EHD OSMAN EFENDNN HDM KTPHNESNE VAKFETT KTAPLAR zzet SAK*

Kmil odur ki, koya her yerde bir eser, Eseri olmayann yerinde yeller eser.
Eb Sad Muhammed Hdim

ABSTRACT In 16th and 17th centuries, Hadim, which was a small village, began to grow up from Eb Sad Muhammed Hdims era in 18th century and its reputation spread to the whole Ottoman country. Hac Beir Aa, who got acquianted with Hdim, built a library in Hadim and ehd Osman Efendi also devoted various books to that library through Beir Aa so that Hdims students would benefit from them. There were books of different science branches among them. Key words : Hadim, Hadim, ehd Osman Efendi, Library of

Hadim, Devoted books.

Giri Osmanl Devletinin kurulu ve ykselme dnemlerinde eitim ve retim kurumlar daha ok byk merkezlerde younlam iken, bu durum XVII. yzyldan itibaren deimeye ve Anadolunun kk kylerine kadar yaygnlaan bir medreseleme hareketi balamtr. Bunun bir sonucu olarak byk merkezlerde ve bilhassa stanbulda biriken kitap klliyatlarn Anadoluya aktarma giriimleri grlmektedir. leri gelen devlet adamlar Anadoludaki kk kasaba ve kylere varncaya kadar medreseler, ktphaneler yaptrmlar ve bunlar desteklemek iin kitaplar vakfetmilerdir. te bunlardan birisi de Divn- Hmyn Hcegnndan ehd Osman Efendidir. Bu makalede ehd Osman Efendinin Hadim Ktphanesine vakfettii kitaplardan bahsedilecektir. Ancak konuya gemeden nce Hadim, Eb Sad Muhammed Hdim ve Hadim Ktphanesi hakknda ksaca bilgi vermenin faydal olaca kanaatindeyiz. I- Hdimin Tarihesi Hdim, Konyann gneyinde, Akdeniz Blgesi snrlar ierisinde, Orta Toroslarn merkezinde, bir vadi ierisinde kurulmu kk bir ile

S.. Fen-Edebiyat Fakltesi retim yesi.

84

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

olup1, dousunda Karaman ili, gneyinde Takent ilesi, kuzey ve kuzeybatsnda Bozkr, batsnda Gndomu, gney-batsnda ise Alanya ilesinin topraklar bulunmaktadr. le merkezinin Konyaya olan uzakl 130 km. kadar olup, denizden ykseklii 1500-1700 metredir. Hdim ve evresinin tarihi ilk alara kadar inmektedir. Antik dnemlerde sauria olarak isimlendirilen blgede Grek ve Roma dnemine ait pek ok yerleim yeri bulunmaktadr.2 Blge M.. 190lardan itibaren Roma ve daha sonralar da Bizans hakimiyetine girmitir3. 1071de kazanlan Malazgirt zaferinden sonra Anadolunun fethi ile grevlendirilen Kutalmolu Slaymanah, Orta Anadoluya ynelerek, 1077 ylnda Hdimin de iinde bulunduu Konya ve evresini fethetmitir4. ki yzyl kadar Anadolu Seluklularnn elinde kalan Hdim ve evresi daha sonra Karamanoullar Beyliinin eline gemi, iki yzyl kadar da Karamanoullarnn hkm altnda kaldktan sonra, bu beyliin 1473 ylnda Fatih Sultan Mehmed tarafndan Osmanl lkesine katlmas ile birlikte, Osmanl Devletinin hakimiyetine girmitir. Osmanl dnemine ait Hdim ile ilgili elimizdeki ilk kaytlar 1501 ylnda II. Byezd zamanna aittir ki, bu tarihlerde Hdim, Konya Sancana bal Alada Kazasnn bir ky idi. Alada Kazas ise 34 kyden meydana gelen5 ve merkezi Pirlevganda ky (Takent lesi) olan6 bir kaza idi. Bu tarihte Hdimin nfusu 75 nefer 51 hne rey, 33 nefer 28 hne msellemn ve piydegn (tahmin nfus 425); 1518de 91 nefer 70 hne rey, 47 nefer 32 hne msellemn ve piydegn (tahmin nfus 546); 1540da ise 111 nefer 88 hne reydan (tahmin nfus 463) meydana geliyor ve bu reynn tamam Mslman olup, gayr-i Mslim bulunmuyordu. Hdim kynn vergi hsl ise 1501de 9.728, 1518de 12.518 ve 1540da da 13.608 ake idi. Bu tarihlerde Hdimde arpa, buday, dar, meyve, bostan ve zm gibi rnler yetitirilmekte, arclk ve

2000 nfus saymna gre ilenin merkez nfusu 16.100dr. Blge hakknda yaplan aratrmalardan bazlar unlardr: Hasan Bahar, sauria Blgesi Tarihi, (S.. Sosyal Bilimler Enstits, Baslmam Doktora Tezi), Konya 1990 ; Mustafa Ylmaz, Bozkr ve evresinin Tarihi Corafyas, (S.. Sosyal Bilimler Enstits, Baslmam Yksek Lisans Tezi), Konya 1990 ; Mustafa Ylmaz, Heykeltralk Asndan sauria Blgesi Figrl Mezar Antlar, (S.. Sosyal Bilimler Enstits Baslmam Doktora Tezi), Konya 1995. 3 S. Fikri Erten, Antalya Vilayeti Tarihi, stanbul 1940, s.8-10. 4 Komisyon, Osmanl Ansiklopedisi Tarih / Medeniyet / Kltr, (Aa Yaynclk), C. I, stanbul 1993, s.3 ; Osman Turan, Seluklular Zamannda Trkiye Tarihi, stanbul 1984, s.54-55. 5 Alaaddin Akz, XVI. Asrn lk Yarsnda Alada Kazs (1501-1540), Osmanl Aratrmalar, XVI, stanbul 1996, s.67-84. 6 Akz, s.68.
1 2

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

85

hayvanclk yaplmaktayd7. 1530da ise Hdimin nfusu 143 nefer 104 hne (tahmin nfus 559) ve vergi hsl da 12.748 ake idi8 Hdim, XVI. ve XVII. yzyllarda Alada Kazasnn bir ky iken, XVIII. yzyldan itibaren gelimeye balamtr. Bu gelime srecinin Eb Sad Muhammed el-Hdim ile balad ve nnn Osmanl lkesine yayld anlalmaktadr. Hdim ile birlikte bymeye ve gelimeye balayan Hdim, 1850lerden sonra Konya Sancana bal bir kaza merkezi haline gelmitir. 1868 tarihinde 19 ky ve kylerle birlikte 6.098 nfusu bulunuyordu9. Kaymakam Muhammed zzet Aa, Nib smet Efendi ve Mft Emin Efendi idi10. Alada ise 37 ky ve 3.787 nfusu ile Hdime bal bir nhiye durumundayd. 1882 senesinde ise Alada Nhiyesinin Hdimden ayrlarak Karamana baland grlmektedir11. Bu tarihte Hdim merkezinin 179 hanesi ve 459 nfusu vardr. Kaymakam Dervi Yahya Efendi, Nib Mehmed Rfat Efendi, Mft ise Numan Efendidir12. Kaza genelinde l ktphne, 75 eme, 4 dkkn, 19 cami, 18 mescid, l medrese, medresede 125 talebe13, l rtiye, rtiyede 38 talebe14 ve 27 sbyan mektebi bulunmaktadr15. 1900 ylna kadar bir kaza merkezi olan Hdim bu tarihten sonra baz sebeplerle nhiye olarak Karamana balanmtr. 1906 ylnda Alada ve Hdim ayr yar nhiyeler olarak Karamana bal bulunuyordu. Hdim Nhiyesi mdr Remzi Efendi, Alada Nhiyesi mdr ise Mehmed zzet Efendi idi16. Cumhuriyetin ilanna kadar nhiye hlinde Karamana bal kalan Hdim, 30 Mays 1926 tarihinde, aralarnda birer ikier km. mesafe bulunan Tapnar, Armaanlar, Aa Hdim ve Hocalar kylerinin birletirilmesiyle drt mahalleli bir ile haline getirilmitir. Ayrca Alada Nhiyesi ile Pirlevganda ky de bucak hline dntrlerek, Hdim, 2
Akz, s.73. Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl, 387 Numaral Muhsebe-i Vilyeti Karaman ve Rm Defteri (937 / 1530), I, Ankara 1996, Tpkbasm Ksm, s.101. 9 Konya Slnmesi 1285, s.42. Bu tarihlerde Hdimin kyleri unlar idi: Nefs-i Hdim, Aa Hdim, Kaplanl, Kongul, Pirlevganda, Sarn, Eiste, Kalnal, Kecimen, Bolay, etmi, Alata, Oduncu, Avar, Byk Ilcapnar, Kk Ilcapnar, Sazak, Yukar Mernek, Aa Mernek. Konya Slnmesi 1290, s.143-144. 10 Konya Slnmesi 1285, s.42. 11 Konya Slnmesi 1300, s.95. Alada Nhiyesinin mlkiyesi hangi kazaya ait ise umur- eriyesinin dahi o kazaya ait olaca bildirilerek, Nhiyenin Karamana bal olduu belirtilmi ve bu ilerin Karaman nibi tarafndan yrtlecei ifade edilmitir. Konya eriye Sicili (Ksaltmas: KS) 103 / 185-2 (4 aban 1301 / 30.V.1884). 12 Konya Slnmesi 1300, s.75. 13 Konya Slnmesi 1300, s.11. 14 Konya Slnmesi 1301, s.71. 15 Konya Slnmesi 1301, s.172 16 Konya Slnmeni 1322, s.118.
7 8

86

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

buca ve 41 ky olan bir kaza merkezi olmutur17. Bu durumu ufak deiikliklerle 1987 ylna kadar srdrm, bu tarihten sonra da Takent bucann ile hline getirilmesiyle bugnk idari yapsna kavumutur. Hdim, Cumhuriyetin ilanndan sonra balayan gelimesini ilkokul, ortaokul, lise ve Endstri Meslek Lisesinin almasyla srdrm ve Seluk niversitesine bal Hdim Meslek Yksek Okulunun almasyla da eskiden olduu gibi bir ilim ve kltr merkezi hviyetini kazanmaya balamtr. II- Eb Sad Muhammed Bin Mustafa El-Hdim Eb Sad Muhammed Hdim, XVIII. asrda yaam mtefekkir, mutasavvf, din limi, ir, edip ve ayn zamanda byk bir hukukudur18. Hdimnin atalar Buharadan Anadoluya gp, 1112de Takentin Avar Kasabas hudutlar iindeki Karacasadk mevkiine gelip, yerlemiler, uzun bir sre burada yaamlar ve 1692 ylnda buradan Hdime gmlerdir19. Kaynaklarda Hdimnin atalar yle sralanmaktadr: Hsameddin, Mustafa, Bedreddin, Hseyin, Hsameddin, Abdurrahman, Osman ve Fahrr-Rum Kara Hac Mustafa Efendi20. Baz eserlerde onun soyunun Hz. Peygambere kadar ulat ifade edilmektedir21. Hdimnin babas Kara Hac Mustafa Efendidir. Mustafa Efendi, stanbulda tahsil etmi, memleketine dnnce burada bir medrese aarak, talebe yetitirmeye balamtr. evreden gelen talebeleri yetitirerek, onlara icazet vermi, yetitirmi olduu talebeler stanbul saraylarnda hakl bir hret kazanmtr. Ksa zamanda n Hdim dna taan Mustafa Efendiye Fahrr-Rum (Anadolunun medar- iftihar) unvan verilmitir22. Mustafa Efendinin babas Osman Efendi de lim bir zat olup, Karacasadkda vefat etmitir.

Konya l Yll 1967, s.102-103. Bursal Mehmet Tahir Efendi, Osmanl Mellifleri, C.1, stanbul 1933, s.296 ; Ayn Yazar, Mevln Mft Eb Sad el-Hdim, Sebilrreat, (1330) C.2-9, Numara:29-211, s.49 ; smail Hakk Uzunarl, Osmanl Tarihi, C.IV-2, Ankara 1983, s.524,614 , Ayn yazar, Osmanl Devletinin lmiye Tekilat, Ankara 1984, s.238 ; Meydan Larousse, Hdim, C.5, s.508 ; Trk Ansiklopedisi, Hdim, C.18, s.294. 19 Veli Ertan, Vefatnn 211. Yl Mnasebetiyle Byk Hdim Hz. Hayat, Eserleri ve Tesirleri, slam Medeniyeti, Say: 33, (Temmuz 1973), s.39 ; Konya l Yll 1967, s.186, Konya l Yll 1973, s.50. 20 Ertan, s.39 ; Ahmet Sad Hadimiolu, Eb Sad Mehmet Hdimnin Ksa Hal Tercmesi, (Basm yeri ve tarihi olmayan 4 sayfalk bir bror), s.1 ; Konya l Yll 1967, s.186; Konya l Yll 1973, s.50. 21 Mustafa Yayla, Hdim, Eb Sad, DA, C.15, stanbul 1997, s.24. 22 Numan Hadimiolu, Hadim ve Hadimliler Bibliyografyas, C.1, Ankara 1983, s.86.
17 18

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

87

Fahrr-Rum Kara Hac Mustafa Efendi Takentli Emir Mftsnn kz Hediye Hanm23 ile evlenmi ve bir rivyete gre Hdimnin ailesi grlen bir rya zerine Karacasadkdan gerek, Hdime yerlemitir24. Eb Sad Muhammed Hdim ise 1113 / 1701-02 ylnda Hdimde domutur. Kk yata babas Mustafa Efendiden ders almaya balam, on yanda hafz olmutur25. Babasnn Hdimde kurduu medresede Arapa, Farsa, Gramer, Akaid-i Diniyye ve Usl-i Felsefe gibi dersleri grdkten sonra ilk iczetini babasndan almtr. 1720 ylnda Konyaya gelerek Karatay Medresesinde devrin byk limlerinden brahim Efendiden be yl ders alm, hocas brahim Efendinin tavsiyesi zerine 1725 ylnda stanbula giderek, Kazbd Ahmed Efendinin medresesinde renimine devam etmitir. Burada da sekiz yl renim grdkten sonra tahsilini tamamlayarak, 32 yanda Hdime dnd26 ve babasndan boalan Hdim Medresesinde ders vermeye balad27 sylenmekte ise de bundan daha nce, 29 Zl-hicce 1137 / 8.IX.1725 tarihinde, daha 24-25 yalarnda iken, Mahmd Efendinin vefat zerine Hdim Medresesinde ders vermek artyla Bolay ve Karacahisar mezraalarnn mezraadrl ile grevlendirildii grlmektedir28. Babas Mustafa Efendinin kurup, Hdimnin gelitirdii medresenin n ksa zamanda yaylm ve Hdim bir ilim ve irfn merkezi olmutur. Kendisinden ilim tahsil etmek isteyen talebelerin okluu sebebiyle Hdim, talebelerini medresesine sdramaynca, bunun da aresini bulmu ve yaz aylar boyunca Hdime 12 km. mesafede bulunan Kavaklar mevkiinde ak havada ders vermeye balamtr. Bugn hl bu ak hava medresesinin kalntlar mevcuttur. n ksa zamanda Anadolunun dier blgelerine de yaylan Hdim, Padiah I. Mahmut tarafndan, Drs-sade aas Beir Aann tavsiyesi zerine, stanbula davet edilmi, stanbulun gzde limlerinin de hazr bulunduu bir mecliste padiah huzurunda ders takrr etmitir29.
Hdimnin hayatndan bahseden eserlerin pek ounda annesinin ismi Hediye olarak verilmektedir. Kabri Hdimnin trbesinde, olunun yanndadr. Ancak kabir kitbesinde ismi Hadice olarak yazldr. Bu isim ya yanl olarak Hediye eklinde okunmu yada Hdimnin annesinin iki ismi bulunmaktadr. Yani Hediye Hadice. Bunu tespit etmek zor olmakla beraber Hadice isminin yanl olarak Hediye eklinde okunduu kanaatindeyiz. 24 Numan Hadimiolu, s.92 ; Ertan, s.40. 25 Yayla, s.24 26 Ertan, s.40 ; Numan Hadimiolu, s.92. 27 Yayla, s.24. 28 Hdimnin mderrislik grevine getirildiini gsteren bert iin bkz. KS 74 / 223-1. Hatta Yusuf Kkda Eb Sad Muhammed Hdimnin 8.IX.1725den daha nce ubat 1725de mderris olarak tayin edildiini ifade etmektedir. Yusuf Kkda, Hdim Medresesine Dair Bir Vakfiye, Vakflar Dergisi, XXVII, s.79. 29 Ebl-ula Mardin, Huzur Dersleri (Haz: smet Sungur), C.II-III, stanbul 1966, s.771-772.
23

88

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Hdimnin vermi olduu dersi ok beenen padiah, kendisinden Ayasofya Cmiinde bir vaaz vermesini istemi, vaaz srasnda yapt Ftiha-y erfe tefsiriyle stanbul ulemsnn takdirini kazanmtr30. Padiah onun stanbulda kalmasn istediyse de o, Hdime dnmeyi tercih etmitir. Eb Sad Muhammed Hdim, Hdime dndkten sonra medresesinde talebe yetitirmeye devam etmi ve mrnn sonuna kadar da pek ok talebe yetitirmitir. Bu talebeler arasnda kendi oullar Sad, Abdullah, Emin, Numan, Ali, Halm ve Mustafa Efendiler bulunduu gibi devrinin byk limlerinden saylan ve bilgisinden dolay ayakl ktphne lakab verilen Mft-zde Muhammed Antak, rgpl Ahmed Efendi, Konyal smail Hakk Efendi, Kayserili Hac smail Efendi, smail Gelenbev, Mehmed Krkaac ve Hfz Hasan skb gibi byk ahsiyetler de bulunmaktadr31. Eb Sad Muhammed Hdim medresesinde Tefsir ve Hadis, slam Hukuku, slam Felsefesi, Kelm ve Arap Edebiyat gibi dersler okutmaktayd. Bunun yannda bu byk lim eitli konularda eserler de kaleme almtr. slam Hukuku Nazariyat hakknda eserler veren ndir hukukulardan biri olarak kabul edilmekte, hatta Ahmed Cevdet Paann bakanlnda hazrlanan Mecellenin ba tarafnda bulunan yz kidenin otuz nn Hdimnin eserlerinden alnm olduu32 kaydedilmektedir. Hdim ayn zamanda bir mfessirdir. Tefsire, Kurn- Kermin baz surelerini tefsir ederek balamtr. Bu arada Beyzv tefsirine hiyeler de yazmtr. Eserleri arasnda en mehuru ise mam Birgivnin Tarkt- Muhammediye sine erh olarak yazd Berga adl eseridir. Bu eser Arapa olarak 4 cilt halinde yaynlanmtr. Bursal Mehmed Thir Efendi, Hdimnin eserlerinden yalnzca 23 tanesinin adn vermekte33, ancak, baslm ve baslmam eserlerinin saysnn 80 kadar olduu34 sylenmektedir. Eb Sad Muhammed Hdim 1176 / 1762-63 tarihinde vefat etmi35 ve Hdimin batsndaki mezarlkta bugnk trbesinin bulunduu yere defnedilmitir. Kabir kitabesinde Cmil-mecmi f uslid-dniyye rihu tarkt- Muhammediyye kutbl-rifn gavsl-vsln Eb Sad Muhammed el-Hdim rhuna ftiha 1113-1176 ibreleri yazldr. Hdimnin lm gn kesin olarak tespit edilememekle birlikte, vefatndan
Tahir Efendi, Osmanl Mellifleri, s.296 ; Ayn yazar, Sebilrreat, s.49 ; Uzunarl, lmiye Tekilat, s.238. 31 Numan Hadimiolu, s.109 ; Yayla, s.25 ; Trk Ansiklopedisi, C.18, s.294. 32 Ertan, s.42-43 ; Numan Hadimiolu, s.94-95. 33 Mehmet Tahir, Osmanl Mellifleri, s.296 ; Hdimnin eserleri hakknda baknz: Yayla, s.25. 34 Numan Hadimiolu, s.93. 35 Hdimnin vefat tarihini Mehmet Sreyya, Sicil-i Osman, C.4, s.240da 1169 / 1755-56 olarak vermektedir ki, bu tarih doru deildir. Kabir kitbesinde vefat tarihi 1176dr.
30

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

89

hemen sonra, 3 Cemziyel-evvel 1176 / 20.XI.1762 tarihli bir beratla36, medresesindeki grevine oullarnn tayin edildiine baklrsa, bu tarihten ksa bir sre nce vefat ettii anlalmaktadr. Kabrinin civarnda babas, annesi, ocuklar ve kardeleri bulunmakta olup, 1986-87 yllarnda mezarnn zerine Hdim Belediyesi tarafndan st ak bir trbe yaptrlmtr. Eb Sad Muhammed el-Hdim be defa evlenmi ve bu evliliklerden 8 olu l kz olmutur37. Oullar Hac Sad Efendi, Abdullah, Numan, Emin, Ali, Halm, Mustafa ve Mehmed Efendiler38 onun vefatndan sonra babalarnn medresesinde ders vermek artyla Bolay ve Karacasadk mezraalarnn mezraadrlk grevi ile grevlendirilmilerdir39. Bu grev, yani Hdim medresesinde talebe okutmak grevi, zaman iinde Hdimnin soyundan gelen kiiler tarafndan yrtlmtr. Ayrca Hdimde bulunan dier baz grevler de onun oullar tarafndan if edilmitir. Hdimnin oullar medresede ders verirken ayn zamanda burann mftlk ve muhtarlk grevlerini de stlenmilerdir. 1810 senesinde hem muhtar hem de mft Hdimnin olu Numan Efendi idi40. Numan Efendinin 1824 tarihinde lm zerine41 yerine mft olarak es-Seyyid Abdulehad adnda biri tayin edilmi, ancak bu kii liykatsizlii sebebiyle, 1824 tarihinde mftlk grevinden alnarak, yerine Hdim-zde el-Hc Ahmed Efendi getirilmitir42. Ahmed Efendi 1830-31 tarihlerinde hl mftlk grevini srdrmektedir43. III- Hdim Ktphnesi Hdim Ktphnesi bugn, Hdim Caddesi Ktphne Sokakta bulunan ve Hdimnin doup byd evin nnde tula, horasan kire har, yma, kbik rme kemer ve tek kubbeli44 kk bir binadr. Ktphnenin in kitbesi mevcut olmad gibi, yapm tarihi ve bnisi hakknda da binann herhangi bir yerinde bilgi bulunmamakta, yalnz giri kaps zerindeki mermer bir levhada 21.8.1951 tarihinde dnemin Konya valisi Kemal Hadml tarafndan tamir ettirildii kaytldr. Ancak III. Ahmed ve I. Mahmd dnemlerinde Drs-sade aas olarak

KS 74 / 223-2. Numan Hadimiolu, s.91. 38 Hdimnin oullar babalarnn medresesinde yetimiler ve eser yazanlar da olmutur. Oullar Sad, Abdullah ve Emin Hdimnin yazm olduklar eserler iin bkz. Bursal Mehmed Tahir, C.I, s.296. Ayrca Abdullah Hdim iin bkz. Ferhat Koca, Hdim, Abdullah, DA, C.15, stanbul 1997, s.24. 39 KS 74 / 223-2. 40 KS 69 / 22-3. 41 KS 74 / 224-1 42 KS 71 / 10-3. 43 KS 74 / 50-1. 44 Numan Hadimiolu, s.110-111.
36 37

90

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

grev yapan Hac Beir Aa tarafndan yaptrld deiik kaynaklarda belirtilmektedir45. Hac Beir Aa, harem aalarnn en mehurlarndan biri olup, XVII. yzyln ortalarnda domu, kk yata zenci kle olarak stanbula getirilmi ve kzlar aas Yapraksz Ali Aann yannda yetimitir. 1705de saray hazinedar olmu, 1713de nce Kbrsta, sonra da Msrda ikmete mecbur edilmitir. Daha sonra affedilerek Hicaza gnderilmi ve eyhlharemlik makamna getirilmitir. 1717de stanbula arlarak Drssade aas olarak tayin edilmi, On yl III. Ahmed, on yedi yl da I. Mahmd dnemlerinde olmak zere toplam otuz yl bu grevde kalan Beir Aa, 3 Haziran 1746da vefat eylemi ve Eypteki trbesine defnedilmitir46. Hac Beir Aa ilim ve marif ehlini himye etmi, ayrca pek ok hayr eseri yaptrmtr. Bunlar arasnda Bb- lide cmi, sbyn mektebi, medrese, ktphne, tekke, sebilden oluan bir klliye; Topkap Saray iinde bir mescid; Eypte bir drl-hadis, ktphne ve eme; Medinede bir medrese ve ktphne; Kahirede bir mekteb ve sebil ve daha pek ok yerde hayr eseri ina ettirmitir47. Beir Aa ile Eb Sad Muhammed Hdimnin tanmalarnn, onun Medinede eyhl-harem olarak grev yapt srada olduu ve daha sonra dostluklarnn ilerleyerek Beir Aann Hdimde bir ktphne yaptrd yolunda rivayetler bulunmaktadr.48 Daha sonra da Hdimnin, Beir Aann delletiyle, Dvn- hmyn hcegnndan ehd Osman Efendi49
Ebl-ul Mardin, s.772, 774 ; Yayla, s.25 ; Numan Hadimiolu, s.111. Abdlkadir zcan, Beir Aa, Hac, DA, C.5, stanbul 1992, s.555 ; Ebl-ul Mardin, s.771-772 ; Uzunarl, Osmanl Tarihi, C.IV-1, s.332 ; Mehmed Sreyya, Sicil-i Osman, C.II, stanbul 1311, s.20 ; Beir Aa, Trk Ansiklopedisi, C.VI, s.247. 47 Baknz: Semavi Eyice, Beir Aa Camii, DA, C.VI, stanbul 1992, s.1 ; Ayn Yazar, Beir Aa Klliyesi, DA, C.VI, stanbul 1992, s.1 ; Ayn Yazar, Beir Aa Ktphnesi, DA, C.VI, stanbul 1992, s.3 ; Ayn Yazar, Beir Aa Ktphnesi, DA, C.VI, stanbul 1992, s.4 ; Ayn Yazar, Beir Aa Sebilkttab, DA, C.VI, stanbul 1992, s.4. 48 Ebl-ula Mardin, s.772. Rivayete gre Beir Aa eyhl-harem iken Hdim ile tanm ve Hdim kendisine, mm Birgivnin Tarkt- Muhammediye adl eserine erh yazdn sylemitir. Bu rivayetin doruluu hususunda pheler vardr. nk Beir Aa 1717 senesine kadar bu grevde kalm ve bu tarihten sonra stanbula arlarak Drs-sade aas olmutur. Hdim ise, 1113 / 170102 senesinde doduuna gre, 1717 ylnda henz 16 yalarnda bir medrese talebesidir ve Birgivnin Tarikat- Muhammediye sine erh yazacak kadar derin bir ilmi olduu phelidir. Bu sebeple onlarn tanmalar daha sonraki bir tarihte, belki Hdimnin stanbula gittii bir srada gereklemi ve daha sonra dostluklar ilerlemi, ilim adamlarn himaye eden ve byk bir hayr sever olan Beir Aa, Hdimde de bir ktphne yaptrm olmaldr. 49 Numan Hadimiolu, s.111 ; Yayla, s.25 gibi eserlerde ismi Osman uhd Efendi olarak verilmekte ise de vakfettii kitaplarnn listesinin kenarlarna ve sonuna
45 46

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

91

ile tant ve onun da Hdim Klliyesine 1120 / 1708-09 tarihinde bir Ktphne kurdurduu ve kitaplarn vakfederek Hdim Ktphnesini zenginletirdii50 belirtilmektedir. Ancak ehd Osman Efendinin bir ktphne kurduuna dir belge bulunmamakla birlikte, onun, Hdim Ktphnesine kitaplarn vakfettiini grmekteyiz. Fakat kitaplarn vakfettii tarih yukarda ifade edildii gibi 1120 / 1708-09 deil, 2 Rebssni 1175 / 31.X.176151, yani Eb Sad Muhammed Hdimnin vefatndan bir yl ncedir. ehd Osman Efendinin vakfettii bu kitablar hakknda aada ayrca bilgi verilecektir. Hdim Ktphnesinin grevlileri de Hdimnin ocuklar ve torunlar arasndan tayin edilmektedir. 27 Zilhicce 1256 / 19.II.1841 tarihli bir bert ile bil-itirk yevm on be ake vazife ile hfz- ktb-i evvel ve yevm on ake vazife ile nzr- ktphne olarak tayin edilen es-Seyyid Mehmed ve es-Seyyid Ahmed Sad ibn-i el-Hac Numan Efendilerin bir biri arkasndan vefat etmeleri zerine, 13 evvl 1283 / 18.II.1867 tarihinde Mehmed Efendinin yerine oullar 43 yandaki es-Seyyid Numan, 41 yandaki es-Seyyid Abdullah, 31 yandaki es-Seyyid Abdurrahman ve 27 yandaki es-Seyyid Sad Efendi adndaki ocuklar ve es-Seyyid Ahmed Sad Efendinin yerine oullar 35 yandaki Mehmed Efendi ve 21 yandaki Numan Efendi (bu Numan Efendi uzun sre Hadim Rtiyesinde muallim-i sni grevi yapan52 ve eski Hdim mfts Ahmed Sad Hadimiolunun babasdr) hfz- ktb-i evvel ve nzr- ktphne olarak bil-itirk tayin olunmulardr53. Erken tarihli Konya slnamelerinin ounda, Hadimde bir ktphne ve ktphnede 544 adet kitap mevcut olduu kaydedilmekte iken54, daha ge tarihli bir salnamede ise, bir ktphne ve 740 yazma, 120
vurulan mhrnde Osman ehd an Hcegn- Dvn- Hmyn eklinde gemektedir. 50 Yayla, s.25. Bu bilginin de doruluu phelidir. ehd Osman Efendinin ktphne kurdurduu sylenen 1120 / 1708-09 tarihinde -Hdim 1113 / 1701-02 tarihinde doduuna gre- daha yedi yalarnda bir ocuktur ve hem Beir Aa ile hem de ehd Osman Efendi ile tanmas ve dostluk kurmas mmkn gzkmemektedir. Ancak daha sonraki bir tarihte yaptrm olabilir. Hdim Ktphnesinin daha sonraki tarihlerde ehd Osman Efendi Ktphnesi olarak isimlendirilmesi (KS 91 / 215-2) onun da bir ktphne yatrm olabileceini dndrmektedir. Lakin, bugn Hdim Klliyesinden hibir iz kalmad iin Osman Efendinin byle bir ktphne kurup kurmadn tespit etmek de mmkn deildir. Bununla birlikte Beir Aann yaptrm olduu ktphneye Osman Efendinin kitaplarn vakfettii ve daha sonraki tarihlerde onun ad ile anlmaya balam olabilecei de ihtimal dahilindedir. 51 Vakfettii kitaplarn Listesi, Varak 17b ; KS 100 / 28. 52 Konya Salnamesi, 1300, s.59 ; Konya Salnamesi 1317, s.156. 53 KS 91 / 215-2. 54 Konya Slnmesi 1301, s.58 ; Konya Slnmesi 1302, s.183 ; Konya Slnmesi 1304, s.247 ; Konya Slnmesi 1305, s.246 ; Konya Slnmesi 1307, s.221 ; Konya

92

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

basma eser olduu ifade edilmektedir55. Ktphnede bulunan yazma ve basma eserlerin tamam 28 ubat 1935de Konya valisi Cemal Bardaknn grevde bulunduu dnemde Konya Yusuf Aa Ktphnesine gtrlmtr.56 Bu ktphnenin kataloglarnda tarafmzdan yaplan aratrmalarda, 5 numaral katalogun 73-167. sayfalarnda 6880 ile 7594 numaralar arasnda 1125 kitabn Hadim Ktphnesinden geldii tespit edilmitir. Ayrca Konya Blge Yazma Eserler Ktphnesi ve Konya l Halk Ktphnesi Feridun Nafiz Uzluk blmnde de Hadim Ktphnesinden gelme kitaplarn varl bilinmektedir. IV-ehd Osman Efendinin Vakfettii Kitaplar Dvn- Hmyn hcegnndan ehd Osman Efendinin nerede doduu hakknda herhangi bir bilgiye rastlanmamtr. O, avular katibi olup, daha sonra 1171 / 1757-58 seferinde Rusya sefri oldu. Bu grevden dndkten sonra 1179 / 1765-66da Baruthne emni ve siph ktibi ve Muharrem 1183 / Mays 1769da ba muhasebeci, Rebl-evvel 1183 / Temmuz 1769da Bender ordusu defterdr olup, Cemziyel-evvel 1183 / Eyll 1769da ordunun geri dn srasnda veft etmitir. Osman Efendi i bilir ve gvenilir bir zat idi57. Osman Efendinin Hdim Ktphnesine vakfettii kitaplarn listesi, Eski Hdim mfts Ahmet Sait Hadimiolunun yklan evinden kurtarlm kitaplar arasnda bulunmutur. Ahmet Sait Hadimiolu 1301 R. / 1885 senesinde Hdimde domu ve Eb Sad Muhammed Hdimnin drdnc gbekten torunu olup58, hayat boyunca Hdimde birok grev yannda, burann mftln de yapmtr. Ebl-Ul Mardin ile tanm, Hdim ve Hdimli dier limler hakknda ona ok deerli bilgiler vermitir. Bugn Hdim hakkndaki bilgi ve rivyetlerin pek ounun ondan kaynakland anlalmaktadr. 1964 senesinde vefat etmi ve byk dedesi Hdimnin mezar yaknnda defnedilmitir59. Ahmet Sait Hadimiolunun evi60 Tapnar Mahallesinde Hdim Ktphnesinin kuzeydousunda bulunmakta idi. Kendisinin bil-veled olmasndan ve dier vrislerinin ilgisizlii sebebiyle, evi bakmszlktan 1992-93 yllarnda yklm, evinde bulunan kitaplar da komusu ve
Slnmesi 1310, s.392. Konya Slnmesi 1317, s.159. 56 Numan Hadimiolu, s.111 57 Mehmed Sreyya, Sicil-i Osman, C.3, stanbul 1311, s.178. 58 Ahmet Sait Hadimiolunun atalarnn ismi yle sralanmaktadr: Eb Sad Muhammed Hdim, Hac Numan Efendi, Mnzev Sad Efendi ve babas Hadim Rtiyesi Muallimi Numan Efendi. Numan Hadimiolu, s.130. 59 Numan Hadimiolu, s.131. 60 Ahmet Sait Hadimiolu Evinin mimar ve sanat zellikleri hakknda bkz. Osman Kundurac, Hadim ve evresinde Sivil Mimari rnekleri, S.. Trkiyat Aratrmalar Enstits Trkiyat Aratrmalar Dergisi, Say: 5, Konya 1999, s.140.
55

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

93

akrabalarndan (bizim de ilkokul retmenimiz olan) Avni Dorul tarafndan muhafaza altna alnmt. Bu olay duyunca, (Hocam Prof. Dr. Mikil Bayram ile birlikte Hadime giderek) kendisinden izin alp, kitaplar inceleme frsat bulduk. Kitaplar Avni Dorulun evinin at katna geliigzel atlm ve pek ou da slanmaktan ve yknt altnda kalmaktan dolay harap bir vaziyette idi. Kitaplar incelemelerimiz srasnda baz sayfalarnda mhrler bulunan el yazmas bir kitap listesi elimize gemi ve kendisinden izin alarak bu listeyi yanma almtm. Burada bulunan baz kitaplarda da ayn mhr bulunmakta idi61. Daha sonra Konyaya dnte durum, Konya Yazma Eserler Ktphnesi yetkililerine haber verilmi ve 1993 ylnda kitaplar, Hadim Belediyesinin de aracl ile bu ktphne tarafndan satn alnmtr. Eldeki mevcut kitap listesi 43 x 19,5 cm. ebadnda, numaralanmam varaklarla birlikte toplam 19 varaklk bir metindir. lk iki varak bo braklm ve kitaplar nc varan arka yznden itibaren kaydedilmeye balanmtr. Varak numaras kitaplarn kaydedildii sayfadan itibaren verilmi, btn varaklar numaralanmad gibi son varak da bo braklmtr. Listenin sonunda, bu kitaplarn dnemin Konya eriye siciline de kaydedildii yolundaki bir kayttan hareketle, Konya sicilleri zerinde yaplan aratrmalardan sonra, liste 100 numaral Konya eriye Sicilinde62 bulunmu ve her iki metin karlatrlmtr. Metinler arasnda herhangi bir farkllk bulunmayp, ancak asl metinde baz ara sayfalara ve sicildeki listenin sonuna, daha sonradan baz ilavelerin yapld grlmektedir. Hem asl metinden hem de sicildeki suretinden grld zere, Dvn- Hmyn hcegnndan ehd Osman Efendi, Hdim Ktphnesine 2 Rebs-sni 1175 / 3l.X.1761 tarihinde klliyetli miktarda kitap vakfetmitir. Bu kitaplar eitli ilim dallar bal altnda tasnif edilerek, listelenmi ve kitaplarn isimleri yazldktan sonra, zellikleri hakknda bilgiler verilmitir. Listenin sonunda vakfedilen kitap says 346 olarak gsterilmi ise de bu rakamn sonradan yazld tahmin edilmektedir. nk 100 numaral Konya eriye Sicilindeki metin ile karlatrlm ve asl metnin baz yerlerine sonradan ilave edilen kitaplarn da bu sayya dahil edildii anlalmaktadr. Sicildeki kaytta 340 kitabn bulunduu ve asl metindeki ilavelerin karlmas ile bu rakamn doru olduu grlmektedir. Ana metinde bir kitabn sehven mkerrer

imdi dndmzde listede kaytl olan kitaplarn -en azndan bazlarnnKonya Yazma Eserler Ktphnesi tarafndan satn alnm kitaplar iinde olduunu zannediyoruz. nk bazlarnn iinde ayn mhr baslyd. Daha sonra mhrn ii okunduunda ehd Osman Efendinin mhr olduu ortaya kmtr. 62 KS 100 / 17-28. sayfalar.
61

94

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

yazld yanna not dlerek gsterilmitir63. Aadaki tabloda da grlecei zere kitaplar Tefsir, Hads, Usl-i Fkh, Fkh, Tarih ve hatta Tp gibi ok deiik ilim dallarna aittir. Tablo: 1 Vakfedilen Kitaplar
Kitaplar Kurn- Kerm Ktb-i Tefsir, Tecvid ve lmi Kret Ktb-i lm-i Kelm Mucm M F HazelMcelled Ktb-i Ehdis Ktb-i Usll-Fhk Ktb-i Fkh Ktb-i Feriz Ktb-i Tasavvuf Tasavvuf- Trk Tasavvuf- Fris Kasdn-Nebeviyye lml-Lgat Says Kitaplar 1 39 10 20 55 19 62 6 13 1 7 2 12 Ktb-i Sarf Ktb-i Nahiv lml-Arz Fl-Men Vel-Beyn Ktbl-Edeb Ktbt-Tevrh lmt-Tb Min lml-Ebdn lml-Hesb Ktb-i Adbl-Bahs lml-Heye lml-Mantk Ktbl-Hikme Toplam Says 9 22 2 20 5 6 2 1 5 4 5 12 340

Listede kitaplardan sonra dnemin byk hattatlarnn yazm olduu hsn-i hat rnekleri bulunmaktadr ki bunlarn says 9dur. Bunlarn yannda eitli yaz rnekleri de bulunmaktadr. Osman Efendi, kitap ve hsn-i hat rneklerinden baka bir murakkat ve ktat mahfzas, marangoz ii ceviz aacndan bir rahle, yeil ukadan bir Mushaf- erf pdesi ve bir adet mhr (tur-y gar-y sultanzzamn) de vakfetmitir. Tablo : 2 Vakfedilen Yaz rnekleri ve Malzeme
Malzeme Hutt- Hasene-i Mtenevvia Murakkat- Hutt- Hasene Ktat- Hutt- Hasene Kta Murakkat ve Ktat Mahfzas Marangoz i Ceviz Aacndan Rahle Mushaf- erf Pdesi Tur-y Garr-y Zamn Toplam
63

Adet 9 5 5 1 1 1 1 23

Varak 3a.

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

95

Listenin sonuna Hz Peygambere, ashbna, ile efradna salat ve selamdan sonra du ieren bir vakfiye de eklenmi, Osman Efendi vakfiyesinde bu kitaplar ve deerli yaz rneklerini Hdim Ktphnesine ve e-eyh es-Seyyid Muhammed el-Hdimnin talebelerinin faydalanmalar iin vakfettiini ifade etmektedir64. Son olarak bu listenin, 20 Cemziyel-evvel 1175 / 12.XII.1761 tarihinde Konya eriye mahkemesi siciline kaydedildiini gsteren bir kayt dlm ve daha nce Kudsde imdi de Konyada grev yapan Konya kads es-Seyyid Mustafa tarafndan mhrlenmitir65. 100 numaral Konya eriye Sicilindeki metne yaplan ilavelerden Osman Efendinin daha sonraki tarihlerde de Hadim Ktphnesine kitaplar vakfettii grlmektedir. Buna gre Osman Efendi, 1177 / 1763-64 tarihinde 6 kitap ve 3 Muharrem 1183 / 9.V.1769 tarihinde de 2 kitap olmak zere toplam 8 kitap daha gndererek, vakfetmitir66. Sonradan gnderilerek vakfedilen bu kitaplarla birlikte Osman Efendinin vakfettii toplam kitap says 348e ykselmektedir. Ayrca 15 Safer 1186 / 18.V.1772 tarihinde Alanyal Hfz Mehmed Efendi ibn el-Hc Hseyin adnda birisi de iki kitap gndererek, ad geen ktphneye vakfetmitir67. Asl metnin sayfa kenarlarna yaplan ilavelerde ise Beehr Mehmed Emn Efendi 3 kitap68, Karaman mer-zde Mustafa Beg 2 kitap69 ve 1224 senesinde Krkaac Halil bin Mustafa 6 kitap70 vakfetmitir. Ayrca asl metnin 2b sayfasna 3 kitap ve 13b sayfasna tarih kitaplar altna vkf belli olmayan 1 kitap daha ilave edilmitir. Sonu XVIII. yzylda Eb Sad Muhammed Hdim dneminde nemli bir eitim-retim ve kltr merkezi haline gelen Hdim, dnemin nemli devlet adamlarndan Hac Beir Aann bir ktphne yaptrmas ve Divan- Hmyn hcegnndan ehd Osman Efendinin ok sayda kitap vakfederek eitim-retim hayatna katkda bulunmasyla byk bir gelime gstermi, onun gibi birok hayrsever sayesinde Hadim Ktphnesi genilemitir. Bu ktphnede bulunan kitaplar arasnda Seluklu dneminden itibaren yazlm, ok deerli el yazmas kitap da bulunmakta idi. Cumhuriyet dnemine kadar hizmet vermi olan ktphnedeki kitaplar 28 ubat 1935de Konya Yusuf Aa Ktphnesine

Varak 16b ; KS 100 / 28. Varak 17b. Konya kads es-Seyyid Mustafann 15 Muharrem 1175 / 16.VIII.1761 tarihinde greve balad tespit edilmektedir. KS 100 / 4. 66 KS 100 / 28. 67 KS 100 / 28. 68 Varak 1b ve Varak 4b. 69 Varak 8b. 70 Varak 17b.
64 65

96

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

nakledilmitir. Ktphne halen Kltr ktphnesi olarak hizmet vermektedir.

Bakanlna

bal

Halk

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

97

EHD OSMAN EFENDNN HDM KTPHANESNE VAKFETT KTAPLARIN LSTESNN METN -1bKTB- TEFSR- ERFE VE TECVD VE KTB- LM- KIRAT-I KURAN-I AZM-N VE TAALLUKTUH Mushaf- erf, 1 Cild Cildinin zhiri yekpre altun hall ile resm-i latf Acemkr ve cildin dernu dah nuk- acbe-i mefkar ve kapana l yemessuhu illelmutahharn yeti altun ile muharrer ve mzeyyen altun cedvelli Semerkand kt zerine resm-i Osmn ve reyhn ceyyid hsn-i hat ve etrf hurft- krat ayt ve irt- esm-i meyih-i kurr ve asr- ilm-i vcht on satr ve hiyelerinde her srenin fezil ve havss tafslen tahrr olunmu yete ber-kenar bir mushaf- madml-misl ve b-nazrdr. Tefsr-i Sultnl-Mfessirn bn-i Abbs Radyallah Anhm, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh cedvelli nesih hat ile yirmi satrdr. Tefsr-i Mftiyys-Sakaleyn Ebus-Sud Rahmetullahi Tel, 2 Cild Cild-i evveli siyah cildl ifte surh cedvelli hatt- talk ile otuz bir satrdr ve cild-i sni dah krmz sahtiyan cedvelsiz bd kt hutt- muhtelife ve ekser talk hattyla bazen yirmi yedi satr ve bazen otuz iki satrdr. Tefsrl-Kef Li-Crillah El-Allme Mahmd Ez-Zemaher Rahmetullahi Tel, 4 Cild Cild-i evveli yeil sahtiyan cildli bd kd zerine Krm nesih hat ile cedvelsiz yirmi dokuz ve bazen otuz bir ve ekser yirmi be satrdr cild-i sni yeil sahtiyan bd kd zerine Krm nesih hat ile cedvelsiz yirmi satrdr ve cild-i slis dah yeil sahtiyan bd kd zerine Krm hat ile cedvelsiz yirmi satrdr ve cild-i rbi yeil sahtiyan bd kd zerine Krm nesih hat ile cedvelsiz yirmi yedi satrdr. Tefsr-i Kd El-Beyzv Rahmetullahi Tel, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl ser-levhas ve cedvelleri varak hall cedd nesih yaz ile bazen yirmi dokuz ve bazen otuz bir satrdr. Snyen Tefsr-i Kd Beyzv, 1 Cild Krmz sahtiyan cild surh hisse cedvelli hatt- Arab otuz satrdr. -2aSlisen Tefsr-i Kd Beyzv, 1 Cild Krmz sahtiyan altun emsel ve keleri dah altun resiml ii dah yeil sahtiyan ve altun emse cildl hatt- fuzal sre balar altun hat otuz dokuz satrdr fuzaly- derhden Kd Takiyyd-Dn haznesinden nsha-i sahha-i b-nazrdir kalem-i vhiddir.

98

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Tefsr-i Melimt-Tenzl Ll-mm El-Allme El-Bagav Rahmatullah, 2 Cild Cild-i evveli krmz sahtiyan cedvelsiz nesih hat ile bazen hiyeli otuz bir satrdr ve cild-i sni yeil mukavva cildsiz Krm nesih hat ile yirmi yedi satrdr. tkn F Tefsril-Kurn Lil-mm El-Allme Es-Siyt Rahmetullah, 1 Cild Kmz sahtiyan cildl cedvelsiz hatt- Arab otuz satrdr. Tertb-i Zb Li-Vrdr Efendi F Tertbil-Kurn, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh- tranc cedvelli nesih hat yirmi bir satrdr. Havss- Kurn El-Msemm Bi-Drretn-Nazm, 1 Cild Ebr cildli evveli krat ilminden bir ka varak ve havss- Kurn cedvelsiz nesih hat ile on iki satrdr. Lbbn-Nukl F Esbbn-Nuzl Lil-mm Es-Suyt Ve Evvelinde Leyle-i Bert Fezilini Mbeyyen Risle Ve hirinde yt- Kurniyye Mfesser Bir Risle Ve Hads-i erfden Bir Risle, 1 Cild Yeil mukavva cildl cedvelsiz hutt yirmi be ve dah ziyde ve noksan satr- muhtelifedir. Esiletl-Kuranil-Azm Lil-eyh El-mm Muhammed Bin Eb Bekr Er-Rz, 1 Cild Ebr cildli cedvelsiz nesih hat ile yirmi bir satrdr. Hiye-i Lil-Allme Et-Tayyib Al Tefsril-Kef Rahmetullah, 2 Cild Cild-i evveli krmz sahtiyan cedvelsiz hatt- Kuds ve bazen nesih hsn-i hat bazen otuz dokuz ve bazen otuz be satrdr cild-i sni krmz cedd sahtiyan cedvelsiz hatt- kadm otuz satrdr. Hiyetl-Allme es-Sn Saded-Dn Et-Taftzn Al TefsrilKef, 1 Cild Siyah sahtiyan cildl cedvelsiz hatt- kadm yirmi dokuz satrdr. Hiyetl-Allme E-eyh El-mer El-Fs Al Tefsril-Kef ElMsemm Bi-Kef, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh ifte cedvell Kuds hat ile otuz satr kalem-i vhiddir. Rbian Tefsr-i Kd Beyzv, 2 Cild Cild-i evveli kmz sahtiyan Abad kd talk hatt- fuzal cedvelsiz min evvelihi il hirihi muha ve mutarr sahh ve mutemed yirmi be satrdr Cild-i sni krmz sahtiyan surh cedvelli nesih hat ve muha ve mutarr on dokuz satrdr. -2bHiyetl-Allme Molla Hsrev Al Tefsrl-Kd El-Beyzv, 1 Cild

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

99

Ebr cildli cedvelsiz hatt- talk kalem-i vhid muha yirmi be satrdr. Hiyetl-Allme ehbd-Dn El-Hafc Al Tefsril-Kd Beyzv, 4 Cild Cild-i evveli krmz sahtiyan cedvelsiz hutt- Msr yirmi satrdr Cild-i sni ebr ifte cedvelli kalem-i vhid otuz dokuz satrdr cild-i slis ebrdur cedvelsiz kalem-i vhid hatt- Msr otuz satrdr Cild-i rbi krmz sahtiyan ifte cedvelli nesih hat otuz be satrdr. Teysr-i F lmil-Kre, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz Badd hat ile yirmi bir satrdr. Drrn-Nadd F Krat-i Eb Amr Vet-Tecvd, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz nesih hat ile on bir satrdr. Hiyets-Seyyd Alel-Kef, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz hatt- fuzal bazen on dokuz ve bazen yirmi satrdr. atbiye Ma Tetimme-i Cezer Ve Riye Ve Vakf- btid El-Cezer Ve erh-i Cezer El-Msemm Bi-Dekyk- Mahkeme Ve Mufassal Tecvd Ve Hzbl-Bahr Ve Gayruhu, 1 Cild Siyah tamrl cild surh cedvell hutt- muhtelife cmlesi talk on yedi satrdr. erh-i tbiye Li-Eb me, 1 Cild Krmz cildl altun emsel cedvelsiz Abad kd zerine Badd hat ile yirmi dokuz satr kalem-i vhiddir. Defa erh-i tibiye El-Msemm Bi-Caber Fl-Kre, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh ifte cedvell bd kd zerine hatt- Badd yirmi be satrdr. Tayfr Secvend Fl-Kre, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz nesih hat ile on yedi satrdr. El-Maksid Li-Telhsil-Mrid Fl-Vakf- Vel-btid Fl-Kre LiKd Zekeriyy, 1 Cild Ebr cildli cedvelsiz nesih hat ile yirmi bir satrdr. Drrl-Efkr Fl-Kre El-Aere, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh cedvell nesih hat ile on be satrdr. -3aCevhirl-Kurn Lil-Gazzl Ma Uslil-Erban Lil-Gazzl, 1 Cild Siyah sahtiyan atk cildl nesih hat cedvelsiz on satrdr. Mecmun Mf Hazel-Mcelled Li-elh Cezer, Tayyibetn-Ner, Drretl-Mudiyye, Mukaddemett-Tecvd , Takrbn-Ner, Mecmu Yekn, 1 Cild

100

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Ebr Cild cedvelsiz Semerkand kd zerine bi-hatt- mellif nesih hsn-i hat yirmi satrdr. KTB- LML-KELM erh-i Ekmeld-Dn Al Fkhil-Ekber Lil-mmil-Azm Eb Hanfe Rahmetullahi Tel, 1 Cild Siyah cildl surh cedvell nesih hat ile on dokuz satrdr. Bahrl-Kelm Lil-mm En-Nesef, 1 Cild Krmz cildl surh cedvell nesih hat ile yirmi bir satrdr. erhl-Meksd F lmil-Kelm, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz nesih hat otuz bir satrdr. erh-i Mevkf, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat ile yirmi dokuz satrdr. erh-i Lil-Fzl El-Acem Al erhil-Mevkf, 1 Cild Ebr cildli cetvelsiz talk hat ile bazen yirmi be ve bazen yirmi satr kalem-i vhiddir. Hiye Li-Mevln Sinn P Al erhil-Mevkf, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat ile on yedi satr muhadir. erh-i Cevhert-Tevhd Lil-mm El-Lekn El-Mlik Rahmetullah, 1 Cild Ebr cildli surh cedvelli talk hat yirmi be satrdr. erhl-Akyid Lil-mm Es-Sens El-Marib El-Mlik Ma Metnih, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh ifte cedvell nesih hat on be satr erh on bir satr metndir. -3berhl-Birgiv Lil-Konev, 1 Cild Krmz sahtiyan cild altun emseli surh cedvell nesih hat on iki satrdr. erh-i Cedd Alet-Tecrd, 1 Cild Siyah sahtiyan cildl cedvelsiz talk hat yirmi iki satrdr bd kaddr. Mecmun Mf Hazel-Mcelled, erhl-Akyid Li-mmil-Berhn, erh-i Yekll-Abd Li-Aliyyil-Kr, erhl-Akyid Li-Ramazn Efendi, Akyid-i Eb Hanfe Rahmetullah, Hiye-i Kul Ahmed Al Hiye-i Hayl elebi Fil-Akyid Mecmu Yekn, 1 Cild Yeil cildl cedvelsiz talk hat ile bazen otuz be satr ve bazen dah nokan kalem-i vhiddir ve cmlesi tamdr kitb- b-nazrdir. erhl-Msyere Li-bn-i Hmm F lmil-Kelm, 1 Cild Krmz sahtiyan cedvelsiz talk hat on dokuz satrdr.

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

101

erh-i Bedl-Eml Li-Aliyyil-Kr, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz nesih hat ile yirmi bir satrdr. erh-i Kara Keml Alel-Hayl Ve erhl-Akyid, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat ile yirmi bir satrdr. Hiye-i Hayl Al erhil-Akyid, 1 Cild Ebr cildli cedvelsiz talk hat on be satr mukadir. Mecmun Mf Hazel-Mcelled, Kul Ahmed Al Hayl, EsmilBldn, Rsle-i Fl-Usturlb Ve Risle-i F Eklit-Tess Ve Risle-i F Arz Ve Kavidl-Beyn Mecmu Yekn, 1 Cild Ebr cildli cedvelsiz talk hat ile on yedi satrdr kalem-i vhiddir. Haiye-i Hatb-Zde Alet-Tecrd, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz yirmi be satrdr. -4aerhl-Akyid Lil-Taftzn, 1 Cild Ebr cildli cedvelsiz talk hat muha on yedi satrdr. Metn-i sbt- Vcib Ve Hiye-i Lil-Fzl Ahmed Kazbd, 1 Cild Ebr cildli cedvelsiz talk hat on dokuz satrdr. Hiye-i Kadme Al erhil-Cedd Alet-Tecrd Li-Celled-Dn EdDevvn, 1 Cild Ebr cildli surh cedvelli Abad kd zerine talk hat ile kalem-i vhid muha on dokuz satrdr. Hiye-i Li-Mevln Kestelli Ali erhil-Akyid Et-Taftzn, 1 Cild Ebr cildli cedvelsiz talk hat muha on dokuz satrdr. Hiyets-Seyyd Alet-Tecrd, 1 Cild Krmz sahtiyan cildli surh cedvelli Abad kd zerine talk hat muha yirmi bir satrdr. Hiye-i Salhad-Dn Al erhil-Akyid Li-Saded-Dn Ed-Drre Ve Hiyetl-Berd Al erhil-Akyid El-Mezkr, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz bd kd zerine talk hat kalem-i vhid yirmi bir satrdr. Hiye-i Mrzcn Alel-Hiyetil-Kadme Lid-Devvn El-Mevza Al erhit-Tecrd, 1 Cild Krmz sahtiyan cildli cedvelsiz bd kd kalem-i vhid talk hat muha on be satrdr. erh-i Al Bedil-ml Bil-Hedye F lmil-Kelm, 1 Cild Siyah cildli cedvelsiz nesih hat yirmi bir satrdr. Hiye-i Karaca Ahmed Al erhil-Akyd Li-Saded-Dn EtTaftzn, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat yirmi bir satrdr. Hiye-i Li-irvn Al Hiyetis-Seyyd Al Tecrd, 1 Cild

102

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Krmz sahtiyan cild talk hat bd kd on sekiz satrdr. Defa sbt- Vcib Ve Mrzcn Ve Hanefiye, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz nesih hat muha on yedi satrdr. sbt- Vcib Li-Cellid-Devvn, 1 Cild Yeil cildl surh cedvell talk hat muha on yedi satrdr. Mecmun Mf Hazel-Mcelled, erh-i Bahril-Kelm Li-Hasan Bin Eb Bekr El-Kuds F lmil-Kelm, Risle-i F Frakil-slmiyye Ma erhiha, Risle-i F Beyn Ehlit-Tasavvuf Mecmha Yekn, 1 Cild Yeil ebr cild cedvelsiz tlib hatt on satrdr. -4bKTB- EHDS- SEYYD- KNT ALEYH EFDALSSALAVT VE EKMELT-TAHYYT VE TAALLUKTUH Metnl-Cmiis-Sahh Lil-mm Eb Abdullah Muhammed Bin smal El-Buhr Fl-Hads, 1 Cild Siyah cedd sahtiyan cildl emseli iki surh biri laciverd cedvelli nesih tlib hatt otuz yedi satrdr. Metnl-Cmiis-Sahh Lil-mm El-Mslim Fl-Hads, 1 Cild Siyah cildl emsel iki surh ve biri laciverd cedvell nesih krk yedi satrdr. Snen-i bn-i Mce Fl-Hads, 1 Cild Siyah cedd sahtiyan emseli cildl iki surh biri laciverd cedvell nesih tlib hatt krk yedi satrdr. Snent-Tirmiz Fl-Hads, 1 Cild Siyah cedd sahtiyan emsel iki surh biri laciverd cedvelli nesih tlib hatt krk yedi satrdr. Snen-i Eb Dvd Fl-Hads, 1 Cild Siyah cedd sahtiyan cildl iki surh biri laciverd cedvell nesih tlib hatt ile krk yedi satrdr. Snenn-Nes Fl-Hads, 1 Cild Siyah cedd sahtiyan emseli cildl iki surh biri laciverd cedvell nesih tlib hatt krk yedi satrdr. El-Mesbh Lil-mm El-Bagav Fil-Hads, 1 Cild Siyah atk cildl bd kd zerine nesih Krm hat muha cedvelsi on dokuz satrdr. Mektl-Musbh Fl-Hads, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz nesih Krm hat Semerkand kd yirmi yedi satrdr. if-i erf Li-Kd Iyz Rahmetullah Fl-Hads, 1 Cild Siyah sahtiyan atk cildl cedvelsiz Semerkand kd zerine nesih hat Krm yirmi be satrdr.

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

103

Sniyen f-i erf Li-Kd Iyz Aleyhirrahme Fl-Hads, 1 Cild Siyah cedd sahtiyan cildl surh cedvell nesih hat on dokuz satrdr. Metnl-Cmiis-Sagr Lil-mm Es-Siyt Fl-Hads, 1 Cild Krmz cedd sahtiyan cildl cedvelsiz Semerkand kd zerine nesih hat yirmi dokuz satrdr. Merikl-Envr Lis-Sagn Fl-Hads, 1 Cild Yeil sde ebr cedvelsiz talk hat muha on be satrdr. emill-Mustafa Sallallah Aleyhi Ve Sellem Fl-Hads, 1 Cild Ebr cildli cedvelsiz talk hat ve muha Senerkand kd on be satrdr. Mevhibl-Lednniyye Fl-Hads, 1 Cild Krmz sahtiyan emsel cildl surh ifte cedvell Kuds hatt otuz be satrdr. -5aRehatn-Nash Minel-Hadsis-Sahh, 1 Cild Ebr cildli surh cedvelli talk hat ile otuz be satrdr. Hads-i Erban Lin-Nevev, 1 Cild Ebr cildl yedi cedvelli bd kd zerine hatt- Krm dokuz satrdr. El-Mevridr-Reviy Fl-Mevlidin-Mebev Fl-Hads, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz nesih hsn-i hat on yedi satrdr. Fihrisl-Msemm Bid-Derr F Tertb-i Ebvb-i Sahhil-Buhr, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz nesih hat yirmi iki satrdr. El-Kevkibd-Derr F erhil-Buhr Lil-Kirmn, 2 Cild Cild-i evveli ebr cedvelsiz Semerkand kd zerine ahli hatt yirmi dokuz satrdr ikinci cildi ebr cedvelsiz Semerkand kd zerine Krm fuzal hattdr yirmi yedi satrdr. erh-i Sahhil-Mslim Lil-mm En-Nevev, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz ahli ceyyid hat krk satrdr. Hiyetl-Allme Et-Tayyib Al Mektil-Mesbh, 1 Cild Krmz sahtiyan emseli cild bd kd nesih hsn-i hat yirmi yedi satrdr. erh-i Mektl-Mesbh Lil-Allme Aliyyl-Kr, 4 Cild Sekiz cildi drt mcelleddir krmz cedd sahtiyan surh ifte cedvell nesih hsn-i hat mecmu kalem-i vhid yirmi beer satrdr. hkml-Ahkm F erh-i Ehds-i Seyyidil-Enm Sallallah Tel Aleyhi Ve Sellem, 1 Cild Krmz sahtiyan cildli cedvelsiz Semerkand kd zerine ahli hatt yirmi satrdr.

104

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

erhl-Mesbh Li-Zeynil-Arab, 1 Cild Krmz sahtiyan cildli cedvelsiz Semerkand kd zerine hatt- Krm yirmi dokuz satrdr. erh-ifi-erf Lil-Allme ehbed-Dn El-Hafc, 3 Cild Cild-i evveli krmz sahtiyan cedvelsiz nesih hat yirmi satrdr cild-i sni krmz sahtiyan ahli hatt cedvelsiz yirmi yedi satrdr cild-i slis krmz sahtiyan cedvelsiz ahli hatt otuz iki satrdr tamam erhdir. El-Cildl-Evvel Minel-Kevkebil-Mnr F erh-i Cmiis-Sagr LilAlkam Tamam Nsf erhdir, 1 Cild Siyah sahtiyan cedvelsiz Abad kd zerine hatt- Arab otuz bir satrdr. erh-i Merikl-Envr Ve Meliml-Esrr Li-bn-i Melek, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz Semerkand kd zerine hatt- Arab otuz bir satrdr. Meril-Evk l Mesril-Uk Telf-i bnn-Nuhs El-Mehr Bi-Fezilil-Cihd, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd zerine hatt- fuzal yirmi dokuz satrdr. -5bDefatn erh-i Merikl-Envr El-Msemm Bi-Hadykil-Ezhr Li-Vecihid-Dn Efendi, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz Semerkand kd zerine ahli hatt yirmi yedi satrdr. erh-emil Li-brahim El-Lekn El-Mlik, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz nesih hat yirmi satrdr. erhl-Erban En-Neveviyye Li-ihbid-Dn El-Heysem, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz nesih hat yirmi be satrdr. Mevztl- Ehds Li-Aliyyil-Kr, 1 Cild Krmz sahtiyan surh cedvell nesih hsn-i hat yirmi satrdr. Maksdl-Hasene Fl-Ehdsil-Mehre Es-Sehv, 1 Cild Krmz cedd sahtiyan cedvelsiz nesih hat yirmi dokuz satrdr. El-Mntef Li-bn Teymiyye Fl-Hads, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz altun noktalu Semerkand kd zerine nesih hat ile yirmi satrdr. erh-i Nuhbetl-Fiker F Mustalihil-Hads Li-Abdur-Raf ElMnv, 1 Cild Krmz sahtiyan cildli cedvelsiz nesih hat ile on yedi satrdr. Defatn erh-i Nuhbetil-Fiker Li-Aliyyil-Kr, 1 Cild Siyah sahtiyan cildl cedvelsiz nesih hat ile yirmi bir satrdr. Elfiyetl-Irk F Mustalihil-Hads, 1 Cild

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

105

Ebr cildl cedvelsiz Semerkandi kd zerine nesih hat on satrdr. erh-i Elfiyyetl-Irk F Mustalihil-Hads Li-Kd Zekeriyy ElEnsr, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz bd kd zerine nesih hat ile yirmi bir satrdr. nsnl-Uyn F Sretil-Emn el-Memn Li-eyhil-Haleb, 3 Cild Cild-i evveli ebr cedvelsiz ahli hatt yirmi yedi satrdr ve muhadir cild-i sni sde ebr cedvelsiz nesih hat yirmi satrdr cild-i slis krmz sahtiyan cedvelsiz nesih hat yirmi be satrdr. Ez-Zevcir F Beynil-Kebyir Li-bn-i Hacer Rahmetullah, 1 Cild Krmz sahtiyan cedvelsiz nesih hat ile yirmi be satrdr. Zhretr-Riyz Ve Nzhetl-Kulbil-Maraz Fl-Vaz, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh cedvell nesih hat ile yirmi be satrdr. Delyill-Hayrt Li-Sleyman bn-i Muhammed El-Cezl, 1 Cild Sar sahtiyan zerine altun emsel altun cedvell kabe-i mkerreme ve ravza-i mnevvere resimleri mressem Hattt Yesr-zadenin nesih hattyla on satrdr. -6aMeclisl-Vaz Lir-Rm Efendi, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cetvelsiz nesih hat bazen muha yirmi yedi satrdr. Tebyinl-Mehrim Fl-Vaz, 1 Cild Siyah sahtiyan cildl nesih hat ile yirmi dokuz satrdr. Ravzr-Riyhn F Hikytis-Slihn, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz hatt- Arab Semerkand kd yirmi bir satrdr. erhs-Sudr F Ahvlil-Mevt Vel-Kubr Lil-mm Es-Siyt FlHads, 1 Cild Krmz sahtiyan cild ifte cedvell talk hat yirmi satrdr. erhl-Kd El-Beyzv Alel-Mesbh Fl-Hads, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz bd kd hatt- fuzal yirmi satrdr. KTB- USLL-FIKH-ERF Menr F Uslil-Fkh Lil-mmil-mer En-Nesef, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz bd kd ahli hatt gayet muha dokuz satrdr. Metn-i Alel-Pezdev F Uslil-Fkh, 1 Cild Siyah sahtiyan cildl cedvelsiz Semerkand kd Mvern-nehr hatt hiyel ve esn-y sutr dah meml haiye on be satr bir kitbdr.

106

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Kefl-Esrr erh-i Alel-Menr Lil-Musannif, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh cedvell Semerkand kd zerine hiyel hatt- ahli yirmi be satrdr. erh-i Menr Li-bn-i Melek, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat yirmi be satrdr. Et-Tavzh Alet-Tenkh Li-Sadri- era, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz ahli hatt on dokuz satr muhadir. erh-i Mirtil-Usl Al Mirktil-Vusl Li-Molla Hsrev Rahmetullah, 1 Cild Siyah cildl cedvelsiz talk hat muha on dokuz satr kalem-i vahiddir. Et-Telvh erht-Tavzh Li-Sadid-Dn Et-Taftzn, 1 Cild Krmz sahtiyan emse zeheb cildl cedvelsiz Semerkand kd zerine ahli hat yirmi be satrdr. erhl-Mansr el-Kn Al Munil-Habbz Fl-Usl, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz Semerkand kd zerine hatt- fuzal meml hiye musahhah ve mutemed yirmi dokuz satr kitab- bnazrdir. erhl-Emr-i Padh Al Tahrr-i bnil-Hmm, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz fuzal hatt kalem-i vhid otuz bir satrdr. Hiye-i bn-i Keml P Alet-Telvh Fl-Usl, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz hatt- muha yirmi bir satrdr. Hiyets-Seyyidi-erf Al erhil-Mufassalil-Uzadid-Dn Al Muhtasaril-Mnteh Fl-Usl, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl bazen cedvell ve bazen cedvelsiz talk hat muha on iki satrdr. -6bHiye-i Hasan elebi Alet-Telvh Fl-Usl, 1 Cild Siyah cildl cedvelsiz Abad kd fuzal hatt musahhah ve muha on dokuz satrdr. Refl-Hcib Lil-mmil-Allme Ales-Subk Al MuhtasarilMnteh Li-bn-i Hcib Fl-Usl, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz Semerkand kd zerine fuzal hatt kalem-i vhid bazen yirni bir ve bazen on dokuz satrdr ve ndirlvcddur. Hiye-i Saded-Dn Et-Taftzn Al erhil-Uzad Al Metn-i Usl-i bn-i Hcib, 1 Cild

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

107

Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz Semerkand kd talk hat muha ve musahhah yirmi yedi satrdr. Hiye-i Muhtasar- Mnteh Li-bn-i Hcib Ve Hiye-i Es-Seyyid Al Serh-i Al Muhtasaril-Mezkr, 1 Cild Yeil cild cedvelsiz talk hat on dokuz satr ve muhadir. Hiye-i Mufassala Lil-Uzad Al Muhtasaril-Mnteh, 1 Cild Krmz sahtiyan cild surh cedvell Semerkand kd zerine nesih hat yirmi yedi satrdr. erh-i Kd el-Uzadid-Dn Al Muhtasaril-Mnteh F Uslil-Fkh, 1 Cild Krmz sahtiyan cild ifte cedvell Semerkand kd zerine nesih hat yirmi be satrdr. Hiye-i Li-Mevln Samsun Ales-Seyyidi-erf Alel-Uzad F Uslil-Muhtasaril-Mnteh, 1 Cild Siyah cild cedvelsiz Semerkand kd nesih hat yirmi bir satrdr. El-Gaysl-Hmi F erh-i Cemil-Cevm Li-Abdur-Rahm El-Irk F Uslil-Fkh, 1 Cild Krmz cildl cedvelsiz Semerkand kd zevine hatt- fuzal asl nsha ile mukbele olunmu otuz satrdr. KTB- FIKH-I ERF El-Asr Lil-mm Muhammed Bin Hasan E-eyban Tilmzilmmil-Azm Rahmetullah, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz talk hat on yedi satrdr. Metn-i Eb Hmid El-Kudr Fl-Fkh, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz talk hat muha on yedi satrdr. Kenzd-Dekyk Li-mer En-Nesef Fl-Fkh, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz Semerkand kd hatt- fuzal muha ve musahhah on bir satrdr. -7aMecmal-Bahreyn Fl-Fkh Li-bnis-St, 1 Cild Ebr cild Semerkand kd hatt- fuzal gayet muha on satrdr. Hidye Fl-Fkh, 2 Cild Cild-i evveli Semerknd kd nesih hat muha yirmi satrdr cedvelsizdir cild-i sn siyah sahtiyan Semerkand kd talk hat muha on yedi satrdr. El-Cmis-Sagr Li-Muhammed Bin Hasan E-eybn Tilmz-i mm- Azm Rahmetullah, 1 Cild

108

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Ebr cildl cedvelsiz Semerkand kd ark hat muha yirmi bir satrdr. Telhsl-Cmiil-Kebr Lil-Hallt, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz Semerkand kd ark hat muha on satrdr. Mtemill-Ahkm Al Mezheb-i Eb Hanfe Numn Fl-Fkh, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl Semerkand kd ark hat cedvelsiz yirmi satrdr. Metnl-Cevhir Fl-Fkh, 1 Cild Siyah cildl cedvelsiz nesih hat on be satrdr. El-Ebh Ven-Nezyir El-Fakh Al Mezhebil-Hanefiyye, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh ifte cedvell talk hat yirmi satrdr. Tarkat- Mhammediyye Li-eyh Muhammed El-Birgiv Rahmetullahi Tel, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz talk on dokuz satrdr. Rahmetl-mme Fl-ihtilfil-Eimme Li-bn-i Hbeyre Fl-Fkh, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz ark hat yirmi be satrdr. Metn-i Zuhril-Mteehhiln Ma erhih El-Msemm Bi-Zehyirilhire Ma urtis-Salat, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat kalem-i vhid yirmi bir satrdr. Kitbl-Mumelt Lil-mm El-Gazzal Fl-Fkh, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat on dokuz satrdr. erh-i Talmil-Mteallim, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat on yedi satrdr. Metnl-Muhtr Fil-Fkh, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz Semerkand kad ark hat on satr ve muhaidir. Muaddels-Salat, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat muha yirmi bir satrdr. Muhtasarl-Fetv El-Hindiyye, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh ifte cedvell nesih hat otuz bir satrdr. Manzmetl-Hilfiyt F Erbaatil-Mezhib, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz Semerkand kd hatt- ark gayet muha on bir satrdr. -7bE-erhs-Sagr Lil-Haleb Al Munyetil-Musall, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat on iki satr bazen muhaidir. erhl-Kuhstn Al Fkhil-Geydn, 1 Cild Yeil cildl cedvelsiz nesih hat oo yedi satr bazen muhadir.

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

109

Metnl-Vikye Fil-Fkh, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz tlib hatt surh cedvell muha dokuz satrdr. Fetv-y li Efendi, 1 Cild Mzehheb cild surh cedvell talk hat yirmi satrdr. Behcetl-Fetv Li-Abdullah Yeniehr eyhl-slm F Devlet-i Osmniyye, 1 Cild Kmz sahtiyan altun emsel talk ma nukll-Arabiyye otuz bir satrdr. Mntehab- Fetv-y Tatar Hniye Li-Mevln brahim El-Haleb Shibl-Mlteka, 1 Cild Yeil sahtiyan cedvelsiz nesih hat otuz dokuz satrdr. E-erhl-Kebr Lil-Haleb Al Munyetil-Musall, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz nesih hat ile yirmi dokuz satrdr. erh-i iratil-slm Li-Seyyid Ali-zde, 1 Cild Siyah sahtiyan cildl cedvelsiz nesih hat yirmi be satrdr. erhl-Vikye Lis-Sadri-er Fl-Fkh, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh cedvell talk hsn-i hat on yedi satrdr. Drer-i Gurer Li-Mevln Molla Hsrev Efendi Fl-Fkh, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz talk hat yirmi yedi satrdr. Muhtasard-Drer Vel-Gurer Li-Bazl-Fuzal, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz talk hat yirmi bir satrdr. El-Musaffa erh-i Manzme-i En-Nesef, 1 Cild Yeil cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab yirmi be satrdr. El-Mevhibl-Fethiye Al Tarkt- Muhammediyye Li-bn-i Alln, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz talk hat otuz be satrdr. Fuslil-md Fl-Fkh, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz nesih hat yirmi yedi satrdr. -8aerh-i Tevfkil-nye Al Vikyetir-Rivye, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl cedvelsiz Arab hat otuz bir satrdr. Hlsa-i erhil-Kudr, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz hatt- fuzal Semerkand kd yirmi sekiz satrdr. erh-i Mecmail-Bahreyn Li-bn-i Melek, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz bd kd ahli hatt otuz satrdr. erh-i Cmiir-Rumz Alen-Nikbe Lil-Kuhistn, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz nesih hat yirmi yedi satrdr. Ed-Drerl-Muhtr Al Tenvril-Ebsr, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz nesih hat yirmi dokuz satrdr.

110

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

erhl-Vikye Li-bn-i Melek, 1 Cild Siyah cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab yirmi yedi satrdr. erhl-htiyrt Lil-Fzl Ali elebi El-Mft Es-Sddk Fl-Fkh, 1 Cild Krmz cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- fuzal otuz bir satr musahhah kitb- b-nazrdir. Hlsatl-Fetv Lil-mm- Thir El-Buhr, 1 Cild Siyah cild surh cedvell talk hat yirmi dokuz satrdr. erhl-Kubr El-Msemm Bit-Tekmle Ma Tarifl-AllmtilKtb, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd ahli hatt on be satrdr. erhl-htiyr Alel-Muhtr, 1 Cild Ebr cild bd kd cedvelsiz hatt- Arab yirmi be satrdr. erhl-nye Alel-Hidye, 4 Cild Cild-i evveli krmz sahtiyan cedvelsiz nesih hat yirmi satrdr cild-i sni krmz sahtiyan ifte cedvell talk hsn-i hat yirmi bir satrdr cild-i slis ebr cild cedvelsiz talk hat yirmi bir satrdr cild-i rbi krmz sahtiyan cedvelsiz talk hat yirmi bir satrdr. -8bFetv-y Kdhn, 2 Cild Cild-i evveli siyah sahtiyan surh cedvelli talk hat yirmi dokuz satrdr cild-i sni siyah sahtiyan surh cedvel talk hat yirmi dokuz satrdr kalem-i vhiddir. erhl-kn F Mezhebi-fiiyye Lil-Hatb E-erbin, 2 Cild Cild-i evveli ebr cild cedvelsiz nesih hat on dokuz bazen yirmi bir satrdr cild-i sni ebr cild cedvelsiz nesih hat yirmi bir satrdr kalem-i vhiddir. erhl-Mlteka Li-eyh-Zde El-Mehr Bi-Damad, 1 Cild Siyah sahtiyan cedvelsiz hatt- talk yirmi dokuz satrdr. erh-i Kenzd-Dekyk El-Msemm Bi-Remzil-Hakyk Lil-Fzl El-Gayn, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat stuz be satrdr. Rahmetl-mme Ve htilfl-Eimme Lil-mm Muhammed EsSubk, 1 Cild Siyah cild cedvelsiz hatt- ark Semerkand kd yirmi bir satrdr. Hiye-i Yakb P Al Sadri-eria, 1 Cild Krmz cild cedvelli Semerkand kd talk hat yirmi bir satrdr. Hiye-i Abdur-Rahman Alel-nye erhil-Hidye, 1 Cild Siyah cild cedvelsiz ahli hat yirmi satrdr.

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

111

Lisnl-Hkkm Li-Almil-Mkilt Fl-Ahkm Vekriil-Hidye Lil-mer Fil-Fkh Ve Metn-i Feriz, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz talk hat yirmi satrdr. Hiye-i Ah elebi Al Sadri-era, 1 Cild Siyah cild cedvelsiz talk hat yirmi be satrdr. Hiye-i bn-i Keml P Alel-Hidye, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz talk ile yirmi dokuz satrdr. Hiye-i Gurem-zde Aled-Drer Vel-Gurer, 1 Cild Krmz sahtiyan cild ifte cedvell hatt- Arab otuz be satrdr. Hiye-i Ebh Ven-Nezyir Lis-Seyyid El-Hamav Fl-Fkh, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz nesih hat otuz be satrdr. -9aKTB- FERZ Metns-Sirciye Minel-Feriz Maal-Esile Vel-Ecvibe Li-Yahy bni Bekr El-Hanef, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab muha be satrdr. erh-i Seyyid E-erif Alel-Feriz Maat-Tayr, 1 Cild Yeil cild kitb- evvel nesih hat on dokuz satr muhadir kitb- sni nesih hat on dokuz satr kalem-i vhiddir. Hiye-i Mechle Al erhis-Seyyd Fl-Feriz, 1 Cild Siyah cild Semerkand kd cedvelsiz nesih hat on yedi satrdr. erh-i emsed-Dn El-Esved Alel-Feriz, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd tlib hatt on satrdr. erh-i Lil-Fzlil-Kmil smihu Gayr-i Malm Alel-Feriz Ve Eyzn erh-i Molla Fenr Alel-Feriz, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz hatt- fuzal ikisi de klem-i vhid on dokuz satrdr. Ez-Zavus-Sirc erhl-Feriz, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz bd kd ahli hatt yirmi bir satrdr. KTB- TASAVVUF Risle-i El-Kueyr Ft-Tasavvuf, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab yirmi be bazen yirmi satrdr Krm sahh hatdr. hyl-Ulm Lil-mm El-Gazzl Rahmetullah, 3 Cild Rub- ibrt cz cildi krmz sahtiyan cedvelsiz bd kd hatt- fuzal yirmi bir satrdr rub- ibrt cznn cildi ebr cedvelsiz bd kd yirmi be satrdr rubl-muhlikt ve rubl-mnciyt cild-i vhidde

112 olub ebr satrdr.

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

cild surh ifte cedvell nesih hat kalem-i vhid otuz dokuz

-9bMinhcl-bidn Lil-mm El-Gazzl Ft-Tasavvuf, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz hatt- talk on yedi satrdr. Menzils-Syirn lel-Lahi Tel Ft-Tasavvuf, 1 Cild Krmz sahtiyan cild bd kd cedvelsiz ahli hatt- Krm on yedi satrdr. Serh-i Menzils-Syirn Lil-mm El-Kn Ft-Tasavvuf, 1 Cild Ebr cild bd kd hatt- ark cedvelsiz yirmi satrdr. El-nsnl-Kmil F Marifetil-Evhir Vel-Evil, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz ahli hatt on dokuz satrdr. El-Vesy el-Kudsiyye Minel-Fthatil-Mekiyye, 1 Cild Krmz cild cedvelsiz nesih hat ile on yedi satrdr. erh-i Fuss- Muhyid-Dn El-Arab Lil-Kastamon, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz nesih hat on yedi satrdr. Ebul-Leys Ft-Tasavvuf, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz talk hat yirmi be satrdr. El-Bahrl-Mevrd Fl-Mevsk Vel-Uhd Ft-Tasavvuf, 1 Cild Krmz sahtiyan cedvelsiz nesih hat on be satrdr. Ravzatl-Ahyr El-Mntehb Min Rebil-Ebrr, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz hatt- fuzal bi-tureretin ve muha on yedi satrdr. TASAVVUF-I TRK Muhammediyye Li-eyhil-Fzl Yazc-Zde Muhammed Efendi ElGelibol, 1 Cild Krmz sahtiyan cild surh cedvelli nesih hat on yedi satrdr. -10aTASAVVUF-I FL-FRS Mesnev-i erf Cenbil-Mevln Kuddise Srruhul-Azz, 1 Cild Siyah cild bd kd talk hat kenarlar dah ebyt on dokuz satrdr. erhs-Sd Alel-Hfz E-irz, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz on yedi satrdr. erh-em Al Bahristn Fl-Fris, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat on dokuz satrdr. erh-em Al Bostan Fl-Fris, 1 Cild Krmz cildl cedvelsiz talk hat ile yirmi satrdr. erh-em Al Glistn Fl-Fris, 1 Cild

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

113

Krmz cild cedvelsiz talk hat muha yirmi bir satrdr. erh-em Ale-eyh Pend-i Attr, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat on be satrdr. erh-hid Fl-Fris El-Msemm Bi-Tuhfe, 1 Cild Krmz sahtiyan cild surh cedvell talk hat muha on bir satrdr. FL-KASYDN-NEBEVYYE SALLALLAH ALEYH VE SELLEM El-Menhl-Mekkiye F erhil-Hemeziyye F Medh-i Hayrl-Beriyye Li-bn-i Hacer El-Mekk, 1 Cild Krmz sahtiyan cedvelsiz hatt- Arab yirmi be satrdr. erhl-Kasdetil-Brde Lil-Fzl eyh-Zde, 1 Cild Krmz cild cedvelsiz talk hat on be satrdr. -10bF LML-LGT El-Kmsl-Muht F lmil-Lgt, 1 Cild Krmz sahtiyan Cild ifte cedvelli ark hat bd kd kalem-i vhid otuz be satrdr. Es-Sihhl-Cevher Fl-Lgt, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz hatt- Arab otuz bir satrdr. Muhtrs-Shh Lil-Cevher Fl-Lgt, 1 Cild Ebr Cild cedvelsiz Semerkand kd ark hat yirmi bir satrdr. Mfredtr-Rgb Fl-Lgt, 1 Cild Krmz cild altun emse hatt- Arab iklil ifte cedvelli otuz satrdr. El-Muazzeb Lil-Matrz Fl-Lgat, 1 Cild Siyah cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab yirmi satrdr. El-Esma Vel-Efl Fl-Lgtil-Frisiyye Lil-Allme Ez-Zemaher, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat bi-tararetil-man yedi satrdr. El-Klliyt Li-Ebl-Bek El-Kefev F lmil-Lgt, 1 Cild (Tarifi yok). Lisnl-Acem Lgtl-Fris El-Mehr Bi-Ferheng-i uar, 2 Cild Krmz sahtiyan sim emseli cild basma el-mun bit-tabis-sultn iki cildi dah bir birine muvfk otuz satrdr. Tarifts-Seyyid E-erf El-Crcn, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat on yedi satrdr. Halim Lgtl-Fris, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat on dokuz satrdr. Ahter-i Kebr Bil-Lgt Et-Trkiye, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat yirmi be satrdr.

114

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

-11aF KTB- SARF erhl-Bin Li-Nev Efendi Fs-Sarf, 1 Cild Yeil mukavva cild cedvelsiz nesih on bir satrdr. erhl-Merh Li-Dinkoz Ft-Tasrf, 1 Cild Yeil mukavva cild cedvelsiz talk hat on dokuz satrdr. erh-fiye Li-Seyyid Abdullah Ft-Tasrf, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat yirmi satrdr. erhl-Maksd El-Msemm Bil-Matlb Ft-Tasrf, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat n yedi satrdr. erh-fiye Li-arpend Ft-Tasrf, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat yirmi yedi satrdr. Hiyetl-zz Alel-arpend Ft-Tasrf, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz ark hat on dokuz satrdr. erhl-zz Li-Saded-Dn Et-Taftzn Ft-Tasrf, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz talk hat on dokuz satrdr. Hiye-i Dede Cng Al erh-i Saded-Dn lel-zz Ft-Tasrf, 1 Cild Yeil mukavva cild surh cedvell talk hat on dokuz satrdr. Kifyetl-Mbted Lil-Birgiv El-Mehr Bi-Sarf- Cedd, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat on be satr muhadir. -11bF BEYN-I KTBN-NAHV Metnl-Kfiye Li-bnil-Hcib Ve Misbh Ve Avmil Li-Abdul-Khir El-Crcn, 1 Cild Yeil mukavva cild cedvelsiz talk hat etraf ve dernu muha yedi satrdr. Elfiye Li-bnil-Mlik El-Endelus Nazmen Fn-Nahiv, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz nesih hat alt satrdr. Munil-Lebb Li-bn Him Fn-Nahiv, 1 Cild Krmz sahtiyan cedvelsiz Semerkand kd hatt- fuzal yirmi yedi satrdr naklen an hattil-musannif sahh ve ceyyiddir. erh-i Kfiye Li-eyh Raziyd-Dn, 1 Cild Krmz cild cedvelsiz Semerkand kd Msr an hattil-musannif kalem-i vhid yirmi sekiz satrdr. erhl-Kfiye Li-Molla Cmi Fn-Nahiv, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz talk hat muha on yedi satrdr. erhl-Mufassal Bi-Hattil-Fzl El-Halhal Fn-Nahiv Lil-Ebher, 1 Cild

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

115

Mai mukavva cild cedvelsiz hatt- Arab muha min evvelihi il hirihi yirmi satrdr. Bi-Zbde Fn-Hahiv, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat yirmi be zatrdr. erhz-Zav Li-Kdck Fn-Nahiv, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz talk hat yirmi bir satrdr. erh-i Ebytil-Munil-Lebb Lil-Hfz Es-Siyt Fn-Nahiv, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab yirmi yedi satrdr. erh-i Munil-Lebb Lil-Hfz Es-Siyt Fn-Nahiv, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz hatt- fuzal musahhah otuz bir satrdr. El-Islh F erh-i Dibcetil-Misbh Fn-Nahiv, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat yirmi bir satrdr. -12aerh-i Lubbl-Elbb F lmil-rb Lis-Seyyid Abdullah, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd talk hat muha on dokuz satrdr. erhl-Elfiyye Fn-Nahiv Lil-Emn, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz hatt- Arab on dokuz satrdr. erhl-Ecrmiyye Lil-Ezher Fn-Nahv, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat on yedi satrdr. erh-i Munil-Lebb Lid-Demmin Fn-Nahiv, 1 Cild Krmz cild cedvelsiz Semerkand kd bi hatt- fzl mahhas yirmi dokuz satrdr. Davl-Misbh Fn-Nahiv, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd talk hat muha on satrdr. erh-i Kavidil-rb Lil-Mevl El-Kfiyeci, 1 Cild Siyah cildl cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab yirmi be satr muhadir. erh-i Lubbil-Kfiye El-Msemm Bi-mtihnil-Ezkiy Lil-Fzl ElBirgiv Rahmehullah, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat muha on dokuz satrdr. Hiye-i smd-Dn Al Molla Cmi Fn-Nahiv, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz talk hat muha yirmi bir satrdr. Hiye-i Vechd-Dn Al Molla Cm Fn-Nahiv, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz muha yirmi bir satrdr musahhah ve mceyyeddir. Mufassal- Lil-Allme Ez-Zemaher Fn-Nahiv, 1 Cild

116

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Ebr cild bazen surh cedvell bazen cedvelsiz talk hat yirmi bir satrdr. -12bHiye-i Saded-Dn Alel-Mutavasst Fn-Nahv Ve erhz-Zencn Li-Muhammed Bin mer El-Haleb Fs-Sarf Ve Hiye-i bn-i Keml P Alel-Mutavasst Fn-Nahiv Ve Seyyid Alel-Mutavasst, 1 Cild Kmz sahtiyan cild tlib hatt cedvelsiz yirmi be satrdr. F BEYN-I LML-ARZ Metn-i Arz Ve erhih Muhsin-i Kayser, 1 Cild Ebr cild surh cedvelli talk hat on bir satrdr. Arz- Bl-Fris, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat on bir satrdr. FL-MEN VEL-BEYN Mifthl-Ulm Li-Ysuf Es-Sekkk Tammen Kmilen BiAksmihis-Selse Fih sn Aere lmen, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz Semerkand fuzal hatt min evvelihi il hirihi muha on iki ilmi mtemil kitb- b nazr ve ndirl-vcddur min fazlullahi silk-i mlk-i hakre vsl olub hlisen li vechillahi tel talebe-i ulma medr- keml olmak iin vakf ve habs olunmasn kendi nefsim in ibk zere terch ve t akdm etmiim. Metnt-Telhis Fl-Men Vel-Beyn Vel-Bed Lil-Kazvin, 1 Cild Krmz sahtiyan cedvelsiz Semerkand kd hatt- ahli muha on bir satrdr. Et-Tbyn F lmil-Men Vel-Beyn Li-erefil-Mille Ved-Dn ElHseyin Bin Abdullah bn-i Muhammed Et-Tayyib, 1 Cild Krmz sahtiyan cedvelsiz Semerkand kd nesih hatt- fuzal sahh ve ceyyid on satrdr kitb- ndirl-vcddur. zhl-Men Lil-Kazvn, 1 Cild Siyah sahtiyan altun semse ve zencirekl talk hat muha otuz bir satrdr. Abdullah El-Yezd Alel-Haty Ve Hiye-i Mrzcn Al Molla-Zde Fl-Hikme, 1 Cild Siyah cildl talk hat cedvelsiz on yedi satrdr. -13aMuhtasar Li-Saded-Dn Alet-Telhs Fl-Men Vel-Beyn, 1 Cild Krmz sahtiyan cedvelsiz talk hat muha on dokuz satrdr. Mutavvel Li-Saded-Dn Alet-Telhs Fl-Men Vel-Beyn, 1 Cild

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

117

Ebr cild cedvelsiz Semerkand kt hatt- fuzal ve muha yirmi be satrdr. erhl-Fevyidil-Gysiyye Li-Takpr-zde Fl-Men Vel-Beyn, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat yirmi bir satrdr kitb- ndirlvcddur. Hiye-i Musannifek Al erhis-Seyyidi-erf Alel-MifthisSekkk, 1 Cild Krmz sahtiyan cild surh ifte cedvelli talk hat on yedi satrdr. Hiye-i Alel-Muhtasaris-Sad Li-bn-i Ksmil-Abbd Fl-Men, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz talk hat yirmi be satrdr. Hiyetl-Haty Al Muhtasaril-Men, 1 Cild Ebr cild surh cedvelli talk hat on satrdr. Hiyets-Seyyid Alel-Mutavvel, 1 Cild Krmz cild talk hat cedvelsiz on dokuz satrdr. Hiyetl-Hafd Al Muhtasaris-Sad Fl-Men Vel-Beyn, 1 Cild Krmz sahtiyan cild surh cedvelli talk hat on dokuz satrdr. Hiyetl-Mutavvel Li-Hasan elebi Fl-Men, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat yirmi satrdr. erhl-Miftahis-Sekkk Li-Musannifek, 1 Cild Siyah sahtiyan cild siyah cedvell talk hat on dokuz satrdr. erhl-Mifth Li-Saded-Dn Et-Taftzn Fl-Men Vel-Beyn, 1 Cild Yeil mukavva cild cedvelsiz hatt- ahli kadm kd yirmi be satrdr. Hiye-i Al erhil-Mutavvel Fl-Men Vel-Beyn, 1 Cild Atk ebr cild cedvelsiz hatt- fuzal bd kd yirmi satrdr kitb- sahh ve ceyyiddir. -13bHiyetl-Haty Alel-Mutavvel Fl-Men Ve Hiyetl-Haty Alet-Telvh Fl-Usl Ve Hiyetl-Haty Al Tefsril-Kef, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz hiye-i mutavvel ve hiye-i telvh yirmi er ve hiye-i kef yirmi bir satr hatt- talk kalem-i vhiddir. Metnl-Fevyidil-Gyasiyye Lil-Kd Uzadd-Dn, 1 Cild Siyah sahtiyan cild cedvelsiz nesih-i kadm sahh hat bd kd dokuz satrdr. erhl-Mifth Li-Seyyidi-erf, 1 Cild Ebr Cild cedvelsiz talk hat Semerkand kd zerine muha yirmi dokuz satrdr.

118

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

F BEYN-I KTB- EDEB erhs-Safed Ale l-mmyyetil-Acem, 2 Cild Evvelki cildi yeil mukavva ikinci cildi ebr cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- fuzal evveli yirmi be ikinci yirmi bir satrdr. erh-i Dvnl-Mtenebb Li-bn-i Cin, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- fuzal yirmi satrdr. Makmtl-Harr, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz Semerkand kad hatt- fuzal on dokuz satrdr. Sniyen Makmtl-Harr, 1 Cild Krmz sahtiyan altun emse zencirekl Semerkand kd cedvelsiz hatt- fuzal on dokuz satrdr. F BEYN-I KTB- TEVRH Levkhl-Ahbr F Tabaktil-Ahyr Lil-eyh arn, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab on yedi satrdr. Trh-i Mekketl-Merrefe Lil-Fzl Hasan Bin Halef, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- Arab on yedi satrdr. -14aTabaktl-Fukah E-fiiyye, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz Semerkand kd hatt- fuzal yirmi yedi satrdr. Lubbl-Libb F Tahrril-Ensb Lil-Allme Es-Siyt, 1 Cild Krmz sahtiyan cild nesih hat yirmi be satrdr. Muhazaratl-Evil Ve Msmeretl-Evhir Muhtasar Lil-eyh Ali Dede, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat yirmi yedi satrdr. Tevrh-i Altparmak Efendi Bit-Trk, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl surh cedvell nesih hat otuz be satrdr. F BEYN-I LMT-TIB MN LML-EBDN erh-i Mcez Lil-Aksary, 1 Cild Yeil sandal kablu cild cedvelsiz talk hat mutarrar ve muha bd kd yirmi dokuz satr kitb- nefisdir. Gyetl-Beyn F Tedbril-nsn, 1 Cild Ebr cild nesih yirmi bir satrdr. F BEYN-I LML-HSB Tahrr-i klides F lmil-Hisb, 1 Cild Ebr Cild cedvelsiz talk hat yirmi be satrdr.

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

119

-14bKTB- ADBL-BAHS Mesd- Rum Ma Kara Hiye F Adbil-Bahs, 1 Cild Ebr cildl cedvelsiz hatt- talk on be satr muhadir. Hiye-i Al erhil-Uzad F Adbil-Bahs, 1 Cild Ebr cild surh ma iklil cedvel talk hat on be satrdr. Mr-Alel-Hanefiyye F Adbil-Bahs, 1 Cild Ebr Cild cedvelsiz talk hat min evvelihi il hirihi muha sekiz satrdr. Kazbd Alel-Birgiv F Adbil-Bahs, 1 Cild Yeil mukavva cild cedvelsiz talk hat yirmi bir satrdr. Mecm M F Hazel-Mcelled, Hseyin Efendi Minel-Adb, Mr Ebl-Feth Al Hanefiyye, Hasan eleb Alel-Uzad, Hanefiyye Alel-Uzad, Ve Dier Alel-Uzad Ayzen smed-Dn, Mecmh, 1 Cild Ebr cild surh cedvell nesih hat mutarrer ve muha kalem-i vhid on dokuz satrdr. F BEYN-I KTB- LML-HEYE Perend erhl-amn erhl-Kd-Zde F lmil-Heye, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat on yedi satrdr yetmi bir ekli mevcd tmme ve mufassaldr. erhl-amn F lmil-Heye Al Kd-Zde, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat on yedi satrdr. erht-Tezkere F lmil-Heye, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz hatt- fuzal bazen yirmi be ve bazen yirmi bir satrdr. Hiye-i Sinn P Al erhil-amn Al Kd-Zde, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat yirmi be satrdr. -15aF BEYN-I LML-MANTIK Metnt-Tehzb Li-Saded-Dn Et-Taftzrn Fl-Mantk, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz nesih hat min evvelihi il hirihi mutarrer ve muha on sekiz satrdr ve bazen yirmi satrdr. Defa Metnt-Tehzb Ma Hiye-i Abdullah El-Yezd, 1 Cild Ebr yeil cild cedvelsiz talk hat on yedi satrdr. erhl-Halhl Alet-Tehzb, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat yirmi be satrdr. Hiye-i Sadred-Dn-Zde Alet-Tehzb F lmil-Mantk, 1 Cild

120

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Yeil sahtiyan cild cedvelsiz talk hat yirmi satr bazen muhadir. erh-i Kutbed-Dn Ale-emsiyye Ma Hiyetis-Seyyid Al Kutbid-Dn, 1 Cild Ebr Cild cedvelsiz talk hat muha bd kd bazen on be ve bazen on satrdr. F BEYN-I KTBL-HKME Metnl-Metli Ma erhihi, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedveli surh talk hat on yedi satrdr. erhl-Hikmetil-Ayn Li-bn-i Mbrekh, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz bd kd hatt- fuzal muha ve mutarrer yirmi satrdr. erht-Tavli Lil-Isfahn, 1 Cild Sar ebr cild cedvelsiz talk hat on yedi satrdr. Hiyetl-Metli Lis-Seyyidi-erf, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz bd kd talk hat yirmi bir satrdr. -15berhl-Lr Al Kd Mr, 1 Cild Krmz ehne sahtiyan cild cedvelsiz min evvelihi il hirihi meml muha ve mutarrer kitb- b-nazr musahhah ve manzr ve mutemeddir. Defa Hiyetl-Metli Lis-Seyyidi-erf, 1 Cild Krmz sahtiyan altun emseli cild siyah cedvelli bd kd hatt- fuzal yirmi iki satr bazen hiyelidir. Kd Mr Ma erh-i Hikmetil- Ayn Li-bn-i Mbrekh, 1 Cild Krmz sahtiyan cild cedvelsiz nesih hat min evvelihi il hirini muha ve mutarrer b-nazr-i kitb- manzr ve musahhah ve mutemed on be satrdr. Kd Mr Lr, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz talk hat muha on be satrdr. Hiye-i Hc P Al erhil-Mutli Ma Et-Tasavvurt VetTasdkt, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz bd kd talk hat bazen muha on dokuz satrdr. erhl-rt Fl-Hikme, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz bd kd talk bazen hiyeli yirmi satrdr. Mrzcn Al Hikmetil-Ayn, 1 Cild Ebr cild cedvelsiz bd kd talk hat bazen muha yirmi be satrdr. Hiye-i bnl-Verd Al erhil-Metli Fl-Hikme, 1 Cild

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

121

Ebr cild cedvelsiz hatt- ahli on yedi satrdr.

F BEYN-I HUTT-I HASENE- MTENEVVA Reisl-hatttn el-stdl-kmil Dervi Ali merhmun kalem-i anbern eserleriyle elifden nihyetine dein hurft ve ebced ve sbhneke ve kasde-i brde il aksm- bil-kamer beytine dein yalnz nesih hatt- ahsen, Murakka 1 Aded Mehr- fk asrnda b-nazr Suyolcu-zde merhmun kilk-i mabtl-felek eserleri rabb-i yesrden temm- hurft- ebced ve sbhneke nihyetine dein yalnz sls hat ceyyd ve b-nazrdir, Murakka 1 Aded -16aAsrnda derece-i sniyede olan hatttn zmresinden std- kmil ekerci-zde merhmun kalem-i metnet tevemleri eserleri rabb-i yesirden temm- hurft ve ebced ve sbhneke ve besmele-i erf ve baz ehdis ve kelimt- hkem ve kablel-hat hendese ruhniye zahret blehu terkibine dein sls ma nesih hat- ahsen drriyyn-nizm, Murakka 1 Aded Ferd-i asr ve ceyyd-i dehr std- ekmel Mirhr Cmii imm elmehr Yedikuleli Seyyid Abdullah Efendi merhmun ba halifesi ve zamannda yegne std- pek ricln- mehru fk Muhammed Rsim Efendi el-mehr bi-Erikapulu merhmun kalem-i gevhernleri eserleri kasde-i brdeden dokuz satr yalnz sls hatt- al, Murakka 1 Aded Yine mrn-ileyh Rsim Efendinin bir satr sls ve drt satr nesih, Kta 1 Aded std- sn fd-devlet-i Osmn syyet-i aliyye seclr-rahmetissbhn Hfz Osmn Efendi cennet mekn merhmun hulefsndan Mahmd Efendi merhmun kalem-i mehyet ve ciydet eserleri besmele-i erf ve kelimt- fuzal yedi satr celye karb ve esnlarnda nesih sutr ve mteaddide-i hasene, Murakka 1 Aded std- evvel ve ekmel eyhl-hatttn ferd-i lem ve lemiyn Hamdullah Efendi ibn eyh merhma mbih ve mukallid kalemi nmalm ven-necm sresi terkbi mahre nesih hat b-nazr on drder satr, Sahfe 2 Aded Ykt vadisinde eyh Hamdullah Efendi merhmun evili olmak ihtimli aleb yahud mrn-ileyhin telmezlerinden Emrullah merhmun iki satr sls ve satr nesih, Kta 1 Aded adrc-Zde Molla Ahmedin kalem-i nezket eserleri sls bir satr nesih iki satr, Kta 1 Aded Murakkat- Hutt- Hasene, 5 Aded

122

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Ktat- Hutt- Hasene Kta, 5 Aded Murakkat Ve Ktt Mahfzas, 1 Aded Marankoz i Ceviz Aacndan Rahle, 1 Aded Mushf- erf Pdesi Yeil uka, 1 Aded Tur-y Garr-y Sultnz-Zamn, 1 Aded Mecml-Ktb, 346 -16bEl-hamdlillahil-lezi alleme-Kurn halakal-insne allemehl-beyn ves-salatu ves-selml-ekmelnil-etemmni al seyyidi veledi Adnn ellezi nezzele f nihil-furkn ve al alihi ve ashbihi meftihit-tbyn ve mesbihil-beyn smme innallahe teal menne ve enama al abdihil-fakr min ikf hazihil-ktbil-celle ven-nusehil-cemle f hazaneti ktbi beledi Hdim humiyet anil-besai vel-mezlim hasbeten lillahil-azm ve haseneten li rhi nebiyyihil-kerm hurriret hazel-ktb el-mevkfe ve fezleketis-suhufil-marfe hviyen bi-mfredtih ve cmien bi-cmelih ve mufassaltih li-yekne dstren ve meyyeden li-vakfiyetin elmamle bi-eryitih el-meratil-makble ve ene el-fakr il birri brihilmennn ehd Osmn el-vkf hazihil-ktbil-hisne taleben li-merdtirrahmani gufirelehu ve ufiye anhu ve an vlideyhi ve vlid vlideyhi ve emcdihi ve akbihi ve ensbihi ve an cemil-mminine vel-mmint velmslimine vel-mslimt. Ve kne zalike yevmel-isneyn f ehri Rebs-sni min uhri sene 1175. ehd Osman Efendinin Mhr

MHRN OKUNUU 1.Satr : Habese ve vakafe hazihin-nsha

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

123

2.Satr : Osman ehd an hcegn- dvn- 3.Satr : hmyn f beldeti Hdim al talebetil-ilm 4.Satr : bi-artin enlayuhrace an hzanetih hutveten vel ibren Sa st ke : Allah, Muhammed Sa alt ke : nimelmevl (altnda) sene 1175 Sol st ke : Alet-tevfk Sol alt ke : Vehve veliyt-tevfk 1.Satr : Hamden limem vakafe baza ibdihi vkfen al ecrin bicezilil-vakfi li-menfatin-nsi fekle aleyhis-selm hayrn-nsi men yenfaan-nse aleyhi efdlt-tahiyyt vet-teslimt mdame enf sn-nsi 2.Satr : Velev erdallahu bil-insni hayren lecaale ulehu ve hemmehu kllehu fm yahmidu gaden evyezummu mahallehu tb limentesire bezre emvlihi ve emlkihi al shatin mudimmen zemire ashbil-ayyi ver-rayi min iyli rabbin-nsi li-yensile ecrel-cezile 3.Satr : Min ihsnin hrmnin hlikn-nfsi ven-nsi hazeddefteril-ktbil-mevkfete al talebeti allmetiz-zamni misle immssni ven-Numn e-ehr bi-allmetil-asri e-eyh es-Seyyid Muhammed el-Hdim min slleti evldn-neb 4.Satr : Min kabili benil-adnan dme biri bereketi enfsihi il yevmi miznis-sbhni ve esmi hazihil-ktb ve simtihin-nefise mastrun f sicillil-mahfzi f mahkemeti medne-i Konya bi-ifhin tahrrin kalem-if 5. Satr : M beriha birre asari enimihi ila yevmil-cez fl-yevmilirn min Cemziyel-ul li-sene hamse ve sebne ve mie ve elf nemekahu el-fakr saka ul-kulb es-Seyyid Mustafa el-Kd bi-medneti Konya sbkn Kuds-i erf. 6. Satr : Asemehul-lahu teal bi-amalir- rediyyi ver-redifi Seyyid Mustafa

Vakfedilen kitaplar listesinde bulunmayan ancak, daha sonra vkf ehd Osman Efendi ve baz kiler tarafndan vakfedilerek ktphneye balanan baz kitaplar daha vardr ki bunlar 100 numaral Konya eriye Sicilinin 28. sayfasna kaydedilmitir. Burada bu ilave kitaplar da verelim: Vkf- mmileyh ehd Osman tarafndan badehu vakfna vaz ktbhne olmak zere 1177 senesinde irsl eyledii kitablardr ki zikr olunur: Tefsr-i Kemlp-Zde l Sreti Ves-Safft, 3 Cild

124

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Cild-i evveli krmz sahtiyan cild nesih hat cedvelsiz yirmi dokuz satrdr cild-i sni yeil kd cild ahli hat cedvelsiz on yedi satrdr cild-i slis krmz sahtiyan cild cedvelsiz hat- fuzal on yedi satrdr. Kitb- Sletl-Halef B-Mevsulis-Selef El-Mehr B-Esmi-i Ktb, 1 Cild Yeil ebr cild hatt- Arab cedvelsiz yirmi dokuz satrdr. lm-i Kretden erh-i Tayyibetin-Ner Fl-Kretil-Ar Lil-Allme En-Nuveyr, 1 Cild Krmz sahtiyan cildl yirmi bir satr hatt- tlib ile yazlu cedvelsiz. Hiye Alet-Tecrd El-Msemm Bi-sfahn F lmil-Kelm, 1 Cild Eski sahtiyan cild hatt- talk bd kd. Badehu vkf- mm-ileyhin Hdime irsl eyledii kitblardr beyn f 3 Muharrem 1183. erh-i Metli-i sfahn, 1 Cild Krmz cild on dokuz satr ulem hatt cedvelsiz muha abad kd zerine. erh-i Metli Ve Hiye-i Metli, 1 Cild Krmz cildl yirmi bir satr hatt- tlib ve ikisi dah bir kalem muha cedvelsiz bd kd zerine. 1186 senesi Saferl-hayrnn on beinci gn Medne-i Aliye skknndan Hfz Mehmed Efendi ibn el-Hc Hseyinin vakf ve ktphne-i mezkreye irsl eyledii kitblardr ki zikr olunur. Merk- erh-i bn-i Melek, 1 Cild Yirmi be satr zere talk hattyla krmz cilddir. erh- Tarkt- Muhammediyyenin Nsf- Evveli, 1 Cild Talk hattyla otuz bir satr zerine krmz. Ana metnin 1b varann kenar ksmna sonradan ilave edilen bir kaytta: Beehr merhm mafrlehu Mehmed Emn Efendinin vakfdr. Tefsr-i Kd Beyzv, 2 Cild Cild-i evveli rub kta ve siyah cildli nesih kalem zere on dokuz satrldr cild-i snisi boz ve zri kta siyah cildli nesih kalem zere yirmi satrldr. Ana metnin 2b varann bana sonradan ilave: Tefsr-i bn-i Keml El-Vezr Rametullah, 3 Cild (Tarfi yok).

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

125

Ana metnin 4b varann kenarna Hadis kitablar yanna ilave: rk bn-i Mlk Beehr Mehmed Emin Efendinin vakf olmak zere, 1 Cld Sar cildli rub kta zere nesih kalem ile yirmi bir satrdr. Ana metnin 8b varann altna Fkh kitablarna ilave: Karaman mer-zde Mustafa Beg Mlteka el-Eshar, 1 Cild Krmz cildl sahtiyan cildl talk hatlu muhai kitb- latfdir on yedi satrludur. Mecma-i Hafd, 1 Cild Saru cildlu nesih hatlu yirmi bir satrludur. Ana metnin 13b varann Ktb-i Tevrhi altna sonradan ilave edilen: Slets-Selef Bi-Mevslil-Halef el-Mehr Bi-Esmiil-Kiber, 1 Cild Yeil mukavva cild cedvelsiz hatt- Arab yirmi dokuz satrdr. Ana metnin 17b varana sonrdan ilave edilen baz kitaplar da unlardr: 1224 senesinde Krkaac Halil bin Mustafa gafferallehu zenbehu velivlideyhu hazretlerinin ktphneye vakfeyledii kitablar beyan eder: Netyic Yirmi satrl boz cildli kenarnda iki izgi ve mkefferdir. Hiye-i Kfiye El-Msemm Li-Abdurrahm Yirmi bir satrl taras ebr cildli. Muarreb-i Ezhr Li-Zeyni-Zde Yirmi satrl aliyyl-aldr. Vikye Yirmi iki satrl eski kitabdr. mthn On yedi satrl kenar bir kat izgilidir siyah cildli. Vfiye On satrl siyah cildli eski kitabdr.

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

127

Vakfedilen Kitaplarn Listesinin 1b sayfas

128

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Vakfedilen Kitaplarn Listesinin 2a Sayfas

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

129

Vakfedilen Kitaplarn Listesinin 5a sayfas

130

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak

Vakfedilen Kitaplarn Listesinin 16a sayfas

ehd Osman Efendinin Hdim Ktphnesine Vakfettii Kitaplar

131

Vakfedilen Kitaplarn Listesinin 16b sayfas (Vakfiyesi ve Konya eriye Siciline Kaydedildiine Dair Kayt)

132

Sosyal Bilimler Enstits Dergisi / zzet Sak