NEDEN B

NEDEN B

L
L

M?
M?
NEDEN
NEDEN
EVR
EVR

M?
M?
Prof. Dr. Ali Nihat Bozcuk
Prof. Dr. Ali Nihat Bozcuk
Hacettepe Hacettepe niversitesi Fen Fak niversitesi Fen Fak ltesi ltesi
Biyoloji B Biyoloji B l l m m
NEDEN B
NEDEN B

L
L

M
M
?
?

Ba
Ba

d
d

nd
nd

r
r

c
c

bir h
bir h

zla geli
zla geli

en bilim ve
en bilim ve
teknoloji
teknoloji

a
a

nda ya
nda ya

amaktay
amaktay

z.
z.

nsan hayat
nsan hayat

bilimle
bilimle

ekillenmekte, refah
ekillenmekte, refah

bilimle sa
bilimle sa

lanmaktad
lanmaktad

r.
r.

Evrenin k
Evrenin k

keninden
keninden
nanoteknolojiye
nanoteknolojiye
,robotikten
,robotikten
genomiks
genomiks

e
e
,
,
ileti
ileti

im
im
-
-
bili
bili

im teknolojisinden gen tedavisine

im teknolojisinden gen tedavisine
kadar bilim ve teknoloji sava
kadar bilim ve teknoloji sava

m
m

devam
devam
ediyor.
ediyor.
Tan
Tan

mlardan birisi do
mlardan birisi do

al
al
bilmlere
bilmlere
daha uygun
daha uygun
g
g

r
r

l
l

yor:
yor:

Fiziksel ya da maddesel d
Fiziksel ya da maddesel d

nyan
nyan

n g
n g

zlem ve
zlem ve
deney yaparak elde edilen sistematik
deney yaparak elde edilen sistematik
bilgisidir.
bilgisidir.

Ara
Ara

t
t

rmalar b
rmalar b

y
y

k
k

o
o

unlukla
unlukla

niversitelerimizde yap
niversitelerimizde yap

l
l

yor.
yor.
B
B

L
L

M NED
M NED

R ?
R ?
T
T

rkiyenin
rkiyenin
d
d

nya bilimsel s
nya bilimsel s

ralanmas
ralanmas

ndaki yeri
ndaki yeri
1983
1983

te 41.s
te 41.s

rada iken,2006
rada iken,2006

da 20. s
da 20. s

raya
raya
y
y

kseldi.
kseldi.
Ancak,
Ancak,

lke olarak ald

lke olarak ald

m
m

z bilimsel at
z bilimsel at

flar ve
flar ve
yapt
yapt

m
m

z patent ba
z patent ba

vuru say
vuru say

s
s

bu oranda
bu oranda
artmam
artmam

t
t

r.
r.
Ayr
Ayr

ca, ara
ca, ara

t
t

rma ve geli
rma ve geli

tirme i
tirme i

in
in
GSMH
GSMH

dan
dan
ayr
ayr

lan pay,ileri
lan pay,ileri

lkelerde ayr
lkelerde ayr

lan paya g
lan paya g

re
re

ok
ok
gerilerde.
gerilerde.
Bunlar
Bunlar

ger
ger

ekle
ekle

tiren bilim insanlar

tiren bilim insanlar

d
d

r,e
r,e

itilmi
itilmi

beyinlerdir.
beyinlerdir.

a
a

da
da

d
d

nyada
nyada

bilim ve teknoloji
bilim ve teknoloji

ili
ili

kisi giderek
kisi giderek
belirginle
belirginle

mektedir.
mektedir.
T
T

m bunlar toplumlar
m bunlar toplumlar

etkilemekte ve sonu
etkilemekte ve sonu

ta
ta
de
de

erler sistemini alt

erler sistemini alt

st etmektedir.
st etmektedir.
O zaman, Neden Bilim? diye sorulunca,
O zaman, Neden Bilim? diye sorulunca,
bunun k
bunun k

sa yan
sa yan

t
t

olarak
olarak

nk
nk

bilim kalk
bilim kalk

nman
nman

n anahtar
n anahtar

d
d

r
r

diyebiliriz.
diyebiliriz.
Ayr
Ayr

ca,
ca,

E
E

itim yoluyla insan

itim yoluyla insan

de
de

i
i

tirmedikce
tirmedikce
kalk
kalk

nma dedi
nma dedi

imiz geli
imiz geli

me
me
g
g

r
r

lemez.
lemez.

T
T

rkiye
rkiye

de Bilim G
de Bilim G

ndemi
ndemi
D
D

nyada ve
nyada ve

lkemizde bilim,
lkemizde bilim,
emperyalizmden ve Orta
emperyalizmden ve Orta

a
a

d
d

ncesinden
ncesinden
kaynaklanan iki y
kaynaklanan iki y

nl
nl

bir sald
bir sald

r
r

alt
alt

ndad
ndad

r. Bu
r. Bu
sald
sald

r
r

lar
lar

n temel amac
n temel amac

, bilimin, toplum hayat

, bilimin, toplum hayat

n
n

n
n
merkezinden uzakla
merkezinden uzakla

t
t

r
r

larak etkisizle
larak etkisizle

tirilmesi;
tirilmesi;
genel d
genel d

zlemde g
zlemde g

venilirli
venilirli

i sorgulanan, sadece
i sorgulanan, sadece
dar uzmanl
dar uzmanl

k alanlar
k alanlar

nda ge
nda ge

erli ve b
erli ve b

t
t

n
n

yle
yle
teknik nitelikte bir etkinli
teknik nitelikte bir etkinli

e indirgenmesidir.
e indirgenmesidir.
Bilim g
Bilim g

ndemi
ndemi
, g
, g

n
n

m
m

zde bu ama
zde bu ama

lar
lar
do
do

rultusunda yaln
rultusunda yaln

zca do
zca do

rudan getirisi olan

rudan getirisi olan
sorunlara k
sorunlara k

s
s

tlanm
tlanm

, bilimsel
, bilimsel

al
al

ma s
ma s

re
re

leri
leri
ticarile
ticarile

tirilmi
tirilmi

tir. Bilimin u
tir. Bilimin u

rat
rat

ld
ld

bu
bu
d
d

n
n

m
m

n ger
n ger

ekle
ekle

tirilmesinde kullan
tirilmesinde kullan

lan
lan
temel ara
temel ara

da, bilginin, kamu de

da, bilginin, kamu de

eri olmaktan
eri olmaktan

kar
kar

l
l

p al
p al

veri
veri

in konusu olan
in konusu olan

zel bir de
zel bir de

i
i

im
im
de
de

eri haline getirilmesi olmu

eri haline getirilmesi olmu

tur.
tur.
B
B

y
y

k Atat
k Atat

rk
rk

n
n

D
D

nyada her
nyada her

ey i
ey i

in,
in,
uygarl
uygarl

k i
k i

in, ya
in, ya

am i
am i

in, ba
in, ba

ar
ar

i
i

in en
in en
ger
ger

ek yol g
ek yol g

sterici bilimdir, fendir. Bilim

sterici bilimdir, fendir. Bilim
ve teknoloji d
ve teknoloji d

nda yol g
nda yol g

sterici aramak
sterici aramak
aymazl
aymazl

kt
kt

r, bilgisizliktir ve h
r, bilgisizliktir ve h

yanettir
yanettir

Yaln
Yaln

z;
z;

Binlerce y
Binlerce y

l
l

nceki bilim ve
nceki bilim ve
teknik dilinin
teknik dilinin

izdi
izdi

i ilkeleri,
i ilkeleri,

u kadar bin
u kadar bin
y
y

l sonra bug
l sonra bug

n, oldu
n, oldu

u gibi uygulamaya
u gibi uygulamaya
kalk
kalk

mak elbette bilim ve tekni

mak elbette bilim ve tekni

in i
in i

inde
inde
bulunmak de
bulunmak de

ildir
ildir

ilkesi gere
ilkesi gere

ince bilimi
ince bilimi
hayat
hayat

n merkezine
n merkezine

ekmek ve onu gelece

ekmek ve onu gelece

imizin
imizin
kurulmas
kurulmas

nda temel ara

nda temel ara

konumuna getirmek
konumuna getirmek
durumunday
durumunday

z.
z.

imdilerde ise; bizde bilim

imdilerde ise; bizde bilim

zetle
zetle

siyaset
siyaset
-
-
tarikat
tarikat
-
-
ticaret
ticaret

ili
ili

kisinin
kisinin
u
u

urumundad
urumundad

r.
r.
EVR
EVR

M B
M B

L
L

M
M

T
T

m canl
m canl

lar
lar

n ortak atadan de
n ortak atadan de

i
i

erek
erek
gelmi
gelmi

oldu
oldu

u, evrimin tarihsel ger

u, evrimin tarihsel ger

e
e

i
i
olarak, 150 y
olarak, 150 y

la yak
la yak

n bir s
n bir s

redir
redir
bilimcilerce sorgulan
bilimcilerce sorgulan

yor.
yor.
Fakat, ya
Fakat, ya

am
am

n evrimi hakk
n evrimi hakk

nda her
nda her

eyi tam bilmesek de, mekanizmas

eyi tam bilmesek de, mekanizmas

ve
ve
tarihi hakk
tarihi hakk

nda detayda ayr

nda detayda ayr

l
l

klar olsa da,

klar olsa da,
bu bilim dal
bu bilim dal

, maddenin atomik yap

, maddenin atomik yap

s
s

ya
ya
da d
da d

nyan
nyan

n g
n g

ne
ne

evresinde d
evresinde d

nmesi
nmesi
kadar bilimsel bir ger
kadar bilimsel bir ger

ektir.
ektir.
Amerikallarn (ABDliler) yaklak% 40 insan
trnn tanr tarafndan dorudan yaratldna
inanr (Futuyma, 2005).
Science
Science
(2006)
(2006)

ta yay
ta yay

nlanan bir ara

nlanan bir ara

t
t

rmaya
rmaya
g
g

re 34
re 34

lke aras
lke aras

nda T
nda T

rkiye, Evrim Teorisine

rkiye, Evrim Teorisine
inanc
inanc

n en d
n en d

k oldu
k oldu

u
u

lke iken, ABD en

lke iken, ABD en
sondan ikinci s
sondan ikinci s

radad
radad

r.
r.
Homo sapiensin dier primatlarla birlikte ortak
bir atasoydan evrimletiine inanmyorlar.

te yandan, Avrupa
te yandan, Avrupa

da yerle
da yerle

ik resmi bir dini

ik resmi bir dini
olan
olan

talya bile evrim ger

talya bile evrim ger

e
e

ini sorgulam
ini sorgulam

yor.
yor.
Avrupallar ABDlilerin evrimi yanl ve eksik
alglamasna aryorlar.
Bunlar
Bunlar

n d
n d

nda, pek
nda, pek

ok koyu dinsel inan

ok koyu dinsel inan

l
l

insan evrime, Tanr

insan evrime, Tanr

n
n

n yaratma eyleminin devam

n yaratma eyleminin devam
edebilmesi i
edebilmesi i

in gerekli olan do
in gerekli olan do

al bir mekanizma
al bir mekanizma
olarak bakarlar.
olarak bakarlar.
Papa John Paul II
Papa John Paul II
, 1996
, 1996

da evrim
da evrim
ger
ger

ekli
ekli

ini do
ini do

rulam
rulam

ve Katolik kilisenin
ve Katolik kilisenin
teolojik doktrini ile evrim aras
teolojik doktrini ile evrim aras

nda bir
nda bir

at
at

ma
ma
olmad
olmad

n
n

vurgulam
vurgulam

t
t

r (
r (
The
The
Quart
Quart
. R. of
. R. of
Biology
Biology
72: 381
72: 381
-
-
406).
406).
Papan
Papan

n g
n g

r
r

teistik
teistik
evrim
evrim

e yak
e yak

nd
nd

r: Buna
r: Buna
g
g

re Tanr
re Tanr

do
do

al yasalar
al yasalar

(Do
(Do

al se
al se

ilim gibi)
ilim gibi)
koydu, ve evrenin kendi ba
koydu, ve evrenin kendi ba

na, daha ba
na, daha ba

ka
ka
do
do

a
a

st
st

m
m

dahale olmadan
dahale olmadan
ilerlemesine/y
ilerlemesine/y

r
r

mesine izin verdi.

mesine izin verdi.
NEDEN EVR
NEDEN EVR

M?
M?
Evrim: Evrim: Canl Canl ve cans ve cans z sistemlerin zaman i z sistemlerin zaman i inde inde
de de i i im s im s recidir. Bizim bu sempozyumdaki recidir. Bizim bu sempozyumdaki
konumuz "biyoloji e konumuz "biyoloji e itiminde evrim" (canl itiminde evrim" (canl lar lar n n
evrimi ve bunun e evrimi ve bunun e itimi) olacakt itimi) olacakt r. r.
Gen etkinli Gen etkinli ini d ini d zenleyen mekanizmalar zenleyen mekanizmalar ke ke fetti fetti i i i i in in
Biyoloji ve T Biyoloji ve T pta Nobel pta Nobel d d l l n n kazanm kazanm olan b olan b y y k k
genetikci genetikci Fran Fran ois ois Jacob Jacob 1973 1973 te bu konuda te bu konuda unlar unlar
s s ylemi ylemi tir: tir: Biyolojide bir Biyolojide bir ok genelleme vard ok genelleme vard r, fakat r, fakat
ok de ok de erli olan birka erli olan birka tanedir. Bunlar aras tanedir. Bunlar aras nda, nda,
evrim kuram evrim kuram en en nemli olan nemli olan d d r; r; nk nk , , ok de ok de i i ik ik
kaynaklardan toplanan ve ayr kaynaklardan toplanan ve ayr ayr ayr nitelikteki nitelikteki
g g zlemler y zlemler y n n n n biraraya biraraya getirir; canl getirir; canl larla ilgili larla ilgili
t t m disiplinleri birle m disiplinleri birle tirir; tirir; ok ok e e itli organizmalar itli organizmalar
aras aras nda bir d nda bir d zen kurar ve bunlar zen kurar ve bunlar yerk yerk renin geri renin geri
kalan k kalan k sm sm na s na s k k ca ba ca ba lar; k lar; k saca, canl saca, canl lar lar
d d nyas nyas nda nda ok t ok t rl rl l l n n n mant n mant ksal bir ksal bir
a a klamas klamas n n sa sa lar. lar.
E
E

itim g
itim g

rm
rm

herhangi bir
herhangi bir
kimse, evrim hakk
kimse, evrim hakk

nda
nda
bir
bir

eyler
eyler
bilmelidir ve
bilmelidir ve
okullar
okullar

m
m

zda neden evrim

zda neden evrim
okutulmas
okutulmas

gerekti
gerekti

ini
ini
anlamal
anlamal

d
d

r.
r.
DNA yap
DNA yap

s
s

n
n

n ortak
n ortak
bulu
bulu

cusu
cusu
ve
ve
Nobel
Nobel

d
d

ll
ll

bilim adam
bilim adam

James Watson:
James Watson:

bug
bug

n evrim teorisi, k
n evrim teorisi, k

ktendinci
ktendinci
az
az

nl
nl

k d
k d

nda, herkesin kabul

nda, herkesin kabul
etti
etti

i bir ger
i bir ger

ektir.
ektir.

diye kaydetmi
diye kaydetmi

tir.
tir.
Evrimsel biyolojinin
Evrimsel biyolojinin

z
z

, evrim olay
, evrim olay

n
n

n
n
ge
ge

mi
mi

ini tan
ini tan

mlamak ve bunun
mlamak ve bunun
nedenlerini ve mekanizmalar
nedenlerini ve mekanizmalar

n
n

analiz
analiz
etmektir. Evrimsel biyoloji alan
etmektir. Evrimsel biyoloji alan

nda, b
nda, b

t
t

n
n
canl
canl

lar
lar

n t
n t

m
m

zellikleri evrimsel de
zellikleri evrimsel de

i
i

imin
imin
tarihi ve
tarihi ve

r
r

nleridir. Nitekim,
nleridir. Nitekim,

Bizim
Bizim
kendi t
kendi t

r
r

m
m

zde, k
zde, k

lt
lt

rel kal
rel kal

t
t

m
m
(sosyal
(sosyal

k
k

lt
lt

rel evrim) tarihsel

rel evrim) tarihsel
de
de

i
i

imin temelidir
imin temelidir

diyor
diyor
J.
J.
Maynard
Maynard
Smith
Smith
(2002).
(2002).
Evrimsel biyoloji ile di
Evrimsel biyoloji ile di

er biyolojik
er biyolojik
disiplinler
disiplinler

u konuda ger
u konuda ger

e
e

i
i
payla
payla

rlar:
rlar:

o
o

u kez g
u kez g

r
r

nmeyen olay ya da
nmeyen olay ya da
nesneler hakk
nesneler hakk

nda yorumlar yapar

nda yorumlar yapar

z.
z.
Ge
Ge

mi
mi

teki evrimsel de
teki evrimsel de

i
i

imleri
imleri
i
i

lerken g
lerken g

remeyiz; asl
remeyiz; asl

nda ne DNA
nda ne DNA
kopyas
kopyas

n
n

, ne de b
, ne de b

y
y

me ve
me ve

remeyi
remeyi
d
d

zenledi
zenledi

ini bildi
ini bildi

imiz
imiz
hormonu da
hormonu da
g
g

rebiliriz.
rebiliriz.
Bilimde
Bilimde

ok
ok

e
e

itli olay ve g
itli olay ve g

zlemleri
zlemleri
a
a

klayan birbiri ile ilgili bir grup hipotez,

klayan birbiri ile ilgili bir grup hipotez,
b
b

yle s
yle s

namalarla kuvvetle desteklenirse, o

namalarla kuvvetle desteklenirse, o
zaman
zaman
kuram
kuram
ad
ad

n
n

al
al

r.
r.
Jacob
Jacob
ve
ve
Watson
Watson
'un dedi
'un dedi

i gibi
i gibi

kuram
kuram

yaln
yaln

zca bir tahmin de

zca bir tahmin de

ildir.
ildir.

Kuram
Kuram

,
,
kuantum kuram
kuantum kuram

, atom kuram
, atom kuram

ya da h
ya da h

cre
cre
kuram
kuram

gibi iyi desteklenen ve geni

gibi iyi desteklenen ve geni

bir
bir
a
a

klama
klama

er
er

evesi sa
evesi sa

layan ilkeler i
layan ilkeler i

in
in
saptanm
saptanm

onurland
onurland

r
r

c
c

bir terimdir.
bir terimdir.
Do
Do

al se
al se

ilimin imkans
ilimin imkans

z
z

yaratmak konusundaki
yaratmak konusundaki
g
g

c
c

n
n

baz
baz

invitro
invitro
deneyler
deneyler
g
g

stermektedir
stermektedir
Maynard
Maynard
Smith
Smith
, 2002
, 2002
Bilim ve
Bilim ve

nan
nan

leri D leri D nya nya lkelerinde biyologlar ve di lkelerinde biyologlar ve di er bilimciler, er bilimciler,
yarat yarat l l l l a a r r t t ran herhangi bir bilimsel e ran herhangi bir bilimsel e itim itim
m m fredat fredat n n n okullarda uygulanmas n okullarda uygulanmas na kar na kar d d r. r.
Ayr Ayr ca bunun serbest konu ca bunun serbest konu ma hakk ma hakk na kar na kar oldu oldu u, ya da u, ya da
dinsel inan dinsel inan lar lar s s nd nd rme ama rme ama l l oldu oldu u da s u da s ylenemez. ylenemez.
Fen dersleri ile dinsel bilgi ve e Fen dersleri ile dinsel bilgi ve e itiminin birlikte verilmesi itiminin birlikte verilmesi
genelde e genelde e itim ve itim ve zellikle de zellikle de a a da da fen e fen e itimi anlay itimi anlay ile ile
ba ba da da t t r r lamaz. lamaz.
Laik, demokrat ve sosyal bir devlet olan T Laik, demokrat ve sosyal bir devlet olan T rkiye rkiye
Cumhuriyeti Cumhuriyeti nde e nde e itimin itimin a a da da olaca olaca Anayasan Anayasan n 42. n 42.
maddesinde yaz maddesinde yaz l l d d r. r.
Bu Anayasa maddesi Bu Anayasa maddesi E E itim ve itim ve retim, Atat retim, Atat rk ilkeleri ve rk ilkeleri ve
nk nk laplar laplar do do rultusunda, rultusunda, a a da da bilim ve e bilim ve e itim itim
esaslar esaslar na g na g re, Devletin g re, Devletin g zetim ve denetimi alt zetim ve denetimi alt nda nda
yap yap l l r. Bu esaslara ayk r. Bu esaslara ayk r r e e itim ve itim ve retim yerleri retim yerleri
a a lamaz. lamaz. demektedir. demektedir.
Do
Do

al bilim, ger
al bilim, ger

eklerin
eklerin
kolleksiyonu
kolleksiyonu
de
de

ildir; do
ildir; do

al olaylar
al olaylar

anlamay
anlamay

sa
sa

lama
lama
s
s

recidir. Hipotezler ileri s

recidir. Hipotezler ileri s

rme, bunlar
rme, bunlar

g
g

zlemsel ve deneysel kan

zlemsel ve deneysel kan

tlarla test etmeyi

tlarla test etmeyi
i
i

erir. Matematikte oldu

erir. Matematikte oldu

u gibi hipotezler
u gibi hipotezler
ispatlanmaz,
ispatlanmaz,
ge
ge

i
i

i
i
olarak kabul edilir,
olarak kabul edilir,
izleyen kan
izleyen kan

tlara g
tlara g

re de
re de

i
i

ir, kapsam alan

ir, kapsam alan

geni
geni

ler ya da reddedilir ya da daha iyi bir

ler ya da reddedilir ya da daha iyi bir
hipotez tasarlanabilir. Benzer konulardaki
hipotez tasarlanabilir. Benzer konulardaki
destek g
destek g

rm
rm

hipotezler bir arada bir

hipotezler bir arada bir

kuram
kuram

a da d
a da d

n
n

ebilir. (Evrim kuram

ebilir. (Evrim kuram

gibi).
gibi).
Bilimciler teker teker bir
Bilimciler teker teker bir
hipotezi i
hipotezi i

leseler de, bilim

leseler de, bilim
insanlar
insanlar

topluca, herhangi bir

topluca, herhangi bir
bilimsel inanca, g
bilimsel inanca, g

venilir tersine
venilir tersine
kan
kan

tlar ortaya
tlar ortaya

k
k

nca, geri
nca, geri
d
d

n
n

lmez tarzda ba
lmez tarzda ba

l
l

kalmaz.
kalmaz.
Kan
Kan

tlar nas
tlar nas

l gerektiriyorsa
l gerektiriyorsa

yle olmalar
yle olmalar

, yapmalar
, yapmalar

ve
ve
fikirlerini de
fikirlerini de

i
i

tirmeleri gerekir.
tirmeleri gerekir.
B
B

ylece bilim sosyal bir s

ylece bilim sosyal bir s

re
re

tir, ge
tir, ge

ici
ici
-
-
sorgulay
sorgulay

c
c

d
d

r.
r.

nan
nan

lar
lar

ve yetkeyi (otoriteyi) sorgular.

ve yetkeyi (otoriteyi) sorgular.
G
G

r
r

lerini s
lerini s

rekli olarak kan

rekli olarak kan

tlarla birlikte s
tlarla birlikte s

nar.
nar.
Biyoloji
Biyoloji

de bir
de bir

ok bilimsel iddialar (savlar),

ok bilimsel iddialar (savlar),
ger
ger

ekte do
ekte do

al se
al se

ilim s
ilim s

recinin bir getirisidir;

recinin bir getirisidir;
bilimcilerin fikirleri, birbiri ile yar
bilimcilerin fikirleri, birbiri ile yar

arak b
arak b

ylece
ylece
ke
ke

if d
if d

nyas
nyas

ve g
ve g

c
c

i
i

inde b
inde b

y
y

yerek ilerler.
yerek ilerler.
Bilim bu y
Bilim bu y

n
n

yle, iddialar
yle, iddialar

n
n

kan
kan

tlamak i
tlamak i

in
in
test/deney/s
test/deney/s

nama y
nama y

ntemini kullanmayan
ntemini kullanmayan

yarat
yarat

l
l

l
l

k
k

tan
tan
ayr
ayr

d
d

r.
r.
Ayr
Ayr

ca,
ca,

yarat
yarat

l
l

l
l

k
k

do
do

al d
al d

nyay
nyay

a
a

klamak
klamak
i
i

in zamanla kapasitesini geli

in zamanla kapasitesini geli

tiremez.
tiremez.
Eitim
* Eitim, kiileri yeni icat ve bulular
daha kolay kabul edebilir hale getirir.
* Teknik, ekonomik ve siyasal kararlar
verme durumunda olan sorumlulara
gerekli bilgi ve beceriyi kazandrr.
* Eitim, kiilerin ada topluma uyum
gcn arttran ve dolaysyla dnce ve
davran deiimine yol aan bir eylem
srecidir.
Gelin g Gelin g r r n ki Sultan Abd n ki Sultan Abd lhamit lhamit II'nin II'nin son Maarif son Maarif
Naz Naz r r (E (E itim Bakan itim Bakan ) ) Ha Ha im Pa im Pa a a (1852 (1852- -1920) 1920)
[1903 [1903- -1908 y 1908 y llar llar nda bakanl nda bakanl k yapm k yapm t t r]; r];
Dar Dar lf lf nun ( nun ( niversite) niversite) rencilerin ahlak rencilerin ahlak n n
bozuyor bozuyor diyerek kapat diyerek kapat lmas lmas n n nermi nermi tir. tir.
Ayn Ayn Naz Naz r: r: Mektepler olmasa Maarifi ne g Mektepler olmasa Maarifi ne g zel zel
idare ederdim idare ederdim diyen ki diyen ki idir. idir.
Rastlant Rastlant ya bak ya bak n ki, 2005 y n ki, 2005 y l l nda nda lkemizde Milli lkemizde Milli
E E itim Bakanl itim Bakanl yetkilileri: yetkilileri: Evrim dersi ile Evrim dersi ile
rencilerin beyinlerinde tahribat yap rencilerin beyinlerinde tahribat yap l l yor yor
diyebiliyor (gazetelerden). diyebiliyor (gazetelerden).
Oysa, Oysa, a a da da evrim bilimi d evrim bilimi d nmeyi nmeyi retiyor; retiyor; rk rk
kavram kavram n n , , jeniyi jeniyi reddediyor. reddediyor. nsan ve toplumlar nsan ve toplumlar n n
gelece gelece ine kuramsal ve uygulamal ine kuramsal ve uygulamal katk katk lar sa lar sa l l yor. yor.
Ayr Ayr ca, ku ca, ku ku duymay ku duymay ve d ve d nme disiplinini nme disiplinini retiyor. retiyor.

imdilerde bas
imdilerde bas

n haberlerine
n haberlerine
g
g

re, ilk
re, ilk

retim 4. ve 5.
retim 4. ve 5.
s
s

n
n

flara
flara

d
d

nce e
nce e

itimi
itimi

dersi konacakm
dersi konacakm

.
.
Bu dersi hangi
Bu dersi hangi

retmenler
retmenler
verecek, felsefe
verecek, felsefe

retmeni mi?
retmeni mi?
Hay
Hay

r.
r.
Biyoloji Kitaplar
Biyoloji Kitaplar

nda Yarat
nda Yarat

l
l

ve Evrim
ve Evrim
Yurdumuzda yaratl grnn biyoloji mfredatna ve ders kitaplarna girii
1985 ylna rastlamaktadr.
*1962, 1968, ve 1982 ylnda baslan biyoloji kitaplar evrim konusunu
genelde bilimsel ltler iinde vermitir.
*Ancak 1985ten 1998 ylna kadarki dnemde ise yaratl gr evrim
kuramna bir alternatif olarak sunulmaktadr.
*1995 ylndaki hari tutulursa (yaratl gr yer almaz) 1985, 1992 ve
1998de baslanlar, evrim kuramnn eletirisine ayr bir balk altnda yer
verirken, yaratl gr eletirilmemitir.
*2000 ve 2003 yllarnn kitaplarnda yaratl gr eletirilerek
sunulmutur (ztrkler, 2006).
*2004 y *2004 y l l nda bas nda bas lan (2005 ve 2006 y lan (2005 ve 2006 y llar llar da buna benzemektedir) da buna benzemektedir)
ve ve rencilere bedava da rencilere bedava da t t lan Fen Bilgisi 8. s lan Fen Bilgisi 8. s n n f kitab f kitab nda nda
evrim teorisi ile ilgili bilgiler dengesiz olarak verilirken bu evrim teorisi ile ilgili bilgiler dengesiz olarak verilirken bu
teorinin ad teorinin ad kullan kullan lmam lmam , yaln , yaln zca zca kez kez evrim evrim s s zc zc
kullan kullan lm lm t t r. Lise 3. s r. Lise 3. s n n f biyoloji kitab f biyoloji kitab nda ise, nda ise, nce nce Yarat Yarat l l
G G r r anlat anlat lm lm t t r: r:
Tm canl ve cansz varlklar Tanr tarafndan yaratlmtr.
Evrendeki her bir varlk bir amaca ynelik olarak yaratlmtr.
Bu amac belirleyen de Tanrnn kendisidir denerek daha sonra
yeralan canllarn evrimi ile ilgili grler zayf drlmtr.
Bu zihniyetle yazdrlan kitaplarla yaplan eitim, toplumu ileriye deil
geriye gtrebilir ancak.
E
E

itimde Yarat
itimde Yarat

l
l

ve Evrime E
ve Evrime E

it Zaman m
it Zaman m

?
?
Biyolojik
Biyolojik

e
e

itlilik ve canl
itlilik ve canl

lar
lar

n karakteristik
n karakteristik

zellikleri i
zellikleri i

in ileri s
in ileri s

r
r

len yarat
len yarat

l
l

a
a

klamalar,
klamalar,
bilimsel y
bilimsel y

ntemle uyu
ntemle uyu

amad
amad

na g
na g

re
re
yarat
yarat

l
l

c
c

g
g

r
r

ile evrimsel teoriye e

ile evrimsel teoriye e

itimde e
itimde e

it zaman,
it zaman,
verilmeli mi?
verilmeli mi?
Nas
Nas

l ki bug
l ki bug

n kimya derslerinde
n kimya derslerinde

retmenler
retmenler
simyay
simyay

retmiyorlarsa, yerbilimi derslerinde

retmiyorlarsa, yerbilimi derslerinde
yerk
yerk

renin d
renin d

z
z
(tepsi
(tepsi
bi
bi

imli) oldu
imli) oldu

una dair eski

una dair eski
kayd
kayd

ve ayr
ve ayr

ca depremin eskiden varsay

ca depremin eskiden varsay

lan
lan
nedenini hi
nedenini hi

zikretmiyorsa, biyoloji disiplini i

zikretmiyorsa, biyoloji disiplini i

inde
inde
de evrim dersini anlat
de evrim dersini anlat

rken dinsel g
rken dinsel g

r
r

lere e
lere e

it
it
a
a

rl
rl

k verilmemelidir.
k verilmemelidir.
Bu konular
Bu konular

din k
din k

lt
lt

r
r

ve ahlak bilgisi
ve ahlak bilgisi

dersinde anlat
dersinde anlat

lmal
lmal

d
d

r.
r.
Bilim ve din ayn
Bilim ve din ayn

alanlarda h
alanlarda h

k
k

m
m
s
s

rmezler.
rmezler.

bilim
bilim

renir, din
renir, din

retir.
retir.
Bilimin itici g
Bilimin itici g

c
c

ku
ku

kudur;
kudur;
dinin
dinin

imentosu ve tutkal
imentosu ve tutkal

inan
inan

t
t

r.
r.

kisinin yetki alanlar

kisinin yetki alanlar

n
n

kar
kar

t
t

rmamak
rmamak
gerekir.
gerekir.
Bilim d
Bilim d

nyay
nyay

anlamaya
anlamaya

al
al

r; dinler ve
r; dinler ve
felsefeler insan ya
felsefeler insan ya

am
am

na bir anlam verme

na bir anlam verme
g
g

revini
revini

stlenmi
stlenmi

lerdir.
lerdir.

Uygarl
Uygarl

k yolunda y
k yolunda y

r
r

mek ve ba
mek ve ba

ar
ar

l
l

olmak, ya
olmak, ya

am
am

n ko
n ko

uludur. Bu yol
uludur. Bu yol

zerinde duraklayanlar ya da bu yol

zerinde duraklayanlar ya da bu yol

zerinde ileri de
zerinde ileri de

il geriye bakmak
il geriye bakmak
gaflet ve cehaletinde bulunanlar,
gaflet ve cehaletinde bulunanlar,
genel uygarl
genel uygarl

n co
n co

kun seli alt

kun seli alt

nda
nda
bo
bo

ulmaya mahkumdurlar.
ulmaya mahkumdurlar.

Uygarl
Uygarl

k yolunda ba
k yolunda ba

ar
ar

yenile
yenile

meye
meye
ba
ba

l
l

d
d

r
r

( (ATAT ATAT RK RK n n 30.08.1924 Ba 30.08.1924 Ba komutan Sava komutan Sava ikinci ikinci
y y ld ld n n m m ndeki s ndeki s ylevinden) ylevinden)
Deerli katlmclar,
Bu sempozyumda evrim biliminin evrensel
gereklii, yeni veriler nda gncel
konumu ve ileriye dnk beklentileri ile
pratik yararlar dile getirilecektir.
Ayrca, Eitim sistemimiz iinde yeralan
doal bilimler alanndaki Fen bilgisi ve
Biyoloji derslerinin kapsam iinde
evrim olgusunun yeri ve nemi, niye ve
nasl retilmesi gerektii zerinde
durulacaktr.