. 1060 Turba rapit contra suarum L suorum fere ceteri. tantumtamen usqueresistit ITurba rapitcontra tamen u.r. plerique Turba rapit contra tristis tamen u. r. C Tristis turba rapit contra tamen u. r. D Turba rapit contra tamen usque illa resistit T Turba rapit tristis tunc omnibus illa resistit A Turba rapit contraque
||
||
||

tamen u.r.MN.
||

rlscorr.E. 1062 tanlusabiitT.H 1063 laborie reteri cernis paucis stringentem litora remis omnes, nisi quod S habet : Vltima perpaucis str. 1. r. tenes T. tenet 1066 Namque 1068 et 1069 in T locum inter se mutaverunt. 1067 clioros I. cursu uatis (uates L) 1070 sic 1069 liras depone tuas I).
||

1065'

Quam E

A T Quem

||

LFGASC

||

FGE m2SC
A

||

||

||

||

ceteri.

||

Explicit Iiber

Homeri plerique Carminis homeras metam

deponit ouanter

E m2.

Cf. p. XLIV

et

XLV.

maesta Kooten in not., Baehrens fida Kooten in not. jussa vulgo. 1060 Sic Kooten in not. Turba rapit comitum; contra tamen usque res. Baehrens Tristis turba rapit; contra tameu usq. r. vulgo. lOlw Quem cernis paucis slringentem litora remis vulgo P.emis quam cernis Raris Ilavet cf. p. VI Raptim conjeceram. str. 1. paucis Baehrens. choros Kooten in not. 1067 Pieridem Baehrens 1069 Ipsa] Musa Weytingh, Mueller. cursu vatis vulgo. 1010 lla scripsi ex Yossiano cod., cf. Kooten in not.
IO.jO

INDEX NOMINUM ET RERUM

ABAS Abanta Diomedes occidit ACAMAS Antenoris filius.

Achillis pestis
445.

ope

tutus, aperit 54;

Calchas causas
ut

amor ab
viola91:

AKamemnone non impune

tus
sit.

ferox

Antenore cretus, 237

vulneral 788.

Promachum

ACAMAS dus Thracum.

intcr
ficil

Trojanorum socios

243.

Acamantem Ajax Telamonius

338.

inter-

dextram frustra hortantUf legati Graecornm ut ferat auxilium 6^9; currum a Trojanis sibi promissum esse Dolon narrat 719; armis Patroclus munilus 800; horrendi suli imaglne Patroclus pugnat 813; mentitos vultus
Apollo pandit 831.

Thetis

Jovem precatur

ACHAICUS Achaica tnrba, cf. Grai. Achilli tantum debetur (Juno adloq.) ACHILLES nominativ.subjectus bello 99. clarus Agamemnoni irascitur 8; Achillem magnum Agamemno incuclarus
clins

Graecorum duces, ut Calcausas pestis significet, con-

sat

60;

magnum idem

TOCat 50;

Danaum

murus cum

Briseide 72;

manu

privat Pallas tenet

celeris Graecorum ducibus Trojara petiitl9i: quinquagintanavesduTroum terror a proecebat 211; liis abest, amorem cithara lenit magnus Vulcania arma 585-S6; induit 800; saevus liaslam in Heetorem librat 957; durus Hectoris preces reicit 988; magnus iliiin fatur, animam reddit Hector nondum satiatus, Hectoris 995; membra ad currum deligat 997; redit in caslra 1014; Priami precibus motus est ut reddat lilii corpus 1043.

ne Agamemnonem gladio pelat 78; Contra magnum Hector vult contendere 934. Aeaeides ferus nudato ense in Agamemnonem tendit 74 [Aeacides

[Patrocll caedem luuet Trojanos agit cuspide 903; horridus Trojanos riirsus agit 92i; Patroch corpus fimerat,

601]; 8ii]

1005;

Priami

miserJ

animum
914.

inir.itur 1026.

leacidae non eral

compar Aeneas897.

Aeaciden

ul

Xanthus obruat

Xeeeius heros Hectorem metucntem

persequitur 937;
975.

nominativ. praedieatUs Patfoclus siiit lei verus Achilles ab Hectore credatur 82 i. vocativ. fortissime Ilector adloquitur) 818; Grajae gentis fortis-

Hectofi
81.

iiist.it

Pelules matris numina invocat

;

Pelidae superbi ira 1 ad aures deveneral horrori Patroclicaedes)S41.

I

sime (Priamus adloq.j

1028,

lniiileiiis

heros Craecorum

pre-

INDEX NOMINUM ET RERUM

ces despuit 690;

Vulcaniis armis
Trojanurum priu-

In

ornatus 892.

Ah

ACHIVI

cf.

Grai. inler

piter

Atriden Achilles tendit 75. Atrida se filiumque suum Jup ulciscatur, precihus Thetis

orat 90.

ADRASTUS
cipes 240.

Dnnaiini rev Marti

Adrastum vastum capitMenelaus539.

Antiphon vulcedere videt 496; (Cf. Atride). nerat 747.

infesto

socios

AEACIDES

cf.

Achilles.

Pelopeius heros duces convocat

Ulixis et Diomcdis virtutem laudat 739. AGAPENOR Agapenoris ferox ira 175. AGELAUS occurrit Diomedi 667.

AENEAS

sacer, Veneris certissima proles (Trojanorum principes enucontra Diomerat uoster) 236; medem congreditur 454 auriga ab Agamemuoue interfecto, inge-

131;

mit animosusque de curru

516.

desilit

Aenean Dardanium Trojanus Apollo servat 472 curru tendeutem

;

AJACES duo 582. AJAX Oilei filius. Locrum fortissimus quadraginta

naves in Trojani instruxit 189; Oileos totidem quot ille naves Protesilaus et Podarces instruxerunt
216.

Agamemno

conspicit 509.

Cjtliereins heros contra Achillem

coneurrit; a Nepluno servatur 895 sqq.

AJAX Telamonis

Yeueris proles pulcherrima emicat iu agmine 483; cf. Aeneas.

AETNAEUS
AETOLIUS

Aetnaeos ignes 857. Diomedes. AETOLUS degente Aetola 202. AGAMEMNON centum naves ducit
cf.

171.

Telamone satus Salaminius navem unam plus quamEumelus ducitl98; Telamonius egregia virtute potensduodecim navihusTrojampetit 2(15-6: Telamonius Anthemionis hlium occupat 363; Acamantem, Thracum ducem, interfieit 538; magnus, in galeam Agamemnonis, dejectis sortibus, procedit Telamonius animis armis588
;

filius.

Agamemnonis

in

thalamos Somuus,

ira a Jove missus, devolat 121; Graecosarmat iu caedes, postquam Menelaum Pandarus vulneravit alae, premente llectore, ad 353;

que furens Hectorem pcLit U2; ferus saxum, ab Hecture proje(

;

cliiin,

clipeo reppulit 611

ducis castra pete volatu (Somnum adloquitur Juppiter) 115. Atrides sceptriger Achilli iratus 8; Chryseida reddi negat 24; acer socios armari jubet 159; impiger Democoonta petit 372; ferus inTrojauos armis furit 424; in hostes, ut lihycus Ieo, ruit 504; Aeneam curru tendentem consGrajum dux acer, HepicitolO; ctore Graecorum duces armis provocante, incedit 581; hortatur socios 663. Atride rex Danaum (Sommus, a Jove missus, loquitur) 124.

classes confugiunt 795. Argolieus dux Argolici

monius Hectori respondet 623]; Jjellator quo se cinxerat, balteum

Tela

maximus HeHector accipit 629; Telactorem saxo percutit 780;

percutit 787; solus naves defendit 799; Telamonius viudicat Patrocli cor-

monius Archilochuni

pus 836; luctando vincitur (dum Achilles Patrocli corpus funerat)

1009.

Ajacis armis protectus Teucer Trojanos agit 670. In Ajacem hastam torquet Antiphus Ajacem fulgenti ense He368;
In

munerat 628. Telaiuone ereatus Telamone creatum Hector saxo petit 610; [victor

Atridae genitiv. genibus Chryses affuregis in galeam deiciunsus 19; tur sortes 587. Atridae dativ. ardor Chryseidis non excidit 70.

des (de sc loquitur) 624].

ALCATHOUS, Anchisae
ditur 776.

gener, occi-

ALCINOUS Alcinoo Eunomus 246.

sati

Chromius

et

INDEX NOMINUM ET RERUM

89

Delphieus Delphice (de Ulia rapta ALEXANDER ef. Paris. Chryses queritur) 32. AMARYNCTDES cf. Diores. Fatidieus Fatidici aures vocibus AMPHIMACHUS princeps Carum,incompellat Chryses 31.
signis

cum

celeris

Trojanorum so-

ciis 241.

Phoebus Plioebe (Nostcr, peracto cursu, deum precatur) 1070.

Phoebi infesti placemus numina(CaIplacantur chas loquitur) 55;

AMPHIMACHUS
Hector 774-5.

princeps Epeorum.

ferox, Elide natus 212.

Ampliimachum

atrocem

obtruncat

numina,Chryseide patri reddita Proles Jovis et Lutonae, 10.

68.

AMPEDTTJS Trojanoruin socius 240.

ARCESILAUS
ltiS.

atrox ad Trojam venit

ANGHISES cf. Alcathous. ARCHILOCHUS Antenore cretus cum ANDRAEMOAndraemoncnatusThoas ceteris Trojanorum ducibus 237. 202; magno natus Thoas 583.

ANDROMACHE

conjunx fidissima Hectoris, ejusdem colloquium petit Hectore interfecto. vestes 564-5; laniato Hesuas scindit 1018; ctoris corpore provolat gemitque

Archilochum Antenoriden Ajax Telamonius 787.

occidit

ARCTUS 866. ARGIVUS Argivaque

1050.

tela (nominat.)

1058.

ARGOLICUS
Antenore
creti
;

Argolici

ducis 115

(cf.

ANTENOR

natum chus Acamasque 237 (Coonem! persequitur vulncratque

Archilo-

Agamemno).
Argolicas classes 736-7. Argolicis gentibus 80 (cf. Grai.)

Agamemno 752. ANTENORIDES cf. Archilochus. ANTHEMIO Anthemione satum

ficit 363.

ASCALAPHUS
(Si-

potens Ialmenusque, uterque acer, triginta naves agunt

187.

moisium) Ajax Telamonius inter-

Ascalaphum Deiphobus

interficit778.
filius.

ASCANIUS

ANTILOCHUS

Antilochi ense interficitur Thalysiades (Echepolus) 360; armis coucidit Mydon 520.

Hippotionis

ingens, socius Trojanorum 247-8.

sociis 774.

ASIUS Hyrtaci filius. cum ceteris Trojanorum

240;

\estorides
refert 840.

Patrocli corpus in castra

Idomenei dextra cadit

ASTYANAX Astyanacta parvum

ductor.
fert

tenet

Trojanis

in

ANTIPHUS Maeonum

auxilium 244.
filius.

ANTIPHUS Priami

Andromache 565-6; tenens Andromache 1059. ASTYNOUS Astynoum Diomedes occidit 443.

Ajacem hastam torquet

366.

cf. Antiphon Agamemno vulnerat 748. ATRIDES cf.Agamemno ANTIPHUS [Thessalicus] Thessali

ATHENAEUS

Menestheus. et Menelaus.
est)

filius.

AUGUSTUM
in

genus 901.

cum Phidippo triginta ducit naves

193.

AULIS
147.

Aulide (serpens visus

stellas fugat 635.

APOLLO
165; 472;

Trojanus Aeneam servat Grais inimicus saxum levat

percutit 61 4

sit

auctor poetae

nostro

AURORA

AUSTER ab Austro

Arctus distat 866.

quo Hectorem Ajax

Trojanus Patroclum, sub imagine Achillis pugnantem, denudat Phrygiae gentis tutator, 830 ; simul cum Venere, Xanthi fluctus

BACCHUS Bacchi liquor 633. BOEOTUS Boeotum (cf. Promachus)

788;

Boeoti (Prothoenor et Clo :

in Graecos attollit 911.

nius) 169.

90

INDEX NOMINUM BT RERUM

Dardanii campi manant sanguine 384.

BRISEIS etiamsi intacta reddatur, Acbillem non movel 693.

Briseide
72.
c

Agamemno

DARDANUS Dardana
jani.
10 40.

pubes

cf.

Tro-

Achillcm privat

Dardanaregnavicisti(PriamusAchilli)

CALCHAS
"i_';

'1

'iiin

numina

DARES
consulil

Daretis

filios

in

adverso
403-4.

annum

agmine conspicit Diomedes

dixerat quo Troja

cau-

caderei 152.

DEIPHOBUS cum
rum
principibus
caedil 778.

ceteris

Thestorides Thestoriden edere

235;

TrojanoAscala-

sas pestis Achilles hortatur 52; dictis amaris Agamemno compellat 59.

phum
949.

Deiphobi formam assumit Minerva

CALLIOPE
1064.

vocativ. (prccatur Noster)

DELPHICUS
petit 373.

Delphice

cf.

Apollo.

DKMOCOON Democoonta Agamemno

DIOMEDFCS Diomcdis
707.

CALYDONIUS cf. Diomedes. CHROMIUS dux Mysorum.

Vir florens aetate inter Trojanoruni socios 246-7.

socius, Ulix.es

Cum Diomede
554.

Glaucus pugnaturus

CHROMIUS

Priami

filius.

Chromium Diomedes caedit 447. CHRYSEIS Chryseidis ardor Aga70. memnoni non x<*
<

Actolius heros Glaucum adloquitur 556; Ulixe 698.

egreditur castris

cum

i <

1 i t

Chryseida

Mj rmidones censeni 2;i castam reddamus patri (Calchas loi|ui;

patri

reddendam

esse

Calydouius lioros medios in hostes mil :i09: cum Aenea pugnat 454. Calydonius juvenisiraardescil iil.
Tydiiles fortis in armis 184-5 Danaos cedentes videt M0; Phegea
;

inlnrlam lnr 56 patri reddit 64

:

Agamemno

CHRYSES

raptam ileflet 13. Chrysen castris excedere jubei Agafiliam

memno

-i

magnus, i|ua interficit 40S Aeneam vulneretj non videl 458 pugnal 530; princeps armis <; maemical ardentibus
;
'

(>(i.'i;

CLONIUS Boeotus

cuin Prothoenore Tro.jam petii 168*9.

gnanimus)> cunctos curru superat

1008-9.

Tydidae saevi arma

tinel

fortia

CLOTHO (in clipeo Achitlis) 891. COROEBUS clara satus tellure 250. CRETAEUS uterque (Idomencus ct
Meriones) 208.

fdaeus iWi:
i

non sus-

dextra pro137.

stratus Pandarus 19. Tydiden quaeril Pandarus

Ocnides Veneris manum

466.

vuluerat

GRETHON
517.

Crethona occidit Aencas

cf.

DIORES
dit

CYGNEIS

Helena.

iiim celeris principibus 213.

Graecorum
occi-

Amaryncides Amarynciden
Pirous 371.

CYTHEREA cf. Venus. CYTHEREIUS cf. Aeneas.

DANAl nomen

DIS per Dilis opaci fluctus (Dolon supplex loquitur) 723.

DIVA
populi
cf.

scilicet

Musa)

1.

(Irai.

DOl.ON Diomedi
57.

et Ulixi

DANAUS adjectiv. Danai salutis DARDANIDAE cf. Trojani. DARDAN1DE8 cf. Hector, DARDANIUS cf. Aeneas, Paris.

per noclem

occurrit 704. Tros I iuih li:nl( s praecedit 710.

eosdcm cursu

DORICUS

Doricua ensis32'.

INDEX NO.MINUM ET RERUM

Dorica castra 062.

91
Gorgvthiona

GORGYTIIION

ferum
A?a-

DORIS Dorida
Doride uata
cf. cf.

fluetns

amantcm

874.

Teucer

interflcil 672.

Thetis.

ORAECIA

bellatrix

regem

sibi

DULICHirs

Meges.

lledelegerat 172; ctoreni soluin pertimehat 983.

memnonem

GRAI Grajorum

ECHEMON Echemona Diomedes

dit 447.

cac-

ELEPHENOR Euboeae
finibus ortus 200.

< longis >

et

moisius :Uj2,agmina Aeneas premit 484; acies deficiunt 493; duces Hcctor provocat 578. Grajum volgus ruit undique 46; agniina, Paride vulnerato, gemuerunt 305 ; agtnina Hector

terga

premens

Si-

ELIS

Elide nati Thalpius 212.

Amphimacus

ENNOMUS
EPEUS
1011.

vir florens aetate Trojanoruni socios 246-7.

inter

caestibus

cunctos

superat

487; dux Agamemnon clades, Jove expendentc, 581; praeponderat 658; sex corpora in Hectoris rogum imponuntur 1048. Grais miseris funera injee.it Achillis ira 2; plflcet Hectoris sententia 277 inimicus Apollo 614.
vertit

EPISTROPHUS Halizonum dux. ingens. dux magnanimus 242. EPISTROPHUS Iphiti filius. ingens. gloria Myrmidonum, saevi

Gfajos, aggere inclusos. obsidunt Trojani 682 Hector utldique agit 755; Trojani sternunt 763. Gvajja gens Grajae gentis fortissime

robur

belli 179-80.

EUBOEA Euboeae
phenor.
pylus.

200,
190,

cf.

Ele-

Achilies 1028. tnrlia fugit 790. Achivi nominativ. turhantur 661. [vocativ. vulgo : Nestor loquitur

Achaica
151.]

EUTIAEMO Euhaemone

cf.

Eury-

EUMEDIADES cf. Dolou. EUMELUS viribus acer navem minus unamquam Tulamonius ducit 196-7. EUPHEMUS ferox 243. EURUS Rhesi equos non praecederet 734.

vires accendit Agamemhonis virlus 506 Phryguinque casus Juppiter expendit 657. Achivis [vires reddunlur 69]; virtus crescit 3S7; invictis ut reddatur Helena Hector suadet 638. Achivos dilectos (Juno irata Jovem incusat dictis) 101.
j

Achivum

EURYALUS,
Diomede

Mecistei

fllius. lux

sub

184.

,\r^-olic:c gcntes gentibus Argolicis Achillis ainor famam turpem Iiquisset 80.

UURYPYUUS
aiiis 582-3.

vastis horridus armis, Hypsenorfl occidil 133-4; ciaris speciosus in armis, procedit cum

Danai
542;

Eurypyli femur Paris vulnerat 757. Euliaemonc iintus quadraginta naves inslruxit 190.

rogos struunt 646; confugiunt 679; pugnant de muris 766; hastas cuspidis jacitint 802; funera sua maerent 838;

laetantur 508;

incumbunt

exclamant, hasta Achillis ab Hectore vitata, 960; exsultant, Hectore interfecto, 978; laetantur

1002.

G
GLAUCUS Lyciorum

Danaorum corpora morbo

dux.

iinplicuit

virtutis in armis, inter auxilia Trojanorum 239; cum Diomede pugnaturus 553.

magnae

Apollo 12. Danaum castra Chryscs petit 19; prooeres in coetum Achilles convocat 50; classcs, Chrvseide patri reddita, Ulixes repetit 67;

92
rex

INDEX NOMINUM ET RERUM

(Agamemno)
12 4;

armis

victricibus Troja caderet 153; murus, Achilles 191; dolos vicisset Troja, ni fata fuissent 251; populus 268; catervae cadunt 357; agmina ccdeutia 389; rex (Agamemno) 490; Troumque discedunt catervae 631; procepreces reicit Achilles res 686; jussu Diomedes 691 ; cum Ulixe egreditur castris 698; vires 705; duces 743; rcx (Agamemno) metus Hector 794; pro747; ceres 1025.

sterna memorat 636; turbidus ruit 677; Priamides iratus acri pugna subit 754-5; Martius castrorum hostilium porlas saxo perfringit 760 ; Amphimachum obtmncat 774; ferox violento saevit pectore 779; Danaum metus, impiger, advolat Graecos-

que

{lellit

794;

Mavortius

saevit,

Graecorum naves incensurus 797;

fervidus Patroclum, acies sub

Danais vires Neptunus ministrat 772. Danaos Apollo luctibus infcst.it 45

in

imagine Achillis turbantem , rcspicit S15: fortissimus quantum in bello valeat (de se loquitur) 820,

Hector invadit 492 et 659: qui

;

maximus Patroclum falsis armis deprendit 832; adest, uniis in quo Trojana salus manebal
bello

modo turbabant, Trojani nnnc fuXanthi iluctus giunt 808; in Venus Apolloque altolluut 912; ad numina sua transfert Minerva Hectoris corpus Achilles 950; ad

932 959; defectus viribns, Achille instante, 967; infelix, amissis viribus, Achillcm orat 979 miserabilis vitam reddit 996; rogo
;

callidus Achillis hastam vitat

defert 1001.

Pro Danais
sentit 544.

deos

pugnare

Hector

componitur 1051. vocativ. violente (Achilles Patrocli) 851.

de caede

in castra fugiunt 758; turbati fugiunt omues 769; remanete 151 >. <Cvocativ. Pelasgum regi Apollo infestus 10. Pelasgis legati referunt Achillis re-

Pelasgi nominativ.

Hectoris crura ocreae nitentes, quales decet esse, tegunt 232; conjunx Andromache 565; superbi auri-

gam Teucer
miseros artus

obtruncat 673-4;
ter

sponsa 694. Pelasgos in Trojam venisse Iris,Jove jubente, Trojanis nuntiat 224;

Patrocli tumulum Achilles rapit. 1006; interitu Troja victa 1040. cf. Hectoreus.

circa

Agamemnonis armat [Pelopea juventus cedit 791].

fortes ira

353.

Hectora insignem bello Ajax Tela-

monius
In

petit 603 flent Trojani 1015.

amissum
ruit 1020.

6RAJUS

grajae gentis

cf.

Grai.

uno Hectore causa Trojae

826.

Grajae puppes 220.

Dardauides Patroclum
duas
et

hasta petit
in Achil-

GUNEUS

Gunei horrida ira viginti naves ducit 206-7.

Priauieius heros jaculum

letn torquet 960.

H
HECTOR
nominativ. Priamides patris jussu arma capit 226; Paridem, confusum terrore, adloquitur 256; Paridis verba refert 277; fortissimus Graecos sternitcaede 486: Graecos invadit, haud secus ac lupus 491 patriae columen, Mavortius pugnat 529; Mavortius deos pro Graecis pugnare senlit maximus principes Grae543;

Prianiides[ 601]; contraAjacem pugnat 610; unum Phrygiao decus, iratus pugnat 660-1; talia

dixit

(Achilli,

moriens) 988.

cf.

Hector.

Priaini filius dux ille ducum (de se, moriens, loquitur) 982-3.

Troius heros Teucrum saxo occupat 674.

bello Hectoreum corpus 10ii-5. corum provocat 577 maximus Ajacem adloquitiir 620; HECUBA Hecubam vocari Ilector im Ajaeem adloquitur 626J perat 546. [ maximus cum sociis funera he- Hecube supplex ad Minervae templa
;
:

HECTOREUS

Hectorei sanguinis 905.

INDEX NOMINUM ET RERUM

infelix 551 ; ritur 1017.

93

Hectore tuorluo queParidi Yentis dereposcit Menclaus

208;
ferus,

Phaestum caedit 429; Hectore Graecorum princi-

HELENA Helenam
ducit
343.

pes provocante, procedit 580.

317;

Helcne

ut Graecis rcddatur, Hector suadet 638. Cygneis Cygneidos membris Paris incubat 337.

Idomenei dextra Asius cadit 774. Dnctur Rhytliiens magnanimus Alcathoum occidit 777.

IGNIPOTENS
ILIACUS

cf.

Vulcanus.

HELENUS
rum
235.

cum Paridis crines Menelaus foedaret, Helena

Iliaco pulvere

inter principes Trojano-

timebat 323.
Iliaeos

campos petere instructo mi-

HERCULES

Hercule

magno

Tlepole-

lite

128;

id.

160.

mus satus 523. Iliacas acies 655. [HESIONA Hesionae nomen 626. ILIADES ad templum Minervae beuut 549. Hesione ablativ. de matre Telamo
creatus 624.]

su-

HHSPERUS exoritur 868. HIPPOLOCHUS Hippolochum tem ad bella Agamemao

749-50.

matres stant corpus 1052.

cf.

circum

Hectoris

ruencaedit

ILION

Troja.

IMBRASIDES cf. Pirous. IPHIDAMASIphidamantaAgamemno

occidit 750.

HIPPOTHOUS bonus armis

janorum socios 244-5. HODIUS dux magnanimus janorum auxilia 242;

inter Trointer Troinfelix ab

IRIS Irin ad
piter 223.

Priamum
Ulixes.

mittit Jup-

Agamemnone

sternitur 427.

ITHACUS

cf.

HOMERUS Homeri
dit

cum HYPIRON Hypirona magnum

Diumedes 443. HYPSENOR Hypsenora
Eurypylus caedit
434.

potentis metam nostro Calliope tenet 1066.

J
JOVIS nominativ.
cf.

inva-

Juppiter.

JUNO
venientem

offensa 98;

cum Minerva

longe provida Achillem, contra Xanthi

vires Achilli praebet 894;
lluctus

pugnantem, tuetur

920.

JUPPITER.
Juppiter Thetidi

IALMENUS
acer,

agunt

et Ascalaphus, triginta naves in 187.

uterque

tantummodo
quitur 286.

adsit

respondet 93; (Menelaus

lo-

Trojam

Jovis nominativ. superos convocat in

IDA Idae montibus umbrosis Juppiter considit 654.

coetum

651.

IDAEUS

Daretis

filius.

fratri,quem Diomedes vulneravit, non potest succurrere 421. Idaeum cum fratre in agmine conspicit

Jovis genitiv. magni proles (Apollo) proles (Sarpedon) 248 et 520. 10; Geuitor concilium dimittit 107.

Pater nominativ. omnipotens Som-

num

vocat 113;

Saturnius
223.

Irim

Diomedes

405.

ad Priamum mittit

IDAEUS Trojanorum

praeco.

Trojanorum mandata Agamem-

vocati r.o-ptime (Hector precatur) 572. Rcgnator Olympi omnipotens con-

Idaeum

noui perfert 641. castris excedere jubet 643.

Agamemno

Tonans

cilium habet 345. Tonantis maadata accipe (Somnus Agamemnonem adloquitur) 124.

IDOMENEUS

Cretaeus cum Merione naves octoginta in Trojam ducit

Tonantem verbis incusat Juno

104.

irata

94

INDEX NOMINUM ET RERI M

Menelae, Pandarus te petit 347. Menelai ardor sexagintanavibusTro-

jam

LACHESIS LAERTIUS
LATIUS

(in
cf.

clipeo Achillis) 891.

Ulixcs.

petil 174; armis concidit Pylaemenes 519; - duros ignes praeda quae mulceat 639.
cernit. Paris 254.

Menelaum armatum

Latiis in arvis 900.

LATONA
LEITUS
duces
1

Latonae
1>7.

ct Jovis proles 10.

Atridcs impiger cum Paride in annis concurral 268; hastam Paridis

devitat 290; memor raptae conviolentus II'jugis instat 301; lcna Paridem ad loq.) 322; nou mesuperavit(Helenam Parisadloq.) gemebundus, quoniam Pan332; dari telafoedatus est, pugna excidit

acer beiio, inter Graecorum

et

LIONTEUS
LEUCUS
LIBYCUS
soo.

Polypoetes naves in Trojano ducunl quadraginta 182.

ictus hasta

quam

iu

Ajacem

Antipbus torquebat 369.

ut Libycus leo

349.

(Agamemno)

Cum

Atridac saevo Idaeus mittitur G 40. Atrida saevo quis tibi suasit contendere? Paridi 11'lenaadloq.) 327.
naeus,
210-1.

LOCRI Locrum LUCIFER 868.

fortissimus Aj.ix 189.

MENESTHEUS
naves
et

clara de gente, Athequinquaginta ducit

LYCAON

cf.

Pandarus.

MERIONES
M

Idomeneus, uterque

Cretaeus, navcs OCtOginta (lucunt 208; Phereclum caedit 432;

MACHAON
218.

inter

Graecorum
Phaestus.

duces

notus paterna gente

procedit
vincit 1013.

iu
;

pugnam

cum

aliis

58l)-l

omnes

in ludis

arcu funebribus

MAEONIDES

cf.

MAGNES cf. MARS duro

Prothous.

MESTHLFS

intcr

Trojanorum auxi-

milite gaudet 264; aureus in clipeo Achillis stabat 889.

lia 244.

MJNKRVA
plex

Minervae ad templum sup551.

Marti infesto cedunt Graeci 495. Martem tumidum increscere Diomedcs videt 390 pupugit Diomedes
;

Hecuba venit

Pallas

560.

perimct haec dextra (Patroclum, Achillisarmisindutum, Hector adloq.) 822. Mavors sonat undique 358; bellipotens pugnat cuuj Pallade 532;
te

Marte invito

nominativ. casta Achillem manu tenet ne in Agamemnonem gladio ille tendat 78; beiiica Diomedi in proelio adest 394; [ Tritonia antc oculos Hectoris subito videtur 936;] ad Graecos

nuiniua sua transfert 950. vocativ. inclita ades poeta, cur superacto, dcam precatur) 1069. Palladis castae ira Paridem superavit templnm Tro333; ad innuptae

licet tc protegat, morieris (Patroclum Hector adloq.) 821.

cf.

MARTIUS

Hector.

MAVORS

cf.

Mars.

janae mulieres subeunt 548. Cum Pallacle casta Mars pugnat 532:

MAVORTIUS cf. Hector. MEGES Dulichius inter Graecorum

duces 201;

cum

casta pracbet 894.

Juno vircs

Achilli

Pedacum

caedit 433.

MENELAUS

Tritonia Deiphobi vultu et armis indutis Hectorcm decipif 947. Cf.

Pallas,

fulgens in armis contra Paridem consiitit 283; galeam Pari dis abst rah n eundem ardens recurrit 312: in toto agmine Paridem quaerit 339; Adrastum ca-

sancta viragoMartem
Vir^-o

vulnerat 533.

t ,

armigera Virginia armigerae mouita et numen 400; uumcu 545.

vocativ. 161.

pit 539.

MfSAE

INDEX NOMINUM ET RERUM

98

MYCENAEUS
Agamemnon

Myoenaeia
ortua 171.

moenibus

PALLAS
inter

cf.

Minerva.
238-9; in agmine

PANDARUS Lycaonis proles generosa

Trojanorum auxilia
arcu turbatfoedera340;
volitat 136.
23.

MYDON Antilochi armis MYRMIDONES Chrysae

Myrmidonum

coocidit 520.
fletibus vin-

cuntur filiamque reddi censent

castra Thetia petit 84;

Pandare, occidis Diomedis

cf.

manu

19.

gloria Epislrophus 180.

PAPHLAGONES Papblagonum dux

Pylaemen.

N
NASTES
insignis, intcr

PARIS nominativ.belli
Trojanorum
250.
et vircs

socios 241.

causa, patriae funesta ruina, arma, cum ceteris Trojanorum ducibus, capit 234; Trojae exitium funestaque flamma,

NEPTUNIUS Neptunia Troja NEPTUNUS Graecis animum

ministrat 172.

armatum Menelamu

cernit 2o3;
;

una cum Hectore acies petit 576 hostiles turmas prosternit 756.
vocativ.
t<

mea flamma

(Helena

NEREIDES
NEREIUS

Nereidas in clipeo AchilUsVulcanius feeeratS73 [et 860 bis].

Cf. Achilles.

adloq.) 320.

Paridi

eum

NEREUS[Xereainclipeo
canius fecerat 864];

Achillis Vulin

nus Helenam deducit

ultimus dies forct, nj Wnns texisset 311; Dardanio Ve318.

euilem,

Alcxamler

magnum
NESTOR

871.

pulcher, clipeo et hasta insignis contra Meneiaum procedit tristis Helenae respondet 2S2;

fidus sollerti pectore, con-

silioque potens navcc cum liliis in Trojam ducit nonaginta 176-7.

332.

Nestoris prudentia aevo sollerti turaetas laudatur tuj scil.it 144 aetas Diomedem et Ulixem, 154; qui, Dolone trucidato, repetunt cas1
1

Alexandrum Menelaus quaerit 310. Darilaniiis juvenis Dardanium juveneus Menelaus premit ense 302. Dardanio cf. Paridi.
Plii-ygius in Phrygii cladem Menelaus liastam torquet 315.

tra, uxcinil 737.

NESTORlDEScf. Antilochus.

Praedo Plirygius praedonis

Trojam
gii

Phry-

NIREUS cum
pctil 193.

tribus navibus

corpus, ni ferrea lorica texisset, Menelai vulaerasset telum 292.

O
OCEANUS Oceanum senem
[-864].
fecerat

Priameiiis lieros pauca Hectori respondet 271. (Adde buc quod Paridem Hector ita
Dedecus... Aetemum praedicat patriae generisque infamia nostri
:

Vulcanius iu Achi.lis clipeo 872;

257-8).

OENIDES cf. Diomedes. OILEUS cf. Ajax, Oilei f.

PATROCLUS

OLYMPUS OJympi regnator(Juppiler)

3 15.

hastam Hectoris decipit 827. 80G; Patrocli manes 994.

Achillis armis

munitus

Ohmpo emenso
107].

PEDAEUS Pedaeum Meges

dcccdit sol 108;
[

occidit

433.

ORSILOCHUS
caedil 518.

Orailochum

Aeneas

PELASGI

cf.

Grai.

PELEUS pro Priamo Achillem moveat

(Hector, moriens, adloq.) 986.

PAEONIUS
rius

Paeoniis berbis
351.

Podali-

Menelaum curat

PELIDES cf. Achilles. PELOPEIUS cf. Agamemno. [PELOPEA] cf. Grah

96

INDEX NOMINUM ET KERUM

ceteris Graecorum ducibus Trojara petit 167. Penclei atrocis dextra Acamanlem Antenoris tilium sternit 789.

PENELEUS cum

PRIAMEIA

cf.

Trojani.

PHIA.MEIUS

cf.
cf.

Hector, Paris.
Ilector.

PRIAMIDES

PRIAMUS

PERGAMA cf. Troja. PHAESTUS Phaestum

Ldemeneus
tit

Maconiden
emitHl.">.

accitur ad foedera cum redit in Graecis jungenda 278; castra, postquam Hectoris corpus

ferit

430.
in

Achilles reddidit, 1016.

PHEGEUS hastam
405.
in

Diomedem

Phcgea videt

agmine Dioinrdcs
Phereclum

Priami consilium expediam (loquitur filius, 982, 983, cf. Dolo) 726; Hcctor. Ad Priamum Juppiter Irin mittit

PHERECLUS
occidit 432.

Meriones

PHIDIPPUS

et Antiphus, Thessaliei juvenes, naves in Trojain ducunt

triginta 103.

PHOEBEIUS Phoebeia templa PHOEBUS cf. Apollo. PHORCUS inter Trojanorum

cipes 247.

223; Priamum vicisti (de se cum Achille loq.) 1041. Pro Priamo (Peleus Achillem moveat (Hector loq.)987; vide etiam defessa senectus Afflicti miseranda patris (Ilectore amisso) 1020-1.

27.

PROMACHUS Promachum Boeotum

vulnerat Acamas, Antenoris
filius

prin-

788.

PROTESILAUS
Trojani.

PHRYGES PHRYGIA
PHRYGIUS
tis cf.

cf.

Phrygiae "

unum

decus

(Hector) 661.

in Trojam naves agit quadraginta 215. PROTEUS Protca non cundem semper (fecerat Yulcanius in clipeo

Achillis) 872.

donis 2H2.

Phrygii 315, Phrygii praecf. Paris; Phrygiae genTrojahi.

PROTHOENOR
Graecorum

Boeotus inter duces

168-9.

PIERIDES Pieridum cohors 1067. PIROUS < ensc et virtute potens

inter auxilia

Trojanorum 2i5;

>

Prothoenora occidit Polydamas 786. PROTHOUS Magnes Tenthredone natus inter Graecorum duces 199.

Imbrasides Diorem, Amarynci

PYLAEMEN

<

Pylaemenis

aniini

filium, occidit 378.

Paplilagonuiu iluctor a Menelao

occiditur 519.

PISANDER Pisandrum Agamemno

caedit 749.

PYLAEUS
pes 240.

intcr

Trojanorum
clarus aetate
2i3.

princi-

PODALIRIUS
218;

inter Graecorum duces Menelaum, a Pandaro vulneratum curat 351. PODARCES fortis inter Graecorum

PYRAECHMES
PYRRHUS
veat 987.

inter

Trojanorum socios

duces 215.

prollectorc Achillem mo-

POEAS Poeantesatus (Philoctetes)217. POLITES Priami filius.

fortis inlcr

R
RHESUS
Rhesi
tentoria

Trojauorum principes
filius.

235.

occupant
et Dio-

POLYDAMAS Prothoenoraoccidit786.
POLYIDOS Eurydamantis
Polyidon Diomcdes interficit 445. POLYPOETES et Leonteus in Trojam viginti naves instruxerunt 182;

ipsumque trucidant Ulixes medes 729.

RHODIUS cf. RHYTHIEUS

SALAMINIUS

cf.

Tlepolemus. Idomeneus.

omnes

vincit disco in ludis funebribus 1012.

cf.

Ajax Telam.

f.

1'OLYXENL'SclaravirtuteinterGraecorum duces 213.

SARPEDON

Jovis proles inclita, inter Jovi3 Trojanorum socios 248-9;

[NDEX NOMINUM ET KEHUM

proles inclita pu^nat 520-1 ; saucius egreditur certamine 527. Sarpedoua Patroelus occidit 8H.

97

Thoantis dextra Piroum librata hasla

petit 380.

THOON

Phaenopis

filius.

Thoouem vastum Diomedes SATURNIUS cf. Juppiter. 446. SCHEDIUS virtute potens, saevi robur
belii,

occidit

inter

Graecorum duces
inter

170.

THRAX

adjectiv.

Thracas equos 734.

STHENELUS
184.

Graecorum duccs TITAN cum undis

STROPHIUSe Strophiogenitum
cet
dit.

(sili-

Scamandrium) Idomenous
431.

cae-

STTGIUS ad Stygias undas SUME ab Sume 195.

se emerserit 126; radiis nitidum caput uudis extulit 158; cum, fessus, igniferos currus in undas coeperat immergere 616-7; ut radiis nitidum orbem patefecerat 650.

431.

Titana

cum

dies extulerit 118. 196;

TLEPOLEMUS Rhodius naves

jam ducit novem

T
TARTARA
medes
filius.

in

Trosatus

ad Tartara Echeuiona Diocf.

magno Hercule, a Sarpedone occiditur 523.

rnittit 448.

TONANS
Ajax Telam.

cf.

Juppiter.

TELAMO Telamone
TELAMONIUS
cf.

TRITONES
TRITONIA

Tritones feros fecerat Vulcf.

canius in clipeo 874.

ibid.
cf.

Minerva.

TENTHRKDO
thous

Tcnlhredone

Pro-

TROES cf. Trojani. TROICUS Troica dextora

TROIUS
cf.

(Hectoris
644-5.
cf.

TEUCER

3tans sub Ajacis scuto Trojanos agil 070-1.

manus) 819: ad Troica castra

Hector; Troia pubes

Trojani. TEUCRI nomen populi cf. Trojani. THALPIUS Elide natus inter Graeco- TROJA Neptunia his ducibus (quos noster jam enumeravit) so defendit rum duces -l-. 250; maxima currum Achjjlis THALYSIADES

(Echepolus) ab Antilocho occiditur 300-1.

protervior,

THERSITES, quo non deformior alter

linguave
ultra
cf.

negat

bolla

gerenda esse

136-7.

THESSALICUS

Thessalici {nom.plur.) Autiphus, Phidippus.

Doloni promiserat 719; quid pa727 ; Hectore amisso planctu sonat 1016. Trojae exitium (Paris) 253; Qammas suasque gremio Helena accipit (scilicet Paridem) 338.
raret

THESTORIDES cf. Calchas. THETIDEIUS cf. Achilles.

THETIS
Achillis audit preces 83. Thetidi Vtilcanus arma donat 860. Thetin fortia arma Achilies rogat855. Doridc nata tantum valet (Juno Jovem adloq.) 09.

Trqjamnemo veneratdcformiorquam
Thorsites 137;

Latiis

in

arvis

reparatam 900.
Iliondies quo caderet 153; flamma qua Hectoris corpus, ardcbat 1056.

Pergama ad
TROJANI

quot Graecorum dux quisque naves egit 164.

Trojanis crescit virtus 387.
cedit

Adde huc quod verbis

maris

Juppiler,
94.

magni diva Trojana jiivcntus Thctidem

adlo-

542;

quens, utitur

(iraecos urguet 770.

THOAS, animis

et armis insignis, de gente Aetola Andraemone natus inter Graecorum duces 201-2;

Trojana inaniis concurrit 782. Dardana pubes ad Xanthum confugit 905 ; te solum tremit (Achillein Priamus adloq.) 1029-30.

magno Andraemone natuscum

Graecorum ducibus procedit
PLESSIS. These
laline.

aliis

533.

Dardanidac Dardanidum
7

duces743.

98

INbEX NOMINUM ET RERUM

acrius inPhryffes fugiunt 401; in coetum veriiunt stant 493;

Graecos, aggere inclusos, castrorum hostiobsidunl 682; lium aditus irruinpuut 762: taedas ardentes jactant 803;
636;

amissum fleni. Hectorem Phrygnm populus 268;

Hector 486;

01 o.

turmas proturbat Agamemno 505; -- fata dura Graecorumque casus Juppiter expendit omnis causa ih uno Ile657;

spes una

ULIXES cunctis notus Chryseida ad consiliis iliuspal riam revehit65; trisThersitem sceptro percutil 139; fraudis commentor Trojanos sefrauptem juvenes occidil 527;

commentor, llectore " duces Graecorum provocante armis, cum Dolonem adaliis procedit 579;
dis

spicit 707.

ctore ruit 1020.

Ulixem socium
699.

sibi delegit

Diomedes

Phrygas pulsos
pat 342
;

ore increTeucer, stans sub Ajacis

Agamemno

Itaehus
decim

Ithaci sollertia naves duoin

scuto, agit 670. Phr yjjia jjetis Phrygiaegentistotam rem expediam (loq. Dolo) 726-7; tutator Apollo 911. Phrjijiae catervae Phrygias catervas Achilles ingenti caede agit 923.

Trojam ducit 204. Laertius Ajacem luctando in

funcbribus vincit 1010.

ludis

Prhimcia pubes cadit789;

titia

lae-

VENUS Paridem
Xanthi iluetus
911.

exsultat 837.
50S.

Aeneam Diomedi 464 etApollo

;

Menelao

eripit 315;

in

Graecos attollunt

Teucri fuuduntur
In

Teucros Agamemno furit 424; Teucros cuspide Achilles agit 903. Troes incumbunt, Graeci fugiunt acta testudlne subeunt 767; V>8 dubiacrius assurgunt 790; funera sua tant formidine 928; vulnera sua planmaerent978; gunt 1002. Troum vires velis renovare in proelia ab (Jovem Juno adloq.) 102;

Veneris proles Aeneas 236 et 483; dextram Diomedes vulnerat559;

Iu

manuin idcui violavit 584. Veuerum aruiis Diomedes

467.
,

irruit

Cjtlierea Paridem cum Menelao pugnantem, tegit caligine 309;

aderit

in agmine Paris procedit VLLCANIUS Vulcania arma 835,961. agmine Paridem Menelaus quaerit

281;

labori (Paris loq.) 335; icta Diomedis hasta. petit caelum 470.

meo

339

corcatervae cadunt 357; pora Diomedem sternentem Panterror Achilies darus videt 438; Danaumque catervae disce585; maudata ldaeus Agadunt 631; Oducia memnoni perfert 641;
;

VULCANUS
orat 856.

Vulcani auxilium Thetis

in clipeo

Ignipotens

mundum

cae-

laverat 862.

agmina gemuequae sit 701; runt 963. Troas terret Patroclus, Achillis armis munitus, 807. Troia pubcs Dolonem, ut Graecorum vires ille perspiceret, miserat
704.

Ignipotente interposito, Juuonis et Jovis certamen residit 106. Mulciber Aetnaeos ignes excitat858.

XANTHUS
tcrlieit

Phaenopis
bello

filius.

Xanthum notum
446.

Diomedes

in-

TROJANUS

cf.
;

Trojani, Apollo; salus

XANTHUS

fluvius.

Trojana 931

ad Trojana litora 220.

TROS cf. Dolon. TYDEIUS (Diomedis) ensis TYDIDES cf. Diomcdes.

453.

Xanthi iluctu Hectorem vulneratum fluctus Trojani lavant 783; ad fluctus in fugiunt Trojani 906; Graecos Apollo et Venus attollunt

912.

SUMMA

DE ITALICI ILIADE LATINA

Proobmiou
I

PARS PRIMA
CAPUT GAPUT
I.

II.

CAPUTIII.

QOO NOMINE NOSTER

FUERIT

V
VII

QlO TEMPOHE Epitomam

SCRIPSERIT

Nom

Silios Italicus?

xv

PARS
CAPUT
CAPUT
1.

II

De

illis

qui

apud Romanos usque ad Nostrum Homehi

XIX
SIT ILIAS

CARMI.NA LATINE REDDIDEHUNT

II.

QOA RATIONE, QUO

LATINA

INGENIO,

QUO CONSILIO SCRIPTA

XXX

PARS
CAPUT CAPUT
I.

III
XLI
XLVIII

II.

DE

LIBRIS

MANU

SCRIPTIS ET IMPRESSIS.

DE PlNDARO FALSO NOMINE

SUMMA

ITALICI ILIAS LATINA

LlDKR PltlMUS

II

40
20 26 30 40
.::

III

IV

V
VI
VII
VIII

40

IX

52
53 56 58
59

X
XI
XII XIII

XIV

60
61

XV
XVI
XVII
XVIII

63 66

67
71

XIX-XX XXI
XXII
XXIII

XXIV

73 75 80 82
87

INDKX NOMIMJM ET liEHUM

Coulommiers.

Typog.

P.

BRODAHD

el

GALLOIS

Oniversity of Toronto

Library

DO NOT REMOVE
THE

CARD FROM
THIS

POCKET

Acme

Library Card Pocket

LOWE-MARTIN CO.

LIMITED