SOL-JEL YNTEMYLE Ag/TiO2 MALZEMELERNN HAZIRLANMASI VE ANTBAKTERYEL ETKLERNN NCELENMES

P. NEBOL, M. TUNER, A. TOP, D. DEMRBKER, F. TIHMINLIOLU, E. EKER zmir Yksek Teknoloji Enstits, Kimya Mhendislii Blm, Glbahe URLA- ZMR, 35437 TRKYE

ZET Bu almada gm katkl titanyum dioksit (Ag/TiO2) malzemeler tek aamal sol-jel ve emdirme yntemleri kullanlarak hazrlanmtr. Her iki hazrlama ynteminde (Ag/Ti) mol oran 0.01 ve 0.1 gm miktarlar kullanlmtr. Gm miktar ve hazrlama yntemlerinin antibakteriyel aktiflii zerindeki etkileri disk yaylma metodu kullanlarak E. coli bakterisine kar incelenmitir. Antibakteriyel testler gstermistir ki: gm miktarnn artrlmas antibakteriyel aktivitiyi artrmaktadr fakat hazrlama yntemlerinin ayn gms miktarna sahip malzemelerin antibakteriyel aktifliini deneysel hatalar iinde etkilemedii bulunmutur. Anahtar Kelimeler: Ag; Antibakteriyel; Emdirme; Sol-jel; Tek aamal sol-jel; TiO2, 1. GR Antibakteriyel malzemeler medikal aletlerde, di dolgularnda, gda endstrisinde ve mikroorganizmalarn yok edilmesi ve yaylmasnn nlenmesi gereken alanlarda yaygn bir ekilde kullanlr [1]. Gm, inko, bakr, civa, titanyum gibi ar metaller antibakteriyel aktiviteye sahiptirler [2]. Bu metal iyonlar bakteri enzimlerini etkisiz hale getirerek bakterilerin enzim reaksiyonlarn gerekletirmesini olanakszlatrrlar [3]. Bunlarn iinden iyonik haldeki gm maddelere en yksek antibakteriyel aktiviteyi salar [4, 5 ve 6]. Gmn bu zellii ve zehirli olmamas kullanm alanlarn geniletir [7]. Sol-jel kimyas ile filmler, fiberler, ve kompozitlerin retimleri dier geleneksel retim teknolojilerine gre baz avantajlar salamaktadr. Mesela, youn seramik aerojel, seramik fiber ve film sol-jel yntemi ile retilebilmektedir [8]. Bu yntemin geleneksel seramik ve cam ileme yntemlerine gre bilinen en belirgin avantaj dk scaklklarda sentezleme/retim olanadr. Bununda tesinde sol-jel ilemi, bileik malzemelerin (mesela kark oksitler) hazrlanmasnda reticiye bu tr malzemeleri molekler seviyede homojen olarak sentezleme ve baka malzemelerin ekleme sralarnn deitirilmesi ile kolayca istee ve uygulama alanna gre modifiye edilmesini salar [9]. Bu almada gm katkl TiO2 tozlarnn hem tek aamal sol-jel yntemiyle hem de emdirme yntemiyle hazrlanmas ve hazrlanan tozlarn antibakteriyel zelliklerinin disk difzyon yntemiyle E. Coli bakterisi kullanlarak incelenmesi amalanmtr. 2. DENEYSEL 2.1. Tek Aamal Sol-Jel Yntemi Btn sentezlemelerde gm nitrat, tetrabtil ortotitanat, etanol ve hidroklorik asit (arlk oran 37 % HCl) kimyasallar hi bir ileme tabi tutulmadan reticiden alnd gibi kullanldlar. Tek aamal sol-jel ytemi ile koloit ve polimerik jeller literatrdeki titanyum dioksit jel hazrlama reetesinin modifiye edilmesi ile sentezlenmitir [10]. Detaylandracak

olursak, mol oranlar [HCl]/[Ti]= 0.25; [H2O] / [Ti] = 5 ve [EtOH] / [Ti] = 27 olarak kullanlmtr. Ayrca koloit jel oluumu gerekli miktardaki su hidroklorik asitten nce eklenerek saland. Polimerik jellerin oluumunda ise gerekli hidroklorik asit-su miktar yarya blnerek iki aamada eklenmitir. Koloit jel sentezinde gm nitratn eklenmesi jelleme noktasna yakn bir zaman seilerek gm klorid kristallerinin titanyum dioksit jel oluumundan nce kelmesi nlenmitir. Bu ekilde gm nitrat katldktan 10 dakika sonra koloit jeli elde edilmitir. Toplam jelleme suresi koloit jeller icin yaklak iki saatir. Polimerik jellerde ise gerekli olan hidroklorik asit su karmnn yars kullanldktan sonra gm nitrat eklenmi ve arta kalan asid-su miktar 5 dakika iinde eklenmitir. Bu ekilde elde edilen polimerik jeller effafa yakndr. Hazrlanan koloit ve polimerik jeller daha sonra 400C de 3 saat kalsinasyona tabi tutuldu. Kalsinasyondan sonra malzemeler 250 m elekten geecek ekilde agatta tlerek antibakteriyel aktivite testleri iin hazr hale getirilmitir. 2.2. Emdirme Yntemi Bu yntemde gm iermiyen polimerik ve koloit titanyum dioksit malzemelerin su yardm ile gzenek hacmi mikropipet kullanlarak belirlenmitir. Daha sonra istenen [Ag] / [Ti] oran gz nne alnarak gerekli miktardaki gm nitrat daha nce bulunan gzenek hacmine eit suda zldkten sonra titanyum dioksite emdirilmitir. Daha sonra emdirme yntemi ile hazrlanan gm katkl titanyum dioksit malzemeler 400C de 3 saat boyunca kalsine edilmitir. 2.3. Hidroklorik Asit lemi XRD sonularna baklarak baz kalsine edilmi olan gm katkl titanyum dioksit malzemeler daha sonra tekrar asit emdirmeye tabi tutulmulardr. Bu iki aamada gerekletirilmitir. lk aamada gzenek hacminin yars kadar HCl emdirilir ve 200C de 2 saat kalsine edilir. Kalsinasyondan sonra birka defa damtlm su ile asit ilemine tabi tutulan malzemeler ykanr ve santrifjden geirilir. Ykama suyunda Cl kalmayncaya kadar (AgNO3 ile kontrol edilerek) ileme devam edilmitir. kinci basamakta ise geri kalan yarm HCl emdirilir ve ayn kalsinasyon ve ykama ilemleri takip edilmitir. 2.4. Karakterizasyon Btn rneklerdeki kristal yaplar, kristal kalnlklar ve yzey atomik konsantrasyonu Philips XRD (alma artlar: 40 kV ve 45 mA) ve Philips XL 30S FEG SEM kullanlarak tespit edildi. 2.5. Antibakteriyel Aktivite Testi rneklerin E. coli bakterisine kar antibakteriyel aktivitesini belirlemek iin disk difzyon (Kirby-Bauer) metodu kullanlmtr. Mueller Hinton agar ortam kullanlmtr. Bakteriyel kltrler 37 C de bir gece bekletildi. E. coli kolonisi 1 ml. damtlm su ierisinde zlmtr. Bulanklk, Mc Farland no 0.5 (108 CFU / ml) ye gre ayarlanmtr. Steril pamuklu ubuk, bakteriyel sspansiyon iine daldrldktan sonra, ubuk Mueller-Hinton agarnn yzeyine dzenli bir byme salanmas iin en az iki ynde srlmtr. Plakalar 4 paraya blnmtr. Her rnein 0.036 g. plakalarn her birine bir rnek gelecek ekilde eit apl daireler eklinde yerletirilmitir. Plakalar 37 C de bir gn inkbe edilmitir. Birinci gnn sonunda antibakteriyal etki alan aplar llmtr.

3. SONULAR ve TARTIMA 3.1. rneklerin Karakterizasyonu 3.1.1. Hidroklorik Asit lemine Tabi Tutulmam rnekler (Ag/Ti)=0.01 oranna sahip olan koloit rneinin XRD tayfnda sadece titanyum dioksidin anatase kristal fazna denk gelen pikler gzlemlenirken ayn gm/titanyum oranna sahip polimerik rnein XRD tayfnda ise titanyum dioksidin anatase kristal faz piklerine ilaveten gm klorr kristal pikleride gzlemlenmitir. Polimerik rnekte gzlemlenen gm klorr kristal kalnl Scherrer denklemi kullanlarak yaklak 24 nm olarak hesaplanmtr. Gm orann (Ag/Ti)=0.1 artrmak her iki tr rnekte hem gm klorr hemde gm kristal kalnlklarn artrmtr. Koloit ve polimerik rneklerin XRD grafikleri ekil 1 ve 2 de gsterilmektir. Scherrer denklemi kullanlarak koloit rnekte gm klorrn kristal kalnl ~21 nm ve gm kristalinin kalnl ise ~25 nm olarak hesapland. Polimerik rnekte ise Scherrer denklemi kullanlarak hesaplanamayacak kadar kk gm kristal piki gzlemlenirken gm klorrn kristal kalnl ise az bir dle ~21 nm olarak hesaplanmtr.
40 35 Intensity (a.u.) 30 25 20 15 10 5 0 20 30 40 50 2-Theta 60 70 80

ekil 1: (Ag/Ti)=0.1 oranna sahip koloit rnein XRD tayf

45 40 35 Intensity (a.u.) 30 25 20 15 10 5 0 20 30 40 50 2-Theta 60 70 80

ekil 2: (Ag/Ti)=0.1 oranna sahip polimerik rnein XRD tayf

Tek aamal sol-jel ynteminin aksine emdirme yntemi ile yaplan malzemeler XRD ile incelendiinde, (Ag/Ti)=0.01 ve 0.1 oranlarna sahip polimerik ve koloit olarak hazrlanm saf titanyum dioksit rneklerde ne gm klorr ne de gm metal kristal pikleri gzlemlenmedi. Bu rneklerde sadece titanyum dioksidin anatase kristal fazna denk gelen pikler XRD tayfnda bulunmutur. rnek olarak (Ag/Ti)=0.1 orannda emdirme yntemi ile hazrlanm olan polimerik malzemenin XRD tayf ekil 3 de gsterilmektedir.
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 20 30 40 50 2-Theta 60 70 80

ekil 3: (Ag/Ti)=0.1 orannda emdirme yntemi ile hazrlanm polimerik rnein XRD tayf XRD teknii ile kristal kalnl ~4nm den kk kristaller gzlenemedii iin SEM-EDX analiz teknii ile yzey atom konsanstrasyonlar bulunmutur. Btn rnekler karlatrldnda, tek aamal sol-jel metodu ile hazrlanan rneklerde klor, gm, titanyum ve oksijen atomlar bulunmaktadr. Bu bulgular XRD neticeleri ile paralellik gstermektedir. Ancak, emdirme yntemi ile hazrlanan rneklerde sadece gm, titanyum ve oksijen atomlar gzlemlenirken klor atomu bulunamamtr. Dier bir deyile emdirme ynetemi ile hazrlanan rneklerde sadece gm metali ve titanyum dioksit bulunmaktadr. Sonu olarak tek aamal sol-jel metodunun AgCl oluturmada daha baarl olduu anlalmtr. Bununda sebebi jel oluumu iin gerekli olan hidroklorik asit ayn zamanda gm klorr oluumunu da salamtr. Halbuki emdirme ynteminde ise daha nce sentezlenmis olan titanyum oksit malzemesi ve su iinde zlm olan gm nitrat kullanld iin kalsinasyon esnasnda sadece gm oluumu mmkndr. 3.1.1. Hidroklorik Asit lemine Tabi Tutulmu rnekler Hidroklorik asit ilemi sadece (Ag/Ti)=0.1 oranna sahip malzemelere emdirme yntemi ile oda scaklnda uyguland ve sonra btn rnekler 200 oC de 2 saat kalsinasyon yapld. Bu rneklerin XRDleri incelendiinde btn rneklerde gm klorr kristal faz oluumu ve kristal kalnlklarnn artt bulunmutur. yleki, tek aamal sol-jel yntemi ile hazrlanan koloit malzemede asit ilemine tabi tutulmadan nce gzlemlenen gm piki asit ileminden sonra kaybolurken daha nce var olan gm klorr kristal kalnlnda da bir art olduu Scherrer denklemi ile hesaplanmtr. Ayn eilim polimerik malzemede de gzlenmitir. Emdirme ynetmi ile hazrlanan btn rneklerde asit ileminden nce grlmeyen gm ve gm klorr pikleri asit ileminden sonra ise sadece gm klorr kristal fazna denk gelen pikler XRD tayfnda gzlenmitir. Asit ilemine tabi tutulmu tek aamal sol-jel ve emdirme yntemi ile hazrlanan polimerik rneklerin XRD tafylar ekil 4 ve 5 de gsterilmektedir. Klor iyonlarnn nano ltlerdeki metal paracklarn yksek scaklklarda sinterlemesine sebep olduklar uzun zamandr katalizr reticileri tarafndan bilinmektedir. Bizde bu almada asit ileminden sonra gm klorr kristal kalnlnn artmasna kalsinasyon esnasnda arta kalm

Intensity (a.u.)

klorr iyonlarnn gm metalini sinterlemesi sonucu olutuuna inanyoruz. Bu durum asit ilemine tabi tutulmu btn rneklerde gzlenmitir.
30 25 Intensity (a.u.) 20 15 10 5 0 20 30 40 50 2-Theta 60 70 80

ekil 4: (Ag/Ti)=0.1 orannda tek aamal sol-jel yntemi ile hazrlanm ve hidroklorik asit ilemine tabi tutulmu polimerik rnein XRD tayf
80 70 Intensity (a.u.) 60 50 40 30 20 10 0 20 30 40 50 2-Theta 60 70 80

ekil 5: (Ag/Ti)=0.1 orannda emdirme yntemi ile hazrlanm ve hidroklorik asit ilemine tabi tutulmu polimerik rnein XRD tayf 3.2. rneklerin Antibakteriyel Test Sonular Bir gnlk inkbasyon sonrasndaki grnmler incelendiinde, Ag ykl TiO2 tozlarnn antibakteriyel aktivite tad anlalmtr. ekil 6 da gm yklenmemi polimerik titanyum dioksidin hi bir antibakteriyel aktiflik gstermedii grlmektedir. ekil 7 de grld gibi gm orann (Ag/Ti)=0,1e artrlmas antibakteriyel aktfliinin artmasn salamtr. Bu da rnek etrafndaki alann bakterilerden arndrlarak temiz bir geni halka olumasndan anlalmaktadr. rnek etrafnda oluan temiz alann genilii dk gm miktarnda ince olurken gm miktarnn artrlmasda bu alann kalnlnn artrmaktadr. Fakat, antibakteriyel aktifliin hazrlama yntemi (tek aamal ve emdirme yntemi) ve jel tipi (koloit veya polimer) deitirildii zaman deneysel hatalar iinde ayn kald bulunmutur. Asit ilemine tabi tutulan (Ag/Ti)=0,1 oranna sahip rneklerin E. coli bakterisine kar antibakteriyel aktifliklerinin asit ilemine tabi tutulmam rneklerin gsterdii antibakteriyel aktifliine deneysel hatalar iinde benzedii bulunmutur. Tm rneklerin daha uzun sreli inkbasyondan sonra tekrar incelenmesi gerekmektedir, bu da ileriki almalarda yaplacaktr.

ekil 6: Gm iermiyen Polimerik titanyum dioksit 4. SONU

ekil 7: (Ag/Ti)=0.1 orannda tek aamal sol-jel yntemi ile hazrlanm Polimerik titanyum dioksit

Gm iermeyen titanyum dioksit E. coli bakterisine kar antibakteriyel aktiflik gstermemektedir. Gm katkl titanyum dioksit E. coli bakterisine kar antibakteriyel aktiflik gstermektedir ve bu aktiflik gm miktar artrld zaman artmaktadr. Tek aamal sol-jel yntemi ile hazrlanan ayn gm miktarna sahip hem koloit hemde polimerik titanyum dioksit rnekler E. coli bakterisine kar deneysel hatalar iinde ayn antibakteriyel aktiflik gstermitir. Emdirme yntemi ile hazrlanan gm katkl titanyum dioksidin E. coli bakterisine kar antibakteriyel aktifliinin ayn gm miktarlarndaki tek aamal sol-jel yntemi ile hazrlanan titanyum dioksit rneklerinden farkl olmad bulunmutur. Asit ilemine tabi tutulmu gm katkl titanyum dioksitlerin E. coli bakterisine kar antibakteriyel aktifliinin asit ilemine tabi tutulmam rneklere gre deneysel hatalar iinde ayn aktiflie sahip olduu bulunmutur.

5. KAYNAKLAR
1. I. Sondi ve B. Salopek-sondi, Journal of Colloid and Interface Science, 2004, 275, pp.177-182. 2. M. Riviera- Garza, M.T. Olguin, I. Garcia-Sosa, D. Alcantara, G. Rodriguez-Fuentes, Microporous and Mesoporous Materials 39, pp.431-444. 3. M. Kokkoris, C.C. Trapalis, S.Kossionides, R. Vlastou, B. Nsouli, R. Grtzschel, S. Spartalis, G. Kordas, Th. Paradellis, Nuclear Instrument and Methods in Physics Research B 188 2002, pp.67-72 4. H.J. Klasen, Burns 2000, 26. 5. M.T. Olguin, M. Rivera-Garza, I. Garcia-Sosa, D. Alcantra, ve G. Rodriguez-Fuentes, Microporous and Mesoporous Materials, 2000, 39. 6. A. Top, S. lk, Applied Clay Science, 2004, 27, pp.13-19. 7. M. Kawashita, S. Toda, H. Kim, T. Kokudo, N. Masuda, Journal of Biomedical Materials Research, 2002, , 66A, pp. 266-274. 8. Kirk-Othmer, Encyclopedia of Chemical Technology, John Wiley & Sons, 4th edition, 1994, volume 22, pp. 497-527. 9. M. Crisan, M. Raharescu, D. Crisan, R. Ion, M. Manolache, Journal of Sol-Gel Science and Technology, 1998, 13, pp. 775-778 10. L.K. Campbell, B.K. Na, ve E.I. Ko, Chemistry of Materials 1992, 4.