GOLONGAN KATA (KATA TUGAS)

Dalam bahasa Melayu terdapat empat golongan kata, iaitu kata nama, kata kerja, kata adjektif, dan kata tugas. Kesemuanya menimbulkan masalah kepada para pelajar. Tetapi yang paling menyulitkan ialah golongan kata tugas. Yang menjadikan kata tugas bermasalah ialah kepelbagaiannya. Bukan sahaja jumlahnya besar, tetapi jenisnya amat pelbagai sehingga mengelirukan. Untuk memulakannya, kita hendaklah faham dan tahu akan definisinya serta cara menjenis jeniskan golongan kata ini.

KATA TUGAS Kata tugas ialah satu kelompok perkataan yang kehadirannya dalam ayat penting kerana tugas tugas sintaksis yang dipikulnya. Tiap tiap jenis kata tugas mempunyai peranan tertentu, yang jikalau tidak hadir dalam ayat, sama ada akan merosakkan ayat itu atau mengurangkan maksud maksud tertentu. Tidak seperti tiga golongan kata yang lain dalam bahasa Melayu, iaitu kata nama, kata kerja, dan kata adjektif, kata tugas tidak berfungsi sebagai inti sesuatu frasa. Kata tugas hadir dalam ayat, sama ada di bahagian hadapan ayat, di bahagian hadapan frasa, atau di belakang perkataan perkataan tertentu untuk memberikan makna khusus atau memainkan peranan sintaksis tertentu dalam ayat berkenaan. !leh itu, dari segi kehadiran kata tugas dalam ayat, dapat dibahagikannya kepada empat, iaitu" #. $ebagai perkataan yang menghubungkan ayat dengan ayat %kata hubung& '. (. ). $ebagai perkataan yang hadir di hadapan ayat atau klausa %kata praklausa& $ebagai perkataan yang hadir di hadapan frasa %kata prafrasa& $ebagai bentuk perkataan yang hadir selepas perkataan perkataan tertentu %kata pascakata&

Kata Hubung Kata hubung terdiri daripada empat subjenis, iaitu kata hubung gabungan, kata hubung pancangan keterangan, kata hubung pancangan relatif, dan kata hubung pancangan komplemen. *umlah kata hubung gabungan dalam bahasa Melayu amat besar, antaranya, dan, tetapi, atau, serta, seraya, sambil, dan lalu. Demikian juga dengan kata hubung pancangan keterangan+ antaranya, walaupun, kerana, hingga, jikalau, untuk, dan apabila. $ebaliknya, hanya terdapat satu kata hubung pancangan relatif, iaitu yang. *umlah kata hubung pancangan komplemen juga tidak banyak, antaranya, bahawa, untuk, dan supaya. Kata Praklausa ,olongan katat praklausa pula terbahagi kepada lima subjenis, masing masing hadir di hadapan ayat dan masing masing memikul tugas tertentu. $ubjenis kata praklausa ialah kata seru, kata tanya, kata erinta!, kata embenar, dan kata angkal ayat. Kata $eru Kata seru ialah perkataan yang digunakan untuk menyampaikan perasaan perasaan seperti marah, sakit, hairan, geram, terperanjat, dan ejekan. $ebagai contoh ialah perkataan cis dan aduh dalam ayat ayat yang berikut" #. Cis, penakut rupanya'. Aduh, sakitnya kakiku.erhatikan baha/a dalam ayat seru, kata seru berada di hadapan ayat dan pada akhir ayat diletakkan tanda seru %-&. Kata Tanya Kata tanya digunakan untuk menanyakan sesuatu. 0a1imnya kata tanya disertai bentuk penegas kah dan hadir di bahagian hadapan ayat. Misalnya"

#. Bilakah a/ak hendak ke pejabat pos2 '. Berapakah harga buku itu2 .erhatikan baha/a dalam ayat yang mengandungi kata tanya %iaitu ayat tanya&, terdapat tanda soal %2& di bahagian akhir ayat tersebut. Kata .erintah Kata perintah ialah kata tugas yang hadir di hadapan ayat perintah. Terdapat banyak jenis ayat perintah, iaitu ayat suru!an, ayat larangan, ayat silaan, dan ayat ermintaan. Maka terdapat pelbagai jenis kata perintah. Misalnya, jangan, usah, sila, jemput, minta, dan tolong. .erhatikan contoh contoh dalam ayat yang berikut" #. Jangan ambil buku daripada almari itu. '. Sila masuk ke de/an sekarang juga. (. Tolong kembalikan borang ini sebelum akhir bulan. Kata .embenar dan Kata .angkal 3yat Dua lagi kata tugas dalam subjenis kata praklausa ialah kata embenar dan kata angkal ayat, masing masing tidak begitu kerap digunakan dalam bahasa Melayu dan tidak pula menimbulkan kesukaran. 4ontoh kata pembenar ialah benar dan ya, sementara contoh kata pangkal ayat ialah maka, arakian, hatta, dan sebermula. Kata Prafrasa Yang agak besar jumlahnya dan yang kerap menimbulkan masalah ialah golongan yang ketiga, iaitu kata prafrasa. *umlah subjenis golongan ini ialah lapan, iaitu kata bantu, kata enguat, kata enegas, kata nafi, kata emeri, kata sendi nama, kata ara! dan kata bilangan. Bukan sahaja jumlah subjenisnya banyak, tetapi jumlah perkataan dalam setiap subjenis juga banyak dan hampir semuanya mempunyai kekerapan yang tinggi dalam bahasa Melayu. Kata sendi nama, misalnya terdiri daripada satu jumlah yang besar dan kompleks penggunaannya. $ubjenis kata bilangan juga kompleks, dan para pelajar selalu keliru tentang penggunaan kata nafi serta kata pemeri.

Kata Bantu Kata bantu ialah perkataan yang hadir di hadapan kata kerja dan kata adjektif untuk memberikan maksud tertentu. Terdapat dua jenis kata bantu dalam bahasa Melayu, iaitu kata bantu as ek dan kata bantu ragam. Kata bantu aspek menimbulkan suasana perbe1aan masa, iaitu masa lampau %telah, sudah, dan pernah&, masa kini %sedang dan masih&, atau masa hadapan %akan dan belum&. Kata bantu ragam pula menyampaikan maksud ragam perasaan, misalnya hendak, mahu, harus, mesti, boleh, dan dapat. 4ontoh penggunaan kata bantu dalam ayat ialah" #. Mereka sedang menajalani latihan di pusat sukan. '. .isang itu masih muda lagi. Kata .enguat Kata penguat ialah perkataan yang hadir di hadapan frasa atau kata adjektif untuk menguatkan maksudnya. Kadang kadang, kata penguat boleh juga hadir di belakang kata adjektif. 4ontoh kata penguat ialah paling, agak, terlalu, amat, sangat, dan sungguh. 4ontoh dalam ayat ialah" #. .elajar itu sungguh rajin. '. Karangan 3nita agak baik. Kata .enegas Kata penegas ialah sejumlah perkataan yang memberikan penekanan pada bahagian bahagian tertentu dalam ayat. Terdapat dua jenis kata penegas, iaitu" #. Yang menegaskan hanya frasa predikat atau bahagiannya. 4ontoh kata penegas jenis ini ialah kah, -tah, dan lah. '. Yang menegaskan kedua dua bahagian ayat, iaitu frasa nama sebagai subjek atau sebahagiannya atau frasa predikat atau bahagian bahagiannya. 4ontoh kata penegas jenis ini ialah juga, jua, pun, sahaja, lagi, hanya, dan memang.

Beberapa contoh kata penegas dalam ayat adalah seperti yang berikut"

#. tulah ibu pejabat persatuan kami. '. !anya 3li yang telah sampai ke rumah. Kata 5afi Kata nafi hadir di hadapan frasa predikat untuk menafikan maksud yang terkandung dalam frasa tersebut. Terdapat dua kata nafi, iaitu tidak dan bukan, dengan peraturan tertentu tentang penggunaannya. .eraturan inilah yang kurang diketahui oleh para pengguna bahasa, sehingga menimbulkan kesulitan. $ebenarnya, jikalau dipelajari dan difahami peraturan ini, penggunaan kata nafi tidak akan menjadi masalah. Kata nafi bukan hadir di hadapan frasa atau kata nama dan frasa atau kata sendi nama, seperti ternyata dalam contoh yang berikut" #. 6ncik 3hmad bukan guru sukan kami. '. Dia bukan dari sekolah asrama penuh. Kata nafi tidak pula hadir dalam ayat yang frasa predikatnya terdiri daripada frasa 7 kata kerja dan frasa 7 kata adjektif, seperti dalam ayat ayat yang berikut" #. Tetamu dia tidak datang. '. .elajar itu tidak cergas sangat. Kata .emeri Kata pemeri ialah unsur yang menjadi pemeri hal atau perangkai antara subjek dengan frasa frasa utama dalam predikat. Terdapat dua jenis kata pemeri, iaitu" #. alah, yang hadir di hadapan frasa nama dalam predikatnya. 4ontohnya" #. .rojek yang baru dirasmikan itu ialah salah satu projek bagi membasmi kemiskinan. Adalah, yang hadir di hadapan prediakt yang terdiri daripada frasa adjektif dan frasa sendi nama. 4ontohnya" a& Dengan predikat frasa sendi nama #. $umbangan yang terbesar adalah daripada penduduk penduduk kampung tersebut. b& Dengan predikat frasa adjektif

'.

#. 4adangan para pelajar itu adalah sangat baik. P#$HAT%AN *ika predikatnya frasa kerja, ialah dan adalah tidak diperlukan. 3yat # yang berikut lebih tepat daripada ayat '. #. .andangan itu merupakan suatu yang dapat diberikan pertimbangan. '. .andangan itu adalah merupakan suatu yang dapat diberikan pertimbangan.

Kata $endi 5ama Kata sendi nama ialah perkataan yang letaknya di hadapan frasa nama. *umlah kata sendi nama dalam bahasa Melayu agak banyak, masing masing dengna cara penggunaan tersendiri. Kata sendi nama adalah antara perkataan yang menjadi masalah bagi para pelajar. Berikut disenaraikan kata sendi nama dalam bahasa Melayu yang la1im digunakan. di ke dari daripada kepada pada Kata Bilangan Kata bilangan pula ialah sejumlah perkataan yang menjadi penerang jumlah kepada frasa nama. 4ontohnya, dua, lima belas, segala, semua, ketiga-tiga, masing-masing, dan separuh. Kata Pas"akata Kata pascakata hadir selepas perkataan dengan tugas tugas tertentu. Terdapat dua subjenis kata pascakata, masing masing ditandai dengan perkataan nya, iaitu kata enekan, yang memberikan penegasan, dan kata bagi demi untuk tentang seperti umpama sejak terhadap akan oleh hingga untuk antara dengan dalam

embenda, yang menukar perkataan bukan kata nama menjadi kata nama. 4ontoh fungsi penekan ialah sesungguhnya, bahawasanya, dan nampaknya. 4ontoh fungsi pembenda ialah lajunya, sakitnya, dan datangnya. Demikianlah huraian ringkas tentang kata tugas, yang tiap tiap satu memerlukan huraian yang lebih lanjut. *elas kelihatan baha/a golongan kata ini penting dalam bahasa Melayu kerana peranan yang dimainkan oleh tiap tiap jenis.