Chng II

K thut an ton i vi cc thit b chu p lc

1. Khi nim chung:
1.1. nh ngha v ph!n lo"i thit b p lc#
a. nh ngha thit b p lc:
Cc thit b chu p lc l cc thit b lm vic trng thi p sut cao
hn p sut !h" #u$%n. &in na$ th'o cc #u$ phm an ton( nh)ng thit b
lm vic v*i p sut t+ ,(- at tr n.n /0c coi l cc thit b chu p lc v
chu s #u1n l" c2a cc c #uan ch3c n4ng.
b. Phn loi thit b p lc:
5rong c6ng nghip( cc thit b chu p lc c7 th% /0c ph8n loi th'o
/i9u !in lm vic nh sau:
: Cc thit b khng t nng:
; <ao g=m cc loi b>nh ch3a nh: b>nh ch3a 6?i @p sut t*i 1A, at v
cao hnB( cc b>nh !h" ch3a nCn( cc b>nh sinh !h" a?.til'n( cc b>nh /ng
nhi.n liu( h7a cht nh cc ?itCc tr.n 6 t6( ?' lDa ...
; Cc loi Eng FGn m6i cht c7 p sut nh: Eng FGn hi( n*c n7ng( h7a
cht.
: Cc thit b t nng: cc loi lH hi v cc bI phJn c2a n7( cc Eng
g7p hi( n=i nu( thit b s$ hp. Kgu=n nhit /% /Et n7ng cc thit b
n$ l ngLn lDa trc tip ha$ !h7i c7 nhit /I cao nh cc lH hi( Fo b1n
th8n m6i cht trong n7 nh cc n=i nu( s$ hp.
Kgoi ra trong thc t ngMi ta cHn ph8n bit thit b nh sau:
; L h:i /0c coi l 1 nh7m thit b chu p lc ri.ng rN.
; Cc thit b cn li: c7 th% gIp li thnh 1 nh7m !hc gLi chung l
b>nh chu p lc.
1.$. %i&n t'ng v c(ng )inh *a +hi n, v- thit b p lc#
&Ou ht cc thit b chu p lc @tr+ Eng FGnB l cc thit b !"n(
nghPa l ph1i lm vic trng thi c4ng ph3c tp Fo tc FQng /=ng thMi c2a ba
3ng sut: tip tu$n( h*ng t8m v FLc trQc. @ REi v*i cc Eng FGn th> !h6ng c7
cc 3ng sut FLc trQcB. Khi 3ng sut tc FQng v0t #u gi*i hn ph hSng vJt liu
th> sN g8$ n.n hin t0ng nT vU.
a. !i"n t#ng n$ %& thit b p lc:
' ( %)i b*nh ch+ p lc g,p - c n$ %&:
Cc b>nh p lc !hi nT vU sN g8$ ra hin t0ng giVn n /on nhit c2a
m6i cht t+ p sut b nCn trong b>nh /n p sut !h" #u$%n. Wo th%
t"ch ri.ng c2a cht !h" p sut !h" #u$%n l*n hn nhi9u so v*i !h" p
sut nCn trong b>nh nCn th% t"ch FVn n ra rt l*n( c7 th% gp hng ngh>n
lOn so v*i th% t"ch ban /Ou.
X FVn n th% t"ch n$ sN cng l*n !hi m6i cht trong b>nh l cht lSng
s6i F*i mIt p sut cao. Khi /7 Fo c7 s giVn n /on nhit /It ngIt n.n n4ng
l0ng /0c gi1i ph7ng sN lm ba$ hi cht lSng trong thit b.
X t4ng /It ngIt th% t"ch hi !hi nT to ra mIt n4ng l0ng rt l*n. KgMi ta
t"nh rYng n4ng l0ng c2a Z, !g n*c s6i p sut A ![\cm
]
tng /ng v*i n4ng l:
0ng c2a 1 !g thuEc nT. K4ng l0ng c2a c2a n*c trong mIt lH hi h>nh trQ p
sut - ![ \cm
]
/2 s3c /% n8ng tHan bI lH l.n cao t*i AA,, m. K4ng l0ng c2a
]-
!h6ng !h" trong cc b>nh ch3a !h6ng !h" nCn /2 /% nCm b>nh v4ng ?a /i
hng tr4m mCt. K4ng l0ng c2a cc hin t0ng nT n$ /0c th% hin bYng c6ng
@ /o bYng ![m B.
' i %)i cc l hi:
Khi g^p s cE nT vU( ngoi phOn hi sinh ra Fo th% t"ch giVn n /on
nhit( cHn c7 phOn hi sinh ra Fo n*c #u nhit b gi1m p /It ngIt. <>nh th:
Mng ti p sut lm vic no /7 c2a lH hi( n*c trong lH s6i ti nhit /I cao
hn 1,,
o
C @ nhit /I p sut s6i ti !h" #u$%nB n.n !hi nT( /V F6i ra mIt l0ng
nhit v l0ng nhit F6i ra n$ sN lm cho n*c bEc hi. _hOn hi n$ thMng l*n
hn nhi9u so v*i phOn hi sinh ra Fo giVn n /on nhit c2a th% t"ch hi
trong lH. `> vJ$( cang mIt p sut lm vic nh nhau( lH hi no c7 th% t"ch
cha n*c cng l*n th> s3c nT cng mnh.
b. .(nh cng -inh /a khi n$ %& thit b p lc:
' i %)i b*nh ch+ p lc:
C6ng c2a hin t0ng nT /0c t"nh nh sau:

kGm
k
k
p
p
k
P
A
v
.
1
1
1
1
2
1
1
]
1

,
_

b].1c
5rong /7:
_
1
: p sut ban /Ou trong b>nh( ![m \m
]
p
]
: p sut sau !hi nT @ !h" #u$%nB( ![m \m
]
v : th% t"ch m6i cht trong b>nh
! d
v
p
C
C
: te sE te nhit c2a cht !h" p sut v th% t"ch !h6ng
/Ti( /Ei v*i !h6ng !h" ! d 1(f1
C6ng sut nT /0c ?c /nh th'o c6ng th3c:
t
g
K
102

( !h @].]B
5rong /7 : t : thMi gian tc /Ing c2a s nT( gi8$i
1,] j h sE t"nh /Ti /n v @ 1 !h d 1,] ![m\s B
`" FQ : kc /nh c6ng sinh ra !hi nT b>nh ch3a !h6ng !h" th% t"ch
1(A m
l
p sut 11 ![\cm
]
.
1
1
1
]
1

,
_

41 1
1 41 1
4
11
1
1
1 41 1
5 1 10 11 (
(
(
( . .
g
d ],l,,,![m
Ku thMi gian tc /Ing c2a s nT t d ,(1 gi8$ th> c6ng sut ph hoi sN
l:
1 0 102
203000
( .
K
d 1mm,,!h
`*i c6ng sut v nT tr.n( n7 c7 th% sJp ng6i nh ch3a n7. REi v*i cc
b>nh ch3a cc !h" nCn !hc vic t"nh c6ng v c6ng sut nT cnng tin hnh
tng t nh tr.n.
' i %)i cc b*nh ch0a kh( n1n 2 th3 l4ng:
5h6ng thMng !h6ng ch3a /O$ b>nh cc cht !h" ho lSng @ thMng
!ho1ng m,o th% t"ch b>nhB. Ku ch3a /O$ b>nh( !hi t4ng nhit /I trong
b>nh p sut trong b>nh sN t4ng l.n rt nhanh( Fp Fng g8$ ra nT.
]q
C6ng sinh ra !hi nT cOn ph1i t"nh 3ng v*i !hi p sut /V t4ng l.n trong
b>nh Fo t4ng nhit /I:
t _

1 ( ![\cm
]
@].lB
trong /7: : h sE FVn n nhit th% t"ch
: h sE nCn th% t"ch
t : /I nhit /I t4ng
`" FQ sau: ?c /nh p sut trong b>nh ch3a Clo lSng !hi t4ng nhit
/I t+ , /n l,
o
C.
REi v*i clo.

o
d 1q-.1,
A
i
l,
d]]Z .1,
:A

o
d 1l,.1,
:Z
i
l,
d ],,. 1,
:Z
r$ trung b>nh trong phm vi , :l,
o
C
2
00226 0 00187 0 ( ( +

d ,(,,]],Z
2
00020 0 00013 0 ( ( +

d ,(,,,1ZA
p sut trong b>nh /V t4ng th.m l.n !hi t4ng nhit /I t+ , /n l,
o
C
30
000165 0
00206 0
1
(
(
p
d l-A ![\cm
]
Cc b>nh ch3a clo th% !h" nhit /I l,
o
C c7 p sut -(- ![\cm
]
. 5a
th$ !hi ch3a !h" lSng( nu b>nh !h6ng /2 b9n th> b>nh sN Fp Fng b ph
hSng.
' i %)i l hi:
kc /nh c6ng v c6ng sut sinh ra !hi nT lH hi lm vic p sut
1l ![\cm
]
c7 th% t"ch ch3a n*c -m
l
( ch3a hi 1(Am
]
.
1(Am
l
hi !hi FVn n /on nhit tao ra 1fA m
l
hi( cHn -m
l
n*c to ra
]1mlm
l
hi. 5Tng th% t"ch n$ /V to ra p sut t3c thMi tc /Ing l.n vch
b>nh :
( )
5 8
145 2193 1
1
(
.
p
+

d ]-A![\cm
]
`J$ c6ng sinh ra !hi nT sN l
1
1
]
1

,
_

41 , 1
1 41 , 1
4
275
1
1
1 41 , 1
5 , 8 . 10 . 275
A
d f(m].1,
Z
![m
C6ng sut nT !hi thMi gian nT td ,(1 gi8$
1 0 102
10 2 49
1 0 102
6
( .
. (
( .
g
K
d f(q] .1,
Z
!h
]. Kgu$.n nh8n h hSng v nT vU cc thit b chu p lc:
$.1. .h!n lo"i cc ngu/0n nh!n g!/ h h1ng v n, v- thit b p lc#
Cc thit b chu p lc b nT vU !hi /I b9n c2a n7 !h6ng chu nTi tc
FQng c2a p sut m6i cht tc FQng l.n.
KgMi ta thMng ph8n loi cc ngu$.n nh8n g8$ s cE nT vU thit b p lc
thnh cc loi nh sau:
- Kgu$.n nh8n thit !
- Kgu$.n nh8n ch to
- Kgu$.n nh8n vJn hnh.
]m
Kgoi ra( !hi mIt thit b p lc g^p s cE nT vU( ta c7 th% coi ngu$.n
nh8n c2a s cE l Fo:
- 5hnh thit b !h6ng /2 F$.
- 3ng sut c2a vJt liu ch to gi1m.
s^c Fa vJ$( hai !i%u ph8n loi ngu$.n nh8n s cE nT vU thit b p lc
c7 s li.n #uan ch^t chN v*i nhau v mEi li.n h /7 /0c th% hin nh sau:
5hnh b>nh !h6ng /2
F$:
Fo t"nh ton !h6ng /tng : thit !
Fo p sut t4ng #u m3c : vJn hnh
3ng sut c2a vJt liu
gi1m:
chLn vJt liu sai : thit !
gi1m 3ng sut trong ch to : ch to
gi1m 3ng sut trong vJn hnh : vJn
hnh
REi v*i mui mIt thit b p lc( ngMi ta thMng ph1i tin hnh t"nh s3c
b9n cho cc bI phJn chu p c2a n7. Khim vQ ch2 $u c2a vic t"nh s3c
b9n l ?c /nh b9 FO$ c2a cc phOn tD chu p lc c2a b>nh. <9 F$ c2a
thnh b>nh ( /0c ?c /nh tr.n c s t"nh s3c b9n c2a chtng 3ng v*i mIt tr
sE p sut lm vic cho phCp v 3ng v*i mIt loi vJt liu /V chLn.
`" FQ c6ng th3c t"nh b9 F$ thnh c2a phOn h>nh trQ cc b>nh( bao
hi( Eng g7p nh sau:
X d
mm C
pD
cp
t
,
200
+

@].fB
5rong /7: p : p sut lm vic cho phCp c2a thit b( ![\cm
]
( spa v
W
t
: /Mng !"nh trong c2a phOn h>nh trQ mmi

cp
j 3ng sut cho phCp c2a vJt liu nhit /I lm vic c2a !im loi(
![\mm
]
( spa v

cp
d
w
cp

w
cp
j 3ng sut #u$ *c cho phCp c2a vJt liu ch to. nhit /I lm
vic c2a !im loi( ![\cm
]
( spa v 5ra b1ng 3ng sut c2a vJt liu ].] v ].l
: h sE phQ thuIc vo /i9u !in lm vic c2a chi tit. r$ th'o
b1ng ].1
: h sE lm gi1m /I b9n Fo b>nh b !hoan lu ha$ Fo hni
C j h sE hiu chenh( !% /n 1nh hng c2a c6ng ngh ch to( c2a
cc /i9u !in chu$.n ch b1o #u1n /n b9 F$ b>nh. K7 thMng che /0c !%
/n !hi b>nh c7 b9 F$ F*i ], mm.
5a th$ !hi 3ng sut cho phCp c2a vJt liu gi1m /i ha$ b9 F$ c2a
vch /V tha$ /Ti th> ph1i gi1m p sut lm vic cho phCp c2a thit b. R7
ch"nh l nhim vQ th3 hai c2a vic t"nh s3c b9n cc phOn tD chu p lc(
ch2 $u Fang trong c6ng tc !i%m tra. Khi $ p sut lm vic cho phCp c2a
thit b bYng:
p d
[ ] ( )
2
200
cm \ ![ (
W
C X
t

@].AB
C6ng th3c @].AB !hc c6ng th3c @].fB chu cc gi tr sE X( ( bc l
nh)ng tr sE ?c /nh /0c tr.n thit b thc t sau mIt #u tr>nh lm vic
l,
l8u Fi ha$ sau nh)ng s cE /V b h hSng. Khi $( /% ?c /nh 3ng sut
cho phCp( cOn l$ mGu vJt liu /'m /i thD /I b9n.
56ng 7. 8 !" - ph9 th+:c %;o i<+ ki"n l;= %i"c c>a chi tit
Chi tit v /i9u !in lm vic 5r sE
<ao hi v cc bu=ng /Et c7 mEi hn ho^c !h6ng:
: Kh6ng b /Et n7ng 1(,
: < /Et n7ng ,(m
Cc Eng tip nhit v Eng FGn( chu p lc t+ ph"a trong 1(,
Cc Eng c7 /Mng !"nh !h6ng l*n hn ],, mm( chu p lc ngoi ,(-
Cc Eng lH c2a lH hi ,(A
Cc /$ l=i:
: Chu p lc trong 1(,A
: Chu p lc ngoi ,(-A
: R$ Eng lH ,(Z
Cc bu=ng h>nh ch) nhJt:
: < /Et n7ng ,(m
: Kh6ng b /Et n7ng 1(,
Cc /$ phxng @ tuy th'o !t cu v cch bE tr" cc /Mng hn B ,(Z:1(,
Cc vch phxng c7 gia cMng ,(qA
Cc Eng giYng ,(f
56ng 7.7 0ng -+?t @+A )c cho ph1p c>a th1p cc bon %; th1p =an ganB
Cpa
Khit
/I
vch(
,
C
sc thCp
C5] C5l
C5](
C5]
C5l
C5l
1,(
1]K
1A(
1AK(
1ZK
],(
],K(
1qK
]]K
1Z,
,m]

1,]
1
1Z(
1Z
1A

], 1]f 1ll 1l, 1f, 1l, 1f, 1f- 1-, 1-, 1-- 1m, 1qA
],, mf 111 1,, 11- 1], 1l, 1f, 1f- 1A, 1ZA 1-Z 1Zm
]A, q, 1,] qZ 1,- 1,Z 1], 1l] 1lA 1fA 1AZ 1-] 1ZA
]-A -q 1,] 1,, 11l 1]Z 1l, 1f, 1A, 1-, 1Z1
l,, -, mZ ml 1,Z 11m 1]Z 1ll 1ff 1Z- 1Al
l], qq 1,1 11] 1]] 1]- 1lm 1ZA 1fA
lf, ql mZ 1,m 1], 1]] 1ll 1Z] 1l-
lA, q, ml 1,Z 1], 1l1 1Z, 1ll
lZ, -- m, 1,l 11- 1]- 1]m
lq, -] qA m- 11] 1]1 1]1
f,, Z- q, m] 1,- 11l 11l
fl, Am -] -] -Z -q qm
ff, A- ZZ ZZ Zq -, -A
fA, Af Am Am Z] Zl ZA
fZ, A] A] A]
f-, fZ fZ fZ
fq, lm lm lm
fm, ll ll ll
A,, ]Z ]Z ]Z
56ng 7.D 0ng -+?t @+A )c cho ph1p c>a th1p h#p ki=B Cpa
sc thCp
l1
Khit
/I
vch(
,
C
1](
1]
1A(
1]]

1]1

1]]

1A11

1]11]

1]1q1]
,
1]1q1,
,m1f1m]
(
1Z1f]
], 1f- 1Al 1-l 1Z- 1m] ],, 1f- 1f-
]A, 1fA 1A] 1ZZ 1Z, 1qZ 1]A
l,, 1f1 1f- 1Am 1Al 1q, 1],
lA, 1l- 1f, 1A] 1f- 1-] 11Z
f,, 1l] 1ll 1fA 1f, 1Z] 111
f], 1]m 1l1 1f] 1l- 1Aq 11,
ff, 1]Z 1]q 1lm 1lf 1Af 1,q
fA, 1]A 1]- 1lq 1ll 1A] 1,-
fZ, 1]l 1]A 1lZ 1l1 1A, 1,Z
fq, 1], 1]] 1ll 1]q 1fA 1,A
A,, mA 1,A 11l 1,Z 1], 1,f
A1, -q qA 1,1 mf 1,- 1,l
A], ZZ -, m, qA mZ 1,l
Al, Af AZ q1 -q qZ 1,]
Af, fA -l -, -q 1,]
AA, lA ZZ Zl -1 1,- 1,] 11A
AZ, ]- Am A- Zf m- 1,1 11f
A-, @]1B Al A] A- q- m- 11]
Aq, f- fA A] -q m, 1,m
Am, @f1B @f1B @f-B Zm q1 1,Z
Z,, @l-B @l-B @flB Z, -f 1,l
Ehng kh+An co -F G9ng cc t/ - t/ong ngo,c HI cho cng %i"c
l+ G;i H thJi gian -F G9ng K LMMMM giJ I
$.$. 2h3ng ngu/0n nh!n g!/ h h1ng v n, v- thit b p lc#
5+ nh)ng /i9u tr>nh b$ tr.n( ta th$ ngu$.n nh8n g8$ n.n h hSng
nT vU cc thit b chu p lc th% hin cc hin t0ng sau:
a. 5hnh b>nh c7 b9 F$ !h6ng chu nTi /0c p sut tc FQng l.n.
Ri9u n$ ?1$ ra Fo ] ngu$.n nh8n ch"nh nh sau:
- Wo thnh b>nh !h6ng /2 chi9u F$ @ngu$.n nh8n v9 m^t thit !
v ch toB.
- Wo trong #u tr>nh lm vic( /V /% cho p sut lm vic v0t #u gi*i
hn chu /ng c2a thit b @ngu$.n nh8n v9 m^t vJn hnhB.
b. 3ng sut cho phCp c2a vJt liu /V gi1m /i !hin cho vJt liu !h6ng
chu /ng nTi nga$ c1 p sut lm vic cho phCp c2a thit b. Ri9u n$
ho^c Fo cc ngu$.n nh8n sau /8$:
- ChLn vJt liu /% ch to !h6ng /tng @ngu$.n nh8n v9 thit !B.
- rm gi1m cc t"nh b9n c2a vJt liu !hi ch to @ngu$.n nh8n v9
ch toB.
- 5rong !hi sD FQng /V lm gi1m /I b9n c2a vJt liu ch to n.n thit
b @ngu$.n nh8n v9 vJn hnhB.
Kgu$.n nh8n lm cho 3ng sut cho phCp trong vJt liu gi1m /i c7 rt
nhi9u v /8$ l l" Fo ch"nh g8$ ra cc s cE nT vU. 3ng sut cho phCp c2a
vJt liu ch to gi1m /i Fo nhit /I lm vic c2a !im loi t4ng #u cao ho^c
Fo c7 nh)ng h hSng b.n trong vJt liu nh !im loi b 4n mHn bi cc cc tc
nh8n h7a hLc v /in h7a ( !im loi /V b mSi v> nh)ng Fao /Ing phQ t1i
nhi9u lOn nh Fao /Ing v9 nhit /I( p sut.
l]
`ic t4ng #u cao nhit /I !im loi nh)ng thit b b /Et n7ng trc
tip bi ngLn lDa ha$ FHng !h7i nh lH hi v cc bI phJn c2a n7 l Fo !im
loi !h6ng /0c lm mt /O$ /2 bi m6i cht ho^c Fo phQ t1i nhit #u l*n.
Kgu$.n nh8n th3 nht l ngu$.n nh8n ch2 $u g8$ n.n cc s cE nT vU lH
hi. 5h% hin c2a cc ngu$.n nh8n n$ l:
: <9 m^t !im loi b /7ng cu #u nhi9u( Fo /7 h sE tru$9n nhit t+
!h7i t*i m6i cht gi1m /i. Ku l*p cu FO$ v h sE FGn nhit bC th> m^c Fa
m6i cht chu$%n /Ing li.n tQc #ua cc l*p !im loi nhng !im loi vGn b /Et
n7ng cao v g8$ ra nT. `> vJ$ /Ei v*i lH hi( ngMi ta #u$ /nh !h6ng ho^c
cho phCp c7 /7ng cu trong lH hi @ /Ei v*i nh)ng lH hi c7 s1n l0ng tr.n ]t\hB
bYng cch ph1i c7 ?D lz n*c cp tr*c !hi /a vo lH( ho^c #u$ /nh chi9u F$
tEi /a cho phCp c2a l*p cu @ /Ei v*i cc lH hi c7 s1n l0ng F*i ]t\hB v tr.n c s
chi9u F$ n$ m /nh ra lch tr>nh ng+ng lH /% lm sch cu c^n.
: <9 m^t !im loi Fo trc tip tip ?tc v*i ngLn lDa ha$ !h7i c7 nhit
/I cao nhng /V !h6ng c7 FHng m6i cht lu /Ing v*i tEc /I /2 l*n /% lm mt
!im loi. 5rong !{ thuJt lH hi( hi.n t0ng FHng m6i cht !h6ng chu$%n /Ing
ha$ chu$%n /Ing v*i tEc /I #u bC gLi l hin t0ng ph hu| tuOn hon. 5r.n
h>nh ].1 tr>nh b$ s /= mIt sE vHng tuOn hon lH hi.
5rong cc ngu$.n nh8n !% tr.n th> ngu$.n nh8n v9 vJn hnh chim
ch2 $u( Fo thMng th% hin ra F*i hai hin t0ng: ho^c /% t4ng p sut lm
vic #u m3c cho phCp( ho^c lm gi1m 3ng sut cho phCp c2a vJt liu.
!*nh 8 =:t - %ng t+Nn ho;n n gi6n c>a l hi
cc lH hi Eng lH @h>nh ].1 a B phOn n*c tip gip v*i Eng lH b /Et
n7ng nhi9u hn cc phOn !hc nhau. X ch.nh lch v9 trLng l0ng ri.ng n$ /V
to ra FHng m6i cht lu /Ing trong lH: /i ?uEng hai b.n v /i l.n gi)a. 5u$
vJ$ s ch.nh lch v9 trLng l0ng ri.ng /8$ cHn bC n.n FHng lu /Ing !h6ng
mnh( tc FQng lm mt thnh Eng lH cHn !Cm.
cc lH hi Eng n*c nYm nghi.ng @h>nh ].1 b B s ch.nh lch trLng l0ng
cIt n*c /V r} rt hn v Fo /7 tuOn hon /V mnh hn cc lH hi Eng lH. 5u$
ll
H

-

l

n
H4
H

-

x
u

n
g
Z
A
H
e
c
H1
H
H3
H2
A
H6
H5
a
c
b
nhi.n cc Eng nYm nghi.ng hp thu nhit !h6ng /9u( cng tr.n cao( cc Eng
cng hp thu "t nhit. X hp thu nhit !h6ng /9u n$ c7 th% lm cho
trong cc Eng hp thu nhit "t !h6ng c7 tuOn hon m6i cht( v nh)ng Eng
n$ cnng Fp b h hSng s cE.
lH hi Eng n*c /3ng @h>nh ].1 c B( tuOn hon c2a m6i cht /V /0c gi1i
#u$t tEt. /8$ s ch.nh lch trLng l0ng cIt n*c gi)a FHng /i l.n v /i ?uEng
!h l*n Fo Eng /^t /3ng n.n trLng l0ng cIt n*c l*n( cc Eng l.n /0c /Et n7ng
cHn cc Eng ?uEng /^t ngoi tMng lH( !h6ng hp thu nhit n.n c7 trLng l0ng
ri.ng l*n hn nhi9u so v*i Eng l.n.
nh)ng ni tuOn hon b ph hu|( mIt m^t !h6ng c7 m6i cht lm
mt m^t !hc tt c1 cc cht hHa tan trong n*c sN b !t t2a thnh cu bm
tr.n thnh b9 m^t tip nhit Fo n*c b bEc hi ht( lm cho nhit /I !im
loi t4ng l.n rt nhanh( c7 th% ?p ?e bYng nhit /I c2a !h7i ha$ ngLn lDa.
5rong #u tr>nh lm vic( vJt liu ph1i tip ?tc v*i m6i cht c7 t"nh 4n
mHn( trong /7 ch2 $u l cc Fng 4n mHn /in h7a hLc( l Fng 4n mHn g8$
n.n Fo tc FQng /in h7a c2a cc Fung Fch /in ph8n. Cc cht /in
ph8n c7 th% l cc muEi ho tan ha$ cm bm l.n cc b9 m^t /Et cc lH hi(
cc h7a cht !hc !hi thit b ph1i tip ?tc v*i h7a cht 4n mHn( v.vv 4n mHn
!im loi c7 th% bi%u hin F*i cc h>nh th3c sau: 4n mHn /=ng /9u tr.n ton
bI b9 m^t !im loi( 4n mHn thnh nh)ng hE ri.ng bit( 4n mHn th'o bi.n gi*i
c2a cc tinh th%( 4n mHn ?u$.n ngang #ua tinh th%.
Wng 4n mHn /=ng /9u tng /Ei "t ngu$ hi%m tu$ mt mt !hEi l0ng
!im loi c7 th% l*ni Fng 4n mHn thnh hE ngu$ hi%m hn v> n7 4n s8u vo
!im loi v Fo /7 ti chu 4n mHn n$( b9 F$ c2a !im loi /V gi1m /i nhi9u.
&ai Fng 4n mHn sau ngu$ hi%m hn tu$ mt mt !hEi l 0ng !im loi Fo 4n mHn
rt "t( !h6ng /ng !%( nhng c t"nh !im loi v Fo /7 3ng sut cho phCp
c2a !im loi b gi1m /i rt nhi9u. Ri9u ngu$ hi%m hn n)a l rt !h7 pht
hin ra chtng bYng m~t thMng( ph1i #ua nh)ng !i%m tra bYng #uang tu$n
k ha$ si.u 8m m*i pht hin ra /0c. REi v*i /a sE cc thit b chu p lc(
nhi9u !hi 4n mHn cc thit b !h6ng lm vic @4n mHn !hi ngheB li ?1$ ra
mnh hn !hi lm vic Fo !hi lm vic( thit b /0c /7ng !"n trng thi c7
p sut( !h6ng !h" c7 o?i !h6ng lLt vo /0c. Khi F+ng thit b ho^c m ha$
tu$ vGn /7ng !"n nhng Fo m6i cht b.n trong nguIi /i( th% t"ch co li( trong
thit b sN c7 ch8n !h6ng n.n rt Fp b lLt !h" 6?i cang v*i cc giLt n*c m sN
g8$ n.n 4n mHn !im loi. X1n phm 4n mHn !im loi thMng l s1n phm giu
6?i @ o?it s~t ba '
]

l
B. Khi lm vic Fo m6i trMng trong thit b c7 "t o?i n.n
'
]

l
tip tQc 6?i ho /% thnh '
l

f
( nghPa l s1n phm 4n mHn !hi nghe
cnng c7 tc FQng nh mIt cht 4n mHn !hi lm vic.
5i nh)ng chu( !hi th> tip ?tc v*i n*c @ c7 h sE to1 nhit l*nB( !hi th>
tip ?tc v*i hi @ c7 h sE to1 nhit bCB nh phOn tip gip v*i m^t n*c c2a
cc lH hi Eng lH Eng lDa /V chu nh)ng tc /Ing Fao /Ing nhit /I. &in t :
0ng Fao /Ing nhit /I cnng ?1$ ra nh)ng chu v+a tip ?tc v*i n*c n7ng(
v+a tip ?tc v*i n*c lnh nh nh)ng chu /a m6i cht vo @/a b*c cp vo lH(
v.v.B. W*c tc FQng c2a nh)ng giao /Ing nhit /I( !im loi sN b giHn( /I b9n
c2a !im loi sN b gi1m /i rt nhi9u.
lf
Cc chi tit c2a cc thit b chu p lc c7 th% b giVn n nhit !h6ng
/9u( g8$ ra ?i h ti chu nEi( ha$ to ra cc !N n3t trong !im loi( lm gi1m 3ng
sut cho phCp c2a !im loi.
c. Kgu$.n nh8n lm cho p sut trong thit b t4ng #u m3c:
&in t0ng n$ ?1$ ra l Fo c8n bYng gi)a l0ng vJt cht s1n ?ut ra v*i l:
0ng vJt cht ti.u hao b ph h2$. `" FQ:
- `*i cc b>nh sinh !h" a?'til'n( !hi l0ng n*c ch1$ vo /t /n nhi9u th>
hi sinh ra sN l*n. Ku !hi $ l0ng hi a?'til'n ti.u thQ "t th> p sut
trong b>nh sN t4ng l.n.
- REi v*i cc lH hi( !hi l0ng hi s1n ?ut ra l*n hn l0ng hi ti.u thQ @Fo
nhi.n liu ch$ trong bu=ng /Et #u nhi9u ho^c Fo phQ t1i /V gi1m /i
nhng cMng /I v l0ng nhi.n liu ch$ trong bu=ng /Et vGn !h6ng gi1m
B th> p sut trong lH sN t4ng l.n.
- REi v*i cc b>nh ch3a !h" v !h" ho lSng( p sut t4ng l.n Fo nhit
/I cht !h" trong b>nh t4ng l.n @ ?'m v" FQ l B. X t4ng nhit /I n$
ch2 $u Fo chtng b phi n~ng ha$ Fo /% gOn cc ngu=n nhit /Et
n7ng nh cc lH /Et( lH nung v.v.
<>nh thMng !hi p sut t4ng l.n( nhM p ! che tr.n thit b( ngMi c6ng
nh8n bit /0c v sN /i9u chenh s lm vic c2a thit b /% gi1m p sut.
Che !hi !h6ng c7 /i9u chenh ha$ /i9u chenh !h6ng /t hiu #u1 th> p
sut m*i t4ng l.n. `> vJ$ ngu$.n nh8n n$ thMng Fo c6ng nh8n l l( !h6ng
th'o /tng #ui tr>nh vJn hnh.
R6" v*i cc b>nh ch3a nCn( nhit /I c2a !h6ng !h" t4ng l.n trong #u
tr>nh nCn. uan h gi)a nhit /I v p sut !h6ng !h" nCn /c hi%n th
bi /xng th3c sau:
m
1 m
1
2
1 2
P
p
T T

,
_

@].ZB
trong /7 : 5
1
(5
]
: nhit /I tu$t /Ei c2a !h" tr*c v sau !hi nCn(
o
K.
_
1
( _
]
: p sut tu$.nt /Ei c2a !het*c v sau !hi nCn(
![\cm
]
i
m : h sE
<1ng ].f tr>nh b$ cc tr sE nhit /I !h6ng !h" nCn cc p sut
!hc nhau.
p sut( ![\cm
]
, 1 ] l f A 1, ], A,
Khit /I(
o
C ], qZ 1l1 1ZZ 1mA ]]1 l,, f1q AZl
Wo !h6ng !h" nCn c7 nhit /I cao nh vJ$ n.n n7 Fp g8$ ra ch$ nT
nu nh !h6ng !h" htt vo c7 nh)ng bQi Fp ch$ nh bIt than( bIt gi$( h6ng(
vWOu lm mt F*i tc FQng c2a nhit /I cao cnng Fp Fng bEc hi( cang v*i
!h6ng !h" c7 th% to n.n hun h0p ch$. `" FQ nh che cOn Z:11o hi FOu
trong !h6ng !h" c7 th% bEc ch$ nhit /I !ho1ng ],,
,
C. `> vJ$ ti cc chu
l$ !h" nCn ra !h6ng /0c b6i FOu mU( /^c bit l cc chai 6?$. Kh6ng /0c
/^t cc trm !h" nCn gOn nh)ng ni c7 bQi Fp ch$.
$.4. Cc bi&n php ph5ng ng6a n, v- c7a cc thit b chu p lc
lA
Kh /V tr>nh b$ tr.n( ngu$.n nh8n g8$ n.n s nT vU cc thit b
chu p lc ho^c l Fo 3ng sut cho phCp c2a vJt liu /V b gi1m /i( ho^c
Fo t4ng p sut l.n #u m3c chu /ng c2a vJt liu.
a. Cc bi&n php ng8n ng6a gi9: ;ng )u<t cho ph=p#
REi v*i tt c1 cc !im loi( !hi nhit /I t4ng l.n( 3ng sut cho phCp /9u
gi1m /i v sN gi1m /i /It ngIt !hi b~t /Ou t4ng nhit /I l.n #u mIt tr sE
no /7.
`" FQ:
- REi v*i thCp C5l l,,
,
C( bc d11(- ![\mm
]
( !hi t4ng #u nhit /I
n$( 3ng sut cho phCp sN gi1m /i /It ngIt.
- REi v*i thCp 1,( 1,K( 3ng sut cho phCp /V gi1m /i hai lOn !hi t4ng
nhit /I t+ ,
,
C /n fl,
,
C( ba lOn !hi t4ng t*i fZ,
,
C( bEn lOn !hi t*i
fqA
,
C( n4m lOn !hi t*i A1,
,
C. 5r.n h>nh 1Z:] tr>nh b$ 1nh hng c2a
nhit /I /n s tha$ /Ti 3ng sut cho phCp c2a !im loi.
`> vJ$ mui loi vJt liu che /0c sD FQng /n mIt tr sE nhit /I lm
vic no /7 m th6i. Khi thit ! tuy th'o nhit /I lm vic c2a thit b
m chLn loi vJt liu tng 3ng. 5rong b1ng ].A tr>nh b$ cch chLn thCp /%
ch to cc bI phJn c2a lH hi v trong b1ng ].Z tr>nh b$ cch chLn !im loi
/% ch to cc b>nh chu p lc.
56ng 7.L .h1p GOng 3 ch to cc b: phPn l hi
roi thCp KhVn hiu 5.n bI phJn lH hi
p sut
![\cm
]
Khit /I
,
C
5hCp tm cacbon
C5]( C5]
Cho bao hi( th8n
lH !h6ng b /Et
n7ng
q 1],
1AK( ],K(
]AK
: Z, fA,
5hCp Eng cc bon 1,( ],
Cc b9 m^t /Et
Eng g7p
Z,
Z,
A,,
fA,
5hCp tm h0p !im
1As
1]sk(
1]k1s
1Aks
:
:
:
Z,
Z,
Z,
f-A
Af,
AA,
A1,
5hCp Eng h0p !im
1Zs
1]sk(1]sC
<9 m^t /Et
Kh6ng hn
ch
AA,
56ng 7.Q Ei= loi 3 ch to cc b*nh ch+ p lc
Kim loi _hm vi sD FQng
Khit /I(
,
C p sut( @![\cm
]
B( !h6ng #u
5hCp l C5]( C5l
C5A
1AK( ],K( ]AK
1]sk
:1A /n ;
],,
: l, ; f]A
: f, ; f-A
1Z
A,
Kh6ng hn ch
nt
lZ
1 k 1q& m 5
5hCp Eng C5]( C5f
1,( ],
1]sk
[ang Cf 1A:l]
: f, ; Af,
:1mZ ; Z,,
: 1A ; l,,
: f, ; fA,
: f, ; Af,
:1A ; ]A,
; l,,
nt
1Z
1Z,
Kh6ng hn ch
Z @/Mng !"nh trung b>nh
1,,,mmB
q @/Mng !"nh nt trung b>nh
l,,mmB
`ic chLn ngu$.n vJt liu /% ch to cc thit b chu lc c7 z
nghPa rt #uan trLng /n s b1o /1m lm vic an ton c2a thit b. 5rong
cc b1n #u$ phm /9u c7 ghi r} /^c t"nh v phm vi sD FQng cc loi !im loi
Fang /% ch to cc thit b chu p lc. 5rong tt c1 cc b1n thit ! cOn
c7 thu$t minh /O$ /2 v9 ngu$.n vJt liu /% ch to t+ng chi tit c2a thit
b. 5t c1 cc vJt liu /9u ph1i c7 v4n b1n h0p l v9 cht l0ng v /^c t"nh
c b1n c2a chtng. Khi !h6ng c7 cc ch3ng t+ ?c nhJn cht l0ng v /^c t"nh
c b1n c2a vJt liu th> cc nh m$ ch to ph1i thD nghim tr*c !hi sD FQng
/% gia c6ng ch to thit b.
K7i chung /% ch to cc bI phJn c2a lH hi( ngMi ta che Fang thCp
tPnh. Kh6ng cho phCp Fang gang v cc !im loi mu !hc nh /=ng( nh6m /%
ch to cc chi tit c2a lH hi @tr+ vanB. i.ng bI h8m n*c( Fo nhit /I !im
loi thp v /% chEng 4n mHn v9 ph"a !h7i th> c7 th% Fang gang /% ch
to. Khi $ nhit /I n*c cao nht trong bI hm n*c bYng gang ph1i thp hn
nhit /I s6i ti p sut trong lH "t nht f,
,
C /% trnh hin t0ng sinh hi trong
bI h8m n*c( Fp g8$ n.n th2$ !"ch.
REi v*i cc b>nh chu p lc th> c7 th% Fang /=ng ha$ nh6m /% ch
to. Khng !hi $ nhit /I lm vic cao nht c2a /=ng @Z]( s]( sl vB ph1i
!h6ng #u ]A,
,
C( cHn c2a nh6m ph1i !h6ng #u 1A,
,
C.
`9 m^t ch to( ph1i b1o /1m sao cho trong v sau !hi ch to( trong
!im loi !h6ng sinh ra nh)ng bin Fng F( lm gi1m cht l0ng c2a !im loi. `>
vJ$ che nh)ng ?" nghip c7 nh)ng phng tin !{ thuJt nht /nh( /0c nh
n*c cho phCp m*i /0c ch to cc thit b chu p lc.
R% ng4n ch^n hin t0ng /7ng cu trong lH hi lm cho nhit /I !im
!im loi t4ng l.n( 3ng sut cho phCp gi1m /i th> n*c cung cp cho lH hi ph1i
l n*c /V ?D lz bYng cch l~ng lLc /% th1i cc vJt cht !h6ng tan c7 trong n*c
v Fang cc phng php h7a hLc( trao /Ti ion( /in( t+ trMng v.vv /% th1i
cc vJt cht hHa tan g8$ n.n /7ng cu trong lH. Cc vJt cht hHa tan g8$ n.n
/7ng cu c2a trong lH ch2 $u l cc muEi c2a can?i v magi.. 5Tng n=ng /I
nh)ng ion can?i v magi. c7 trong n*c gLi l /I c3ng( /o bYng mg /ng l:
0ng\l"t @mg/l\lB. Cht l0ng n*c cung cp cho lH hi ph1i c7 /I c3ng !h6ng #u:
,(,,A mg/l\l /Ei v*i nh)ng lH hi Eng n*c p sut tr.n 1,,![\cm
]
,(,1 mg/l\l /Ei v*i nh)ng lH hi Eng n*c p sut t+ 1Z : l1(A
,(,] mg/l\l /Ei v*i nh)ng lH hi Eng n*c p sut F*i 1A
,(A mg/l\l /Ei v*i nh)ng lH hi Eng lH v Eng lDa.
Khi lJp lch tr>nh /.r co rDa cu th> ?ut pht t+ /i9u !in sao cho
chi9u F$ c2a l*p cu tr.n b9 m^t tip nhit chu chu nhit /I ngLn lDa
l-
cao nht !h6ng v0t #u 1mm /Ei v*i nh)ng lH hi c7 p sut F*i 1Z![\cm
]
v
!h6ng #u ,(Amm /Ei v*i nh)ng lH hi c7 p sut t+ 1Z : ]] ![\cm
]
.
R% /1m b1o /i9u !in lm mt b9 m^t !im loi( /Ei v*i tt c1 cc lH
hi cOn Fu$ tr> m3c n*c trong lH !h6ng thp hn tr sE gi*i hn cho phCp.
cc lH hi Eng lH( Eng lDa( m3c n*c thp nht cho phCp l m3c n*c m ti /8$
nhit /I phOn !im loi !h6ng tip ?tc v*i n*c !h6ng v0t #u nhit /I ngu$
hi%m @lm gi1m #u nhi9u 3ng sut cho phCpB. cc lH hi Eng n*c nYm
nghi.ng v /3ng( m3c n*c cho phCp ph1i b1o /1m /i9u !in tuOn hon Tn
/nh c7 nghPa l b1o /1m cho n*c lu6n chu$%n /Ing #ua b9 m^t !im loi.
R% c7 th% th'o F}i /0c m3c n*c trong lH hi v cc b>nh ch3a cht lSng
ngMi ta /^t th.m Eng th2$( che m3c n*c ch3a trong b>nh. REi v*i lH hi b~t
buIc ph1i /^t hai Eng thu|. i.ng /Ei v*i nh)ng lH hi c7 s1n l0ng F*i l t\h( p
sut F*i 1l![\cm
]
th> c7 th% Fang mIt h thEng hai van thD n*c @gLi l Eng
thu| tEiB /^t m3c n*c thp nht v cao nht cho phCp tha$ cho mIt Eng
thu|. Kgoi Eng thu| g~n nga$ lH hi( /Ei v*i cc lH hi l*n cHn c7 cc loi
/=ng h= /o m3c n*c !hc v h thEng t /Ing bo hiu m3c n*c @bYng cHi(
bYng /nB. 5rong thc t vJn hnh /V c7 nhi9u trMng h0p s cE nT vU lH hi
ha$ ph=ng m7p cc b9 m^t chu nhit Fo /V /% lH hi b cn n*c nghi.m
trLng. `ic /% lH hi b cn n*c ch2 $u l Fo #u tr>nh vJn hnh /V !h6ng
cht zth'o F}i m3c n*c( /6i !hi Fo Eng thu| b t~c. `> vJ$ trong mui ca vJn
hnh cOn ph1i th6ng rDa Eng thu| c1 v9 ph"a hi cnng nh ph"a tr*c.
5rong #u tr>nh lm vic( cc chi tit c2a cc thit b chu p lc giVn
n nhit !h6ng /9u. Khi thit ! ch to ph1i b1o /1m sao cho cc chi tit
c2a thit b /0c giVn n t Fo. 5u$ nhi.n !h1 n4ng giVn n n$ che /t /0c
mIt gi*i hn cho phCp no /7. 5rong #u tr>nh vJn hnh nu !h6ng c7 nh)ng
cht z /O$ /2 th> /I giVn n c7 th% v0t #u gi*i hn cho phCp( g8$ n.n rn n3t
!im loi( lm gi1m 3ng sut cho phCp c2a vJt liu( ho^c g8$ ra ?> h( nht
l li nh)ng chu nEi( nh)ng chu tip gip c2a cc !im loi !hc nhau ha$ c7 b9
F$ !hc nhau nh chu nEi bYng bu l6ng nh cc m^t b"ch( cc n~p( cDa v.vv
ph1i v^n bYng c l. v*i cnh ta$ /Hn nh sau( tuy th'o /Mng !"nh bul6ng.
bu l6ng A\q bYng cM l. Fi l,,mm
bu l6ng l\f bYng cM l. Fi fA, mm
bu l6ng -\q bYng cM l. Fi Z,, mm
bu l6ng 1 bYng cM l. Fi -A,mm
Cm !Co Fi cnh ta$ /Hn cM l. bYng bt !y bin php no @nh Fang
Eng( v.vvB.
Kh)ng trMng h0p g8$ n.n giVn n #u /ng l nh)ng ltc cho thit b
b~t /Ou lm vic @ltc /Et lH( /a hi n*c n7ng vo cc n=i nu( hp s$( cc
Eng FGnB( ng+ng thit b #u /It ngIt @ lm nguIi #u nhanh B. `> vJ$ !hi
b~t /Ou /a hi( n*c n7ng vo cc thit b nu hp( vo lH th> cOn tin
hnh t+ t+ /% sao cho nhit /I !im loi c2a cc thit b !h6ng t4ng l.n #u
nhanh( !hi ng+ng thit b cnng !h6ng /0c lm nguIi #u nhanh nh m n~p
cc n=i hp s$( m cDa lH v ch$ #ut /% th6ng gi7( m ph1i /% t nguIi
FOn FOn ha$ cho th6ng gi7 rt nh.
REi v*i Eng FGn( $.u cOu cao nht v9 an ton l b1o /1m cho Eng /0c
giVn n t Fo. `> vJ$ tt c1 cc Eng FGn /9u ph1i c7 ba giVn n. 5i cc chu
tr'o /U gi) Eng cnng cOn b1o /1m /% sao cho Eng /0c giVn n t Fo. Kh)ng
lq
Eng FGn hi n*c cOn c7 chu ?1 n*c /Lng. Khi /a hi #ua Eng ph1i /a t+ t+(
/Ou ti.n s$ Eng /% t4ng FOn nhit /I !im loi Eng v /% n*c /Lng c7 trong
Eng bEc hi ht. Ku nga$ t+ ltc /Ou /V /a nhi9u hi #ua Eng th> gi)a Eng
v*i van v m^t b"ch sN giVn n !h6ng /9u( g8$ n.n ?> h ti cc chu n$(
m^t !hc trong Eng cHn c7 n*c /Lng( hi chu$%n /Ing mnh trong Eng cang
v*i cc giLt n*c c7 th% g8$ n.n hin t0ng th2$ !"ch @s va /Jp mnh c2a cc
giLt n*c vo vch EngB lm nu vU Eng.
&Ou nh tt c1 cc thit b chu p lc /9u /0c ch to bYng phng
php nEi cc l thCp bYng hn. `> ph1i Fang cc bin php nEi !im loi !hi ch
to n.n /V lm cho cho vJt liu b $u /i. 1nh hng n$ /0c !% /n bi h
sE b9n ( coi nh l lm gi1m 3ng sut cho phCp c2a vJt liu @ ?'m c6ng th3c
].f v ].AB. 5rong b1ng ].- tr>nh b$ h sE b9n /Ei v*i mIt sE mEi hn !hi
hn bYng h= #uang /in ha$ bYng hn hi. 5a th$ h sE b9n cng l*n th>
/i9u !in b9n cng tEt.
5rong cc b1n thit ! ch to cOn ghi r} loi vJt liu Fang /% hn tn(
bin php !{ thuJt Fang /% hn tn. Cc vJt liu Fang /% hn tn nh #u' hn(
/inh riv. ph1i c7 gi*i hn b9n !h6ng thp hn gi*i hn b9n c2a !im loi ch"nh
cHn /I FVn Fi tng /Ei @oB v /I Fai v /Jp @![m\cm
]
B /0c chLn th'o
b1ng ].q
56ng 7.R !" - b<n c>a cc =Si h;n
roi mEi hn
& sE b9n
&n bYng ta$ mIt ph"a
&n bYng ta$ mIt ph"a c7 ming l7t
&n bYng ta$ hai ph"a
&n t /Ing mIt ph"a
&n t /Ing hai ph"a
,(-,
,(m,
,(mA
,(q,
1(,,
56ng 7.T UV+ cN+ %< cc t(nh ch?t c hWc c>a @+X h;n
5hCp h0p !im 1Zsk( 1]sk
1]ks( 1]k1 s
5hCp cacbon
&n h=
#uang /in
&n hi
&n h=
#uang /in
&n hi
RI FGn Fi t:
ng /Ei @oB
1Z 1] 1q 1Z
RI Fai va
/Jp
@![m\cm
]
B
A f q f
KgMi ta thMng Fang cc #u' hn c7 gi*i hn b9n !hi /3t t+ lf /n
AA![\mm
]
/% hn thCp cacbon v thCp h0p !im thp( t+ Z, /n 1A,![\mm
]
/% hn thCp h0p !im cht l0ng cao.
R% gi1m b*t cc 3ng sut F b.n trong vJt liu !hi hn( tn( nh)ng chi tit
bYng thCp h0p !im c7 chi9u F$ tr.n 1,mm v bYng thCp cacbon c7 chi9u
F$ tr.n lAmm th> nht thit ph1i tin hnh ?D lz nhit cc chi tit n$. Khi
ch to nh)ng /$ cong c2a cc b>nh bYng cch FJp ha$ gH nguIi th> rt Fp
lm
g8$ ra cc 3ng sut F trong vJt liu. `> vJ$ chtng cnng cOn /0c ?D lz nhit
tr*c !hi hn vo th8n b>nh.
RI b9n c2a cc mEi hn tn c7 z nghPa gOn nh #u$t /nh /n /I
b9n c2a thit b chu p lc. `> vJ$ che nh)ng c6ng nh8n /V c7 ch3ng
che hn thit b p lc m*i /0c hn cc thit b chu p lc v ph1i /7ng
Fu !z hiu t.n th0 hn l.n cc mEi hn. Khi nEi bYng /anh tn th> b~t buIc
ph1i tn gi)a cc t8m /inh /n mCp ngoi ph1i !h6ng nhS hn 1(A lOn /Mng
!"nh /inh. sn c2a /inh ph1i c7 /Mng !"nh bYng 1(A lOn v cao it nht ,(A
: ,(- lOn /Mng !"nh /inh tuy th'o vic tn /inh l ch>m ha$ nTi. RMng !"nh
lu tn ph1i !h6ng #u l*n so v*i /Mng !"nh /inh. `" FQ !hi /Mng !"nh /inh l
1,mm th> /Mng !"nh lu bYng 1,(Amm.
Cc mEi nEi cOn /0c !i%m tra /% ?c /nh /I b9n. Ki%m tra g=m cc
nIi Fung:
: Ki%m tra b.n ngoi /% pht hin ra nh)ng thiu s7t v9 h>nh Fng
!"ch th*c mEi nEi.
: Ki%m tra v9 c t"nh /% ?c /nh ra /I b9n mEi nEi. 5hMng vic
!i%m tra n$ /0c tin hnh tr*c !hi hn thit b bYng cch /% ngMi c6ng
nh8n hn mIt mGu !im loi no /7 v9 /'m mGu /7 /i !i%m tra. Xong trong
nhi9u trMng h0p( ngMi ta c7 th% c~t mIt phOn !im loi c2a @ phOn /0c chun
b sn phQc vQ cho mQc /"ch n$ B thit b /V hn ?ong /% /'m /i !i%m
tra v9 c t"nh.
: Ki%m tra v9 si.u 8m ha$ soi #uang tu$n k /% pht hin ra !hu$t
tJt b.n trong mEi hn. R8$ l Fng !i%m tra cho !t #u1 ch"nh ?c hn v
cOn /0c tin hnh sau !hi hn ?ong thit b. KgMi ta cnng c7 th% !hoan mEi
hn /% !i%m tra bYng m~t thMng b.n trong mEi hn.
: Ki%m tra bYng phng php nCn thD bYng th2$ lc th'o p sut v thMi
gian /0c #u$ /nh trong b1ng ].m
56ng 7Y p -+?t thF
5.n thit b p sut lm vic( ![\cm
]
p sut thD( ![\cm
]
rH hi v cc b>nh chu
p lc
pA
1(A nhng !h6ng nhS
hn ] ![\cm
]
rH hi v cc b>nh chu
p lc
pA
1(]Ap nhng !h6ng
nhS hn p ;l
![\cm
]
<I #ta nhit
!h6ng phQ thuIc vo p
sut
<Yng p sut thD
c2a lH hi
<I h8m n*c
!h6ng phQ thuIc vo p
sut
1(]A;A ![\cm
]
<I hVm n*c
!h6ng phQ thuIc vo p
sut
1(]A p nhng !h6ng
nhS hn p;l ![\cm
]
rH hi ?' lDa
!h6ng phQ thuIc vo p
sut
1(]A p nhng !h6ng
nhS hn p;A ![\cm
]
Cc mEi nEi sN /0c coi l /t $.u cOu nu !t #u1 c2a cc /0t !i%m tra
tr.n /0c c6ng nhJn l tEt v !hi thD p lc n*c !h6ng th$ c7 hin t0ng rn n3t
f,
tr.n cc chu uEn cong FLc th'o cc mEi nEi( !h6ng th$ c7 bQi n*c( giLt n*c( /T
m= h6i cc mEi nEi.
b. Cc bi&n php ng8n ng6a vi&c t8ng p )u<t >u :;c#
5r.n tt cc b>nh chu p lc cOn /^t p ! /% /o p sut trong
b>nh. Khi p sut trong b>nh t4ng l.n( nhM p ! che m ngMi c6ng nh8n bit
/0c m /i9u chenh. `> vJ$ p ! cOn b1o /1m /o /0c ch"nh ?c p trong
b>nh. p ! /^t tr.n b>nh cOn c7 thang /o l*n hn 1(A lOn p sut lm vic
l*n nht c2a b>nh v /0c nEi v*i !hoang hi c2a b>nh #ua van ba nhnh( trong
/7 mIt nhnh /% nEi v*i p ! /^t thMng ?u$.n tr.n thit b( mIt nhnh Fang
/% nEi p ! mGu !hi cOn !i%m tra p ! lm vic v mIt nhnh th6ng v*i
!h" #u$%n. Che nh)ng b>nh c7 tc /Ing !h6ng li.u tQc@c7 th% tho /0c p
! /% !i%m traB v nh)ng b>nh Fi /Ing th> m*i cho phCp !h6ng nht thit
ph1i nEi bYng van ba nhnh. RMng Eng nEi t+ b>nh t*i p ! ph1i l Eng ?i:
ph6ng.
nhi9u thit b chu p lc( ngMi ta sD FQng loi p ! c7 hai !im trong
/7 mIt !im /% che p sut thc t lm vici cHn !im !ia /% che p sut l7n
nht m thit b /V t+ng lm vic. Khi t4ng p sut ( !im th3 nht Fch
chu$%n ( /=ng thMi mang !im th3 hai Fch chu$%n th'o. Khi gi1m p ?ut(
!im th3 hai /3ng li v tr" cn.
RI ch"nh ?c c2a p ! ph1i !h6ng th$ hn ](A /Ei v*i nh)ng thit b
c7 p sut lm vic F*i ]]![\cm
]
. p ! cOn /0c /^t tr.n thit b nh th
no /% c6ng nh8n phQc vQ c7 th% nh>n th$ r} rng. K7 ph1i /^t thxng
/3ng nu ngang tOm m~t( ph1i nghi.ng v9 ph"a tr*c ch+ng l,
,
nu /^t
cao #u tOm m~t. RMng !"nh tEi thi%u c2a p ! ph1i !h6ng nhS hn 1,,mm
!hi n7 /^t cch sn ]m( !h6ng nhS hn ],,mm !hi n7 /^t cch sn ]:A m
v !h6ng nhS hn ]A, mm !hi cch sn tr.n Am.
p ! cho cc b>nh ch3a !h" cOn /0c sn mOu tuy thuIc vo !im loi
!h" ch3a( nh sau:
Khi ch3a !h" h$/r6 sn mu ?anh tEi
g?'til'n :: tr~ng
cc !h" ch$ !hc :: /S
!h" amoniac :: vng
?i :: ?anh Fa trMi
cc !h" !h6ng ch$ !hc :: /'n
5rong #u$ /nh vJn hnh cc thit b chu p lc( mui ca lm vic
cOn ghi li tr sE p sut lm vic c2a thit b sau mui giM vo nhJt !z vJn
hnh. Kh vJ$ !hi cc thit b !i%m tra /o lMng lm vic tEt v s c8n bYng
vJt cht trong thit b !h6ng b ph hu| mIt cch nghi.m trLng th> c7 th%
coi p sut trong thit b !h6ng t4ng #u gi*i hn ngu$ hi%m. `> vJ$ cc p !
cOn thMng ?u$.n /0c !i%m tra( "t nht mui n4m mIt lOn( sau !hi !i%m tra p
! cOn /0c ni.m ch>. Kh6ng cho phCp sD FQng cc p ! !h6ng c7 ni.m ch> (
/V #ta hn !i%m tra ha$ /V mt ch"nh ?c.
R% trnh t4ng p sut trong thit b p lc( ngMi ta ph1i sD FQng cc van
an ton l~p tr.n thit b. `an an ton thMng /0c ph8n chia thnh cc loi sau:
- `an an ton !i%u lH so
- `an an ton !i%u /Hn b$
- `an an ton !i%u ?ung l0ng
f1
`an an ton hot /Ing tr.n ngu$.n t~c lc tc /Ing l.n n~p /J$ c2a
van nhM lc lH so ho^c /Hn b$. rc n$ : /o bYng p sut : /tng bYng
hiu sE gi)a p sut tEi /a cho phCp v p sut lm vic c2a b>nh. &iu sE
n$ n7i chung nhS.
cc lH hi v nhi9u thit b chu p lc p sut cao( ngMi ta Fang van
an ton !i%u ?ung l0ng. `an ?ung l0ng lu6n lu6n c7 th.m van an ton phQ !i%u
lH so ha$ /Hn b$. <>nh thMng van /J$ !"n nhM p sut t+ phia trong b>nh
n.n rt !"n. Khi p sut t4ng t*i gi*i hn cho phCp( van an ton phQ sN m /%
/a hi vo ph"a tr.n n~p /J$ c2a van ch"nh v sN c8n bYng v*i p sut tc
FQng t+ F*i l.n. rtc $ n~p che chu tc /Ing c2a lc lH so n.n m ra /% ?1
m6i cht ra ngoi.
Kh1 n4ng ?1 hi ra c2a van an ton ph1i /1m b1o !hEng ch /0c p
sut trong b>nh( nhng cnng !h6ng /0c #u l*n( !hin cho vic ?1 hi ra #u
nhi9u p sut sN b gi1m /i /It ngIt. `" FQ /Ei v*i cc b>nh chu p lc( !h1
n4ng cho #ua v Fo /7 !"ch th*c c2a van /o /0c chLn /% sao cho n7 c7 th%
!hEng ch /0c p sut trong b>nh !h6ng t4ng #u ,(A![\cm
]
so v*i p sut
lm vic !hi b>nh c7 p sut F*i l![\cm
]
( !h6ng #u 1Ao p sut lm vic !hi
b>nh c7 p sut lm vic l:Z, ![cm
]
v !h6ng #u 1,o !hi b>nh c7 p sut
lm vic tr.n Z,![\cm
]

5it Fin cho #ua c2a van c7 th% ?c /nh t+ c6ng th3c sau !hi /V
bit !h1 n4ng cho #ua c2a van:
d
p 220
T
( cm
]
@ ].- B
5rong /7: [: !h1 n4ng cho #ua c2a van( !g\hi
s: !hEi l0ng ph8n tD c2a m6i cht@!h"( hiB #ua vani
_: p sut tu$t /Ei( ![\vm
]
5: nhit /I tu$t /Ei c2a m6i cht(
,
K
sui b>nh ph1i /^t "t nht mIt van an ton( tt c1 cc lH hi( tr+ cc lH hi
c7 s1n l0ng F*i 1,, !g\h /9u ph1i /^t "t nht hai van an ton. Khi $ sE l0ng
ha$ !"ch th*c van /0c ?c /nh th'o c6ng th3c:
KFhdg
p
D
( @ ].q B
5rong /7: n:sE l0ng van an ton /^t tr.n lH hii
F: /Mng !"nh trong c2a n~p van( cmi
h : chi9u cao n8ng c2a n~p van( cmi
W : s1n l0ng /nh m3c c2a lH hi( !g\h
_ : p sut tu$t /Ei c2a hi trong lH hi( ![\ cm
]
g : h sE( bYng ,(,,-A !hi van c7 l~p m v*i chi9u cao thp
@h
20
1

FB( bYng ,(,1A !hi van c7 n~p n8ng cao hon ton@h
4
1

FB.
Khi l~p /^t hai van an ton th> mIt van sN m tr*c p sut tEi /a cho
phCp( cHn van !ia sN m p sut gi*i hn ngu$ hi%m. `an /Ou /0c gLi l van
lm vic( van sau gLi l van !i%m tra. 5rong #u tr>nh lm vic( cOn !hEng
ch p sut sao cho van !i%m tra !h6ng b m( v> vJ$ van !i%m tra lu6n
lu6n /0c
Cc van an ton ph1i /0c /^t /Ic lJp v*i nhau v /0c nEi trc tip v*i
cc phOn ch3a hi c2a th8n b>nh ha$ #ua nh)ng Eng cQt. 5r.n /on Eng n$
f]
!h6ng /0c nEi v*i bt !y /Mng Eng l$ hi no !hc. Khi cOn /^t chung mIt
sE van an ton tr.n mIt Eng cQt th> tTng tit Fin c2a cc van an ton nEi v*i
Eng cQt /7 ph1i nhS hn tit Fin c~t ngang c2a Eng cQt.
p sut m !hi $ cc van an ton sN m /0c chLn th'o b1ng ].1,
56ng 7.8M ChWn p -+?t =2 c>a cc %an an to;n
p sut lm vic ( ![\cm
]
p sut m c2a van an ton(
![\cm
]
5.n van an ton
rH hi F*i 1l![cm
]
_ ;,(] ![\ cm
]
`an lm vic
5+ 1l: Z, ![\cm
]
_ ;,(] ![\ cm
]
`an !i%m tra
<I #u nhit c2a lH c7 p
sut F*i 1l ![\cm
]
1(,l_ `an lm vic
<I #u nhit c2a lH c7 p
sut tr.n 1l ![\cm
]
1(,A_ `an lm vic
<I h8m n*c ng~t /0c 1(,qp `an lm vic
/Ou vo bI h8m n*c p sut lm vic ;]Ao `an !i%m tra
/Ou ra bI h8m n*c p sut lm vic ;1,o `an !i%m tra
5rong mui ca vJn hnh cOn !i%m tra trng thi lm vic c2a van an
ton( /=ng thMi v tr" c2a van sau !hi /V /0c /i9u chenh th'o cc p sut
m van @nh v tr" c2a #u1 t tr.n /Hn b$( c2a v"t v^n /I c4ng lH soB ph1i
!h6ng b tha$ /Ti trong #u tr>nh lm vic.
R% ng4n ng+a hin t0ng p sut t4ng #u nhanh( /Ei v*i cc b>nh ch3a
!hi c7 th% ch$( ngMi ta #u$ /nh m3c /I ch3a !h" trong b>nh. s3c /I n$
/0c ?c /nh bYng !hEi l0ng !h" t"nh 3ng v*i mIt /n v th% t"ch c2a
b>nh@/o bYng !g !h"\litB ha$ th% t"ch cOn thit c2a b>nh /% ch3a /0c !g
!h"@/o bYng l"t\!g. 5rong b1ng ].11 tr>nh b$ m3c /I ch3a !h" trong b>nh.
56ng 7.88 C0c : ch0a =:t - kh( t/ong b*nh
Kh"
KhEi l0ng !h"@!gB trong
mIt l"t th% t"ch c2a
b>nh
5h% t"ch c2a b>nh @1B
3ng
`*i 1 !g !h"
gmoniac
Clo
6?i
&iFr6 sunua
't$l'n
,(,-A
1(]A,
1(,q,
1(]A,
,(]qZ
1(-Z
,(q,
,(m]Z
,(q,
l(A,
REi v*i cc b>nh ch3a !h"( !hi nhit /I t4ng l.n th> p sut trong b>nh
cnng t4ng th'o. `> vJ$ p sut tEi /a cho phCp c2a cc b>nh ch3a !hi /0c tuy
thuIc vo nhit /I c2a !h" nh /V tr>nh b$ trong b1ng ].1]
56ng 7.87 ChWn p -+?t cho ph1pHkZ[c=
7
I ti a c>a cc b*nh ch0a kh(
Khit /I
,
C
, A 1, 1A ], ]A l, lA f,
<>nh ch3a
fl
?i
<>nh ch3a
Kh" C
]
&
]
1f, t
A
1f(,
1f] t
A
1A(,
1fA t
A
1Z(A
1f- t
A
1q(,
1A, t
A
1m(,
1Al t
A
]l(A
1AA t
A
]l(A
1Aq t
A
]Z(,
1Z, t
A
l,(,
REi v*i b>nh !h" a?'til'n( p ?ut /0c chLn tuy th'o nhit /I nh sau:
Khit /I (
,
C t+ ,:1A t+ 1A:]A t+ ]A:lA
p sut( ![\cm
]

1(,

](,

l(,
R% hn ch vic t4ng p sut Fo vic /Et n7ng cht !h" trong b>nh(
cc b>nh ch3a !h" !h6ng /0c /% ngoi n~ng( !hi cOn Fi chu$%n th> cOn
ch' n~ng cho chtng. _h1i /^t cch ?a lH /Et v cc ngu=n nhit !hc "t
nht Am.
l. Cc bin php phHng ng+a !hc.
R% ng4n ng+a s nhOm lGm gi)a cc loi b>nh ch3a nh)ng m6i cht
!hc nhau( ngMi ta #u$ /nh mu sn c2a chtng. `" FQ /Ei v*i
Kh" nit th> b>nh sn mu /'n ghi !z hiu nit mu mu
vng
:: amoniac :: vng : : : amoniac : /'n
:: a?'til'n :: tr~ng( : : : a?'til'n : /S
::!h6ng !h" nCn :: /'n( : : : !h6ng !h" : tr~ng
:: o?i :: ?anh Fa trMi( : : : o?i : /'n
Cc !h" !hc :: /S : : : @t.n !h"B : tr~ng
Cc !h" !hc
Eng FGn hi nhit sn /S
Eng FGn n*c sn ?anh
Eng FGn n*c c3u ho1 sn Fa cam
REi v*i cc b>nh ch3a nh)ng cht c7 th% g8$ n.n ch$ nT nh cc b>nh
/ng o?i( sinh hi hn( cc ho cht c7 th% ch$ !hc th> cOn tu8n th'o cc
#u$ /nh v9 m^t phHng ho1 nh !h6ng /0c /% cc vJt liu Fp bEc ch$ Fp
bEc ch$ gOn cc thit b n$(ti cc chu l$ !he ra ph1i !h6ng /0c bm FOu
mU. Cc trm /^t m$ nCn !h" ph1i /^t ?a nh)ng vang c7 ch3a nh)ng !h"
c7 th% t ch$( nh)ng hun h0p Fp bEc ch$( Fp g8$ nT. Khit /I !h6ng !h"
trong trm ph1i !h6ng #u l,
,
C( cHn nhit /I !h6ng !h" nh)ng ni /^t cc
b>nh chu p lc !hc th> cnng !h6ng /0c #ta f,
,
C. Kh)ng vJt liu /m
cho cc m^t b"ch tr.n /Mng Eng FGn !h6ng !h" nCn ph1i l nh)ng vJt liu
Tn /nh F*i tc FQng c2a nhit( c2a m( c2a FOu. Kh6ng cho phCp Fang gi$
cct6ng( cao su v nh)ng vJt liu Fp bEc ch$ !hc lm vJt liu /m.
Kh /^t lH hi( cc b>nh chu p lc( trm m$ nCn !h" ph1i ?8$ Fng
bYng nh)ng vJt liu !h6ng b ch$ nh tMng gch. 5t c1 cc cDa trong gian
nh ph1i m ra ph"a ngoi. Kh>n chung !hu vc /^t cc thit b chu p
lc ph1i /^t cch ?a nh ( ni hIi hLp /6ng ngMi. Che nh)ng lH hi c7 t"ch
sE /^c /i%m@t:1,,B` 1,,( @trong /7 t: nhit /I s6i p ?ut lm vic
c2a lH(
,
Ci `: th% t"ch ch3a n*c c2a lH( m
lBi
th> m*i /0c phCp /^t trong ha$
ff
tr.n( F*i n9n s1n ?ut v che nh)ng lH c7 t"ch sE /^c /i%m@t:1,,B `(
@trong /7 t: nhit /I s6i p sut
Kho1ng cch t+ cc !ho ch3a cc b>nh chu p lc /n cc !hu nh /0c
chLn phQ thuIc vo sE lMng b>nh ch3a trong !ho( t"nh cht c2a !hu nh
@ b1ng ].m B
R% /1m b1o an ton v thuJn l0i cho c6ng tc vJn hnh v !i%m tra
th'o F}i cc thit b chu p lc( cOu thng trong nh ph1i c7 /I FEc !h6ng
#u A,
,
v c3 l: f m ph1i c7 mIt chu nghe ch8n. Chi9u rIng c2a cOu thang
ph1i !h6ng F*i Z,, mm( chi9u rIng c2a mui cOu thang ph1i !h6ng F*i q,mm(
!ho1ng cch gi)a cc bJc ph1i !h6ng #u ],,mm. Xn gc v sn bJc thang
ph1i !h6ng /0c trn. Cc sn v cOu thang /9u ph1i c7 lan can bYng !im loi
1m( ph"a F*i lan can c7 thnh !"n cao "t nht 1,,mm.
5rong nh c7 lH hi( trm m$ nCn v nh)ng ni c7 /^t cc b>nh chu
p lc c7 th% g8p n.n bEc ch$( cOn ph1i trang b nh)ng phng tin FJp lDa
pha h0p v*i cc ti.u chun phHng ch$ hin hnh.
Kho1ng cch gi)a hai m^t /Ei Fin hai lH hi ph1i !h6ng nhS hn Am.
5+ tMng lH /n tMng gch c2a nh ph1i !h6ng nhS hn ,(-. Khi cOn c7 lEi /i
th> !ho1ng cch /7 ph1i !h6ng nhS hn ,(qm.
Cc thit b chu p lc c7 ch3a m6i cht n7ng ph1i /0c cch nhit
/O$ /2 trong gian nh ph1i c7 cDa th6ng gi7 ho^c !hi !h6ng c7 cDa th6ng
gi7 th> ph1i /^t cc thit b th6ng gi7 /% /1m b1o sao cho nhit /I trong
nh !h6ng cao hn f,
,
C. 5rong nh ph1i /2 sng( ho^c bYng nh sng t
nhi.n( ho^c bYng /n( nht l ti nh)ng chu /^t cc thit b /o l Mng. /$
/I sng ph1i !h6ng nhS hn A, lu?.
Kh)ng ngMi vJn hnh cc thit b chu p lc( /^c bit l lH hi( cc
n=i nu( ph1i c7 s3c !ho( /V /0c hLc #ua nh)ng l*p nghip vQ v /V /0c
ch3ng nhJn c7 /2 !h1 n4ng lm vic. Cm !h6ng /0c bE tr" phQ n) lm th0
/Et lH.
f. 5T ch3c b1o hI lao /Ing /Ei v*i cc thit b chu p lc
&in na$ n*c ta /V c7 mIt h thEng !h hon chenh v9 c6ng tc b1o
hI lao /Ing cho cc thit b chu p lc( bao g=m cc c6ng t$ lao /Ing cc
/a phng cc ban thanh tra an ton lH hi cc <I rao /Ing. _hp lz c2a
c6ng tc n$ l cc b1n #u$ phm /V v sN /0c ban hnh nh sau:
1. u$ phm tm thMi v9 ch to v sD FQng an ton cc lH hi cE
/nh Fi /Ing v nDa Fi /Ing@-Z R\rRBi
]. u$ phm tm thMi v9 ch to v sD FQng an ton cc b>nh
chu p lc cE /nh v nDa Fi /Ing@]lm.r<:RBi
l. u$ t~c t"nh s3c b.n cc phOn tD lH hii
f. u$ phm v9 lH hi c7 p sut F*i ,(-![\cm
]
i
A. u$ phm Eng FGn hi v n*c n7ngi
Z. u$ t~c t"nh s3c b.n cc phOn tD c2a cc b>nh chu p lc .
5t c1 cc thit b chu p lc /9u ph1i /4ng !z ti cc c #uan thanh
tra an ton v che sau !hi /V /0c phCp mMi ch"nh th3c cho lm vic. Cc cn
bI c2a ban thanh tra cOn !hm nghim tr*c !hi cho cc thit b lm vic(
!hm nghim tr*c !hi cho thit b lm vic ( !hm nghim /nh !y trong #u
fA
tr>nh sD FQng ha$ nh)ng !hm nghim bt thMng !hc. Khm nghim /0c
tin hnh !hi cc thit b /0c l~p /^t song( nh)ng thit b /V nghe lm
vic #u l8u@nh /Ei v*i lH hi /V nghe lm vic tr.n mIt n4mB( !hi ph1i n~n li
nh)ng chu ph=ng( m7p ( !hi tn lai #u 1, /inh tn li.n nhau ha$ tr.n ],o tTng
sE /inh tn c2a mui mEi nEi( !hi c7 nh)ng nghi ngM v9 t>nh trng !{ thuJt( vv.
5h> /9u ph1i tin hnh !hm nghim. KIi Fung !hm nghim bao g=m !hm
?Ct ton bI ha$ !i%m tra bYng s3c n*c. Khm ?Ct ton bI nhYm mQc /"ch
!i%m tra v9 !t cu ( ?c /nh phm cht ch to( l~p rp cc bI phJn thit
b b.n trong v b.n ngoi. CHn thD bYng s3c n*c th'o cc tr sE p sut thD
tr>nh b$ b1ng ].Z /% ?c /nh /I b9n v /I !"n c2a thit b .
<>nh thMng /Ei v*i cc thit b chu p lc( c3 sau hai n4m li !hm ?Ct
ton bI mIt lOn( cHn thD bYng p sut n*c th> sau sau n4m tin hnh mIt
lOn . 5t c1 cc !hm nghim /9u ph1i /0c lu li /% lm ti liu cho cc lOn
!hm sau. Khi pht hin ra nh)ng thiu s7t lm 1nh hng /n /I b9n be
c2a !im loi th> ph1i lm gi1m p sut cho phCp lm vic. 5r sE p sut cho
phCp lm vic Fo cc ban thanh tra an ton #u$t /nh.
tt c1 cc /n v sD FQng /9u ph1i Fa th'o cc b1n #u$ phm m
son ra cc #u$ tr>nh vJn hnh( #u$ tr>nh ?D lz s cE v phT bin /n t+ng
c6ng nh8n vJn hnh. Rnh !y hng n4m cOn !i%m tra tr>nh /I sD FQng cc
thit b chu p lc c2a c6ng nh8n. Rn v no cnng ph1i c7 b1n nIi #u$ l
nIi Fung t7m t~t c2a cc #u$ tr>nh( vit thnh b1ng to( tr'o nh)ng ni Fp
th$ nht.
Ku /n v no cnng chp hnh /O$ /2 cc /i9u l c2a cc #u$
phm an ton th> ch~c ch~n tai nn Fo cc thit b chu p lc g8$ ra sN
!h~c phQc /0c.
Chng III
nh3ng v<n ? c b9n v? ch/ v n,
1. nh ngha#
fZ
Ch$ l mIt hin t0ng ho lz ph3c tp. 5h'o /nh nghPa cT /i%n( ch$
l #u tr>nh ph8n hu| hon ton vJt cht !hi c7 o?i. `> vJ$( chA l; =:t @+
t/*nh o\i hoB l; - ho h#p gi]a tc nhn o\i ho @nh !h6ng !h"( o?ivB %)i
ch?t chA @t3c l cht b o?i ho nh FOu( !h"( thanvB. 5u$ nhi.n c7 trMng
hp ch$ !h6ng cOn o?i nh !im loi ch$ trong m6i trMng cloi bari o?it( natri o?it
ch$ trong m6i trMng !h" ccb6nn"ci thuEc stng ch$ !h6ng cOn trong m6i tr:
Mng !h"i a?.til'n nCn( clorua nit nCn v vi h0p caht !hc trong nh)ng /i9u
!in nht /nh c7 th% nT m !h6ng cOn c7 !h6ng !h". Kh vJ$( ch$ c7 th%
l !t #u1 c2a ph1n 3ng !t h0p ho^c ph1n 3ng ph8n hu|.
5h'o /nh nghPa m*i( chA l; ph6n 0ng ho hWc \6A /a nhanh chngB
pht nhi"t %; pht @+ang. KghPa l c7 ph1n 3ng ch$ !h6ng cOn o?i v mLi
vJt cht "t nhi9u /9u c7 th% ch$. ?i ho chJm c7 th% ?'m nh #u tr>nh
ch$ chJm( n7 che !hc v9 tEc /I ph1n 3ng v cMng /I pht nhit.
u tr>nh ch$ c7 !m th'o s pht nhit. Khng !h6ng ph1i mLi #u
tr>nh pht nhit /9u l #u tr>nh ch$. `" FQ nh s o?i ho chJm r0u .t$l"c
thnh al/.hit a?.tic ( X
]
thnh X
l
( v.v... th> !h6ng th% ?p vo #u tr>nh
ch$.
5rong thc t thMng g^p cc /m ch$ ?1$ ra trong m6i trMng !h6ng
!h". `> vJ$ !hi ?Ct /n cc vn /9 v9 ch$ /8$ ch2 $u /9 cJp /n
#u tr>nh ch$ c7 o?i. KgMi ta chia ra lm ] loi ch$: /=ng th% v F th%.
Ch$ /=ng th% l ch$ che c2a cc cht th% !h"( cHn ch$ F th% l ch$ c2a
hun h0p cht ch$ v cht o?i ho c7 trng thi vJt lz !hc nhau.
5uy l0ng o?i /a vo /% /Et ch$ nhi.n liu m ta chia ra ch$ hon
ton v. !h6ng hon ton. Khi c7 th+a ha$ /2 !h6ng !h"( #u tr>nh ch$ ?1$
ra hon ton( s1n phm c2a #u tr>nh ch$ hon ton l cacbonnic( hi n*c(
Kit v mIt "t cc !h" !hc nh anhi/ric sunur.. Khi !h6ng /2 !h6ng !h" th>
#u tr>nh ch1$ ra !h6ng hon ton. 5rong s1n phm ch$ !h6ng hon ton th:
Mng ch3a nhi9u !h" ch$( nT v /Ic nh cacbonnic o?it( r0u( a?it( ?.t6n v
al/.hit.
5uy tEc /I c2a #u tr>nh ch$ ngMi ta chia thnh ch$( nT v ch$ nCn
p. Khi ch$ hon ton l0ng nhit to1 ra l cc /i. sIt phOn nhS l0ng nhit /7
sN ti.u hao cho vic gia nhit( n7ng ch1$( ph8n hu| v bEc hi cht ch$.
r0ng nhit ch2 $u sN ti.u hao cho vic nung n7ng m6i trMng ?ung
#uanh vang ch$. Khi ch$ trong phHng !"n l0ng nhit /I /7 sN ti.u hao cho
vic nung n7ng nh)ng !t cu( nh)ng vJt liu c7 trong !hu vc /7.
u tr>nh ch$ c2a cc cht th% r~n( lSng v !h" /9u c7 nh)ng /i%m
tng t nhau v bao g=m cc giai /on sau: o?i ho( t b~t ch$( ch$. X t"ch
lu{ nhit trong #u tr>nh o?i ho lm cho tEc /I ph1n 3ng t4ng l.n( ?1$ ra t
b~t ch$ v ?ut hin ngLn lDa.
$. C ch >u t*@nh ch/
<1n cht c2a #u tr>nh ch$ /0c nghi.n c3u t*i t+ l8u. r6m6n6?Ep s. `.
l ngMi /Ou ti.n /V ch3ng minh ch$ l s ho h0p gi)a cht ch$ v*i !h6ng
!h". Ch"nh bYng nh)ng thc nghim li.n #uan /n s ch$( n4m 1-Z,
r6m6n6?Ep /V /a ra mIt /nh luJt nTi ting lm c s cho ho hLc hin /i
l /nh luJt b1o ton vJt cht. K4m 1--l nh ho hLc ngMi _hp ra `oai.
!hxng /nh r} hn( ch$ l s ho h0p c2a cht ch$ v*i 6?i c2a !h6ng !h".
f-
Kh vJ$( vo cuEi th !| k` ngMi ta /V ch3ng minh bYng !hoa hLc( ch$ l
mIt ph1n 3ng o?i ho. 5+ /7 /n na$ nghi.n c3u v9 b1n cht #u tr>nh ch$
/0c tri%n !hai !h s8u rIng v cnng ?ut hin !h nhi'u lz thu$t !hc nhau
/% gi1i th"ch n7. 5r.n c s nh)ng lz thu$t /7 ngMi ta /a ra cc bin php
ng4n ng+a v !h~c phQc hin t0ng ch$( cnng nh nghi.n c3u cc cht /% 3c
ch #u tr>nh ch$ v chEng ch$.
Kh)ng lz thu$t hin /i v9 c ch ph1n 3ng ch$ /0c tr>nh b$ trong
cc c6ng tr>nh nghi.n c3u c2a K.K. k.m'n6p( W. g. _hran Cam.hats!i( g. <.
'l/6vitr( v C s c2a nh)ng lz thu$t n$ l lz thu$t t b~t ch$ nhit v
lz thu$t o?i ho F8$ chu$9n Fo k.m'n6p /a ra.
a. AB thu/t t bCt ch/ nhi&t. 5h'o lz thu$t n$( /i9u !in #u$t
/nh /% ?ut hin #u tr>nh ch$ l tEc /I to1 nhit @1B c2a ph1n 3ng ho
hLc ph1i v0t #u ho^c bYng tEc /I tru$9n nhit t+ vang ph1n 3ng ra m6i tr:
Mng ?ung #uanh @nu hun h0p ch$ l th% !h" th> t+ vang ph1n 3ng /n #u
tr>nh ph1n 3ngB.
u tr>nh ch$ c7 th% b~t /Ou bYng cch gia nhit mIt phOn th% t"ch
hun h0p !hi ch$ /n nhit /I rt cao( r=i ph7ng vo /7 mIt tia lDa lm m=i(
ho^c bYng cch gia nhit /=ng thMi ton bI th% t"ch hun h0p ch$ /n nhit
/I nht /nh. Wo nhit /I hun h0p cht ch$ trong b>nh t4ng( ph1n 3ng
b~t /Ou v*i tEc /I chJm v to1 nhit. KhM nhit n$ hun h0p /0c gia nhit
th.m v tEc /I ph1n 3ng t4ng th.m( l0ng nhit to1 ra /0c nhi9u hn. C3 nh
vJ$ tEc /I ph1n 3ng v s gia nhit cho hun h0p sN t4ng FOn th'o mIt /Mng
cong. Kt #u1 l to /i9u !in /% t4ng nhanh v6 hn ph1n 3ng.
Chtng ta !h1o st mIt b>nh c7 th% t"ch %( trong b>nh ch3a mIt hun
h0p !h" v !h6ng !h". <>nh /0c gia nhit /n nhit /I .
M
. _h1n 3ng ?1$ ra
trong b>nh v*i tEc /I /0c /o bYng sE m6l m cc s1n phm o?i ho trong
mIt /n v thMi gian v mIt /n v th% t"ch. 5Ec /I ph1n 3ng /0c bi%u
Fipn bYng phng tr>nhr
RT
E
n
n
0
e .
T
P k

,
_

RT
E
. exp ) p ( f
@1m:1B
5rong /7 !
,
: h sE t| l
p : p sut ri.ng phOn
n : th3 bJc tTng cIng c2a ph1n 3ng
: n4ng l0ng hot ho
: hYng sE !h" lz tng
5 : nhit /I tu$t /Ei(
,
K.
Ku gLi l hiu 3ng nhit c2a ph1n 3ng th> l0ng nhit to1 ra !hi
ph1n 3ng trong mIt /n v thMi gian @#1B /0c ?c /nh th'o c6ng th3c:
)
RT
E
exp( ) p ( Qvf . v . Q q
1

@1m:]B
r0ng nhit to1 ra !hi ph1n 3ng mIt phOn Fang /% gia nhit cho hun h0p
!h"( mIt phOn sN tru$9n cho thnh b>nh @t3c l m6i trMng ?ung #uanhB. Khit
/I c2a !h" t4ng FOn( tu$ rYng !h6ng /=ng /9u trong ton b>nh( nhng c7
th% coi gi tr trung b>nh c2a n7 l 5. Khit /I c2a thnh b>nh vGn gi)
fq
!h6ng /Ti l 5
,
. Kh vJ$ l0ng nhit tru$9n t+ vang ph1n 3ng /n thnh b>nh
t"nh cho mIt /n v thMi gian @#]B /0c t"nh th'o c6ng th3c:
#] d g @5 : 5
,
B @1m:lB
trong /7 g l h sE phQ thuIc vo vJt liu thnh b>nh( h>nh Fng c2a
n7( !"ch th*c c2a b>nh v /I FGn nhit c2a !h"( v.vv `9 thc cht #1
ch"nh l tEc /I to1 nhit v #] l tEc /I tru$9n nhit ra m6i trMng ?ung
#uanh( m ta v+a n7i t*i tr.n. s6 t1 tr.n /= th @h>nh 1m:1B trQc ngang l
nhit /I 5( trQc /3ng l tEc /I bin thi.n l0ng nhit #1 ho^c #] @gLi t~t l
#B.
5h'o phng tr>nh @1m:]B /Mng bi%u Fipn #1 : @5B c7 Fng cong v th'o
phng tr>nh @1m:lB /Mng bi%u Fipn #] : @5B c7 Fng /Mng thxng.
5h'o lz thu$t s b~t ch$ nhit th> !hi #1 #] hun h0p m*i t b~t ch$.
Khit /I 51 3ng v*i tip /i%m g sN l nhit /I t b~t ch$ c2a hun h0p. 5i
/7 tEc /I to1 nhit /tng bYng tEc /I tru$9n nhit ra m6i trMng ?ung #uanh.
rch ra !hSi tip /i%m g tEc /I to1 nhit lu6n lu6n l*n hn tEc /I tru$9n
nhit ra ?ung #unah( hun h0p lu6n lu6n b~t ch$. RMng cong ](l(f bi%u th
tEc /I to1 nhit /Ei v*i hun h0p c7 thnh phn !h6ng /Ti p sut !hc
nhau. p sut cng cao( th> tEc /I to1 nhit cng cao @?'m c6ng th3c 1m:]
v /Mng cong fB. 3ng v*i /i9u !in c2a /Mng cong sE f( tEc /I to1 nhit ti
mLi /i%m /9u l*n hn tEc /I tru$9n nhit ra m6i trMng ?ung #uanh n.n hun
hLp lu6n lu6n t b~t ch$. Kg0c li p sut thp @3ng v*i /Mng cong ]B th>
#u tr>nh ch$ li !h6ng ?1$ ra. `> vJ$ /% hn ch ngu$ hi%m ch$ nT ngMi
ta thc hin cc #u tr>nh !{ thuJt trong /i9u !in ch8n !h6ng ho^c p sut
thp. 3ng v*i mIt nhit /I !h6ng /Ti c2a thnh b>nh v hun h0p !h"( 3ng v*i
mIt thnh phOn hun h0p !hi cE /nh th> tEc /I tru$9n nhit ra m6i trMng
?ung #uanh sN /0c bi%u th bYng /Mng thxng 1. Khi ta tha$ /Ti thnh phOn
hun h0p !h"( nhit /I c2a thnh b>nh 5
,
ho^c c2a m6i trMng ta sN tha$ /Ti
g7c nghi.ng c2a /Mng 1 @bi%u th bYng h sE g trong c6ng th3c 1m:lB ho^c
chu$%n F*i v tr" c2a /Mng thxng /7( nghPa l ta sN tha$ /Ti /i9u !in
b~t ch$ c2a hun h0p !h". Ri9u n$ c7 z nghPa thc t l*n lao !hi FJp t~t
/m ch$. Khi /a !h" tr nh C
]
( K
]
vo /m ch$ ta sN chu$%n v tr" /Mng
thxng 1 t*i /Mng l @h>nh 1m:]B. Khi /7 tip /i%m g sN chu$%n t*i <. 3ng v*i
/i9u !in m*i n$ ta th$ b.n ph1i /i%m <( #1 lu6n lu6n hn hn #]( hun
h0p !h6ng t b~t ch$ /0c. Rm ch$ FOn FOn b FJp t~t.
rz thu$t t b~t ch$ nhit gitp ta gi1i th"ch /0c nhi9u hin t0ng ch$.
Khng trong nhi9u trMng h0p t b~t ch$ v b~t ch$ !h6ng th% Fang lz thu$t
n$ /% gi1i th"ch /0c( v" FQ nh tc FQng ?tc tc v 3c ch /Ei v*i #u tr>nh
ch$ s phQ thuIc c2a gi*i hn b~t ch$ vo p sut( v.vv R% gi1i th"ch nh)ng
hin t0ng /7 ph1i Fang lz thu$t ph1n 3ng F8$ chu$9n.
b. AB thu/t t bCt ch/ D!/ chu/?n Fo vin s{ K.K. k.m'n6p /a ra
n4m 1ml1. suEn cho ph1n 3ng( ho hLc ?1$ ra ph1i c7 va chm gi)a cc ph8n
tD ph1n 3ng. Khng tc FQng ho hLc gi)a hai ph8n tD v chm vo nhau che
c7 th% c7 /0c !hi tTng F tr) n4ng l0ng c2a hctng !h6ng nhS hn mIt /i l0ng
tEi thi%u gLi l n4ng l0ng hot ho. K4ng l0ng F tr) /7 l n4ng l0ng cOn thit
/% lm /3t ho^c lm $u nh)ng li.n !t t=n ti gi)a cc ngu$.n tD trong
ph8n tD cht ph1n 3ng ban /Ou v to !h1 n4ng lm ?ut hin nh)ng li.n !t
m*i ho^c ph8n bE li cc li.n !t( nghPa l g8$ ra ph1n 3ng ho hLc. X1n
fm
phm c2a ph1n 3ng c7 F tr) n4ng l0ng !h l*n. K4ng l0ng /7 li tru$9n trc
tip cho mIt ho^c mIt vi ph8n tD trong sE cc ph8n tD trong sE cc ph8n tD
ph1n 3ng( !"ch /Ing chung chtng /n trng thi hot /Ing( nghPa l to ra
cc phOn tD hot /Ing m*i.
5hc nghim /V ?c /nh cc ph1n 3ng ch$ thMng ?1$ ra th'o h*ng
sao cho ltc /Ou trong h thEng to ra nh)ng phOn tD hot /Ing( thMng l
nh)ng gEc v cc ngu$.n tD t Fo. Wo c7 mang ho tr t Fo cc phOn tD /7
rt hot /Ing( c7 !h1 n4ng ph1n 3ng cao( chtng tham gia vo ph1n 3ng tip
th'o v ti to nh)ng gEc( ngu$.n tD t Fo m*i. `ic s1n sinh ra cc phOn tD
hot /Ing /7 lm chu$%n ho mIt l0ng l*n s1n phm ban /Ou. u tr>nh /7
thc hin mIt cch chu !y. _hOn tD hot /Ing /0c to ra chu !y n$ to
/i9u !in b~t /Ou mIt chu !y m*i. CuEi chu !y m*i n$ li to ra nh)ng phOn
tD hot /Ing m*iv `> ph1n 3ng c3 /0c !Co Fi( pht tri%n Fo l^p li mIt cch
chu !y cc ph1n 3ng nh vJ$ n'n' gLi l ph1n 3ng F8$ chu$9n.
5h'o lz thu$t ph1n 3ng F8$ chu$9n( #u tr>nh ch$ tr1i #ua cc giai
/on sau:
Ziai on -inh =ch: cc phOn tD cht ch$ v cht o?i ho /0c hot ho
nhM n4ng l0ng t th8n( n4ng l0ng nhit( n4ng l0ng c2a nh sng ha$ Fo va chm
v*i phOn tD th3 ba no /7. Kt #u1 l to ra cc phOn tD hot /Ing @cHn gLi l
t8m hot /IngB. Kh)ng t8m hot /Ing n$ c7 !h1 n4ng tham gia vo cc ph1n
3ng giai /on tip th'o.
Ziai on pht t/i3n =ch: nhM nh)ng t8m hot /Ing ban /Ou m ph1n
3ng tip tQc pht tri%n v ti to cc t8m hot /Ing m*i. _h1n 3ng /0c pht
tri%n mIt cch F8$ chu$'n( cc t8m hot /Ing c3 /0c ti to nu !h6ng c7 g>
c1n tr.
Ku t+ mIt t8m ban /Ou !hi ph1n 3ng che ti to mIt t8m m*i th>
ph1n 3ng l F8$ chu$9n !h6ng ph8n nhnh. Ku t+ mIt t8m ban /Ou ti to
/0c hai ha$ nhi9u t8m m*i th> ph1n 3ng l F8$ chu$9n ph8n nhnh. Cc
ph1n 3ng ch$ hOu ht l F8$ chu$9n ph8n nhnh( n.n tEc /I ch$ pht tri%n
rt nhanh.
Ziai on t/i"t =ch HhaA 0t =chI: Wo va chm v*i cc phOn tD tr( Fo
cc ph1n 3ng phQ(... cc t8m hot /Ing FOn FOn b trit /i( nghPa l chtng
chu$%n thnh cc phOn tD !Cm hot t"nh ho^c nh)ng phOn tD Tn /nh mt
!h1 n4ng tham gia ph1n 3ng tip th'o. Wo /7 ph1n 3ng ch$ !h6ng th% pht
tri%n tip tQc. Ku cMng /I trit mch /2 l*n th> ph1n 3ng ch$ sN ng+ng
hxn.
Chi9u h*ng pht tri%n c2a phn s3ng F8$ chu$9n( !h1 n4ng b~t ch$
c2a hun hn tuy thuIc vo t| l gi)a nh)ng ph1n 3ng ph8n nhnh v /3t
mch. 5rong ph1n 3ng F8$ chu$9n !h6ng ph8n nhnh( tEc /I ph1n 3ng l
!h6ng /Ti. 5rong ph1n 3ng F8$ chu$9n ph8n nhnh tEc /I ph1n 3ng t4ng
li.n tQc( ph1n 3ng t ?tc tin. suEn cho ph1n 3ng ch$ c7 th% ?1$ ra th> tEc
/I ph1n 3ng ph8n nhnh ph1i l*n hn ho^c bYng tEc /I ph1n 3ng /3t mch.
<i%u hin ph1n 3ng b.n ngoi trong t b~t ch$ nhit v t b~t ch$
F8$ chu$9n /9u giEng nhau. Ri9u !hc nhau ch2 $u l th'o c ch nhit
th> trong h ph1n 3ng sN t"ch lu{ nhit m th'o c ch F8$ chu$9n th> l
t"ch lu{ t8m hot /Ing. C1 hai $u tE /7 /9u lm ?tc tin ph1n 3ng. X
A,
b~t ch$ F8$ chu$9n v9 ngu$.n t~c c7 th% thc hin nhit /I !h6ng /Ti
m !h6ng cOn gia nhit nhi9u cho hun h0p.
W*i /8$ l v" FQ v9 ph1n 3ng ch$ F8$ chu$9n phana nhnh c2a
hi/r6.
O O O O
2! " !
2O! O !
3 2 2
2
2 2
+ +
+ +
+
sinh mch
& ; &] d &] ; &
& ; ] d & ; tip sinh mch ph8n h>nh
; &] d & ; &
& ;
]
; s d &
]
; s trit mch trong th% t"ch to ra gEc !Cm hot
/Ing.
&
]
; &
]
d &
]

]
; & tip sinh mch t+ nh)ng gEc
&
]
; &
]

d &
]

]
; & !Cm hot /Ing &
]

& ; thnh b>nh trit mch ti thnh b>nh to
; thnh b>nh ph8n tD T /nh mt hot t"nh.
X trit mch lm gi1m mnh sE t8m hot /Ing c7 th% ?1$ ra trong
th% t"ch hun h0p cht ph1n 3ng( ho^c ti thnh b>nh.
Kgu$.n nh8n trit mch trong th% t"ch !h" l:
: _h1n 3ng phQ gi)a t8m hF v*i cc tp cht c7 trong hun h0p.
: _hOn tD hot /Ing ph8n tn n4ng l0ng ho hLc F c2a m>nh !hi va chm
v*i cc phOn tD tr ha$ v*i cc phOn tD !h6ng hot /Ing cang loi.
5rit mch ti thnh b>nh ph1n 3ng sinh ra Fo b9 m^t thnh b>nh hp
phQ cc t8m hot /Ing.
Wa vo lz thu$t ch$ F8$ chu$9n ta c7 th% gi1i th"ch /0c hin t0ng
?tc tc v 3c ch #u tr>nh ch$. Kh)ng cht c7 !h1 n4ng to ra nhi9u t8m
hot /Ing sN lm cho #u tr>nh ch$ pht tri%n. `" FQ( !hi o?i ho hi/r6
cacbon ta th.m mIt l0ng rt "t p'ro?it sN lm cho ph1n 3ng /0c ?tc tin rt
nhanh ch7ng. Kg0c li c7 nhi9u cht g8$ tc FQng !>m hVm ph1n 3ng( nh /%
!>m hVm ch$ nh)ng s1n phm FOu mS ta /a vo /7 nh)ng hi/r6 cacbon
halog'n ho.
Ri9u n$ c7 z nghPa thc t l*n lao. suEn cho /m ch$ /0c FJp t~t(
ta /a vo /m ch$ cc cht c7 !h1 n4ng lm mt hot t"nh c2a cc t8m hot
/Ing.( lm trit /% mch ph1n 3ng ch$ F8$ chu$9n. R7 l mIt c4n c3 lz
luJn /% ngMi ta nghi.n c3u t>m ra cc cht ch)a ch$. Wa vo lz thu$t ch$
F8$ chu$9n ta gi1i th"ch hin t0ng: nhi9u /m ch$ ltc /Ou cHn nhS( nhng
!hi pht tri%n th> tEc /I lan tru$9n /m ch$ t4ng l.n rt nhanh v /m ch$
cng mnh FOn l.n. R7 l Fo nhit /I cao( mch ph1n 3ng cng sinh ra
nhi9u( sE l0ng t8m hot /Ing cng t4ng l.n bIi phOn.
Ku th'o lz thu$t nhit( ngu$.n nh8n v hJu #u1 c2a t b~t ch$ l
nhit( th> th'o lz thu$t F8$ chu$9n( nhit che l hJu #u1 c2a #u tr>nh t
b~t ch$ /=ng thMi c7 /^c t"nh F8$ chu$9n v /^c t"nh nhit. Ra sE
nh)ng ph1n 3ng ho hLc c2a cc cht !h" /9u ?1$ ra th'o c ch F8$
chu$9n. _h1n 3ng F8$ chu$9n v ph1n 3ng nhit /9u /0c t4ng nhanh !hi
A1
t4ng nhit /I. X /Et n7ng hun h0p v t"ch lu{ t8m hot /Ing /9u lm cho
ph1n 3ng mau /n b~t ch$.
Khi ngLn lDa lan tru$9n( ph1n 3ng cnng tin hnh th'o c ch F8$
chu$9n. 5u$ nhi.n nh)ng $u tE nhit vGn l #u$t /nh /Ei v*i #u tr>nh
ch$.
4. i?u +i&n E9/ *a >u t*@nh ch/. FhGi gian c9: ;ng
R% ?ut hin v pht tri%n #u tr>nh ch$ cOn c7 cht ch$( cht o?i
ho v m=i b~t ch1$. 5hiu mIt trong ba /i9u !in /7 th> ch$ sN ngng.`"
Fu( !hi ta phun bLt vo /m ch$ c2a cht lSng v lm cho hi c2a cht ch$
ng+ng /i vo vang ch$i !hi phun n*c vo gu /ang ch$ ta sN h nhit /I c2a
gu ?uEng F*i nhit /I b~t lDa(v lm cho chtng !h6ng tip tQc ch$ n)a.
5hnh phOn ho hLc c2a cht ch$ v t| l c2a cc phOn tD trong hun
h0p ch$ c7 z nghPa #uan trLng /Ei v*i #u tr>nh ch$. Ch$ trong o?i ngu$.n
cht sN /t tEc /I l*n nht( !hi hm l0ng o?i trong !h6ng !h" l 1f:1A o th>
tEc /I ch$ sN l cc ti%u . REi v*i &
]
( C
]
&
f
( C
]
&
]
v vi cht ch$ !hc hm l:
0ng tEi thi%u c2a o?i trong !h6ng !h" c7 th% Fu$ tr> s ch$ l 1,o ho^c
thp hn. 5ip tQc gi1m hm l0ng o?i ?uEng n)a s ch$ sN ng+ng.
<9 m^t ri.ng c2a cht ch$ cng cao( s !hu$ trIn gi)a cht ch$ v
cht o?i ho cng tEt th> tEc /I ch$ cng t4ng.
Cht ch$ l nh)ng cht !hi o?i ho sN to1 nhit v pht #uang. Chtng
c7 th% Fng r~n( lSng( !h". Cht o?i ho c7 th% l !h6ng !h"( o?i ngu$.n
cht( clo( lo( lu huynh( cc h0p cht mang o?i nh !ali p'cmanganat @KsnfB(
am6n nitrat @K&
s
K
l
B( Kali nitrat @KK
l
B( natri nitrit @KaK
]
B( Kali clorat
@KCl
l
B( a?it nitric @&K
l
Bv chtng l nh)ng cht trong /i9u !in nung n7ng
sN b ph8n hu| thot ra o?i( v" FQ:
]KCl
l
]KCl ; l
]
s=i b~t lDa c7 th% l ngLn lDa trOn( tia lDa /in( h= #uang /in( tia
lDa sinh ra Fo ma st ha$ va /Jp( nh)ng ht than ch$ Fv Chtng l nh)ng
m=i lDa pht #uang. Kgoi ra cHn c7 loi m=i b~t lDa !h6ng pht #uang ha$
cHn gLi l m=i n. s=i b~t lDa n @!"nB c7 th% l nhit to1 ra Fo cc #u
tr>nh ho( nCn /on nhit( Fo ma st( ho^c Fo tip ?tc v*i b9 m^t n7ng c2a
thit b.
X b~t ch$ hun h0p ch$ che c7 !h1 n4ng ?1$ ra !hi l0ng nhit cung
cp cho hun h0p ch$ /2 /% lm cho ph1n 3ng ch$ b~t /Ou( tip tQc v lan
rIng ra. Kh vJ$ !h6ng ph1i bt c3 mIt m=i b~t lDa no cnng c7 th% g8$ ch$
/0c. suEn g8$ ch$ /Hi hSi m=i b~t lDa ph1i c7 /2 F tr) n4ng l0ng tEi thi%u.
Kh)ng m=i lDa !hc nhau c7 nhit /I ngLn lDa !hc nhau. `" FQ( nhit /I
c2a ngLn lDa Fi.m l -A, : qZ,
,
C( /n FOu ho1 l -q, : 1,l,
,
C( #u' /7m l
qA, : 1,,,
,
C( /n ?4ng l 1],, : 1l,,
,
C( mu thuEc l ch$ F l -,, : -A,
,
C.
Kh1 n4ng b~t lDa c2a mIt m=i lDa phQ thuIc vo th% t"ch !h" tEi thi%u
m n7 c7 th% gia nhit /n nhit /I b~t ch$ 5
<
.. 5hc t /% b~t lDa hun
h0p hi( !h" v*i !h6ng !h" che cOn gia nhit /n nhit /I t b~t ch$ ,(A :
1mm
l
hun h0p /7. Kh)ng ngLn lDa trOn v+a !% tr.n c7 nhit /I v0t #u nhit
/I t b~t ch$ c2a !h" v hi @1],
,
: -,,
,
CB v l0ng nhit to1 ra c2a ngLn lDa
thMng l*n hn l0ng nhit cOn thit /% gia nhit cho 1mml hun h0p !hi /n
A]
nhit /I t b~t ch$. `> vJ$ trong mLi trMng h0p( ngLn lDa trOn /9u l nh)ng
m=i b~t lDa ngu$ hi%m.
5ia lDa /in l mIt loi m=i b~t lDa phT bin. 5rong !.nh ph7ng /in
nhit /I c7 th% t*i 1,.,,,
,
C( v0t #u rt nhi9u so v*i nhit /I b~t ch$. `>
vJ$ tia lDa /in( tia h= #uang g^p trong c6ng nghip( /9u ngu$ hi%m(
chtng c7 th% lm b~t lDa bt c3 mIt hun h0p ch$ no c2a hi( !h" ha$ bQi
v*i !h6ng !h".
5ia lDa to ra Fo ph7ng /in tPnh /in c7 cMng /I FHng /in !h6ng
/ng !% @phOn ngh>n mgB nhng c7 !h1 n4ng b~t lDa phan l*n cc !h" ch$
v bQi. &= #uang /in trong mLi trMng h0p /9u lm b~t lDa hun h0p ch$( nh:
ng !hi /in p nh hn 1(A` v cMng /I FHng /in nhS hn f,mg th> !h6ng
lm b~t lDa hun h0p m.tan ho^c ?4ng v*i !h6ng !h". K4ng l0ng tEi thi%u cOn
thit /% lm b~t lDa ?4ng( b'n'n ha$ hi ch$ !hc l ,(,,,Al( /Ei v*i hi/r6
v V.til'n l ,(,,,1. R% lm b~t lDa hun h0p m.tan v*i !h6ng !h" cOn tia lDa
to1 ra ,(m.1,
:l
cal.
5ia lDa to ra Fo ma st v va /Jp "t ngu$ hi%m hn so v*i tia lDa /in(
v> n4ng l0ng c2a nh)ng tia lDa n$ nhS hn so v*i tia lDa /in. 5ia lDa to ra Fo
v /Jp @thCp vo thCp( thCp vo /B ngu$ hi%m hn tia lDa to ra Fo ma st(
v> !hi va /Jp sN ?1$ ra s gia nhit v tru$9n n4ng l0ng cho !h" nga$ ti
/i%m tip ?tc c2a nh)ng vJt va /Jp vo nhau.
5hMi gian tip ?tc c2a tia lDa v*i hun h0p ch$ c7 vai trH #uan trLng. `>
FQ thMi gian t=n ti c2a tia lDa !hi ma st thCp l.n / mi trung b>nh !h6ng #u
mIt gi8$. Khit /I c2a nh)ng tia n$ phOn l*n /t Z,,
,
: -,,
,
C.. 5hMi gian
c1m 3ng c2a hun h0p m.tan v*i !h6ng !h" !hi nhit /I b~t ch$ nhS hn
-,,
,
C !ho1ng vi gi8$( nhng !hi nhit /I l*n hn q,,
,
C th> !h6ng #u mIt
gi8$. Wo /7 !hi t4ng thMi gian t=n ti c2a tia lDa /n ] : l gi8$ c7 th% lm b~t
lDa hun h0p m.tan v*i !h6ng !h".
R% lm b~t lDa nh)ng cht ch$ th% r~n( /^c bit l thuEc nT( thuEc
stng cOn c7 m=i b~t lDa l*n hn /Ei v*i !h" v hi( v> n7 /Hi hSi nhi9u n4ng
l0ng @nhitB /% nung ch1$( ph8n hu| v ch$ nh)ng cht /7.
R% lm b~t lDa nh)ng cht ch$ F( h= #uang /in...
Kh)ng chi tit m$( vS thit b b gia nhit /n nhit /I cao cnng l
nh)ng m=i b~t lDa ngu$ hi%m /Ei v*i hun h0p cht ch$ trong !hu vc /7. `>
vJ$ th'o #u$ t~c an ton( cOn #u$ /nh nghi.m ng^t vo t"nh cht c2a
cht ch$ c7 !hu vc /7.
Kghi.n c3u nh)ng ngu=n sinh ra m=i b~t lDa c7 z nghPa #uan trLng
trong thc t ti nh)ng ni c7 nhi9u ngu$ c thMi gian nht /nh gLi l thJi
gian c6= 0ng haA thJi gian chP= b^t chA.
.hJi gian ch+_n b ng?= ngN= c>a ph6n 0ng k3 t` thJi i3= kh+?A
t/:n gi6 nhi"t hSn h#p n thJi i3= \+?t hi"n nh]ng bi3+ hi"n /a /"t c>a
ph6n 0ng Hb^t chAI gWi l; thJi gian c6= 0ng.
5h'o lz thu$t nhit( thMi gian c1m 3ng l giai /on t"ch lu{ nhit(
th'o lz thu$t F8$ chu$9n : l giai /on t"ch lu{ t8m hot /Ing.
5hMi gian c1m 3ng gi1m !hi t4ng p sut( t4ng nhit /I hun h0p ch$(
gi1m hm l0ng cht ch$ trong hun h0p ho^c !hi th.m cc cht ?tc tc tin #u
tr>nh ch$ nh al/''hit( p'ro?it. Kg0c li( th.m nh)ng cht 3c ch ph1n 3ng
ch$ nh iot( anilin( 'nol( v sN !Co Fi thMi gian c1m 3ng. `> vJ$( ta c7 th%
Al
/i9u !hi%n #u tr>nh b~t ch$ ?ut hin s*m ha$ muIn bYng cch th.m cc
phQ gia th"ch hLp /% rtt ng~n ha$ !Co Fi thMi gian c1m 3ng.
W*i /8$ l thMi gian c1m 3ng @t"nh bYng gi8$B c2a mIt vi hun h0p
nhit /I !hc nhau:
&un h0p m.tan v*i !h6ng !h" -,,
,
C l vi gi8$.
&un h0p m.tan v*i !h6ng !h" q,,
,
C l 1 gi8$.
&un h0p m.tan v*i o?i q,,
,
C l ,(] gi8$.
&un h0p m.tan v*i o?i 1,,,
,
C l ,(,1 gi8$.
nhit /I cao thMi gian c1m 3ng c2a hOu ht hi/r6cacbon rt nhS
@che vi phOn gi8$B. `*i cht ch$ th% r~n thMi gian c1m 3ng rt Fi( c7 th%
hng giM( hng ng$ thJm ch" hng thng. 5hMi gian c1m 3ng c2a cht ch$
th% r~n cng ng~n nu nh /I mn cng cao v m3c /I !hu$ trIn c2a n7
v*i !h6ng !h" cng tEt.
5hMi gian c1m 3ng c7 vai trH #uan trLng /Ei v*i thc t !hi chLn thit
b /in chEng nT( !hi ph8n loi cc cht ch$ nT( !hi ?'m ?Ct cc vn /9
an ton ch$ nT trong c6ng nghip !hai thc hOm lH( ti nh)ng ni s1n ?ut
c7 s1n sinh ra cc !h" Fp ch$ nT( ti cc !ho ho cht( !ho ?4ng FOuv
`" FQ( trong c6ng nghip !hai thc hOm lH thMng c7 nhi9u bQi nT( !hi
Fp ch$ nT nh m.tan( ccbon o?it. 5i /8$ che /0c phCp Fang nh)ng thit b
/in chEng nT an ton( /n phHng nT. Khi /n /in b vU FHng /in sN t
/Ing ng~t. R% /1m b1o an ton v9 ch$ nT ph1i /Hi hSi thMi gian /% cho
s0i t7c /n nguIi /n nhit /I thp hn nhit /I b~t ch$ c2a hun h0p ch$
c7 trong !hu vc /7 nhS hn thMi gian c1m 3ng c2a hun h0p ch$ /7.
H. 2hi&t I t bCt ch/ gii h"n nJng I n, gii h"n nhi&t I bc
ch/
5on bI hun h0p ch$ t gia nhit @nhM nhit c2a ph1n 3ng o?i hoB ha$
/0c gia nhit @bYng ngu=n /in gin tip ho^c Fo nCn /n p sut cao
trong /i9u !in /on nhitB /n mIt nhit /I nht /nh n7 sN b~t ch$ r=i
ch$ tip tQc m !h6ng cOn /a mIt m=i lDa no /n gOn th> gLi l hin t0ng
t b~t ch$. Khit /I ti /7 ?1$ ra t b~t ch$ c2a hun h0p ch$ gLi l hin t:
0ng t b~t ch$. `J$ nhi"t : t b^t chA l; nhi"t : th?p nh?t ti hSn
h#p c th3 chA #c =; khng cNn c =bi lFa t` ngo;i.
Khit /I t b~t ch$ phQ thuIc vo thnh phOn hun h0p ch$( th% t"ch
hun h0p ch$( p sut( phng php ?c /nh n7. Cht ?tc tc cnng c7 1nh h:
ng /n nhit /I t b~t ch$. 5hnh b>nh ph1n 3ng cnng ?'m nh mIt loi
?tc tc. 5hnh b>nh bYng thch anh lm gi1m nhit /I t b~t ch$ c2a ?4ng
/i 1,,
,
C( v bYng platin gOn l,,
,
C so v*i thnh b>nh bYng s~t. Ch>
t'tra'til'n( p'ntacacbonil s~t v cc cht 3c ch !hc v*i mIt l0ng nhS c7 th%
t4ng /ng !% nhit /I t b~t ch$ @t*i 1,,
,
C ho^c hnB.
<Yng nhi9u thc nghim ngMi ta /V ?c /nh /0c rYng: &un h0p gi)a
hi !h" ch$ v*i !h6ng !h" /t thnh phOn t| l0ng sN c7 nhit /I b~t ch$
thp nht. 54ng hm l0ng cht ch$ trong hun h0p cao hn so v*i thnh phOn
t| l0ng nhit /I t b~t ch$ cng t4ng. Ku nh tha$ !h6ng !h" bYng o?i
ngu$.n cht th> nhit /I t b~t ch$ c2a hun h0p sN gi1m.
REi v*i hi/r6cacbon trong cang mIt FV$ /=ng /xng th> cht /Ou ti.n c7
nhit /I t b~t ch$ cao nht v> ph8n tD cua n7 b9n v*i o?i. _h8n tD l0ng
Af
c2a n7 cng t4ng nhit /I t b~t ch$ cng gi1m. `" FQ( nhit /I t b~t
ch$ c2a b'n'n l Am1
,
C( c2a t6lu'n l AZ-
,
C.
Cc hi/r6cacbon no( !h6ng no( thm v vHng napt'n c7 cang sE ngu$.n
tD cacbon th> loi thm c7 nhit /I t b~t ch$ cao nht( v loi parain :
thp nht.
5rong cc /=ng ph8n th> loi hi/r6 cacbon mch nhnh c7 nhit /I t
b~t ch$ cao hn so v*i loi mch thxng. Khit /I t b~t ch$ c2a
hi/r6cacbon cao hn so v*i FGn ?ut tng 3ng c2a chtng @nh al/.hit( r0uvB.
RI nh*t c2a hi/r6cacbon cng cao nhit /I t b~t ch$ cng thp.
Ra sE cc cht ch$ th% lSng( !hi c7 nhit /I t b~t ch$ trong !ho1ng
f,, : -,,
,
C. Khit /I t b~t ch$ c2a cc cht r~n rt !hc nhau. Khit /I
t b~t ch$ c2a gu( than ba( than n8u( than / nYm trong !ho1ng ]A, : fA,
,
C
tuy th'o l0ng cht bEc. KNm( nh6m( mag'i( cEc c7 nhit /I t b~t ch$ trong
!ho1ng fA, : q,,
,
C.. Khit /I t b~t ch$ c2a nhi.n liu r~n cng thp nu
/I mn c2a n7 cng cao( hm l0ng cacbon trong n7 cng thp( hm l0ng o?i
trong n7 cng cao.
R% ?c /nh nhit /I t b~t ch$ c7 f phng php ch2 $u: phng
php np( nCn( FHng v nhS giLt. <En phng php n$ !hc nhau ch2 $u
cch gia nhit( trIn !h" ho^c hi cht ch$ v*i cht o?i ho. _hng php np
?c /nh nhit /I t b~t ch$ tin hnh nh sau :
: <>nh ph1n 3ng 1 /in gia nhit bYng lH /in ]i hun h0p hi ho^c
!h" v*i !h6ng !h" /0c chun b tr*c v gia nhit s bI /n mIt nhit /I
nht /nh t+ b>nh trIn Z #ua van f vo b>nh ph1n 3ng. Khit /I thp nht
ti /7 hun h0p trong b>nh ph1n 3ng b~t ch$ /0c gLi l nhit /I t b~t ch$
cu1 n7.
_hng php nhS giLt l phng php phT bin nht Fang ?c /nh
nhit /I t b~t ch$ c2a hi cht lSng :
: rH /in /0c nung s bI /n nhit /I cao hn nhit /I t b~t ch$
F !in c2a cht lSng ta /nh thD !ho1ng 1,, : 1A,
,
C. Wang pip't nhS cht
lSng thnh t+ng giLt vo cEc thch anh /^t sn trong lH. uan st th"
nghim #ua mIt !h' h /3ng thnh lH. Khit /I thp nht ti /7 ta th$
hi c2a cht lSng b~t ch$ /0c coi l nhit /I t b~t ch$ c2a n7.
&un h0p cht ch$ v cht o?i ho che c7 th% ch$ trong mIt !ho1ng
n=ng /I nht /nh( ngoi !ho1ng /7 th> #u tr>nh ch$ !h6ng ?1$ ra.
Kho1ng n=ng /I gi*i hn /7 gLi l gi*i hn ch$ nT ha$ gi*i hn lan tru$9n
ngLn lDa. cbng : th?p nh?t c>a kh( %; hi 2 t4ng khng kh( c th3 gA /a
n$ gWi l; gi)i hn n$ G)i. cg#c liB nbng : cao nh?t c>a hi %; kh( t/ong
khng kh( c th3 gaA /a n$ t/Vn gWi l; kho6ng n$ @ha$ gi*i hn nTB c2a mIt
cht. Kho1ng nT cHn c7 th% gLi l !ho1ng b~t ch$.
Kho1ng nT cng rIng th> cht /7 cng ngu$ hi%m v9 ch$ v nT.
Kho1ng nT c2a mIt cht !h6ng ph1i l mIt hYng sE. K7 bin /Ti tuy th'o
nhit /I( p sut( tp cht( m=i b~t ch$ v ch2 $u phQ thuIc vo n=ng /I
!h" tr trong hun h0p.
[i*i hn n=ng /I thMng bi%u Fipn bYng phOn tr4m th% t"ch( bYng n=ng
/I trLng l0ng @mg\lB. Kh)ng gi tr v9 gi*i hn n=ng /I nT ghi trong cc sT ta$
tra c3u thMng cho /i9u !in p sut !h" #u$%n v nhit /I trong phHng.
Khi t4ng cao nhit /I mi9n b~t ch$ sN /0c m rIng. C3 t4ng nhit /I l.n
AA
1,,
,
C th> gi*i hn nT F*i sN gi1m /i 1,o v gi*i hn nT tr.n sN t4ng l.n 1Ao so
v*i gi tr ban /Ou tng 3ng c2a n7.
54ng p sut /n l, : f,al thc t !h6ng g8$ 1nh hng l.n gi tr gi*i
hn n=ng /I nT. Khng gi1m p sut th> g8$ 1nh hng l*n lao l.n gi*i hn nT.
p sut cng thp !ho1ng nT cng thu hp li. 3ng v*i mIt nhit /I nht
/nh ta c7 th% t>m /0c mIt p sut cc ti%u @ha$ gLi l p sut t*i hnB( ti /7
gi*i hn nT F*i v tr.n trang nhau.
Khi bin /Ti thnh phOn c2a hun h0p bYng cch /a th.m vo /7 mIt
cht no !hc ho^c tha$ th mIt cu tD c2a hun h0p bYng mIt cht !hc sN
lm tha$ /Ti r} rt !ho1ng b~t ch$. 5rong m6i trMng o?i !ho1ng nT /0c m
rIng /ng !%. Khi /7 gi*i hn F*i hOu nh !h6ng bin /Ti( nhng gi*i hn tr.n
th> t4ng mnh. 5h.m cht ch$ vo( ng0c li( lm gi1m !ho1ng b~t ch$ v>
gi1m gi*i hn tr.n.
R% ?c /nh gi*i hn n=ng /I nT c2a hun h0p hi( !h" v*i !h6ng !h" c7
nhi9u cch !hc nhau. Kgu$.n lz chung l cho vo Eng nT mIt hun h0p ta
/nh thD c7 n=ng /I /V chLn tr*c. R=ng thMi /a vo hun h0p trong Eng nT
mIt m=i lDa. s=i lDa c7 th% l mIt s0i F8$ nung /S( mIt tia lDa /i'n ho^c
thnh phOn c2a mIt hun h0p nT th> n7 sN nT v ?ut hin ngLn lDa.
5rong h>nh 1m:A /a ra mIt !i%u FQng cQ /% ?c /nh gi*i hn n=ng /I
nT c2a hun h0p !h" v*i !h6ng !h". R% ?c /nh gi*i hn n=ng /I nT F*i ngMi
ta chun b mIt hun h0p c7 n=ng /I cht ch$ thp hn so v*i t"nh ton l ],
: l,o. R% ?c /nh gi*i hn n=ng /I nT tr.n ngMi ta chun b mIt hun h0p c7
n=ng /I cht ch$ cao hn so v*i t"nh ton l ], :l,o. Wang bm ch8n !h6ng
] htt ht !h6ng !h" ra !hSi FQng FQ /n !hi p sut cHn li l l: Amm cIt
thu| ng8n v #ua van m ta /a vo FQng cQ mIt l0ng !hi ch$ /V t"nh tr*c( sau
/7 np !h6ng !h" vo /O$ FQng cQ cho t*i !hi p sut trong FQng cQ c8n
bYng v*i p sut !h" #u$%n.
ri9u l0ng c2a !h" ch$ t"nh th'o p sut ri.ng phn _ @mm &gB:
P
100
$P
1
trong /7: K: n=ng /I /V cho c2a cht ch$( o th% t"chi
_1: p sut !h" #u$%n( mm &alog'n.
5ip th'o( Fang #ut gi7 l vJn chu$%n hun h0p /% !hu$ trIn n7 trong
A phtti /7ng !ho -( 11i m tm th2$ tinh Z v nhanh ch7ng /Et ch$ hun h0p
bYng /in cc A. Ku sau l lOn /7ng mch /in hun h0p !h6ng b~t ch$
ho^c ngLn lDa ?ut hin !h6ng lan tru$9n ht ton bI th% t"ch b>nh ph1n
3ng th> ph1i lm li th" nghim. 5rong lOn th" nghim sau /7 /% ?c /nh
gi*i hn nT F*i ta t4ng FOn FOn v /% ?c /nh gi*i hn nT tr.n ta gi1m FOn
FOn p sut ri.ng phOn c2a cht ch$ trong hun h0p /i 1mm &alog'n trong mui
th" nghim. Ku tSng lOn th3 nht m ngLn lDa lan tru$9n trong ton bI
th% t"ch b>nh th> nh)ng th" nghim sau ta li gi1m @!hi ?c /nh gi*i hn
nT F*iB ho^c t4ng @!hi ?c /nh gi*i hn nT tr.nB n=ng /I cht ch$ mIt cch
tng 3ng nh tr.n.
[i*i hn nT cOn t>m sN l n=ng /I cht ch$ trong !h6ng !h" 3ng v*i tr:
Mng h0p ngLn lDa lan tru$9n /n ht th% t"ch !h" trong Eng ph1n 3ng v
sau /7 !hi gi1m @3ng v*i gi*i hn F*iB ho^c t4ng @3ng v*i gi*i hn tr.nB p sut
ri.ng phOn c2a !h" /i 1mm &alog'n m ngLn lDa !h6ng lan tru$9n /0c n)a
AZ
trong ton bI th% t"ch hun h0p. 5h" nghim cOn /0c tin hnh "t nht l
lOn.
R% t"nh ton gi*i hn nT F*i @K
F
B v gi*i hn nT tr.n @KtB c2a cht ch$ c7
th% Fang c6ng th3c thc nghim sau:
%
Q 76 , 4 4
100 . 4
&
'
+

th% t"ch d
( ) *
+ ) Q 75 , 4 4 (
4
,
+
trong /7: : sE ngu$.n tD gam o?i cOn thit /% /Et ch$ 1 mol cht
ch$.
`t : th% t"ch 1 mol !h" nhit /I trong phHng l
s: !hEi l0ng c2a 1 mol cu tD ch$ trong hun h0p g.
KhEi l0ng ph8n tD c2a cu tD ch$ trong cang FV$ /=ng /xng cng t4ng(
gi*i hn nT F*i v tr.n cng gi1m( trong /7 gi*i hn tr.n gi1m nhanh hn cho
n.n !ho1ng nT cnng thu hp li. Cu to nhnh c2a hi/r6cacbon lm gi1m
nhit /I bang ch$ c2a n7 Fo t4ng p sut hi bVo ho c2a cht lSng( /=ng
thMi li lm t4ng gi*i hn nT F*i( Fo /7 lm thu hp vang b~t ch$. `" FQ( trong
cang mIt /i9u !in nh nhau propanol v iopanol c7 nhit /I bang ch$ tng
3ng l ], v q
,
C( gi*i hn nT F*i l ](,] v ](]Ao( gi*i hn nT tr.n l 1l( AA v
11( ZAo.
5rong s1n ?ut thMng g^p nh)ng hun h0p !h" ph3c tp bao g=m nhi9u
cht !hc nhau. [i*i hn nT c2a hun h0p c7 th% t"nh gOn /tng th'o c6ng
th3c:
%
&
$
...
2 &
$
&
$
100
&
n
n 2
1
1
,
+ +

@1m:fB
trong /7:
Kt: gi*i hn nT tr.n @ho^c F*iB c2a hun h0p( o.
K1( K]( v Kn( n=ng /I tng /Ei c2a mui !h" ch$ c7 trong hun h0p( o
th% t"chi @tt nhi.n K1 ; K] ;v ; Kn d 1,,Bi
K1( K](v.( Kn gi*i hn nT tr.n @ho^c F*iB c2a t+ng !h" ch$ tng 3ng
c7 trong hun h0p( o th% t"ch.
Khi t"nh ton gi*i hn nT bYng phOn tr4m trong l0ng th> K1( K]( v( Kn
ph1i t"nh tng 3ng bYng phOn tr4m trLng l0ng.
`" FQ: kc /nh gi*i hn n=ng /I nT F*i KF c2a hun h0p !h" g=m ],o
Ci f,o&
]
i l,oC&
f
v 1,o C
]
&
f
. <it gi*i hn nT F*i c2a t+ng cht tng
3ng : C : 1A(sZoi &
]
: m(Aoi C&
f
: Z(lo v C
]
&
]
: f(,o.
5ha$ nh)ng sE liu /V cho vo c6ng th3c 1m:f ta c7:
% 84 , 7
0 , 4
10
3 , 6
30
5 , 9
40
6 , 15
20
100
&
'

+ + +

p sut nT c7 th% t"nh th'o c6ng th3c

n . (
m . ( . P
P
0
0 0
n

trong /7:
_
,
: p sut ban /Ou( ati
l
n
: nhit /I nT(
,
Ki
m : sE mol !h" sau !hi nTi
l
,
: nhit /I ban /Ou(
,
Ki
A-
n : sE mol !h" tr*c !hi nT
`*i /a sE cc cht( nhit /I nT c2a !h" nYm trong !ho1ng 1A,, :
l,,,
,
Ci p sut !hi nT th6ng thMng c2a !h" v hi !h6ng #u 11at. Khi t4ng
n=ng /I o?i cao hn ]1o th% t"chi p sut nT t4ng vLt c7 th% t*i ],at.
5"nh nT c2a hi cht lSng cHn c7 th% /^c trng bYng gi*i hn nhit /I
b~t ch$.
Zi)i hn nhi"t : G)i l nhit /I thp nht c2a cht lSng ti /7 hi bVo
ho c2a n7 to v*i !h6ng !h" trong b>nh !"n mIt hun h0p /V c7 !h1 n4ng
b~t ch$ !hi ta /a mIt m=i lDa /n gOn. K=ng /I hi to ra gi*i hn nhit
/I F*i sN tng 3ng v*i gi*i hn n=ng /I nT F*i.
Zi)i hn nhi"t : t/Vn l nhit /I cao nht c2a cht lSng ti /7 hi bVo
ho c2a n7 to v*i !h6ng !h" mIt hun h0p cHn c7 !h1 n4ng b~t ch$ !hi ta /a
mIt m=i lDa /n gOn. K=ng /I hi to ra gi*i hn nhit /I tr.n sN tng 3ng
v*i gi*i hn n=ng /I nT tr.n.
nhit /I thp hn gi*i hn nhit /I F*i v cao hn gi*i hn nhit /I
tr.n #u tr>nh ch$ !h6ng th% ?1$ ra.
5+ gi*i hn nhit /I ta c7 th% t"nh chu$%n ra gi*i hn n=ng /I bYng
c6ng th3c sau:
K
F
d
trong /7 :
K
F(
K
t
: gi*i hn /I F*i v tr.n( o th% t"chi
p
1
( p
]
: p sut hi bVo hHa nhit /I 3ng v*i gi*i hn nhit /I F*i v
tr.n i
p
atm
: p sut !h" #u$%n.
5rong thc t s1n ?ut( /% hn ch ch$ nT ta thc hin #u tr>nh !{
thut trong /i9u !in ch8n !h6ng ho^c p sut thp. R% ch)a ch$ phun
!h" tr vo /m ch$. Kh)ng /i9u /7 c7 th% gi1i th"ch l Fo !h" /7 ta /V
to /i9u !in /% thu hp !ho1ng nT c2a hun hLp.
Kh vJ$( gi*i hn nhit /I b~t ch$( gi*i hn n=ng /I nT cnng nh nhit
/I t b~t ch$ v thMi gian c1m 3ng c2a cc cht ch$ l nh)ng thEng sE rt
#uan trLng /^c trng cho m3c /I ngu$ hi%m v9 ch$ nT c2a chtng. Cht
ch$ c7 thMi gian c1m 3ng cng ng~n( !ho1ng nT cng rIng @nghPa l gi*i
hn nT F*i cng thp( gi*i hn nT tr.n cng caoB v nhit /I t b~t ch$ cng
thp th> ch8t /7 cng Fp ch$ nT( nghPa l n7 cng ngu$ hi%m v9 ch$ v
nTi ti /7 nh)ng bin php phHng ng+a ch$ nT cng cOn /0c ?'m trLng.
K. Lc iM: ch/ c7a cc vt li&u +hc nhau
u tr>nh ch$ c2a cc cht r~n( lSng( !h" /9u tr1i #ua cc giai /on
ch"nh nh sau: chun b( t b~t ch$( ch$. &ai giai /on sau c2a #u tr>nh
ch$ c2a !h" v cht lSng @thc cht l ch$ hi c2a cht lSngB th> giEng
nhau( nhng v*i cht r~n th> #u tr>nh ch$ ph3c tp hn nhi9u.
`*i cht !h" giai /on chun b ?1$ ra cc #u tr>nh gia nhit( !hu$
trIn cht ch$ v*i tc nh8n o?i ho( ph8n hu| cht ch$. `*i cht lSng( ngoi
nh)ng #u tr>nh nh v*i cht !h"( trong giai /on chun b c7 #u tr>nh bEc
hi chu$%n cht lSng thnh pha li. `> ch$ cht lSng che thc hin trong
pha hi. [iai /on chun b v*i cht ch$ th% r~n ph3c tp hn nhi9u. K7
Aq
bao g=m s gia nhit( thot m( thot cht bEc. sIt sE vJt r~n cHn c7 th.m
#u tr>nh n7ng ch1$( ch1$ lSng r=i m*i /n #u tr>nh ph8n hu|( o?i ho.
Xau /8$ ta sN ?Ct ri.ng bit /^c /i%m ch$ c2a cc cht cht ch$
th% r~n( !h"( lSng v bQi.
a. ChAB n$ c>a hSn h#p hiB kh( %; khng kh(.
5rong /i9u !in s1n ?ut c7 th% to ra nh)ng hun h0p gi)a hi ha$ !h"
ch$ v*i !h6ng !h"( trong /7 n=ng /I c2a cht ch$ bin /Ti trong phm vi
!h rIng. 5rong /i9u !in nht /nh hun h0p /7 c7 th% g8$ ra ch$( nT
ngu$ hi%m.
X b~t ch$ hun h0p ch$ trong tt c1 cc trMng h0p /9u b~t /Ou t+ mIt
/i%m r=i sau /7 lan tru$9n ra trong ton bI th% t"ch ch3a hun h0p ch$. 5uy
thuIc vo tEc /I lan tru$9n ngLn lDa trong hun h0p ch$ m ta ph8n chia
thnh #u tr>nh ch$ v #u tr>nh nT.
r0ng nhit to1 ra !hi thc hin ph1n 3ng ho hLc ti l*p !h" /Ou ti.n sN
bYng con FMng FGn nhi.t m gia nhit cho l*p !h" tip th'o lm cho n7 b~t
/Ou ph1n 3ng: l*p !h" n$ ch$ li tip tQc /Et ch$ l*p !hi tip th'ov c3 nh
v$ cho /n !hi ht ton bI hun h0p !h" c7 trong th% t"ch. X ch$ FOn FOn
t+ng l*p nh vJ$ lm cho vang ch$ chu|'n Fch trong !h6ng gian /7 v lm
ch$ v l mIt /^c trng #uan trLng c2a n7. Ch$ Tn /nh c7 tEc /I lan
tru$9n ngLn lDa t+ vi milimCt /n vi c'ntim't trong mIt gi8$. 5Ec /I ch$
g8$ nT c7 th% t+ hng chQc t*i hng tr4m mCt mIt gi8$( thJm ch" ch$ !"ch
nT @ha$ cHn gLi l ch$ nCn pB c7 tEc /I lan tru$9n t*i 1 : f!m\s.
5rong cc /Mng Eng FGn !h" c7 /Mng !"nh v chi9u Fi /2 l*n th> #u
tr>nh ch$ /Ou ti.n ?ut hin thMng F*i Fng ch$ Tn /nh( sau /7 sN
chu$%n FOn thnh ch$ !"ch nT. p sut nT c7 th% /t t*i q,at ho^c hn
n)a lm ph hu| thit b( cc c6ng tr>nh bao ch' nu nh !h6ng c7 cc bin
php phHng nT /1m b1o. Khit /I c2a cc /m ch$ hi v !h" thMng !h6ng
#u 1f,,
,
C. Khi nT hun h0p hi( !h" v*i !h6ng !h" trong vi phOn gi8$( nhit
/I c7 th% /t t*i ],,,
,
C. R% trnh to ra cc hun h0p nT( /i9u #uan trLng l
ph1i bit ti chu no sN t"ch tQ loi !h"( hi no.
R% pht hin v ?c /nh n=ng /I hi !h" ch$ ngMi ta Fang cc phng
php ph8n t"ch !h" th6ng thMng( ph8n t"ch !h" t /Ing ha$ m$ bo !h"
ch$ t /Ing.
Khu$nh h*ng ch$( nT c2a hun h0p hi( !h" ch$ bi%u th bYng nhit
/I t b~t ch$( gi*i hn nT.
R^c t"nh ch$( nT c2a vi cht thMng g^p /a ra trong b1ng l.1 F*i
/8$
56ng D.88 ,c t(nh n$ c>a cc kh( chA
Kh" ch$ C6ng
th3c
Khit
/I t
b~t ch$
,
C
[i*i hn nT
W*i 5r.n
o th%
t"ch
mg\l o th%
t"ch
mg\l
gmoniac K&l ZA1 1Z(, 111(] ]-(, 1q-(-
g?'til'n C]&] llA l(A l-(] q](, q-,(,
Am
tan C]&Z Al, l l,(1 1A(, 1q,(,
til'n C]&f Af, l(, lf(q lf(, lm](,
s'tan C&f AA, A(, l](Z 1Z(, 1,f(]
Cacbono
?it
C Z1, 1](q 1fA(, -A(, qm,(,
&iFr6 &] Al, f(1A l(fA -A(, Z](A
Kh" hi
n*c
: A,,:Z,, -(1] : ZZ:-] :
Kh" lH
cao
: A,,:Z,, lA(, l1A(, -f(, ZZZ(,
Kh" lH
cEc
: Zf, f(f : lf(, :
Kh"
thi.n
nhi.n
: AA,:-A, l(q : 1l(] :
b. ChA c>a ch?t l4ng:
Ra sE cc cht ch$ th% lSng ngu$ hi%m hn cht ch$ th% r~n( v>
chtng Fp b~t ch$ hn( ch$ mnh hn v hi c2a chtng trong !h6ng !hi Fp
to ra mIt hun h0p nT ngu$ hi%m !h7 FJp t~t bYng n*c.
Kh1 n4ng ch$ c2a cht lSng ?c /nh bYng nhit /I bang ch$( nhit
/I t b~t ch$( gi*i hn n=ng /I nT ha$ gi*i hn nhit /I b~t ch$. 5rong /7
/^c trng nht l nhit /I bang ch$.
5t c1 cc cht lSng ch$ /9u c7 !h1 n4ng bEc hi. X ch$ c2a chtng
che ?1$ ra trong pha hi tr.n b9 m^t thong c2a cht lSng v cnng che
?1$ ra mIt n=ng /I hi nht /nh. Khit /I thp nht ti /7 hi c2a cht
lSng trong !h6ng !h" tr.n b9 m^t thong c2a n7 to thnh mIt hun h0p c7 th%
bang ch$ /0c !hi c7 mIt m=i lDa gLi l nhit /I bang ch$.
Khc v*i hin t0ng b~t ch$( /8$ ngLn lDa che bang l.n r=i t~t nga$
m !h6ng Fu$ tr> s ch$ Tn /nh c2a cht lSng( v> thMi gian ch$ bang nhS
hn thMi gian h8m n7ng l*p cht lSng b9 m^t t*i nhit /I cOn thit /% bEc
hi cht lSng. Ku cht lSng /0c gia nhit /n nhit /I cao hn nhit /I
bang ch$ c2a n7 th> cht lSng sN bEc hoi li.n tQc. Khi /7 ngLn lDa ?ut hin
sau !hi bang ch$ sN /0c Fu$ tr> tip tQc. Kh vJ$ l nhit /I bang ch$ cng
thp v s ch.nh lch gi)a nhit /I bang ch$ v nhit /I b~t ch$ cng "t.
R% ?c /nh nhit /I bang ch$ ngMi ta Fang phng php cEc !"n
ho^c cEc h. s6 t1 cu to FQng cQ v phng php tin hnh /0c tr>nh b$
trong nhi9u ti liu v9 ?4ng FOu. `> vJ$ chtng t6i !h6ng n.u ra /8$. Wa
vo nhit /I bang ch$ ngMi ta chia cht ch$ th% lSng lm hai loi: loi Fp
b~t ch$ c7 nhit /I bang ch$ nhS hn fA
,
C @v" FQ nh ?4ng( FOu ho1( 't'(
vB v loi ch$ /0c c7 nhit /I bang ch$ cao hn fA
,
C @v" FQ nh maut(
gli?.rin(vB.
Kh)ng !h8u !{ thuJt c7 gia nhit cht lSng / nhit /I cao hn
nhit /I bang ch$ c2a n7 /9u ?p vo loi ngu$ hi%m Fp ch$ nT. Khi
Z,
!h6ng c7 cc sE liu nhit /I bang ch$ ta c7 th% t"nh gOn /tng th'o c6ng
th3c thc nghim c2a cman [r'v'n:
5
bc
: 5
s
.K
trong /7:
5
bc
: nhit /I bang ch$(
,
K.
5
s
: nhit /I s6i(
,
K.
K : h sE( bYng ,(-lZ.
`" FQ: Khit /I s6i c2a b'n'n l q,(1
,
C @5
s
d q,(1 ; ]-l d lAl
,
KB
5
s
d lAl.,(-lZ d ]Z,
,
K ha$ : 1l
,
C
5ra trong sT ta$ !{ thuJt th> nhit /I bang ch$ c2a b'n'n l : 1f
,
C
[i*i hn n=ng /I c7 th% ?c /nh bYng thc nghim ho^c t"nh ton.
`> bt !y nhit /I no c2a cht lSng( tr.n b9 m^t thong c2a n7 cnng
/9u c7 mIt p sut hi bVo ho nht /nh( cho n.n gi*i hn n=ng /I nT c7
th% bi%u th bYng gi*i hn nhit /I b~t ch$.
R^c t"nh ch$ c2a vi cht lSng ?'m b1ng l.].
56ng D.7 ,c t(nh chA c>a %;i ch?t l4ng chA
Cht lSng [i*i hn F*i c2a [i*i hn tr.n c2a Khit /I
t b~t ch$
,
C
Khit /I
b~t ch$(
,
C
K=ng /I
b~t ch$(
o th%
t"ch
Khit /I
b~t ch$(
,
C
K=ng /I
b~t ch$(
o th%
t"csh
g?'ton :], ](] Z 1l fZA
g?it a?'tic lA l(l -Z ]] fAf
<'n'n :1f 1(f 1l -(1 Af,
<utila?'tat 1l ](]- fq 1f(- fA,
WOu bin
th
1]] : 1Zl : l,,
WOu tho1
th~p sng
fA 1(f qZ -(A ]A,
Wiclo.tan q Z(] l1 1Z A]A
k4ng g:-f :lZ ,(-m :- A(1Z l,,
[li?'rin 1Aq l(l ]f, : f,,
rigoin ] 1(f lf Z(, lq,
0u m'titic - Z lm lf(- fZf
0i 'tilic 11 l(Z f1 1m(, f,f
5olu'n , 1(l l, Z(- AlZ
c. ChA %; n$ c>a b9i
<Qi c2a cc cht ch$ v bQi trong !h7i lH rt ngu$ hi%m v9 ch$. <Qi
l~ng tr.n cc thit b( m$ m7c( cc c6ng tr>nh c7 th% ch$ 8m e v ch$. <Qi
l lDng trong !h6ng !h" c7 th% to thnh hun h0p nT ngu$ hi%m.
<t !y bQi no cnng c7 th% hp phQ /0c !h"( !% c1 !h6ng !h". `>
nhit /I s6i c2a nit thp hn c2a o?i( n.n FOn FOn tr.n m^t cc ht bQi sN
giu 6?i hn nit lm cho bQi cng Fp b o?i ho v b~t ch$.
K"ch th*c ht bQi cng nhS( b9 m^t ri.ng c2a n7 cng l*n( /I hot ho
cng cao th> nhit /I t b3t ch$ cng thp v !ho1ng nT cng rIng. A,,g
Z1
than ch$ trong !h6ng !h" ph1i mt vi phtt( nhng A,,g bQi cang thnh phOn
trong cang /i9u !in nh vJ$ c7 th% nT. Ri9u /7 ch3ng tS( b9 m^t ri.ng
cng l*n th> tEc /I ch$ cng cao.
RI m c2a !h6ng !h" v c2a vJt liu sinh bQi cng t4ng th> n=ng /I
bQi trong !h6ng !h" cng gi1m v cMng /I nT cng gi1m.
_hOn l*n bQi ch$ /0c c7 nhit /I t b~t ch$ !ho1ng -,, : m,,,
C
( ri.ng
mIt vi cht c7 th% thp hn( v" FQ nh b= h7ng l lZ,
,
C.
Wa vo t"nh ch$ nT [ot'nlo /a ra cch ph8n loi bQi sau /8$:
NOi l lPng g!/ n,#
C?p 8: <Qi Fp nT( c7 gi*i hn n=ng /I nT F*i nhS hn 1Ag\m
l
. `" FQ(
bQi c2a cc cht nh naptilin( lu huynh( 'b6nit( /Mng( tinh bIt( coloan(v
C?p 7: <Qi nT( c7 gi*i hn n=ng /I nT F*i t+ 1Z /n ZAg\m
l
. `" FQ nh
bIt gu( bQi than ban( thuEc nhuIm.
NOi lCng g!/ ch/
C?p D: <Qi Fp ch$( c7 nhit /I t b~t ch$ cao hn ]A,
,
C. `" FQ( bQi
than gu( than bn cEc( bQi b6ngv
C?p d: <Qi ch$( c7 nhit /I t b~t ch$ cao hn ]A,
,
C. `" FQ nh bQi
than c7 hm l0ng tro !ho1ng l] : lZo( maa ca guv
Khi ?c /nh t"nh ch$ nT c2a bQi( tr*c hCt ph1i ?Ct /n !h1 n4ng to
mIt hun h0p nT ngu$ hi%m v /I nh$ c2a n7 v*i nh)ng m=i b~t ch$ trong
!h6ng !h".
[i*i hn n=ng /I nT c2a bQi !h6ng ph1i l cE /nh( m tha$ /Ti th'o
nhit /I c2a m=i b~t ch$( /I m( /I tro( hiu sut cht bEc( /I mn c2a
bQi. Ku trong hun h0p bQi ch$ c7 lGn bQi tr nh /t sCt( v6i( /6l6mit ho^c
!h" tr nh C]( K]( th> !h1 n4ng nT ch$ c2a bQi cnng gi1m.
R% ?c /nh gi*i hn n=ng /I nT F*i c2a !h" bQi c7 th% Fang FQng cQ
c2a vin nghi.n c3u !hoa hLc chEng ch$ ri.n k6 @h>nh 1m:ZB.
WQng cQ n$ bao g=m mIt th8n h>nh trQ bYng thCp /Mng !"nh 1,Zmm
v th% t"ch f l"t( hai /Ou c7 n~p /J$. n~p tr.n c7 vHi phun mGu bQi ta
/nh thD. n~p F*i c7 /^t mIt F8$ lH so /in tr /% lm m=i /Et mGu.
Khi hun h0p b~t ch$( p sut sN t4ng v s t4ng p sut !hi /7 /0c ghi li tr.n
mIt tm 1nh ha$ Fao /Ing !. uan st( /^c /i%m lan tru$9n ngLn lDa #ua
hai lu nhHm th8n FQng cQ. [i*i hn n=ng /I nT F*i c2a bQi ch"nh l l0ng bQi
@g\m
l
B 3ng v*i !hi ?ut hin nT bQi trong b>nh.
p sut nT bQi !h6ng #u f : Z at( tuy th'o t"nh cht c2a bQi v c6ng
sut c2a ngu=n sinh m=i lDa.
[i*i hn n=ng /I nT F*i c2a /a sE hun h0p bQi : !h6ng !h" l ](A :
l,g\m
l
. CHn gi*i hn n=ng /I nT tr.n c2a hun h0p bQi:!h6ng !h" phOn nhi9u
!h6ng th% c7 /0c trong thc t. `" FQ( /Ei v*i /Mng l 1l(A!g\m
l
( than n8u l
f(A!g\m
l
(... `> vJ$( ta !h6ng #uan t8m /n n7.
5"nh nT c2a !h":bQi cHn /0c bi%u th bYng thMi gian c1m 3ng( nhit
/I t b~t ch$. 5"nh g8$ ch$ c2a bQi l~ng /0c bi%u th bYng nhit /I t
b~t ch$ v !h1 n4ng t ch$.
G. ChA c>a ch?t /^n:
Ch$ c2a cht r~n c7 hai loi: ch$ !h6ng c7 ngLn lDa l /^c tha c2a
cc vJt liu nh cEc( than gu( !im loi !i9m( !im loi !i9m thT v ch$ c7 ngLn
lDa : gu( than ban ... Ch$ c7 ngLn lDa sng l /^c tha c2a cc vJt liu h)u c
Z]
c7 hm l0ng cacbon l*n hn Z,o v c2a cc cht v6 c !hi ch$ to ra cc s1n
phm r~n nh gl
]

l
( sg( _
]

A
( K
]
v Ka
]
(... Cc cht h)u c c7 hm l0ng
o?i l*n hn A,o( cc h0p cht v6 c !hi ch$ to ra cc s1n phm th% !h" l
nh)ng cht !h" ch$ sN to ra ngLn lDa !h6ng sng.
Cc cht c7 thnh phOn ho hLc ph3c tp !hi ch$ v+a to ngLn lDa( v+a
sinh !h7i. 5uy thnh phOn c2a cht ch$( tuy #u tr>nh ch$ hon ton ha$
!h6ng m !h7i c7 mu v mai !hc nhau. Cao su( cht Fo( nha ch$ to ra
!h7i mu /'n. Kh6m( oto( manh.( !ali( n1ti ch$ to ra !h7i tr~ng. mng
phim ?'luloit( thuEc stng !h6ng !h7i !hi ch$ to ra s1n phm ch$ mu n8u
vng. [u ch$ to ra !h7i /'n ph*t ?mi v1i b6ng( v1i l'n : !h7i n8u ph*t ?m.
Kh" ch$ !h6ng hon ton trong /m ch$ c7 nh)ng s1n phm /Ic v
nT. `1i b6ng( l'n( than ban( gu( gi$ !hi ch$ !h6ng hon ton sN to ra ,(fo
cacbon o?it( ](]o !h" cacbonic. Khi ch$ ?'luloit v mng phim to ra lAo
C] v 1o &CK( /6i !hi ch$ cHn !m th'o ting nT mnh v g8$ ngI /Ic
cho ngMi. _hOn l*n cht Fo( s0i nh8n to !hi ch$ thMng to ra rt nhi9u cacbon
o?it( hi/roclorua( amoniac( a?it ?ianhi/ric otg'n v vi cht !hc c7 /Ic t"nh
cao.
5Ec /I ch$ cc vJt liu cacbon phQ thuIc rt nhi9u vo tEc /I ph1n
3ng o?i ho( tEc /I !huch tn o?i t*i vang ch$( b9 m^t ri.ng c2a cht ch$(
nhit /I v p sut. 5Ec /I !hu$ch tn o?i cng t4ng( th> tEc /I ch$ cng
t4ng.
Ch$ !im loi !i9m thT @nh !ali( natri..B to thnh cc o?it ?Ep nYm li tr.n
b9 m^t !im loi n7ng ch1$. Khi ch$( !im loi ch1$ lSng th'o cc mao #u1n
trong l*p ?Ep /7 m thm ra ngoi r=i b o?i ho ti b9 m^t cht ?Ep /7. Kt
#u1 l to ra cc nm g=m !im loi n7ng ch1$ v cc o?it nung /S. <9 F$ l*p
nm /7 t4ng th'o thMi gian ch$ v c7 th% t*i vi c'ntim't.
Kim loi !i9m b~t ch$ rt !h7 v cOn nhi9u thMi gian. X b~t ch$ c2a
!im loi !i9m che ?1$ ra sau !hi n7 /V ch1$ lSng( m cnng che mIt phOn nhS
!im loi th6i. Khi ch$ m.nh.( can?i( nh6m sN to ra nh)ng /m m8$ tr~ng FO$
/^c g=m cc o?it. Wo /7 tr.n b9 m^t !im loi ch$ nhit /I thMng v0t #u
1A,,
,
C. Cc o?it nung /S sN to ra mIt vang sng tr6ng giEng nh ngLn lDa.
Kh)ng ph6i bo c2a manh.( h0p !im m'nh. ch$ rt mnh. _hoi cng mSng(
tEc /I ch$ cng l*n. Ch$ bQi manh.( nh6m ?1$ ra chJm. 5u$ nhi.n( che cOn
mIt ?ung l0ng c hLc bt !y @l~c( va /Jp c2a mIt tia n*cB cnng /2 !"ch
th"ch s ch$ v c7 th% chu$%n n7 thnh nT.
Khit /I /m ch$ c2a cc vJt liu r~n phT bin thMng !h6ng #u
1l,,
,
C( /^c bit manh. c7 th% t*i ],,,
s
C.
Kh1 n4ng ch$ c2a cht r~n ?c /nh bYng nhit /I b~t ch$( nhit
/I t b~t ch$. Khi nhim b~t ch$ v t b~t ch$ c2a vJt r~n cnng c7
nh)ng nCt !hc chtt "t so v*i nghPa th6ng thMng c2a !hi nim /7.
<~t ch$ l giai /on /Ou c2a #u t>nh ch$ ?ut hin !hi c7 m=i lDa
trOn. Khit /I b~t ch$ l nhit /I thp nht !hi /7 vJt b ch$ ho^c b~t
/Ou ch$ 8m e v tip tQc ch$ ho^c ch$ 8m e sau !hi bS m=i lDa /i.
Khit /I b~t ch$ c2a cc cht r~n Fao /Ing trong !ho1ng A, : Aq,
,
C.
Khit /I b~t ch$ l nhit /I thp nht cOn ph1i gia nhit cho vJt cht /%
Fo s t o?i ho tip tQc n7 sN t gia nhit /n !hi b~t ch$. Khit /I t b~t
ch$ c2a cc vJt r~n thMng !ho1ng l, : A-,
,
C.
Zl
sIt sE cht ch$ th% r~n Fp Fng bEc hi nhit /I thMng @th4ng
hoaB nh oto( naptalin(... cHn /0c /^c trng bYng nhit /I bang ch$.
Che sE /I ch$ /0c bi%u Fipn bYng t| sE:
K d
m
,
Q
Q
trong /7:
K : che sE /I ch$i
t: r0ng nhit to1 ra c2a mGu !hi thD n7 trong calorim't 3ng v*i mIt
nhit /I nht /nh c2a m=i lDa( !cal.
m: nhit l0ng c2a m=i lDa( !cal.
`Jt cht c7 K ](1 l loi Fp ch$
K ,(A !h7 ch$
K d , : !h6ng ch$.
Q. R t ch/ v ph!n lo"i vt ch<t thSo ngu/0n nh!n t ch/
u tr>nh o?i ho !h6ng che ?1$ ra tr.n b9 m^t tip ?tc c2a cht b
o?i ho v*i o?i. Kh)ng vJt r~n( /^c bit l than( c7 !h1 n4ng hp thQ !h"( !%
c1 !h6ng !h"( l.n b9 m^t c2a n7. 5rong nh)ng vJt cht ch$ th% r~n Fo c7
b9 m^t ph1n 3ng l*n v l*p !h6ng !h" hp thQ tr.n b9 m^t /7 giu o?i cho
n.n tEc /I ph1n 3ng o?i ho t4ng mnh. Ku l0ng nhit to1 ra !hi o?i ho
!h6ng t1n ra m6i trMng ?ung #uanh m t"ch lu{ li trong nh)ng vJt liu ?Ep
v c7 /I FGn nhit nhS th> l0ng nhit /7 sN lm t4ng nhit /I v Fo /7 lm
cho tEc /I #u tr>nh o?i ho /0c t4ng cao l.n n)a. u tr>nh c3 pht tri%n nh
vJ$ /n mIt ltc no /7 vJt cht sN b ch$. Cc #u tr>nh trang h0p( sinh hLc(
lz hLc @nh ma st( va /Jp...B cnng pht nhi9u nhit v c7 th% g8$ ra t ch$.
u tr>nh t gia nhit cho vJt cht m chm F3t bYng s ch$ gLi l t
ch$. Khit /I tng 3ng ti /7 vJt cht b ch$ gLi l nhit /I t ch$.
Khit /I t ch$ cng thp( cht /7 cng Fp ch$. u tr>nh t ch$
c7 th% b~t /Ou nga$ nhit /I thMng.
Wa vo ngu$.n nh8n t ch$ ngMi ta chia vJt cht ra lm f nh7m:
ch= 8. ePt ch?t c ng+bn gc thc %Pt.
`" FQ nh vJt liu ht( cm cav 5rong nh)ng vJt cht /7 nhit /I Z,
: -,
,
C ?1$ ra cc #u tr>nh sinh hLc. Cc #u tr>nh /7 chu$%n thnh cc #u
tr>nh ho hLc @o?i hoB v chm F3t bYng s t ch$. R^c bit l gu( F*i tc
FQng !Co Fi c2a nhit n7 b~t /Ou b ph8n hu| v o?i ho. Wo /7 nhit /I
t b~t ch$ c2a gu c7 th% gi1m /n 11, : 1l,
,
C.
ch= 7. .han bOnB than n+B than a
Wo /^c /i%m cu to ph8n tD c2a m>nh m than ban( than n8u( than
/ v antra?it "t nhi9u /9u c7 !h1 n4ng t o?i ho( r=i t ch$. 5han cng gi(
!h1 n4ng t ch$ cng gi1m. `*i than ban nga$ nhit /I Z,
,
C Fo cc #u
tr>nh sinh vJt hLc( trang h0p( o?i ho a?it humic v licnin( sau /7 than ho( !hi
nhit /I /t 1], :1f,
,
C. n7 t ch$.
ch= D. fN+B =&.
Kgu$ hi%m nht l FOu( mU thc vJt v> c7 cc h0p cht h)u c !h6ng
no Fp Fng b o?i ho v trang h0p. `" FQ nh FOu lanh.
Zf
WOu( mU /Ing vJt( FOu !hong c7 !h1 n4ng trang h0p v o?i ho !Cm
hn.
R^c bit ngu$ hi%m l cc vJt liu ?Ep ch$ /0c c7 F"nh FOu thc vJt:
r lau( #uOn o( v1i F"nh FOu mU thc vJt. <9 m^t s0i v1i l*n( FOu mU thm v
loang ra tr.n v1i Fp b o?i ho( trang h0p. R7 l cc ph1n 3ng to1 nhit. Wo /I
FGn nhit c2a v1i nhS nhit /I b>nh thMng /V c7 th% ?1$ ra s gia nhit
v1i( #ua l : f giM sau c7 th% t ch$.
ch= d. !o ch?t %; hSn h#p ho hWc.
Cc cht thuIc nh7m n$ li /0c chia ra lm l ph8n nh7m:
_h8n nh7m 1: Cc cht t b~t ch$ !hi g^p !h6ng !h"( nh ph6pho
tr~ng( bQi !Nm( bQi nh6m( oton( than gu m*i ch( b= h7ng( h0p cht c !h"(
sunit !im loi(v
_h8n nh7m ]: Cc cht t bCn lDa !hi g^p n*c( nh !im loi !i9m( cacbit
c2a can?i v c2a !im loi !i9m( hi/rit c2a cc !im loi !i9m( v !i9m thT(
hi/rounit natri( silan ...
R7 l nh)ng cht !hi tc FQng v*i n*c sN to ra nh)ng !h" ch$ /0c
`" FQ:
]Ka ; ]&
]
d ]Ka& ; &
]
ha$ CaC
]
; ]&
]
d C
]
&
]
; Ca@&B
]
.
trong /7 &
]
( C
]
&
]
l nh)ng !h" Fp bCn lDa.
Cacbit c2a !im loi !i9m @Ka]C]( K]C]B !hi g^p n*c sN ?1$ ra ph1n
3ng nT.
_h8n nh7m l: Cc cht o?i ho g8$ ra s b~t ch$ !hi trIn chtng v*i cc
cht h)u c. `" FQ o?i( halog'n( a?it nitric( p'ro?it( bari( p'ro?it natri( anhiFrit
cromic( Fio?it chi( cloral( p'rclorat( clorua v6i @Ca@ClBClBv R7 l v> !hi ph1n
3ng v*i cc cht h)u c chtng sinh ra o?i( halog'n trng thi ngu$.n tD rt
hot ho ho^c g8$ ra ph1n 3ng nT ngu$ hi%m.
Khi9u h0p cht !hi ph1n 3ng v*i halog'n sN t ch$ v nT F*i tc FQng
c2a nh sng nh hi/r6( m'tan( a?'til'n( 'til'n( v &o^c cc h0p cht nh CClf(
C<rf ZA : -,,C ph1n 3ng v*i !im loi !i9m sN g8$ nT.
_'ro?it natri @Ka]]B v !ali @K
s
]B !hi c7 m^t mIt "t n*c sN lm b~t
ch$ bIt nh6m( bIt than( lu huynhv
Cc !h" !hc
Eng FGn hi nhit sn /S
Eng FGn n*c sn ?anh
Eng FGn n*c c3u ho1 sn Fa cam
REi v*i cc b>nh ch3a nh)ng cht c7 th% g8$ n.n ch$ nT nh cc
b>nh /ng o?i( sinh hi hn( cc ho cht c7 th% ch$ !hc th> cOn tu8n th'o
cc #u$ /nh v9 m^t phHng ho1 nh !h6ng /0c /% cc vJt liu Fp bEc ch$
Fp bEc ch$ gOn cc thit b n$(ti cc chu l$ !he ra ph1i !h6ng /0c bm
FOu mU. Cc trm /^t m$ nCn !h" ph1i /^t ?a nh)ng vang c7 ch3a nh)ng
!h" c7 th% t ch$( nh)ng hun h0p Fp bEc ch$( Fp g8$ nT. Khit /I !h6ng
!h" trong trm ph1i !h6ng #u l,
,
C( cHn nhit /I !h6ng !h" nh)ng ni
/^t cc b>nh chu p lc !hc th> cnng !h6ng /0c #ta f,
,
C. Kh)ng vJt liu
/m cho cc m^t b"ch tr.n /Mng Eng FGn !h6ng !h" nCn ph1i l nh)ng vJt
liu Tn /nh F*i tc FQng c2a nhit( c2a m( c2a FOu. Kh6ng cho phCp Fang
gi$ cct6ng( cao su v nh)ng vJt liu Fp bEc ch$ !hc lm vJt liu /m.
ZA
Kh /^t lH hi( cc b>nh chu p lc( trm m$ nCn !h" ph1i ?8$ Fng
bYng nh)ng vJt liu !h6ng b ch$ nh tMng gch. 5t c1 cc cDa trong gian
nh ph1i m ra ph"a ngoi. Kh>n chung !hu vc /^t cc thit b chu p
lc ph1i /^t cch ?a nh ( ni hIi hLp /6ng ngMi. Che nh)ng lH hi c7 t"ch
sE /^c /i%m@t:1,,B` 1,,( @trong /7 t: nhit /I s6i p ?ut lm vic
c2a lH(
,
Ci `: th% t"ch ch3a n*c c2a lH( m
lBi
th> m*i /0c phCp /^t trong ha$
tr.n( F*i n9n s1n ?ut v che nh)ng lH c7 t"ch sE /^c /i%m@t:1,,B `(
@trong /7 t: nhit /I s6i p sut
Kho1ng cch t+ cc !ho ch3a cc b>nh chu p lc /n cc !hu nh /0c
chLn phQ thuIc vo sE lMng b>nh ch3a trong !ho( t"nh cht c2a !hu nh
@b1ng l.fB
56ng D.d Eho6ng cch t` kho ch0a cc b*nh n cc kh+ nh; khc
XE b>nh @t"nh tTng v9
b>nh c7 Fung t"ch f,lB
trong !ho
Khu nh !hc
Kho1ng cch !h6ng ph1i
nhS hn( m
W*i A,,
5+ A,, 1A,,
5r.n 1A,,
Kh6ng phQ thuIc
vo FQng l0ng !ho
::nt::
Kho ch3a b>nh !hc(
cc !ho !hc(!hu vc
s1n ?ut
::nt ::
::nt ::
Khu nh
Kh)ng ni c6ng cIng
],
]A
l,
A,
1,,
ZZ