T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

NAAT TEKNOLOJS

AHAP ESKTME

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. AHAP ESKTMEYE HAZIRLIK YAPMAK ................................................................... 3 1.1. Ahap Temizleme ......................................................................................................... 3 1.1.1. Ahap Temizleme Yntemleri............................................................................... 3 1.2. Budaklar Yakma .......................................................................................................... 8 1.3. Emprenye ...................................................................................................................... 9 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 11 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 13 2. ESKTME YAPMAK ........................................................................................................ 13 2.1. Tanm ......................................................................................................................... 13 2.2. Eskitme Yntemleri .................................................................................................... 13 2.2.1. Doal Eskitme ..................................................................................................... 13 2.2.2. Suni Eskitme........................................................................................................ 15 2.3. Eskitme Gereleri........................................................................................................ 16 2.3.1. Eskitme Yaplan Malzemeler .............................................................................. 16 2.3.2. Eskitme Aralar .................................................................................................. 17 2.3.3. Eskitme Boyalar ................................................................................................. 17 2.4. Eskitme Uygulamalar................................................................................................. 17 2.4.1. Kumlama-Eskitme Uygulamas ........................................................................... 17 2.4.2. Suni Eskitme Uygulamas.................................................................................... 20 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 23 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 25 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 26 KAYNAKA ......................................................................................................................... 27

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL / MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 215ESB070 naat Teknolojisi Restorasyon Ahap Eskitme Bu modl, restorasyon mesleinde ahap eskitme yapma becerilerinin verildii renme mateyalidir. 40/32 (+40/32 Uygulama tekrar yapmal) Bu modln n koulu yoktur. Ahap eskitme yapma yeterlikleri kazanmak. Genel Ama Bu ders ile inaat teknolojisi alan restorasyon mesleinde, Ahap eskitme modl ile ahap Eskitme yapma yeterliklerini kazanacaksnz. Amalar Ahap eskitme ncesi hazrlklarn yapabileceksiniz. Ahap yzeylere eskitme yapabileceksiniz. Ortam (Ara-gere; donanm ve koullar): Aa ileri ve boya atlyeleri, ahap eskitme yapabilmesi iin gerekli ara gere ve malzemeler. Donanm: Ahap perdah yapma aletleri ile st yzey uygulama ara ve gereleri Derslik: Yeterince aydnlatlm ve havalandrlm ahap eskitmede kullanlan ara- gerelerle donatlm atlyeler. Modl ieriinde yer alan faaliyetleri tamamladktan sonra konuya ilikin verilen oktan semeli lme aralar ile kazandnz bilgi ve beceri seviyenizi, uygulamadaki yeterliliinizi deerlendirebileceksiniz. Ders retmeniniz, modl sonunda lme aralar hazrlayarak kazandnz bilgi ve becerileri lp deerlendirecektir.

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, Gnmzde insanlarn, eskiye olan zlem duygularn bir nebze olsun bastrabilmek iin yeni eserleri, eskitme teknikleri kullanarak eskitip kullandklar bilinen bir gerektir. Ahap eskitme, buna bal olarak mobilya ve doramaclkta nemli uygulama alanlar bulmaktadr. Restorasyon alannda ise kullanlamayacak durumda veya kaybolan ahap paralarn yerine yenilerinin orijinaline uygun ekil ve zellikte yaplmas kanlmazdr. Yeni yaplan ahap paralarn sadece ekil ve zelliklerinin orijinaline benzemesi yeterli deildir. Bu aamada, ahap eskitme gndeme gelmektedir. Yeni yaplan ahap eserlerin grnmlerinin de orijinaline uygun renk ve tonlarda, hatta ahap ayn oranda andrlarak (eskitilerek) kullanlmas gerekir ki yeni yaplan paralar, eser btnln bozmasn. Biz bu modlde ahap eskitme yntem ve teknikleri ile ahap eskitme yapmay siz deerli rencilerimize vermeye altk. Ahap Eskitme modl 10.snflara ynelik olup 32 saati teori ve uygulama, 8 saati okul dnda bireysel renme olarak toplam 40 saattir.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
renci, gerekli ortam salandnda ahap eskitme ncesi hazrlklarn tekniine uygun yapabilecektir.

ARATIRMA
Evinizde ve evrenizde bulunan eski ahap rnleri inceleyiniz. Ahap eskitmenin yaplmas ile ilgili evrenizdeki boyac ustalardan bilgi toplaynz. Elde ettiiniz bu bilgileri snfta arkadalarnza sununuz.

1. AHAP ESKTMEYE HAZIRLIK YAPMAK

1.1. Ahap Temizleme
Aatan hazrlanan eya; nemden, havann bozucu etkilerinden, kimyasal etkilerden vurma, srtnme, anma gibi etkilerden, kirlenmelerden ve mikroorganizma ad verilen ok kk canllar ve baz bceklerden dolay bozulur. Bu bozulmalarn orijinaline sadk kalnmas art ile restorasyonunun yaplmas gerekmektedir. lk aamada ahabn yzeyi (patinesi) zarar grmeden yzeyde olabilecek yabanc maddelerden, yzeyde bulunan tozdan, boya artklarndan, zaman iinde ahaba aklm ivilerden, pastan temizlenmesi gerekmektedir. zellikle eski veya tamirat yaplacak ahabn tekrar kazanlmas ve st yzey ilemlerin yaplabilmesi iin zerindeki istenmeyen maddelerden arndrlmas gerekir. Ahap zerindeki istenmeyen maddelerin alnmasnn iin sonulandrlmasnda kaliteyi olumlu ynde etkiledii unutulmamaldr. Ahap yzeyi temizlenirken ahabn doal yaps ve ekli korunmaldr. Bunun iin uygun ahap temizleme yntemleri seilip itina ile ilem sonulandrlmaldr. Ahap temizleme yntemleri aada verilmitir:

1.1.1. Ahap Temizleme Yntemleri

1.1.1.1. Kimyasallarla Yzey Temizleme Tuz Asidi HCL

Klorlu hidrojenin sudaki eriyiidir. Keskin kokuludur. Sar renkli tuz asidi aa ilerinde kullanlmaz. Saf tuz asidi, su grnmndedir. Tuz asidi, aa yzeyinde kimyasal olaylar iin deerli bir ntrletirme gerecidir. Bol su ile ykanrsa yzeyde artk brakmaz. Aac aartmak ve yal boyalar skmek iin kullanlr. Kimyasal boya ile boyanan aacn rengi koyu olmusa tuz asidi ile rengi alabilir.

Oksalik Asit (cooh)2

Organik asitlerin en etkili olanlarndan biridir. Renksiz prizmalar biiminde kristalleir. Renk ama ve tutkal karma gerecidir. Aataki pas lekelerini de giderir. Sodyumhidrak Asit ( Kostik ) NaO4

Organik rnleri paralar. Yalar, yal boyalar, vernikleri eritir ve sker. Lekelerin Temizlenmesi

Demir ivi, vida, aaca sklan ikence, nemli yzeyde braklan sistire vb. durumlarda lekelenme olur. zellikle mee, ceviz, kestane gibi tanenli aalarda bu lekelenme daha fazla grlr. Demir bileiklerinin oksitlenme sonucu aata yapt lekeler, suda eritilen 30 g. yonca asidi (potasyum oksalat) ile karlr. Eriyik, scak kullanlmal ve lekeli yer kuvvetle ovulmaldr. Mavi, siyah demir lekeleri kncaya kadar ileme devam edilmelidir. Demir bileikleri ile hazrlanm sabit mrekkep lekeleri de ayn ilem ile karlabilir.

Resim 1.1: Yzeyi temizlenmi ahap kap ile yzeyi temizlenmemi ahap kap

Asit lekeleri gidermede 1/3 orannda su ile inceltilen %30luk perhidrolde yararl olur. Eriyie %2 orannda amonyak konursa kimyasal tepkime hzlanr ve ksa srede sonu verir. Boya Skc le Temizleme

Ahap zerine srlm ve temizlenmesi istenen boyann kimyasal zelliini bozarak yzeyden kaznmasn kolaylatran asit ierikli malzemelerle yzeyler boyadan temizlenir. Aada boya skc amal retilen kullanma hazr halde bulunan boyu skc ile yzeyi temizleme ve suni eskitme yaplm mobilya kapa zerinde ilem basamaklar resimlerle verilmitir: Boya skc, kutusundan spatula veya ta ile alnr. Temizlenecek yzeye konulan boya skc, spatula ile yzeyde ince bir katman oluturacak ekilde yaylr.

Resim 1.2: Boya skcnn yzeye srlmesi

Boya zcsnn boyay zmesi (rtmesi) beklenir. Spatula ile boya katman syrlarak suni ahap, yzeyden alnr. Yzey, zmpara ile perdah edilir.

Resim 1.3: Boya skc srlen yzeydeki boyann spatula ile kaznmas

1.1.1.2. Tel Fra le Temizleme zellikle yzeyden bozularak yer yer kalkm boya veya vernik ile buna benzer yzeydeki istenmeyen maddelerin kaba temizlenmesinde tel fralar kullanlr. Zmpara ile rahat alma olana olmayan kordon, fitil gibi yerlerde tel fra daha ok kullanlr. Ahabn sertliine gre uygun sertlikte tel fra seilmelidir. Yumuak aalarda sert tel fralar, yzeyi izerek yzeyin bozulmasna neden olacaktr. Tel fra, ahap yzeyde elyaf dorultusunda orta gle, ileri-geri srtlmelidir. Tel fra kullanldktan sonra 150 numaral zmpara ile bu yzeylerdeki tel izleri ile kalan maddeler temizlenmelidir.

Resim 1.4: Tel fra ve zmpara ile yzeydeki boyann temizlenmesi

1.1.1.3. Zmpara le Temizleme zellikle geni ve dz yzeylerin boya ve yabanc maddelerden temizlenmesi iin kullanlan bir yntemdir. Zmparay takoza sararak elle veya el zmpara makineleri kullanarak ahap yzeyin temizlenmesi salanr. Temizlenecek malzemenin tipine gre ilk nce 80100 numaral zmpara ile daha sonra 150 numara zmpara kullanlabilir. Boyalarn zmparaya yapp zmpara yzeyini doldurmamas iin su kullanarak zmpara yaplabilir yalnz suyun ahaba zarar verebilecei dnldnde bu ynteme gerekmedike kullanlmaz.

Resim 1.5: Titreimli zmpara ile yzeydeki boyann temizlenmesi

1.1.1.4. Kumlama Makinesi le Temizleme Basnl havann yardm ile kum tanelerinin yzeye arptrlmas yoluyla yaplan yzey temizleme yntemidir. Ahap yzeyin sertliine ve temizlenecek maddenin tipine gre kum tanesi irilii ve hava basnc ayarlanr. Aksi hlde ahabn oyularak zarar grmesine neden olunur.

Resim 1.6: Kumlama makinesi ve aparatlar

Kumlama makinesi: kompresr ve kum haznesinden oluur. Basnl hava, kum haznesinden geerken kum tanelerini alr ve alan tarafndan dorultulan yzeye arptrlr. arpma etkisiyle yzeyi andran kum taneleri, yzeyin temizlenmesine olanak salar. MDF kullanlarak yaplan rstik (tablal) kapak, suni eskitme teknii ile boyanmtr. Resim 1.7 de kumlama yntemi ile kapak yzeyindeki boyann yzeyden tamamen atld grlmektedir. Kumlama ile temizlenen yzeydeki przler, zmpara kullanlarak alnr.

Resim 1.7: Kumlama makinesi ile yzeydeki boyann temizlenmesi

Kumlama yntemi, ounlukla ince iilik gerektirmeyen geni yzeylerin temizlenmesinde kullanlmaktadr. Resim 1.8 de ahap kamyon kasa yzeyinin bir blm kumlama ile temizlenerek boyal yzey ile temizlenmi yzey birlikte gsterilmitir.

Resim 1.8: Kumlama teknii ile bir ksm boyadan temizlenmi yzey

1.2. Budaklar Yakma

Yakma ilemi, eskiden beri kullanlan bir yntemdir. Piknik tp olarak bildiimiz tpn kna vanal hortum ve ucuna yanma bal taklarak yakma makinesi (prmz) elde edilir.

Resim 1.9: Prmz

zellikle am tr aalardan yaplan rnlerin zamanla reinenin yzeye kmas (kusmas) sonucu rn kalitesi bozulur. Bu nedenle am tr aalardan yaplan rnlerde st yzey ilemlerinden nce zellikle reinelerin bol olduu blgeler prmz ile stlarak reinelerin yzeye kmas salanr ve yzeye kan reineler yaklr.

Resim 1.10: Reine kusma riski bulunan kzlam

Bu yakma ilemi srasnda prmz, ayn noktaya tutulmayp gezdirilerek ahabn yanmas engellenmelidir.

Resim 1.11: Kzlam yzeyinin stlp kan reinelerin yaklmas

Yakma ileminin iyi sonu vermesi iin ahap yzeyine zamanla kabilecek btn reinelerin yzeye karlp yaklmas gerekir.

Resim 1.12: Reinesi yaklan kzlam

Ahap zerindeki reine atklar souduktan sonra yzey, sistire ve zmpara ile temizlenerek st yzey ilemleri gerekletirilir.

Resim 1.13: Prmzle yaklan kzlam yzeyinde perdah ve renklendirme

1.3. Emprenye
Ahap rnlerin zamanla hava artlarndan mantar ve haaratlar tarafndan ykma urayarak mrnn ksalmasn engellemek iin ahap ierisine derinlemesine nfuz edebilen kimyasal malzemelerdir. Basnl silindir kazanlarda, emprenye dolu havuzlarda fra ve pskrtme tabancalar kullanarak ahabn hcre eperleri doyurulur. Bylece ahabn mr 10 kata kadar uzatlr. Kesit ls byk ahaplarda emprenye ilemi, basnl silindir kazanlar kullanlarak yaplr.

Resim 1.14: Basnl emprenye tesisi

Basnl kazanlarda kapasitesine gre 34 m3 ahap malzeme, cinsine gre 23 saat ierisinde emprenye edilebilir. Emprenye edilen ahap, direkt gne ve rzgra maruz kalmayacak bir ortamda 34 gn bekletilerek dinlendirilir.

Resim 1.15: Emprenye edilmek iin basnl silindir ierisine yerletirilerek istiflenmi ahap paralar

Resim 1.16: Lata halinde, yeil renkli emprenye edilmi ahap

Kesit ls kk ahap malzemelerde fra veya pskrtme tabancalar kullanlarak emprenye uygulamas yaplabilir.

Resim 1.17: Ahap koruyucular

Restorasyonu gerekletirilen eser kk ise (sandk, ekmece, resim erevesi gibi) fralar ile srlr; eer byk bir eser ise (kap, krs, minber, vitrin gibi) emprenye malzemesi yedirildikten sonra zel hazrlanan hava ve su geirmeyen muamba ile sarlmak sureti ile en az 3 gn boyunca bekletilmelidir.

10

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda kazandnz bilgileri, aadaki sorular cevaplandrarak deerlendiriniz. 1. Eski ahap eser zerindeki orijinal olmayan boya, kir vb. malzemeleri yzeyden uzaklatrmak iin eser yzeyinde yaplan perdah ilemleri aadakilerin hangisinde doru olarak verilmitir? A) Zmparalama C) Ahap temizleme 2. B) Sistireleme D) Kazma

Aadakilerin hangisinde ahap temizleme yntemi yanl verilmitir? A) Yakma C) Boya skme B) Kumlama D) Zmparalama

3. Yukarda verilen tel fra ile ahap temizleme kuralnda tel frann ahabn sertliine uygun seilme gerei aadakilerden hangisinde daha doru olarak verilmitir? A) Tel fra ince telliyse yzeyden boyay skmesi g olur. B) Kaln telli fralar, yumuak elyafl aalarn elyaflarn yolar. C) Tel frann tel kalnl, yzey temizleme sresini belirler. D) Kaln telli fralar, ahaptan boya katmann daha iyi temizler. 4. Prmz olarak bildiimiz aracn kullanm alan aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir? A) Yakma C) Kazma B) Kumlama D) Zmparalama

5. Yukarda tantlmak istenen malzeme aadakilerden hangisinde daha doru olarak verilmitir? A) Pinotex C) Osmanl eskitme DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz konularla ilgili konuyu tekrarlaynz. Baarlysanz bir sonraki blme geiniz. B) Ahap koruyucu D) Emprenye

11

PERFORMANS DEERLENDRME Size verilen ahabn reinelerini yaknz. Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendiniz ya da arkadanzla yaptnz almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet veya Hayr seeneklerinden uygun olan kutucuu iaretleyiniz. PERFORMANS TEST Dersin Ahap-Kgir Restorasyonu Ad Ama Ahap eskitme ncesi hazrlklarn yapabilme becerilerini lme Konu Ahap eskitme ncesi hazrlklarn yapabilme. Deerlendirme ltleri Evet Yaklacak ahap ile yakma ara- gerelerini alma alanna 1. getirdiniz mi? Yaklacak i parasn yakma alanna koyup evre emniyetini 2. aldnz m? Prmz vanasn biraz aarak akmakla kan gaz 3. tututurdunuz mu? Alevi yeterince aarak uygun mesafeden ahab sttnz m? 4. Ahap yzeyine kan reineleri yaktnz m? 5. Ahap yzeyine kma ihtimali olan btn reineleri yzeye 6. karp yaktnz m? Prmzn vanasn kapatarak alevi sndrdnz m? 7. Yanan reine atklarn sistire ile kazyarak yzeyi 8. temizlediniz mi? Kullandnz ara gereleri iiniz bitince yerine kaldrdnz 9. m?

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz, Hayr cevaplarnz var ise bu cevaplarnzla ilgili konuyu tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz

12

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Gerekli ortam hazrlandnda ahap yzeylere eskitme yapabilecektir.

ARATIRMA
Ahap boyama atlyelerini dolaarak ahap eskitme yapma eit ve yntemleri hakknda bilgi toplayarak elde ettiiniz bu bilgileri snfta arkadalarnza sununuz.

2. ESKTME YAPMAK
2.1. Tanm
Eski eserlerin onarlmas ileminde eksik paralarn yerine yenilerinin retilmesi kanlmazdr. Yalnz yeni retilen paralarn orijinal paralarla ayn grnm vermesi ilk etapta mmkn deildir. Yeni paralarn eski paralara (orijinaline) benzemesi iin yaplan ileme eskitme denir. Yeni retilen bir esere de (rne) eskimi grnmn kazandrmak iin yaplan ilemlerin geneline eskitme ad verilir. Eskitme kap, eskitme masa, eskitme rahle gibi. Eskitme, deiik teknik ve yntemlerle yaplmaktadr. Bunlar:

2.2. Eskitme Yntemleri

2.2.1. Doal Eskitme
Doal malzeme (ahap) zerine uygulanan, ahaba eski grnmn vermek iin yaplan ilemlere doal eskitme denir. Ahap rnlerin yzeylerini rtc olmayan deiik gerelerle renklendirerek doal eskitme yaplabilecei gibi, ahap yzeyleri deiik yntem ve tekniklerle andrarak da ahaba yllanm grnmn vermek mmkndr. 2.2.1.1. Renklendiricilerle Yaplan Eskitme Yeni retilen ahap esere eskimi grmn kazandrmak iin yzey eski eserlerin veya eski ahabn renk tonunda renklendirilir. Renklendirmelerde toprak, anilin boyalar, Osmanl eskitme ile renkli ahap koruyucular (pinotex) vb. malzemeler kullanlr. Boyalarla yaplan doal eskitme uygulamasnda kullanlan boyalarn ortak zellii rtc olmamasdr. Ahap eserler dnda ahap kaplamal ilerde de boya kullanarak yaplan eskitme uygulamalarna ska rastlanr.

13

Ahap perdah edildikten sonra istenilen renk tonuna gre yukardaki malzemelerden uygun olan hazrlanarak yzeye fra veya bezle yedirilir. Fazla srlen boya yine temiz bir bezle silinerek alnr. stenilen renk tonu yakalandnda iin niteliine uygun vernik veya cila uygulamas yaplr. Bu yntemle daha ucuz aalar, daha kaliteli ve az bulunan aalara benzetmek mmkndr (Resim 2.1).

Resim 2.1: Osmanl eskitme malzemesi ile eskitilmi ahap sve

2.2.1.2. Andrarak Yaplan Eskitme Bina restorasyonlar (yenileme) yaplrken yap elemanlarnda kullanlan ahap paralardan kullanlamaz durumda olanlarn yerlerine orijinaline uygun yeni paralarn yaplmas kanlmazdr. Eksik parann yerine ayn zellikteki ahap para orijinaline uygun ekillendirilir. Yalnz, orijinal para zerinde yllarn ypratmasndan kaynaklanan izler vardr. Yl halkalar farkl oranda anm, ekmi hatta atlamtr. Yeni paralar zerinde byle grnmler bulunmamaktadr ve yzey dzgndr. Eski parann yanna yeni yaptnz paray koyduunuzda aralarnda ciddi bir aykrlk ortaya kacak ve ilem sonunda istenilen sonu elde edilemeyecektir. Bu nedenle yeni yaplan ahap parann yzndeki yl halkalarnn andrlarak orijinaline yakn bir grnm salanmas gerekir. Yl halkalarnn andrlmasn imknlar dhilinde farkl metotlarla salamamz mmkndr. Bu metotlar yle sralayabiliriz: Ahap yaken perdah ilemi gerekletirilip kuruduunda ilkbahar halkas kertilerek Baz yakc kimyasallar kullanlp ilkbahar halkas kertilerek Tel fra ile elyaf ynnde hareketle ilkbahar dokusu andrlarak Kumlama makinesinde ilkbahar dokusu andrlarak yeni ahap paraya eski ahap para grnm kazandrldktan sonra renklendirme, vernik veya cila ilemine geilir.

14

Resim 2.2, 2.3 ve 2.4 de rnek olarak verilen eskitme uygulamas, kumlama makinesi ile yl halkalar andrlarak elde edilmitir. Bu ekilde yllarca grev yapm, ypranm ahap grnm elde edilebilmektedir.

Resim 2.2: Ahap sve

Resim 2.3: Kumlama makinesinde andrlm ahap sve

Resim 2.4: Kumlama makinesinde andrlm ve Osmanl eskitme ile renklendirilmi ahap sve

2.2.2. Suni Eskitme

MDF gibi suni malzemelerden yaplan eser yzeylerine, ahap yzeyinde bulunan desenlerin (yl halkalarnn) deiik yntem ve teknikler kullanlarak oluturulduu eskitmelerdir. Bu yntem, ounlukla suni malzemelerden yaplan eserlere ahap grnm kazandrmak iin kullanlr. Gnmzde mobilya sektrnde ciddi oranda uygulama alan bulmaktadr. Suni eskitme yapma ilem basamaklarn ksaca verecek olursak: Ham MDF den yaplan eser yzeyleri ilk nce astar boya ile doyurulur. stenen ahap trnn ilkbahar halkas renginde tm yzey boyanr. Matbaa, toprak veya Osmanl eskitme gibi renklendiriciler bez kullanlarak elyaf oluturacamz ynde srlr. Son kat vernik uygulamas yaplr.

15

Resim 2.5: Suni eskitme yaplm mdf pervaz

2.3. Eskitme Gereleri

Eskitme yapma gerelerini eskitme yaplan malzeme, eskitme aralar ve eskitme boyalar eklinde gurupta toplayabiliriz. 2.3.1. Eskitme Yaplan Malzemeler Eskitme yaplan malzemeler; ahap, suni ahap plakalar, plastik, poliretan, al ve beton gibi malzemelerdir. Yzey, st yzey ilemlerinin balaycl salandktan sonra her yzeye suni eskitme yaplabilir. Piyasada ok deiik alanlarda deiik tekniklerle yaplan eskitme rneklerini bulmamz mmkndr. Yan tarafta otomobil kaps plastik parasna suni eskitme tekniiyle yaplan maun eskitme rneini grmektesiniz.

Resim 2.6: Plastik zerine yaplan suni eskitme

Baz suni ahap malzemeler retilirken ahapta bulunan yl halkalar derinlemesine malzeme yzeyine ilenerek kullanld yerde st yzey ilemleri bittikten sonra doal ahap grnm vermesi salanmtr. Yan tarafta kap pervaznda kullanlan ahap damarl MDF pervaz grlmektedir.

16

Resim 2.7: Ahap damarl mdf pervaz

2.3.2. Eskitme Aralar Eskitme yapma aralarn u ekilde snflandrabiliriz: Andrma aralar st yzey malzemeleri ve uygulama aralar

2.3.2.1. Andrma Aralar Bu grupta kumlama makineleri, tel fralar ve asit ierikli damar rtc kimyasallar sayabiliriz. 2.3.2.2. st Yzey Malzemeleri ve Uygulama Aralar Bu grupta; boya, cila ve vernikler ile boya fralar, boya tabancalar, boya srme bezleri, zmpara ve alminyum telden bahsedebiliriz.

2.3.3. Eskitme Boyalar

Matbaa mrekkebi, toprak ve anilin boyalar ile Osmanl eskitme gibi renklendiriciler eskitme yapmnda kullanlan renklendiricilerdir. Bunun dnda eskitme yaplm eseri korumak iin cilalar ve vernikler kullanlr.

2.4. Eskitme Uygulamalar

2.4.1. Kumlama-Eskitme Uygulamas
Bu blmde rnek olarak setiimiz kzlam sve zerindeki kumlama-eskitme uygulamasn, ilem basamaklarn takip ederek yapnz. Eskitme yaplacak sve ile eskitme ileminde kullanacanz ara ve gereleri alma alanna getiriniz. Kumlama yaplacak sveyi salam bir yere yerletiriniz ve balaynz.

17

Resim 2.8: Kumlama yaplacak sve

Koruyucu maskeyi takp evre gvenliini salaynz. Hava basnc ve kum tane saysn ayarlaynz. Hava vanasn aarak kumlama tabancas azn uygun uzaklkta (4050 cm) tutarak sve zerinde saa ve sola hareket ettirerek ilkbahar halkasnn anmasn salaynz.

Resim 2.9: Kum ve hava basncnn ayarlanmas

Resim 2.10: Svenin kumlanmas

Sve yzeyini kontrol ederek anmann eit olup olmadn inceleyip gerekirse tekrar andrmaya devam ediniz.

Resim 2.11: Kumlama teknii ile andrlan sve

Osmanl eskitme malzemesini tinerle incelterek istenilen renk tonunda ayarlaynz. Srme bezini top haline getirerek Osmanl boya iine daldrp iyice slanmasn salaynz.

18

Resim 2.12: Osmanl eskitmenin hazrlanmas

Resim 2.13: Svenin renklendirilmesi

Osmanl eskitme ile slatlm bezi, sve zerinde elyaf ynnde hareket ettirerek svenin tm yzeyinin ayn oranda boyanmasn salaynz. Osmanl eskitme ile boyanan sveyi kurumas iin havadar ve tozsuz bir yere koyunuz.

Resim 2.14: Svenin renklendirilmesi

Resim 2.15: Renklendirilmi sve

Svenin korunmas ve tylenmenin yok edilmesi iin yzeyi dolgu vernii ile vernikleyiniz. Verniklenen sveyi bekleme odasna koyarak svenin kurumasn salaynz. Dolgu kuruduktan sonra 280 numara zmpara ile elyaf ynnde hafif hareketler uygulayarak kalkan lifleri dzeltiniz.

Resim 2.16: Sve zerine dolgu vernii uygulama

Resim 2.17: Dolgu vernii uygulanm sve

pek mat vernii, retici firma deerlerinde incelterek sveyi vernikleyiniz. Son kat (ipek mat) vernik uygulanan svenin dinlendirme odasnda kurumasn salaynz.

19

Resim 2.18: Sve zerine son kat vernik uygulamas

Resim 2.19: Son kat vernik uygulanm sve

2.4.2. Suni Eskitme Uygulamas

Bu blmde rnek olarak setiimiz MDF pervaz zerinde suni eskitme uygulamasn ilem basamaklarn takip ederek yapnz. Eskitme yaplacak pervaz ile eskitme ileminde kullanacanz ara ve gereleri alma alanna getiriniz. MDF pervaz yzeyini, retici firma deerlerinde incelttiiniz sellozik astar ile boyaynz. Astarlanan pervaz dinlendirme odasna kaldrnz. Astarn kuruduundan emin olduunuzda zmpara veya alminyum tel ile zmparalayp przsz yzeyi elde ediniz. Gerekirse astarlama ilemini tekrarlaynz.

Resim 2.20: Astar boyann alminyum tel ile dzeltilmesi

20

Suni eskitme rengine uygun sellozik boyay retici firma deerlerinde incelterek pervaz boya tabancas kullanarak boyaynz. Boyann dokunma kurusunu salayana kadar bekleyiniz.

Resim 2.21: Pervaz eskitme zemininin oluturulmas

Siyah matbaa mrekkebini, top hline getirdiiniz beze emdirip bezi skarak fazla mrekkebi kaba geri boaltnz. Bezi elyaf dorultusu oluturacanz ynde pervaza srerek yl halkas izgilerini oluturunuz.

Boya tabancas veya bez ile matbaa mrekkebini yzeye uygulayp mrekkep kuruduktan sonra alminyum tel ile mrekkebi andrlarak da suni eskitme yaplabilir. Matbaa mrekkebinin kurumasn bekleyiniz.

Resim 2.22: Matbaa mrekkebinin srlmesi

Resim 2.23: Ahap grnm salanm pervaz

retici firma deerlerinde incelttiiniz ipek mat vernii boya tabancasna koyarak pervaz vernikleyiniz.

Resim 2.24: pek mat verniin tabanca ile uygulan

21

in niteliine gre ipek mat vernik uygulamasndan nce dolgu vernii uygulamas yaplabilir. Yalnz dolgu vernii zmparalanrken eskitme uygulamas andrlmamaldr. Verniklenen pervaz dinlendirme odasna alnz.

Resim 2.25: Suni eskitme yaplm mdf pervaz

22

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda kazandnz bilgileri, aadaki sorular cevaplandrarak deerlendiriniz. 1. Yeni retilen bir esere (rne), eskimi grnmn kazandrmak iin yaplan ilemlere genel olarak verilen adlandrma aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir? A) Kumlama C) Eskitme 2. B) Sistireleme D)Yakma

Aada verilen eskitme yntemlerinden hangisi yanl olarak verilmitir? A) Andrclarla yaplan eskitme C) Renklendiricilerle yaplan eskitme B) Sistire ile yaplan eskitme D) Suni eskitme

3. MDF gibi yapay ahap malzemelerin yzeylerine boyalarla yaplan eskitme yntemi aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir? A) Andrclarla yaplan eskitme C) Renklendiricilerle yaplan eskitme B) Doal eskitme D) Suni eskitme

4. Kullanlan yntem sonunda eskitilen ahaba, bulunduu yerde yzlerce yl grev yapm gibi ypranm grnm salayabildiimiz eskitme yntemi aadakilerden hangisinde doru olarak verilmitir? A) Andrclarla yaplan eskitme C) Prmzle yaplan eskitme B) Doal eskitme D) Suni eskitme

5. Suni eskitme yntemi ile malzeme yzeylerine ahap grnm verebilmekteyiz. Aadakilerden hangisinde suni eskitme yapabildiimiz malzeme doru olarak verilmitir? A) Beton C) Plastik DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz konularla ilgili konuyu tekrarlaynz. Baarlysanz bir sonraki blme geiniz. B) MDF D) Hepsi

23

PERFORMANS DEERLENDRME Size verilen i paras zerinde kumlama-eskitme ve suni eskitme uygulamasn yapnz. Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendinizin ya da arkadanzn yapt almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet Hayr seeneklerinden uygun olan kutucua iaretleyiniz. DEERLENDRME LE Dersin Ahap Kgir Restorasyonu Ad Ama Ahap yzeylere eskitme yapabilme becerisini lmek. Konu Ahap yzeylere eskitme yapabilme. Deerlendirme ltleri Kumlama-eskitme ara ve gerelerini alma alanna 1. getirdiniz mi? Kumlama makinesi ayarlarn yaptnz m? 2. Kumlanacak i parasn salamca sabitlediniz mi? 3. paras yzeyini yeterince andrdnz m? 4. paras yzeyini renklendirdiniz mi? 5. paras yzeyine dolgu vernii uygulamas yaptnz m? 6. Dolgu verniini, tekniine uygun zmpara ettiniz mi? 7. Eskitme yzeyini ipek mat vernik ile verniklediniz mi? 8. Suni eskitme ara ve gerelerini alma alanna getirdiniz mi? 9. paras yzeyine astar boya uygulamas yaptnz m? 10. Astar boyay zmparalayarak yzey dzgnln saladnz 11. m? paras yzeyini renklendirdiniz mi? 12. paras yzeyinde boya ile ahap desen grnm 13. saladnz m? paras yzeyine dolgu vernii uygulamas yaptnz m? 14. Dolgu verniini tekniine uygun zmpara ettiniz mi? 15. Eskitme yzeyini ipek mat vernik ile verniklediniz mi? 16. DEERLENDRME Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz, Hayr cevaplarnz var ise bu cevaplarnzla ilgili konuyu tekrarlaynz. Tamam Evet ise dier renme faaliyetine geiniz

Evet

Hayr

24

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Size verilen i paras zerindeki boyay kumlama ile temizleyerek Osmanl eskitme ile renklendiriniz. retmeniniz, modldeki faaliyetleriniz ve aratrma almalarnz sonunda kazandnz bilgi ve becerilerinizi lme aralaryla lerek sizin modl ile ilgili durumunuzu deerlendirecek ve sonucunu size bildirecektir. PERFORMANS TEST Dersin Ahap Kgir Restorasyonu Ad Ahap yzeylere eskitme yapabilme Ama becerisini lmek. Konu Ahap yzeylere eskitme yapabilme. Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Kumlama-eskitme ara ve gerelerini alma alanna getirdi mi? Kumlama makinesi ayarlarn yapt m? Kumlama ile boyas temizlenecek i paras salamca sabitledi mi? paras yzeyindeki boyay kuralna uygun temizledi mi? paras yzeyini renklendirdi mi? paras yzeyine dolgu vernii uygulamas yapt m? Dolgu verniini, tekniine uygun zmpara etti mi? Eskitme yzeyini ipek mat vernik ile vernikledi mi? rencinin Ad- soyad Snf -Nu Evet Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnz kontrol ederek kendinizi deerlendiriniz; Hayr cevaplarnz var ise, bu cevaplarnzla ilgili renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Tamam Evet ise, bir sonraki modle geiniz.

25

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET-1 N CEVAP ANAHTARI 1. 2. 3. 4. 5. C A B A D

RENME FAALYET-2 NN CEVAP ANAHTARI 1. 2. 3. 4. 5. C B D A D

26

KAYNAKA KAYNAKA
KO Abdullah, Yaynlanmam Eskitme Yapma Notlar, Antalya 2006. KO Abdullah, Eskitme Uygulama ve Resimleri, Antalya 2006. www.toktas.com.tr www.hemel.com.tr www.orem.com.tr

27