12.

C GEZEGEN
Sunu Anavatan Mudan ve sonralar da Atlantisten gler ile oluan kolonilerle birlikte yery ! nde eitli k lt r odaklar" kurul#utur. Bunlarn balcalar Me!o$ota#ya% M"s"r &e 'int uygarl"klar"d"r. Bu kltrlerin ortak zellikleri, zellikle de &arl"k &e e&ren (akk"nda $aylat"klar" ortak )ilgiler $ek oktur. Bu bilgiler ylesine derindir ki, g n # ! )ili# ada#lar"n"n (ala )u eski e&ren )ili#ini teyit eder duru#da ol#as" a"rt"*"d"r. Modern bilimin bugn ulat temel anlayta, u!aysal+e&rensel )ir )ilgi a"ka yer al#a#aktad"r. Bu nedenle insanl","n ya!"l" &e s!l tari(inde% #itolo-ilerde% destanlarda &e #asallarda eitli tanr"lar% l #s !ler% #u*i!e yaratanlar &esaire &ard"r. Kadim milletlerin yaratl efsanelerinde gklerden gelenlerden% gklerden &erilen ( k #darl"klardan s"k s"k s! edilir. Bunlara se#)olik de#i% (alk st nde otorite &e st nl k kur#ak iin uydurul#u deyi$ ge#ii!. Bu bilgilerin (erkese #al ola#ay""n"n se)e)i )udur. Bu bilgilerin en nemlilerinden biri de kendi g ne siste#i#i! ile ilgili olan gereklerdir. ala a!klanacak, bilinecek "ek !ok ger!ek mevcuttur# $u an biliyor olduklarmzn, )iline*ek olanlar"n yan"nda * *e kala*a," !a#anlar gele*ektir. .u yeni yoru#lar kar"s"nda (er t rl #antal a"kl",a sa(i$ ol#a#"! gerekiyor. /ns!0 1ek&in %ski A&it, o*uklu,u#dan )u yana yaa#"#" doldur#utur. Bu kitabn to&umlar, yaklak elli yl nce atldnda, o sralarda srmekte olan, E&ri# teorisi ile n*il aras"ndaki !"tl"klarla ilgili tart"#alardan ta#a#en (a)ersi!di#. Ama 'ekvin(i ori)inal *branicesinden inceleyen gen! bir okul rencisi olarak, kendi )a"#a )ir kar" koy#a yarat#"t"#. .ir g n% 1anr"n"n . y k 1u2an ile insanlar" yok et#e karar" ald","nda% insan k"!lar" ile e&len#i )ulunan 31anr" o,ullar"n"n4 5 nya !erinde oldu,u 6.* )l # okuyorduk. *branice ori)inal onlar 3Ne2ili#4ler diye adlandrmaktayd+ retmenimiz bunun 35e&ler4 anlamna geldiini a!klad ama ben itiraz ettim+ aslnda bu kelime tam anlamyla 3Aa,"ya Gnderil#i 7lanlar4% 35 nyaya n#i 7lanlar4 anlamna gelmiyor muydu, Ce!aland"r"ld"# ve geleneksel yoru#u ka)ul et#e# sylendi. Bundan sonraki yllarda ben, kadim -akn .ou(nun dillerini, tari&ini ve arkeolo)isini rendik!e, Ne2ili#ler bir taknt &aline geldi# Arkeolo)ik bulgular ve /mer, Babil, Asur, itit, Kenan ve dier kadim metinler ve efsanelerinin deifre edilmesi+ *ncil(deki antik zamanlarn krallklarna, e&irlerine, &kmdarlarna, yerlerine, ta"naklarna, ticaret yollarna, eyalarna, ara!larna ve geleneklerine ya"lan gndermelerin doruluunu gittik!e artan bir bi!imde dorulamaktadr# .olaysyla, artk Ne2ili#leri Gklerden 5 nyaya Gelen Ziyaretiler 7larak gren ayn kadi# kay"tlar"n s!lerini ka)ul et#e !a#an" gel#edi #i8 %ski A&it tekrar tekrar belirtir0 39a(&e(nin ta(t" gklerdedir.4% 3:a)% 5 nyaya gklerden )akar.4 -eni A&it 3gklerde olan .a)a#"!4dan sz eder# Ama *ncil(in gvenirlilii, %vrim anlaynn ortaya !k ve genel kabul gryle sarslmt# E,er insan e&ri#le#ise% o zaman "&esiz, dn" tandktan sonra 3Ada#" kendi sureti#i!de% )en!eyii#i!de ya$al"#4 diye neride bulunan )ir la( tara2"ndan )ir kerede yarat"l#" ola#a!d". 'm kadim &alklar Gklerden 5 nyaya nen ve istediklerinde Gklere

9 ksele)ilen 1anr"lara inan#aktayd". Ama )u (ik;yelere (i)ir !a#an inan"l#ad"% da&a en bandan itibaren )ilginler tara2"ndan #it olarak etiketlendiler. Kadim -akn .ou(nun astronomik metinler bolluu da i!eren yazlar, )u astronotlar"n &eya 31anr"lar"n4 gel#i oldu,u )ir Ge!egenden a"ka s! et#ektedirler. Ancak yz elli yl nce bilginler, 1k cisimlerinin kadim listelerini deifre ve tercme ederken, astrono#lar"#"! (en ! <l tonun2ancak 3456 da sa"tanabilmitir# )ile 2ark"nda de,illerdi. 1ne sistemimizin )ir yesi da(a oldu,unu gsteren kan"tlar" nas"l ka)ul ede)ilirlerdi8 Ama art"k )i! de% t"k eskiler gibi, Sat rn n tesindeki ge!egenlerin 2ark"nday"!= yleyse 7n kin*i Ge!egenin &arl","na dair kadi# kan"tlar" niye ka)ul et#eyeli#8 Bizler u!aya a"l"rken% kadim yaztlara ta!e )ir )ak" &e onlar" ka)ulleni iin !a#an )undan da(a uygun ola#a!. Artk astronotlar Aya da indikleri &e insans"! u!ay aralar" di,er ge!egenleri ke2e koyuldu,undan dolay"% bizimkinden ok da(a ileri )ir )aka ge!egendeki )ir uygarl","n kendi astronotlarn ge#ite )ir !a#anlar 5 nya ge!egenine indir#i ola)ile*e,ine inan#ak% (i de i#k;ns"! de,ildir. 1er!ekten de !ok sayda "o"ler yazar, $ira#itler &eya de& ta (eykeller gi)i kadim ya$"tlar"n% bir baka gezegenden gelen da(a ileri !iyaretiler tara2"ndan ya$"l#" oldu,unu ne s r#ekteler2zira ilkel insan, gerekli teknolo-iye kendi )a"na sa(i$ ola#a!d" de,il #i8 -a da bir baka rnek0 -aklak >??? y"l n*e (i)ir n*esi ol#aks"!"n S #er uygarl"," aniden nas"l ortaya "k"&er#itir8 Ama bu yazarlar genellikle bu kadim astronotlar"n ne !a#an% nas"l ve &e"sinden de nemlisi nereden geldiklerini ortaya koy#akta )aar"s"! ol#alar" se)e)iyle% akllar kartran sorular *e&a$s"! s$ek lasyonlar olarak kal#aktad"r. Kadim kaynaklara geri dnerek onlar" keli#esi keli#esine ka)ul et#ek &e !i(ni#de tari( n*esi olaylar"n s rekli &e #ant"kl" )ir senaryosunu olutur#ak% otu! y"ll"k arat"r#aya #al oldu. .olaysyla 7n kin*i Ge!egen% okuyu*uya Ne Za#an% Niin &e Nereden gi)i )elirli sorulara *e&a$lar &eren )ir anlat"# sa,la#ay" (ede2le#ektedir. Gsterdi,i# kan"tlar% esas olarak kadi# #etinler &e resi#lerin kendileridir. 7n kin*i Ge!egende% gne sisteminin nas"l yarat"l#" ola)ile*e,ini% istilac bir gezegenin g ne yr ngesine tak"ld","n"% .nyann ve gne sisteminin di,er k"s"#lar"n"n nas"l ortaya "kt","n"% belki de modern bilimsel teoriler kadar iyi a"klayan geli#i )ir ko!#ogoniyi dei2re et#eyi de a#alad"#. e"sinden de nemlisi, 7n *kinci 1ezegen, insan"n yarat"l#as"na yol aan ne#li olaylar" s"ralaya*ak &e )unun )aar"l#as"na yarayan geli#i #etotlar" anlata*akt"r. .a&a sonra insan &e onun la(lar" aras"ndaki kar#a"k ilikiyi ortaya ata*ak ve Cennet .a(esi% .a)il @ulesi &e ) y k 1u2an gi)i olaylar"n anla#"na yeni )ir ""k tut*akt"r. %n sonunda, ya$"*"lar" tara2"ndan )iyolo-ik &e #addi olarak donat"lan insan% tanrlarn 5 nyadan ka"ra*ak kadar o,ala*akt"r. Bu kita", gne sistemimizde yaln"! ol#ad","#"!" ner#ektedir ve e&rensel )ir 1anr"ya i#an" azaltmaktan ziyade ok da(a 2a!la artt"r#aktad"r. 8ira, eer .nya zerindeki insan Ne2ili#ler yaratt" ise% onlar sadece ok da(a engin )ir Ana <lana uygun i gr#ekteydiler de#ektir. 9e: -ork, $ubat 34;; Ze*(aria Sit*(in

Sonsu! .alang" <ardmz sonu!lar desteklemek i!in bir araya getirdiimiz kan"tlar"n )ir nu#aral" olan" insan"n ta kendisidir. Bir!ok bakmdan, #odern insan2 omo sa"iens 5 nyaya ya)an*"d"r. =&arles .ar:in(in kendi zamanndaki bilgin ve *la&iyat!lar evrimin kantlar ile ok etmesinden bu yana, 5 nya !erindeki yaa#% insan ve "rimatlardan, memelilere ve omurgallara ve #ilyarlar*a y"l n*e yaa#"n )ala#" oldu,u d n len noktadaki ok da(a aa," yaa# )ii#lerine kadar geriye in*elen#itir. Ama bu balang!lara vardktan ve gne sistemimiz ve tesindeki )aka yerlerde yaa# olas"l"klar" !erine d n#eye )alad"ktan sonra )ilginler% .nya zerindeki yaam ile ilgili )ir (u!ursu!luk duy#aya )alad"lar0 Bir bi!imde, yaa# )uraya ait de,ildi. %er yaam )ir di!i kendili,inden ki#yasal te$ki#e yoluyla )alad" ise% .nya zerindeki yaamn neden )irok ans eseri kaynak oklu,u de,il de% tek )ir kayna," &ard"8 <e ni!in 5 nya !erindeki *anl" #addenin (e$si% .nya(da bol bulunan ki#yasal ele#entlerin ok a!"n" ve gezegenimizde nadir bulunan ki#yasal ele#entlerin $ek o,unu ier#ekteydi8 >yleyse, yaam 5 nya !erine )aka yerden #i getiril#iti8 nsan"n e&ri# !in*iri st ndeki konu#u da bulmacay karmaklatryordu# $urada bir krk kafatas, burada bir !ene kemii bulan bilginler ilk )ata insan"n Asyada A??.??? y"l n*e t redi,ine inand"lar. Ama da&a eski fosiller bulunduk!a, e&ri# de,ir#eninin ta"n"n ok% ok da(a ya&a , tt , a"k (ale geldi. *nsann atas" olan #ay#unlar art"k 2A.???.??? y"l n*esine dayand"r"l"yor. .ou Afrika(daki keifler, insan"#s" #ay#unlara+(o#inidlere 16.???.??? y"l n*e )ir gei oldu,unu gsteriyor. Ancak yaklak 33#666#666 yl sonra, 'o#o s"n"2land"r#as"na gire*ek ilk #ay#un+ada# ortaya "k"yor. .erken, aniden &e a"klana#a! )ii#de% BA.??? y"l kadar n*e% yeni )ir insan "rk"% yani 'o#o sa$iens+d nen insan% sanki yoktan &ar oldu ve Neandert(al insan" 5 nya y ! nden silini&erdi. =ro2Magnon diye adland"r"lan )u #odern insanlar )i!e o kadar ok )en!iyorlard" ki% )i!ler gi)i #odern giysiler giy#i olsalar% (er(angi )ir A&ru$a &eya A#erika e(irlerinde kala)al",a kar"a)ilirlerdi. -aratm olduklar #u(tee# #a,ara sanat" se)e)iyle% ilk n*eleri% 3Ma,ara Ada#"4 olarak adland"r"ld"lar. Aslnda, zgr bi!imde 5 nya st nde dola#aktayd"lar !ira gittikleri (er yerde talardan &e (ay&an derilerinden )ar"naklar &e e&ler ina et#eyi )iliyorlard". Bu konuda istisnai bir otorite olan ?rof# '&eodosius .obz&ansky, Bu gelimenin+ e&ri#sel )ir ilerle#e iin en uygunsu! !a#an olan% 5 nyan"n )ir )u!ul a,"ndan geti,i )ir dne# s"ras"nda #eydana gel#esi olgusu kar"s"nda )il(assa ak"nd"r. omo s"iens(in da(a n*e )ilinen ti$lerin )a!" !elliklerinden ta#a#en yoksun ve da(a n*e (i #eydana "k#a#" !elliklere sa(i$ ol#as"na dikkat !ekerek, u sonuca varr0 @Modern insan fosil bakmndan soyda )irok akra)aya sa(i$tir ama atas" yoktur= dolaysyla omo s"iens(in t re#esi )ir )ul#a*aya dn #ektedir. >yleyse, modern insann, nas"l ol#u da% atalar" da(a ileri e&ri#sel geli#eyi taki$ ederek 2.???.??? &eya B.???.??? y"l sonra de,il de 566#666 yl kadar nce ortaya !kmtr, 5 nyaya )aka )ir yerden #i getirildik yoksa% %ski A&it(in ve dier kadim kaynaklarn iddia ettii gibi tanr"lar tara2"ndan #" yarat"ld"k8 Artk uygarln nerede baladn ve )ir ke! )alad"ktan sonra nas"l geliti,ini )iliyoru!. =eva"lanamayan soru u0 Niin8 Niin uygarl"k ortaya "kt"8 8ira, !ou bilginin sinir i!inde kabul edecei gibi, t # &erilere gre insan"n (ala uygarl"k yoksunu ol#as" gerek#ektedir. Amazon ormanlarndaki veya -eni

1ine(nin ulalmayan ksmlarndaki ilkel ka)ilelerden da(a uygar ol#a#"! iin (i)ir )ari! se)e$ yoktur. Ancak ger!ek bilmece, Bumanlarn gerilii deil, )i!i# ilerilili,i#i!dir= artk kabul edilmektedir ki e&ri#in nor#al gidiat" iinde insan (ala .u#anlar ile )ir ol#al"yd"% )i!lerle de,il. *nsann, @Ara! gere! endstrisindeA talar doal bi!imleriyle kullanmaktan balay", bu talar ama!larna da&a uygun olacak bi!imde yontu" ekillendireceini fark etmeye doru ilerleyii B#666#666 yl almt# Niin di,er #al!e#eleri kullan#ay" ,ren#ek iin 2.???.??? y"l da(a &e #ate#atik% # (endislik &e astrono#ide ustala#ak iin )ir 1?.???.??? y"l da(a ge#e#iti ki8 Ama bakn, bu noktadayz, 9eandert&al insanndan A?.??? y"l sonra% Aya astronotlar indiriyoru!. Bariz olan soru udur0 .i!ler &e Akdeni!li atalar"#"! )u ileri uygarl",a kendi )a"#"!a #" sa(i$ olduk8 =ro2Magnon insan gkdelenler ina etmese veya metalleri kullanmasa da, onunkinin ani &e de&ri#sel )ir e&ri# oldu,una kuku yoktur. areket &alinde oluu, barnaklar ina edebilmesi, kendini rtme arzusu, retilmi ara! gere!leri, sanat+ bunlarn &e"si de, milyonlarca yla yaylan ve a*" &eri*i )ir ya&al"kla ilerleyen insan k lt r n n sonsu! )alang"*"nda ani &e y ksek )ir uygarl","n ortaya "k"&eriidir. <e derken, M#># 33#666 civarnda 35 nen insan4 yeni )ir e&k &e i!a( edile#e! )ii#de a(a y ksek )ir k lt rel se&iye ile tekrar ortaya "kt". /anki )u oyunu i!leyen gr n#e! )ir (o*a% insan takmnn g!ten dtn grm ve artk tkenmi olanlarn yerini almas i!in sa(aya ta!e &e da(a iyi e,itil#i )ir tak"#" "kar#"t". *nsan, sonsuz balangcndan sonraki bir!ok milyon yl boyunca doann !ocuu oldu+ ya)ani )itkileri to$lad"% &a(i (ay&anlar" a&lad"% &a(i kular" &e )al"klar" yakalad". Ama tam insann yerleimleri azalmaya, oturduu yerleri terk etmeye, maddi ve sanatsal baarlar gzden kaybolmaya balarken+ ta# o s"rada% aniden% (i)ir )ari! neden &e n*esinde )ilinen aa#al" )ir (a!"rl"k dne#i yokken% insan )ir i2ti olu&erdi. er durumda, bitkilerin Avru"a(ya ulamadan bin yl kadar nce 9ak"n 5o,uda e(liletirildi,i $(esi!dir. /anki -akn .ou, gr l#eyen )ir elin re()erli,inde% s"k s"k yeni )ir e(liletiril#i )itki reten )ir t r genetik+)otanik la)oratuar"yd". Asmann kkenini inceleyen bilginler, yetitirilmesinin @u!ey Me!o$ota#ya% Suriye &e Cilistinde )alad"," sonu*una &ar#"lard"r. 'abiiC %ski A&it bize 9u&(un, 'ufan(n sular !ekildikten ve gemisi Ar .a(nda karaya oturduktan sonra 3.ir as#a )a," dikti,ini42ve &atta arabndan sar&o olduunu. syler. -ani *ncil, t"k bilginler gibi, As#an"n yetitiril#esinin )alang"*"n" @u!ey Me!o$ota#yan"n da,lar"nda sa$tar. %lmalar, armutlar, zeytinler, incirler, bademler, amfstklar, cevizler+ (e$si de 9ak"n 5o,uda t re#iler &e oradan A&ru$aya &e d nyan"n di,er k"s"#lar"na yay"l#"lard"r. 1er!ekten de, %ski A&it(in )ilginleri#i!den )irka )in y"l n*esinden ayn" )lgeyi d nyan"n ilk #ey&e )a(esi olarak tan"#lad","n" &atrlamadan edemeyiz0 3De :a) 1anr" arka do,ru Adende )ir )a(e diktiE De :a) 1anr" gr n g !el &e yenil#esi iyi olan (er a,a*" yerden )itirdi.4 'ekvin kitab, Aden ba&!esinden srlen insann, kendi yiyeceini bytmek i!in !ok uramas gerektiini anlatmaya devam eder# 3Aln"n"n teri ile ek#ek yiye*eksin.4 der 1anr" Ade#e. Bundan sonradr ki 3De 'a)il koyun o)an" oldu% 2akat @a)il i2ti oldu.4 *nsan, der *ncil bize, bir !ift!i olduktan ksa sre sonra !oban oldu# M#># yedinci bin ylda, -akn

.ou(nun uygarlk yarm dairesi !ok sayda ara! gere!, sslemeler ve &eykelcikler reten kil veya !mlek kltrleriyle kaynamaktadr# M./. A???lerde 9ak"n 5o,u s $er kalitede &e a(ane tasar"#larla kil &e #lekilik nesneleri retiyordu. A#a ilerle#e )ir ke! da(a ya&alad" &e M./. 6A??de% arkeolo-ik kan"tlar gster#ektedir ki% gerile#e (er yerde #e&*uttu0 Dmlek!ilik basitleir# 'a devrinin yadigar tatan ara! gere!ler tekrar baskn &ale gelir# -erleim alanlar da&a az kalntlar a!a !karr# Dmlek!ilik ve kil sanayi merkezleri olan baz alanlar terk edilir ve belirgin kil retimi gzden kaybolur# *nsan ve kltrnn gerilemekte olduu a!ktr# 5erken% )irden)ire% )eklen#edik% i!a( edile#eyen )ir )ii#de% 9ak"n 5o,u (ayal edile)ile*ek en ) y k uygarl","n% )i!i#kinin kklerinin de s"k" s"k"ya )a,l" oldu,u )ir uygarl","n do,uunu tan"k oldu. Gi!e#li )ir el% )ir ke! da(a insan" gerileyiinden eki$ "kar#" &e onu ok da(a y ksek )ir k lt r% )ilgi &e uygarl"k se&iyesine yerletir#iti. .irden)ire Fygarl"k Ezun zaman boyunca Batl insan, uygarl","n"n :o#a &e Grek uygarl"klar"n"n (ediyesi oldu,una inand". Ama 1rek filozoflar tekrar tekrar da(a erken kaynaklardan yararland"klar"n" ya!#"lard"r. .a&a sonralar, Avru"a(ya dnen seyya&lar Msr(da yar yarya kumlara gmlm ve /fenks denilen gari" tatan &ayvanlar tarafndan korunan ?iramitlerin ve 'a"nak2$e&irlerin varln bildirdiler# Kadim Msr yazsnn ve lisannn deifre edilmesi ve bunu izleyen arkeolo)ik uralar+ Batl insana 1rek uygarlndan !ok nceleri M"s"rda &ar ol#u olan y ksek )ir uygarl"," i2a etti. Msr kaytlar M#># 5366(ler de balayan kraliyet &anedanlarndan sz eder+ yani, elen uygarlnn balangcndan ta# iki )in y"l n*e. 7lgunluuna ancak M#># beinci ve drdnc yzyllarda ulaan 1rek, bir balatc olmaktan ziyade, arkadan gelen )ir uygarl"kt". >yleyse, uygarlmzn kkeni M"s"rda #"yd"8 Bu sonuca varmak !ok mantkl gzkse de, olgular buna kardr# 1rek bilginler Msr( ziyaretlerini tarif ederler ama szn ettikleri kadi# )ilgi kaynaklar" )aka yerde )ulun#aktayd". %ge .eniz(inin elen ncesi kltrleri, yani 1irit adasndaki Minos ve 1rek anakarasndaki Mikene kltrleri, Msr deil de 9ak"n 5o,u k lt r n n )eni#sendi,i kan"tlar"n" a",a "kar#"t". Dok da&a erken bir uygarln 1reklerin kullanmna a!k &ale gelmesinin balca yollar Msr deil, Suriye &e Anadolu idi. 1rek ve Fatin yazsnn ve dolaysyla .at"l" k lt r # ! n t # te#elinin 9ak"n 5o,udan al"nd","% ori)inal -akn .ou alfabesi, da&a sonraki kadim 1rek ve da&a yeni olan Fatin alfabelerinin sralan, adlar, iaretleri ve &atta saysal deerlerini k"yasla#a yoluyla da gsterile)ilir. Asur ve Babil arasndaki kltrel, tari&i ve dinsel balar oluturan ortak dil, Akad diliydi# Bu, bilinen ilk /ami dilidir+ *branice, Aram, Genike ve Kenan dillerine akrabadr ama onlardan nce gelmektedir# Ama Asurlular &e .a)illiler dili &e ya!"y" i*at ettiklerine dair )ir iddiada )ulun#a!lar= aslnda tabletlerin bir!ou, da&a eski ori)inallerden ko"yalandna dair ibareler tamaktadr# /yleyse% i&i ya!"s"n" i*at eden% kesin gra#eri &e !engin s!* k da,ar*","yla dili gelitiren ki#di8 5a(a eski ori-inalleri ki# ya!#"t"8 <e Asurlular ve Babilliler ni!in bu dili Akkad diye adlandrmaktaydlar, Akkad metinleriyle ilgili en byk bulgu,

Asurbani"al tarafndan 9inova(da bir araya getirilen bir kt"&anenin kalntlaryd+ Fayard ve meslektalar sit alanndan BH#666 tablet !kard, bunlarn bir !ou kadim kati"ler tarafndan %ski Metinlerin ko"yalar olarak tarif edilmilerdi# -irmi ! tabletten oluan bir guru" u cmleyle bitiyordu0 32B.* ta)let0 Gu#er dili de,i#e#itir.4 Bir baka metin ise Asurbani"al(n azndan aktarlan u muammal ifadeyi tayordu0 3@ati$lerin tanr"s"% )ana sanat"n"n )ilgisini l t2edi$ (ediye etti. 9a!"n"n gi!lerine inisiye edildi#. Gu#er*e ya!"l#" olan etre2illi ta)letleri )ile okuya)iliri#% 1u2andan n*eki g nlerin ta yontular"ndaki #ua##al" s!leri anl"yoru#.4 /mer dilinin ve yazsnn deifresi, /merlilerin ve kltrlerinin Akkad+ .a)il+Asur geli#ili,inin $"nar )a" oldu,unun idrakiyle )irlikte% 1ney Mezo"otamya(daki arkeolo)ik aratrmalar &zland# Artk tm kantlar, )alang"*"n orada oldu,unu gster#ekteydi. %n eski /mer ta"naklar bile usta iiydi ama insanolunun bildii ilk byk uygarln maddi geliiminin zenginlii ve l!ei a!sndan temsil ettikleri ey buzdann ancak ucuydu# .ir y ksek uygarl","n ortaya "ka)il#esi iin art olan ya!"n"n i*ad" &e gelii#ine ek olarak% S #erliler #at)aay" da i*at et#ilerdi. Io&ann 1utenberg(in &areketli ti"ini kullanarak matbaay icat etmesinden )inler*e y"l n*e S #erli kati$ler !eitli "iktografik iaretlerin (a!"r 3ti$o4lar"n" ya$#"lar ve bunlar i#di )i!i# "sta#$ay" kulland","#"! gi)i% "slak kil st ne istenen iaret s"rala#as"n" )ast"r#ak iin kullan#"lard"r. Ayrca rotatif bask makinelerimizin ilk ti"ini de icat etmilerdi0 Silindir M ( rler. /on derece sert tatan ya"lan k!k bir silindire istenen #esa- &eya desen tersten ka!"n#aktayd"= m&r slak kil zerinde ne zaman yuvarlansa, i!i kil !erinde 3<o!iti24 olarak "k"yordu. M&rler ayrca belgelerin otantiklii konusunda teminat da salyordu+ belgedeki eski izle karlatrmak i!in &emen yeni bir iz ya"labilmekteydi# Bir!ok /mer ve Mezo"otamya yazl kaytlar sadece ila&i veya ru&sal meselelerle deil, ta&llar kaydetmek, tarlalar l!mek, fiyatlar &esa"lamak gibi gndelik grevlerle de ilgilidirler# Gerekten de% $aralel geli#ilikte )ir #ate#atik siste# ol#aks"!"n y ksek )ir uygarl","n &arl"," d n le#e!. Altmlk denilen /mer sistemi, d nyasal )ir 1? ile Gksel )ir >y"% te#el raka# >?" elde et#ek !ere )irletir#itir. Bu sistem baz bakmlardan g n # !de kulland","#"! siste#den st nd r. Ama &er &alkarda, kendisinden sonra gelen Grek &e :o#a siste#lerinden tart"#as"! )ii#de st nd r. Bu sistem /merlilerin kesirlere )l#esine &e #ilyonlarla ar$#as"na% kkleri (esa$la#alar"na &eya say"lar"n ss n al#alar"na olanak &er#itir. Bu sistem bilinebilen ilk matematik sistem olmakla kalmaz, ayrca bize @&aneA kavramn da verir0 '"k onlu sistemde olduu gibi+ B, B veya B6 veya B66 olabilir, bu o rakamn bulunduu &aneye baldr, yani bir /mer B(si, B veya 3B62BJK6 olabilir# B>? dere*elik daire% ve birer birim olarak tretilen bir ayak ve bir d !ine= /mer matematiinin g nl k yaa#"#"!da (ala &ar olan kalntlarndan )irka rnektir. Astrono#i alan"nda sonraki )aar"lar"% )ir tak&i# olutur#alar" &e )en!er #ate#atiksel (arikalar% nmzdeki blmlerde da&a yakndan incelenecektir# Kendi ekonomik ve to"lumsal sistemimizin, yani kita"larmzn, ma&keme ve vergi kaytlarmzn, ticari anlamalarmzn, evlilik czdanlarmzn kada baml olmas gibi,

S #er+Me!o$ota#ya yaa#" da kile )a,"#l"yd". 'a"naklar, ma&kemeler ve ticaret&aneler kati"lerinin kararlar"% anla#alar"% #ektu$lar" ya!#alar" &eya 2iyatlar"% *retleri% )ir tarlan"n alan"n" &eya )ir inaata gereken tu,la say"s"n" (esa$la#alar" iin &azrda slak kil tabletler bulundurmaktayd# Kil ayrca &ammadde olarak gnlk kullanm i!in gereken ara! gerecin retimi ve mallarn saklanmas veya tanmasnda kullanlan ka"lar i!in de son derece nemliydi# Ayrca tulalar ya"makta da kullanlmaktayd+ )u da )ir )aka S #er lkidir= &alk i!in evlerin, krallar i!in saraylarn ve tanrlar i!in ta"naklarn ya"lmasn mmkn klmtr# /merliler ayrca tm kil rnlerinin &afifliini ve salamln birletirmeyi mmkn klan iki teknolo)ik &amleyi de ger!ekletirmilerdir0 tak&iye &e 2"r"nla#a. Modern mimarlar, son derece g!l bir ina malzemesi olan betonarmenin, i!inde demir !ubuklar olan kal"lara beton dklerek yaratlabileceini bulmutu+ a#a onlardan ok n*e S #erliler "slak kili% do,ran#" sa#an &eya sa!la kar"t"rarak tu,lalar"na ) y k sa,la#l"k &er#ilerdir. Ayr"*a )ir o*akta 2"r"nlayarak kil ara gerelerine sa,la#l"k &e dayan"kl"l"k &ere)ile*eklerini de )iliyorlard". 5 nyan"n ilk y ksek )inalar" &e ke#erleri% dayan"kl" sera#ik eyalar gi)i% )u teknolo-ik (a#leler sayesinde # #k n ola)ildi. Grnn icad, yani rnlerin toz veya kller tarafndan kirletilmesi riski olmakszn youn fakat kontrol edilebilir slarn elde edilebildii bir 7can icad, !ok da&a byk bir teknolo)ik ilerlemeyi mmkn kld0 3Metal Ha,"4n". /mer(i teknolo)ik anlamda stn ya"an yaktlar+ zift ve asfaltt, bunlar Mezo"otamya(nn bir !ok yerinde doal olarak to"rak dzeyine szan "etrol rnleriydi# S #erlilerin $etrol r nlerini kullan#alar"% ayr"*a ileri ki#ya iin de )ir te#eldi. /mer bilgisinin yksek seviyesini, sadece kullanlan boya ve "igmentlerden, srlama ileminden deil, la"is lazuli yerine ge!ecek bir ta da&il yar" de,erli talar"n kayda de,er )ii#de ya$ay olarak retil#esinden de le)iliri!. 8iftler ayrca S #er t"))"nda da kullan"l#aktayd"% )u da standartlar"n etkileyi*i )ii#de y ksek oldu,u )ir )aka aland". Bulunan yzlerce Akkad metni, /mer t" terimlerini ve deyimlerini bolca kullanmaktadr+ bu da tm Mezo"otamya t"))"n"n kkeni olarak S #eri iaret et#ektedir. S #erin en eski #addi )aar"lar"ndan )iri de tekstil &e giyi# end strilerinin gelii#idir. Bizim /anayi .evrimimizin, 3;K6(larda *ngiltere(de kullanma sunulan eirme ve rme makineleri ile balad dnlr# Bir dier byk S #er )aar"s" da !iraat idi. /adece mevsim yamurlarnn yad bir lkede, ne(irler sula#a kanallar"ndan oluan geni )ir siste# sayesinde y"l )oyun*a ekinleri sula#aktayd". Bir dier etkileyici olan ey, kadi# Me!o$ota#ya yiye*ek (a!"rla#a #etotlar"n"n% yani #ut2aklar"n"n !enginli,i &e eitlili,idir. /mer mutfak sanatna duyduumuz &ayranlk, iyi yiyeceklere vgler dzen iirlere rastladmzda kesinlikle artyor# 1er!ekten de, insan @ara"ta rdekA i!in bu bin yllk tarifi okurken ne diyebilir ki0 3ilen ara$ta% @okulu suda% Mukaddes ya,da% .u kuu $iirdi#. De yedi#.4 Kara tamaclnda, tekerlek ilk ke! S #erde kullan"ld". 'ekerlein icad ve gnlk kullanma girii+ el arabalarndan atl arabalara kadar

bir!ok !eitli aracn ya"lmasna olanak salad# 34HK(da zamanmzn en byk /merologlarndan biri olan ?rof# /amuel 9# Kramer, /mer &yklerinin altnda bulunan edebi miras gzden ge!irdi# /mer 'abletlerinden adl kitabn i!indekiler blm bile bal bana bir cev&erdir, zira yirmi be blm bir /mer 3lk4ini anlatmaktadr+ ilk okullar% ilk iki ka#aral" #e*lis% ilk tari(i% ila!larn birleimlerini ve &azrlanlarn anlatan ilk kita$% ilk i2ti tak&i#i% ilk ko!#ogoni ve ko!#olo-i% ilk Ey $% ilk atas!leri &e deyiler% ilk ede)i tart"#alar% ilk Nu(% ilk k t $(ane katalo,u ve insanolunun ilk @a(ra#anl"k Ha,"% ilk kanunlar" ve to$lu#sal re2or#lar"% ilk t"))i% !iraati ve d nya )ar"" &e uyu#unu aray"". 7kullar sadece lisan ve yazy deil+ g n n )ili#lerini% yani% )otanik% !oolo-i% *o,ra2ya% #ate#atik &e ila(iyat da ,retiyordu. Ge#ie ait ede)i eserler al""l"yor &e ko$yalan"yor &e yenileri oluturuluyordu. M !ik &e ark"n"n da )ir S #er 3lk4i oldu,una (i $(e yoktur. 1er!ekten de, ?rof# =rocker bu kadim melodiyi Er &arabelerinde bulunanlara )en!eyen )ir Iir ya$arak ala)il#itir. 5i,er )irok S #er )aar"s" gi)i% # !ik &e ark" da ta$"naklardan kaynaklan#"t". Ama balang!ta tanrlarn &izmetinde olan bu gsteri sanatlar ksa bir sre sonra ta"naklarn dnda da &km srmeye balad# Bylesi mzik ve arklarla ilgili en !ar"c olan ey, sadece /mer(in Bat mziinin ya"sal ve armonik kom"ozisyon a!sndan kayna olduu !karmnda deildir# Ayn derecede nemli olan bir baka ey ise, # !iklerini duydu,u#u!da &e iirlerini okudu,u#u!da% duygusal derinlikleri &e duygusall"klar" )ak"#"ndan )i!lere (i de ya)an*" gel#e#esidir. 1er!ekten de, byk /mer uygarl zerinde dndk!e, /mer(den sade*e a(lak kurallar"#"!"n &e adalet duygu#u!un% yasalar"#"!"n &e #i#ari#i!in &e sanat &e teknolo-i#i!in kaynakland","n" de,il% /mer kurumlarnn da son dere*e aina% son dere*e yak"n oldu,unu 2ark ediyoru!. Kalbimizde, yle grlyor ki, (e$i#i! S #erliyi!. Gklerin &e 9erin 1anr"lar" /merlilerin, bu yksek uygarln birdenbire ortaya !kt &alkn &azr bir cevab var# Bu ceva", ortaya !kartlan on binlerce kadim Mezo"otamya yaztndan birinde yle zetleniyor0 3G !el gr nen (er neyse% tanr"lar"n l t2uyla ya$t"k.4 /mer(in tanrlar# Kimdi onlar, /merlilerin tanrlar 1rek tanrlar gibi miydi, ani u byk bir avluda yaayan, gklerde 8eus(un Byk salonu, dnyadaki dengi -unanistan(n en yksek te"esi olan 7lim"os .a olan 7lim"os(ta ziyafet !eken tanrlar gibi mi, 7n iki say"s" da iki ynl i gren )ir gereklilik gi)i g! k#ektedir. 7n iki den 2a!la 7li#$oslu ola#"yordu a#a on iki den a!" da ol#uyordu. Bilginler on dokuzuncu yzylda unutulmu dilleri deifre etmeye ve anlamaya baladklarnda, Dedalar"n !ok kadim bir int2Avru"a dilinde, int kk dili /anskrit!enin de, 1rek, Fatin ve dier Avru"a dillerinin ncl olan bir lisanda yazlm olduklarn fark ettiler# <e ni&ayet Dedalar" okuya)ildiklerinde &e anali! ede)ildiklerinde% tanr"lar"n Dedik (ikayeleri ile Grek (ikayeleri aras"ndaki gari$ )en!erli,i grerek a"rd"lar. Bilginler, M#># ikinci bin yl sralarnda, int2Avru"a dili konuan ve Kuzey *ran

veya Kafkasya blgesi merkezli bir &alkn byk g!lere koyulduklarna inanmaktalar# Bir guru" 1ney .ou(ya, indistan(a gitti# indular onlara Aryanlar2Asil insanlar dediler# Beraberlerinde, M#># 3H66(lerde szl &ikayeler olan <eda(lar getirdiler# Bu Avru"a2 int g!nn bir dier dalgas Bat(ya doru, Avru"a(ya gitti# Bazlar Karadeniz(in !evresini doland ve Lusya ste"lerinden ge!erek Avru"a(ya vard# Ama bu &alkn, geleneklerinin ve dininin -unanistan(a ulat ana yol, en ksa olanyd0 K!k Asya# %n eski 1rek e&irlerinin bazlar, ger!ekten de, 1rek ana karasnda deil de K!k Asya(nn Bat ucunda bulunmaktadr# Ama Anadolu(yu mekan olarak se!en bu int2Avru"allar kimdi, Batnn bilgisindeki "ek az ey bu konuya k tutmaktadr# Bir kez da&a, elimizdeki tek2ve gvenilir kaynan %ski A&it olduu ortaya !kyor# Bilginler, %ski A&it(te Anadolu dalarnda yerleik &alk olan @ ititlerA &akknda !eitli gndermeler olduunu buldular# %ski A&it(te aktarlan Kenanllara, treleri iren! olarak grlen dier komulara duyulan dmanln tersine, ititler, *srail(in dostlar ve mttefikleri olarak grlmektedir# Msr &iyerogliflerinin ve da&a sonra Mezo"otamya yazlarnn deifre edilmesiyle, bilginler, Anadolu(da byk ve g!l bir krallk olan 3'atti 5iyar"4na ait say"s"! gnder#eye rastla#"t"r. Bylesine nemli bir g!, &i! iz brakmam olabilir miydi, Msr ve Mezo"otamya metinlerinden saladklar i"u!lar ile donanan bilginler, Anadolu(nun te"elik blgelerindeki kadim sit alanlarnda kazlar ya"maya koyuldular# Dabalar karln verdi0 itit e&irlerini, saraylarn, kraliyet &azinelerini, kraliyet mezarlarn, ta"naklar, dinsel ob)eleri, ara!lar, sila&lar, sanat eserlerini buldular# er eyden nemlisi, (e# $iktogra2ik (e# de i&i t r ya!"lar )uldular. *ncil(deki 'ititler canlanmt# 3Gklerdeki @rall"k4 denilen uzun ve iyi korunmu )ir 'itit destan"% bu meseleyle, yani tanrlarn gksel kkeni ile ilgilidir# >lm ncesi olaylarn anlatl, ilk olarak on iki 3@udretli Eski 1anr"n"n4 )u (ikayeyi dinle#eye &e do,rulu,una tan"kl"k et#eye a,r"l""yla )alar0 @Gklerde olan tanr"lar dinlesin, <e koyu glgeli 5 nya st nde olanlar daJ @udretli eski tanr"lar da dinlesin#A @Eskiden% o eski gnlerde, Alalu Gklerde krald"= 7, Alalu, ta&tta otururdu# @udretli Anu% tanr"lar aras"nda ilk olan% onun nnde durdu, Ayaklarna ka"and, i!ki kade&ini ellerine verdi# 5oku! say"l" dne# iin% Alalu Gklerde krald". .okuzuncu dnemde, Anu Alaluya kar" sa&at". Alalu yenildi% Anudan kat"+ @oyu glgeli 5 nyaya indi. Koyu glgeli .nya(ya doru gitti+ 1a(ta% Anu oturdu.A .estan, ta&ttan indirildikten sonra .nya(ya bir 1klerdeki kral(n geliini anlatmaktadr# Alalu adnda bir tanr2gklerde bir yerlerdeki ta&tndan zorla indirilir, ve yaamn kurtarmak i!in ka!arken koyu glgeli .nya(ya iner# Ama bu, &ikayenin sonu deildir# Metin Anu(nun da Kumarbi adnda2baz yorumlara gre Anu(nun kendi erkek kardeidir bir tanr tarafndan ta&ttan indiriliini anlatmaya devam eder# Grek e2saneleri ya!"l#adan )in y"l n*e ya!"l#" olan )u destan"n% Erans(n Kronos, Kronos(un da 8eus tarafndan ta&ttan indirilii &ikayesinin )ir atas" oldu,una (i $(e yoktur. Kronos(un

8eus tarafndan (ad"# ediliiyle ilgili detay )ile 'itit #etninde #e&*uttur% zira Kumarbi(nin Anu(ya ya"t da aynen budur0 @5oku! say"l" dne# iin Anu Gklerde krald"= .okuzuncu dnemde, Anu @u#ar)i ile sa&a#ak !orunda kald". Anu, Kumarbi(nin elinden kurtulu" ka!t2 @at" Anu% g,e y kseli$ kat". Ardndan kotu Kumarbi, onu ayandan yakalad# Gklerden eki$ onu aa," ald". Kasklarn sr" ko"artt+ ve Anunun 3Erkekli,i4 @u#ar)inin iiyle )irleti% tun gi)i kaynad".A Bu kadim masala gre, sava tam bir galibiyetle sonu!lanmamt# %rkekliinden olan Anu, Kumarbi(ye .nya(nn kontroln brakarak 1ksel %vine geri u!may becermiti# Bu arada, Anu(nun @%rkekliiA Kumarbi(nin i!inde birka! ila& oluturmu ve bunlar2 1rek efsanelerindeki Kronos gibi salmak zorunda kalmt# Bunlardan biri ba itit ila& 'eub idi# Ancak, 'eub(un bar i!inde &km srebilmesi i!in bir destans sava da&a ya"lmas gerekiyordu# Kummiya(da21ksel %v Anu(nun bir varisinin ortaya !ktn renen Kumarbi, @Grtnalar 'anrs(na bir raki" !kartmakA i!in bir "lan ya"t# @%line asasn ald, r !g;rlar kadar ("!l" sandallar"n" giydiA+ ve e&ri Er2Ki(ten Byk .an anmnn mekMnna gitti# 7na varnca, @Arzusu kabard+ .a anm ile yatt+ %rkeklii ona akt, Be kez ald onuN 7n kez ald onu#A Kumarbi sadece e&vetli miydi, Bundan !ok da&a fazlasnn sz konusu olduuna inanmak i!in nedenlerimiz var# 'a&minimiz u ki, Kumarbi(nin Byk .an anmndan olacak bir olu, 1ksel 'a&tn varisi olmaya uygun olacakt ve Kumarbi, gebe kalmasn salama almak i!in tanr!aya be ve on kez @aldA, ger!ekten de gebe kalmt0 Kumarbi(nin sembolik olarak Elli2Kummi adn verdii 2'eub(un mekan olan Kummiya(nn za"t edicisi bir olan dourdu# 'a&ta !kmak i!in ya"lan !ar"ma, Kumarbi tarafndan gklerdeki !ar"malar da i!eren trden grlmekteydi# 7lunun Kummiya(nn grevlilerine stn gelmesini salama alan Kumarbi, olu i!in u vgleri sayd0 @ Krallk i!in 1klere ykselsinC 1zel e&ir Kummiya(y alt etsinC Grtnalar 'anrsna saldrsn ve onu bir lml gibi "ar!a "ar!a etsinC 1kteki tm tanrlar vuru" indirsinCA 'ebu tarafndan .nya stnde ve gklerde ya"lan savalar, acaba M#># O#666(lerde, Boa Da baladndan m meydana gelmiti, Bu nedenle mi kazanan, boa ile ilikilendirilmeyle onurlandrld, <e bu olaylar, tam da ayn zamanda, /mer(deki ani uygarln balangcyla &er&angi bir bi!imde balantl myd, itit "anteonunun ve tanrlarn &ikMyelerinin kknn, ger!ekten de /mer(de, uygarlnda ve tanrlarnda olduuna &i! "&e yoktur# Elli2Kummi(nin *la&i 'a&t(a meydan okuyuunun &ikayesi, ka&ramanca ama "ek de sonu! getirmeyecek trden !ar"malar anlatmaya devam eder# Bir noktada, 'eub(un rakibini alt etmeyi baaramamas, ei ebat(n inti&ara kalkmasna sebe" olur# %n sonunda, anlamazl ele almalar i!in tanr"lara )a&urulur ve bir 1anr"lar Me*lisi a,r"l"r. Meclis %nlil adnda bir @%ski 'anrA tarafndan ynetilmektedir ve %a adl bir dier @%ski 'anrA, 3@ader S!lerini 1a"yan Eski 1a)letler4i ortaya !karmas i!in !arlr+ anlalan bunlar la(i Silsile le lgili Anla#a!l"," H!#eye 9ard"# Ede*ek .a!" @adi# @ay"tlard"r. Bu kaytlar anlamazl !zmeye yardm etmeyince, %nlil meydan okuyanla bir kez da&a ama bu kez !ok eski sila&larn yardmyla !ar"ma ya"lmasn tavsiye eder# @.inleyin, eski tanr"lar% ki si! eski s!leri )ilirsini!A der %nlil taki"!ilerine0 @@adi# de$olar" a"n% u, )a)alar"n &e atalar"nkiniJ 1etirin ortaya Eski .ak"r ka#ay" ani, Gkleri 5 nyadan ay"ran"= 7nlar kessin Elli2Kummi(nin ayaklarn#A Bu

3Eski 1anr"lar4 ki#di8 =eva", a!ktr0 zira &e"si de2Anu, Antu, 9inlil, %a, *kur S #er isi#leri ta"#aktad"r. 'ebu(un ve &atta dier @ ititA tanrlarnn bile isimleri, kimliklerini belirtmek i!in sklkla S #er ya!"s" ile ya!"l#"t"r. Ayrca, sz konusu &arekette ad verilen yerlerin bazlar da kadi# S #er )lgeleriydi. Bilginler anladlar ki, ititler aslnda /mer kaynakl bir "anteona ta"nmaktaydlar ve @%ski 'anrlarAn &ikayelerinin ge!tii alan /mer(di# Ancak bu, !ok da&a geni bir kefin sadece bir ksmyd# itit dilinin, sadece birka! int2Avru"a diyalektine dayand deil, ayrca &em konumada &em de yazda bir &ayli Akkad etkisine maruz kald da bulundu# Akkad dili M#># ikici bin ylda kadim dnyann uluslar aras dili olduu i!in, itit stndeki etkisi a!klanabilirdi# Ama bilginlerin itit dilini deifre ederken, bu dilin S #er $iktogra2ik iaretlerini% (e*elerini% (atta ta# keli#elerini kulland","n" ke2ettiklerinde% ger!ekten ) y k ak"nl"k yaand"J .a&as, S #er*e onlar"n y ksek ,reni# diliydi. Ancak, ititler M#># 3#K66(lerden bir sre sonra Babil(e ulatklarnda, /merliler -akn .ou sa&nesinden ayrlal !ok olmutu# 9asl olmutu da /merlilerin dili, edebiyat ve dini, bir baka bin ylda ve Asya(nn bir baka ksmndaki bir baka byk krallkta baskn !kmt, Bilginlerin ksa bir sre nce kefettikleri gibi, aradaki k$r 'uriler denile )ir (alkt". Eski A(itte onlardan 'uritler+' r (alk diye s! edil#ekteydi% Mezo"otamya(da /mer ve Akkad ile Anadolu(da itit krallnn arasndaki geni alandaydlar# Kuzey(de lkeleri, yakndaki ve uzaktaki lkelerin en iyi aa!lar elde ettii @/edir diyarA idi# .ou(daki merkezleri, gnmzdeki Prak "etrol alanlarn kucaklyordu+ sadece tek bir e&irde, 9uzi de bile, arkeologlar sadece ya"lar ve eserler deil, ayr"*a ) y k de,er ta"yan )inler*e (ukuki &e to$lu#sal )elge )uldular. Bat(da, urilerin egemenlii ve etkisi Akdeni! k"y"s"na kadar u!an#aktayd" &e @arka#" &e Alakak gi)i ) y k &e kadi# ti*aret% sanayi &e ,reni# #erke!lerini ier#ekteydi. Ama g!lerinin merkezi, kadim ticaret yollarnn ana merkezleri ve lkenin i!indeki en muteber trbeler, 3ki ne(rin aras"nda4yd"% yani *ncil(de ge!en adyla 9a&arayim(de# %n eski2ve &ala kefedilmemi olan bakentleri Kebar 9e&rinde bir yerlerdeydi# Balkl 9e&ir stndeki en byk ticaret merkezi, *ncil(de ad ge!en 'arrand"= yani *bra&im "eygamberin ailesinin, G ney Me!o$ota#yadaki Frdan @enan iline giderken kald"klar" e(ir. Ayran kkeni, itit ibadeti ve bu inan!larla ilgili uri kaynaklar arasndaki !l balant+ &asta kocasnn &ayat i!in dua eden bir itit kadnnn duasnda dikkate deer bi!imde iyi belgelenmitir# .uasn 'eub(un ei ebat(a yollayan kadn yle devam eder0 @A&, Arinnan"n 9 kselen 5iskinin 1anr"as"% anmm, atti .iyarnn anmefendisi, Gklerin &e 9erin @raliesiE atti lkesinde, senin adn Arinnan"n 9 kselen 5iskinin 1anr"as"d"r= Ama senin yaratt","n diyarda, Sedir lkesinde% /en 'e)at ad"n" ta"rs"n.A Ama bununla birlikte, urriler tarafndan benimsenen ve yaylan kltr ve din, int2Avru"al deildi# .illeri bile aslnda int2Avru"a dili deildir# uri dilinde, kltrnde ve geleneklerinde Akkad etkileri olduuna &i! "&e yoktur# Ancak Akad kltr ve dini, ori-inal S #er gelenekleri &e inanlar"n"n sade*e )ir gelii#i oldu,undan% aslnda uriler, S #er dinini ! #se#i &e yay#"lard". Bu durum, ori)inal /mer ila&i adlarnn, it&aflarn ve yaz iaretlerinin sk sk kullanlmasyla da bariz &ale gelmektedir# Kantlarn nerdiine gre, M#># ikinci bin ylda /mer ve Akkad(n Kuzey komusu olan uriler, aslnda /merlilerle bir nceki bin ylda kaynamt# urrilerin M#># !nc bin ylda /mer(de mevcut ve aktif olduklar, /mer(in son aaal dneminde, yani !nc Er &anedan srasnda nemli grevlerde olduklar artk kesin bir ger!ektir# M#># 3#566(lerde2*srail oullarnn

Msr(dan Kenan(a !k da&il, geni g!lerin ve istilalarn basks altnda kalan 'uriler% krallklarnn @u!eydo,u k"s#"na do,ru geri ekildiler. -eni bakentlerini Dan Gl yak"nlar"nda kurarak, krall"klar"na Frartu+Ararat adn verdiler# Ana trbelerini Bitanu2Anunun e&i olarak adland"rd"lar ve kendilerini, kralklarn 3Anunun &adisinin kalesi4 ya$#aya adad"lar. <e Anu% greceimiz zere, S #er iin 1anr"lar"n .a)as" idi# ikayelerin ve tanrlara ta"nmann -unanistan(a ulat dier yola ne olacak, $u, Akdeniz(in .ou kylarndan, 1irit ve Kbrs stnden gelen yola, Bugn *srail, Fbnan ve 1ney /uriye olan2ve kadim Bereketli ilal(in 1neybat yakasn oluturan to"raklar, o zamanlar Kenanllar diye bir arada gru"landrlabilecek &alklarn yaam alanyd# Bir kez da&a, onlar &akknda yakn bir zamana dek bilinen &er ey %ski A&it(te grnen2genellikle aley&te ve Genike yaztlarnn i!ine ser"itirilmi gndermelerdi# *ki keif gn na !ktnda, arkeologlar Kenanllar da&a yeni anlamaya balyorlard0 Fksor ve /akkara(da bulunan belirli baz Msr metinleri ve !ok da&a nemlisi, byk bir Kenan merkezinde ortaya !karlan tari&i, edebi ve dinsel metinler# $imdilerde Las $amra adn tayan ve /uriye kysnda olan bu yer, kadim kent Egarit idi# Egarit yaztlarnn dili, yani Kenan dili+ en eski Akkad dilini ve gnmz *branicesini de i!eren diller grubunun bir kolu olan ve bilginlerin Bat /amice dedii dildi# 1er!ekten de, *branice bilen &er kii Kenan yaztlarn da ayn kolaylkla taki" edebilirdi# Eygarln M"s"rda )ala#" oldu,u 2ikri% uzun zaman nce terk edil#itir. Artk, S #er tar!" olandan be yzyl kadar sonra balam olan M"s"r tar!" rg tlen#i to$lu# &e uygarl","n= kltrn, mimarisini, teknolo)isini, yaz sanatn ve bir yksek uygarln dier tm unsurlarn S #erden al#" oldu,unu gsteren )ol*a kan"t &ard"r. Kantlarn arl, Msr tanrlarnn da S #er kkenli oldu,unu gstermektedir# S #er0 1anr"lar 5iyar" Binlerce yl boyunca yksek renim ve dinsel yaztlarn dilini oluturan @%ski szcklerinA, S #er dili oldu,una (i $(e yoktur. Ayrca @%ski tanrlarnA, S #er tanr"lar" oldu,una da (i $(e yoktur= /mer tanrlaryla ilgili olanlardan da(a eski tanr"lara ait kay"tlar% soy k t kleri% #asallar &e tari(eler (i)ir yerde )uluna#a#"t"r. Bu tanrlar2ori-inal S #er )ii#lerinde &eya da(a sonraki Akkad% .a)il &eya Asur )ii#lerinde adland"r"l#" &e art arda s"ralan#"t"r. Fiste yzlerce isim gstermektedir# Ama snflandklarnda, )unlar"n )ir la(lar kar#aas" ol#ad"," bellidir# .alar"nda bir . y k 1anr"lar <anteonu vardr+ bir la(lar Me*lisi tarafndan ynetilirler ve )ir)irleriyle akra)ad"rlar. .a&a ikin*il dere*eli yeenler, kuzinler, torunlar ve )en!erleri d"ar"da )"rak"ld","nda% !ok da&a k!k ve tutarl" )ir la(lar Gru)u ortaya !kar+ (er )irinin oynad )ir rol % &er birinin )elirli g leri veya soru#luluklar" &ard"r. /merliler 3Gklerden4 olan tanr"lar"n oldu,una inanmaktaydlar# 3Geyler 9arat"l#adan /n*eki4 !a#anlardan s! eden #etinlerde bylesi gk tanrlardan A$su% 1ia#at% Anar% @iar diye sz edilmektedir# 5 nya yarat"l#adan n*e var olan )u 31anr"lara4 da&a yakndan )akt","#"!da% bunlarn g ne siste#i#i!i oluturan gk *isi#leri oldu,unu 2ark ederi!= ve size gstereceimiz zere, bu gk cisimleriyle ilgili s!de S #er #itleri% aslnda, g ne siste#i#i!in yarad"l""yla ilgili olan kesin &e )ili#sel olarak #akul ko!#olo-ik ka&ra#lard"r. Ayrca 35 nyadan4 olan ikin*i dere*eli tanr"lar da vardr# 7nlarn klt merkezleri, !ounlukla tara kasabalardr+

yerel ila(lardan da(a 2a!la )ir ey de,illerdir. *ki grubun arasnda, @Kadim 'anrlarA denen, Gk &e 9er 1anr"lar" &ard"r. 7nlar, destanlarn 3Eski 1anr"4lar" drlar, ve /mer inanna gre, gklerden 5 nyaya in#ilerdir. Bunlar, yerel ila&lar deildir# Elusal, da&a dorusu uluslar aras" tanr"lard"r. Bazlar, insanlardan bile nce, 5 nyada #e&*uttur &e 2aaldir. Aslnda, insan"n &aroluunun ta kendisi% )u tanr"lar"n kas"tl" yarat"*" girii#inin )ir sonu*udur. Bunlar g!ldr, l #l )e*erilerin &eya idrakin tesinde yeteneklere sa(i$tirler. -ine de bu tanrlar sadece insana )en!e#ekle kal#a!% &em onlar gibi yiyi$ ier &em de se&gi &e ne2ret% sadakat &e i(anet gi)i (er insani duyguyu da sergilerler. Baz balca ila&larn rolleri ve &iyerarik konumlar binlerce yl i!inde deimi olsa da, bir grubu zirvedeki konumlarn, kendilerine duyulan ulusal ve uluslar aras &rmeti &i! yitirmediler# Bu merkezi gruba da&a yakndan baktmzda, ortaya yakn akraba olmalarna karn ac bi!imde blnm bir tanrlar &anedan, bir la(i Aile ta)losu !kar# Bu 1k ve -er 'anrlarnn ban AN+&eya .a)il% Asur #edeniyetlerinde Anu !eker# 7, 'anrlarn Byk Babas, 1anr"lar"n @ral"d"r. Alemi, gklerin (er yan"ndad"r ve sembol )ir 9"ld"!d"r. /mer "iktografik yazsnda, -ldz iareti An, 3Gkler4 ve 3la(i Darl"k4 veya 31anr"4 anlamna da gelir# /emboln bu drt katl anlam+ yaz /mer "iktografik bi!iminden Akkad !ivi yazsna, oradan da stilize Babilce ve Asurcaya doru deitii !alar boyunca aynen kald# %n eski zamanlardan !ivi yazs tamamen ortadan kalkncaya kadar, yani M#># drdnc bin yldan nerdeyse *sa(nn zamanna dek, bu sembol tanr" adlar"n"n n*esine kondu= metinde ad yazann )ir l #l deil, gksel kkenli )ir ila( oldu,unu belirmekteydi# Anunun #ek;n" ve krallnn merkezi gklerdeydi. Kiisel t veya iyilie i&tiya! duyduklarnda veya aralarndaki bir tartmay yola koymak i!in bir meclis olarak to"landklarnda veya byk kararlar alacaklarnda di,er Gk &e 9er tanr"lar"n"n gitti,i yerdi )uras". /aysz metin Anunun saray"n"2byk ka"larn bir 'akikat A,a*" tanr"s" ve 'ayat A,a*" tanr"s" korumaktayd, ta&tn, dier tanrlarn ona nasl yaklatklarn ve onun karsnda nasl oturduklarn anlatr# S #er #etinleri% sadece di,er tanr"lar"n deil, bazen Seil#i Canilerin de% !ounlukla lmllkten kurtulma amacyla Anunun #ekan"na git#elerine i!in &erildi,ini anlatrlar# Byle bir &ikaye, Ada$a+nsan"n #odeli ile ilgilidir# Ada"a, ylesine # ke##el ve kendisini yaratm olan tanr"s" Eaya ylesine sad"kt"r ki% %a, onun Anuya gt r l#esini ayarlar. %a da&a sonra Ada"a(ya kendisini nelerin )ekledi,ini anlatr0 @Ada$a% Kral Anu(nun nne !kacaksn+ Gklere giden yolu tuta*aks"n. 1klere ykseldiinde, ve Anu(nun ka"sna yaklatnda, K9aa#"n 1a"y"*"s" ve K'akikati . y ten Anu(nun ka"snda duruyor ola*aklar. -aratcsnn klavuzluu ile Ada"a @1klere doru giderN 1klere ykselir ve Anu(nun ka"sna yaklar# Ama kendisine lmsz olma ans nerildiinde, Ada"a 'ayat Ek#e,inden ye#eyi reddeder= fkeli Anu(nun kendisine !e(irli yiye*ek sundu,unu san#"t"r. Bylece mes& edilmi bir ra&i" ama (ala l #l )iri olarak 5 nyaya geri dner. /adece tanrlarn deil, se!ilmi lmllerin de gklerdeki *la&i Mekana ykselebilecei yolundaki /mer iddias0 %ski A&it(teki %nok ve *lyas ?eygamberin gklere ykselilerini anlatan &ikayelerde yanklanmaktadr# Eruk(taki bir arive ait olan bir tablet, Anu ve einin bir @.evlet 8iyaretiAne elik eden aaa ve debdebe &akknda bizi aydnlatr# 'abletteki &asar nedeniyle, trenleri ancak ortasnda bir noktadan itibaren okuyabiliyoruz+ Anu ve Antu !oktan ta"nan avlusunda oturmulardr# ?rotokol yle devam eder0 @/onra 9 kseltil#i A&luya "k#al" ve 'anr Anu(ya doru dnmeliler, Ar"nd"r#a :a(i)i% Asa(y yere i!ki dkerek kutsamal ve Asa 'ayc i!eri

girmeli ve oturmal# *la&lar ?a"sukal, 9usku ve $ala, bundan sonra tanr Anu(nun avlusunda oturmaldr#A *ki Byk 'anrnn ayrllar da "lanlanmtr, sadece gn deil, dakikasna kadar# @7n yedin*i g nde% gndoumundan k"rk dakika sonra% tanrlar Anu &e Antunun n nde ka$"lar a"l#al"d"r% gece yatya kalmalar byle son bulur#A /onunda ise Anu ve Antu(ya yle veda ederlerdi0 @5erinli,in 1anr"lar" ve la(i Mekan"n 1anr"lar" sizi kutsas"nJ /izi &er gn kutsasnlar, (er y"l"n (er ay"n"n (er g n JA /mer "anteonunun en g!l ikinci ila& En.Iil idi# Ad 3'a&an"n E2endisi4 anlamna geliyordu+ da&a sonralar kadim dnyann "anteonlarnn ban !eken C"rt"na 1anr"lar"n"n "rototi"i ve )a)as"yd". Anu(nun en ) y k o,luydu% babasnn Gksel E&inde do,#utu. Ama en eski !a#anlardaki )ir noktada 5 nyaya in#iti% dolaysyla balca Gk ve 9er tanr"s"d"r. 'anrlar Gksel E&deki #e*liste to$land"klar"nda% %nlil babasnn yannda bu to"lantlara katlrd# 1anr"lar 5 nyada #e*lis (alinde to$land"klar"nda ise% ana ta"nann, %#Kur2.a gibi olan ev(un bulunduu %nlil(e adanm e&ir olan, ila&i blge Ni$$urdaki Enlilin saray"nda )ir araya gelirlerdi. /adece /merliler deil, S #erin tanr"lar"n"n ta kendileri de Enlili st n olarak gr#ekteydiler. 7nu 1 # Llkelerin ' k #dar" olarak adlandrm ve @1klerde2o <renstir= .nya(da2o e2tir.A diyerek iyice netletirmilerdir# 7nun @/z2emri yukar"lardaki gkleri titretir% aa,"lardaki 5 nyay" sallar.A0 @Enlil% %mirleri u!aklara ulaand"r= Q/z(, ulu &e kutsal oland"r= .edii de,itirile#eyendir= Kaderleri u!ak gele*e,e kadar )uyurand"rE .nya(nn 'anrlar, n nde gn ll )oyun e,erler= .nya(da olan Gk 1anr"lar" onun karsnda alakgn ll da&ran"rlar= /adk!a yanndadrlar, tali#atlara gre.A /mer metinleri ayrca, Enlilin 5 nyaya @Kara Bal alkA2bu, /merlilerin insanolu i!in kulland laka"tr# 9arat"l#adan n*e geldi,ini de )elirtir. Bu insanolu ncesi zamanlarda %nlil, 9i""ur(u kendi merkezi veya 1k ve -er(in bir tr @BaA yoluyla balantda olduu @%mir noktasA olarak dikmiti# /mer metinleri bu baa .ur#An#Ki2ba 1k, -er diye adlandrr ve Enlilin 5 nyadaki ilk ilerini iirsel bir dille anlatrlar0 @Enlil% .nya(da ila(i yerlei#leri iaretledi,inde% 9i""ur(u kendi e&rin olarak kurdun# .nya e&ri, ulu olan% /enin, suyu sa2 olan yerin% .ur2An2Ki(yi kurdun 5 nyan"n drt kesinin ortas"nda.A Ni$$urda sadece tanr"lar"n oturdu,u ve insan"n da(a (en ! yarat"l#a#" olduu o ilk g nlerde% %nlil kars olacak olan tanr!ayla tanr# Bir versiyona gre, %nlil mstakbel gelini 9i""ur(un deresinde !"lak ykanrken grr# Bu ilk grte aktr ama evlilik "ek de aklndan ge!memektedir0 @Ho)an Enlil% kaderleri e#reden% ?arlak g!l olan% onu grd . %fendi ona ilikiden s! eder= o (i gn ll ol#a!. %nlil ona ilikiden s! eder= o (i oral" ol#a!0 <a)inam ok k kt r+der k"!% !iftleme )il#e#itir= .udaklarm ok k kt r% "me )il#e#itir.A Ama %nlil &ayr( ceva" olarak kabul etmez# Mabeyini 9uku(ya, /ud2 emire adl, annesiyle birlikte %#Le2Kokulu ev(de yaayan 1en! kza duyduu yakc arzudan sz eder# 9uku bir sandal gezisi ya"may nerir ve bir sandal getirir# %nlil /ud(u kendisi ile yelken a!maya ikna eder# /andala biner binmez, onun rzna ge!er# Kadim &ikayenin devamnda, Enlil tanr"lar"n e2i ol#as"na kar"n% onlar o kadar 2kelenirler ki% %nlil(i yakalay" onu Aa," 5 nyaya s rerler. A&laksz %nlilC diye barrlar, Dabuk e&irden !kC Bu versiyonda %nlil(in !ocuuna gebe olan /ud da onu izler ve %nlil, onunla evlenir# Bir baka versiyonda ise ya"tklarndan "iman olan %nlil kz aramaktadr ve mabeyini(ni kzn annesine yollayarak, evlilik izni ister# >yle ya da byle, /ud, %nlil(in kars olur ve %nlil ona 9in#Fil2 avann &anm nvann verir# Ama %nlil ve onu cezalandran tanrlar, 9inlil(i batan !karann %nlil deil, tam tersi olduunu bilmemektedir# *in dorusu,

Ninlil annesinin tali#at" !erine derede "$lak y"kan#aktad"r= dere boyunca yryler ya"an %nlil(in Ninlili gr $ onu K@u*akla#ak% $#ek isteye*e,ini ummaktadr# /mer(in !nc Byk 'anrs, Anu(nun bir dier oludur+ iki ad vardr0 E.A ve En.@i. %rkek kardei %nlil gibi o da bir Gk ve 9er tanr"s"d"r= yani aslnda gklerde olan ve 5 nyaya in#i olan )ir ila(. la("% insanln en byk koruyucusu, uygarl ortaya !karan tanr" olarak )eti#leyen )ir ok #etin% ayrca onu tanrlar meclisinde insano,lunun )a ka(ra#an" olarak da resmederler# *ncil(deki tarifin kayna olmas gereken /mer ve Akkad 'ufan metinleri, Eay" 'anrlar Meclisinin kararna kar koyarak gvendii bir taki"!isinin2Me!o$ota#ya Nu(u 2elaketten ka#as"n" sa,layan )ir tanr" olarak )eti#ler. 1er!ekten de2%ski A&it gibi, )ir tanr" veya tanr"lar"n insan uurlu &e kas"tl" )ir 2iil yoluyla yaratt"," inancna bal olan S #er &e Akkad metinleri, Eaya ana(tar )ir rol &erirler0 'anrlarn )a )ili#*isi olarak% insann yarat"la*a," #etodu ve ile#i )elirleyen odur. nsan"n yarad"l""na veya ortaya "k""na bylesine aina olunca, tanrlarn insanolundan 3E)edi 9aa#"4 sakla#a kararl"l","na kar" koyarak% Ada"a(y, yani Ean"n )ilgeli,in*e yarat"lan KModel nsan"4 Anu(nun gklerdeki mekanna ynlendirenin Ea ol#as"na amamak gerekir# %a, yaratlnda bir rol olduu i!in mi insann yanndayd+ yoksa da&a znel sebe"leri mi vard, Kaytlar taradk!a, Ean"n &em 2ani &em de ila(i #eselelerdeki kar" "k"lar"n"n% deimez bir ekilde, oklukla Enlilden kaynaklanan engelleyi*i karar &e $lanlar" (ede2 ald","n" gr#ekteyi!. Kaytlar, %a(nn erkek kardei %nlil(e duyduu yak"*" k"skanl","n gstergeleri ile doludur. 1er!ekten de, %a(nn dier2ve belki de ilk ad %n#Ki#25 nyan"n E2endisi dir ve dnya(nn tanr" aras"nda )l l#esi ile ilgili #etinler% bunun "ekala %a(nn .nya &kmdarln erkek kardei Enlile ka$t"rd"," bir kura olabileceini i#a et#ektedir. @1anr"lar el sktlar, Zar att"lar ve )l t ler. /onra Anu, G,e "kt"= Enlile% 5 nya verildi, .ir e#)erle ka$anan deni!ler% 7nlar Enkiye% 5 nya <rensine verildi#A %aR%nki )u kuran"n sonular"ndan dolay" k"rg"n ola)ilirdi ama !ok da&a derin bir gceniklii beslemi gibi grnmektedir# Se)e)i% otobiyografisinde Enki tara2"ndan )elirtil#itir. ilk do,an"n Enlil deil, kendisi oldu,unu iddia eder% dolaysyla Anu(nun )ari! &arisi ol#aya (akk" olan da Enlil de,il% kendisidir0 @.a)a#% evrenin kral"% beni e&rene getirdiE Ben )ereketli to(u#u#% Byk <a&i Boa(nn sat","= Ben, Anunun ilk do,an o,luyu#. Ben, tanr"lar"n . y k @ardeiyi#E Ben, do,#u olan"#% *la&i Anu(nun ilk olu olarak#A Bir noktada, yle grnmektedir ki, Enki la(i 1a(t iin a)ala#as"nda (i)ir anla# ol#ad","na karar &erir ve tm !abasn, Enlilin o,lunu de,il de kendi o,lunu n* nesil (ale2 ya$#aya yneltir. Buna, en azndan ilk balarda, kz kardei 9in# ur#/ag(n2.abann &anm yardm ile ulamaya !alr# *te, %nki(nin bir olan dourtmaya giritii Nin(ursag da )yle )ir &ey k"! kardeti. 7 da 3Gklerden4di% 5 nyaya en eski !a#anlarda in#iti. Birka! metin, tanrlarn .nya(y kendi aralarnda blrlerken, Nin(ursaga .ilmun .iyarn, 3Sa2 )ir yerE Sa2 )ir diyarE En $arlak yer4in &erildi,ini belirtir# Bilginler tarafndan

@Enki &e Nin(ursag0 .ir Cennet Miti4 ad" &erilen bir metin, %nki(nin !iftleme amacyla .ilmun(a ya"t yolculukla ilgilidir# Metin tekrar tekrar vurgular, Nin(ursag @-alnzAdr+ )a,lant"s" ol#ayan% gekin*e )ir k"!d"r. .a&a sonralar yal" )ir kad"n olarak res#edile*ektir ama genken son dere*e eki*i ol#al"d"r ki metin bizi utanmadan sklmadan bilgilendirir0 %nki ona yaklatnda, grn "enis(inin bentleri sulamasna sebe" oldu# -alnz kalmalar gerektii talimatn veren %nki @9in&ursag(n ra&mine meni boaltt# 7, meniyi ra&me ald, %nki(nin menisiniA+ ve sonra @dokuz aylk Kadnlktan sonraN sularn kysnda dourdu#A Ama !ocuk, bir kzd# %rkek varis elde edemeyen %nki, kendi kzyla sevimeye koyuldu# @7nu kucaklad, onu "t+ %nki ra&mine meni boaltt#A Ama o da bir kz dourdu# %nki da&a sonra kz torununun "eine dt, onu da &amile brakt ama bir kez da&a kz dodu# .u gayretlere )ir son &er#eye karar &eren Nin(ursag )ir lanet etti= baz bitkilerden yiyen Enki% l #* l ekilde (astaland". Ancak di,er tanr"lar laneti kaldrmas i!in Nin(ursag" !orlad"lar. Bu olaylarn ila(i #eseleler st nde ) y k etkisi ol#aktayken% %nki ve 9in&ursag ile ilgili dier &ikayeler (e$ insani #eseleler st ndeki etki (akk"ndad"r% zira /mer metinlerine gre, insanolu, Enki tara2"ndan i*at edilen ile#ler &e 2or# lleri i!leyen Nin(ursag tara2"ndan yarat"l#"t"r. 7, ba&emireydi+ tbbi ilemlerden sorumlu oland+ bu rolyle tanr!a 9in#'i29aa# (an"# diye adland"r"l#"t"r. Baz bilginler Ada"a2%nki(nin Model insan kelimesinde, *ncil(deki Adama(y veya Adam grrler# /merce 1inin i2t anla#" da *ncil(le $aralellikler gsterir. 8ira 1i &em 39aa#4 &em de 3@a)urga4 anlamna gelir, bylece Nintinin ad" &em 39aa# (an"#"4 &em de 3@a)urga (an"#"4 anlamndadr# Anlam 39aa#4 olan *ncil(deki 'a&&a% Adem(in @a)urgas"ndan yarat"l#"t"r= bylece 'a&&a da bir bakma bir 39aa# (an"#"4 ve bir 3@a)urga (an"#"4d"r. 1anr"lara ve nsano,luna yaa# &eren olarak 9in&ursag(dan Ana 1anr"a diye s! edilir. 'akma ad 3Ma##u4dur= bu, anne anla#"na gelen *ngilizce 3Mo#4 veya 3Ma#a4 keli#elerinin atas"d"r. /embol ise 3@esi*i4 idi= Antik Da(larda ebelerin doumdan sonra g)ek )a,"n" kes#ede kulland"klar" ara. %nki(nin erkek kardei ve rakibi olan Enlil% kz kardei Nin(ursagdan byle bir 3'akiki Daris4 edin#e ans"na sa(i$ ol#utu. 1klerde doan 9er tanr"lar"n"n en gen*i idi ve 9in#Er#'a21e#eli ta#a#layan e2endi ad"n" al#"t". 7% babas i!in savamak zere @%nlil(in, a, &e ""k ""nlar" ile ileri "kan ka&raman oluA, @M"k i#ekleri 2"rlatanE ! alc o,ul4 idi. %i .a.F da bir &emire veya doktordu+ sfat ise 3/l leri (ayata geri getiren (an"#4 idi. Ninurtan"n eski "ortreleri onu kendine zg )ir sila( tutarken gsterir= &i! "&esiz bu, 3M"k i#ekleri4 2"rlatan"n ta kendisidir. Kadim metinler onu kudretli )ir a&*"% askeri yetenekleriyle tannan sa&aan )ir tanr" olarak selamlar# Ama en ka(ra#an*a sa&a"% babas adna deil, kendisi iin &erdi,idir. Bu, 8u28eki adl ktcl bir tanr ile ya"t geni !a"l bir savatr ve dl, 5 nyadaki tanr"lar"n liderli,idir% zira Zu yasa d yollarla %nlil(in 'anrlarn efi olarak elinde tuttuu nian &e nesneleri ele geir#itir. Bu olaylar anlatan metinlerin balangc krlmtr+ yk ancak 8u(nun, %nlil(in ta"na %2Kur(a vard noktadan itibaren okunabilir &aldedir# Anlalan 8u tannmaktadr ve st rtbelidir zira %nlil onu karlar ve ona @'rbesinin giriinin korunmasn emanet eder#A Ama @ktcl 8uA emanete &yanet edecektir,

zira @kalbinde dndA ey, 3Enlili,in oradan al"n#as"4% yani la(i g lerin ele geiril#esidir. Bunu ya"mak i!in 8u, aralarnda Byl Kaderler 'abletlerinin de bulunduu belirli nesneleri ele ge!irmek zorundayd# /insi 8u, %nlil soyunu" gnlk yz i!in &avuza giri" de teberisini korunmasz braktnda, frsat ele ge!irdi# @1zledii snan giriinde, 8u gnn balamasn beklerdi# Enlil sa2 sularla y"kan#aktayken2 tac !karlm ve ta&tn stnde braklm2 Zu% @aderler 1a)letlerini ellerine ald"% Enlili,i ka"rd".A Zu% Musu ile2isim olarak !evrilmitir ama anla"lan )ir uan #akinedir uzaktaki bir saklanma yerine doru kaarken% bu g! kara (areketinin sonular" ortaya !kmaya balar0 @la(i Cor# ller kalakald"% 'areketsi!lik (er yana yay"ld"= sessi!lik )ask"n olduE S","na,"n $arlakl"," al"n#"t".4 3Enlil .a)an"n a,!"n" )"ak a#"yordu.4 @5iyar"n tanr"lar" &aberi duyduk!a )irer )irer geldiler.A Mesele ylesine *iddiydi ki% 1ksel %vindeki Anuya )ile (a)er &erildi. Anu durumu gzden ge!irdi ve 3Cor# llerin4 yerine kona)il#esi iin 8u(nun &emen tutuklanmas sonu*una &ard". Anu 31anr"lara% Ho*uklar"na4 dnerek sordu, @'anrlardan &anginiz Zuyu e!e*ek8 7nun ad" (e$sinden ) y k ola*akt"rJA .eerli bilinen birka! tanr greve !arld# Ama &e"si de @aderler 1a)letlerini alan Zunun artk Enlil ile ayn" g lere sa(i$ oldu,unu% bu nedenle 37na kar" gelenin kile dne*e,ini4 belirttiler# Bu noktada, Ean"n akl"na iyi )ir 2ikir gelir0 Bu umutsuz savata yer almak zere niin Ninurtay" a,"r#"yoru!8 Meclisteki tanrlar, Ean"n da(iyane kurna!l","n" ta)i ki anlad"lar. %er 8u yenilirse &eraset (akk"n"n kendi o*u,una kal#as" ans artacakt+ )en!er ekilde% bu arada e,er Ninurta ld r l rse% bundan da ka!anl" "ka*akt". 'anrlarn aknlna ramen Nin(ursag2bu metinde Nin.Ma( Qbyk &anm( diye adlandrlr )u 2ikre kat"l"r. 7,lu Ninurtaya dnerek, 8u(nun sadece %nlil(i deil, Ninurtay" da Enlilikten #a(ru# )"rakt","n" a"klar. @Acdan !lklar atarak dourdumA diye barr, ve 3erkek kardei# &e Anu iin kesinletirdi#4 3Gklerin @rall","n"4 der. Dektii aclarn boa gitmemesi i!in Ninurtaya gidi" kazanmak zere savamas i!in tali#at &erir0 @ cumunu balatN Ka!ak 8u(yu yakalaN Korkun! saldr fkeni ona kar salN Kes boaznC 8u(yu ortadan kaldrC 9edi )elal" r !gar"n" onun stne salN . t n kas"rgalar" ona saldrtN M"#ay" ona kar yollaN : !g;rlar"n% onun Kanatlarn gi!li )ir yere ta"s"nE ' k #darl","n Ekura dn#esini sa,la= la(i Cor# llerin dn#esini sa,la% Seni yaratan )a)aya.4 .estann !eitli versiyonlar, ya$"lan sa&a"n t yler r$erten tari2ini &erir. Ninurta 8u(ya 3oklar4 atar ama 3oklar Zunun )edenine yaklaa#a!E tanr"lar"n @aderler 1a)letlerini elinde ta"d"," # ddete.4 C"rlat"lan 3sila(lar ta# ortas"nda durur4 uular"n"n. /onu gelmeyen sava sr" giderken Ea% Ninurtaya sila(lar"na )ir til+lu# ekle#esini &e Zunun 3kanatlar4"n"n 3k k dili ark4lar"na ate et#esini ta&siye eder. Bu tavsiyeye uyan ve4 kanattan kanata4 )a,"ran Ninurta til+lu#u Zunun k k dili arklar"na do,ru ateledi. <urulduklarnda, arklar da,"l#aya )alad" ve 8u(nun 3kanatlar4" dnerek d t . 8u malu" oldu ve @aderler 1a)letleri Enlile geri getirildi. 8u kimdi, Baz bilginlerin ne srd gibi )ir 3Mitolo-ik ku4 #uydu8 E!abildii a!ktr# Ama bugn bir u!aa veya bir uzay gemisine binen &er&angi biri de u!abilir# Ninurta da 8u kadar2&e )elki de da(a iyi

ua)il#ektedir. Ama Ninurta )ir ku de,ildir= onu kendi bana veya ei Ba#E2ayrca 1u#Fa diye de adlandrlr ile gsteren bir!ok betimleme bunu a!k!a ortaya koymaktadr# Ninurta uuunu% Faga kentindeki kutsal blgesinde, Gir.Suda saklanan kayda de,er )ir 3ku4un yard"#" ile ya$#aktayd". Zu da )ir 3ku4 de,ildi= anlalan elinin altnda, saklan#ak iin u!aklara ua)ildi,i )ir 3ku4 )ulun#aktayd". *te bylesi @kularAn i!indeki tanrlar arasnda gk sava ya"ld# <e Zunun 3ku4unu en sonunda &uru$ ld ren sila("n ya$"s" (akk"nda (i $(e duy#aya gerek yoktur. /merce 1il ve Asurca da til+lu# denilen kelime ve o !a#anlarda da )ug n til keli#esinin )rani*edeki kar"l"," anla#"na gelmekteydi0 3C !e4. >yleyse Zu )ir tanr"yd"= %nlillik(in devrilmesini "lanlamak i!in se)e$leri olan tanr"lardan )iriydi= yasal varis olan 9inurta(nn savamak i!in (er se)e)e sa(i$ oldu,u )ir tanr". A*a)a Zu% %nki(nin kars .am#Ki#9a(dan doan ve yasal olarak kendisine ait olmayan bir oyun ya"arak ele ge!irecek kadar sabrsz olan ilk o,lu Marduk+sa2 (y , n o,lu #uydu8 Buna inanmak i!in baz sebe"ler var+ kz kardeinden bir olan !ocuu ya"may ve dolaysyla Enlilik iin yasal )ir &aris ortaya "kar#ay" )aara#ayan Enki% olu Marduka g &en#ekteydi. 1er!ekten de, kadim -akn .ou M#># ikinci bin yln balarnda byk to"lumsal ve askeri alt st olularla sarsldnda, Marduk .a)ilde S #er &e Akkad"n ulusal tanr"s" konu#una y kseltildi. Marduk, Enlilin yerine geerek 1anr"lar"n @ral" olarak ilan edildi ve dier tanrlardan ona )a,l"l"klar"n" )ildir#eleri ve faaliyetlerinin kolaylkla kontrol edilebilecei .a)ile yerle#eleri istendi. %nlillik(in2Zu olay"ndan ok sonraki )u de&riliine% .a)illilerin kadi# #etinleri ta(ri$ et#eye ynelik yayg"n a)alar" elik etti. %n nemli metinler, Anu veya %nlil ve &atta 9inurta yerine Marduku 1klerin %fendisi, -aratc, La&im, Ka&raman olarak gstere*ek )ii#de yeniden ya!"ld" veya de,itirildi. .eitirilen &ikayeler arasnda 3Zunun 'ikayesi4 de &ard"= Babil versiyonuna gre Zu ile sa&aan29inurta deil Marduk idi. Bu versiyonda, Marduk & n yordu0 @Ma&asti mo& il 8uA2 1anr" Zunun ka2atas"n" tu!la )u! etti#. >yleyse, Zunun Marduk ola#aya*a," a"kt"r. 8aten @Bilimler 'anrsA %nki(nin, 9inurta(y kendi olu Marduk(a kar kullanaca baarl sila&larn se!imi konusunda ynlendirmesi de "ek mantkl deildir# 'avrndan ve 9inurta(y @8u(nun boazn kesmeyeA zorlayndan anlald kadaryla %nki, kaybeden kim olursa olsun bu savatan karl !kmay beklemekteydi# 1ek #ant"kl" "kar"#% Zunun da bir bi!imde Enlilik iin yasal )ir &aris ol#as"d"r. Bu da tek )ir tanr"y" iaret eder0 Nanna% %nlil(in resmi ei 9inlil(den ilk do,an o,lu. %er 9inurta ortadan kalkacak olursa, 9anna(nn nnde verasete giden engelsiz bir yol olacakt# Nanna+9an#9ar(n, $arlak olan ksaltlm, !alar a" bize kadar, da&a iyi bilinen Akkadca2veya /amice ad Sin ile geldi. %nlil(in ilk o,lu olarak /mer(in en iyi bilinen e(ir de&leti Fr2e&ir st nde ( k #ranl"k ona &erildi. 7radaki ta$"na,"n"n ad" %#1i#9u#1al2ta(t"n to(u#unun e&i idi. 9anna ve ei 9in#1al2byk &anm, bu mekandan e&rin ve e&ir &alknn ilerini byk bir iyilikle srdrmekteydiler# Er &alk ila&i yneticilerini byk bir sevecenlikle anyor, tanrlarna @9anna BabaA ve benzeri sevecen laka"lar takyorlard# Er(un bereket ve bolluu, e&ir &alk tarafndan

dorudan 9anna(ya atfedilmekteydi# Er(un2tanrnn ltfuyla yneticilerinden biri olan $ulgi, M#># !nc bin yln sonunda 9anna(nn @eviAni @bollukla dolu bir alA, koyunlarn !oald ve kzlerin kesildii @ekmek adaklarnn bereketli yeriA, davul ve zilli tefin sesinin duyulduu tatl mzikle dolu bir yer olarak tarif eder# Koruyucu tanrs 9anna(nn ynetimi altnda Er, /mer(in ta&l ambar &aline gelir+ dier &er yerdeki ta"naklara ta&l kadar koyun ve davar da salar# 3Frun 9"k"l"" Lst ne A,"t4 balkl #etin bize, negati2 )ir yolla% felaketten nce Frun nas"l oldu,unu anlat#aktad"r. @9anna(nn ambarlarnda ta("l yok. 'anrlarn akam yemekleri, tats"!= byk yemek salonlarnda, ara)"n &e )al"n sonu gel#iE 'a"nann ulu frnnda, ne k !ler ne koyunlar (a!"rlan#akta= 9anna(nn byk ?rangalar -erinde0 k !lere e#irleri &erilen yerde u,ultu kesil#i2 sessi!li,i ok ) y kE >tme ta ve &avan tokma (areketsi!E Adak sandallar, adak ta"#"yor art"kE 9i""ur(daki %nlil(e adak ek#e,i getir#iyor. Er(un ne(ri )o% sandallar ile#iyorE Kylarnda yiye*ek )it#iyor% u!un otlar sar#".A @Lzgara karan allaraA, terk edilen a&rlara, giden !obanlara ve sr gdenlere at yakan )ir di,er a,"t ise ok gari$tir. Er &alk tarafndan deil, tanr" Nanna &e ei Ningal tara2"ndan ya!"l#"t"r. Bu ve Er(un d stne yazlm dier atlar, sra d bir olayn travmasn gzler nne sermektedir# /mer metinleri bizi, 9anna ve 9ingal(n felaket tamamlanmadan nce e&ri terk ettikleri konusunda bilgilendirir# Bu dokunakl bi!imde tarif edilen, acele bir ayrltr0 @$e&rini seven Nanna% e(irden ayr"ld". Er(u seven Sin% artk e&inde otur#ad". 9ingalN 5 #an )lgesinden gei$ e(irden kaarken% aceleyle bir giysiye sarnd, E&inden ayr"ld".A Er(un d ve tanrlarn srgn edilii, atlarda Anu ve %nlil(in kasti kararlar"n"n sonular" olarak tari2 edil#ektedir. =ezay kaldrsnlar diye Nannan"n yal&ar"$ yakard"," da )u ikisidir# @Anu#% tanrlar kral, K.u kadar" yeter desen+ Enlili#% lkeler kral, (o )ir kader )isenJA .orudan Enlile )a&uran @Sin% stra" !eken kalbini )a)as"na aar= Enlili selamlar, onu do,urtan )a)ay"A ve ona yal&ar"r0 @%y beni dourtan babam, Ne !a#ana dek d #an*a )aka*aks"n ! r dileyii#e8 Ne !a#ana dek8 /ebebi olduun )u e!a eken kal$te bir alev gibi titreen2 l t2en dosta )ak"&er.A Atlarn &i!bir yerinde Anunun ve Enlilin ga!a)"n"n se)e)i a"klan#a!. Ama eer Nanna Zu ise% cezas da dar)e ya$#a suuna denk olmalyd# Acaba 8u, o #uydu8 $"&esiz Zu ola)ilirdi !nk Zu bir tr uan #akineye sa(i$ti= 9inurta(dan ka!t ve 9inurta(yla sa&at"," 3ku4a. /mer metinleri onun 3Gk Sandal"ndan4 &ayranlkla s! eder. @.a)a Nannar% Er(un %fendisiN Mu(tee#li,i% Gk Sandal"nda olanE %fendi, %nlil(in ilk olu# Gk Sandal"nda y kseldi,inde% Mu(tee#sin. %nlil elini s sledi @al"*" )ir asayla% Er(un stnde @utsal Sandalda y kseldi,inde.A %k kantlar da vardr# 9anna(nn dier ad Sin% Zu.Enin bir baka telaffuzu olan Su.Enden t re#itir. *ki &eceli bir kelimenin ayn karmak anlam, (e*elerin s"ras"n" de,itir#ekle de elde edilebilir# Zu.En ve En.Zu% bir dierinin 3Ayna4 keli#esidir. 8u#%n olan NannaNSin% %n#8u(dan2e2endi Zu )akas" de,ildir. %nlillik(i ele ge!irmeye kalkann o olduu sonucuna varmalyz# Artk efendi 8u(nun2Sin%

Ean"n nerilerine ra,#en% ni!in ida#la de,il de s rg nle *e!aland"r"ld","n" anlaya)iliri!. em /mer metinleri ve &em de arkeolo)ik bulgular, Sin &e einin 'arrana% birka! ne&ir ve dalk arazi tarafndan korunan 'urri e(rine kat","n" )elirt#ektedir. $unu da belirtmek gerekiyor0 )ra(i#in )a)as" 1era("n nderli,indeki klan"% Er(u terk ettiklerinde, onlar da ynlerini 'arrana e&ir#ilerdi= <aat edilmi to"raklara gitmeden nce orada u!un y"llar otur#ulard". Er &er zaman i!in NannaNSine adan#" )ir e(ir olarak kalmasna ramen, 'arran onun iin !ok uzun bir sre #ekan ol#u ol#al"d"r zira Fra )en!etilerek ina edil#itir= ta"naklar, binalar ve caddeleri neredeyse tamamen ayndr# Andre <arrot bu benzerlikleri 3'arran k lt n n Fr k lt n n ta# )ir ko$yas"ndan )aka )ir ey ol#ad","na dair (er kan"t #e&*uttur4 diyerek !etle#ektedir. arran(daki2)in y"l iinde tekrar tekrar ina edilen Sin ta$"na," elli yldan fazla sren kazlar srasnda g n "","na "kar"ld","nda% buluntular arasnda stlerine !ok ilgin! bir kaydn kaznd iki stela2)ir olay an"s"na dikilen ta s tunlar &ard". Bir /in yksek ra&ibesi olan Adadgu$$i tara2"ndan dikte edilen )ir kay"tt" )u= ra&ibenin Sinin bilinmeyen nceki bir zamanda dn iin nas"l dua etti,ini &e $lanlar ya$t","n" anlat#aktayd". @Sin% tm tanrlarn kral, e&rine ve ta"nana kzd, ve G,e "kt".A *renen veya kederlenen Sinin 3to$land","4 &e 3G,e "kt","4 dier yaztlar tarafndan da desteklenir. *renerek 1klere geri dnd bildirilen Sin% nas"l ol#u da 5 nyada )ylesi )e*eriler sergileye)il#iti8 Sinin ger!ekten de 32keli e#rini unuttu,unuE De E(ul(ul+) y k nee e&i ta$"na,"na geri dn#eye karar &erdi,ini4 onaylayan 9abonid )ir #u*i!enin gerekleti,ini iddia eder. @%ski gnlerden beri Slkede meydana gelmemi olanA bir mucizedir bu0 @Bir ila& KGklerden aa," in#iti. Bu Sinin en ) y k #u*i!esiydi% Meydana gel#e#iti Llkede% eski g nlerden )eri= Slkenin &alk ne gr# % ne de ya!#"lard" @il ta)letler st ne% sonsu!a dek koru#ak iin0 Sin% tm tanrlarn ve tanr!alarn efendisi, Gklerde oturan% Gklerden aa," in#iti.A 9e yazk ki, Sinin 5 nyaya geri dnd , yer ve tar!la ilgili ayr"nt"lar &eril#e#itir. Ama 'arran"n d""ndaki tarlalarda oldu,unu )iliyoru!= kendisine @eski lkedenA bir gelin bulmak i!in Kenan(dan gelmekte olan 9aku$ grd ki% @9er !erinde )ir #erdi&en dikil#i ve )a" gklere er#iti= ve ite, onda 1anr"n"n #elekleri "k#akta ve in#ekte idiler.A 9abonid, NannaNSine kudretini &e ta$"naklar"n" geri &erirken% ayn zamanda /in(in ikiz !ocuklar olan n.Anna2Anu(nun &anm ve Ftu2ldayan(ya ta$"n*" da geri getirdi% ta"naklarn yeniden kurdu. *kizler, /in(in resmi ei olan 9ingal(den domutu+ yani doum yoluyla la(i 'anedan"n yeleriydiler. *nanna teknik olarak ilk do,an idi ama ikiz erkek kardei Etu ilk do,an o,ul idi= yani, &anedann yasal varisi# %sav ve -aku"(unki gibi benzer durumlarda mevcut olan rekabetin tersine, iki ila(i o*uk )ir)irlerine ok yak"n )ir ekilde ) y d . .eneyimleri ve maceralar "aylatlar, birbirlerinin yardmna kotular ve *nanna iki tanrdan birini koca olarak se!mek zorunda kaldnda, t almak i!in erkek kardeine bavurdu# nanna &e Ftu% .nya(da sadece tanrlarn var olduu o u!un !a#an n*esinde do,#utu.

Etu(nun e&ir2alan olan /i""ar, /mer(de tanrlar tarafndan kurulmu olan ilk e&irler arasnda saylmaktadr# Na)onid% Etu(nun /i""ar(daki ta"na %#Babbara(y2""ldayan e& tekrar ina et#ek iini stlendi,inde )ir ya!"tta yle )elirtir0 @%ski temel "latformunu aratrdm ta"nan, ve to"ra on sekiz kbit kazdm, Ftu% E)a))aran"n . y k E2endisiE 5#B66 yldr benden nce gelmi (i)ir kral"n gr#edi,i Nara#+Sinin% Sargonun o,lunun te#el+$lat2or#unu bana )i!!at kendisi gsterdi.A S #erde uygarl"k geli#eye )alad","nda ve insan% Ne(irler Aras"ndaki 5iyardaki tanr"lara kat"ld","nda% Ftu esasen kanun &e adalet ile ilikili (ale geldi. Anu ve %nlil(e seslenenlerden ayr olarak baz ilk kanun maddeleri, 3Ftunun gerek s! ne uygun olarak4 oluturulduklar"ndan% onlara uyul#as" gerek#ekteydi. Babil kral ammurabi kendi kanunlarn bir stelaya kaztt+ stelann en te"esinde kral, kanunlar" )ir tanr"dan al"rken res#edil#ektedir. /i""ar(da ortaya !karlan tabletler, e&rin kadim zamanlardaki nn adil kanunlar olan bir yer olarak belirtmektedir# Baz metinler Ftuyu tanr"lar" da insanlar" da yarg"larken res#et#ektedir= aslnda /i""ar, S #erin 39 ksek Ma(ke#esi4ydi. Etu(nun savunduu adalet+ -eni A&it(te kaydedilen .adaki <aaz( &atrlatmaktadr# .ir 3.ilgelik ta)leti4 Etu(yu memnun etmek i!in u da&ran"" ta&siye et#ektedir0 @Lakibine kt l k ya$#a% /ana ktlk ya"ana iyilikle kar"l"k &er% .mann adalete )"rakE Kalbinin ktle meyletmesine i!in &er#eE /adaka i!in dilenene2 ye#esi iin ye#ek% i#esi iin ara$ &erE 9ard"#se&er ol% iyilik ya$.A Lomallarca Den s% -unanllarca A2rodit% Kenanllar ve *branilerce Astarte% Asurlular ve Babilliler ve ititler ve dier kadim &alklarca tar veya Edar% Akkad ve /merlilerce nanna veya nnin veya Ninni diye bilinen ve dier bir!ok lakab ve sfat olan nanna tm zamanlarn Sa&a 1anr"as" &e Ak 1anr"as"yd"= &iddetli, gzel bir diiydi+ Anunun sade*e ) y k ) y k k"! torunu olmasna ramen, Gk &e 9erin . y k 1anr"lar" aras"nda kendisine ne#li )ir yer a#"t" kendi a)as"yla. Anlalan gen! bir tanr!a olarak, /mer(in dousunda uzak bir diyara, Arata Slkesinde bir blgeye atanmt# @Elu olan, *nanna, tm diyarn krali!esiAnin @eviA oradayd# Ama *nanna(nn &rs da&a by i!indi# Eruk e&rinde Anu(nun sadece .nya(ya arada bir ya"t devlet ziyaretlerinde kulland byk ta"na durmaktayd+ ve *nanna bu kudret merkezine gz koydu# /mer kral listeleri, Eruk(un ilk *la& olmayan yneticisinin tanr Etu(nun bir insan kadndan doan olu Mekiaggaer olduunu belirtir# 7nu, byk bir /mer kral olan olu %nmerkar izledi# >yleyse *nanna, %nmerkar(n byk &alas idi+ ve kendisinin uzaklardaki Arata yerine aslnda Eruk(un tanr!as olmas gerektii konusunda onu ikna etmek i!in "ek zorluk !ekmedi# @%nmerkar ve Aratta(nn %fendisiA adnda uzun ve byleyici bir metin, %nmerkar(n Aratta(ya el!iler gndererek, mmkn olan &er trl ikna yolunu kullan", bir @sinir &arbiA ile Aratta(y nasl boyun emeye zorladn tasvir eder, !nk @*nanna(nn &izmetkar olan %nmerkar, onu Anu(nun %vi(nin Krali!esi ya"mt#A .estann "ek net olmayan sonu bir mutlu sonu ima eder0 *nanna Eruk(a tanrken, @Aratta(daki evini terk etmez#A @*ki e&ir arasnda gidi" gelen bir tanr!aA &aline geldiini sylemek uygun olabilir,

zira *nannaR*tar dier metinlerden anlald kadaryla macera"erest bir /eyya&tr# Anu(nun Eruk(taki ta"nana yerlemesi, Anu(nun bilgisi ve rzas olmakszn ger!ekleemezdi ve metinler bylesi bir rzann nasl salandna dair g!l i"u!lar vermektedir# Ksa sre sonra nanna% 3Anunun se&gilisi4 anlamna gelen 3Anunitu#4 laka)"yla an"l#aya )aland". Metinlerde ondan 3Anunun kutsal (an"#e2endisi4 diye s! ediliyordu= ve anlald kadaryla nnana Anunun sade*e ta$"na,"n" de,il% Fruka geldi,inde veya birka! kez bildirildiine gre onun Gksel E&ine "kt","nda Anu(nun yata,"n" da $ayla#aktayd". Bylece kendisini Eruk(un tanr"as" ve Anu(nun ta"nann (an"#e2endisi konu#una "kartan tar% Eruk(un ne#ini ve kendi kudretlerini o,alt#ak zere (ileler kullan#aya de&a# etti. Grat(n aalarnda kadim e&ir Eridu% yani Enkinin #erke!i vard# %nki(nin t # sanatlar &e uygarl"k )ili#lerindeki byk )ilgisini )ildi,inden% nanna bu gizleri elde etmek i!in yal&ar#aya% d n al#aya &e al#aya ynelir. @Kiisel cazibesiniA Enki+) y k a#*as" st nde kullan#a niyetiyle% nanna ona yaln"!ken u,ra#aya karar &erir. Bu durum Enkinin dikkatinden ka#a!= ba ka&yasna iki kiilik aka# ye#e,i (a!"rla#as" iin talimat verir# @1el ka&yam *simud, e#irleri#i duy= sana )ir ey diye*e,i#% szm duy0 .akire% tek bana, yolunu A)!uya ynelttiE .akire %ridu(nun A)!usuna girsin% 7na tereyal ar$a keki &eresin% 7na i!ini serinletecek so,uk sular% .ira &eresinEA /ar&o ve mutlu olan Enki% nanna iin (er eyi ya$#aya (a!"rd"r. 7 ise bir yksek uygarln temeli olan la(i 2or# lleri ister a"k a"k. Enki ona aralarnda y ksek e2endilik% @rall"k% ra(i$lik ile&leri% sila(lar% yasal ile#ler% kati$lik% ta(ta ile#e*ili,i% (atta # !ik enstr #anlar" &e ta$"nak 2a(ieli,i )ilgisi de olan y ! adet 2or# l &erir. Enki aylana ve ne ya"tnn 2ark"na &arana dek nanna !oktan Frukun yolunu tut#utur. Enki ardndan 3 rk n sila(lar"n"4 yollar ama )ounad"r% zira nanna 3Gk Sandal"4 ile &zla Fruka ka#"t"r. Byk bir sklkla nanna "$lak )ir tanr"a olarak resmedilir+ g !elli,ini sergiler% &atta bazen bedeninin alt ksmlarn gstermek i!in eteklerini yukar" kald"r"rken gsteril#itir. M#># B#466(lerde Frukun yneti*isi ve yine2)ir insan )a)a &e tanr"adan do,an k"s#en la(i olan G"lga#"% nannan"n% resmi bir ei olduktan sonra bile kendisini nas"l )atan "kard","n" anlat"r. Bir savatan sonra, ykan" da Abir kuakla balanan, krkl bir "alto giydiindeA+ @Mu(tee# tar% onun g !elli,ini 2ark etti% Gel% G"lga#"% sevgilim olC .ana #ey&eni )a(etJ /en )eni# erke,i# ol% ben senin diin olay"#.A Ama 1lgam iin sonunu )il#ektedir. @Se&gililerinden (angisini sonsu!a kadar se&din8A diye sorar# @Ho)anlar"ndan (angisi seni (e$ #e#nun etti8A *nanna(nn ak #a*eralar"n"n u!un )ir listesini ya$ar ve onu reddeder. Anu% Enlil &e Enkinin o,ullar"n"n &e onlar"n o*uklar"n"n &anedanlk silsilesindeki konu#lar"% zgn bir S #er siste#i ara*"l","yla netleir0 belirli tanrlara say"sal r t)e at2et#e. .u siste#in ke2i% /mer uygarl !i!ek a!tnda Gk &e 9erin 1anr"lar"n"n . y k Me*lisindeki Lyelerini de ortaya !karr# Bu Sstn ?anteonun 7n ki la(tan 7lutu,unu grrz# . y k 1anr"lara i2resel )ir say" siste#inin uygulandna dair ilk i$u*u= Sin% Ga#a &e tar adl" tanr"lar" adlarnn yerine )a!en B?% 2? &e 1A raka#lar"n"n kondu,unun ke2iyle ortaya "kt". /mer altl sistemindeki en yksek birim olan >? Anuya atfedilmiti+ Enlil A? @idiA, Enki 6? ve Adad 1?. 1? say"s" ve onun >? asli say"s" i!indeki katlar, Eril la(lara at2edil#iti= bu nedenle sonu A ile

)iten rakamlarn 5iil la(lara at2edil#i ol#as" #ant"kl" gr n#ekteydi. Bundan yola !karak, aa,"daki i2reli ta)lo ortaya "kar0 Eril0 K6 Anu% H6 Enlil% O6 EaNEnki% 56 NannaN Sin% B6 FtuNGa#a% 36 kurNAdad 5iil0 HH Antu% OH Ninlil% 5H Ninki% BH Ningal% 3H nannaNtar% H Nin(ursag Ninurtaya da% babas gibi A? say"s"n"n at2edildi,ini ,rendi,i#i!de armamalyz# .ier bir deyile, (anedandaki r t)esi i2reli )ir #esa-la aktar"l"r0 %er Enlil giderse% sen, Ninurta% onun yerine geersin% ama o zamana dek, 7n ikilerden )iri de,ilsin% !nk KA? r t)esi dolu. Marduk %nlillik(e darbe ya"tnda, tanr"lar"n KA? r t)esinin kendisinde oldu,unu )elirte*ek Qelli ismi( kendisine ba&etmesi konusunda srar ettiini rendiimizde armamalyz# S #erde da(a )irok tanr" vardr+ Byk tanrlarn o*uklar"% torunlar"% ye,enleri &e ku!enleri= ayrca 3genel gre&lere4 atan#"2denilebilecek Anunnakiler ad"yla an"lan )irka y ! tanr" da(a &ard"r. Ama sadece on ikisi . y k Gru)u oluturur. Ne2ili#ler0 Ateli :oketler 'alk" S #er ve Akkad metinleri, Gk &e 9er 1anr"lar"n"n% istediklerinde 5 nyadan y ksele)il#ekte% gklere "ka)il#ekte ve .nya(nn gnde gidi$ gele)il#ekte olduklar" konusunda kadim -akn .ou &alknn son derece emin olduu yolunda (i)ir $(eye yer &er#e!. nanaNtar"n tanmlanamayan bir kii tarafndan te*a& !e u,ra#as"yla ilgili )ir #etinde% o kii ya$t","n" yle savunur0 @Bir gn, Gkleri getikten% d nyay" getikten sonra2 @ralie# nanna% 1kleri ge!tikten, dnyay ge!tikten sonra2 Ela# &e Gu)uru getikten sonra% Getikten sonraE ieorodule2.elirli )ir tanr"n"n (i!#etinde kullan"lan )ir ta$"nak klesi yorgun yaklat"% uyuya kald# 7nu ba&!emin kesinden grd #= /$t # onu% i2tleti# onunla.A Burada birbirinden uzak diyarn zerinden ge!en2ki )u u#ak ile # #k n ola*ak )ir yetenektir nanna, bir baka sefer u!uundan kendisi sz eder# /# Fangdon(un2.ou Arkeolo)isi ve Asurolo)i .ergisi @*nnini(ye Klasik AyinA adn verdii bir metinde, tanr!a kendi e&rinden srlne atlar yakar# %nlil(in talimatlaryla &arekete ge!en, 3Gklerin s! n getiren4 )ir eli% ta&t odasna girer ve @-kanmam ellerini srerA ve da&a bir !ok saygszlktan sonra+ @'a"namdan u!mama /ebe" oldular benim+ Bir krali!eyim ama e&rimden bir ku gibi u!mama sebe" oldular benim#A Bir!ok kadim metinde !ok uzaklara ya"t yolculuklarndan sz edilen *nannaR*tar, Aratta(daki ilk uzak blgesi ile Eruk(taki mekan arasnda gidi" gelir# %rudu(da %nki(ye ve 9i""ur(da %nlil(e urar ve /i""ar(daki kararga&nda erkek kardei Etu(yu ziyaret eder# A#a en )ilinen yol*ulu,u% kz kardei %rekigal(in blgesi olan Aa," 5 nyaya ya$t"," seya(attir. Bu yolculuk sadece destanlara deil, silindir m&rler stndeki sanatsal betimlemelere de konu olmutur+ ite, S #erden Aa," 5 nyaya uarak geldi,ini vurgulamak i!in tanr!ay kanatlaryla gsteren bir silindir m&r# Bu te&likeli yolculukla ilgili metinler, yol*ulu,un )alang"*"ndan n*e nannan"n yedi nesneyi dikkatle kuand","n" &e k"! kardeinin e&ine giden yedi ka$"dan getike )unlar" )irer )irer "kar""n" tari2 ederler. *nanna(nn gklere ya"t yolculuklarla ilgili metinlerde de )yle yedi nesneden sz edilir0 @.a"na takt"," Gu.Gar.:a% @ulaklar"ndaki /l # $andanti2leri% .oynuna takt"," k k #a&i talardan !in*irler% 7#u!lar"ndaki iki! talar% Ellerinde alt"n )ir silindir% G, slerini tutan )antlar% .edenini saran <ala giysisi.A Bu yedi nesnenin ya"sn ve neminin ne olduunu u ana dek kimse

a!klayamam olmasna karn, cevabn uzun sredir elimizin altnda olduuna inanyoruz# 3465(ten 343O(e kadar Asur bakenti Aur(u kazan Talter Andrae ve meslektalar *tar ta"nanda, tanr!ay gsne ve srtna yerletirilmi !eitli teribatla gsteren y"ranm bir &eykelini buldular# 1OB6de Maride ka!" ya$an arkeologlar% to"raa gml benzer ama salam bir &eykele rastladlar# Bu, g !el )ir kad"n"n gerek )oyutlu )ir suretiydi. /ra d bal, onun )ir tanr"a oldu,unu gstere*ek )ii#de )ir i2t )oynu!la s slen#iti. O#666 yllk &eykelin !evresinde duran arkeologlar, onun *anl" gi)i gr n kar"s"nda ) y len#ilerdi. *nanna(nn &ava yolculuklar i!in gerekli yedi nesne ile Mari(den !karlan &eykel2ve mu&temelen Aur(daki *tar ta"nanda bulunan krk dkk &eykel arasndaki "aralellik kolaylkla kantlanabilir# Kulaklarnda l!m "andatiflerini2kulaklklar+ boynundaki k!k ta sralarn veya zincirlerini+ omuzlarndaki ikiz talar2iki omuz yastn+ ellerindeki altn silindiri ve gslerinin stnden !a"razlama ge!en tutucu eritleri grmekteyiz# Gerekten de bir <ala giysisine2&kmdar kyafeti ) r n# t r ve )a"nda kelime anlamyla KE&rende u!aklara gt ren anla#"na gelen bir terim olan Gu.Gar.:a #i,2erini ta"#aktad"r. 'm bunlar *nanna(nn giysisinin )ir (a&a*"n"n &eya astronotun giysisi oldu,unu gster#ektedir. %ski A&it Labb(in meleklerini Malaki# diye adland"r"r= yani kelime anlamyla la(i #esa-lar" getiren &e la(i e#irleri yerine getiren 3ElilerA# Bir!ok durumda a!a !kt gibi, )unlar la(i 'a&a*"d"rlar= -aku" onlar g,e t"r#anan )ir #erdi&enden yukar" "karken gr# t r% onlar acer(e2*bra&im(in cariyesi gkten seslenmilerdi ve Sodo# &e Go#orraya gksel y"k"#" getirenler de onlard"r. Bu iki gna&kar e&rin y"k"#"ndan n*esindeki olaylar"n n*ildeki anlat"#"% bu el!ilerin bir yandan &er a!dan antro"omorfik olduklarn, te yandan ise gr n r gr n#e! 3Melek4 olarak tan"#lana)ile*eklerini syle#ektedir. 7rtaya !klarnn ani oldu,unu ,reniri!. *bra&im @g!lerini kald"r"$ )akt"% ve ite, karsnda ! adam duruyorduA# -erlere kadar eilir ve onlara 3Ey e2endi#%4 diye seslenir ve 3kulunu!un yan"nda kal#adan ge#eyin4 diye yal&ar"r ve ayaklarn ykamaya, dinlenmeye ve yemee davet eder# )ra(i#in istedi,i gi)i ya$an meleklerden ikisi2 n* ada#"n% :a))in ta kendisi oldu,u ortaya "kar /odom(a doru de&a# ederler. *bra&im(in yeeni Iut @gr" onlar kar"la#ak iin kalkt"= ve yere ka"and+ ve dedi0 te% e2endileri#% imdi kulunu!un e&ine inin ve geceyi ge!irin ve ayaklarnz ykayn#A /onra @onlara !iya2et ya$t" &e yediler.A Bu ikisinin geliinin &aberi kasabaya yayldnda @e&rin adamlar, (er #a(alleden genten i(tiyara kadar ) t n (alk% evi sardlar ve Iutu a,"r"$ ona dediler0 Bu gece senin yan"na giren o ada#lar nerede8A -emek yiyen, i!ki i!en, uyuyan, yorgun ayaklarn ykayan bu adamlar nasl olu" da yine de :a))in #elekleri olarak tan"na)iliyorlard"8 'ek #ant"kl" a"kla#a% giydikleri2#i,2erler &eya ni2or#alar veya tadklar2sila(lar" eylerin onlar" (e#en tan"n"r k"l#as"d"r. Belirgin sila(lar ta"yor olduklar" kesin )ir olas"l"kt"r0 Kalabalk tarafndan lin edil#ek !ere olan Sodo#daki iki 3ada#4 @evin ka"snda olan ada#lar" krl kle &urdularE >yle ki, ka$"y" )ul#ak iin yoruldular.A Bir )aka #elek ise% bu kez srailde bir akim olarak se!ilen Gideona gr n r% elindeki denein ucuyla )ir taa dokunu$ kayadan ate !kararak ona la(i )ir iaret &erir. Kadim metinler tanrlarn )yle !el giysileri sade*e 5 nyan"n gklerindeki uular" iin de,il% da(a u!ak gklere "karlarken de giydiklerini )elirtirler. 1ksel %v(de Anu(ya arada bir ya"t !iyaretlerden s! eden nannan"n ta kendisi )yle yol*uluklara "ka)ildi,ini zira @)edeni#e ME giysisini )a,layan Enlilin ta kendisiA

oldu,unu syler. Metin Enlilin ona sylediklerinden alntlar ya"ar0 @M%(yi kaldrdn, M%(yi ellerine baladn, M%(yi to"ladn, M%(yi gsne ilitirdinN Ey t # MElerin kraliesi% Ey $arlak ""k %lleri yedi M%(yi tutan#A 'anrlar tarafndan gklere y ksel#eye da&et edilen bir eski S #er ( k #dar" En.Me.5ur.An.@i adn tar+ yani kelimesi kelimesine 3Mesi Gk &e 9eri )a,layan ' k #dar4 anla#"nda )ir isi#. Mardukun 3Gksel Ara)as"4 iin zel )ir kk n yeniden ina ediliini anlatan PP# 9abukodonosor(un )ir ya!"t"% bunun 3Gk &e 9erin 9edi Mesinin G lendiril#i E&inin4 bir $aras" oldu,unu )elirtir. Bilginler Me(lerden 3la(i @udret Nesneleri4 diye s! ederler. %bedi olarak, )u teri# 3Gksel Sularda 9 ! 4 ka&ra#"ndan gel#ektedir. nanna onlar, Gk .otundaki 9ol*uluklar" in 1iyindii 3Gksel @"ya2et4in $aralar" olarak tari2 eder. -ani Meler% .nya(nn gklerinde olduu kadar, d" u!ayda u#ak iin giyilen !el )ir giysinin $aralar"d"r. Eski A(it atalardan 9aku$un ge*eyi arran(n dndaki )ir tarlada geirirken% 3:a))in #eleklerinin4 )ir aa," )ir yukar" ini$ "kt"," 3)a" gklere de,en )ir #erdi&enin 5 nyaya kondu,unu4 gr r. Merdivenin en te"esinde :a))in kendisi dur#aktad"r. <e ak"n 9aku$ 3korku$% dedi40 3Gerek :a)) )u yerdedir= &e )en onu )ile#edi#E .u yer ne (ey)etliJ Bu baka bir ey deil, an*ak 1anr"n"n e&idir &e )u% gklerin ka$"s"d"r.4 .u (ikayede iki ilgin nokta &ard"r. Birincisi, )u 3Gklerin @a$"s"4nda aa," yukar" ini$ "kan la(i Darl"klar #ekanik )ir ara kullan#aktad"r0 bir 3Merdi&en4. *kincisi, gr nt 9aku$u ta#a#en a"rt#"t"r. 31anr"n"n E&i4% 3Merdi&en4 ve onu kullanan 3:a))in Melekleri4% 9aku$ tarlada uykuya dald","nda orada de,ildirler. Birdenbire, )u ak"nl"k &eri*i 3Di!yon4 gr n r. <e sa)a( oldu,unda 3E&4% 3Merdi&en4 &e Sakinleri git#ilerdir. la(i Darl"klar tara2"ndan kullan"lan Eki$#an"n bir yer st nde gr n r (ale gei$% bir sre (a&ada as"l" duran ve tekrar g!den kay)olan bir tr ara oldu,u sonu*una &ara)iliri!. Eski A(it yine lya <eyga#)erin 5 nyada l#edi,ini% 3.ir kas"rga da gklere "kt","n"4 syler. Bu, ani ve beklenmeyen bir olay deildir0 lyan"n gklere "k""% n*eden d !enlen#itir. Belirli bir gnde .eyt+ele+:a))inin e&i git#esi sylen#iti ona. 1klere alnacana dair ri&ayetler # ritleri aras"nda yay"l#"t". Bunun do,ru olu$ ol#ad","n" yard"#*"s"na sorduklar"nda% o 3:a))in gerekten de E2endiyi ala*akt"r4 diye do,rulad". <e sonra0 3te% ateten )ir ara)a% &e ateten atlar.. De lya kas"rgada gklere "kt".4 Dok da&a iyi bilinen ve kesinlikle ok da(a iyi tari2 edil#i olan= @u!ey Me!o$ota#yadaki @e)ar Ne(rinin k"y"lar"nda 9udeal"lar aras"nda yaayan 'e!ekiel <eyga#)er tara2"ndan gr len Gksel Ara)ad"r. 3Gkler yar"ld"% :a))in i!!etinin gr n n grd #.4 'e!ekielin grd , ey% "arlaklk ve ltyla !evrili, ara)an"n iindeki #etal )ir 4He#)er4e dayanan )ir ta(tta oturan insan )en!eri )ir &arl"kt". 'ekerlekler i!indeki tekerlekler stnde (er yana (areket ede)ilen &e yerden dikey olarak (a&alana)ilen ara*"n kendisi% <eyga#)er tara2"ndan ""ldayan )ir kas"rga olarak tari2 edilir. @<e baktm, ve ite, i#alden )uran yeli% dur#adan ate saan )ir )ulut geliyordu% e&resinde $ar"lt"% &e ortas"nda% sanki ate ortas"nda ""ldayan )ir #aden.A *ncil(deki bu tarifle ilgili en son !almalarda 29A/A(dan Iosef G# Blumric&(in ki gibi 'e!ekiel tara2"ndan gr len 3Ara)a4n"n% &er biri dner kanatlarla donatlm drt stun stne oturan bir kabinden oluan )ir 'eliko$ter oldu,u sonu*una &ar"l#"t"r= gerekten )ir 3@as"rga4 yani. Babil kral PP# 9abukodonosor, Mardukun kutsal )lgesini yeniden ina ediini kay"tlara geirirken% "iirilmi tula ve "arldayan oniks mermerden ya"lma ta&kim duvarlarnn i!inde, 3d.Ge.Fl sandal"n"n )a"n" kald"rd"#% Mardukun

$rensli,inin Ara)as"n"= 9akla#as" g!lenen Zag.Mu.@u sandal"% Gk &e 5 nya aras"ndaki st n seyya("% kk n ortas"nda ka$att"#% yanlar"n" rtt #.4 Bu 3Lst n Seyya(4 veya 3Mardukun Ara)as"4n" tari2 et#ek !ere kullan"lan ilk s"2at olan d.Ge.Fl% keli#enin ta# anla#"yla 3Gklere y kselen% ge*eleri $arlayan4 anla#"na gelir. >zel bir kkte saklanan bir sandal olduu bariz olan arac betimleyen ikin*i s"2at Zag.Mu.@u ise 3Hok u!aklarda olan $arlak Mu4 anla#"na gelir. Dou /mer &ece kelimeleri gibi Mu da asli )ir anla#a sa(i$tir= 35i#dik y kselen4 anla#"na gelir. 7tu! k sur n ans" aras"nda ise 39 ksekler4% 3Ate4% 3@u#anda4% 3.elli )ir dne#4 ve2da&a sonraki zamanlarda 3@iinin (at"rlana*a," ey4 gi)i anla#lar da &ard"r. *nannaR*tar ve 1k /andalndaki yolculuklar ile ilgili bir ila&i, tanr"lar"n gklerde u!aklara &e y kseklere yol ald"klar" ara*"n Mu oldu,unu a"ka )elirt#ektedir0 @1klerin anm0 1k Kyafetini kuanr+ Korkusuzca gklere doru ykselir# nsanlar"n yaad"," to$raklar st nde Musu ile uar. Mu(sunda olan anm, 1klerin ykseklerine evkle trmanr# 1 # dinlen#e yerlerinin st nde Musu ile uar.A .ou Akdeniz &alknn )ylesi roket )en!eri )ir nesneyi sade*e )ir ta$"nak )ar"na,"nda de,il% gerekten uarken gr# olduklar"n" gsteren kan"tta #e&*uttur. >rnein itit glifleri, y"ld"!l" )ir gk y ! n 2on alarak uan 2 !eleri% 2"rlat#a ra#$as"na kon#u roketleri &e ""ldayan )ir oda iinde )ir tanr"y" gster#ektedir. Bir!ok Mezo"otamya metninde Mu &eya Ge#in 3Ad4 de,il de 3Gk Ara*"4 olarak okun#as" gerekti,inin 2ark"na &ar"l#as"% *ncil(deki .a)il @ulesi (ikayesi de da(il )irok kadi# (ikayenin gerek #anas"n" anla#an"n da yolunu aar. 'ekvin kitabnn on birinci blm, insanlar"n )ir Ge# dik#e girii#lerini anlat"r. n*ildeki anlat"% tari(sel )ir olguyu anlatan k"sa+&e !l )ir dille &eril#itir. Ancak )ilgin &e e&ir#en nesilleri )u (ikayeye sade*e alegorik )ir anla# &ererek )ir kenara koy#ay" (ede2le#itir nk % anlad"klar" kadar"yla% )u% insanl","n kendine 3.ir Ad ya$#a4 ar!usu ile ilgili )ir (ikayeydi. .yle )ir yakla"#% (ikayeyi gerek #anas"ndan yoksun )"rakt"= $em(in ger!ek anlamna ilikin olarak vardmz sonu!, &ikayeyi, antik zamanlardaki &alklar i!in olmas gerektii gibi anlaml &ale getirmektedir# Babil Kulesine ilikin *ncil(deki &ikaye, 'ufandan sonra baz &alklar @.ou(dan yolculuk ya"", $inar diyarnda bir dzlk bulu", orada yerletikleriA zaman, .nya(nn tekrar meskun &ale gelmesini izleyen olaylarla ilgilidir# Ginar 5iyar"% $(esi!% 1ney Mezo"otamya(da iki ne(rin aras"ndaki d !l kteki S #er lkesidir. <e )ir e(ir uygarl"," kur#ak iin tu,la ya$"#" &e y ksek inaat sanat" (akk"nda !aten )ilgili olan )u (alk% yle der0 @Btn yeryz zerine dalmayalm diye, Gelin% kendi#i!e )ir e(ir% &e )a" gklere erie*ek )ir kule ya$al"#= &e kendi#i!e )ir Ge# ya$al"#.A Ama insanlar"n )u $lan"% 1anr"n"n (ouna git#e!. @<e ada# o,ullar"n"n ya$#akta olduklar" e(ri &e kuleyi gr#ek iin :a) indi. <e :a) dedi0 te% )ir ka&i#dirler &e onlar"n (e$sinin tek )ir dili &ar &e ya$#aya )alad"klar" ey )udur= &e i#di ya$#aya niyet ettikleri (i)ir ey onlar iin i#kans"! ol#aya*akt"r.A <e :a)% %ski A&it(in adlarn vermedii )a!" #eslektalar"na dedi ki0 @Gelin% ineli#% &e )ir)irlerinin dilini anla#as"nlar diye% onlar"n dilini orada kar"t"ral"## <e :a) onlar" ) t n yery ! !erinde da,"tt"= &e e(ri )ina et#eyi )"rakt"lar. Bundan dolay onun ad"na .a)il denildi% nk :a) ) t n d nyan"n dilini orada kar"t"rd".A

Ge# keli#esinin geleneksel olarak 3Ad4 diye ter* #e edil#esi% (ikayeyi nesiller )oyun*a anla"l#a! k"ld". Babil(in kadim sakinleri niin 3)ir Ad ya$#ak4 iin kendilerini !orla#"lard"% 3Ad4 niin 3)a" gklere eren )ir kuleye4 yerletirile*ekti &e niin 3)ir Ad ya$#ak4 insanl","n 5 nya !erinde da,"t"l#as" sonu*u ile kar"la#"t"8 %er bu &alkn tm istedii2bilginlerin a!klad gibi kendilerine @SnA ya"mak ise, )u girii# :a))i niin )u kadar ra(ats"! et#iti8 .ir 3Ad4 y kselt#ek% la( tara2"ndan niin 3ya$#aya niyet ettikleri (i)ir ey onlar iin i#kans"! ol#aya*akt"r4 tar!"nda )ir yetenek olarak gr l# t r8 1eleneksel a!klamalar, :a))in niin aa," in#ek &e )u insan girii#ine )ir son &er#ek !ere ad" &eril#eyen di,er la(lar" a,"r#ay" gerekli grd , n netletir#ekte yetersi! kal#aktad"r. *nanyoruz ki, *ncil(in ori)inal *branice metninde kullanlan Ge# keli#esi iin @AdA yerine 3Gkte uan ara4 koyu$ okudu,u#u!da% t # )u sorular"n *e&a)" anla#l" (ale gel#ektedir. Byle olunca, &ikaye, nsano,lunun (alklar d nya !erine yay"ld"ka )ir)irleriyle te#as" kay)ede*ekleri kayg"s" ile ilgili (ale gelir. Bu nedenle @1kte u!an bir ara!A ina etmeye ve kendileri de rne,in tanr"a tar gi)i 3Meskun t # diyarlar"n st nde4 )ir Mu ile ua)il#ek !ere )yle )ir ara iin )ir 3C"rlat#a kulesi4 dik#eye karar &erirler. @-aratl .estanA olarak bilinen bir Babil metninin bir ksm, Babil(de tanrlarn kendileri tarafndan ina edilen ilk @'anrlar ka"sA ile ilgilidir# 9netilen tanr"lar olan Anunnakilere e#ir &erilir0 @'anrlarn ka"sn ina edinN 'ula ii &azrlansn# Ge#i% )elirlenen yerde ola*akt"r.A *ki yl boyunca Anunnakiler !abaladlar+ @?lan uyguladlarN 'ulalar kal"ladlarA, ta ki @%agila(nn2Byk 'anrlarn %vi te"esini yksee !karanaA ve @-ksek 1k kadar yksek sa&ne kulesini ina edeneA dek# /yleyse% ayn" a#ala ilk olarak tanr"lar tara2"ndan kullan"lan )ir alanda )ir 2"rlat#a kulesi kur#ak nsano,lu a"s"ndan )ir k sta(l"k idi% zira bu yerin ad, yani .a)ili% keli#esi keli#esine 31anr"lar"n @a$"s"4 de#ekti. *ncil(deki bu &ikaye ve ona getirdiimiz bu yorumu destekleyen baka bir kant da&a var mdr acaba, M#># !nc yzylda insanln tari&ini derleyen Babilli tari&!i2La&i" Berossus, @5iyar"n ilk sakinleri% kendi g lerinden gurura ka$"l"$E Q'e"esi( 1klere deecek )ir kule dik#e iine giritilerA diye bildirir# Ama kule tanrlar ve kuvvetli rzgarlar tarafndan yklr, &e tanr"lar% o !a#ana dek ayn" dili konu#u olan insanlar aras"na lisanda eitlilik soktular.A 1eorge /mit& 1rek tari&!i estaeus(un yazlar arasnda, @eski geleneklereA uygun bir ra"or bulur+ 1u2andan kaan insanlar .a)ildeki Senaara gelirler a#a dillerde eitlilik y ! nden oradan u!akla#ak !orunda kal"rlar. 'ari&!i Aleksander ?oly&istor2M#># birinci yzyl t # insanlar"n eskiden ayn" dili konutu,unu ya!ar. .erken )a!"lar" 3Gklere t"r#ana)il#ek4 iin ) y k &e ulu )ir kule dik#eye giriirler. Ama ba tanr bir kasrga gndererek niyetlerine kar !kar+ (er ka)ileye )aka )ir dil &erilir. @Bunun olduu yer Babil idi#A *ki bin yl ncenin 1rek tari&!ilerinin ve onlarn ncl Berossus(un bildirdikleri kadar *ncil(deki &ikayelerin de da&a nceye ait kkenden, S #erden kaynakland","na art"k (i $(e yoktur. A# # /ayce Britis& Museum(daki bir tablet "ar!asnda @Babil Kulesinin *nasnn Babil versiyonunuA okuduunu bildirmektedir# 'er duru#da% gklere eri#e girii#i &e sonunda dillerin kar"#as"% &ersiyonlar"n te#el unsurlar"d"r. nsano,lunun dilinin 2keli )ir tanr" tara2"ndan kas"tl" )ii#de kar"t"r"ld","na dair )aka S #er #etinleri de &ard"r. Darsaya)iliri! ki% insano,lu o s"rada )ylesi )ir (a&a*"l"k $ro-esi iin gereken teknolo-iye sa(i$ de,ildi= )ilgili )ir tanr"n"n re()erli,i &e i)irli,i artt"r. A*a)a )yle )ir tanr"% insano,luna yard"# et#ek iin di,er tanr"lara kar" "k#" ola)ilir #iydi8 .ir S #er

# (r % anla"lan insanlar tara2"ndan ina edilen )ir ra#$a (akk"nda sila(l" tanr"lar aras"nda )ile at"#ay" res#eder. ?aris(teki Fouvre Mzesinde sergilenen bir /mer stelas, 'ekvin Kitabnda anlatlan olay resmetmektedir# M#># B#566(lerde Akkad kral 9aram2/in tarafndan dikilmitir ve )ilginler )u stelan"n% kral"n d #anlar" kar"s"ndaki !a2erini res#etti,ini &arsay#"lard"r. Ama ortadaki ) y k 2ig r )ir la(a aittir% )ir insan krala de,il% !ira )u kii )oynu!larla s sl )ir )al"k giy#itir= sade*e tanr"lara !g olan )elirleyi*i iaret. .a&as, )u #erke!deki 2ig r da(a k k )oyutlu insanlar"n lideri gi)i de,il de onlar" ayaklar"n"n alt"nda e!iyor gi)i gr n#ektedir. Bu insanlar da (er(angi )ir sa&a 2aaliyetiyle ilgili de,il de ileri do,ru y r y $% la("n dikkatinin de e&rili oldu,u ) y k koni )ii#li nesneyi (ayranl"kla seyrediyor gi)idirler. Bir yay ve kama ile sila&lanm olan la( )u nesneyi (ayranl"ktan !iyade (iddetle i!li yora )en!er. Koni bi!imli nesne, gk *is#ine do,ru u!an"yor gsteril#itir. E,er )oyutu% )ii#i &e a#a*" )unun )ir Ge# oldu,unu )elirtiyorsa% o !a#an )u sa(ne )ir Ge#in dikil#esini kutlayan insanlar" e!en k"!g"n &e te$eden t"rna,a sila(l" )ir tanr"y" res#et#ektedir. em Mezo"otamya metinleri &em de *ncil(deki anlatlar ayn a&lak dersini vermektedir0 Fan #akineler tanr"lar iindir% insano,lu iin de,il. %ski A&it, )irka l #l &arl","n gklere y kseliini kaydeder. lki Enoktur% 'anr ile dost olan ve @Lab ile birlikte yryenA, 1u2an n*esi dne#den )ir Ata. Ade#in neslinden yedin*i Atad"r &e 1u2an ka(ra#an" Nu(un ) y k ) y k)a)as"d"r. 'ekvin Kitabnn beinci bab tm bu Atalarn soy so" unu ve ldkleri ya bildirir+ %nok dnda zira o @gitmitir, !nk onu Lab aldA# *malara ve gelenee gre, .nya(daki fanilikten ka!abilmek i!in 'anr, %nok(u yukarya doru almt# .ier lml ise .nya(dan kaldrlan ve bir @kasrgaA i!inde yukar alnan *lya ?eygamberdir# la(i E&i !iyaret eden &e orada kendisine ) y k )ilgelik )a(edilen )ir n* l #l ile ilgili az bilinen bir gnderme yine Eski A(itte yer al"r &e+5o,u Akdeni! k"y"s"nda )ir Cenike #erke!i olan 1irenin )ir ( k #dar" ile ilgilidir. ezekiel Kitabnn BU#ci Bab(nda Lab(bin "eygambere, krala *la& tarafndan nasl tanrlar ziyaret etmesine izin verildiini &atrlatmasn emrettiini okuyoruz0 @<lana gre Kkal"$lanan% (ik#et dolu% g !ellikte ta# olan sendin. /en Aden(de, 'anr(nn ba&!esinde idin+ btn deerli talarla ve altnla ka"lanmtnN Sen #es( edil#i glge salan keru)i idin% &e seni )en dikti#% 'anr(nn mukaddes da zerinde idin+ bir tanr gibi ateli talar arasnda gezdin#A 7nlara seslenirken 3.en )ir la("#4 diyen a#a 1ire ( k #dar"n"n 3s nnetsi!ler l # ile4 ya)an*"lar elinden le*e,ini ke(anet eden :a)% da(a sonra 'e!ekiele se)e)ini a"klar0 @ral la(i E&e gt r ld kten &e t # )ilgelik &e !enginli,e eri#esi sa,lan#"ken= y re,i 3y kseldi4% )ilgeli,ini kt ye kulland" &e ta$"naklar" kirletti. @Madem ki yrein ykseldi, ve sen0 QBen *la&m, denizlerin barnda 'anr ta&tnda oturuyorum( dedin ve sen 'anr deil ancak bir insanken, yreini 'anr yrei gibi ettin# /mer metinleri, gklere ykselme ayrcaln edinen birka! insandan da&a sz ederler# .iri Ada$ad"r= Ea tara2"ndan yarat"lan 3Model insan4. Ea ona 3)ilgelik4 &er#iti= e)edi yaa# &er#e#iti ona. @-llar ge!tik!e, Ea Ada$an"n l #l sonunu% ona Anunun Gksel E&ine ula#as" &e 'ayat Ek#e,i ile 'ayat Suyundan $ay al#as" iin )ir Ge# sa,layarak de,itir#eye karar &erdi. Ada"a Anu(nun 1ksel %vi(ne vardnda, Anu gksel mekana erimesi i!in $em(i ona kimin saladn bilmek istemiti#A >lmllerin 'anrlarn %vi(ne nadir ykselilerine dair &em *ncil(deki &em de Mezo"otamya &ikMyelerinde bulunabilecek birka! nemli i"ucu vardr# Ada$a da% 1ire kral" gi)i% # ke##el )ir 3@al"$4t". Gksel 3Aden4e ula#ak

iin t # ya$#alar" gereken )ir Ge#e yani 3Ateli taa4 eri#ek &e kullan#akt". .a!"lar" yukar" "kt" &e 5 nyaya geri dnd = 'ufann Mezo"otamyal ka&raman gibi di,erleri ise tanr"lar"n dostlu,unun tad"n" "kar#ak iin orada kald"lar. *te S #erli G"lga#"% bu Mezo"otamyal @9u&Au bulmak ve ondan ayat Aacnn gizini renmek zere yola koyulmutu# /l #l insan"n 'ayat A,a*"n" na2ile aray""% S #er uygarl","n*a insan k lt r ne )a(etti,i en u!un% en g l destans" #etinlerinden )irinin konusunu oluturur. Modern bilginler tarafndan @G"lga#" 5estan"4 diye adland"r"lan dokunakl" (ikaye% Frukun l #l )ir )a)adan &e la(i )ir anneden do,an ( k #dar" ile ilgilidir. Sonu olarak% G"lga#""n 3 te ikisi tanr"% te )iri insan4 idi= onu% l #l lerin kaderi olan l #den ka#ay" a#ala#aya ynelten )ir duru#. 1eleneklerden rendiine gre atalar"ndan )iri% 1u2an"n ka(ra#an" olan Ftna$iti#% eiyle )irlikte Gksel E&e al"narak l #den ka#"t". .olaysyla G"lga#" oraya &ar"$% e)edi yaa#"n gi!ini atas"ndan elde et#eye karar &erdi. arekete ge!mesine sebe" olan ey, onun Anu(dan bir davet olarak dnd eydi# 5i!eler% sanki ii )iten )ir roketin 5 nyaya geri d n n g!len#esini (at"rlat"yor. G"lga#" )unu annesine% tanr"a Nin.Suna tari2 eder0 Annem, 1ece boyunca !ok neeliydim ve asillerimin arasnda dolatm# 1klerde yldzlar dizilmiti# Anunun eseri )ana do,ru alald". 7nu kald"r#aya kotu#= 2a!la a,"rd". 7nu it#eye al"t"#% k"$"rdata#ad"#J Eruk &alk !evresine to"land, Asiller, onun ayaklarn "tler# Alnm dayadmda, bana destek oldular# 7nu kaldrdm sana getirdim#A 1lgam(n annesinin olayla ilgili yorumu, metnin y"ranm ksmna denk geliyor ve bu nedenle net deil# Ama G"lga#""n d en nesnenin% 3Anunun eserinin4 d n gr#esiyle #a*eras"na koyul#ak !ere *esaretlendi,i a"kt"r. .estann giriinde, kadim anlatc 1lgam( @bilge olan, &er eyi deneyimlemi olanA diye !arr0 @Gi!li eyleri gr# t % nsana gi!li olan" )ilirdi% atta 1u2andan n*eki )ir !a#an"n (a)erlerini getirdi. Ayrca u!ak )ir yol*ulu,a "kt"% yoru*u &e !orluklar alt"nda= 5nd &e t # gayretini ka!"d" )ir ta s tuna.A 1lgam(n !kt 3u!ak yol*uluk4% $(esi! 1anr"lar"n E&ine ya$t"," yol*uluktur= ona yolda %nkidu elik etmitir# edefleri 'ilmun .iyar idi+ 1lgam orada kendisi i!in bir $em dikebilirdi# Mevcut tercmeler /merce Mu veya Akkadca $umu(nun kadim metinlerde grnd yerlere beklendii gibi @AdA koymaktadr+ ama biz bunun yerine, terimin ger!ek anlam olan @1kte u!an ara!A ortaya !kacak bi!imde $em kullanacaz0 @' k #dar G"lga#" 1il#un 5iyar"na git#eyi koy#utu akl"na. -olda %nkidu(ya der ki0 Ey EnkiduE 5iyara gire*e,i#% $em(imi dikeceim# Ge#lerin dikildi,i yerde% kendi Ge#i#i dike*e,i#.A 7nu caydramayan Frukun yal"lar" &e G"lga#""n dan"t"," tanr"lar ilk n*e FtuNGa#a"n r"!as"n" &eya yard"#"n" al#as" gerekti,i , d n &erdiler. 35iyar Ftunun yneti#inde.4 diye tekrar tekrar &urgulad"lar. >nceden uyarlm ve t alm olan 1lgam izin i!in Etu(ya bavurdu0 @5iyara gir#e#e i!in &er% Ge#i#i kur#a#a i!in &er. Ge#lerin dikildi,i yerde% $em(imi dikmeme izin verN Edeki ini yerine getir )eni% @oru#an st #de olsunJA 'abletteki anssz bir krk, 3ini yerinin4 yeri (akk"nda )ilgisi! kal#a#"!a se)e$ oluyor. A#a )uras" (er nerede ise G"lga#" &e yolda" ni(ayet )u yerin s"n"rlar"na &ar"rlar. .uras" rk t * #u(a2"!lar tara2"ndan korunan )ir 3yasak )lge4dir. -orgun ve uykulu iki arkada, devam etmeden nce geceyi dinlenerek ge!irmeye karar verirler# Fyur uyu#a! )ir ey onlar" sarsar &e uyand"r"r.

3.eni uyand"ran sen #isin84 diye sorar G"lga#" dostuna. @Eyank mym,A diye meraklanr, !ira ylesine a"rt"*" gr nt lere a(it ol#aktad"r ki uyan"k #"% r ya #" gr yor #erak eder. Enkiduya yle der0 @Lyamda, dostum, y ksek te$e de&rildi. .eni yere yat"rd"% ayam tuttuN <ar"lt" ok ya#and"J .ir ada# gr nd % diyardaki en !ari2 kiiydi. Zara2etiE 5e&rilen to$ra,"n alt"ndan )eni eki$ "kard". e*ek su &erdi% y re,i# sakinledi.A @.iyardaki en zarif kiiA olan, 1lgam( kayan to"ran altndan !karan, ona su veren, @yreini sakinletirenA )u ada# ki#di8 <e anlalmaz to"rak kaymasna elik eden 3ya#an $ar"lt"4 da neydi8 %min olamayan, akn 1lgam tekrar uykuya dalar ama uzun srmez# @9betin ortasnda uykusu sona erdi# Q5ostu#% sen #i seslendin )ana8 9i!in uyanm, .ana sen dokun#ad"n #"8 9i!in s!radm, .ir tanr" gei$ git#edi #i8 9i!in bedenim uyumu,( diye sorarak arkadana, kalkt doruldu#A 1izemli bir ekilde yeniden uyandrlan 1lgam kendisine kimin dokunduunu merak eder# 5okunan arkada" de,ilse% oradan geen 3)ir tanr"4 #"d"r8 Bir kez da&a 1lgam uyuyakalr, ama !nc kez uyanmak zere# $artc olan biteni arkadana tarif eder0 @1rdm vizyon tamamen rktcydC Gkler ",l"k att"% to$rak g #ledi% G n ""," snd % karanl"k geldi. 9"ld"r"#lar akt"% )ir ale& $arlay"$ "kt". .ulutlar ka)ard"% l # ya,d"J .erken $arla#a a!ald"% ale& snd . 1 # d enler k le dnd .A Bu birka! dizede, )ir roketin 2"rlat"l""na tan"k ol#akla ilgili kadi# )ir kayd" gr#ek iin ok a! (ayal g * ne i(tiya &ard"r. *lk olarak, roket #otorlar" atelendi,inde duyulan #ua!!a# g #) rt @1kler !lk attA, "ei sra yerin sallanmas @to"rak gmlediA# .erken aralar"ndan gr len atelen#i #otorlar"n $arlakl"," @yldrmlar !aktA+ roket g,e t"r#an#aya )alad","nda @bir alev "arlay" !ktA# 1o! &e s $r nt )ulutlar" (er ynde @kabardA+ derken, aa," k#eye )alad","nda @lm yadCA Art"k roket gkte y ksel#itir% yukar" do,ru gider @"arlama azald, alev sndA# :oket g!den kay)olur ve @tm denA s"rnt @kle dner#A 1rdklerinden rken ama &edefine varmak i!in da&a da kararl olan 1lgam, korunma ve destek i!in bir kez da&a $ama(a bavurur# @Srkn! bir mu&afzAn stesinden gelerek, $ama(n @1klerin kemerine ykselirkenA grlebilecei Mau dana ular# Artk ilk &edefinin yaknndadr+ @$em(lerin dikildii yerAe# Ama da,"n iine oyul#u oldu,u anla"lan )u yerin girii% iddetli #u(a2"!lar*a korun#aktad"r0 @.e&etleri rktcyd, )ir )ak"lar" l #d . <ar"ldayan ""ldaklar" da,lar" tar"yordu. $ama( gzlyorlard, 7 "karken &e inerken#A 1lgam ve yolda %nkidu(yu gsteren bir m&r betimlemesi+ $ekala )ir tanr"n"n )lgeyi ""ldaklarla tarayan &e l # ""nlar" saan ro)ot )en!eri #u(a2"!lara )ir )akas" ad"na i!in iste#esini )eti#liyor ola)ilir. 'arif, akla 'ekvin Kitabnda 'anrnn Aden ba&!esinin giriine, insanlar girmesin diye @dnen kl!A koymasyla ilgili ibareyi getiriyor# G"lga#" k"s#en ila(i olan kkenini% yol*ulu,unun a#a*"n" 3Ftna$iti#e yaa# &e l # (akk"nda sorular sor#ak isteri#4 &e FtuNGa#a"n r"!as" ile )u yola koyuldu,unu a"klad","nda% #u(a2"!lar yola de&a# et#esine i!in &erdiler. @$ama(n yolu boyuncaA ilerleyen G"lga#" kendisini kr karanl"kta )ulur. @>nn ardn gremezA, korkudan barr# .irok )eru+)ir !a#an% u!akl"k )iri#i &eya gk yay" yol al#as"na ra,#en% (ala karanl"k iindedir. %n sonunda, 3on iki )eru da(a gitti,inde% ""k $arla#aya )alar.4 asar grm

ve belirsiz &ale gelmi metin, 1lgam(n, meyveleri ve aa!lar yar deerli talardan oyulmu mu&teem bir ba&!eye vardn aktarr# Etna"itim, ite burada oturmaktadr# Sorununu atas"na ileten G"lga#"% (ayallerini k"ran )ir *e&a$la kar"la"r0 nsan% l #l kaderinden kaa#a!% der Ftna$iti#. 9ine de G"lga#"a l # n erteleye*ek )ir yol nerir= ona 'ayat .itkisinin yerini a"klar0 3nsan 9alan"n*a Genleir4 dir )u )itkinin ad". G"lga#"% !a2ere ula#"t"r% )itkiyi al"r. A#a kadere )ak"n ki% geri dnerken onu )ir a$tal gi)i kay)eder &e Fruka eli )o dner. .estann edebi ve felsefi deerini bir kenara brakrsak, 1lgam(n &ikayesi bizi burada esasen 3F!ay &e 'a&a*"l"k4 unsurlar" a"s"ndan ilgilendir#ektedir. 1lgam(n 'anrlarn %vi(ne erimek zere edinmesi gereken $em, &i! "&esiz bir roket gemisidir+ bunlardan birinin kalkna, @ini alanAnn yaknlarndayken tank olmutur# :oketler% yle gr n yor ki% )ir da,"n iine konulan#"t"r &e )lge% iyi korun#akta olan yasak )ir )lgedir. 1lgam(n grm olduu eyle ilgili grsel bir kant u ana dek gn na !kmamtr# A#a ok u!ak )ir diyardaki )ir M"s"r &alisinin #e!ar"nda )ulunan )ir i!i#% (ur#a a,alar"n"n yetiti,i )ir yerde% to$rak st nde )ir roket )a"n" gster#ektedir. :oketin g&desinin% t $ )en!eri $aralardan ina edilen &e leo$ar derileri ile s slen#i insan ya$"#" )ir siloda% to$ra,"n alt"nda oldu,u a"kt"r. Modern sanat!larn ya"t ekilde, kadi# sanat"lar da yer alt" silosunun )ir kesitini gster#iler. Loketin birka! blmden olutuunu grebiliyoruz# Aadaki, kvrlan t"lerle !evrili iki adam gstermektedir# 7nlar stnde ! yuvarlak "anel vardr# :oket )a"n"n% yani .en+.enin )oyutunu roketin iindeki iki ada#a &e yerin st ndeki insanlara oranlarsak% S #er*edeki dengi Mu% yani 3Gksel oda4 olan roket )a"n"n ra(ata )ir &eya iki kullan"*" ya da yol*uyu ala)ile*e,ini gre)iliri!. 1lgam(n gitmek zere yola koyuldu,u yerin ad" 1il.Mun idi. .u isi# keli#esi keli#esine 3C !elerin 5iyar"4 anla#"na gelir. Buras $em(lerin dikildii, EtuR$ama(n yetkisi altnda bulunan, kiinin )u tanr"n"n 3Gklerin #a(!enine kadar y kseldi,i4ni gre)ile*e,i )ir yerdi. 7n *kiler ?anteonunun )u yesinin gksel dengi G ne ol#as"na kar"n% adnn @1neA anlamna gelmeyi", 3le&lerini &e soru#luluklar"n" tari2 eden )ir s"2at4 oldu,unu ner#ekteyi!. Etu(nun /merce ad 3<ar"ldayarak giren4 anla#"na gelir.'retilen Akkadca ad $em2% ise !ok da&a barizdir0 % @AteA anlamna gelir ve $em(in ilk balarda ne anlama geldiini artk biliyoruz# EtuR$ama, 3Ateli roket ge#ilerininki4 idi. 7nun, tanr"lar"n u!ay li#an"n"n ko#utan" oldu,unu neriyoru!. EtuR$ama(n 'anrlarn 1ksel %vi(ne seya&atleri ve bu balamda astlar"n*a yerine getirilen ile&lerdeki ko#uta edi*i rol = )ir l #l n n gklere do,ru ya$t"," yol*ulukla ilgili )ir )aka S #er (ikayesinde ayr"nt"l" )ii#de ortaya "k#aktad"r. /mer kral listeleri, Ki(in on !nc &kmdarnn @1e ykselenA %tana olduunu bildirir bize# Bu ksa ibarenin a!lmasna gerek yoktur, zira 1n en yksek katlarna !kan bu lml kraln &ikayesi, kadim -akn .ou(nun &er yannda bilinmektedir ve bir!ok m&r betimlemesine konu olmutur# Bize anlatldna gre, Etana tanr"lar tara2"ndan insano,luna g &en &e )ereket getir#ek !ere gre&lendiril#itir= yani rgtl bir uygarlk olan Kral(ln salamay ama!lad ey# Ama, grnen o ki Etana (anedanl","n" s rd re*ek )ir erkek e&lat do,urt#ay" )aara#a!. .ilinen tek are% Etanan"n sade*e gklerden tutu$ getire)ile*e,i )elirli )ir 5o,u# .itkisidir. .a&a sonralar 1lgam(n da ya"aca gibi, Etana i!in &e yard"# al#ak iin Ga#aa )a&urur. .estan ilerledik!e, %tana(nn $ama(tan )ir Ge# istedi,i a"k (ale gelirJ @%y Lab, a,!"ndan )ir "ksaJ .ana 5o,u#

.itkisini )a(etsenJ Bana .oum Bitkisini gstersenC Engeli#i kald"rsanJ Bana )ir Ge# retsenJA .ualarla gururu okanan ve adak koyunla karn ien $ama, ona bir $em salamak i!in %tana(nn isteini yerine getirmeye karar verir# A#a )ir Ge#den s! ede*e,ine% Ga#a Etanaya onu istedi,i gksel yere )ir 3@artal4"n gt re*e,ini syler. %tana(ya @artal"n yerletirildi,i ukurun yerini tari2 eden $ama, @artal" s! konusu gre& (akk"nda da(a n*eden )ilgilendirir de. @$ama, E2endisi4 ile i2reli #esa-lar al"$ &eren @artala @/ana )ir ada# gndere*e,i#= senin elinden tutacakN 7nu ileriye yneltE Ne derse ya$E 5edi,i#i ya$.A denmitir# $ama(n kendisine gsterdii daa varan @%tana ukuru grd A ve i!inde @@artal dur#aktayd"A# @Elu $ama(n emri stneA, @artal Etana ile iletii#e girdi. %tana bir kez da&a amacn ve gidecei yeri a!klar+ bunun zerine @artal% %tana(ya @@artal" ukurdan y kselte*ek4 ile#ler iin tali#at &er#eye )alar. *lk iki giriim ie yaramaz ama n* de @artal do,ru )ii#de y kselir. 1n dnda @artal% Etanaya seslenir0 @Arkada"#EAnunun G, ne ta"ya*a,"# seniJA 7na nas"l tutuna*a," tali#at"n" &eren @artal (a&alan"r= ve u#akta% ("!la y ksel#ektedirler. /anki #odern )ir astronotun roketi y kseldike 5 nyay" k l rken seyret#esi gi)i% kadim &ikayeyi anlatan da 5 nyan"n Etanaya gittike da(a k k gr n#esini tari2 eder0 @Bir beru ykseltince onu, @artal Etanaya yle dedi0 .ak% dostum, diyar nas"l gr n yorJ .a %vi(nin yanlarndaki denize bak, 5iyar sade )ir te$e (aline geldi% 1eni deni!% sanki )ir k k (a&u! gi)i.A Kartal yksee, gittik!e yksee trmanr+ .nya da&a k!lr, da&a da k!lr# 7nu ikin*i )eru )oyun*a y kseltin*e% @artal yle der0 @5ostu#% .iyarn nasl grndne bir baksanaC Llke )ir gedi,e dnd E 1eni deni!% ek#ek se$eti kadarAN S!nc beru boyunca ykseltince onu, @artal ona yle dedi, %tana(ya0 .ak% dostum, kara nas"l gr n yorJ 'o"rak, )a("&an"n ka!d"," )ir yere dnd JA <e derken, ykselmeye devam ederlerken, 5 nya )irden)ire g!den kay)olur. @Etra2"#a )ak"n"rken% diyar g!den kay)oldu% <e g! # geni deni! st nde e,len#e! oldu.A Bu &ikayenin bir versiyonuna gre, @artal &e Etana Anunun G, ne eriirler. Ama bir baka versiyon Etanan"n artk 5 nyay" gre#e! oldu,unda (e&esinin k"r"ld","n" ve @artala yolunu geri e&iri$ .nya(ya 3dal#as"n"4 e#retti,ini )ildir#ektedir. Bir kez da&a, .nya(y byk bir uzaklktan grmekle ilgili )yle s"ra d"" )ir )ildiri ile n*ildeki )ir i)are aras"nda $aralellik )uluyoru!. :a) 9a(&eyi y *elten *aya "eygamber ona yle der0 @7% .nyann !emberinde oturandr, sakinlerini )*ekler gi)i gr r.A %tana(nn &ikayesi bize, bir $em arayan %tana(nn bir !ukurun i!indeki bir Kartal ile iletiime ge!mek zorunda olduu bilgisini verir# Bir m&r betimlemesi, st nden )ir @artal"n (a&aland","% kanatl"% y ksek )ir ya$"+)ir 2"rlat#a kulesi #i8 gster#ektedir. %tana(y uzak gklere gtren Kartal nedir veya kimdir, .u kadi# #etin ile 1O>O 1e##u!unda A$ollo 11 u!ay ara*"n"n ku#andan" Neil A#strongun 5 nyaya yollad"," #esa-" ilikilendir#ekten kendi#i!i ala#"yoru!0 @ oustonC .uras" S kunet 5eni!i. @artal konduJA *nsanolunun Ay(a ilk iniini bildirmekteydi# @/kunet .eniziA, iniin ya$"ld"," aland". Kartal ise u!ay ara*"ndan ayr"lan ve i!indeki iki astronotu Ay(a gtren2ve da&a sonra ana araca geri getiren Ay #od l n n ad"yd". Ay #od l % Ay yrngesinde kendi u!uuna balamak zere ilk ke! ayr"ld","nda% astronotlar ouston(daki 1rev Komuta Merkezine yle dediler0 3@artal kanatland".4 Ama 3@artal4% uzay aracnn i!indeki astronotlar" da )elirt#ekteydi ayn" !a#anda. A"ollo 33 grevinde, 3@artal4 ayrca astronotlar"n se#)ol yd % giysilerinin stnde ta"d"klar" a#)le#di. '"k %tana &ikayesinde

olduu gibi, onlarda u!abilen, konuabilen ve iletiime ge!en @KartallarAdlar# .ir kadi# ressa#% tanr"lar"n Gk ge#ilerinin $ilotlar"n" nas"l )eti#lerdi8 7nlar, tesad 2 eseri% @artallar olarak res#eder #iydi a*a)a8 Bulduum ey, kesinlikle budur# M#># 3#H66(lerden kalan bir Asur m&r oymas )ir Ge#i sela#layan iki 3@artal+Ada#4" gster#ektedir. Bylesi 3@artallar4"n2bilginler )unlar" K@u+Ada#lar diye adlandrr say"s"! )eti#le#esi )ulun#utur. Dou betimleme onlar 'ayat A,a*"n"n iki yan"nda% sanki onlar"n 'ayat Ek#e,i &e 'ayat Suyunun )ulundu,u yer olan Gksel E& ile )a,lant"y" Ge#lerinde sa,lad"klar"n" &urgular*as"na% dururken gster#ektedir. 1er!ekten de, @artallar"n s"radan )eti#le#eleri onlar, Ada$a% Etana &e G"lga#""n (ikayeleri ile ta# )ir uyu# iinde% )ir ellerinde 'ayat Mey&esini &e di,erinde 'ayat Suyunu tutarken gster#ektedir. Kartallarn bir!ok betimlenii onlar"n *ana&ar"#s" 3@u+Ada#4lar de,il% 7nlara @artal gr n &eren kost #ler &eya ni2or#alar giyen antro$o#or2ik &arl"klar olduklar"n" a"ka gster#ektedir. Dk Kitabnda, Lab(bin *srail oullarna 3Si!i @artallar"n kanatlar"nda ta"d"# &e si!i )ana getirdi#4 diye &atrlatt bildirilir+ bu da, grlyor ki, la(i E&e @artallar"n kanatlar" st nde ula#a yolunu onayla#aktad"r= t"k %tana(nn &ikayesindeki gibi# Aslna bakarsanz, say"s"! n*il #"sralar"% *la&, kanatl" )ir Darl"k olarak tari2 et#ektedir. Mezo"otamya metinleri deimez bir ekilde EtuR$ama( Ge#lerin &e @artallar"n ini alan"ndan soru#lu tanr" olarak gster#ektedir. De o da% astlar gibi, )a!en )ir @artal kost # n n t # n kuan#" olarak gsteril#ektedir. /mer(in yksek ma&kemesindeki tan"klar"n% y !lerini 3la(i nesneye4 dn $ gre)ile*ekleri )ir ka$"da durarak% )ir i a&luda ye#in et#eleri gerekti,ini ,reniyoru!. Bunlar, 3Alt"n @ re4+M rette)at ka)ini #i8% Gir &e Alik#a(rati+keli#e anla#"yla% KGe#iyi gt ren ilerleti*i &eya )i!i# Motor diye)ile*e,i#i! )ir keli#e ad"ndad"r. Burada ortaya !kan ey+ st u*unda )ir ka)in &eya ku#anda #od l % alt u*unda #otorlar &e ortas"nda Gir )ulunan $aral" )ir rokete ya$"lan gnder#edir. 1ir, uzay u!ular ile balantl olarak bolca kullanlan bir terimdir# 1lgam(n, $ama(n ini alan"n"n giriinde kar"lat"," #u(a2"!lar"n ad" Gir+Ada#lard"r. Ninurtan"n ta$"na,"ndaki kutsal &eya en korunakl" i )lgenin ad" Gir.Sudur+ 3Girin 2"rlay"$ gitti,i yer4. Mu(nun .nya semalarnda kendi )a"na u#as" &eya 5 nyan"n to$raklar" st nde )ir Gire eklen#iken u#as" &eya ok aa#al" )ir A$inin te$esindeki ku#anda #od l (aline gel#esi= S #er tanr"lar"n"n% Gk &e 9er 1anr"lar"n"n # (endislik de(alar"n"n )ir kan"t"d"r. /mer "iktograflar ve ideogramlar gzden ge!irildiinde, )u iaretleri i!enler (er ki#se% kuyruklar" olan &e ateler "karan% 2 !e )en!eri aralar &e gksel 3ka)inler4den oluan roketlerin ekilleri &e a#alar"na aina olduklar" konusunda $(eye yer kal#a!. Kadim &alklarn la(lar"n" 3Gk &e 9er 1anr"lar"4 diye a,"r"rken% onlar"n keli#enin ta# anla#"yla 5 nyaya gkten gel#i )aka )ir yerin insanlar" olduklar"n" i#a ediyor olduklar"ndan $(e edile)ilir #i8 Kadim tanrlar ve ara!laryla ilgili olarak u ana dek sunulan kan"tlar= onlar"n gerekten de kanl" *anl" &arl"klar"n% gerekten de keli#enin ta# anla#"yla gklerden 5 nyaya in#i insanlar olduklar"na dair (i)ir $(eye yer )"rak#"yor. *ncil(i tek tanrya adayan Eski A(itin kadi# derleyi*ileri )ile% )ylesi

la(i Darl"klar"n ok eski !a#anlarda 5 nya !erindeki #e&*udiyetlerini ka)ul et#eyi gerekli gr# lerdir. em !evirmenlerin &em de *la&iyat!larn de(ete ka$"ld"klar" #ua##al" )l #% 1ek&in @ita)"n"n >.*" .a)"n"n )a"n" olutur#aktad"r. .l #% Pde#i i!leyen nesiller )oyun*a insano,lunun yay"l""n"n g!den geiril#esi &e 1u2andan n*e insano,lunun ila(i ) y den kurtulu$ g! n n a"l#as" (ikayesi aras"na s"k"#"t"r. $"&eye yer brakmaz bi!imde yle belirtir o sralarda+ @1anr" o,ullar" insan k"!lar"n"n g !el olduklar"n" grd ler% &e ) t n setiklerinden kendilerine kar"lar ald"lar.A Bu dizelerin ima ettikleri ve S #erin tanr"lar% onlar"n o,ullar" &e torunlar"% tanr"lar &e l #l ler aras"nda )ir arada yaa#aktan kaynaklanan yar" ila(i e&latlarla ilgili (ikayeler aras"ndaki $aralellikler% *ncil(deki dizeleri okumaya devam ettik!e da&a da artar0 @:a) o,ullar" insan k"!lar"na &ard"klar"% &e )u k"!lar onlara o*uk do,urduklar" !a#an% o g nlerde% (e# de ondan sonra% yery ! nde Ne2ili#ler &ard"% )unlar E)ediyetin kudretli olanlar"yd"% Ge# (alk"yd".A -ukardaki, geleneksel bir tercme deildir# Ezun bir sredir, @yeryznde 9efilimler vardA ifadesi, 3yery ! nde de&ler &ard"4 diye !evrilmitir+ ama &atann farkna varan yeni !evirmenler *branice bir terim olan Ne2ili# keli#esine (i dokun#adan )"rak#a yoluna gitmilerdir# @$em &alkydA dizesi ise, ta&min edeceiniz gibi 3)ir ad" olan (alk4% yani 3(retli )ir (alk4 olarak anlamnda ele alnmtr# Ama da&a nce belirttiimiz gibi, Ge# terimi ori)inal anlam ile ele alnmaldr+ )ir roket olarak. ?eki, Ne2ili# terimi ne anlama gelmektedir, /ami dilindeki kk 9GF(den2aa," at"l#ak dallanan bu kelime, tam olarak dedii anlama gelir0 5 nyaya% aa," at"l#"larJ Dada *la&iyat!lar ve *ncil bilginleri bu sorunlu dizeleri ya bunlar alegorik bi!imde iza& ederek ya da &e"ten grmezden gelerek ka!nma eilimi i!indedir# Ama kin*i 1a$"nak dne#inin 9a(udi ya!"lar"% )u di!elerde 3d # #elekler4le ilgili kadi# gelenekten yank"lar" getir#ilerdir. Baz erken dnem bilginlerinin eserleri, 3Cennetten at"lan &e o s"ralarda 5 nyada olan4 )u ila(i &arl"klar"n adlar"ndan s! ederler0 Ga#+'a!!ay+Ge#in g!* s % F!!a+kudretli &e F!i+El+1anr"n"n kudreti. 7n dokuzuncu yzyln saygn -a&udi *ncil yorumcularndan olan Malbim bu kadim kkleri kabul etmi ve @kadim zamanlarda lkelerin &kmdarlar+ .nya(ya 1klerden gelen, .nya(da &km sren ve insan kzlar arasndan karlar alan ve evlatlar arasnda ka&ramanlar, kudretliler, "rensler ve asiller bulunan tanrlarn !ocuklarydlar#A demitir# Bu &ikayeler, der Malbim, "agan tanrlarna aittir, 3en eski !a#anlarda Gklerden 5 nyaya d # olan tanr"lar"n o,ullar"E .u nedenle kendilerine KNe2ili#ler% yani Aa," 5 # 7lanlar derlerdi.4 *la&iyat a!sndan ima ettikleri bir kenara braklrsa, dizelerin edebi ve ori)inal anlamndan ka!nlamaz0 Gklerden 5 nyaya Gel#i 7lan 1anr"lar"n 7,ullar" Ne2ili#ler idi. <e 9efilimler, Ge# (alk"yd"+:oket Ge#ilerin 'alk". Bu noktadan itibaren onlar *ncil(deki adlar ile !aracaz# 7n kin*i Ge!egen .nya(nn baka bir yerden gelen zeki varlklar tarafndan ziyaret edildii nerisi+ bu zeki varlklarn, stnde, bizimkinden da&a ileri bir uygarlk

kurmu olduklar bir baka gk cisminin varln gerektirir# Baka bir yerden gelen zeki varlklarca .nya(nn ziyaret edildii ile ilgili s"eklasyon, ge!mite, bu varlklarn kkeni olarak Mars veya <ens( merkez almaktayd# Ancak, artk .nya(nn bu iki gezegen komusunun stnde zeki yaamn ve de ileri bir uygarln olmad fiilen kesinletiinden, 5 nyan"n !iyaret edil#i oldu,una inananlar% )ylesi 5 nya d"" astronotlar"n yu&as" ola*ak di,er galaksiler &e u!ak y"ld"!lar ara#aktalar. Mezo"otamya metinleri sk sk Anu(nun evinin mu&teemliinden, onun ka"sn koruyan tanrlardan ve sila&lardan sz ederler# Ada"a(nn &ikayesi yle der0 Ada$aya )ir Ge# sa,layan tanr" Enki da(a sonra= 37na G,e giden yolu gsterdi% &e o da G,e "kt". G,e y kseldi,inde% Anunun ka$"s"na yaklat". 1a##u! &e Gi!!ida #u(a2"!l"k ya$"yordu% Anunun ka$"s"nda.4 *la&i sila&lar $ar#Er2kraliyet avcs ve $ar#1az2kraliyet katili ile korunan Anunun ta(t odas" 1anr"lar"n Me*lisinin to$lan#a yeriydi. Byle durumlarda i!eri girme ve yerleme srasn dzenleyen sk bir "rotokol uygulanyordu0 @Enlil Anu(nun ta&t odasna girer, sa, ta*"n yerinde oturur% Anunun sa,"nda. Ea+Anu(nun ta&t odasna girer, kutsal ta*"n yerinde oturur% Anunun solunda.A Kadim -akn .ou(nun 1k ve -er tanrlar sade*e gklerden gel#ekle kal#ay"$% Gksel E&e de dne)iliyorlard". Anu arada )ir de&let !iyareti iin 5 nyaya inerdi= tar en a!"ndan iki ke! Anuya git#iti. Enlilin Ni$$urdaki #erke!i 3)a, gk+yer4 olarak donat"l#"t". Ga#a% @artallardan &e roket ge#ilerin 2"rlat#a alan"ndan soru#luydu. G"lga#" E)ediyet 9erine "k#" &e Fruka dn# t = Ada$a da )u yol*ulu,u ya$"$% anlat#ak !ere geri gel#iti= n*ildeki 1ire kral" da. *ki ynl seya&at sadece mmkn deil, ayn zamanda, denir bize, S #erde )ir 1anr"lar @a$"s"+.a)ili kur#aya karar &eren tanr"lar"n lideri tara2"ndan en )a"ndan )eri d n l# t r0 3lksel kayna,a #e*lise "kt","n"!da% Ge*e dinlene*ek )ir yer ola*ak% (e$ini!i ala*ak. Gklerden #e*lis iin indi,ini!de% Ge*e dinlene*ek )ir yer ola*ak% (e$ini!i ala*ak.4 .nya ve 1ksel %v arasnda iki ynl yolculuun &em tasarlandnn &em de uygulandnn farkna varan /merliler tanrlarn uzak galaksilere srmediler# 1anr"lar"n E&i% )"rakt"klar" #iras"n a"klad","na gre% kendi g ne siste#i#i! iindedir. $ama( Kartallarn Komutan olarak resmi niformasnn i!inde grmtk# Bileklerinde, metal kele"!elerle yerine oturan kol saatine benzer bir nesne tamaktadr# Kartallarn dier betimlemeleri de tm nemli kiilerin byle nesneler taktklarn gsterir# Bunlarn sadece ssleme ama!l m olduklarn yoksa bir amaca m &izmet ettiklerini bilmiyoruz# A#a t # )ilginler )u nesnelerin g l eklindeki ro!etleri% yani )ir #erke!i noktadan "karak yay"lan 3ta ya$raklar"ndan4 oluan yu&arlak )ir y","n" te#sil ettikleri konusunda (e#2ikirdirler. :o!et% Me!o$ota#ya% .at" Asya% Anadolu% @")r"s% Girit &e 9unanistan )ata ol#ak !ere t # kadi# lkelerde en yayg"n s sle#e a#al" ta$"nak se#)ol idi. Lozetin bir ta"nak sembol olarak, gksel )ir 2eno#enin% yani uydular"yla e&rili )ir G nein stili!e edil#i (ali oldu,u ka)ul edilen gr t r. Kadim astronotlarn bileklerine bu sembol takmalar, bu gre inanlrlk

kazandrmaktadr# 1ksel %v(deki Anu(nun ka"sn gsteren bir Asur betimlemesi+ bizim 1neimiz ve gezegenleri gibi gksel bir sistemle ilgili kadim ainal onaylamaktadr# @a$"n"n iki yan"nda iki @artal &ard"r= Gksel E&e ula#ak iin onlar"n (i!#etine gerek duyuldu,unu )elirtir. En st n la(" a#)le# olan @anatl" @ re ka$"y" iaret eder. ki yan"nda yedi adet gksel se#)ol &e (ilal &ard"r= )unlar+)i!e gre iki yan"nda Enlil &e Enki olan Anuyu te#sil et#ektedir. Bu sembollerce temsil edilen gk cisimleri nerededir, 1ksel %v nerededir, Kadim ressam baka bir betimleme ile ceva" verir+ ""nlar"n"% kendisini e&releyen on )ir k k gk *is#ine u!atan ) y k )ir gk *is#i ile. Bu, on )ir ge!egenin e&reledi,i )ir G nein te#silidir. Bunun tek temsil olmad, silindir m&rler stndeki dier betimlemeler ile gsterilebilir+ mesela Berlin(deki Kadim -akn .ou Mzesindeki m&r gibi# .erlin # (r n n ortas"ndaki tanr" &eya gk *is#i ) y t ld , nde% )unun on )ir gk *is#iyle e&relen#i ) y k% ""nlar saan )ir y"ld"!" )eti#ledi,ini gre)iliri!. Bunlar da, yir#i drt da(a k k k reden oluan )ir !in*irin st ndedirler. Bizim G ne siste#i#i!deki ge!egenlerin 3Aylar"n"n4 &e Fydular"n"n2gk bilimciler !a" on alt kilometre veya da&a az olanlar saymazlar say"s"n"n da yir#i drt ol#as" sade*e )ir rastlant" #"d"r8 $imdi, burada, "&esiz ki bir 1ne ve on bir gezegen gsteren bu betimlemelerin .i!i# G ne Siste#i#i!i te#sil etti,ini iddia et#e tu!a,"na d le)ilir zira bilginlerimiz bize, .nya(nn bir "ar!as olduu gezegensel sistemin 1ne, .nya ve Ay, Merkr, <ens, Mars, I"iter, /atrn, Erans, 9e"tn ve ?lton(dan olutuunu sylemekteler# Bu, )ir G ne ve2Ayda say"ld","nda sade*e on ge!egen eder. Ama S #erlilerin syledi,i )u de,ildi. /istemimizin G ne &e+Ayda say"larak on )ir ge!egenden olutu,unu iddia ediyor ve bugn bildiimiz gezegenlere ek olarak, 1ne sisteminin 7n kin*i yesinin de oldu,u 2ikrine s"k" s"k"ya )a,l"yd"lar= yani, Ne2ili#lerin E&i 7lan Ge!egen. Biz ona 7n kin*i Ge!egen diye*e,i!. 'akmyldzlar ve alt blmleri ve &atta takmyldzlar i!indeki tekil yldzlar bile .at" uygarl","na a,"rl"kl" olarak Grek #itolo-isinden d n al"nan isi# &e tari2lerle ulat","ndan% .at" d nyas" )u )aar"y" iki )in y"l )oyun*a 9unanl"lara at2et#itir. Ama erken dnem Grek gk)ili#*ilerin S #erlilerden elde ettikleri (a!"r )ir astrono#iyi sade*e kendi dil &e #itolo-ilerine uyarlad"klar" art"k anla"l#"t"r. Bur! kua dediimiz 3Zodyak4 keli#esi% -unanca Zodiakos @yklosdan+'ay&an 5airesi gel#ektedir !nk yldz gru"larnn yerleimi bir Aslana, Balklara vesaire benzetilmitir# A#a )u (ayali ekiller &e isi#ler asl"nda on iki 8odyak 'akmyldzn Fl.'e+<arlak S r diye adland"r"lan S #erliler*e t retil#itir0 30 Gu.An.Na21ksel Boa, .o,a B0 Ma.1a)..a2*kizler, ki!ler 50 5u)2=mbz, Kska!, 9enge O0 Fr.Gula2Aslan, Aslan H0 A).Sin2Babas /in idi, Bakire, .aak K0 Zi..a.An.Na21ksel Kader, 'erazi ;0 1ir#'ab2 .een ve Kesen, Akre" U0 ?a#Bil2 /avunmac, 7k!u, 9ay 40 Su(ur.Ma2Ke!i Bal, 7,lak

360 Gu2/ularn 'anrs, /u 'aycs, @o&a 330 Si#.Ma(2Balklar, .al"k 3B0 @u.Mal2'arlada -aayan, Lam, @o Bur! kuann resi#sel )eti#le#eleri &eya iaretleri% adlar gibi, S #erde ortaya "k"lar"ndan )eri (i de,i#eden kal#"t"r. Granz Kugler <leiades tak"#y"ld"!" ! # n iste#eye iste#eye ka)ul eder ama Mezo"otamya metinlerinde Mul#ullara sade*e 3Ge!inenler4in+Ge!egenlerin de,il% ayr"*a G ne &e Ay"n da da(il edildi,inin (i de #u,lak ol#ayan )ir )ii#de )elirtildi,ini )uldu,undaki ak"nl","n" i2ade et#itir= bu da, <leiades 2ikrine sar"l#ay" i#kans"! (ale getirir. Ayrca metinlerde a!k bir bi!imde @Mulmul El2$u 3B+Mul#ul on iki den oluan )ir )antt"rA diye )elirtildi,ine de rastla#"t"r% ki i!lerinden onu farkl bir gru" oluturmaktadr# Mul#ul teri#inin% gru)u )ir ) t n% 31 # Gk Cisi#lerini eren Gksel 9a$"4 oldu,unu )elirt#ek !ere tekrarlanarak2Mul#Mul G ne siste#ini iaret etti,ini syleye)iliri!. =&arles <irolleaud, Mul#ul veya @akka)uN@akka)u gru)unun yelerini tari2 eden bir Me!o$ota#ya #etnini2K#5HHU ter* #e et#itir. Metnin son dizesi son derece a!ktr0 @@akka)uN@akka)u. 7nun gk *isi#lerinin say"s" on ikidir. 7nun gk cisimlerinin istasyonlar" on ikidir. Ay"n ) t n aylar" on ikidir.A Metin kukuya yer brakmaz# Mul#ul% yani G ne siste#i#i!% on iki yeden olu#utur. Belki de bu sr"riz olmamal zira -unanl bilgin .iodorus, @aldelilerin 39olunu4 &e )unun sonu*unda ortaya "kan otu! alt" gk *is#ini a"klarken @.u Gk 1anr"lar"n"n .a 9etkiye Sa(i$ 7n kisinden 'er .irine% Kaldeliler )ir Ay ve Bur! kuandan )ir .ur tayin ederlerA diye belirtmitir# Ernst Qeidner Anu yoluna &e onun on iki )ur tak"#y"ld"!"na ek olarak% baz metinlerin yine on iki gk cisminden+ G ne% Ay &e di,er on *isi#den oluan 3G ne 9olu4ndan s! ettiklerini )ildir#ektedir. '%2tableti diye adlandrlan bu metnin B6#ci satr yle der0 @na"&ar 3B ereme &a#la a kaka#lu a /in u $ama ina libbi ittiVuA, yani @'e$si (e$si% Ay &e G nein ait oldu,u% ge!egenlerin yr ngede dnd , 12 yedir.A Artk, on iki saysnn Kadim dnya(daki nemini kavrayabiliriz# S #er tanr"lar"n"n . y k Gru)u ve da&a sonraki 7li#$os 1anr"lar"n"nki ta#a#en on iki den olumaktayd+ Gen tanr"lar )u daireye an*ak yal" tanr"lar e#ekli oldu,unda kat"la)iliyordu. .en!er ekilde% on iki say"s"n" s rd r#ek iin )ir )oluk olutu,unda doldurul#as" gerekiyordu. Asli gksel gru", on iki yeli G ne 9olu #odeli sa$t"yordu= buna gre dier &er bir gksel bant on iki k"s#a ayr"l"yor &eya on iki gk *is#ine ta(sis ediliyordu. Buna uygun olarak da )ir 9"lda on iki Ay% )ir G nde on iki Hi2t Saat &ard". /mer(in 'er .ir .lgesi bir iyi ans l!s olarak on iki Gk Cis#ine ta(sis edil#iti. /# Fangdon(n ya"t gibi bir!ok !almalar, 9"l" on iki Aya )l#enin% en )a"ndan )eri% on iki . y k 1anr" ile ilgili oldu,unu gster#ektedir. Gritz ommel ve onun ardndan dierleri, on iki Ay"n on iki .ur ile yak"ndan ilikili &e (er ikisinin de on iki Asli Gk Cis#inden t retildi,ini gster#itir. =&arles G# Iean, Zodyaktaki on iki .ur*u G ne siste#i#i!deki on iki Ge!egenle i2tleyen yir#i drt Gk Cis#inin S #er*e listesini ortaya "kar#"t"r. G#'&ureau2.angin

tarafndan Babil(de -eni -l Bayram i!in bir ta"nak "rogram olarak tanmlanan uzun bir metinde, Merke!i Gksel Ceno#en olarak on ikinin kutsan#as"yla ilgili ikna edi*i kan"tlar )ulun#aktad"r. Byk ta"nan, %sagila(nn on iki ka"s vard# 1 # Gksel 1anr"lar"n @udretleri% 31anr"#% 1anr"# de,il #idir84 i)aresi on iki ke! sylenerek Mardukta to$lan"rd". Sonra 1anr"n"n% da(a sonra Einin Mer(a#eti on iki ke! istenirdi. 1o$la#" olan yir#i drt% da(a sonra on iki .ur 1ak"#y"ld"!" &e G ne siste#inin on iki Ge!egeni ile eletirilirdi. /usa(l bir kral tarafndan yontulan, gk cisimlerinin sembollerini tayan bir snr ta bu yirmi drt iareti resmeder0 Bur! kuann tandk Bur!lar ve 1ne sisteminin on iki yesine karlk gelen sembolleri# .unlar Me!o$ota#yan"n &e de 'uri% 'itit% Grek &e di,er ) t n kadi# $anteonlar"n on iki 9"ld"!sal 1anr"lar"yd". Bu g!l, kesin on iki say"s" nereden kaynaklan"yordu8 Gklerden. Dnk G ne siste#i% yani Mul#ul% )i!i# )ildi,i#i! ge!egenlere ek olarak% Anunun Ge!egenini de ier#ekteydi= <arlak .ir Gk Cis#i olan se#)ol % S #er ya!"s"nda tanr" Anu &e 3la(i4 yerine ge#ekteydi. Bir astronomi metni @Sstn Asa(nn Kakkab, Mulmul(daki Koyunlardan biridir#A diye a!klar# <e Marduk darbe ya"" stnl ele ge!irdiinde ve bu gezegenle ilikili tanr olan Anu(nun yerini aldnda .a)illiler yle de#i0 3Mardukun Ge!egeni% Mul#ul iinde gr n r.4 *nsanla 5 nyan"n gerek ya$"s"n" &e gkleri ,reten Ne2ili#ler% kadi# gk )ili#*i :a(i$lere sade*e Sat rn n tesindeki ge!egenleri )ildir#ekle kal#a#"% en ne#li ge!egenin% gel#i olduklar" ge!egenin &arl","n" da ,ret#ilerdi0 7n kin*i Ge!egen. 9arat"l" 5estan" Berlin(deki .evlet Mzesinin >n Asya Blm(nde bulunan2<ARBO5 katalog no(lu M#># !nc bin yldan kalan bir Akkad m&r, Gk Cisi#lerinin )ilinen )eti#le#e tar!"ndan ayr"d"r. .unlar" teker teker de,il de ) y k% ""nlar saan )ir 9"ld"!" e#)ere alan yedi k relik )ir gru$ olarak gster#ektedir. .u% S #erlilere gre G ne siste#ini gsteren )ir )eti#le#edir0 on iki Gk Cis#i ieren )ir siste#. -zyl kadar nce Mezo"otamya(da bulunan metinlerin deifre edilmesi+ &i! beklenmedik bir bi!imde, orada, yani Me!o$ota#yada @utsal Metinlerin )a!" k"s"#lar"na $aralel ol#akla kal#ay"$% onlardan da n*e gelen #etinlerin &ar oldu,unun 2ark edil#esine yol at". Artk 39arat"l" 5estan"4 olarak )ilinen #etin% eski a,larda a"l" keli#eleri ile )ilinirdi0 %numa %li29 kseklerdeyken. *ncil(deki yaratl &ikayesi 1k ve -er(in yaratlmasyla balar+ Mezo"otamya destan ise )undan da n*eki olaylarla ilgilenen% )i!i !a#an"n )alang"*"na gt ren gerek )ir ko!#ogonidir0 @%numa eli la nabu amamu29 kseklerde Gk (en ! isi#lendiril#e#iken. a"litu ammatum uma la zakrat2De aa,"da% sa,la# !e#in2.nya a,"r"l#a#"ken.A .estan bizlere, ite o !a#an% iki ilksel gk *is#inin )ir di!i gk 3tanr"s"n"4 do,urdu,unu syler. 1k varlklarnn says arttk!a, lksel .a)ay" ra(ats"! ede*ek kadar ) y k g r lt &e a#ata ya$arlar. Sad"k (a)er*isi% gen tanr"lar" disi$line soka*ak g l nle#ler al#as" iin onu s"k"t"r"r a#a gen tanr"lar lksel .a)aya kar" )irleir &e yarat"*" g lerini alarlar. *lksel Ana ! almak istemektedir# *lksel Baba(ya kar isyan yneten tanrnn yeni bir nerisi vardr0 @ k o,lu 1anr"lar Me*lisine kat"l#aya da&et edili$% ona st nl k &eril#esine i!in &eril#elidir ki% )u k k o,ul% 3*ana&ar4a

dn en Analar"yla sa&a#aya tek )a"na gide)ilsin. Kendisine stnlk verilen gen! tanr, yani Babil versiyonuna gre Marduk% *ana&arla y !le#eye koyulur &e iddetli )ir sa&atan sonra onu yener &e iki $araya ay"r"r. .ir $aras"n" Gk ya$ar% )ir $aras"n" ise 5 nya. Sonra Gklerde sa)it )ir d !en kur#aya koyulur% (er )ir gksel tanr"ya kal"*" )ir konu# ta(sis eder. 5 nyada da,lar"% deni!leri &e ne(irleri retir% #e&si#leri &e )itkileri oluturur &e insan" yarat"r. Gk E&inin ko$yas"n" ya$#ak iin% 5 nya st nde .a)il &e kule gi)i y kselen ta$"na," ina edilir. 1anr"lara &e insanlara i!lene*ek gre&ler% e#irler &e trenler &erilir. /onra tanrlar, Marduku st n ila( ilan edi$ ona Enlillikin n artlar" &e say"sal r t)esi olan 3Elli Ad4"n" &erirler. .a&a !ok sayda tablet ve tablet "ar!alar bulunduk!a ve tercme edildik!e, bu metinlerin sradan bir edebi eser olmad ortaya !kt0 Bu, -eni -l trenlerinin bir "ar!as olarak okunan, Babil(in en kutsal tari&sel2dinsel destanyd# Marduk(un stnl &akknda "ro"aganda ya"mak amacyla Babil versiyonlar, onu -aratl ikayesinin ka&raman ya"mlardr# albuki, bu, &er zaman byle deildi# 5estan"n .a)il &ersiyonlar"n"n= ka(ra#anlar" Anu% Enlil &e Ninurta olan da(a eski S #er &ersiyonlar"n"n ustal"kl" )ir dinsel+$olitik sa(tekarl"k oldu,unu gsteren yeterin*e kan"t #e&*uttur. 8aten, bu gksel ve ila&i dramadaki aktrler &angi adla !arlrsa !arlsn, &ikayenin /mer uygarl kadar eski olduu kesindir# .ilginlerin o,u )unu iyi &e kt aras"ndaki e)edi sa&a"n en eski &ersiyonu olan 2else2i )ir al"#a &eya do,an"n k"" &e ya!"% g n do,u#u &e )at"#"% l # &e dirili (akk"nda alegorik )ir #asal olarak gr#ektedir. Bu destan niin gr n rdeki k"y#etiyle% yani S #erlilerin Ne2ili#ler tara2"ndan anlat"ld"," kadar"yla )ildikleri ko!#olo-ik olgular (akk"nda )ir )ildiri# olarak ele al#ayal"#8 Bylesine cesur ve yeni bir yaklam kullandmzda, 39arat"l" 5estan"4n"n #u(te#elen G ne siste#i#i!de #eydana gel#i olaylar" # ke##el )ii#de a"klad","n" gr yoru!. %numa %li adl 1ksel .ramann a!ld sa&ne, lksel E&rendir. Gksel Aktrler% 9arat"l#" olduklar" kadar 9aratanlard"r da. 3#ci ?erde0 @-kseklerde 1k &enz isimlendirilmemiken <e aada, .nya !arlmamken+ .o a#a )alang"ta #e&*ut olan A$su% D *uda getiren onlar"% Mu##u &e 1ia#at+ (e$sini do,urand" o= Birbirine karmt sular# Sa! )it#e#iti% bataklklar ortaya !kmamt# 1anr"lar"n (i )iri & *uda gel#e#iti% i!birinin ad yoktu, kaderleri )elirlen#e#iti= *te ta# ortalar"nda tanr"lar ekillendi.A *lk kil tablet stndeki Sa! kale#ini )ir iki oynatan kadi# Gair+tari(i% doku! k"sa di!eyle )i!i en n s"raya oturt#ay" &e n # !deki $erdeyi )ug ne kadarki en #u(tee# gsteri iin *esur*a &e dra#atik )ii#de kald"r#ay" )e*erir0 te G ne siste#i#i!in 9arat"l"". F!ay"n genili,i iinde 31anr"lar4 yani Ge!egenler= da(a ortaya "ka*ak% adland"r"la*ak% 3kaderleri4 yani yr ngeleri )elirlene*ektir. /adece ! cisim mevcuttur0 Balang!ta mevcut olan A"#/u2)alang"tan )eri #e&*ut olan% Mum#Mu2do,#u olan ve 'iamat2yaa#"n k"!". A"su ve 'iamat(n @sularA karmtr ve metin, )unun iinde sa!lar"n ) y d , sular de,il ilksel sular% E&renin te#el yaa# &eren ele#entleri oldu,unu netletirir. .emek ki A"su G netir% @balang!tan beri mevcut olanAdr# 7na en yakn olan Mummu(dur# .estan anlatan+ Mummu(nun, A"su(nun gvenilir bir yardmcs ve el!isi olduunu a!k!a anlatr0 Merk r n% dev efendisinin !evresinde &zla dnen k!k gezegenin iyi )ir tan"#"d"r )u. 1er!ekten de kadim 1rek ve Lomallarn tanr"+ge!egen Merk r ile ilgili anlay"" da )udur0 1anr"lar"n en ("!l" (a)er*isi. .a&a ileride 'iamat vardr# 5a(a sonralar" Mardukun $aralad"," 3*ana&ar4d"r% yani 3@ay"$ Ge!egen4.

A#a ilksel )alang"ta o% ilk la(i 1rinitenin ilk .akire Anas"d"r. 7 ve A"su arasndaki uzay bo deildir+ A"su ve 'iamat(n ilksel elementleri ile doludur# .u 3sular4 3kar"#"t"r4 &e A$su &e 1ia#at aras"ndaki u!ayda )ir i2t gk tanr"s"% yani ge!egen olu#utur. @/ular birbirine kartN 'am ortalarnda tanrlar ekillendi0 1anr" Ia(#u ve tanr" Ia(a#u do,du= .u adlarla a,r"ld"lar.A %timolo)ik bakmdan bu iki gezegenin adlar F M2sa&a#ak kk nden "k#"t"r. %skiler bize Mars"n Sa&a 1anr"s" &e Den s n Sa&a 1anr"as" oldu,una dair )ir gelenek )"rak#"lard"r. Fa&mu ve Fa&amu gerekten de eril &e diil isi#lerdir ve destandaki iki tanrnn kimlikleri, Mars &e Den s ge!egenleri (e# e#itolo-ik (e# de #itolo-ik )ak"#dan do,rulan#" olur. Ayr"*a astrono#ik a"dan da do,rulan#"t"r= yani 3@ay"$ Ge!egen4 1ia#at"n Mars"n tesinde yer al#" oldu,unu gsterir. Mars &e Den s gerekten de G ne+A$su &e 31ia#at4 aras"nda yer al"rlar# Bu durumu, /mer gk &aritasn izleyerek gsterebiliriz# 1ne sisteminin oluma sreci bylece devam eder# Fa&mu ve Fa&amu, yani Mars &e Den s do,#utur a#a da(a @7nlar yalanmadan nce 1ayin edil#i )ir )oyuta gre )oy*a+ 1anr" Anar ve tanr" @iar )ii#lendi% 7nlar" )ast"r"$+boyca# 1nler uzadk!a ve yllar !oaldk!a, 1anr" Anu o,ullar" oldu+atalarna bir raki"# .erken Anardan ilk do,an Anu% %iti olarak ve kendi suretinde Nudi##udu yaratt".A Ancak anlatann kesinliine edeer bir ksalkla, -aratl destannn 3#ci ?erdesi gzlerimizin nnde &zla oynanvermitir# Mars ve <enis(n ancak snrl bir boyuta kadar byd, ama da&a onlarn oluumu tamamlanmadan bir dier gezegen !iftinin olutuu konusunda bilgilendiriliriz# .u ikisi adlarndan anlaldna gre #u(tee# ge!egenlerdir= Anar2$rens% gklerin en )ata geleni. ve Kiar2sa,la# karalar"n en )ata geleni. .unlar ilk i2ti boy bakmndan aarlar, onlar" )oy*a 3)ast"r"rlar4. Bu ikinci !iftin betimlemesi, sfatlar ve konumlar, onlar" kolayl"kla Sat rn &e R $iter olarak tan"#a#"!a i#kan &erir. .erken biraz zaman ge!er 3y"llar o,al"r4 &e n* )ir i2t ge!egen do,ar. *lki Anudur, Anar ve Kiar(dan da&a k!ktr2onlar"n o,lu ama ilk gezegenlerden da&a byktr2)oy*a atalar"na )ir raki$. .erken Anu da ikizi bir gezegen dourur+ 3Eiti olarak &e kendi suretinde4. .estann Babil versiyonu gezegeni Nudi##ud diye adland"r"r% bu, EaNEnkinin )ir s"2at"d"r. Bir kez da&a, boylarn ve konumlarn tarifi 1ne sistemimizdeki )ilinen di,er ge!egen i2tine uy#aktad"r% yani Fran s &e Ne$t ne. Bu d gezegenler arasnda, a!klanmas gereken bir dier gezegen da&a vardr, ?lton dediimiz gezegen# @-aratl .estanA zaten Anu(ya @Anar(dan ilk doanA diye &ita" ederek, AnarR/atrn(den doan bir dier gezegensel tanr olduunu ima etmektedir# 5estan% Anar"n% elisi Gagay" di,er ge!egenlere eitli gre&lerle nas"l gnderdi,ini aktar"rken% )u gk ila("na da(a sonra yetiir. 1aga, ilev ve boyca A"su(nun el!isi Mummu(ya denktir+ bu da akla Merkr ?lton arasndaki benzerlikleri getirir# 5e#ek ki Gaga <l tondur= ama /merliler <l tonu gk (aritalar"na Ne$t n n tesinde de,il% 3elisi4 &eya uydusu oldu,u Sat rn n yan"na koy#ulard"r. @-aratl .estanAnn 1.*i <erdesi sona ererken% bir 1ne ve dokuz 1ezegenden oluan )ir G ne Siste#i kar"#"!dad"r0 @G ne2A"su, K)alang"tan )eri #e&*ut olan. Merk r2Mummu, A$sunun dan"#an" &e elisi. Den s2Fa&amu, Ksa&a ila(". 882'iamat, Kyaa# &eren )akire. R $iter2Kiar, Ksa,la# karalar"n en )ata geleni. Sat rn2Anar,

Kgklerin en )ata geleni. <l ton21aga, Anar"n dan"#an" &e elisi. Fran s2Anu, Kgklerin olan. Ne$t n29udimmudR%a, Ksanatk;rane yarat"*". 5 nya ve Ay neredeydi8 -aklamakta olan ko!#ik ar$"#an"n r nleri olan onlar% (en ! yarat"l#a#"lard". 1ezegenlerin doumuyla ilgili mu&teem dramann sona ermesiyle, 9arat"l" destan"n"n ya!arlar" art"k 2.*i <erdeyi% gksel )ir kar#aa dra#"n" gster#ek !ere aarlar. -eni yaratlan ge!egen aileleri% dengeli ol#aktan ok u!akt"rlar. 1ezegenler )ir)irlerini ek#ekte= 1ia#at" s"k"t"r#akta% ilksel *isi#leri ra(ats"! et#ekte ve te&likeye sokmaktadrlar# @la(i )iraderler )irlei$ gru$lat"lar= leri geri gidi$ gelirken 'iamat( ra&atsz ettiler# Gklerdeki ika#etlerindeki yara#a!l"klar"yla. 'iamat(n Kg)e,ini kar"t"r"yorlard" A"su a#atalar"n" a!alta#"yordu= 'iamat onlar"n ya$t"klar" kar"s"nda sessizdi, 9a$t"klar" tiksindiri*iydiE -ollar, ortal"k kar"t"r"*"yd".A Burada, d !ensi! yr ngelere ya$"lan gnder#eler &ar. -eni gezegenler 3ileri geri gidi$ gelirler4= )ir)irlerine ok yakla"rlar 3)irlei$ gru$la"rlar4= 1ia#at"n yr ngesine # da(ale ederler% onun 3g)e,ine4 2a!la yakla"rlar= yollar" 3ortal"k kar"t"r"*"yd"4. Esasen te(likede olan 1ia#att"r a#a A$su da ge!egenlerin ya$t"klar"n" 3tiksindiri*i4 )ulur. Niyetini 3onlar"n yollar"n" #a(&et#ek% y"k#ak4 olarak a"klar. Mu##u ile ku*akla"r% onunla gi!li*e gr rler. A#a 3aralar"nda $lanlad"klar" (er ne idiyse4 tanr"lar tara2"ndan duyulur &e kendilerini i#(a et#e $lan" kar"s"nda 3dilleri tutulur4. Akl"n" )a"na to$layan Ead"r. 3A$sunun st ne uyku dk#ek4 !ere )ir nu#ara d !enler. 5i,er gk tanr"lar" da )u $lan" )e,enin*e% Ea 3E&renin asl"na sad"k )ir (arita i!er4 &e G ne siste#inin ilksel sular" st ne )ir lanet okur. 7 zaman en dtaki gezegen olan, 1ne(in ve dier gezegenlerin etrafnda bir daire !izen 3Ea+Ne$t n ge!egeni4 tara2"ndan okunan )u 3lanet4 &eya uygulanan g neydi8 1ne(in etrafndaki kendi yrngesi G nein #anyeti!#as"n" &e dolay"s"yla radyoakti2 sa"n"#lar"n" #" etkiledi8 9oksa Ne$t n )i!!at yarat"l""ndan iti)aren #ua!!a# ener-i ""n"#lar" #" yay"yordu8 %tkiler &er ne idiyse, destan bunlar A$su st ne 3uyku dk#e4ye% sakinletiri*i )ir etki ya$#aya )en!etiyor. atta 3Mu##u% 5an"#an% k"$"rdaya#aya*ak kadar g s !d r.4 /amson ve .elila(nn *ncil(deki &ikayesi gibi, uykuya yenilen ka(ra#an% kolayl"kla kudretlerini ald"ra)iliyordu. %a ("!la A$sudan yarat"*" rol n al#aya koyuldu. Anlalan G neten "kan #ua!!a# ilksel #adde sa"n"#lar"n" ien EaNNe$t n @A"su(nun ta*"n" eki$ at#os2erden oluan $elerinini "kard".A A"su 3yenil#iti4. Mu##u art"k ortalarda dolaa#"yordu. @-akalanm ve arkada braklmtA, e2endisinin yan"nda *ans"! )ir ge!egendi art"k. 1ne(i yarat"*"l","ndan eden% yani ek ge!egenler olutur#ak iin da(a 2a!la ener-i &e #adde yay#a s re*ini durduran tanr"lar% 1ne sistemine gei*i )ir )ar" getir#ilerdi. 8afer, A$sunun anla#"n" &e konu#unu de,itirerek da(a da &urguland". .u s"2at art"k 3Ean"n E&i4ne uygulana*akt". er &angi bir ek gezegen art"k sade*e 9eni A$sudan% yani 35erin4den% en d"taki ge!egenin )akt"," d" u!aydan gele)ilirdi. 1ksel bar bir kez da&a bozulana dek ne kadar sre ge!ecekti, .estan bir ey sylemiyor# Ama k!k bir

duraklamadan sonra devam ediyor ve 5#c ?erde a!lyor0 @Mukadderat 7das"nda% @aderlerin yerinde% Bir tanr dodu, tanr"lar"n en kudretlisi &e ak"ll"s"= 5erinin ta# ortas"nda Marduk yarat"ld". A 7yun*ulara yeni bir gk @tanrsA, yeni )ir ge!egen kat"l"r. 5erinde% d" u!ayda% ona yrngesel &areketin, yani )ir ge!egenin 3kaderinin4 kendisine &erildi,i )ir )lgede olu#utur. %n dtaki gezegen tarafndan G ne siste#ine ekil#itir0 @7nu yakalayan Eayd"29e"tnA# -eni gezegen grlecek bir eydir0 @.ii#i *e!)edi*iydi% g!lerini kald"r"" $"r"l $"r"l= Gelii tanr"sald"% eski !a#anlardaki gi)i e#redenE 9 *eli,i tanr"lar"n st ndeydi% (e# de )atan aa,"E 1anr"lar"n en ulusuydu% )oyu a"yordu= A!alar" #ua!!a#d"% 2a!las"yla u!undu.A . uzaydan !k" gelen Marduk (ala yeni do,#u )ir ge!egendi% ate sa"yor &e radyasyon yay"yordu. 35udaklar"n" k"$"rdat"n*a% ale&ler "k"yordu.4 Marduk di,er ge!egenlere yakla"rken% 3onlar Marduka rk t * i#eklerini 2"rlatt"lar4 &e o ""l ""l oldu% 3on tanr"n"n (alesine ) r nd .4 .emek ki yakla#as" G ne siste#inin di,er yelerinin elektrik &e di,er yay"n"#lar"n" alt st et#iti. Buradaki tek bir kelime 9arat"l" destan"n"n i2resini ! # ! onayl"yor0 7n gk *is#i onu )ekliyordu= yani G ne &e di,er doku! ge!egen. .estan anlatan bizi imdi Marduk(un gittik!e &zlanan rotas boyunca dolatrr# lk olarak onu 3getiren4% G ne siste#inin iine eken EaNNe$t n ge!egeninin yan"ndan geer. Marduk Ne$t ne yakla"rken% Ne$t n n k tle eki#i )u yeni gelenin st ndeki yo,unlu,unu artt"r"r. Mardukun yolunu ta#a#lar% 3a#a*" iin iyi k"lar4. Marduk o srada &ala !ok eriyik bir &alde olmaldr# %aR9e"tn(n yanndan ge!erken, k tle eki#i sanki 3ikin*i )ir )a"4 &ar#" gi)i Mardukun )ir yan"n" iir#eye )alar. Ancak bu ge!ite Marduk(un &i!bir "ar!as ko"maz+ a#a Marduk AnuNFran s n )lgesine ulat","nda% #adde $aralar" ko$#aya )alar &e Mardukun drt uydusunun olu#as"yla sonulan"r. 3Anu u!and" &e drt kenar" )ii#lendirdi% g lerini liderinkinden gnderdi.4 3: !garlar4 denilen drt uydu% )yle*e Marduk e&resinde ("!l" )ir yr ngeye 2"rlat"ld"lar% 3kas"rgalar gi)i dn yorlard"4. 1e!i sras, yani nce 9e"tn, da&a sonra Erans(n yanndan ge!mesi Mardukun G ne siste#ine% siste#in yr ngesel yn nden+saat yn n n tersi de,il% saat yn nde (areket ederek ters ynden geliyor oldu,unu gster#ektedir. areket &alindeki gezegen ksa bir sre sonra dev AnarR/atrn(n, da&a sonra ise KiarRI"iter(in muazzam ktle !ekimi ve manyetik g!lerince kskvrak yakalanr# 9olu da(a da ieri% G ne siste#inin #erke!ine% 1ia#ata do,ru ) k l r. Marduk(un yaklamas ksa sre sonra 1ia#at" &e iteki ge!egenleri+Mars% Den s% Merk r ra(ats"! et#eye )alar. 3Ak"nt"lar oluturdu% 1ia#at" ra(ats"! etti= tanr"lar (u!ursu!du% )ir 2"rt"naday#" gi)i s r kleniyorlard".A Burada ksmen &asara uram olan kadim metnin satrlarndan, yaklaan ge!egenin 3(ayati organlar"n" !ay"2latt"% g!lerini i#dikledi4,ini okuyabiliyoruz gene de# 1ia#at )i!!at 3(u!ursu!*a etra2ta dola"r4=

yr ngesi% anla"lan o ki% d !ensi!le#itir. 9akla#akta olan ) y k ge!egenin k tle eki#i k"sa s re sonra 1ia#attan $aralar ko$art#aya )alar. 'am ortasndan on )ir 3*ana&ar4% onun )edeninden 3kendilerini ay"ran4 &e 31ia#at"n yan"nda giden4% 3k kreyen% ileri at"lan4 uydular y","n" ortaya "kar. Kendisini &zla gelen Marduk(la yzlemeye &azrlayan 'iamat 3onlar" (alelerle taland"rd"4% onlara 3tanr"lar4"n+ge!egenlerin gr n &erdi. .estan ve Mezo"otamya kozmogonisi, 'iamat(n @ingu denilen% 3onun #e*lisini oluturan tanr"lar aras"nda ilk do,an4 olan ba uydusuna belirgin bir nem atfeder# @Kingu(yu yceltti, Aralarnda onu byk ya"tN /avan ba komutasn 7nun ellerine brakt#A Datma yaratan ktle !ekimine tabi olan 'iamat(n )u ) y k uydusu Marduka do,ru kay#aya )alar. te% d" ge!egenleri !ellikle ra(ats"! eden ey @inguya )ir @aderler 1a)leti% yani kendine ait )ir ge!egensel yr nge )a(edil#esidir. 'iamat(a yeni gezegenler dourma &akkn kim verdi, diye Ea sorar. Sorunu Anara% de& Sat rne gt r r. @'iamat(n tm "lanlarn ona tekrarlad0 N .ir #e*lis oluturdu &e 2keden ate sa"yorE Esi! sila(lar ekledi% *ana&ar+tanr"lar do,urdu... .u t rden on )ir tane do,urdu= Me*lisini oluturan tanr"lar aras"nda% @inguyu y *eltti% ilk do,an"% )a ya$t"E 7na )ir @aderler 1a)leti &erdi% g,s ne )a,lad" onun.A %a(ya bavuran Anar, ona @inguyu yen#eye gidi$ gide#eye*e,ini sordu. =eva", tabletlerdeki bir krk yznden kay"tr ama anlalan Ea Anar" tat#in ede#e!% !ira de&a#"nda Anar 3gidi$% 1ia#ata kar" duru$ dura#aya*a,"n"4 ,ren#ek iin Anuya+ Fran s )a&urur. A#a Anu 3ona kar" dura#a! &e geri dner.4 uzursuz gklerde bir !atma bymektedir+ tanr"lar )irer )irer kenara ekilir. /2keli 1ia#at ile ki#se sa&aa#aya*ak #"d"r8 9e"tn ve Erans( ge!en Marduk art"k Anara+Sat rn &e onun geni (alkalar"na yakla#aktad"r. Bu, Anar(a bir fikir verir0 @@udretli olan% intika#*"#"! ol#al"= sa&ata kurna! olan0 Marduk% @a(ra#anJA /atrn(n &alkalarna ulaan2@Anar" dudaklar"ndan $t A Marduk *e&a$lar0 @%er, ger!ekten de, intikamcnz olarak 'iamat( yenecek, yaamlarnz kurtaracaksam2 @aderi#i st n k"la*ak )ir Me*lis to$lay"n (eleJA Koul cretkMr ama basitti0 Marduk &e 3@aderi4% yani G ne e&resindeki yr ngesi t # gk tanr"lar"n"n aras"nda st n ola*akt". te o s"rada% AnarNSat rn n uydusu Gaga% yani gele*e,in <l tonu yolundan ayr"ld"0 @Anar azn a!t, Gagaya% 5an"#an"na )ir s!* k sylediE 9ola koyul Gaga% tanr"lar n nde dur &e sana diye*e,i#i onlara da tekrarla.A .ier tanrRgezegenleri ge!erken Gaga onlar" 3Marduk iin karar"n"!" &erin4 diye s"k"t"rd". Karar beklendii gibiydi0 1anr"lar )irinin kendi yerlerine ii )itir#esi iin 2a!las"yla (e&esliydiler. 3Marduk krald"rJ4 diye )a,"rd"lar ve onu da&a fazla zaman yitirmemesi i!in sktrdlar0 3Git &e 1ia#at"n yaa#"na son &erJ4 .rdnc ?erde artk gksel !ar"ma i!in kalkar# 'anrlar Marduk(un @KaderiniA kararlatrrlar+ birleik ktle !ekimleri Mardukun yr ngesini sade*e tek yne% )ir 3Sa&aa4% 1ia#at ile ar$"#aya gide)ile*ek )ii#de sa$ta#"t"r. Bir sava!ya yakr bi!imde Marduk kendisini !eitli sila&larla donatmtr# .edenini 3(arlayan ate4 ile doldur#u% 3)ir yay ya$#"E 7na )ir ok ekle#iE /n ne y"ld"r"# oturt#utu4 &e 31ia#at" orada sara*ak )ir a, ya$t"4. Bunlar ancak gk olaylar i!in ortak isimler olabilirler+

iki gezegen &izaya girdik!e elektrik imeklerinin !kmas, birbirleri stndeki ktle !ekimi2bir @AA# A#a Mardukun )al"*a sila(lar" uydular"yd"% Marduk yan"ndan geerken Fran s n sa,lad"," drt 3r !gar4 d"0 G ney : !gar"% @u!ey : !gar"% 5o,u : !gar"% .at" : !gar". Artk devlerin, yani /atrn ve I"iter(in yanndan ge!en Marduk uydu da(a 3do,ururA0 @t Lzgar, @as"rga ve 5engi 7l#ayan Lzgar# Fydular"n" )ir 32"rt"na ara)as"4 olarak kullanarak 3do,urdu,u r !garlar"% yedisini ne s rd .A asmlar !ar"maya &azrd# @%fendi ilerledi, yolunu izledi+ >fkeli 'iamat(a !evirdi yznN E2endi 'iamat(n i! ksmn taramak i!in @ingunun% onun einin $lan"n" anla#ak iin tarad".A Ama gezegenler birbirine yaklatk!a, Mardukun rotas" dzensizlemeye balad0 @.akt"% rotas" yerinden oynuyor% 9n a#"% ileri kar"#".A Mardukun uydular" )ile rotadan sa"maya balarlar0 @1anr"lar% yard"#*"lar" 9an"nda yol alanlar Muzaffer Kingu(yu grd, gr leri )uland".A -oksa raki"ler birbirlerinin yanndan ge!i" gidecekler miydi, A#a olan ol#u% rotalar art"k geri al"na#a! )ii#de ar$"#aya ayarlan#"t". 31ia#at )ir k kredi4E 3E2endi tu2an ya$an 2"rt"nas"n"% kudretli sila("n" kald"rd".4 Marduk da(a da yakla"n*a% 1ia#at"n 32kesi4 ) y d = 3ayaklar"n"n kk ileri geri salland"4. Marduka 3lanetler4 ya,d"r#aya koyuldu% yani Ean"n da(a n*e A$su &e Mu##u st nde kulland"," t rden gksel dalgalar. Ama Marduk stne gelmeye devam ediyordu# @1ia#at &e Marduk% tanr"lar"n en ak"ll"lar"% Birbirlerine doru ilerlediler+ -z yze !ar"mak i!in bastrdlar, /avamak i!in yaklatlar#A .estan artk sonrasnda Gk &e 9erin yarat"ld"," gksel ar$"#ay" tarife koyulur# @E2endi onu yakala#ak iin a,"n" yayd"= @t : !gar"% en arkadakini% onun y ! ne do,ru 2"rlatt". 'iamat azn a!" onu yutmaya kalknca2 @t : !gar" ileri s rd ki dudaklar"n" ka$aya#as"n. .erken iddetli frtna Lzgarlar gbeine saldrd+ .edeni ayr"ld"% a,!" ko*a#an a"ld". 7raya )ir ok 2"rlatt"% g)e,ini yard"0 ini $aralad"% ra(#ini yard". 7nu )yle alt edi$% yaa# ne2esini snd rd .A *te burada, (ala kar"#"!da duran gksel )ul#a*alar" a"klayan en ori-inal teori )ulunur. 1ne ve dokuz gezegenden oluan dzensiz )ir G ne siste#i d" u!aydan gelen ) y k% kuyruklu y"ld"! gi)i )ir ge!egen tara2"ndan istila edildi. Bu cisim, ilk olarak 9e"tn(le karlat, Erans, dev /atrn ve I"iter(in yanndan ge!erken rotas 1ne sisteminin i!ine doru bir &ayli kayd ve yedi uydu ortaya !kard# /radaki gezegen olan 1ia#at ile de,itirile#e! )ii#de ar$"#a rotasna girdi# A#a iki ge!egen ar$"#ad"= bu ) y k astrono#ik ne#e sa(i$ bir durumdur# 1ia#ata ar$an Marduk deil, Mardukun uydular"d"r. Eydular 1ia#at"n )edenini 3ay"rd"4% onda geni bir yark a!tlar# Marduk 1ia#at"n )u yar"klar"ndan ieri )ir 3ok4 2"rlatt"% )ir 3ila(i y"ld"r"#4% 3$arlakl"kla dolu4 ge!egenden% yani ener-i y kl Marduktan "kan )ir k"&"l*"# gi)i s"rayan #ua!!a# )ir elektrik ak"#". 1ia#at"n ta i!lerine kadar giden ok 3yaa# ne2esini snd rd 4% 1ia#at"n kendi elektrik &e #anyetik g lerini ntrali!e etti &e onlar" 3snd rd 4. Marduk ve 'iamat arasndaki bu ilk karlama onu yar"l#" &e *ans"! )"rakt" a#a kaderi% )u ikisi aras"nda gele*ekteki kar"la#alarla )elirlene*ekti. 'iamat(n uydular"n"n lideri @ingu ile ayr"*a ilgilenile*ekti. Ama 'iamat(n di,er on% da(a k k uydusunun kaderi )ir an n*e )elirlen#eliydi. @'iamat(, lideri yendikten sonra 7rdusu $araland"% etesi da,"ld". 7nun yan"nda y r yen yard"#*"lar" olan tanr"lar% Korkudan titriyorlard, @endi yaa#lar"n" koru#ak iin s"rtlar"n" dnd ler.A Bu titreyen &e 3s"rtlar"n" dnen4 yani ynlerini tersine e&iren% 3$aralananE

da,"l#"4 7rduyu tan"#laya)ilir #iyi!8 Bunu ya"arak, 1ne sistemimizin bir dier bulmacasna, @uyrukluy"ld"!lar 2eno#enine )ir a"kla#a sunuyoru!. K!k madde kreleri olan @uyrukluy"ld"!lara genellikle G ne siste#inin 3Asi yeleri4 denir% zira grne gre nor#al yol kurallar"na uy#a#aktad"rlar. 1nein !evresindeki ge!egenlerin yr ngeleri2?lton dnda neredeyse daireseldir= @uyrukluy"ld"!lar"n yr ngeleri ise u!a#"t"r% baz durumlarda o kadar !ok uzamtr ki )a!"lar" y !ler*e &eya )inler*e y"l g! # !den kay)olurlar. Ge!egenler2?lton dnda G ne ile ayn" genel d !le#dedirler ama @uyrukluy"ld"!lar"n yr ngeleri )irok 2arkl" d !le#de yer al"r. %n nemlisi, bildiimiz t # ge!egenler G nein e&resinde ayn" saat yn n n tersi )ir rota i!lerken% @uyrukluy"ld"!lar"n )iro,u ters ynde (areket eder. Gk )ili#*iler Kuyrukluyldzlar (angi olay"n% (angi g * n yaratt","n" &e )u s"ra d"" yr ngelerine 2"rlatt","n" syleye#e#ekteler. =evabmz0 Marduk. 1ers ynden% kendine ait yr ngede geli$ 'iamat(n ordusunu k k @uyrukluy"ld"! (alinde $aralayan% )o!an &e a, denilen k tle eki# g * yle onlar" etkileyen odur. @A,a at"ld"lar% kendilerini ka"ana kslm buldularN 7nun yan"nda y r yen t # de#onlar etesini <rangalara &urdu% ellerini )a,lad"E S"k"*a sar#alad"% kaa#ad"lar.A /ava bittikten sonra Marduk Kingu(dan Kaderler 'abletini2@ingunun )a,"#s"! yr ngesini geri ald" &e kendi g,s ne ekledi0 Lotas artk kal"*" )ir G ne e&resinde yr ngeye otur#utu. 7 zamandan balayarak Marduk &er zaman gksel !ar"ma sa&nesine geri dnecekti# 1ia#at" 3yenen4 Marduk gklerde yelken at"% u!aya a"ld"% G nein e&resinde turlad" ve d gezegenlerden balayarak yine geiini ya$t"0 @Marduk(un dileini yerine getirdiiA EaNNe$t n% @zaferini Marduk(un belirlediiA AnarNSat rn. .erken yeni yr ngesinin rotas" Marduku !a2er #eydan"na% @yenilen tanrlar stndeki gcn salamlatrmakA i!in 1ia#at ve @inguya geri getirdi. Beinci ?erde kalkmak zereyken, 'ekvin(deki &ikaye Mezo"otamya @-aratl .estanAna bu noktada katlacaktr+ bu bugne dek sylenmemitir, zira .nya(nn ve 1klerin -aratlnn &ikayesi ancak bu noktada balamaktadr# 1ne(in !evresindeki ilk dnn tamamlayan Marduk 3)oyun e,dirdi,i4 1ia#ata dnd . @%fendi onun cansz bedenini seyretmek i!in duraklad# Cana&ar" ikiye ay"r#ay" #a(aretle $lanla#"t". Sonra% )ir #idye gi)i onu iki $araya ay"rd".A $imdi yenilen gezegene !ar"an, 'iamat( ikiye ayran, @kafatasnA veya st ksmn ko"aran Marduktur. /onra Mardukun uydular"ndan )ir di,eri% @u!ey : !gar" denilen% ko"an yarya !ar"ar# /ert darbe, .nya olacak bu "ar!ay, da&a nce &i!bir gezegenin dolamad bir yrngeye srkler0 @E2endi 1ia#at"n arka k"s#"n" e!di= /ila& ile balantl ka2atas"n" ko$ard"= @an"n"n kanallar"n" kesti= <e @u!ey : !gar"n"n onu% .ilin#eyen yerlere ta"#as"na se)e$ oldu.A 5 nya 9arat"l#"t"J Alt "ar!asnn kaderi baka trlyd+ ikinci geliinde Marduk ona ar$t" &e $aralara ay"rd". @7nun2di,er yar"s"n" gkler iin )ir $erde olarak kurdu= .ir araya getirerek% )ekileri olarak onlar" yerletirdiE 1ia#at"n kuyru,unu . y k Geriti )ir )ile!ik gi)i olutur#ak !ere ) kt .A Bu ko"mu yarnn "ar!alar gklerde bir @bilezikA, i!teki ve dtaki gezegenler arasnda bir "erde oluturmak zere dvld# Bir @byk eritA oluturacak ekilde esnetildiler# Asteroit kua," yarat"l#"t". 1k bilimciler ve fizik!iler Asteroit kua," tara2"ndan ayr"lan iki gru$ oluturan

i &eya 3karasal4 ge!egenler+Merk r% Den s% 5 nya &e Ay" &e Mars &e d" ge!egenler+R $iter &e tesindekiler aras"nda ) y k 2arkl"l"klar"n #e&*udiyetini ka)ul ederler. /mer destannda, )u 2eno#enin kadi# !a#anlarda tan"n""n" )uluyoru! i#di. .a&as, bizlere2ilk ke! olarak 3kay"$ ge!egen4in ortadan kay)oluuna &e sonu*unda Asteroit kua,"n"n+&e @uyrukluy"ld"!lar"n &e 5 nyan"n yarat"l""na yol aan gksel olaylar"n tutarl" )ir ko!#ogonik+)ili#sel )ir a"kla#as" sunul#aktad"r. Eydularndan birka! ve elektrik yldrmlar 'iamat( ikiye bldkten sonra, Marduk(un bir dier uydusu, onun gezegenimiz .nya olacak st ksmn yeni bir yrngeye kaydrmtr+ sonra Marduk, ikinci geliinde alt ksm "ar!alara ayrm ve onu byk bir gk eridi &alinde uzatmtr# /zn ettiimiz &er bulmaca, deifre ettiimiz &aliyle @-aratl .estanA tarafndan ceva"lanmaktadr# .a&as, 5 nyan"n k"talar"n"n neden onun )ir tara2"nda to$lan#" oldu,una &e kar" tara2ta ise niin derin )ir ukurun+<asi2ik 7kyanusunun yata," &ar oldu,u sorular"na da *e&a$ )uluyoru!. 'iamat(n @sularnaA ya"lan srekli gndermeler de ayrca aydnlatcdr# 7na Sulu Cana&ar denirdi &e 1ia#at"n )ir $aras" olan 5 nyan"n )u sularla eit )ii#de donan#" oldu,u sonu*una &ar#ak #ant"kl"d"r. Asl"nda% )a!" )ilginler 5 nyay" 37kyanus Ge!egen4 olarak tari2 et#ektedir% !ira o% G ne siste#inin )ilinen ge!egenleri iinde )yle yaa# &eren sularla kutsan#" olan tek ge!egendir. Bu kozmolo)ik teoriler kulaa yeni gibi gelebilir ama asl"da )unlar Eski A(iti dolduran $eyga#)erler &e )ilgeler iin ka)ul edil#i olgulard"r. *aya "eygamber, @ilksel gnleriA, :a))in 3Ma,rur 7lan" 7ydu,u% Sulu Cana&ar" 5nd rd , % 1e(o#+:a)an"n Sular"n" @uruttu,u4 !a#anlar" yad eder. Lab -a&ve(ye @eski zamandan beri kralmdrA diyen Me!#ur ya!ar" )irka di!ede -aratl destannn kozmogonisini zetler# @Sen @udretin le Sular" .ld n% Sulu Cana&arlar"n .a"n" @"rd"n.A Ey $ $eyga#)er bu gksel efendinin @Marur 7lann -ardmclarnA da nasl vuru" ldrdn &atrlatr ve etkileyi*i astrono#ik ayr"nt"larla Lab(bi yle yceltir0 @.olu,un !erine i#ali yayar% &e (ili,in !erine 5 nyay" asarE 7nun g * d r sular" tutan% 7nun ener-isidir Ma,rur 7lan" yaran= 7nun : !g;rlar"yla 5&#e .ile!ik l $ )iildi= 7nun eliyle k"&ranan e-der(a snd )itti.A *ncil bilginleri artk )rani*e 1e(o#+sulu derinlik keli#esinin 1ia#attan geldi,ini ka)ul ediyorlar= 1e(o#+:a)a+) y k 1ia#at anla#"na gelir &e n*ilin ilksel olaylarla ilgili anlay""% S #er ko!#olo-ik destanlar"na dayan#aktad"r. Bu "aralellikler arasnda en bata gelenler 1ek&in @ita)"n"n a!l satrlardr+ :a))in : !gar"n"n 1e(o#un sular" st nde nas"l (areket etti,ini &e :a))in+.a)il &ersiyonunda Marduk i#e,inin 1ia#ata ar$"$ onu ikiye ay"rd","nda u!ay"n karanl","n" nas"l ayd"nlatt","n"% )yle*e 9er &e :akian"n+(ar2iyen% d&#e )ile!ik yarat"ld","n" tari2 et#ektedir. Bu gksel erit2)u !a#ana dek gksel ku))e olarak e&ril#itir 3Gk4 diye adland"r"ld". 'ekvin Kitab2Bab30U :a))in 3Gk+Ga#ai#4 dedi,inin )u 3d&#e )ile!ik4 oldu,unu !ellikle )elirtir. Akkad #etinleri de )u gk )lgesini 3d&#e )ile!ik+:akkis4 diye adland"r"r &e Mardukun 1ia#at"n alt k"s#"n" u* ua getirene% kal"*" ) y k )ir e#)er (alinde )a,layana dek nas"l geniletti,ini tari2 eder. /mer kaynaklar bu belirli, gkler ve uzayla ilgili genel kavramlardan ayr olan @1kAn, Asteroit kua olduu konusunda &i!bir "&eye yer brakmaz# em Mezo"otamya &em de *ncil gndermelerinin @1k ve -erAi olan .nyamz ve Asteroit kua, 'iamat gksel %fendi tarafndan "ar!alandnda yaratlmt# Mardukun @u!ey : !gar" 5 nyay" yeni gksel konu#una ittikten sonra% 5 nya G ne etra2"nda kendi yr ngesini+bylece mevsimler

olumu &e kendi ekseni etra2"ndaki dn n +bylece gndz ve gece olumu edin#itir. Mezo"otamya metinleri Mardukun 5 nyay" yaratt"ktan sonraki gre&lerinden )irinin% aslnda @G nein g nlerini+5 nyaya ta(sis et#ek &e g n &e ge*enin )lgelerini kur#akA oldu,unu iddia eder. *ncil(deki kavramlar da ayndr0 @De 9a(&e dedi0 G nd ! ge*eden ay"r#ak iin gk ku))esinde ""klar olsun% &e gksel ala#etler iin% &e Me&si#ler iin &e G nler iin &e Seneler iin olsunlar.A Modern )ilginler .nya bir gezegen &aline geldikten sonra &olkanlar $ sk ren% gky ! n sisler &e )ulutlarla dolduran s"*ak )ir to$ oldu,una inan"yorlar. S"*akl"klar d #eye )alay"n*a% )u(arlar suya dn t &e 5 nyan"n y ! n kuru @aralar &e 7kyanuslar olarak ay"rd". %numa %li(in beinci tableti, !ok kt bi!imde ta&ri" olmu olsa da ayn bilimsel bilgileri verir# Gkran lavlar 1ia#at"n 3t k r , 4 olarak tanmlayan -aratl destan bu fenomeni doru bi!imde at#os2erin% 5 nya 7kyanuslar"n"n &e @"talar"n"n oluu#undan n*eye yerletirir. @.ulut sular" to$land"Aktan sonra, 7kyanuslar olu#aya )alad" ve .nya(nn 3te#elleri4% yani @"talar" y kseldi. 3So,uk ya$#a4 yani souma ger!ekleince, ya,#ur &e sis ortaya "kt". Bu arada, 3t k r k4 sa"l#aya% 3kat#anlar yayarak4 .nya(nn to$o,ra2yas"n" )ii#lendir#eye de&a# etti. Bir kez da&a, *ncilsel benzerlik a!ktr0 @De 9a(&e dedi0 Gk alt"ndaki sular )ir yere )iriksin% &e kuru to$rak gr ns n. De )yle oldu.A .nya 7kyanuslar, Ktalar ve bir Atmosfer ile artk .alarn, 9e&irlerin, ?narlarn, <adilerin olumasna &azrd# 'm yaratl %fendi Marduk(a atfeden Enu#a Eli anlatmaya devam eder0 @1ia#at"n )a"n"+ 5 nya konu#una koyarak 7nun !erine da,lar" y kseltti. <"narlar" at"% iddetli ak"nt"lar )oald". G!lerinden 5i*le &e C"rat" sald". Me#elerinden ulu da,lar" )ii#lendirdi% @uyular iin% ta"na*ak sular iin $"narlar deldi.A Modern bulgularla mkemmel uyum i!indeki 'ekvin Kitab, %numa %li ve dier ilgili Mezo"otamya metinleri 5 nya !erinde yaa#"n )alang"*"n" 3*anl" &arl"klarla kaynaan4 sulara &e ard"ndan 3uan kulara4 dayand"r"r. 5a(a sonrad"r ki 3*insine gre *anl" #a(lSklar% s","rlar &e s r ngenler &e yer (ay&anlar"4 5 nya st nde gr nd % sonunda nsan"n ortaya "k""na kadar s rd = yani yarat"l""n son $erdesi. .nya zerindeki yeni gksel dzenin "ar!as olarak Marduk 3la(i Ay" gr n r k"ld"E ona ge*eyi iaretle#e% (er ay"n g nlerini )elirle#e gre&ini &erdi.4 Bu gk tanrs kimdi, Metin onu Ge.@i25 nyay" koruyan gk tanr"s" diye !arr# .estanda da&a nce bu isimde bir gezegenden &i! sz edilmez, ama o @onun+diil gksel )as"n*"+k tle eki# alan" iindedir.A @7A ile kastedilen kimdir, 1ia#at #" yoksa 5 nya #"8 'iamat ve .nya(nn rolleri ve onlara ya"lan gndermeler, grlen o ki, birbirinin yerine ge!ebilmektedir# 5 nya% yeniden bedenlenen 1ia#att"r. Ay(a, 5 nyan"n 3koruyu*usu4 denir+ 'iamat(n @inguya% ba uydusuna koydu,u Ad da )udur. -aratl destan @inguyu% 'iamat(n "ar!alanan, datlan ve Kuyruklu yldzlar olacak bi!imde 1ne etrafnda ters yrngeye sokulan 3ordusu4ndan !ellikle ayr" tutar. Marduk yrngesindeki ilk dnn tamamladktan ve sava meydanna dndkten sonra, @ingunun kaderini a"klar0 @<e @inguyu% aralar"nda e2 olan"% @ ltt = 7nu tanr" 5ug.Ga.E diye sayd". 7ndan @aderler 1a)letini ald"% !aten (akk" de,ildi.A .emek ki Marduk, Kingu(yu yok etmedi# 7nu, boyutu byrken 'iamat(n kendisine balad bamsz yrngesini elinden alarak cezalandrd# .a&a k!k bir boyuta doru k!len Kingu bir @tanrA, yani 1ne sistemimizin gezegensel bir yesi olarak kald# -rngesi olmadndan, an*ak tekrar uydu (aline gele)ilirdi. 'iamat(n st ksm2yeni gezegen .nya olarak yeni bir yrngeye frlatldndan, @ingunun da $ei s"ra s r klendi,ini ner#ekteyi!. Ay(mzn, Kingu, yani 'iamat(n eski uydusu olduunu neriyoruz# Bir gksel .uggae(ye dntrlen Kingu @yaamsalA unsurlarndan, yani atmosfer, sular, radyoaktif maddeden arndrld+

boyutu k!ld ve @cansz bir kil ktlesiA &aline geldi# Bu /mer terimleri, Kin#1u2y *e eli olarak balayan ve .ug#1a#%2kurun #lek olarak son bulan *ans"! Ay"#"!"n &enz kefedilmi tari(ini &e )a"na gelenleri son dere*e uygun )ii#de tan"#la#aktad"r. F#T# King Marduk(un 'iamat(la savann bir baka versiyonunu sunan )ir astrono#ik+ #itolo-ik ta)letin $aras"n"n &arl","n" )ildirir= bunlar Mardukun @inguyu nas"l yollad"," ile ilgili dizeler de i!ermektedir# @@inguyu% eini% sa&a iin ol#ayan )ir sila(la kestiE @aderler 1a)letini @ingudan kendi eline geirdi.A Bu metnin B# Fandes, berger tarafndan dzeltilmesi ve tamamen !evrilmesiyle ilgili bir giriim de @inguNEnsuN Ay isi#lerinin )ire)ir kullan"la)ilirli,ini gsterdi. Byle metinler sadece 'iamat(n ba uydusunun bizim Ay(mz olduu yolundaki !karmmz onaylamakla kalmaz, ayrca 9A/A(nn 3) y k e(irler )oyundaki gk *isi#lerinin Aya ar$#as"4 s"ras"ndaki muazzam !ar"mayla ilgili )ulgular"n" da a"kl"yor. em 9A/A(nn bulgular &em de F#T King tarafndan kefedilen metin Ay" 3(ara$ olan ge!egen4 diye tari2 et#ektedir. 1ksel !ar"may gsteren silindir m&rler bulunmutur+ Marduku &a(i )ir dii ila(la sa&a"rken gsterirler. .yle )ir )eti#le#e% y"ld"r"#"n" 1ia#ata 2"rlatan Marduku% yarat"*"s" 1ia#at" koru#aya al"an &e Ay olarak a"ka tan"#lad","#"! @inguyu gster#ektedir. .nya(nn Ay(nn ve Kingu(nun ayn uydu olduunun kant olan bu betimleme, /u#%n2!orak diyarn efendisi kelimesinden treyen tanr /in adnn da&a sonraki zamanlarda A- ile ilikilendirilmesiyle etimolo)ik a!dan da g!lenir# 'iamat ve Kingu(dan kurtulan Marduk )ir ke! da(a 3gkleri geer &e )lgeleri tarar.4 .u ke! dikkati Gaga% yani dier gezegenlere @el!iA diye gnderilen AnarR/atrn(n eski uydusu i!in son bir @kaderA belirlemek zere 3Nudi##udun #ekan"4na+Ne$t n odaklan#"t"r. .estan Mardukun gklerdeki son ilerinden biri olarak )u gk tanr"s"n" 3gi!li )ir yere4 tayin etti,ini% 3derin4e+d" u!aya )akan% imdiye kadar bilinmeyen bir yrngeye oturttuunu ve ona 3Sulu 5erin4in dan"#anl","n" &erdi,ini bildirir bizlere# Bu yeni konumuna uygun olarak ge!egenin ad" Es#Mi2yolu gsteren olur% yani en dtaki gezegen, <l tonu#u!. -aratl destanna gre, Marduk bir noktada vnr0 @1k tanrlarnn yollar"n" #a(aretle de,itirdi#E onlar iki gru)a ayr"la*aklard"r.A 1er!ekten de yle ya"t# G nein yarat"l"ta ilk orta," olan 1ia#at" gklerden sildi. 5 nyay" #eydana getirdi% G nee da(a yak"n yeni )ir yr ngeye att". Gklerde )ir 3)ile!ik4 d&d = i ge!egenler gru)unu d" ge!egenler gru)undan ay"ran Asteroit kua,"n" oluturdu. 1ia#at"n uydular"n"n o,unu @uyrukluy"ld"!lara dn t rd = )a uydusu @inguyu ise Ay ola*ak )ii#de 5 nya e&resinde )ir yr ngeye oturttu. De Sat rn n )ir uydusu olan Gagay"% ona Mardukun+2arkl" )ir yr ngesel d !le# gi)i kendi yr ngesel !elliklerinden )ira!"n" &ererek <l ton ge!egeni ola*ak )ii#de kayd"rd". 1ne sistemimizin bulmacalar, yani .nya stndeki 7kyanus !ukurlar, Ay stndeki ta&ribat, Kuyrukluyldzlarn ters yrngeleri, ?lton(un muammal fenomeni, btn &e"si tarafmzdan deifre edildii bi!imiyle Mezo"otamya -aratl .estan tarafndan mkemmel bi!imde ceva"lanmaktadr# .yle*e ge!egenler iin 3istasyonlar oluturan4 Marduk kendisi iin 3Ni)uru istasyonunu4 ald" &e 3gkleri geti &e tarad"4 yeni G ne siste#ini. Siste# art"k kar"l"klar" olan on iki . y k 1anr" ile )irlikte on iki gk *is#inden olu#aktayd". Gk @rall"," @-aratl .estanA Mardukun 1ne sistemimize dardan giri", 'iamat ile !ar"madan nce2/atrn ve I"iter da&il d gezegenlerin yanndan ge!en )ir istila*" oldu,unu a"ka

)elirtir. /merliler )u ge!egeni Ni)iru% yani2gei ge!egeni diye adland"r"r ve destann Babil versiyonu u astronomi bilgilerini vermeye devam eder0 @Ni)iru gezegeni0 Gk &e 9erin )irleti,i noktay" ka$laya*ak. 9ukar"da &e aa,"da% kar"ya gee#eye*ekler= 7nu )ekle#eliler. 9ibiru gezegeni0 Gklerde $arlak olan ge!egen. Merke!i noktay" tutar= 7na ( r#et ede*ekler. 9ibiru gezegeni0 7dur (i yorul#adan 1ia#at"n ortas"ndan gei$ duran. Ad 3Gei4 olsun2 En ortada duran.A Bu dizeler, @'iamat(n ortasndan ge!i" duranA 7n kin*i Ge!egenin di,er ge!egenleri iki eit gru)a )l#esiyle ilgili ek &e kesin )ilgiyi sa,l"yor0 39r ngesi onu tekrar tekrar% )ir !a#anlar 1ia#at"n )ulundu,u gksel sa&a"n #eydan"na getiriyor. 1kte sralanlarna gre gezegenlerin listesi ile gezegensel dnemleri son derece gelimi bir tarzda ele alan astronomi metinlerinin de Marduk(un I"iter ile Mars arasnda bir yerde grndn nerdiklerini gryoruz# S #erliler t # ge!egenleri )ildiklerine gre% 7n kin*i Ge!egenin 3#erke!i konu#da4 gr n "kar"#lar"#"!" onayl"yor0 Merkr <ens Ay .nya Mars Marduk I"iter /atrn Erans 9e"tn ?lton %er Marduk(un yrngesi onu bir zamanlar 'iamat(n bulunduu yere, nis"eten yaknmza2Mars ve I"iter arasna getiriyor ise, )u kadar ) y k &e $arlak oldu,u sylenen )u ge!egeni niin (ala gr#edik a*a)a8 Mezo"otam2 ya metinleri Marduktan% gklerin )ilin#eyen )lgelerine &e e&renin u!ak k"s"#lar"na erien diye s! ederler. 37 gi!li )ilgileri tararE e&renin t # k"s"#lar"n" gr r.4 Ayrca dier btn gezegenleri @gzleyenA, yrngesi dier gezegenlerin etrafndan dolamasna izin veren tarzda anlatlmtr# @7nlarn kuaklarn2yrngelerini tutarA, !evrelerinde bir @!emberA oluturur# 9r ngesi% di,er ge!egenlerinkinden 3da(a ulu4 &e 3da(a ) y k4t r. Bu nedenle Granz Kugler(in aklna Mardukun t"$k" )ir @uyrukluy"ld"! gi)i ) y k eli$tik )ir yol i!leyen ("!l" )ir gk *is#i ola)ile*e,i gel#iti. -er !ekim merkezi olarak 1ne(e odaklanan bylesi eli"tik bir yrnge bir a"ogeya, yani 1ne(ten en uzak olduu ve dn u!uuna balad noktaya ve bir &adid noktasna, yani d uzaya dn yolculuunun balad, 1ne(e en yakn olduu noktaya sa&i"tir# Mezo"otamya metinlerinde )yle iki 3 ss n4 gerekten de Marduk ile ilkilendirildi,ini gr yoru!. /mer metinleri ge!egeni An#Er(dan2Gk ss nden %#9un(a2Asil e& giderken )eti#ler. -aratl destan Marduktan s! eder0 @1 ge!ti ve blgeleri taradN %fendi da&a sonra 5erinin ya$"s"n" lt . E+aray" d"taki e&i olarak kurdu= %2ara(y Gklerdeki ) y k e& olarak kurdu.A .emek ki )ir 3E&4 d"tayd"= yani u!ay"n 35erin )lgelerinde4. .ieri 3Gkte4% Asteroit kua,"n"n iinde% Mars &e R $iter aras"nda kurul#utu. /merli atalarnn, yani Erlu *bra&im(in retilerini izleyen kadim *braniler de en stn *la&larn en stn gezegenle ilikiledirdiler# Mezo"otamya metinleri gibi, %ski A&it(te yer alan bir!ok kita" da, gr l#eksi!in 3)ir daire iinde gklerde (areket eden4 3:a))i4% 3en u!aktaki ge!egenleri )ile do,arlarken gre)ildi,i4 3G, n y kseklerinde4 e& sa(i)i olarak tari2 eder. 1ksel !ar"may tarif eden %y"(n Kitab mu&teem gezegenin gittii yeri bize u nemli dizelerle anlatr0 @5erinin st ne )ir yr nge i!di= M"k &e karanl","n+kaynat"klar" son yere kadar.A Mezmurlar da ayn a!klkla gezegenin mu&teem rotasn !izerler0 @Gkler :a))in i!!etini )eyan eder= De ku))esi ellerinin iini ilan eylerE Gerdekten "kan g &ey gi)idir% &e )ir yi,it gi)i rotas"nda ko#aktan (olanan. H"k"" gklerin u*undad"r% 5e&ri de onlar"n sonuna kadar.A A"oge noktasnda muazzam yksekliklere u!an ve da&a sonra &adid noktasnda @aaya inen, 1klere boyun eenA, gklerdeki ) y k yol*u olarak tan"nan ge!egen .ir @anatl" @ re olarak res#edil#ektedir. Arkeologlarn -akn .ou alklarnn kalntlarn gn na !kardklar &er yerde Kanatl Kre sembol gze !ar"yordu+ ta"naklarda ve saraylarda, kayalara oyulmu, silindir m&rlere kaznm, duvarlara resmedilmi# Krallara ve La&i"lere

elik ediyor, onlarn ta&tlarnn stnde duruyor, sa&a sa(nelerinde onlar"n st nde 3y ! yor4du% arabalarnn stne ilenmiti# Kil ,metal, ta ve ta&ta nesneler bu sembolle sslenmiti# /mer ve Akkad, Babil ve Asur, %lam ve Erartu, Mari ve 9uzi, Mitani ve Kenan2&e"si de bu sembole sayg gstermekteydi# itit krallar, Msr firavunlar, ?ers ar(lar+ &e"si de sembol2ve temsil ettii eyi en stn ilan etmilerdi# Binlerce yl da yle kald# 1er!ekten de, kadi# d nyan"n t # (alklar" 7n kin*i Ge!e+ genin $eriyodik yakla#as"n" alt st olular"n% ) y k de,ii#lerin &e yeni a,lar"n )ir iareti olarak gr#ekteydi. Me!o$ota#ya #etinleri ge!egenin $eriyodik olarak ortaya "k""n" )eklenen% ta(#in edile)ilen &e g!le#lene)ilen )ir olay olarak anlat#aktad"r0 @Byk gezegen+ 7rtaya !knda, koyu krmz# 1 yardan bler ve 9ibiru olarak durur#A 1ezegenin gelii ile ilgili metinlerin bir!ou, olayn .nya ve insanolu stn2 deki etkisine dair ke&anetlerde bulunan ke&anet metinleridir# L# =am"bell '&om"son gezegenin @I"iter(in duran !evrelerkenA ilerleyiini ve ge!i, yani 9ibiru noktasna geliini anlatan byle metinler yaynlamtr0 @I"iter(in durandan 1ezegen batya doru ge!er, .ir s re g &en iinde yaay" ola*akt"r. 5iyara ya&aa (u!ur ker. I"iter(in durandan balayarak 1ezegenin "arlakl artmaya balar ve -enge! Burcunda 9ibiru &aline gelecektir, Akkad )ollukla dola*ak% Akkad kral g!lenecektir# 9ibiru sona geldiindeN 5iyar g &en iinde yaaya*ak% Sald"rgan krallar )ar" ya$a*ak% 1anr"lar dualar" ka)ul ede*ek% yakar"lar" duya*ak.A Ancak yaklaan gezegenin, g!l ktle !ekimi etkilerinin yamurlara ve sellere de sebe" olaca beklenmekteydi0 @1k 'a&tnn 1ezegeni da&a da "arlaklanca, seller &e ya,#urlar ola*akE Ni)iru (adid noktas"na &ard","nda% tanr"lar (u!ur &ere*ek= )elalar ortadan kalka*ak% kar""kl"klar ! le*ek. 9a,#ur &e seller gele*ek.A Mezo"otamyal Mlimler gibi *brani "eygamberler de ge!egenin 5 nyaya yakla#a &e insano,luna gr n r ol#a !a#an"n" yeni )ir a,"n # -de*isi olarak d n# lerdir. Mezo"otamyann ve 1k 'a&tnn 1ezegenine elik eden bolluk ve bar ke&anetleri ile :a))in G n nden sonra 5 nyaya gelen )ar" &e adaleti anlatan n*il ke(anetleri en iyi ekilde *aya(nn szleri ile ifade edilebilir0 @De son g nlerde &aki ola*ak ki0 E :a) #illetler aras"nda ( k#ede*ek ve !ok ka&i#ler (akk"nda karar &ere*ek. Kl!larn sa"an demirleri ve mzraklarn bac b!aklar ya"acaklar+ #illet #illete kar" k"l" kald"r#aya*ak.A Lab(bin 1nn izleyen yeni dnemin kutsamalarnn tersine, o g n n kendisi Eski A(it tara2"ndan ya,#urlar% tu2anlar &e de$re#ler !a#an" olarak tari2 edilir. %er *ncil(deki "asa)lar, t"k Mezo"otamya denkleri gibi, .nya(nn yaknndan ge!en g!l ktle !ekimi olan byk bir gezegenin ge!iine gndermede bulunuyorsa, ayan"n s!leri a!k!a anlalabilir0 @5a,larda kala)al","n g r lt s % byk bir kavmin grlts gibi, bir araya birikmi milletlerden krallklarn kargaalk grlts+ 7rdular"n :a))i *enk iin orduyu yokluyorJ Btn #e#leketi &iran et#ek iin% :a) &e ga!a)"n sila(lar" u!ak )ir diyardan% gklerin u*undan geliyorE Bundan tr Gkleri titrete*e,i# ve 7rdular"n :a))i geerken kzgn fkesi ve ga!a)" g n nde 5 nya yerinden oynaya*ak.A .nya(nn @dalar eriyecekN <adileri yarlacakA ve bir yandan ekseni etrafnda dn de etkilenecek# A#os $eyga#)erin a"k )ii#de ke&anet ettii gibi0 @De o g nde &aki ola*ak ki0 :a) 9a(&e diyor% ,leyin g nei )at"ra*a,"# &e g $eg nd ! diyar" kararta*a,"#.A @*te, Lab(bin 1n geldiCA diye ilan eden Zekeriya $eyga#)er (alk"n" .nya(nn kendi ekseni e&resinde dn n n dur#as" 2eno#eninin sade*e )ir g n s re*e,ini syleyerek )ilgilendirdi0 @De o g n &aki ola*ak ki, ""k ol#aya*ak% ""ldayanlar karara*ak. Gakat :a))in )ildi,i )ir g n olacak+ g nd ! de ol#aya*ak% ge*e de ol#aya*ak ve &aki ola*ak ki,

aka#leyin ""k ola*ak.A 9oel $eyga#)er% Lab(bin 1nnde @G ne &e Ay karar"yor &e y"ld"!lar ""klar"n" gi!liyorA+ @G ne karanl",a &e Ay kana dnd r le*ekA demiti# Mezo"otamya metinleri gezegenin "arlakln ululan ve onun gndz vakti bile grlebildiini ne srmler0 3G n do,arken gr l r% g n )atarken g!den kay)olur.4 9i""ur(da bulunan bir silindir m&rde, gklerde g!le gr len+(a se#)ol ile gsterilen 7n kin*i Ge!egene (uu iinde )akan )ir gru$ sa)an s ren res#edilir. @adi# (alklar 7n *kinci 1ezegenin dnemsel geliini beklemekle kalmam, onun yakla#a rotas"n" da "kart#"lard"r. Deitli *ncil "asa)lar, zellikle de *aya, Amos ve %y" kita"lar, Gksel E2endinin (areketini eitli )urlarla ilikilendirirler. @'ek bana gkleri geren odur% ve en yksek .erin stnde yryen odur+ . y k Ay"ya% 7riona &e Siriusa &e g neyin )ur e&lerine &aran odur.4 -a da 39 ! .o,a &e @oa g l #ser= .o,adan 9aya gider4# Bu dizeler sadece gklerin en ykseklerini tarayan bir gezegeni deil, ayn zamanda G neyden gelen &e saat yn nde (areket eden )ir ge!egeni tari2 eder= t"k bizim Mezo"otamya verilerinden !kardmz gibi# 'a)akkuk $eyga#)erin son derece a!k bi!imde )elirtti,i gibi0 @:a) g neyden gele*ekE (a#eti 5 nyay" doldura*akE <e Den s ""k gi)i ola*ak% (u!#elerini :a))in &erdi,i.A Konuyla ilgili Mezo"otamya metinleri arasnda, bir tanesi son derece a!ktr0 @1anr" Mardukun ge!egeni 7rtaya !ktnda0 Merk r. 1k yaynn otuzuncu derecesinden ykselen0 R $iter. 1ksel savan olduu yerde durduunda0 Ni)iru. -ukardaki metin2bilginler yle varsayar ama 7n kin*i Ge!egeni 2arkl" isi#lerle a,"r#a#aktad"r. Bunlar da&a ziyade ge!egenin (areketleri &e 5 nyadan g!le#lene)ile*ek &e i!lene)ile*ek ortaya "kt"," ne#li noktayla ilgilidir. *nsann 7n *kinci 1ezegenin "eriyodik bi!imde grnmesi ve gzden kaybolmasna ainal, yrnge dneminin Ko&utek i!in &esa"lanandan da&a ksa olduunu akla getiriyor# %er byleyse, astronotlar"#"! neden )u ge!egenin &arl","ndan (a)erdar de,iller8 .urum u ki, Ko&utek2Kuyrukluyldz i!in verilen en dk yrngenin yar"s" kadar )ir yr nge )ile 7n kin*i Ge!egeni% <l ton ile ara#"!daki u!akl","n alt" kat" u!a,a koy#aktad"r= yani bu uzaklktaki byle bir gezegen 1ne(in n .nya(ya doru ok a!+ya da (i yans"ta*a,"ndan g!le gr n#eye*ektir. Aslnda, /atrn(n tesindeki )ilinen ge!egenler ilk olarak g!lenerek de,il #ate#atiksel olarak ke2edil#itir. 1k bilimcilerin bulduuna gre, bilinen gezegenlerin yrngeleri anla"lan di,er gk *isi#leri tara2"ndan etkilen#ektedir. 9efilimlerin .nya(ya ya"tklar yolculuklar ve .nya zerine yerlemeleriyle ilgili kadim kaytlara dnmeden nce, iki temel sorunun ceva"landrlmas gerekmektedir0 .i!lerden $ek 2arkl" ol#ayan &arl"klar )aka )ir ge!egende e&ri#le#i ola)ilirler #i8 Bylesi varlklar yar"# #ilyon y"l kadar n*e ge!egenler aras" yol*uluk ya$#a ka$asi+ tesine sa(i$ ola)ilirler #i8 *lk soru, !ok da&a temel bir soruya yol a!yor0 5 nyan"n yan" s"ra )aka )ir yerde de )ildi,i#i! ekliyle yaa# &ar #"d"r8 Bilim adamlar artk (ayal edile)ile*ek (er t rl "s"% at#os2er &e ki#yasal ko#)inasyon sa,layan &e 9aa# iin #ilyarlar*a ans sunan astrono#ik say"larda ge!egeni olan G nei#i! gi)i say"s"! y"ld"! ieren )i!i#ki gi)i say"s"! galaksinin &ar oldu,unu )iliyorlar. Ayrca, ge!egenler aras"ndaki u!ay"n )o ol#ad","n" da )uldular. >rnein, uzayda anlald kadaryla gelii#lerinin ilk sa2(alar"nda y"ld"!lar" saran )u! kristali )ulutlar"n"n kal"nt"lar" olan su #olek lleri &ar. Bu keif+ G nein sular"n"n 1ia#at"n sular" ile kar"t","n" "srarla ne s ren Me!o$ota#ya kaynaklar"na destek sa,l"yor. Bilim adamlar ayrca u

beklenmedik sonuca da vardlar0 9aa# d" ge!egenlerde2I"iter, /atrn, Erans, 9e"tn de e&ri#le#i ola)il#ekle kal#a!% #u(te#elen !aten orada e&ri#le#itir. Bu gezegenler 1ne sisteminin da&a &afif elementlerinden olumutur, genelde evreninkine da&a benzer bir birleime sa&i"tirler ve atmosferlerinde &idro)en, &elyum, metan, amonyum ve belki de neon ve su bu&arndan, yani organik #olek llerin retil#esi iin gereken ele#entlerin (e$sinden )ol*a )ulun#aktad"r. .ile)ildi,i#i! yaa#"n gelie)il#esi iin% su artt"r. Mezo"otamya metinleri 7n kin*i Ge!egenin sulak )ir ge!egen oldu,u konusunda (i $(eye yer )"rak#a!lar. @-aratl .estanAnda, gezegenin elli adnn sralanrken onun sulak unsurlar"n" y *elten )ir ad gru)u da yer al"r. A#/ar2Sulu kral% @/u dzeylerini kuranA anlamna gelen sfata dayanan adlar, gezegeni A#/ar#E2Flu% $arlak sulu kral% A#/ar#E#Fu#.u2derinli,i )ol olan y *e% $arlak sulu kral vesaire diye tarif ederler# S #erlilerin 7n kin*i Ge!egenin yaa# dolu ye#yeil )ir ge!egen oldu,u konusunda (i $(eleri yoktur= ger!ekten de onu 9am#'il#Fa#Ku, 39aa#" #u(a2a!a eden tanr"4 diye adlandrrlar# 7 ayrca 3ekin*ili,i i(san eden4% 3)itkilerin 2ili!len#esine se)e$ olan ta("l &e )itkilerin yarat"*"s"E @uyular" aan% )olluk sular"n" eite $aylat"ran4% 3Gk &e 9erin sulay"*"s"4idi. Bilim adamlar yaa#"n% ar kimyasal bileimleri olan gezegenler zerinde deil de G ne siste#inin d" ular"nda e&ri#leti,i sonu*una &ard"lar. Krmzms, "arldayan bir gezegen olan 7n kin*i Ge!egen kendi ssn reterek ve yayarak, yaam kimyas i!in gereken malzemeleri kendi atmosferinden salayarak, G ne siste#inin )u d" ular"ndan "k"$ ta# orta#"!a geldi. %er bir bulmaca var ise, bu da yaa#"n 5 nya !erinde ortaya "k""d"r. .nya yaklak O#H66#666#666 yl nce olutu ve bilim adamlar )asit yaa# )ii#lerinin )u oluu#dan sonraki )irka y ! #ilyon y"l iinde 5 nya st nde #e&*ut oldu,una inan"yorlar. .u% )ira! 2a!la a)uk gi)i. Ayrca, 5#666#666#666 yldan da(a 2a!la yal" olan en eski &e en )asit yaa# )ii#lerinin )iyolo-ik+ol#ayan de,il de )iyolo-ik kkenli #olek lleri oldu,una dair )irka gsterge &ar. Baka bir deyile% yaa#"n 5 nya olutuktan )u kadar k"sa )ir s re sonra ortaya "k#as"% bunun da(a n*eki )ir yaa# )ii#inden kaynaklan"yor ol#as"ndan dolay"d"r% yoksa *ans"! ki#yasallar"n &e ga!lar"n )irlei#inin sonu*undan de,il. 'm bunlar akl karm bilim adamlarna, 5 nya !erinde kolay*a e&ri#lee#eye*ek olan yaa#"n% asl"nda 5 nya !erinde e&ri#le#edi,ini gster#ektedir. Bilim dergisi Pcarus(taki2%yll 34;5 yazsnda 9obel dll Grancis =rick ve .r# Feslie 7rgel 35 nya !erindeki yaa# u!ak )ir ge!egendeki k * k organi!#alardan )ala#" ola)ilir4 teorisini da&a da gelitiriyorlar# Dalmalarna, bilim adamlar arasnda .nya zerinde yaamn kkeni ile ilgili son teoriler yznden yaanan ra&atszlktan dolay balamlar# 5 nya !erindeki t # yaa# iin niin tek genetik kod &ard"r8 %er yaam, !ou biyologun inand gibi )ir 3ilksel or)a4 iinde )ala#" ise% eitli genetik kodlar" olan organi!#alar geli#i ol#al"yd". /onra, #oli)denu# ok nadir )ulunan )ir ele#ent iken% yaa# iin art olan en!i# te$ki#elerinde niin ne#li )ir rol oynar8 .nya zerinde !ok da&a bol olan kro# &eya nikel gi)i ele#entler )iyoki#yasal te$ki#elerde niin )u kadar ne#si!dir8 =rick ve 7rgel tarafndan sunulan gari" teori, sade*e 5 nya !erindeki t # yaa#"n )ir )aka ge!egendeki )ir organi!#adan kaynakland","n" syle#ekle kal#a!% )u 3to(u#la#an"n4 a#al" oldu,unu da syler. -ani bir baka gezegenden olan zeki varlklar, 5 nyada yaa# !in*irini )alat#ak a#a*"yla 3yaa# to(u#unu4 )ir u!ay ge#isi iinde ge!egenlerinden 5 nyaya gnder#ilerdir. Bu kitabn salayaca verilerden yararlanmamalarna ramen bu iki saygn bilim adamnn ger!ee !ok yaklatklarn syleyebiliriz# /n*eden kararlat"r"lan )ir 3to(u#la#a4 yoktu= )unun

yerine% gksel )ir ar$"#a oldu. Lst nde yaa# olan )ir ge!egen% yani 7n kin*i Ge!egen &e uydular" 1ia#at ile ar$"t"lar &e )ir yar"s"ndan 5 nyay" 3yaratarak4 onu ikiye ay"rd"lar. .u ar$"#a s"ras"nda 7n kin*i Ge!egenin yaa# ta"yan to$ra," &e (a&as" 5 nyay" 3to(u#lad"4 &e )u kadar erken ortaya "k"lar" )aka t rl a"klana#ayan )iyolo-ik &e kar#a"k ilk yaa# )ii#lerini ona &erdi. %er yaam 7n *kinci 1ezegen stnde 5 nyadakinden y !de )ir da(a n*e )ala#" ise% o !a#an 6A.???.??? y"l n*e )ala#" de#ektir. Bu kadarlk k!k bir farkla bile, ilk k!k memeliler .nya zerinde da&a yeni ortaya !kmaya baladnda, 7n kin*i Ge!egen st nde insan olarak geli#i &arl"klar oktan yaa#aya )ala#" olurdu. 7n *kinci 1ezegen(de yaamn bu erken balayn dikkate alrsak, ge!egen insanlar"n"n sade*e A??.??? y"l kadar n*e u!ay yol*ulu,u ya$a)ile*ek ka$asitede ol#as" # #k nd r. 1anr"lar"n Ge(irleri Zeki &arl"klar"n 5 nyaya ilk ke! yerle#elerinin (ik;yesi= Amerika(nn kefi ya da .nya(nn !evresinin dolalmas kadar ne2es kesi*i )ir destand"r. $"&esiz, onlardan !ok da&a nemlidir !nk bu yerleimin bir sonucu olarak, )ug n )i!ler &e uygarl","#"! #e&*udu!. @-aradl .estanA bizi 31anr"lar4"n 5 nyaya Iiderleri tara2"ndan &erilen a#al" )ir karar" i!leyerek geldikleri (akk"nda )ilgilendirir. Babil versiyonu, )u karar" Marduka at2ederek% onun .nya(nn to"ra inie ve ina !almalarna izin verecek kadar kuruyana ve sertleene dek beklediini a!klar# /onra Marduk karar"n" astronotlardan oluan gruba a!klar0 @9ukar"n"n derinlerinde% kaldnz yerde, K9ukar"s"n"n @rall"k E&ini kur#utu#. $imdi onun )ir dengini Aa,"da kura*a,"#.A Marduk da&a sonra amacn a!klar0 @Si!ler Gklerden #e*lis iin ine*eksini!% gece i!in dinlene*ek yer ola*ak (e$ini!i ala*ak. 7na K.a)il diye*e,i#+ 1anr"lar"n @a$"s".A .emek ki 5 nya )ir !iyaret &eya k"sa% kei2 t r nden )ir kal" iin seil#e#iti= o kalc olarak @9u&adan F!akta 7lan 9u&a 7la*akt".A Akkadca 31u2an 1a)letleri4nin ori-inali oldu,una inan"lan )ir S #er #etni% ilk yedi e(rin )eiyle ilgili olarak unlar" anlat"r0 @Krallk gklerden aa,"ya indirildikten sonra% ululan#" ta% krall","n ta(t" gklerden indirildikten sonra% o N le#leri # ke##elletirdi% ila(i kurallar"E Be e(ir kurdu sa2 yerlerde% onlara ad &erdi% onlar" #erke! etti. Bu e&irlerin ilki, %ridu(yu lidere% Nudi##uda &erdi. *kinciyi, Bad2'ibira(y Nugige &erdi. S!ncs olan Farak(, <a)ilsaga &erdi. .rdncs /i""ar( @a(ra#an Ftuya &erdi. Beincisi $uru""ak( Suda &erdi.A Krall 1klerden indiren, %ridu(nun ve dier drt e&rin kurulmasn "lanlayan ve onlara valilerini ya da kumandanlarn atayan tanrlarn adlar maalesef okunamamaktadr# Ancak btn metinler, )atakl"klar"n kenar"ndaki k"y"ya "kan ve @.urada yerleiyoru!A diyen tanr"n"n @9idimmud2Geyleri ya$anA lakab taklan Enki oldu,unda (e#2ikirdir. .u tanr"n"n iki ad"% yani %n#Ki2Sa,la# to$ra,"n e2endisi ve %#A2E&i su olan dorusu ok uygundur. Mezo"otamya tari&i boyunca %nki(nin iktidar ve ibadet merkezi olarak kalan %ridu, bataklklarn sularndan ya"ay olarak ykseltilmi bir zemin zerine ina edilmiti# Kantlar, /# 9# Kramer tarafndan @%nki ve %ridu(nun MitiA ad verilen bir metinde bulunabilir0 @Sulu derinin e2endisi% kral %nkiN E&ini kurduE Eriduda Su .endinin E&ini kurduE Kral %nkiN .ir e& kur#u0 %ridu, )ir da, gi)i% to$raktan y kseltti= iyi )ir yerde kurdu onu.A Bu ve !ou "ar!a "ar!a olan dier metinler, .nya(daki bu @kolonicilerAin ilk kayglarndan birinin s gller ve sulak bataklklar ile ilgili olduunu nermektedir# @7 Ngetirdi+ k!k ne&irlerin temizliini salad#A 9e&ir yataklarnn ve ayaklarnn da&a iyi su ak salamak zere temizlenmesi !abasnn amac bataklk2

lar kurutmak, da&a temiz, i!ilebilir su salamak ve kontroll sulamay balatmakt# ikayeyi anlatan /merli ilk evleri &er yerde mevcut olan sulardan korumak zere biraz to"rakla doldurma veya setler dikme ii ya"ldn da belirtmektedir# .ilginler tara2"ndan 3Enki &e 5iyar"n 5 !eni4nin 3Miti4 olarak adland"r"lan )ir #etin% )ug ne dek ke2edil#i en u!un &e en iyi korun#u S #er iirlerinden )irisidir. Metin, 5;H(i mkemmel bi!imde okunabilen O;6 kadar dize i!ermektedir# Balangc2ilk H6 satr maalesef krlmtr# /onraki dizeler %nki(nin ululanmasna ve onun2babas ba ila& Anu, 9inti2kz kardei, %nlil2erkek kardei ilikilerinin kurulmasna &asredilmitir# .u girii taki)en Enki )i!!at 3#ikro2onu ele al"r4. Kulaa fantastik gelse de gerek u ki= #etin Enkinin 5 nyaya iniini ilk a,"!dan anlat"" (alini al#aktad"r. @.nya(ya yaklat","#da% !ok fazla sel vard# 7nun yeil !ayrlarna yaklat","#da% te$e*ikler &e t #sekler )iriki$ y","ld" e#ri#le. %vimi saf bir yerdeN E&i#+ 1lgesi 9"lan .atakl","na kadar u!an"rE /azan balklar kuyruklarn sallar, k!k gi!i ka#"lar" aras"nda.A $iir da&a sonra, !nc a&s azndan %nki(nin baarlarn tarif etmeye ve kaydetmeye balar# /e!tiimiz baz dizeler0 @Batakl iaretledi, i!ine sazan veN 2bal koydu+ Kam tarlasn iaretledi, i!ine sazlar ve yeil sazlar koydu# %nbilulu(yu, @anallar M 2ettiini% )atakl"klardan soru#lu k"ld". i!bir balk ka!masn diye a kuran, tuzandan &i! N ka!amaz, tuzandan &i!bir ku ka!amaz, N )al"klar" se&en )ir tanr"E o,luE Enki )al"klardan &e kulardan soru#lu k"ld". %nkimdu, (endekler &e setlerden olan )iri% Enki (endeklerden &e setlerden soru#lu k"ld". KalbN ynlendiren )iri olan @ulla% 5iyar"n tu,la ya$"*"s"% Enki kal"$ &e tu,ladan soru#lu k"ld".A $iir %nki(nin 5i*le ne(rinin sular"n"n ar"nd"r"l#as" &e 5i*le ile C"rat"n sular"n"n+kanalla )irletiril#esi da(il di,er )aar"lar"n" s"ralar. Su k"y"s"ndaki e&ine% sa!dan sallar"n &e sandallar"n de#irleye)ile*e,i &e yola "ka)ile*e,i )ir r"(t"# eklen#iti. Bu e&e% uygun olarak% %#Abzu25erinin e&i den#iti. %nki(nin %ridu(daki kutsal blgesi bundan binlerce yl sonra bile bu adla bilindi# 'anrlarn e&irlerinin ori)inal &alleri de, kalntlar da insanolu tarafndan bir da&a asla grlemez+ da&a sonralar .nya(y s"ren 'ufan yznden &e"si ykl" gitmitir# Ama onlar &akknda !ok ey renebiliriz !nk Me!o$ota#ya krallar"n"n kutsal gre&i% )u kutsal )lgeleri kesinlikle ayn" yere &e ori-inal $lana gre s rekli tekrar ina et#ekti. 1ekrar ina edenler% ori-inal $lanlara titi!likle )a,l" kald"klar"n" it(a2 ya!"lar"nda &urgula#"lard"r% t"k2Fayard tarafndan bulunan bu yazdaki gibi0 @Gele*ek iin inaat" )elirleyen dai#i yerlei# $lan"n"+ i!ledi#. 7 $lan% %ski 8amanlardan !izimleri ve 9ukar" Gklerin ya!"s"n" ta"yand"r.A Anunnaki syan" %nlil bizzat .nya(ya geldikten sonra, 35 nya @u#andas"4 Enkinin elinden "k#" oldu. Belki de bu noktada Enkinin sfat veya ad 3to$raklar e2endisi4 yerine E.A+Sular e2endisi olarak de,i#iti. /mer metinleri tanr"lar"n 5 nyaya geliinin o ilk dne#lerinde% )ir g ler ayr"l"," !erinde anla"ld","n" )ildir#ektedir. Anu gklerde otura*ak &e 7n kin*i Ge!egene ( k#ede*ek= %nlil to$raklar" ku#anda ede*ek ve %nki de A).Zu2Akkadca A$sudan soru#lu ola*akt". %#A adnn @sulakA anlamna geliinin ynlendirmesiyle, bilginler Ab#8u(yu 3sulak derin4 olarak e&irdiler= 1rek mitolo)isinde olduu gibi Enlilin frtnalar yaratan Zeusu te#sil etti,ini% Ean"n da 7kyanuslar tanrs <oseydonun $rototi$i oldu,unu &arsay#"lard". Bu yanl yorumlamaya en !ok sebe" olan Mezo"o2 tamya metinleri, A&it ve Kenan metinlerinde tanr" 1a##u! olarak )ilinen 5u#u!inin

ortadan kay)oluuna a,layan )ir di!i a,"tt"r. nannaNtar en nl ak &ikMyesini onunla yaamt ve 5u#u!i ortadan kay)oldu,unda% onu aramaya Aa," 5 nyaya gitti. ?# Maurus Titzel(in /merce ve Akkadca @'ammuz metinleriA &akkndaki ba ya"t, yanl anlamay sadece da&a da g!lendirdi# tar"n aray""n"n destans &ikayesi, 3l ler diyar"na gidi$% en sonunda yaayanlar lkesine dn#esi4 olarak yorumlanan bir yolculuk olarak dnld# *nannaR*tar(n Aa," 5 nyaya iniini tari2 eden /mer ve Akkad metinleri bizi, tanr!ann o yerin &anm olan k"! kardei Erekigal" ziyaret etmeye karar verdii yolunda bilgilendirir# *tar oraya ne l ne de iradesi dnda gitmiti+ ca"canl ve davetsiz gitmiti, ka" mu&afzlarn u ekilde te&dit edi" yolunu zorla a!mak istiyordu0 @%er ka"y a!maz da ben giremezsem, Ka"y kracam, kilidi "ar!alayacam, Ka" svesini ykacam, ka"lar kaldr" atacam#A %rekigal(n evine giden yoldaki yedi ka$" )irer )irer *tar(a a!ld+ en sonunda eve geldiinde ve %rekigal onu grdnde, kelimenin tam anlamyla kafasnn tas att2Akkad metni onu grnce "atlad diyor# /mer metni ise, yolculuun amac veya %rekigal(n fkesinin sebebi &akknda net bir a!klama ya"maz ama *nanna(nn byle bir karlamay beklediini a!klar# *nanna yolculuu &akknda dier ba tanrlar nceden &aberdar etme za&metine girmi ve 3. y k Aa,"4da &a"sedilmesi durumunda onu kurtarmalar i!in &arekete ge!melerini salamt# %rekigal(n ei, yani Aa," 5 nyan"n E2endisi 9ergal idi# . y k Aa,"ya geli ve oran"n e2endisi olu tar!"% sadece 3tanr"lar"n4 insan yan"na ""k tut#akla kal#a!% ayn" !a#anda Aa," 5 nyan"n (i de 3l ler d nyas"4 ol#ad","n" )eti#ler. Birka! versiyon &alinde bulunan &ikaye, eref misafirleri Anu, %nlil ve %a olan bir yemek davetiyle balar# 9e#ek 3gklerde4 &eril#ektedir% a#a Anunun #ekan" olan 7n kin*i Ge!egende de,il. .elki de 5 nya yr ngesindeki )ir u!ay ara*"nda &eril#ektedir zira %rekigal onlara katlmak i!in !kamadndan, tanrlar ona bir @gklerin uzun merdiveninden aaya inen ve %rekigal(n ka"sna ulaanA bir &aberci gndermiti# .aveti alan %rekigal, danman 9amtar(a talimatlar verdi0 @-ksel, 9amtar, gklerin uzun merdiveni boyunca+ Masadan ta)a," kald"r% $ay"#" al= Anu sana ne &erirse% (e$sini getir )ana.A 9amtar yemek salonuna girdiinde, 3arkada oturan kel )ir tanr"4 d""nda t # tanr"lar onu sela#la#ak iin aya,a kalkt"lar. 9amtar Aa," 5 nyaya dnd , nde olay" Erekigala )ildirdi. 7 ve &kmranlk alanndaki da&a aa tanrlar &akarete uramt# akaret eden tanrnn cezalandrlmak zere kendisine gnderilmesini tale" etti# Ancak &akaret eden, byk %a(nn bir olu olan 9ergal idi# Babasndan sk bir azar iittikten sonra 9ergal(e bu yolculua tek bana, sadece nasl davranmas gerektiine dair babasnn verdii tlerle sila&lanm olarak !kmas talimat verildi# 9ergal ka"ya vardnda, &akaret eden tanr olarak 9amtar tarafndan tannd ve birka! testten ge!irildii @%rakigal(n geni avlusunaA alnd# 5erken% Erekigal g nl k )anyosunu al#aya gitti. N<cudunu gsterdi# %rkek ve kadn i!in normal olan, oN kalbindeN kucaklatlarN ar!uyla yata,a girdiler#A 9edi g n yedi ge*e sevitiler# 9ukar" 5 nyada% kaybolan 9ergal i!in alarm verildi# %rekigal(e @Beni brakA dedi 9ergal, @1ideceim ve geri geleceim#A diye sz verdi# Ama o ayrlr ayrlmaz 9amtar %rekigal(e gitti ve geri dnmeye &i! niyeti olmadn syleyi" 9ergal(i su!lad# 9amtar bir kez da&a Anu(ya gnderildi# %rekigal(in mesa) netti0 @Ben, senin kzn, gen!tim+ Bakirelerin oyunlarn &i! bilmemitimN 1nderdiin o tanr, ve benimle iliki kuran2 7nu bana gnder, benim kocam olsun, Ki benimle yerleebilsin#A Belki de aklnda &enz evlilik &ayat olmayan

9ergal ise bir askeri keif dzenledi ve %rekigal(in ka"larn u!urdu, @onun kafasn ko"artmakA niyetindeydi# Ama %rekigal yalvard0 @/en kocam olasn ve ben karn olaym# 1eni Aa .nya stnde &kmranlk sende olsun# Bilgelik 'abletini eline vereceim# /en %fendi ol, ben de anmefendi olaym#A /onra mutlu son geldi0 @9ergal onun szlerini iittiinde, %lini tuttu ve onu "t, 1zyalarn silerek0 1e!en aylar i!inde benim i!in ne dilediysen2 imdi yle olsunCA Anlatlan olaylar, )ir /l ler 5iyar"n" a,r"t"r#"yor. 'am aksine0 'anrlarn giri" ayrlabildikleri bir yer, seviilen bir yer, %nlil(in kz torununa ve %nki(nin bir oluna teslim edilebilecek kadar nemli bir yer# Bunlar kabul etmek, da&a nceki kasvetli yer fikrini desteklemiyor+ T# G# Albrig&t 5u#u!inin Aa," 5 nyadaki e&inin @%a(nn A"su(daki eviyle yakndan ilikili olan Qne&irlerin az( denilen )ir yer alt" *ennetindeki $arlak &e )ereketli )ir yurtA olduunu nermektedir# .uras"n"n u!ak &e eriil#esi g )ir yer oldu,una $(e yok% )ir )ak"#a 3giril#e! )lge4 a#a 3dn ol#ayan )ir yer4 de,il. *nanna gibi nde gelen baka ila&larn da )u Aa," 5 nyaya gidi$ geri dnd kleri )ildirilir. %nlil, 9inlil(e tecavz ettikten sonra bir sre Abzu(ya srgn edilmiti# <e %a /mer(deki %ridu ile Abzu arasnda ger!ekten geli" gidiyordu, A)!uya 3Eridunun sanatkarl","n"4 getir#i ve orada kendisine @ulu bir trbeA ina etmiti# Buras, karanlk ve kasvetli bir yer olmay", akar sular"yla $arlak )ir yer olarak tari2 edil#iti0 @Zengin )ir diyar% Enkinin se&gilisi= Zenginlikler 2"k"r"yor% )ollukta ta#E @udretli ne(ri diyar )oyun*a a,l"yor.A %a(nn Akar /ular 'anrs olarak bir!ok betimleniini grmtk# /mer kaynaklarndan a!k!a anlalmaktadr ki, )yle akarsular gerekten de #e&*uttu= /mer(de ve onun dzlklerinde deil, . y k Aa,"da. T# G# Albrig&t Aa," 5 nyadan Ft.1unun 5iyar"% yani S #erin 3)at"s"nda4 diye s! eden bir metne dikkatimizi !ekiyor# Metin %nki(nin A"su(ya ya"t yolculuu anlatyor0 @/ana A"su, saf diyara, Byk sularn &zla akt, Akar Sular"n Mekan"na E2endi giderE Akar Sular"n Meskenini Enki sa2 sularda kurdu= A"su(nun ortasnda, . y k )ir s","nak ina etti.A 'm tariflere gre, )u yer deni!in tesinde yer al#aktad"r. @/af oulA, yani .umuzi i!in yaklan bir at onun Aa," 5 nyaya )ir ge#i iinde gt r ld , n )ildir#ektedir. @/mer(in -kl stne AtA adl bir metin ise *nanna(nn beklemekte olan bir gemiye binebilmeyi nasl baardn anlatr# @/a&i" olduklarndan ayrl" ileriye yelken at". Aa," 5 nyaya iniyor.A 'am bir versiyonu &i! bulunmad i!in !ok az anlalm olan uzun bir metin, *ra29ergal(in Aa .nya(nn %fendisi olarak unvan ve erkek kardei Marduk arasndaki byk bir anlamazlktan sz eder# Anlamazlk srerken, 9ergal &akimiyet alann terk etti ve Babil(de Marduk(la yzleti+ te yandan Marduk te&dit etti0 @A$suya ine*e,i#% Anunnakiyi denetle#eyeE fkeli sila&larm onlara kar ykselteceim#A A"su(ya erimek i!in Mezo"otamya .iyar(n terk etti ve @y kselen sular4 !erinden yol*uluk ya$t". <araca yer, 5 nyan"n 3)odru#u4ndaki Arali idi ve metinler )u 3)odru#4un nerede oldu,u konusunda kesin bir i"ucu salamaktadr# @F!ak deni!de% 1?? su )eru+u!aktaE Aralinin !e#ini+&arE Mavi 'alarn &asta ettii yer buras, Anunun sanatkarlar"n"n g n )oyu ""ldayan G # .altay" ta"d",".A em bir arazi &em de bir zaman l!s olan beru, mu&temelen su stnde yolculuk sz konusu olduunda zaman l!s olarak kullanlmaktayd# Bu durumda !ift saate denk olduundan, yz beru, iki yz saat yelken a!ma anlamna gelmekteydi# Bu kadim mesafe sa"tamalarnda kullanlan ortalama yelken a!ma &zn belirlememizin &i!bir yolu yok# Ama iki veya ! bin mili aan bir deniz yolculuundan sonra eriilen ger!ekten uzak bir lke olduuna "&e yok# Metinler Aralinin% /mer(in .at" &e

G neyinde yerleik oldu,unu )elirt#ektedir. *ran Krfezi(nden 1neybat ynnde iki veya ! bin mil yol alan )ir ge#i sade*e tek )ir yere &ara)ilirdi0 G ney A2rika k"y"lar"na. /adece )yle )ir "kar"#= /mer(in bulunduu 9ukar" 5 nya veya Kuzey yarkreye tezat olarak Arali Slkesinin bulunduu 1ney yarkre anlamna gelen Aa," 5 nya teri#ini a"klaya)ilir. .nya(nn yarkrelerinin %nlil2@u!ey ve %a2G ney aras"nda )l n % Kuzey semalarnn Enlil 9olu ve 1ney semalarnn da Ea 9olu olarak )elirlen#esine $araleldir. 9efilimlerin gezegenler aras yolculuk ya"abilme, .nya !evresinde yrngeye girme ve ini ya"abilme yetenekleri, onlarn Mezo"otamya(nn yan sra 1ney Afrika(y da bili" bilmedikleri sorusunun cevabn zaten a!klamaktadr# 7 )lgeye !g +Ze)ra &eya 5e&e @uu gi)i (ay&anlar"% *ang"l #an!aralar"n" &eya A2rika gelene,inde Ieo$ar derileri giyen ( k #darlar" res#eden )irok silindir # ( r% )ir 3A2rika )a,lant"s"4n" g lendir#ektedir. 9efilimlerin Afrika(nn bu ksmna, %a(nn bilimsel de&asn ynlendirecek ve diyarn bana ge!irilen nemli tanrlara o nadir @Bilgelik 'abletiAni ba&edecek kadar ilgi duymasnn nedeni neydi, Bilginlerin @sulak derinA anlamna geldiini kabul ettikleri /merce A).Zu teri#i% yeni ve eletirel bir analizi gerektirmektedir# 'erim (ar2iyen 3lksel 5erin @aynak4 anla#"na gel#ektedir% bunun /u olmas art deildir# /merce gramer kurallarna gre, &er &angi bir terimin iki &ecesinden biri, anlam deitirmeksizin bir dierinin nne ge!ebilir+ sonu! olarak Ab#8u ve 8u#Ab ayn eyi ifade eder# /merce terimin ikinci bi!imde &ecelenii, onun /ami dillerindeki "aralelini tanmlamamz salar zira !a+a) *branice ve karde dillerinde &er zaman 3de,erli #etal4% !ellikle 3alt"n4 anla#"na gel#itir ve &ala da ayn anlama gelmektedir# Ab#8u i!in kullanlan /merce "iktograf, )ir a2t #ili tara2"ndan to$ra,"n derinliklerini gren )ir ka!"n"n iaretidir. .emek ki %a o belirsiz @sulak derinAin efendisi deil, 5 nyan"n #inerallerinin "kart"l#as"ndan soru#lu olan tanr"yd"J Aslnda, Akkadca a"su(dan alnan 1rek!e a)yssos keli#esi% ayn zamanda yerdeki son dere*e derin )ir delik anla#"na da gel#ekteydi. Akkadca ders kita"lar @a"su, nik)u(durA diye a!klar+ kelimenin ve onun *branice dengi olan nik)a(nn anla#" ok kesindir= 8eminin i!ine doru ok derin% insan elinden "k#a )ir kesik &eya ka!". Kadim metinler Anunnakileri 5 nyaya yerle#e iinde gre& alan alt r t)eli tanr"lar% Ne2ili# (alk"% 3gre&leri yerine getiren% ileri gren4 tanr"lar olarak tari2 et#ektedirler. Babilce @-aratl .estanA, Anunnakilere grev veren olarak Marduk(u2/merce ori)inalde, bu astronotlara komuta eden tanr olarak %nlil(in adnn verildiini ra&atlkla syleyebiliriz# gstermektedir# @Anuya% onun tali#atlar"na uysunlar diye atad"% S! yzn gklerde #u(a2"! dursunlar diye= .nya(nn yollarn, Gklerinkinden ay"rt etsinler diye= <e 5 nya st nde% Alt yzn yerletirdi. 'm talimatlarn verdikten sonra, Gk ve 9er Anunnakilerini gre&lerine atad".A /onraki zamanlarda, Babil ve Asur metinleri, gen &e yal" erkeklerin Aa," 5 nyan"n #aden+ lerinde a,"r iili,e #a(ku# edildiklerini a"klar. @aranl"kta al""$% ye#ek yerine to! yerler &e yu&alar"na )ir da(a asla dn#e#ek !ere lanetlenirler. .iyar i!in kullanlan /merce sfat Kur#9u#1i#A(nn @dn ol#ayan lkeA yorumunu edinmesinin sebebi budur+ sfatn &arfiyen anlam 3tanr"lar"n al""$ derin t nellerde+*e&(erleri y",d"," diyar4d"r. 8ira tm kadim kaynaklarn da sa"tam olduu gibi, 9efilimler .nya(ya yerletii zamanlar, insano,lunun (en ! 5 nya !erinde ol#ad"," !a#anlard"= &e insano,lunun yoklu,unda% )ir a&u Anunnaki #adenlerde ter dk#ek !orundayd". Aa .nya(ya iniinde *tar, meakkatle !alan Anunnakilerin kille kark yemek yiyi", tozla kirlenmi su i!tiklerini anlatr# Bu arka "lan dikkate aldmzda2gelenek gerei a!l dizesinin ardndan, 31anr"lar"n% insanlar gi)i al"t"," !a#anlarda4 ad"n"

alan u!un )ir destan #etnini ta# olarak anlaya)iliri!. em Babil &em de Asur versiyonlarndan bir!ok "ar!ay bir araya getiren T# 1# Fambert ve A# L# Millard srekli bir metin sunmay baardlar# Bunun da&a eski S #er &ersiyonlar"na% #u(te#elen tanr"lar"n 5 nyaya gelii% insan"n yarat"l"" &e 1u2an ile yok edilii (akk"ndaki da(a )ile eski olan s!l gelene,e dayand"," sonu*una &ard"lar. .izelerin bir !ou !evirmenleri i!in sadece edebi bir deer tarken, biz bunlar son derece nemli bulmaktayz zira nceki blmlerde vardmz sonu!lara ve bulgularmza uygunluk gstermektedirler# Ayrca, Anunnaki isyanna yol a!an koullar da a!klamaktadr# ikaye, 5 nya st nde sade*e tanr"lar"n yaad"," !a#anda balar0 @1anr"lar% insanlar gi)i al"t","% !orlu iten "st"ra$ ekti,i !a#anlarda+ tanr"lar"n #eakkati ) y kt % i a,"rd"% ra(ats"!l"k oktu.A .estan, o srada, ba ila&larn komutanl aralarnda !oktan "aylam olduklarna deinir0 @Anu, Anunnakilerin )a)as"% onlar"n Gksel @ral" idi= .akanlar"% sava! %nlil idi# .a Su)aylar" 9inurta idi, ve eri2leri %nnugi idi# 1anr"lar el sktlar, Zar att"lar &e )l t ler. Anu g,e "kt"% .nyay kullar"na+)"rakt". Bir e#)ere al"nan deni!ler% 7nlar" $rense% %nki(ye verdiler#A 9edi e(ir kurulur= metin e(ir ku#andanlar" olan yedi Anunnakiyi sayar. .isi"lin !ok kat olmalyd zira metin bizlere @-edi Byk Anunnaki, aa," tanr"lar" ok al"t"r#aktayd"4 diye )ilgi &erir. -a"tklar iler arasnda, yle grnyor ki en s"radan% en !orlu &e en isten#eyen to$ra," ka!#ak idi. Aa tanrlar gidili" gelinebilsin diye ne&ir yataklarn kazdlar+ sulama i!in kanallar kazdlar, mineralleri to"rak stne !karmak i!in A"su(yu kazdlar# $"&esiz baz gelimi ara!lar olmasna karn, i fazlasyla g!t# Ezun bir zaman, ta# olarak k"rk 3dne#4 )oyun*a Anunnakiler 3!a(#etle "st"ra$ ekti4 ama sonra )a,"rd"lar0 9eterJ @$ikayet ediyorlar, syleniyorlar% @a!"larda (o#ur+ dan"yorlard".A *syan, anlalan Enlilin #aden )lgesine ya$a*a," )ir !iyarete rastlad". Grsat deerlendiren Anunnakiler birbirlerine yle dedi0 @BakanmzaN kar" "kal"#% .i!i )u a,"r iten kurtars"n. 'anrlarn kral, ka&raman %nlil, 7nu #ekan"nda (u!ursu! edeli#JA Ksa srede isyann eleba ya da rgtleyicisi bulundu# $imdiki bakana kar kin tutan @eski zamanlarn bakanA idi# Ad, ne yazk ki krlmtr+ ama kkrtc konumas son derece nettir0 @Art"k sa&a ilan edeli#% 'usu#eti#i!i )irletireli# &e sa&aal"#.A *syann tarifi ylesine canldr ki akla Bastil(in ele ge!irili sa&nelerini getiriyor# @1anr"lar onun s!lerine uydu. Aletlerini yaktlar+ balta2 larn atee attlar# 1 nellerdeki #aden*ilik tanr"s"n" ra(ats"! ettiler= ka(ra#an Enlilin ka$"s"na giderlerken% 2onu skca tuttular#A 1elien olaylarn gerilimi, kadim air tarafndan canlandrlyor0 @1eceydi, nbetin yars olmutu# E&i sar"ld"+ a#a tanr"% Enlil% )il#iyordu. 2/onra @alkal )unu grd % (u!ursu! land". /rgy srd ve seyrettiN Kalkal, Nuskuyu uyand"rd"= E grltlerini dinlediler# Nusku e2endisini uyand"rd"2 2yle diyerek yatandan kaldrd0 E2endi#% e&ini! kuat"ld"% sa&a ta# ka$"n"!a geldi.A %nlil(in ilk te"kisi isyanclara kar sila&a sarlmak oldu# Ama Nusku% )ir 1anr"lar @onseyi to$lant"s" ta&siye etti0 @Anu(ya aa gelmesi i!in bir mesa) yollaynz+ %nki &uzurunuza getirilsin# -ollad ve Anu aaya tand+ %nki de &uzuruna getirildi# . y k Anunnakiler oradayken% Enlil kalkt"E azn a!t ve byk tanrlara seslendi#A *syan a&sna kar ya"lm olarak alan %nlil unu bilmek istedi0 @.u ya$"lanlar )ana kar" #"8 usumete bende mi karaymN, Gu g!leri# neler grd 8 /ava tam ka"ma geldiCA Anu )ir sorutur#an"n )alat"l#as"n" nerdi. Anu ve dier komutanlarn yetkisiyle donanan Nusku% kam" kurmu olan isyan*"lara gitti. @/ava balatan kim,A diye sordu# @'usu#eti te&ik eden ki#8A Anunnakiler birbirini destekledi0

@.i! tanr"lar"n (er )iri sa&a ilan ettikJ KazlardaN sa&ibiz, Ar yorgunluk bizi ldrd, i#i! a,"r% ra(ats"!l","#"! ok.A %nlil, Nuskunun bu yaknmalarndan oluan ra$orunu duyun*a @gzyalar akt#A .ir lti#ato# &erdi= ya isyanclarn lideri idam edilirdi ya da istifa ederdi# @.u r t)eyi al% g * n geri al%A dedi Anuya% 3sana% gklere y ksele*e,i#.4 Ama 1klerden gelen Anu% Anunnakilerin tara2"n" tuttu0 @7nlar neyle su!luyoruz, *leri !ok ar, ra&atszlklar !ok fazlaC 'er g nE A,"tlar" a,"r% ikayetleri duya)ildik.A Babasnn szlerinden cesaret alan Ea da 3a,!"n" at"4 ve Anu(nun szlerini tekrarlad# A#a )ir ! # ner#ekteydi0 Bir lulu, )ir 3lkel i4 yaratal"#J @.oum 'anr!as &azr buradayken, bir lkel i yarats"n% .oyunduru,u o taks"nE 1anr"lar"n iini o ya$s"nJA @*lkel *!iA yaratlsn ve bylece Anunnakilerin i ykn srtlasn nerisi &emen kabul edildi# 7y birliiyle, tanrlar 3i4nin yarat"l#as" iin oy kulland"0 3Ad" nsan ola*ak.4 dediler0 @'anr!aya &aber saldlar ve sordular, 'anrlarn ebesi, bilge Mami, 2ve ona yle dediler0 /en .oum 'anr!assn, iler yaratJ .ir lkel i yarat% )oyunduru,u o taka)ilsinJ Enlilin &erdi,i )oyunduru,u o taks"n% 1anr"lar"n iini iler ya$s"nJA Mami, 'anrlarn Annesi, 3)e*eri ondad"r4 dedi,i Ean"n yard"#"na i(tiya*" oldu,unu syledi. $imti %vi(nde, &astaneye benzer bir yerde, tanrlar bekliyordu# Ana 'anr!a, Ean"n (a!"rlan#as"na yard"# etti,i kar""#dan 3nsan4" )ii#lendir#eye koyuldu. .oum tanr!alar da oradayd# Ana 'anr!a, srekli ila&iler okunurken !almaya devam etti# Sonra !a2erle )a,"rd"0 39aratt"#J 7nu elleri#le ya$t"#J4 @Anunnakileri, Byk 'anrlar !ardN azn a!t, Byk 'anrlara seslendiA0 @.ana )ir gre& &erdini!+ 7nu ta#a#lad"#E A,"r iini!i si!den ald"# y k n ! iye% nsana y kledi#. i+t r iin 2eryat ettini!0 .oyunduru,unu!u ge&etti#% Si!e !g rl k &erdi#.A Anunnakiler onun a!klamasn neeyle, cokuyla karlad# @Birlikte kotular ve onun ayaklarn "tler#A 7 andan iti)aren% 3)oyunduru,u taka*ak olan4 lkel i% yani nsan ola*akt". Kolonilerini kurmak zere .nya(ya inen 9efilimler kendi klelik t r n % baka bir ktadan getirtilen klelerle deil, )i!!at Ne2ili#ler tara2"ndan )ii#lendirilen lkel iler ile yaratmlard# 1anr"lar"n isyan"% nsan"n 9arat"l""na se)e$ ol#utu. nsan"n 9arat"l"" *lk olarak /merliler tarafndan kaydedilen ve yaynlanan, @*nsanAn 9efilimler tarafndan yaratld iddias, ilk )ak"ta (e# e&ri# teorisi (e# de n*ile dayanan 9a(udi+'"ristiyan doktrinleri ile at"#aktad"r. Ama aslnda, /mer metinlerinin i!erdii bilgi2&e sade*e )u )ilgi (e# e&ri# teorisinin geerlili,ini &e (e# de A(it (ikayelerinin do,rulu,unu onayla+ ya)ilir &e asl"nda ikisi aras"nda (i de at"#a ol#ad","n" gstere)ilir. /mer metinleri 9efilimler .nya(ya ilk kez geldiinde ta("l ek#e% #ey&e a,a*" dik#e &e da&ar g t#e sanatlar"n"n (en ! 5 nyaya yay"l#ad","n" )elirtir. n*ilde anlat"lanlar da ayn" ekilde insan"n yarat"l""n" alt"n*" 3g n4e &eya e&ri# s re*i )l # ne yerletirir. 'ekvin Kitab(nn iddiasna gre da&a eski )ir e&ri#sel sa2(ada0 @<e &enz yerde )ir k"r 2idan" yoktu% ve )ir k"r otu (en ! )it#e#itiE <e to$ra," ile#ek iin ada# yoktu.A 'm /mer metinleri, tanrlarn, ilerini ya"trmak i!in insan yarattklarn iddia ederler# A!klamay Marduk tarafndan sylenen szler &aline sokan -aradl destan karar yle bildirir0 @Aa," )ir lkel yarata*a,"#= Knsan ola*ak ad". Bir *lkel *!i yaratacam+ 1anr"lara (i!#et et#ekle y k #l ola*ak= onlar ra(at ede)ilsin diye.A /merlilerin ve Akkadlarn @nsan4" adlan2 drdklar terimler, onun stat s &e a#a*"n" bizzat anlatmaktayd0 7 bir lulu2*lkel idi, bir

lulu a#elu2*lkel *!i, bir aTilu#2ren!"er# *nsann, tanrlarn &izmetkar olarak yaratlmas, kadim &alklara &i! de gari" bir fikir gibi gelmemiti# A&it !alarnda, ila&2Lab, @ kmdarA, @KralA, @-neticiA, @%fendiA idi# Genellikle 3i)adet4 diye e&rilen teri#% aslnda a&od+al"#a idi. Kadim insan, tanr"s"na i)adet et#iyordu= onun iin al""yordu. A&itteki ila&, /mer anlatlarndaki tanrlar gibi, insan yaratr yaratmaz bir ba&!e dikti ve insan orada !almaya atad0 @<e Lab -a&ve Knsan" ald"= )aks"n &e onu korusun diye Aden )a(esine koydu.A .a&a sonra, *ncil @gnn serinliinde ba&!ede gezmekte olanA ila& anlatr+ Aden Ba&!esine bakmak i!in orada art"k yeni )ir Darl"k &ard"r. Bu metin, tanrlarn dinlenebilmek ve ra&atlayabilmek i!in nasl feryat figan i!iler istedik2 lerini anlatan /mer metinlerinden ne kadar uzaktr, /merce versiyonlarda, insan yaratma karar tanr"lar tara2"ndan )ir #e*liste al"n#"t"r. >nemli olan nokta udur0 'ek bir *la&n baarlarn ycelttii sylenen 1ek&in @ita)"% @'anr(y belirtmek i!in o,ul Elo(i#+(ar2iyen Kla(lar keli#esini kullan"r ve artc bir ifadeye yer verir0 @<e %lo&im dedi0 Sureti#i!de% )en!eyii#i!e gre nsan ya$al"#.A 'ek ama o,ul olan la( ki#lere seslen#ektedir ve insann ya"laca bu o,ul suret &e o,ul )en!eyiteki 3)i!4 ki#lerdir8 'ekvin Kitab, bir ceva" vermemektedir# /onra, Adem ve avva .ilgi A,a*"n"n #ey&e+ sinden yediklerinde% Elo(i# yine ad verilmeyen ayn" #eslektalar"na bir uyar yollar0 @te% nsan yiyi &e @t y .il#ekte .i!den .iri Gi)i 7ldu.A *ncil(deki yaratl &ikayesi, 'ekvin Kitabndaki dier balang! &ikayeleri gibi, /mer kkeninden !ktk2 larndan, ceva" a!ktr# .ir ok tanr"y"% tek )ir Lst n la(a s"k"t"ran A&it &ikayesi, 1anr"lar Me*lisinin tart"#alar" (akk"ndaki S #er )ildiri#lerinin elden geiril#i )ir &ersiyonundan )aka )ir ey de,ildi. %ski A&it, insan"n tanr" ol#ad","n" &e gklerden gel#edi,ini netletir#ek iin e$ey u,ra &erir. @1kler, Gklerin E2endisinindir= *nsanoluna ise 5 nyay" &er#itir.A -eni <arlk @AdamA diye adlandrld nk ada#adan% 5 nya to$ra,"ndan yarat"l#"t". Baka bir deyile o 35 nyal"4 idi. /adece belirli bir 3)ili4 &e ila(i )ir # r s resi eksi,i olan Ada#% dier (er a"dan 9arat"*"+lar"n"nNs"n"n suretinde+sele# &e )en!eyiinde+d#ut yarat"l#"t". Metinde (er iki teri#in )irden kullan"l#as"% insan"n 1anr"+yaNlara (e# 2i!iksel (e# de duygusal olarak% yani d"sal &e isel olarak )en!edi,i yolunda (i)ir $(eye yer )"rak#a#aktad"r. 'anrlar ve insanlarn t # kadi# resi#sel )eti#le#e+ lerinde% )u 2i!iksel )en!erlik a"kt"r. *ncil(de "agan imgelere ta"maya kar ya"lan uyarlarn, *brani 'anrsnn bir sureti veya benzeyii olmad dncesini ortaya !karmasna karn, sadece 'ekvin &ikayesi deil, *ncil(deki dier &ikayeler de bunun tam tersini iddia etmektedir# @adi# )ranilerin 1anr"s" 9 ! 9 !e Gr le)iliyor% @endisiyle Gr le)iliyor% itile)iliyor De @onuula)iliyordu= .ir .a" De Ayaklar"% Elleri De <ar#aklar" De .ir .eli Dard". n*ildeki 1anr" De Elileri% nsanlara .en!iyor De nsanlar Gi)i 5a&ran"yorlard"= Dnk *nsanlar, 1anr"lara .en!esinler De 1anr"lar Gi)i 5a&rans"nlar 5iye 9arat"l#"lard". Ama bizzat bu sadelikte, byk bir gizem yatmaktadr# -eni bir -aratn Ne2ili#lerin gerekten fiziksel, zi&insel ve duygusal )ir ko$yas" ol#as" nas"l # #k n ola)ilirdi8 1er!ekten nsan nas"l yarat"l#"t"8 .nya zerindeki nsana gre )ir y"l% .nya(nn G ne e&resindeki )ir ta# yr ngesidir. .a&a nce gstermi olduumuz gibi, Ne2ili#lerin gezegeninin yrngesi )ir Gara% yani B.>?? 5 nya y"l"na eittir. *nilerinden k"rk Gar yada 166.??? 5 nya y"l" sonra Anunnakiler 39eter art"kJ4 diye $rotesto etti. %er Ne2ili#ler 5 nyaya ilk ke!% !kardmz sonuca gre 6A?.??? y"l kadar n*e in#ilerse% o zaman nsan"n yarat"l"" B??.??? y"l kadar n*e ol#u ol#al"d"rJ

9efilimler+ #e#elileri% $ri#atlar" &eya (o#inidleri yarat#ad". *ncil(in 3Ada#4" omo cinsi deil, ata#"! olan Darl"kt"% yani ilk 'o#o sa$iens. Bildiimiz #odern nsan"% Ne2ili#ler yarat#"t". Bu (ayati olguyu anla#a#"!" sa,laya*ak ana(tar= tanrlarn bir adamu(yu yaratmaya karar verdiklerini ve bunun nasl ya"lacann onun gre&i oldu,unu syle#ek !ere uykudan kald"r"lan Enkinin (ikayesinde yat#aktad"r. =eva" verdi0 @Ad"n" syledi,ini! yaratk2 MEDCF11F:JA ve ekledi0 @8aten Me&*ut 7lan 9arat","n Lst nde 1anr"lar"n Suretini 1utturun.A *te, )ul#a*an"n *e&a)"0 9efilimler, nsan" 9oktan Dar Et#e#itir% Dar 7lan .ir 9arat"," Al#"lar De 1anr"lar"n Suretini 1uttur#ak L!ere Lst nde 7yna#"lard"r. nsan e&ri#in r n d r ama #odern nsan% yani 'o#o sa$iens 31anr"lar4"n r n d r. Dnk yaklak 566#666 yl kadar nce Ne2ili#ler Maymun2Adam2'o#o ere*tus ald"lar &e st nde kendi suretlerini &e )en!eyilerini yerletirdiler. %vrim ile *nsann yaratln anlatan 9ak"n 5o,u #asallar" )ir)irleriyle (i de eli#e!ler. Aksine% )ir)irlerini a"kla#akta &e ta#a#la#aktad"rlar. 8ira Ne2ili#lerin yarat"*"l"," ol#asayd"% Modern *nsan E&ri# a,a*"nda (ala #ilyonlar*a y"l u!akta ola*akt". 8amanda geriye gidelim ve koullar, olaylar a!a !ktk!a gzmzde canlandrmay deneyelim# -aklak O5H#666 yl nce balam olan Buzul Dalar arasndaki dnem ve onun lman iklimi, besin ve &ayvan bolluuna yol a!mt# Ayrca ileri insan benzeri maymunun, omo erectus(un ortaya !kn ve yaylmasn &zlandrmt# Ne2ili#ler onlara )akarken% sadece baskn memelileri deil $ri#atlar" da gr#ekteydi= aralar"nda ise insan )en!eri #ay#unlar". /erbest!e dolaan omo erectus gru"larnn, gklere y kselen ale&li nesnelere )ak#ak iin onlara yakla#" ol#as" # #k n de,il #idir8 9efilimlerin bu ilgin! "rimatlardan bazlarn gzlemlemi, onlarla karlam &atta yakalam olmas imkansz mdr, Ne2ili#lerin &e insana )en!eyen #ay#unlar"n tan"#" olduklar"% birka! kadim metin tarafndan belirtilmitir# lksel !a#anlarla ilgili )ir S #er #asal" yle der0 @*nsanolu yaratldnda, Ek#ek ye#eyi )il#iyorlard"% Giysiler giy#eyi )il#iyorlard"% .itkileri koyunlar gi)i a,"!lar"yla yerler% Suyu )ir ukurdan ierlerdi.A Byle (ay&ana )en!eyen 3nsan4lar% @1lgam .estanAnda da tari2 edil#ektedir. Metin, 3ste$lerde do,an4 Enkidunun uygarla#adan n*e nas"l oldu,unu anlatr0 @1 # )edeni k"llarla ka$l"yd"% @a2as"ndaki salar )ir kad"n"nki gi)i u!unduE Ne (alk" ne diyar" )ilirdi= 9eil otlaklardan#" gi)i giyinirdi= Ceylanlarla )irlikte otlar= Su ukurlar"nda% &a(i (ay&anlarla itii$ kak""rd"= Sudaki k"$"r k"$"r oynaan yarat"klarla kal)i nee dolard".A Akkadca metinler (ay&ana )en!eyen insan" sade*e tari2 et#ekle kal#a!% )yle )ir Darl"kla )ir kar"la#ay" da anlatr0 @$imdi, tu!ak kuran )ir a&*"% onunla su ukurunda kar"lat". A&*" onu grd , nde% y ! (areketsi!letiE 9 re,i darald"% y ! )ulutland"% karn" ! nt den ) ! ld .A Avcnn 3&a(i4yi% 3ste$in derinliklerinden "kan )ar)ar (eri24i grd , nde (issetti,i ey korkudan 2a!layd" !ira )u 3&a(i4% a&*"n"n iini de )o!uyordu. @@a!d","# ukurlar" doldurdu% kurdu,u# tu!aklar" )o!du= ste$in (ay&anlar" &e yarat"klar" onun y ! nden eli#den kat".A Maymun2insan i!in da(a iyi )ir tari2 isteye#e!dik0 kll, kabark sa!l, oradan oraya dolan" duran, @ne &alk ne diyar bilenA, @sanki yeil otlaklardanm gibiA ya"raklarla rtnen, otlayan ve &ayvanlar arasnda yaayan bir g!ebe# Bir miktar zekas yok deildi, !nk &ayvanlar yakalamak i!in kazlan !ukurlar dolduruyor ve tuzaklar "ar!alyordu# Baka bir deyile, &ayvan arkadalarn, yabanc avclar tarafndan avlanmaktan koruyordu# Bu kabark tyl May#un+insan" (ay&an dostlar" aras"nda gsteren )irok silindir # ( r )ulun#utur. .erken, nsan g * i(tiya*" ile y ! y !e gelen ve bir *lkel *!i elde etmeye karar veren Ne2ili#ler% (a!"r )ir ! # grd 0 Eygun .ir 'ay&an" E&*illetir#ek. @ ayvanA ellerinin altndayd an*ak 'o#o ere*tus )ir sorun yarat#aktayd". Bir yandan, uysal )ir i (ay&an" (aline gele#eye*ek kadar !eki

&e &a(i idi. .ier yandan, gre& iin asl"nda uygun de,ildi. Ci!i,inin de,i#esi gerekiyordu= 9efilimlerin aralar"n" ka&raya)il#eli &e kullana)il#eli onlar gi)i y r #eli &e e,ile)il#eliydi ki tarlalarda &e #adenlerde tanr"lar"n yerini ala)ilsin. 5a(a 3ak"ll"4 ol#al"yd"= tanr"lar kadar de,il ama konu#ay" &e e#irleri &e kendisine &erilen gre&leri anlaya*ak kadar. taatkar &e yararl" )ir A#elu% )ir Ser2 ol#ak iin yeterin*e !ekaya &e anlay"a i(tiya*" &ard". Kadim kantlarn ve modern bilimin doruluyor grnd gibi, e,er 5 nya st ndeki yaa# 7n kin*i Ge!egendeki yaa#dan t re#ise% o !a#an e&ri#% 7n kin*i Ge!egende oldu,u gi)i ilerle#i ol#al"yd". 9e yazk ki, farkl yerel koullarn sebe" olduu mutasyonlar, deimeler, &zlanmalar ve gerilemeler vard ama 5 nya st ndeki tm canl bitki ve &ayvanlarda bulunan ayn" 3genetik kodlar4% ayn" 3yaa# ki#yas"4= 5 nya st ndeki yaa# )ii#lerinin gelii#ini% 7n kin*i Ge!egendeki ile ayn" yne ynlendir#i ol#al"d"r. .nya stndeki !eitli yaam bi!imlerini in*eleyen Ne2ili#ler &e )a )ili#*ileri Ea% ne oldu,unu anla#akta ge*ik#ediler0 1ksel !ar"ma srasnda, kendi ge!egenleri 5 nyay" yaa# ile to(u#la#"t". .olaysyla, ellerinin alt"nda olan Darl"k% asl"nda Ne2ili#lere akra)ayd"% tabi da(a a! e&ri#le#i )ir )ii#de. 9esiller boyu ret#e &e seleksiyon gerektire*ek aa#al" )ir e&ri#letir#e ie yara#aya*akt". 1ereken ey, yeni ileri 3seri reti#4le ortaya "kara*ak ("!l" )ir s reti. ?roblem Eaya sunuldu,unda% *e&a)" &emen buldu0 1anr"lar"n Suretini% Zaten Me&*ut 7lan Darl"klar"n Lst ne 3.as#ak4. omo erectus(un &zl evrimsel geliimini salamak i!in Ean"n ta&siye etti,i ile#% inanyoruz ki, Genetik Mani$ilasyon idi. /mer metinleri de mkemmel bir *lkel *!i bi!imlendirme gayretleri srasnda Enki &e Ana 1anr"a+Nin(ursag tara2"ndan yarat"lan de2or#e insanlardan s! ederler. Bir metin, gre&i 3tanr"lar"n kal")"n" kar""#"n st ne )indir#ek4 olan Nin(ursag"n sar&o olu" @%nki(yi !ardnA anlatr0 @nsan"n )edeni ne kadar iyi% ne kadar kt 8 @al)i# yle diyor ki% onun kaderini iyi &eya kt ya$a)iliri#.A /onra, metne gre zarar verme niyetiyle, a#a #u(te#elen dene#e yan"l#a s re*inin ka"n"l#a! )ir $aras" olarak% Nin(ursag !iini tutamayan bir erkek, !ocuk douramayan bir kadn, ne erkek ne de dii organ olan bir varlk retti# Nin(ursag% (e$si (e$si alt" de2or#e &eya kusurlu insan ortaya "kard". astalkl gzleri, titreyen elleri, &asta bir karacieri, tekleyen bir kalbi olan bir insann+ yallkta ortaya !kan bir &astal olan bir ikincisinin vesaire kusurlu )ii#de yarat"l""ndan Enki soru#lu tutuldu. Ama en sonunda # ke##el insan )aar"ld"= Enki onu Ada$a diye adland"rd"% *ncil ise Adem, bizim bilginlerimiz ise omo sa"iens diye# .u Darl"k 1anr"lara 7 @adar .en!iyordu @i% bir metin Ana 1anr"an"n 9arat","na% nsana 3.ir 1anr"n"n 5erisi Gi)i 5eri4% yani kabark tyl Maymun2insannkinden .ir 'ayli Carkl" 7lan 9u#uak% @"ls"! .ir .eden Derdi,ini iaret edecek kadar ileri gider# .u Son Lr nle Artk Ne2ili#ler% nsan @"!lar" le Genetik 7larak Fyu#aktayd"% 7nlarla E&leni$ 7nlardan Ho*uk Edine)ilirlerdi. Ama Byle Bir Eyuma, nsan An*ak Ne2ili#ler le Ayn" 39aa# 1o(u#u4ndan Geli#i se Me&*ut 7la)ilirdi. @adi# Metnin ddia Etti,i 5e .udur. Mezo"otamya kavramnda nsan% A&itlerde olduu gibi, 3.ir 1anr"n"n @an"4 &eya 3/! 4 gi)i 1anr"sal .ir Fnsur ile 5 nyan"n 3@il4inin .ir @ar""#"ndan 9a$"l#ad"r. 1er!ekten de 3nsan4 iin kullan"lan lulu teri#inin ta kendisi @*lkelA anlamn verse de, (ar2iyen 3@ar"t"r"l#" 7lan4 anla#"na gel#ektedir. Bir *nsan bi!imlendirmeye !arlan Ana 1anr"a 3ellerini y"kad"% kili ko$ard"% onu ste$te kar"t"rd".4+Burada tanr!a tarafndan al"nan te#i!lik

nle#leri% kayda de,er. @%llerini ykad#A .ier yaratl metinlerinde de byle klinik nle#ler &e $rosed rlerle kar"la#aktay"!. *nsann "rototi"ini yaratmak zere to$ra,"n 3@ili4 ile kar"an ila(i 3@an"n4 kullan"l""% Mezo"otamya metinlerinde tam olarak sa"tanmtr# %nki(nin @biraz . y k .ir .ilgelik Eseri Der#esiA yani 3.ili#sel @noT+'oT Der#esi in4 nasl greve !arldn anlatan bir metin, 31anr"lar in 'i!#etkarlar .ii#lendir#e4 grevini yerine getirmekte ) y k )ir sorun gr#edi,ini belirtir# 39a$"la)ilirJ4 diye ilan eder. /onra Ana 'anr!aya bu talimat verir0 @5 nyan"n .odru#undan% ta# A)!unun st nden+ )ir yu&arlak olana dek kili kar"t"r &e )ir yu&arlak ekil &er. Kili do,ru (ale getire*ek olan yi% )ilen gen tanr"lar sa,laya*a,"#.A 'ekvin(in ikinci blm, bu teknik versiyonu sunar0 @<e -a&ve, %lo&im yerin to"randan Adam ya"t+ ve onun )urnuna yaa# ne2esini 2ledi% &e Ada# yaayan *an oldu.A 1enelde 3*an4 diye e&rilen )rani*e teri# ne2etir= *anl" )ir yarat"," *anland"ran &e ld , nde gr n e gre onu terk eden% elle tutula#a! o 3:u(4tur. ?entatk(n2 %ski A&it(in ilk be kitabnn nsan @an" 5k#e De 'ay&an @an" 9e#eye @ar" 'ekrar 'ekrar 3H nk @an Ne2etir4 5iye Eyarda Bulunmas 1esad 2 5e,ildir. *nsann -aratlnn A&it <ersiyonlar .a Ne2e+:u(% Can De @an" E 1utarlar. %ski A&it, @an"n nsan"n 9arat"l""ndaki :ol ne bir baka rnek sunar# Adem isminin !kartld Ada#a teri#i% ori-inal olarak sade*e (er(angi )ir to$rak &e ar! de,il% !ellikle koyu k"r#"!" to$rak anla#"na gel#ekteydi. '"k "aralel Akkadca kelime Ada#atu+koyu k"r#"!" to$rak gi)i% )rani*e Ada#a teri#i &e k"r#"!" renk iin kullan"lan )rani*e Ado# ad"% @an iin kullan"lan s!* klerden t re#itir0 ada#u% da#. 'ekvin Kitab, 'anr tarafndan yaratlan varl @AdemA diye adlandrdnda, S #erlilerin en se&di,i linguistik i2te anla# oyununu kullan#ak+ tad"r. 3Ade#4= 3to$raktan olan4+5 nyal"% 3koyu k"r#"!" to$raktan ya$"lan4 &e 3@andan ya$"lan4 anla#"na gele)ilirdi. Canl" yarat"klar"n te#el unsuru &e @an aras"ndaki iliki% insann yaratlyla ilgili Mezo"otamya anlatlarnda da mevcuttur# %a ve Ana 'anr!a(nn insan" ortaya "kartt"," (astaneye )en!eyen e&% Gi#ti E&i diye adlandrlmaktadr+ o,u )ilgin )unu 3@aderlerin )elirlendi,i e&4 olarak e&irir. Ama S #er*e Gi.#.1iden t redi,i a"k olan Gi#ti teri#i &ece &ece ele alndnda 3Ne2es+: !gar+9aa#4 anla#"na gelir. Bit $imti, &arfiyen 39aa# r !gar"n"n ieri 2lendi,i e&4 anla#"na gelir. Bu, A&itlerdeki szlerle tamamen denktir# Aslnda, /merce Gi.#.1iyi e&ir#ek iin Me!o$ota#yada kullan"lan Akkad*a keli#e Na$itudur= yani A&itteki Ne2e teri#inin ta# $aralelidir. De Ne2e &eya Na$itu% @andaki Ele Ge#eyen 3.ir Gey4di. %ski A&it sadece eksik i"u!lar sunmaktayken, Mezo"otamya metinleri bu konuda "ek a!ktr# nsan"n )ii#lendirile*e,i kar""# iin @an"n gerekti,ini )elirt#ekle kal#a!% )unun )ir 1anr" @an"% la(i @an ol#as" gerekti,ini de a"klar. 'anrlar insan yaratmaya karar verdiklerinde, liderleri a"klad"0 3@an to$laya*a,"#% ke#ikleri Darl"k ede*e,i#.4 @an"n )elirli )ir 1anr"dan al"n#as" gerekti,ini neren Ea% 3lkeller 7nun Modeli Ard"n*a .ii#lensinler4 dedi. <e 1anr"y" setiler. 37nun @an"ndan% nsano,lunu .ii#lendirdiler= Lst ne 'i!#eti 9 klediler% 1anr"lar Ser)est @als"n 5iyeE .u% drakin /tesinde .ir ti.4 @'anrlar *nsanlar 1ibiNA destanna gre, 'anrlar da&a sonra .oum 'anr!asn2Ana 'anr!a 9in&ursag !ardlar ve grevi yerine getirmesini istediler0 @.oum 'anr!as buradayken, 5o,u# 1anr"as" dller )ii#lendirsin. 'anrlarn Anas buradayken, 5o,u# 1anr"as" )ir lulu )ii#lendirsin% iler% tanr"lar"n y k n ta"s"n. .ir Iulu A#elu yarats"n% .oyun+ duru,u o taks"n.A Buna "aralel, @Ana 'anr!a tarafndan *nsann -aratlmasA adn

tayan bir eski Babil metninde, tanr"lar 3tanr"lar"n E)esini% .ilgili Ma#iyi a,"r"rlar &e ona yle derler0 3Sen Ana ra(i#sin% nsano,lunu yarata)ile*ek olan. 9arat yleyse Iulu% o taks"n )oyunduru,uJ4 Bu noktada, @'anrlar *nsanlar 1ibiNA metni ve "aralel metinler, *nsann ger!ek yaratlnn ayrntl bir tarifine giriirler# 3i4 ka)ul eden 1anr"a+)urada Nin.1i K9aa# Deren 'an"# olarak adland"r"l"r% 3Sa2lat"r#a4 &e 3A)!unun @ili4 iin kullan"la*ak )a!" @i#yasallar+A)!unun Zi2tleri da(il gereken )irok eyi s"ralar. Bu malzemeler &er ne idiyseler, Ea gerekenleri anlamakta &i! zorluk !ekmez, kabul ederek yle der0 @Sa2lat"r"*" )ir )anyo (a!"rlaya*a,"#. .ir 1anr"% @an"n" ak"ts"nE 7nun Etinden De @an"ndan% Ninti @ili kar"t"rs"n. A Karan kilden bir insan bi!imlendirebilmek i!in biraz kadn yardm, bir tr &amilelik veya !ocuk tama unsurlar gerekmektedir# Enki% kendi einin yardmn nerdi0 @Ninki% 1anr"a+Ei#% 5o,uran o ola*ak. 9edi 5o,u# 1anr"as" yan"nda% 9ard"#*" ola*ak.A 3@an4 ve 3@il4in kar"#as"n"n ard"ndan% o*uk ta"#a aa#as"= 9arat",a la(i )ir 3M ( r4 )as#a iini ta#a#laya*akt". @-eni .oann Kaderi a!kland+ Ninki 7nun Lst ne 1anr"lar"n Suretini Sa)itleye*ek= &e 7la*ak 7lan 3nsan4 7la*ak.A Asur m&rlerindeki resimlemeler, "ekala bu metinler i!in &azrlanm ekiller olabilirler+ bunlar Ana 'anr!a2sembol gbek ba kesicisidir ve Wori)inal sembol &ilal idi %a(y karm &azrlar, ila&iler syler ve acele etmek i!in birbirlerini tevik ederken gster2 mektedir# %nki(nin ei 9inki(nin, insann ilk baarl rneinin yaratlna da&il oluu, bizlere da&a nceki blmlerden birinde anlattmz Ada$an"n (ikayesini &atrlatyor0 @7 g nlerde% o y"llarda% Eridunun .ilgesi% Ea% onu )ir insan #odeli olarak yarat#"t". A Bilginler, Ada$adan Ean"n 3o,lu4 olarak s! ediliinin tanrnn )u insan" ok se&di,ini &e onu e&lat edindi,ini i#a etti,ini san#"lard"r. Ama ayn metinde Anu% Ada$adan 3Enkinin nsan E&lad"4 olarak s! eder. >yle grnyor ki, Enkinin einin% 3Ade# Modeli4 olan Ada$an"n yaratlma srecine da&il oluu, 9eni nsan &e 7nun 1anr"s" aras"nda Z rriyet anla#"nda )ir liki 9arat#"t"0 Ada$aya 'a#ile @alan Ninki idiJ 9inti 9eni Darl"," @utsad" &e 7nu Eaya sundu. Baz m&rler, iki yan"nda 'ayat A,a*" &e Ia)oratuar @a$lar" )ulunan &e yeni do,#u )ir Darl"," tutu$ kald"ran )ir 1anr"ay" gster#ektedir. Bu ekilde retilen, Mezo"otamya metinlerinde tekrar tekrar 3Model nsan4 &eya )ir 3@al"$4 olarak s! edilen Darl"k anla"lan do,ru 9arat"k idi !ira 1anr"lar @o$yas"n"n H"kart"l#as" in .a,r""yorlard". Ancak grnte nemsiz bu ayrnt, sade*e nsano,lunun 39arat"ld","4 S re*i de,il% ayn" !a#anda n*ilde )ulunan &e elikili olan )ilgilere de ""k tut#aktad"r0 'ekvin Kitabnn ilk blmne gre0 @<e %lo&im *nsan kendi suretinde yaratt2 onu Elo(i#in suretinde yaratt"+ onlar" Erkek &e 5ii olarak yaratt".A Adem 8rriyetleri Kitab da denen Ba" H yle belirtir0 @%lo&im Adam yaratt gnde, onu %lo&im benzeyiinde ya"t, 7nlar" Erkek &e 5ii yaratt"% &e 7nlar" M )arek @"ld" &e yaratt"klar" g nde 7nlar"n ad"n" Ade# koydu.A Bir nefeste, *la&n kendi suretinde ve benzeyiinde, tek )ir Darl"k% 3Ade#4 yaratt","n" &e )ari! )ir eliki ile% )ir Erkek &e 5iinin ayn" !a#anda yarat"ld","n" ,reniyoru!. Deliki, *la& onu uyutana ve kaburgasndan Kadn bi!imlendirene dek Adem(in bir sre yalnz olduunu bildiren 'ekvin(in ikinci blmnde zellikle sivrilemektedir# .ilginleri de la(iyat"lar" da a"rtan eliki% A&it metinlerinin ori-inal S #er*e kaynaklar"n )ir !eti oldu,unu 2ark etti,i#i!de ortadan kalk#aktad"r. Bu kaynaklar bizi yle bilgilendirir0

Maymun adamlar &ayvanlarla @kartrarakA bir *lkel *!i yaratmaya !alan tanrlar, ie yaraya*ak tek kar""#"n May#un ada#lar ile Ne2ili#ler aras"nda ola)ile*e,i sonu*una &ard"lar. Birka! baarsz denemeden sonra, )ir 3Model4% yani Ada$aNAde# ya$"ld". .alang"ta sade*e tek )ir Ade# &ard". Ada"aRAdem(in do,ru 9arat"k oldu,u kan"tlan"n*a% @o$yalar"n"n 9arat"l#as" iin )ir Genetik Model &eya 3@al"$4 olarak @ullan"ld"= bu Ko"yalar sade*e Erkek de,il% Erkek &e 5iiydi. .a&a nce gstermi olduumuz gibi, Kadn bi!imlendirdii sylenen A&itteki 3@a)urga4% /merce 'i2@a)urga &e 9aa# stnde bir kelime oyunudur+ )u da 'a&&an"n Ade#in 39aa# /! 4nden ya$"ld","n" onayla#aktad"r. Mezo"otamya metinleri, Ade#in @o$yalar"n"n ilk reti#i (akk"nda )ir grg tan","n"n anlatt"klar"n" &erir. %nki(nin talimatna uyulmutur# 9aa# ne2esinin 3 2lendi,i4 Gi#ti E&inde Enki% Ana 1anr"a &e on drt 5o,u# 1anr"as" to$lan#"t"r. .ir 1anr"n"n 3/! 4 elde edil#iti% @saflatrc banyoA &azrlanmt# @%a Kili onun nnde temizledi+ *la&iler sylemeye devam etti#A 9a"itu(yu saflatran tanr %a konutu# 7nun nne oturdu, onu tevik ediyordu# Kendi ila&isini syledikten sonra, %lini Kile uzatt#A Art"k% nsan"n 3Seri Lreti#i4 le#inin ayr"nt"lar"na a(it ol#aktay"!. 7n drt .oum 'anr!asnn karsnda, @Ninti @ilden on drt $ara ko$ard"= 9edisini Sa,a koydu% 9edisini Sola koydu. Aralar"na @al")" koydu. E t yleriE g)ek )a," kesi*isiEA .oum 'anr!alarnn iki gruba ayrld a!ktr# Metin, @Bilge ve bilgili iki kez -edi .oum 'anr!as to"lanmtA diye a!klamaya devam eder# Ana 1anr"a onlar"n :a(i#lerinin iine 3@ar""k @il4i koyar. .ir *erra(i ile# ya$"ld","na dair i$ular" &ard"r= t ylerin al"n#as" &eya t"ra edil#esi% *erra(i )ir aletin% )ir kesi*inin (a!"rlan#as". Artk beklemekten baka ya"acak bir ey yoktu0 @.oum 'anr!alar bir aradayd, Ninti aylar" say"yordu. .eklenen 1?. ay yakla"yordu= 1?. ay geldi= :a(i#in a"l#as" dne#i geti. -z anlayla "arlad+ .a"n" rtt % e)elik ya$t". Belini kuakla sard, kutsa#ay" a"klad". .ir Gekil Hekti= @al"$ta 9aa# Dard".A Anlalan nsan"n 9arat"l" 5ra#as" ge do,u#la ta#a#lan#"t". 7n drt .oum 'anr!asn (a#ile )"rak#ak iin 3@il4 &e 3@an4 3@ar""#"4 kullan"l#"t". Ama dokuz ge!ti ve onuncu ay ilerledi# @La&min a!lmas dnemi ge!ti#A Neyin gerekti,ini anlayan Ana 1anr"a 3e)elik ya$t"4. Bir *erra(i o$erasyon ya$#" oldu,u+)l k $r k ol#as"na kar"n% "aralel bir metinde da&a a!k bi!imde ortaya !kyor0 @NintiE aylar sayarN Belirlenen 36# ayda !ardlar+ Eli Aan 'an"# geldi. E ile ra(#i at". -z neeyle "arlad# Ba rtlyd+ E )ir a"kl"k ya$t"= :a(i#de olan 2"rlad".A =okuya ka"lan Ana 1anr"a ",l"k att". 39aratt"#J 7nu elleri#le ya$t"#.A *nsann -aratlmas nasl baarlmt, @'anrlar *nsanlar 1ibiNA metni, a#a*" )ir 1anr"n"n 3@an"4n"n niin 3@il4e @ar"t"r"l#as" gerekti,ini a"kla#ak olan )ir $asa- ier#ektedir. 1ereken 3la(i4 unsur% sade*e )ir 1anr"n"n da#layan kan" de,ildi% ok da(a te#el &e kal"*" olan )ir eydi. Seilen 1anr"n"n 1e.E.Mas" oldu,u sylenir )i!e= nde gelen otoritelerin metin stnde @KiilikA diye tercme ettii bir kelimedir bu# Ama kadim terim !ok da&a s"esifiktir+ (ar2iyen 3'a2"!ay" 9erinde 1utan" .ar"nd"ran4 anla#"na gelir. .a&as, ayn" teri# Akkadca versiyonda 3:u(4 olarak e&rilen

Ete#u olarak yer al"r. er iki durumda da konumuz, 1anr"n"n @an"nda @iili,ini Saklayan .ir 3Gey4dir. 'm bunlar, e#ini! ki% 1anr"n"n @an"n" .ir 5i!i 3Sa2lat"r#a .anyosu4ndan Geiren Ean"n <einde 7ldu,u Geyin% 7 1anr"n"n GENIE: 7ldu,unu Syle#enin 5ola#)al" .ir 9oludur. Bu la(i Fnsuru% 5 nyasal .ir Fnsurla yi*e @ar"t"r#an"n A#a*" 5a A!k A!k Belirtilmitir0 @Kil i!inde, 1AN:M ve NSAN .AUIANACA@% .:A:A9A GE1:IMG bir .:I@ HN5E= >yle ki /79 1S9F%L% KA.AL .: 1AN:M5A 7IGFNIAGAN E1 ve CAN2 o CAN bir @AN .AUMN5A .AUIANACA@= onun GA:E1N 9AGAM IAN E5ECE@% @ .F FNF1FIMASMN% @=A9A bir KA9 BAXP9.A BAXFA9/P9#A Bunlar, )ilginler tara2"ndan $ek a! anla"l#" g l s!lerdir. Metin, tanrnn kannn, 1anr" &e nsan"n Genetik 7larak 3Son G nlere @adar4 .a,lan#as" in @ile @ar"t"r+ "ld","n" .elirtir= .yle*e 1anr"lar"n 'e# Eti+Sureti 'e# de Can"+.en!eyi nsan Lst ne Asla @o$ar"la#aya*ak .ir @an .a," le .as"la*akt". @1lgam .estanA, tanrlar yar *la&i olan 1lgam i!in bir ko"ya yaratmaya karar verdiklerinde Ana 'anr!ann, @kilAi, tanr 9inurta(nn @zA ile kartrdn bildirmektedir# Metinde da&a sonra, %nkidu(nun kudretli gc+ onda @Anu(nun znnA olmasna, Anu(nun torunu olan 9inurta yoluyla salad bir unsura balanmaktadr# Akkadca kiir terimi, Gklerdeki 1anr"lar"n sa(i$ oldu,u )ir 3!4e% )ir 3yo,unluk4a de,inir. %# %beling kiir(in tam anlamn anlama gayretlerini @/! &eya )u teri#in )a!" n anslar"% la(lar kadar $ekala Gklerden gelen 2 !eler iin de geerli ola)ilirA diye belirterek zetler# %# A# /"eiser bu terimin ayn" !a#anda 3Gklerden aa," inen )ir ey4i i#a etti,i sonu*una &ar#"t"r. 'erim @bu terimin t"))i )a,la#daki kullan"#"n" i#a ede)ile*ek4 a,r""#lar da ta"#aktad"r diye yazar# 'ekrar basit, tek bir !eviriye geliyoruz0 GEN. Mezo"otamya(nn ya da A&it(in kadim metinlerinin kantlar, biri bir tanrnn dieri ise omo erectus(un olan iki gen takmn kaynatrmak i!in benimsenen ilemin, la(i unsur olarak Erkek Genlerini ve 5 nyasal unsur olarak 5ii Genlerini kullan#ay" ierdi,ini ner#ektedir. *la&n, Adem(i kendi suretinde ve benzeyiinde yarattn tekrar tekrar iddia eden 'ekvin Kitab da&a sonra Adem(in olu $it(in doumunu u szlerle tarif eder0 @De Ade# yz otuz yanda, kendi )en!eyiinde% suretine gre )ir o,lun )a)as" oldu ve onun ad"n" Git koydu.A 'erminolo)i, Adem(in *la& tarafndan yaratln tarif etmekte kullanlanlarla ayndr# A#a Git kesinlikle )iyolo-ik )ir s reten geerek Ade#den do,#utu= yani )ir dii yu#urtan"n Ade#in erkek s$er#i tara2"ndan dllen#esi &e ard"ndan gelen ge)e kal"% (a#ilelik &e do,u#. Bu e terminolo)i bir sreci anlatmaktadr ve tek mantkl !karm+ Ade#in de la( tara2"ndan )ir dii yu#urtan"n )ir tanr"n"n s$er#i ile dllen#esi ile#i yoluyla ortaya "kar"l#" ol#as"d"r. %er tanr"sal unsurun kar"t"r"ld"," 3kil4% t # #etinlerin "srar etti,i gi)i d nyasal )ir unsur idiyse% tek mantkl !karm )ir tanr"n"n s$er#inin% yani onun genetik #al!e#esinin )ir #ay#un kad"n"n yu#urtas"na sokul#u ol#as"d"rJ 3@il4% ya da da(a !iyade 3@al"$lanan @il4 iin Akkadca terim tittir# Ama bunun ori)inal &ecelenii 1i.t+9aa#la olan idi. *branicede tit 3a#ur4 anla#"na gel#ektedir ama e anla#l"s"% bia2)atakl"k ve bea2yu#urta ile bir kk "aylaan )otur# -aratl ikayesi, keli#e oyunlar"yla doludur. Adem kelimesinin !ift ve !l anlamlarn grmtk+ adama2adamtu2dam# Ana 'anr!ann sfat olan Nin.1i &em @9aa#"n 'an"#"A &em de @@a)urgan"n 'an"#"A anlamna gelir# >yleyse bo2bia2bea @@il+Ha#ur+9u#urtaA diinin yu#urtas" iin )ir keli#e oyunu ol#as"n8 .ir tanr"n"n genleri ile dllenen )ir dii 'o#o ere*tusun yu#urtas" da(a sonra Ean"n einin ra(#ine yerletirildi &e

3Model4 elde edildikten sonra% bunun ko"yalar (a#ilelik &e do,u# s re*ine gir#eleri iin do,u# tanr"alar"n"n ra(i#lerine yerletirildi. @Bilge ve bilgili, Hi2te+yedi do,u# tanr"as" to$land"= 9edisi erkek do,urdu% 9edisi k"! do,urdu. 9aa# Ne2esinin : !gar"n" (as"l etti. Hi2tler (alinde ta#a#land"lar% Hi2tler (alinde% onun n nde ta#a#land"lar. 9arat"klar% 'alkt"+ Ana 1anr"an"n yarat"klar".A 'o#o sa$iens yarat"l#"t". Kadim efsaneler ve mitler, A&it(teki bilgiler ve modern bilim bir a!dan da&a uyum i!indedir# Modern antro"ologlarn nsan"n G neydo,u A2rikada e&ri#leti,i &e ortaya "kt"," yolundaki )ulgular" gi)i% Mezo"otamya metinleri de nsan"n yarat"l""n"n A$suda% Madenler 5iyar"n"n )ulundu,u Aa," 5 nyada #eydana geldi,ini ner#ektedirler. *nsann @ModelAi olan Ada"a(ya "aralel olarak, baz metinler e&i A$suda olan 3kutsal A#a#a% 5 nya @ad"n"4ndan s! ederler. @*nsann -aratlA metninde, Enki Ana 1anr"aya u talimat verir0 @5 nyan"n .odru#undan% ta# A)!unun st nden% kili bir yuvarlak olana dek kartrA# @Mekan olarak Absu(yu bi!imlendirenA %a(nn yaratlarna yaklan bir ila&i unu belirterek balar0 @A"su(daki *la&i %a bir kil "ar!as ko"ard, ta"naklar tamir i!in Kulla yaratt#A *la&i, %a tarafndan yaratlan @da ve denizin bol rnleriAinden sorumlu olanlar, inaat uzmanlarn saymaya devam eder0 (e$si de A)!uda Aa," 5 nyan"n Madenler 5iyar"nda ko$art"lan kil $aralar"ndan ya$"l#"t"r. Metinler son derece a!k bi!imde belirtirler ki+ %a %ridu(da su kenarnda tuladan bir ev kurmuken, A)!uda 5e,erli 1alar &e G # le S sl )ir E& na Et#itir. 9arat"," 7lan nsan 7radan H"k#ad"r0 @Ab#8u(nun %fendisi, kral %nkiN %vini gm ve la"is2lazuliden ina etti, G # &e la$is+la!ulisi% $ar"ldayan ""k gi)i% .a)a% A).Zuda uygun )ii#de ekillendirdi. <arlak si#al" yarat"klar% A).Zudan (as"l oluyorlar% %fendi 9udimmud(un !evresinde duruyorlard#A Heitli #etinlerden% insan"n yarat"l""n"n tanr"lar aras"nda )ir gedik at"," sonu*una &ar#ak )ile # #k n. >yle anlalyor ki, en azndan ilk yeni *lkel *!iler, Madenler .iyaryla snrlydlar# /onu! olarak, /mer(de ar ilerde !alan Anunnakiler, bu yeni insan gcnden yararlanamyordu# Bilginler tarafndan 3@a!#alar Miti4 diye adland"r"lan ak"l kar"t"r"*" )ir #etin% aslnda %nlil(in komutas altnda /mer(de oturan Anunnakilerin @ara+.al" 'alktan kendilerine d en $ay" ald"," s"radaki olaylar"n )ir kayd"d"r. @9ormal dzeniA yeniden salamak i!in Enlil 3Gk4+7n kin*i Ge!egen &eya F!ay ge#ileri &e 5 nya aras"ndaki te#aslar" kes#ek gi)i a"r" arelere )a&urdu &e 3Etin 2ili! &erdi,i4 yere kar" iddet kullan#aya giriti. @%fendi, 7rtaya !kmasna sebe" olduu ey uygundur# E2endi Enlil% kararlar" de,itirile#e!% Gk 9erden ay"r#akta (akikaten ("!l"yd" .yle*e yarat"l#" 7lanlar (as"l ola)ilirdi. Gk 9erden ay"r#akta gerekten ("!l"yd". Gk+9er .a,"nda )ir kesik at"% .yle*e 9arat"l#" 7lanlar Etin+Cili!+Derdi,i+9erden (as"l ola)ilsin.A 1 # Etten @e#ikten 7lanlar"n Sonu %n eski bir!ok /mer betimlemesinin gsterdii gibi, lkel i olan insan"n tanr"lar"na "r"l"$lak (i!#et etti,i )ir dne# &ard". 1anr"lara yiye*eklerini &e ie*eklerini sunarken de tarlalarda &eya inaat ilerinde al""rken de "$lakt". .unun a"k )ir ekilde i#a etti,i ey% insan"n stat s n n tanr"lar iin e&*illetiril#i (ay&anlar"nkinden $ek de 2arkl" ol#ad","yd". 'anrlar var olan bir &ayvann niteliklerini i&tiya!larna uyacak bi!imde

ykseltmilerdi# /yleyse% 3)il#e4 eksikli,i% (ay&anlar gi)i "$lak olan yeni )ii#len+ diril#i &arl"klar"n (ay&anlar gi)i &eya (ay&anlarla *insel ilikiye girdikleri anla#"na #" geliyordu8 %n eski baz betimlemeler, duru#un gerekten de )u oldu,unu iaret et#ek+ tedir. @1lgam .estanA gibi /merce metinler *insel iliki )ii#inin% &a(i+nsan &e )eer+nsan aras"ndaki )ir 2ark" gerekten a"klad","n" ner#ektedir. Eruk &alk, 3ste$lerin derinliklerinden gelen )ar)ar (eri24% yani &a(i Enkiduyu uygarlat"r#ak istediklerinde% )ir 3!e&k k"!"4n"n (i!#etine )a&urdular &e onu% Enkidunun eitli (ay&anlarla arkadal"k etti,i su ukurunda Enkiduyla )ulu#aya &e 3olgunlu,unu4 ona sun#aya gnderdiler. Metinden anlaldna gre Enkiduyu 3uygarlat"r#a4 s re*inin dn # noktas"% arkadal"k etti,i (ay&anlar"n onu reddet#esi idi. Eruk &alknn k"!a 3ste$inde ) y yen &a(i (ay&anlar" onu reddedene dek4 3kad"nl"k gre&ine4 de&a# et% demesi nemlidir# Dnk Enkidunun (ay&anlarla *insel iliki kur#aktan ko$ar"l#as"% onun insan (aline gelii iin )ir n artt". @%nkidu k"!"n g,s n at"% "$lak etti &e onun olgunlu,una sa(i$ olduE @"! ona% &a(iye )ir kad"n"n gre&i gi)i da&rand".A Anlalan tuzak ie yaramt# Alt" G n ve 9edi Ge*e sonra% 3k"!"n ) y leyi*ili,inden doyduktan sonra4% eski oyun arkadalarn &atrlad# @9 ! n &a(i (ay&anlara dnd % ama onu gren *eylanlar kat". Ste$in &a(i (ay&anlar" onun )edeninden geriye ekildiler.A Bu szler, son derece a!klaycdr# nsanla *insel iliki Enkiduda ylesine derin )ir de,iiklik ortaya "kar#"t"r ki% arkada olan &ayvanlar @onun bedeninden geriye !ekilmilerdi#A /adece koarak ka!madlar+ onunla fiziksel temastan da ka!ndlar# $aran %nkidu bir sre &araketsiz kald, @!nk va&i &ayvanlar gitmiti#A A#a de,ii#% kadi# #etnin a"klad"," gi)i% $i#an oluna*ak t rden de,ildi0 @Art"k gr &ard"% da(a geni )ir anlay""E Ca(ie ona% %nkidu(ya dedi0 .iliyorsun Enkidu= .ir tanr" gi)i oldunJA Bu Mezo"otamya metnindeki szckler, n*ildeki Ade# &e 'a&&a (ikayesindekilerle neredeyse ayn"d"r. -lann ta&min ettii gibi, .il#e A,a*"ndan yediklerinde% *insel #eselelerde 3iyiyi &e kt y la( gi)i )ilir4 (ale gel#ilerdi. %er bu sade*e insan"n (ay&anlarla *insel iliki kur#an"n uygar*a ol#ayan &eya kt oldu,unu 2ark eder (ale geldi,i anla#"na geliyorsa% Ade# &e 'a&&a (ay&anlarla iliki kur#ay" )"rakt"klar" iin neden *e!aland"r"l#"t" yleyse8 %ski A&it (ay&anlarla *insel ilikiye kar" uyar"larla doludur &e )ir 2a!ilet ,ren#enin% la(i ga!a)a se)e$ ol#as"% ak"l al"r gi)i de,ildir. *nsann la("n &eya la(lardan )irinin istekleri (ila2"na 3)il#eyi4 elde edii% ok da(a derin )ir se)e$ ieriyor ol#al"d"r. Bu, nsan iin iyi )ir eydir ama 9arat"*"lar"n"n onun elde et#esini iste#edikleri )ir eydir. 7layn anlamn kavrayabilmek i!in 'a&&aya okunan lanetin sat"r aralar"n" dikkatle oku#al"y"!0 @<e kadna dedi0 Za(#etini ve ge)eli,ini !iyadesiyle o,alta*a,"#. San*" ile e&lat do,ura*aks"n% yine de ar!un ko*ana ola*akE <e Adem kar"s"n"n ad"n" 'a&&a koydu% nk ) t n yaayanlar"n Anas" oldu.A *ncil(deki &ikayede bize aktarlan ne#li olay asl"nda )udur. Ade# &e 'a&&a 3)il#e4den yoksun olduklar" s re*e% Aden .a(esinde e&lat edin#eden yaad"lar. @BilmeAyi elde edince avva gebe kalma ve !ocuk dourma yeteneini2ve acsn kazand# Hi2t an*ak )u 3)il#e4yi elde ettikten sonrad"r ki @Ade# kar"s" 'a&&ay" )ildi &e o ge)e kal"$ @a)ili do,urdu.A %ski A&it boyunca 3)il#ek4 teri#i= o,unlukla o*uklar edin#ek a#a*"yla )ir erkek &e ei aras"ndaki *insel ilikiyi anlat#ak iin kullan"l#"t"r. Aden Ba&!esindeki Adem ve avva(nn &ikayesi+ nsan"n gelii#indeki ok ne#li )ir ad"#"n (ikayesidir0 Lreyi$ Ho,al#a 9etene,inin @a!an"l#as"n"n. Bir kez da&a, S #er &e n*il keli#e oyunlar" yard"#"#"!a kouyor. @-lanA i!in n*ilde kullan"lan teri# Na(at"r%

39"lan4 anla#"na gelir. Ama keli#e 3dei2re et#ek% aray"$ )ul#ak4 anla#"na gelen N'S' kk nden gelir= demek ki Na(a ayn" !a#anda 3dei2re ede)ilen% eyleri aray"$ )ula)ilen4 anla#"na da gel#ektedir= 9efilimlerin ba bilimcisi, .ilgi 1anr"s" Enkiye uyan )ir s"2at. @BilmeAyi elde eden ama ebedi &ayat elde etmeyi baaramayan Ada"a &akkndaki Mezo"otamya &ikayesi ile Adem(in kaderi arasndaki "aralellii ortaya !karan S. Iangdon% Me!o$ota#yada g n "","na "kart"lan &e n*ildeki (ikayeyi g l )ii#de destekleyen bir betimlemeyi sunar0 .ir a,a*a sar"l#" &e onun #ey&esini iaret eden )ir 9"lan. 1ksel semboller nemlidir0 9ukar"larda Anuyu te#sil eden Gei Ge!egeni &ard"r= 9"lan"n yan"nda ise Enkiyi te#sil eden Ay"n (ilali. Bulgularmzla en ilgili olan ey ise, Me!o$ota#ya #etinlerinde gr len gerektir= Ada$aya en sonunda 3)il#e4yi )a(eden tanr" Enkiden )akas" de,ildir0 @7nun iin geni anlay"" # ke##elletirdi0E .ilgelik+&erdi onaE 7na .ilgiyi &erdi= E)edi 'ayat &er#edi ona.A Maride )ulunan bir silindir m&r stne resmedilmi resi#li (ikaye= 1ek&indeki (ikayenin Me!o$ota#ya &ersiyonunun kadi# )ir resi#le#esi ola)ilir $ekala. -ontuda, dalgal sulardan ykselen y ksek )ir !e#in st nde oturan ) y k )ir tanr" &ard"r= Enkinin )ari! )ir res#edilii. .u 3ta(t"n4 (er )ir yan"ndan sular 2"k"rtan 9"lanlar )a &er#itir. 7rtadaki bu figrn &er iki yannda aaca benzeyen iki tanr vardr# 5allar"n"n u*u <enis eklinde olan sa,daki% #u(te#elen 'ayat Mey&esini ieren )ir tas" yukar" kald"r#aktad"r. 5allar"n"n u*u Da-ina eklinde olan soldaki ise 3.il#e4 A,a*"n"% yani tanr"n"n l t2u olan Lre#eyi te#sil eden Mey&eler ta"yan dallar sunar. Bir kenarda ise )ir )aka . y k 1anr" dur#aktad"r= onun Enlil oldu,unu ner#ekteyi!. Enkiye olan 2kesi a"kt"r. @Aden Ba&!esindeki !atmayaA neyin sebe" olduunu asla bilemeyeceiz# A#a Enkinin a#a*" (er ne idiyse% lkel iyi # ke##elletir#ekte &e kendi dllerine sa(i$ ola)ile*ek 'o#o sa$iensi yarat#akta gerekten )aar"l" ol#utu. *nsann @bilmeAyi elde etmesinden sonra, Eski A(it ondan 3Ada#4 diye s! et#eyi keser &e Ade#i )eni#ser= yani )elirli )ir kii% *ncillerin ilgilendii (alk silsilesinin ilk atas". Ama nsanl","n gele*ek &aat eden )u a," ayn" !a#anda 'anr ve *nsan arasnda bir u!urumu da iaretlemekteydi# 9ollar"n ayr"l#as"% nsan"n art"k 1anr"lar"n a$tal )ir @lesi de,il de kendine )akan )ir kii ol#as" 'ekvin Kitabnda, nsan tara2"ndan al"nan )ir karar olarak de,il% *la&n verdii cezann dayatmas olarak tarif edilir0 5 nyal"n"n l #l l kten ka#a yetene,ini elde et#esine ra#ak kald","ndan% Aden .a(esinden s r le*ektir. Bu kaynaklara gre, nsan"n )a,"#s"! #e&*udiyeti 9efilimlerin e&irlerini ve ba&!elerini kurduklar 1ney Mezo"otamya(da deil, 5o,uda% Zagros 5a,lar"nda )ala#"t"0 @Adam kovdu ve onu Aden .a(esinin 5o,usuna koydu.A Metuela&(n olunun ad Famek2alakgn ll olan idi# <e Ia#ek de @i#i!den% la("n lanet etti,i to$raktan olan elleri#i!in !a(#etinden% bu bizi teselli edecekA diyerek o,luna Nu(+te(ir% dinlen#e &akti ad"n" &erdi. Anlalan nsanl"k Nu( do,du,u s"rada ) y k )ir yoksunluk iindeydi. Ar i!ilik ve !ekilen za&met de bir ie yaramyordu zira onlar" )esleye*ek olan Ar! lanetlen#iti. 'ufan, yani 5 nya y ! nden sade*e nsan "rk"n" de,il% 1o$rak &e Gklerdeki 1 # 9aa#" da sile*ek olan ne#li olay iin sa(ne (a!"rd". @<e :a) grd ki yery ! nde ada#"n kt l , oktu ve (er g n y re,inin d n*eleri ve kuruntular" sade*e kt idi. <e Lab yery ! nde nsan" ya$t","na $i#an oldu% ve y re,inde a*" duydu. <e Lab dedi0 9aratt","# 5 nyal"y"% ve (ay&anlar"% s r nenleri ve gklerin kular"n" to$ra,"n y ! !erinden sile*e,i#.A Bunlar, 3t # etten ke#ikten olanlar" sona erdir#ek4 !ere al"nan *iddi nle#lerin )a(aneleri olarak sunulan a"k sula#alard".

Ama kesinlikten yoksundular+ bilginler ve ila&iyat!lar da *la& bu kadar zm olan gna&lar veya @i&lallerA &akknda tatmin edici &i!bir ceva" bulamamlardr# Etten teri#inin (e# sula#alarda (e# de yarg"la#a ilanlar"nda tekrar tekrar kullan"l""% yo!la#an"n &e i(lallerin Et ile% )eden ile ilgili oldu,unu ner#ektedir. Lab @*nsann arzulu dncelerininA ktlnden yeis i!indedir# Anlalan o ki, *inselli,i ke2eden nsan )ir seks #anya," (aline gel#iti. Ama Lab(bin *nsanolunu .nya yznden silmeye karar vermesinin tek se)e)inin nsan"n kar"lar"yla 2a!la se&i#esi ol#as" ka)ul edile)ilir gi)i de,ildir. Mezo"otamya metinleri tanr"lar aras"ndaki *insellikten ve se&i#elerden !g r*e s! et#ektedir. 1anr"lar ve eleri aras"ndaki na!ik se&i#eleri= )ir )akire ve se&gilisi aras"ndaki yasak ak"%+Enlilin Ninlile te*a& ! etti,inde oldu,u gi)i iddet dolu ak" tari2 eden #etinler &ard"r. 1anr"lar aras"ndaki se&i#eleri ve res#i eleri veya gayri res#i *ariyeleri ile% k"! kardeleri ve k"!lar"yla ve (atta k"! torunlar"yla+bu sonuncusu %nki(nin en sevdii vakit ge!irme yntemiydi girdikleri gerek ilikileri anlatan )ir #etinler )ollu,u #e&*uttur. Byle tanrlarn, kendileri gi)i da&ranan nsanl",a kar" ol#as" $ek # #k n de,ildir. Lab(bin amacnn, sade*e nsan A(lak" iin kayg"lan#ak ol#ad","n" gr yoru!. Artan i,ren#enin se)e)i% kirlen#enin tanr"lar aras"nda yay"l#as"yd". Bu ktan bakldnda, 'ekvin Kitabnn K# Babnn akl kartran a!l dizeleri a!k &ale gelmektedir0 @De &aki oldu ki% to"ran yz zerinde adamlar !oalmaya balad, ve onlar"n k"!lar" do,du,u !a#an. la(lar"n o,ullar" insan k"!lar"n"n g !el olduklar"n" grd ler ve ) t n setiklerinden kendilerine kar"lar ald"lar.A Bu dizelerin de netletirmi olduu gibi, *la&larn oullar .nyallarn nesilleri ile cinsel ilikiye girmeye baladklarnda, ite an*ak o !a#an la( 39eterJ4 diye )a,"rd". @<e :a) dedi0 :u(u# nsan" e)ediyen koru#aya*akt"r= (ata ya$t"% nk etten )edendir.A Bu cmle, )inler*e y"l #ua##a olarak kald". *nsann yaratlmasnda kullanlan genetik mani"ilasyon ile ilgili !karmlarmzn nda okunduunda, )u di!eler kendi )ili# ada#lar"#"! iin )ir #esa- ta"#aktad"r. 'anrlarn ru&u, yani nsano,lunun genetik a"dan # ke##elle#esi )o!un#aya )ala#"t"r. nsanl"k 3yanl" yola sa$#"4t"% dolaysyla sade*e 3etten )eden4 ol#aya% yani (ay&ansal kkenine geri dn# t . Artk %ski A&it(in 3! rriyetinde sa2t"E d r st )ir ada#d"4 dedi,i Nu( ile 3yery ! nde yolunu )o!an ) t n )eer4 aras"nda ya$t"," ay"r"#" &urgulay""n" anlayabiliriz# Genetik sa2l"klar" a!al#akta olan erkek &e kad"nlarla e&lenen tanr"lar"n ta kendisi de )o!ul#aya #aru! kal"yorlard". *ncil(deki &ikaye, sade*e Nu(un genetik olarak sa2 ol#aya de&a# ede*e,ini iaret ederek% *la&(n !elikisine ba&ane bulur0 .nya yznden btn &ayat silme karar alarak, Nu(u &e ard"ndan gelenleri &e 3(er te#i! (ay&an"4 &e di,er (ay&an &e kular" 3) t n yery ! !erinde ! rriyetlerinin sa, kal#as" iin4 kurtar#aya karar &erdi. 'ekvin versiyonunda, nsanl"," )ir da(a asla yok et#eye*e,ine ye#in eden 9a(&e(dir. .a)il &ersiyonunda ise ye#in eden . y k 1anr"ad"r0 3Fnut#aya*a,"#E .u g nlerde dikkatli ola*a,"#% onlar" asla unut#aya*a,"#.4 Ancak, der&al !zlmesi gereken sorun bu deildi# H nk Enlilin en sonunda oraya &ard","nda% aklndaki en son ey yiyecek idi# .a!"lar"n"n (ayatta kald","n" ke2etti,i iin 2keden (o$ oturu$% (o$ kalk"yordu. @Baz canllar ka!abildi mi, i!bir *nsann &ayatta kalmamas gerekiyorduCA 7,lu ve varisi olan Ninurta% der(al sulayan $ar#a,"n" Enkiye yneltti. 3Eadan )aka ki# $lan ya$a)ilir8 'er #eseleyi )ilen sade*e Ead"r4 /u!lamay inkar et#ek )ir yana dursun% Enki d nyan"n en )elagatli sa&un#a konu#as"n" ya$t". Bilgelii i!in Enlili &erek &e Enlilin #u(te#elen 3#ant"ks"!l"k4 et#eye*e,ini% )ir realist oldu,unu neren Enki% inkar ile itiraf birbirine kartrd# @'anrlarn srrn a!a vuran ben deildimA+ sade*e tek )ir nsan"n% 3son dere*e ak"ll"4 olan )ir nsan"n kendi )ilgeli,i ile 1anr"lar"n S"rr"n"n ne oldu,unu alg"la#as"na

i!in &erdi#. <e e,er )u 5 nyal" gerekten de )u kadar ak"ll" ise% onun yeteneklerini gr#e!den gel#eyeli# diye , tledi Enki Enlile. @$imdi artk, onun (akk"nda 2ikir alal"#JA 'm bunlar, @1lgam .estanAna gre, Ftna$iti#in G"lga#"a anlatt"," tanr"lar"n s"rr" idi. /onra 1lgam(a son olay" da anlat"r. Enkinin sa&" kar"s"nda etkilenen% 3Enlil )unun !erine ge#iye "kt". Eli#den tutarak )eni g &erteye "kard". @ar"#" da g &erteye ald"% &e yan"#da di! kt rd . Ara#"!da durarak% al"nlar"#"!a dokundu &e )i!i kutsad"0 Gi#diye kadar Ftna$iti# sade*e nsan idi= )undan sonra Ftna$iti# &e kar"s" )i! tanr"lar gi)i ola*akt"r. Ftna$iti# Hok F!akta% Sular"n A,!"nda otura*akt"rJA <e Etna"itim 1lgam(a anlatt &ikayesini bitirir# Hok F!akta otur#as" iin gt r ld , nde% Anu &e Enlil 37na (ayat &erdi% )ir tanr" gi)i% 7nu e)edi (ayata y kseltti% )ir tanr" gi)i.4 Ama genelde *nsanla ne olmutu, *ncil(deki &ikaye, la("n da(a sonra nsano,luna 3se#ereli olun &e o,al"n4 i!nini &erdi,i &e onlar" tasdik etti,i iddias"yla son )ulur. 'ufan &ikayesinin Mezo"otamya versiyonu da *nsanolunun remesiyle ilgili dizelerle sona erer# Ksmen ta&ri" olmu metin, nsan 3@ategorilerinin4 kurul#as"ndan s! eder0 3E nsanlar aras"nda )ir n* kategori olsun0 *nsanlar arasnda 5o,uran kad"nlar ve do,ura#ayan kad"nlar olsun.A Anlalan, *insel iliki iin de yeni dzenlemeler vard0 @nsan "rk" iin d !enle#eler0 ErkekE gen )akireyeE Gen )akireE Gen ada#E gen )akireyeE 9atak serildi,inde% ei &e ko*as" )irlikte yats"nlar.A Enlil yol stnden ekil#iti. nsanl"k kurtul#u &e re#esine i!in &eril#iti. 1anr"lar% 5 nyay" nsana a#"lard". 1anr"lar 5 nyadan @at"," Za#an 9efilimler 1u2an"n Antartikadan ne !a#an 2"k"ra*a,"n" nas"l ta(#in ede)il#ilerdi8 Biliyoruz ki Mezo"otamya metinleri, 1u2an &e ondan n*eki ikli#sel de,iiklikleri 9edi 3Gei4e )a,la#aktad"r= "&esiz bu, 7n kin*i Ge!egenin 5 nya yak"nlar"ndan $eriyodik geii anla#"na gel#ektedir. .nya(nn k!k uydusu Ay(n bile gelgitlere sebe" olabilecek yeterlikte ktle !ekim gc uyguladn biliyoruz# Mezo"otamya metinleri ve *ncil(deki metinler de Gksel E2endi 5 nyan"n yak"n"ndan geerken% 5 nyan"n nas"l salland","ndan s! ederler. *klimsel deiiklikleri ve Antartik )u! ta)akas"n"n dayan"ks"!l","n" g!le#leyen Ne2ili#ler% 7n kin*i Ge!egenin 9edin*i 3Geii4nin yaklaan 2elaketi )alata*a,"n" 2ark et#i ola)ilirler #iydi8 Kadim metinler duru#un )yle oldu,unu gsteriyorlar. Bunlarn en dikkate deer olanlarndan biri, santi#den )ile k k olan )ir kil ta)letin (er iki yan"nda da #inyat r )ir i&i ya!"s" ile ya!"l#" otu! sat"r ieren )ir #etindir. Aur(da bulun2 mutur ama Akkad*a #etindeki S #er*e s!* klerin )ollu,u% )unun S #er kkeni (akk"nda kukuya yer )"rak#a!. .r# %ric& %beling, bunun >ller %vi(nde sylenen bir ila&i olduuna karar verdi ve dolaysyla metni, kadim Mezo"otamya(da lm ve tekrar dirilme &akknda yazd baya"t 'ot und Feben(e2>lm ve ayat da&il etti# Ancak yakndan incelediimizde, )u ko#$o!isyonun Gksel E2endinin% 7n kin*i Ge!egenin 3adlar"n" a,"rd","n"4 grd k. Metin, !eitli sfatlarn anlamlarn gezegenin 'iamat(la ya"t savan alanndan ge!iiyle ilikilendirir+ yani 1u2ana se)e$ olan geiJ Metin, tm kudretine ve boyutuna ramen, ge!egenin+ka(ra#an yine de G nein etra2"nda yr nge i!ledi,ini )ildirerek balar# 1u2an% )u ge!egenin 3Sila("4d"r. @/ila&, 1u2and"r= Sila("% kt lere l # getiren 1anr". Lst n% st n% Mes( edil#iE G ne gi)i% diyarlar" geen= G neten% tanr"s"ndan korkar.A Metin, gezegenin

@ilk adnA !ararak2ne yazk ki, okunamamaktadr 'iamat(la ya"lan savan olduu yere doru I"iter(in yanndan ge!ii tarif eder0 @*lk Ad0N 5airesel kua," )ir araya getiri$ d&en= gal*inin ikiye )l $% iini d"ar" dkt , . Akiti !a#an"nda olan E2endi% 'iamat(n sava alan i!inde dinlenirN 1o(u#lar" .a)ilin o,ullar" olan= R $iter ge!egeni yan"nda a"rt"la#ayan= <arlakl","yla yarata*ak olan.A -aklaan 7n *kinci 1ezegen $ilig#Fudig2Neeli ge!egenlerin g l nderi diye adlandrlr# Artk Mars(a en yakn durumdadr# @'anr2gezegen Anu(nun "arlaklyla, tanr2gezegen Fa&mu2 Mars giyinir#A 5erken 1u2an" 5 nya st ne )"rak"&erir0 @%fendinin ad budur# kin*i aydan Adar ay"na kadar Sular ileri at"l"r.A Metnin iki ad stnde duruu, dikkate deer takvimsel bilgi salamaktadr# 7n *kinci 1ezegenin @Akiti zamanndaA, yani Mezo"otamya -eni -l balangcnda I"iter(i ge!ti ve .nya(ya yaklat# *kinci ayda Mars(a en yakn konumdayd# /onra @ikinci aydan Adar ayna2on ikinci aya kadarA, 'ufan .nya stne brakt# Bu bilgi, ikin*i ay"n on yedin*i g n nde 3) y k Enginin kaynaklar"n"n a"ld","n"4 )ildiren n*ildeki anlat"#la # ke##el )ir uyu# iindedir. 1emi yedinci ayda Ar .a(na oturmutu+ dier kuru to"raklar onuncu ayda grnr olmulard ve 'ufan on ikinci ayda sona ermiti+ zira 9u& geminin ka"an a!tnda, dier yln @ilk aynn ilk gnA idi# 1u2an"n ikin*i dne#ine% sular"n ekil#eye )alad"," !a#ana geen #etin% gezegeni $ul#?a#Kun#% diye adlandrr# @Ka&raman, G!le#*i E2endi% Sular" )ir araya to$layan= C"k"ran sularla 5 r st &e kt olanlar" te#i!leyen= iki! !ir&eli da,da 1utanE N balklar, ne&ir, ne&ir+ seller durdu. 5a,l"k yerde% )ir a,a*a% )ir ku kondu. E denen g nde.A 'a&ri" olmu baz satrlarn okunulamayna karn, n*il &e Me!o$ota#ya 1u2an (ikayeleri aras"ndaki $aralellik a"kt"r0 /eller durulmutu, gemi ikiz zirveli dada @tutulmutuA0 9e&irler dalardan aa yeniden akmaya balamt ve sular 7kya2 nuslara geri tayorlard+ balklar grlyordu+ gemiden bir ku salnd# Hile sona er#iti. 7n *kinci 1ezegen @ge!iAinden ge!miti# .nya(ya yaknlam ve uydular"n"n eli,inde u!akla#aya )ala#"t"0 @Alimler Sel )ask"n"J diye )a,"rd","nda2 Bu, tanr" Ni)iru21e!i 1ezegeni(dur= Ka&ramandr, drt )al" ge!egen. /ila& 'ufan Grtnas olan tanr" geri dne*ek= 5inlen#e yerine kendisini al!altacak#A2Ezaklamakta olan gezegen, metnin iddiasna gre, da&a sonra Elulu aynda, yani yln altnc aynda, /atrn(n yrngesinden tekrar ge!ti# Eski A(it s"k s"k% :a))in% enginin sular"yla 5 nyan"n rt l#esine se)e$ oldu,u !a#anlardan s! eder. -irmi dokuzuncu Mezmur :a))in 3engin sular"4 3a,"r#as"n"4 &e sular"n 3dn n tari2 eder0 @Ey tanr" o,ullar"% Lab(be verin, :a))e i!!et &e kudret &erinE% :a))in sesi sular st ndedir= *zzet tanrs grlyor, Lab !ok sular stndedirN :a))in sesi ku&&etlidir% :a))in sesi (a#etlidir= Lab(bin sesi sedir aa!larn krarN Fbnan2.an ve /irion2.an yaban sr yavrusu gibi s!ratr# Lab(bin sesi ate alevleri !karr+ Lab(bin sesi !l sarsarN :a)% 1u2ana+dedi0 5nJ De :a) kral olarak e)ediyen oturur.A Mu&teem yetmi yedinci Mezmurda2Sesi#% 1anr"yad"r% mezmuru yazan, :a))in da(a eski !a#anlarda ortaya "k""n" &e g!den kay)oluunu anar0 @Eski g nleri% 7la#"n y"llar"n" d nd #E :a))in ilerini an"yoru#= nk eski &akitten olan (arikalar"n" anar"#E Ey :a)% senin yolun )elirlen#itir= Lab gibi byk ila& kimdir,### Sular seni grd % Ey :a) &e titredi= 7k gibi kvlcmlarn u!utu# 1rleyiinin sesi kasrgada idi+ imekler .nya(y aydnlatt, -er titredi ve sarsld# W/onra, senin yolun deni!de% &e yollar"n ) y k sularda idi= &e i!lerin gitti% )ilin#e!.A Gksel :a))in ilerini y *elten yz drdnc Mezmur, 7kyanuslar"n @"talar" rtt , &e geri dnd r ld kleri !a#an" anar0 @-eri temelleri zerine kurdu, E)ediyen sars"l#aya*akt"r. El)ise gi)i ona engini giydirdin% /ular dalarn zerinde durdu# Senin a!arla#andan sular kat"lar= 1rlemenin

sesinden, onlar iin kurdu,un yere kat"lar. .alar ykseldiler, vadiler indiler# 7nlar ge#esinler diye sen onlara s"n"r koydun% 9eri ka$la#ak iin geri gel#e!ler.A Amos "eygamberin s!leri ise $ek a"klay"*"d"r0 @:a))in G n n isteyenlerin &ay )a"naJ Lab(bin 1nn ni!in istiyorsunuz, 7 ""k de,il% karanl"kt"rE leyin gnei batracam, ve g"egndz diyar karartacam# deni!in sular"n" a,"ran% &e onlar" yery ! ne dken odur.A .emek ki bunlar, @eski gnlerdeA meydana gelen olaylard# 3:a))in G n 4% 1u2an G n yd . 5 nya @rall"," /mer metinleri Enlilin% ta("llar" ilk olarak 3te$elik lkede4% yani d !l klerde de,il% da,larda yayg"nlat"rd","n" &e sel sular"n" u!akta tutarak eki# iini # #k n k"ld","n" )ildirirler. 35a,lar" )ir ka$"yla ka$att".4 /mer(in .ousundaki bu dalk diyarn ad 3yeilli,in 2ili!lendi,i e&4 anla#"ndaki E.Ia#d"r. .a&a sonra Enlilin yard"#*"lar"ndan ikisi% tanr" Nina!u &e Nin#ada ta("l eki#ini aa,"daki d !l klere genilettiler% bylece en sonunda 3S #er% ta("l )il#eyen diyar% ta("l" )il#eye )alad".4 Ziraatin% buday ve ar"ann bir kayna olarak ya)ani &e d k kaliteli )ir )u,day"n e(liletiril#esiyle )alad","n" art"k kesinletir#i olan )ilginler2$anidar maarasnda bulunanlar gibi, )u en eski ta("llar"n% nas"l olu$ da oktan tek ti$ &e son dere*e !elle#i olduklar"n" a"klaya#"yorlar. Hok )asit )ir !elle#e sa,la#ak iin )ile do,a tara2"ndan )inler*e nesillik genetik seleksiyon gerek#ektedir. An*ak 5 nyada )ylesi aa#al" &e ok u!un )ie s re*in yer al#" ola)ile*e,i )ir dne#% !a#an &eya yer )ulun#a#aktad"r. .u )otanogenetik #u*i!e iin (i)ir a"kla#a yoktur= ta)i )u s re do,al seleksiyon ile de,il de ya$ay #ani$ lasyon yoluyla ol#ad"ysa. Sert ka)uklu )ir )u,day t r % ok da(a ) y k )ir gi!e# ier#ektedir. .u )u,day t r % ne )ir genetik kaynaktan gel#i ne de )ir kayna,"n #utasyonu sonu*u olu#u olan 3)otanik genlerin s"ra d"" )ir kar""#"4n"n r n d r. @esinlikle% )irka )itkinin genlerinin kar"t"r"l#as"n"n sonu*udur. *nsanolunun )irka )in y"l iinde (ay&anlar" e&*illetir#e yoluyla de,itir#i ol#alar" d n*esi de sorgulan#al"d"r. Modern bilginlerin )u )ul#a*alara ya da kadi# 9ak"n 5o,udaki da,l"k yar"# ay eklindeki )lgenin niin yeni ta("llar% )itkiler% a,alar% #ey&eler% se)!eler &e e&*ille#i (ay&anlar iin s rekli )ir kaynak (aline geldi,i sorusuna &ere*ekleri (i)ir *e&a$lar" yoktur. /merliler cevab biliyorlard# 17'FMIA:% dediler, ANF 1A:ACMN5AN G/@SEI ME@ANMN5AN 5LN9A9A 97IIANMMG B*L ALMAXA9.PL# Buday, Ar"a ve Keten Keneviri 7n kin*i Ge!egenden 5 nyaya ndiril#iti. 8iraat ve ayvanlar %vcilletirme, srasyla Enlil ve Enki 1ara2"ndan Deril#i Ar#a,anlard". *nsanolunun 'ufan sonras uygarlndaki ! nemli dnemin ardnda, sade*e Ne2ili#lerin &arl"," de,il% 7n kin*i Ge!egenin dne#sel olarak 5 nyan"n yak"n"na gel#esi de yat#akta gi)idir0 M#># 33#666(de Ziraat= M#># ;#H66(lerdeki Neolitik @ lt r ve M#># 5#U66(deki Ani Fygarl"k B.>?? y"ll"k aral"klarla #eydana gel#itir. >l!l dozlarla *nsanoluna bilgiler veren Ne2ili#ler% anlalan, )unu 7n kin*i Ge!egenin 5 nya yak"nlar"na $eriyodik dn lerine denk aral"klarla ya$#aktayd"lar. /anki bir baka 3(aydi ileri4 e#ri &eril#eden n*e% an*ak 5 nya &e 7n kin*i Ge!egen aras"ndaki kalk" &e inilere i!in &eren )u dne# s"ras"nda # #k n ola)ilen sa(a te2tilerinin% y ! y !e kons ltasyonlar"n 3tanr"lar4 aras"nda yer al#as" gerek#ekteydi. @%tana .estanA ayrntlara bir gz atmamz salyor# 'ufann ardndan gelen gnlerde yle der0 @@aderleri )elirleyen . y k Anunnakiler diyarla ilgili 2ikir al"&eriinde )ulun#aya oturdular. .rt blgeyi yaratm olanlar, yerleimleri kurmu, diyar" ynet#i olanlar% nsano,lu iin 2a!la Fluydu.A Bizlere, Ne2ili#lerin kendileri &e nsan kitleleri aras"nda )ir ara*"ya i(tiyalar" oldu,u karar"na &ard"klar" sylenir. 7nlar% tanr"lar ol#aya karar &erdiler=

Akkad*a 3Flu olanlar4 anla#"na Elu. :a)ler olarak kendileri &e nsano,lu aras"nda )ir k$r ol#as" iin% .nya stnde 3@rall"k4 )alatt"lar0 *nsanolunun tanr"lara (i!#et et#esini te#in ede*ek &e tanr"lar"n ,retileri ile &erdikleri )ilgileri nsanlara ulat"ra*ak )ir nsan ' k #dar atad"lar. Konuyla ilgili bir metin, ta &eya )al"k )ir nsan"n )a"na yerletiril#eden &eya Asa eline &eril#eden n*eki duru#u tari2 eder= t # )u @rall"k se#)olleri &e d r stl k &e adaletin se#)ol olan Ho)an Asas" 3Gklerde Anunun n nde dur#aktayd".4 Ancak tanrlar karara varnca, 3@rall"k Gklerden ndirildi.4 em /merce &em de Akkadca metinler, Ne2ili#in to$raklar st nde 3E2endi4 olular"n" s rd rd klerini &e nsano,lunun ilk olarak tu2an n*esi e(irleri% eskiden ta# olduklar" &e ilk $lanlad"klar" )ii#de tekrar ina et#ek oldu,unu )ildirdiler0 31 # e(irlerin tu,lalar" )elirlenen yerlerine serilsin% t #+ tu,lalar kutsal yerlerde dursun.4 .emek ki, yeniden ina edilen ilk e&ir %ridu idi# Ne2ili#ler da(a sonra nsanlara ilk kraliyet e(rini $lanla#alar" ve ina et#eleri iin yard"# ettiler ve onu kutsad"lar. 3$e&ir, nsano,lunun dinlene*e,i yu&a% yer olsun# @ral bir Ho)an olsun.4 /mer metinlerinin bize verdii bilgiye gre 'ufann ardndan Ne2ili#ler% 1anr"lar"n De nsano,lunun 5 nya Lst ndeki Gele*e,i 'akk"nda F!un 1o$lant"lar 9a$#"lard". Bu tartmalarn bir sonucu olarak, 35rt .lge 9aratt"lar4. L nde% yani Mezo"otamya, 9il <adisi ve *nds <adisinde nsanlar 7tur#aktayd". 5rd n* .lge se 3@F1SAI4 idi= ori)inal anlam &arfiyen 39ASA@% A5ANMMG4 olan bir terim# Sade*e 1AN:MIA:A A5ANMMG olan )uras" 3SAC 59A:4 idi= Sade*e ZN ile 9A@IAGMIA.IEN% ZNSZ G:MENN sonu*unun iddetli Mu&afzlar tarafndan tutulan 3Lrk t * Sila(lar4la '"!la /ld r l#ek 7ldu,u .ir 9E:. Bu .iyar veya Blge 1il.Mun2 &arfiyen CLZEIE:N 9E: olarak adland"r"ld". Buras, /i""ar(dakinin tufan tarafndan yklmasnn ardndan Ne2ili#lerin F!ay Lslerini yeniden kurduklar" yerdi. @A5M MASAIIA:% atta -azl 'ari&, nsanlar"n 359A:A FIAGMA@4% 3'A9A1AUACM4n" .ul#ak% G/@ De 9E: 1AN:MIA:M Aras"nda E.E5 SAA5E1 .ul#ak in 5ur 5urak .il#eyen Gayretlerini Anlat"rlar. Bu >zlem, @kleri S #erin 5erinliklerinde 7lan 1 # 5NIE:5E Me&*uttur= -ani 5 nya Lst nde Adil De 5 r st 7l#ay"% .: G/@SEI IA' ME@AN5A@ .: 3/ILM5EN S7N:A 'A9A14MN ZIE9ECEU LM5. Ama la(i .a,lant"n"n @urula*a," .u Ele Ge#e! 5iyar Neredeydi8 Bu /oru =eva"landrlabilir# $ular" 7radad"r. Ama >tesinde .aka Sorular . y #eye .alar. 9efilimlerle 7 !a#andan .eri @ar"laan 7l#u Muydu8 7nlarla 1ekrar @ar"la"ld","nda Neler 7la*akt"r8 <e E,er Ne2ili#ler 5 nya Lst nde 3NSANM4 9aratan 31AN:MIA:4 diyseler% 7n *kinci 1ezegen Sstnde NECIMIE: 9A:A1AN Sade*e ED:M M958