ZADATAK 1 TRAKASTI TEMELJ OD NEARMIRANOG BETONA

TEMELJI PLITKOG FUNDIRANJA se dijele prema: Nainu optereenja Obliku nalijeue povrine i Savitljivosti temelja na:

1. Trakaste temelje ( ispod zidova ) 2. Temelje samce (stubovi) 3. Temeljne nosae ( niz stubova) 4. Ukrtene temeljne nosae 5. Ploaste temelje

1. Trakasti temelji - da bi neki temelj bio trakast mora da zadovolji tri uslova : 1. Da je optereen linijskim optereenjem 2. Da mu je dua strana dva puta vea od krae L > 2 x B 3. Savitljivost u poprenom pravcu dva puta vea od savitljivosti u podunom pravcu TRAKASTI TEMELJ OD NEARMIRANOG BETONA - Temelji ispod zidova ( od opeke, kamena )
b bo b

V
h

1,0m

t dubina fundiranja B irina temeljne stope b duina prepusta b0 irina stuba h visina nadsloja tla ht visina temelja U proraunu se izdvaja lamela duine 1,0m. Poznato je optereenje temelja po metru dunom a nepoznate su: t, B, ht

Ce

ht

Ct
B/2

B/2

Algoritam prorauna: A) Odreivanje irine B B) Centrisanje temelja C) Odreivanje visine ht D) Izraunavanje raunskih pritisaka i poreenje sa dozvoljenim

E) Ako su Pdoz < Pra ponovno raunanje B F) Proraun za povremeno optereenje G) Kontrola visine ht

POSTUPAK PRORAUNA A) ODREIVANJE IRINE TEMELJA B ( izdvaja se lamela L = 1.0 m ) Centrino pritisnut temelj ili je centrisan ( ravnomjeran reaktivni pritisak )

V = 0 V + G = F Pdoz G = b F t - Procjenjuje se teina temelja i tla nad temeljem V + b F t = F Pdoz

F= t V - Izraz za odreiva nje irine temelja b t

Pdoz

pretpostavlja se za prvu probu ( za nearmirane temelje od 1.5 do 2.0 m ) F potrebna povrina osnove temelja G teina temelja i tla iznad temelja Pdoz dozvoljeno optereenje na dubini fundiranja t dubina fundiranja V korisno optereenje koeficijent (orijentaciono 0.85) Napomena: Dimenzije zaokruiti na 5.0 cm! Ekscentrino optereenje ( iz nekih razloga se temlj ne moe centrisati )
V H M

Pmax =
min

V +G M F W

Pmax = Pdoz F = B 1 .0 W= B2 6

Pmin
B

Pmax

(Pdoz b t )B 2 VB 6 M
Izraz za odreivanje irine B

=0

Napomena: U zadatku se rauna kao za centrino optereen temelj, pa se zatim vri centrisanje

B) CENTRISANJE TEMELJA Svrha centrisanja temelja je dobijanje priblino ravnomjernog reaktivnog pritiska tla. 1. Nevezano tlo (nekoherentno) centrisanje se vri tako da P1 P2 za sve kombinacije optereenja 2. Vezano tlo (koheretno) tei se da P1 = P2 za stalno optereenje
V H
bL bo

M
bd

Duine prepusta:

Ce
e

b B e 0 2 2 b B bd = + e 0 2 2 e Ekscentricitet se dobija iz uslova da je: bL = M c = 0 (Kvadratna jednaina po e)

C
B/2 B B/2

Napomena: U zadatku se kao polazna pretpostavka usvaja odnos visine temelja i h duine veeg prepusta tg = t = 1.25 . Obavezno se mora uraunati teina nadsloja tla b kao i momenat koji ona pravi u odnosu na teite temeljne spojnice. Dobijeni ekscentricitet se zaokruuje na 5cm a zatim se izraunavaju veliine lijevog i desnog prepusta. C) RAUNANJE VISINE TEMELJA ht Visina temelja ht se odreuje iz uslova da ne doe do prekoraenja dozvoljenih napona zatezanja u betonu ( slika dolje desno). Na slici dolje lijevo je prikazan deformisani oblik temelja. Prepusti se ponaaju kao konzole optereene reaktivnim optereenjem tla i teinom prepusta i nadsloja tla. Zavisno od toga da li je temelj centrino ili ekscentrino optereen javlja se reaktivni pritisak pravougaonog odnosno trapeznog oblika.

V s
bmax

bmax

t
ht

+b (pritisak)

-bz ( zatezanje) Pn

Pn

U presjeku 1-1 se sraunava rezultanta optereenja Q ( povrina dijagrama reaktivnih pritisaka) i moment rezultante M. Na donjoj slici su prikazani oblici dijagrama i poloaji rezultanti.

V teina nadsloja tla

bmax

1 konzola

t
ht

1 Q1 [kN]

Pn centrisan temelj reaktivno

1/3 bmax

Q1

Q2 p2 ekscentricno opterecenje

p1
2/3

[kN/m2]

bmax

Centrisan temelj Posmatra se konzola duine bmax ( prepust najvee duine). Konzola je optereena reaktivnim pritiskom tla pn ( neto pritisak nije uraunata teina temelja i nadsloja tla):

V [kN / m 2 ] B Transverzalna sila u presjeku 1-1 je: pn = Q1 = Pn bmax - transverzalna sila

Moment savijanja u presjeku 1-1:

1 1 bmax Q1 = Pn b 2 - moment 2 2 1 2 W = 1.0 ht - otporni moment 6 M=

Odnos visine temelja i duine prepusta je: ht = tg bmax Iskoristiemo uslov da je napon zatezanja u betonu jednak dozvoljenom: 1 P b2 M 2 n 1 bz = = = 3Pn 2 1 2 W tg ht 6

 tg =

bz

Pn ht = tg bmax

bz - konstanta kvaliteta betona

ht = b 3 Pn - obrazac za izraunavanje visine temelja

bz

Ekscentrino optereen temelj Reaktivno optereenje je oblika trapeza sa vrijednostima p1 i p2. Dio dijagarma koji optereuje prepust je u intervalu od p do p2.
p = p1 + p 2 p1 (B bmax ) B

Trapezni dijagram dijelimo na dva trougaona dijagrama i raunamo rezultante istih: 1 Q1 = p bmax 2 1 Q2 = p 2 bmax 2 Rezultante Q1 i Q2 djeluju u teitu odgovarajuih trouglova pa je momenat u presjeku 11:

M = Q1

1 2 bmax + Q2 bmax 3 3

Dalji postupak je slian kao kod centrino optereenog temelja. Doputeni napon zatezanja pri savijanju nearmiranog betona bzs - Za uobiajene ininjerske proraune

bzs =

k
40

k marka betona [MPa ]

ht = b

120

Pn

k [MPa ]
Pn [MPa ]

ht = b co Pn

MB Co

10 3.47

15 2.83

20 2.45

25 2.19

30 2.0

[MPa]

Ako se rauna sa pn u KN / m 2

ht = b

120

Pn = b Pn

MB

15 0.0894

20 0.0775

25 0.0693

30 0.0632

35 0.0586

- Za ostale materijale se usvaja Vrsta materijala od koga je temelj izgraen Lomljen kamen u krenom malteru Lomljen kamen u cementnom malteru Obraen i otporan kamen - Po DIN 1045 tg 2.0 1.5 1.0

(1 tg 2)
Pritisak na tlo KN / m 2 100 200 300 400 500 Granine veliine tg za marku betona 15 20 25 30 1.00 1.00 1.00 1.00 1.26 1.10 1.00 1.00 1.55 1.34 1.20 1.10 1.79 1.55 1.39 1.26 2.00 1.73 1.55 1.42

35 1.00 1.00 1.10 1.17 1.31

Napomena: U zadatku se radi o centrino optereenom (centrisanom) temelju. Dobijenu visinu zaokruiti na 5cm! D) IZRAUNAVANJE RAUNSKOG PRITISKA I POREENJE SA DOZVOLJENIM PRITISKOM U TLU Poto je sada poznata geometrija temelja i dubina fundiranja moemo sraunati raunske pritiske. Pri tome sve uticaje treba redukovati na teite temeljne spojnice. Potrebno je uraunati i teinu temelja i nadsloja tla.

P1 / 2 =

V M V 6 M = KN / m 2 F W B B2

- poreenje sa dozvoljenim naponom u tlu

P1 P2 Pdoz

Pdoz =

Pgr Fs

Pgr 3

koeficijent sigurnosti

E) KONTROLA ODSTUPANJA

Pdop Prac Pdop

100(% )

5%

za 5%

odreuje se nova irina temelja (povrina)

VI VI - ponavlja se postupak iz taaka C i D = Pgr Pdop 3 F) PRORAUN PRITISAKA ZA POVREMENO OPTEREENJE ZA DATU OSNOVU TEMELJA B II =
- Svi uticaji se svode (redukuju) na teite osnove temelja, pa se kontaktni pritisci raunaju prema obrascu:
P1i/ 2 = Vi 6 M i 2 B B

- kontroliu se maksimalni pritisci u odnosu na doputene (sredinje i ivine)

P1i/ 2 Pdop

Pdop =

Psr Fs

Fs = 3.0 za sredinji pritisak ( ps=Vi/B ) Fs = 2.0 za ivine pritiske ( p1,2 ) - ponavlja se postupak iz take (E)
Napomena: U zadatku su zadata tri sluaja optereenja: stalno (g) , mjerodavno povremeno za ivicu 1 (p1) i mjerodavno povremeno za ivicu 2 (p2). Dimenzije temelja (B,ht take A,B,C,D i E) se sraunavaju prema stalnom optereenju a visina temelja (ht) i raunski pritisci se kontroliu za kombinacije stalnog i povremenog optereenja ( take F i G). U zadatku treba odvojeno prikazati dijagrame za sva tri sluaja optereenja a zatim izvriti njihovu superpoziciju (g+p1, g+p2).

G) KONTROLA VISINE TEMELJA ht :

1. Kontrola visine temelja ht za usvojenu marku betona, ili 2. Odreuje se marka betona za usvojenu visinu temelja - Odreuju se ekstremni uticaji za presjek 1 1 temelja:
bmax

Teina nadsloja; G z = h b max z

h

Gz Gb

ht

Teina betona: Gb = ht b max b Moment u presjeku 1-1:

1 p1

Q1 Q2 p2

b b 1 2 M = Q1 bmax + Q2 bmax G z max GB max 3 3 2 2

1. Kontrola visine temelja za usvojenu marku betona ( u zadatku). Izraunava se hpot:

h pot =
6M 1

zs

Ako je hpot > ht onda se usvaja visina temelja hpot. 2 Odreivanje marke betona za usvojenu ht :

k =

6M 1 ht 40
2

Napomena: Proraun se sprovodi prema taki C sluaj ekscentrinog optereenja. U zadatku treba sraunati visine temelja korienjem dijagrama g+p1 i dijagrama g+p2 pa usvojiti veu od te dvije vrijednosti.

Konstruktivni detalji Zbog utede betona trakasti temelji od nearmiranog betona se mogu izvoditi stepenasto ili sa nagibom kako je prikazano na donjim slikama. Isprekidana linija pod uglom u odnosu na horizontalu predstavlja prirodni tok optereenja kroz temelj. Teoriski, rafirani dio betona se moe ukloniti bez posledica po nosivost temelja. U praksi se to ne radi, ve se mora ostaviti minimalna visina od 20cm, jer beton ne trpi otre uglove. Takoe, na spoju stuba i temelja se ostavlja 5-10cm proirenja sa obije strane stuba iz razloga: - lake montae oplate

- centrisanja zida nad temeljem Stepenast oblik trakastog temelja od nearmiranog betona
b bo b

Suavanje temelja u nagibu

b b0 b

5-10cm

~1/3 ht ~2/3 ht ht

min 20 cm

Ekscentrino optereen temelj

b0

ht

B/2
Napomena: - Uz proraun dati skice - Na posebnom listu dati crte temelja u tri projekcije ( osnova, popreni i poduni presjek ) u razmjeri R=1:50 . Na crteu obavezno dati kote: terena (0.00), fundiranja i gornje ivice temelja.

B/2