1

Statika
Ravnotea materijalne take (AP 57-58)
Ravnotea krutog tela (AP 58-59)
Delovanje sila na kruto telo (AP 59-63)
Vrste ravnotea (AP 63-64)
Oblast mehanike koja prouava zakone slaganja sila koje deluju
na tela i ravnoteu tela.
Telo je u ravnotei ako ne ubrzava - moe mirovati ili se kretati
jednoliko po pravcu ili jednoliko rotirati oko ose.
Statika
Ravnotea materijalne take.
Rezultanta sila kada na MT deluje vie sila jednaka je
vektorskom zbiru:
Rezultanta sila se odreuje pravilom paralelograma ili
pravilom nadovezivanja.

=
= + + + =
n
i
i n R
F F F F F
1
2 1
r r
K
r r r
Statika
Ravnotea materijalne take.
MT je u ravnotei ako joj je ubrzanje jednako nuli.
II Njutnov zakon Rezultanta svih sila koje dejstvuju na MT
jednaka nuli.
Svaka sila se moe razloiti na svoje komponente u
pravcima izabranih osa.
Uslov ravnotee:
Zbir komponenata u pravcu svake koordinatne ose mora
da bude jednak nuli.
0
1
2 1
= = + + + =

=
n
i
i n R
F F F F F
r r
K
r r r
a m F
r
r
=
0
1
=

=
n
i
ix
F
r
0
1
=

=
n
i
iy
F
r
0
1
=

=
n
i
iz
F
r
Statika
Ravnotea materijalne take.
na taku dejstvuju dve sile
istog intenziteta i pravca
ali suprotnog smera.
na taku dejstvuju tri sile:
rezultanta dveju sila po intenzitetu jednaka je treoj sili ali
suprotnog smera.
2
Statika
Ravnotea krutog tela.
Ako je napadna taka svih sila ista problem se svodi na
delovanje sila na MT.
Napadna taka sila nije ista:
telo je u ravnotei ako su sile
istog intenziteta,
suprotnog smera, a
istog pravca delovanja
Napadna taka se moe pomerati du pravca delovanja sile
a da se dejstvo sile na kretanje tela ne menja.
Telo vri translatorno kretanje:
ako je napadna taka svih sila ista i rezultanata sila razliita od
nule.
Statika
Ravnotea krutog tela.
Telo vri rotaciono kretanje ako na telo deluju sile:
istog intenziteta, a
pravci delovanja se ne poklapaju.
Kruto telo je u ravnotei ako je:
ubrzanje cetra mase jednako nuli, i
ugaono ubrzanje oko neke ose jednako nuli.
Kruto telo je u ravnotei ako je:
vektorski zbir svih spoljnih sila koje deluju na kruto telo jednak
nuli,
vektorski zbir momenata svih spoljnih sila oko ma koje ose jednak
nuli.
a m F
r
r
=

r
r r r
= = I F R M
t
0
1
= =

=
n
i
i R
F F
r r
0
1
= =

=
n
i
i R
M M
r r
Statika
Dejstvovanje sila na kruto telo.
Kretanje krutog tela bie superpozicija translatornog i
rotacionog kretanja ako:
na kruto telo dejstvuje vie sila u razliitim napadnim takama, tj.
iji se pravci delovanja ne seku u istoj taki.
dejstvo takvih sila se ne moe zameniti jednom silom, odnosno
vektorskim zbirom.
Translatorno kretanje je odreeno vektorskim zbirom svih
sila.
Rotaciono kretanje je odreeno rezultantom momenata sila
u odnosu na taku oko koje rotira.
F
1
O
F
2
r
1
r
2
A
B
Statika
Dejstvovanje sila na kruto telo.
Slaganje sila razliitih pravaca
zajednika napadna taka
translatornim pomeranjem se dovode na istu napadnu taku
sile F
1
i F
2
dejstvuju na kruto telo,
napadna taka se moe pomeriti du pravca delovanja,
sabiranjem sila dobija se rezultanta,
napadna taka rezultante se pomera do dui AB.
Telo je u ravnotei:
ako u taki O deluje sila istog intenziteta kao
rezultanta ali suprotnog smera,
ukupan moment sila mora biti jednak nuli:
momenti sila su koaksijalni, suprotnog smera
(pravilo desnog zavrtnja)
skalarni oblik:
F
F
2
F
1
F
d
1 d
2
O'
-F
0
2 2 1 1
= + r F r F
r
r
r
r
0
2 2 1 1
= d F d F
3
Dejstvovanje sila na kruto telo.
Slaganje sila paralenih pravaca
u takama A i B pridodaju se sile F' i -F' istog intenziteta i pravca i
suprotnog smera - rezultanata sila koje deluju na telo se ne menja;
sabiraju se sile F
1
i -F' odnosno sile F
2
i F';
dobijaju se rezultujue sile F'
1
i F'
2
sa zajednikom napadnom
takom - prethodni sluaj;
translatornim pomeranjem se dovode na istu napadnu taku
sabiranjem sila dobija se rezultanta F=F
1
+F
2
isti smer kao i sile F
1
i F
2
intenzitet jednak zbiru intenziteta
napadna taka rezultante se nalazi u taki O.
Telo je u ravnotei:
ako u taki O deluje sila istog intenziteta kao
rezultanta ali suprotnog smera,
ukupan moment sila mora biti jednak nuli:
F
1
F
2
A
B
O r
1
r
2
Statika
F
F
2
F'
1
F
O'
-F
0
2 2 1 1
= r F r F
-F F
F'
1
F'
2
pozicija napadne take O
Dejstvovanje sila na kruto telo.
Slaganje sila paralelnih pravaca suprotnih smerova
postupak slaganja isti kao i u prethodnom sluaju;
sile nemaju isti smer;
rezultanata ima vrednost F=F
1
-F
2
:
napadna taka je van dui AB;
F
2
A B
F
1
Statika
F
F'
1
F'
2
-F
F'
2
F'
1
F
F
Dejstvovanje sila na kruto telo.
Spreg sila
sile istog intenziteta, paralelnih pravaca i suprotnih smerova;
rezultanata sila jednaka nuli;
moment sprega jednak je zbiru momenata obe sile;
obe sile obru telo u istom smeru;
Statika
F
A
B
F
d
O r
1
r
2
2 2 1 1
r F r F M
r
r
r
r r
+ =
Fd M =
Vrste ravnotee tela.
Stabilna ravnotea
kada se telo izvede iz ravnotenog poloaja na njega
deluju sile koje ga ponovo vraaju u ravnoteni
poloaj;
Indiferenta ravnotea
pri malom pomeranju telo i dalje
ostaje u ravnotenom poloaju
Statika
4
Vrste ravnotee tela.
Nestabilna ravnotea
pri malom pomeranju javljaju se sile koje tee da telo jo vie
udalje od ravnotenog poloaja;
telo nastavlja da se kree dok ne doe u novi ravnoteni poloaj.
Statika Test pitanja - kolokvijum
1. Ravnotea materijalne take.
Materijalna taka je u ravnotei ako joj je ubrzanje jednako nuli, odnosno
ako je rezultanta svih sila koje dejstvuju na materijalnu taku jednaka nuli.
Zbir komponenata u pravcu svake koordinatne ose mora da bude jednak
nuli.
2. Ravnotea krutog tela.
Kruto telo je u ravnotei ako je ubrzanje cetra mase jednako nuli i ugaono
ubrzanje oko neke ose jednako nuli, odnosno
Kruto telo je u ravnotei ako je vektorski zbir svih spoljnih sila koje deluju
na kruto telo jednak nuli i vektorski zbir momenata svih spoljnih sila oko
ma koje ose jednak nuli.
0
1
2 1
= = + + + =

=
n
i
i n R
F F F F F
r r
K
r r r
0
1
=

=
n
i
ix
F
r
0
1
=

=
n
i
iy
F
r
0
1
=

=
n
i
iz
F
r
0
1
= =

=
n
i
i R
F F
r r
0
1
= =

=
n
i
i R
M M
r r
Test pitanja - kolokvijum
3. Spreg sila.
Sile istog intenziteta, paralelnih pravaca i suprotnih smerova, rezultanata
sila jednaka nuli;
Moment sprega jednak je zbiru momenata obe sile, obe sile obru telo u
istom smeru;
4. Vrste ravnotea.
Stabilna ravnotea - kada se telo izvede iz ravnotenog poloaja na njega
deluju sile koje ga ponovo vraaju u ravnoteni poloaj.
Indiferentna ravnotea - pri malom pomeranju telo i dalje ostaje u
ravnotenom poloaju.
Nestabilna ravnotea - pri malom pomeranju javljaju se sile koje tee da
telo jo vie udalje od ravnotenog poloaja.
Fd M =
F
A
B
F
d
O