N baz t Rregullors nr. 2001/ 9 t dt. 15 majit 2001 t Kornizn Kushtetuese mbi Vetqeverisjen e Prkohshme n Kosov, Kreut 5.1 (), 5.7, 9.1, 9.3.3, 11.2,
n baz t Rregullors nr. 1999/ 1 dt. 25 qeshor 1999 mbi autorizimet e Misionit t Prkohshm t OKB-s n Kosov, t plotsuar me Rregullorn e UNMIK-ut nr. 1999/24 t dates 12 dhjetor 1999 mbi ligjin e aplikueshm n Kosov dhe me qllim t mbrojtjes s konsumatorit n tregun e lir n Kosov,
duke siguruar q prmbajtja e rregullave t mnjanoj dukurit e paligjshme dhe duke avancuar mbrojtjen vendore n prputhshmri me prvojat ndrkombtare.
Aprovon: LIGJIN PR MBROJTJEN E KONSUMATORVE
KAPITULLI I I DISPOZITAT E PRGJITHSHME
Neni 1
Ky ligj prcakton, rregullon dhe mbron t drejtat themelore t konsumatorve gjat blerjes s mallrave, shrbimeve dhe formave t tjera n tregun e lir. Ligji siguron mbrojtjen e shndetit, mjedisit, dhe interesave ekonomike t kosumatorit.
Prkufizimet dhe rregullat e interpretimit
Neni 2
Secila prej termave n vijim, kudo n kt ligj do t ket kuptimin e dhn, prve nse konteksti brenda t cilit nj term i till paraqitet, nnkupton qart dika tjetr:
Ministri nnkupton Ministrin e Tregtis dhe Industris t themeluar n pajtim me Rregulloren nr. 2001/19 t UNMIK-ut.
Ministr nnkupton Ministrin e Ministris s Tregtis dhe Industris.
Konsumator nnkupton do person fizik q blen dhe prdor mallra ose shrbime pr plotsimin e nevojave t veta dhe jo pr qllime q jan t lidhura me veprimtari tregtare, respektivisht pr rishitjen e atyre mallrave. UNITED NATIONS United Nations Interim Administration Mission in Kosovo
UNMIK NATIONS UNIES Mission dAdministration Intrimaire des Nations Unies au Kosovo 2 Shits nnkupton personin fizik dhe/apo juridik q shet mallra apo i kryen shrbim konsumatorit.
Tregtar n kuptim t ktij ligji, sht personi fizik apo juridik, i cili ushtron veprimtari tregtare dhe i regjistruar pr ushtrimin e ksaj veprimtarie,
Furnizues sht do person fizik dhe/apo juridik q ofron mallra tek shitsi n prputhje me veprimtarin tregtare apo profesionin e tij.
Prodhues sht do person fizik dhe/apo juridik q v emrin e tij, marken e prodhimit ose do shenj tjetr dalluese n mallrat e konsumit si dhe importuesi i mallrave n teritorin e Kosovs q vepron n kuadrin e veprimtaris s tij tregtare.
Mall konsumi sht do send i prekshm, i luajtshm, i matshm dhe i prcaktuar pr tiu shitur konsumatorve n do mnyr t ligjshme.
Kontrat sht do marrveshje ndrmjet prodhuesit, shitsit, furnizuesit dhe ofruesit t shrbimeve nga njra an dhe konsumatorve nga ana tjetr, me objekt kalimin e pronsis s mallit apo kryerjen e shrbimit.
Garanci sht detyrimi, i prcaktuar me kontrat, i prodhuesit, shitsit, furnizuesit ose ofruesit t shrbimeve ndaj konsumatorve pr riparimin, zvendsimin me mall tjetr ose pr kthimin shums s paguar pr at mall konsumatorit.
Deklarat sht dokumenti, me t cilin prodhuesi deklaron n prgjegjsin e vet personale se nj mall apo shrbim i ofruar prej tij sht konform nj standardi dhe specifikimi teknik.
E meta n mall sht mungesa e siguris dhe cilsis s mallit apo shrbimit t paguar nga konsumatori .
Riparimi sht sigurimi i gjendjes s mallrave sipas kontrats s shitjes n rastet e mungess s prputhjes me t.
mimi i shitjes s mallit sht mimi prfundimtar i dhn pr njsin e mallit ose pr sasin e tij duke prfshir dhe taksat.
T drejtat themelore t konsumatorit
Neni 3
3.1. Me kt Ligj rregullohet mbrojtja e s drejts themelore t konsumatorve pran blerjs s prodhimeve dhe shrbimeve, si dhe pran formave tjera t prvetsimit t prodhimeve dhe shrbimeve n treg, t cilat jan:
a). e drejta pr mbrojtjen e interesave ekonomike t konsumatorve,
b). e drejta pr mbrojtjen nga rreziku pr jet, shndet dhe pasuri,
c). e drejta e mbrojtjes juridike t konsumatorit,
d). e drejta pr informim dhe riedukim t konsumatorve,
e). e drejta n bashkim t konsumatorve me qllim t mbrojtjes s interesit t tyre, e drejta n prfaqsim dhe pjesmarrje t prfaqsuesit t konsumatorve n punn e organeve t cilat zgjidhin shtjet nga interesi pr konsumator. 3 3.2.T drejtat e konsumatorve munden t kufizohen n raste t jashtzakonshme, me qllim t mbrojtjes s interesit dhe t siguris s Kosovs, natyrs, rrethins njerzore dhe shndetit t njerzve, por jo n mnyr q konsumatort ti sjell n pozit t pabarabart.
KAPITULLI I II
SIGURIA E KONSUMATORVE
Neni 4
4.1. Prodhuesit dhe ofruesit e shrbimeve duhet t nxjerrin-plasojn n treg mallra dhe shrbime t sigurta.
4.2. Mallra dhe shrbime t sigurta konsiderohen ato mallra dhe shrbime, t cilat i prmbushin:
a. Standardet vendore, b. Standardet Evropiane t prcaktuara n Konventat Ndrkombtare, c. Krkesat legjitime t konsumatorit n lidhje me sigurin.
4.3. Rregullat dhe rregulloret, q kan t bjn me standarded dhe kushtet e siguris dhe shndetit, t cilat malli apo shrbimi duhet ti prmbush para se t dali n treg, do t themelohen me ligje t posame q trajtojn kt lmi.
Neni 5
Detyrimet shtes pr prodhuesit dhe shitsit lidhur me sigurin e mallit si dhe masat prkatse detyruese nga kjo fush do t prcaktohen me ligje t veanta q trajtojn kt lmi.
Neni 6
Prgjegjsia e prodhuesit apo shitsit pr dmin e shkaktuar nga malli i tij me defekt do t rregullohet nga nj ligj i veant q trajton kt lmi.
KAPITULLI I III
DETYRIMET E SHITSIT NDAJ KONSUMATORIT
Neni 7
7.1. Shitsi i mallrave dhe ofruesi i shrbimeve sht i detyruar:
a. t shes sasin, vllimin dhe masn e sakt t mallit dhe ti mundsoj konsumatorit me krkes t tij, vrtetimin e saktsis s mallit;
b. t shes mallrat apo t kryej shrbimet n cilsin e prshkruar dhe t parapar me dispozita ligjore,
c. t shes mallrat, ofroj shrbime me mimet e deklaruara.
7.2. N tregje t hapura kto rregulla prcaktohen nga organet e njsive t qeverisjes lokale. 4 7.3. I ndalohet tregtarit dhnja e shnimeve personale t konsumatorit, si dhe personit juridik ose fizik i cili vepron brenda ndrmarrjes s tregtarit (koncernit), pa lejen paraprake t theksuar dhe t shkruar t konsumatorit.
7.4. Pr shrbimet e servisimit dhe mirmbajtjes s prodhimit, vlera e t cilit sht m e lart se 50, tregtari duhet jep profatur dhe urdhr pune me prshkrim t punve, materialit dhe pjesve t prdorura pr servisim. Urdhrin e puns e nnshkruan tregtari dhe konsumatori, kurse nj kopje e urdhrit pr pun duhet ti dorzohet konsumatorit.
7.5. N qoft se n situatat nga paragrafi 4 i ktij neni, gjat servisimit lajmrohet nevoja pr pun plotsuese dhe ngjitje t pjesve plotsuese (zgjerimi i urdhrit t puns), tregtari duhet q paraprakisht t merr plqimin me shkrim nga konsumatori n qoft se me zgjerimin e urdhrit pr pun mimi ngritet m tepr se pes prqind (5%).
Neni 8
Shitsi i mallrave dhe shrbimeve sht i detyruar q ti plotsoj kushtet higjeno-tekniko- sanitare n prputhje me ligjin e posam q trajton kt lmi.
Neni 9
9.1. Shitsi i mallrave apo/dhe shrbimeve duhet t siguroj q mallrat q shet t jen t pajisura me etiket, e cila prmban informacione pr prodhuesin dhe adresn e tij, emrtimin e mallit, sasin, prbrjen, cilsin, datn e prodhimit, afatin e prdorimit, mnyrn e prdorimit dhe t mirmbajtjes, rrezikshmrin nse ekziston, si dhe mimin.
9.2. Pr mallrat ushqimore informacioni pr etiketim caktohen me akte t tjera nnligjore.
9.3. Shitsi nuk ka t drejt t heq ose t ndryshoj etiketn e mallit apo informacionet e tjera lidhur me mallrat e dhna nga prodhuesi dhe/ose furnizuesi.
9.4. Nse natyra e mallit nuk e lejon etiketimin, shitsi sht i detyruar t siguroj, sipas krkess s konsumatorit, informacionin n prputhje me pikn 1 t ktij neni, n mnyr tjetr apo edhe prmes paraqitjes s dokumenteve prkatse.
9.5. Ministria e Tregtis dhe Industris prmes t nj udhzimi administrativ, mund t prcaktoj prjashtime pr disa mallra pr t cilat nuk krkohet etiketa, sipas ktij neni.
mimi i mallrave dhe i shrbimeve
Neni 10
10.1. T gjitha mallrat e ofruara pr konsumatorin duhet t ken mimin e shitjes.
a. pr mallrat e paketuara duhet t jepet mimi pr sasin e paketuar dhe mimi pr njsi,
b. pr mallrat q nuk jan t paketuara dhe maten n prezenc t konsumatorit sht i mjaftueshm mimi pr njsi.
c. n rastet kur mimi pr njsi t mallit sht i njjt me mimin e shitjes, sht e mjaftueshme vendosja e mimit t shitjes.
5 10..2. Konsumatorit i duhet treguar mimi prfundimtar pr t gjitha shrbimet e ofruara. N rast se nuk sht dhn mimi prfundimtar n momentin e lidhjes s kontrats, ofruesi i shrbimit sht i detyruar t tregoj metodn e llogaritjes s tij.
10.3. Shitsi i mallrave apo shrbimeve sht i obliguar q mimin e mallit apo shrbimit t ofruar ta paraqes qart, lexueshm dhe n vend t dukshm. mimi duhet t jet gjithmon i paraqitur n Euro.
10.4. Shitsi duhet t informoj konsumatort n mnyr t qart pr mimin e mallrave q shet apo shrbimeve q kryen, t vlefshme pr momentin kur bhet oferta e tyre, apo pr afate t prcaktuara nga ai vet.
10.5. Informacioni pr mimin ose fakti q informacioni nuk sht i plot apo mungon nuk duhet t krijoj prshtypjen se:
a. mimi sht m i ult se ai faktik, b. fiksimi i mimit varet nga rrethanat e n fakt nuk sht ashtu, c. mimi prfshin operacione apo shrbime, pr t cilat n fakt bhen pagesa t veanta, d. mimi ishte ose do t rritet, ulet ose nuk do t ndryshoj e kjo nuk sht e vrtet.
10.6. Ndalohet krijimi dhe shfrytzimi i situatave pr prfitime spekulative.
10.7. Ky nen nuk aplikohet pr mallrat apo shrbimet e ofruara nprmjet ankandit si dhe pr shitjen e veprave t artit.
Neni 11
11.1. Shitsi n asnj mnyr nuk mund t bj diskriminimin e konsumatorit e n veanti, ai nuk mund t refuzoj shitjen e mallit apo shrbimit t ekspozuar dhe t prgaditur pr t. Ai nuk mund ta lidh shitjen e mallit dhe/apo kryerjen e shrbimit me blerjen e nj malli apo shrbimi tjetr, me prjashtim t rasteve kur nj kufizim i till prbn praktik t detyrueshme n tregti.
11.2. Shitsi sht i detyrohet t informoj blersin pr kushtet dhe mnyrn e paraqitjes s reklamimeve pr mallrat dhe/ose shrbimet me t meta, duke prfshir vendin ku bhet reklamimi dhe kushtet prkatse t riparimit sipas garancis.
11.3. N qoft se malli gjat kohs s garancis prkeqsohet dhe konsiderohet me defekt sipas mnyrs s parapar me garanci, ather prodhuesi, shitsi apo ofruesi i shrbimeve duhet ti prgjigjet garancis s dhn.
Neni 12
12.1. Shitsi n njsin e tij sht i detyruar:
a. me krkesn e konsumatorit, tregtari duhet tia tregoj mallin konsumatorit, nse natyra e mallit e lejon kt;
12.2. Shitsi duhet t prcaktoj mallrat e rezervuara, kohzgjatjen si dhe arsyen e rezervimit. E njjta gj duhet zbatuar edhe pr mallrat e shitura e t paguara, t cilat lihen n vendin ku tregtohen, derisa t drgohen apo t merren nga blersi/konsumatori. 6 12.3. Shitsi duhet t informoj paraprakisht konsumatort kur shet mallra t prdorura apo t ndryshuara si dhe mallra me t meta q nuk prekin sigurin e tyre. Kto mallra duhet t jen t veuara nga mallrat e tjera dhe pr ato duhet t vihet shnimi mallra t prdorura apo mallra me t meta.
Neni 13
Nse shitsi vihet n dijeni t ndonj fakti q sugjeron se i ka shitur ndonj konsumatori mall q paraqet rrezik, sht i detyruar ta informoj at menjher. Nse nuk sht e mundur q konsumatori t lajmrohet personalisht, shitsi sht i detyruar t informoj konsumatort prmes organit administrativ q kontrollon zbatimin e ktij ligji.
Faturat Neni 14
14.1. Shitsi, furnizuesi apo ofruesi i shrbimeve duhet q pr mallin e shitur apo shrbimin e ofruar konsumatorit ti jap fatur t sakt, t qart dhe t lexueshme.
14.2. Shitsi, furnizuesi apo ofruesi i shrbimeve duhet ti mundsoj konsumatorit kontrollimin e sakt t shums s llogaritur n krahasim me kualitetin dhe sasin e mallrave t blera apo t shrbimeve t ofruara.
14.3. Shitsi duhet ti prmbahet dhe t vr n dukje kushtet e mimeve t shitjes me pakic.
14.4. Pas lshimit t faturs nuk lejohet pages plotsuese pr t njjtin mall.
Shitja e mallrave me gabime Neni 15
Nse shitsi shet mallra q kan mangsi apo ndonj gabim, ather duhet q ato mallra fizikisht ti ndaj prej mallrave t tjera dhe n mnyr t qart, t dukshme dhe t lexueshme, ti vendos n vende t ndara nga mallrat pa gabime dhe pr to t vr shnimin mallra me t meta ose mallra t prdorura .
Neni 16
16.1. Gjat shitjes s mallit, tregtari duhet tia jap konsumatorit dokumentacionin e parapar nga prodhuesi, pr ti siguruar konsumatorit informacionin e duhur pr prdorim.
16.2. Dokumentacioni nga pika 1 e ktij neni duhet t jet i shkruar qart, dukshm dhe i lexueshm n gjuhn zyrtare. Ligji nuk e prjashton mundsin e prdorimit t gjuhve t tjera dhe shenjave q jan t kuptueshme pr blersin.
Paketimi i mallit Neni 17
17.1. Paketimi duhet t jet jo i dmshm pr shndetin, duhet ti prshtatet forms dhe mass s mallit dhe mos ta bj konsumatorin konfuz. 7 17.2. Mbshtjellja n baz t porosis me detaje dekoruese t mallrave dhe shrbimeve e detyron ofertuesin q t qartsoj dhe t theksoj mimin pr kt shrbim nse ai ekziston.
17.3. Tregtari duhet q me krkes t konsumatorit ta mbaj paketimin e mallit t shitur.
Deklaracioni i mallit Neni 18
18.1. Deklaracioni sht i obligueshm pr do mall dhe duhet t prmbaj t paktn kto t dhna:
a. emrin e prodhuesit apo t importuesit t mallit,
b. emrin me t cilin shitet malli,
c. llojin dhe modelin e mallit,
d. shenjn matse t mallit nse sht shenj me rndsi pr indentifikimin e prodhimit,
e. datn e prodhimit dhe afatin e prdorimit,
f. emrin e firms (adresn e plot) t prodhuesit pr mallrat e importuara dhe emrin e firms (adresn e plot ) t importuesit dhe prejardhjen e vendit nga importohet,
g. paralajmrimin pr rrezikun e mundshm n prdorim, nse ekziston nj rrezik i till.
18.2. Ministria e Tregtis dhe Industris prmes akteve nnligjore prcakton rregullat t cilat parashohin informata shtes pr disa deklarata t mallrave t caktuara, dhe rregullat q lirojn disa mallra pr t patur deklarata.
18.3. T gjitha shnimet nga deklaracioni duhet t jen t dukshme, t lexueshme dhe t shkruara n gjuht zyrtare. Ligji nuk e prjashton mundsin e prdorimit t gjuhve tjera si dhe shenjave t kuptueshme pr konsumatorin. Pr t dhnat nga deklaracioni pr mallrat e importuara prgjegjsin e mban importuesi.
18.4. Prmbajtja m e detajizuar e deklaracionit si dhe kushtet tjera pr mallrat e veanta ose grumbuj mallrash caktohen nga Ministria pr Tregti dhe Industri n bashkpunim me Ministrit prkatse.
18.5. Adresa e plot nga neni 18.1 pika (f) detyrimisht duhet t prmbaj vendin, rrugn dhe numrin e shtpis, numrin e telefonit, faksit, adresn elektronike nse ato ekzistojn.
Neni 19
19.1. Mallrat n gjendje t lir (t shprndar- refuz) jan mallrat q ofrohen pr shitje, e t cilat m par nuk kan qen t paketuara dhe t matura n prani t konsumatorit.
19.2. Mall i paketuar paraprakisht konsiderohet shitja e mallit dhe e paketimit pa prpunimin e mtutjeshm pr konsumatorin.
19.3. Pr mallrat n gjendje t shprndar, t cilat plasohen n shitje, deklaracioni n paketime duhet t jet i lexueshm dhe i dukshm n vendin e shitjes nse ato mallra nuk vendosen n paketime t posame. 8 Dispozitat pr mallin me lirim Neni 20
20.1. Malli n lirim, duhet t jet i qart , i lexueshm dhe i shnuar me mimin para dhe pas lirimit.
20.2. Malli, i cili sht n lirim pr shkak se i skadon afati i prdorimit, duhet patjetr ti shnohet afati i fundit i prdorimit n mnyr t qart, dukshme dhe lexueshme.
Neni 21
21.1. Tregtari duhet q fizikisht t bj ndarjen e mallrave pr lirim nga mallrat q nuk jan n lirim, si dhe n mnyr t qart dhe t lexueshme t tregoj se bhet fjal pr mallrat n lirim duke vn shnime si shitje diskont, ulje mimi apo lirim.
21.2. Nse tregtari i nxjerr mallrat me gabime ose me t meta n lirim, ather duhet ta njoftoj konsumatorin se ku qndron gabimi n mallra.
Shitja e energjis, ujit dhe shrbimeve t telekomunikimit Neni 22
22.1. Shitja e energjis dhe e ujit llogaritet prmes konsumit real t lexuar n aparatin mats t konsumatorit.
22.2. Mnyra e matjes dhe e llogaritjes t energjis dhe ujit rregullohet me ligje t posame.
22.3. Furnizuesi detyrohet q konsumatorit tia mundsoj paraprakisht njoftimin me t gjitha kushtet e konsumit t energjis dhe ujit.
22.4. Furnizuesi duhet t paraqes n fatur shnimet q i mundsojn konsumatorit kontrollin e sasis dhe vlers pr konsumin e energjis dhe ujit.
Neni 23
Furnizuesi sht i detyruar ti prmbahet standardeve t (deklaruara) shkruara, t cilsis dhe vazhdueshmris s shrbimeve t energjis dhe ujit.
Faturimi i shrbimeve t telekomunikimit Neni 24
Ofruesi i shrbimeve t telekomunikimit duhet q pr kryerjen e atyre shrbimeve tia dorzoj faturn konsumatorit, e cila prmban shnime t nevojshme t shkruara pr llogarin e shums s prgjithshme q e detyron konsumatorin, mimin, vlern, taksat si dhe shumn e prgjithshme t llogaritur n Euro pr at periudh kohore.
Neni 25
Ofruesi i shrbimeve t telekomunikacionit duhet q me krkes t konsumatorit, veanrisht kur bhet fjal pr ankesn me shkrim pr shumn e faturuar, ti vrtetoj konsumatorit n form t shkruar saktsin e shums s paraqitur n fatur duke mos i llogaritur shpenzime shtes. 9 Publikimi i mallrave dhe shrbimeve
Neni 26
26.1. N baz t ktij ligji, publikimi i mallrave dhe shrbimeve nnkupton prezantimin n fardolloj forme, t ciln dikush e shpreh prmes mediave t komunikimit me qllim t promovimit t ndonj prodhimi, shrbimi apo t vet kompanis.
26.2. Publikimi mashtrues nnkupton do publikim q n njfar mnyre, duke prfshir ktu mnyren e paraqitjes, mashtron apo ka mundsi t mashtroj personat t cilve u sht drejtuar apo tek t cilt ka arritur publikimi, dhe q mund t ndikoj n sjelljet e tyre ekonomike, apo t dmton ose q mund t dmtoj konkurrentin.
26.3. N prcaktimin se a sht nj publikim mashtrues apo jo, do t shqyrtohen t gjitha karakteristikat e tij dhe do informat q prmban, si jan:
a). veorit e mallrave dhe shrbimeve: gjendja n dispozicion, natyra, zbatimi, prmbajtja, metoda dhe data e prodhimit t mallit apo e kryerjes s shrbimit, mundsit e prdorimit, prshtatshmria, sasia, specifikacioni, prejardhja gjeografike apo tregtare apo rezultatet q priten nga shfrytzimi i tyre;
b). mimi apo mnyra e llogaritjes s mimit dhe kushtet me t cilat furnizohet malli apo kryhet shrbimi;
c). natyra, vetit, dhe t drejtat e publikuesit, si jan: identiteti dhe pasuria e tij, kualifikimet e tij, prona e tij mbi t drejtat industriale, komerciale, intelektuale, apo shprblimet dhe veorit e tij.
26.4. Publikimi krahasues sht do publikim q n mnyr t drejtprdrejt apo trthore veon nj konkurues apo veon mallrat dhe shrbimet e ofruara nga ai.
Neni 27
27.1. Publikimi mashtrues nuk sht i lejuar.
27.2. Publikimi krahasues sht i lejuar vetm n ato raste kur prmbush parakushtet nga neni 28 pika 1 e ktij ligji.
Neni 28
28.1. Publikimi krahasues sht i lejuar:
a. nse nuk sht mashtrues n kuptimin paraprak t dispozitave t ktij ligji,
b. nse bhet krahasimi i mallrave dhe shrbimeve me t cilat plotsohen nevojat,
c. nse objektivisht krahasohen vetit (cilsit) e mallrave dhe shrbimeve t ndryshme t cilat jan materiale, t rndsishme, t krahasueshme dhe verifikueshme,
d. nse nuk krijon huti n treg prkatsisht, n mes t publikuesve dhe konkuruesve ose nuk krijohet hutia n treg, n mes t prodhuesit dhe ofruesit t shrbimit q publikon prodhimin dhe shrbimin konkurent, 10
e. nse nuk e zhvlerson konkurentin n treg, aktivitetet e tij, mallrat e tij, shrbimet e tij, shenjat mbrojtse t tij apo emrat e mbrojtur,
f. nse mallrat me shenj t prejardhjes krahasohen me mallrat e t njjts prejardhje,
g. nse nuk sht drejtuar n shfytzimin e padrejt t shenjs me renome, emrit mbrojts ose shenjave t tjera t konkuruesve n treg, mallit ose shrbimit t tij,
h. nse nuk sht drejtuar n shfrytzimin e padrejt t shenjave t prejardhjes s mallrave ose shrbimeve konkurente,
i. nse nuk ka t bj pr mallra dhe shrbime t cilat publikohen si imitacion i mallit dhe shrbimit me shenjn mbrojtse ose me emrin e mbrojtur.
28.2. Nse publikimi krahasues ka t bj me mallrat ose shrbimet, t cilat ofrohen n suaza t oferts s posame, n shpallje patjetr dhe pa hamendje duhet t caktohet afati kohor, brenda t cilit sht e vlefshme oferta e posame.
KAPITULLI I IV
DETYRIMET E AUTORITETEVE T ADMINISTRATS QENDRORE
Neni 29
Qeveria e Kosovs, prmes Ministris s Tregtis dhe Industris, realizon mbrojtjen e konsumatorit duke detyruar zbatimin e ktij ligji nga ana e subjekteve prodhuese, tregtare dhe shrbyese.
Neni 30
Pr zbatimin e ktij ligji n Ministri krijohet sektori pr mbrojtjen e konsumatorit i cili ka kto detyra:
a. studimin dhe paraqitjen e propozimeve pr do shtje q ka t bj me mbrojtjen e konsumatorit,
b. studimin dhe paraqitjen e propozimeve pr rregullim ligjor t shtjeve q kan t bjn me konsumatort dhe zbatimin sa m rezultativ t ligjeve q pr mbrojtjen e konsumatorit,
c. studimet dhe paraqitjen e propozimeve pr programet e edukimit t konsumatorit,
d. studimin e kushteve t tregut dhe parashtrimin e propozimeve pr funksionimin sa m t mir t tij,
e. ndjekja e zhvillimeve n sektorin e konsumit nga ana teknologjike, ekonomike dhe ligjore,
f. bashkpunimin dhe shkmbimin e pikpamjeve me shoqatat e konsumatorve brenda dhe jasht vendit,
g. kontaktin me publikun e konsumatorve me fardo mnyre dhe mjeti. 11 Neni 31
31.1.Kur kontrata ndrmjet shitsit apo furnizuesit dhe konsumatorit prmban kushte t padrejta pr konsumatorin, kushtet e ktilla do t jen t pavlefshme pr konsumatorin. Kontrata mund ta ruaj vlern e saj, vetm kur sht e mundshme t hiqn kushtet e padrejta.
31.2.Nj kusht kontraktues q nuk sht negociuar n baza individuale, do t konsiderohet si i padrejt nse shkakton pabarazi domethnse n t drejtat dhe detyrimet e palve q rrjedhin nga kontrata, e q jan n dm t konsumatorit.
31.3.Nj kusht do t konsiderohet gjithnj si i negociuar n baza jo-individuale, nse sht hartuar paraprakisht, kshtu q konsumatori nuk ka pasur mundsin t ndikoj n prmbajtjen e kushtit, posaqrisht n kontekst t kontratave standarde t paraprgatitura.
31.4.N rast se nj shits apo furnizues pohon se nj kusht standard sht negociuar n baza individuale, ai ka pr detyr q kt pohim ta dshmoj vet.
31.5.Nj list indikative dhe e pashterrshme e kushteve q mund t konsiderohen si t padrejta, jan t parapara n Shtojcn 1 t Direktivs Evropiane 93/13/EEC mbi Kushtet e Padrejta n Kontratat e Konsumatorve.
Programi i Kosovs pr mbrojtjen e konsumatorve
Neni 32
32.1. Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Konsumatorve prcakton bazn politike pr mbrojtjen e konsumatorve pr pes vite dhe kryen zgjedhjen e prgjithshme t punve prioritare n kuadr t mbrojtjes s konsumatorve.
32.2. Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Kunsumatorve do t prgatitet nga nj Kshill i cili do t emrohet nga Qeveria, dhe do t prbhet prej antarve t Ministris s Tregtis dhe Industris, organizatave pr mbrojtjen e konsumatorit, Oda Ekonomike, dhe ekspert t tjer nga fusha e mbrojtjes s konsumatorit.
32.3. Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Kunsumatorve do t aprovohet nga Qeveria dhe do ti dorzohet Kuvendit jo m von se gjasht muaj pas hyrjes s ktij ligji n fuqi.
32.4. Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Konsumatorve do t miratohet nga Kuvendi jo m von se 90 dit pas pranimit t tij.
32.5. Detyrat lidhur me prcaktimin e politikave pr mbrojtjen e konsumatorit, veqanrisht prcjelljen dhe evidentimin e punve t kryera nga Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Konsumatorit e udhheq Ministria e Tregtis dhe Industris.
Neni 33
Programi i Kosovs pr Mbrojtjen e Konsumatorit veanrisht prcakton:
a. parimet dhe qllimet e politikave t mbrojtjes s konsumatorit,
b. detyrat q kan prioritet me rastin e hartimit t politikave pr mbrojtjen e konsumatorit,
c. programin pr shfrytzimin e mjeteve financiare pr realizimin e detyrave nga programi nacional, 12 d. madhsia e kornizs s programit pr shfrytzimin e mjeteve financiare pr nxitjen e zhvillimit dhe aktivitetin e shoqatave t konsumatorve.
KREU I V SHOQATA E KONSUMATORVE
Neni 34
34.1. Shoqata e Konsumatorve themelohet pr mbrojtjen e t drejtave dhe interesave t konsumatorit. Ajo sht organizat e shoqris civile e pavarur nga prodhuesit, shitsit, furnizuesit apo ofruesit e shrbimeve.
34.2. Regjistrimi i Shoqats s Konsumatorve bhet n prputhje me procedurat e parapara pr shoqatat q kryejn veprimtari joekonomike.
34.3. Veprimtaria e shoqatave t konsumatorve rregullohet nprmjet statutit t tyre.
34.4. Prfaqsuesit e konsumatorve q marrin pjes n organet e administrats qndrore pr shtjet q kan t bjn me mbrojtjen e konsumatorve caktohen nga vet shoqata.
34.5. Shoqata pr Mbrojtjen e Konsumatorve prezantohet n emr t antarve t saj dhe vepron n interes t t gjith konsumatorve. Nprmjet prfaqsuesit t saj ajo jep mendime pr aktet ligjore t propozuara q mund t ken ndikim tek konsumatort, merr pjes n mbledhje q jan n interes pr konsumatorin, ndrmjetson n mes t organeve qndrore dhe konsumatorve si dhe n mes t tregtarve dhe konsumatorve me qllim t mbrojtjes s interesave t ktyre t fundit.
34.6. Shoqata pr Mbrojtjen e Konsumatorit i informon konsumatort pr t drejtat e tyre si dhe paraqet listn e tregtarve t cilt gjat viteve t shkuara kan dmtuar konsumatort, ose qllimisht kan shitur mallra t rrezikshme pr shndet dhe siguri t konsumatorit.
Neni 35
Shoqatat pr mbrojtjen e konsumatorit kryejn kto pun:
a. informojn konsumatorin pr t drejtat dhe detyrimet e tyre n treg,
b. prcjellin prmes laboratorve t autorizuara n vend e sipas nevojs edhe jasht vendit hulumtime shtes pr mallrat e plasuara n treg,
c. prcjellin prmes personave t autorizuar, testet krahasuese t mallrave dhe rezultatet i prezanton prmes mediave,
d. i ofrojn ndihm konsumatorit t dmtuar kundrejt tregtarit,
e. mbajn evidencn e fletparaqitjeve t pranuara nga konsumatort si dhe procedurat e ndrmarra pr vendosjen e tyre,
f. iniciojn procedurn n gjykatn kompetente duke krkuar nga gjykata q tregtarit t caktuar ose bashksis s tregtarve nga i njejti sektor, tju ndaloj shfrytzimin e dispozitave kontraktuese t padrejta n kontratat standarde,
g. kryejn edhe pun t tjera nga lmia e mbrojtjes s konsumatorit. 13 Trajtimi i ankesave Neni 36
36.1. Pr do t drejt q shkelet, konsumatori ose shoqata pr mbrojtjen e konsumatorit mund t ankohet pran organeve administrative kompetente, t ngarkuara me ligj pr mbrojtjen e konsumatorit.
36.2. Organet administrative kompetente pr mbrojtjen e konsumatorit dhe shoqatat e konsumatorve, kur konstatojn shmangie nga dispozitat e ktij ligji, obligojn zbatueshmrin e ligjit pr prodhuesin, shitsin, furnizuesin dhe ofruesin e shrbimeve,
36.3. Nse brenda dy javsh nga njoftimi pr prodhuesin, shitsin, furnizuesin dhe ofruesin e shrbimeve nuk prmbushen krkesat, konsumatort, organet mbrojtse t konsumatorve dhe shoqatave t konsumatorve kan t drejta t paraqesin shtjen n gjykat.
KAPITULLI I VI INSPEKSIONI SI ORGAN MBIKQYRS
Neni 37
Mbikqyrjen e zbatimit t ktij ligji e ushtron inspektori kompetent qndror si dhe inspektort tjer komunal n pajtim me kompetencat e prcaktuara me ligj.
Neni 38
38.1. Inspektori ndalon prkohsisht me vendim shitjen e mallit nse vrteton se:
a. tregtari e shet mallin me mangsi ose gabime, pa e ndar mallin fizikisht nga mallrat e tjer dhe pa treguar qart, lexueshm n mallra dhe n vendin e shitjes se bhet fjal pr mallra me t meta dhe mangsi (neni 15);
b. tregtari nuk i dorzon konsumatorit dokumentacionin e duhur gjat shitjes s mallit (neni 16.1);
c. mallrat n lirim nuk jan treguar qart, lexueshm me mimin para dhe pas lirimit (neni 20 pika 1); d. mallrat n lirim, t cilave shum shpejt i skadon afati i prdorimit, nuk e kan qart dhe lexueshm afatin minimal dhe t fundit t prdorimit ( neni 20 pika 2);
e. tregtari i cili fizikisht nuk e ka br ndarjen e mallrave n lirim nga mallrat t cilat nuk jan n lirim, dhe nuk ka theksuar qart dhe lexueshm se bhet fjal pr lirim (neni 21 pika 1)
38.2. Ankesa ndaj vendimit sipas paragrafit (1) t ktij neni nuk e shtyn ekzekutimin e vendimit.
Dispozitat ndshkuese Neni 39
39.1. Gjobitet me shum prej 2.500 deri n 10.000 personi fizik apo juridik i cili bn publikim mashtrues sipas nenit 26 apo publikim krahasues q nuk lejohet me nenin 28.
39.2. Personi fizik dnohet me gjob prej 250 deri 500 pr kundrvajtje. 14 Neni 40
40.1. Personi juridik-tregtari dnohet me gjob prej 400 gjer 4.000 pr kundvajtje nse :
a. t gjitha mallrat e ofruara nuk e kan mimin e shitjes qart dhe lexueshm n shitore, si dhe mostregimi i qart i kushteve t veanta pr disa mallra n vendet e shitjes s atyre mallrave (neni 10 pika 1);
b. pr shrbimet t cilat i ofrohen konsumatorit nuk tregon mimin prfundimtar dhe metodn e llogaritjes (neni 10 pika 2);
c. mimi i shitjes s mallrave dhe shrbimeve nuk theksohet qart, lexueshm dhe dukshm n n mnyrn e prshkruar (nenit 10 pika 3) ;
d. paketimi sht i dmshm pr shndet dhe e vn konsumatorin n huti sa i pr ket mass dhe madhsis s mallit ( neni 17 pika 1 );
e. nuk i prmbahet paketimit pr mallin e shitur (neni 17 pika 3);
f. nuk i prmbahet garancis s dhn (neni 11 pika 3);
40.2. Personi fizik dhe personi prgjegjs tek personi juridik dnohet pr kundrvajtje me gjob n shum prej 250 gjer 500 .
40.3. Inspektori kompetent n rastet kur vrteton kundrvajtjen tek personi fizik dhe juridik shqipton gjob n shum prej 50 gjer 100 .
Neni 41
41.1. Personi juridik tregtar gjobitet me gjob n shumn prej 1.000 gjer 5.000 pr kundrvajtje nse :
a. shitsi nuk i jep konsumatorit fatur t shkruar qart, lexueshm ( neni 14 pika 1),
b. nuk i mundson konsumatorit qasje n llogari t mallrave t blera ( neni 14.pika 2),
c. nuk i prmbahet kushteve t mimeve t shitjes me pakic (neni 14 pika 3),
d. nse lejohet fatur plotsuese pr t njjtin mall (neni 14 pika 4 ),
e. nse shitja e energjis dhe ujit, konsumatorit nuk i llogaritet n baz faktike t lexuar n njhsorin e konsumatorit (neni 22 pika 1),
f. furnizuesi paraprakisht nuk e njofton konsumatorin me t gjitha kushtet e konsumit t energjis dhe ujit ( neni 22 pika 3),
41.2. Personi fizik, prson prgjegjs tek personi juridik i tregtarit dhe publikuesit dnohet pr kundrvajtje me gjob n shum prej 100 gjer 400 .
Neni 42
42.1. Me gjob ne shum prej 2.000 gjer 10.000 dnohet pr kundrvajtje personi juridik - tregtari nse v n shitje prodhimet t cilat nuk kan deklaracion apo nse 15 deklaracioni nuk prmban t gjitha shnimet e prcaktuara nga neni 18 pika 1, 2 dhe 3, dhe neni 19 pika 1 dhe 3 t ktij ligji.
42.2. Personi fizik, person prgjegjs tek personi juridik ose publikuesi dnohet pr kundrvajtje me gjob me shum prej 400 gjer 500 .
Neni 43
T gjitha pagesat q rrjedhin nga aplikimi e dispozitave ndshkuese t ktij ligji derdhn n Buxhetin e Konsoliduar t Kosovs.
KAPITULLI I VII
DISPOZITAT KALIMTARE DHE PRFUNDIMTARE
Neni 44
Sipas dispozitave t prcaktuara sipas nenit 18 pika 4, Ministria e Tregtis dhe Industris n bashkpunim me Ministrit e tjera kompetente nxjerr akte t brendshme normative n afat deri 6 muaj nga dita e hyrjes n fuqi t ktij ligji. Deri n aprovimin e dispozitave nga neni 22 pika 2 e ktij ligji zbatohen rregulloret nga fusha me t ciln llogaritet matja reale e energjis dhe ujit.
Neni 45
45.1. Nga dita e hyrjes n fuqi t ktij ligji pr Mbrojtjen e Konsumatorit, do rregullativ e prpiluar m par shfuqizohet dhe zbatohen normat t cilat i parashton ky ligj.
45.2. Ky ligj hyn n fuqi pas miratimit n Kuvendin e Kosovs dhe shpalljes nga PSSP.
Ligji Nr.2004 /17 16 Qershor 2004 Kryetari i Kuvendit t Kosovs, _________________________ akademik Nexhat Daci