TMH - 476 - 2013/2 36

zet
Geoteknik mhendislii Trkiyede ilevi ve alma alan en az bilinen mhendislik disiplinlerinden
biridir. Geoteknik mhendislii nedir? Geoteknik mhendisi kimdir? Geoteknik mhendisinin alma
alanlar nelerdir? Geoteknik mhendisinin uygulamadaki yeri nedir? Trkiyede yeterli geoteknik m-
hendislii eitimi veriliyor mu? Geoteknik mhendisliinden sz edebilmek ve yeteri kadar tannmasn
salamak iin ncelikle bu sorularn yantlanmas gerekir.
Bu alma kapsamnda geoteknik mhendisliinin lkemizdeki durumunu ortaya koymak ve sorunla-
rn belirleyerek, zm yollar hakknda neriler sunmak amalanmtr.
Anahtar kelimeler: Geoteknik, geoteknik mhendislii, geoteknik mhendisi, eitim
1. Giri
lkemizdeki niversitelerin ounda, lisans seviyesindeki inaat mhendislii rencilerine ge-
oteknik mhendislii ile ilgili olarak snrl say ve kapsamda dersler verilmektedir. naat mhen-
disliinin dier anabilim dallar ile ilgili olarak en az bir proje dersi zorunlu olarak verilirken, geo-
teknik anabilim dalnda verilen zorunlu proje dersi bulunmamaktadr. Oysa proje dersleri inaat
mhendislii rencileri iin teorik bilgilerin pratie dklmesi ve uygulamas asndan son dere-
ce nemlidir. Birok renci teorisini grd her hangi bir dersi ve bu dersin inaat mhendislii
uygulamasndaki yerini proje yaparken daha iyi kavramakta ve bu ders ile ilgili bir bilgisayar prog-
ramna en azndan aina olmaktadr. Ayrca lisans rencilerine drt yllk eitimleri sresince, bu-
lunduklar niversitelere bal olarak yap, ulatrma, topografya, hidrolik vs. stajlar yaptrlrken,
geoteknik staj yaptrlmamakta ve dier stajlar yaparken grdkleri ya da grdkleri farz edilen
geoteknik bilgilerin yeterli olduu dnlmektedir.
Drt yllk lisans eitimini tamamlayarak mezun olan ve meslek yaantlarna adm atan rencile-
rimiz yukarda tespit edilen nedenler bata olmak zere benzer nedenlerden dolay, kendi sorum-
luluklar altnda olan ve inaat mhendisliinin geoteknik anabilim dalna ait olan birok konunun
kendi ileri olmadn ve geoteknik konularn dier mhendislik alanlarnn konusu olduunu
dnmektedirler. Bunun doal bir sonucu olarak, bu aamada jeoloji ve jeofizik mhendisleri ko-
nuya mdahil olmaktadrlar.
Geoteknik Mhendislii
ve Eitimi
Yrd. Do. Dr. Soner Uzundurukan
soneruzundurukan@sdu.edu.tr
Yrd. Do. Dr. Turan Seluk Gksan
turangoksan@sdu.edu.tr
Sleyman Demirel niversitesi
* Bu yaz, 4. Geoteknik Sempozyumunda sunulmutur.
TMH - 476 - 2013/2 37
Gelien dnyada kompleks hale gelen problemlerin zm iin bilim dallarnn bir arada alma-
s kanlmaz hale gelmitir. Bu kapsamda geoteknik mhendisliinin de jeoloji ve jeofizik mhen-
dislii ile yakn temas halinde olmas son derece doaldr. Ancak bu durum inaat mhendislerinin,
geoteknik problemlerin zmnde kendilerini yetkisiz ve yetersiz grmeleri, geoteknik problem-
lerin ancak jeoloji ve jeofizik mhendislerince zlebilecei kansna kaplmalar sonucunu do-
urmamaldr.
Herhangi bir geoteknik inceleme ve projelendirmede jeoloji ve jeofizik dalnda ihtisas yapm
olanlarn katklar kendi uzmanlk alanlar ile snrl olmak zorundadr. mar ve blge planlarnn ha-
zrlanmasnda blgenin jeolojik yapsyla ilgili olan almalarn yrtlmesinde jeoloji ve jeofizik
mhendislerinin katklar yadsnamaz. Ancak sz konusu ama dorultusunda jeolojik ve jeofizik
bulgularn deerlendirilmesi aamasnda geoteknik mhendislii alannda uzmanlam bir inaat
mhendisinin alma grubuna dahil edilmesi gerekmektedir (Ansal, 2000).
Bu alma kapsamnda, inaat mhendisliinin anabilim dallarndan biri olan geoteknik anabilim
dalnn ve geoteknik mhendisliinin tanm, yetki ve sorumluluklar, alma alanlar anlatlmtr.
Dier mhendislik disiplinleri ile olan temas ve ortak paydasna deinilmi, snrlar izilmeye gay-
ret edilmitir. lgili her mhendislik dalnn kendi uzmanlk snrlar iinde kalmas artyla, birlikte
almann nemine vurgu yaplmtr. Ayrca geoteknik almalarda, jeoloji ve jeofizik mhendis-
liinin konuya ancak kendi uzmanlk snrlar iinde dahil edilebilecei, bunun dndaki mdahale-
lerin sonradan telafisi mmkn olmayacak kayplara yol aacann gz ard edilmemesi gerektii
gereine iaret edilmitir.
almann sonunda, ncelikli olarak niversitelerin inaat mhendislii blmlerinin geoteknik
anabilim dalna ve geoteknik mhendisliine gerektii lde sahip kmalar ve bu dorultuda
gerek ders says ve saati, gerekse laboratuar gibi dier imkanlarn salanmas konusuna olumlu
yaklamalar gereklilii ortaya konmutur. Ayrca inaat mhendislii rencilerine geoteknik m-
hendisliinin tantlmas konusunda yaplacak faaliyetlerin yannda mevcut inaat mhendisleri-
nin de geoteknik bilimine sahip kabilmeleri iin bilinlendirilmeleri gerekliliine vurgu yaplm,
bu dorultuda zm nerilerinde bulunulmutur.
2. Geoteknik Mhendislii ve Geoteknik Mhendisi
naat mhendisliinin anabilim dallarndan biri olan geoteknik anabilim dal; en genel haliyle ze-
min mekanii, temel inaat ve zemin dinamii bilim dallarndan olumaktadr. Yaklak 30 yl n-
cesine kadar Zemin Mekanii ve Temel naat olarak anlan bu anabilim dal, gnmzde yabanc
kkenli geo ve technics kelimelinden tremi olan Geoteknik olarak kullanlmaktadr.
Geoteknik anabilim dalnn bir bilim dal olan zemin mekanii, zeminlerin zelliklerini ve zemin-
lerin eitli etkiler altndaki davranlarn inceleyen bir bilim daldr. Zemin mekanii; mekanik,
mukavemet ve hidrolik prensiplerinin zemine uygulanmas eklinde de tanmlanabilir. Geoteknik
anabilim dalnn dier bir bilim dal olan temel inaat ise zemin mekanii bilimi vastasyla elde
edilen zeminlerin mhendislik parametreleri ile birlikte yap statii, mukavemet, dinamik, beto-
narme, yap tasarm bilgilerinin temel tasarmnda kullanlmasdr. Yalnzca bu tanmlara bakarak
bile geoteknik mhendisliinin sadece ve sadece inaat mhendisliinin bir bilim dal olduunu
anlamak ok zor deildir. nk yukarda sralanan mhendislik konular tm dnyada sadece in-
aat mhendislii blmlerinde okutulmaktadr.
Tm mhendislik yaplar temelleri vastasyla zemine yk iletirler. Ancak zeminin yeterli mukave-
mete sahip olmas durumunda iletilen bu ykleri emniyetle tayabilmesi sz konusudur. Ayrca
iletilen bu ykler altnda zeminde meydana gelebilecek oturmalarn da msaade edilebilir snrlar
ierisinde kalmas gerekir. te bu koullarn deerlendirilebilmesi iin her yap temelinin oturaca
zemin iin ayr, yeterli ve doru zemin ettlerinin, laboratuar deneylerinin yaplmas ve elde edilen
sonularn st yap bilgisine sahip olan yetkin bir inaat mhendisi yani bir geoteknik mhendisi
tarafndan deerlendirilmesi son derece nemlidir. Ayrca yap-zemin etkileiminden kaynaklana-
bilecek sorunlar belirlemek ve yine bu sorunlarn zm yollarn ortaya koymak geoteknik m-
hendisinin yetki ve sorumluluundadr.
naat mhendisliinin olduka yeni bir alan olan geoteknik mhendislii, modern zemin meka-
niinin babas olarak nitelendirilen Karl Von Terzaghi tarafndan bilimsel bir disiplin haline getiril-
mitir (Venkataramaiah, 2006).
TMH - 476 - 2013/2 38
lkemizde zemin mekanii alanndaki ilk aratrmalar Karl Von Terzaghi nin 1916 - 1925 yllar ara-
snda, stanbul da yapt almalarla balamtr. Terzaghi 1916 ylnda bugnk ismi ile stanbul
Teknik niversitesi nde, usul- umumiye-i inaat (genel inaat yntemleri) dersini vermeye bala-
mtr. Bu ders bugnk temel inaat, yol ve demiryolu derslerinin konularn kapsamaktadr. By-
lece dnyada ilk kez zemin mekanii ve temel inaat dersleri, bugn btn dnyann modern ze-
min mekaniinin kurucusu olarak kabul ettii, Terzaghi tarafndan stanbul Teknik niversitesi nde
verilmitir. Terzaghi dersler dnda kalan zamann zeminler iin mukavemet bantlarn karmak
iin kullanm ve bu ama dorultusunda son derece kstl imkanlarla ilk zemin mekanii laboratu-
arn kurmutur. 1919 ylndan itibaren almalarna bugnk adyla Boazii niversitesinde kur-
duu zemin mekanii laboratuarnda devam etmi, zeminlerin mhendislik davranlarn kontrol
eden bantlar ortaya koymutur. Grnen kohezyonun zeminlerin davranndaki roln ortaya
karm, szma basncnn barajlarn yklmasndaki etkisini tespit etmi, efektif gerilme kavramn
ortaya koymu, killerin konsolidasyon problemini zme kavuturmutur. 1925 ylnda Terzaghi
Trkiyede yapt aratrmalarn sonularn Zemin Fizii Temelinde Zemin Mekanii isimli kita-
bnda yaynlamtr. Bu kitap Dnya naat Mhendisleri Topluluu tarafndan modern zemin me-
kaniinin kurulu belgesi olarak kabul edilmitir (zdoru, 2003).
lkemizde geoteknik mhendisliinin geliim sreci Ord. Prof. Dr. A. Hamdi Peynirciolu nun a-
lmalaryla devam etmi ve birok deerli bilim insannn katklaryla gnmze kadar gelmitir.
Geoteknik mhendisi; Zemin, kaya ve yeralt suyu ile ilgilenen ve bunlarla mhendislik projele-
rini ilikilendiren, projelerin tasarm, yapm ve iletilmesi srelerinde bu parametrelerin yapya
etkilerini inceleyen inaat mhendisidir (Coduto 1998). Bir geoteknik mhendisinin geoteknik
tasarmlar doru olarak yapabilmesi iin mekanik, statik, mukavemet ve hidrolik bilim dallarnn
temel ilkelerini iyi derecede bilmesi ve bu bilim dallaryla ilgili kavramlar zemin mekanii ve temel
mhendisliine uygulayabilme yeteneine sahip olmas n kouldur.
2.1. Geoteknik Mhendisliinin nemi ve alma Alanlar
Zemin ile ilikisi bulunmayan tek bir mhendislik yaps dahi yoktur. Konut, okul, hastane, baraj,
liman, eitli su yaplar, kpr, karayolu, demiryolu, havaliman, tnel, metro vb. ksaca insanolu-
nun doal gereksinimlerini karlamak iin yapt her tr mhendislik yaps, zemine oturmakta ya
da zeminin iinde bulunmaktadr. st yap ne kadar salkl ve doru projelendirilirse projelendiril-
sin, zemin ve onun mhendislik zellikleri hakknda yeterli ve doru bilgilere sahip deilsek, dola-
ysyla sz konusu yaplarn temel sistemleri ya da zemin iindeki yaplara gelecek toprak basnlar
gerektii gibi hesaplanmazsa st yapnn gvenliinden sz edilemez.
Bir inaat mhendisinin asli grevi bir mhendislik yapsn, mhendisliin temel ilkelerinden olan
gvenlik ve ekonomiklik ilkelerine bal kalarak, projelendirmek ve zemine aplikasyonunu sala-
maktr. naat mhendislerinin bu asli grevlerini yerine getirebilmeleri iin; her proje sahas iin,
ayr ayr ve detayl olarak yaplm zemin aratrmalarna, ettlerine ve bu geoteknik almalardan
elde edilen sonulara bal olarak bir geoteknik mhendisi tarafndan yaplan deerlendirmelere
ihtiyac vardr.
O halde bir mhendislik yap tasarmnda ilk ve en nemli adm geoteknik almalar oluturmak-
tadr. Geoteknik mhendislerinin grevi ise gerek proje yapan ve gerekse uygulamada bulunan
inaat mhendislerine sz konusu mhendislik yaplarnn ilikide bulunduu zemin ile ilgili olarak
geoteknik bilgileri aktarmak, eer varsa zeminden kaynaklanabilecek sorunlar tespit etmek ve bu
sorunlarn zm iin gerekli nerileri sunarak, talebi halinde iyiletirme almalarn organize
edip ynetmektir.
Geoteknik mhendisliinin alma alanlarnn balcalar ise;
Yaplarn tasarmnda, temel zemininin gvenle tayabilecei yk (basnc) (zemin emin ta-
ma gcn / zemin emniyet gerilmesini) belirlemek,
Yap temellerinin uygulanan ykler altnda zamana bal olarak yapabilecekleri oturmalar
belirlemek ve msaade edilen snrlara gre tahkiklerini yapmak,
Tama gc ve oturma koullarna gre en uygun temel tipini belirlemek ve boyutlandrmak,
Dayanma yaplarnn tasarmnda, zemin ve srarj ykleri nedeniyle dayanma yaplarna etki
TMH - 476 - 2013/2 39

naat
mhendisli-
i eitimine yeni
balayan renciler
iin naat Mhendis-
liine Giri dersi kap-
samnda geoteknik m-
hendisliinin, uygulama
alanlarnn ve i olanaklar-
nn tantlmas; renim s-
resi boyunca eitli dnem-
lerde uygulamada bulunan
geoteknik mhendislerinin
davet edilerek renci-
lere bilgi aktarmnn
salanmas ncelikli
almalar olma-
ldr.
eden yanal toprak basnlarn / itkilerini hesaplamak ve dayanma yap-
larn projelendirmek,
Toprak barajlarn tasarmnda, toprak barajlarn inasnda kul-
lanlabilecek uygun zemin trlerini belirleyerek, dolgunun
uygun ekilde tekil edilmesini salamak, barajlarn iin-
den szabilecek su miktarn tespit edip, bu szan sudan
doabilecek sorunlarn ve gerekli zmleri sun-
mak,
Toprak barajlarn boyutlarn ve ev alarn be-
lirlemek,
Su yaplarnn tahkiklerinde, su yaplarnn (be-
ton baraj, su alma yaps vb.) altna su szmas
durumunda szan su miktarn, yap altndaki
su basnlarn ve dalmlarn belirleyerek,
yol aabilecei sorunlar tespit edip, zm
nerileri sunmak,
Su iinde (deniz, nehir vb) ve kylarnda yap-
lacak kpr ayaklarnn temel tasarmn yap-
mak ve uygulama almalarn yrtmek,
Doal ve yapay evlerin stabilite hesaplarnda,
mevcut evlerin gvenliini belirlenmek ve g-
venli ev asn tespit etmek,
Yol, havaalan vb. yaplarda, temel tabakalarnda
kullanlacak olan zemin snfnn belirlenmek, sktr-
ma almalarn yrtmek, sktrmay kontrol etmek
ve temeli projelendirmek (Uzuner, 2005),
Tnel gzerghlarnn planlamak ve uygun delme yntemleri
belirlemek,
Geoteknik deprem mhendislii almalar, deprem ykleri gibi dina-
mik ykler altndaki temel zemininin gmeye kar tasarm yapmak,
Derin kazlar planlamak ve uygulamak,
Zemin iyiletirmelerinde, uygun iyiletirme yntemlerini belirlemek ve planlamak,
evre ile ilgili uygulamalarda, eitli atklarn bertaraf edilmesi, depo alanlarnn belirlenmesi,
szdrmazlk almalar ve rt tabakalarnn planlanmas vb. aamalardaki geoteknik uygu-
lamalar yrtmektir. Bu husus salkl bir kentlemenin salanabilmesi iin toprak ve su kirli-
inin nne geilmesi ve srdrlebilir evre asndan son derece nemlidir.
2.2. Geoteknik Mhendislii Kapsamnda Jeoloji ve Jeofizik Mhendisliinin Durumu
Her hangi bir sahada bir mhendislik uygulamas yaplacak ise ilk aamada o blge ile ilgili jeolojik
verilerin derlenmesi ve yorumlanmas gerekir. Ancak bu sadece bir n aamadr. Bir mhendislik
yapsnn inas planlanyor ise bu bilgiler nda detayl geoteknik incelemeler yaplmaldr. Yap-
y tayacak olan temel sistemi ve st yap bu bilgiler ile tasarlanmaldr. Bir geoteknik incelemenin
ana amac, herhangi bir yapnn inas planlanan sahada zemin tabakalamasnn ve bu zemin ta-
bakalarnn mhendislik zelliklerinin belirlenmesi, takiben bu veriler dorultusunda gvenli ve
ekonomik temel sisteminin belirlenmesidir. Demek ki ilgili sahada yaplan zemin incelemelerinin
amacn salayabilmesi iin st yap ve temel sistemine ynelik gerekli ve yeterli inaat mhendis-
lii tasarm parametrelerini iermelidir. Yapnn inasndan nce sz konusu alanda doada denge
halinde olan gerilme ve ekil deitirme koullarnn, yapnn inas ile nasl deitiinin belirlen-
mesi gerekir. Bunun belirlenebilmesi iin yaplacak yaplarla ilgili inaat mhendislii bilgileri ke-
sinlikle arttr (Ansal, 2000).
Son yllarda lkemizde, zemin aratrmalarnn hangi bilim dalndaki mhendisler tarafndan yap-
TMH - 476 - 2013/2 40
laca konusunda bir belirsizlik yaanmaktadr. ncelikle, zemin aratrmalarnn bir inaat yaps-
nn, mhendisliin gvenlik ve ekonomiklik ilkeleri dorultusunda inasn salamak amacyla ya-
pld gereini gz nnde tutmak gerekir. Bu durumda gerekli zemin mekanii ve temel inaat
bilgileri verilen, tek mhendislik dal inaat olan inaat mhendisliinin zemin aratrmalar konu-
sundaki nemi daha net bir ekilde anlalacaktr. Zemin aratrmasnda ve aratrma aamalarnda
kimlerin sorumluluunda olmas gerektiini u ekilde zetlenebilir (Birand, 2000):
Bitki rts ve cinsi, arazinin topografyas, civarda herhangi bir su kaynann olup olmad
gibi genel arazi incelemeleri; arazinin topografik haritalarnn ve arazi rlevesinin karlmas,
arazi jeolojisinin incelenmesi, sz konusu araziye komu yaplarn durumunun gzlenmesi
gibi genel arazi ilemleri zemin aratrmalarnn birinci aamasn oluturur. Bu aama inaat
veya jeoloji mhendisleri tarafndan yaplabilir.
Tarm haritalar, jeolojik haritalar, hidrojeolojik haritalar, don derinlii haritalar gibi mevcut
harita ve dokmanlarn deerlendirilmesi; blge ile ilgi daha nceden hazrlanm yaynla-
rn ve belgelerin incelenmesi; arazi ile ilgili bir n bilgi edinmek amacyla yaplan ve jeofizik
yntemleri de ieren geni alanl yzeysel zemin incelemeleri zemin aratrmalarnn ikinci
aamasn oluturur. Bu aama inaat veya jeoloji tarafndan yaplabilir. Gerek duyulduunda
jeofizik mhendisleri bu aamaya dahil edilebilir.
Birinci ve ikinci aama sonucunda elde edilen bulgularn sentezi ve takdimi zemin aratrma-
larnn nc aamasn oluturur. Bu aama da inaat veya jeoloji mhendisleri tarafndan
yaplabilir.
Yaplacak sondajlarn yerlerinin, saylarnn ve derinliklerinin saptanmas, yaplmas gereken
arazi deneylerinin saptanmas, yer alt su seviyesinin belirlenmesi, sondajlardan alnacak nu-
muneler zerinde yaplacak laboratuar deneylerinin saptanmas gibi projelendirmeye esas
olacak aratrmalarn yaplmas zemin aratrmalarnn drdnc aamasn oluturur. Bu aa-
ma inaat ve jeoloji mhendislerinin birlikte almalarn gerektirir.
Bir nceki aamada planlanan almalarn artname ve standartlara uygun kurallarda yr-
tlmesi zemin aratrmalarnn beinci aamasn oluturur. Bu aama da inaat veya jeoloji
mhendisleri tarafndan yaplabilir.
Elde edilen sonular deerlendirilerek, yap-zemin etkileimi incelenmesi, yapya uygun te-
mel tipi ve gerekiyorsa zemin iyiletirme yntemlerinin belirlenmesi, tasarm ve iyiletirme ile
ilgili nerilerin sunulmas zemin aratrmalarnn altnc aamasn oluturur. Bu aama geo-
teknik mhendislii alannda uzmanlam bir inaat mhendisi tarafndan yrtlr (Birand,
2000).
Yukardaki ifadelerde de vurguland gibi farkl mhendislik uygulamalarnda, mhendislik jeolo-
jisi ve mhendislik jeofizii alanlarnda uzmanlam kiiler ile kendi uzmanlk snrlar iinde kal-
mak artyla ortak alma gereklilii bilincinde olan geoteknik mhendisinin uygulamadaki yeri:
Takm almalarn organize etmek ve ynetmek,
Arazi ve laboratuar almalarndan elde edilen verileri deerlendirmek,
Projenin gerektirdii tasarm parametrelerini belirleyerek geoteknik deerlendirme ve neri-
leri sunmak,
Projenin uygulanmas aamasnda gerekli denetimleri yapmaktr (Day, 2006).
3. Geoteknik Mhendislii Eitimi ve Sorunlar
Geoteknik inaat mhendisliinin bir anabilim daldr. Ancak lisans eitimi srecinde zorunlu ders
olarak geoteknik mhendislii alannda sadece zemin mekanii ve temel inaat dersleri verilebil-
mektedir. Bunun geoteknik mhendisi olmak iin yeterli olmad aktr. Ancak geoteknik konu-
larda, uygulamada alan jeoloji ve jeofizik mhendislerinin lisans eitimleri srasnda, geoteknik
mhendisliinin temelini oluturan ve geoteknik anabilim dalnn bir bilim dal olan zemin me-
kanii ile ilgili, yine bulunduklar niversitelere gre farkllk gstermekle beraber, ya hibir ders
almadklar ya da ok snrl kapsam ve ders saatinde aldklar grlmektedir. Temel tasarmn konu
alan temel inaat konular ise bu blmlerde okutulmamaktadr. Bu adan bakldnda inaat
TMH - 476 - 2013/2 41
mhendislii blmlerinde lisans seviyesinde okutulan geoteknik mhendisliine ynelik zorunlu
derslerin tam olarak yeterli olmamasna ramen yine de dier mhendislik disiplinleri arasnda en
kapsaml olarak inaat mhendislii blmlerinde okutulduu grlmektedir.
Bununla birlikte tam anlamyla geoteknik mhendisi olabilmek iin lisansst eitimin gereklilii
aktr. lkemizde ve yurtdnda (ABD ve AB lkeleri) lisansst eitiminde geoteknik mhendis-
lii alannda yaygn olarak verilen derslere bakldnda, geoteknik mhendislii eitiminde l-
kemiz ve dier sz konusu lkeler arasnda byk farkllklar olmad grlmektedir. Tablo 1. de
lkemizde ve yurtdnda geoteknik mhendislii alannda lisansst eitiminde yaygn olarak
okutulan dersler verilmitir.
Tablo 1 - lkemizde ve yurtdnda geoteknik mhendislii alannda lisansst eitiminde
yaygn olarak verilen dersler
lkemizde geoteknik mhendislii
alannda lisansst eitiminde yaygn
olarak verilen dersler
Yurtdnda (ABD ve AB lkeleri) geoteknik
mhendislii alannda lisansst eitiminde
yaygn olarak verilen dersler
Zeminlerin mhendislik zellikleri Engineering properties of soils
Deneysel zemin mekanii Experimental soil mechanics
leri temel mhendislii Advanced foundation engineering
Zeminlerin iyiletirilmesi Soil and site improvement
Yeralt yaplarnn tasarm Underground construction
Yzeysel ve derin temeller Deep foundations
evre geoteknii Environmental geotechnics
Zemin dinamii Soil dynamics
Arazi deneyleri ve deerlendirilmesi Geotechnical measurements and exploration
Teorik zemin mekanii ve zemin modelleri
Theoretical soil mechanics Analysis and consti-
tutive modelling
Geoteknik deprem mhendislii Geotechnical earthquake engineering
Doygun olmayan zemin mekanii Unsaturated soil mechanics
Geosentetik mhendislii Geosynthetics engineering
leri zemin mekanii Advanced soil mechanics
Derin kazlar ve dayanma yaplar Excavation and support systems
Zemin yaplar Soil structures
Kaya mekanii Rock mechanics
Zemin - yap etkileimi Soil-structure interaction
Toprak basnlar ve istinat yaplar
Slope stability and retaining structures earth
pressures and foundation structures
Geoteknik mhendisliinde saysal yntemler Numerical methods in geotechnical engineering
Kayma mukavemeti ve ev stabilitesi Shear strength of soils Stability of soil slopes
TMH - 476 - 2013/2 42
Ancak lisansst eitimini tamamlayarak geoteknik mhendisi olmu renci says lkemizde ol-
duka azdr. Bu durumun balca sebepleri:
lkemizde geoteknik mhendisliinin nemi hakknda kamu bilinci oluturulmasnda yeter-
siz kalnmas,
naat mhendislii rencilerine geoteknik mhendisliinin ve i olanaklarnn yeteri kadar
tantlamamas,
Motivasyon eksiklii olarak zetlenebilir.
4. Sonular
lkemizde zemin ile ilgili ett ve geoteknik almalarn yeteri kadar ciddiye alnmamas ve dolay-
syla zemin ile ilgili almalarn bu konularda uzman geoteknik mhendislerine yaptrlmad du-
rumlarda, bilindii zere, birok can ve mal kayplar olumaktadr. Ayrca lkemizin deprem bl-
gesinde yer almas, konunun nemini bir kat daha arttrmaktadr. Sz konusu kayplarn azaltlmas
ancak toplumun hemen her kademesinin konu ile ilgili olarak bilinlendirilmesi ile mmkn ola-
bilir. Bu sorumluluk ta byk lde, meslek kurulularna ve inaat mhendislerine dmektedir.
Geoteknik mhendisliinin nemi hakknda kamu bilinci oluturmak iin, yap sektrndeki aktr-
lerin, meslek rgtlerinin, kamu kurum ve kurulularnda alan mhendisler ile yneticilerin ve
hatta orta retim rencilerinin konu ile ilgili bilinlendirilmesi amacyla eitli eitim program-
larnn ve seminerlerin dzenlenmesi son derece yararl olacaktr.
naat mhendislii eitimine yeni balayan renciler iin naat Mhendisliine Giri dersi kap-
samnda geoteknik mhendisliinin, uygulama alanlarnn ve i olanaklarnn tantlmas; renim
sresi boyunca eitli dnemlerde uygulamada bulunan geoteknik mhendislerinin davet edile-
rek rencilere bilgi aktarmnn salanmas ncelikli almalar olmaldr.
Ayrca inaat mhendislii blmlerinin, kendi anabilim dallarndan biri olan geoteknik anabilim
dalna gereken nemi vermeleri gereklidir. Ders saatleri ve laboratuar imkanlar konusunda gerekli
katknn salanmas son derece nemlidir. naat mhendislii blmnn hangi anabilim dal
olursa olsun, tm mhendislik yaplarnn ya zemin zerine ya da zemin iine yaplaca gz nn-
de bulundurulacak olursa, geoteknik anabilim dalndan bamsz deildir. naat mhendisliinin
tm anabilim dallarnn geoteknik bilgilere ve almalara ihtiyac vardr. Bu durumun ve konunun
neminin rencilere yeri geldike aktarlmas ve vurgulanmas blmn tm retim yeleri ta-
rafndan yaplmaldr.
Uygulamann iinde bulunan inaat mhendislerinin de geoteknik konularda bilinlendirilmesi,
gerek bilgilerinin tazelenmesi gerekse geoteknik alandaki gelimelerden haberdar edilmesi de,
mevcut inaat mhendislerinin geoteknik bilimine sahip kmalarn salayacaktr. Bu aamada
ise naat Mhendisleri Odasna byk sorumluluklar dmektedir. naat mhendisliinin her
anabilim daln kapsayan eitim seminerlerini srdren inaat mhendisleri odasnn, geoteknik
konulardaki eitim seminerlerini arttrarak srdrmesi gerekli motivasyonu salamas asndan
son derece yararl olacaktr.
Kaynaklar
Ansal, A.M. (2000). Geoteknik Mhendislii = Zemin Mekanii + Temel naat. Trkiye Mhendislik Ha-
berleri, Say: 406-407, s. 14-17.
Birand, A. (2000). Zemin Aratrmas, Trkiye Mhendislik Haberleri, Say: 406-407, s. 18-24.
Coduto, D. (1998). Geotechnical Engineering. Principles and Practice. Prentice-Hall
Day, R.W.(2006). Foundation Engineering Handbook: Design and Construction with 2006 International
Building Code, McGraw Hill
zdoru, K. (2003). Modern zemin mekaniinin kuruluu: Karl Terzaghi ve Trkiye.t Dergisi, Cilt:2
Say: 5, s. 3-11.
Uzuner, B.A. (2005). zml Problemlerle Temel Zemin Mekanii. Derya Kitabevi, Trabzon. 485 s.
Venkataramaiah, C.(2006).Geotechnical Engineering. New Age International Pvt Ltd Publishers.