Kartal Ovas Muharebesi

Kartal Ovas Muharebesi

Kartal Ovas Muharebesi
1768-1774 Osmanl-Rus Sava

Kartal Ovas Sava, Daniel Chodowiecki Tarih 1 Austos, 1770 Blge Kagul Nehri, Gney Besarabya - Moldova Sonu Kesin Rus zaferi

Taraflar
Rusya mparatorluu Osmanl mparatorluu Krm Hanl

Komutanlar
Pyotr Rumyantsev vazzade Halil Paa

Gler
18.000-42.000, 118 top
[1]

Toplam: 180.000 asker

Osmanl: 75.000100.000 ayrca 130 top Krm Hanl: 80.000-100.000 svari

[2]

Kayplar
1.500 l ve yaral 20.000 l ve yaral, 2.000 esir, 130 top kaybedildi

Kartal Ovas Muharebesi ya da Kartal Meydan Muharebesi (Rusa: ), Rus kaynaklarnda Kagul Meydan Muharebesi olarak gemektedir; 1768-1774 Osmanl-Rus Sava'nn en nemli kara sava olup ayrca 18. yzyldaki en byk kara savalarndan biridir. 1 Austos 1770'de Rus Ordusu'nun Kaplan Giray komutasndaki Krm Hanl Ordusu'nu yendii Larga Sava'nn hemen 2 hafta sonrasnda gereklemitir.

Muharebeden nceki durum

Hotin kalesinin terk edilmesinden mesul tutulan Sadrazam Moldovanc Ali Paa 10 Aralk 1769'da azledilmi ve sadrazam ve serdar- ekrem olarak vazzade Halil Paa grevlendirilmiti. vazzade Halil Paa 1769 kn Babada ordugahnda geirip hazrlklar yapmtr. Bodan' igal eden Ruslar Eflak zerine gemiler ve Eflak Voyvodas olan "Gruigor Kiga"'y esir edip tutuklamlard. Daha sonra Rus ordusu Rusuk karsnda bulunan Yerg (Rumence : Giurgiu) kalesine kadar ilerlemiti. Ama Osmanl ordusu bu Rus ordusunun karsna kp, onu geri

Kartal Ovas Muharebesi ekilmeye mecbur etmiti. Bununla beraber Rus ordusu Eflak'n merkezi olan Bkre'e yerlemiti. Bu srada Krm Han da deitirilmi ve IV. Devlet Giray yerine II. Kaplan Giray Krm Han olarak tayin edilmiti. II. Kaplan Giray Babada ordugahna gelmi ve sadrazam vazzade Halil Paa ile grmt. Bu grmede Bodan'n geri alnmas iin planlar yaplmt ve Kaplan Giray Bucak'da bulunan Krm Tatarlar ordusu karargahna geri dnmt. Krm Hanl ordusunun Rus ordusu ile yapaca bu muharebede baarl olmas iin Krm ordusunda bulunmayan top ve tfek kullanan Osmanl birlikleri ile takviye edilmesi kararlatrlmt. smail Muhafz Mehmed Paa, orum mutasarrf Hasan Paa ve Dastanl Ali Paa komutasnda Osmanl birlikleri Krm Tatarlar ordusuna takviye salamak iin gnderildi. Rus ordusu komutan Pyotr Rumyantsev [3] Osmanl takviyeli Krm glerinin Bodan' geri almak iin harekata geeceklerini anlam ve tm kuvvetlerini kendi komutasnda birletirip "Hantepesi"'nde mevzilendirmiti. Halbuki Osmanl-Krm planna gre takviyeli Krm Tatarlar gc Hantepesi yolundan gitmeyip Prut Nehri'ni geerek Ya zerine gitmesi ngrlmt. Fakat k ve ilkbahar selleri dolaysyla Prut Nehri'nin ok cokun bir hal alp zerinde kpr kurmaya elverili olmad anlald. Ayrca Rus ordusu komutan, takviyeli Krm ordusunun Prut Nehri'ni geme giriimi yapacan anlayarak bu geii nlemek iin nehrin karnda top bataryalar dizdirdi. Bu nedenlerle takviyeli Krm ordusu planlar deitirilip Hantepesi'de mevzilenmi olan Rus glerinin zerine gitmeye balad. Takviyeli Krm gleri Rus ordusu ile birka arpma yaptlarsa da Rus ordusunu tahkimatlarndan skemediler. Serdar- ekreme haber gnderek daha byk bir yaya piyade gc destei istediler ve bir destek piyade gc de Krm ordusuna yeni takviye olarak gnderildi. Ayn zamanda serdar- ekrem Halil Paa planlar daha da deitirerek Budan seraskeri olan Abdi Paa'ya komutasndaki Rumeli eyalet askeri ve dier glerle birlikte Tuna'nn karsnda bulunan Kartal sahrasna geip Rus gc zerine gitmesi iin emir gnderdi. Daha nceki plana gre Abdi Paa komutasndaki nemli kuvvet Siret Nehri'ni geecek; Fokani zerinden Ya'a ynelecekti. Bu plan casuslar ile renen Ruslar Ya yaknlarnda bir pusu bile kurmulard. Serdar- ekremden ald yeni emir zerine Abdi Paa Prut Nehri'ni geip takviyeli Krm ordusuna yakn bir yerde konaklayarak Rus ordusu ile arpmaya balad. Rus ordusunun hi mevzilerinden kmldamamasn Krm Han ve Abdi Paa, onlarn iae bulamada zorluk ektiine yormulard ve Krm ordusu ve Abdi Paa ordusu birlikle Rus ordusu zerine bir baskn yapmaya karar verdiler. Rus ordusu komutan bu baskn haberini Krm ve Osmanl ordularndaki casuslar ile haber almt. Krm ordusu ile Abdi Paa ordusu daha birlemeden, Rus ordusu Falc geidinden geip daha Osmanl ordular birlemeden nce Krm ordusu zreine ve sonra da Abdi Paa ordusu zerine birbiri ardndan iki baskn yapt. ki basknda da Krm ve Osmanl ordular bozguna uradlar ve bu nedenle Bodan' Ruslardan geri alma midi de kayboldu. Krm Han ve Abdi Paa durumu serdar- ekrem Halil Paa'ya bildirdiler ve durumu deitirmek iin Sadrazam'n ana Osmanl ordusu ile bizzat kendilerine katlmasn istediler.

Kartal Ovas Muharabesi

Bu srada Serdar- ekrem Babada karargahnda bir harp meclisi toplamt. Bu toplantda Yenieri Aas olan Kapkran Mehmet Paa yenieri gleri ile Tuna'y geip Kartal sahrasnda ilerleyip Krm Han ve Abdi Paa gleri ile balant kurup bir ana l sa aya kurup Rus ordusunu embere alma plann sundu. Bu plan ordu erkan tarafndan uygun grld. Buna uyularak Osmanl yenieri gc tm levazimat ve zahire iaeleri ile birlikte Tuna'dan kar yakaya getiler ve Kartal sahrasnda ileriye yrye baladlar. Rus basknlarnda bozguna urayp kaan Krm ve Abdi Paa askerinin bir ksm, bu ilerleyen yenieri gcne katld. Bunlarn verdii yeni haberi deerlendiren yenieri aas geri dnp Kartal sahrasnn dier ucuna gelip durumu haberci ile sadrazama bildirdi. Bu srada sadrazam karagahna Krm Han ve Abdi Paa'nn gnderdii resmi durum raporlar da gelmiti. Bu raporlarda dman Rus gcnn sanldndan daha ok fazla olduunu; ellerindeki mevcut gler ile bu gl Rus ordusu karsnda durulamayacan; kar durmak iin iyi yetimi 60.000 kadar askerin gerektiini ve sadrazamn bu ordu ile birlikte bizzat gelmesi gerektiini bildirmilerdir. Bunun zerine vazzade Halil Paa btn Osmanl ordusunu "st ak" ad verilen kayklarla bir ay iinde Tuna Nehri'ni

Kartal Ovas Muharebesi geirtti. Kartal sahrasna geerek tm ordu ile Rus ordusu zerine yrd. Bu arada Ruslar Larga Muharebesi'nde Krm Han komutasndaki Osmanl ve Krm Askerlerini byk bir yenilgiye urattlar. Bu srada Rus ordusu Larga Muharebesi'nde malup ettii takviyeli Krm glerini takip etmekteydi ve Osmanl ordusunun Tuna Nehri'nin karsna getii hakknda haberleri bulunmamaktayd. Rus ordusu Prut Nehri'nin Tuna'ya kavuma mevkine gelip yzbinden daha byk Osmanl ordusu ile karlanca Rus komutan ard. Krm Han takviyeli svari gleri ile Rus ordusunun sol kolunda mevki almt ve Rus ordusunun geri dnp ekilmesini nlemekteydi. Netice de, Krm ordusuna kar kazanlan (Ruslar tarafndan Larga Muharebesi zaferine ramen) Pyotr Rumyantsev komutasndaki Rus Ordusu, 60.000 kiilik Krm Hanl ve Sadrazam vazzade Halil Paa komutasndaki 75.000 kiilik (baz kaynaklarda 100.000 kii) Osmanl Ordusu tarafndan embere alnp, Prut Nehri'nin bir kolu olan Kagl Irma yaknlarnda sktrld. Bu zor durumda, sayca ve top ynnden stn kuvvetler karsnda Byk Petro'nun 1711 Prut Sava'ndaki durumuna dmemek iin, Rus General Pyotr Rumyantsev 40,000 (baz kaynaklara gre 18.000) askeri ile piyade kareleri oluturtu. Serdar- ekrem vazzade Halil Paa ise gayet temkinli davranmaya karar vermiti. Mevcudu nisbeten ok kk olan Rus gcne kar muhaharebeye balamadan kat siper kazdrmt. Rus general takviyeli Krm Hanl kuvvetlerinin yardma gelmesine frsat kalmadan hzla emberi yarmay hedeflemiti. Rus gc beer taburluk kareler halinde tedbir almlad. Saldr yn olarak 75.000 kiilik Osmanl Ordusu'nu ve kampn semilerdi. Ruslar sabaha yakn harbeli tfekleriyle ani olarak bir saldrya karar vermilerdi. Rus gcnn bu disiplinli taaruzu karsnda nizamsz ve talimsiz olan Osmanl askerleri kar koyamadlar ve siperlere doru kamaya koyuldular. Sayca kendilerine gre son derece az bir kuvvetin taarruzuna karn ilk bata karya gemi olan yenieri piyade kuvvetlerinin kar saldrsn da Ruslar pskrtler. Hemen ardndan Osmanl gleri arasnda bir panik balayp siperdeki kuvvetlerin kamaya balamas ile btn Osmanl Ordusu dald ve Tuna zerinde geriye geecek bir kpr bulunmad iin, bu ok byk insan zayiatina dnt. Ruslar emberi yarmakla kalmayp bir de esas Osmanl Ordusu'nu ar bir bozguna uratmlard. Kartal sahrasnda Debba kprs mevkinde yaplan bu muharebe 8 saat srmtr. Sava alannn yaklak 20 km ilerisinde Krm Hanl'nn 40.000 kiilik svari gucleri,takviye kuvvetleri ve Abdi Paa ordusu olmasna ramen bunlarn muharebeye katlma frsatlar bile olamamt. Ruslar zayiatlarn 1.000 kii olarak bildirirler. Osmanl kaynaklar ise Osmanl askerlerinin te birinin ehit dtn ve Ruslarn eline 130 ile 142 pare aras top ve 7000 zahire ykl araba getiini bildirirler. Osmanl ordusunu talim, terbiye, nizam ve intizam yoksun olduu serdar- ekrkerm vazzade Halil Paa tarafndan anlalmamt. Ayrca byk bir orduyu Tuna Nehri zerine kprler kurmadan kayklarla bir ay sren bir faaliyetle kar yakaya geirip, malubiyet olasna kar oradan nasl geri dnleceini hi dnmmesi onun komutanlk hatalarndanidr. Halbuki Osmanl devletinin byk yenilgilerinden olan Sen Gotthard Muharebesi ve Zenta Muharebesi ayn ekilde krp kurmadan byk nehirlerden kar yakaya geme srasnda ortaya ktnn hatrlanmas gerekmekteydi. Bundan baka vazzade Halil Paa dman malup edeceini dnerek Hotin zerine gidileceini dnmekte idi. Osmanl ordusunun tm arlklar ve byk miktarda zahire de Osmanl ordusu ile birlikte Tuna'dan karya geirilmiti ve bunlar bu malubiyet dolaysyla Ruslar eline gemitir.

Kartal Muharebesi Sonular

Kartal Ovas Muharebesi'nde malubiyet haberi gelince muharebeye katlmayan Krm Han ve Abdi Paa komutalarndaki 40.000 kisilik Krm Tatar ve Osmanl ordusu smail tarafndan Tolca'ya gitmeyip bataklklar etrafndan dolanp zi kalesine kamlardr. Kartal Ovas Muharebesi malubiyeti zerine Aralk 1770'de Osmanl sadrazam ve serdar- ekremi olan vazzade Halil Paa bu grevlerden azledildi. Yerine Karada isyann baari ile bastran Silahdar Mehmed Paa sadrazam ve serdar- ekremlik grevine getirildi.

Kartal Ovas Muharebesi Bu muharebeye kadar defalarca Rus ordusunu malup ederek teslim olmayan Bender kalesi Temmuz'dan beri kaleyi kuatma altnda tutan Rus generali Kont Panin'e teslim olmak zorunda kald.[4] zmail kalesi ise Rus General Ranin'e teslim oldu. Tuna'nn sol sahillerinde kalan dier Bucak blgesi kaleleri Kili, brail ve Akkerman kaleleri de Ruslarn eline geti. Eflak tmyle Rus igali altna girdi. Ruslarn Tuna'y gemeleri zerine Babada'nn Osmanl k ordugah olmas durumu tehlikeli hale girdi ve Hacolu Pazar'nn klk ordugah olmas kabul edildi. Fakat stanbul'da Sultan III. Mustafa bunu kabul etmeden stanbul'dan gelen padiah ahsi iradesi zerine sadrazamin Babada'nda ve Krm Han'nn da Babada ile Tolca arasnda klamalar gerekti. Halbuki o sadrazam, mahiyetinde mektupu olan Abdurrezak Bahir Efendi'yi Babada'nn klk olarak seilmemesinin nedenlerini ahsen sultan anlatmak icin gndermiti, ama III. Mustafa bunlar dinlememiti. Neticede 1771'de Ruslar Babada geici sreliine igal ettiler. Osmanllar buray tekrar geri alsa da 1773 ylndaki muharebeler de Babada, Ruslarca tekrar yaklp yklp, sava sonuna kadar igal edildi.[5] Bu muharebe ayn zamanda Osmanl mparatorluu zerinde pek ok ykc etkilere sebep oldu, mparatorluun Karadeniz'deki hakimiyetine de son verip, Krm Hanl'nn, Rus igaline almasnn ve Rusya himayesine girmesinin nn at. Osmanl ordusu byk bir moral knts iine girdi ve ordunun, svari kuvvetlerinin teknolojik ynden geri kalmln ortaya kt, bundan sonra sava Osmanl mparatorluu aleyhine bir gelime gsterdi. Osmanl ordusu bir daha sava boyunca savunmaya ekilmek zorunda kald. Bu muharebeden ve Bender'in Ruslar eline gemesinden sonra 13 Eyll 1770'de Rus bakomutan Pyotr Rumyantsev serdar- ekrem Halil Paa'ya Trke bilir yarbay Petro Yuvan adl bir delege ile bir mektup gndermi ve Tuna'y gemeden bir atekes ve bar yaplmasnn uygun olacan bu mektupta belirtmitir ve bu kiinin bu grmeler iin Rus temsilcisi olaca da bildirilmitir. Serdar- ekrem bu durumu stanbul'a bildirmitir. Gelen cevap sulh iin nizamn stanbul'dan verilecei olmutur. Nizam verme iin stanbul'daki hkmet Prusya ve Avusturya ile daha sonu vermeyen araclk yapma mzakereleri yapmaktayd. Fakat Ruslara araclk kabul etmediler ve Avusturya ve Prusya ile yaptklar Bkre grmeleri sonusuz kald. Bu muharebeden sonra 1773'te Rusuk, Silistre ve Varna'da kazanlan Osmanl zaferleri dahi bu kt gidii nleyemedi, Rus Ordusu umnu'ya kadar ilerledi. 4 yl sonra Osmanl mparatorluu, Krm Hanl ve Karadeniz zerindeki egemenliini resmen kaybetti, ar koullar ieren Kk Kaynarca Antlamas'n imzalamak ve askeri adan reformlara girimek zorunda kald.

Notlar
[1] km.ru: "The battle of Kagul" (http:/ / mega. km. ru/ weaponry/ encyclop. asp?TopicNumber=4408) [2] Uzunarl, smail Hakk (2003 5. Bask) Osmanl Tarihi IV. Cilt 2. Ksm: XVIII. Yzyl, Ankara:Trk Tarih Kurumu, ISBN: 975-16-0016-2 s.385-389 [3] Osmanl ve Trke kaynaklara gre Romanzof [4] Vasf tarihine gre (c.VII s.111) bu kalenin kuatlmas srasnda kale iinde veba salgn km ve Osmanl savunucular byk zayiat vermilerdir. Kale komutan olan vezir Mehmed Paa vebadan lm ve yerine kale erkan, vezir Abducelilzade Emin Paa'yi komutan semilerdir. En sonunda Ruslarn yapt iddetli hcumda stanbul Kaps civarndan merdivenlerle Ruslar ehre girmilerdir ve bunun zerine Bender teslim olmutur. [5] Orhan Yldz-Romanya Trkleri (http:/ / ormela. tr. gg/ Romanya-T. ue. rkleri. htm)

Kartal Ovas Muharebesi

D balantlar
Uzunarl, smail Hakk (1956, 6. Bask 2003) Osmanl Tarihi IV. Cilt 2. Ksm: XVIII. Yzyl, Ankara:Trk Tarih Kurumu, ISBN: 975-16-0016-2 s.385-389 David Stone (2006). A Military History of Russia (http://books.google.com/books?id=DbR62llvLh0C& pg=RA1-PA80). Greenwood Publishing Group. ss.80. ISBN0275985024.</ref> (Rusa) The battle of Kagul, Cyrill and Methodius Encyclopedia (http://mega.km.ru/weaponry/encyclop. asp?TopicNumber=4408) Koordinatlar: 4555K 2811D

Madde Kaynaklar ve Katkda Bulunanlar

Madde Kaynaklar ve Katkda Bulunanlar

Kartal Ovas Muharebesi Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?oldid=14217597 Katkda bulunanlar: Cekli829, Ertly, Gerekler, Mukaddime, Mutlutopuz, Noyder, Pinar, Rapsar, Roxyy, Trk Svarisi, 59 anonim dzenlemeler

Resim Kaynaklar, Lisanslar ve Katkda Bulunanlar

Dosya:Kagula.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Kagula.jpg Lisans: Public Domain Katkda bulunanlar: Ghirlandajo Dosya:Flag of Russia.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Russia.svg Lisans: Public Domain Katkda bulunanlar: Zscout370 Dosya:Flag of the Ottoman Empire (1453-1517).svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1453-1517).svg Lisans: bilinmiyor Katkda bulunanlar: Guilherme Paula Dosya:Flag of the Crimean Tatar people.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_the_Crimean_Tatar_people.svg Lisans: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Katkda bulunanlar: Riwnodennyk

Lisans
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 //creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/