www.linuxmint.org.

tr

Resmi
Kullanc Klavuzu

Linux Mint
Mate Srm

TRKE TERCME

: BAK ALPERTRK, YUSUF BOLU

KILAVUZ TASARIMI

: EREN KOVANCI, YUSUF BOLU

HATA DZELTM

: HASAN GRM, ONUR KARATA

TRKE MLA DENETM

: HASAN GRM, ONUR KARATA

MZANPAJ VE GRSELLER : EREN KOVANCI

indekiler
LINUX MINT TANITIMI.......................................................................................................... 4
Tarihi...................................................................................................................................4
Ama..................................................................................................................................4
Versiyon Numaralar ve Kod isimleri..................................................................................4
Srmler............................................................................................................................5
Nereden Yardm Bulunur?.................................................................................................6
LINUX MINT KURULUMU.....................................................................................................6
ISO Dosyasnn ndirilmesi................................................................................................7
Sunucu zerinden ndirilmesi........................................................................................7
Torrent Alar zerinden ndirilmesi..............................................................................8
Srm Notlarn Okuyun....................................................................................................8
MD5 Dosyasn Kontrol Edin.........................................................................................9
ISO Dosyasnn DVD'ye Yazlmas..................................................................................10
alan DVD le Balatma...............................................................................................11
Linux Mint'in Sabit Diske Kurulumu.................................................................................11
Balang Sras...............................................................................................................18
LINUX MINT MASAST TANITIMI...................................................................................20
MATE Masast...............................................................................................................20
Masast Ayarlar............................................................................................................20
Meny Tanyalm.......................................................................................................21
Sk Kullanlan Uygulamalarnz Tanmlamak..............................................................30
Kendi Ksayollarnz Oluturmak................................................................................30
Balangta Uygulamalarn Otomatik Olarak Balatlmas.........................................30
Men'nn Grnmn Deitirmek...........................................................................31
Eklentileri Aktif Etmek..................................................................................................31
Varsaylan Ayarlara Geri Dnmek...............................................................................32
Men'y Varsaylan Mate Mens ile Deitirme.......................................................32
YAZILIM YNETM.............................................................................................................33
Linux Mint'te Paket Ynetimi...........................................................................................33
Yazlm Yneticisi.........................................................................................................37
Men............................................................................................................................38
Synaptic ve APT..........................................................................................................38
Uygulama Kaldrmak.......................................................................................................39
Men zerinden Kaldrmak.........................................................................................39
APT Kullanarak Kaldrma............................................................................................39
Sayfa 2

Synaptic Kullanarak Kaldrma.....................................................................................40

Sisteminizi ve Uygulamalarnz Gncelletirin................................................................40
Gncelletirme Yneticisini Kullanmak.......................................................................40
NERLER...........................................................................................................................45
Fare Kullanarak Kopyalayp Yaptrmak........................................................................45
Tomboy Araclyla Not Tutmak......................................................................................45
E-Posta ve Web Sitelerini PDF Formatnda Kaydetmek.................................................46
SON SZ............................................................................................................................. 48

Sayfa 3

Linux Mint Tantm

Linux Mint, ou modern sistemlerde, tipik x86 ve x64 tipi makinelerde almak zere
tasarlanm bir bilgisayar iletim sistemidir.
Linux Mint; Microsoft Windows'un, Apple Mac OS'un ve Free BSD iletim sistemleriyle ayn
rol stlenebilecek alternatif bir iletim sistemi olarak dnlebilir. Linux Mint dier iletim
sistemleri ile birlikte alabilecek (yukarda listelenen iletim sistemleri dahil) ekilde
tasarlanm ve kurulum esnasnda otomatik olarak ikili balang ya da oklu balang
biiminde (kullancdan her sistem balangcnda hangi iletim sistemini kullanacan
semesi istenilerek) ayarlanabilir.
Linux Mint kiisel ihtiyalar ve irketler iin harika bir iletim sistemidir.

Tarihi
Linux Mint ok modern bir iletim sistemidir; Gelitirilmesi 2006 ylnda balamtr.
Bununla birlikte Linux ekirdeini kapsayan, GNU aralar ve MATE masast gibi ok
olgun ve salam katmanlar zerine kurulmutur. Ayrca Linux Mint, Ubuntu ve Debian
projelerine gvenir ve onlarn sistemini temel alr.
Linux Mint projesi sradan kullanclarn gnlk ilerini yerine getirmeleri iin masast
deneyimini daha kullanl, hzl ve verimli hale getirmeye odaklanr. Masast iletim
sisteminin altnda byk bir yazlm koleksiyonu ve ok iyi bir ekilde bir araya getirilmi
hizmetler sunar.
Linux Mint, her geen gn daha ok insann kulland, poplaritesinin hzla arta getii
bir iletim sistemidir.

Ama
Linux Mint'in amac, ev kullanclar ve irketler iin hibir cret gerektirmeyen, hzl ve
etkili, kullanm kolay, olabildiince k bir masast iletim sistemi salamaktr.
Linux Mint projesinin amalarndan biri de, sistemleri basitletirmekten (dolaysyla
kabiliyetlerini azaltmak) ya da dier gelitiricilerin yntemlerini kopyalamaktan ziyade
kullanclarn gelimi teknolojileri kolaylkla kullanmalarn salayan en iyi iletim sistemi
olmaktr.
Amacmz, kendi grmzce kusursuz masastn gelitirmektir. Biz, modern
teknolojinin Linux altnda var olduunu ve bu gelimi zelliklerin, kullanm herkes iin
kolaylatrdn dnyoruz.

Versiyon Numaralar ve Kod isimleri

Linux Mint'te versiyon numaralar ve kod isimleri esiz bir mantkla sralanr.
Sayfa 4

Linux Mint versiyonlarnda kod ismi kullanmak, versiyon numaras kullanmaya

nazaran daha bilindik olmay salar.

5. versiyondan beri Linux Mint 6 aylk srm zincirini ve basitletirilmi bir versiyon
dzenini takip etmitir.

Eer yenilik ksmsal olarak yapldysa (Windows'taki Servis Paketleri gibi), onun
versiyon numaras kk bir revizyon art alr. 3 yerine 3.1 gibi.

Linux Mint'te kod isimleri daima a ile biten bayan isimleridir. Kod isimleri alfabetik
sray takip eder ve kod isminin ilk harfi versiyon numarasnn alfabedeki
sralamasna uygundur.

Gemite Linux Mint aadaki kod isimlerini kullanmtr:

Srm

Kod smi

1.0

Ada

2.0

Barbara

2.1

Bea

2.2

Bianca

3.0

Cassandra

3.1

Celena

4.0

Daryna

Elyssa

Felicia

Gloria

Helena

Isadora

10

Julia

11

Katya

12

Lisa

13

Maya

Srmler
Herhangi bir Linux Mint srm, belirli ihtiyalara gre kiiselletirilmitir. Bu klavuz MATE
srmn ierir. En popler srmler aada listelenmitir:

MATE Srm (MATE masastn kullanr)

Sayfa 5

Cinnamon Srm (Cinnamon masastn kullanr)

KDE Srm (KDE masastn kullanr)

XFCE Srm (XFCE masastn kullanr)

Eer hangi srm kullanacanz bilmiyorsanz, MATE Srmn semelisiniz.

Not: Eer var olan srm zerinde deiiklik yapmak ya da var olan srm Japonya'da
ya da Amerika'da ticari amala kullanmak niyetinde iseniz, indirmeniz gereken srm
kodek iermeyen kalp dosyas'' olmaldr. Ayrntl bilgiyi ve srm aklamalarn Linux
Mint indirme sayfalarnda bulabilirsiniz.

Nereden Yardm Bulunur?

Linux Mint topluluu ok aktif ve yardmsever bir topluluktur. Eer Linux Mint hakknda bir
sorunuz ya da probleminiz varsa, Linux Mint kullanan evrimii kullanclardan yardm
alabilirsiniz.
lk olarak Linux Mint Trkiye Forumuna kaydolunuz. Buras ilk olarak yardm
bulabileceiniz en iyi yerdir: http://forum.linuxmint.org.tr
Ayrca Linux Mint Trkiye Wiki, kategorilere ayrlm maddeler halindeki belgelere ulap,
kolayca yardm bulabileceiniz dier bir yardm blmdr : http://wiki.linuxmint.org.tr
Eer dier kullanclar ile sohbet etmek isterseniz IRC Chat sunucularna balanabilirsiniz.
Linux Mint'te Xchat uygulamasna Men'den kolayca ulaabilirsiniz. Eer baka bir
iletim sistemi ya da chat sunucusu kullanyorsanz irc.spotchat.org kanalna balannz
ve oradan #linuxmint-help , #linuxmint-chat ve #linuxmint-tr odalarna balannz.
Ayrca Trke destek iin irc.freenode.org sunucularnda yer alan #linuxmint.tr IRC
kanaln da kullanabilirsiniz.
Linux Mint, Ubuntu depolarn kullanmaktadr (depolar hakknda daha fazla bilgi sonraki
blmlerde verilecektir) ve buradaki kaynaklar, makaleler, eitsel dokmanlar ve
programlar Ubuntu iin hazrlanm olup, ayrca Linux Mint'te de almaktadrlar.
Not: Ubuntu baka bir GNU/Linux iletim sistemidir.
Not: Depo; letim sistemi iin programlar, yklemeleri ve gncellemeleri barndran
evrimii bir servistir. ou GNU/Linux tabanl iletim sistemi ykleme / gncelleme iin
HTTP ya da FTP balant yolunu kullanarak Depolar kullanr.

Linux Mint Kurulumu

Linux Mint iletim sistemini cretsiz olarak indirebilirsiniz. ISO dosyas olarak gelir, bo bir
DVD'ye yazmanz gerekir. alabilir DVD al diski olma zelliine sahiptir ve
Sayfa 6

bilgisayarnz hibir ekilde etkilemeden tamamen fonksiyonel bir iletim sistemini deneme
imkan salar. Basite aklamak gerekirse, Linux Mint'i DVD'ye atp bilgisayarnzda var
olan sistemi bozmadan deneyebilirsiniz.
Not: Dilerseniz yaklak olarak 650MB byklnde bir ISO kalp dosyasn CD'ye
yazarak da iletim sistemine sahip olabilirsiniz. CD srm kodek iermeyen srm ismi
ile yaynlanmaktadr ve DVD srmnn hemen hemen tm yeteneklerine sahiptir.
Not: Linux Mint kalp dosyasn USB belleinizden, tanabilir baka bir aygttan ya da
direkt sabit diskinizden balatarak da kullanabilirsiniz. Fakat bu opsiyonlar baz
uygulanacak komutlardan dolay ileri seviyedir ve burada anlatlanlarn yaplmas
nerilmektedir.
Eer alabilir DVD'den memnun kalrsanz, sabit diskinize kurmaya karar verebilirsiniz.
Tm gerekli aralar (blmleme ve ykleme aralar) DVD zerinde sunulmutur.

ISO Dosyasnn ndirilmesi

Not: Eer genibant bir internet balantnz yoksa veya internetten 850MB byklnde
bir dosyay indirmek iin balant hznz ok yava ise DVD ve CD'yi aadaki adres
vastas ile gnlllerden talep edebilirsiniz.
http://www.linuxmint.org.tr/cd/
Linux Mint'in indirme sayfas:
http://www.linuxmint.org.tr/linux-mint-indirme-adresleri/
Ve buradan istediiniz srm seebilirsiniz.
Bu sayfada bulabilecekleriniz;

MD5 Gvenlik kodu (indirmi olduunuz CD-DVD'nin ieriinin dorulunu kontrol

iin)

Torrent dosya linki

ndirme adreslerinin listesi

ndirmeniz gereken dosya tipi ISO olmaldr. ISO kalp dosyasn indirdikten sonra, MD5
kontrol aralar ile, indirmenin sorunsuz bir ekilde gerekleip gereklemediini kontrol
edebilirsiniz.

Sunucu zerinden ndirilmesi

Yukardaki adresten istediiniz srm setikten sonra, zerine tklaynz ve dosyann
indirilmesini bekleyiniz.

Sayfa 7

Not: Unutmaynz ki http protokolndeki bant geniliinin belirli bir snr vardr. Ayn anda
baka kullanclarn da dosyay indirmesi, yavalamaya sebep olabilir. Bununla birlikte
internette yaanabilecek her hangi bir kesinti, balant kopmas, vb. olabilecei iin,
indirme yneticisi programlar kullanmanz yararnzadr.

Torrent Alar zerinden ndirilmesi

Torrent, internet zerinden dosya paylam yazlmna ve ayn teknii kullanan dosya takas
sistemine verilen isimdir. Dier P2P paylam programlarndan fark; sabit olmayan
bamsz sunucu tanmlama dosyalar sayesinde sabit bir sunucuya ihtiya olmakszn
paylama devam etmesidir. Dorudan indirmekten farkl olarak, dosyay indirirken dier
kullanclara da sunarsnz.
Torrent alar hakknda ayrntl bilgiyi aadaki adresten edinebilirsiniz:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Torrent
Linux Mint ISO kalplar da Torrent alar zerinden indirilebilir. Linux Mint datmna ait
Torrent balantlarn ve geni bilgiyi aadaki adresten edinebilirsiniz:
http://wiki.linuxmint.org.tr/Torrent

Srm Notlarn Okuyun

ndirme ileminiz en az 1 saat srecei iin, bu srete indirmekte olduunuz yeni srme
ait zellikleri okumak en iyi fikir olabilir.
Srm notlarn Linux Mint internet sitesi zerinde makale olarak bulabilir ve aadaki
sorulara cevap alabilirsiniz.

Hangi yeni zellikler bu yeni srm ile birlikte gelmekte?

Bu srmn bilinen problemleri nelerdir?

Bir nceki srmden nasl gncelleme yaparak bu srme geebilirim?

Ayrca son srme ait ekran grntlerini site zerinde bulabilirsiniz. Tabii ki iletim
sistemini kolayca kullanabilmek adna birok zellik hakknda bilgi bulabilirsiniz ama baz
eyleri de karabilirsiniz bu nedenle srm notlarn okumanz daha gvenli olacaktr.
Linux Mint 13 Maya srm notlarn aadaki adresten okuyabilirsiniz:
http://www.linuxmint.org.tr/linux-mint-13-maya-kararli-surum-yayinlandi

Sayfa 8

MD5 Dosyasn Kontrol Edin

Srm notlarn okudunuz ve indirmi olduunuz yeni srm Linux Mint'i test etmek,
denemek iin sabrszlanyorsunuz. CD'ye yazmak ve bilgisayarda balatmak iin
hazrsnz... Ama durun, birka saniyenizi daha ayrn...
Eer hazrladnz CD veya DVD hatalar ieriyorsa, garip problemler ile karlaabilir ve
yardm bulmakta zorlanabilirsiniz. Bir CD veya DVD'nin hatal olmasnn balca iki sebebi
unlardr:

ISO dosyasn indirirken bir problemle karlam olabilirsiniz.

CD veya DVD'ye yazma ilemi esnasnda bir problem meydana gelmi olabilir.

ndirme sayfasndaki MD5 imza dosyas, indirmi olduunuz ISO dosyasnn doruluunu
kontrol edebilmenize imkan tanr. Bu yzden, olas problemlerle karlamamak iin ISO
dosyasn DVD veya CD'ye yazmadan nce dosyann doruluunu kontrol edin.
Eer hali hazrda bir GNU/Linux datm kullanyorsanz, sisteminizde mutlaka md5sum
dosyas ykldr. Bir terminal penceresi aarak cd komutu ile ISO dosyasnn bulunduu
konuma gelin (rnek olarak, eer linuxmint-i386.iso masastndeyse) unlar yaznz:
cd ~/Desktop
md5sum linuxmint-i386.iso
Bu komutla birlikte bir seri olarak numara ve harfler kacaktr. ndirmi olduunuz ISO
dosyasnn doruluunu bu ekilde kontrol edebilirsiniz.
Linux Mint'i indirdiiniz site zerindeki MD5 kodu ile kty kontrol ediniz. Eer iki imza
dosyas da ayn ise, indirmi olduunuz dosya, orjinali ile ayndr ve u anda DVD'ye
yazmaya hazrsnz!
Eer Windows kullanyorsanz, ansnza md5 kontrol edici programck, ykl olarak
gelmiyor. Bu yzden, u adresten temin edebilirsiniz:
http://www.etree.org/md5com.html
ISO dosyasn ve md5sum dosyalarn ayn yere koyun (C:\ diyelim) ve balat mensnde
yer alan altr'a tklayarak komut altra delim, ardndan cmd komutunu girelim ve
alan komut satr sayfasnda srayla aadaki komutlar verelim:
C:
cd \
md5sum linuxmint-i386.iso
kan imza dosyasn site zerindeki ile karlatrnz.
Sayfa 9

ISO Dosyasnn DVD'ye Yazlmas

MD5 dosyasn kontrol ettiniz ve imdi DVD'ye yazmak iin hazrz.
Not: Ayrca Linux Mint 700 MB'lk CD'ye sabilecek kalp dosyalar da sunmaktadr. Eer
DVD'ye yazamazsanz, CD srmn edinin.
Bo bir DVD-R edinin ve favori DVD yazma kaleminiz ile onu etiketleyin. Tekrar yazlabilir
DVD-RW'ler de pek tabii kullanlabilir ama bu tip medyalarn uyumluluk sorunlar olduu
bilinmektedir. Ayrca DVD'yi etiketlemek kulaa garip gelebilir ama eer bunu yapmazsanz
ksa sre sonra masanzn stnde isimsiz pek ok CD-DVD oluabilir. :)
Bo DVD-R' optik okuyucunuza koyun ve ISO dosyasn yazdrmaya hazrlayalm.
Eer MATE masast ortamnda bir GNU/Linux kullanyorsanz, ISO dosyasn seiniz ve
sa fare tklamas ile Diske Yaz komutunu uygulaynz.
Eer KDE masast ortamnda bir GNU/Linux kullanyorsanz, 'K3B' uygulamasn
altrn, Aralar mensnden ISO Dosyasn Yazdr komutunu uygulayn.
Eer Linux kullanyorsanz ve ubirim'i kullanmak isterseniz indirmi olduunuz ISO
dosyasnn bulunduu klasrden;
cdrecord -v -dao dev=1,0,0 linuxmint-i386.iso
dev= den sonraki saylar, kendi optik srcnz iin geerli olan deerler ile deitiriniz.
Ve unu altrnz:
cdrecord -scanbus
Bu komutlar kullanmak iin yetkili kullanc (root) olmak zorundasnz.
Eer Windows kullanyorsanz InfraRecorder gibi bir program kullanabilirsiniz:
http://infrarecorder.sourceforge.net/?page_id=5
Not: ISO dosyasn kalp olarak dosya olarak deil DVD'ye yazdrdnza emin olun.
Geerli bir hata olan, zellikle Nero programn kullananlar iin, genel olarak ISO
dosyasnn kalp olarak yazdrlmas yerine, dosya olarak yazdrlmasdr. ISO dosyas bir
diskin kalbdr, bu yzden DVD iinde grnecek tek bir dosya olarak yazdrlmamaldr.
Ama bir ISO kalp dosyas, dosya olarak yazdrmak yerine ierii, kalp olarak yazdr
komutu (vb.) ile almas gereken bir dosya tipidir. DVD'yi kalp olarak yazdrdktan sonra
DVD'nin iinde siz ISO dosyasn grmek yerine, casper, isolinux vb. gibi klasrleri
grmelisiniz. ou DVD yazdrma program bu ilem iin zel bir komutu iinde barndrr.

Sayfa 10

alan DVD le Balatma

DVD'yi srcnze yerletirin ve bilgisayarnz yeniden balatn. Aadaki ekran
grmelisiniz.

Not: Eer bu balang ekrann grmezseniz ve bilgisayarnz her zamanki gibi balarsa,
muhtemelen BIOS ayarlarnz DVD'den balang iin ayarlanmamtr. Bu durumda
yapmanz gereken, bilgisayarnz yeniden balatp, F1, F8, F10, Delete, vb. (artk hangi
tu ile BIOS ayarlarnz deitirmek iin set-up menye girebiliyorsanz) tulara basp,
bilgisayarnzn balang ayarn ilk olarak DVD'den olmak zere ayarlamaktr.

Linux Mint'in Sabit Diske Kurulumu

lk ekranda varsaylan olarak seilmi Linux Mint'i Balat seeneinin zerinde Enter'a
basyoruz.

Sayfa 11

Ksa bir sre sonra alan Sistem hazr olacak ve aadaki masast ekrann
greceksiniz.

Bu noktada Linux Mint sisteminize kurulmad, sadece DVD zerinden almakta.

Grmekte olduunuz sistem, her ne kadar alan DVD sistemi olsa da, ykleme ilemi
bittikten sonraki sisteminizin aynsdr.
Sayfa 12

Deneyin, kullann, tadn kartn, bakalm beenecek misiniz? Unutmayn ki uan DVD
zerinden alan bir sistemi test ediyorsunuz ve byle olduundan dolay gzle grlr bir
yavalk muhtemeldir. Sistem sabit diskinize kurulduunda, bir DVD zerinde
almasndan daha hzl olaca iin merak etmeyin.
Hazr olduunuzda masast zerindeki Linux Mint'i Kur seeneine tklayn. Ykleyici
grnecektir:

Eer henz srm notlarn okumadysanz, internet balantnz da varsa, u an gzden

geirmek iin uygun bir zaman; alt izili yere tklayarak srm notlarna ulaabilirsiniz.
inize yarayacak yeni bir zellik, kullanm hakkndaki neriler ve olas donanmsal
ayarlarnz etkileyecek notlar burada bulacanz iin mutlaka okumanzda fayda vardr.
Kullanacanz dili seip, ileri tuuna basnz.

Sayfa 13

Bir sonraki ekrana geldiinizde elektrik adaptrnzn bal olduundan, (eer notebook
kullanyorsanz) internete eriiminiz olduundan ve yeterli disk alanna sahip
olduunuzdan emin olun.

Sayfa 14

Bir sonraki ekranda sabit diskinizin tmne Linux Mint kurabilir ya da dier iletim
sisteminiz ile alabilecek durumda bo alana kurabilirsiniz. Alternatif olarak sabit
diskinizin blmlerini kendiniz ayarlayabilirsiniz.

Eer Diski sil ve Linux Mint ykle seeneini kullanrsanz, sabit diskinizdeki tm
veriler silinecek ve Linux Mint tek bana kurulu iletim sistemi olacaktr.

Eer Baka Bir ey seeneini kullanrsanz, sabit diskinizin blmleri zerinde

tam kontrol imkan veren bir blm yaplandrma sihirbaz alacaktr. Bu seenek,
Linux iin gerekli blmlendirmeleri tam olarak anlayan ileri seviye kullanclar iin
tavsiye edilmitir. Not: Linux Mint'in en az 3GB'lk bir alana ve takas (swap) alan
iin fiziksel RAM bellein 1,5 kat olacak kadar yere ihtiyac vardr.

Sizin iin uygun seenei seip, ileri tuuna basnz.

Bir sonraki ekran, seimlerinizi onaylamanz isteyecektir. Hazr olduunuzda imdi Ykle
butonuna basnz.
Bu blmde, ykleme arka plana gidecek ve size kurulum ile ilgili sorular soracaktr.

Sayfa 15

Harita zerinde tklayarak size en yakn ehri seiniz. Bu blmn amac, bulunduunuz
yerin zaman dilimini belirlemektir. Geerli zaman diliminin doru olduuna emin olduktan
sonra ileri tuuna basnz.
Not: Bazen ykleyici yaz/k saati opsiyonunu ayarlayamayabilir. Byle olunca u anki
saat ile ekranda grdnz saat arasnda fark olabilir. Bu noktada bu saat farkn yok
sayn ve yeni yklenmi Linux Mint ilk aldnda bu saat farkn dzeltmeyi unutmayn.

Sayfa 16

Klavye diziliminizi seiniz. Hangi klavye dzenini kullandnz bilmiyorsanz bir sonraki
ekrana geerek klavyenizi deneyebilirsiniz. Doru klavye dzenini setiinizi test ettikten
sonra emin olunuz. Baz klavye dzenlerinde noktalama iaretleri, saylar ya da st
karakterler farkl olabilir. O yzden bunlar test etmeyi unutmaynz.
Hazr olduunuzda leri tuuna basnz.
Gerek adnz, kullanc adnz ve ifrenizi giriniz. Her zaman kendi kullanc hesabnz
kullanc adnz ve ifreniz ile birlikte kullanacaksnz. Eer sisteminizde baka kullanclar
varsa, Linux Mint kurulduktan sonra onlar iin de byle bir hesap ayarlayabilirsiniz. Ayrca
bilgisayarnza bir isim veriniz. Bunun amac, a zerinde ya da sistem deikenlerinde
bilgisayarnzn tanmlanmasdr. Eer imdiye kadar bilgisayarnza bir isim vermeyi
dnmediyseniz, imdi tam sras. Genellikle insanlar a zerinde bilgisayarlarna iek
ismi ya da gezegen ismi verirler. Bu tamamen size kalm, yeter ki kolaylkla
hatrlayabileceiniz bir isim seiniz.
Not: Bilgisayar ismini yazarken byk harf, zel karakter ve boluk kullanmaynz.
Eer bilgisayar tek kullanan sizseniz ve oturum ama mensn istemiyorsanz,
Otomatik giri yap kutucuunu iaretleyiniz.
Hazr olduunuzda leri tuuna basnz.

Ykleyici dier iletim sistemlerini bulduunda -eer varsa- dosyalarnz aktarmak isteyip
istemeyeceinizi sorabilir. Bu ilem tipik olarak yer imlerinizi, kii listenizi, sk kullanlan
listeniz gibi kiisel bilgilerinizi yeni yklemi olduunuz Linux Mint'e tamanza olanak
verir.
Sayfa 17

Hazr olduunuzda leri tuuna basnz.

Ykleme ortalama olarak 10 ile 15 dakika aras srer.

Not: Ykleyici, semi olduunuz dil paketini internetten indirecektir. Bu ilem iin
bilgisayarnzn internete bal olmas gerekmektedir. Dier taraftan bu adm atlayabilir ve
dil desteini sisteminiz yeniden baladnda kurabilirsiniz.
Ykleme tamamlandnda imdi Yeniden Balat butonuna basnz ve alan DVD
oturumunu sona erdiriniz.
Ekranda DVD'yi kartn veya DVD kartlmak iin uygun ibaresi grdnzde DVD'yi
kartn ve Enter tuuna basnz.
Artk Linux Mint bilgisayarnzn sabit diskinden balamaya hazrdr.

Balang Sras
Eer birden fazla iletim sisteminiz varsa, balang srasnda bir Balang Mens
greceksiniz.
Linux Mint balang yklemesi bittiinde, kullanc adnz ve ifrenizi girmenizi isteyen bir
ekran greceksiniz. Bu ekrana Mate Giri Ynetimi denir ve ksa ad ile MDM olarak
bilinir. Ykleme srasnda belirtmi olduunuz ifrenizi giriniz.

Sayfa 18

Not: Varsaylan olarak root (sper kullanc) ifreniz kurulumda girmi olduunuz
ifrenizin aynsdr. Eer bunun ne olduu hakknda bilginiz yoksa, kafanza takmanza
gerek yok. :)

Sayfa 19

Linux Mint Masast Tantm

Bu blmde Linux Mint'e zel ara ve teknolojiler zerinde durulacak ve MATE srmnde
sunulan varsaylan uygulama ve yenilikler hakknda bilgi verilecektir.

MATE Masast
Masast, iletim sisteminin bir parasdr ve gelerin masastnde grntlenmesinden
sorumludur. Panel, duvar kad, denetim merkezi, menler, vb.
Linux Mint MATE srm, sezgisel ve gl olan MATE masastn kullanr.

Masast Ayarlar
Masast Ayarlar uygulamas Linux Mint iin gelitirilmi, devaml kullandnz MATE
masastnzn grnmn hzl bir ekilde deitirmenize olanak salar.

Uygulamay balatmak iin srasyla Men (ekrann sol alt kesinde) > Tercihler >
Masast Ayarlar yolunu takip ediniz.
Linux Mint kendine has, zel bir men ile gelir. Bu men, balangta SUSE tarafndan
gelitirilmi Slab menden esinlenmi olsa da, pek ok ynden farkldr.
Linux Mint ayrca varsaylan MATE Mensn de sunmaktadr ve bunu Linux Mint
mensyle deitirebilirsiniz. Bunu nasl yapacamz sonra tekrar anlatacaz. Linux Mint
mens renmeye ve incelemeye deerdir. Geri Linux Mint mens altnzdan ok
farkl olsa da, kullanmaya baladnzda onu kesinlikle seveceksiniz.

Sayfa 20

Meny balatmak iin ekrann sol alt kesinde bulunan Menye tklayarak ya da
Ctrl+Super_L ile balatabilirsiniz. (Super_L: klavyenizde sol tarafta bulunan Windows
tuudur.)

Meny Tanyalm
Yerler Mens

Men'nn sol st kesinde Yerler blmn ve ierdii be adet butonu grebilirsiniz.

Bu butonlar MATE Masastnde en nemli yerlere hzl erimenizi salar.

Sayfa 21

Bilgisayar isimli yer mens, bilgisayarnzdaki depolama alanlarn gsterir. Eer sabit
disk blmleriniz hali hazrda sisteme balandysa ve ''Masast Ayarlar''nda Bal
Aygtlar Masastnde Gster olarak ayarladysanz, buraya ok sk girmenize gerek
yoktur. Eer masast ayarlarnda bal aygtlarn gsterilmesini ayarlamadysanz, bu yer
mens ne kadar kullanl olabileceini kantlayacaktr.

Sayfa 22

Eer karlatrma yapacak olursak, Ev Dizini en ok kullanacanz yerlerden birisi

olacaktr. Eer nceden Mate masast ortamn kullandysanz, masastndeki Ev
Dizinine tklamsnzdr. Pencereler akken ve masast tamamen grnebilir deilken,
men Ev klasrne hzlca erimenizi salayarak ne kadar kullanl olduunu ispat eder.

Ev Dizini kiisel bilgilerinizi saklamak iin size zel olarak ayrlm alandr.

Masast klasr, masastnzde ne varsa, onu gsterir. Yani, bu klasre

koyacanz herhangi bir dosya, masastnde de grnecektir. Ayn etkiyi herhangi
bir dosyay srkleyip masastne brakarak da yapabilirsiniz.

A yeri, basite bal olduunuz ada bulunan bilgisayarlar, paylalm

hizmetleri, alma gruplarn gsterir.

p yeri, sildiiniz dosyalarn son bulaca yerdir.

Bir dosyaya sa tu ile tklayp, pe Ta ya da Sil seeneini kullanabilirsiniz. pe

Ta seeneine tklarsanz, dosyanz p kutusuna tanr. Ama Sil tuuna basarsanz,
dosyanz geri kurtarma ansnz olmadan kalc olarak sabit diskinizden silersiniz.
sterseniz p kutusuna gnderdiiniz bir dosyanz srkle brak yntemi ile geri
getirebilirsiniz, bir veya daha fazla dosyay kalc olarak silebilirsiniz, ya da p Kutusunu
Boalt komutu ile tm belgeleri kalc olarak silebilirsiniz.

Sistem Mens
Men'nn sol altnda Sistem isimli blm bulunmaktadr. Bu blmde alt buton bulunur
ve bu butonlar, sistemdeki nemli zelliklere buradan hzl ulama imkan verir.

Sayfa 23

Yazlm Yneticisi butonu, Linux Mint'in yazlm yneticisi uygulamasn balatr. Linux
Mint'te herhangi bir uygulama kurmak iin bu program kullanmanz nerilir. Bu zellik
zerinde daha fazla durulaca iin, sizi menleri tanmaya devam ediyoruz.

Sayfa 24

Paket Yneticisi butonu Synaptic isimli uygulamay arr. Bu uygulamann amac,

bilgisayarnzda ykl olan paketleri ynetmek ve depolarda bulunan yeni paketleri
yklemenize yardmc olmaktr. Eer bu sizin iin henz bir ey ifade etmiyorsa zlmeyin,
paketler ve nasl altklar hakknda daha fazla bilgiyi detayl olarak sonraki admlarda
inceleyeceiz.

Kontrol Merkezi Mate masast ortamnn kontrol merkezini balatr. Bu uygulama size
Mate masastnn her ynn ve genel bilgisayar ynetimini yaplandrabilme imkan
salar. Kontrol Merkezindeki tm bu bileenlerden sonraki admlarda bahsedeceiz.

Sayfa 25

Ubirim butonu klavyeden komut girebileceiniz Ubirim isimli uygulamay arr. Eer
Windows kullanmaya alksanz bunun eski bir yol olduunu, Dos Komut Sisteminin
Windows'ta eskisi kadar etkin olmadn ve bu yzden Donatlar Mensnde gizlendiini
dnebilirsiniz. Linux sisteminin Windows sisteminden farklarndan bir tanesi de
Ubirim'in, Linux'ta nemli olduu ve kullanclarn bilgisayarlar zerinde direkt kontrol
salamak iin sklkla bavurduu bir yntem olduudur. Ubirim'in Linux Mint'in ierdii en
grsel uygulama olmadn kabul ediyoruz ama sisteminize hakim olmakta en gl yol
olduunu, kullanmay rendiinizde ok da zor olmadn siz de greceksiniz.
Bununla birlikte grafiksel masast ortamnda yaptnz tm ilemlerin dorudan ubirim
ekranna gittiini greceksiniz ve tm bu komutlar renmeye deecektir. rnein siz
Men'den her hangi bir ikona tkladnzda, Mate araclyla Ubirim'e bir komut
yolluyorsunuz. Komutsal bir rnek olmas asndan, Men > Denetim Merkezi >
Grnm'e tklayp bir uygulama aracak olursanz, (yukarda bahsetmitik) komut
satrnda yazsal olarak Ubirim'e gnderilecek satr grebilirsiniz. Dier bir deyile, siz
farknda olmasanz da genellikle Ubirim'i kullanyorsunuz. Olmas gerektiinden farkl
olan, sadece bu komutlarn ounu Mate sizin yerinize yapyor ki bunun byle olmas iyi
bir eydir. nk hi kimse yzlerce komut ve uygulamann adn ezberlemek istemez,
deil mi? :)
Er ya da ge siz de Ubirim zerinden komutlar gireceksiniz. nk baz komutlarn GUI
(Grafiksel Kullanc Arabirimi) eriimi olmadn grecek ve ilerinizi daha hzl yapmak
iin bu yola bavuracaksnz. Evet doru okudunuz! Bir grevi balatmak iin pek ok
pencere ap, tklamak yerine, tek bir komut ile altrmak daha verimlidir. Kulladka daha
ok seveceksiniz. ocukken yapmaktan holanmadnz eyleri, imdi onlar olmadan
yapamadnz hatrlayn. Ubirim bunlardan bir tanesi. Birka hafta iinde ona baml
hale geleceksiniz. Bilgisayarnzn tm kontrolnn sizde olduunu hissedeceksiniz. Bazen
Ubirim'i kullanmak zorunda olmadan iinizi yapabileceksiniz ama yine de ilerinizi daha
hzl, daha doru ve daha becerikli yapmak iin grafiksel ara birim kullanmadan

Sayfa 26

altracanz komutlar kullanacaksnz. Ve sizi izleyen herhangi biri sizin tam bir
profesyonel olduunuzu dnecektir.
Oturumu Kapat butonu oturumu kapatmanza ya da kullanc deitirmenize olanak verir.

k butonu bir diyalog penceresi aar ve yapmak isteyebileceklerinizin listesini sunar:

Beklemeye Al: Oturumunuz RAM'e kaydedilir ve bilgisayarnz siz herhangi bir

tua basana kadar uykuya alnr.

Hazrda Beklet: Oturumunuzu sabit diske kaydeder ve bilgisayarnz kapatr.

Yeniden Balat: Bilgisayarnz yeniden balatr.

Kapat: Bilgisayarnz kapatr.

Not: Ayrca CTRL+ALT+L tular ile ekrannz kilitleyebilirsiniz.

Uygulamalar Mens
Linux Mint DVD'si sktrlmtr ve gerekte 3 GB veri ierir. Linux Mint'i yklediinizde
daha nceden sizin iin seilmi uygulamalar sisteminize kurulur.
(kt ilk gnden beri Linux Mint'in amac, kurulduu andan itibaren en temel ve nemli
grevlerinizi yapabileceiniz bir ortam sunabilmektir. Bunun iin Linux Mint, eitli yazlm
ve uygulamalarla birlikte hazr gelir.)
Sayfa 27

Men'nn sa tarafnda, ykl olan yazlmlar grebilirsiniz. Bu yazlmlar, kategorilere

ayrlmtr. lk kategori Tm Uygulamalar tahmin ettiiniz gibi tm ykl uygulamalar
gsterir.
Son iki kategoride ise Tercihler ve Ynetim bulunur ve ierisinde Linux Mint'i
kiiselletirip, ynetebileceiniz uygulamalar barndrr. Bu uygulamalar Denetim Merkezi
iinde de bulunduu iin, daha sonra zerinde duracaz.
Ortadaki be kategoride gnlk ilerinizi ynetebileceiniz ou uygulamay bulabilirsiniz.
Yeni bir yazlm ykleyecek olursanz, yeni kategoriler oluabilir.
Donatlar kategorisinde aadaki yazlmlar bulabilirsiniz:
Ad

Tanm

Hesap makinesi

Bir hesap makinesi.

Karakter Haritas

zel karakterleri kopyalayp, yaptrmanza yarar.

Disk Kullanm zmleyici Sabit diskinizde ne kadar disk alan kullanldn gsteren
bir ara.
Dosyalar Ara...

Bilgisayarnzdaki dosyalar aramanza olanak veren ara.

Ekran Grnts Al

Ekran grnts yakalar. Masastnde ekran grnts

yakalamak iin klavyede bulunan PrintScreen tuunu da
kullanabilirsiniz. Herhangi bir pencere zerinde grnt
yakalamak iin ise ALT+PrintScreen tu kombinasyonunu
kullannz.

Ubirim

Ubirim konusunda bahsettiimiz komut satr ekran.

Zaman ve Tarih

Zaman ve tarihi ayarlamak iin.

Tomboy Notlar

Not tutmak iin bir uygulama.

gEdit

gEdit adnda bir metin dzenleyicisi.

Grafik kategorisinde aadaki yazlmlar bulabilirsiniz:

Ad

Tanm

GIMP

Resim dzenleme, ileme, gelitirme arac. Photoshop'un en

iyi Linux dengi.

LibreOffice izim

Bir LibreOffice izim arac.

Basit Tarama

Taraycdan resim aktarmak iin kullanlan uygulama.

gThumb

Fotoraflarnz iin bir ynetici.

Sayfa 28

nternet kategorisinde aadaki yazlmlar bulabilirsiniz:

Ad
Firefox
Giver
Thunderbird
Pidgin

Transmission
Xchat

Tanm
Bir web tarayc.
Hzl bir dosya paylam arac.
Bir e-posta arac.
evrimii anlk ileti gnderme arac. (AIM, Bonjour, Gadu-Gadu,
Google-Talk, GroupWise, ICQ, IRC, MSN, MySpaceIM, QQ, SIMPLE,
Sametime, XMPP, Yahoo ve Zephyr ile uyumludur.)
Bir torrent istemcisi.
Bir IRC sohbet program. Otomatik olarak Linux Mint'in sohbet odasna
balanmaya ayarl olarak gelir. (Eer baka Linux Mint kullanclar ile
sohbet etmek isterseniz ok kullanldr.)

Ofis kategorisinde aadaki yazlmlar bulabilirsiniz:

Ad

Tanm

Szlk

Bir szlk uygulamas. (nternet balants gerektirir)

LibreOffice
Veritaban

Veritaban uygulamas. (Microsof Access'in alternatifi)

LibreOffice
Sunum

Sunum hazrlama uygulamas. (Microsof PowerPoint'in alternatifi ve .ppt

uyumlu.)

LibreOffice
Hesap
izelgesi

Elektronik izelge uygulamas. (Microsoft Excel'in alternatifi ve .xls

uyumlu.)

LibreOffice
Kelime ilemci. (Microsof Word'un alternatifi ve .doc uyumlu)
Kelime lemci
Ses ve Video kategorisinde aadaki yazlmlar bulabilirsiniz:
Ad

Tanm

Brasero

CD/DVD yazma program. Ayrca Brasero, multimedya dosyalarnzdan

Mzik CD'si oluturabilir.

Film Oynatc

ou video ve mzik dosyalarnz oynatabileceiniz bir oklu ortam

yneticisi. (Microsoft Medya Oynatc alternatifi)

Banshee

nternet zerinden aktarlan mzik dosyalarn alabilen, evrimii radyo

dinleyebileceiniz ve evrimii mzik servislerinden yararlanabileceiniz
bir tr yazlm. (iTunes alternatifidir) Ayrca Banshee, internet zerinden
salanan aklar ve tanabilir aygtlar ynetebilir ve sktrlm CD'ler
oluturabilir.

Ses Kaydedici

Bir ses kayt uygulamas.

Sayfa 29

VLC

Bir video oynatcdr. nternette bulunan tm video formatlarn

oynatabildiine dair ad kmtr. Huyu kurusun! :)

Arama Alan:
Belirli bir uygulamay mende nasl bulacanz hatrlayamyorsanz, ya da bir
uygulamaya hzl erimek isterseniz, bu alan kullanabilirsiniz. Basit olarak Men'ye
tklayn, sol alt kedeki yere programn adn ya da tanmn/yapt ii yazn.
Siz yazmaya baladnzda, arama kriterinize uyan program Men'de grnr hale
gelecektir.
Eer aramanz sonu vermezse, Men size yazdnz kelimelere bal olarak nerilerde
bulunacaktr. rnein, siz arama alanna Opera yazdnz ve Opera web tarayc sizde
ykl deil. Men size yklemeniz iin bir buton gsterecek ya da yazlm portal ve
depolar zerinde arama yapmanza olanak salayacaktr.

Sk Kullanlan Uygulamalarnz Tanmlamak

Baz uygulamalar dierlerinden daha fazla kullanacaksnz, durum byle olunca ok
kullandnz uygulamalara hzlca ulamak isteyeceksiniz.
Men sizin "Sk kullanlan" uygulamalar tanmlamanz salar ve onlar kolay eriim iin
zel bir mende saklar.
Men'de istediiniz uygulamay seip, sa tu ile tklayarak Sk Kullannlanlarda Gster
komutunu verin. Bu ilemi herhangi bir uygulamay srkle-brak yntemi ile Men'nn sa
st kesinde bulunan Sk Kullanlanlar butonuna srkleyerek de yapabilirsiniz.
Artk Men'nn sa st kesinde bulunan Sk Kullanlanlara tkladnzda favori
uygulamalarnz grebilirsiniz.
Mende sk kullanlanlar aktif iken uygulamalar tekrar organize edebilirsiniz. Srkle brak
yntemi ile yerlerini deitirebilirsiniz, sa tu tklama mens ile nesneleri (boluklar ve
ayralar dahil) menden kaldrabileceiniz gibi boluklar ve ayralar ekleyebilirsiniz.

Kendi Ksayollarnz Oluturmak

"Sk kullanlan" uygulamalara sahip olma fikri hounuza gitmezse, masast veya paneli
kullanabilirisiniz. ok basit, menden setiiniz uygulamalar panele veya masastne
srkleyip brakn.

Balangta Uygulamalarn Otomatik Olarak Balatlmas

Men zerinde herhangi bir uygulama zerine gelip, sa tua tklayarak alan menden
Giri yapnca balata tklayn. Bundan sonra siz her oturum atnzda uygulama
otomatik olarak balayacaktr. Ayn yolu takip ederek uygulamay balangtan
kaldrabilirsiniz.

Sayfa 30

Men'nn Grnmn Deitirmek

Men'y pek ok yoldan kiiselletirebilirsiniz. Mennn zerinde sa tu ile tklayp,
Tercihlere tklayn.

Men iin dzenleme arac grnecektir. Burada, Linux Mint Men'snn neredeyse tm
grnmn deitirebilirsiniz. ou efektler hemen uygulanabilirken, bazlar iin
Men'y yeniden balatmanz gerekmektedir (Men butonunun zerine sa tu ile tklayp,
Eklentileri Yenile komutunu vermeniz yeterlidir.)

Eklentileri Aktif Etmek

Men varsaylan olarak aktif edilmemi bir eklenti ile gelir (genellikle Men'y daha byk
hale getirir). Bu eklenti en son alm 10 belgeyi gstermeye yarar.
Bu eklentiyi aktive etmek iin, Men zelliklerini an ve Son kullanlan belgeler eklentisini
gster seeneini tklayn.

Sayfa 31

Varsaylan Ayarlara Geri Dnmek

Eer yaptnz ayarlar geri almak ve varsaylan Men ayarlarna dnmek isterseniz Panel
zerindeki Men zerinde sa tua tklayp Panelden Sil butonuna tklayn veya Ubirim
zerinde unu yazn;
mintmenu clean
Sonra panelin zerinde bo bir yerde sa tua tklayp Panele Ekle komutunu verin.
Ve sonra listeden mintMenuyu sein.

Men'y Varsaylan Mate Mens ile Deitirme

Eer Mint mensn beenmezseniz ya da mennn ne kadar iyi olduunu
umursamyorsanz,
varsaylan Mate meny kullanmak isteyebilirsiniz, bunun iin
aadaki admlar uygulayn.
Men tuunun zerinde sa tklayp "Panelden Sil" seeneini sein.
Sonra panelin zerinde bo bir yerde sa tua tklayp Panele Ekle komutunu verin.
Sonra listeden basit bir Mate mens iin Main Menu, ya da bilinen Mate mens iin
Menu Bar sein. Bylelikle gelimi Linux Mint Mens yerine Mate Mens de
kullanabilirsiniz.

Sayfa 32

Yazlm Ynetimi
Linux Mint'te Paket Ynetimi
Eer ilk defa Linux Mint yklediyseniz, yazlmlarn paket ile dzenlenmesine alk
olmayabilirsiniz. Paket Ynetimi'nin sunduu gvenlik, kontrol ve kullanm kolayln
grdkten sonra zamanla alacaksnz.
ou srcnzn tannmas ve gerekli yazlmlarn kurulmas ve otomatik olarak ilk
sistemi atnzda hazr olmas iin altk. Ayrca nc parti yazlmlar web siteleri
zerinde aramamanz iin byle bir yntem gelitirdik. Zaten Linux Mint kurulumundan
sonra tam bir ofis setinin, profesyonel resim ileme yazlmlarnn, evrimii mesajlama ve
IRC mesajlama yazlmlarnn, bir CD/DVD yazma programnn, ve birka ortam
oynatcsnn ve daha bir ok temel yazlmn ykl olduunu fark etmisinizdir. Sakin olun!
Herey yolunda! Hibir ey almadnz! te bu zgr yazlmn ne demek olduudur! Ve
Linux Mint'teki paket ynetiminin en mkemmel yn ise, Linux Mint ykl sisteminizde
daha fonksiyonel iler yapmak istediinizde internette yazlm aramak iin vakit
kaybetmeyecek olmanzdr.
Bu blmn amac paketlerin nasl altn ve size getirdii avantajlar anlatmaktr. Biraz
uzun belki ama paket ynetiminin felsefesini ve ynetimini etkin bir ekilde
kavrayacaksnz. Ayrca neden onun iin yi Bir ey dendii fikrine de katlacaksnz
(Linux kullanclar tarafndan kullanlan bir deyim; bir eyin dorulukla, onaylanarak iyi
kategorisinde olmas.) Eer aceleniz varsa, bir sonraki blme geip, paket sisteminin
nasl etkin kullanlacana bakabilirsiniz.
Yazlm reticilerinin sitesinden indirilen ve yklenen yazlmlarn problemleri unlar olabilir;

Sizin sisteminiz iin alt test edilmi yazlm bulmak ok zor ya da imkanszdr.

Ykleyeceiniz yazlmn sisteminizdeki dier yazlmlar ile birlikte nasl etkileimde

olacan bilmek ok zor ya da imkanszdr.

Bilinmeyen bir retici tarafndan hazrlanm yazlmn sisteminize zarar verip

vermeyeceine gvenmek ok zor ya da imkanszdr. retici firma ya da kii
hakknda ne kadar bilgiye sahip olursanz olun, yazlmn nc parti baka bir
virs ya da kt amal yazlm ile deitirilip deitirilmediine emin olamazsnz.

Bundan baka pek ok farkl retici firma ve kii tarafndan hazrlanm ok eitli
programlar sisteminize yklemek bilgisayarnz daha az ynetimsel bir yapya evirir.
Byle bir eitlilii kabul etmeden nce, onca farkl para yazlm nasl gncel tutacanz
gz nnde bulundurmalsnz. Eer yklemi olduunuz byle bir program kullanmaktan
skldysanz ya da deitirmek isterseniz nasl tamamen kaldracanz biliyor musunuz?
Belki yklemi olduunuz programn iinde yklemeyi geri almak iin hazrlanm bir
program yok ya da program tamamen kaldrlamayacak. Siz bir programn ykleyicisini
altrdnzda, tam anlamyla bilgisayarnzn kontroln bir yabanc tarafndan yazlm
bu programa verirsiniz.

Sayfa 33

Sonu olarak bu yolla datlan yazlm zorunluluklardan dolay statiktir. Bunun anlam siz
sadece programn almas iin tek bana program deil, onunla birlikte bamll
olabilecek bileenleri de indirirsiniz. 3. parti bir yazlm mhendisi sizin bilgisayarnzda
hangi data ktphanelerinin, bileenlerin olup olmadn bilemeyecei iin programn
almas iin gerekli tm bileenleri de iinde vererek programn alabilecei garantisini
verebilir. Bunun anlam daha byk indirme dosyalar ve gncelleme zaman geldiinde
program iin gerekli ktphanelerin ve bileenlerin tek tek ayr olarak gncellenmesi
demektir. zet olarak, statik yazlmlar gereksiz i ykn oaltr.
Linux Mint'te ve dier GNU/Linux iletim sistemlerinde bu tr sorunlardan uzak durmak iin
yazlmlar paketleme yoluna gidilir. 1990'l yllardan beri yazlmlarmz gvenli olarak
yklyoruz.
Yazlmlar gelitirici tarafndan yazlrlar ve bu bildiiniz gibi retim zincirinde yukardan
aaya olan durumdur. Eer bir Linux kullancsysanz siz bu zincirin son
noktasndasnzdr. Eer gelitirici yazd programdan memnunsa ya da onu
gncelleyecek olursa, onun kaynak kodlarn yaynlar. Programlarn yazarken kullandklar
data ktphaneleri ve dkmantasyonlarn avantajlarndan yararlanmak iin iletiim
iindedirler. Bu ilemi bazen yaparlar ve bu ilem, standartlara oturtulmu bir yolla yaplr.
Not: Birka istisna dnda (genellikle nVidia ve ATI gibi her bir donanm reticisi ve Adobe
gibi byk firmalar) geerli kaynak kodlarn, talimatlarla beraber, ieriklerini
anlayabileceimiz formatta yaynlarlar.
Bunlar birka tr gelimedir, ama asl tartlmas gereken konu reticilerin yazdklarn
interneti olan herkese amalar ve grnr hale getirmeleridir. Ne yaptnz, nasl bir
program yaptnz tm kodlarn aarak gzler nne sermek, iine herhangi bir casus
yazlm, solucan ya da virs gibi zararl yazlm sokmay neredeyse imkansz hale getirir!
Yazlm imdi gelitiriciden zincirin sonraki aya olan ve bu i iin para denen ya da
gnll olarak yapan Linux Datmlar iin paket hazrlayclarna gelir. Onlarn
sorumluluu ise kaynak kodda hazrlanm program alp, derleyip, Datm (bkz: Linux
Datmlar) zerinde doru alp almadn test etmek, -varsa- hatalarn dzeltip
derlenmi yazlm (makine dilinde okunabilir hali) paketlemektir. Bu paket, programn
alabilir halini, konfigrasyon dosyalarn ve paket yneticisinin program baarl bir
ekilde yklemesi iin programn ykleme talimatlarn barndrr.
Unutmayn ki bu paketler statik paket iermez, hibir zaman iermedii gibi. Data
ktphaneleri dier paketler iinde sunulur ve bunlara Paylalm Ktphaneler ismi
verilir. Eer program yklenirken herhangi bir baml ktphane ya da bileene ihtiya
duyacak olursa, paket yneticiniz sizin iin bunu halledecektir. Sylediimiz gibi,
programn tam olarak almas iin data ktphanelerine ihtiya vardr ve bu ktphaneler
de Depolar (yazlm deposu) ierisine zamanla eklenir ve orada hali hazrda
bulunmaktadrlar.
Bylelikle tek bir noktadan ihtiyacnz olan yazlm indirip kurabilirsiniz. ndirdiiniz
noktann iyi niyetli olduunu bilecek ve yazlmn bir sertifika ile imzalandn paket
yneticiniz kontrol edecektir. Ayrca yklediiniz her bir paketin gvenli olduunu, GPG
anahtar ile imzalandn paket yneticiniz kontrol edecektir. Hatta, alan CD'mizi
hazrlarken yaptmz gibi paket yneticiniz her indirilen paket iin MD5sum dosya
kontrol yaparak, doru ve tam indiini kontrol edecektir. Farkna vardysanz paket

Sayfa 34

yneticiniz hereyi sizin yerinize yapyor. Siz sadece arkanza yaslann, xchat zerinden
Linux Mint'te sohbet edin ve aynz yudumlayn.
Paket yneticisi semi olduunuz yazlmlar tek tek indirecek, her paket iin ykleme
talimatlarna uyarak onlar eksiksiz olarak ykleyecektir. nsan hatasna yer yoktur, eer
paketler paket dzenleyicinin bilgisayarnda altysa, sizin bilgisayarnzda da
alacaktr nk Paket Yneticisi, paket dzenleyicisinin bilgisayarnda olduu gibi tam
olarak ayn prosedrleri izleyecektir.
Gncelleme zaman geldiinde, Paket Yneticisi ykl olan paketler ile Depo'larda
bulunan srmlerini kontrol edecek, sisteminizin stabil ve gvenli almasnn devam iin
gerekli yklemeleri yapacaktr. rnein BestSoft yazlmnn sizde 2.3 versiyonu var ve
Depo'ya 2.4 versiyonu yklendi. Paket Yneticisi versiyon numaralarn kontrol edip, size
gncelleme yapmanz iin neride bulunacaktr. Pek tabii yazlm yklerken, baml
bileenlerinin de gncellemesi olup olmadn kontrol edecektir.
Kulaa ho geliyor ha? nann dahas da var.
Bazen herhangi bir ilemde bilgisayarn dnda insan hatalar meydana gelebilir. Belki
yanllkla bir donanma ya da herhangi bir parasna ait yanl bir src ya da yazlm
ykleyebilir ve bir eylerin ters gitmesinin nedeni olabilirsiniz. Hepimiz byle hatalar yaptk.
Ya da belki yazlmsal bir hata oldu veya ykleyeceiniz programn sevdiiniz bir zellii
gelitirici tarafndan bir sebepten tr kaldrld. Bu problemler paradoksal olarak Paket
Yneticisinin gcn ve gvenliini kantlar. nk Paket Yneticisi titizlikle yaptnz her
ilemi kayt altnda tutar ve tam olarak yklemeyi geri almanza olanak verir. Paket
Yneticisi, bir paketi kaldrrken dierine zarar vermeyeceinden emin olur ve hatta
isterseniz baz paketleri olduu gibi sevebilir ve otomatik gncellemeden kartabilir ya da
eski versiyonuna geri dndrebilirsiniz. Sonu olarak tm bu ilemler ok byk bir
dikkatle incelenip yaplmaktadr. nk artk siz de byk bir Linux Kullanclar
topluluunun bir parassnz, tm kullanclar yazlmlarn kurmak iin ayn Depoyu
kullanmaktadr ve kesinlikle emin olabilirsiniz ki bir yanl ktnda bunun hakknda byk
bir tartma konusu alp, ksa sre ierisinde problem zlecektir! Bylece GNU/Linux
datmlarnda yazlm yaynlamak gven zerine kurulur, gelitirici kaynak kodlarn
datmn web sitesinde herkesin grebilecei ekilde hemen tartmaya aar. Kurmu
olduunuz yazlm hakknda, sadece bahsettiimiz gvenlik sebepleri ile deil, eer
herhangi bir ey yanl giderse herkes bunun hakknda konuaca iin de rahat
olabilirsiniz!
imdi problem listemize ve onlar nasl zdmze bakalm;

Sizin sisteminiz iin alt test edilmi yazlm bulmak ok zor ya da imkanszdr.

Bildiiniz zere ihtiyacnz olan yazlm(lar) Depo iinde, paketleyici

tarafndan test edilmi ve iletim sisteminiz iin uygun olarak bulunmakta.
Onlar yanllk olmasn genellikle prensip olarak istemezler, ayrca byle bir
ey olursa da ok fazla e-posta alacaklardr.

Ykleyeceiniz yazlmn sisteminizdeki dier yazlmlar ile birlikte nasl etkileimde

olacan bilmek ok zor ya da imkanszdr.

Sayfa 35

Gelitiricinin hazrlayaca paketlerin sisteminize zarar verip vermeyeceine inanp

ona gvenmek ok zor ya da imkanszdr.

Paketleyiciler hemen hemen hangi yazlmlarn insanlarn bilgisayarlarna

zarar vereceini bilirler, kendilerininki de dahil! Sadece bilinen ve gvenilen
yazlmlar depoya girebilir.

Bilinmeyen bir retici tarafndan hazrlanm yazlmn sisteminize zarar verip

vermeyeceine gvenmek ok zor ya da imkanszdr. retici firma ya da kii
hakknda ne kadar bilgiye sahip olursanz olun, yazlmn nc parti baka bir
virs ya da kt amal yazlm ile deitirilip deitirilmediine emin olamazsnz.

Benzer olarak, paketleyiciler datmlar tarafndan sunulan dier paketler ile

akmamas iin gayret gsterirler. Tabii ki sistem zerinde ykl olan her
paketi kontrol edemezler (ki bu yzden paketleri hazrlarlarken genel olarak
yeni yklenmi bir sistem zerinde hazrlarlar), fakat herhangi bir kullanc bir
hata bulursa Datm takmna bildirecek, problemi zecek ya da en azndan
zlmesi iin almaya balayacaktr. Eer Beta test edici deilseniz, byle
bir ekimeyi gremezsiniz. Zaten bu Beta testlerinin amac da, problemleri
bulup zmektir.

Sunucu sahibi irketlerin (genellikle prestij sahibi akademi ya da aratrma

merkezleri ve byk firmalar) koymu olduu gvenlik nlemleri sayesinde
Depolar ve Paketler kendi ilerinde GPG lisans anahtar ile ifrelenirler. Eer
herhangi bir ey yanl giderse, paket yneticiniz bunu size syleyecektir. Bu
klavuzu hazrlayan kii, 10 yllk Linux deneyimi olan biridir ve bu sre
zarfnda gvenini sarsacak herhangi bir yanllk grmemitir.

Yklenmi programlar (tm bileen ve ekleriyle birlikte) kaldrmak zordur.

Paket Yneticisi yaplan btn ilemleri kayt altnda tutmaktadr ve

gerektiinde herhangi bir adm geri alabilir, herhangi bir paketi kaldrrken de
dier baka program ya da paketlere zarar vermeden yapmay garanti eder.

Statik paketler byk ve hantaldr.

Paket Yneticisi kullanyorsunuz ve eer paylalm data ktphanesi yoksa o

zaman statik ktphane indireceksiniz. Eer bir programda yeni paylalm
ktphane kullanlacaksa, Paket Yneticisi bunu anlayp sizin iin otomatik olarak
ykleyecektir. Dier programlar da kullanaca iin paylalm data ktphanelerini
bir kereliine indirmek zorundasnz. Eer sisteminizden paylalm data
ktphaneleri kullanan son program da kaldrrsanz, Paket Yneticisi o paylalm
ktphaneyi de kaldracaktr. Fakat paylalm data ktphanelerine sonradan
ihtiyacnz olacan dnrseniz, Paket Yneticisine bu data ktphanelerini
tutmasn da syleyebilirsiniz.

Hala kna olmadm.

Sayfa 36

Gzel! Paket Yneticisi hakknda merak ettiiniz herhangi deiik bir konu
varsa ya da dier kullanclarn deneyimlerini renmek isterseniz Forum'a
bir mesaj atabilirsiniz. GNU/Linux datmlarnda paketleme yntemi gvene
dayaldr, bu yzden eer bir problem varsa, duymak isteriz!

Son bir sz. Linux'un henz bitmedii, eer Linux kullanyorsanz bir beta testisi
olduunuz ya da Linux yazlmlarnn stabil olmadklar gibi sylentiler duyabilirsiniz.
Bunlarn hepsi yar gereklerdir. Linux asla bitmi olmayacak. Daha da fazlas; dier
balca iletim sistemlerinin bitmi olduu da dnlemez. Linux'un Kernel'inden
ekrannzdaki sanatsal almalara kadar iletim sisteminin tm elementleri daima bir tr
gelitirme ierisinde olacaktr. Bunun nedeni; programclarn donanm teknolojileri ve
programlama teknolojilerindeki en son yeniliklerle Linux Mint'i gncel tutma almalardr.
Bunun anlam uan kullanmakta olduunuz yazlmn kalitesinin kt olduu deildir. Linux
Mint'in temelindeki asl sistem yaklak olarak 20 yldr gelitirildii iin, ok olgun, stabil ve
kendini kantlam bir yapdr. letim sisteminizi kesinlii kantlanmam, stabil olmayan
yazlmlar varken kullanmayacaksnz, nk siz bir beta testisi deilsiniz. Beta testisi
olmadnz biliyorsunuz, nk bu belgeyi okuyorsunuz. Depolarda sizin iin yklenmeyi
hazr bekleyen yazlmlar, daima kullanabileceiniz kadar kararl, iyice test edilmi
olanlardr. Taa ki siz depolarnz Test Depolar ile deitirene kadar bu byledir (eer byle
yaptysanz, tebrik ederiz artk bir beta testisi oldunuz, fakat acemi kullanclar iin pek
akllca deil, gerekten).
Yani, bir rnek ile zetlemek gerekirse, Linux Mint'e Opera, Real Player ya da Google
Earth yklediinizde, bu uygulamalar direkt olarak Orijinal gelitiricilerinden gelmez
(Opera, Real ve Google'dan). Pek tabii ilk basamak olarak yazlm bu gelitiricilerden
geliyor fakat sonra uygun ekilde paketlenip, test edilip sizin ykleyebilmeniz iin hazr
hale getiriliyor. Yani, baka bir deyile ihtiyacnz olan yazlm internet zerinde aramanza
gerek yok, sisteminiz iin ihtiyacnz olan herey Linux Mint ve Ubuntu takm tarafndan
test edilip, hazr halde depolarda bulunmaktadr. htiyacnz olan tek ey neye ihtiyacnz
olduunu semek.
Linux Mint, Gncelleme Yneticisi arac ile kendi kendini otomatik olarak gnceller. Hem
de sadece iletim sisteminizi deil, ykl olan tm yazlmlar da dahil olarak!
te bu kadar basit. nanlmaz! :)
Opera, Skype, Acrobat Reader, Google Earth ve Real Player gibi baz ok nl
uygulamalar Linux Mint zerinde varsaylan olarak ykl gelmez. Belki bunlarn yannda
oyunlar da yklemek isteyebilirsiniz (Linux iin pek ok hazr zgr ve bedava olarak
oyunlar mevcuttur... lk olarak Mate-Oyunlarn ykleyerek denemeye balayabilirsiniz).

Yazlm Yneticisi
Linux Mint'te yazlm yklemenin en kolay yolu Yazlm Yneticisini kullanmaktr. Yazlm
Yneticisi, nceden bahsettiimiz gibi en stn paketleme teknolojisini kullanan, ama
ilemleri daha kolay anlalr hale getiren, paket yklemek yerine direkt programlar
yklemenize olanak tanyan (hatrlarsnz, arkaplanda hala paket sistemini kullanan ve
ayn yararlar salayan) bir programdr.
Men'y an ve Yazlm Yneticisini sein.
Sayfa 37

Yazlm Yneticisi Linux Mint'iniz iin uygun, yklenebilir yazlmlar listeleyecektir.

Programlar kategorilerde, anahtar kelimelerle arayarak ya da sahip olduklar poplerlik ve
ald puan oranlarna gre bulabilirsiniz.

Men
Eer ne aradnz biliyorsanz, herhangi bir eyi altrmanza gerek yok. Sadece
Men'ye uygulamann adn yazn ve yazlm oradan ykleyin.
rnein, gftp paketini yklemek iin;

Men'y amak iin CTRL+SuperTu_L tularna basn

gftp yazn

Install gftpnin zerine gelmek iin yukar ok tuuna basn

Enter'a basn

Paket Ynetiminin ne kadar mkemmel olduunu daha nce sylemi miydik?

Synaptic ve APT
Eer birden fazla program yklemek isterseniz, ya da Yazlm Portalnda ya da Yazlm
Yneticisi iinde olmayan bir yazlm aryorsanz, istediiniz yazlm yklemeniz iin size
iki yol sunar. Birincisi; grafiksel arabirimi olan Synaptic isimli ara ile ikincisi ise komut
satr arac olan APT ile.
imdi Opera'y (Firefox web taraycsna alternatif bir program) hangi yollar ile
ykleyebileceimizi inceleyim;
Men'y an ve Paket Yneticisini sein.
Ara butonu zerine gelin ve opera yazn. kan paket listesinden Opera Web
Taraycya denk geleni sein. Kutucua tklayn, Kurulum iin aretleyi seip, Uygula
komutunu verin.
imdi Opera'y komut satr arac olan APT ile nasl kurabileceimizi grelim.
Men'y an ve Ubirimi sein. Sonra aada ki komutu verin:
apt install opera
Not: APTyi kullanmadan nce Synapticin kapal olduundan emin olun. Synaptic,
arkaplan da APTyi kulland iin ikisi ayn anda alamaz. Ayn ey Yazlm Yneticisi
iin de geerlidir.

Sayfa 38

Grdnz gibi APT'yi kullanmak olaanst derecede kolay, sadece grafiksel deil
komutlar ile de kontrol edilebilir. Eer Linux'a yeni baladysanz tabii ki ilk olarak grafiksel
arayzleri tercih edeceksinizdir (zaten onlar da bunun iin bulunmakta) fakat zaman
getike ilerinizi daha etkili ve hzl yapmak iin, Opera'y yklerken yaptmz gibi
(sadece apt install opera yazarak) tm ilemlerinizde komut satrn kullanacaksnz.
Bundan daha kolay olamazd.
Bununla birlikte Yazlm Yneticisi ile Synaptic/APT arasnda nemli fark yoktur. Synaptic
ve APT paketlerle olan iinizi sizin iin kolayca halleder. Opera rneinde olduu gibi
sadece Opera yazarak program ykleyebildik, ama her paket iin byle olmayabilir, yani
her paketin ismini de bilmeniz gerekebilir. Bazen belirli uygulamalara bu yolla direkt
paketlerden ulaamazsnz.
Yazlm Yneticisi farkldr nk o size uygulamalarn doru paketlerini yklemenize
olanak verir, hem de sadece Synaptic ve APT'nin ulaabildii yazlm depolarndan deil,
ayrca internet zerinden de bunu yapar.
Bu yzden Yazlm Yneticisini kullanmak iin iki farkl nedeniniz vardr;

nk siz hi Synaptic/APT kullanmadnz.

nk istediiniz uygulamalara dier aralarla tam olarak eriim yetkiniz olmad

iin Yazlm Yneticisi ile ykleyebilirsiniz.

Uygulama Kaldrmak
Men zerinden Kaldrmak
Linux Mint'te yazlm kaldrmak gayet basittir. Sadece Men'de uygulamann zerini seili
hale getirin, sa tuu tklayp Kaldr komutunu verin.
Men, setiiniz uygulamann paketlerini ve bamllklarn bulur.
Kaldr butonunu tklayn ve uygulama sisteminizden kaldrlacaktr.

APT Kullanarak Kaldrma

Bir uygulamay kaldrmann dier bir yolu da APT'yi kullanarak kaldrmaktr. Ve tekrar
burada komut satr arac hakknda konuuyoruz, ve bunun nasl artc derecede basit
olabildiini gryoruz;
Men'y an ve Ubirimi sein. Sonra aadaki komutu verin.
apt remove opera

Not: APTyi kullanmadan nce Synapticin kapal olduundan emin olun. Synaptic,
arkaplanda APTyi kulland iin ikisi ayn anda alamaz.
Sayfa 39

Synaptic Kullanarak Kaldrma

Ayrca Paketleri kaldrmak iin Synaptic'i de kullanabilirsiniz... Linux tamamen seimler
zerinedir, imdi nasl yapacamza bakalm.
Men'y an ve Paket Yneticisini sein. Ara butonuna basn ve operay sein. kan
paket listesinden Opera Web Taraycya denk geleni sein. Kutucuu tklayn, Kaldrma
iin aretleyi seip, Uygula komutunu verin.

Sisteminizi ve Uygulamalarnz Gncelletirin

Bilgisayarnzda ykl olan herhangi bir paket iin yenilik varsa, o versiyona gncelleme
yapabilirsiniz. Bunlar, Sistem iin bir gvenlik bileeni, bir data ktphanesinin optimize
olmu hali ya da Firefox'un yeni versiyonu olabilir. Temel olarak, sisteminiz paketlerden
meydana geliyor ve bu paketlerin herhangi bir paras iin gncelleme yaplabilir. Bunun
anlam, daha yeni paketin, eskisi ile yer deitirmesidir.
Bunu yapmak iin pek ok yol vardr fakat bir tanesi nerilmektedir.
Tm Paketlerinizi APT kullanarak tek, basit bir komutla yapabilirsiniz (apt upgrade) ya da
Synaptic zerinden Tm Gncellemeleri aretle butonunu seerek de yapabilirsiniz
ama byle yapmanz nermiyoruz. Bunun sebebi bu aralarn gncelleme yaparken hibir
ayrlk yapmadan tm paketler iin byle bir gncelleme yapmak istediinizi farz edip,
uygulamasdr.
Sistemin baz paralarn gncellemek gvenlidir fakat bazlarn deil. rnek olarak,
kernel gncellemesini yaparsanz (hereyin donanm tanyp kullanabilmesi iin gerekli
olan para, temel yap) ses desteinin, kablosuz kartnzn, hatta Kernel ile skca
balantl olarak alan baz uygulamalarnzn bile (VMWare ve VirtualBox gibi) dzgn
almasna engel olabilirsiniz.

Gncelletirme Yneticisini Kullanmak

Linux Mint, Gncelletirme Yneticisi isimli bir ara ile birlikte gelir. Bu ara
gncellemeleri gvenli bir ekilde uygulamadan nce, yapacamz gncellemeler
hakknda daha fazla bilgi verir. Ekrannzn sa alt kesine yerlemi, kalkan grnml
bir simgesi vardr.
Eer farenizi zerine getirirseniz size sisteminizin gncel olduunu ya da deilse, ka adet
gncelleme olduunu bildirecektir.
Eer kalkan eklindeki simgeye tklarsanz, Gncelletirme Yneticisi alr ve size ka
tane uygun gncelleme varsa gsterir. Arayzn kullanm ok basittir. Her paket
gncellemesi iin tanmlamasn, deiiklik loglarn (Log dosyas gelitiricilerin paketlerde
yaptklar deiiklikleri anlatt yerdir.) ve hatta Linux Mint iin daha fazla uyary burada
okuyabilirsiniz. Ayrca burada yazlmlarn kanc srmlerinin ykl olduunu ve
hangilerinin gncellenebilir olduunu da grebilirsiniz. Son olarak her paket gncellemesi
iin verilmi kararllk seviyesini de grebilirsiniz.

Sayfa 40

Her paket gncellemesi birtakm gelitirmeler getirir ya da gvenlik sorunlarn dzeltir

fakat bu onlarn risksiz olduu ve yeni hatalara neden olmayaca anlamna gelmez. Her
paketin kararllk seviyesi Linux Mint tarafndan belirlenir ve bir gncelletirmenin
uygulanmak iin ne kadar gvenli olduunun gstergesidir.
Tabii ki kararllk seviyesini, durum, paket ismi ya da versiyon numarasna gre stunlarn
zerine tklayarak sralayabilirsiniz. Temizle ya da Tmn Se komutlar ile tm
paketleri seebilir ya da seiminizi sfrlayabilirsiniz.
Seviye 1 ve 2 (Level 1-2) gncellemeleri tamamen riski olmayan gncellemelerdir ve onlar
daima uygulamalsnz. Seviye 3 gncellemelerinin gvenli olmas beklenir ve bu yzden
onlar yklemenizi ve gncelleme listenize koymanz da neriyoruz. Eer baz seviye 3
gncellemelerinden dolay bir problem yaarsanz, bunu Linux Mint takmna iletiniz ve
bylece onlar da kararllk seviyesini 4 ya da 5 olarak deerlendirerek, dier kullanclar bu
yklemeyi yapmadan nce fikirlerini deitirmelerini salam ve onlar uyarm olurlar.

Sayfa 41

Tercihler butonuna tkladnzda yukardaki ekran kacaktr. Varsaylan ayar olarak

kararllk seviyesi 1, 2 ve 3 olan gncellemeler grnr haldedir. Eer isterseniz seviye 4
ve 5 olanlar da Grnr hale getirebilirsiniz. Bylelikle gncelleme listesinde daha fazla
gncellemeyi grnr hale getirmi olursunuz. Hatta isterseniz kararllk seviyesi 4 ve 5
olanlar bile Gvenli olarak iaretleyebilirsiniz. (bunu nermiyoruz) Byle yaptnz
takdirde Gncelletirme Yneticisinin varsaylan olarak ayarlam olursunuz.
Gncelletirme Yneticisi sadece gvenli olarak iaretlenmileri hesaba katar. Yani,
sisteminizin gncel olduunu sylediinde, sadece sizin gvenli olarak iaretlediiniz
kararllk seviyesinde gncelleme olmad anlamna gelir.
Gncelletirme Yneticisi sadece grnr olan gncellemeleri listede gsterir.
rnein, eer tm seviyeleri grnr hale getirirseniz ve sadece seviye 1 ve 2 iin gvenli
yaparsanz, listede pek ok gncelleme greceksiniz ama Gncelletirme Yneticisi size
muhtemelen sisteminizin gncel olduunu syleyecektir.
Otomatik Yenile sekmesi, Gncelletirme Yneticisinin ne sklkla gncellemeleri kontrol
edeceini ayarlamanza olanak verir.
Gncelletirme Yntemi sekmesi, Gncelletirme Yneticisinin gncellemeleri nasl
kontrol edeceini ayarlamanza olanak verir.
Balang Sresi, GncelletirmeYneticisinin internet balantsn kontrol etmesi iin
beklemesi gereken sredir. Bu gecikme sresi, A Yneticisinin bilgisayar baladnda
internette oturum amasna izin verir.
Ayrca, Gncelletirme Yneticisinin internet balantsn kontrol etmesi iin hangi
internet adresine bakmas gerektiini ayarlayabilirsiniz. Bylelikle, Gncelletirme
Yneticisi, gncellemelere bakmadan nce bu adrese ping atmaya alacaktr.
Yeni Datm Gncelleme Paketleri opsiyonu, Gncelleme Yneticisinin
bamllklar ykleyip yklememesini tanmlamanz salar.

Sayfa 42

yeni

rnein A Paketi versiyon 1 sizin iletim sisteminizde ykl ve A Paketinin Versiyon 2

gncellemesi kt, fakat versiyon 2 yeni bamllk gerektiriyor, B Paketi iinde sunuluyor
diyelim ve bu B Paketi sizde yok... Bu durumda ne olacak?
Eer bu kutucuu iaretlemezseniz, Versiyon 2 (rnek zerinden konuuyoruz hala)
gncellemesi gncelleme listesinde grnmeyecektir.
Eer bu kutucuu iaretlerseniz, seiminize bal olarak B Paketi de yklenecektir.
Bu seenei iaretlerken dikkatli olun, bamllklardan dolay yeni paketleri
ykleyebilecei gibi bazen de kurulu olan paketleri kaldrabileceini gz nnde
bulundurun.
Yok saylm Paketler sekmesinde, gncelleme almak
tanmlayabilirsiniz. ? ve * gibi deikenler desteklenmektedir.

istemediiniz

paketleri

Proxy sekmesi, proxy ayarlarn tanmlamanza olanak verir.

Son sekmede ise Gncelletirme Yneticisinin sistem ekmecesinde kulland simgeleri
deitirmenize izin verir.
Eer Gncelletirme Yneticisi ile ilgili bir hata mesaj alrsanz, (rnein: paket listesi
yenilenemiyor) log (kayt) dosyalarna bakabilirsiniz. Sistem ekmecesindeki kalkan
simgesine farenin sa tuu ile tklayp Bilgi komutunu sein. Aadaki ekran
grnecektir.

Sayfa 43

Bu ekranda, Gncelletirme Yneticisine ait tanmlama numarasn (ID), hangi kullanc

yetkisi ile altn, ve log (kayt) dosyasnn ieriini grebilirsiniz.
Ayrca sisteminize uygulanm olan gncellemeleri (Gncelletirme Yneticisi zerinden
salanm olanlar) Grnm > Gncelletirme Gemiine tklayarak grebilirsiniz.

Sayfa 44

neriler
ou iinizi masastnde mi yapyorsunuz? Baz metinleri kopyalamak iin sklkla
CTRL+Cye basyor musunuz? Not yazmak iin bir metin editr aar msnz?
Dosyalarnz arkadalarnzla nasl paylarsnz? Basit grevleri yerine getirmek iin pek
ok yol vardr. Bu blmde sisteminizden daha etkin yararlanabilmeniz iin Linux, Mate ve
Linux Mint masast zellikleri hakknda bilgiler verilecektir.

Fare Kullanarak Kopyalayp Yaptrmak

ou insan kopyalamak istedii metin zerine sa tu ile tklamaya ya da Dzenle
mensne tklamaya almtr. Linux Mint'te de byle yapabilirsiniz fakat ou GNU/Linux
iletim sistemleri size ayrca kopyala yaptr eylemi iin fare kullanmann rahatln sunar.
te nasl alt: Sol fare tuu kopyalar, orta fare tuu yaptrr. Bu kadar basit!
Hadi deneyelim! LibreOffice Writer' ya da herhangi bir metin editrn an. Birka cmle
yazn. Farenizin sol tuu ile yazdnz metnin bir ksmn sein. imdi Dzenle
mensne ya da Kopyala komutunu vermeye ihtiyacnz olduunu dnyorsunuz.
Hayr. Bahse gireriz ki klavye zerinden CTRL+C gibi bir klavye kombinasyonu girmek
zorunda olduunuz dnyorsunuz. Linux'ta, iler daha kolay. Zaten metni seerek, onu
ayn zamanda kopyalam oldunuz. Evet doru. O metin uanda Fare Arabelleine
kopyaland ve baka bir eye basmanz gerekmiyor.
imdi dkmannzda baka bir yere gelin ve farenizin orta tuuna (ya da tekerlekli bir
fareniz varsa tekerlek tklamasna, ya da 2 tulu bir fareye sahipseniz iki tua birden ayn
anda basn... Yani her ey dnld, Mac'in garip tek tulu faresi gibi deil :)). Ve imdi
grdnz gibi nceden semi olduunuz metin yaptrld.
Ne kadar ok kullanmaya alrsanz, kopyala yaptr ileminde o kadar
hzlanacaksnzdr. Ayrca bu teknik ou Unix ve GNU/Linux iletim sisteminde alr.
Not: Farenin kullanm olduu ara bellek, MATE Masastnn kulland ile ayn deildir.
Yani herhangi bir eyi Dzenle mens ile ya da CTRL+C ile kopyalayp, CTRL+V tu
kombinasyonu ya da Dzenle zerinden yaptrabilirsiniz. Ayn zamanda iki ey
kopyalamamza izin veren bu uygulama iin teekkrler, CTRL+V ya da Dzenle mens
ile yaptrabileceiniz gibi farenin orta tuu ile de baka bir ey yaptrabilirsiniz.

Tomboy Araclyla Not Tutmak

Hepimiz not tutarz. Telefonda konuurken bir adres ya da numara yazmak iin, her zaman
byyen bir TODO yaplacak listesi iin, hatrlayacamz belirli bir i ya da ey iin,
hzl notlar tutarz. Bazlarmzn bilgisayar masasnn zerinde, monitrn evresinde
hibir zaman alan bir kalem bulunmaz ya da not tutmak iin uygun olmayan programlar
altrmak bizim iin zaman kaybdr (rnein LibreOffice Writer not tutmak iin ok verimli
bir ara deildir) ve aslnda ok az insan not tutmak iin zel yazlm kullanr. Linux Mint bir
not tutma arac ile birlikte gelir. Bunun ad Tomboy Notlardr.
Tomboy Notlar, kullanm ok kolay bir aratr. zerine tkladnzda tm notlarnzn bir
listesini alrsnz. Yeni Not rete tklayarak yeni not tutabilirsiniz.
Sayfa 45

Yeni bir not penceresi alr. Not baln deitirdiinizde onun ismini de ayn anda
deitirmi olursunuz. Not'unuzun iine ne yazmak isterseniz yazp, sonra da
kapatabilirsiniz. Notun iine yazdnz ieriiniz, Tomboy Notlar araclyla daima
ulalabilir olacaktr. Hi bireyi kaydet demenize gerek yoktur, hatta bilgisayarnz
yeniden balatsanz ya da kapatsanz bile yazdnz anda notlarnz otomatik olarak
kaydedilmektedir.
Eer bir notu daha fazla saklamaya ihtiyacnz olmadna karar verirseniz, o notu ap,
Sil tuuna basmanz yeterlidir.
Notunuzun iine baka bir not balnn ismini yazarsanz, Tomboy Notlar otomatik
olarak o not iin bir balant oluturur ve bu balantya tkladnzda o nota ulaabilirsiniz.
Farkl formatlarda not tutabilir ve Tomboy Notlar tarafndan sunulan birok zellii
kullanabilirsiniz. (senkronize etmek, arama zellii, PDF, HTML, vb. gibi dosyalara
dntrme)

E-Posta ve Web Sitelerini PDF Formatnda Kaydetmek

Daha sonra okumak iin web sitelerini sk kullanlanlarnza ekler misiniz? Hatrlama
ihtiyac duyabileceinizi dndnz bilgileri ieren elektronik postalarnz saklar
msnz? Gelen kutunuz ve Sk Kullanlanlar klasrnz dolup tayor ama siz yine de
ihtiyacm olabilir diye kaybetme riskini gze alamyor musunuz? Bu tr bilgileri baka bir
yerde saklayamaz msnz? Tabii ki Tomboy Notlarn kullanabilirsiniz ama byle
yaptnzda Web sitesinde ki ya da elektronik postanzda ki resimleri ve dier ierikleri
tam olarak kaydedemezsiniz. Peki bunlarn yerine neden ierii yazdrmyorsunuz? Kat
zerine deil, bir PDF dosyasna...
Sayfa 46

Linux Mint'te varsaylan olarak bir PDF yazcs ykl olarak gelir. Bu yazc, ierii
gnderdiiniz uygulamann ktsn bir PDF dosyasna kaydeder. rnein, bir uak biletini
internet zerinden satn aldnz ve uu bilgilerinizi ieren grnty dosya mensnden
yazdr seenei ile kada yazdrmak yerine PDF olarak kaydetmek istiyorsunuz. Bunun
iin yapmanz gereken;
PDF yazcsn seip, Yazdr tuuna basmaktr.
Bu ilemden sonra incelemekte olduunuz sayfa PDF dosyas olarak kaydedilip, Ev
klasrnzn iine depolanacaktr.
Benzer olarak Thunderbird e-posta istemcisinden ya da herhangi bir programdan ayn
ekilde e-postalarnz ve ieriklerini PDF dosyas olarak Ev klasrnde oluturabilirsiniz.

Sayfa 47

Son Sz
Linux ve Linux Mint hakknda daha renilecek ok fazla ey var. Bu klavuz sadece
masastne odakl bir tantm amal hazrlanmtr. Artk sisteminizi kullanrken kendinizi
daha rahat hissedebilir ve onun bileenlerini daha iyi anlayabilirsiniz. imdi srada ne var?
Ubirimi nasl kullanacanz m? Dier masastlerini denemeniz mi? (KDE, XFCE,
LXDE vb.)
Bu tamamen size kalm. Unutmayn, Linux kullanmak ok elencelidir ve topluluk size
yardm etmek iin her zaman hazrdr. Zaman ayrn ve her gn biraz daha fazla bilgi
edinin. Her zaman -ne kadar iyi biliyor olsanz bile- renilecek eyler vardr.
Linux'un tadn kartn ve Linux Mint'i setiiniz iin teekkrler!..

Sayfa 48