Professional Documents
Culture Documents
Co So Vien Thong
Co So Vien Thong
PHM VN TN
C s vin thng
Phm Vn Tn
Trang I.1
C s vin thng
Phm Vn Tn
C s vin thng
Phm Vn Tn
Phn loi cc ngun tin tc v cc h thng thng tin. - Mt ngun tin digital ( digital information sourse ) to ra 1 tp hp hu hn cc bn tin ( Message ) c th. V d : My nh ch ; c mt s hu hn cc k t ( bn tin ) c pht ra t ngun ny. - Mt ngun tin tc analog to ra cc bn tin c xc nh lin tc. V d mt micro: in th ra din t tin tc v m thanh v n c phn b trn mt dy lin tc nhiu tr gi. - H thng thng tin digital chuyn tin tc t mt ngun digital n thit b thu ( Sink ). - H thng thng tin analog chuyn tin tc t mt ngun analog n Sink. Ni mt cch cht ch, sng digital c nh ngha nh l mt hm theo thi gian v ch c mt tp hp cc tr gi ri rc. Nu dng sng digital l dng sng nh phn, th ch c hai tr gi. Dng sng analog l mt hm theo thi gian c khong cc tr gi lin tc. Mt h thng thng tin digital in t thng c cc in th v dng in vi dng sng digital. Tuy nhin, n vn c th c cc dng sng analog. Th d, tin tc t mt ngun nh phn c th pht n sink bng cch dng mt sng sin 1000Hz din t bit 1 v mt sng sin 500Hz din t bit 0. y ngun tin tc digital c pht n sink bng cch dng cc sng analog, nhng vn c gi l h thng vin thng digital. Xa hn na, sng analog ny c gi l tn hiu digital v n m t 1 ngun tin digital. Tng t, mt tn hiu analog m t mt ngun tin analog . T quan im ta thy mt k s Vin thng digital cn hiu lm sao phn tch cc mch analog cng nh cc mch digital.
C s vin thng
Phm Vn Tn
Do , ta thc s cn thit k h vin thng dng dng sng ngu nhin v tt nhin bt k nhiu no c a vo s cng c m t bng mt dng sng ngu nhin. K thut ny cn n nhng khi nim v xc sut v thng k. ( S lm vic phn tch v thit k phc tp hn ). Nhnng may thay , nu ta trnh by tn hiu bng dng sng tiu biu xc nh, th ta vn c th c hu ht, nhng khng tt c cc kt qu.
Hnh 1.1 S khi ca mt h thng vin thng. Ch ch mt h Vin thng l truyn mt tin tc t ngun, k hiu l s(t), n Sink. Tin tc s (t); tin tc c th l digital hay analog, ty vo h c dng. N c ly ra t Sink k hiu l ~ th l tin tc v Video, audio hay vi loi khc. Trong cc h multiplex ( a hp ), c th s c nhiu ngun vo v nhiu Sink. Ph ca s(t) v ~ s (t) tp trung quanh f = 0. Chng c gi l nhng tn hiu bng gc ( base band ). Khi x l tn hiu: my pht ty iu kin ngun sao cho s truyn c hiu qu. Th d: Trong 1 h digital, n l mt vi x l. Trong h analog, n khng g hn l 1 lc h thng. Trong h lai, n l mch ly mu tin tc vo ( analog ) v digital - ha c mt bin iu m xung ( Pulse code modulation ) PCM. Tn hiu ra ca khi XLTH my pht cng l tn hiu bng gc v cc tn s tp trung gn f = 0. Khi sng mang: my pht i tn hiu bng gc x l thnh mt bng tn truyn a vo knh truyn. Th d: Nu knh gm mt cp dy xon ( twisted - pair ) telephone, ph ca sm(t) s nm trong dy m tn ( audio ), t 300 -> 3.700Hz. Nhng nu knh gm cp quang, ph ca sm(t) s l tn s nh sng. - Nu knh truyn i nhng tn hiu bng gc, khng cn dng khi sng mang v sm(t) c th l tn hiu ra ca khi XLTH. - Khi sng mang th cn khi knh c th ch truyn cc tn s thuc 1 bng xung quanh fc , vi fc >> 0. Trong trng hp ny sm(t) c gi l tn hiu dy thng ( Band pass Signal ). V n c thit k c nhng tn s thuc 1 bng quanh fc. Th d, mt i pht bin iu AM vi mt tn s kt hp 850 KHz c sng mang fc = 850 KHz. S p tn hiu bng gc dng sng s(t) thnh tn hiu dy thng sm(t) c gi l s bin iu ( modulation ). ( s(t) l tn hiu audio trong i pht AM ). Tn hiu dy thng bt k c dng: sm(t0 = s (t) cos [ c(t) + (t) ] Vi c = 2fc, fc l tn s sng mang. Nu s(t) = 1 v (t) = 0 th sm(t) s l mt tn hiu hnh sin thun ty vi f = fc v bng tn bng 0.
Trang I.4
C s vin thng
Phm Vn Tn
Trong s bin iu bi mch sng mang, sng vo s(t) lm cho R (t) v/hoc (t) thay i nh l mt hm ca s(t). S thay i trong R (t) v (t) lm cho sm(t) c mt kh bng ph thuc vo nhng tnh cht ca s(t0 v vo hm p c dng pht ra R (t) v (t). Cc knh truyn: C th phn chia lm 2 loi: dy mm ( softwire ) v dy cng (hardwire). Vi loi knh dy mm tiu biu nh: Khng kh, chn khng v nc bin. Vi loi knh truyn dy cng: Cp dy xon telephone, cp ng trc, ng dn sng v cp quang. Mt cch tng qut, knh truyn lm gim tn hiu, nhiu ca knh truyn v / hoc nhiu do my thu khin cho ~ s (t) b xu i so vi ngun. Nhiu ca knh c s gia tng t ngun in, dy cao th, s nh la hoc nhiu do s ng ngt ca mt computer. Knh c th cha b phn khuch i tc ng, th d: H thng repeater trong telephone hoc nh v tinh tip chuyn trong h thng vin thng trong khng gian. D nhin, cc b phn ny cn thit gi cho tn hiu ln hn nhiu. Knh cng c th c nhiu ng ( multiple paths ) gia input v output v chng c thi gian tr ( time delay ), tnh cht gim bin ( attenuation ) khc nhau. Nhng tnh cht ny c th thay i theo thi gian. S thay i ny lm thay i bt thng ( fading ) tn hiu ng ra ca knh. ( Ta c th quan st s fading khi nghe khi nghe 1 i sng ngn xa ). My thu nhn tn hiu ng ra ca knh v i n thnh tn hiu bng gc. S phn chia cc vng tN s (Frequency Allocations). Trong cc h thng tin dng khng kh lm knh truyn, cc iu kin v giao thoa v truyn sng th ph thuc cht ch vo tn s truyn. V mt l thuyt, bt k mt kiu bin iu no (Am, Fm, mt bng cnh - single sideband, phase shift keying, frequency shift keying...) u c th c dng cho bt k tn s truyn no. Tuy nhin, theo nhng qui c quc t, kiu bin iu rng bng, loi tin c truyn cn c xp t cho tng bng tn. Bng sau y cho danh sch cc bng tn, k hiu, iu kin truyn v cng dng tiu biu ca chng. Bng tn 3 - 30KHz 30- 300KHz 3003000KHz 3 - 30MHz t tnh truyn Sng t. Suy gim t ngy v m. Nhiu khng kh cao Tng t VLF. t tin cy. B hp thu vo ban ngy Sng t v sng tri ban m. Suy gim t vo ban v nhiu vo ban ngy. Nhiu khng kh HF S phn x tn ion cn Hight frequency thay i theo thi gian trong ngy, theo ma v theo tn s. Nhiu khng kh t ti 30Mhz Gn vi LOS. S tn x gy VHF bi nhng thay i nhit . Very high Nhiu khng gian. frequency Truyn LOS. Nhiu khng UHF Ultra high gian. frequency L S SHF Truyn LOS. Suy gim do
Trang I.5
Nhng ng dng tiu biu Thng tin di nc Hng dn radio cho hi hnh Radio hng hi. Tn s cp cu pht sng Am radio nghip d. Pht thanh quc t. Vin thng qun s. Thng tin ng di cho khng hnh v hi hnh. in thoi, in tn, fax. Truyn hnh VHF. Radio FM stereo. Tr gip khng hnh. Truyn hnh VHF. Radio FM Stereo. Tr gip khng hnh. Vin thng v tinh. Radar
30- 300MHz 0.3 - 3 GHz 1.0 - 2.0 GHz 2.0 - 4.0 GHz 3 - 30 GHz
C s vin thng
Phm Vn Tn
Bng tn
2 - 4.0 4.0 - 8.0 8.0 - 12.0 12.0 - 18.0 18.0 - 27.0 27.0-40.0 30 - 300 GHz
26.5 - 40 33.0 - 50.0 40.0 - 75.0 75.0 - 110.0 110 - 300 103 - 107
K hiu t tnh truyn Nhng ng dng tiu biu Supper high Oxi v hi nc trong khng microwave links. frequency kh. S hp th do hi nc rt cao t i S 22.2 GHz C X KU K Ka Tng t trn. Hi nc hp Radar, v tinh, th nghim. EHF Extremely high th rt mnh ti 183GHz. Oxy hp thu ti 60 v 119 frequency GHz . R Q V W Mm Vin thng quang IR (Hng ngoi Truyn LOS ) nh sng kh kin v UV ( T ngoi )
S truyn sng in t. Cc c tnh truyn ca sng in t c truyn trong knh truyn dy mm th ph thuc nhiu vo tn s. iu ny c thy t bng k trn. Ph in t c th c chia lm 3 bng ln: Sng mt t ( Ground ware ), sng tri ( Sky ware ) v sng truyn theo ng tm mt ( light of sight ) LOS.
Ion cu
C s vin thng
Phm Vn Tn
S truyn tn hiu (signal propagation) Anten pht (Transmit antenna) The Earth c. Truyn theo ng tm mt Hnh 1.2: s truyn sng in t. Anten thu (Recieve antenna)
1. Tn s ca sng t nh hn 2 MHz.
y sng in t c khuynh hng truyn theo chu vi tri t. Kiu truyn ny c dng trong cc i AM. y s ph sng a phng theo ng cong mt t v tn hiu truyn trn ng chn tri thy c. Cu hi thng c t ra: Tn s thp nht ca sng c th dng l bao nhiu ? Cu tr li l tn s ny ty thuc vo chiu di ca anhten pht. s bc x c hiu qu, antenna cn di hn 1/10 bc sng. V d: Vi sng mang fC = 10KHz, bc sng l: C = fC = ( 3.108m/s )/104Hz = 3.104 m Nh vy, mt anten di t nht 3.000m bc x c hiu qu mt sng in t 10KHz!
Hnh 1.3: Biu phn b tng ion S ion ha xy ra do s kch thch cc phn t kh bi cc bc x v tr t mt tri. Tng ion gm cc lp E, F1, F2, D. Lp D ch hnh thnh vo ban ngy v l lp ch yu hp th sng tri. Lp F l lp chnh, lm phn x sng tri v tri t. Thc t, s khc x tng bc qua cc lp ca tng ion khin tng ny tc dng nh mt vt phn x lm sng tri b phn x tr li tri t.
Trang I.7
C s vin thng
Phm Vn Tn
Hnh 1.4: S phn x sng tri b tng ion. Ch s khc x n thay i theo cao ca tng ion, v mt electron t do thay i. 81n n = 1 2 f Trong : N: Mt electron t do ( s e-/m3 ). f: tn s ca sng (Hz). - Di vng ion ha, n = 1 - Trong vng ion ha, n < 1 ( V N > 0 ) Sng b khc x theo nh lut Snell: nsinr = sini Trong : I : Gc n r: Gc khc x. a. Vi nhng sng c tn s f < 2MHz : 81N > f2 nn n tr nn o. Tng ion s lm gim sng n. b. Vi nhng sng c tn s t 2 - 30 MHz ( Sng tri ), s truyn sng, gc phn x v s hao ht tn hiu ti mt im phn x tng ion ty thuc vo f, vo thi gian trong ngy, theo ma v s tc ng ca vt en mt tri. Ban ngy, N rt ln lm n o. Sng b hp thu, c rt t sng tr li tri t. Ban m, N nh nn n < 1. Khi , nu sng truyn t tri t ln tng ion th r > I. S xy ra hin tng khc x tng bc. Do s phn x nhiu ln gia tng ion v mt t, sng tri truyn i rt xa. V th, c nhng sng tri pht ra t nhng i xa bn kia tri t vn c th thu c trn bng sng ngn.
Trang I.8
C s vin thng
Phm Vn Tn
Hnh 1.5 Anten pht cn phi t trn cao, sao cho anten thu phi thy c n. d2 + r2 = ( r + h )2 d2 = 2rh + h2 h2 << 2 rh Nh vy: d = 2rh Bn knh tri t l 3.960 miles. Tuy nhin, ti nhng tn s LOS bn knh hiu dng l
4 3.960 . Vy khong cch d = 2rh miles. Trong h tnh bng feet. 3 Th d: Cc i truyn hnh c tn s trn 30MHz trong bng VHF v UHF, vng ph sng ca cc i cng sut ln b gii hn bi ng tm mt. Vi mt thp anten 1000 ft d = 44,7miles. Nu anten thu cao 30 feet , d = 7,75 miles. Vy vi chiu cao i pht v my thu ny, i c vng ph sng c bn knh 44,7 + 7,75 = 52,5 miles. * Vi nhng tn s 30 - 60 MHz, tn hiu c th b tn x bi tng ozon. S tn x l do s bt thng ca n lp di ca tng ny. ( 50 miles trn mt t ). Khin cho thng tin c th truyn i xa hn c 1000 miles. * Tng t s phn x tng tropo ( trong vng 10 miles cao hn mt t ) c th truyn tn hiu ( 40 MHz - 4GHz ) xa vi trm miles. 1 miles = 1.609,31 m 1 feet = 0.3048 m sea miles = 1852 m. S o tin tc. nh ngha: Tin tc gi t 1 ngun digital, khi bn tin th j c truyn i l :
IJ = log2
1 PJ
bits
PJ: L xc sut ca vic truyn bn tin th J C s (base) ca log xc nh n v c dng o tin tc.Nu log c s 2, th n v l bits.Vi log t nhin n v l Nats.V vi log c s 10 n v s l Hastley Bit, n v o tin c ngha khc vi bit l n v ca d liu nh phn.Tuy nhin ngi ta vn hay dng bit k hiu cho c hai loi n v. Cng thc trn c vit li vi c s t nhin v c s 10: IJ =
Mt cch tng qut, ni dung tin tc s thay i t bn tin ny n bn tin khc, v PJ s khng bng nhau. Nh vy, ta cn n mt s o tin tc trung bnh ca ngun.
Trang I.9
C s vin thng
Phm Vn Tn
H=
Pj I j =
j=1
1 P log j 2 P j j=1
m
bits
m: S bn tin. PJ : Xc sut ca s gi bn tin th J Tin tc trung bnh cn gi l entropy. V d: Tm information content (dung lng tin tc ) tin tc ca mt bn tin gm mt word digitaldi 12digit , trong mi digit c th ly mt trong 4 mc c th. Xc sut ca s gi mt mc bt k trong 4 mc c gi s bng nhau v mc ca mt digit khng ty thuc vo tr gi c ly ca digit trc . Trong mt string gm 12 symbol (digit) m mi symbol gm mt trong 4 mc l 4.4.....4 = 412 bits, t hp (word) khc nhau. V mi mc gm bng nhau tt c cc word khc nhau u bng nhau. Vy:
1 1 PJ = 12 = 4 4
hoc
12
1 = 12 log 2 (4) = 24 bits IJ = log 2 1 1 2 4 Trong v d trn ta thy dung lng tin ( information content ) trong bt k mt bn tin c th no u bng vi dung tin trong bt k bn tin c th khc (24 bits). Vy tin tc trung bnh H l 24 bits. Gi s rng ch c 2 mc (nh phn) c cho php cho mi digit v rng tt c cc wordth gn bng nhau Vy tin tc s l IJ = 12 bits cho word nh phn v tin tc trung bnh l H = 12bits. tt c word 12 bits s cho 12 bits tin tc v cc word gn bng nhau Nu chng khng bng nhau mt vi trong cc word 12 bits s cha hn 12 bits tin tc v mt vi s cha t hn .V tin tc trung bnh s cha t hn. inh ngha: Nhp ca ngun (nate source) c cho bi H bits/sec R= T H: Tin tc trung bnh. T: Thi gian cn thit gi mt bn tin. nh ngha trn c p dng cho mt ngun digital. Cc h thng tin l tng. C mt s tiu chun c dng nh gi tn hiu qu ca mt h thng tin . l gi thnh, rng knh, cng sut truyn, t s s/n ti nhng im khc nhau ca h, thi gian tr ngang qua h thng. V xc sut bit error ca h digital. Trong cc h digital, h ti u c th c ngha nh l mt h c xc sut bit error ti thiu ng ra ca h vi s cng ch v cng sut c pht v rng knh. iu ny lm ny ra cu hi: liu c th pht minh mt h khng c bit error ng ra d khi c nhiu thm nhp vo knh ? Cu hi ny c Claude Shannon tr li l c th, vi vi gi thit Shannon chng minh rng mt dung lng knh C (bits/sec) s c tnh sao cho nu nhp tin tc R (bits/sec) nh hn C, th xc sut ca bit error tin n zero. Phng trnh ca C l:
Trang I.10
C s vin thng
Phm Vn Tn
S C = B log 2 1 + N B: rng knh (Hz) v S/N l tng s cng sut tn hiu trn nhiu ti ng v ca my thu digital. - Trong cc h analog, h ti u c ch nh ngha nh l mt h c tng s S/N ln nht ng ra my thu vi s cng ch v cng sut c pht v rng knh. Ta c th t cu hi: Liu c th thit k mt h thng vi tng s S/N ln v hn ng ra khi nhiu thm nhp vo knh ? Cu tr li l d nhin l khng. m ha (CODING). Nu d liu ng ra ca mt h thng tin digital c errors, c th gim error bng cch dng mt trong hai k thut : -Automatic Repeat request (ARQ). -Forward error conection (FEC). Trong mt h ARQ, khi my thu phn tch c error trong khi d liu, n yu cu khi d liu pht tr li. Trong mt h FEC d liu c pht ra cn c m ha sao my thu c th sa sai nh l cc sai s phn tch. Bin php ny cng c xp loi nh s m ha knh, v n c dng sa sai khi knh b nhiu. S chn la ARQ hay FEC ty vo p dng ring. ARQ thng c dng trong h thng tin computer. FEC c dng sa sai tr cc knh simplex (1 way). H thng tin vi FEC c v hnh di y. V mt l thuyt dung lng knh ca Shannon chng t rng mt tr gi v hn ca S/N ch gii hn nhp truyn. l xc sut ca error P(E) c th tin n zero khi nhp tin tc nh hn dung lng knh.
Truyn Tn hiu s m nhiu r(t) Nhn Mch sng g (t ) M ho mang v x l
m (t )
~
Hnh 1.6
B thu tn hiu s
Trang I.11
C s vin thng
Phm Vn Tn
Trang II.1
C s vin thng
Phm Vn Tn
n =1
(2.1)
1 fo
s(t)dt
to
t o +T
(2.2)
(2.3)
(2.4)
H thc (2.2) c c bng cch ly tch phn 2 v ca (2.1). H thc (2.3) v (2.4) c c bng cch nhn c 2 v ca (2.1) cho hm sin v ly tch phn. 2. Dng cng thc EULER, c th a dng s(t) trn v dng gn hn ( dng hm m phc ). EULER ej2nfot = cos 2nfot + j sin 2nfot S(t) = (2.5) (2.6)
n =
Cn e j2nfot
1 to +T s(t) e -j2nfot dt T to
(2.7)
iu ny d kim chng, bng cch nhn hai v ca (2.5) cho e -j2nfot v ly tch phn hai v. Kt qu cn bn m ta nhn c = mt hm bt k theo thi gian c th c din t bng tng cc hm sin v cos hoc l tng ca cc hm m phc trong mt khong. Nu s(t) l mt hm tun hon, ta ch cn vit chui Fourrier trong mt chu k, chui s tng ng vi s(t) trong mi thi im. V d 1: Hy xc nh chui Fourrier lng gic ca s(t) nh hnh v. Chui ny cn p dng trong khong - /2 < 1< /2 .
Trang II.2
C s vin thng
Phm Vn Tn
s(t)
n =1
Trong :
2 2 +
1 a0 =
2 2 +
cos t. dt =
2 an =
2 ( 1) n +1 ( 1) n + 2n 1 2n + 1
Ta nh gi bn nh sau:
2 bn = T
2 2 +
V s(t) l mt hm chn theo thi gian, nn s(t) .sin 2nt l mt hm l v tch phn t - /2 n /2 l zero. Vy bn = 0 vi mi s(t) l. Chui Fourrier c vit :
2 s(t) = +
n 2 ( 1) n +1 ( 1) cos 2nt + 2n 1 2n + 1 n =1
(2.8)
Lu : Chui Fourrier cho bi phng trnh trn y c cng khai trin nh ca hm tun hon sp(t) nh hnh di y: sp(t)
3/2 -/2 /2 -3/2 Hnh 2.2 Anh ca s (t) trong bin i Fourier. Ph vch
Trong lc tm s biu din chui Fourrier phc ca 1 hm theo thi gian, ta dng mt tha s trng lng phc Cn cho mi tr ca n. Tha s Cn c th c v nh l hm ca n. Vy cn n 2 ng biu din. Mt biu din cho sut ca n v mt biu din pha. ng biu din ny th ri rc. N ch khc zero i vi nhng tr gin on ca trc hanh. ( V d: C1/2 th khng c ngha ). ng biu din Cn i vi nf0 gi l ph Fourrier phc. Trong nf0 l lng tng ng vi tn s ca hm m phc m i vi n Cn l mt h s trng lng. V d 2: Tm ph Fourrier phc ca sng cosin c chnh lu ton sng, s(t) = cos t, nh hnh v di y.
Trang II.3
C s vin thng
Phm Vn Tn
|cost|
-3/2
-/2
/2
3/2
Hnh 2.3 Tn hiu |cos(t)|. Trc ht ta phi tm khai trin chui Fourrier theo dng hm m phc. Vi F0 =
1 , ta tnh tr gi Cn t (2.6) v tm chui Fourrier trc tip.
Tuy nhin v d 1, ta khai trin chui Fourrier di dng lng gic ri, nn c th khai trin hm cos a v dng hm m phc bng cch dng cng thc Euler:
2 s(t) = +
n 2 ( 1) n +1 ( 1) cos 2nt + 2n 1 2n + 1 n =1
Vi cos 2nt =
1 j 2nt e + e j 2nt 2
]
an j 2nt + e 2 an j 2nt + e 2
n =1
n =
an j 2nt e 2
n =1
n =1
a n j 2nt e 2
(2.9)
Vi n > 0 Vi n < 0
Trang II.4
C s vin thng
Phm Vn Tn
2/
2/3 -2 -3 -1 1 -2/15 Hnh 2.4: Ph vch ca v d 2 . Bin i Fourrier: Mt tn hiu khng tun hon c xem nh l trng hp gii hn ca mt tn hiu tun hon, trong chu k T ca tn hiu tin n . Nu chu k tin n , tn s cn bn F0 tin n 0. Cc ha tn khp li vi nhau v, trong gii hn, tng chui Fourrier biu din cho s(t) s tr thnh mt tch phn. 2 2/35 3
3
nf0
[s(t)] = S(f)
s(t)e
j 2ft
dt
(2.10)
F [.] k hiu cho bin i Fourrier ca [.]. N cn c gi l ph - hai - pha ( Two - Side - Spectrum ) ca s(t), v c hai thnh phn tn s dng v m u thu c t (2.10). Gi s s(t) l mt hm thc (vt l). Mt cch tng qut, S(f) l mt hm phc theo tn s. S(f) c th phn lm hai hm thc X(f) v Y(f) : S(f) = X(f) + jY(f) (2.11) Dng trn gi l dng Cartesian, v S(f) c th c biu din trong mt h trc ta Descartes. Cng c th biu din S(f) trong mt h trc cc. Khi , cp hm thc s trnh by sut v pha. S(f) = S(f) ej(f) Vi : S(f) = v: Y (f ) (f) = tan-1 X (f ) Dng trn y cn gi l dng cc ( Polar form ).
Trang II.5
(2.12)
X 2 (f ) + Y 2 (f )
(2.13)
(2.14)
C s vin thng
Phm Vn Tn
xc nh nhng tn s no hin hu, ta kho st ph ca xut S(f). ( i khi gi tt l Ph ). Ph ca mt dng sng ( dng hay th ) c th thu c t nhng php tnh ton hc. N khng xut hin mt cch vt l trong cc mch in thc t. Tuy nhin c th dng Spectrum Analyser quan st mt cch gn ng. * phc hi li s(t) t bin i Fourrier ca n, ta tnh tch phn sau:
s(t) =
S( f ) ej 2ft dt = F
-1
[S(f)]
(2.15)
Phng trnh ny thng gi l bin i ngc ca S(f). Hai hm s(t) v S(f) to thnh mt cp bin i Fourrier. Trong , s(t) din t trong phm vi thi gian, cn S(f) din t trong phm vi tn s. K hiu cho mt cp bin i Fourrier : Hoc S(f) s(t) s(t) S(f) (2.16)
Nu tn hiu hoc nhiu c m t trong phm vi ny, th s m t tng ng trong phm vi kia s c bit nh cch dng (2.10) hoc (2.15). Dng sng s(t) c th bin i Fourrier c nu n tha cc iu kin Dirichelet. Tuy nhin, tt c cc dng sng vt l trong k thut u tha cc iu kin . V d 3: Ph ca mt xung expo. t s(t) l mt xung expo tt ( Decaying Exponential Pulse ) b ngt ( Switched ) ti t = 0.
e t s(t) = 0
, t>0 , t<0
(2.16)
e
0
j 2ft
dt
S(f) =
1 1 + j 2f
(2.17)
1 1 + ( 2f ) 2
Y(f) =
2f 1 + ( 2f ) 2
Trang II.6
C s vin thng
Phm Vn Tn
S(f) =
1 1 + ( 2f )
2
(f) = tan-1(2f)
1 1 + j 2f
(2.18)
Ta phi a vo mt loi hm mi trc khi ni n nhng ng dng ca l thuyt Fourrier. Loi hm ny ni ln bt c lc no ta phn gii cc loi hm tun hon. l mt phn ca nhm cc hm k d. Chng c th nhng chuyn ha ca hm nc n v. 1. V d 4. Bin i Fourrier ca hm cng ( Gating Function ): Tm bin i ca s(t), trong :
A s(t) = 0
, t > , Ph n kha c
s(t) A t
(2.19)
s(t)e
j 2ft
dt
A .e
j 2ft
dt
ej 2ft = A j 2f
= A =A
ej 2f e j 2f j 2f
(2.20)
sin 2f f
Trang II.7
C s vin thng
Phm Vn Tn
s(f) 2
1/2
1/
Hnh 2.6 Anh ca s(t) trong bin i Fourier. Nhng hm thuc loi trn y rt ph bin trong k thut thng tin. trnh lp li hm ny ta nh ngha hm Sa(x) nh sau: Sa(x) Khi (2.20) c vit li: S(f) = 2A . Sa( 2f ) (2.22)
sin x x
(2.21)
2. Hm xung lc ( Impulse ).
By gi ta mun tm bin i Fourrier ca 1 hng, s(t) = A, vi mi t. Ta c th xem n l gii hn ca xung g(t) khi . Ta c gng theo cch quanh co ny, v k thut trc tip tht bi trong trng hp ny. Khi p s(t) = A vo tch phn nh ngha, ta c: S(f) =
Ae j 2ft dt
(2.23)
Tch phn ny khng hi t. T (2.6), ta thy khi , bin i Fourrier tin n v cc ti gc v nhng im ct trc zero tr nn cch nhau v cng ln. Nh vy, trong gii hn, chiu cao ca bin i Fourrier tin n v cc, cn b rng th n zero. iu ny nghe bun ci ! Nhng n khng phi l mt hm thc s vi mi lc v n khng c xc nh ti f = 0. Nu ta c ni bt c iu g v bin i Fourrier ca mt hng, ta phi thay i cch ngh. S thay i bt u bng cch nh ngha mt hm mi t tn l xung lc ( m n khng phi l mt hm thc s ti mi lc ). K hiu l (t). nh ngha ca xung lc c to bi 3 quan st n gin. Hai trong s ni n ri, l:
( t) = 0 ( t)
, t 0 , t=0
(2.24)
Trang II.8
C s vin thng
Phm Vn Tn
(t) dt = 1
a < 0 ; b> 0
(2.25)
V tt c din tch ca (t) tp trung ti mt im, nhng gii hn trn tch phn c th chuyn v gc m khng lm thay i gi tr ca tch phn. Vy:
(t) dt = 1
a
(2.26)
1 ( ) d = 0
, t >0 , t <0
= u( t )
(2.27)
s(t)(t) dt = s(0)(t) dt
(2.28)
(2.28) ta thay s(t) bi mt hm khng i, bng vi s(0) m khng lm thay i tch phn. Ta nh rng v (t) = 0 vi mi t 0. V th tch ca (t) vi mt hm bt k ch ph thuc tr gi ca hm ti t = 0. Vi hm khng i ( theo thi gian ) c chn, ta c th em n ra ngoi du tch phn.
s( t ) ( t ) dt = s( 0)
( t ) dt = s( 0)
(2.29)
y l mt kt qu c ngha, v n c xem nh l c tnh mu ( Sampling Property ) ca xung lc. Nu i cc bin s, s c mt xung b di ( Shifted Impules ) vi c tnh mu tng t.
(2.30)
(t)
(t-t0)
1
t0
Hai hnh v trn trnh by (t) v ( t - t0 ). Mi tn hng ln ch tr gi tin n v cc. S 1 bn cnh mi tn ch din tch ton phn ca xung lc.
Trang II.9
C s vin thng
Phm Vn Tn
(t)[ t + 1] dt
2 2
b)
c)
(t 1)[ t
3
1 5
(t 1)[ t + 1] dt
3
+ 4t + 2 dt
d) Gii:
(1 t)[ t + 2] dt
4
[
2
( t ) t 2 + 1 = s(0) = 02 + 1 = 1
5 3
( t 1) t 2 + 1 dt = s(1) = 12 + 1 = 2
( t 1) t 3 + 4t + 2 dt = 0
(1 t)[ t + 2] dt = 1
4
+2 =3
(t)
( t)e
Ae
j 2ft
dt = e0 = 1
(2.31)
dt
(2.32)
Trang II.10
C s vin thng
Phm Vn Tn
A . f
* V tch phn nh ngha bin i Fourrier v tch phn tnh bin i ngc th tng t, nn ta c th phng on rng bin i ca mt hng l 1 xung lc. l v, mt xung lc bin i thnh mt hng, vy mt hng s bin i thnh mt xung lc. Ta hy tm bin i ngc ca mt xung.
(f)
(f )e
j 2ft
df = 1
(2.33)
Nh vy, iu phng on ca ta l ng! Bin i ngc ca (f) l mt hng, vy ta c: A A(f) * Nu ta bin i ngc 1 xung lc b di, ta khai trin cp bin i sau: Aej2fot A ( f - f0 ) V d 6: Tm bin i Fourrier ca s(t) = cos2f0t Gii: Dng cng thc Euler, khai trin hm cosin: Cos2f0t =
1 j2fot 1 e + e - j2fot 2 2
(2.34) (2.35)
1 1 Cos2f0t (f f 0 ) + (f + f 0 ) 2 2
(2.36)
Trang II.11
C s vin thng
Phm Vn Tn
Bin i ny c v:
s(f)
1/2
1/2
-f0
f0
(2.38) U(t)/2
Bin i ca hm Sgn(t) c th tnh bng cch xem n nh l mt gii hn ca hm expo. Sgn(t) = lim [ e-at Sgn(t) ] a0
Trang II.12
C s vin thng
Phm Vn Tn
e-at t
-e
at
-1 Hnh 2.10 Hm sgn(t). Ta c: F [ Sgn(t) ] = lim F [ e-at Sgn(t) ] a0 1 1 1 = lim + = a0 j2f + a j2f a j f (3.39)
Bin i ca hm nc n v c cho bi phng trnh (2.40) u(t) Php chng (CONVOLUTION) Php chng 2 hm r(t) v s(t) c nh ngha bi thut ton tch phn: r(t) * s(t) =
1 1 + (f ) j2f 2
(2.40)
r()s(t ) d = s()r(t ) d
(2.41)
K hiu * th c qui c v c r(t) chng vi s(t) . Tch phn th hai l kt qu t s i bin s v chng t rng php chng c tnh giao hon vy: r(t) * s(t) = s(t) * r(t). Nh l php chng 2 hm ca t l mt hm ca t. l mt bin s gi do tch phn m ra. Mt cch tng qut, tch phn ca phng trnh (2.41) th rt kh tnh. V d 7: Tnh php chng ca r(t) vi s(t). Trong , r(t) v s(t) l nhng xung vung c v nh hnh. r(t) 1 s(t)
-1
C s vin thng
Phm Vn Tn
Php chng r(t) * s(t) Ta thy rng: r() = u ( + 1) - u ( - 1) v: s( t - ) = u ( t - + 2 ) - u ( t - - 2 ) r() s(t-) = u (+1)u(t-+2) - u(+1)u(t--2) - u(-1)u(t-+2) + u(-1)u(t--2) Nh vy, tch phn c tnh thnh tng phn: r(t) * s(t) =
r()s(t ) d
u( + 1)u(t + 2) d - u( + 1)u(t 2) d
By gi, ta nh rng u ( + 1 ) th bng zero vi < -1 v u ( - 1 ) th bng zero vi t < 1. Nh vy, nhng gii hn ca tch phn c thu li: r(t) * s(t) =
- u( t + 2) d +
1
u(t 2) d
1
Ta thay mt ca cc hm nc bng tr gi ca n ( l 1 ) trong khong m n p dng. By gi, ta c gng tnh tng tch phn. Nh l: u(t - + 2) = 0 v Ta c: u(t - - 2) = 0
t+2
,>t+2 ,>t-2
u(t + 2) d = d =
1
t+3
( V rng t + 2 > -1 hoc t > -3. khong khc, tch phn l zero). - Nu t - 2 > -1 hoc t > 1,
Trang II.14
C s vin thng
Phm Vn Tn
u(t 2) d = d =
1
t+2
t2
t 1
u(t + 2) d = d =
1 1
t +1
u(t 2) d = d =
1 1
t2
t3
Dng 4 kt qu ta c: r(t) * s(t) = ( t + 3)u(t + 3) - (t - 1)u(t - 1) - (t + 1)u(t + 1) + (t - 3)u(t - 3) Bn s hng ny v tng ca chng c v nh hnh di y. T v d khim tn ny, ta c th thy rng nu r(t) hoc s(t) cha hm nc, th cch tnh php chng tr nn rt lng tng. Hnh 2.12 Php chng ca tn hiu r(t) v tn hiu s(t). (t+3)U(t+3) 3 t -(t+1)U(t+1) t -1 -(t-1)U(t-1) 1 t (t-3)U(t-3)
-3 -1
r(t)*s(t) 2
-4 -3 -2 -1
1 2 3 4
Php chng hnh ( Graphical convolution ) Nu r(t) v s(t) qu phc tp, hoc dng sng khng c bit chnh xc, ta c th dng php chng hnh. Phng php ny dng nhng quan st v kim tra tng qut m khng phi tnh chi tit cc tch phn. Trong nhiu p dng thng tin, phng php ny th m khng cn thit phi tnh mt php chng chnh xc. V d 8: Dng php chng hnh cho 2 hm v d 7.
Trang II.15
C s vin thng
Phm Vn Tn
Din tch 0 0
1 2
2
1
1 2
1
1 2
-1
-1
1 2
2 2 2 2 2
1 2
0
1 2
1
3 2
-1
-1
nh qua gng ca s() l s( - ). l s() c phn x qua trc ng. Vi mt t cho sn, ta lp s(t - ), biu din cho hm s( - ) b di v pha phi bi t. Sau , ta ly tch s: r(t) s(t)( t - ) V ly tch phn ca tch s ny ( chnh l tm din tch ) c c tr gi ca php chng ng vi tr gi ca t.
Trang II.16
C s vin thng
Phm Vn Tn
Hnh trn y trnh by 12 khung ca s di hnh. Vi v d c bit ny, khng bt buc s(t) phi phn x c nh qua gng, v s(t) l mt hm chn. Nh l din tch ca tch s biu din cho tr gi ca php chng. Din tch ny c v thnh mt chui cc im. C th thy l kt qu ging nh v d 7. ng ni cc im l ng thng. iu hin nhin, v php chng tr thnh tch phn ca mt hng. Kt qu cho mt hm dc ( Ramp Function ). r(t)*s(t) 2
-3
-2
-1
Hnh 2.14 Kt qu php chng hnh ca s(t) v r(t). V d 9: Tnh php chng ( bng hnh ) ca 2 hm sau y: (Sinh vin t gii)
r(t) 1 1
s(t)
-1
Hnh 2.15 Tn hiu s(t) v r(t) . By gi ta xem php chng ca mt hm bt k vi xung lc (t).
(T) * s(t) =
(2.42)
Trang II.17
C s vin thng
Phm Vn Tn
Hnh 2.16 Kt qu php chng hnh ca s(t) v r(t) Nu ta chng s(t) vi xung lc b di ( Shifted ) (t - t0), ta thy:
(t - t0) * s(t) =
(2.43)
Tm li, php chng s(t) vi mt xung lc khng lm thay i dng hm ca s(t). C th ch gy nn mt s di thi gian trong s(t) nu xung lc khng xy ra ti t = 0. Gi ta c khi nim v thut ton gi l php chng . Ta hy tr li php bin i Fourrier. nh l v php chng: Nu V Th: Ta cng c th chng minh:
Trang II.18
C th chng minh trc tip nh l bng cch tnh bin i Fourrier ca php chng.
C s vin thng
Phm Vn Tn
R(f) * S(f) r(t) . s(t) Bng cch tnh bin i Fourrier ngc. V d 9: Dng nh l php chng tnh tch phn sau:
(2.45)
sin 3 sin( t ) d t
Gii: Tch phn trn biu din php chng ca 2 hm theo thi gian: sin
3t sin t * 2 t
sin 3t F t
sin t F t
-3/2
3/2
-1/2
1/2
-1/2
1/2
Bin i Fourrier ca tch phn l tch ca bin i Fourrier ca 2 hm. Hai bin i ny c th xem bng ph lc. Hnh 2.17 Tch ca hai bin i Fourier t s(t) v r(t). Ly bin i Fourrier ngc ca tch ny, ta s c kt qu ca php chng. l:
sin t t
nh l PaRseval Dng sng ca mt hm v ca bin i Fourrier ca n th rt t ging nhau. Tuy nhin, mt vi h thc hin hu gia nng lng ca mt hm thi gian v nng lng ca bin i Fourrier ca n.
Trang II.19
C s vin thng
Phm Vn Tn
Dng nng lng ch tch phn ca bnh phng ca hm. T ny c dng v n biu din tr gi nng lng ( watt - sec ) tiu tn trong in tr 1 nu tn hiu l in th hoc dng in ngang qua in tr. Ta c: r(t) s(t) R(f) * S(f) F [ r(t) s(t) ] =
r(t)s(t)e
j 2ft
dt
(2.46)
R(k)S(f k) dk
V ng thc ny ng vi mi f, ta t f = 0. Khi :
r(t)s(t) dt = R(k)S( k) dk
(2.47)
Biu thc (2.47) l mt dng ca cng thc Paseval. N lin quan n nng lng nn ta xt trng hp c bit: s(t) = r * (t) r*(t) l lin hp ca r(t). F [ r*(t)] cho bi lin hp ca bin i Fourrier, b phn x qua trc dc. l R*(-f). Dng kt qu ca (2.47), ta c:
r (t) dt = R (f ) df
2 2
(2.48)
Phng trnh (2.48) chng t rng nng lng ca hm theo t th bng vi nng lng ca bin i Fourrier ca n. NHNG tnh cht ca bin i Fourrier 1. Thc / o - Chn / l. Bng sau y tm tt nhng tnh cht ca bin i Fourrier da trn s quan st quan st hm theo t.
Bin i Fourrier Phn thc chn - Phn o l Thc v chn o v l Phn thc l - Phn o chn o v chn
C s vin thng
Phm Vn Tn
o v l
Thc v l
s( t )e j 2ft dt
=R+jX R l mt hm chn ca f v khi f c thay bng -f th hm khng i. Tng t, X l mt hm l ca f. Nu s(t) gi s l thc, R tr thnh phn thc ca bin i v X l phn o. Vy tnh cht A c chng minh. Nu s(t) thc v chn, th X = 0. iu ny ng v X l ( tch ca hm chn v l ) v tch phn l 0. Vy tnh cht B c chng minh. Nu s(t) thc v l, R = 0. ( Tnh cht C ). Nu s(t) o, X tr thnh phn o ca bin i v R l phn thc. T quan st n gin , cc tch cht D, E, F d dng c chng tht. 2. Di thi gian ( Time Shift ). Bin i Fourrier ca mt hm thi gian b di th bng vi bin i ca hm thi gian gc nhn bi mt hm expo phc. e
-j2fot
S(f) s(t - t0 )
(2.49)
1 t
Trang II.21
C s vin thng
Phm Vn Tn
S(f ) =
e
0
j 2ft
e j 2ft j 2f dt = e e j 2f j 2f
= e-j2f
sin 2f f
Kt qu ny c th thu c t vic dng mt hm nc trong v d 4 v tnh cht di thi gian. s(t) v d 10 trn y th ging nh v d 4 ( Vi A = = 1), ngoi tr vic dch thi gian 1 sec.
4. Di tn s ( Frequency shift ).
Hm theo thi gian tng ng vi mt bin i Fourrier di tn th bng vi hm theo thi gian ca bin i khng di tn nhn vi 1 hm expo phc. S(f - f0 ) e
j2fo
s(t)
(2.50)
, t <1 , ph n kha c
Gii:
s(t) ny ging nh s(t) v d 4 ( vi A = = 1), tr vic nhn vi tha s ej2t . nh l v s di tn c dng thy rng bin i l bin i gc b di bi mt n v tn s. Nh vy, ta ly bin i trong v d 4 v thay th f - 1 cho f. S(f) =
sin 2( f 1) ( f 1)
S(f)
f 0.5 1 1.5
5. S tuyn tnh.
S tuyn tnh l tnh cht quan trng nht ca php bin i Fourrier. Bin i Fourrier ca mt t hp tuyn tnh ca cc hm theo thi gian l mt t hp tuyn tnh ca cc bin i Fourrier tng ng.
Trang II.22
C s vin thng
Phm Vn Tn
(2.51)
Trong a, b l nhng hng bt k. C th chng minh trc tip t nh ngha ca php bin i Fourrier v t tnh cht ca tuyn tnh ca thut ton tch phn.
j 2ft
s(t) 2
0.5 1
Ta dng tnh cht tuyn tnh v thy rng s(t) l tng ca hm trong v d 4 vi hm trong v d 11. Vy, bin i F cho bi tng ca hai bin i. S(f) =
sin 2f 1 + e j 2f f
V hm c cho s chn nu b di v tri 0,5 sec, ta c th vit li. S(f) = 2 Nh l v s bin iu nh l ny kt hp cht ch vi nh l v s di tn. Cho mt hm s(t) v bin i Fourrier ca n. Hm s(t) nhn vi mt sng cosin: s(t) cos2fot Trong , f0 l tn s ca cosin. Bin i Fourrier ca dng sng ny cho bi:
Trang II.23
sin 2f cosf j f e f
C s vin thng
Phm Vn Tn
F [s(t) cos2f0t ] =
1 1 S(f f 0 ) + S(f + f 0 ) 2 2
(2.52)
Kt qu ca s nhn mt hm theo t vi mt hm sin thun ty l lm di bin i gc, c chiu ln v chiu xung, bi tn s ca hm sin. ( V ct bin cn phn na). Ta c th chng minh trc tip t nh l di tn. Phn cos2f0t thnh 2 thnh phn expo v p nh l di tn cho ta thy rng bin i F ca mt hm tun hon theo t l mt on xung lc cch u nhau. Mi xung lc c ln ( Strength ) bng vi h s Cn tng ng. V d 12: Tm bin i F ca hm tun hon to bi cc xung lc n v nh hnh v. Hm cho bi: s(t) =
n =
(t nT)
s(t)
-T
2T
3T
n =
C (f nf )
n 0
Cn =
s(t)e
T 2
T 2
jn 2f 0 t
dt
Cn =
T 2
( t )e jn 2f 0t dt =
T 2
1 T
C s vin thng
Phm Vn Tn
1 S(f) = T
n =
(f nf )
0
Trong f0 =
Mi thnh phn: s(t) cos2f0t = Cc hm tun hon v d 6, ta thy bin i F ca 1 hm cosin (f0) v ti tr m ca tn s ny (-f0). By gi, ta s chng t rng bin i F ca mt hm bt k l mt hm ri rc ca tn s. l bin i th khc zero ch ti nhng im ri rc dc theo trc f. Cch chng minh da vo s khai trin chui F v s tuyn tnh ca php bin i F. Gi s ta phi tm bin i F ca mt hm tun hon s(t), vi chu k T. Ta c th vit hm s(t) theo cch biu din chui F phc. s(t) =
1 . T
n =
C e
n
jn 2f 0 t
Trong f0 =
[s(t) ] =
n =
[e
jn2fot
(2.53)
Bin i ny c v nh hnh di y. Nh l Cn l s phc, vy hnh v ch c ch ch trnh by khi nim. Nu hm s(t) thc v chn, Cn s thc. s(f) C-2 C0 C2 C4
-f0
f0
2f0
4f0
Trang II.25
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
I CNG. HM H THNG. HM CHUYN PHC: (COMPLEX TRANSFER FUNTION). CC MCH LC. CC LC THC T. CC LC TC NG. TCH CA THI GIAN V KH BNG. CNG SUT V NNG LNG. PHN TCH PH.
Trang III.1
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
I. I CNG:
Mt h thng l mt tp hp nhng nh lut lin kt mt hm thi gian ng ra vi mi hm thi gian ng vo. S khi biu din mt h thng v hnh 3. 1.
r(t)
s(t)
Hnh 3.1 - Input hay ngun tin r(t). - Output hay p ng ca ngun tin s(t). Cu trc vt l thc t ca h xc nh h thc chnh xc gia r(t) v s(t). S lin h gia Input v Ouput c dng k hiu l mi tn mt chiu. r ( t ) s( t ) Nu h l mt mch in, r(t) c th l in th hoc dng in v s(t) c th l in th hoc dng in c o bt k ni u trong mch. Mt h c ni l Chng cht ( Superposition ) nu p ng do tng cc tn hiu vo l tng ca cc p ng ring tng ng. Ngha l, nu s1(t) l p ng ca r1(t) v s2(t) l p ng ca r2(t) th p ng ca r1(t) + r2(t) l s1(t) + s2(t). Nu r1 ( t ) s1 ( t ) r2 ( t ) s 2 ( t ) (3.1) Th: r1 ( t ) + r2 ( t ) s1 ( t ) + s 2 ( t ) Mt khi nim lin quan n tnh chng cht l s tuyn tnh. Gi s r1(t) s1(t) v r2(t) s2(t). H thng c ni l tuyn tnh nu h thc sau y c gi ng vi mi tr gi ca cc hng a v b: (3.2) a.r1 ( t ) + b.r2 ( t ) a.s1 ( t ) + b.s 2 ( t ) Mt h thng c ni l Khng i theo thi gian ( Time invariant ) nu p ng ca mt tn hiu vo khng ph thuc vo thi im m tn hiu tc ng ln h. Mt thi tr ( Time shift ) trong tn hiu vo s gy ra mt thi tr bng nh vy trong p ng ca n : Nu r ( t ) s( t ) r ( t t 0 ) s( t t 0 ) Th ,vi mi t0 thc. Mt iu kin cho mt mch in khng i theo thi gian l cc thnh phn ca n c tr gi khng i vi thi gian ( gi s cc iu kin u khng i ). l in tr, t v cun cm.
II. HM H THNG:
c trng ha mt h thng tuyn tnh khng i theo thi gian, ta c th dng mt phng php rt n gin. Thay v cn bit p ng ca mi tn hiu vo, ta ch cn bit p ng ca mt tn hiu th (test input) m thi. Tn hiu th l xung lc. Xem php chng: r(t) = r(t) x (t) =
r ( ) ( t )d
(3.3)
Trang III.2
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
r ( t ) = lim
n =
r(n)(t n)
(3.4)
Phng trnh (3.4) biu din tng trng lng ca xung lc b tr. Nh vy, tn hiu ra l mt tng cc p ng ra b tr ca mt xung lc duy nht. Gi s, ta bit p ng ra ca mch do mt xung lc duy nht gy ra v k hiu l h(t) (p ng xung lc). Vy p ng do tn hiu vo ca phng trnh (3.4) l:
s( t ) = lim
n =
r(n)h(t n)
(3.5)
s( t ) = r()h ( t )d
(3.6)
Phng trnh (3.6) chng t rng p ng ca bt k tn hiu vo no cng c th tm c bng cch chng n vi p ng xung lc ca h thng. nh Fourier ca xung lc l 1. Vy mt cch trc gic, ta thy (t) cha tt c mi tn s. V th xung lc thng c xem nh l mt tn hiu th (Test Signal) cho h thng. Cho mt xung lc ng vo h thng, ng ra ta c p ng h(t). Cn c trn h(t), ta c th xc nh c nhng t trng ca h. (t) Hnh 3.2: p ng xung lc Ta khng th to c mt xung lc l tng trong thc t m ch c th xem n xp x vi mt xung c bin tht ln v rt hp. Ly bin i F phng trnh (3.6) : S(f) = R(f) H(f) Hoc H (f ) = S(f) R(f) (3.7) (3.8) h(t)
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 3.3
(3.9)
(3.10)
Ta dng cng k hiu H(f) ch hm chuyn phc ca h v cng chnh l nh Fourier ca p ng xung lc. H(f)=
F[h(t)]
Trang III.4
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 3.4: Nhng c tnh ca mt h khng mo. Lc h thng l tng. Mt lc h thng l tng l mt h tuyn tnh, tc ng ging nh mt lc l tng khng mo. Nhng thnh phn tn s ln hn tn s ct ca lc u b chn, khng xut hin ng ra. Tn s ct l tn s cao nht c i qua mch lc, K hiu l fm. Hm h thng l: j2 ft 0 , f < fm Ae H (f ) = 0 , f > f m Hm chuyn ca mch h thng l tng c v Hnh 3.5. Nh l, v h(t) th thc, nn sut ca H(f) th chn v pha th l. (Hnh 3.4)
A -fm
H (f )
ph H(f ) -fm fm
fm
Hnh 3.5: c tnh ca lc h thng l tng. p ng xung` lc ca lc h thng l tng c c bng cch tnh bin i F ngc. f h ( t ) = m Ae j2 ft 0 .e j2 ft df. (3.13) fm Asin2f m (t - t o ) = (t t o )
fm
Hnh 3.6: p ng xung lc ca h thng l tng. Lc dy thng l tng: Lc dy thng l tng cho qua nhng tn s gia hai tn s khc khng, fL v fH. N tc ng nh mt h khng mo l tng, tn hiu ra khng cha nhng thnh phn tn s nm ngoi dy thng lc. Hm h thng ca n: Ae j2 ft 0 ,f L < f < f H H (f ) = (3.14) khac 0 , Phn
Trang III.5
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 3.7: Hm h thng ca lc dy thng l tng. p ng xung lc ca lc, c th tnh bng cch F -1 ca H(f). (Khai trin t p ng xung lc ca lc h thng v dng nh l di tn). Hm h thng c th vit : f +f f +f H(f ) = H LP f L H + H LP f + L H (3.15) 2 2
fL fH fH fL 2 2 Hnh 3.8: c tnh ca lc dy v h thng. Nu ta nh ngha im gia (midpoint) ca dy thng (trung bnh ca fL v fH) l fav : f +f f av = L H 2
-fH -fL fH fL p ng xung lc cho bi:
j2favt -j2favt h(t) = hLP(t)e + hLP(t) e = 2hLP(t)cos2favt= 2hLP(t)cos[ (fL + fH)t ]
(3.16)
Asin(f H f L )t (3.17) t Kt hp (3.16) v (3.17) thm vo tnh cht di thi gian, ta tm c p ng xung lc ca dy thng l tng: 2Asin[(f H f L )(t t 0 )]cos[(f L + f H )(t t 0 )] h(t) = (3.18) (t t 0 ) h LP ( t ) =
T pt (3.13) ta c :
Trang III.6
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 3.9: p ng ca lc dy thng l tng Dng sng ca p ng xung lc tng t nh ca lc h thng. Khi 2 tn s gii hn tr nn ln so vi hiu s gia chng, p ng xung lc ging ng chm chm (p ng xung lc ca lc h thng v nh qua gng ca n ). iu xy ra khi tn s ca dy lc ln hn so vi b rng ca dy thng. Nhn xt ny c ngha khi ta kho st v s bin iu AM. S Mo Dng: Mo tuyn tnh c th gy ra nhng vn trong cc h thng truyn xung hoc trong thng tin s. S mo ny c c trng bi thi gian lan ta (spreading) do hiu ng nhiu ng hoc do c tnh ca knh. H(f) = A(f)e (3.19) A(f): Tha s bin ; (f): Tha s pha. S mo dng sinh ra t hai tha s ph thuc tn s phng trnh (3.19). Nu A(f) khng l hng, ta c s mo bin . Nu (f) khng tuyn tnh vi f, ta c s mo pha. Mo bin . Trc ht Gi s (f) tuyn tnh vi f. Hm chuyn c dng: -j2fto (3.20) H(f) = A(f)e Trong hng s t l ca pha l t0 , v n biu din cho thi tr ca knh. Mt cch tng qut phn tch biu thc ny vi s bin thin ca bin l khai trin A(f) thnh chui Fonrier.
H (f ) =
n =0
-j(f)
Hn(f)
(3.21)
Trang III.7
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
(3.23)
Phng trnh (3.23) cho thy p ng c dng ca mt phin bn khng mo ca input cng thm 2 phin bn b di thi gian (time - shifted) ( ting vang / a l ) echoes/multipaths. Tr li trng hp lc tng qut, ta thy Output ca mt h vi s mo bin l mt tng cc input b tr. Vy vi:
nf H (f ) = a n cos f n =0 m
j2 ft 0 .e
(3.24)
s(t) =
an n n t o + r t to r t + 2f m 2f m n=0 2
(3.25)
Th d: Xem lc c c tnh tam gic nh Hnh 3.11. Gi s pha th tuyn tnh, vi dc 400t -2t0. Tm Output ca mch ny khi input l r ( t ) = sin t
Hnh 3.11
Gii :
Khai trin H(f) thnh chui F f 4 4 3f 4 5f 1 + 2 cos + + ...... cos H (f ) = r + 2 cos 2 1000 9 1000 25 1000 2
Trang III.8
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
r(t) b gii hn trong khong sao cho tt c tn s u qua mch lc. iu ny ng v R(f) = 0 ti cc tn s trn 200/2 v mch lc ct ti f = 1000/. Nu ta gi 3 s hng khc khng u tin th Output s l: s(t) = r(t) * h(t). 1 2 s( t ) = r (t t o ) + 2 r t t o + r t + t o 2 1000 1000 3 3 2 t0 r t t 0 + r t + 2 1000 9 1000 Kt qu ny c v nh hnh 3.12 vi to = 0,05 sec. Nhng nh nh du X l nhng nh khng mo ca s(t).
Hnh 3.12 Mo pha : S thay i pha t trng hp khng mo (pha tuyn tnh) c th c c trng bng s thay i dc ca c tuyn pha v c tuyn ca mt ng t gc n mt im trn ng cong c tuyn. Ta nh ngha Tr nhm (Group delay hay tr bao hnh) v tr pha (Phase delay) nh sau: d(f ) tgr (f) df (f) tph (f) (3.26) 2f
Hnh 3.13 : Tr nhm v tr pha. * i vi mt knh Khng mo l tng, c tuyn pha l mt ng thng. Vy tr nhm v tr pha u khng i vi mi f. Tht vy, c hai s bng vi thi tr t0 ca tn hiu vo.
Trang III.9
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
V.CC LC THC T:
By gi ta trnh by nhng mch thc t, xp x vi cc lc dy thng v h thng l tng. Gi s rng H(f) tin n hm h thng ca mt lc l tng - Mt s thay i nh ca H(f) c th a n mt s thay i tng i ln ca H(t). Ta c th kho st nhng hu qu ca s thay i t tnh cht bin khng i hoc t tnh cht tuyn tnh ca pha ca hm h thng ca lc l tng. Lc h thng: Mch th ng n gin nht xp x vi mt lc h thng l mch ch cha mt thnh phn tch tr nng lng. Th d mch RC nh Hnh 3.13 . iu ny ng, v khi tn s tng, t xem nh b ni tt.
i(t)
Hm chuyn:
H(f) =
Sut v pha:
H (f ) =
(3.27)
s ct 3 db ca lc. Hnh 3. 14 ch sut v pha ca mch RC, so snh vi ng cong li ca mt lc h thng l tng c tn s ct 1Hz.
Trang III.10
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 3.14: Cc c tuyn ca lc RC Ta xem p ng xung lc ca 2 h thng. - i vi lc h thng l tng: sin 2(t t o ) h(t ) = t - i vi mch RC, vi RC = 2: t h(t) = e - 2
(3.28)
(3.29)
Trang III.11
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hai p ng ny v Hnh 3.15. y, ta chn ty thi tr ca mch h thng l tng l 10 sec hnh v d phn bit.
Hnh 3.15: So snh cc p ng xung lc. By gi hy xem sng vung vo hai mch lc. Ta dng mt sng vung c tn s c bn l 1/4Hz (bng cch dng s hng u tin khc zero ca chui Fourier), hnh 3.16a. Lc h thng l tng vi tn s ct 1Hz ch cho qua hai s hng u tin khc Zero ( l, tn s 1/4Hz v 3/4Hz). Trong khi , mch RC (vi s gim 3dB 1 Hz)lm mo ng k cc thnh phn ny (Hnh 3.16b). Khng ch th, n cn thu nhn nng lng tn hiu ti tn s ct.
Trang III.12
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 3.16: So snh p ng ca sng vung vi 2 lc. C mt vi loi mch xp x vi lc h thng l tng. Mi loi biu l nhng tnh cht ring. 1. Lc Butteworts lm mt sng d trong dy tn s i qua v lm gim cc tn s khng mong mun ngoi dy ny. N c xem l loi lc lm phng ti a. 2. Lc Chebyshev gim cc tn s khng mong mun hiu qu hn lc Butteworts, nhng lm phng sng d km hn. 3. Cc lc c in quan trng khc gm lc Bessel, Papoulis, Gauss. Ta ch n lc Butteworts: Bin ca lc h thng l tng c th tnh xp x bi hm: 1 (3.30) H n (f ) = 1 + (2f ) 2 n Hm ny c v, vi vi tr gi ca n, nh hnh 3.17. Ta ch v na dng ca trc f, v 1 hm chn. Chn fm = cho hnh v. (Khi thit k c th chn bt k tn s ct no). Nh l 2 khi n chn ln, c tuyn Butteworts s tin n c tuyn ca lc h thng l tng.
Trang III.13
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Nu h(t) thc (V l h thng vt l ), phn thc ca H(f) chn, trong khi phn o l. Vy : H(f) = H * (-f ) H (f)2 = H(f)H*(f) v T , kt hp vi phng trnh (3.30), thit k cc lc Butteworts. (3.31) (3.32)
1 1 + (2f ) 6 i n v bin i laplace bng cch t s = j2f. Quan st v tr tng i ca cc lc v zero ca hm: 1 2 H(s) = H (s).H( s) = 1 S6 Cc lc ca H(s)2 l 6 nghim n v. Chng cch iu nhau quanh vng trn n v. Ba cc kt hp vi H(S) ba na mt phng tri. Ba cc kia vi H(-S). Vy H(S) c tnh t cc lc ca n: 1 1 H(S) = = 3 (3.33) 2 (S P1 )(S P2 )(S P3 ) S + 2S + 2S + 1 H (f )
2
Hnh 3.18: 6 nghim Nu v (t) l p ng v i(t) l ngun, hm h thng ca phng trnh (3.33) tng ng vi mch ca hnh hnh 3.19a.
Trang III.14
C S Vin Thng
4/3h
Phm Vn Tn
i(t)
1.5uF
0.5uF
1 v(t)
(a)
(b) Hnh 3.19: Lc Butteworts cp 3 Nhng mch lc cp cao hn s c lm y bng cch dng thm mt lc. Linh kin thm vo l cun cm ni tip, t song song. Lc dy thng Mch th ng n gin nht xp x vi mt lc dy thng l tng l mch cha hai thnh phn tch tr nng lng. Tng ng nh mch RLC v hnh 3.20:
Hnh 3.20: Lc dy thng RLC Nu output ly ngay qua LC u song song, th mch trn xp x vi mt lc dy thng. iu ny ng, v khi tn s tin n zero, cun cm xem nh b ni tt. V khi tn s tin n , t xem nh b ni tt. Nh vy p ng ca mch tin n 0 c hai u v cc i gia.
H (f ) =
(3.34)
Sut:
Trang III.15
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
H (f ) =
1 1 R 2fC + 1 2fL
2 2
Sut cc i ti 2f = ca lc.
-1 p ng xung lc ca mch RLC c cho bi bin i ngc F t/ h(t) = 1,15 e- 2 sin (1,15t) N c so snh vi p ng xung lc ca lc dy thng l tng (phng trnh (3.18)) 2A sin[(f H f L )( t t o )] cos[(f H + f L )(t t o )] h(t) = ( t t o )
Trang III.16
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 3.22 : So snh nhng p ng xung lc. Hnh 3.22 cho thy p ng xung lc ca mch RLC v ca mch dy thng l tng. Ta chn fH = 0,1Hz v fL = 0,25Hz l cc im 3db nh l h s Q ca mch RLC th rt thp v t s ca rng knh v tn s gia gn bng 1.
VI.CC LC TC NG:
phn trn ta kho st vi mch lc thc t n gin dng cun cm, t v in tr. Nhng mch lc nh vy gi l lc th ng, v tt c cc thnh phn y hoc hp thu hoc tch tr nng lng. Mt mch lc gi l tc ng nu n cha cc thnh phn cn li ca mt mch. Lc tc ng khng hp thu nng lng tn hiu mong mun, nh cc lc th ng. Chng c nhiu kh nng c thit k n gin v cc hm chuyn c th thc hin c (Trong khi cc lc th ng, trong vi p dng, th d lc audio, cn n rt nhiu cun cm v t ). B phn c bn xy dng cc lc tc ng l op.amp. Cc tnh cht ca op.amp, vic phn tch v thit k cc lc tc ng l phn rt quan trng ca in t hc. Nhng y ta s khng lp li. Ch gii thiu hai loi lc tc ng tiu biu.
Hnh 3.23: Op.amp vi hi tip Zin : Tng tr vo Zf : Tng tr hi tip. Hai hnh, hnh 3.24 v hnh 3.25 biu din lc h thng tc ng v lc dy thng tc ng dng op.amp.
Trang III.17
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Trang III.18
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
(3.35)
h(t)
tnh ca
C hai nhn xt: 1- B rng ca vnh ln nht ca h(t) l 1/fm. Vy n t l nghch vi kh bng ca tn hiu. Thc vy, v kh bng (Hiu ca tn s cao nht v thp nht ) l fm , nn tch ca rng xung vi kh bng l 1. 2 - V hm nc l tch phn ca xung lc, nn p ng ca hm nc l tch phn ca p ng xung lc. p ng hm nc v hnh 3.27. Ta thy rng thi gian tng (rise time) ca p ng ny th t l nghch vi kh bng ca lc. Thi gian tng c nh ngha l thi gian cn cho mt tn hiu i t tr gi u n tr gi cui dc theo mt ng dc vi h s gc khng i bng vi dc ti a ca hm.
Hnh 3.27 : p ng nc ca lc h thng. dc ti a ca a(t) l tr ti a ca h(t) o hm ca n. Tr ny c cho l 2fm. Vy thi gian tng ca p ng nc : 1 tr = (3.36). 2f m V kh bng ca lc l fm , ta thy tr v kh bng t l ngc v tch ca chng l 0.5. Mc d ta ch quan st s quan h ngc gia thi gian tng v kh bng (hay rng xung v kh bng) i vi lc h thng l tng, nhng iu ny c th p dng mt cch tng qut. l, thi gian th t l ngc vi kh bng trong bt k h thng no. Tch ca chng l mt hng. By gi ta p dng nhn xt y vo trng hp c bit ca kh bng v rng xung (Kh xung - Pucse Width). Gi s rng mt hm thi gian v bin i F ca n v 3.28.
Trang III.20
hnh
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Ta nh ngha kh xung T l chiu rng ca mt hnh ch nht m chiu cao ca n nh ti s(0), v din tch bng vi din tch nm di ng biu din xung. Nh rng n khng phi l mt nh ngha y tr khi s(0) l cc i ca dng sng.
Hnh 3.28: Kh xung v kh bng. Tng t, ta nh ngha kh bng BW, bng cch dng mt xung trong phm vi tn s (bin i F ) nh hnh 3.28b. Ta c : S(t)dt T S(o) S(f)dt BW S(o) Tch ca chng : s(t)dt S(f)dt TBW = s(o)S(o)
(3.37)
(3.38)
(3.39) (3.40)
s(0) = S(f)e j2 ft df
t =o
= S(t)df
Thay th (3.39), (3.40) vo (3.38) : TBW = 1 (3.41) Tch ca kh xung v kh bng bng 1. Hai thng s ny th t l ngc. iu ny rt c ngha trong h thng tin s, nhp truyn bit b gii hn bi kh bng ca knh.
E r = r 2 ( t ) dt
(3.42)
Nu r(t) l in th hoc dng in ngang qua in tr 1, Er s l nng lng tiu tn nhit (W/sec).
Trang III.21
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
i vi nhng tn hiu khng b gii hn thi gian, Er thng l v hn. Th d, r(t) l mt hng khc zero. Trong trng hp ny, ta phn chia nng lng vi thi gian trung bnh, gi l cng sut trung bnh Pr . T 1 2 2 (3.43) Pr r ( t ) = lim r ( t ) dt av t 2T T Ta ch tm chuyn bnh phng ra ngoi du tr tuyt i nhn mnh rng c hai v tr iu c cng kt qu. Nu Er hu hn, Pr l zero v nu Pr khc zero, Er phi v hn. Ngi ta chia tn hiu thnh 3 nhm da vo tnh b gii hn ca cng xut v nng lng. - Nhm I: Pr = 0. Nhm ny cha nhng tn hiu c nng lng hu hn. Ph bin nht l tn hiu b gii hn thi gian. - Nhm II: 0 < Pr < . Nhm ny cha nhng tn hiu c cng xut hu hn. Ph bin nht l tn hiu thi gian tun hon. - Nhm III: Pr . Nhm ny c tnh han chnh. Nhng ta khng gp nhng tn hiu c cng xut v hn trong thc t. Vi tn hiu, th v v mt l thuyt, thch nghi vi nhm ny, th d nh on xung lc tun hon.
R ( f ) , fL < f < fH S(f ) = , phn khac 0 s(t) c cho bi bin i ngc ca S(f)
Hnh 3.29
s ( t ) = R (f ) e
fL fH j 2 ft
df + R (f )e j2 ft df
f H
fL
(3.44)
Nu fH rt gn vi fL (lc dy hp - narrwband filter), ta gi s rng xp x khng i trn ton khong ca tch phn. Nh vy, nu fav l tn s gia ca dy lc, ta c: j2favt -j2favt s(t) ( fH + fL )[R(fav) e + R(-fav) e ] (3.45) V R(-fav) = R * (fav), ta c: s( t ) = (f H + f L ) R (f av ) cos[2f av t + R (f av )] (3.46)
Trang III.22
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Sut ca output th t l vi sut ca bin i F ca input tnh ti fav . Pha th b di bi pha ca R(fav). Trong rt nhiu mch phn tch ph thc t, lc dy thng c qut ngang bi mt khong tn s, v sut ca output thay i xp x vi R(f). C 3 ngun sai s (error ). Th nht, trong khi lc dy thng th hp, kh bng ca n th khc zero. iu ny nh hng n phn gii output. Th hai, lc th khng l tng. Cui cng, khi tn s gia lc thay i vi thi gian (khi n b qut), output khng nht thit tin n tr ng ca n (steady state). Thi gian tng ca lc th t l nghch vi kh bng ca n. Vy, lc cng hp, cng c qut chm hn.
Trang III.23
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Trang IV.1
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
I CNG
Hnh 4.1 trnh by mt mu dng sng ca ting ni m ta mun truyn i. N khng c mt c trng ring bit no v ty thuc rt nhiu vo m thanh c to ra. V dng sng chnh xc khng c bit, nn ta c th ni nh th no v h thng cn thit truyn n ? Trong trng hp ting ni ( hay bt k mt tn hiu Audio no ), cu tr li da vo sinh l hc. Tai ngi ta ch c th p ng vi nhng tn hiu c tn s khong di 15kHz ( s ny gim theo tui tc ). Vy nu mc ch cui cng ca ta l nhn nhng tn hiu audio, phi gi s rng nh F ca tn hiu l zero khi f >15kHz.
S(f) = 0 , f > fm
; Vi fm = 15kHz .
Hnh 4.1: Dng sng ca ting ni Nhng ha m hoc nhng dng c pht m khc, c th to ra nhng thnh phn tn s cao hn 15kHz, d tai ngi khng th nghe c. Tuy nhin, nu mt trong nhng tn hiu nay i qua mt lc h thng c tn s ct 15kHz, th ng ra ca lc ( nu a n loa ) s to li ging nh tn hiu vo. Nh vy, ta gi s rng tn hiu b gii hn bi mt tn s trn ( upper frequency ) vo khong 15kHz. By gi ta gi s ly mt tn hiu audio v c truyn qua khng kh - Bc sng ca tn hiu 3KHz trong khng kh khong 100km. Mt anten 1/4 sng s di 25km! iu y khng th thc hin. V nu gi s ta c th dng c anten th ta cn gp phi 2 vn . Th nht, lin quan n nhng tnh cht ca khng kh v tn s audio. Nhng tn s ny truyn khng hiu qu trong khng kh. Th hai, s giao thoa do cc dy tn cc i pht ph ln nhau. V nhng l do , ta phi ci bin tn hiu tn s thp trc khi gi n i t ni ny n ni khc. Tn hiu ci bin t nhy cm vi nhiu so vi tn hiu gc. Phng php chung nht thc hin s ci bin l dng tn hiu tn s thp bin iu ( ci bin nhng thng s ca ) mt tn hiu tn s cao hn. Tn hiu ny thng l hnh sin.
S BIN IU
SC(t) l tn hiu hnh sin cao tn, c gi l sng mang (carrier). Gi nh th v n c dng chuyn ti tn hiu tn tc t i pht n my thu. SC(t) = Acos (2fet+) (4.1) Nu fC(t) c chn thch hp, sng mang c th c truyn i c hiu qu. Th d, c th chn nhng tn s trong khong gia 0.5 v 3MHz truyn xa n 250 km. Bc sng ca cc tn s tng ng c 100MHz, v chiu di hp l ca anten c th chp nhn c: c 3.10 8 = = = 3m f 10 8 Biu thc (4.1) cha 3 thng s c th thay i: bin A; tn s fC; v pha . Nh vy, hu qu l c 3 kiu bin iu: bin iu bin , bin iu tn s hoc bin iu pha.
Trang IV.2
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
2fc
dng trong mt h thng tin ). A(t) thay i nh th no vi s(t)? Cu tr li n gin nht l chn A(t) bng vi s(t). iu s a n dng sng bin iu AM. sm(t) = s(t) cos 2fCt (4.3) Tn hiu loi nay gi l bin iu AM sng mang b nn 2 bng cnh v nhng l do m ta s thy ngay sau y: t S(f) l bin i F ca s(t). Nh l ta khng cn g hn l S(f) phi bng zero i vi nhng tn s cao hn tn s ct fm. Hnh 4.2 ch mt S(f) biu din cho yu cu . ng ngh rng S(f) lun phi l nh vy, m n ch l bin i F ca mt tn hiu tn s thp tng qut, c dy tn b gii hn.
Hnh 4.2 nh l v s bin iu ( chng II ) c dng tm Sm(f): 1 Sm(f) = F [s(t)Cos2fCt] = [S (f + fC) + S (f - fC)] 2
(4.4)
Nh l bin iu mt sng mang bng s(t) s lm di tn s ca s(t) ( c chiu ln v chiu xung ) bi tn s ca sng mang.
1 1/2
tng t
Trang IV.3
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
+ fm.
1 1 Cos(A+B) + cos (A-B) (4.5) 2 2 Nu cosA thay bng s(t), trong s(t) cha nhng tn s lin tc t gia 0 v fm. Hnh 4.3 cho thy, sng bin iu sm(t) cha nhng tn s trong khong fC - fm v fC
CosA CosB =
Nu gn nhng tr tiu biu vo cho fm = 15kHz v fC = 1MHz, ta s thy khong tn s b chim bi sng bin iu l t 985.000 n 1.015.000Hz. - Th nht: Vi khong tn s ny, th th anten c chiu di hp l c th xy dng c. l mt trong 2 vn cn gii quyt. - Vn th hai, l kh nng tch knh trong mt h a hp (Multiplexing). Ta thy, nu mt tin tc bin iu mt sng hnh sin tn s fC1 v mt tin tc khc bin iu mt sng hnh sin tn s fC2 th cc nh F ca 2 sng mang b bin iu s khng ph ln nhau. V fC1, fC2 tch bit nhau t nht l 2fm.
f > 2fm Hnh 4.4: Bin i F ca 2 sng AM. Nu cc tn s ca 2 sng bin iu khng cch nhau xa lm, c 2 c th dng 1 anten, mc d chiu di ti u ca anten khng nh nhau cho c 2 knh [trong thc t, mt anten c dng cho c 1 khong tn s. Ta nhn mnh li rng, cc tn hiu c th c tch ra nu chng khng b ph ln nhau ( hoc v thi gian, hoc v tn s ). Nu chng khng ph nhau v thi gian, c th dng cc cng hay cc Switchs tch. Nu chng khng ph v tn s, cc tn hiu c th tch ra bi cc lc dy thng. Vy, mt h thng nh hnh 4.5 c th dng tch sng mang b bin iu.
H1(f) 1
-fc1
fc1 H2(f)
fc2
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Nu nhiu tn hiu c truyn trn cng mt knh, ch c th c tch ra ti my thu bng cc lc dy thng. Cc lc ny ch tip nhn, mt trong cc tn hiu hin din trong tn hiu bin iu mong mun. TD: Mt tn hiu cha thng tin c dng: sin2t s(t) = t Tn hiu ny bin iu bin mt sng mang c tn s 10Hz. Hy v dng sng AM v bin i F ca n. Gii: Sng AM c cho bi phng trnh: sin2t sm(t) = cos 20t t Hm ny c v nh hnh 4.6: Hnh 4.6: Dng sng AM
Hnh 4.7: nh Fourier ca s(t) Bin i F ca sng bin iu c tnh nh nh l bin iu. S(f - 10) + S(f + 10) Sm(f) = 2
(4.7)
Trang IV.5
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 4.8: Tn ph ca sng bin iu V Sm (f) c suy t S(f) bng cch di tt c cc thnh phn tn s ca s(t) mt khong l fC, ta s c th hi phc li s(t) t sm(t) bng cch di cc tn s bi cng mt tr theo chiu ngc li. nh l bin iu chng t rng php nhn mt hm thi gian vi mt hm Sinusoide s di nh F ca hm thi gian i ( c chiu ln v xung ) trong min tn s. Vy nu ta li nhn Sm(t) vi mt hm sin ( tn s sng mang ), th nh F s di lui xung n tn s thp ca n. Php nhn ny cng di nh F ln n 1 v tr gia khong 2fC, nhng thnh phn ny d dng b loi bi mt lc h thng. Tin trnh ny v hnh 4.9. S hi phc ca s(t) c m t bi phng trnh (4.8) sm(t). cos 2fCt = [ s(t) cos 2fCt ] cos 2fCt = s(t) cos2 2fCt s( t ) + s(t )cos 4f C t = (4.8) 2 Ng ra lc h thng l s(t ) /2 sm(f)
Hnh 4.9: S hi phc tn hiu t sng bin iu. Tin trnh ny gi l hon iu ( Demodulation ).
Trang IV.6
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
s(t)
Hnh 4.10. Hnh 4.10 ch s cng mt sng mang hnh sin thun ty vo sng bin iu DSBSCAM. Kt qu cho bi phng trnh (4.8) sm(t) = s(t) cos 2fCt + A cos 2fCt (4.9) y l kiu bin iu AM sng mang c truyn 2 bng cnh. ( DSBTC AM). Khc vi kiu AM sng mang b nn 2 kiu AM sng mang c truyn c cha mt thnh phn r rng ca sng mang ( A cos 2fCt ). nh F ca TCAM l tng ca bin i F ca SCAM v bin i F sng mang thun ty. Bin i sng mang l mt cp xung lc fC.
Hnh 4.11: Bin i F ca TCAM Dng sng c th vit li ( T phng trnh 4.9 ) sm(t) [A+s(t)] cos 2fCt (4.10) Hm ny c th v theo cch v dng sng SCAM. Trc ht, ta v ng bin [A+s(t)] v nh qua gng -[ A + s(t)]. Sng AM chm tun hon vo 2 ung bin v thay i bin iu gia nhng im tun hon . Hnh v 4.12, cho mt s(t) hnh sin ( th d ting hut so vo mt microphone ). - Hnh 4.12a Tn hiu s(t) hnh sin - Hnh 4.12b Dng sng DSBTCAM vi gi tr ca A nh hn bin a ca s(t); A<a; A0. - Hnh 4.12c Dng sng DSBTCAM khi A ln hn bin ca s(t); A>a; A0. - Hnh 4.12d Dng sng DSBTCAM khi A=0.
Trang IV.7
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 4.12
Trang IV.8
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
1 0.8 0.6 0.4 0.2 0 -0.2 -0.4 -0.6 -0.8 -1 -0.5 -0.4 -0.3 -0.2 -0.1 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5
Hnh 4.12
HIU SUT
S cng thm sng mang vo sng bin iu s lm cho s hon iu d dng hn. Ci gi m ta phi tr l hiu sut. Mt phn ca nng lng c truyn dng gi sng mang v nh vy khng mang mt thng tin hu ch no. Ta thy t phng trnh (4.9) : Cng sut sng mang l cng sut ca A cos2fCt, hay 2 2 A 2 watts. Cng sut ca tn hiu l cng sut ca s(t) cos2fCt, l tr trung bnh ca s (t) chia 2. Cng sut trung bnh ca s2(t) th n gin l ca s(t), hay PS. Vy cng sut ca tn hiu l PS 2. Cng sut truyn ton phn l tng ca 2 s hng ny. Ta nh ngha hiu sut l t s ca cng sut tn hiu cng sut ton phn: PS = (4.10) A 2 + PS TD: Gi s ta xem dng sng hnh 12c, v t A bng vi bin ca hnh sin. Vy hiu sut l 33%.
Trang IV.9
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
trong mt khong tn s no , th nh F ca output phi cng bng zero trong khong y. Ngha l, tnh cht tng qut ca h tuyn tnh khng i theo thi gian l n khng th cho ra bt k mt output no nu khng c input ng vo. Vy c mt h tuyn tnh khng theo t no c th cho sm(t) ng ra khi nhn s(t) ng vo ? Ni cc khc, ta c th tm c hay khng mt H(f) no cho: Sm(f) = S(f) . H(f)
Trang IV.10
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
S bin iu l mt tin trnh di tn. V khng c mt h tuyn tinh no thc hin c iu . Mt h phi tuyn v thay i theo t, ni chung, l rt phc tp. Tuy nhin, trong trng hp bin iu, ngi ta c th thc hin c bng 2 kiu gin tip: Bin iu cng (Gated mudolator) v bin iu theo lut bnh phng (Square - Law Mudolator ). Bin iu Cng: Da vo s kin: Php nhn s(t) vi mt hm tun hon bt k s to ra mt chui sng AM vi nhng sng mang l bi s ca tn s c bn ca hm tun hon. Hnh_4.15
Hnh 4.15: Tch ca s(t) v hm cng tun hon Output ca mch nhn (hnh 4.15) (4.11) s(t)P(t) = s(t) a 0 + a cos(2nf c t ) n n =1 fc L tn s c bn ca hm tun hon. an , cc h s chui F. Gi s P(t) l hm chn ( trnh phi vit cc s hng sin trong chui ) Lc BPF s chn tt c, ch tr thnh phn no trong chui m ta s chn. Kt qu l ng ra c mt sng AM. Mch lc iu hp vi tn s c bn, nhng n s c th iu hp vi mt trong nhng ha tn ca sng AM, c tn s sng mang cao hn. Trong thc t, ta chn nhng ha tn thp (V cc h s F lm gim bin tn hiu khi n tng). P(t) l mt hm cng gm mt on xung tun hon. (Hnh 4.16)
Trang IV.11
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 4.16: Hm cng * V P(t) lun bng 0 hay bng 1, mch nhn c th xem nh c c ch hot ng on/off ( hoc switch ). Output ca BPF tm c bng cch khai trin P (t) thnh chui F v tm a1. 2 a1 = s m (t ) = s(t ).P(t )
2 s(t) cos2fCt (4.12) Phng trnh (4.12) c vit cho hm cng c na thi gian cao v na thi gian zero. Nhng sng AM vn c to ra vi bt k tr gi no ca chu k thao tc ca xung. B phn to hm cng c th l th ng hoc tc ng hnh 4.17 ch b phn bin iu gm 2 thnh phn th ng.
sm(t) =
B phn to hm cng
+
2 -
+ 4
s(t)
c2(t)
cos2fct
Hnh 4.17b: Mch to xung cng th ng dng diode. - Hnh 4.17a, SW ng ngt tun hon. Khi SW h, tn hiu ra bng tn hiu vo. Khi SW ng, tn hiu ra bng zero. R l in tr ngun. Bt li ca SW c hc l ng ngt chm. Tn s ng ngt ca SW phi bng tn s sng mang ( hoc c s, nu ta chn 1 ha tn ). Vi tn s sng mang c MHz, SW c hc khng th p ng kp. - Hnh 4.17b: S ng ngt thc hin nh cu diode. Khi cos2fCt dng ( im B c in th dng hn im A ), c 4 doide b kha: Mch tng t nh hnh 4.17a khi SW h, tn hiu ra l s(t). Ngc li khi cos2fCt m ( im B c in th m hn im A ). C 4 diode dn: mch ging nh hnh 4.17a khi SW ng. Gii hn duy nht cho mch ng ngt ny l tn s ng ngt ca loi Diode c dng. ( Tnh khng l tng ca cc diode, thng l thi gian hi phc ( recovery time ) ca in dung mi ni kh ln so vi chu k sng mang ).
Trang IV.12
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
- Hm cng cn c th to c bng cch dng cc linh kin tc ng, nh transistor hot ng gia vng kha v vng bo ha. Mt transistor kha, tng ng vi mt SW h. Mt transistor bo ha, xem nh mt SW ng. - Hnh 4.18, trnh by mt kiu mch bin iu di l bin iu vng (ring modulator). Sng mang l mt sng vung, c a vo mi gia ca 2 bin th. Output l mt phin bn b cng ha ca input, ch cn lc l c c sng AM . Bin iu Theo Lut Bnh Phng. Loi ny da vo nh lut: Bnh phng ca mt tng 2 hm c cha mt s hng l tch ca 2 hm : [s1(t)+s2(t)]2= s1 2 (t) + s2 2 (t)+2 s1(t).s2(t) Nu s1(t) l tn hiu cha tin v s2(t) l sng mang, ta c: [ s(t) + cos2fCt ]2 = s2(t) + cos2 2fCt + 2s(t) cos2fCt (4.13) S hng th 2 chnh l sng AM mong mun. Ta phi tm cch tch n ra khi 2 thnh phn kia. Ta bit, s tch s n gin, khi chng khng ph nhau ( trong phm vi thi gian hoc phm vi tn s ). R rng, chng ph nhau v thi gian. Vy, ta hy xem phm vi tn s. Cc xung lc ti gc v 2fC kt qu ca s khai trin lng gic 1 + cos2 Cos2 = 2 ng cong lin tc gia ( tn s thp ) ch bin i F ca s2(t). Ta khng bit dng chnh xc ca s(t). Nhng ch bit rng nh F ca n b gii hn nhng tn s nh hn fm. Bin i F ca s2(t) b gii hn nhng tn s di 2fm. Mt cch thy iu l xem bin i F ca s2(t) l php chng ca S(f) ln chnh n. Php chng hnh cho thy bin i ny i t zero n 2fm. Cch khc, l xem s(t) nh l tng ca cc hnh sin c tn s (ring) di fm. Khi bnh phng tng ny, ta c kt qu l tt c cc tch ca cc s hng. iu ny s a n tng v hiu ca cc tn s khc nhau ( dng lng gic). Khng c tng hay hiu no vt qu 2fm nn tn s gc khng vt qu fm.
Trang IV.13
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Trang IV.14
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 4.19: Bin i F ca (4.13) Hnh 4.19 cho thy khi fC >> 3fm th cc s hng khng ph nhau ( v tn s ). Vy c th tch chng bng mt lc BPF c sng AM. Trong hu ht cc trng hp thc t, fC>>fm, nn iu kin ny d tha.
SQR
Hnh 4.20: Mch bin iu bnh phng. Hnh 4.20 ch ton th mt khi bin iu theo lut bnh phng. Cc b phn tng c th l tc ng, th ng hay op.amp. - B phn bnh phng th khng n gin. Bt k mt linh kin phi tuyn no cng u cho mt tn hiu ra tng ng vi mt tn hiu vo bi mt h thc m ta c th khai trin thnh chui ly tha. Gi s khng c s tch tr nng lng, ngha l output ti bt k thi im no ch ph thuc vo input ti cng thi im , ch khng k n nhng tr gi trc . Vi y(t) l output v x(t) l input: y(t) = a0 + a1x(t) + a2x2(t) + a3x3(t) + .... (4.14)
S hng m ta lu l a2x2(t). V ta tm cch ta tm cch tch n khi cc thnh phn khc. Linh kin phi tuyn c chn dng phi c bn l mt linh kin c c tnh bnh phng. Th d diode an trong phng trnh (4.14) phi c tnh cht: an << a2 , Vi n > 2 C vi iu cn ni thm v s phi tuyn. Nu cc s hng ng vi n = 1 v n = 2 trong chui chim u th (bin ln) th kt qu l sng TCAM. Hn na, Nu an nh qu ( vi n > 2 ), sng AM vn c nu lm cho s(t) tht nh. Vy sn(t) << s(t) vi n > 1, v TCAM vn cn chim u th. y l mt trng hp khng mong mun, v bin ca sng qu nh. * Cc diode bn dn c c tuyn rt ging vi lut bnh phng ( trong vng hot ng ca n ). S khi ca mt mch bin iu cn bng (balance modulator) v hnh 4.21. H ny cng sng mang cos2fCt vi tn hiu cha tin s(t), sau a chng vo linh kin phi tuyn ( bnh phng ). S vn hnh cng c lp li vi -s(t) . Mch tng s ly hiu s ca 2 tn hiu ra, lm loi b s hng ca ly tha l trong khai trin (4.14). V d, xem s hng ly tha 3.
Trang IV.15
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Khi khai trin [s(t)+cos2fCt]3, S hng ph ln bng tn ca sng AM l s2(t)cos2fCt. S hng ny khng i du khi -s(t) c thay vo s(t). Nh vy ti mch tng (thc ra l tr ) chng s trit nhau. S hng m ta mun ly, s(t).cos2fCt , s i du khi -s(t) c thay cho s(t). Vy mch s lm tng i bin tn hiu. Ta cng nh rng, khi s hng bc mt b trit, nn tn hiu ra ca khi bin iu cn bng l SC AM. ( Bin iu AM sng mang b nn ). Mch in thc t ca bin iu bnh phng v hnh 4.22. y l mch transistor kiu E chung. Mch dng s phi tuyn ca transistor to nn tch ca tn hu vi sng mang. Mch c iu hp chn C, lc b nhng ha tn khng mong mun.
SQR
SQR
SQR
SQR
s(t)
Hnh 4.22: Mch bin iu bnh phng Cc mch bin iu bnh phng thc t d thit k n ngc nhin! Thc vy, Chng thng hin hu ngoi mun. Cc sn phm ca s bin iu xut hin trong mch in mt khi cc linh kin in t b a vo vng hot ng phi tuyn. V vy, ngi ta thng c ngn nga mt mch hot ng nh mt mch bin iu khng mong mun. Hnh 4.23 l mch ca mt my pht AM bin iu chn C. Ch cn thay i in th tc thi t vo chn B ca Transistor do s bin i bin ca tn hiu trong tin s(t). Sng xut hin ti nh ca mch iu hp chn C l tng ca VCC v tn hiu s(t). Nh vy, c bn ta lm thay i in th tc thi do bin ca s(t) thay i.
Trang IV.16
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Ng ra ca mch l mt lc BPF, nhm gim thiu cc ha tn sinh ra do s hat ng phi tuyn ca transistor.
Trang IV.17
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
S(f) 1
Hnh 4.24: Hon iu AM V mch nhn ca hnh v nhn khng khc vi mch nhn dng trong mch bin iu, ta c th tin on nhng ci bin ca mch bin iu cng v bnh phng c th p dng c y. C hai loi hon iu ng b Hon iu Cng: Trc ht, hy kho st s dng mch bin iu cng hon iu mt sng DSBSCAM:
Hnh 4.25: Hon P(t) l mt mt chui xung tun hon bin n v. P(t) = a0 +
iu cng hm cng gm
n =1
an cos2nfCt
Trang IV.18
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Vy tn hiu vo ca LPF l:
sm(t) P(t) = s(t) cos2fCt a0 + an cos2nf C t n =1
s(t) 2
a [cos(n 1)2f
n =1 n
t + cos(n + 1)2f C t ]
(4.15)
Vy output ca LPF cho bi: so(t) = V s hon iu c hon tt. Ta ni v hot ng ca hon iu cng cho mt sng AM SC. By gi, nu ta thay A + s(t) cho s(t) trong phng trnh (4.15) ( trng hp TCAM). Ta s thy rng hon iu cng s to ra mt tn hiu ra. 1 so(t) = a1[A + s(t)] 2 Biu thc trnh by tn hiu cha tin gc b di bi mt hng. Nu h cha linh kin lin lc ac, hng s khng sut hin output. Nu tt c mch khuch i trong h lin lc dc, ta c th loi bng cch dng mt t ni tip tng i ln, n np n tr trung bnh ca tn hiu. Ta gi s tr trung bnh ca tin s(t) l zero. Nu n khng ng, s loi b hng cng s loi vi tn hiu khc. May mn, hu ht s(t) u c tr dc l zero. Hon iu Bnh Phng: Ta kho st hiu qu ca vic cng sng AM vo mt sng mang thun ty, ri sau bnh phng tng: [sm(t) + A cos2fCt ]2 (4.16)
1 a1s(t) 2
Trc ht, hy xem trng hp sng mang b nn SCAM. Phng trnh (4.16) tr nn: sm(t) = s(t). Cos2fCt
(4.17)
- S hng th nh l mt sng AM xung quanh mt sng mang tn s 2fC. Vy c th tch n ra d dng bng mt lc LPF.
Trang IV.19
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
- S hng th nht c th khai trin: s2(t) + A2 + 2A s(t). Nhng tn s cha s2(t) ph vi s(t), v chng khng th tch ra. Tuy nhin, gi s rng ta
s(t) + A dng mt lc LPF tch tt c s hng ra khi thnh phn c tn s 2fc . 2
2
Nh l lc ny phi cho qua nhng tn s ln n 2fm. Vy ta hi phc bnh phng ca tng ca A v s(t). Ta s ly cn bc 2 ca n c:
0,707 s(t) + A =
1 2
s( t ) + A .
A* S ly sut ca mt tn hiu s a n mt dng mo. Th d, tn hiu l mt hnh sin thun, sut ca n c dng sng sin chnh lu 2 bn k vi tn s c bn gp i tn s gc. Tn hiu chnh lu khng ch cha mt tn s n, m bao gm nhiu ha tn. [ nu ta nghe n loa, sng sin gc s cho mt tng thun, trong lc sng sin chnh lu 2 bn k s cho mt tng s - Thnh phn ha tn - cao hn mt bt ]. Nu tn hiu gc l mt hn hp nhiu tn s, s mo s nghim trng hn. B* Nhng gi s A ln sao cho s(t) + A khng bao gi c tr m, th s(t) + A s bng s(t) + A. Khi , ta hon iu c. Ngha l sng mang c thm vo my thu hon iu phi c bin ln hn hay bng tr m ti a ca s(t).
By gi ta xem vic hon iu sng TCAM. Trong vic hon iu, cn thit phi to li mt bn sao hon chnh ca sng mang. iu ny kh thc hin, tr khi sng AM cha mt s hng tun hon c tn s bng tn s sng mang. iu ny t nhin a ta n vic phi dng TCAM. Thc vy, phng trnh (4.16) l kt qu t vic bnh phng sng TCAM thu c m khng cn cng thm mt sng mang a phng (ni local) (ti my thu ). s(t)
Hnh 4.26: Khi hon iu bnh phng cho TCAM. Hnh 4.26 l khi hon iu cho TCAM. Bin sng mang A ln lm cho s(t) khng m. A+
C* i vi sng SCAM, cn phi thm mch to (bn sao ca) sng mang ti my thu. Bn sao ny cn c ng b ha vi sng mang thu c ( ph hp v tn s v pha). Thng my thu c mt mch dao ng ni thc hin vic ny. Ta hy xem hu qu ca s khng ph hp v tn s v pha. Gi s mch dao ng ni hnh 4.24 b lch tn bi f v lch pha bi . Khi , output ca mch nhn l:
Trang IV.20
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
(4.18)
(4.19)
( S hng th nh ca (4.18) c thnh phn tn s 2fC + f nn b loi ) Biu thc (4.19) cho thy mt tn hiu l s(t) nhn vi mt hm Sinusoide ti tn s f Hertz. Ta gi s f nh, v ta c lm cho n 0. nh l bin iu ch rng so(t) c mt bin i
vi cc tn s trong khong n fm + f . D LPF c thit k ch cho qua cc tn s ln fm , nhng n vn cho qua ton b fm + f ,v f << fm
Gi s ta c th lm ph hp v tn s chnh xc ri, ch cn khc pha. Phng trnh (4.19) tr thnh: so(t) = s(t)
cos 2
(4.20)
l mt phin bn khng mo ca s(t). Khi 900, output s zero. S Hi Phc Sng Mang Trong TCAM. Ta thy, s hon iu ng b cn phi c s thch hp hon ho v tn s v s sai pha khng n 900. S thch hp tn s ch c th nu sng AM c cha mt thnh phn tun hon tn s bng vi sng mang. l, nh F ca sng AM nhn c my thu phi c mt xung lc ti tn s ca sng mang. y l trng hp ca TCAM. Tn hiu thu c c dng: sm(t) = s(t) cos2fCt + A cos2fCt Mt cch trch sng mang t sng bin iu l dng mt lc dy thng tht hp iu hp vi tn s sng mang. trng thi thng trc, tt c s hng ca sng mang s i ngang qua lc ny, trong khi ch c 1 phn ca sng bin iu qua m thi. Bin i F ca tn hiu ra ca lc l: so(f)=
1 [S(f - fC) + S(f + fC) + A(f + fC) + A(f - fC)]. 2
Trang IV.21
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
fC Ly
BW BW < f < FC + 2 2
-1
:
f c + BW
so(t) = A cos2fCt +
f C BW
S(f f C ) cos2fCt + df
2
(4.21)
Vy:
Mt mch lc vi kh bng tht hp s ch cho qua s hng th nht, ( thnh phn sng mang thun ty ).
Hnh 4.27: S hi phc sng mang dng BPF trong TCAM. Mt cch khc hi phc sng mang l dng vng kha pha (phase - lock loop). Vng kha pha s kha thnh phn tun hon input to nn mt sinusoide c tn s sng mang. Hnh 4.28: Vng kha pha Hnh 4.29: Hi phc sng mang trong TCAM bng PLL Tch Sng Khng Kt Hp ( Incoherent Detection ): Cc khi hon iu ni trn cn phi to li sng mang my thu. V tn s sng mang phi chnh xc v pha phi ng phi hp ( matched ) ng ti b phn tch sng, nn sng mang t i pht xem nh l mt thng tin chnh xc v thi gian (timing information) cn phi c truyn ( n my thu ). V l do , cc khi hon iu trn gi l tch sng kt hp ( Input
So pha
VCO Trang IV.22
v0(t)
Tn hiu chun
Hi tip
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Incoherent Detection ). Nhng nu thnh phn ( s hng ) sng mang ln trong TCAM, ta c th dng kiu tch sng khng kt hp. Trong , khng cn phi to li sng mang. Gi s sng mang ln sao cho A + s(t) > 0. Hnh 4.30. Ta bit, hon iu bnh phng th hiu qu cho trng hp ny.
Hnh 4.30: TCAM vi A + s(t) > 0 Ta nhc li, nh hnh 4.26, output ca khi bnh phng: [A + s(t)]2 cos22fCt =
1 [A + s(t)]2 + [A + s(t)]2 cos4f C t 2
[A + s(t)]2
2 Nu by gi ta gi s rng A ln sao cho A + s(t) khng bao gi m, th output ca khi cn hai l: so(t) = 0,707[ A + s(t) ] V s hon iu c hon tt
s(t)
Trang IV.23
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Tch sng chnh lu: Khi bnh phng c th c thay bng mt dng phi tyn khc. Trng hp c bit, xem mch tch sng chnh lu ( Rectifier Detection ) nh hnh 4.31.
sm(t)
Chnh lu
s1(t)
LPF
H (f )
-fm fm Hnh 4.31: B tch sng chnh lu. Xem mt sng DSBTCAM:
s m ( t ) = [A + s( t )]. cos 2ft
Mch chnh lu c th l na sng hoc ton sng. Ta xem loi mch chnh lu ton sng ( Full - Wave Rect ) Chnh lu ton sng th tng ng vi thut ton ly tr tuyt i. Vy tn hiu ra ca khi chnh lu l: s1(t) = A + s(t)cos2fCt V gi s A + s(t) khng m, ta c th vit: s1(t) = [A + s(t) ] cos2fCt Tr tuyt i ca cosine l mt sng tun hon, nh hnh 4.32.
cos(t )
Hnh 4.32 Tn s cn bn ca n l 2fC. Ta vit li s1(t) bng cch khai trin F : s1(t) = [ A + s(t) ] [ ao + a1 cos4fCt + a2 cos8fCt + a3 cos12fCt +.... ] Vy output ca LPF l: so(t) = ao [ A + s(t) ] V s hon iu hon tt. * By gi, ta hy xem c ch m khi tch sng trn hi phc li sng mang. Hnh 4.33 ch rng s chnh lu ton sng th tng ng vi php nhn sng vi mt sng vung. (ti tn s fC ). l tin trnh ly tr tuyt i ca phn m ca sng mang. N tng ng vi s nhn cho -1. Vy, mch chnh lu khng cn bit tn s sng mang chnh xc, m ch thc
Trang IV.24
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
hin mt thut ton tng ng vi nhn cho mt sng vung ( c tn s chnh xc bng fC ) v pha ca sng mang thu c. C th xem y nh mt bi tp, chng t rng mt mch tch sng ng b c th hot ng bng cch nhn sng vi mt ham cosine ( tn s fC ) hoc vi mt sng vung c tn s fC.
Hnh 4.33: Chnh lu ton sng tng ng vi php nhn 1 sng vung. Tch Sng Bao Hnh. (Envelope Detection) Tch sng cui cng m ta kho st y l n gin nht. Xem dng sng TCAM hnh 4.34. Nu A + s(t) khng bao gi m, ng bin trn hay bao hnh ca sng AM th chnh xc bng vi A + s(t). Nu ta thit lp mt mch ly ng bin ny, ta thc hin mt mch tch sng bao hnh. * Trc ht, xem mt mch tch sng nh ( peak detector ) nh hnh 4.35
Hnh 4.34: Dng sng TCAM vi A < a S phn tch mch tch sng nh da vo 2 quan st: (1) input khng th ln hn output ( vi mt diode l tng ). V (2) output khng bao gi gim vi t. Quan st th nht ng, v nu input vt qu output th diode c thm mt in th dng phn cc thun. Quan st th 2 do s kin l t khng c ng x in. Nn output lun lun bng vi tr nh ca input trc thi im .
Trang IV.25
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 4.35: Tch sng nh * By gi nu ta u thm mt in tr x in cho t. Mch hnh 4.36 l mch tch sng bao hnh. Output s c dng expo gia cc nh. Nu chn la thi hng RC thch hp, th output s xp x vi bao hnh. V mch tc ng nh mt mch tch sng. Output c cha sng d ( tn s fC) nhng iu khng h g, v ta ch quan tm n nhng tn s di tn s fm.
Hnh 4.36: Tch sng bao hnh Thi hng RC phi ngn sao cho bao hnh c th vch nhng thay i tr nh ca sng AM . Cc nh cch nhau ti nhng khong bng vi tn s sng mang, trong lc chiu cao th theo bin i ca bin ca s(t). Ta xem trng hp s(t) l mt hm sin thun ( tn s fC). N s c kh nng thay i tr 1 nh nhanh nht. Ti tn s ny, cc nh thay i t mt tr max n min trong fm sec. Mch 2 cn 5 ln thi hng t 0,7% tr cui cng ca n. Vy nu ta t thi hng RC n 10% ca 1 , Th mch tch sng bao hnh c th hot ng tn s cao nht. V d, vi fm = 5kHz, fm 1 m sec. ( hoc 20s). thi hng s chn l 50 Bin iu v Hon iu bng IC
Trang IV.26
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Cc mch bin iu v hon iu c th dng IC. Cc IC ny c cha nhng mch khuch i Visai a vo vng bo ha hoc m phng mt giao hon in t. ( Electronnic Commulator ). - Hnh 4.37, IC MC1496 c s dng nh mt bin iu TCAM. Mch tng t c th dng pht ra SCAM, bng cch chn li tr s cc in tr trong mch hiu chnh sng mang. - Hnh 4.38, cng dng chip ny hon iu cho TCAM. Sng mang trong mch c thc bng cch thc tn khuch i cao tn vo vng bo ha. Nh vy, output ca tn ny ging nh mt sng vung ti tn s fC. Sng mang ny c a vo mt trong nhng ng v ca MC 1496. Ng ra phi l LPF, hi phc tn hiu cha thng tin.
+12V 1K 1K
3,9K
3,9K
+Sm(t)
-Sm(t)
51 1 3
51
10
5 6,8K
+8V
Trang IV.27
C S Vin Thng
+12V
+12V
Phm Vn Tn
+12V
+12V
3,9K
3,9K
1K
600
1K
Sm(t)
U3
U3 7
8
Amplifier/Limiter
1
10K
50K
MC1496
9
10K
s(t)
51
51
10
6,8K
+8V
Hnh 4.39: nh ngha cc cnh bng Hnh 4.39 nh ngha cc bng cnh. Phn ca sm(t) nm trong bng trn sng mang gi l bng cnh trn ( upper - sideband ). V phn di sng mang gi l bng cnh di (lower sideband). Mt sng AM 2 bng cnh th bao gm c bng cnh trn v bng cnh di. Ta c th dng cc tn cht ca bin i F chng t rng 2 bng cnh ny ph thuc ln nhau. Bin i F ca sng AM c to nn bng cch di ( shifting ) S(f) ln v xung, nh bit. Bng cnh di to nn do phn f m ca S(f); v bng cnh trn do phn f dng ca S(f). Ta gi s rng tn tc s(t) l mt hm thc. Vy sut ca S(f) th chn v pha th l. Phn f m c th suy t f dng bng cch ly phc lin hp. Tng t, bng cnh di ca sm(t) c th suy t bng cnh trn. V cc bng cnh khng c lp, ta c th truyn tt c cc thng tin c bn bng cch gi i ch mt bng cnh.
Trang IV.28
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 4.40: Bin i F ca cc bng cnh Hnh 4.40 ch bin i F ca bng cnh trn v bng cnh di ca sng AM, ln lt k hiu l susb(t) l slsb(t). Sng AM 2 bng cnh l tng ca 2 bng cnh.
(4.22)
V sng SSB ch chim mt phn ca bng tn b chim bi sng DSB, n tha 2 yu cu ca mt h bin iu. l, bng cnh chn tn s sng mang ring, ta c th chuyn sng bin iu thnh mt khon tn s, m truyn i mt cch hiu qa. Ta cng c th dng nhng bng khc nhau cho nhng tn hiu khc nhau (tc fc khc nhau). Nn, cng lc c th truyn i nhiu tn hiu (a hp). Ch cn mt vn cn chng t. l, thng tin gc c th c hi phc t sng c bin iu SSB. V sng bin iu c th c to ra bi cc mch tng i n gin. Vy ta xt n cc khi bin iu v hon iu. Khi Bin iu Cho SSB: V bng cnh trn v bng cnh di tch bit v tn s, cc mch lc c th dng chn bng cnh mong mun. Hnh 4.41, ch khi bin iu cho bng cnh di (LSB). C cc cch to bng cnh trn (USB). Ta c th hoc thay i dy thng ca lc BPF ch nhn USB, hoc c th ly h s gia DSB v LSB.
Trang IV.29
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Cc mch lc 2 hnh bn phi tht chnh xc, v khng c dy tn bo v no gia bng cnh trn v bng cnh di. * Mt phng php khc to ra SSB. S khi v hnh 43 ( dng LSB - SSB ). Gi s s(t) l mt Sinusoide thun ty. Vi trng hp n gin ny, s phn tch ch cn n lng gic. S(t) = cos2fCt Sng DSB Amc dng: sm(t) = cos2fCt + cos2fCt cos2(f C f m )t + cos2(f C + f m )t = (4.23) 2 S nhn dng cc bng cnh trong trng hp n gin ny tht r rng: S hng th nht l bng cnh di, s hng th nh l bng cnh trn.
Hnh 4.43: Bin iu cho LSB, SSB By gi ta khai trin bng cnh di: cos2(f C fm)t sLsb(t) = 2 cos2f C t.cos2 f m t + sin2 f C t.sin2 f m t = 2
(4.24)
Trang IV.30
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
SSB
Vy ta c th thy ti sao s khi hnh 4.43 c th to ra LSB. S hng th nht ca phng trnh (4.24) l sng DSB AM. S hng th nh c c l do s di pha 900 cho mi sng Cosine. S trn y c th ci bin to ra bng cnh trn (USB). Ch cn thay b phn tng bng mt b phn ly hiu s hai outputs ca 2 mch nhn. Khi Hon iu Cho SSB: Khi hon iu ng b hnh 4.44 c th dng hon iu SSB Hnh 4.44: Hon iu ng b * V phng din tn s, ta bit s nhn cho mt Sinusoide s lm di tn bin i F c chiu ln v chiu xung. - Hnh 4.45, ch bin i F ca susb(t) khi nhn n vi mt Sinusoide ti tn s fC. - Hnh 4.46, ch kt qu tng t i vi tn hiu sLsb(t). Trong c 2 trng hp, mt lc LPF s hi phc li bn sao ca tn hiu cha thng tin gc. SUSB(f)
Trang IV.31
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
SLSB(f)
-fc
fc
F sLSB(t).cos2fc t
-2fc
2fc
Hnh 4.46: Bin i F ca hon iu LSB v SSB * V phng din thi gian ta thy:
s(t)cos2 2f C t s(t)sin2f C t + cos2f m t fSSB(t) cos2fCt = 2 Du + cho LSB v du - cho USB. Khai trin lng gic s(t) + s(t)cos2 2f C t s(t)sin4f C t = 4 Output ca LPF (vi mt input nh vy ) s l s(t)/4 V ta hon tt c s hon iu. * Ghi ch: (t) l bin i Hilbert ca s(t)
1 s() 1 s(t) d s(t) (t) = d. V s(t) = - t t
(4.25)
(4.26)
Bin i Hilbert ca mt hm thi gian c c bng cch quay tt c thnh phn tn s i mt gc 900. V d: s(t)= cos(2fCt+) (t)= sin(2fCt+)
Trang IV.32
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 4.47: My thu QAM Gi s, c 2 tn hiu s1(t) v s2(t) c tn s gii hn nh hn fm. Hai tn hiu ny bin iu 2 sng mang c tn s bng nhau. s1m(t) = s1(t).cos2fCt s2m(t) = s2(t).sin2fCt Tng ca 2 sng: AM = sm1(t) + sm2(t) = s1(t). cos2fCt + s2(t).sin2fCt Mc d hai sng ph ln nhau, nhng chng c th tch ra bi my thu nh hnh v trn. - Tn hiu ng vo LPF1: sa(t) = [s1(t) cos2fCt + s2(t) sin2fCt].cos2fCt = s1(t).cos22fCt + s2(t).sin2fCt.cos2fCt 1 = [s1(t)+ s1(t) cos4fCt + s2(t) sin4fCt] 2 Mch lc LPF1 s ch cho qua s hng th nht, l s1(t)/2 - Tn hiu ng vo LPF2: sb(t) = s1(t) cos2fCt.sin2fCt + s2(t) sin22fCt 1 = [s1(t) sin4fCt + s2(t) - s2(t) cos4fCt] 2 Ng ra ca LPF1 l s hng th hai, s2(t)/2
Trang IV.33
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
VSB c xp x cng kh bng tn vi SSB v khng kh thit k mch hon iu. Nh tn gi, VSB c cha phn st li ca bng cnh th nh (khng loi b hon ton nh SSB). Hnh 4.48: Bin iu VSB Mch lc c dng cho VSB khng ging nh trong SSB - n khng cht ch. sm(f)
-fc
+fc
H(f)
-fc
+fc
Sm(f).H(f)
-fc
+fc
Hnh 4.48 ch bin i ca DSB, c tnh mch lc v bin i ca output. Nu SV(f) l bin i F ca tn hiu VSB, th: SV(f) = Sm (f)H(f) = [ s(f + fC) + s(f - fC)]H(f) Output ca b hon iu ng b c bin i: S (f + f C ) + S V (f f C ) S0(f) = V , f < fm 2 Thay (4.27) vo (4.28), ta tm c:
S(f )[H(f f C ) + H(f + f C ) 4 Phng trnh (4.29) c dng t cc iu kin cho mch lc. Tng nm trong [ ] c v hnh 4.49. Vi mt H(f) tin biu.
(4.27) (4.28)
S0(f) =
(4.29)
Trang IV.34
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 4.49: Lc BPF cho VBS Gi s rng mt s hng sng mang c cng vo (TCAM). Sng mang c truyn VSB c dng sv(t) + A cos2fCt S hng sng mang ny c rt ra ti my thu bng cch dng hoc mt lc bng rt hp hoc mt vng kha pha. Nu s hng sng mang ln, c th dng tch sng bao hnh [ ta thy iu SSB. , sng mang ln hn nhiu so vi tn hiu. Cn DSB, sng mang ch cn ln cng c vi tn hiu. i vi VBS, Bin sng mang th nm gia 2 kiu y ]. Khi cng mt sng mang vo, hiu sut s gim. S d dng trong vic thit k mt mch tch sng bao hnh khin h ny c chn dng trong truyn hnh.
AM STEREO.
Ta ch gii thiu nhng im ch yu v AM stereo. S phn gii su hn cn n nhng hiu bit v bin iu pha, m ta s ni chng 5. Nguyn l AM Stereo l gi 2 tn hiu audio c lp trong kh bng 10kHz nm trong mi i pht thanh thng mi. Nhng hiu chnh cn thit c th tng thch vi cc my thu mono ang hin hu (nu 2 tn hiu biu din cho 2 knh tri v phi, th mt my thu mono phi hi phc tng ca 2 tn hiu ny). Nu 2 tn hiu k hiu l sL(t) v
Nu c 2 tn hiu sL(t) v sR(t) l tn hiu aodio vi tn s ti a l 5kHz, q(t) chim dy tn gia fC - 5kHz n fC+5KHz. ( kh bng tng cng l 10kHz ). Tn hiu tng hp c th vit li nh l mt Sinusoide duy nht: q(t) = A(t) cos[2fCt+(t)]
2 Trong : A(t) = s 2 L (t) + s R (t)
(4.31)
Mch tch sng bao hnh trong mt my thu mono s to A(t). l mt phin bn b mo ca tng ca 2 knh v khng cn cho yu cu tng thch. Hnh 4.50 Ch s ca khi bin iu v hon iu. Khi v chm chm l mt vng kha pha, c dng hi phc sng mang. Output ca vng kha pha l cos(2fCt-450)
Trang IV.35
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Cc hm thi gian khc c ghi trong hnh l: s1(t) = (2fCt - 450) s2(t)= cos2fCt s3(t)= sin2fCt s4(t) = sL(t) cos22fCt + sR(t) sin2fCt + cos2fCt
s5(t)= sL(t) sin2fCt cos2fCt + sR(t) sin22fCt s (t) s6(t)= L 2 s (t) s7(t)= R 2
=1/2sL(t)
Trang IV.36
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Trang IV.37
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Chng V:BIN IU GC
TN S TC THI. BIN IU TN S (FREQUENCY MODULATION). BIN IU PHA. FM BNG HP (NARROW BAND FM). PM BNG HP. FM BNG RNG (WIDE BAND FM). HM BESSEL. KHI BIN IU. KHI HON IU. FM STEREO. SO SNH CC H.
Trang V.1
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
TN S TC THI.
Xem mt sng mang cha b bin iu sC(t) = A cos(2fCt + ) (5.1) Nu fC b thay i ty theo thng tin m ta mun truyn, sng mang c ni l c bin iu tn s. Cn nu b lm thay i, sng mang b bin iu pha. Nhng nu khi fC hay b thay i theo thi gian, th sC(t) khng cn l Sinusoide na. Vy nh ngha v tn s m ta dng trc y cn c ci bin cho ph hp. Xem 3 hm thi gian: s1(t) = A cos 6t (5.2a) s2(t) = A cos (6t +5) (5.2b) -t (5.2c) s3(t) = A cos (2t e ) Tn s ca s1(t) v s2(t) r rng l 3Hz. Tn s ca s3(t) hin ti cha xc nh. nh ngha truyn thng ca ta v tn s khng p dng c cho loi sng ny. Vy cn m rng khi nim v tn s p dng cho nhng trng hp m tn s khng l hng. Ta nh ngha tn s tc thi theo cch c th p dng c cho cc sng tng qut. Tn s tc thi c nh ngha nh l nhp thay i ca pha. d t s(t) = A cos (t) 2f i ( t ) = (5.3) dt fi : tn s tc thi, Hz. Nh l c 2 v ca phng trnh (5.3) c n v l rad/sec. Nh vy trong th d trn, tn s tc thi ca cc tn hiu cho ln lt l 3Hz; 3Hz v e-t (1 - t) Hz. Th d 1: Tm tn s tc thi ca cc sng sau: cos2t , t < 1 s( t ) = cos 4t ,1 < t < 2 cos 6t , 2 < t Gii: Sng c dng: s(t) = cos[2t g(t)] (5.4) Trong g(t) c biu th nh hnh 5.1.
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 5.2 Th d 2. Tm tn s tc thi ca hm sau y: s(t) = 10 cos2[1000t + sin 10t ] Gii: Ap dng nh ngha tm: 1 d f i (t) = = 1000 + 10 cos 10t 2 dt fi c v hnh 5.3.
Hnh 5.3
t f m ( t ) = A cos 2f c t + K f s()d 0
(5.7)
Nh l, nu t s(t) = 0, phng (5.7) s thnh mt sng mang thun ty. Td . V sng AMSC v FM cho cc tn hiu thng tin nh hnh 5.4. Gii: Trang V.3
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
s1(t)
sm1(t)
m1(t)
sm2(t)
m2(t)
Hnh 5.4 Tn s ca fm(t) thay i t fC + Kf[min . s(t)] n fC + Kf[max . s(t)]. Trang V.4
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Bng cch lm cho Kf nh mt cch ty , th tn s ca fm(t) c th c gi mt cch ty xung quanh fC. iu lm tit gim c kh bng. Nh l s bin iu th khng tuyn tnh cho s(t). Nu thay s(t) trong phng trnh (5.7) bng mt tng gm nhiu tn hiu th sng FM kt qu khng l tng ca cc sng FM thnh phn. iu ng, v: Cos (A + B) cosA + cosB. Ta chia bin iu FM lm 2 nhm; ty thuc vo c ca Kf. Vi Kf rt nh ta c FM bng hp; v Kf ln ta c FM bng rng.
BIN IU PHA.
Khng c s khc bit c bn gia bin iu pha v bin iu tn s. Hai t y thng c dng thay i cho nhau. Bin iu mt pha bng mt sng th cng nh bin iu o hm ca n (tn s) vi sng y. Sng bin iu pha cng c dng: pm(t) = A cos (t). Trong (t) c bin iu bi s(t). Vy: (5.8) (t) =2 [fCt + Kp s(t)] -1 Hng s t l Kp c n v V . Sng PM c dng: pm(t) = A cos 2 [fCt + Kp s(t)] (5.9)
Khi s(t) = 0, sng PM tr thnh sng mang thun ty. Ta c th lin h PM vi FM bng cch dng nh ngha ca tn s tc thi: ds fi (t) = fC + Kp (5.10) dt Trng rt ging vi (5.5), trng hp ca FM. Thc vy, khng c s khc bit gia vic bin iu tn s mt sng mang bng s(t) v vic bin iu pha ca cng sng mang bng tch phn ca s(t). Ngc li khng c g khc nhau gia vic bin iu pha ca mt sng mang bng s(t) v bin iu tn s cng sng mang y bng o hm ca s(t). V vy, tt c cc kt qu sau y th chuyn d dng gia 2 loi bin iu.
(5.12)
Phng trnh (5.11) tr nn: fm(t) = A cos 2 [ fc t + K f g(t)] Dng lng gic, khai trin hm cosine: (5.13)
Trang V.5
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
fm(t) = Acos2fCt . cos2Kf g(t) - A sin2fCt . sin2Kf g(t) Cosine ca mt gc b 1. Trong khi sin ca n gn bng chnh n.
(5.14)
Vy, nu Kf nh sao cho 2Kf g(t) biu din cho mt gc rt nh, ta c th tnh xp x phng trnh (5.14): fm(t) Acos2fCt - 2A g(t) Kf sin2fCt ca n (vi mt t kh khn) nh sau: Bin i F ca g(t) lin h vi s(t) bi: G(f) =
S(f) j2 f
(5.15)
Php tnh ny tuyn tnh vi g(t) v nh vy tuyn tnh vi s(t). Ta c th tnh bin i F
Ly bin i F ca (5.15):
fm(f) =
S (f f c ) S (f + f c ) A [(f f c ) + (f + f c )] + 2AK f 4j f fc f + fc 2
(5.16)
Hnh 5.5: Bin i F ca sng FM. FM bng hp c 3 vn : - Tn s c th tng cao n mc cn thit truyn i c hiu qa, bng cch iu chnh fC n tr mong mun. - Nu tn s sng mang ca ngun tin ln cn cch n t nht 2fm, th cc tn hiu cha nhng ngun tin khc nhau c th truyn cng lc trn cng mt knh. - s(t) c th hi phc t sng bin iu. V phn sau ta s thy, cng mt khi hon iu c th tch sng cho FM trong c 2 trng hp Kf nh v Kf ln. Kh bng ca sng FM l 2fm, ng nh trng hp AM hai cnh. Th d dng ting hut so (ti a 5000Hz) bin iu mt sng mang. Gi s s di tn ti a l 1Hz. Nh vy, tn s tc thi thay i t (fC - 1)Hz n (fC + 1)Hz. Bin i F ca sng FM chim mt bng gia (fC - 5000)Hz v (fC + 5000)Hz. R rng, tn s tc thi v cch thc m n thay i gp phn (c 2) vo kh bng ca FM. Gi l Bng hp khi Kf nh, l v khi Kf tng, kh bng s tng t tr ti thiu 2fm.
PM BNG HP.
Bin iu pha bng s(t) th ging nh bin iu tn s bng o hm ca s(t). V o hm ca s(t) cha cng khong tn s nh s(t), nn kh bng ca PM bng hp cng chim vng tn s t gia fC - fm v fC + fm. Tc l kh bng rng 2fm. Vi FM bng hp, tr max ca 2kf g(t) l mt gc rt nh (Trong g(t) l tch phn ca s(t)).
Trang V.6
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Vi PM bng hp, 2Kp s(t) phi l mt gc rt nh. iu ny cho php tnh xp x cosine v sine (s hng th nht trong chui khai trin).
e j sin 2 f m t =
H s F cho bi:
1
n =
C e
n
jn 2 f m t
(5.22)
Cn = fm
e
fm
fm
j sin 2 f m t
e jn 2 f m t dt
(5.23)
Tch phn ca (5.23) khng tnh c, n hi t ti mt tr gi thc. Tr gi thc l mt hm ca n v . N khng phi l mt hm ca fm. Tch phn c gi l hm Bessel loi mt, k hiu Jn().
HM BESSEL.
Hm Bessel loi 1 l gii p 2ca phng trnh vi phn: d y dy + x 2 2 2 2 x dx dx + ( x - n ) y( x ) = 0
Trang V.7
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Mc d hm Bessel c nh ngha cho tt c tr gi ca n, ta ch quan tm n cc s nguyn thc dng v m. Vi nhng tr nguyn ca n, J-n(x) = (-1)n Jn(x). Hnh 5.6, v Jn cho nhng tr ca n = 0, 1 v 2. Nh l vi x rt nh, J0(x) tin n 1 trong lc J1(x) v J2(x) tin n zero. ( Xem hnh trang sau ). Ta hy xem hm Bessel khi n tr nn ln. Ta kho st mt im c bit trn cc ng cong. Hnh 5.7, v Jn (10) l mt hm ca n. - Khi n m, hm tr nn dao ng khng tt ( under damped oscillator ). - Vi nhng tr n dng, ta lu n tnh i xng ca phng trinh (5.23). - Mt quan st quan trng l, vi n > 9, hm Bessel tin n tim cn vi zero. Tht vy, vi n c nh v ln, hm Bessel c th tnh xp x bi: n 2 Jn ( ) (5.24) ( n + 1) Trong (n+1) l hm Gamma.
Hnh 5.6: Hm Bessel cho n = 0, 1 v 2. Hm Gamma tin n vi cc sut ln hn 2. Th d, tr gi ca hm Gamma ng vi cc sut 2, 3, 4, 5 v 6 l 1, 2 , 6, 24 v 120. V hm Gamma nm mu s, c th thy rng Trang V.8
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
hm Bessel gim rt nhanh khi n tng. l mt tnh cht chnh tc tim kh bng ca sng FM.
Hnh 5.7: Jn (10) l mt hm ca n. Tr li phng trnh (5.23), ta thy cc h s Fourier c cho bi: Cn = Jn (). V sng FM tr nn: jn2 f m t j2 f c t fm (t) = Re Ae (5.25) J n ( ) e n = V ej2fct khngl mt hm ca n, ta em vo du tng: j2 t ( f c + nf m ) fm (t) = Re A J n ()e n = V ly phn thc:
fm (t) = A
n =
J n () cos 2( fC + nf m ) t
(5.26)
Trang V.9
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 5.8: Bin i ca FM, i vi tin tc l Sinusoids. Ta ang gp phi mt rc ri ln ! Bin i ny m rng theo c 2 chiu t tn s sng mang. N c mt kh bng rng v hn. D Jn() tin n zero ti vi tr gi, nhng kh bng rng th khng b gii hn. Nh vy, ta khng th truyn c hiu qu v cng khng th phi hp nhiu ngun tin ring l vo chung mt knh ( Multiplexing ) ( v trng f ). Vi khng i, cc hm Jn() tin n zero khi n tng. Vi s chn la , s hng J0() tin n zero v sng mang b loi. Trong trng hp AM, s loi b sng mang lm tng hiu sut. Nhng i vi FM, s loi sng mang khng c li g c v cng sut ton phn gi khng i. a * tnh xp x kh bng ca sng FM, ta xem cc xung hnh 5.8. Trc ht, ta chn mt tr nh. T hnh 5.6, ta thy rng, nu < 0,5 th J2() < 0,03. Cc hm Bessel bc cao hn (n > 2) th nh hn. Ti =0,5, J1 l 0,24. Vi nhng tr nh ny ca , bin i F hnh 5.8 ch bao gm 5 xung lc gn sng mang. l, thnh phn ti sng mang v 2 thnh phn cch fm k t sng mang. iu , cho mt kh bng l 2 fm. Ta bit iu v nhng tr rt nh ca (aKf/fm) tng ng vi iu kin bng hp. b * By gi, gi s khng nh, th d = 10. Nhng tnh cht m ta ni trn ch rng Jn(10) s gim nhanh chng, khi n > 10. Xem hnh 5.8, ta thy nhng thnh phn c ngha l sng mang v 10 ha tn mi bn ca sng mang. Mt cch tng qut: Vi ln,s s hng (thnh phn) mi bn ca sng mang l ( c lm trn s nguyn ). iu cho mt kh bng l 2fm. Gn y, Jonh Carson a ra nh lut: Kh bng ca sng FM th xp x bng hm ca tn s tn hiu cha tin v ch s bin iu: BW 2(fm + fm) (5.27) iu tha nhn 2 trng hp gii hn. Vi rt nh, kh bng 2fm v ngc li vi ln, kh bng 2fm. Thay = aKf/fm vo (5.27): BW 2(aKf+fm) (5.28) * Ta nh li tn s tc thi c cho bi phng trnh (5.18): fi (t)=fC + aKf cos2fmt Ta thy rng fm l nhp thay i ca fi (t) ,trong lc aKf l tr ti a m n di tn t sng mang - c 2 i lng y iu tham gia vo kh bng ca sng FM. Th d: Tm bng xp x ca cc tn s b chim bi sng FM vi sng mang c tn s 5khz, Kf = 10Hz/V v: a) s(t) = 10 cos10t. b) s(t) = 5 cos20t. c) s(t) = 100 cos2000t. Gii: a) BW 2(aKf+fm) = 2[10(10)+5] = 210Hz. b) BW 2(aKf+fm) = 2[5(10)+10] = 120Hz. c) BW 2(aKf+fm) = 2[100(10)+1.000] = 4khz. Bng ca nhng tn s b chim: a) 4895 n 5105 Hz. b) 4940 n 5060 Hz. c) 3 n 7 Khz.
Trang V.10
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Phng trnh (5.28) c khai trin cho trng hp c bit ca mt tn hiu cha tin hnh Sinusoide. Nu s bin iu l tuyn tnh, th ta c th p dng cng thc ny cho thnh phn tn s cao nht ca s(t) tm kh bng. Nhng, FM th khng tuyn tnh nn cch y khng ng. Ta s tm mt cng thc tng t cho trng hp tng qut. Hnh 5.9, ch tn s tc thi ca trng hp c bit m tn hiu cha tin Sinusoide v trng hp tng qut. Hnh 5.9: Tn s tc thi
akf
Trong trng hp s(t) hnh sin, aKf l di tn ti a ca tn s so vi fc. V trong trng hp tng qut di tn ti a tng t k hiu l f. Cng thc tng qut cho (5.28) l: (5.29) BW 2( f + fm )
Nu f rt ln so vi fm, ta c FM bng rng, v tn s ca sng mang thay i mt khong rng, nhng vi nhp chm. Tn s tc thi ca sng mang thay i chm t fCf n fC+f. Nh vy sng FM xp x vi mt Sinusoide thun trong mt thi gian di. Ta c
th ngh l n l tng ca nhiu Sinusoide vi cc tn s nm gia 2 gii hn. Nn bin i F th gn bng vi s chng ( Superposition ) cc bin i F ca nhng sinusoide y tt c nm trong gii hn tn s. Vy thc hp l gi s rng kh bng th xp x vi b rng ca khong tn s ny, hoc 2f. Nu f rt nh, ta c mt sng mang thay i trong mt khong rt nh ca tn s, nhng vi nhp nhanh. Ta c th tnh gn ng bng 2 mch giao ng ti nhng gii hn tn s. Mi giao ng c Cng ha trong na thi gian ton th. Bng ca cc tn s b chim bi output ca H 5.10 l t fC - f - fm n fC + f + fm. Vi f nh, kh bng l 2fm . Ta thy kh bng ca sng FM tng vi s tng tr gi ca Kf. V im ny, s dng FM bng hp ( vi kh bng ti thiu 2fm ) l hp l. Nhng, FM bng rng li c u im v trit nhiu hn c FM bng hp v AM.
Trang V.11
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
V d: Mt sng mang 10MHz c bin iu FM bi mt tn hiu Sinusoide c tn s 5KHz, sao cho di tn ti a ca sng FM l 500KHz - Tm bng xp x ca cc tn s b chim bi sng FM. Gii: Kh bng xp x BW 2(f + fm). BW 2(500KHz + 5KHz) = 1.010 KHz . Vy bng ca tn s b chim th tp trung quanh tn s sng mang, v trong khong t 9.495 n 10.505KHz. Tn hiu FM th d ny l bng rng. Nu n l bng hp, kh bng s ch l 10KHz. Th d: Mt sng mang 100KHz b bin iu FM bi mt tn hiu sinusoide c bin 1V. Kf c tr 100Hz/V. Tm kh bng xp x ca sng FM nu tn hiu bin iu c mt tn s 10KHz. Gii: Ta li dng php tnh xp x ca Carson: BW 2(f + fm) V tn hiu cha tin s(t) c bin n v, di tn ti a f c cho bi kf , hoc 100Hz . fm l 10 Khz, tn s ca tn hiu bin iu. Vy : BW 2(100Hz + 10 Khz) = 20.200Hz . V fm rt ln so vi f , y l tn hiu FM bng hp. Kh bng cn thit truyn cng tin tc khi dng DSB AM s l 20KHz, xp x vi kh bng ca sng FM ny. V du: Mt sng bin iu gc c m t bi: (t) = 10 cos[2 x 107t + 20cos1000t] Tm kh bng xp x ca sng ny. Gii: fm l 500Hz. tnh f, trc ht ta tm tn s tc thi: 1 d fi (t) = ( 2 x 107t + 20cos1000t ). 2 dt = 107-10.000 sin 1000t . di tn ti a ca 10.000 sin1000t, hoc 10KHz. Vy kh bng xp x c cho bi: BW 2( 10.000 + 500 ) = 21khz . R rng y l mt sng FM bng rng v f rt ln so vi fm. Nh l ta khng bit y l bin iu tn s hoc pha khi tm kh bng.
fm(t) = A cos2fct - 2A g(t) Kf sin 2fct Phng trnh ny tc khc a n s khi nh hnh 5.11. - Biu thc tng ng cho PM bng hp:
Trang V.12
(5.30)
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
pm(t) = A cos2fCt - 2AKP s(t) sin2fCt (5.31) Hnh 5.11 Phi c ci bin bng cch thay 2Kf s(t) bng 2Kp s(t) v b tch phn.
Hnh 5.11: Khi bin iu cho FM bng hp. Tn s tc thi ca output ca h l: fi (t) = fC + Kf s(t) y l FM bng hp v tr ln nht ca Kf s(t) ( di tn ) th nh so vi nhng tn s hin din trong s(t). Gi s ta t output ca sng FM bng hp ngang qua mt linh kin phi tuyn m n nhn tt c tn s bi mt hng s C. Kt qu tn s tc thi l: fi (t) = CfC+ Ckf s(t) (5.32) di tn ca sng mi ny bng C ln sng c, trong lc nhp thay i ca fi (t) vn khng i. iu ny, v hnh 5.12. Nh vy, vi tr C ln, s nhn tn lm thay i FM bng hp thnh FM bng rng. N cng lm di chuyn sng mang, nhng iu ny khng gy hiu qu trn mt sng FM d l bng hp hay bng rng.
2Cfm
Cfc-Cfm Cfc+Cfm Hnh 5.12: S nhn tn Xem mt cch khc, nu kh bng sng FM ln ng k so vi 2fm, tn hiu l bng rng. Nu sng mang mi c tn s cao hn ny khng mong mun, ta c th di ( i tn ) n bt k tr no m khng lm nh hng n kh bng. Khi bin iu FM kt qu v hnh 5.13.
Hnh 5.13: Khi bin iu cho FM bng rng * C mt cnh trc tip to nn FM bng rng, nh hnh 5.14.
Trang V.13
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 5.14: Mch pht FM Mt mch dao ng cao tn to sng mang, c tn s quyt nh bi mch iu hp ( hoc thch anh ) u song song vi mt doide bin dung (Varicap). in dung ca varicap c th thay i bng cnh lm thay i dng chy ngang qua n (nu phn cc thun) hoc in th t ln 2 u n (nu phn cc ngc). S thay i in dung ca varicap s lm thay i tn s ca mch giao ng. Nu dng hay th i ngang qua varicap thay i t l vi tn hiu cha tin th tn s ca mch giao ng thay i t l vi tn hiu ny. V sng FM s c to ra. Trong hnh 5.14. Bn phi D l mch giao ng m tn s c lm thay i. Bn tri D l mch phn cc v ghp tn hiu s(t) vo doide D. T C2 c tr rt ln so vi tr ca in dung Varicap, nn ch c tc dng cch ly DC. RFC, cun chn cao tn, nga tn hiu dao ng ghp ngc li ngun phn cc. C1: t phn dng.
s()d ) .
S hon iu hi phc li s(t) gm 2 loi: - Tch sng phn bit ( Discriminator ), tch mt thnh phn tn s ra khi cc thnh phn khc v chuyn s thay i tn s thnh thay i bin ri tch sng ging nh AM. - Vng kha pha ( Phase - Lockloop ) phi hp mt dao ng ni vi sng mang c bin iu.
Trang V.14
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 5.15: o hm ca sng FM Gi s tn s tc thi th ln hn nhiu so vi fm (hp l vi thc t). Thnh phn sng mang lp y vng gia bin v nh qua gng ca n. Thc t, vng din tch gia ng bin trn v ng bin di b che kn do tn s qu cao ca sng mang. Nh vy, ngay c khi tn s sng mang khng l hng, bao hnh ca sng vn c nh ngha: 2 A[fC + Kf s(t)] (5.34) S thay i cht t ca tn s sng mang s khng ng k bi mt tch sng bao hnh. Trong cc h thng tin thc t, fC >> Kf s(t). Vy lng nm trong ngoc ca (5.34) th dng, v ta c th b u tr tuyt i. Tm li: Mt mch vi phn v sau l mt tch sng bao hnh s c th dng hi phc li s(t) t sng FM.
Hnh 5.16: Hon iu FM. Nu s bin iu l PM, th output ca h hnh 5.16 l o hm ca s(t). Khi cn thm mt mch tch phn ng ra ca h. Hm h thng ca mch vi phn: H(f) = 2jf (5.35)
Hnh 5.17: c tuyn Sut ca mch vi phn. c tuyn Sut c v hnh 5.17. Sut ca output ca mch vi phn th t l tuyn tnh vi tn s ca input. Nh vy mch vi phn i FM thnh AM. Khi mt mch vi phn dng nh th, ta gi n l mt discriminator.
b. C mt loi Discriminator khc. Bt k h thng no c mt sut hm h thng gn - Tuyn tnh vi tn s trong khong dy tn ca sng FM s iu i FM thnh AM.
Th d: Mt BPF s lm vic nh mt Discriminator nu cho n hot ng trn mt
H (f )
f
Gn tuyn tnh
khong gii hn ca kh bng, nh hnh 5.18. Hnh 5.18 Trang V.15
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Ta c th chng minh s tuyn tnh ca BPF Discriminator theo cch thc tng t nh khi bin iu cn bng. Xem mch in hnh 5.19. Na trn ca my bin th L1 v C1 iu hp ti fa . Na di my bin th v C2 iu hp ti fb.
D1
D2
Hnh 5.20: Discriminator Mch in trn y gi l tch sng dc ( Slope Detector ) v n dng on dc ca c tuyn mch lc tch sng.
C. By gi ta tr li khi vi phn gc. Ta s thy mt cch tip cn khc. Ta c th tinch o hm mt cch gn ng bng vi tn hiu ca hai tr mu ca sng:
(t) - ( t - to ) to
d . dt
iu ny dn n khi hon iu nh hnh 5.21. V mt s di thi gian th tng ng vi mt s di pha, nn khi ny gi l hon iu di pha ( Phase Shif Demodulator ).
fm
(t)
s( t )
Trang V.16
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Error 1 cos(1 2 ) 2
PLL tch sng FM: Trc ht, xem mch so pha; gm 1 mch nhn v mt lc LPF. Cho hai tn hiu vo cng tn s v pha ln lt l 1 v 2 1 cos(a + b) = [cos(a + b) + cos(a b)] 2 Thnh phn cos(a+b) c tn s 2fc nn b lai b bi LPF. Ng ra l
1 cos(1 2 ) . y 2
l Error ca mch so pha. Error s tin n 0 khi 1-2 tin n 90o. Mch PLL gm 1 mch so pha v 1 VCO, nm trn ng hi tip. Mch to nn mt vng iu chnh t ng.
r1 r2
LPF
vo (t)
Error
VCO
Hnh 5.22: Vng kha pha (PLL) VCO to ra mt sng sin. Mt phn tn hiu ra Vo(t) c hi tip v lm Error sa sai pha cho VCO. Mch c tc dng t iu chnh sao cho Error tin n 0. Ngha l c khuynh hng lm hiu pha tin n 90o. Khi , ta ni vng b kha (locked). By gi, ta p dng PLL tch sng FM .
Sng FM n
s 2 (t ) s1 (t)
LPF
vo (t)
Error
VCO
Hnh 5.23: Tch sng FM VCO to 1 sng sin, bin B, tn s fc v lch pha vi sng FM n 1 gc /2. Sng hnh sin ny c Error bin iu FM nn c dng:
Trang V.17
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
s 2 (t ) =
2 Tm ap ng transient, lay o ham hai ve: dv 0 (t ) AB d f m (t ) d 0 (t ) = = AB[K f s (t ) K 0 v0 (t )] 2 dt dt dt Cuoi cung, phng trnh vi phan c cho bi: dv 0 (t ) + K 0 ABv 0 (t ) = K f ABs (t ) dt ap ng thng trc la nghiem ca phng trnh nay. Cho o ham tien ti zero. Kf s (t ) => v 0 (t ) = K0
AB f m (t ) 0 (t )
FM STEREO.
FM Stereo l tin trnh gi i 2 tn hiu Audio ng thi trong cng mt knh FM. Nh rng ta ch c kh bng 30KHz gi theo kiu FM bng hp. Hnh 5.24: Tn hiu Stereo Multiplex
38K
Hnh 5.24 l mt h thng Multiplex 2 knh Audio. S1(f) v s2(f) l bin i hiu m tn tng qut, c kh bng gii hn. Trang V.18
F ca 2 tn
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Trc ht ta bin iu AM mt sng mang 38KHz vi S2(t). iu ny lm di tn tn hiu n khong gia 23 v 53 KHz nh vy n khng ph vi tn hiu ca S1(t). Sau ta cng chng li v ri cng vi sng cao tn 19KHz. Bin i F ca output v bn phi ca hnh 5.24. Tn hiu tng hp: s1(t) + s2(t) cos 2 x 38 x 103 t + cos2 . 19 . 103t . Biu din bi mt hm thi gian vi tn s trn l 53KHz. Ta c th bin iu FM sng mang bng hm ny. Nh vy, nu dng kiu FM bng hp, ta ch s dng 106KHz ( trong khong 200KHz c php ). Ti my thu, ta hon iu sng FM hi phc tn hiu tng hp (Hnh 5.25). LPF1 hi phc s1(t) . BPF s tch s hng th 3 ra khi tn hiu tng hp, v ri ta phi hi phc s2(t) t sng bin iu (AM). Nu ta chn cnh cng thm mt sng mang vo cho TCAM ny, ta khng phi dng mt mch tch sng bao hnh nhn li s2(t). iu ny ng, vi tn s sng mang l 38KHz, vo khong 2,5 ln ln hn tn s cao nht ca s2(t). M s hot ng ca tch sng bao
L+R LR
FM Stereo Demux
hnh i hi tn s sng mang phi rt cao so vi tn s ln nht ca tn hiu cha tin. Vy ta phi dng tch sng ng b. iu ny, ta thy hnh 5.25, tn hiu tng hp c nhn vi sng mang 38KHz v ri LPF2 s hi phc li s2(t). Bng cnh no ta bo m rng Sinusoide 38KHz my thu s ng b ha tt cho sng mang nhn c ?. Ta vn c th truyn i sng mang v dng vng kha pha hi phc n my thu. Nhng y, c mt cnh n gin hn. Xem li hnh 5.24. Nh l, sng mang 38KHz l do nhn i tn s t mch dao ng 19KHz. Tn hiu ny (19KHz) c cng vo tn hiu tng hp. Hnh 5.25: Hon iu FM Stereo. Nh vy, Tn hiu tng hp hin ti l: s1(t) + s2(t) cos2 x 3.8 x 104t + A cos2 x 1,9 x 104t Bin i F ca n v bn phi hnh 5.24. Ta thy c mt xung lc xut hin ti 19KHz ( l do sinusoide cng vo ). Ti my thu, output ca khi tch sng bao hnh (hnh 5.25) c cha thnh phn ny. N c tch ra nh BPF - v chnh n c phn i dng ng b ha cho vic tch sng AM. Nh vy, ta thy 2 tn hiu Sinusoide 38KHz ( i pht v my thu ) u c ngun gc t mt ngun chung 19KHz. Vn cn tn ti mt vn . l vn tng hp gia my thu Mono v Stereo. Mt my Mono khng thun nhn knh tri ( hoc phi ). hnh 5.25, out put ca LPF1, s1(t) biu Trang V.19
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
din cho tn hiu mt my thu mono - nhng ta khng mun s1(t) v s2(t) biu din cho tn hiu ring ca mi knh. Thay vo , ta t s1(t) l tng ca tn hiu tri v phi v s2(t) l hiu. Nh vy, my thu mono s nhn tng ca tn hiu tri v phi. My thu Stereo phi lm mt thut ton cng tuyn tnh. Thut ton ny l cng s1(t) + s2(t) t vo mt knh, v ly hiu t vo knh kia. l thut ton Matrix.
SO SNH CC H.
* FM bng hp: C th c pht ra vi mt h thng gm mt mch nhn, mt mch tch phn v mt mch di pha. N c hon iu vi mt Discriminator theo sau l tch sng bao hnh hoc vng kha pha. Kh bng ca FM bng hp l 2fm (fm l tn s cao nht ca tn hiu cha tin). Mc d s bin iu nhn rt ging nh mt bin i AM, nhng n c mt s khc bit. Sng bin iu c bin khng i, cho php ta a thm mch hn bin vo my thu. Nh , ct c nhiu, vy n c u im hn AM v mt ny. * PM bng hp: Rt ging vi FM bng hp - Mch tch phn trong khi bin iu v hon iu c thm vo. Kh bng l 2fm. Bin ca PM th khng i, nn cng tng t FM bng hp, my thu c mch hn bin ( limiter ) loi nhiu. Mch tch phn cui cng trong khi hon iu lm gim tn s cao. iu ny c li, nu tn hiu cha tin ch tn s cao hoc nhiu chen vo c tn s cao. * FM bng rng: c pht ra hoc gin tip t FM bng hp ( ngang qua mch nhn tn ) hoc bng VCO. N c hon iu cng mt cnh thc nh FM bng hp. Kh bng khong 2fm, ln hn kh bng AM hay kh bng bin iu gc bng hp. u im ln nht ca FM bng rng l kh nng gim nhiu ca n. T s tn hiu trn nhiu khong 2 . * PM bng rng: Tng t vi FM bng rng. Tuy nhin c im kh, l ch s bin iu khng th tng v hn. di pha ti a b hn n 1800. Do y, c mt s khng xc nh v pha, nn tn hiu gc khng th c hi phc duy nht. * DSBSCAM: C kh bng 2fm.. Hiu sut 100%, v khng phi tn nng lng cho sng mang thun ty. S hon iu cn cc mch kt hp. l vn kh trong vic to li sng mang my thu. * DSBTCAM: C kh bng 2fm. Hiu sut nh hn 50% v phi tn nng lng trong vic truyn i mt sng mang thun ty. B phn hon iu d thc hin nht ( tch sng bao hnh ). N khng dng cho mt tn hiu c mc DC khc zero v thng tin ny s b mt ti khi hon iu. * SSBAM: C kh bng nh nht fm. Hiu sut 100% v khng tn nng lng cho sng mang thun ty. Khi bin iu hoc hon iu phc tp, s phc tp cao l do s lc cn thit i pht v s hi phc sng mang vi cc mch tch sng kt hp my thu. * VSBSCAM: C kh bng ln hn fm nhng nh hn 2fm. Khi bin iu d thc hin hn vi SSB. Nhng khi hon iu cn hi phc sng mang v cng cn mt mch lc c iu chnh cn thn kt hp ng vi cc bng cnh. * VSBTCAM: C kh bng ln hn fm nhng nh hn 2fm, khi bin iu thc hin hn l SSB v nu sng mang ln c th dng tch sng bao hnh. V vy, s hon iu rt n gin.
Trang V.20
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Trang VI.1
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
I. LY MU (Sampling).
i mt sng cha tin Analog thnh tn hiu ri rc, trc thi gian, phi bng cch ny hay cch khc, c ri rc ho. S i trc thi gian lin tc thnh mt trc ri rc c thc hin nh phng php ly mu. nh l ly mu ( i khi cn gi l nh l Shannon, hoc nh l Kotelnikov ) chng t rng: Nu bin i F ca mt hm thi gian l zero vi f > fm v nhng tr gi ca hm thi gian c bit vi t = n TS ( vi mi tr nguyn ca n ) th hm thi gian c bit mt cch chnh xc cho mi tr ca t. 1 iu kin hn ch l TS < . 2f m Ni cch khc, s(t) c th c xc nh t nhng tr gi ca n ti mt lot nhng thi im cch u nhau. Tn s ly mu, k hiu l fS = 1/TS ,fS > 2fm Nh vy, tn s ly mu t nht phi 2 ln cao hn tn s ca tn hiu c ly mu. Nhp ly mu ti thiu, 2 fm, c gi l nhp ly mu Nyquist. Th d, nu mt ting ni c tn s max 4KHz, n phi c ly mu t nht 8.000 ln/sec. Ta thy rng khong cch gia nhng thi im ly mu th t l nghch vi tn s cao nht ca tn hiu ( fm ). C t nht 3 cch tip cn vi nh l Shannon. Ta s trnh by y 2 cch. 1. Cch th nht, ch cn s hiu bit c bn v nh l AM.
Hnh 6.1: Tch ca chui xung v s(t). Ta ly tch ca mt chui xung v s(t). Nu chui gm nhng xung hp, th output ca mch nhn l mt phin bn c mu ho ca tn hiu gc. Output khng ch ty thuc vo nhng tr mu ca input m cn vo mt khong nhng tr chung quanh mi im ly mu. Nhng h thng thc t thng ly mu trong mt khong thi gian nh xung quanh cc im ly mu. Hm nhn khng nht thit phi cha cc xung vung hon ton, n c th l mt tn hiu tun hon bt k. Php nhn s(t) vi p(t) nh hnh 1 l mt dng " ng m cng " (Time Gating ) hay Switching. Ch ch ca ta l chng t rng tn hiu gc c th c hi phc t sng ly mu, ss(t). Gi s s(t) bng zero ti nhng tn s cao hn fm. Bin i F ca n S(f) b ct ti fm.
Trang VI.2
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 6.2: Bin i F ca s(t) V chui xung nhn vo gi s l tun hon, n c th c khai trin thnh chui F. V v p(t) c chn l hm chn, ta c th dng chui lng gic ch cha cc s hng cosine. Vy : ss(t) = s(t)p(t).
= s(t) a o + a n cos2nf S t
n =1
(6.1)
= ao s(t) +
n=1 Mi s hng trong ca phng trnh (1) l mt sng AM, trong tn hiu cha tin l s(t) v sng mang l nfS.
an s(t) cos2nfSt
fs
Hnh 6.3: Bin i F ca sng mu ha Tp trung ti gc, l bin i ca aos (t). Cc phin bn b di tn l bin i ca cc s hng bin iu cha trong du . Ta thy cc thnh phn khng ph nhau v fS > 2fm. ( l iu kin ca nh l ly mu ). Vy chng ta c th tch ra bng cch dng nhng mch lc tuyn tnh. Mt lc LPF c tn s ct fm s hi phc li thnh phn aos(t). 2. Ta ni n cch th hai, v n i vo cc nguyn l ton hc ca s ly mu. Khai trin S(f) thnh chui F trong khong: - fm < f _< fm
S(f) =
n =
C e
n
jnt 0f
(6.2)
Trong : to =
fm
V Cn c cho bi: Cn =
1 fm jnt of df S( f )e 2f m f m
(6.3)
Trang VI.3
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Nhng F s(t) =
-1
cho ta :
fm
f m
(6.4)
(6.5)
Phng trnh (6.5) cho thy Cn s c xc nh mt khi s(t) c bit ti im n t= . Mt khi Cn c bit th S(f) c bit. V mt khi S(f) bit th s(t) cng s c 2f m bit. Nh vy, ta chng minh c nh l ly mu. Ta c th gii tm s(t). Thay Cn vo phng trnh (6.2):
1 S(f) = 2f m
n =
n s e 2f m 1 2f m
jn ft fm
(6.6)
jn f fm
-1
s(t) =
n =
fm
f m
n s e 2f m
.ej 2 ft df
n =
n s 2f m
sin( 2 f m t + n) 2 f m t + n
(6.7)
1. Ly mu vi tn s khng cao:
V d: Mt hm sin tn s 3 Hz nh hnh 4. Gi s ta ly mu hnh sin ny vi nhp 4 mu/sec. nh l ly mu cho bit, tn s ly mu nh nht c th hi phc tn hiu
Trang VI.4
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
l 6 mu/sec. Vy 4 mu/sec th khng nhanh. Nn nhng mu ny s to nn mt hm sin 1Hz (ng chm chm ). Tn hiu 3 Hz t ho thnh tn hiu 1 Hz (Hnh 6.4). By gi ta xem mt tn hiu c ly mu bng mt chui xung lc l tng ( dng n nh gii hn l thuyt ca cc xung hp ) ti tn s nh hn nhp Nyquist.( Hnh 6.5 ) t
(t)
Hnh 6.5: Ly mu xung lc vi tn s nh hn nhp Nyquist Nu ta nh ngha error nh sau: e(t) so (t) - s(t) Bin i F
:
E(f) = So (f) - S(f) = S(f - fS) + S( f + fS ) ; f < fm.
Trang VI.5
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Ta chn mt chui xung tun hon lm sng mang. Cc thng s c th lm thay i l bin , b rng v v tr ca mi xung. S lm thay i mt trong ba thng s y s a n 3 kiu bin iu: - PAM ( Pulse Amlitude Modulation: Bin iu bin xung ). - PWM ( Pube Width Mod: Bin iu rng xung ). - PPM ( Pulse Position Mod: Bin iu v tr xung ).
Hnh 6.7: PAM nh phng - Nu ly tch ca sC(t) v s(t), ta c kt qu l sng PAM v nh hnh 6.8. , chiu cao cc xung khng phi l hng m thay i theo ng cong ca s(t). Trng hp ny, ta gi l PAM ly mu t nhin ( Natural Sampling ).
Trang VI.6
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
F ca PAM xc nh knh sng cn thit. Trc ht l xem trng hp ca PAM ly mu t nhin. Da vo nh l ly mu. Khai trin sC(t) thnh chui F.
By gi ta ly bin i Ri nhn vi s(t). Kt qu thu c l 1 tng gm nhiu sng AM vi cc tn s sng mang l tn s cn bn v cc ho tn sC(t) . Xem hnh 6.9.
Hnh 6.9: Bin i F ca PAM ly mu t nhin Bin i F ca PAM nh phng th kh tnh hn. n gin ta xem h thng v hnh 6.10 Ly mu s (t) bng mt chui xung lc l tng. Ri nh dng mi xung lc thnh dng xung nh mun, trong trng hp ny l mt xung vung nh phng.
Hnh 6.10: Mch to ra sng bin iu Bin i F ca tn hiu ly mu ng v ca lc c tm t nh l ly mu. Chui F ca chui xung lc c nhng tr Cn bng nhau vi mi n. Bin i xung lc v hnh 6.11
F ca sng c ly mu
Trang VI.7
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
Hnh 6.11: Bin i F ca sng c ly mu xung lc. Bin i F ca output ca mch lc l tch ca bin i trn y vi hm chuyn ca mch lc. Hm chuyn ny c v hnh 6.12. Cui cng bin i ca output v hnh 6.13. Nh rng phn tn s thp ca n khng phi l mt phin bn b mo ca S(f).
Trang VI.8
C S Vin Thng
Phm Vn Tn
sin t t c truyn bng cch dng PAM. Sng mang l chui xung tam gic tun hon nh hnh
2T
Hnh 14: Sng mang. Gii: Ta xem hnh 6.10. Output ca mch ly mu bng xung lc l tng c bin i F.
1 S (f ) = T
n =
S(f nf )
o
Mch lc phi thay i mi xung lc thnh mt xung tam gic. p ng xung lc ca chng l mt xung tam gic m bin i ca n l:
H(f ) =
sin 2 ( f )
2 2f 2
Trang VI.9
C S Vin Thng
Phm Vn Tn