You are on page 1of 19

িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

মূল : টড িপকক
aনুবাদ : তানবীরা তালুকদার

1
…† puera pâiTbI jueR† manuexr meDY Baxa …b„ s„ôáitr Aenk ibiBÊta reyeC, …† iBÊtar
meDY† ib¯an tar inj÷ Baxa w git idey ŸgaFa ibSÿjueR km ŸbSI tar S¹¡ iSkR geR ineyeC|
ìDumaº ŸbS keykiF †slaimk rañä CaRa, ŸZKaen Ÿkaraenr V†n Vejaw rajtÔ kreC| Vj
Vim Dàm Vr ib¯aenr ÃeÆÃr Ÿsrkm …kiF gæp† bleba|

kayera, imSr : "†slam Vr ib¯aenr meDY Ÿkan ÃÆà Ÿn†' - ˆ¬c÷er Vmaek ìiney ìiney
bleln jaglul …l nagar| kayera SHerr ˆpkeË …kiF smâÁSalI jaygay jaglul …l nagerr
saeT tar inj÷ Vbasóùl iBla †n maidr, kiPr›em bes kTa Hi¬Cl- "ib¯an Hela AnusÉan|
Ajana Ÿk jana| Vr †slam ¯an AenÓxnŸk ŸpãrNa Ÿdy| ¯an AenÓxnek pãaàTna krar sman men
kra Hy|'

kayera SHerr ˆpkË


মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

itin bYaKYa ker Amaek buJaet ca†iCeln, ŸZFaek Ÿlaek ob¯aink pÁit bel, Vsel
pãktá peQ ŸsFa "†slaimk pÁit'| …† pâiTbIr smó» ¯an† musilm sBYta ŸTek Vsa| nbI
muHÚmd (saW) w bel ŸgeCn Ÿdalna ŸTek kbr pàZÇ» ¯an VHrN kŸra| ŸkaraeNr sàbpãTm banIiF
Hl - †kra AàTa‡- "peRa'| Ÿtamaek Ÿtamar sâiñkàta sàÚpek janet Heb, DYan kera, ibeSåxn
kŸra, prIQa w pàZebQN kŸra|

hW …l nagar - imSerr mUl Darar piºkar pãbÉkar; Kub pirict …kjn ŸFiliBSn bYi¹¡tÔ|
ŸpSay …kjn BUt¹Ôibd Zaek Aenk imSrIy …b„ tar sHkàmI ib¯anIraw smaejr ŸntâóùanIy
iHeseb ŸbS sÚman kern| …kjn ibeSx¯ iZin pâiTbIr ojb BU-ó»r ibnYas - ikBaeb jIbÇ»
pãaNIs¹Ôar Ãara pâiTbIr BU-ó»r otrI HeyeC …Drenr cmkpãdk ibxy iney kaj kreCn, …l nagar
l¸enr BUt¹Ô ibBaegr …kjn sdsY, tar ŸlKa pãbÉ ŸsKaen pãkaS w ibSÿbYapI ŸsFaek pãcar w
pirebSn kra Hy| ikǼ itin …kjn ŸgaRa †slamI ŸmOlbadI, …mn …kjn ib¯anI iZin …†
pâiTbIek Ÿkaraenr dâiñ idey bYaKa ker Taekn|

jaglul …l nagar

ŸgaFa Vrb ibeSÿ Dàm …kiF pãc¸ Si¹¡SalI maDYm, Vrb ibSÿ CaRa ŸbaD Hy pâiTbIr Vr ŸkaTaw
Deàmr …eta bYapkta Ÿn†| ŸZekan Drenr AGFenr per† imSerr DnI, grIb sba† ŸsFaek
sâiñkàtar †e¬C bel saDarNt bYaKa ker Taekn| 1960 sael srkar smajtǽ prIQa kret igey
ŸdeS ŸZ ibSâªKla Ÿhek Venn, gamal Vbdul naeserr Ãara Vrb smaejr jatIytabaedr
ptn, 1967 sael †sãa†elr saeT ZueÁ ŸHer Zawya, dairÅY, srkaerr AeZagYta, … Drenr smó»
ikCu† tara …Baeb DàmIy Babalutar maDyem bYaKa ker Taekn|

Vim srasir kayerar †itHaesr bàNazY gitSIlta ŸTek ìr› ker ibSâªKla, onrajY dueFa† pãtYQ
keriC| ibS imilyn Ÿlaekr …kiF SHr kayera ŸZKaen puera imSerr Ÿlak s„KYar pãay car
Baegr …k Bag bsbas ker| Vbaisk …laka, purena idenr pãay ŸBe˜ pRa suÆdr óùaptY, …b„
pãay ŸBe˜ pRa …sb baiR w DÕ„s ó¼epr Caedr meDY bsbas kra Ÿlakjn karN …sb BgÈa„S
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

sirey Ÿnyar meta Ÿlakblw taedr srkaerr Ÿn†| SHerr meDY ˆnMu¹¡ nac - gan, juyar Vsr
sH iblas bûl ŸHaeFl, imnar …mnik ipja HaF w VeC| kayera SHerr …Yaemirkan ibSÿibdYaly
taHirr Ÿôayar ŸTek samanY …kFu dUer† Abióùt, Zatayetr jnY ŸsKaen …kiF bR ctÔr VeC,
pTcarIra ŸsKaen Byank ibp°nk pirióùitr meDY idey Ÿmramtrt purena Ba˜a gaiR par Hey
Vsa Zawya kern| idenr pueraFa smy† pur›exra SHerr caeyr Ÿdakaen bes ûqa Ÿsbn ker, …†
pirebeS Zid Ÿkan narIek ŸdKa Zay, itin AbSY† …kjn ibediSnI| ŸbSIr Bag imSrIy rmnIra
Ÿnkab pirDan ker Taekn, idenr inàDairt smey ZKn muyai°n Vjan Ÿdn, muslmanŸdrek
pãaàTnar jnY haekn, pur›exra …es SHerr msijdŸk Birey tueln|

ob¯aink †itHaes †slam smaejrw ZeTò Abdan VeC| ibraF …kiF smy Der kayera VrbIet
"Vl kaiHra' ŸZ Se×r maen ba„laet "ibejta' †slam smajek iSQar pãcar w pãsaer ŸntâtÔ
idey …eseC| ib¯an iSQar bYapaer bû idk ŸTek† †slam ŸgaRa KãIñanedr ŸTek Aenk ŸbSI
siHxu—| ŸZmn, ba†ebl wyalara ŸZ pâiTbIr bys maº Cy Hajar bCr bel nacanaic ker, … Drenr
ijins ikǼ †slaem Ÿn†| ik„ba Ÿ£aenr gebxNa ineyw Ÿkan Jaemla Ÿn† …b„ …iF ŸbS smadât;
Zidw bàtman smey ¯an ib¯aenr càca imSer Kub† kem ŸgeC| Vr …† Angãsrtar jnY Ÿk
dayI?

ikǼ …l nagar taedr … Angãsrtar jnY †slamek dayI kern na| taƒr met "…r jnY †slam
ny br„ Vemirka Vr bâeFn† smó» neîFr ŸHata|'

paëcaetYr Ÿlakedr …Baeb Vº¡mN ker kTa bla …l nagar …r …kiF saDarN ibxy|
"dUàBagYjnk Helw sitY ŸZ tara pãay† suYF - Fa† peR …Kaen …es ˆpióùt Hy' - bliCeln …l
nagar (Zidw Ÿs smey itin inejw iPek sbuj re˜r Ÿktaduró» suYF pRa iCeln)| itin taƒr
paëcaetYr sHkàmIedr jnY kr›Na AnuBb kern, Zara inj inj ŸpSay …ekjn ibeS¯ Hey
ˆfeCn, ikǼ inejedr VtMaek Anbrt A÷Ikar ker celeCn| itin kefar Baxay smkamItaek
÷Ikáit Ÿdyar jnY piëcma ibSÿek smaelacna kern| pirtaepr suer itin beln, piëcma ibSÿ
manuxek pìr Ÿceyw nIecr ó»er naimey VneC, "…kjn ib¯anI iHeseb Vim ŸdKiC Zt ibpd
Vpd sb piëcm idk ŸTek† AseC, puàb idk ŸTek ny'|

Ÿkaran w ib¯aenr ˆpr ŸlKa tar itniF ŸCaF ŸCaF b† Vmaek ˆpHar ideln| …r meDY …kiF
b† Hela Ÿkaraenr dâiñet paHaeRr ŸBOgilk gfn, suÊaH …kiF mHamUlYban sÚpd - ob¯aink
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

dâiîFet, Vr Ÿkaraenr …kiF Anubad kip, ŸZKaen pãTm pâòay tar ÷aQr iCl Zidw Anubadk
iHeseb ŸkaTaw tar nam iCl na|

suÊaH …kiF mHamUlYban sÚpd b†iFet …l nagar inejr meta ker Ÿkaraenr pibº banI, Haids -
muHÚmedr banI, suÊaH w pãcilt rIit nIitek bYaKa kereCn| …l nagaerr met Ÿkaraen …k
Hajaerrw ŸbSI ob¯aink ibxeyr ˆpr †i˜t Ÿdya VeC, …b„ Ÿs† ‰Sara VeC muHÚmedr Aenk
baNIetw; Zidw srasir ŸkaTaw Ÿkan ibxeyr ob¯aink Ÿkan bYaKa ba pãmaN Ÿn†| tar pirbeàt
VeC kt§l †i˜t Vr ‰Sara| …l nagaerr met, …† †i˜t§elar maDYem manuxek icÇ»a krar
Vr kaj krar sueZag Ÿdya HeyeC, ZtQN na manux tar ABIñ leQY ŸpOCet paer| ŸkaraN Vr
ib¯aenr sàÚpekr ˆdaHrN Fanar …kiF Kub saDarN ŸkOSl Hela, ikBaeb ŸkaraeN VDuink
ib¯aenr smó» VBas Ÿdya iCl, Ÿkan VDuink Zǽpait ba ŸkOSl jana CaRa† VDink ib¯aenr
kifn kifn bYapar§ela kt Veg† ŸkaraeNr baNIet AnuDabn kra HeyiCl - … Drenr "Zui¹¡'
Ÿdya| …l nagar tar …† b†iFet pibº gãeÇùr baNI ˆeLK kereCn, "sUàZ …b„ cÆÅ pãetYek† tar
inj inj kQpeT ÙmN kreC'| VLaHr Ÿpãirt baHk ŸsOrjgt w pâiTbI iney ob¯ainkBaeb
sifk w pirimt …mn smó» kTa bel ŸgeCn, taw Ÿs† smey ZKn pâiTbIek Ÿlaek cYaÌFa w AnR
Babeta| muHÚmd ŸZ stYdàSI iCeln …Fa AbSY† tar …kFa pãmaN|

2
sb jaygay itin nbIr ˆÁâit idey beln, nbI beliCeln satiF pâiTbIr kTa| BUttÔibdedr kTa
ˆeLK ker …l nagar dabI kern pâiTbI satiF ó»er ibB¹¡| AnY …k jaygay nbI beliCeln
manuexr SrIer itnS xaFiF ŸjaRa VeC, †slaimk gebxkra bel Taekn icik‡sa ib¯an …†
s„KYaek smàTn ker| … Drenr sUQ ¯an w tIQþ icÇ»aSi¹¡ taedr met ìDu VLaH tala† idet
paern|

smaelackra AbSY bel Taekn, †slaimk gebxkra pãay† …ek AenYr Bul-Bal kTaek ˆ‡s
iHeseb bYbHar ker Taekn, ctuiàdek …kiF ibÙm otrI kern ŸZena … tTY§ela ibSal Ÿkan
gŸbxNa ŸTek pawya| manuexr SrIer itnS xaFiF ŸjaRar kTa icik‡sa ib¯an ŸmaeF† smàTn ker
na, … s„KYa bYi¹¡ ibeSex iBÊ iBÊ Taek, Vr ŸZFar saDarN gR Hela itnS satiF| VDuink
BUttibdra pâiTbIr VbrnŸk satiF ny, br„ pnriF pãDan Baeg ibB¹¡ kereCn Zar Apr nam
Hela ŸpåF ŸFkFink |
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

…l nagar …mnik 2005 sael s„gift ByabH BUimkÚp …b„ …r Ãara sâñ sunamIet lQ lQ
Ÿlaekr mâtuYetw VLaHar mHanuBbta ŸdKet pan| ŸpåF ŸFkFink Vr ibSÿbYapI baRit ˆx—ta
…r jnY dayI| piëcma ibeSÿr paepr ApraeD VLaH naik taƒr tIbã Ÿº¡aD pãkaS kereCn| Ÿkena
taHel VLaH ls …e²ls ik„ba ŸPçairhar tIr ŸCeR diQn pUàb …iSyaek Saió» idet Ÿgeln? …l
nagar jbab ideln, VGat pãaÐ óùaniF piëcma pàZFkedr Aenk AEnitk k™kIiàtr maìl
ideyeC|

…gar'S Sta×Ir …kiF pãitkáit

(majilS la†ebãrI, ŸtHran … sŸtrS Sta×I … ih, mansur ibn muHÚamd VHmad-…r Vka …kiF
paiàSyan icºa«)

jnab …l nagar …r jnipãyta w pãBab …etaFa† ŸZ - Vrebr sYaeFla†F ŸFiliBSn


cYaenl§elaet Hrdm taƒr ˆpióùit ŸdKa Zay, Zar Ãara itin Ait sHej laK laK dàSk ŸSãatar
kaeC cel Zan| ¯an - ib¯aenr Dark kayerar Vl VHraem Abióùt rajnIit w ŸkOSlibdYa
ADYyenr óùan …r rajEnitk gebxk Ÿgalam Ÿsaltaenr saeT Zidw tar sÚpàk tŸtaFa ˆx—
ny|
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

Ÿsaltan Vmaek bliCeln, jIbn Zapenr bYapaer DàmIy bYaKa§elaek ib¯an idey saraQN
"pãmaN' krar …† ŸZ pãbNta taedr meDY, ŸsFa pãkát peQ† As‡| nàdan †ˆinàBaisiF ŸTek
h¢erF kra Ÿsaltan, tIbã tamaekr geÉ Bra tar ŸCaFä AiPes bes kaj kern, tar AiPesr
Ÿhô Vr ŸmeJet piºka Vr samiykI gada ker raKa| itin beln, "…edr pÁit ifk ny'|
Ÿsaltan beln, †slaimk ib¯anIra kaj ìr›† kern ˆps„Har maTay ŸreK (ŸkaraN bel manuexr
SrIer itnS xaFiF ŸjaRa VeC) Vr tarpr …iFek sitY pãmaN krar jnY seàbapir Ÿcña calan|
… ŸQeº taedr pCÆdmeta ˆ¹er ŸpOCbar jnY tara manuexr SrIerr Ÿs smó» ŸjaRa §elaekw
ŸjaRa iHeseb ŸdKaebn, ŸZ§elaek …kjn Ÿmihekl-ha¹¡ar ŸmaeF† ŸjaRa iHseb gnY kern na|
taedr ŸdKel men Hy taƒra But-BibxYetr sbikCu† Ÿjen bes VeCn, ikBaeb pâiTbI otrI Hela,
Ÿk pâiTbI otrI kreln -sb ikCu, Vr taedr …sb bYaKa krar bdel ìDu pãkáitek inyǽn kra
pãeyajn| Ÿsaltan Vera bleln, ŸZekan ob¯aink pÁitr cailka Si¹¡ Hwya ˆic‡ ìDu setYr
AnusÉan kra, …b„ bla baûlY setY ŸpOCuenar drja ikǼ …Kena ŸKala reyeC|

ŸZ skl gebxkra †slampÇùIedr mtametr ba "gebxNa'r saeT …kmt ŸpaxN kret paern na
tara saDarNtW ibxy§ela …iRey Zan| karN … smeÉ ˆ¬cbacY krel taedrek Hyeta kàtâpeQr
Ÿraxanel pRet Heb| sutra„ ibàtk …iRey ZawyaFa† Aenek buiÁmaenr kaj bel men kern|
AnY kTay blet Ÿgel, Vpin yid ib¯anI Hn …b„ crmpÇùI †slaimk Babna sÚpÊ na Hn, teb
ìDumaº inejr kaej menainebS kra† Baela| ŸZ skl ib¯anI Ÿkaraink-ib¯anek smàTn kern
na, tara †e¬C ker† inejedrek "Ÿla-ŸpãaPa†el' raeKn| … pãse˜ Vim Ÿsaltaenr kaeC ikCu
ˆdaHrN ca†lam ikǼ itin …iRey Ÿgeln, ikCuet† bYaKa kret ca†eln na|

Ÿkan ibxeyr §r›tÔ ˆpliØ r bYaparFa …Kaen Ÿkanidn† pãaDanY pay in| 1798 ŸTek 1801 sal
pàZÇ» imSer ZKn Ÿnepailyn Ÿbanapaeàtr dKldarItÔ cliCl, tKn ŸÒ‚ ib¯anIra sàbpãTm imSer
pdaàpn kern| †ˆerapIyan ib¯anIŸdr Vgmen imSrIyedr pãTm Fnk neR ŸZ kŸtaFa tara
ib¯aen ipiCey VeCn| …† kŸñr AnuBUit taedr meDY ˆ¬ciSQar ŸpãrNa …en Ÿdy Za Aenkidn
iFek iCl| dIàG ŸdRSiF bCr … jagrN ibdYman iCl, kayerar ˆ¬ciSQar pãitòan§elar jnY
tKn ibSÿbYapI kayera SHrek ibeSx sÚmaenr ŸcaeK ŸdKa Heta| ŸmDabI Caºedr Vsa …b„ Zawya
dueFa† smantael clt| ŸZBaeb imSrIy gebxkra gebxNar kaej piëcma ibeSÿ Vsetn ifk
ŸsBaeb† …Yaemirka, †ˆerap ŸTekw gebxkedr imSer Vsa Zawya Ÿleg Taketa|

…rpr 1952 sael raja (pãTm) Par›ekr ibr›eÁ gamal Vbedl naeserr ŸntâetÔ ABUTTan GeF|
naesr iCeln Vrb ibeSÿr pãTm VDuink Ÿnta iZin puera Vrb smaejr muKpaº iCeln| tar kaeC
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

jatIytabaedr maen iCl smó» Vrb smajek …kiºt kra - ìDu imSrIyedr ny| taƒr …† nIit†
…Yaemirka Vr †ˆeraepr pãit smgã Vrb ibeSÿr ibrœptaek ˆeô Ÿdy| Ÿsaltan bleln,
naeserr smy ŸTek† Vrb ibeSÿr jatIytaebaD ˆ°Iibt Hy …b„ piëcmaedr sŸÆdeHr ŸcaeK
ŸdKaw ìr› Hey Zay|

Ÿsaltaenr ŸcaeK sbikCur zalaw †slamIkrN …b„ srkarI nIit - …† oÃtpãkæp† ib¯an càcar
idek jngNŸk AmenaeZagI …b„ inr›‡saiHt ker tueleC| itin beln, Vmra …kFa º¡aiÇ»kalIn
smeyr maeJ …Kn ViC, …b„ Vmar men Hy Hyeta Vmaedr …† duWsmeyr maeJ Aenk idn
kaFaet Heb|

…Knw imSerr saDarN Ÿlakjn Vr Saskra smaej Dàmek S¹¡ ker VkeR Der ŸreKeC|
gYaililw Vr Ÿkaàpainkaesr smey †ˆeraep ŸZmn ib¯anŸk, Dàm Zajkra tedr ibrajman Si¹¡r
pãit ûmik men kreta, …Kn imSerw AenkFa Ÿsrkm† Abóùa| …Kn mu¹¡ icÇ»ar drja ŸsKaen
pãay bÉ blel† cel| karN iHeseb Ÿsaltan ˆeLK kreln, 1950 sal ŸTek† kayera
ibSÿibdYaley Ÿkan piëcma iSQk VseCn na Vr ŸdeSr iBterr onrajYjnk Sasn pirióùitr
saeT Zara …katMta pãkaS kret paerin taedr sirey Ÿdwya HeyeC ik„ba tara inejra† DIer
DIer ibSÿibdYalYy ŸCeR cel ŸgeCn dUer|

Vim kayera ibSÿibdYaleyr ctÔer pãebS krlam jnab wyaiHd baday† …r saeT puàbinàDairt
saQaetr jnY, wyaiHd baday† rsayn ibBaegr …kjn ADYapk iZin 1967 sal ŸTek ŸsKaen
iSQkta kreCn| Vmra ZKn tar keQ bes kTa bliClam, Vmaedr Vlapcairtar maeJ†, tar
Caº …b„ CaºIra Vsa Zawya kriCl| CaºIedr sbar† maTa zaka iCl, tr›n smaejr meDYw reyeC
Deàmr kifn inym-kanun Ÿmen clar pãbNta| itin inej …kiF lYabeFrIr sada ŸkaF pRa iCeln
Vr tar lYabFrIr càtuidekr Ÿdyael w kàkebaeàhr maeJ Ÿkaraenr ibiBÊ banI Fanaena iCl|
1980 saelr idek ZKn jaàmanIr isemns ŸkaÚpanIet kaj kretn jnar baday†, tKn† itin
ŸsOr Si¹¡r r›paÇ»r …r ˆpr ih -ilF Aàjn kern, ikǼ itin inejek jnab …l nagar …r meta
†slaimk ob¯aink blet rajI nn| itin …kjn DàmpãaN ob¯aink iZin men kern ib¯an Vr Dàm
duiF Vlada bYapar, taedr Abóùan duiF iBÊ bley|

ikǼ harˆ†injm ba jIbib¯aenr ibbàtnbad iney taHŸl ik blebn? Vim pãSÈ krlam taek
(imSerr ô™el ibbàtnbad pRaena Hy Zidw ŸsOid Vrb …b„ sudaenr ô™el ibbàtnbad inixÁ)|
jbaeb baday† bleln Zid Vpin Vmaek ije¯s kern Vdemr sâiñ ik banr ŸTek HeyiCl,
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

taHel Vim blb na| manux banr ŸTek Vesin| Zid Vim DàmpãaN H†, Vim Zid †slamek
ibSÿas kir taHel Vmaek †slaemr sb§ela ttÔ† manet Heb| Vr …† ttÔ§elar …kiF Hela
manuexr VibàBab HeyeC Vdm Vr †B ŸTek| Vim …kjn ob¯aink, Vmaek …Fa ibSÿas
kret† Heb|

ikǼ …kjn ob¯ainekr dâiñet ik …iF ìDumaº …kFa gæp ny? Vim taek pãSÈ CueR idlam| itin
jbab ideln, Vim Zid …kiF pãbÉ iliK Vdm Vr †eBr gæp ìDumaº† …kiF gæp, sitY ikCu
ny taHel ŸsFa Ÿkˆ gãHn kreb na ZtQn na Vim ŸsFa pãman kret parb|

"Ÿkan bYi¹¡† pãman CaRa Za †e¬C ilKet paern na, ikǼ Vmaedr kaeC sitY pãman VeC ŸZ
Vdm† …† sâiñr sàbpãTm manb iCeln Ÿs gæpiF sifk|'

ik pãman?

itin ibeýPairt Ÿneº Vmar idek taikey bleln, …Fa Ÿkaraen ŸlKa VeC|

3
itˆins, itˆinisya W kayerar BarI k™yaSa¬CÊ bakYalaepr pr, itˆins smueÅr Ÿnana batas
Vr ŸKala pãaÇ»r iCl …k rkemr mui¹¡| BUmDYsagerr tIer Ÿna˜r ker VeC ŸZena itˆinisyar
rajDanI, paHaeRr ˆdar pãaÇ» Vr SHrtlI zaka reyeC tal gaeCr Cayaet, bagan§elaet mn
kaRa ŸbaegniBlar JaR| ŸZ SHrFaet Vim ˆflam ŸsFaek bel isid Ÿba| …Kaenr carpaeS
BIxnBaeb †FalI ba diQn ÒaeÆsr meta pãacIn Zuegr ŸCaya iGer VeC| pãkátpeQ isislIr ŸTek
maº 80 ik,im, dUer itˆins ŸBOgilk w sa„ôáitkBaebw …r inkFbàtI| Aenek† beln,
†ˆeraepr paeS BUmDYsagr Vrb ŸTek ŸbS dUer Vr ŸsKankar Ÿlaekra pãkát …rabIyan nn|
Vim …yarepaeàF Vsar smy Vmar imSrIy ŸdaBaxI beliCeln, tara Vsel ŸÒ‚| itin Kub
…kFa †itback menaBab iney …iF belnin|

nam pãkaeS Ain¬Cuk …kjn srkarI kàmkàta bleln Vmra DàmIy ˆgãtaek Vr …† ˆgã
manisktaek Vmaedr iSQa pãitòan Vr kaejr jayga ŸTek saPelYr saeT dUer sirey raKet
ŸperiC| †slamI crmpÇùI ŸGra sagerr paeSr …kiF ŸCa´ ÃIep …k ŸkaiF jngeNr ŸdS
itˆinisya| crmpÇùIra Deàmr saeT smó» ikCur s„Gat kimey Vnet cay, …mnik ib¯aenrw|
ikǼ †slam Vr ib¯aenr maeJ s„Gat AinbaàZ|
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

itˆinisya ÒaeÆsr ADIen iCl Zara 1952 sael ÷aDInta pay, Vrb pãitebSIedr meta taedrw
manbaiDkar l„Genr kTa ŸSana Zay, …edeSr ŸpãisehÆF Vr tar pirbar duànIitr daey AiBZu¹¡|
ÒIhm Haˆj naemr …kiF AlaBjnk s„óùa bak ÷aDIntar idk ŸTek …† ŸdSiFek 195 …r
meDY 179 …r sUck ideyeC| maàc maes …kjn iBÊmtalÜIek saeR itn bCerr jnY Ÿjl …r
Saió» Ÿdya Hy (iZin …rmeDY dubCr ibcaerr AepQay Ÿjel kaiFey ideyeCn), tar ApraD itin
÷aDIntar jnY ˆ¬c÷er lRa† keriCeln| Zidw imSrIyedr ŸTek tara ŸbS Vlada, imSrIyra
saraQn Anbrt taedr bak ÷aDIntar jnY ŸKalaemlaBaeb AsŸÇ»ax pãkaS ker Taekn, ikǼ
ApãtYaiStBaeb itˆinsedr Aenk ikCuet† Vim ŸbS †itback pãbnta ŸdeKiC| bàtman
srkaerr pãit taedr pãga• ibSÿó»tar …kiF bR karN Hela tara ibSÿas kern taedr
ŸpãiseheÆFr ŸZ pãitÃÆÁI itin …kjn †slamI crmpÇùI Het paern| …† srkarek sàmTn krar
Vera …kiF bR karN VeC Aenekr meDY, AnYanY Vrb ŸdeSr tulnay iSQa w icik‡sasH
saDarN manuexr ŸZ ŸmOilk AiDkar§ela VeC, Ÿs§ela sbar kaeC Kub BaelaBaeb ŸpOeC ŸgeC|

Zidw rIitmaiPk itˆinisya …kiF musilm ŸdS, ikǼ tara siº¡y Baeb AnYanY Vrb ŸdeSr
ŸTek msijd w tar ba†err smaejr dUrtÔ bjay raeK| bYi¹¡ mailkanaDIn kaej daiR, Ÿnkab
inixÁ| raó»ay cul zaka Aenk tr›nI ŸdKa Zay ikǼ …Faw Vbar A÷aBaibk na ŸZ Ÿs Ÿmeyek†
Vbar ŸdKa Zaeb jIns peR, ìDumaº Deàmr kareN bYbHar kra Ÿnkabek ZtdUr sÝb VDuink
ze˜ peR ŸHeF Zae¬C| ô™elr pafYsUcIet ibiBÊ Dàm …b„ DàmIy ibSÿas sàÚpek Velacnaw ŸbS
km| imSerr meta ŸsKankar ibSÿibdYaly§elaet †slaimk ib¯an pRaena Hy na| †slaemalij
Vr †slaim crmpÇùIedrek ŸsKaen smaelacnar dâiñet ŸdKa Hy|

imSerr ŸTek sàÚpUn ibprIt Abóùa, ŸZKaen Vim sbecey ŸbSI VDuink w piëcma menaBab
sÚpÊ ib¯anIedr saeT kTa beliC Zara keTapkTenr …k pàZaey inejedrek Baela muslman
iHeseb dabI kern| itˆinisyar ŸZsb ob¯ainkedr saeT Vim kTa beliC taedr Dàm sàÚpek
bYi¹¡gt mtamt Vmar kaeC Kub ŸbSI pãasi˜kw ny| Vmaek sMrN kirey Ÿdya HeyiCl ikBaeb
ib¯anek, rajnIitr meta VeS paeSr saDarN smsYar saeT jiRey Ÿdyar …kFa pãbnta VeC|
itˆinisyar iÃtIy bâHtm SHr saPa¤ …r baeyaeFkenalij ŸsÆFar …r baeyapãess lYab …r ŸHh
saim sayadI …k dSekrw ŸbSI smy Der gebxna calae¬Cn ikBaeb jlpa† …r bjY A„Sek
Vbar ntun ker Ÿtl banaenar kaej bYbHar kra Zay| jlpa† sbsmy† Vrebr §r›tÔpUàN
rÐanI ÅbY§elar meDY ˆeLKeZagY iCl tKn ŸTek† ZKn Vreb ÷ànZug ibraj kreta, Vr
…Knw …iF ŸsOBaegYr icH¡ iHeseb smó» Vreb ÷Ikát, Vr sayadIr AàjnŸta jlpa†ek Ÿsanay
r›paÇ»r krar meta† GFna|

sayadI'r Babna AenkFa Ÿsrkm† ŸZrkemr dàSn itˆinisyar QmtaSInra can, Vr sÚpãit …Fa
sb jaygay ˆpliØw kra He¬C ŸZ ib¯an …b„ pãZui¹¡ pãetYk jaitr Agãgitr jnY sbecey
§r›tÔpUàN ŸQº| 2005 sael ibiBÊ gebxnar ibxyek ŸkÆÅ ker 139iF gebxnagar VeC sara
ŸdS jueR, ŸZKaen 1999 sael iCl maº 55Fa| srkar siº¡yBaeb …† Agãgitek sHeZaigta
ide¬C|
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

saim sayadI: itˆinisyar saPa¤ lYaeb ibkæp Si¹¡ iney gebxNa kern

itˆins SHerr diQn paeS maº nbÕu† imineFr dUretÔ Abióùt bwrj - Ÿkhirya sayÆs …¸
ŸFkenaljI paàk, …kiF ctÔr ŸZKaen iSQar suibDa, iSeæpr suibDa, ˆÄabn w ˆÊyenr suibDa
CaRaw bYbsayIedrek …igey iney Vsar …kiF ABUtpUàb imlnekÆÅ| …† paàkiFr kaj ŸSx Het
Vera bû bCr lageb, Zidw ŸsKaen …Kn ikCu Bbn VeC ŸZKaen pdaàT, BUttÔ …Drenr ibxeyr
ikCu gebxna ibBag calu HeyeC, Vr tara …Drenr Zǽpait idey ŸsKaen gebxna calae¬C ŸZ§ela
piëcma ŸdeS Ha† ô™elw bYbHaerr ˆpeZagI ny| tara ib¯aenr pãit AsIm Baelabasa Vr
VgãeHr kareN ibiBÊ pãej¢ cailey Zae¬Cn|

pirióùit Hyt SIggIr† pirbàtn Heb| buBueQr meta …ra laBjnk Vibôaerr ipCen Guer
ŸbRae¬C, ŸZsb ˆ‡padnMuKI iSæp gebxnagaerr baó»b ˆpeZagIta VeC, itˆinisyar srkar
taedrek car bCerr cui¹¡pº ide¬Cn| bwrj - Ÿkhirya gebxnagaerr pãbIn gebxkra maes
1100 maiàkn hlar Ÿbtn pan (…Kaen Zara bsbas kern taedr jIbn DareNr jnY maJair
Drenr Ÿbtn), ikǼ ntun kàmsUcIr Vwtay ŸZ …kiF mUl Baela Vibôar idebn itin ryailiFr
AeàDk paebn|

4
…rprw, itˆinsayar ib¯aenr pãit sàmTenr sImabÁta reyeC| ŸZsb pãkeæpr ˆeÀSY Taek
ìDumaº ¯an AenÓxN, Ÿssb pãkæpek Ÿkan Drenr sHayta Ÿdya Hy na| ob¯aink gŸbxna, pãZui¹¡
w saàmTY ˆÊyn mǽnaleyr mǽI ta†b HadrI, iZin 2004 sal ŸTek …† mǽnalyiF otrI Hwya
Ai× kYaibeneFr ped VeCn bliCeln, pãetYek ìDu ŸmOilk gebxNa kret cay| Vim …kjn
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

pãiSQN pãaÐ giNtibd …b„ Vimw ŸmOilk gebxna kret ca†| ikǼ ŸsFa Heb Vmaedr perr
Dap| ikǼ …Kn Vmaedr bYbsar jnY pãZui¹¡r drkar ŸbSI|

icik‡sk w pãjnnibd (geneticist) Haibba ŸbawHaemd caebOin …kaDaer itˆins ibSÿibdYaleyr


icik‡sa ib¯an SaKar …kjn gebxk, iSiQka w rajDanIr ŸkeÆÅ Abióùt caàls inekals
Haspataelr …kjn kàmrt icik‡sk| taƒr saeT kTa bel Vmar men Hela ib¯aenr Zaºa
…Kaenw snatnpÇùIedr Fana HYacra ŸTek sàÚpUn mu¹¡ ny| itin 2006 sael ib¯aen narIedr
Abdaenr jnY Ÿdya purôar " L'Oréal-UNESCO' …r ibjiynI| itin b„Sanuº¡imk bYaiD inbâ¹
krar gŸbxnar jnY … purôar laB kern| pacjn narIek 100,000 Hajar maiàkn hlar purôar
pãdan kra HeyiCl| …† pacjenr pãetYek† taedr ÷ ÷ mHaedSek ˆpóùapn kriCeln| ZKn
itin tar kàmóùel Vmaek sadr sÝaxN janan, tKn itin lYabFrIr …kiF sada gaˆn pra
iCeln| ŸZ ŸFö iFˆb§ela ŸragIedr VFek pRa ih,…n,… §elaek Vlada kret Ÿjar gitet
Guer Zai¬Cela, ŸZ§ela itin per prIQa krebn|

caebOin 1970 dSekr mDYBaeg tar kàmjIbenr pãTmidekr kTa bliCeln, ZKn Aenk ba¬caek†
itin ibkla˜tar iSkar Het ŸdeKiCeln| itin bliCeln, …Fa Kub† duWKjnk, Vim du, itn, car
Ba†eban …eraeg Vº¡aÇ» …mn pirbarw ŸdeKiC| Vim …† smsYar pãitkar kret cai¬Clam, ik
ker …r ŸTek pirºan pawya Zay, Ÿs Ÿcña kret cai¬Clam| Ÿs smy ŸjeniF¤ iney kaj krar
Ÿkan sueZag …Kaen iCl na, pãay du dSk Der srkarI kàmkàtaedrek pãBaibt krar kifn pãecña
cailey itin … sueZag otrI kern| Vmra Baela pirebS w kaj krar sueZag cai¬Clam| taraw
AnuDabn kreln VÇ»àjaitkBaeb KYatnama icik‡sa jaànal§ela Vmaedr ŸlKa pãkaS kreC|
Vmar men Hy AbeSex nIit inàDarkra ˆÊt gŸbxnar §r›tÔ ˆpliØ kret ŸperiCeln|

itˆinisyar ŸjeniF¤-icik‡sk ŸgaòIet 100 jenr meta icik‡sk w pãZui¹¡ibd VeCn Zara smó»
Vrb ŸdeSr tulnay sbecey ŸbSI gebxNapº pãkaS ker Taekn| HaesY°l mueK ŸcObain
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

bliCeln, "Vmaedrek PubMed -… ÷Ikáit Ÿdya Hy …b„ Vmra imSr ŸTek …igey ViC|
pirman idey ny karN men raKebn Vmra tulnay Vkaer taedr maº …k dSma„S|'

gt itirS bCr Der ŸcObain ŸdKeCn, …ksmy Zara tar kTar pãitbad kretn …Kn tara ikBaeb
tar kTar AnusarI Het ìr› kŸreCn| …kFa smey pãjnn …r ˆpr Ÿkan ˆpedS Ÿnya ik„ba …
smeÉ Ÿkan icik‡sa inet Vsaek samaijkBaeb inixÁ gnY kra Heta| ikǼ …Fa …Kn
samaijkBaeb Aenk ŸbSI gãHn ŸZagY …b„ ŸZ smó» ibxy§elaek Veg …kdm sada ŸcaeK AbeHla
kra Heta ba kKnw Ÿkan §r›tÔ iney Velacna kra Heta na, ŸZmn AiFjm Vº¡aÇ» iSì, ŸZFa
Aenekr meDY† iciH¡t kra Zay, …§ela iney …Kn pãay† ŸKalaemla Velacna He¬C|

…§ela iney ŸcObain …Knw pãay† lQY kern ikBaeb tar ˆpedS ŸragIedr icrÇ»n ibSÿaesr
AÇ»ray Hey daRay| AnYanY Vrb w muslman ŸdeSr meta, itˆinisyaetw jnMgt bYaiDr pãekap
Aenk ŸbSI, tarmeDY bâqIy w r¹¡ smÉIy jiFltaw AÇ»àBu¹¡, …r karN iHeseb inkF-VtMIy
÷jenr meDY ibbaHek itin Vibôar kern|

…Kaen …b„ Vrb ibeSÿr smó» jaygay, r¹¡ sàÚpekr Ba†ebanŸdr meDY ibey …mnik Vpn
cacaeta Ba†ebanŸdr meDYw ibey kra …iF …kiF saDarN pãTa | itin bliCeln Zidw AbóùadâeîF
men He¬C…iF …Kn kmeC| …Far maen, †etameDY† tara taedr pUàb pur›xedr …k† rkm As„KY
jIenr A„SIdar|

AnYnYeQeº, ibìÁ gebxNaek pirpUàN sHayta Ÿdya Hy na| pãjnn icik‡sa Saeó½ …mnik
bYbHairkBaeb pãeZajY ¯anw †slaimk pãTar saeT ibàtekr jael jiRey ŸZet paer| ŸcObain
bliCeln, A÷aBaibkta prIQar jnY re¹¡r nmuna s„gãH kra Ÿkan kifn kaj ny, ŸsFa ìDu†
AnusÉan| ikǼ ZKn prIQar PlaPl iney i£inek ŸragIedrek pãjnn smeÉ ˆpedS idet Za†
ŸsKaen† smsYar ìr› Hy| ŸsKaen …mn Ÿlakw Taek Zara ba¬ca Ÿnya bÉ kra ik„ba kaeCr
÷jnedr meDY ibey na krar ˆpedS Ÿmen inet paer na|

Vjkal jnMpUàb pirióùit Zaca† …b„ pãjnn prIQa Aenk ibSdBaeb smaej gãHNeZaegY …b„
Vjkal maeyedr jIbn rQaeàT ha¹¡arra gàBnaeSr bYbóùa ker Ÿdn| †slaimk V†n icik‡sa
s„º¡aÇ» kareN 120 idn pàZÇ» Ù›enr gàB nñ krar Anumit Ÿdy (ŸZKaen maeyr jIbn J™ikr
sÚmuKIn); bla Hy Hy Ÿs smykal pàZÇ» Ù›enr VtMa Taek na, n†el Ÿs gàB nñ nrHtYar sman
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

ApraD| ŸcObainr jnY pãDan smsYa Hela mt pirbàtn kraena| itin bleln, "tara Zui¹¡ Kujet
Taek ikBaeb Vmaek Bul pãmaint kra Zay'| tara AnY ha¹¡aerr kaeC Zay| AbeSex tara
gtanugitkBaeb Vmaedr ˆpedS† maenn, ikǼ …Fa Aenk kifn karN Vim taedrek Karap
s„bad idi¬C ŸZFa taedr icracirt ibSÿaesr ibpeQ ŸZet paer|

ŸmaHaeÚmd HaÀad, itˆinesr ih la maenawba ibSÿibdYaleyr …kjn †slaimk ibeSx¯, Aenk


ŸCaF ŸCaF VkisMk VGaetr kTa ˆeLK kreln ŸZ§ela saDarN manuexr mnek ob¯aink suibDar
pãit ibmuK ker tulet paer| ˆdaHrn÷rœp, sÚpãit …kjn ŸSK ŸGaxNa ideyeCn itin Ÿkaraenr
Velaek …†hs …r ‹xD Kuƒej ŸpeyeCn| itin †eyemenr baisÆda ikǼ sYaeFla†eFr maDYem itin
Vmaedr nisHt kern, …b„ …§ela …Kn bR bYbsa| HaÀas bliCeln, smsYa Hl, saDarN Ÿlak
taedr kTa ìneC| … smó» bYayarp sYapar clet idel Aenk Ÿlak mara Zaebn|

VÚman, jàdan W Ÿkaraen bla VeC "peRa' ikǼ ŸkaTaw …Fa bla Hyin eZ ŸkaranŸk peRa| 1970
sael jàdaenr sbecey beRa gebxna ŸkÆÅ "id ryYal sayiÆFiPk Ÿsasa†iFr' …kjn pãitòata
jnab ipãÆs Vl Hasan ibn talal bliCeln, bla VeC ìDu peRa| Hasan is„HasŸnr ˆ¹raiDkarI
iCeln Ztidn na tar Ba† raja ûesn taek ˆepQa ker inejr ŸCel VbduLaHek is„Hasen
biseyeCn| xaeàFaDÕ Zubraj iZin ˆ¬cmansÚpÊ VrbI w A¤ePaàh †„erjIet kTa beln …b„
ba†ebelr iHbã› peReCn itin jàdaen ŸZ smó» Bul ÙaiÇ» He¬C tar …kiF puàn tailka idet paern|
piëcma srkarI …b„ ŸbsrkarI s„óùa§ela ŸTek ŸZ smó» saHaeZYr pãó»ab Ves, Ÿs smó» smsYar
karN§elaek iciH¡t pàZÇ» kra Hy na br„ Ÿs§elaek ifkmeta na pRa† …kiF pãTa Hey daiReyeC|
itin inej Kub† pRuya …kjn, Vmaedr ciLS imineFr ˆperr saQaetr smeyr meDY† itin
ikrekgaàd, kaern Vàmöe˜r … iHeñarI wP gh …b„ 1939 sael tar ó½Ir VtMIy saˆd Hasaenr
iliKt ŸHayaF pãa†s Flaerns …r kTa ˆeLK kern|

5
itin AkpeF VtMGatI Ÿbama HamlakarIedrek "smaejr Vbàjna' iHeseb AiBiHt kriCeln Vr
pãSÈ kriCeln taedr obDta sÚpeàk Zara pâiTbIek nbIr smeyr iPirey iney Zawyar kTa beln|
itin pãSÈ kriCeln Vmra ik "†slam' iney naik "†slaimjm' iney kTa bliC, itin Dàm Vr
inejr ÷aàT isiÁr jnY Dàmek bYbHar kra crmpÇùI sueZag sÉanIedr meDY paàTkY iney kTa
bliCeln| †slamI crmpÇùIedr Ãara ŸZ ibpedr sâiñ tar By ìDu KãIñanŸdr ny, ŸKad
muslmanŸdr† VeC| Vrb - †sãaeyl smsYa Vsel pãkát karN ny, pãkát karN HŸla ˆgã
†slaimjemr ˆTTan|
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

ipãÆs Hasan ibSÿas kern, ŸdeSr BibxYt ÷a¬CÆdY iniëct krar jnY Dàmek bad idey ib¯anŸk
AnusrN kra ˆic‡ …b„ itin bYi¹¡gt lQY iHseb gt pãay ciLS bCerr ŸbSI smy Der ŸdeSr
ob¯aink bYbóùaek sHeZaigta ker Zae¬Cn| ŸZ smó» pãkŸæpr Ãara V‚ilk sHeZaigta bâiÁ paeb
itin Ÿs§elaek pàZebQN kern, …rmeDY †sãaeylw AàÇ»B¹ u ¡, Zidw …† ŸdS§elar meDY
rañäIyBaeb sÚpàk tŸtaFa ˆx— ny, br„ Aenk ŸQeº† ibtiàkt|

itin ˆeLK kreln ikCu §r›tÔpUàN ob¯aink pdeQepr …Kn kaj cleC| ryYal saeyiÆFiPk
Ÿsasa†iFr …kiF ˆeLKeZagY ˆedYag Hela Trans-Mediterranean Renewable Energy
Cooperation ba TREC| …iF …kiF bûjaitk ˆŸdYag - ŸZiF batas, pain, BU-gàBóù tap w
ŸsOrSi¹¡ r mt Si¹¡ek kaej laigey wman ŸTek V†slYa¸ pàZÇ» ibkæpSi¹¡r caiHda ŸmFaeb| …
ˆedYag Zid sPl Hy, taHel …† pãecñar suPl AnuDabn kret dSekr pr dSk ŸkeF Zaeb|
ŸZmn musa Ÿneba paHaeRr samen daiRey iCeln (Zidw ŸpOrink kaiHnIet paHaeRr Abóùan smeÉ
bla HeyeC VÚman ŸTek 20 imineFr dUretÔr kTa ZaHa haHa imTYa ) smgãek ŸdKebn bel, xaF
bCr byô Zubraj inejw jaenn ob¯ainkBaeb ÷y„ sÚpUàNÈ ŸdS ŸdeK Zawya Hyeta tar peQ sÝb
Heb na|

"dâiñB˜I' itin bleln, "…iF Ÿkan pâTk ibxy ny, …iF …kiF samigãk bYapar'|

Vmaek duWeKr saeT blet He¬C, …† A‚elr sbecey bR duoàdb Hela, ŸmDar GaFit, itin ÷Ikar
kreln| smó» Vrebr sb iSiQt ŸmDabIra mHamarIr meta ŸdeSr ba†er cel Zae¬Cn jIbn
Zapenr jnY, Vr ŸZ sb Caºra ba†err ibSÿibdYaly§elaet pRet Zan, taedr AeàDekr ŸbSI
kKnw ŸdeS ŸPern na| Hasan bleln, …Yaemirkar nasar AeàDekrw ŸbSI kàmjIib mDYpãaecYr
baisÆda|

ikCu ikCu ŸQeº jàdaen imSerr tulnay ŸmDar ABab Aenk ŸbSI dâiñegacr Hy karN …Kaen
sÚpedr pirman …kdm inmÈ sImanay cel …eseC| †slamI ˆgãpÇùIra pãay 700,000 …r w ŸbSI
†rakI ˆÃaó¼edrek jàdaen VSãy ideyeC| Cy imilyn Ÿlaekr ŸdS jàdaenr jnY …iF Kub bR …kiF
ŸbaJa| …† s„KYar ByabHta tKn† ˆpliØ kra Zaeb, ZKn ŸkŒ kæpna kreb maiàkn Zu¹¡rañä car
bCerr meta smy iney ŸsKaen maº 35 imilyn ŸlakŸk zuket Ÿdy|
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

jns„KYar ViDkY ŸsKaen muÅaýPIit otrI kereC, BaRa …b„ sÚpi¹r mUlY …Kn ŸsKaen VkaS
ŸCaya, Vr gãam§ela AegaCaela| imSr, itˆinya …b„ isiryar meta ( … bYapaer †sãaeyelr namw
ˆeLK kra ŸZet paer) jàdaenr Ÿkan ˆeLKeZagY pãakáitk sÚpd Ÿn†, ìDumaº ikCuFa Ÿtl Vr
pirôar pain CaRa| baó»eb, jàdaenr ŸbSIr Bag ndIr pain† AnY ndIet pãbaHman, ndIr pain Vr
Vrb smueÅ Zay na, …mnik Vrb sagr iden iden ìikey Zae¬C| smuÅiFet ntun ker pãaN Vnar
Aenk pirkæpna† reyeC ikǼ Ÿs† pirkæpna baó»bayenr jnY ca† V‚ilk sHeZaigta, ŸZKaen
†sãaeyl Vr pYaelña†enr A„S gãHenr bYapar reyeC| Ÿs† saeT ca† piëcma saHaZY|

jàdaen AàTEnitk sÚpedrw ABab reyeC, …Kankar pirióùit Ÿtl smâÁ Vrb ˆpkšelr ŸdS
§ela ŸTek iBÊ ŸZKaen rkemr ¯an - ib¯an ÅbY muelYr mt ibik-ikin kra Zay, drkar Hel
ba†er Taek VmdanI krar saàmTY w taedr VeC| tareceyw beRa Hela, ibpedr VS«a, 2005
sael sǽasIra VÚmaenr itniF ŸHaeFel Ÿbama ŸPeleC, …b„ Vl kaeyda …kjn …Yaemirkan
ihepåamYaFek HtYa krar kTa ÷Ikarw kereC, … smó» ikCu† jàdanIyan AàTnIitr ˆpr maratÔk
pãBab ŸPeleC Zar kareN jàdaenr …kmaº ˆeLKeZagY Veyr ˆ‡s pàZFn, pàZFk kŸm igey
taedr raj÷ Vy bYapkBaeb bYaHt He¬C|

mjar kTa HŸla jàdan, †rak …b„ Vera …kiF kifn jaygar meDY VFek VeC| teb … mUûeàt
…edSiF Vrebr manbaiDkar ˆÊyenr Aenk smsYa Za V‚ilk buiÁjIibedr Asm icÇ»ar kareN
Bu¹¡eBagI bel irepaeàF Ÿdaxaerap kra He¬C tar …kiF mUàt pãtIk| taedr meDY ÷aDIntar ABab
VeC …b„ …edr Aekeja, pãBt u Ôprayn srkar Zaedr inrap¹abaiHnIr kaeC sImaHIn Qmta Ÿdya
VeC, Zid pdóù kaˆek Ÿkˆ Ÿcen ŸsFa tar ŸmDaek Aitº¡m ker pedaÊitet saHaZY ker, …b„
…† A‚elr gebxkedr prýperr meDY AtYÇ» QIn ŸZagaeZag| iSQar sueZag …Kaen intaÇ»†
sIimt, ibeSx ker Ÿmey …b„ miHlaedr jnY| …sb ikCur maen† Hela, tuim Zid …kjn ŸmDabI
ib¯anI Hw, …kFa bR sÝabna ŸTek† Zay ŸZ tuim …ksmy jàdan ŸCeR cel Zaeb|

"ib¯aenr Agãgitr jnY ca† ióùitSIlta, gntǽ Vr mt pãkaeSr ÷aDInta ' bliCeln isenFr
Vdnan badran ZKn Vmra tar AiPes bes Faiàks ca pan kriClam, iZin imiSgaenr ŸñF
†ˆinBaiàsiF ŸTek Vnibk jIb ib¯aenr ˆpr ih - ilF Aàjn kereCn|

"mu¹¡icÇ»a càcar jnY, Anusiɇsu Hbar jnY manuexr …kFa ˆpZu¹¡ pirebS ca†| ŸsFa Zid na Taek
kKn† tuim manuexr suÐ sÝabna§elaek mu¹¡ krar sueZag paeb na| Vrb A‚l§elar ib¯an w
pãZui¹¡r bYapaer …iF Kub† AÉkara¬CÊ, inraSamy …kiF gæp'|
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

itin penrS Sta×Iet VrÝ Hwya idSaHIn pãTaek …r jnY Ÿdaxaerap kreln| Veó» Veó»
iSQar man nIcu ker, AÉibSÿaesr ibó»ar ìr› Hela| Vmra bR menr iClam, †slamw ˆdar iCl,
…kiF pãc¸ ibSÿasI s„lap| …iF iCl sHnSIl, AnY sBYtar saeT sHej† imeS ŸZet pareta|
…rper† Vmra AÉibSÿasI Het ìr› krlam| itin bleln, " ZKn† tuim ŸgaRa, tKn† tuim …kiF
g¸Iet VbÁ '| Zid tuim g¸Ir ba†er pa raK, tuim …kiF pãaeÇ» …es ˆpióùt Hw - …b„ tKn tuim
mu¹¡, tuim tKn sueZag Ÿpel piëcem cel Zaw|

…b„ ŸsFa† badran kereCn, ibS bCr Der itin ÒaeÆs Vr Zu¹¡raeñä bsbas kreCn, …Kaen itin
†ˆna†eFh ÒuF ŸkaÚpanIr jnY gebxna ker cariF ŸpeFÆF Aàjn kereCn| tar kaj Hela klar
Ÿpek Zawya bÉ kra, Zar AàTEnitk §r›tÔ AsamanY, ibilyn hlaerr saSãy Hy …r maDYem,
sÝabna, karN …† jnY† ŸkaÚpanI§ela puera pâiTbI jueR taedr ˆ‡paidt KadYSsY srbraH
krar Anumit pay, pcn CaRa|

…rprw badran jàdaen tar inejr BUimet iPer igeyiCeln, ŸsKaen itin iSQaeQeº kaj VrÝ
kern, …mnik itin VÚmaen Abióùt iPlaehiPya †ˆinBaiàsiFet ŸpãishÆFsIr màZadaw ŸBag kern
1987 sael, itin† iCeln jàdaenr ˆ¬ctr pirxedr ib¯an w pãZui¹¡ ibBaegr pãTm Ÿseº¡FarI
Ÿjnaerl, Zaek per raja iÃtIy VbduLaH isenFr iHeseb menanIt kern| tarpr 2005 sael
raja taek pãDanmǽI iHseb ineyag kern, itin† iCeln pãTm ob¯aink iZin pãDanmǽIr pdmàZada
laB keriCeln| raja iZin saÉûàeör rajkIy imilFarI …kaehmIet pRaeSana kereCn,
Zu¹¡raejYr A¤ePaàh ibSÿibdYaleyr Caº iCeln, …b„ wyaiS„Fn ihisr jàjFaˆn †ˆinBaiàsiFetw
pRaeSana keriCeln, itin badranŸk ìDu Vrb smaejr pãeyajen bYbHar kret ŸceyiCeln?

badran bleln, Vim smó» kaeymI ÷aàT ibnñ ker idet ŸceyiClam, ÷jnpãIit ŸTek pirºan
Ÿpet, Vim jbabidiHta, ÷¬Cta, s„bad maDYemr ÷aDInta iniëct kret ŸceyiClam| badraenr
smey ŸsKankar pirióùit Kub† najuk iCl, Za†eHak, …kjn sa„baidk Vmaek janaeln, badran
…kjn Kub† ˆcuderr iSiQt, ob¯aink ikǼ rajnIitibd iHeseb itin bYàT|

6
2005 saelr neBÜer ZKn VtMGatI Ÿbama Hamla karIra VÚmaenr itniF ŸHaeFlŸk taedr
Hamlar inSana banaela Ÿs† saeT badraenr pirkæpna iney samen Agãsr Hbar raó»aw bÉ Hey
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

Ÿgela| tKn srkaerr smó» menaeZag igey pRl ŸdeSr VBYÇ»rIn ˆÊitek ŸCeR inrap¹a
bYbóùar ˆpr| duàBagYbStW badraenrw pirbàtn Hela| …Kaen pãDanmǽIek rajar pCÆdmeta kaj
kret Hy …b„ Aenek† beln, …et jàdaenr inrap¹a baiHnIr ŸmOn sÚmitw laeg| …k bCerrw
km smeyr meDY badranŸk cak™rI ŸTek bad idey tar purena jaygay isnaeFŸt ŸPr‡ paifey
Ÿdya Hela (tar icÇ»aBabna Ÿs smy Aitmaºay 'VdàSbadI' iHeseb ŸdKa HeyiCl)|

badraenr pŸr Vim jàdaenr sbecey ŸbSI pãaNbÇ» …b„ VSabadI ob¯aink icÇ»ar bYi¹¡ek prbàtI
pãDanmǽI iHeseb ŸpeyiC| VÚmaenr †ˆeneôar pãDan kaàZaley, Ÿna„ra w ApãSóù …kiF Ger
pdaàTibd Haemd taraˆenH …r samiyk kàmóùl, ŸsKaen daiRey Vim saeT tar kTa bliClam|
inribi¬Cn DUmpayI lÜa - cwRa kaeDr ŸsOmY dàSenr taraˆenHr ŸfaƒeF sb smy …kiF

VÇ»irktar Hais J™el Taek, bû bCr Veg itin tar ip…†cih …r jnY su†ehen … paiR Ÿdn,
Vmaedr …† saQaetr ikCu idn Veg† maº itin jàdaen pdaàpn kereCn| itin SESAME
(Synchrotron-light for Experimental Science and Applications in the Middle East) …r
jnY pãekOSlI …b„ pãZui¹¡ibdŸdr sminÓt krar …kiF pãkæp iney bYó»| …iF …kiF VÇ»àjaitk
man sÚpÊ gebxnagar ŸZKaen pdaàT ib¯an, jIb ib¯an, ‹xD …b„ pãtþt¹Ô smeÉ gebxNa krar
Aenk sueZag w Zǽpait VeC| musilm ibeSÿ …† pãTm …mn bûmuKI sueZag sÚpÊ gebxnagar otrI
He¬C prbàtI pãjnMek Velaikt krar jnY|

jàhaenr SESAME PYakaliF


মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

raja iÃtIy VbduLaH SESAME …r jnY jim …b„ pãitòaniF clar jnY pãay dS imilyn hlaerr
sueZag suibDar bYbóùa kraet jàdanŸk† SESAME …r menanIt kra HeyiCl| …† pãkæpiF iÃtIy
ibSÿZueÁr pr †ˆeraepr icracirt ib¯an w pãZui¹¡ iSQar pãTa punr›Áaerr jnY otrI kra
su†FjarlYa¸ …r ˆ¬c Qmta sÚpÊ pàdaT ib¯aenr gŸbxNagar CERN …r Vdel banaena| VSa
kra Zay 2009 sael ZKn SESAME puerapuir calu Heb, …† bCerr juenr meDY VÚmaenr inkŸF
Vl-balka ibSÿibdYaleyr Pilt rsayn ibBaeg ntun pãZui¹¡ bYbHaerr sb sueZagw cel Vseb,
gebxkra Guer Guer taedr kaj krebn puera sÐaH jueR - lÜa AiDebSen| †ˆerapIyan Vdelr
meta SESAME …r …kFa A„Sw VeS paeSr sb ˆ°l pãitBabanŸdrek iney kaj kret cay,
n†el Zara ibedS ŸTek ŸdeS iPreb taedr jnY sÝabnamy w VàkxnIy sueZag sâiñ kreb Za
prbàtI tr›n pãjnMek ib¯aenr pãit ˆ‡saHI w VgãHI ker tuleb|

taraˆenH VSa kreCn AcIer† SESAME ¯an-ib¯aenr ŸkÆÅibÆduet pirnt Heb ibeSx ker
Ÿssb sdsYedr jnY Zara ba‡sirk bYy Bar bHn kreCn, …kiF dl Zar meDY VeC baHra†n,
imSr, paikó»an, tUàkI w pYaelña†n …r srkar jiRt VeC, …b„ †sãaeyl, ŸZiF …kmaº ŸdS
Zaedr …kiF ¯aniBi¹k smaj reyeC, tTaip tara tTaip tara Vmaedr ŸTek jnibi¬CÊ|
taraˆenH bleln, "Vmra ib¯anI'| "Vmra rajnIitr Ÿtayaqa kir na, Vmaedr …Kn sueZag
HeyeC ¯an - ib¯an iney Velacna krar …b„ sbar m˜elr ÷aeàT ¯aenr Vela jÔalar| VrÝFa
Kub† cm‡kar| …iF …kiF bûjaitk pirebS, ŸZFar pãc¸ ABab iCl Vmaedr| …Kn Vmra …ek
Aprek ib¯anI iHseb, manux iHeseb janet parb|

Vim taedr ineyw icÇ»a kir- Ÿs† sb mHaib¯anIra Zara jàdan pirtYag ker cel ŸgeCn ik„ba
jàdanŸk sÝabnaHIn bel ˆeLK kereCn, taedr sÚpeàk|

"Vim Zid baeàkel cel Za† taHel ik Vim ŸbSI Vy krb'? taraˆenH ije¯s kreln? HYa,
AbSY†, ikǼ Vim … jaygar| Vim Vrebr, Vim muslman| …Kaen† Vim Taket ca†| Vr
Ÿkn† Vmra inejra Vmaedr inj÷ ikCu otrI kret parb na? VgamI pac bCer AnYra ŸdKeb
…Fa kŸta Plpãsu HeyeC| …b„ …Fa ibSÿbYapI ib¯anIedr ŸkOtuHl ŸmFaenar jayaga …b„ ob¯aink
s„ôáit otrIr Ÿstu iHeseb kaj kreb| ib¯aenr peT† dUrtÔ Aitº¡m kra sÝb| …iF pâiTbIr
manuexr ˆÊit …b„ Agãgitr Ÿsapan|

taraˆenH …r VgãH …b„ ˆ‡saeHr jnY SESAME …r saPlY AinbaàZ| ikǼ rajar saHaZY Vr
pãkæpiFr VàÇ»jaitk cirº …iFek ìDumaº …kjn bYi¹¡r saPlY ŸTek Aenk bR ker tueleC|
মুkমনা িবjান o ধম – সংঘাত নািক সমnয়? িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত

…iF ifk Ÿs† Drenr …kiF V‚ilk pãkæp ŸZiFek Ÿs† …lakar Ÿlakjn ibeSx pCÆd ker,
Zubraj Hasan bliCeln Vrb ibeSÿr SaiÇ» w Agãgitr jnY …iF† Vsl Ÿrah mYap| Zǽ …b„
kæpnar …kiF s„imSãn ŸZeHtu, Å›t w Ÿjar gitet ob¯aink jgetr idek riSM ŸPleC, Hyeta
…iF sbar pãaànar† Psl|

টড িপকক, ি ল াn সাংবািদক, লখক eবং ফেটাgাফার। তার ‘িবjান o iসলাম : aিnম সংঘাত’ –
pবnিট 2007 সােলর জুন মােস িডsভার ম াগািজেন pcদ pিতেবদন িহেসেব pকািশত হয়।

তানবীরা তালুকদার, লখক eবং নৃত িশlী।নদারল াnস-e বসবাসরত মুkমনার কা মডােরটর।
aেনকিদন ধেরi inারেনট-e িলখেছন। বশ িকছু pবn দেশর দিনক পিtকােতo ছাপা হেয়েছ।
iেমiল - tanbira.talukder@gmail.com

You might also like