Bilgisayar kapsar insan yaşamını

Linux'ta işlemler (Shell Scripting­3)

Httrack ile interneti depolama
Alexia Death ile röportaj
Linux ve oyun
Php nedir?
OpenStreetMap
Emesene incelemesi

15 Mart 2009 ­ Sayı 5 http://www.ubuntu­tr.org

İçindekiler

Sudo Dergi Tayfası

Çağlar ERSÖZ
Rihal ALTUĞ
Kadir YÜCEL
Burak DEMİR
Aydın BEZ
Ergin ÜRESİN
Caner BULUT
Hüseyin SARIGÜL Editörden...........................................................................Aydın BEZ
Mehmet SARIGÜL
WEBHTTrack ile interneti depolayın.................................Ergin ÜRESİN...................................1

OpenStreetMap.................................................................Rihal ALTUĞ....................................2

Bilgisayar kapsar insan yaşamını......................................Aydın BEZ........................................4

Sudo dergi tayfası Ubuntu
Türkiye bünyesindedir. Linux'ta İşlemler.................................................................Caner BULUT..................................6

Alexia Death Röportajı.......................................................Hüseyin SARIGÜL...........................9

SUDO e­dergisi Creative
Commons ile lisanslanmıştır. PHP Nedir?........................................................................Mehmet SARIGÜL.........................12

Linux ve Oyun....................................................................Kadir YÜCEL.................................13

Emesene............................................................................Serdar YILMAZ..............................26
Editörden...
"Hepimiz, GNU/Linux dünyasının ücretsiz ve de sendikasız çalışan ama
bu işi gönülden yapan işçileriyiz."
Bugün kullanmakta olduğumuz özgür işletim sistemleri ve yazılımlar
büyük bir hızla arkalarında sadece gönüllülerin desteğiyle geliştiği gibi
ufukları bırakın zorlamayı kendisi belirliyor. Aslında Özgür Yazılım ve
işletim sistemleri insan aklının ne denli sınırsız ve özgür olabileceğinin
kanıtıdır; çünkü sahip olunan bilgi, beceri ve birikim (buna 3B de
diyebiliriz pekâlâ) önüne bir engel konulmadıkça birleştiği anda harika
işler yaratmaktadır ki burada 3B'nin önüne konulan bilginin
özgürleşmesidir.
Verdiğimiz mücadele son derece kutsal, çünkü bilginin gelişiminin
önünde bulunan engelleri içimizde barındırdığımız amatör ruhla
aşmaya çalışıyoruz. Bu çabamızda bize her biri Özgür Yazılım olan
GNU/Linux işletim sistemleri yardımcı olduğu gibi forumlar, topluluklar,
dostluklar ve dergiler, makaleler yazarak da biz, GNU/Linux işletim
sistemlerinin ve de Özgür Yazılımın gelişmesine, yaşamasına ve bir
varlık nedeninin olmasına katkıda bulunuyoruz.
Bugün beşinci sayımız yayınlandı ve inanın biz, Dergi Tayfası olarak
sadece Ubuntu­TR üyelerine değil ülkemizde ve Türkçe konuşan tüm
GNU/Linux kullanıcılarına, Özgür Yazılımın gönüllü işçilerine içerikli,
açıklayıcı, yol gösterici ve de akıllarda soru çengeli bırakıp okuru
araştırmaya, keşfetmeye yönlendirecek yazılar hazırlayıp yayınlamaya
çalışıyoruz. Bizim bu denli yorulmamıza ki, işimizde, okulumuzda,
evimizde, günlük koşuşturmacanın içerisinde sürekli bir şeyler üretip
yazma amacı veren bir beklentiden öte Özgür Yazılım dünyasına bir
katkı yapmanın mutluluğudur.
GNU/Linux dünyası, bugün inanılmaz bir ilerleme süreci içerisinde:
soluksuzca ilerleyen projeler, birleştirilen, durdurulan dağıtımlar,
yaratıcılık sergileyen yazılımlar... Hepsi ama hepsinin arkasında
forumlarıyla, geliştiricileriyle, destekleyen sermaye ve firmalarıyla,
meraklı ve de hata peşinde olan kullanıcılarıyla, dergileriyle topyekûn
bin topluluk vardır ki, bu bir dağıtımın, bir yazılımın yaşaması ve kendi
gelecek yönünü çizebilmesi için şart ve kaçınılmazdır. İşte GNU/Linux
dünyasının ilerleme ve gelişim hamlelerini gerçekleştiren motorunun
gücü de buradan gelmektedir; yani topluluktan.
Ubuntu­TR Sudo dergisi olarak da bizim arkamızda sizler varsınız ki,
bu sayı yayınlandıktan sonra üyelerimizin kullanımına açılacak başlıkta
"altıncı sayı içinde hangi konuları görmek istersiniz" konusu
tartışılacak. Biz Dergi Tayfası olarak da ilk bu talepleri karşılamaya
çalışacağız. Bu isteklerin meyveleri olarak beşinci sayımızda bolca
GNU/Linux üzerinde oyun konuları işlendi. Malum büyük önyargılardan
biri de şudur: Linux'ta oyun oynanmaz ki! Biz bu şehir efsanesini sevgili
Kadir'in enfes yazısında yalancı çıkarttık.
Öte yandan GNU/Linux dünyasına adım atan herkes sağda solda
bulabildiği kadar ipucu arar; nedeni ise basit: daha önce yabancısı
olduğu bu dünyada bazı işlerini kolaylıkla yapabilmek için. İşte bu
derde deva ise tayfadan Foma'nın küçük ama bilgi küpü yazılarında.
Müjdeyi de verelim: bu tip ipuçları gelecek sayılarımızda da devam
edecek.
Bir diğer kapsamlı yazı ise GNU/Linux üzerinde sisteminize tam
hakimiyet sağlamak adına Shell (kabuk) üzerinde yapılan işlemler ki,
sevgili Caner'in yazısı terminalin ve Shell işlemlerinin korkutucu
olmadığını bizlere göstermekte.
Her ay olduğu gibi bir de inceleme yazımız var. İncelemeye konu
yazılım ise Emesene: tanıdık geldi değil mi? Kapalı kaynak kodlu anlık
ileti uygulamaları için güzel, sade ve bir o kadar da işlevsel Emesene,
sadece bu alanda rakipleriyle boy ölçüşmekle kalmıyor Pidgin, Kmess,
Amsn gibi Özgür Yazılım dünyasının tanıdık uygulamalarıyla
yarışmakta. Serdar'ın yazısı Emesene ile tanışmayanlar ve farklı
seçenekler arayanlar için iyi bir başlangıç olabilir; zaten kullananlar ise
 Editörden...

bilmediklerini öğrenebilirler.

Dinamik internet sayfaları yaratmak için kullanılan bir dil olan PHP yazısı ise merak edenler ve öğrenmek isteyenler için Mehmet tarafından kaleme
alındığı gibi internet sayfaları ile ilgili bir diğer farklı yazı ise sevgili Ergin'in internet sayfalarını bilgisayarımıza kaydedebilmemize olanak sağlayan Httrack
yazısı. Ergin'in yazısını okuduktan sonra ilk işim Belgeler.org'da yer alan içeriği indirmek oldu.

Nam­ı diğer Gimp Uzmanı'nın biricik sevdası olan The Gimp yazılımının geliştiricilerinden Alexia Death ile yaptığı röportaj ise zeka dolu sorularla örülü ve
haliyle de bir geliştiricinin kendinden emin (arkasındaki topluluğa güveniyor olmalı) cevaplarıyla gerçekten de okunmalı kanısındayım.

Bilginin üretim süreci içindeki araçlarından sadece biri olan bilgisayarların insan yaşamını nasıl ve ne ölçüde kapsadığını, bilginin şimdiki zamanda
üretilmesine ne gibi katkılar sağladığı ve tabii ki Özgür Yazılım ile kapalı kaynak kodlu özgür olmayan ve özgürlüğü de reddeden yazılımların
karşılaştırıldığı benim yazım...

Haddinden fazla oldu gibime geliyor editör yazısı; varsın olsun. GNU/Linux dünyasının evrensel ve de özgür topluluğunun birer parçası olan siz Sevgili
Okurlarımıza bizim amatör ruhumuzun bu ürünlerini bıkmadan okuduğunuz ve destek verdiğiniz için sonsuz teşekkürler. Gelecek sayıda görüşmek üzere.

Özgürlük hep bizimle olsun. Hoşça kalın! Aydın BEZ fadikebez@gmail.com

Çeviren: Çağlar ERSÖZ

WEBHTTrack ile interneti depolayın

Httrack, siteleri bilgisayarınıza indirip, internet olmadığı zamanlarda bu Eğer sitedeki bağlantıların
sitelerde dolaşmanızı sağlayan, komut satırından çalışan bir özgür gösterdiği html dışındaki dosyaları
yazılımdır. WebHTTrack ise bu programın arayüz giydirilmiş halidir ve indirmek istemiyorsak ayarlar­
Firefox gibi bir tarayıcı ile kullanılabilir. Program ekle­kaldır kullanılarak bağlantılar yolundaki ilk seçeneği
veya konsola sudo apt­get install webhttrack komutunu vererek kaldırmalıyız.
kurulabilir. Kur sekmesinde sitenin
Programı çalıştırdığımızda ilk olarak kullanacağımız dili seçiyoruz ve bilgisayarımıza dizin olarak nasıl
ileri diyoruz. Daha sonra projemizin ismini ve kaydetmek istediğimiz kaydedileceği belirlenebilir.
dizini belirliyoruz. Eğer yarım kalmış bir projemiz varsa yine bu sayfadan Sınırlar sekmesi altında html ve html
seçip devam edebiliriz. Sonraki sayfada indirmek istediğimiz adresi olmayan dosyalara ve toplam site
giriyoruz. İstersek bu adresleri text dosyası şeklinde de verebiliyoruz. boyutuna sınırlama getirilebilir. Belli
Üstteki açılan kutudan daha önce indirdiğimiz sayfayı güncelleyebilir, bir süre sonunda indirme işleminin
adresteki farklı siteleri, indirmek istediğimiz asıl site gibi indirilmesini otomatik kesilmesi sağlanabilir. Yine
sağlayabiliriz. Aynı sayfada ayarlar butonu ile indirme işlemini bu sekmede derinlik değerini
özelleştirmek de mümkün.

belirleyebiliriz. Derinlik, indirmek istediğimiz adresdeki her bağlantının

kaç kere takip edileceğini belirler. Yani buraya 0 yazılırsa sadece
yazdığımız adres iner, 1 yazılırsa adresi yazdığımız sayfadaki
bağlantıların gösterdikleri sayfalar da iner.
Tarama Kuralları sekmesinden indirmek istemediğimiz ve istediğimiz
dosya türlerini ve adresleri ayarlıyoruz. İstemediklerimizi başına "­" izin
verdiklerimizi ise "+" koyarak belirtiyoruz. Örneğin, " ­*.imageshack.us/*
" yazdığımızda (tırnaksız) bu sitenin bağlantıları indirilmez.
İndirme işlemi tamamlandığında genelde indirilen dizinde bir index
dosyası olur. Bu dosyayı tarayıcıda açarak sitede çevrimdışı
dolaşabilirsiniz.

http://www.httrack.com

Ergin ÜRESİN

1
OpenStreetMap

tasarımı? Haritayı istediğiniz şekilde değiştirip şekillendiremezsiniz.

OSM ise yukarıda da dediğim gibi isteğiniz doğrultusunda hizmet
vermektedir. Harita üzerinde ana caddeleri ya da önemli noktaları
gösterebilirsiniz. Yapılandırma tamamen size ait!
Bu alanda yapılan en
başarılı çalışma 300
gönüllü katılımcının
tamamına yakınını
haritalandırdığı
Hamburg'a ait. OSM
sayfasını açıp
Türkiye'ye baktığınız
zaman ise İstanbul da
dahil çok az sayıda
OpenStreetMap; isteyen herkesin katkı sağlayabileceği kadar açık, haritalandırmanın
yasal ya da teknik sebeplerle sınırlandırmalara boyun eğmeyecek kadar yapıldığını
özgür bir harita yaratma projesidir. 4 yıl önce İngiltere'de bir dünya görürsünüz.
haritası oluşturma amacıyla başlatılmıştır. Birkaç kişinin GPS kullanarak
sokaklarda gezintiye çıkmasıyla başlayan bu girişim global bir harekete Katkıda bulunmak
dönüşüp 80.000 kayıtlı katılımcıya ulaşmıştır. Öyle ki, harita üzerinde için gönüllü olmak
değişiklikler, kopyalamalar yapabilir ve haritaya eklediğiniz istiyorsanız,
çalışmalarınızı özgürce yayınlayabilirsiniz. Bunun için
yapmanız gerekenleri oldukça basit bir şekilde anlatacağım.
www.openstreetmap.org sitesine kayıtlı olmanız yeterli.
Öncelikle OSM için gerekli coğrafik bilgileri toplayabilmek amacıyla bir
Online haritalar Google, Yahoo ya da Microsoft gibi şirketler tarafından
GPS cihazına ihtiyacınız var. Elinizde GPS var ama hangi yazılımı
sahiplenilmekte ve üzerinde herhangi bir değişiklik yapma hakkı
kullanmanız gerekecek diye düşünürseniz, özgür ve kullanımı kolay
verilmemektedir. Bu tarz haritalar size ait olmadığı gibi, kullanmak için
olan OSMtracker'ı tavsiye ederim. Daha geniş bilgi için OSM Ana
birçok kurallar silsilesine maruz bırakılmak işten bile olmamaktadır.
sayfası'ndaki wiki bölümüne bakabilirsiniz.
OSM ise farklıdır; çünkü haritaları istediğiniz yerde, istediğiniz şekilde
kullanma hakkına sahipsiniz. Harita bize ait olduğu gibi, sorumluluğu da
Yola çıkmadan önce işaretleyeceğiniz önemli noktaların ya da yolların
biz kullanıcılara aittir.
daha önceden yapılıp yapılmadığını kontrol etmeniz yararlı olur. Şu da
Daha açıklayıcı olmak gerekirse, örneğin websitenizde şirketinizin
var ki, daha önceden işaretlenmiş yollarda değişiklikler olmuşsa da
bulunduğu yeri göstermek istiyorsunuz. Tabii ki bunun için bir harita
yeniden düzenleme hakkına sahipsiniz.
parçasından faydalanmak gibi alternatifler seçebilirsiniz; peki ya
2
OpenStreetMap

GPS'inize yazılımı yüklediniz ve çalışmak istediğiniz bölgelere karar

verdiniz. Şimdi sıra yola çıkmakta!

Siz istediğiniz yolların üzerinde ilerlerken, GPS de bu yol bilgilerini

kesintisiz bir şekilde kaydedecek.

Bundan sonraki aşama ise eve dönüp GPX dosyası halindeki

kayıtlarınızı bilgisayara aktarmak. Bu dosya OSM'de yeni yollar
oluşturmak için aktaracağınız tüm bilgileri içermektedir. Bundan sonra
OSM'de açtığınız hesabınızın üzerinden aktarıma başlayabilirsiniz.

Bu çalışmalar bizler gibi gönüllülerin katkısıyla gün geçtikçe

büyümektedir. Aşağıdaki bağlantıya baktığınızda dünya üzerinde bir
yılda ulaşılan başarıyı görebilirsiniz.

http://www.vimeo.com/2598878

Daha sonra bilgilerinizi kullanarak haritalandırma sanatınıza

geçebilirsiniz. Ben bunun için kolay ve rahat olan “online editor”ü Rihal ALTUĞ
kullanmakla başlıyorum. Daha fazla bilgi için OSM wiki bölümünden
faydalanabilirsiniz. Açık mavi renkli yollar halinde haritalandırmanızı
gördükten sonraki 1 hafta içinde OSM sayfası üzerinde yaptığınız
çalışmayı görebilirsiniz.
3
Bilgisayar Kapsar İnsan Yaşamını
Bilgisayarlar ve Çalışma Yaşamı
Bugün yaşadığımız yüzyılda toplumsal ilişkileri ve de yaşayışı, insan­
insan, insan­toplum, insan­devlet ve insan­iş ilişkilerinin adeta yeniden
düzenlenip şekillenmesinde kuşkusuz bilişim teknolojilerinin
gelişmesinin payı büyüktür; hatta yadsınmaz.
Sağımız solumuz bilgisayarlar, küçük akıllı elektronik aletlerle
(bilgisayarlardan cep telefonuna, kişisel bakımdan mutfak eşyalarına
dek) sarılmış durumda. Üstelik onlar olmadan da hiçbir iş doğru düzgün
yürümemekte. Örneğin bilişim teknolojileri ve bilgisayarlar olmadan,
hatta internetsiz ve elektronik haberleşmesiz ne bankacılık düşünülebilir
ne de üretim bantları çalışabilir.
Malum, hatırlatmakta yarar var, insanın en temel ve biricik duygusu
hayatta kalabilmektir ki, bunun için yaşam ve zaman denilen
hengâmede çalışmak ve kazandıklarıyla da geçinmek zorundadır. Tüm
bunlar bizi kaçınılmaz bir şekilde çalışma hayatına götürür.
Her insan aldığı eğitim ve yaşantısı neticesinde öğrendikleriyle bir iş
sahibi olur ve yapacakları bunlarla (eğitim­öğrenim, yaşam, aile, iç ve
dış çevre koşulları, ilgi alanları,
yönlendirmeler, fırsatlar, ekonomik
durum, bilgi birikimi ve beceri) sınırlı
olmakla birlikte aslında sınırsızdır:
öğretmen, mühendis, doktor,
politikacı, montajcı, pazarlamacı,
memur, terzi, marangoz, sanatçı,
esnaf... Aklınıza ne gelirse gelsin;
hatta zorlu ekonomik koşullar
nedeniyle işsiz de kalabilir kişi ve bu
onun kişisel tercihi değil,
istenmeyen seçimidir.
Bahsettiğimiz gibi kıyısından köşesinden olsun, öyle bir iş kolu gösterin
ki dolaylı ya da dolaysız bilişim dünyasına ve nimetleri sayılan
teknolojilerine bulaşmasın. Ancak bu makalede amacımız iş kollarını ve
bilişim teknolojilerinden, ürün ve hizmetlerinden ne ölçüde
faydalandıklarını, işlerine ne değer kattıklarını açıklamak değil. Aksine
insanların, iş yaşamı dışında vakit ayırdıkları kişisel dünyalarında,
gündelik zamanlarında bilişim teknolojilerinden, ürün ve hizmetlerinden
nasıl ve ne ölçüde verimli, ekonomik, etkin ve de işlevsel olarak
yararlandıklarını anlatmak olacaktır.
Yeterince Bilişim Okur­Yazarı mıyız?
Bugün insanların birçoğu bilişim teknolojilerini, ürün ve hizmetlerini tam
anlamı ile kullanamadıkları gibi birden çok yararlı ve verimli işlevi olan
bu akıllı aletleri (bilgisayar ve donanımları ile bileşenleri, yazılımlar, cep
telefonları, internet hizmetleri vs...) için fazladan ücret ödemektedir.
İktisatta genel geçer bir kural vardır: satın alınan bir ürün ya da hizmet
tüketiciye en çok faydayı sağlamalıdır. Ancak ne yazık ki bugün,
tüketiciler fayda sağlamasına bakmaksızın sadece bir gösteriş ve sahip
olduğunu diğer tüketicilere kanıtlama uğruna bir tüketim çılgınlığı
4
Bilgisayar Kapsar İnsan Yaşamını

içerisindedirler. Bu tüketim çılgınlığı içerisinde tüketici, aldığı ürün aklına dâhi

veya hizmetin fayda sağlamasına bakmaksızın satın alma güdüsü ve getirmemektedir.
ihtiyaçlarının kendisince değil de pahalı, gösterişli her türlü ∙Zararınadır; kazara
pazarlama kampanya ve reklamlarıyla yaratıldığı için bu teknolojik duyduysa “Özgür
ürün ve yenilik bombardımanı altında ne satın alıp tükettiğini dahi Yazılım” denilen olguyu
bilmeden “çeşitli özelliklere sahip” ürün­hizmetler satın alır. ve de “bedava”
olduğunu da öğrendiyse,
Özgür Olmayan Yazılımların İnsana Olan Zararları para verilip satın
alınmadığı için kendisine
Bugün oldukça yaygın teknoloji marketlerinde akla hayale bu ürün ve hizmet asla
gelmeyecek bilişim teknolojilerinden kişisel bakım ürünlerine, güvenilir gelmez ve
eğlenceden tutun da iş amaçlı kullanılacak sayılamayacak denli ürün, aklının bir köşesine
hizmet pazarlanıp satılmaktadır. Bu ürünler arasında yaygın olan ve “Özgür Yazılım eşittir
hizmet unsurunu da doğuran ürün, bilgisayarlar ve yazılımlardır. güvenilmez” eşitliğini
Bilinen gerçeğin üzerini örtmenin bir anlamı yok; çoğu ve piyasada kazır.
yaygın satış, mağaza ağı ile tekel konumunda bulunan teknolojik
marketlerin sattıkları hazır sistemlerde tüketicinin onayı alınmadan
Aydın Bez
önceden kurulmuş olarak özgür olmayan, kaynak kodu tamamı ile
fadikebez@gmail.com
kapalı işletim sistemi Windows'un en son sürümü ile üçüncü taraf
yazılım üreticilerinin en az otuz günlük kısıtlanmış deneme sürümü
olan yazılımları bulunur. Bu durum tüketicinin son derece zararınadır.

∙Zararınadır; çünkü tüketiciye isteği dışında satın aldığı bilgisayarın ­Youtube videolarını indirmek­
neredeyse üçte biri fiyatına (bu yazı yazıldığı sırada fiyatları 145­495 Youtube her ne kadar YASAK olsa da bu ipucu yurt dışındaki
TL arasında değişmekteydi) özgür olmayan ve de özgürlüğü okurlarımızın işine yarayacaktır.
reddedip, yok sayan Windows işletim sistemi “zorla satın İzlediğimiz videonun kırmızı çizgisi dolduğunda bilgisayarımızın /tmp
aldırılmaktadır.” dizinine girip
∙ Zararınadır; çünkü sistemde hazır kurulu gelen ve başından özgür "flash" sözcüğünü aratarak izlediğimiz videoya ulaşabiliriz.
yazılımı reddeden kapalı kaynak kodlu Windows işletim sistemi
insanların yaratıcı akıllarına ket vurmaktadır ki, çoğu insan hali Ergin ÜRESİN
hazırda aklında “bilgisayar eşittir Windows” eşitliğini oluşturmuş, satın
aldığı dünya kadar para tutan bilgisayarının da başka yazılımlarla
çalışabileceği sorusunu da doğru kabul ettiği bu eşitlik yüzündendir ki

5
Shell Scripting 3 – Linux'ta İşlemler

Bir önceki yazımızda basit dizin ve dosya yönetim komutları üzerinde Bu parametlerin listesine man ps komutu ile erişebilirsiniz. Biz burada
durmuştuk. Dosya ve dizin yönetimi Linux Shell’in en önemli sadece en çok kullanılanları üzerinde duracağız. Eğer sisteminiz
görevlerindendir. Fakat uygulamalarımızı yazmaya başlamadan önce üzerinde çalışan herşeyi görmek istiyor iseniz –ef parametresini
bakmamız gereken Shell’in bir kaç tane daha önemli özelliği
bulunuyor. Bu yazı dizimizde Linux sistem yönetimi ile ilgili bilgilerimizi
paylaşacağız.
Programları İzlemek
Linux sistem yöneticisinin en önemli görevlerinden birisi sistemde
çalışan programları izlemek ve istenmeyen ya da güvenlik açığı
oluşturabilecek durumları engellemektir.
Linux sistemlerde çalışan herhangi bir programa process (işlem) adı
verilir. Bu işlemleri incelemek için ps komutunu yakînen incelemek
gerekiyor. Bu komut sisteminiz üzerinde çalışan işlemler hakkında
çok detaylı bilgiler sunabilmektedir. Bir çok parametreye sahip olması
ps komutunu karmaşık bir komut haline getirebilir ancak kullandıkça kullanabilirsiniz.
zamanla bu komuta siz de alışacaksınız. Komutun tek başına ­e parametresi sistem üzerinde çalışan herşeyi gösterirken –f
parametresi ise bu işlemler hakkında detaylı bilgiler verir. Komut
çıktısını değerlendirmek gerekir ise UID işlemin hangi kullanıcı
tarafından başlatıldığını, PID işleme ait olan numarayı, PPID bir
işlemin çalışmasını sağlamış başka bir işlemi, C işlemin işlemciye
girebilmesi için gerekli zamanı STIME işlem başladığındaki sistem
saatini, TTY işlemin başlatıldığı terminalin numarasını, TIME işlemin
çalıştırılması detaylı bir bilgi sunmaz. çalıştırabilmesi için işlemcideki toplam zamanını, CMD ise çalışan
Ps komutunun tek başına çalıştırılması o anda aktif kullanıcı işlemin adını gösterir.
tarafından çalıştırılan işlemleri gösterir. PID kolonu altındaki sayılar bir Bu bilgilerden daha da fazlasını istiyorsanız –l parametresini
işlemin ID’sidir ve her işlemin PID’si birbirinden farklıdır.
Ps komutu hakkında bilinmesi gereken diğer bir özellik ise, bu komut
diğer komutlardan farklı olarak 3 faklı parametre türü ile
çalışabilmektedir.
Unix Tarzı parametreler kullanabilirsiniz.
BSD Tarzı parametreler F işleme kernel tarafından atılan flag numarasını, S işlemin o anki
GNU Tarzı uzun parametreler durumunu, PRI işlemin çalıştırılma önceliğini, NI işlem önceliği
belirlemekte kullanılan değeri, ADDR işlemin bellek adresi, SZ bir
Unix Tarzı Parametreler
6
Shell Scripting 3 – Linux'ta İşlemler
işlemin bellekten diske alınabilmesi için gerekli disk alanı, WCHAN
kernelde işlemin durumunu kontrol eden foksiyonun adresini ifade eder.
Çok kullanılan parametrelerden birisi de –H parametresidir. Bu
parametre işlemleri hiyeraşik bir şekilde sıralar, böylece hangi işlemin
hangi işlemin altında çalıştığını görebilirsiniz.
CMD kolonuna dikkat edilirse ps – efH komutunu çalıştırmak için hangi
işlemleri çalıştırdığımızın listesi görülebilir.
BSD Tarzı Parametreler
Bir önceki konumuzda Unix tarzı parametrelerden bahsetmiştik, şimdi
BSD tarzı parametreleri inceleyelim. BSD bir Unix versiyonu olup,
California, Berkeley Universitesi’nde geliştirilmiştir. BSD tarzı komutların
listesine man ps komutu ile erişebilirsiniz. Biz bu yazımızda en çok
kullanılanları üzerinde duracağız.
Dikkat edilirse bir çok alan Unix tarzı parametreler ile aldığımız
sonuçlar ile aynıdır, sadece bir kaç yeni kolon daha kaşımıza
çıkmaktadır. VSZ işlemin bellekteki boyutunu, RSS bir işlem için
gerekli olan bellek miktarını, STAT işlemin durumunu gösteren iki
harften oluşan bir ifade.
Bir çok sistem yöneticisi BSD tarzı ps komutlarını kullanmayı tercih
eder. Bunun nedeni STAT kolonunda işlemin durumunu görebiliyor
olmaktır. Buradaki iki harfli ifade sayesinde bir işlemin durumu
hakkında kesin bir yargıya varılabilir. Bu ifadelerin listesini aşağıdaki
gibi listeleyebiliriz.
< Yüksek öncelikli bir işlem
N Önceliği düşük bir işlem
L Bellekte büyük yer kaplayan bir işlem
s Oturum başlatan bir işlem.
l İşlem bir çok thread içeriyor.
+ İşlem önplanda çalışmaya devam ediyor.
R Çalışan bir işlem
S Bekleyen bir işlem
Bu bilgilere göre yukarıdaki çıktı yorumlanacak olursa bash işlemi
bekleyen ve bir oturum açmış bir işlemdir, ps komutu ise çalışmaktadır
ve ön planda çalışmaktadır.
GNU Tarzı Uzun Parametreler
Sonunda GNU geliştiricileri ps komutuna dokundular ve komutunu
geliştirdiler. Bazı GNU paramatreleri, Unix ve BSD tarzı
parametrelerinin kopyalarıdır. GNU, Unix ve BSD tarzı parametreleri
karışık kullanarak çok verimli çıktılar elde edebilirsiniz. GNU tarzı
parametrelere en iyi örnek çok yararlı bir parametre olan ­­forest
parametresidir. Bu komut ağaç yapısı şeklinde dizer.
GNU parametrelerinin listesine man ps komutu ile erişebilirsiniz.
İşlemleri Gerçek Zamanlı İzlemek
Ps komutunu inceledik, bu komut istenilen bir anda sistem üzerindeki
işlemler hakkında bilgiler sunar, peki bilgileri gerçek zamanlı, devamlı
izlemek istiyor isek işte böyle anlarda yardımımıza top komutu
7
Shell Scripting 3 – Linux'ta İşlemler

3 OUIT Çalışmayı bırak

9 KILL Durum dışı sonlandır
11 SEGV Segment bozma
15 TERM Sona Er.
17 STOP Dur
18 TSTP Durdur yada duraklat ama arkaplanda devam et.
19 CONT STOP ya da TSTP komutu sonunda durdu isen
çalış.
Linux sinyalleri sistem yöneticisinin iyi anlaması gereken
konulardandır, çünkü yazılan virüsler yada saldırılar sinyaller
kullanılarak yapılır.

Kill Komutu
Kill komutu PID’si bilinen bir işleme sinyaller gönderebilmemize yarar.
Kill komutu normal kullanımında seçilen işleme TERM sinyali gönderir.
Unutulmaması gereken diğer önemli bir nokta bir işleme sinyal
gönderebilmek için ya o işlemi sizin başlatmış olmanız yada sizin
yetişiyor. sistemde root yetkilerine sahip olmanız gerekir.
Komut çıktısı incelenecek olur ise, o anki sistem zamanını, sistemin Öncelikle bir işlemi durdurmak için TERM sinyali gönderilir. Bu komut
ne zamandan beri açık olduğunu, sisteme bağlı olan kullanıcı işleme durmasını söyler. Eğer bu işlem işlem tarafından reddediliyor
sayısını, CPU kullanım oranını, bellek kullanım oranını, sanal disk ise INT ve HUP komutları kullanılır. Eğer işlem durmadıysa en güçlü
kullanım oranını ve o anda sistem üzerinde çalışan işlemlerin gerçek sinyal olan KILL komutu kullanılır.
zamanlı bilgilerine erişilebilir. Kill komutu çalıştırıldıktan sonra dikkat
Top komutu hakkında detaylı bilgilere man top komutu ile
erişebilirsiniz. edilir ise işlemin durdurulduğuna dair bir bilgi görülmez. Top komutu ya
İşlemleri Durdurmak da ps komutu çalıştırılarak işlemin durdurulduğundan emin olunmalıdır.
İşlemlerin ne zaman, nasıl durdurulmasını bilmek Linux Sistem
Yöneticisinin özelliklerinden birisidir. Linux sistemlerde işlemler Killall Komutu
birbirleri ile sinyaller ile anlaşırlar. İyi yazılmış bir uygulama linux Bu komutun özelliği işlemleri PID yerine isimlerini kullanarak da
sistemden gelen sinyalleri anlamalı ve buna göre çalışmasına devam durdurabilmenize olanak sağlamasıdır. Böylece killall *c şeklinde bir
etmelidir. kullanım ile c ile başlayan tüm işlemleri tek bir komut ile durdurabilirsiniz.
Linux İşlem Sinyalleri
1 HUP Beklemeye Al Caner BULUT
2 INT Kes
8
Alexia Death ile Röportaj
Merhaba. Bu ayki röportajımızı GIMP geliştiricisi olan Alexia Death ile
yapmış bulunmaktayız. Söz verdiğim gibi forumda bana iletilen
sorularınızın tümünü ilettim. Ortaya çok güzel bir röportaj çıktı.
Katkılarınız için sonsuz teşekkürler. Ayrıca FCM çeviri tayfasına da
katkılarından dolayı teşekkür ederim. Gimp Uzmanı
Gimp Uzmanı: Merhaba, öncelikle röportaj teklifimizi kabul ettiğiniz
için teşekkür ederiz.
Kendinizi kısaca tanıtır mısın?
Alexia : Merhabalar! Ben sanata ilgilisi olan bir geliştiriciyim ve sonuç
olarak 2007 Aralık ayından beri GIMP'in geliştirilmesine yardımda
bulunuyorum, yani yeniyim.
Alexia Death tarafından yapılmış "Şans Kızı" isimli çalışma
Gimp Uzmanı: Açık kaynak hakkındaki düşünceleriniz nelerdir ?
Alexia : Bence herkesin faydalanabileceği kaliteli kod yazmanın en iyi
yoludur.
Gimp Uzmanı: Hiç Ubuntu kullandınız mı?
Alexia : Edgy'den beri (X/K)ubuntu kullanıcısıyım. Ubuntu'nun alpha
sürümlerini kullanmak gibi kötü bir alışkanlığım var, Hardy'de yaptım,
Intrepid'de yaptım ve yılın başından beri Jaunty kullanıyorum.
Gimp Uzmanı: Ubuntu kullandığınıza göre Ubuntu hakkındaki
düşüncelerinizi bilmek isteriz.
Alexia : Neler mi düşünüyorum?.. Sanırım bu kadar kullanışlı bir sistem
üretmek çok güzel ve diğerlerini bilmem ama umarım #1 numaralı
hatayı (bug) düzeltirler ;)
Gimp Uzmanı: GIMP'te tam olarak ne üzerine çalışıyorsunuz?
Alexia : Benim işim fırça araçları ve giriş araçlarının (input device) en
iyi kullanımı etrafında yoğunlaşıyor. Şu anda fırçaların eğim desteği
üzerinde çalışıyorum.
Gimp Uzmanı: Katman Penceresi üzerinde de çalışıyor musunuz?
Alexia : Hayır. Katmanlar üzerine çalışmıyorum.
Gimp Uzmanı: Peki çalıştığınız bölümle ilgili gelecekte ne gibi özellikler
göreceğiz?
Alexia : Gelecek için, benim geliştirici bölümümde yapılmış bir çok katkı
var, en kolay farkedilenleri fırça çevirme ve yön dinamiği olsa gerek. Bu
9
Alexia Death ile Röportaj

özellik, hareketli fırçaya gerek duymadan herhangi bir fırçayı zorlaştırır ve bunlardan çok fazla
hareketinizin yönüne çevirmeye yarıyor. var ortalıkta. GIMP projesi
Photoshop'un ücretsiz kopyası
Gimp Uzmanı: Sizce GIMP'te 3B desteği ne zaman olacak? Yakın bir olmaya uğraşmıyor.
zamanda mı ?
Gimp Uzmanı: Size farklı bir soru
Alexia : Yakın bir zamanda değil. Buna gelmeden daha düzeltilmesi sormak istiyorum.
gereken bir çok şey var. Fotoğraflarınızın çok sanatsal
olduğunu gördüm ve ayrıca çok
Gimp Uzmanı: Son zamanlarda bir çok yeni çevrimiçi resim işleme güzeller. Fotoğrafçılık eğitimi
araçları meydana çıktı. Adobe firmasının bile bu konuda bir projesi var. aldınız mı?
Bu araçların geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz? Bunun gibi
gelişmiş araçları çevrimiçi kullanmak mantıklı mı? Peki ya GIMP? Alexia : Teşekkür ederim. Hayır,
herhangi bir fotoğrafçılık eğitimi
Alexia : Çevrimiçi araçlar genelde tek bir amaca hizmet ediyor ya da almadım fakat küçüklüğümden beri
daha başka kısıtlamaları oluyor. Yerleri belli ve resim işlemeye hoş bir bir fotoğraf makinesine sahibimdir.
giriş yapıyorlar fakat eninde sonunda kullanıcıların çevrimdışı ve daha
güçlü araçlara ihtiyaçları olacaktır. GIMP de tam burada devreye giriyor. Gimp Uzmanı: Kompozisyon için
Alexia Death
Gimp Uzmanı: Gelecekte, diğer resim işleme yazılımlarıyla mükemmel kareyi mi beklersiniz yoksa kendiniz bir şekilde bunu
karşılaştırdığında GIMP'i nerede görüyorsun? yapmaya mı çalışırsınız?

Alexia : Açık kaynak platformlar ve platformlar arası kullanım için GIMP
şu anda gelişmiş resim işleme açısından tek seçenek gibi görünüyor.
Henüz Adobe Photoshop kadar değil fakat gelişiyor.
Gimp Uzmanı: Sizin geliştirme bölümünüzden birkaç kişi, GIMP'i
Photoshop'a benzetmeye çalışan bazı GIMP temelli projelerde
çalışıyorlar. Resmi proje niçin bu yönde ilerlemiyor?
Alexia : İyi resimler kendiliğinden meydana gelirler.
Gimp Uzmanı: Mükemmel bir cevap. Resmini çekmeyi sevdiğiniz
şeyler nelerdir? Öğrenebilir miyiz?
Alexia : Genelde insanların resimlerini çekmeyi severim. Bir insanın
değişik fotoğraflarda ne kadar farklı görünebildiği çok ilgimi çeker.

Alexia : Eğer Gimpshop'tan behsediyorsanız, o projenin GIMP
geliştiricileriyle hiç bir alakası yok. Genelde kötü bir fikir olarak görülüyor
ve ben de aynı fikirdeyim. GIMP, Photoshop değildir. Menüleri
değiştirmek sadece GIMP için yazılan rehberlerin takip edilmesini
Gimp Uzmanı: Peki en fazla hangi renk yelpazesini kullanırsınız ve
kullanırken size neler hissettirir?
Alexia : En sevdiğim renk turuncu. Genelde sarıyla turuncu arası
10
Alexia Death ile Röportaj
Alexia Death tarafından yapılmış bir başka çalışma
geçişler kullanırım. Sanırım bu bana güneşin sıcak ışığını hatırlatıyor.
Gimp Uzmanı: İnsan ve doğa resimleri çekerken ne tarz temalar
hoşunuza gider?
Alexia : Genelde çılgın görünen anları severim.
Gimp Uzmanı: Eğer "özgürlüğün" resmini çekmeniz istenseydi,
kompozisyonunuzu oluşturmak için neler kullanırdınız ?
Alexia : Sanırım benim için bunun cevabı gökte uçan bir kuş ya da kuş
sürüsü olsa gerek.
Gimp Uzmanı: Zamanınızı ayırıp sorularımızı cevapladığınız için tekrar
teşekkür ederiz Alexia.
Röportaj : Hüseyin Sarıgül
gimpuzmani@gmail.com
? ?
­Man komutunu kullanmak­
Bildiğiniz gibi man komutu ile istediğimiz komut hakkında
açıklamaları ve örnek kullanımlarını görüntüleyebiliriz. "pwd" komutu
ile ilgili yardım almak istersek,
man pwd
"k" parametresi ile yardım dosyaları içinde arama yapabiliriz.
man ­k gnome
"f" parametresi ile aramamızı sadece başlıkları içerecek şekilde
daraltabiliriz.
man ­f amarok amarok
­Sudo !!­
Diyelim ki işimiz acil, uçbirimi açtık, komutu yazdık enter tuşuna
bastık. Bir de ne görelim? Başına sudo koymayı unutmuşuz. 2
şansımız var ya sudo ile komutu baştan yazacağız ya da başına kadar
harf harf gidip başına sudo koyacağız. Ama daha kolay bir yolu var;
sudo !! yaptığınızda bir önceki verdiğiniz komutu root olarak
tekrarlayacaktır. Bu da size gerçekten zaman kazandıracaktır.
? ?
Ergin ÜRESİN
11
PHP Nedir?

PHP dinamik web sayfaları üretmek için kullanılan bir server­side script
PHP kadar sahiplenilen başka bir açık kaynak kodlu proje yoktur
dilidir. PHP, ilk olarak Rasmus Lerdorf tarafından 1995 yılında
heralde. İnternette binlerce ücretsiz proje ve kaynak kodu kolayca
üretilmiştir, şu an ise PHP Group tarafından desteklenmektedir ve
bulunabilir.
arkasında ZEND firması vardır.
PHP her türlü işletim sistemi üzerinde başarılı bir biçimde çalışır.
Platform bağımsızdır.
PHP komutları html kodlarının içine gömülerek web server üzerine
yerleştirilir. Kullanıcılar bilgisayarlarından web sayfasına bağlandığı
PHP ile yazılan web sitelere örnek olarak milyonlarca kişi tarafından
zaman php kodları server tarafından yorumlanır ve yorumlanan kod
kullanılan www.facebook.com ya da 2008 in en iyi paylaşım sitesi
kullanıcıya yansıtılır.
seçilen www.ziddu.com örnek olarak gösterilebilir.
PHP dilinin temelinde C programlama dili vardır. C programlama dilini
Biraz da Rakiplere Bakalım.
bilen biri için PHP'yi öğrenmek çocuk oyuncağıdır. PHP, C dili gibi katı
kurallara da sahip değildir. Nesne tabanlı programlama dillerinin
ASP.NET nedir?
gelişmesiyle de PHP yerinde saymamış, bu yenilikleri de içerisine
almıştır.
Active Server Pages, Microsoft tarafından geliştirilen sunucu taraflı
PHP açık kaynaklı bir programlama dilidir ve her türlü işletim sistemi
çalışan bir teknolojidir. Dinamik web sayfaları üretmekte kullanılır.
üzerinde çalışabilir.
ASP sayfaları çoğunlukla VBScript kullanılarak yazılır, ancak
@Language komutuyla JScript, hatta Perl gibi başka bir dil de seçilebilir.
PHP'nin rakipleri kimlerdir?
Bir ASP dosyasının içinde, özel nesneler ve VBS, JS, SQL kodları
bulunur. Bu sayfalar istemci tarafından istendiğinde sunucu öncelikle
PHP'nin rakipleri .Net ve Java dır. .Net'in dili bilindiği üzere ASP.NET tir.
ASP içindeki kodları icra ederek istemciye göndereceği bilgiyi oluşturur
Javanın ise JSP(Java Server Page)dir.
ve gönderir.
Asp.Net kullanarak yazılan websitelere örnek olarak www.hotmail.com
PHP'nin avantajları nelerdir?
gösterilebilir.
PHP bugüne kadar görebileceğiniz en hızlı web programlama dilidir.
Sanal makinalar kendileri için sistem kaynaklarını sömürürken
JSP Nedir?
uygulamanız arkada çalışmak için can çekişir. Nedeni ise, diğer
programlama dillerinde kod, işletim sistemine göre yorumlanır ve bir
Java Server Pages ise Java'nın server­side programlama dilidir.
sanal makine derlemesi de gerektirir. PHP ise bu tür işletim sistemleri
Platformdan bağımsız olarak çalışır. Yalnız server'ınız üzerinde java
için uyumludur ve böyle bir ara derleme gerektirmez.
sanal makinesi kurulu olması gerekir. JSP'nin son dönemde
PHP her iki ayda bir güncellenir.
popularitesini yitirdiğini söylemek pek de yalan olmaz. JSP ile yazılan
PHP MySQL'i çok iyi bir biçimde kullanabilir. Diğer diller de sözde
websitelere örnek olarak www.yonja.com gösterilebilir.
Mehmet
MySQL'i kullanabilirler ama PHP performansının yanına bile
SARIGÜL
yaklaşamazlar.

12
Linux ve Oyun

Özgür yazılım dünyasının kaliteli oyunlardan mahrum olduğu sanılır. bir yabancılık çekmeyecektir. Fütüristik silahlarla ve yine aynı tarzda
Halbuki ufak bir araştırmayla aslında özgür olmanın eğlenmenize engel mekanlarda geçen oyunda tek yapmanız gereken gördüğünüz herkesi
olmadığını anlayabilirsiniz. Şu ana kadar bir çok kategoride çok nitelikli öldürmek.
oyunlar meydana getirilmiş durumda ve bize kalan tek şey bunları
arayıp bulmak. Bu yazıda bu oyunlardan bazılarını bulacak ve daha Nexuiz'de oyun dallanıp budaklanmıyor, aranan tek özellik hızlı ve
fazlasını da nasıl bulabileceğinizi öğreneceksiniz. isabetli olmak. Gayet nitelikli grafiklere sahip olan Nexuiz'de tek ve çok
kişili (single­player, multiplayer) oyun biçimleri mevcut. Tek kişilik
Yazıyı, okuyucunun zevkine göre oyunları bulabilmesini sağlamak oyunda “bot”lara karşı bölümleri bitirmeye çalışıyorsunuz.
amacıyla kategorilere böleceğim ve olduğunca fazla örnek vererek ne
kadar çok seçeneğimizin olduğunu sunmaya çalışacağım. Belki
belirtmem gereken bir şey var; yazıda "özgür yazılım" felsefesiyle
yazılmış oyunlara önem vereceğim ve "freeware" olarak
adlandırdığımız, sadece bedava olan fakat özgür olmayan oyunlara ise
"aklımızda bulunsun" diyerek değineceğim.

FPS (First Person Shooter)

FPS oyunlarda oyunu kahramanın gözünden görerek oynarsınız, "first

person" kısmı "birinci tekil şahıs" demek olup bu manaya tekabül eder.
Bu gibi oyunlarda genelde bulabildiğiniz kadar nitelikli bir silah bulup
diğer herkesi öldürmeye çalışırsınız.

Tremulous oyununda ise hikaye bundan biraz farklı: insan ya da

uzaylı ırklarından birini seçerek başlıyorsunuz oyuna. Bu ırklardan
önce iki sınıf ayrılıyor, ya öncü kuvvetlere katılıp düşman ırkını
öldürmeye çalışıyorsunuz ya da ırkınızın gelişmesi için araçlar,
merkezler üretmeye çalışıyorsunuz. Bunları ürettikçe de ırkınız gelişip
daha gelişmiş silahlara vs. sahip oluyor. Oyunun içine katılan bu
strateji öğesi oyunu diğerlerinden ayırıyor.
“Freeware” oyunların bu sınıfta en çok bilinenlerine bir kaç tane örnek
OpenArena 2005 yılında id'nin Quake motorunu açmasıyla verecek olursak: Alien Arena belki de en çok oynanan FPS'lerden
geliştirilmeye başlanan ve tamamıyla özgür bir Quake III Arena birisidir. Bunun yanında World of Padman'de oyuncaklar dünyasında
alternatifi olmaya çalışan bir oyun. Quake III'e aşina olan bir oyuncu hiç savaşabilir, Warsow'da sıradışı grafikler ve zıplamalarla oyun

13
Linux ve Oyun

tecrübenizi geliştirebilir ve Sauerbraten'da tek kişilik hikayeyi saatlerce,

günlerce oynayıp bitirebilirsiniz.
savaştan korumak için geliştirilen sistem çöker ve dünyanın büyük
şehirlerini bombalar. Bu harekete diğer ülkeler de karşılık verir. 2100
STRATEJİ
yılına gelindiğinde size büyük bir görev verilir, bu felaketten önce
geliştirilmiş silahları bulup geliştirmek. Oyunda aksiyon, stratejinin biraz
Strateji oyunları genelde iki kısma ayrılıyor: RTS (Realtime Strategy ­
önüne geçse de, bu alanda sahip olduğumuz en güzel oyunlardan biri
Gerçek Zamanlı Strateji) ve TBS (Turn­based Strategy ­ Sıraya Dayalı
olma ünvanını hak ediyor.
Strateji).
Glest ise Rönesans öncesi Avrupa'da, büyülerin hayatın bir parçası
­ RTS (Realtime Strategy)
olduğu bir dönemde geçiyor. Oyunun hem tek kişilik görevleri hem de
çok oyunculu oyun modu var. Oyunda gece gündüz dönümleri, hem
Bu terim olayların zamanla geliştiğini, herhangi bir sıraya
görsel olarak ayrı bir güzellik katıyor hem de oyunun gerçekten
dayanmadığını belirtir. Belirli bir görev dahilinde elde bulunan
ilerlediğini hissetmenizi sağlıyor. Grafikler çok güzel ve oyunun içindeki
kaynaklar genişletilir ve çoğaltılır, bunun yanında rakipler saf dışı
rehber yardımıyla oyuna çabuk bir şekilde ısınabiliyorsunuz.
bırakılmaya çalışılır.
Widelands oyununda tek bir yönetim merkeziyle başlıyorsunuz ve
Warzone 2100 bu konuda çok iyi bir iş çıkarıyor. Görsel açıdan bir
sürekli büyüyen bir yerleşimi yönetiyorsunuz. Bu oyunu diğer gerçek
ziyafet sunan oyunun konusu şu şekilde: Kuzey Amerika'yı nükleer
14
Linux ve Oyun

ederek, yenmeye çalışıyorsunuz.

Fütüristik strateji oyunlarına son örnek olarak Bos Wars oyununu

verebiliriz. Bu oyunda amacınız bir yandan savaş ekonominizi
geliştirirken diğer yandan rakiplerinizi yenmek.

­ TBS (Turn­based Strategy)

Bu tarz strateji oyunları, (“turn­based” teriminin de anlamı olan)

rakiplerin sırayla hamleler yaptıkları oyunlardır.

The Battle for Wesnoth sadece özgür yazılım dünyasının değil tüm
TBS severlerin yakından takip ettiği bir oyun. Grafik olarak çoğu
oyundan farklı bir tat veriyor ve görsel açıdan gayet doyurucu olduğunu

zamanlı strateji oyunlarından ayıran iki temel özellik var. İlki, inşa
ettiğiniz yollar büyük önem arz ediyor çünkü ürettiğiniz ve işlediğiniz
her şeyin bir yerden başka bir yere nakledilmesi gerekiyor. İkincisi,
oyunda teker teker insanlara neler yapmaları gerektiğini
belirtmiyorsunuz, bu insanlardan bazen binlercesi olabileceği için
zaten imkansız hale geliyor, bunun yerine sadece yapılması gereken
görevi belirtiyorsunuz ve gerektiği kadar insan o görevi yapmaya
başlıyor. Oyun, The Settlers ve Settlers II oyunlarından esinlenilerek
gelişitirilmiş.

UFO: Alien Invasion'da dünyayı istila etmek isteyen uzaylılara karşı

savunma yapmanız ve onların teknolojilerini araştırıp, düşmanınızı bu
silahları geliştirerek alt etmeniz gerekiyor. Oyunun iki modu var:
“Geoscape” modunda üslerinizi yönetip stratejinizi geliştiriyorsunuz,
“Tactical” modda ise uzaylıları göründükleri yerde, birliklerinizi idare
15
Linux ve Oyun

karşı, isterseniz de internetteki ya da yerel ağdaki rakiplerinize karşı

oynayabiliyorsunuz.

Freecol, eski Colonization oyunundan esinlenerek yapılmış bir strateji

oyunu. Oyundaki amaç Yeni Dünya'yı (yani Amerika kıtasını)
sömürgeleştirmek. Oyuna 1492 yılında ufak bir topluluk olarak
başlıyorsunuz ve diğer topluluklarla çekişme içinde yaşamaya
çalışıyorsunuz. Oyunda sizin topluluğunuz nüfus olarak çoğunluğa
ulaştığında Avrupa'dan kral ordularını sizin üzerinize gönderiyor ve bu
orduyu yenmeniz halinde oyunu kazanmış oluyorsunuz.

gösteriyor. Oyunun rehberi hem genelde sizin bu tarz oyunlara hakim

olmanızı hem de özelde bu oyunu yeteri kadar anlayabilmenizi
sağlıyor. Oyunda isterseniz belli görevleri bitirebildiğiniz tek kişilik
modu, isterseniz internet üzerinden diğer kullanıcılara karşı
oynayabiliyorsunuz. Oyunda bir ırkı takımlardan oluşan ordular
şeklinde toplamaya çalışıyorsunuz. Tabii ki her ırkın kendine has
özellikleri var.

Freeciv, Civilization oyununa alternatif olarak geliştirilen bir oyun.

Oyundaki temel hedef lideri olduğunuz uygarlığı yöneterek diğer
uygarlıkları yenilgiye uğratmak. M.Ö. 4000 yılından başlayarak uzayda
koloni oluşturmaya kadar gidebilen bir rotada ilerliyorsunuz. Bu
oyunda da isterseniz bilgisayar tarafından yönetilen yapay zekaya

16
Linux ve Oyun

LordsAWar, Warlords II oyununun alternatifi olarak geliştirilen bir oyun.
Oyunda size komşu olan şehirleri ele geçirmek için ordular
oluşturuyorsunuz. İlerleyen aşamalarda kahramanlarınızı belli görevlere
gönderip kalıntıları araştırtabiliyorsunuz.
FreeOrion bir uzay strateji oyunu. Master of Orion'dan esinlenilmiş
fakat herhangi bir oyuna benzemeye çalışmayan ve benzemeyen bir
oyun. Oyuna uzayda size verilen küçük bir imparatorlukla başlıyorsunuz
ve yıldızlarda koloniler oluşturuyorsunuz.
Scorched 3D bahsettiğim strateji oyunlarından biraz daha farklı. Eski
Scorched Earth oyununun geliştirilmiş hali olan oyunda ağır silahlarla
rakibinizi vurmaya çalışıyorsunuz. 3 boyuttan çok iyi yararlanan
oyunda ada ortamında savaşıyorsunuz ve bu da sizi savaş
atmosferine daha kolay adapte ediyor. Oyunu yerel ağ ya da internet
üzerinden de oynayabiliyorsunuz. Çok basit ve bir o kadar da zevkli
bir oyun.
SİMÜLASYON

TBS dendiğinde akla gelen diğer bir oyun dalı ise Worms tarzı oyunlar.
Wormux bu oyunlar içinde benim en çok hoşuma gideni. Oyunda en çok
sevdiğiniz özgür yazılım maskotunu alıp rakibinizle savaşmaya
başlıyorsunuz. Silahlardan bazıları beyzbol sopası, RPG, dinamit,
bazuka ve ışınlanma. Hedgewars'da ise kirpileri yönlendiriyorsunuz ve
oyunun amacı yine aynı. Hedgewars'un Wormux'tan farkı bu oyunda
karakterleriniz sadece yürüyerek ya da zıplayarak değil iplerle ve
paraşütlerle de yer değiştirebiliyor.
Simülasyon oyunlarını 5 alt kategoride inceleyeceğim: uçuş
simülasyonu, şehir simülasyonu, uzay simülasyonu, ekonomi
simülasyonu ve hayat simülasyonu.
­ Uçuş Simülasyonu
FlightGear bir çok yönden ihtiyaçlara cevap veren ve gün geçtikçe de
gelişen bir yazılım. Kullanıcının olabildiğince gerçeğe yakın bir

tecrübe yaşaması
için çoğu bileşen
özenle hazırlanıyor.
20,000'den fazla
havaalanı, pistlerinin
yönleri, numaraları
vs. de dahil olmak
üzere gerçeğiyle
birebir aynı.
Bulunduğunuz yer ve

zamana göre güneş, ay ve yıldızların konumları da gerçeğiyle aynı

olacak şekilde değişiyor. 747, A320 gibi "sıradan" uçakların yanı sıra
zeplin, UFO gibi araçları da uçurabiliyorsunuz eğer isterseniz. Yerel
ağ üzerinden çoklu uçuş deneyimi (mesela kule simülasyonu) için de

17
Linux ve Oyun

kullanılabiliyor. Şu anda bir çok joystick/yoke/rudder otomatik olarak
destekleniyor, eğer açılışta otomatik olarak tanınmıyorsa sitelerindeki
rehber yardımıyla kolaylıkla tanıtabiliyorsunuz. Sanıyorum
joystick'lerle ilgili tek sorun titreşimin çalışmaması.
Thunder&Lightning fütüristik bir uçuş simülasyonu olmasına rağmen
asıl öne çıkan özelliği bir RTS (realtime strategy) oyunu olması.
Oyunda gelişmiş uçaklarla belli bölgeleri (adaları mesela) ele
geçirmeye çalışıyorsunuz. Tabii ki her bölgenin savaş araç­gereçleri
ve stratejileri birbirinden farklı.
sürümüyle birlikte su yönetimi ve ekolojik etkenler de oyuna eklenmiş
bulunuyor ve oyunu daha eğlenceli bir hale getiriyor.
Diğer örneklerden ilki Micropolis. 2008'de EA, OLPC projesi için
SimCity oyununun kodlarını açınca bu isimle yayınlama kararı aldı.
Oyun iki boyutlu fakat bu oyunun zevkini azaltmıyor. Diğer bir alternatif
olan Opencity'nin grafikleri Lincity­NG kadar iyi olmasa da 3­boyutlu
olması oyunun gerçekçiliğini artırıyor.
­ Uzay Simülasyonu

GL­117 belki de şu ana kadar yapılmış en "ideal" oyun. Oyunun Vega Strike tam bir uzay simülasyonu yapmak için oluşturulmuş iki
boyutu 2.5 MiB ve bunun içinde çeşitli uçaklar, ışık, ses efektleri, farklı bölümden oluşuyor: birincisi oyun motoru ve ikincisi evren veri
müzikler, 20 ayrı görev, bir rehber ve joystick desteği var. Görevlerin takımı (dataset). Sahip olduğu özellikler arasında ticaret, keşif, it dalaşı
bazıları kara bazıları hava ekiplerini yok etmeye yönelik. Fareyle de ve çok kişili ölüm savaşı (deathmatch) bulunuyor. Şu anda Vega
çok kolay oynanan ve çok zevkli bir oyun. Strike'ın 4 tane modu bulunuyor: Privateer Gemini Gold, Privateer
Remake, Vega Trek ve Pi Armada. Oyunda ilerledikçe bir çok ırk ve
­ Şehir Simülasyonu siyasi örgütlenmelerin olduğunu ve bunların her zaman bir arada
yaşamak için çaba sarf etmediklerini göreceksiniz. Oyunun çok
Bu tarz oyunlarda bir şehirde olabilecek tüm birimleri yönetmeniz ve teferruatlı bir hikayesi var ve aslında oyuncuların önemli bir kısmını da
geliştirmeniz gerekiyor. Bunlar ekonomi, nüfus, ulaşım, kaynaklar vs. bu detaylandırma çekiyor. Hikayeyi okuduktan sonra oyuna
gibi başlıklara ayrılabiliyor. başladığınızda kendinizi bir oyunda değil de gerçekten uzayda başka
Lincity­NG, eski bir galakside hissedebiliyorsunuz.
Lincity'nin geliştirilmiş ­ Ekonomi Simülasyonu
ve güzelleştirilmiş bir
sürümü. Oyunda OpenTTD, Transport Tycoon
ulaşmanız gereken Deluxe oyununu taklit eden ve
alternatif iki hedef var: o oyuna fazladan bir kaç
ya kendi kendine özellik ekleyen bir oyun. Oyuna
yetebilen bir ekonomi 1950 yılında ve bir ulaşım
oluşturmak ya da şirketinin başkanı olarak
vatandaşlarınızın başlıyorsunuz. Hizmet ettiğiniz
hepsini uzaya alanlar kara, hava, deniz
gönderebilmek. 2.0
18
Linux ve Oyun

taşımacılığı ve raylı taşımacılık. Hizmet alanlar ise vatandaşlar ve özel
şirketler. Oyundaki amacınız 2050 yılına kadar oyundaki en üst düzey
taşıma şirketi olmak. Oyunda yerel yönetimlerin izin verdiği kadarıyla
yeryüzü şekillerini değiştirerek istediğiniz şekilde yollar
yapabiliyorsunuz. Tüneller, köprüler, hemzemin geçitler, limanlar, hava
alanları, garlar vb. birçok şey inşa edebiliyorsunuz. Oyunun
orijinalinden farklı özellikleri arasında daha büyük haritalar, katlı
kanallar, eğimli yollar, rüşvet verebilme gibi örnekler verebiliriz.
Unknown Horizons (ya da eski adıyla OpenAnno), eski Anno
oyunundan esinlenerek yapılmış fakat ondan çok farklı bir noktaya
gelmiş bir ekonomi simülasyonu oyunu. Şu anda oyun başlangıç
aşamalarında olmasına rağmen bir çok özellik eklenmiş durumda.
Oyunda denizin ortasında bir gemiyle başlıyorsunuz ve ilk olarak
yapmanız gereken şey iskân edilmemiş bir kara parçası bulup buraya
yerleşmek. Daha sonra halkınızın yiyecek, giyecek, savunma gibi
ihtiyaçlarını karşılamak için yapılar yapmanız ve bunları yönetmeniz
gerekiyor. Oyunda henüz sadece tek kişilik oyun modu var ve
kaydetme özelliği henüz eklenmemiş.
PLATFORM
Platform oyunlarında belli yerlerden veya yerlere atlayarak ilerlersiniz.
Bunların en meşhurlarından birisi Super Mario'dur. Bilgisayar oyunları
tarihinin başından beri en zevkli oyun türlerinden biri olmuştur. Hala
daha bu tarz oyunlar geliştirilmekte ve 3­boyut, vektör grafik gibi
gelişmelerin ışığında çok daha doyurucu bir hale gelmiş durumda.
Yo Frankie! oyununu Big Buck Bunny filmini izlemiş olanlar hemen
tanıyacaktır ( http://www.bigbuckbunny.org/ ). Karakterler bu filmden
alıntı ve filmde olduğu gibi çizimler yine tamamıyla Blender
programıyla yapıldı. Derginin 3. sayısında tanıttığım Blender
yazılımının neler yapabildiğini görmek amacıyla film ve oyun
incelenebilir. Oyunda ormanda kötü kalpli bir sincabı
yönlendiriyorsunuz ve ağaçların, derelerin arasında koşturarak
bölümleri geçmeye çalışıyorsunuz.

­ Hayat Simülasyonu

Cultivation benzeri olmayan bir oyun. Oyunda bir adanın doğal

ortamında tek bir bitkiyle başlıyorsunuz ve gelişerek, çoğalarak,
evrilerek adada huzur içinde yaşamaya çalışıyorsunuz. Bitkileri
çaprazlayarak değişik türler oluşturabilirsiniz fakat dikkat edin bu
komşularınız tarafından da taklit edilebilir. Oyundaki grafikler oyun
anında maruz kaldığı çaprazlamalara ve genetik dışavurumlara göre
oluşturulduğu için “canlı” hissini çok rahat veriyor oyuncuya. Oyundaki
her bitki, bu yönüyle, hem görsel hem davranış olarak benzersiz olmuş
oluyor.

19
Linux ve Oyun

SuperTux, Super Mario Bros.'un kutup hayatına adapte edilmiş şekli. Blob and Conquer olarak geçiyor.
Kahramanımız (adından da anlayabileceğiniz gibi) bir penguen ve buz
küplerini, kartoplarını öldürerek en sonunda iglosuna ulaşıyor. Şu anda RPG (Role Playing Game)
26 bölümden oluşan oyunda OpenGL ve joystick desteği de mevcut.
Bu tarz oyunlarda oyuncu kurgusal karakterlerin yerine geçer ve onların
XMoto oyunu motocross severler için birebir. Fizik motoru çok iyi olan hareketlerini yönlendirir. Bu hareketler karakterin kişiliğine, geçmişine,
oyunda amaç çilekleri toplayıp ölmeden bölüm sonunu belirleyen ırkına vs. bağlı olarak değişebilir. Aynı zamanda doğaçlama olarak da
çiçeğe ulaşabilmek. Bir platform oyununun sahip olması gereken hareket edebilme olanağı mevcuttur çoğu zaman. Yaşadıklarınıza göre
bölümlerden çok daha zor bölümlere sahip. Fakat burada diğer tecrübe, yetenek gibi özellikleriniz değişir.
oyunlara göre bir avantajınız var, bölümleri en iyi sürede bitiren
rakiplerinizin nasıl bitirdiklerini izleyebileceğiniz "view highscore"
özelliği mevcut. Kolaylıkla bağımlılık yapabilecek bir oyun.

Super Mario Bros.'a tam bir alternatif arıyorsanız oynamanız gereken

oyun Super Maryo Chronicles. Eğer oyunun ismini Can Yücel gibi
çevirecek olursak "Maryo Aslan Parçası" diyebiliriz. Oyunda
"Maryo"nun küçüklüğüne tanık oluyoruz ve yine canavarların üzerine
zıplayarak ilerlediğini görüyoruz. Grafikler vektörel olduğu için oyunun
orijinalinden daha iyi görünmesini sağlıyor.

Platform oyunlarından en çok bilinenlerinde biri de "breakout" tarzı

oyunlardır. Bu tür oyunlarda ekranın altındaki yatay şekilde hareket
ettirebildiğiniz çubukla gelen topu karşılayarak tuğlaları vurmaya
çalışırsınız. LBreakout 2 oyunu da tam olarak bu boşluğu kapatıyor.

Blob Wars 1: Metal Blob Solid, ­şimdilik­ iki bölümlük oyunun ilk
bölümü. Arkadaşlarının kayıplara karıştığını fark eden kahramanımız
Bob, onları kurtarmaya karar verir ve düşmanın sahasına girer. Bir
platform oyunundan beklemeyeceğiniz kalitede bir hikaye, efektler,
müzik... Kısacası her şey. İki boyutlu bir oyun için böyle bir uyarı
şimdiye kadar yapıldı mı bilmiyorum ama, ağırlıklı vahşet sahneleri
içerdiği için küçük çocuklarınızı oyundan uzak tutmak isteyebilirsiniz.
Bu oyunun 3­boyutlu versiyonu olan devam bölümü ise Blob Wars 2:
Heroes of Might & Magic oyununu oynamış herkes bu tarzı bilecektir.
Özgür oyunlar da aşağı yukarı aynı konsepte uygun olarak
geliştiriliyor. Bunlardan birisi Hero of Allacrost. Oyunun
geliştiricilerinin de belirttiği gibi bu oyun daha çok Final Fantasy VI ve
Chrono Trigger'a benziyor. Öte yandan Heroes of Wesnoth ise

20
Linux ve Oyun

HoM&M alternatifi olmaya aday bir oyun. Bu oyunun grafikleri ise ­şu Maniadrive oyununun önceliği kesinlikle gerçeklik değil. Oyun hızlı ve
an için­ Battle for Wesnoth'tan alınmış durumda. Bu oyundan Strateji akrobatik hareketler yapmanızı isteyen ve bunu zorlayan bir oyun.
bölümünde bahsetmiştik. Konu olarak aynı fakat grafik olarak farklı bir Trackmania adlı oyundan esinlenerek hazırlanıyor. Oyunda sırayla
diğer oyun da NetHack. Oyun, uçbirimden (konsol ya da terminal parkurları belli bir sürede bitirmeniz gerekiyor. İlk deneyimlerde fizik
olarak da geçer) oynanan bir oyun. Buna rağmen oyunun en az diğer öğeler biraz ilginç gelebilir fakat başlangıç seviyedeki ilk 5 etabı
alternatifleri kadar oynayanı ve diğer alternatiflerinden daha çok geçtiğinizde oyun tamamen bir bağımlılık haline geliyor. Müzikleri CC
fanatiği mevcut. (Creative Commons) ile lisanslı ve genelde punk müzikler. Oyun uzun
zamandır geliştirilmiyor ya da pek haber verilmiyor. YouTube'da
RPG'nin şu anda en çok oynanan versiyonu hiç şüphesiz ­World of “Maniadrive 2” yazarak bulabileceğiniz videolarda ne tarafa doğru bir
Warcraft'ın büyük katkısıyla­ MMORPG'ler, yani aşırı çok oyunculu gidiş olduğunu görebilirsiniz. Ayrıca forumları da halen daha etkin bir
çevrimiçi RPG'ler (Massively Multiplayer Online RPG). Bu oyunlarda şekilde devam ediyor.
­genellikle­ 3­boyutlu bir dünyada gerçek oyuncularla etkileşebiliyor ve
RPG'lerde yaptığınız gibi yeteneklerinizi geliştirebiliyorsunuz. Özgür Tile Racer öte yandan gerçekçi fizik sunmaya çalışan bir oyun. Oyunun
oyunlardan en iyi üç örneği Planeshift, Peragro Tempus ve Eternal isterseniz kendi parkurlarınızı oluşturabileceğiniz bir bölümü mevcut. Şu
Lands. anda sadece zamana karşı yarışılabilen yarışın bilgisayara karşı ve
ARABA YARIŞI çoklu oyunculu desteği halen geliştirilmekte. Şu anda en güzel
grafiklere sahip özgür araba yarışı oyunu diyebiliriz Tile Racer için.
TORCS (The Open Racing Oyunda yüksek yerlerden uçup keskin virajlardan dönmeye
Car Simulator) bir simülatör çalışıyorsunuz.
olarak geliştirilmesine VDrift de bir
rağmen çok rahat bir şekilde simülasyon ve
oyun olarak da gerçeğe en yakın
kullanılabiliyor. Yapay zeka deneyimi veriyor.
(AI – Artificial Intelligence) Geliştirilirken
sürücülere karşı düşünülen konsept
yarışıyorsunuz. Burada ­isminden de
oyunu diğer bütün alternatiflerinden farklı kılan, bu yapay zeka anlaşılabileceği gibi­
sürücüleri C kullanarak programlayabilmeniz. 20'den fazla parkur ve “drift”, yani arabayı
50'den fazla araba seçebileceğiniz oyunu klavye ve fareyle kaydırmak. Oyunun
yönlendirebildiğiniz gibi joystick ya da direksiyonla da parkurları meşhur
yönlendirebiliyorsunuz. Ekranı en fazla 4 bölmeye ayırarak aynı dünya
bilgisayarda 4 kişi de yarışabiliyorsunuz. Şu anda çevrimiçi yarış modu parkurlarından,
geliştirilen oyun özellikle parkurlarının güzelliğiyle kendisine bağlıyor. arabaları da gerçek

21
Linux ve Oyun
arabardan esinlenerek yapılmış. Şu anda 20'den fazla parkur ve
hemen hemen 30 tane arabayla birlikte gelen oyunun klavye, fare,
joystick, gamepad ve direksiyon desteği de bulunuyor.
Trigger şu anda özgür oyunlar içinde ralli deneyimi sunan tek oyun.
Oyunun fizikleri ve grafikleri fena değil. Oyunda 3 araba ve 6 parkur
mevcut. Parkurları geçtikçe yeni arabalar elde edebiliyorsunuz. Ayrıca
internetten indirebileceğiniz farklı parkurlarda da yarışabiliyorsunuz. Ne
yazık ki geliştiricisi bir süre önce SEGA ile anlaştığı ve anlaşması
başka bir projede çalışmasını engellediği için proje durmuş durumda.
Ayakta tutmaya ve yeni özellikler eklemeye çalışan bir takım
geliştiriciler var fakat şu an için durum pek iç açıcı görünmüyor.
Özgür olmayan fakat ücretsiz olan ve burada bahsetmek istediğim
oyun Racer. Aslında bu da bir simülasyon olarak yazılıyor fakat
eklenen özelliklerle, bilgisayara karşı ya da çok oyunculu olarak bir
oyun gibi de oynanabiliyor. Araba ve parkur bilgileri geliştiriciler
tarafından paylaşıldığı için envai çeşit parkur ve araba bulunuyor.
Parkurlar dağ yollarından otoparklara, arabalar da F1 araçlarından
market arabalarına kadar çeşitlilik gösterebiliyor.
SPOR OYUNLARI
Şu an için özgür oyun dünyasında en büyük eksiklik spor oyunları gibi
görünüyor. Cannon Smash isminde bir masa tenisi oyunu, Blobby
Volley 2 diye bir voleybol oyunu ve Free Tennis isminde bir tenis
oyunu mevcut fakat futbol dışındaki alternatifler bunlarla sınırlı.
Futbol oyunları içinde en çok dikkat çekeni şüphesiz Slam Soccer
2006. Karakterler çizgi film tarzında çizilmiş ve spikerin anlatımı çok
eğlenceli. Mesela hakem faul verdiğinde “Hoca bugün iki tek atıp
çıkmış heralde” tarzında yorumlar en sıradanlarından. Bygfoot ise çok
tutulan bir menajerlik oyunu. Şunu belirtmeliyim ki oyun gerçekten çok
uğraştırıyor. Bunların dışındaki alternatiflerin hepsi Sensible World of
Soccer oyunundan
esinlenerek yapılmış
oyunlar: Yoda Soccer,
Eat the Whistle gibi.
MACERA
Macera oyunları dövüş
gibi fiziksel
etkileşimden ziyade
araştırma ve bulmaca
çözmeye dayalı
oyunlara verilen genel bir isim.
Özgür oyunlardan verilebilecek iki örnek var bu kategoride: Balazar
III ve Crown and Cutless. İki oyun da halen daha ağır bir şekilde
geliştiriliyor. Balazar'da mahzenlerde gezerek insanlarla
etkileşebiliyor, yeni büyüler öğrenebiliyor hatta lanetlenebiliyorsunuz.
Oyun hem 3­boyutlu hem de 2­boyutlu olarak oynanabiliyor. Crown
and Cutless ise Pirates! oyunundan etkilenerek geliştirilen bir oyun.
Oyunda korsan olarak kendi donanmanızı oluşturup adalara
saldırabiliyorsunuz.
Bunlar dışında ScummVM adlı yazılım yardımıyla eski meşhur
LucasArts oyunlarını oynayabiliyorsunuz. Yazılımın sitesinde şu anda
8 tane oyun ücretsiz olarak dağıtılıyor (Beneath a Steel Sky, Flight
of the Amazon Queen, Lure of the Temptress, Drascula: The
Vampire Strikes Back, Broken Sword 1, Broken Sword 2, The
Feeble Files ve The Legend of Kyrandia).
Bu bölümde bahsetmek istediğim son oyun Penumbra. 3 bölümden
(Overture, Black Plague ve Requiem) oluşan oyunun Linux
versiyonları her zaman için diğer işletim sistemleriyle birlikte çıktı.
22
Linux ve Oyun
Oyunun grafikleri çok güzel ve hikaye de sürükleyici. Oyun ne özgür
oyun ne de ücretsiz fakat benim bu konuda istisna yapmak istediğim
tek oyun bu. Oyunun 3 bölümünü birden 35$'a alabiliyorsunuz.
İsterseniz önce sitesinden demolarını da indirip deneyebiliyorsunuz.
Bana kalırsa destek için alabilen herkesin alması gereken bir seri.
ARCADE
Eskiden atari salonlarında jeton atarak oynadığımız oyunlara genel
olarak bu isim veriliyor.
Chromium B.S.U. şahane grafiklere sahip bir oyun. Oyunda Chromium
B.S.U. adlı bir kargo gemisinin kaptanısınız ve göreviniz savaş
alanındaki birliklere mühimmat götürmek ve vurucu timlerinizle düşman
gemilerinin geçmesini engellemek. Oyun çok hızlı ve çok eğlenceli.
Armagetron Advanced oyununa Tron filmini izlemiş olanlar hemen
ısınacaktır. Oyun, Tron filmindeki ölümcül yarışmanın 3­boyutlu bir
şekilde bilgisayar oyununa dönüştürülmüş şekli. Oyunu yazıyla
anlatamayacağım için sadece bu kadar bilgi veriyorum, gerisi sizin
denemenize kalmış.
OpenMortal hemen herkesin bildiği Mortal Kombat oyununun parodisi
olarak geliştirilen bir oyun. Şu anda sadece iki kişilik oyun modu
olmasına rağmen diğer özellikler de geliştiriliyor.
BULMACA
Pingus, eski Amiga oyunu olan Lemmings'in modern bir versiyonu.
Oyunda amaç penguenleri, onlara çeşitli görevler vererek, iglolarına
ulaştırmak. Bu görevler içinde kazma, zıplama, pervane takarak uçma
gibi birbirinden eğlenceli şeyler var. Ne var ki sizin onlar için
23
Linux ve Oyun

uğraştığınız kadar penguenler kendileri için uğraşmıyorlar ve buldukları

her fırsatta uçurumdan aşağı düşmeye çalışıyorlar.

Frozen Bubble oyununda elinizdeki renkli köpükleri aynı renkli

köpüklere fırlatıp en az 3 tanesini yan yana getirerek patlatmaya
çalışıyorsunuz. Oyunda 100 bölüm, çok kişili mod, harika grafikler ve
müzikler var. Tek kişilide amaç bütün balonları patlatmak, çok kişilide
ise rakibinizden sonra yanmaya çalışmak. Çok kişilide 5 oyuncuya
kadar oynanabiliyor.

Fish Fillets NG oyunu eski Fish Fillets oyununun kaynak kodları

açıldıktan sonra cilalanarak çeşitli platformlara aktarılmış versiyonu.
Oyunda iki tane balığı bazı eşyaları oynatarak vs. odanın çıkışına
götürebilmeniz gerekiyor.

Neverball oyununda bir platform üzerindeki topu, çeşitli engelleri

aştırarak belli bir hedefe götürmeniz gerekiyor. Bunu yaparken masaya
elinizde tutuyormuş gibi eğim veriyorsunuz. Oyunun eski muadili Super
Monkey Ball. Oyunla birlikte Neverputt adında bir de mini­golf oyunu
geliyor. Oyun 18 delikten oluşuyor ve 4 oyuncuya kadar oynanabiliyor.
MÜZİK OYUNLARI
Frets on Fire, klavyeyle gitar çalabileceğiniz bir oyun. Guitar Hero'dan
esinlenen oyunda destek parçanın (backing track) üzerine, renkli
düğmelerle işaretlenen notaları doğru olarak ve doğru uzunlukta
basmanız gerekiyor. Oyunu klavyenin yanı sıra joystick ve ayrıca
Guitar Hero'nun meşhur gitar kontrolörüyle de oynayabiliyorsunuz.
Oyunda aldığınız puanlar yardımıyla dünya çapında oyuncularla
rekabet edebileceğiniz World Charts özelliği de bulunuyor. Oyunla
birlikte gelen şarkılar o kadar güzel ki bazen sırf şarkıyı dinlemek için
oyunu açıp oynadığım oluyor.
FoFiX (Frets on Fire X) ise Rock Band oyununa alternatif olarak
geliştirilen bir oyun. Frets on Fire oyunundaki özelliklerin yanı sıra bu
oyunda bas ve davul da çalabiliyor ve şarkıyı bir grup olarak icra etmiş
oluyorsunuz. Bu oyunda da yine Guitar Hero ve Rock Band
kontrolörleri kullanılabiliyor.
StepMania, Konami'nin Dance Dance Revolution oyununun alternatifi
olarak geliştirilen bir ritm oyunu. Oyunda şarkıların tempolarına göre
çeşitli ritmler tutuyorusunuz, bunu ister klavyeden isterseniz bu tür
oyunlar için geliştirilen dans pedleri ile yapabiliyorsunuz.
Canta bir karaoke programından daha fazlası. Program yardımıyla
şarkıları oluşturup, çalıp söyleyebiliyorsunuz. Buraya kadar sıradan bir
karaoke programı olan Canta'nın farkı ise sesinizin perdesini
algılaması ve doğru çıkardığınız her nota için size puan vermesi.
Şarkılarınızı hazırlarken Soya3D motorunun verdiği görsellikle 3­
24
Linux ve Oyun

boyutlu sahneler hazırlayabilir ve görsel olarak da doyurucu bir

deneyim elde edebilirsiniz.

MASA OYUNLARI

Bu oyunlar normal hayatta da masalarımızda oynayabildiğimiz

oyunların bilgisayara aktarılmış versiyonlarından oluşuyor. Mesela
hemen herkesin bildiği Risk oyunu için aynı isimde Java dilinde bir
arayüz yazılmış olup şu anda gayet kararlı biçimde oynanabiliyor. Go
severler için de GNU Go isminde bir oyun yazılmış durumda. Yine
Java dilinde yazılmış bir oyun da PokerTH, isminden de
anlaşılabileceği gibi Texas Hold'em poker oyanayabileceğiniz bir oyun.

INTERNET SİTELERİ

Şimdiye kadar bahsettiğim özgür oyunları ve daha fazlasını takip

edebileceğiniz, çok güzel içerikler barındıran siteler mevcut. Böylelikle
yeni oyunlar ya da oynadığınız oyunların yeni sürümleri çıktığında
haberdar olabilirsiniz. Bunlardan benim bildiklerimi vereyim:

http://www.happypenguin.org/ muazzam maaşlarla çalıştırdığı elemanlarının yaptığı oyunlar kadar iyi

http://libregamewiki.org/
http://www.linuxgames.com/
http://gaming.gwos.org/
SON SÖZ
Bu yazıda aşağı yukarı 80 oyundan bahsettim. Bu oyunların çoğu
kapalı kodlu ya da ticari alternatifleri kadar iyi oyunlar. Benim şahsi
görüşüm FPS, strateji, simülasyon, RPG ve platform kategorilerinde
özgür oyunlar kesinlikle alternatiflerini aratmıyor. Hatta bazılarında
daha fazla çeşitlilik sunduğunu dahi söyleyebilirim.
Peki nasıl oluyor da hiçbir ticari beklenti içine girmeden, insanların boş
zamanlarından çalarak geliştirdiği oyunlar, en az koca şirketlerin
olabiliyor? İşte burada toplum ifadesi öne çıkıyor. İnsanlar birbirinin
iyiliği için çalışıyor. Herkes kod yazmıyor tabii ki, bazıları sadece oyunu
deneyerek yardımda bulunuyor, bazıları ise kendi anadillerine çevirerek.
İşte aradaki farkı tam da bu belirliyor. Yapılanlar tamamen insanların
kendi istekleri doğrultusunda olduğu için samimi oluyor ve bu kullanıcı
tarafından da hissediliyor.
Size düşense, bu oyunları oynayıp, içlerinden sevdiklerinizi
çevrenizdekilere de göstermek. Yalnız dikkat edin, oyunların bazıları
ciddi şekilde bağımlılık yapabiliyor, aman sonra arkadaşlarınız yakanıza
yapışmasın, uyarınızı önceden yapın.
Kadir YÜCEL
25
Emesene

Windows Live Messenger özelliklerine sahip basit bir MSN klonu alandan Emesene sistemine ekleyebilirsiniz.
arıyorsanız Emesene tam size göre. Basit, hızlı ve sorunsuz bir
yazılım olan Emesene ile tüm temel MSN işlemlerini yapabilirsiniz. Boşta durum değişimi: Kısa bir süre bilgisayar başından kalktığınızda
hangi otomatik duruma geçeceğinizi ayarlayan eklentidir.
Ana panel Komutlar: Kısa komutları kullanabilmeniz için gereken eklentidir.
Şu anki şarkı: Şu anda dinlediğiniz şarkıyı diğer kullanıcıların görmesini
Ana panelde bildiğiniz MSN özellikleri var. Seçenekler >> görüntü sağlayan eklentidir. Bir çok oynatıcı ile uyumludur.
adını değiştir adımı ile görüntü adınızı değiştirebilirsiniz. Görüntü Last.fm: Last.fm şarkılarınızı göndermek için gereken eklentidir.
resminizi değiştirmek isterseniz seçenekler >> görüntü resmini Logger: Log (konuşma kaydı) tutmak için gereken eklentidir.
değiştir bölümüne girmeniz yeterli. Bildiri: Arkadaşlarınızın çevrimiçi ya da çevrimdışı olduklarında size
Otomatik cevap özelliği bunun iletilmesini sağlayan eklentidir.
Plus: MSN messenger Plus özelliğini Emesene sistemine kazandıran
Bilgisayar başında değilsiniz ve eklentidir.
size gönderilen mesajlara Plus renk paneli: Renkli yazı yazmanız için gereken eklentidir.
otomatik cevap verilmesini Screenshots: Ekran görüntüsü almanıza yarayan eklentidir.
istiyorsunuz, Emesene size bu Ses: İstediğiniz bir olay için istediğiniz sesi atamanıza yarayan eklentidir.
özelliği sağlıyor. Seçenekler >> Pencere sallayan titreşim: Titreşim aldığınızda pencerenizin
otomatik cevap sistemini sallanmasını sağlayan eklentidir.
etkinleştir dedikten sonra
seçenekler >> otomatik cevabı Konuşma ve kişi ekleme
düzenle diyerek size mesaj
gönderildiğinde karşı tarafa Eylemler >> Kişi ekle adımından bir kullanıcıyı ekleyebilirsiniz. Aynı
otomatik olarak iletilecek mesajı menüden bir grup oluşturabilir, istediğiniz bir kullanıcıya takma isim
aktif edebilirsiniz.. ekleyebilir, istediğiniz bir kişiyi engelleyebilir ve silebilirsiniz.
Konuşma ekranının altındaki panelde standart MSN özellikleri
Eklentiler bulunuyor. Var olan butonları kısaca sizin için tanıtayım.

Seçenekler >> eklentiler Yazıtipi seçimi: Bu buton sayesinde yazı tipini değiştirebilir, yazıyı
bölümünden Emesene ile gelen kalınlaştırabilir ve yazı boyutunu değiştirebilirsiniz.
eklentileri aktifleştirebilirsiniz. Yazıtipi rengi seçimi: Yazı tipinizin rengini renk paleti kullanarak veya
Ayrıca mevcut resmi siteden ön RGB renk kodlarını kullanarak bu bölümden değiştirebilirsiniz.
tanımlı olarak gelmeyen İfade ekle: Gülen yüzleri bu buton sayesinde konuşmanız sırasında
eklentileri indirebilir ve yine bu kullanabilirsiniz. Ayrıca ekle tuşu ile bilgisayarınızda bulunan diğer gülen

26
Emesene

Emesene Firefox gibi sekme özelliğine sahiptir, aynı anda 10 kişi ile
bile konuşsanız bütün konuşmalarınız tek ana pencere altında
sekmelere ayrılır. Bu sayede hem yerden hem de sistemden tasarruf
etmiş olursunuz.

Birden fazla hesaba sahipseniz aynı anda birden çok Emesene açıp
bütün hesaplarınıza aynı anda bağlanabilirsiniz. Emesene sistemi
fazla yormadığından dolayı herhangi bir sorun yaşanmayacaktır.

Emesene ile iyi anlaşacağınızı ve Emesene'yi kısa sürede

seveceğinizi düşünüyorum. Ben sevdim ve kullanıyorum. Tavsiye
ederim, siz de deneyin, memnun kalacaksınız.

yüzleri Emesene sistemine ekleyebilirsiniz.

Titreşim yolla: Adı üstünde olan bu buton ile karşı kullanıcıya limitsiz
ve ardı ardına titreşim yollayabilirsiniz.
Davet et: Bu buton ile konuşmaya diğer arkadaşlarınızı davet
edebilirsiniz.
Dosya gönder: Bu buton sayesinde MSN sunucuları üzerinden
arkadaşlarınıza dosya gönderebilirsiniz.
Temizle: Konuşma geçmişinizi temizler, o an açık olan pencerede ne
varsa siler. Serdar YILMAZ
serdar@linuxmint­tr.info

27