Pengurusan Makmal Sains

GE2253 KAEDAH SAINS Bab 7 : Pengurusan Makmal Sains
7
7.0 Objektif Bab
PENGURUSAN MAKMAL SAINS
Bab ini menberi penge a!uan kepa"a an"a en ang: #$ Kepen ingan pengurusan "an pen%elenggaraan makmal sains$ 2$ Bagaimana meran&ang belan'a(an makmal sains) k!ususn%a %ang meliba kan pembelian ba!an "an ala sains$ 3$ *ara %ang be ul men%impan ba!an "an perala an sains "i "alam makmal$ +$ ,enis ba!an "an in"ak balas %ang berba!a%a "i "alam makmal$ 5$ ,enis "an pun&a kemalangan ser a langka!-langka! men&ega! berlakun%a kemalangan "i "alam makmal sains$ .$ *ara-&ara mera(a ke&e"eraan ringan "i "alam makmal sains$ 7$ *ara-&ara pembuangan ba!an sisa "aripa"a makmal sains$ 7.1 Pengenalan Seba!agian besar "aripa"a penga'aran "an pembela'aran Sains "i sek/la! berlangsung "i "alam makmal sains$ Ini bermakna para pela'ar) sama a"a %ang mengiku i aliran sas era ma!upun aliran sains menggunakan malmal sains sekurang-kurangn%a 01 mini se iap mingggu$ Penge a!uan "an kema!iran en ang pengurusan "an pen%elenggaraan makmal sains merupakan "ua aspek pen ing %ang perlu "ipela'ari /le! se iap guru sains bagi memas ikan se iap makmal sains "apa "iman2aa kan sepenu!n%a$ Di samping i u penge a!uan "an kema!iran mengurus "an men%elenggara makmal sains a"ala! pen ing bagi men'amin kelan&aran pr/ses penga'aran "an pembela'aran sains ser a mengelak berlakun%a sebarang ke&elakaan$ Bab ini akan membin&angkan en ang beberapa aspek pen ing pengurusan makmal sains sek/la!$ Aspek-aspek berkenaan iala! : Belan'a(an makmal sains) Pen%impanan ba!an "an perala an sains) ,enis ba!an "an in"ak balas %ang berba!a%a) Keselama an "i "alam makmal) Per /l/ngan &emas "alam makmal "an Pelupusan ba!an sisa$
7.2 Ke entingan Peng!"!#an $an Pen%elengga"aan Mak&al Sain# Se iap makmal sains "i sek/la! perlula! "iurus "an "iselenggarakan "engan baik $ Ma lama n%a iala! : Men'amin kelan&aran "an keberkesanan pr/ses penga'aran "an pembela'aran "i "alam makmal$ Mengelak sebarang ke&elakaan semasa beker'a "i "alam makmal$ Mengelak pemba3iran$ Memu"a!kan pen&arian ba!an "an ala %ang "iperlukan un uk penga'aran$ Meran&ang penggunaan perun ukan se&ara berkesan$
7.' Pe"!nt!kan Mak&al Sain# Makmal sains men"apa perun ukan ke(angan "ari beberapa sumber$
PERUN(UKAN )ARI SEKOLA+ PERUN(UKAN SAINS
SUBSI)I KERA*AAN
,I-IK
KIMIA
BIOLOGI
SAINS
7.. Belanja/an Mak&al Sain# Sua u pr/ses %ang meliba kan peran&angan %ang sis ema ik en ang perbelan'aan se'umla! (ang %ang "iperun ukkan$ Pr/ses ini memerlukan kebi'aksanaan peran&angan supa%a 2ae"a! %ang maksimum "iper/le!i "aripa"a perun ukan ersebu $ 7...1 Bagai&ana &e&b!at belanja/an Peran&angan "ibua "ua a au iga bulan sebelum ak!ir a!un$ Ini memb/le!kan per imbangan en ang apa %ang perlu "ibeli "an membua pesanan a(al$
2
Peran&angan a"ala! anggung'a(ab Ke ua ,aba an Sains "an gurru-guru kanan ma a pela'aran sains$ Namun "emikian) kepu usan ak!ir "ibua /le! Penge ua$
7...2 Sa"anan &e&b!at belanja/an &ak&al #$ Semak semua s /k "alam se iap makmal un uk menen ukan kuan i i i em-i em$ 2$ Ke ua ,aba an Sains en ukan: 4a5 Kegunaan a!unan i em-i em pakai !abis$ 4b5 Bilaka! "alam sesua u a!un i em-i em pakai !abis "iperlukan$ 4&5 ,enis-'enis perala an %ang sanga kurang$ 4"5 Perala an baru %ang "iperlukan pa"a a!un !a"apan$ 4e5 I em-i em perala an %ang r/sak "an ke&urian$ 3$ 6en ukan un'uran 'umla! pela'ar un uk a!un !a"apan$ +$ Periksa kemu"a!an "alam se iap makmal 7 bekalan air) elek rik) gas )perab/ ) "ll$ 5$ Semak !arga semasa i em "alam makmal "an bua pelun'uran !arga un uk a!un !a"apan$ .$ Daripa"a langka! #-5) se iap Guru Kanan ma a pela'aran sains !en"akla! men%e"iakan sa u senarai keperluan un uk a!un !a"apan$ ,elaskan 'enis) m/"el "an kuan i i i em %ang "iperlukan$Senarai berkenaan melipu i: 4a5 ba!an-ba!an pakai !abis8 4b5 ba!an-ba!an a!an lama8 4&5 ba!an-ba!an ka&a) plas ik "an l/gam8 4"5 spesimen bi/l/gi "an slai"-slai"8 4e5 bekalan gas) air) elek rik8 425 perala an pe'aba 8 4g5 perab/ 8 4!5 buku-buku sains8 4i5 perala an-perala an bengkel8 "ll$ 7$ A"akan mes%uara pen%elarasan 4Penge ua) Ke ua ,aba an "an Guru Kanan5 un uk menen ukan apa %ang perlu "ibeli ber"asarkan perun ukan$ Ga"i# an$!an &en%e$iakan #ena"ai ke e"l!an #$ Apaka! i em-i em %ang: sanga "iperlukan9 b/le! "iuba!suaikan9 b/le! "ibeli "engan mura!9 b/le! "igan i "engan ba!an-ba!an seki aran9
3
erpakai "ari ruma!) sek/la!)
b/le! "ibua /le! Kelab Sains sek/la!9
2$ Apaka! 'enis perk!i"ma an %ang b/le! "ilakukan /le! pela'ar-pela'ar9 7...' Pe#anan $an e&belian Pembelian keperluan makmal "ilakukan /le! sama a"a Penge ua a au Ke ua ,aba an$ Segala urusan sura -men%ura "an an"a angan "ilakukan /le! Penge ua$ Pe"ti&bangan #ebel!& e&belian0 #$ I em i"ak "alam k/n rak kera'aan$ Pembelian melalui pembekal %ang "ilan ik /le! kera'aan biasan%a lamba "i!an ar ke sek/la!$ 2$ Pembelian "alam kuan i i ban%ak a au se"iki pa"a sesua u masa: . Kuan i i ban%ak) lebi! mura!$ . Ba!an kimia) 'angan beli ban%ak$ 3$ Masa pembelian: . Ba!an kimia %ang "iperlukan "alam kea"aan :segar;$ . Ba!an kimia %ang i"ak a!an lama "ibeli apabila s /k minimum$ +$ *ari pembekal %ang mura!: . Harga ma!al "ari pembekal ala an sains$ . Beli "ari s%arika %ang belum erkenal$ . Beli "ari ke"ai biasa$ 7.... P"1#e$!" e&belian ,ika anggaran !arga melebi!i <M51)111 pembelian mes ila! melalui &ara en"er$ Bagi pembelian kurang "aripa"a <M51)111 ) pembelian a"ala! melalui sebu !arga$ Pembelian melalui sebu !arga merangkumi u'u! langka!) iai u: 1. Me&inta Seb!t 2a"ga . Sek/la! meng!an ar sura kepa"a sekurang-kurangn%a lima 455 pembekal memin a sebu !arga$ . N%a akan spesi2ikasi i em "an kuan i i %ang "iperlukan$ . N%a akan arik! u up sebu !arga$
+
. Simpan salinan sura $ 2. Pe&ili2an e&bekal Pi!ak sek/la! memili! pembekal ber"asarkan sebu !arga$ . Kri eria u ama iala! !arga i em$ Kri eria lain : mu u barangan) s a us pembekal) perk!i"ma an selepas 'ualan$ . Ka"ang kala perlu min a sampel un uk "iperiksa "a!ulu$ '. B1"ang e#anan . Sek/la! mengan ar b/rang pesanan kepa"a pembekal %ang ber'a%a$ . Simpan salinan pesanan .. S!"at3n1ta tan$a te"i&a . Pembekal meng!an ar n/ a akuan penerimaan pesanan$ . =ailkan bersama-sama "engan b/rang pesanan$ 4. N1ta 2anta"an . Pembekal meng!an ar n/ a !an aran ) men%a akan arik! "an masa barangan akan "i!an ar ke sek/la! seper i "in%a akan "alam b/rang pesanan$ . Sura men%a akan 'enis "an kuan i i barangan %ang akan . Ke ua ,aba an membua persiapan menerima !an aran$ . =ailkan n/ a bersama-sama "/kumen lain$ 5. Pene"i&aan ba"angan . Pembekal meng!an ar barangan$ . 6iga salinan n/ a !an aran "iser akan$ Sebelum menan"a angani n/ a !an aran) semak barangan %ang "i!an ar$ Dua salinan n/ a %ang ela! "i an"a angani "ikembalikan kepa"a pembekal$ Sa u lagi "isimpan /le! sek/la!$ 7. In61i# . Pembekal meng!an ar in>/is bersama-sama sa u salinan n/ a !an aran %ang ela! "i an"a angani$ . Ke ua ,aba an semak in>/is supa%a sesuai "engan sebu !arga %ang "ibua $ . Han ar in>/is ke pe'aba sek/la! un uk urusan pemba%aran "i!an ar$
7.4
Pen%i& anan Ba2an3Ra$a# Sain#
7.4.1 *eni# #t1" Di sek/la!) er"apa "ua 'enis s /r) iai u s /r u ama "an s /r agi!an$ S(OR U(AMA Men%impan semua ala "an ba!an penga'aran sains$ Ba!an?ala "ari s /r ini i"ak "iagi!kan kepa"a in"i>i"u$ Ba!an?ala "iagi!ka kepa"a s /r "i se iap makmal$ S(OR AGI+AN Di se iap makmal$ Agi!an?pengeluaran ba!an?ala kepa"a pela'ar "i makmal berkenaan$
7i"i89i"i #t1" !ta&a Biasan%a "i ba!agian belakang bangunan) "i memu"a!kan !an aran ba!an?ala $ 7.4.2 *ukup besar "an a"a ruang un uk pergerakan r/li$
ingka
ba(a! un uk
Pen&a!a%aan %ang baik$ Sumber &a!a%a "ari a as$*ukup &a!a%a "i l/r/ng) an ara l/r/ng "an an ara rak$
Si#te& en%i& anan ite&8ite& #ain# Di s /r "an makmal) er"apa ruang-ruang simpanan) iai u la&i) almari) kabine ) rak "an sebagain%a$ Se iap ruang mes ila! $ilabel mengiku apa %ang "isimpan pa"an%a$ Selain label) ruang simpanan "iberi k1$ %ang sesuai supa%a mu"a! men&ari ba!an?i em semasa pemeriksaan s /k$
71nt120 6er"apa lima 455 kabine "i "alam makmal =i3ik I "an lima 455 kabine "alam makmal =i3ik II$ K/" kabine "i "alam makmal =i3ik I : =#K#) =#K2) =#K3) =#K+ "an =#K5$ K/" kabine "i "alam makmal =i3ik II : =2K#) =2K2) =2K3) =2K+ "an =2K5$
*ara ini memu"a!kan pemeriksaan s /k "an pen&arian ba!an?ala $Ka"-ka" s /k biasan%a "isimpan mengiku ab'a" "an mengan"ungi makluma i em "alam ben uk k/"$ 71nt120 B/ /l spesimen b/le! "i"apa i "i B1K'$ Ini bermakna b/ /l spesimen "isimpan "i makmal Bi/l/gi I) "alam kabine n/mb/r 3$ ,enis "an ragam k/" %ang "igunakan !en"akla! mu"a! "an i"ak mengelirukan$ Pas ikan se iap i em %ang "iambil "ikembalikan ke empa asaln%a$ 7.4.' )1k!&en8$1k!&en enting $i $ala& &ak&al Di2ailkan "engan rapi "an "isimpan "alam kabine %ang berkun&i$ Han%a kaki angan makmal b/le! meli!a "/kumen$ @rang lain mes i erlebi! "a!ulu men"apa kebenaran "ari Ke ua ,aba an Sains$ ,angan "iba(a keluar "ari makmal$ en ang se iap
An ara "/kumen pen ing %ang "isimpan "i "alam makmal iala! Sebu !arga) N/ a pesanan) N/ a perakuan) N/ a !an aran) In>/is) Manual ara!an) Ka al/g) <isala! "an Ka"-ka" s /k$ Ka$8ka$ St1k D/kumen erpen ing kerana mengan"ungi makluma en ang se iap i em %ang "isimpan "i "alam s /r$ Mes i mengan"ungi makluma memu"a!kan pemeriksaan s /k$ Disusun mengiku ab'a"$ Ka"-ka" s /k ba!an kimia 4iai u i em-i em pakai !abis5 "ipisa!kan "ari ka"-ka" s /k perala an 4i em-i em a!an lama5$ se&ukupn%a en ang se iap i em) un uk
*/n /! ka" s /k: :a; Ite&8ite& ta2an la&a. 4Nama sek/la!5 I em: Kelalang)>/lume rik A/kasi : K0
(a"ik2 St1k Ma#!k 5 2.?+ 2 <M#2 (a"ik2 K!antiti )ibeli +a"ga *!&la2 St1k 5 . (a"ik2
511ml
)i inja&< R1#ak< $ll. # pe&a! Baki (an$a tangan
#BB. 25?3
+ .
:b; Ba2an akai 2abi#.

S6@K MAKSIMCM 2 kg
(a"ik2 #BB. #B?3 St1k Ma#!k #$5kg
4Nama sek/la!5 Nama ba!an: Kuprum sul2a 4 !ablur5 A/kasi : K3

(a"ik2 K!antiti )ite"&a 1$5kg +a"ga Pe&bekal *!&la2 St1k 2$1kg )ig!nakan
S6@K MINIMCM 1$5kg

Baki #$5kg (an$a tangan
2.?+
<M31
<D<
1$5kg
7.4..
Pen%i& anan Ba2an3Ra$a#
A. 7a"a &en%i& an ba2an8ba2an Ki&ia Ba!an-ba!an kimia 4 sama a"a /rganik a aupun ak /rganik5 !en"akla! "ipisa!kan "ari ba!an "an perala an %ang lain kerana a"a ba!an kimia %ang bera&un) !igr/sk/pik ) mu"a! erbakar)mengkakis "an sebagain%a$ Perlu selalu semak s /k kerana ba!an mu"a! r/sak 'ika "isimpan lama$
0
Gunakan s /k %ang lama "a!ulu$ 6arik! penerimaan se iap b/ /l mes ila! "i ulis "engan erang$ Simpan s /k baru "i belakang s /k %ang lama pa"a rak$
:a; Ba2an ki&ia tak 1"ganik Simpan berasingan "aripa"a ba!an kimia /rganik$ Aabel pa"a b/ /l mengiku nama l/gam$ B/ /l-b/ /l ba!an kimia ak /rganik "isusun mengiku ab'a" "i "alam
almari ber u up$ ,angan "isusun pa"a rak %ang er"e"a! kerana mu"a! "i!inggapi !abuk$ Penamba!an di, tri, ortho "an meta "iabaikan "an "isimpan mengiku nama l/gam$ */n /!: 6riamm/nium /r !/p!/sp!a e "isimpan "i ba(a! nama seba ian amm/nium$ Asingkan ba!an-ba!an kimia %ang b/le! men%erap air "ari u"ara "engan %ang b/le! meng!ilangkan air !abluran ke u"ara$ Ba!an-ba!an kimia %ang b/le! men%erap air "ari u"ara : asi" sul2urik peka ) barium kl/ri"a) barium ni ra ) 2erum 4III5 kl/ri"a) kalium !i"r/ksi"a) kalium karb/na ) kalium i/siana ) kalsium kl/ri"a) kalsium /ksi"a) kalsium ni ra ) k/bal um 4II5 kl/ri"a) k/bal um 4II5 ni ra ) kr/mium 4II5 sul2a ) kuprum 4II5 kl/ri"a) kuprum 4II5 ni ra ) magnesium kl/ri"a) na rium br/mi"a) na rium !i"r/ksi"a) na rium i/"i"a) na rium ni ra ) s anum 4II5 kl/ri"a) 3ink kl/ri"a) 3ink ni ra $ Ba!an-ba!an %ang b/le! ke!ilangan air !abluran ke u"ara : amm/nium karb/na ) b/raks 4"ina rium :b; Ba2an ki&ia 1"ganik Disimpan mengiku ab'a" "i empa %ang berasingan "ari ba!an-ba!an lain$ Abaikan penamba!an ortho, para, di, tri. e rab/ra 5) kalium !eksasian/2era 4II5) magnesium sul2a ) na rium ase a ) na rium karb/na ) na rium sul2a $
Ban%ak ba!an kimia /rganik a"ala! &e&air %ang meruap) bera&un "an mu"a! erbakar$ @le! i u) bilik s /r mes ila! mempun%ai pengu"araan %ang baik "an penggunaan api "ilarang$
:9; Ba2an ki&ia 9e9ai" %ang &engkaki# Asi" "an alkali peka sanga mengkakis$ ,angan le ak "i a as rak %ang inggi$ Sebalikn%a) le ak "i a as lan ai a au rak-rak %ang !ampir "engan lan ai$ :$; L1ga& alkali Sanga ak i2 "an mu"a! er/ksi"a 'ika bersen u!an "engan u"ara$ Disimpan eren"am "alam min%ak para2in$ ,ika !en"ak "ikeluarkan) gunakan pen%epi "an p/ /ng "engan pisau %ang a'am$ ,angan sen u! "engan angan$ :e; ,1#f1"!# k!ning : !ti2; Sanga berba!a%a "an sanga ak i2 $ Disimpan "i "alam air se'uk$
:f; Ba2an ki&ia %ang te"!"ai 1le2 9a2a%a */n /!) argen um ni ra "an asi" ni rik peka $ Disimpan "i "alam b/ /l ka&a ber(arna gelap$
:g; Ba2an ki&ia %ang &!$a2 "1#ak 1le2 ana# */n /! : >i amin * 4asi" ask/rbik5 "an !i"r/gen per/ksi"a$ Disimpan "i "alam pe i se'uk$
:2; Ba2an ki&ia %ang #angat be"ba2a%a */n /! : seba ian arsenik "an garam siani"a$ B/le! memba(a mau ser a7 mer a 'ika er elan$ Simpan "i "alam almari k!as %ang berkun&i "an rek/"kan kuan i in%a$
#1
B. :a;
7a"a &en%i& an e"alatan Ba2an ka9a Disimpan mengiku sai3$ ,angan "isimpan erlalu inggi a au bersama-sama ben"a-ben"a %ang bera a au l/gam$ Ala %ang ma!al seper i :KippEs Appara us; !en"akla! "isimpan "alam bungkusan "an k/ ak asal$ Aabelkan k/ ak 'engan 'elas$ Ba!an-ba!an ka&a "isimpan mengiku sai3 "an 'enis$ . Kelalang 7 mengiku sai3 "an "alam k/ ak %ang berbe3a$ . Bure 7 "isimpan ber"iri a au "alam la&i %ang pan'ang %ang "ialas "engan kapas$ . Ba!an-ba!an ka&a %ang ke&il 4slai" mikr/sk/p) piring pe ri) iub spesimen5 7 "isimpan "i "alam alam "i rak a aupun "alam la&i$ Aabelkan se iap la&i "engan 'elas$ . 6erm/me er 7 "isimpan "alam k/ ak asal mengiku 'enis "an 'ula $ . 6iub "an ba ang ka&a 7 "isimpan egak "an "iberi s/k/ngan "i ba!agian enga!$ 6iub ka&a %ang bergaris pusa besar "isumba ke"ua-"ua !u'ung un uk mengelak !abuk?"ebu$ Ba!an 7ba!an ini mes i "isimpan mengiku :bera ; 4ber"in"ing nipis) se"er!ana a au ebal5$ Se iap ka eg/ri "isimpan mengiku garis pusa luar$ ,ika belun "igunakan) simpan "alam pembalu asal$ . Ala ka&a %ang pan'ang 4&/n /! : bure "an pipe 5 "isimpan "er"iri egak pa"a rak k!usus$
:b; Ba2an3alat la#tik ,au!kan "ari pun&a panas$ ,angan simpan "engan?bersama-sama ala %ang bera $ :9; Ba2an8ba2an l1ga& 6rip/") penunu Bunsen) kaki re / "isimpan bersama "an perlu "iperiksa "ari semasa ke semasa$ :$; Ba2an bant! &engaja" Disimpan "alam almari :ber ingkap; &ermin$ *ar a 7 "i u up "engan !elaian plas ik lu sinar$ :e; Pelbagai ite& ke9il
##
*/n /! : ma&is) gabus) paku) pen%epi abung u'i "an spa ula$ Disimpan "alam k/ ak ka%u %ang mempun%ai ban%ak pe ak ke&il$ :f; M1$el8&1$el %ang be#a" Dile akkan "i a as me'a-me'a %ang k!usus "an "i u up "engan plasik un uk mengelak "ebu$ :g; Mik"1#k1 Disimpan "alam almari %ang "ipasangkan "engan beberapa bua! men /l 25 (a sepan'ang masa$ Ba!agian "alam almari "ilapik "engan beberapa keping 3ink a au aluminium un uk memas ikan u"ara "i "alamn%a panas "an kering$ 6u'uann%a a"ala! un uk mengelak per&amba!an kula $ Din"ing almari "i ebuk beberapa lubang ke&il supa%a u"ara bergerak "engan bebas$ 7.5 Ke#ela&atan )i )ala& Mak&al Sain#
Para pela'ar memang ser/n/k men'alankan ak i>i i makmal) eru aman%a eksperimen$ Namun "emikian mereka mes ila! men%e"ari en ang kemungkinan berlakun%a kemalangan 'ika langka!-langka! keselama an i"ak "ipa u!i$ @le! %ang "emikian) guru bar anggung'a(ab menerangkan kepa"a pela'ar en ang aspek keselama an "an langka!langka! keselama an ser a memas ikan se iap pengguna makmal sains mema u!i pera uran "an langka!-langka! keselama an$
GURU
MES(ILA+ MENGAMBIL LANGKA+ SUPA=A SEGALA AK(I>I(I )APA( )ILAKSANAKAN (ANPA SEBARANG KEMALANGAN
PELA*AR
PERLU SE)AR (EN(ANG BA+A=A =ANG MUNGKIN BERLAKU SUPA=A )I SAMPING MEN)APA( ,AE)A+ )ARIPA)A AK(I>I(I< KEMALANGAN )APA( )I+IN)ARI
7.5.1
Menga a ke&alangan be"lak!
Ka'ian-ka'ian menun'ukkan ba!a(a seba!agian besar kemalangan "i "alam makmal sains berlaku an aran%a kerana: Kurang ke2a!aman en ang ba!an) pr/ses "an perala an %ang "igunakan$ Guru gagal memberi ara!an "an men%elia se&ukupn%a$ Guru i"ak meran&ang ak i>i i "engan baik$
#2
Perala an perlin"ungan?perala an %ang be ul i"ak "igunakan$ 6i"ak mema u!i ara!an-ara!an?pera uran-pera uran$ Guru meninggalkan makmal semasa pela'ar men'alankan amali$ 6ergesa-gesa "alam melakukan amali$ Sikap : i"ak apa; pengguna makmal$
7.5.2
Ke#ela&atan &ak&al ? tangg!ngja/ab #ia a@

SEKOLA+ )AN KAKI(ANGAN MAKMAL
Men%e"iakan kemu"a!an perala an "an pen%elenggaraan supa%a (u'u" suasana ker'a %ang selama $
GURU
Meran&ang ak i>i i makmal "engan baik$ Memberi ara!an %ang 'elas ermasuk langka! keselama an "an memas ikan pela'ar sen iasa mema u!i ara!an "an pera uran$
PELA*AR
Mempela'ari ba!a%a er!a"ap kesi!a an "an keselama an %ang berpun&a "ari ba!an kimia) perala an) "an eknik %ang "igunakan supa%a ba!a%a a"ala! minimum$ Se"ar ba!a(a ia ber anggung'a(ab "alam men'aga keselama an "iri "an rakan-rakan semasa "i makmal
7.5.'
A# ek8a# ek ke#ela&atan $i $ala& &ak&al

2. PERALA(AN
.. API . SPESIMEN . ELEK(RIK . KA7A . BA+AN KIMIA
1. RUANG
. S(OR . MAKMAL
'. PENGGUNA
. GURU . PELA*AR . PEMBAN(U MAKMAL
.. LANGKA+
. PERA(URAN AM . ARA+AN KESELAMA(AN . PROSE)UR KE7EMASAN . RAAA(AN
#3

. PELUPUSAN . PERALA(AN K+USUS . PERSE)IAAN GURU
4. *ENIS KEMALANGAN
. LUKA . KE*U(AN . BA+AN BERA7UN . BA+AN KIMIA . KEBAKARAN
7.5.' Langka28langka2 ke#ela&atan $ala& &ak&al Pe"at!"an &ak&al ? Sa u senarai en ang apa %ang pela'ar pa u pa u!i semasa beara"a "an beker'a "i "alam makmal sains$ Pas ikan se iap pela'ar mema!ami pera uran berkenaan Penerangan mu"a! "ili!a /le! pela'ar$ Ke&a2i"an &ani !latif ? Pas ikan pela'ar a!u menggunakan eknik %ang be ul semasa mengen"alikan ala ra"as "an ba!an kimia ser a sen iasa mema u!i ara!an guru en ang pr/se"ur amali$ K1tak e"t1l1ngan 9e&a# ? Pas ikan k/ ak per /l/ngan &emas i"ak berkun&i "an mengan"ungi perala an un uk ra(a an ke&emasan$ Pe"alatan ke#ela&atan ? Pas ikan semua perala an keselama an) misaln%a ala pema"am kebakaran bera"a "alam kea"aan baik "an ber2ungsi ser a "ile akkan "i empa %ang mu"a! "iambil$ Pas ikan 'uga semua pela'ar a!u menggunakan perala an berkenaan$ Pet!nj!k 7 Pamerkan pe un'uk *AGALA+ KESELAMA(AN AN)A empa %ang mu"a! "ili!a "alam se iap mmakmal$ Kebe"#i2an 7 Makmal !en"akla! sen iasa bersi! "an i"ak li&in$ Bekas sampa! !en"akla! "ise"iakan$ Ran9angan !nt!k kea$aan ke9e&a#an 7 Pas ikan pela'ar a!u pr/se"ur men%elama kan "iri 'ika berlaku kebakaran$ "i en ang pera uran "iberi semasa pela'ar per ama kali mengunakan makmal$ 6ampalkan pera uran makmal "i empa %ang
#+
Pen9a2a%aan $an
eng!$a"aan 7 Pas ikan &ukup pen&a!a%aan "an
pengu"araan "i "alam makmal$ Pan$!an ke#ela&atan 7 Se"iakan pan"uan keselama an makmal "an pas ikan guru "an kaki angan makmal mema!ami isi kan"ungann%a ser a "apa mengambil langka!-langka! keselama an bila perlu$ Pe"alatan- Pas ikan semua perala an) ermasuk pen"a(aian "an palam elek rik bera"a "alam kea"aan baik$ Pel! !#an ba2an #i#a 7 Pas ikan ba!an sisa makmal "ilupuskan "engan &ara %ang be ul$ Ra/atan ke9e&a#an 7 Pas ikan guru "an kaki angan makmal a!u en ang &ara-&ara memberi ra(a an ke&emasan apabila "iperlukan$ Selain memas ikan ak i>i i "i makmal ber'alan lan&ar) guru mempun%ai anggung'a(ab amba!an) iai u: 7.7 Penge a!uan en ang per /l/ngan &emas8 "an) <an&angan in"akan un uk kea"aan &emas$
Ra/atan Ke9e&a#an
Penge a!uan en ang ra(a an ke&emasan sanga pen ing "alam langka! memberi ra(a an a(al sebelum mangsa men"apa ra(a an pr/2esi/nal$ Empa perkara asas "alam ra(a an ke&emasan iala!:
AMALKAN LANGKA+ KESELAMA(AN. *ANGAN 7EMAS.
(A+U PUN7A KEMALANGAN. (A+U BAGAIMANA MEMBERI RAAA(AN AAAL
*eni# $an !n9a ke&alangan

*ENIS
#5
PUN7A
KEBAKARAN K E M A L A N G A N
KERA7UNAN
LUKA KE*U(AN
PENCNC BCNSEN AI6A< PIN6AS CNSC<-CNSC< A@GAM AK6I= BAHAN KIMIA GAS SPESIMEN BI@A@GI AAA6AN KA*A <ADAS AAA6 EAEK6<IK PENDAFAIAN) PCN*A KCASA) PAAAM
Penge a!uan en ang 'enis "an pun&a kemalangan %ang berlaku "i "alam makmal "apa memban u guru mengenal pas i langka! "an &ara ra(a an %ang bersesuaian$ 7.7.1 P"1#e$!" e"t1l1ngan 9e&a#
(ERBAKAR
. Meng!"angkan ke#an 2aba .Meng!"angkan ke#akitan . Meng!"angkan bengkak . Me&a#tikan &ang#a &en$a at 9!k! &in!&an .Mentente"a&kan &ang#a .Meng!"angkan kej!tan Kae$a2 "a/atan kebaka"an <en"amkan ba!agian %ang erbakar "alam air se'uk 4ais5 "engan segera un uk mengurangkan kesaki an$ ,ika luka) balu kan "engan pembalu %ang s eril un uk mengelakkan in2eksi$ Dapa kan ra(a an pr/2esi/nal$ 6anggalkan pakaian "an barang-barang %ang erkena ba!an $ Basu! "engan air mengalir selama #5 mini $ Dapa kan ra(a an pr/2esi/nal$ ,ika mele&ur ringan) beri ra(a an a(al$
API
BA+AN KIMIA
#.
KEBAKARAN RINGAN ASI) ALKALI BROMIN NA(RIUM $an KALIUM Basu! "engan air$ Sapukan laru an na rium bikarb/na # G$ Basu! "engan air$ Basu! "engan air$ Sapukan asi" ase ik # G$ Basu! "engan air$ Basu! "engan air$ Sapukan laru an amm/nia &air 4# ba!agian amm/nia : #5 ba!agian air5 Buang l/gam "engan menggunakan pen%epi $ <en"am "alam air selama 21 mini $ Keringkan "an balu "engan pembalu %ang s eril$ ,OS,ORUS 7.7.2 Me"a/at ke9e$e"aan "ingan LUKA
RINGAN )AN SE)IKI( BER)ARA+
Basu! "engan air$ Basu! "engan laru an kuprum sul2a #G$ Balu "engan pembalu %ang lembap$
Buang kek/ /ran ? ka&a$ Basu! "engan air$ Balu "engan pembalu %ang bersi! "an s eril$ Dapa kan ra(a an "/k /r$ Sun ikan an i e a "iberiakn 'ika perlu$
#7
*IKA BAN=AK )ARA+
Hen ikan pen"ara!an "engan menekan empa %ang luka$ ,ika luka pa"a angan a au kaki) ekan pa"a i ik ekanan$ 4li!a <a'a!5
. 6i ik ekanan
PA(A+
,angan gerakkan pesaki kebakaran$
ke&uali 'ika
er"apa
(asap a au
Berikan ra(a an un uk luka "an ke'u an$ Dapa kan ra(a an pr/2esi/nal$
KE*U(AN
GE*ALA 0 Pu&a ) kuli "ingin "an lembap) berpelu! pa"a kuli "an apak
angan) mun a!) menggigil) susa! berna2as$

RAAA(AN 0
Baringkan pesaki "engan kepalan%a lebi! ren"a! "aripa"a ba"an$ ,angan gerakkan pesaki $ Pas ikan ba"ann%a panas) iai u "engan men%elimu kann%a$ Pas ikan saluran perna2asan erbuka$ ,ika se"ar) berikan k/pi a au e! un uk memuli!kan pere"aran "ara!$
KE*U(AN ELEK(RIK
6u up pun&a arus "an berikan ra(a an un uk ke'u an$

#0
Cn uk menarik mangsa "ari pun&a arus elek rik: Ber"iri a as ba!an peneba ) misaln%a kasu ge a!$ Gunakan sarung angan ge a!?ka%u Aakukan perna2asan bua an "engan segera) 'ika perlu$ Panaskan ba"an mangsa "engan selimu $ Panggil "/k /r$
KERA7UNAN
)ALAM MULU(
Keluarkan "engan segera "an basu!kan "engan air %ang ban%ak$ Dapa kan ra(a an "/k /r$ ,ika se"ar) berikan 2 7 + gelas air?susu "engan segera$ Panaskan ba"an mangsa$ Panggil "/k /r "engan segera$ Ba(a mangsa ke empa %ang lapang$ Berikan /ksigen 4'ika a"a ala 5$ Panaskan ba"an mangsa$ Dapa kan ban uan "/k /r$ ,ika b/le!) kenal pas i 'enis ba!an /ksik$ ,ika perna2asan ber!en i) berikan perna2asan bua an.
(ERLELAN
(ER+I)U
7.B
Ba2an8ba2an =ang Be"ba2a%a

#B
Se iap bekas a au b/ /l ba!an kimia %ang berba!a%a mes ila! "i an"akan "engan simb/l %ang k!usus) misaln%a ba!an mengkakis) ba!an bera&un "an ba!an mu"a! erbakar$
Guru
mes ila! menge a!ui sama a"a sesua u ba!an i u berba!a%a "an
kesann%a ke a as kesi!a an supa%a langka! ber'aga-'aga "apa "iambil "an penggunaan ba!an berkenaan "apa "ielak a au "ikurangkan$ 6er"apa pelbagai si2a "an kesan ba!an kimia$ A"a %ang sanga bera&un) sanga mengkakis) meruap) b/le! mele up) membebaskan gas bera&un) "an sebagain%a$ Kesann%a pula) a"a %ang men%ebabkan kema ian) karsin/genik) mer/sakkan /rgan-/rgan "i "alam ba"an) "an sebagain%a$ */n /!-&/n /! beriku menun'ukkan be apa ba!a%an%a ba!an-ba!an kimia er en u er!a"ap kesi!a an:
A"#enik 0 Be"a9!nC b1le2 &e%ebab &a!t. A#be#t1# 0 )eb!n%a &en%ebabkan ba"a2 a"!8 a"!. A#i$ 2i$"1kl1"ik ekat 0 Me"!a C be"a9!n. A#i$ #!lf!"ik ekat 0 A&at &engkaki#. BenDena 0 Sangat be"a9!nC b1le2 &e"e#a &elal!i k!litC &e"1#akkan 2ati< ginjal $an #!&8#!& t!langC &en%ebabkan ba"a2. Kali!& 0 Melet! bila $i9a& !"kan $engan ai". Kal#i!& kl1"i$a 0 )eb!n%a &e"1#akkan &ata. Nat"i!& #iani$a 0 Be"a9!nC b1le2 &en%ebabkan &a!t $engan #ege"a. Pi"i$ina 0 A&at be"a9!nC &e"!a C &en%ebabkan ke&an$!lan a$a lelaki. Me"k!"i 0 Aa n%a #angat be"a9!nC &e"1#akkan 2ati $an ginjalC &e"e#a &elal!i k!lit. ("ikl1"1etana 0 Me"1#akkan &ata $an 2ati.
7.E
(in$ak Bala# Ki&ia =ang Be"ba2a%a
6in"ak balas kimia 'uga merupakan sala! sa u pun&a kemalangan "i "alam makmal$ 71nt120 #$ Gas !i"r/gen - b/le! men%ebabkan le upan 'ika sesua u in"ak balas membebaskan erlalu ban%ak !i"r/gen$ 2$ Men&ampurkan alkali kua "engan asi" kua akan meng!asilkan in"ak balas %ang !eba "an sanga berba!a%a$ 3$Ae upan 'uga b/le! "isebabkan /le! in"ak balas an ara agen peng/ksi"a %ang
21
kua seper i kalium kl/ra "engan agen penurun %ang kua seper i serbuk l/gam sul2ur$ + +$ Pen&airan asi" peka 'uga b/le! men%ebabkan le upan %ang berba!a%a$ *ara men&airkan asi" peka iala!:
7AMPURKAN ASI) PEKA( KE )ALAM AIR PERLA+AN8LA+AN SAMBIL MENGA7AUN=A. *ANGAN SEKALI8KALI MEN7AMPURKAN AIR KEPA)A ASI) KUA(.
Beberapa &/n /! in"ak balas %ang berba!a%a iala!: Ba2an #$ Mele up 2$ 3$ +$ Asi" ni rik peka Kl/rin Asi" sul2urik peka Hi"r/gen) amm/nia) ben3ena Asi" /ksalik) asi" 2/rmik) 2/rma ) /ksala Mele up Membebaskan gas karb/n m/n/ksi"a %ang bera&un 7.10 Pel! !#an Ba2an Si#a Elakkan membuang ba!an sisa ke "alam sis em saliran a au l/ngkang$ Ba!anba!an /ksik b/le! men%ebabkan pelbagai masala!) eru aman%a pen&emaran alam seki ar$ Sebelum menuang sesua u laru an ke "alam sis em saliran) per imbangkan "a!ulu perkara-perkara beriku : A"aka! laru an i u mengan&am ke!i"upan !ai(an "an umbu!an9 B/le!ka! "i&airkan "engan sempurna9 A"aka! ba!an i u ela! "ira(a supa%a b/le! "i&airkan9
2#
Ba2a%a jika $i9a& !"kan $engan Kalium) na rium) asi" peka ) kalsium karbi"a E an/l) me an/l) selul/sa
Ke#an
Air
Mele up
A"aka! ba!an i u b/le! laru "alam air9
7a"a89a"a el! !#an %ang #e#!ai0 4a5 Pen&airan 7 merupakan &ara paling baik bagi pelupusan &e&air "an gas$ Ba!an %ang laru "alam air b/le! "ibuang erus ke "alam sis em saliran "engan air %ang ban%ak$ Ba!an-ba!an /rganik %ang i"ak laru "alam air !en"akla! "ikumpulkan "i "alam b/ /l "an "ilabellkan$ ,angan buang ba!an-ba!an i u ke "alam sis em saliran$ 4b5 <a(a an se&ara kimia 7 Keban%akan ba!an sisa makmal b/le! "i'a"ikan i"ak berba!a%a melalui ra(a an se&ara kimia$ A"a %ang b/le! "imusna!kan melalui in"ak balas er en u "an a"a pula %ang b/le! "ineu ralkan "an "i&airkan sebelum "ibuang$ Garam-garam l/gam) eru aman%a merkuri "an ka"mium !en"akla! "imen"akkan erlebi! "a!ulu$ Merkuri iala! l/gam %ang paling berba!a%a "i "alam makmal$ Aangka! keselama an mes ila! "iu amakan semasa mengguna "an membuang ba!an ini$ 4&5 Pembuangan bersama-sama sampa! 7 Ba!an-ba!an pepe'al %ang i"ak berba!a%a b/le! "ibuang se&ara ini$ Ba!an-ba!an ka&a "an l/gam !en"akla! "iasingkan$ ,angan buang ba!an-ba!an %ang b/le! "iguna semula$ 4"5 Penanaman 7 Na'is) bangkai !ai(an ser a sisa umbu!an b/le! "i anam "i empa %ang sesuai$ Pas ikan lubangn%a agak "alam$ Ba!an-ba!an kimia i"ak sesuai "ilupuskan melalui &ara ini kerana b/le! men&emarkan sumber air ba(a! ana! %ang ber"eka an
(UGASAN An"a "ike!en"aki men&ari makluma "ari pelbagai sumber un uk melaksanakan ugas beriku $ #$ Bagaimanak! &ara %ang be ul un uk:
22
4a5 4b5 4&5 4"5
Men%alakan penunu Bunsen "engan menggunakan man&is9 Memanaskan laru an "i "alam abung u'i9 Meng!i"u gas %ang "i!asilkan "alam sesua u eksperimen9 Men%impan l/gam-l/gam %ang mu"a! erbakar seper i kalium) na rium "an kalsium9
2$ Dapa kan "ua senarai pera uran makmal) sama a"a "aripa"a buku a aupun "ari sek/la! %ang berlainan$ Ka'i ke"ua-"ua senarai berkenaan "an kemu"ian berikan !uraian en ang isi kan"ungan se iap sa un%a$ A"aka! kan"ungan ke"ua-"uan%a sama9 Dari segi apaka! ke"ua-"uan%a berbe3a9 *a"angkan perkara-perkara lain %ang an"a 2ikirkan perlu "i amba! pa"a senarai berkenaan$ 3$ Simb/l-simb/l %ang beriku menun'ukkan pelbagai an"a amaran ba!a%a ba!an kimia$ Berikan makna bagi se iap simb/l berkenaan$
Ba9aan A#a# Kemen erian Pela'aran Mala%sia$ #B70$ Panduan keselamatan makmal sains$ Kuala Aumpur : De(an Ba!asa "an Pus aka$ @/i *!/ng Beng D M/!" K!airu""i Ha!a%a$ #B02$ Panduan makmal sains$ Kuala Aumpur : De(an Ba!asa "an Pus aka$ <E*SAM$ #B70$ Laboratory management and techniques for schools and colleges$
23
Kuala Aumpur : An !/nian S /re S"n$ B!"$ R!j!kan !nt!k (!ga#an 1<2 $an '0 Ab"ul <a!man Kurais) Ma Iakaria) <as!i"i A3i3an) 6a'ul Ari22in N//r"in D 6amb% Suba!an M/!" Meeran$ #BB#$ Sains tingkatan I, KBSM$ Pe aling ,a%a: De(an Pus aka Islam$ 4A au mana-mana buku eks rasmi sains KBSM ingka an I5
2+

Pengurusan Makmal Sains

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pengurusan Makmal Sains

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GE2253 KAEDAH SAINS Bab 7 : Pengurusan Makmal Sains