OKVIRNA KONVENCIJA za zatitu nacionalnih manjina

Drave lanice Vijea Evrope i druge drave ugovornice ove okvirne Konvencije; Smatrajui da je cilj Vijea Evrope da ostvari vee jedinstvo meu lanicama radi ouvanja i ostvarivanja ideala i naela koji predstavljaju zajedniko naslijee; Smatrajui da je jedan od naina kojim se ovom cilju moe stremiti ouvanje i dalje ostvarivanje ljudskih prava i osnovnih sloboda; U elji da sprovedu Deklaraciju efova drava i vlada drava lanica Vijea Evrope, usvojenu u Beu 9. oktobra 1993.; Odlune da u okviru svojih teritorija zatite opstanak nacionalnih manjina; Smatrajui da su burni prevrati u evropskoj istoriji pokazali da je zatita nacionalnih manjina od kljunog znaaja za stabilnost, demokratsku bezbijednost i mir na ovom kontinentu; Smatrajui da pluralistiko i istinsko demokratsko drutvo treba ne samo da potuje etniki, kulturni, jeziki i vjerski identitet svakog pripadnika nacionalne manjine, ve i da stvara odgovarajue uslove koji mu omoguuju da izrazi, ouva i razvije taj identitet; Smatrajui da je stvaranje klime tolerancije i dijaloga neophodno da bi se omoguilo da kulturna raznolikost bude izvor i inilac, ne podjele, ve obogaenja za svako drutvo; Smatrajui da ostvarenje tolerantne i prosperitetne Evrope ne zavisi samo od saradnje meu dravama ve zahtijeva prekograninu saradnju meu lokalnim i regionalnim organima bez ugroavanja ustava i teritorijalnog integriteta svake drave; Imajui u vidu Konvenciju o zatiti ljudskih prava i osnovnih sloboda i prateih protokola; Imajui u vidu opredjeljenja u pogledu zatite nacionalnih manjina u konvencijama i deklaracijama Ujedinjenih nacija i dokumentima Konferencije o evropskoj bezbjednosti i saradnji, posebno u Dokumentu iz Kopenhagena od 29. juna 1990.; Odlune da odrede naela koja treba potovati i obaveze koje iz njih proistiu u cilju osiguranja u dravama lanicama i drugim dravama koje mogu pristupiti ovom instrumentu, efikasne zatite nacionalnih manjina i prava i sloboda pripadnika tih manjina, u okviru vladavine prava, potujui teritorijalni integritet i nacionalni suverenitet drava; Rijeene da naela navedena u ovoj Konvenciji sprovode putem nacionalnog zakonodavstva i odgovarajuih vladinih politika, sporazumjele su se o sledeem: ODJELJAK I lan 1. Zatita nacionalnih manjina i prava i sloboda pripadnika tih manjina sastavni je dio meunarodne zatite ljudskih prava i kao takva spada u oblast meunarodne saradnje. lan 2. Odredbe ove Konvencije primjenjuju se u dobroj vjeri, u duhu razumijevanja i tolerancije i u skladu sa naelima dobrosusjedstva, prijateljskih odnosa i saradnje meu dravama. lan 3. 1. Svaki pripadnik nacionalne manjine ima pravo da slobodno bira da se prema njemu ophode ili ne ophode kao takvom i nee doi u nepovoljan poloaj zbog takvog opredjeljenja ili vrenja prava vezanih za to opredjeljenje. 2. Pripadnici nacionalnih manjina mogu da vre ona prava i uivaju slobode koje proizilaze iz naela sadranih u ovoj Okvirnoj konvenciji, pojedinano ili u zajednici s drugima. ODJELJAK II lan 4. 1. Ugovornice se obavezuju da zajame pripadnicima nacionalnih manjina ravnopravnost pred zakonom i jednaku zakonsku zatitu. U tom smislu zabranjena je bilo kakva diskriminacija na osnovu pripadnosti nacionalnoj manjini. 2. Ugovornice se obavezuju da usvoje, gdje je to potrebno, odgovarajue mjere za unapreenje, u svim oblastima ekonomskog, socijalnog, politikog i kulturnog ivota, pune i efektivne
http://www.advokat-prnjavorac.com

ravnopravnosti izmeu pripadnika nacionalne manjine i onih koji pripadaju veini. U tom pogledu e voditi rauna o posebnim uslovima pripadnika nacionalnih manjina. 3. Mjere usvojene shodno stavu 2. ne smatraju se aktom diskriminacije. lan 5. 1. Ugovornice se obavezuju da unapreuju uslove potrebne za odravanje i razvijanje kulture pripadnika nacionalnih manjina i ouvanje neophodnih elemenata njihovog identiteta: vjere, jezika, tradicije i kulturnog naslijea. 2. Bez tete po mjere preduzete u okviru svoje opte integracione politike, ugovornice e se uzdrati od politike i prakse asimilacije pripadnika nacionalnih manjina protivno njihovoj volji i titei ih od svake akcije usmjerene ka takvoj asimilaciji. lan 6. 1. Ugovornice treba da podstiu duh tolerancije i meukulturnog dijaloga i preduzimaju efikasne mjere za unapreenje uzajamnog potovanja i razumijevanja i saradnje meu svim ljudima koji ive na njihovoj teritoriji, bez obzira na njihov etniki, kulturni, jeziki ili vjerski identitet, posebno u oblasti obrazovanja, kulture i medija. 2. Ugovornice se obavezuju da preduzmu odgovarajue mjere zatite lica izloenih prijetnjama ili diskriminaciji, neprijateljstvima ili nasilju zbog svog etnikog, kulturnog, jezikog ili vjerskog identiteta. lan 7. Ugovornice e obezbjediti potovanje prava svakog pripadnika nacionalne manjine na slobodu mirnog okupljanja, slobodu udruivanja, slobodu izraavanja i slobodu misli, savjesti i vjeroispovesti. lan 8. Ugovornice se obavezuju da priznaju svakom pripadniku nacionalne manjine pravo da slobodno izraava svoja vjerska uvjerenja i da osniva vjerske institucije, organizacije i udruenja. lan 9. 1. Ugovornice se obavezuju da priznaju da pravo svakog pripadnika nacionalne manjine na slobodu izraavanja obuhvata slobodu uvjerenja i primanja i davanja informacija i ideja, na manjinskom jeziku, bez ometanja od strane vlasti i bez obzira na granice. Ugovornice e obezbjediti, u okviru svojih pravnih sistema, da pripadnici nacionalnih manjina imaju pristup sredstvima javnog informisanja bez diskriminacije. 2. Stav 1. ne spreava ugovornice da zatrae odobrenje, bez diskriminacije i na osnovu objektivnih kriterija za emitovanje radio i TV emisija ili otvaranje bioskopskih preduzea. 3. Ugovornice nee ometati stvaranje i korienje tampanih sredstava javnog informisanja od strane pripadnika nacionalnih manjina. U zakonskim okvirima za zvuni radio i televizijske emisije, obezbjedie koliko je god mogue, a uzimajui u obzir odredbe stava 1, da pripadnici nacionalnih manjina dobijaju mogunost stvaranja i korienja sopstvenih sredstava javnog informisanja. 4. U okviru svojih pravnih sistema, ugovornice e usvojiti adekvatne mjere da se pripadnicima nacionalnih manjina olaka pristup sredstvima javnog informisanja i u cilju unapreenja tolerancije i omoguavanja kulturnog pluralizma. lan 10. 1. 1.Ugovornice se obavezuju da priznaju pravo svakog pripadnika nacionalne manjine na korienje, slobodno i bez ometanja, svog manjinskog jezika privatno i javno, usmeno ili pismeno. 2. U oblastima koje su tradicionalno ili u znatnom broju naseljene pripadnicima nacionalnih manjina, ukoliko ti pripadnici to zatrae, i kada taj zahtjev odgovara stvarnoj potrebi, potpisnice e nastojati da obezbjede koliko je to mogue, uslove koji bi omoguili da se manjinski jezik koristi u odnosima izmeu tih pripadnika i organa uprave.

http://www.advokat-prnjavorac.com

3. Ugovornice se obavezuju da zajame pravo svakom pripadniku nacionalne manjine da bude odmah obaveten, na jeziku koji razumije, o razlozima hapenja i o prirodi i razlozima optube protiv njega i da se brani na tom jeziku, ako je potrebno, uz besplatnu pomo tumaa. lan 11. 1. Ugovornice se obavezuju da priznaju pravo svakog pripadnika nacionalne manjine da koristi svoje prezime i ime na manjinskom jeziku i pravo na njihovo zvanino priznavanje po modalitetima utvrenim u njihovom pravnom sistemu. 2. Ugovornice se obavezuju da priznaju pravo svakog pripadnika nacionalne manjine da na mjestima vidljivim za javnost izloi oznake, natpise i druge informacije privatnog karaktera pisane na njegovom maternjem jeziku. 3. U oblastima tradicionalno naseljenim znatnim brojem ljudi koji pripadaju nacionalnoj manjini, ugovornice e nastojati, u okviru svojih pravnih sistema, ukljuujui, gdje je to pogodno, ugovore s drugim dravama, a uzimajui u obzir svoje posebne uslove, da tradicionalni lokalni nazivi, imena ulica i drugih topografskih oznaka namijenjenih javnosti budu ispisani na lokalnom jeziku kada postoji dovoljna tranja za takvim oznakama. lan 12. 1. Ugovornice e, gdje je pogodno, preduzeti mjere u oblasti obrazovanja i istraivanja za njegovanje kulture, istorije, jezika i vjere svojih nacionalnih manjina i veine. 2. S tim u vezi ugovornice e, izmeu ostalog, obezbjediti odgovarajue mogunosti za osposobljavanje nastavnika i pristup udbenicima i olakae dodir izmeu uenika i nastavnika raznih zajednica. 3. Ugovornice se obavezuju da unapreuju jednake mogunosti pristupa obrazovanju na svim stupnjevima za pripadnike nacionalnih manjina. lan 13. 1. 2. U okviru sistema obrazovanja, ugovornice e priznati pravo pripadnika nacionalnih manjina na osnivanje i voenje sopstvenih privatnih institucija za obrazovanje i osposobljavanje. Vrenje tog prava ne povlai nikakvu finansijsku obavezu za ugovornice. lan 14. 1. Ugovornice se obavezuju da priznaju pravo svakog pripadnika nacionalne manjine da ui svoj manjinski jezik. 2. U oblastima koje su tradicionalno ili u znatnom broju naseljene pripadnicima nacionalnih manjina, ako ima dovoljno zahtjeva, ugovornice e nastojati da obezbjede, koliko god je mogue i u okviru svojih obrazovnih sistema, da pripadnici tih manjina imaju odgovarajue mogunosti za izvoenje nastave na maternjem jeziku ili da dobijaju asove iz tih jezika. 3. Stav 2. ovog lana primjenie se bez tete po izuavanje zvaninog jezika ili nastave na tom jeziku. lan 15. Ugovornice e stvoriti neophodne uslove za efikasno uee pripadnika nacionalnih manjina u kulturnom, socijalnom i ekonomskim ivotu i javnim poslovima, naroito onim koji se njih tiu. lan 16. Ugovornice e se uzdrati od mjera koje mijenjaju odnos stanovnitva u oblastima naseljenim pripadnicima nacionalnih manjina a imaju za cilj ograniavanje prava i sloboda koji proizilaze iz naela sadranih u ovoj Okvirnoj konvenciji. lan 17. 1. Ugovornice se obavezuju da ne ometaju pravo pripadnika nacionalnih manjina da osnivaju i odravaju slobodne i miroljubive dodire preko granice sa licima koja zakonito borave u drugim dravama, posebno sa onim s kojima imaju zajedniki etniki, kulturni, jeziki ili vjerski identitet ili zajedniko kulturno naslijee.

http://www.advokat-prnjavorac.com

2. Ugovornice se obavezuju da ne kre pravo pripadnika nacionalnih manjina da uestvuju u radu nevladinih organizacija, kako na nacionalnom tako i na meunarodnom planu. lan 18. 1. Ugovornice e nastojati da zakljue, gdje je potrebno, dvostrane i viestrane sporazume s drugim dravama, posebno susjednim, radi obezbjeivanja zatite pripadnika odnosnih nacionalnih manjina. 2. Gdje je to potrebno ugovornice e preduzeti mjere za podsticaj prekogranine saradnje. lan 19. Ugovornice se obavezuju da potuju i da spovode naela sadrana u ovoj Okvirnoj konvenciji i da, gdje je potrebno, unesu samo ona ogranienja, restrikcije ili ukidanja koji su odreeni meunarodnim pravnim instrumentima posebno Konvencijom o zatiti ljudskih prava i osnovnih sloboda, u mjeri u kojoj su od znaaja za prava i slobode koji proizilaze iz pomenutih naela. ODJELJAK III lan 20. U vrenju prava i sloboda koja proizilaze iz naela sadranih u ovoj Okvirnoj konvenciji, svaki pripadnik nacionalne manjine potovae nacionalno zakonodavstvo i prava drugih, posebno pripadnika veine ili drugih nacionalnih manjina. lan 21. Nita iz ove Okvirne konvencije nee se tumaiti tako da moe znaiti pravo na preduzimanje djelatnosti ili vrenje dijela suprotnih osnovnim naelima meunarodnog prava, a posebno suverenoj jednakosti, teritorijalnom integritetu i politikoj ravnopravnosti drava. lan 22. Nita u ovoj Okvirnoj konvenciji nee se tumaiti kao ograniavanje ili ukidanje bilo kojeg ljudskog prava ili osnovnih sloboda koje mogu biti osigurane zakonima strane ugovornice ili nekim drugim sporazumom koji je potpisala. lan 23. Prava i slobode koje proizilaze iz naela sadranih u ovoj Okvirnoj konvenciji u onoj mjeri u kojoj su predmet odgovarajue odredbe u Konvenciji za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda ili u protokolima koji je prate, smatrae se da su u skladu s potonjim odredbama. ODJELJAK IV lan 24. 1. 2. Komitet ministara Vijea Evrope pratie kako ugovornice spovode ovu Okvirnu konvenciju. Ugovornice koje nisu lanice Vijea Evrope uestvovae u mehanizmima njenog spovoenja pod uslovima koji e se utvrditi. lan 25. 1. U roku od godinu dana od stupanja ove Okvirne konvencije na snagu u odnosu na ugovornice, ove e podnijeti Generalnom sekretaru Vijea Evrope puna obavjetenja o zakonodavnim i drugim mjerama preduzetim da se oivotvore naela utvrena u ovoj Okvirnoj konvenciji. 2. Poslije toga, svaka potpisnica dostavlja generalnom sekretaru periodino i kad god Komitet ministara to zatrai, dalja obavjetenja od znaaja za sprovoenje ove Okvirne konvencije. 3. Generalni sekretar e dostaviti Komitetu ministara obavjetenja proslijeena po uslovima ovog lana. lan 26.
http://www.advokat-prnjavorac.com

1. Prilikom ocjene dovoljnosti mjera preduzetih od strane ugovornice radi ostvarenja naela utvrenih u ovoj Okvirnoj konvenciji, Komitetu ministara pomagae Savjetodavni komitet, iji e lanovi biti priznati eksperti u oblasti zatite nacionalnih manjina. 2. Sastav Savjetodavnog komiteta i njegov poslovnik utvrdie Komitet ministara u roku od godinu dana od stupanja na snagu ove Okvirne konvencije. ODJELJAK V lan 27. Ova Okvirna konvencija otvorena je za potpisivanje za sve drave lanice Vijea Evrope. Do dana kada Konvencija stupa na snagu, otvorena je za potpisivanje i svim drugim dravama koje pozove Komitet ministara. Ona podlee ratifikaciji, prihvatanju ili odobravanju. Instrumenti o ratifikaciji, prihvatanju ili odobravanju deponuju se kod generalnog sekretara Vijea Evrope. lan 28. 1. Ova Okvirna konvencija stupa na snagu prvog dana u mjesecu po isteku od tri mjeseca od dana kada dvanaest drava lanica Vijea Evrope izraze saglasnost da se obavezuju Konvencijom shodno odredbama lana 27. 2. U pogledu drave lanice koja naknadno izrazi spremnost da se njome obavee, Okvirna konvencija stupa na snagu prvog dana u mjesecu poslije isteka perioda od tri mjeseca od dana deponovanja instrumenata o ratifikaciji, prihvatanju ili odobravanju. lan 29. 1. Poslije stupanja na snagu ove Okvirne konvencije i poslije savjetovanja drava ugovornica, Komitet ministara Vijea Evrope moe da pozove na pristupanje Konvenciji, veinskom odlukom shodno lanu 20d Statuta Vijea Evrope, svaku dravu nelanicu Vijea Evrope, koja iako pozvana da potpie, shodno odredbama lana 27., jo to nije uinila i svaku drugu dravu nelanicu. 2. U odnosu na svaku dravu koja pristupi, Okvirna konvencija stupa na snagu prvog dana u mjesecu koji nastupi po isteku perioda od tri mjeseca od dana deponovanja instrumenata o pristupanju kod Generalnog sekretara Vijea Evrope. lan 30. 1. Svaka drava moe u trenutku potpisivanja ili prilikom deponovanja instrumenta o ratifikaciji, prihvatanju, odobrenju ili pristupanju, da odredi teritoriju ili teritorije za ije je meunarodne odnose zaduena na koje se primjenjuje ova Okvirna konvencija. Svaka drava moe kasnije, izjavom upuenom generalnom sekretaru Vijea Evrope proiriti primjenu ove Okvirne konvencije na neku drugu teritoriju navedenu u izjavi. U odnosu na tu teritoriju Okvirna konvencija stupie na snagu prvog dana u mjesecu poslije isteka perioda od tri mjeseca od dana prijema te izjave od strane generalnog sekretara. Deklaracija data po prethodnom stavu moe se, u odnosu na teritoriju utvrenu u izjavi, povui obavjetenjem generalnom sekretaru. Povlaenje ima pravno dejstvo prvog dana u mjesecu poslije isteka perioda od tri mjeseca od dana prijema tog obavjetenja od strane generalnog sekretara. lan 31. 1. 2. Svaka ugovornica moe da otkae ovu Okvirnu konvenciju u svako doba putem obavjetenja generanom sekretaru Vijea Evrope. To otkazivanje stupa na snagu prvog dana u mjesecu koji nastupi po isteku perioda od est mjeseci od dana prijema obavjetenja od strane generalnog sekretara. lan 32. Generalni sekretar Vijea Evrope obavjetavae drave lanice Vijea, druge zemlje potpisnice, i svaku dravu koja je pristupila ovoj Okvirnoj konvenciji, o: a) svakom potpisu; b) deponovanju instrumenata o ratifikaciji, prihvatanju, odobravanju, pristupanju;
http://www.advokat-prnjavorac.com

2.

3.

c) datumu stupanja ove Okvirne konvencije na snagu shodno lanovima 28., 29. i 30.; d) svakom drugom aktu, obavjetenju ili podnesku u vezi s ovom Okvirnom konvencijom. Potvrujui prednje, dole potpisani, valjano za to opunomoeni, potpisali su ovu Okvirnu konvenciju. Sainjeno u _______________, dana _______________godine, na engleskom i francuskom, s tim to su oba teksta autentina u jednom primjerku koji se deponuje u arhivi Vijea Evrope; generalni sekretar Vijea Evrope dostavie ovjerene kopije svakoj dravi lanici Vijea Evrope i svakoj dravi pozvanoj da potpie ovu Okvirnu konvenciju ili da joj pristupi.

OBJANJENJA IZ OKVIRNE KONVENCIJE ZA ZATITU NACIONALNIH MANJINA POLAZNE OSNOVE 1. Vijee Evrope izuavalo je situaciju nacionalnih manjina u vie navrata preko etrdeset godina. Jo prve godine postojanja (1949) Parlamentarna skuptina priznala je, u izvjetaju svom Komitetu za administrativno-pravna pitanja, znaaj problema ire zatite prava nacionalnih manjina. Godine 1961., Skuptina je preporuila ukljuivanje jednog lana u drugi dodatni protokol za garanciju odreenih prava nacionalnih manjina koja nisu obuhvaena Evropskom konvencijom o ljudskim pravima (EKP). Potonja se jednostavno poziva na udruivanje sa nacionalnom manjinom u klauzuli o nediskriminaciji utvrenoj u lanu 14. Preporuka 285 (1961) predloila je sledeu formulaciju lana o zatiti nacionalnih manjina: Pripadnicima nacionalne manjine nee biti uskraeno pravo, u zajednici s drugim pripadnicima njihove grupe, i ukoliko je to u saglasnosti s javnim redom, da uvaavaju sopstvenu kulturu, koriste svoj jezik, osnivaju svoje kole i da imaju nastavu na jeziku svog izbora niti da ispovjedaju i praktikuju sopstvenu religiju. 2. Komitet eksperata, koji je upuen da razmotri da li je mogue i poeljno da se izradi takav protokol, odloio je rad do donoenja konane odluke u Belgijskim jezikim sluajevima u vezi s jezikom koji se koristi za obrazovanje (Evropski sud za ljudska prava, presuda od 27. jula 1968., serija A broj 6). Godine 1973. zakljuio je da, sa pravne take gledita, nema posebne potrebe da prava manjina budu predmet dodatnog protokola uz EKP. Meutim, eksperti su smatrali da nema vee pravne prepreke za usvajanje takvog protokola ako se to smatra poeljnim iz drugih razloga. 3. U novije vrijeme Parlamentarna skuptina preporuila je niz politikih i pravnih mjera Komitetu ministara, posebno izradu protokola ili konvencije o pravima nacionalnih manjina. Preporuka 1134 (1990.) sadri spisak principa koje je Skuptina smatrala neophodnim za zatitu nacionalnih manjina. Oktobra 1991., Organizacioni odbor za ljudska prava (OOP) dobio je zadatak da razmotri kako s politikog tako i s pravnog gledita, uslove u kojima bi Vijee Evrope moglo da pokrene rad na zatiti nacionalnih manjina, uzimajui u obzir rad obavljen u Konferenciji o evropskoj bezbjednosti i saradnji (KEBS) i Ujedinjenim nacijama i razmiljanja u okviru Vijea Evrope. 4. U maju 1992., Komitet ministara naloio je OOP da ispita mogunost formulisanja specifinih pravnih normi za zatitu nacionalnih manjina. U tom cilju OOP je osnovao jedan komitet eksperata (KE-MANJ), od kojeg se po novim tezama izdatim marta 1993., trai da predloi specifine pravne standarde u toj oblasti, imajui u vidu princip komplementarnosti rada izmeu Vijea Evrope i KEBS-a. OOP i KE-MANJ su uzeli razne tekstove u obzir, posebno prijedlog za Evropsku konvenciju za zatitu nacionalnih manjina koji je izradila Evropska komisija za demokratiju putem zakona (takozvana Venecijanska komisija), austrijski prijedlog za dodatni protokol uz EKP, nacrt Dodatnog protokola uz EKP obuhvaen preporukom Skuptine 1201 (1993.) i druge prijedloge. Ovo ispitivanje je kulminiralo izvjetajem OOP-a Komitetu ministara 8. septembra 1993., koji je obuhvatio razne pravne norme koje se mogu usvojiti u ovoj oblasti i pravne instrumente u kojima mogu biti utvrene. U vezi s tim, OOP je konstatovao da nema konsenzusa o tumaenju izraza nacionalne manjine. 5. Odluujui korak je uinjen kada su se efovi drava i vlada zemalja lanica Vijea Evrope sastali u Beu na samitu 8. i 9. oktobra 1993. Tu je dogovoreno da se nacionalne manjine uspostavljene istorijskim prevratima u Evropi moraju tititi i potovati kao doprinos miru i stabilnosti. Posebno,efovi drava i vlada odluili su da preuzmu pravne obaveze u pogledu zatite nacionalnih manjina. Prilog II Beke deklaracije naloio je Komitetu ministara:
http://www.advokat-prnjavorac.com

6.

7.

8.

9.

da pripremi uz to manje odlaganje Okvirnu konvenciju kojom se utvruju principi koje se drave ugovornice obavezuju da potuju, radi obezbjeenja zatite nacionalnih manjina. Taj instrument bi bio otvoren za potpisivanje i dravama nelanicama; - da zapone rad na nacrtu protokola uz Evropku konvenciju o ljudskim pravima u oblasti kulture putem odredbi koje garantuju individualna prava, posebno pripadnicima nacionalnih manjina. 4. novembra 1993., Komitet ministara osnovao je ad hoc Komitet za zatitu nacionalnih manjina (KZMANJ). Teze za njegov rad odraavaju odluke usvojene u Beu. Komitet sastavljen od eksperata iz drava lanica Vijea Evrope, poeo je rad krajem januara 1994., uz uee predstavnika OOP, Vijea za kulturnu saradnju (SKS), Organizacionog odbora za sredstva informisanja (OMED) i Evropske komisije za demokratiju putem prava. Visoki komesar za nacionalne manjine KEBS-a i Komisije Evropske zajednice uestvovali su kao posmatrai. 15. aprila 1994., KZMANJ je podnio preliminarni izvetaj Komitetu ministara, koji je zatim proslijeen Parlamentarnoj skuptini (Doc. 7109). Na 94. zasedanju maja 1994., Komitet ministara je izrazio zadovoljstvo zbog postignutog napretka po tezama za rad iz Beke deklaracije. Izvestan broj odredaba Okvirne konvencije kojima se trai politika arbitraa kao i onih odredbi koje se odnose na nadgledanje njene primjene sainjen je od strane Komiteta ministara (517 sastanak zamjenika ministara, 7. oktobar 1994.). Na sastanku od 10. do 14. oktobra 1994., KZMANJ je odluio da podnese nacrt Okvirne konvencije Komitetu ministara, koji je usvojio tekst na 95. ministarskom sastanku 10. novembra 1994. Okvirna konvencija je otvorena za potpisivanje od strane drava lanica Vijea Evrope dana _________. OPTE NAPOMENE Ciljevi Okvirne konvencije

10. Okvirna konvencija je prvi pravno obavezujui multinacionalni instrument posveen zatiti nacionalnih manjina u cjelini. Njen cilj je da odredi pravne principe koje se drave obavezuju da potuju radi obezbjeivanja zatite nacionalnih manjina. Vijee Evrope je time opravosnaio poziv Beke deklaracije (prilog II) da se politika opredeljenja usvojena od strane Konferencije o evropskoj bezbjednosti i saradnji (KEBS) pretoe, u to veoj mjeri, u zakonske obaveze. Pristupi i osnovni pojmovi 11. S obzirom na raspon raznih situacija i problema za rjeavanje,i zabrana je forma Okvirne konvencije koja sadri odredbe uglavnom programskog tipa, postavljajui ciljeve koje se potpisnice obavezuju da ostvare. Te odredbe, koje se nee neposredno primenjivati, ostavljaju dravama odreenu mjeru diskrecionog prava u sprovoenju ciljeva koje su se obavezale da ostvare omoguujui im da uzmu u obzir specifine okolnosti. 12. Treba istai da Okvirna konvencija ne sadri definiciju pojma nacionalne manjine. Odlueno je da se usvoji pragmatini pristup na bazi priznanja da u ovoj fazi nije mogue doi do definicije koja moe da dobije optu podrku svih drava lanica Vijea Evrope. 13. Naela navedena u ovoj Okvirnoj konvenciji sprovodie se putem nacionalnog zakonodavstva i odgovarajuih politika vlada. To ne podrazumijeva priznanje kolektivnih prava. Naglasak je na zatiti lica koja pripadaju nacionalnim manjinama koja mogu vriti svoja prava pojedinano ili zajedno s drugima (vidi lan 3, stav 2) shodno tome, Okvirna konvencija prati prstup koji imaju tekstovi koje su usvojile druge meunarodne organizacije. Struktura Okvirne konvencije 14. Sem preambule, Okvirna konvencija sadri operativni dio od 5 odjeljaka. 15. Odjeljak I sadri odredbe koje uopteno navode neke osnovne principe koji mogu da poslue kao objanjenje drugih sutinskih odredaba Okvirne konvencije. 16. Odjeljak II sadri katalog odreenih principa. 17. Odjeljak III sadri odredbe vezane za tumaenje i primjenu Okvirne konvencije. 18. Odjeljak IV sadri odredbe o praenju sprovoenja Okvirne konvencije. 19. Odjeljak V sadri zavrne odredbe bazirane na modelu zavrnih odredbi za konvencije i sporazume zakljuene u okviru Vijea Evrope.
http://www.advokat-prnjavorac.com

KOMENTAR ODREDABA OKVIRNE KONVENCIJE Preambula 20. Preambula izlae razloge za izradu ove Okvirne konvencije i objanjava neke osnovne interese predlagaa. Uvodne rijei ve ukazuju da ovaj instrument mogu da potpiu i ratifikuju drave nelanice Vijea Evrope (vidi lan 27.). 21. Preambula se poziva na zakonit cilj Vijea Evrope i na jedan od metoda za ostvarenje tog cilja: odravanje i dalju realizaciju ljudskih prava i osnovnih sloboda. 22. Dat je osvrt i na Beku deklaraciju efova drava i vlada lanica Vijea Evrope, dokument koji je postavio temelje za ovu Okvirnu konvenciju (vidi stav 5 naprijed). U stvari, tekst preambule uveliko je inspirisan tom Deklaracijom posebno njenim prilogom II. Isto vai za izbor obaveza obuhvaenih u odjeljku I i II Okvirne konvencije. 23. Preambula pominje, bez iskljuivosti, jo tri izvora inspiracije za sadrinu Okvirne konvencije: Evropsku konvenciju o zatiti ljudskih prava i osnovnih sloboda (EKP) i instrumente koji sadre odredbe vezane za zatitu nacionalnih manjina UN i KEBS-a. 24. Preambula odraava brigu Vijea Evrope i njenih drava lanica zbog pretnje opstanku nacionalnih manjina, a inspirisana je lanom 1. stav 1 Deklaracije UN o pravima pripadnika nacionalnih, etnikih, vjerskih i jezikih manjina (Rezolucija 47/135 usvojena u Generalnoj skuptini 18. decembra 1992.). 25. S obzirom da je Okvirna konvencija otvorena i za drave koje nisu lanice Vijea Evrope, a da bi se obezbjedio sveobuhvatni pristup, odlueno je da se ukljue neki principi iz kojih proizilaze prava i slobode koje se ve garantuju u EKP ili u prateim protokolima (u vezi s tim vidi lan 23. Okvirne konvencije). 26. Pozivanje na konvencije i deklaracije UN podsjea na rad obavljen na univerzalnom planu, na primjer, Pakt o graanskim i politikim pravima (lan 27.) i Deklaraciju o pravima pripadnika, etnikih, vjerskih i jezikih manjina. Meutim, to pozivanje se ne prostire na bilo koju definiciju nacionalne manjine eventualno sadrane u tim tekstovima. 27. Pozivanje na odgovarajue obaveze u okviru KEBS-a odraava elju izraenu u prilogu II beke deklaracije da Vijee Evrope treba da se postara da ta politika opredjeljenja pretoi, u najveoj moguoj mjeri, u pravne obaveze. Dokument iz Kopenhagena je posebno dao usmjerenje za izradu Okvirne konvencije. 28. Pretposljednji stav preambule iznosi glavni cilj Okvirne konvencije: obezbjeivanje efikasne zatite nacionalnih manjina i prava pripadnika tih manjina. Takoe istie da bi efikasnu zatitu trebalo obezbjediti u okviru vladavine prava, potujui teritorijalni integritet i nacionalni suverenitet drava. 29. Cilj poslednjeg stava je da ukae da odredbe ove Okvirne konvencije nisu neposredno primjenjive. Ne bave se zakonom i praksom potpisnica u vezi s prijemom meunarodnih sporazuma u unutranji pravni poredak. ODJELJAK I lan 1. 30. Osnovni cilj lana 1. je da precizira da zatita nacionalnih manjina koja predstavlja sastavni dio zatite ljudskih prava, ne spada u domen zadranih prava drava. Konstatacija da ova zatita predstavlja sastavni dio meunarodne zatite ljudskih prava ne prenosi nadlenost na organe uspostavljene od strane EKP pri tumaenju ove Okvirne konvencije. 31. Ovaj lan se odnosi na zatitu nacionalnih manjina kao takvih i na prava i slobode pripadnika tih manjina. Ta distinkcija i razlika u formulaciji razjanjava da se ne predviaju kolektivna prava nacionalnih manjina (vidi komentar lana 3.). Meutim, potpisnice priznaju da zatita jedne nacionalne manjine moe da se postigne putem zatite prava pojedinaca koji pripadaju takvoj manjini. lan 2. 32. Ovaj lan odreuje niz naela za primjenu Okvirne konvencije. Izmeu ostalog, inspirisan je Deklaracijom UN o principima meunarodnog prava u vezi s prijateljskim odnosima i saradnjom meu dravama u skladu s Poveljom UN (Rezolucija Generalne skuptine 2625 od 24. oktobra 1970.). Principi pomenuti u ovoj odredbi opte su prirode ali imaju poseban znaaj za oblast obuhvaenu Okvirnom konvencijom.

http://www.advokat-prnjavorac.com

lan 3. 33. Ovaj lan sadri dva odvojena ali povezana principa utvena u dva stava. Stav 1 34. Stav 1 prvo garantuje svakom pripadniku nacionalne manjine slobodu da bude ili ne bude tretiran kao takav. Ova odredba preputa svakom takvom licu da odlui da li eli ili ne da se podvede pod zatitu koja proistie iz principa Okvirne konvencije. 35. Ovaj stav ne podrazumijeva pravo pojedinca da jednostavno odlui da pripada nekoj nacionalnoj manjini. Subjektivni izbor pojedinca neodvojivo je povezan sa objektivnim kriterijumima relevantnim za njegov identitet. 36. Stav 1 dalje odreuje da nee nastupiti negativne posljedice zbog slobodnog izbora koji garantuje ili zbog vrenja prava vezanih za to opredjeljenje. Ovaj dio odredbe ima za cilj da obezbjedi da se uivanje prava na izbor ne okrnji posrednim putem. Stav 2 37. Stav 2 odreuje da se prava i slobode koje proizilaze iz naela Okvirne konvencije mogu sprovoditi pojedinano ili u zajednitvu s drugima. Tako priznaje mogunost zajednikog vrenja onih prava i sloboda, to se razlikuje od pojma kolektivnih prava. Izraz drugi treba da se tumai u najirem moguem smislu i obuhvata pripadnike iste nacionalne manjine, druge nacionalne manjine ili veine. ODJELJAK II lan 4. 38. Svrha ovog lana je da obezbjedi primenjivost principa ravnopravnosti i nediskriminacije pripadnika nacionalnih manjina. Odredbe ovog lana treba shvatiti u kontekstu ove Okvirne konvencije. Stavovi 1 i 2 39. Stav 1 ima klasini pristup tim principima. Stav 2 podvlai da razvoj pune i efikasne ravnopravnosti izmeu pripadnika nacionalne manjine i pripadnika veine moe da zahtjeva da ugovornice usvoje specijalne mjere koje uzimaju u obzir specifine uslove dotinih lica. Te mjere treba da budu adekvatne, tj. u skladu s principom proporcionalnosti, da bi se izbjeglo krenje prava drugih, kao i diskriminacija protiv drugih. Taj princip zahtjeva, izmeu ostalog, da te mjere ne preu, u vremenu ili po obimu, ono neophodno za stvaranje cilja potpune i efikane ravnopravnosti. 40. Okvirna konvencija ne obuhvata posebnu odredbu koja se bavi jednakim mogunostima. Smatralo se nepotrebnim da se ovakva odredba ukljui poto je taj princip ve sadran u stavu 2 ovog lana. S obzirom na princip nediskriminacije sadran u stavu 1, isto se smatralo da vai za slobodu kretanja. Stav 3 41. Svrha stava 3 je da razjasni da mjere koje se pominju u stavu 2 ne treba smatrati suprotnim principima ravnopravnosti i nediskriminacije. Njegov cilj je da obezbjedi pripadnicima manjina efikasnu ravnopravnost sa pripadnicima veine. lan 5. 42. Ovaj lan u sutini ima za cilj da obezbjedi da pripadnici nacionalnih manjina mogu da odravaju i razvijaju svoju kulturu i da ouvaju svoj identitet. Stav 1 43. Stav 1 sadri odredbu o stvaranju potrebnih uslova u tom pogledu. Nabraja etiri osnovna elementa identiteta nacionalnih manjina. Ova odredba ne znai da sve etnike, kulturne, jezike ili vjerske razlike moraju da vode stvaranju nacionalnih manjina (vidi s tim u vezi izvjetaj sa sastanka eksperata KEBS-a, odranog u enevi 1991. odjeljak II stav 4).
http://www.advokat-prnjavorac.com

44. Pozivanje na tradiciju nije potvrda ili prihvatanje prakse suprotne nacionalnom pravu ili meunarodnim normama tradicionalne prakse i dalje podleu ogranienjima koja postavlja odravanje javnog reda. Stav 2 45. Svrha stava 2 je da zatiti pripadnike nacionalnih manjina od asimilacije protiv njihove volje. Ne zabranjuje dobrovljnu asimilaciju. 46. Stav 2 ne spreava potpisnice da preduzmu mjere u sprovoenju opte integracione politike, tako potvruje znaaj socijalne kohezije i odraava elju izraenu u preambuli da kulturna raznolikost bude izvor i faktor ne podjele ve obogaenja svakog drutva. lan 6. 47. Ovaj lan je izraz brige izloen u Prilogu III uz Beku deklaraciju (Deklaracija i akcioni plan za borbu protiv rasizma, ksenofobije, antisemitizma i netolerancije). Stav 1 48. Stav 1 naglaava duh tolerancije i meukulturnog dijaloga i istie znaaj unapreenja od strane potpisnica, uzajamnog potovanja, razumijevanja i saradnje meu svima koji ive na njihovoj teritoriji. Oblasti obrazovanja, kulture i medija posebno se pominju jer se smatraju naroito relevantnim za postizanje tih ciljeva. 49. Radi jaanja drutvene kohezije, cilj ovog stava je, izmeu ostalog, unapreenje tolerancije i meukulturnog dijaloga, uklanjanjem barijera meu pripadnicima etnikih, kulturnih, jezikih i vjerskih grupa putem podsticaja meukulturnih organizacija i pokreta koji nastoje da unaprijede uzajamno potovanje i razumijevanje i integrisanja tih lica u drutvo, uz ouvanje njihovog identiteta. Stav 2 50. Ova odredba je inspirisana stavom 40.2. Dokumenta KEBS-a iz Kopenhagena. Ova obaveza ima za cilj zatitu svih lica koja mogu biti podvrgnuta prijetnjama ili aktima diskriminacije, neprijateljstva ili nasilja, bez obzira na izvor takvih prijetnji ili akata. lan 7. 51. Svrha ovog lana je da garantuje potovanje prava svakog pripadnika nacionalne manjine na osnovne slobode pomenute u njemu. Te slobode su naravno univerzalnog karaktera, tj.vae za sve ljude bilo da pripadaju nacionalnoj manjini ili ne (vidi, na primjer, odgovarajue odredbe lanova 9., 10. i 11. EKP), ali su posebno relevantne za zatitu nacionalnih manjina. Iz naprijed navedenih razloga u komentaru preambule, odlueno je da se ukljue odreene odredbe koje se ve javljaju u EKP. 52. Ova odredba moe da podrazumijeva da potpisnice imaju odreene pozitivne obaveze zatite pomenutih sloboda protiv nasilja koja ne potie od drave. Shodno EKP, mogunost takvih pozitivnih obaveza priznao je Evropski sud za ljudska prava. 53. Neke od sloboda utvrene u lanu 7. razraene su u lanovima 8. i 9. lan 8. 54. Ovaj lan odreuje detaljnija pravila za zatitu slobode vjeroispovijesti nego lan 7. Kombinuje nekoliko elemenata iz stavova 32.2, 32.3 i 32.6 Dokumenta KEBS-a iz Kopenhagena u jednoj odredbi. Ta sloboda naravno vai za sve ljude, a pripadnici nacionalne manjine trebalo bi, u skladu sa lanom 4, takoe da uivaju. S obzirom na znaaj ove slobode u sadanjem kontekstu smatralo se naroito podesnim da joj se posveti posebna panja. lan 9. 55. Ovaj lan sadri detaljnija pravila za zatitu slobode izraavanja nego lan 7. Stav 1

http://www.advokat-prnjavorac.com

10

56. Prva reenica ovog stava modelirana je po drugoj reenici lana 10. stava 1 EKP. Iako se reenica odnosi tano na slobodu primanja i davanja informacija i ideja na jeziku manjine, takoe znai slobodu primanja i davanja informacija na jeziku veine ili drugim jezicima. 57. Druga reenica ovog stava sadri obavezu da se obezbjedi da nema diskriminacije u pristupu manjinama. Rijei u okviru pravnih sistema unijete su da bi se ispotovale ustavne odredbe koje mogu da ogranie stepen do kojeg ugovornice mogu da reguliu pristup medijima. Stav 2 58. Ovaj stav je sastavljen po uzoru na treu reenicu lana 10. stava 1 Evropske konvencije. 59. Odobrenje radio i televizijskih emisija i bioskopskih predstava treba da bude nediskriminatorno i zasnovano na objektivnim kriterijumima. Ukljuivanje ovih zahtjeva, koji nisu izriito pomenuti u treoj reenici lana 10. stava 1 EKP, smatrano je vanim za instrument predvien da titi pripadnike nacionalne manjine. 60. Rijei zvuni radio koje se pominju u stavu 3 ovog lana ne pojavljuju se u odgovarajuoj reenici u lanu 10. EKP. Upotrebljene su da bi odslikale savremenu terminologiju a ne da oznae neku materijalnu razliku u znaenju u odnosu na lan 10. EKP. Stav 3 61. Prva reenica ovog stava, koja se bavi stvaranjem i upotrebom tampanih medija, sadri jednu sutinski negativnu obavezu, dok fleksibilnije formulisana druga reenica naglaava pozitivnu obavezu u oblasti radio i TV emisija (tj. dodeljivanja frekvencija). Ova razlika odslikava relevantu nestaicu raspoloivih frekvencija i potrebu za regulativom u toj oblasti. Nije unijeto izriito pozivanje na pravo pripadnika nacionalne manjine da trai sredstva za osnivanje medija, jer se to pravo smatra oiglednim. Stav 4 62. Ovaj stav naglaava potrebu za specijalnim mjerama sa dvostrukim ciljem olakavanja pristupa medijima za pripadnike nacionalnih manjina i unapreenje tolerancije i kulturnog pluralizma. Izraz adekvatne mjere koristi se iz razloga datih u komentaru na lan 4. stav 2 (vidi stav 39.) koji koristi iste rijei. Taj stav dopunjuje obavezu utvrenu u poslednjoj reenici lana 9. stav 1. Mjere predviene ovim stavom mogle bi, na primjer, da se sastoje od finansiranja manjinskih emisija ili za proizvodnju programa koji se bave manjinskim pitanjima, odnosno nude dijalog meu grupama ili podsticanje, zavisno od ureivake samostalnosti urednika i lica odgovornih za emitovanje programa, da dozvole nacionalnim manjinama pristup medijima. lan 10. Stav 1 63. Priznavanje prava svakom pripadniku nacionalne manjine da koristi svoj maternji jezik, slobodno i bez ometanja, posebno je vano. Upotreba manjinskog jezika predstavlja jedno od glavnih sredstava kojim ta lica mogu da afirmiu i ouvaju svoj identitet. Takoe im omoguuje da ostvare slobodu izraavanja. U javnosti znai, na primjer, na javnom mjestu, napolju ili u prisustvu drugih ljudi ali se ne tie, ni u kojim okolnostima, odnosa s javnim vlastima, to je predmet stava 2 ovog lana. Stav 2 64. Ova odredba ne obuhvata sve odnose meu pojedincima koji pripadaju nacionalnim manjinama i javnih vlasti. Ona dosee samo do upravnih organa. Ipak, potonji moraju iroko da se tumae, da obuhvate, na primjer, ombudsmane. Priznajui mogue finansijske, administrativne i naroito vojne oblasti i tehnike tekoe povezane s upotrebom manjinskog jezika u odnosima izmeu pripadnika nacionalnih manjina i organa uprave, ova odredba je formulisana veoma gipko ostavljajui potpisnicima veliko diskreciono pravo. 65. Kada se ispune dva uslova u stavu 2 ugovornice e nastojati da koliko je to mogue obezbjede upotrebu manjinskog jezika u odnosima s organima uprave. Postojanje stvarne potrebe treba da ocijeni drava na osnovu objektivnih motiva. Iako drave ugovornice treba da uloe sve napore u sprovoenju tog naela, formulacija ukazuje da razni inioci, posebno finansijska sredstva koliko je to mogue dotinih ugovornica mogu da se uzmu u obzir.
http://www.advokat-prnjavorac.com

11

66. Obaveze ugovornica u vezi s upotrebom manjinskog jezika ni na koji nain ne utiu na status zvaninog ili zvaninih jezika dotine zemlje. tavie, Okvirna konvencija se namjerno uzdrava od definisanja oblasti nastanjenih pripadnicima nacionalnih manjina tradicionalno ili u znatnom broju. Smatra se poeljim da se usvoji gipkija formulacija koja e omoguiti da se uzmu u obzir posebne okolnosti svake potpisnice. Izraz nastanjene...tradicionalno ne odnose se na istorijske manjine, ve samo na one koji jo uvijek ive u istom geografskom podruju (vidi takoe lan 11. stav 3 i lan 14. stav 2). Stav 3 67. Ovaj stav se zasniva na odreenim odredbama sadranim u lanu 5. i 6. Evropske konvencije o ljudskim pravima. On ne ide dalje od garancija sadranih u tim lanovima. lan 11. Stav 1 68. S obzirom na praktine posljedice ove obaveze odredba je tako formulisana da omogui ugovornicama da je primjene u svjetlu sopstvenih posebnih okolnosti. Na primjer, potpisnice mogu da koriste azbuku svog zvaninog jezika za pisanje imena pripadnika nacionalnih manjina u fonetskom obliku. Lica koja su primorana da odustanu od svojih originalnih imena ili ija su imena promijenjena silom, trebalo bi da imaju pravo da se na ta imena vrate, naravno uz izuzetke u sluaju zloupotrebe prava i promjene imena radi prevare. Podrazumijeva se da e pravni sistemi ugovornica u tom pogledu ispotovati meunarodna naela o zatiti nacionalnih manjina. Stav 2 69. Obaveza u ovom stavu tie se prava pojedinca da prikazuje na svom manjinskom jeziku oznake, natpise i druge informacije privatnog karaktera u javnosti. To, naravno, ne iskljuuje da se od pripadnika nacionalnih manjina trai da pored toga upotrebljavaju zvanian jezik, odnosno drugi manjinski jezik. Izraz privatnog karaktera odnosi se na sve to nije zvanino. Stav 3 70. Ovaj lan ima za cilj da unaprijedi mogunost da se lokalni nazivi, imena ulica i druge topografske oznake namenjene javnosti takoe daju na manjinskom jeziku. U sporovoenju ovog naela drave imaju pravo da vode rauna o posebnim okolnostima i u okviru svojih pravnih sistema, ukljuujui, gdje je pogodno, sporazume sa drugim dravama. U oblasti obuhvaenoj ovom odredbom, podrazumijeva se da potpisnice nemaju obavezu da zakljuuju sporazume s drugim dravama. I obrnuto, mogunost zakljuivanja takvih sporazuma se ne iskljuuje. Takoe se podrazumijeva da pravno obavezujui karakter postojeih sporazuma ostaje bez posljedica. Ova odredba ne znai nikakvo zvanino priznavanje lokalnih imena na manjinskim jezicima. lan 12. 71. Ovaj lan nastoji da unaprijedi poznavanje kulture, istorije, jezika i vjere kako nacionalnih manjina, tako i veinskog stanovnitva u meukulturnoj perspektivi (vidi lan 6. stav 1). Cilj je da se stvori klima tolerancije i dijaloga, kao to se kae u preambuli Okvirne konvencije i u prilogu II beke deklaracije efova drava i vlada. Spisak u drugom stavu nije iskljuiv dok rijei pristup udbenicima znae ukljuivanje tampanja udbenika i njihovu kupovinu u drugim zemljama. Obaveza stvaranja jednakih mogunosti za pristup obrazovanju na svim nivoima pripadnicima nacionalnih manjina odraava nastojanje izraeno u Bekoj deklaraciji. lan 13. Stav 1 72. Obaveza potpisnica da priznaju pravo pripadnicima nacionalnih manjina da osnivaju i upravljaju sopstvenim privatnim obrazovnim i institucijama za osposobljavanje podlijee uslovima njihovog obrazovnog sistema, posebno propisima vezanim za obavezno kolovanje. Institucije obuhvaene ovim stavom mogu da podlijeu istim oblicima nadzora kao druge
http://www.advokat-prnjavorac.com

12

ustanove, posebno u pogledu nastavnih normi. Kada se potrebne norme ispotuju, vano je da se steene kvalifikacije zvanino priznaju. Relevantno nacionalno zakonodavstvo mora da se zasniva na objektivnim kriterijima i da je usklaeno sa principom nediskriminacije. Stav 2 73. Vrenje prava pomenutih u stavu 1 ne povlai nikakvu finansijsku obavezu za dotinu ugovornicu, ali isto tako ne iskljuuje mogunost takvog doprinosa. lan 14. Stav 1 74. Obaveza priznanja prava svakom pripadniku nacionalne manjine da ui na sopstvenom maternjem jeziku tie se jednog od glavnih sredstava pomou kojeg pojedinci mogu da afirmiu i ouvaju svoj identitet. U tom pogledu ne moe biti izuzetaka. Bez tete po principe pomenute u stavu 2, ovaj stav ne implicira pozitivnu akciju, posebno finansijskog karaktera, od strane drave. Stav 2 75. Ova odredba se odnosi na nastavu na manjinskom jeziku. Odredba je formulisana vrlo fleksibilno priznajui mogue finansijske, administrativne i tehnike tekoe vezane za nastavu manjinskih jezika, ili na manjinskim jezicima, ostavljajui ugovornicama iroko diskreciono pravo. Obaveza nastojanja da se obezbjedi nastava na ili iz maternjih jezika podlee nekim uslovima: posebno mora da postoji dovoljna tranja od strane pripadnika nacionalnih manjina. Formulacija koliko je to mogue ukazuje da takva nastava zavisi od raspoloivih sredstava dotine ugovornice. 76. Tekst se namjerno uzdrava od definisanja dovoljne tranje, to je fleksibilna formulacija koja omoguuje ugovornicama da vode rauna o specifinim okolnostima svojih zemalja. Ugovornice imaju izbor naina i aranmana za obezbjeenje takve nastave uzimajui u obzir njihov poseban sistem obrazovanja. 77. Alternative pomenute u ovom stavu ...mogunosti da dobiju nastavu na manjinskom jeziku ili nastavu iz tog jezika nisu uzajamno iskljuive. Iako lan 14. stav 2 ne namee obavezu dravama da uine i jedno i drugo, njihova formulacija ne spreava drave ugovornice da sprovedu nastavu manjinskog jezika, kao i nastavu na manjinskom jeziku. Dvojezina nastava moe da bude jedan od naina za postizanje cilja ove odredbe. Obaveza koja proizilazi iz ovog stava mogla bi da se prostire i na predkolsko obrazovanje. Stav 3 78. Mogunosti nastave na manjinskom jeziku ili dobijanje asova na tom jeziku ne ugroavaju izuavanje zvaninog jezika ili nastavu na tom jeziku. U stvari, poznavanje zvaninog jezika jeste faktor socijalne kohezije i integracije. 79. Na dravama je da razree posebna pitanja ako imaju vie od jednog zvaninog jezika, koja povlae sprovoenje ove odluke. lan 15. 80. Ovaj lan zahtjeva od ugovornica da stvore neophodne uslove za efikasno uee pripadnika nacionalnih manjina u kulturnom, socijalnom i ekonomskom ivotu i u javnim stvarima, posebno onima koji se njih tiu. Prije svega ima za cilj da podstakne stvarnu ravnopravnost izmeu pripadnika nacionalnih manjina i onih koji ine veinu. Da bi se stvorili neophodni uslovi za takvo uee pripadnika nacionalnih manjina, ugovornice bi mogle u okviru svojih ustavnih sistema izmeu ostalog da unapreuju sledee mjere: - konsultacije sa tim pripadnicima putem odgovarajuih postupaka a posebno u institucijama koje ih predstavljaju, kada ugovornice razmatraju zakonodavne ili administrativne mjere koje e vjerovatno direktno uticati na njih; - ukljuivanje tih lica u pripremu, sprovoenje i ocjenu nacionalnih i regionalnih planova razvoja i programa koji e vjerovatno direktno uticati na njih;

http://www.advokat-prnjavorac.com

13

izrada studija u vezi sa tim licima, radi ocjene mogueg uticaja projektovanih razvojnih aktivnosti na njih; efikasno uee pripadnika nacionalnih manjina u procesu odluivanja i izbornim tijelima na nacionalnom i lokalnom nivou; decentralizovani ili lokalni oblici vlade. lan 16.

81. Cilj ovog lana je da zatiti od mjera koje mijenjaju odnos stanovnitva u oblastima naseljenim pripadnicima nacionalnih manjina i da ogranii prava i slobode koje proizilaze iz ove Okvirne konvencije. Primjeri takvih mjera mogu biti ekspropriacija, protjerivanje i istjerivanje ili promjena administrativnih granica radi ograniavanja uivanja takvih prava i sloboda (stranako djeljenje izbornih jedinica). 82. Ovaj lan zabranjuje samo one mjere koje imaju za cilj ograniavanje prava i sloboda koje proizilaze iz Okvirne konvencije. Smatralo se nemoguim proirenje zabrane na mjere koje imaju za posledicu ograniavanje takvih prava i sloboda, poto takve mjere ponekad mogu da budu u potpunosti opravdane i legitimne. Jedan primjer mogao bi da bude raseljavanje stanovnitva nekog sela da bi se izgradila brana. lan 17. 83. Ovaj lan sadri dvije obaveze znaajne za odravanje i razvoj kulture pripadnika nacionalne manjine i ouvanje njihovog identiteta (vidi takoe lan 5. stav 1). Prvi stav se bavi pravom uspostavljanja i odravanja slobodnih i miroljubivih kontakata preko granica, dok drugi stav titi pravo uea u aktivnostima nevladinih organizacija (vidi takoe s tim u vezi odredbe o slobodama okupljanja i udruivanja u lanu 7.). 84. Odredbe ovog lana u velikoj mjeri zasnivaju se na stavovima 32.4 i 32.6. Dokumenata KEBSa iz Kopenhagena. Smatralo se nepotrebnim obuhvatanje eksplicitne odredbe o pravu uspostavljanja i odravanja kontakata na teritoriji jedne drave, jer se smatralo da je adekvatno pokriveno drugim odredbama Okvirne konvencije posebno lan 7. u pogledu slobode okupljanja i udruivanja. lan 18. 85. Ovaj lan podstie ugovornice da zakljue, pored postojeih meunarodnih instrumenata, i gdje specifine okolnosti to opravdavaju, bilateralne i multilateralne sporazume za zatitu nacionalnih manjina. On takoe stimulie prekograninu saradnju. Kao to je istaknuto u Bekoj deklaraciji i u njenom prilogu II, takvi sporazumi i saradnja znaajni su za unapreenje tolerancije, prosperiteta, stabilnosti i mira. Stav 1 86. Bilateralni i multilateralni sporazumi, kako su predvieni ovim stavom, mogli bi, na primjer, da se zakljue u oblasti kulture, obrazovanja i informisanja. Stav 2 87. Ovaj stav istie znaaj prekogranine saradnje. Razmjena informacija i iskustava meu dravama je znaajno sredstvo za unapreenje uzajamnog razumijevanja i povjerenja. Posebno, prekogranina saradnja ima prednost utoliko to omoguuje aranmane specifino skrojene prema eljama i potrebama dotinih lica. lan 19. 88. Ovaj lan odreuje mogunost ograniavanja, restrikcija ili derogacija. Kada obaveze obuhvaene ovom Okvirnom konvencijom imaju ekvivalent u nekom drugom meunarodnom pravnom instrumentu, posebno u EKP, dozvoljene su samo restrikcije, ogranienja ili derogacije utvrene u tim instrumentima. Kada obaveze utvrene u ovoj Okvirnoj konvenciji nemaju ekvivalent u drugim meunarodnim pravnim instrumentima, jedina dozvoljena ogranienja, restrikcije ili derogacije, jesu one koje su relevantne i koje su obuhvaene u drugim pravnim instrumentima (kao to je EKP) u odnosu na razne obaveze. ODJELJAK III
http://www.advokat-prnjavorac.com

14

lan 20. 89. Od pripadnika nacionalnih manjina se trai da potuju nacionalni ustav i drugo nacionalno zakonodavstvo. Meutim, ovo pozivanje na nacionalno zakonodavstvo jasno ne daje pravo ugovornicama da ignoriu odredbe Okvirne konvencije. Pripadnici nacionalnih manjina takoe moraju da potuju prava drugih. U tom pogledu, mogu se pomjenuti situacije kada su pripadnici nacionalnih manjina u manjini, nacionalno, ali ine veinu u okviru nekog podruja drave. lan 21. 90. Ova odredba podvlai znaaj fundamentalnih principa meunarodnog prava i stimulie da zatita pripadnika nacionalnih manjina mora da bude u skladu sa tim principima. lan 22. 91. Ova odredba, koja je bazirana na lanu 60. EKP, utvruje jedan dobro poznati princip. Cilj je da se obezbjedi pripadnicima nacionalnih manjina korist od svih relevantnih nacionalnih ili meunarodnih zakonskih propisa o ljudskim pravima koji su najpovoljniji za njih. lan 23. 92. Ova odredba se bavi odnosom izmeu Okvirne konvencije i Evropske konvencije o ljudskim pravima, na koju je pozivanje obuhvaeno preambulom. Ni pod kojim okolnostima Okvirna konvencija ne moe da modifikuje prava i slobode garantovane u Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima. Naprotiv, prava i slobode ugraeni u ovu Okvirnu konvenciju, koji su predmet odgovarajuih odredaba u Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima, moraju se tumaiti u skladu s njom. ODJELJAK IV lanovi 24. 26. 93. Da bi se obezbjedio nadzor nad primenom Okvirne konvencije, Komitetu ministara je povjeren zadatak praenja njenog sprovoenja od strane ugovornica. Komitet ministara e utvrditi modalitete za uee u mehanizmu za implementaciju ugovornica koje nisu lanice Vijea Evrope. 94. Svaka ugovornica e dostavljati generalnom sekretaru periodino i kad god Komitet ministara to zatrai informacije od znaaja za sprovoenje ove Okvirne konvencije. Generalni sekretar e dostaviti te informacije Komitetu ministara. Meutim, prvi izvjetaj, iji je cilj da prui potpune informacije o zakonodavnim i drugim mjerama koje ugovornica preduzima da bi realizovala obaveze utvrene u ovoj Konvenciji, mora se podnijeti u roku od godinu dana od stupanja Okvirne konvencije na snagu u odnosu na dotinu ugovornicu. Cilj naknadnih izvjetaja je dopuna informacija obuhvaenih prvim izvjetajem. 95. Da bi se obezbjedila efikasnost praenja sprovoenja Konvencije, odreuje se osnivanje Savjetodavnog komiteta. Zadatak tog Stavjetodavnog komiteta je da pomogne Komitetu ministara kad isti ocjenjuje adekvatnost mjera preduzetih od strane ugovornica za sprovoenje principa utvrenih u Okvirnoj konvenciji. 96. Komitet ministara e utvrditi, u roku od godinu dana od stupanja na snagu ove Okvirne konvencije, sastav i postupak rada Savjetodavnog komiteta, iji e lanovi biti priznati strunjaci u oblasti zatite nacionalnih manjina. 97. Praenje sprovoenja ove Okvirne konvencije bie koliko god je to mogue transparentno. U tom pogledu bilo bi poeljno da se predvidi objavljivanje izvetaja i drugih tekstova koji nastaju iz takvog praenja. ODJELJAK V 98. Zavrne odredbe sadrane u lanovima 27. 32. zasnivaju se na modelu zavrnih odredaba za konvencije i sporazume zakljuene u okviru Vijea Evrope. Nije ukljuen nijedan lan o rezervama; rezerve su dozvoljene ukoliko su mogue po meunarodnom pravu. Osim lana 27. i 29., lanovi u ovom odjeljku ne trae poseban komentar.

http://www.advokat-prnjavorac.com

15

lanovi 27. i 29. 99. Okvirna konvencija je otvorena za potpisivanje od strane drava lanica Vijea Evrope i na poziv Komiteta ministara od strane drugih drava. Podrazumijeva se da su druge drave one drave koje uestvuju u Konferenciji o evropskoj bezbjednosti i saradnji. Te odredbe vode rauna o Bekoj deklaraciji, po kojoj Okvirna konvencija takoe treba da bude otvorena za potpisivanje dravama nelanicama (vidi prilog II beke deklaracije sastanka na vrhu Vijea Evrope).

http://www.advokat-prnjavorac.com

16