KORUYUCU D HEKML

ok uzun yllar boyunca teknik bir e!lek olarak "e#erlen"irilen "i$

%ekili#i& 'e(en y)zyl i(eri!in"e biyolo*i& teel t+ bilileri& teknolo*i ,e
kiya !anayin"e olu$an bil'i birikiin"en tbbn bir(ok alann"an "a%a
(ok yararl$an$& bili!el anla"a b)y)k a$aalar ,e
'eli$elerkay"e"erek bu')n (ok y-nl) biyoe"ikal bir "i!i+lin olarak
yerini al$tr.
Di$ %ekii yalnzca tan koyan ,e te"a,i e"en ki$i olay+& e!a! olarak a#z
,e "i$ !a#l#n koruyan ,e bu !a#l#n "e,ann !a#lana!n"a rol
oynayan ki$i"ir.
/#z ,e "i$ !a#l#nn koruna!nn -nei 'enel !a#l#n koruna!
y-n)n"en b)y)k -ne ta$akta"r& zira a#z i(eri!in"eolu$an
en0ek!iyonlar ,)cu"un %er%an'i ba$ka bir b-l'e!ini etkileyebilir.
Ke!inli#i %en)z ta olarak kantlana$ ol!a bile 123l yllar"an bu yana
ya+lan (al$alar -zellikle "i$eti %a!talklarn"an "i$in (e,re!in"eki
"okular etkileyen ,e %alk ara!n"a +iyore olarak bilinen +erio"ontiti!ie
!a%i+ bireylerin kal+ %a!talklar& kal+ krizi& kontrol e"ileeyen "iabet&
erken "o#u ,e baz !olunu %a!talklar i(in "a%a y)k!ek ri!k altn"a
olabilece#i konu!unu ')n"ee 'etiri$tir. 4erio"ontal %a!talklar
bakteriyel bir en0ek!iyon olarak kabul e"ilekte ,e t) en0ek!iyonlar 'ibi
bir ne"en olarak ")$)n)lekte"ir.
4erio"ontal %a!talklar"an !orulu bakterilerin ,eye bunlarn )r)nlerinin
kan ak i(ine 'irebilece#i ,e ,)cuttaki b)y)k or'anlara ula$arak ora"a
en0ek!iyon olu$turabilece#i konu!un"a -n'-r)ler e,cuttur. 5a olarak
ke!inli#i ola!a "a b-yle bir ola!lk ne"eni ile bireylerin a#z ,e "i$
!a#lklar a(!n"an en iyi!ine ula$abilkeleri i(in 'erekli -nleleri
alalar (ok -neli"ir. 6unun yolu "a koruyucu %ekilikten 'e(ekte"ir.
/#z "i$ !a#l# ile il'ili olarak )lkeiz"e ya+lan baz ara$tra ,e "uru
te!+it ra+orlarna '-re -zellikle eri$kin "enilen ya$ 'rubun"a "i$ ()r)kleri
,e "i$eti %a!talklar on yllar"r 7 82912lar"an a$a# ineekte"ir.
Ya+lan bir ara$tra !onucuna '-re& 5)rkiye:"e& ilk-#retie ba$layan
(ocuklarn 7;1:un"a& ;; ya$ 'rubunun 7<<:!in"e& "aii "i$ ()r)#)
bulunakta"r. leri ya$ 'ru+larn"a& "i$ ()r)#) +re,alan! 712 ")zeyine
(kakta"r. =)t "i$lerin"e& >98 ya$ 'rubun"a& ortalaa ?.@9@ "i$ ()r)#)
bulunakta ,e +re,alan! 782 ")zeyini a$akta"r.
Yine ayn ara$trclarnn !onu(larna '-re 5)rkiye:"e belirlenen te"a,i
'erek!inii "ikkate aln"#n"a& e,cut ;< 222 "i$%ekiinin& ;@ yl
boyunca (al$a! ,e )lke ekonoi!inin 7>2:nn& bu aaca ayrla!
'erekekte"ir.
Di#er bir 'er(ek i!e LKE NFUSUNUN;
% 47.11 ; SON BR YILDA H DHEKMNE GTMEM
% 12. ; YAAM BOYUN!A DHEKMNE GTMEM "#$%&%$%'.

TRKYE(DE DHEKMNE GTME SIKLI)I ; *.7 KE+,YIL
A-RU.A(DA DHEKMNE GTME SIKLI)I ; KE+,YIL $/'.
Di$ acunu t)ketii ,e 0r(a t)ketiinin (a#"a$lkla "o#ru orantl olarak
artt bilinen bir 'er(ektir. 6unu ir"eleyecek olur!akA
Di$ acunu t)ketiiA yllk ki$i ba$na
/erika 6irle$ik De,leri:n"e >@2 'r
n'iltere "e B@2 'r
talya "a. C<2 'r.
!+anya "a C@2 'r.
5)rkiye "e i!e >29<2 'r. ci,arn"a"r
Dlkeiz"e "i$ %ekili#i te"a,i e"ici %izetlerinin yan!ra koruyucu "i$
%ekili#i %izetlerinin ,erile!i bu nokta"a (ok b)y)k -ne
ta$akta"r. )nk) "i$ ,e "i$ eti %a!talklar& bireyler ,e to+lua y-nelik
koruyucu -nlelerle y)z"e 82912 orann"a -nlenebilir %a!talklar"r.
5)rkiye:"e C222 yln"a& n)0u!un en 'eni$ tabaka!& !ra!yla ;@9;1 ,e ;29;C
ya$ 'rubu olarak bil"irili$tir. Ezellikle bu ya$ 'ru+larn %e"e0 alan
koruyucu "i$ %ekili#i %izetlerinin ,erile!i !a!#l#n kazanla!nn
yan!ra )lke ekonoi!ine "e b)y)k katklar !a#layacaktr.
Koruyucu "i$ %ekili#i teel"e +rier FbirincilG& !ekon"erFikincilG ,e
ter!iyer olak )zere )( ba!aakta ele alnabilir.
Di$ ()r)#) ,e "i$eti %a!talklarnn ne"enlerini ,e ri!k 0akt-rlerini kontrol
e"erek& ba$lan'( "-nein"e -nleeyi ,e kontrol)n) aa(layan koruyucu
y-nteler& birincil F+rierG korua olarak a"lan"rlrlar. 6irincil korua&
!a#lkl bireyleri %e"e0ler. 5o+luu& %a!talk ne"enleri& yayla bi(ii ,e
koruna y-nteleri %akkn"a bil'ilen"iren e#iti +lan ,e +ro'ralarnn
%azrlana! ,e uy'ulana!& birincil korunann ka+!ana 'irer.
5araa +ro'ralar ile to+lu"aki y)k!ek ri!kli bireyler te!+it e"ilerek
!+e!i0ik -nleler alnabilir. 5o+lu"a %a!talklarn -nlene!in"e en etkili
koruna bi(ileri teel ,e birincil koruna"r.
4ato*en "-nein ba$lan'cn"a i!e& erken tan ,e te"a,i ile ikincil
F!ekon"erG koruna ya+lr.
Ha!tal#n kalc izler brakt# "-ne"e& re%abilita!yonu ka+!ayan )()nc)l
Fter!iyerG korua"an !-z e"ilir. 5er!iyer korua ayn zaan"a %a!tal#n
tekrarn -nleeyi "e aa(lar .
4rier Korua
;. =a#l#n yiye H-t)r)le!i
Oral %i*yen e#itii ,e oti,a!yon
Diyet analizi ,e -#)tler
Ebe,eynlere ,e 'ebelere a#z9"i$ !a#l# e#itii Fkitle ileti$i ara(lar&
klinikte birey!elG
C. Koruyucu Enleler /lna!
Ilorlu "i$ acunu ile "i$lerin 0r(alana!
Heki tara0n"an +eriyo"ik 0lor *eli uy'ulana!
Heki tara0n"an 0i!!)r -rt)c)lerin uy'ulana!
E#reten '-zetiin"e 0lorlu 'ar'aralarn kullan
Kre$& anaokulu ,e ilk-#reti okullarn"a koruyucu "i$%ekili#i
!er,i!lerinin kurula!
=ekon"er Korua
;. Erken 5an
Yl"a iki kere "i$%ekii kontrol)
Ra"yolo*ik incelee
C. Uy'un 5e"a,ilerin Ya+la!
Di$ "ol'u ,e te"a,ileri
Di$ y)zeyi teizli#i ,e k-k y)zeyi ")zle$tire!i
5er!iyer Korua
Di$ ek!ikliklerinin +rotetik te"a,ilerle taalana!
Koruyucu "i$ %ekili#i a#z"a ilk "i$in !)re!iyle ba$lay+ ya$a !onuna
ka"ar !)ren bir kontrolJte"a,i ka,ra"r. Herek "i$ ()r)kleri 'erek!e
"i$eti %a!talklar a#z i(eri!in"e 'erekli teizli#in i!tenilen ")zey"e
ya+laa! !onucun"a biriken bakterilerin ,e bakteri )r)nlerinin
olu$tur"#u %a!talklar"r. 6akterilerin a#z i(eri!in"en ")zenli olarak
uzakla$trla! ile bu %a!talklar -nlenebilir.
.
4erio"ontal %a!tal#n -nlene!in"e en -neli '-re, ki$inin ken"i!ine
")$ekte"ir. Di$leri !a#lkl bir "uru"a !)r")rek i(in& ')nl)k a#z
bak i$leleri ile F"i$ 0r(alaa ,e "i$ i+li#i kullanaG bakteriyel "i$
+la#nn uzakla$trla! 'erekekte"ir. Di$%ekiine ")zenli aralklarla
'i"ile!i "e ayn "erece"e -neli"ir. Di$ 0r(a!& "i$ i+li#i ,eya "i#er
teizlik ara(lar ile ula$laayan b-l'elerin bir "i$ %ekii tara0n"an
"e#erlen"irile!i e,cut "i$ +la# ,eJ,eya "i$ta$nn uzakla$trla!
a(!n"an 'erekli"ir.
Di$lerin @ y)zeyi ,ar"r . 6unlar"a -n& i( ,e )!t F(i#neyiciG y)zeyler "i$
0r(a! ile& yan y)zeyler i!e "i$ i+i& aray)z 0r(a! 'ibi aray)z a*anlar ile ,e
bireye '-re "e#i$en ,e "i$%ekii tara0n"an ta,!iye e"ilen 0(a ,e 0r(alaa
y-nteleri kullanlarak ya+lal"r. 4iya!a"a (ok 0azla (e$itte 0r(a ,e
acun bulunaklta"r. yi bir 0r(a"aki en -neli -zellik 0r(a boyunun
k)()k ola! ,e u(larnn yu,arlatl$ ola!"r. Ir(alar 'enel"e B9? ay
kullanlabilir. Di$ 0r(a!nn bozul"u#unu kl "eetlerinin birbirin"en
ayrla!n"an& "a#la!n"an ,e e#ile!in"en anlayabilir!iniz. =ert kll
0r(alar "i$lerinize zarar ,erebilir. ocuklar i!e %en)z "o#ru 0r(alaay
ta olarak uy'ulayaa"klarn"an "a%a (abuk 0r(a e!kitirler. FekillerleG
Di$ ()r)klerini -nleek i(inA
>.aylk 9 B ya$n"aki (ocuklar"a K
i(e !uyun"aki 0lori" iktar A 2.B ++ "en 0azlay!a K
kullanlaal"r.
i(e !uyun"aki 0lori" iktar A 2.B ++ "en az i!e K !a"ece y)k!ek
ri!k 'rubun"a F ()r)k olu$uu ,ar!a G ')n"e 2.C@ ' 0lori" tableti
kullanlal"r.
B.ya$n"an b)y)k (ocuklar"a K
i(e !uyun"aki 0lori" iktar A 2.B ++ "en 0azlay!a K
kullanlaal"r.
i(e !uyun"aki 0lori" iktar A 2.B ++ "en az i!e K ')n"e 2.C@ '
0lori" tableti kullanlal"r. 6u iktar y)k!ek ri!k 'rubun"a F
()r)k olu$uu olanlar"a G 2.@2 ' olal"r.
Yeti$kinler"e K 0lori"li tabletlerin kullanla!na 'erek yoktur.
Yan!raA Ii!!ur -rt)c)ler ile "i$ ()r)klerinin en'ellene!i )k)n")r.
Ii!!ur -rt)c)ler arka "i$ler )zerin"eki oluklara uy'ulanan $e00a0 ,eya
beyaz renkte !, $eklin"e +la!tik e!a!l a""eler"ir. Di$ ine!ine
ya+$arak ()r)k olu$uuna en'el olur. =, $eklin"e ol"u#un"an "i$
y)zeyin"eki bu oluklarn i(ine taaen akarak tutunur ,e b-ylece "i$
y)zeyin"en %er%an'i bir a$n"ra i$lei ya+ak!zn uy'ulanr ,e
y)k!eklik olu$turaz
Di$ %ekii korku!unu ta$aalar i(in (ocuklarn "i$%ekiine
al$trlalar b)y)k -ne ta$r bunun i(in K k)()k ya$lar"a "i$%ekiine L
tan$a L aacyla '-t)r)leleri ta,!iye e"ilir& %atta bu tan$alar onlarn
ya$ ')nleri -zel ')nlerine "enk 'etirilebilir ,eya (ok !e,"i#i bir yere
'ite"en -nce e#lence ak!a"yla "i$%ekiine '-t)r)lebilirler. 6-ylece ilk
"eneyiin"e (ocuk a#r!z ,e korku!uz bir ')n 'e(irir. Da%a !onraki
!ean!lar"a i!e )k)n ol"u#unca a#r!z )"a%aleler ya+lal"r.
Unutulaal"r ki (ocuklar !a"ece canlarnn yan+9yana"#n bilir.
Olaylar "o#ru bir $ekil"e yorulayaazlar. 6u ne"enle ya+lacak
te"a,ilerin zaana yaylarak ya+la! & (ocu#un "i$%ekileri ile il'ili
olu!uz izleniler e"inee!ini !a#lar. 6unun !onucun"a "i$%ekii
korku!unun 'eli$ti#i en -neli "-neler !a#lkl bir $ekil"e atlatlr.