HALKIN SES GAZETES E.

BRAN MERTAN
14 Ocak 2002

Biran Mertan
Geliim Psikolou 19.01.07

OCUK VAHET M?

Halkn Sesi gazetesinin 10 Ocak 2002 tarih ve 19584 sayl manet yazs,beni
toplumsal yapmz zerinde bir kez daha dnmeye ve yorum yapmaya mecbur kld.

Sulu kimdir?
ocuklar m?
Yetikinler mi?
Sistem mi?

Son zamanlarda Kuzey Kbrs'ta toplumsal yapnn baka lkelerde de olduu gibi
deimekte olmas nfusun en dinamik blmn oluturan ocuk ve genler
zerinde eitli etkilere neden olmaktadr. Homojen ve geleneksel toplum modelinden
uzaklamakta olan Kbrsl Trk toplumu eskiye kyasla sosyo-demografik adan
daha heterojen bir yapya gemektedir.

Nfustaki kalabalklamayla birlikte toplumsal kontrol ve toplumsal destek te
azalmaktadr. Hzla deien toplumda sosyo-kltrel dinamikler ve deer sistemleri
alt st olmaktadr. Aile ii iletiim ve tutumlar karmak bir yapya brnmektedir.
Toplumda halen iki belirgin aile modeli grlmektedir. Bir taraftan ocuunun ya
18'i gemesine ramen i ve ev sahibi olmamasndan dolay ar koruyucu ve
kollayc aile modelini sergileyenler grlrken, dier taraftan ok kk yata
ocuunu ekmek paras kazanmas ve aile btesine katkda bulunmas iin sokaa
gndermekte hi bir saknca grmeyen aile modeli gzlenmektedir.

Yetikinlerin, ocuklarna kar elikili davranlar olduu gibi kendi aralarnda da
tutarsz ve toplumun geleneksel deer yarglarna uygun olmayan davranlar
sergilemektedirler. Yetikinler arasnda atma, tehdit, antaj ve kolay yoldan kazan
salamak iin bakalarnn mal ve canna zarar verme gibi su zellii tayan
davranlar yerel basnda sk sk yer almaktadr. Yaanan bu olumsuz olaylarn sk sk
basnda yaynlanmas toplumu bu gibi eylemlere kar duyarszlatrmakta bu
olaylarn kanksanmasna yol amakta ve zellikle gelimekte olan genlere olumsuz
modeller oluturmaktadr.

Evrensel ocuk Haklar Szlemesine gre on sekiz yana kadar her insan ocuk
saylr. KKTC yasalarna gre ocuk, 14 yandan kk kiilere, gen ise 14
yandan byk ancak 16 yandan kk olan kiilere denir. Evrensel ocuk Haklar
Szlemesinin 2. maddesinin b fkrasna gre "Taraf devletler, ocuun; ana
babasnn yasal varislerinin veya ailesinin teki yelerinin durumlar, faaliyetleri,
aklanan dnceleri veya inanlar nedeniyle her trl ayrma veya cezaya tabi
tutulmasna kar etkili biimde korunmas iin gerekli tm uygun nlemi alrlar" diye
ifade edilir.

KKTC Genlik ve Spor Bakanl Genlik Dairesi'nin Aralk 1999 tarihinde
dzenledii II. Genlik Kurultay'nda Sua tilen Genlerin Topluma Kazandrlmas
ile ilgili bir komisyon almas yaplm ve toplant sonucunda salkl ve topluma
yararl genler yetitirmek iin bir takm kararlar alnmtr. Esasnda I. Kurultayda
yine ayn konuyla ilgili bir komisyon oluturulmu ve benzeri kararlar alnmtr.
HALKIN SES GAZETES E. BRAN MERTAN
14 Ocak 2002

Biran Mertan
Geliim Psikolou 19.01.07
Ancak; yllar gemesine ramen konuyla ilgili iyiletirici nlemlerin alnmad, ne
yasalar ne de toplum nnde ocuk ve genlerin korunmad grlmektedir.

Gn getike aile denetimi ve rgn eitimden yoksun ocuk saysndaki art babo
ocuklarn potansiyel sulu durumuna dmeleri toplum tarafndan yadrganmayan
doal bir olay olarak izlenmeye ve alglanmaya balanmtr.

Bu yaananlar aslnda ocuklardan kaynaklanan bir vahet deil, biz yetikinlerin
yapt ocuk stismarnn ortaya kard bir vahettir. KKTC'nin imza att
Evrensel ocuk Haklar Szlemesi'nin gerekleri yerine getirilmeyerek KKTC'nin ve
dolaysyla hepimizin geleceiyle oynanmaktadr.