HALK'UN DEFTER

Tevfik Fikret






HALK'UN * DEFTER
Defter bile denmez, sekiz on para kttr;
stnde Halk'un mtereddit kalemiyle
Saf saf karalanm yazlar, bheli hatlar;
Bir yanda vatan bayra, altnda u cmle:
lmek ve yaatmak seni! Artk bunu attr!
Mmkn m? Bu kymetli ktlar bana bir yr.
Bir yr- samim; benim efsrde leylim
Onlarla hararetlenecek; onlar kalben
ntaak ederim n- fturumda, ve nevmd
Prsilerim onlardaki cevval mlevven
Sfiyet-i mmd ile titrer... Bu ne mn'im
Bir lhza-i nisyn u egaftr!Bunu teb'd
mknn bulsayd haylim ne olurdu?
Heyhat!
Ey lemha-i mkrim, ne olurdu
Teb'dine olsayd da imkn
Sermest-i teselli yaasaydm...
Yok, yok, benim aks-y muradm
Karmda ne bir debdebe grmek, ne de gl-gn
Bir hande-i pr-gamze-i ikbl,
Ey hrs- zell, al, btn amal,
ml-i zer, ml-i mzehher senin olsun...
Ancak udur aks-y muradm:
Bir glge kadar hr yaasaydm.
Bulsayd haylim buna imkn
Cidden yaamak nimet olurdu.
Heyhat!
nn melek olsayd, cihan cennet olurdu.
lmek ve yaatmak seni! Ey pembe Halk'un
Al szleri... Ey Fecr-i hill-vere kar
Bir ebr-i bahrde akan berk--erer-hz,
Bilmem ki bu his hangi donuk hislere kar
Kalbinde uyanm; bu mheyyi ksa nutkun
Etmekte derin sadmesi t ruhumu tehzz.
Ey anl vatan bayra, bir gn seni olum
Bir mevkib-i z-heybet-i hrriyyet nnde .
ekmi grebilseydim... O pr-hande lrken
Etmezsem eer sevkn takdis ile secde,
Dnyada en alak baba elbet ben olurdum.
Olum, onu gnlnce yaat... lme fakat sen.


* Tevfik Fikret'in olu Halk 1896'da stanbul'da dodu. 1965'te Amerikan yurtta olarak Park Lake
kentinde kanserden ld. ldnde 72 yandayd. Fikret'in tek evld olan Halk, stanbul Robert
Kolej'i bitirdikten sonra, yksek renim iin 1909'da skoya'nn Glasgow ehrine gitmi ve burada
Hristiyan dinini kabul etmitir. Daha sonra, 1913 ylnda Amerika'ya g etmi, mhendis olmu, uzun
yllar deiik niversitelerde retim yelii yapm, 1943 ylndan sonra eitli ehirlerin kiliselerinde
vaizlik ve papazlk yapmtr. ld zaman Park Lake ehri Presbiteryen Kilisesi bapapazyd.
(Cumhuriyet, 30.6.1965/Halk iin bak: Cevdet Kudret, Babalar ile Oullar, (Yazko Edebiyat dergisi,
Mays 1982; Talt Sait Halman, Halk'un Son Veda, Milliyet gazetesi, 19-22 Haziran 1966)


Mtereddit: ikircimli, tereddtl, ekingen. Hatt: izgi, satr. Saf saf: sra sra. Cmle: tmce, sz,
cmle. Mmkn: elde olan, olanakl. Kymet: deer. Yr: dost, sevgili. Efsrde: donuk. Leyl: geceler.
Hararet: s, scaklk. Kalben: yrekten, iten. ntaak etmek: konuturmak, dile getirmek. Ftur:
usanma, yorulma, bezginlik. Nevmid: umutsuz. Prsi.- sorgu, soruturma. Cevval: hareketli, hzl.
Mlevven: renkli. Sfiyyet: saflk, temizlik. mmid: umut. Mn'ini: nimetli, besleyen, veren. Lhza: an.
Nisyn: unutma. egaf: delice sevme, ak. Teb'd: srdrme, yaatma, uzatma. mkn: olanak.
Heyhat: yazk. Lemha: parlt, bak. Mkrim: ikram eden, cmert. Sermest: sarho. Teselli: avunma.
Aksa: son, uzak. Murd: ama, dilek, istek. Debdebe: gsteri, grkem, atafat. Gl-gn: gl renkli.
Hande: gl. Pr-gamze: gamzeli. kbl: talih, mutluluk, dnme. Hrs: tutku,. Zelil: alak, aalk.
Amal: dilekler, umutlar, emeller. Zer: altn. Mzehher: iekli. Hr: zgr. Cidden: ciddi olarak,
gerekten. Fecr: tan, tan aarmas. Hill-ver: ay getiren. Ebr: bulut. Buhari: baharlk, bahara ilikin.
Berk: imek. erer-hz: kvlcml, yalml. His: duygu. Mheyyic: coturan, cokun. Sadme: vuru,
arpma. Tehziz: titretme.Mevkib: alay, kafile. Z-heybet: heybetli, grkemli. Pr-hande: gl dolu,
glen. evk: k, sevin, istek, coku. Takdis: kutsama.


HALK'UN DEFTER
Defter bile denmez, sekiz on para kttr,
-stnde Halk'un ekingen kalemiyle
Sra sra karalanm yazlar, kukulu satrlar;
Bir yanda yurt bayra, altnda u sz:
lmek ve yaatmak seni! Artk bunu attr!
Elimde mi? Bana bir sevgili bu deerli ktlar,
ten bir dost; benim donuk gecelerim
Onlarla harlanp snacak; onlar iimden
Konutururum usandmda, ve umutsuz
Sorularm onlardaki hareketli ve renkli
Umudun saflyla titrer... Bu ne besleyen
Bir unutu ve sevgi andr! Bunu uzatmak
Yolunu bulsayd hayalim ne olurdu?
Yazk!
Ey cmert parlt, ne olurdu,
Elimde olsayd uzatmak,
Avunup sarho yaasaydm...
Yok, yok, benim son dileim
Ne gsteritir, ne de karmda gl renkli,
Gamzeli bir gldr talihin.
Ey alak tutku, al btn istekleri,
Altn dilekler, iekli dilekler senin olsun...
Ancak udur son dileim:
Bir glge kadar zgr yaasaydm.
Hayalim buna olanak bulsayd
Yaamak gerekten nimet olurdu.
Yazk!
nsan melek olsayd dnya cennet olurdu.
lmek ve yaatmak seni! Ey pembe Halk'un
Al szleri... Ey ay' getiren tana kar
Bir bahar bulutunda akan imek, alevle,
Bilmem ki bu duygu hangi donuk duygulara kar
Gnlnde uyanm; bu cokun ksa sylevin
Yanks ok derinden ruhumu titretmekte.
Ey anl yurt bayra, bir gn seni, olum,
Grkemli bir zgrlk alay nnde
ekmi grebilseydim... O glerek lrken
Eer sevincini kutsayarak varmazsam secdeye,
Dnyada en alak baba elbet ben olurdum.
Olum, onu gnlnce yaat... Ama lme sen.


MD LMEZ!
lmek nedir ebb iin?.. mmd lr m hi?
Fni beer o eme-i hzrn zllini
Bir an tecerr' etmese her dem zevalini
Tacil eden u nsg-i haytnda mndemi
Hin smma kar nasl, hangi kuvvetin
Nbe-n-i feyzi olur? Hangi cn-firib
Ezhr- tesliyetle eder re-i nasb
Enzr- hade-drm tatmin? O cennetin
Mahrumu kalmasn beeriyyet ki b-huzr
Eyler u khne berzah pek ne'esiz mrur!


mid: Umut. ebb: genlik. Fni: lml. Beer: insan. eme: pnar, eme. Hzr: hzr. Zll: gzel
su. Tecerr: yudum yudum ime, yudumlama. Dem: a, zaman, an. Zeval: sona erme, tkenme,
gitme. Tacil: abuklatrma, hzlandrma, ivdirme. Nsg: zsuyu, besisuyu. Mndemi: iine yerleen,
iinde bulunan, iine sokulmu. Sumun: aular, zehirler. Nbe: lmszlk suyu, bengisu. in:
kvrm, derleyen, toplayan. Feyz: bolluk, bilim, sevin. Fi-rib: aldatan, oyun, kandran. Ezhr: iekler.
Tesliyet: avunma. Sre: orak toprak. Enzr: baklar. Hade-dr: merak (rknt, korku) veren,
gocunduran, trmalayan. Tatmin: doyurma, yattrma. Mahrum: yoksun. Beeriyet: insanlk. Bi-huzr:
. huzursuz, tedirgin Berzah: dar boaz, geit, skc yer, g. Mrur: geme. Ne'e: sevin, nee.


UMUT LMEZ!
lmek nedir genlik iin? Umut lr m hi?
lml insan o hzr pnarnn saf suyunu
Bir kez yudumlamasa, her an son buluunu
Hzlandran, hayatnn zsuyuna karan
O hain aulara kar nasl, hangi gcn
Yardmyla lmden kurtulur? Hangi aldatan,
Avutan iekler orak topran
Korkulu baklarn yattrr?.. O cennetten
Yoksun kalmasn insanlk; imdi tedirgin,
u eski darboaz pek sevinmeden geen!


BR TASVR NNDE
Gldn, bu mehabet seni gldrd; o kalar,
Bir ok gibi ateli nazarlarla msellh
Gzler, o bakrdan gs, atlar
Bir kaplann evz kadar tz mcennah
Etvr- levendne, o bz-y gazanfer
Asabn oynatt... Bu irsi ve cibill
Necdet sana bir cedd-i ba'din eref-ver
Bir tuhfesidir; sen bu cer hn- asli
nsanl ihya iin sr edeceksin;
Hak bellediin bir yola yalnz gideceksin!

Tasvir: tasvir, resim. Mehabet: heybet, ululuk, korkunluk. Nazar: bak. Msellh: silahl, donanm.
Evz: durumlar, davranlar. Tz: hzl, evik, tez, keskin, sk. Mcennah: kanatl. Etvr: tavrlar,
davranlar. Levendne: hzl, evik, grkemli. Bzt: pazu, paz. Gazanfer: arslan. sb: sinirler. Irs:
soyaekimle gelen, soydan gelen. Cibill: yaradlta, doutan. Necdet: yiitlik, efelik. Ced: ata, dede.
Ba'id: uzak. eref-ver: eref getiren, onurlu, erefli. Tuhfe: armaan. Hn: kan Cer: yrekli, cesur.
Asil: soylu. ihya: yaatma, canlandrma, sr: verme, sama, dkme, cmerte datma.


BR RESM NNDE
Gldn, bu byklerime seni gldrd; o kalar,
Bir ok gibi ateli baklarla donanm
O gzler, o bakrdan gs, sanki atlar
Bir kaplan gibi hzl, kanatlanm,
Grkemli davranlar ve arslan pazusuyla
Sinirlerini oynatt... Bu doutan, soyundan
Gelen yiitlik sana uzak atalardan kalma
erefli bir armaandr; sen bu cesur, soylu kan
nsanl yaatmak iin dkeceksin;
Hak bellediin yola yalnz gideceksin!


ZELZELE *
Bin yz ondu... Henz dn bu khne izbeye sen
Misafir olmutun,
Ki hep sinirli ve hummal hastalar gibi yer
Birden
in iin ve uzun
Bir ihtilc ile rpnd, krd, ykt... Keder
Ve korku yzleri soldurdu; evler, aileler
Birer dknt; kalanlar btn ezik, kurada;
Bir inkisr- huu' en erefli balarda,
Minareler bile ser-be-zemin.
Beer bir sadme-i me'ma byle urar da
Biraz tenebbh eder.
Biraz tenebbh iin bin bel... Ne ders-i hain! Sen ite byle siyah gnlerin misafirisin,
Haytn elbette
Kolay ve ne'e-fez bir seyahat olamayacak;
Lkin
Bu th-i mihnette
Kolay ve ne'e-fez bir seyahatin ancak
Hayli vardr; uzak bir serb iin komak
Nihyetinde yorulmak ve bo yorulmaktr;
Hayt dev-i hakikatle arpan kazanr;
Zafer biraz da hasar
ster;
Koan cihd- malye anl, lkin ar,
Mahf admlar atar,
nnde zelzeleler, arkasnda zelzeleler!

* 1310 (1895) ylnda stanbul'da byk bir deprem olmu, az nce de Halk domutur. Fikret iirini
bu iki olayn etkisiyle yazmtr. Nitekim, ilk dize bunu dile getirmektedir.


Zelzele: deprem. Khne : eski, khne. zbe: bask, lo, kuytu
yer. Misafir: konuk. Hummal: ateli. htilc: arpnt, seirme, titreme. Keder: znt. Kurada: eski
psk, ykk, ie yaramaz. nkisar: krlma, gcenme. Huu': eilme, boyun eme,korkarak ba eme.
Ser-be-zemin: ba yerde. Beer: insan. Sadme: vurma, arpma, sarsma. Meum: uursuz. Tenebbh:
uyanma. Hain: sert kaba Bel: ykm bel Ne'e-fez: sevinci artran. Seyahat: yolculuk Lkin: ama
Th: l. Mihnet: sknt, zg, ile. Serb: lgm yalgn serap. Nihayet: u, son. Div: dev. Hasr: hasar
zarar ziyan ykm.Cihd: sava, din uruna savama. Mali: ykseklikler, ululuklar Mahf: korkulu,
tehlikeli


DEPREM

Bin yz ondu... Daha dn bu eski ykntya sen
Konuk olmutun,
Sanki sinirli ve ateli hastalar gibi yer
Birden
in iin ve uzun
Bir sarsntyla rpnd, krd, ykt... Kayg
Ve korku soldurdu yzleri; evler, aileler
Birer dknt oldu; kalanlar hep ezik, ykk;
Korkuyla boyun eme en onurlu balarda,
Minarelerin bile
Yerde ba.
nsan byle uursuz bir vurula karlanca
Birazck uyanr.
Biraz uyanmak iin bin bel... Ne kaba ders!
Sen ite byle kara gnlerin konuusun,
Yaayn elbette
Kolay ve sevinli bir yolculuk olmayacak;
Ama
Bu ile lnde
Kolay ve sevinli bir yolculuun ancak
Hayali vardr; uzak bir serap iin komak
Ve sonunda yorulmak, bouna yorulmaktr;
Hayat gerein deviyle arpan kazanr;
Zafer biraz da ykm
ster;
Yceltici savaa koan anl, ama ar,
Korkulu admlar atar,
nnde depremler, arkasnda depremler!


HAYAVATA *
Kk Sandal
Kk kollarn imdi bir muntazam
Taharrkle canlandrr tekneyi.
Onun bir beyaz mart vaz'ndaki
Hrmyla hem sde hem muhteem

Bir heng-i seyrn var, yle uh
Bir heng-i nzan ki hem-rz- ruh.

Sknetle Bosfor bu ulv gece
Bir guu- takdise pek benziyor.
Ne oldun, Halk? Titredin gizlice...
Geciktik mi? Meh-tba bir kerre sor.

Kk kollarn imdi glne bir
Taharrkle canlandrr sandal...
Bu sevdl sandalcy, kim bilir,
Ne mfik hararetle bekler yal.

Evet, serv-i simini tkib eden
u pr-ne'e yol en nazar-perveri.
Bu akam etretlisin pek, neden?
Hakikat, ne oldun deminden beri?

Kanatland ir mizacn yine;
Gzel setin ithaf iin teknene
O sahr-y vahet firarisinin,
O hrriyyet evldnn nmn...

Geirsen de azade eyyamn,
Kk kollarn hi hatar grmesin.

* Amerika'nn eserleri yaayan airi Longfellow'un bir ceylan gibi temiz, evik ve zgr, sevimli
kahraman. Hayavata, Amerikan airi Henry Wadsworth Longfellow'un (1807-1882) The song of
Haiwatha (Haiwatha'nn arks) adl 1855'te yaymlanan eserinde sz konusu edilir.


Muntazam: dzgn, dzenli. Taharrkle: hareketle, kmldanla. Vaz': duru. Hram: saln, nazla
yry. Sde: yaln. Muhteem: grkemli. Ahenk: uyum, uygunluk, alp elenme. Seyrn: gezinme,
bakma, seyretme. uh: nazl, oynak, en, ak sak. Nzan: nazl. Hem-rz: srda. Bosfor: Boazii,
Boaz. Sknet: sessizlik, dinginlik. Ulv: yce. guu: kucak. Takdis: kutsama, kutsal bulma. Mehtb:
ay. Kerre: kez. Glne: eytanca, byk bir abayla.Mfik: sevecen, efkatli. Hararet: scaklk, s.
Smin: gmten. Tkib: izleme, ardndan gitme. Pr-ne'e: nee dolu, sevinli. Nazar-perver: bak
besleyen, gz alan, ekici. etaret: nee, sevin, enlik. Hakikat: gerek, gerekten. Miza: yaradl,
huy. thaf: sunma, adama. Sahra: l, kr, ova. Vahet: vahilik, yabanlk. Firari: kaak. Evld:
ocuklar. Nm: ad, n. Hrriyet: zgrlk. Azade: kurtulmu, zgr. Eyyam: gnler. Hatar: tehlike.


HAYAVATA
Kk Sandal

Kk kollarn imdi bir dzgn
Hareketle canlandrr tekneyi.
Onun ak bir mart gibi duruundaki
Salnyla hem grkemli, hem yaln

Bir uyumlu gezinii var; yle en,
Nazl bir uyum ki srda gnln.

Sessizliiyle Boaz bu yce gecede
Kutsal bir kucaa benziyor
Ne oldun Halk? Titredin gizlice...
Geciktik mi? Ayna bir kez sor.

Kk kollarn imdi eytanca bir
Hareketle canlandrr sandal...
Bu tutkun sandalcy, kim bilir,
Ne sevecen scaklkla bekler yal.

Evet gmten serviyi izleyen
u sevinli yol en gz alan...
Bu akam keyiflisin pek, neden?
Gerekten, ne oldun deminden beri?

Kanatland air yaradln yine;
Gzel setin vermek iin teknene
O yabani l kaknnn,
O zgrlk ocuunun adn...

zgrce geiresin de gnlerini,
Kk kollarn hi tehlike grmesin.

EHRYN
19 Austos 1315
Yine bir simsiyah... Btn Bosfor
Heyecanlar, ziyalar, alklar,
Ne'eler, naralarla alkanyor.

Her Austos bu infilk- mesr;
Sanki yllarca kayd iinde iken
Zincirinden kaan ve, mest-i firar,

O alnm fer- anden
Her safsyla istifde iin
Trl yollar, vesileler dnen

Bir esirin, esr-i pr-ye'sin
Mtehevvir net- serr...
te bir dmbelek, ddk, ve demin

Kydan sallanp geen haar
Serserinin iinde hoplad
Kayk; al, mor, turuncu, mi, sar,

Btn elvan bu muhteem kay
Kuzeh bir ziyya garketmi.
te bir mu, banda bir alg;

Bir yn sandal, orta yerde geni
Ssl bir tekne; hepsi nr--nr.
O ne rindne, kaane gei...

Reh-gzrnda mevceler meshr,
Mteli bir ihtizz- srr,
Sanr insn ki bir hakik sr.

Her taraf ne'e, her taraf heyecan;
Yallar, dalar, asumana kadar
Btn ebh- eb celi, tbn

Bir etaret iinde; yldzlar
Gkten i'ln- ibtihc ediyor;
Hele meh-tb, onun da bayram var

Zannedersin; hep imtiza ediyor,
Yer gk izhr- d-kmde,
Sanki yer gkle izdiva ediyor.

u byk cnb-i ummde
Yine biz yasl, bizde bir eb-i tr:
Ne snk bir hayl-i mmde

Benzeyen gizli bir tenevvr var,
Ne kk bir prlt, bir eb-tb;
Koca ev sanki bir gunde mezar.

Hayr, ssz deil bu dr- harb;
Yaayan var, ziy da var, ancak
Pek seilmez yerinde, pek n-yb.

Bir kk ahs, nnde bir bayrak,
Bir vatan bayrayla yanmak iin
Bir yn al fener; o mstarak

Bunlarn karsnda, kalben emn
Ki bu eylerle bir zaman yapacak
Bir mukaddes clusa ehryin.


Muhteem: grkemli. Kuzeh: gkkua, ebemkuayla ilgili. Mu: gezinti gemisi, atana. Garketmek:
batrmak, daldrmak. Nr--nr: nurlu, kl. kaane: aka. Rindne: rinte. Reh-gzr: gei yolu.
Mevce: dalga. Mehur: bylenmi. M-teli: telal. htizaz : titreim. Srr: sevin. Sr: dn,
enlik. Asuman: gk. Ebh: eler, benzeyenler, varlklar. eb: gece. Cel: belli, ortada, ak. Tbn:
parlak. etaret: sevin kvan, enlik.btihc: sevinme, gnl alma. 'ln: duyurma. Meh-tb: ay
mtiza: uyuma, uzlama. zhr: belirtme, da vurma. ad-km: mutlu olma, mutluluk. zdiva:
evlenme. Umm: genel, yaygn. Tr: karanlk. Tenevvr: aydnlanma, ldama. eb-tb: ate bcei.
Gnde: uyumu. Harb: ykk. Dar: ev, ocak. Nyb: bulunmaz. Mstarak: dalgn, tozlu. Kalben:
yrekten. Emin: gvenli, gvenilir. Mukaddes: kutsal. Clus: oturma, tahta kma. ehryin: donanma,
enlik.


DONANMA
31 Austos 1899
Yine bir kapkara... Boazii tmyle
alkanyor cokular, klar,
Alklar, barlar, sevinlerle.

Her Austos bu sevin patlamas;
Sanki yllarca bal kalmken
Zincirinden kap da sarho olmas,

O alnm bir anlk esenlikten
Her enliiyle yararlanmak iin
Trl yollar, bahaneler dnen

Bir tutsan, zgn kulun
Kzarak taknca elenmesi...
te bu dmbelek, ddk ve demin

Kydan sallanp geen haar
Serserinin iinde srad
Kayk; al, mor, turuncu, mavi, sar,

Btn renkler bu grkemli kay
Gkkua gibi kla sarm.
te bir atana, banda bir alg;

Bir yn sandal, orta yerde geni
Ssl bir tekne; hepsi aydnlk.
O ne rinte, ka gei...

Yolu stnde bylenmi dalgalar,
Tell bir sevin titreyii,
nsan gerek bir dn sanyor.

Her yanda sevin, her yanda cokunluk;
Yallar, dalar, gkyzne kadar
Tm varlyla gece parlak, ak

Bir enklik iinde; yldzlar
Gkten bildiriyor sevinlerini;
Hele ay, onun da bayram var

Sanrsn; hepsi uyum iinde,
Yer gk mutluluunu belirtiyor,
Sanki gk evleniyor yerle.

u byk, yaygn elencede
Yine biziz yasl, bizde gece karanl;
Ne snk umudun hayaline

Benzeyen gizli bir ma var,
Ne kk bir prlt, ne bir atebcei;
Koca ev sanki uyuyan bir mezar.

Hayr ssz deil bu ykk ocak;
Yaayan var, k da var ama,
Pek seilmiyor yerinde, gzden uzak.

Bir kk adam, nnde bir bayrak,
Bir yurt bayrayla yanmak iin
Bir yn al fener; o dalarak

Bunlara; gven iinde yrei,
Gn gelecek bu eylerle yapacak
Bir kutsal tahta kn enliini.


DEVENN BAI
Halk'un ezberi
Vaktiyle byk bir devenin bir ba varm...
Basz deve olmaz ya, masal, neyse; btn gn
Yaz k, beyinsiz, bu rk ba
l, kr, tepe, da, ta,
B-reyi b-hde srkler ve yorarm...
B-re ar gvde ne yapsn, kime kssn?
Bir karga bulup derdini dkm, o demi: Vah!
Batan byk Allah... Baa gelmi, ekeceksin.
Artk ie hrg bile am,
Kuyruksa dolam
Batan baa enhyi; fakat kimseyi Allah
Batan drp kuyrua baktrmasn; ilkin
Bir para durup dinleyen olmusa da git git
lem bu uzun derdi iitmekten usanm;
Artk kime dinletmeye gitse,
Kim duysa, iitse,
Yz vermediinden, devecik sakin skit
Bir hendee inmi, ba sokmu ve uzanm,
Birden ekilip: Haydi - demi - dzaha, murdar!
Hakszlk eden balar bir gn... koparrlar.

Vaktiyle:eskiden. B-re: aresiz, zavall. B-hde: bouna, beyhude Enha: sar. lem: evren, dnya,
herkes. Sakin skit: sessiz ve suskun, sessiz sedasz. Dzah: cehennem. Murdar: kirli, pis, mundar.


DEVENN BAI
Halk'un ezberi
Eskiden byk bir devenin bir ba varm...
Basz deve olmaz ya, masal, neyse, btn gn
Yaz k, bu beyinsiz, bu rk ba,
l, kr, da, ta,
Zavally bouna srkler ve yorarm...
aresiz ar gvde ne yapsn, kime kssn?
Bir karga bulup derdini dkm, o demi.
Yazk! Ulu Tanrnn vergisi... Baa gelmi, ekeceksin.
Artk ie hrg bile am,
Kuyruksa dolam
Batan baa sary; fakat kimseyi Tanr
Batan drp kuyrua baktrmasn; ilkin
Bir para durup dinleyen olmusa da, gitgide
Herkes bu uzun derdi dinlemekten usanm;
Artk kime dinletmeye gitse,
Kim duysa, iitse,
Yz vermediinden o susup sessizce
Bir ukura inmi, ban sokup uzanm,
Birden ekilip: "Pis" demi, "cann cehenneme!

Hakszlk eden balar bir gn... koparrlar.




HALK'UN MENTS
Bir kudret-i klliye var ulv ve mnezzeh,
Kuds ve muall, ona vicdanla inandm.

Toprak vatanm, nev'-i beer milletim...nsn
nsn olur ancak bunu iz'nla, inandm.

eytan da biziz, cin de, ne eytan ne melek var;
Dny dnecek cennete innla, inandm.

Ftratta tekml ezeldir; bu kemle
Tevrat ile, ncil ile, Kur'n'la inandm.

Ebn-yi beer birbirinin kardei... Hlya!
Olsun, ben o hlyaya da bin canla inandm.

nsn eti yenmez; bu teselliye iimden
Bir n iin ecdadm nisynla inandm.

Kan iddeti, iddet kan besler; bu mudt
Kan teidir, snmeyecek kanla, inandm.

Elbet u mezar mrn bir har-i ziy-hiz
Ta'kb edecektir, buna imnla inandm.

Akln, o byk shirin i'cz nnde
Btl geecek yerlere hsranla, inandm.

Zulmet snecek, parlayacak hakk- drahn
Birdenbire bir tbi-i burkanla, inandm.

Kollar ve boyunlar zlp balanacak hep
Yumruklar o zincr-i hurnla, inandm.

Bir gn yapacak fen u siyah topra altn,
Her ey olacak kudret-i irfanla... inandm.

ment: Arapa inandm demektir; din eitiminde ilk retilen bir szdr. Kudret: g. Klliye:
tmel, byk, ulu. Ulv: yce. Mnezzeh: temiz, katksz, arnm. Kuds: kutsal. Muall: yksek, yce.
Nev'-i beer: insan soyu, insanolu. Millet: ulus. z'n: anlay, inan, dn. Ftrat: yaradl.
Tekml: gelime, evrim. Ezel: ncesiz, balangc olmayan. Keml: olgunluk. Ebn: oullar. Beer:
insan. Hlya: kuruntu, d. Teselli: avunma. Nisyn: unutma. Ecdd: atalar, dedeler. Mudt:
dmanlk, dmanlama. Har: kyamet. Ziy-hz: k saan, aydnlk. Ta'kib: izleme. mn: gl
inan. Shir: byc, byleyen. 'cz: artma, alas. Btl: bo inan. Hsran: zarar, kayp, yok
olma. Zulmet: karanlk. Drahn: parlak, parldayan. Hak: hak, doruluk, adalet. Tbi: parlama,
parlt. Burkan: yanarda. Hurn: grltl. Fen: bilim. rfan: anlay, bilgi, kavray.



HALK'UN NANCI
Bir yaratc g var, yce ve temiz,
Kutsal ve yksek, ona vicdanla inandm.

Yeryz yurdum, insan soyu ulusum...
nsan Ancak insan olur bunu anlamakla; inandm.

eytan da biziz, cin de, ne eytan, ne melek var;
Dnya dnecek cennete insanla, inandm.

Yaradlta evrimin ba yok; bu olgunlamaya
Ben Tevrat ile, ncil ile, Kur'an ile inandm.

nsan oullar birbirinin kardei... Hayal bu!
Olsun, ben o hayale de bin canla inandm.

nsan eti yenmez; bu avuntuya iimden
Bir an iin atalarm unutmakla inandm.

Kan iddeti, iddet kan besler; bu dmanlk
Kan ateidir, hi snmeyecek kanla, inandm.

Elbet u mezar hayatn aydnlk bir kyamet
zleyecektir, buna tam inanla inandm.

Bo inan yerin dibine geecek, yok olacak,
Akln, o ulu bycnn hneriyle, inandm.

Karanlk snecek, parlayacak hakkn
Birden, bir yanarda patlayyla, inandm.

Kollar ve boyunlar zlp balanacak hep
Yumruklar, o angrdayan zincirle, inandm.

Bir gn yapacak teknik u kara topra altn,
Her ey olacak bilim gcyle... inandm.

PROMETE*


Kalbinde her dakika u ulv tahassrn
Minkaar- ateinini duy, dima dn:
Onlar niin semda, niin ben ukurdaym?
Glsn neden cihan bana, ben yalnz alaym?..
Ykselmek asumana ve glmek ne tatl ey!
Bir gn u hastalkl vatan canlanrsa...
Ey Mtk- feyz nur olan t-i milletin
Mehul elektrikisi, aktr- fikretin,
Yklen getir ne varsa biraz meskenet-fiken,
Esmr- bnye-hzini; bo durmasn elin.
Gr dima nnde estr-i evvelin
Gkten deh-y nr alan kahramann...

Varsn bulunmasn bilecek nm snn.



* Promete: Prometheus, Yunan mitoloji kahramanlarndan. Titan apetos ile Klymene'nin olu, Zeus'un
dman ve insanlarn dostu. Zeus'un elinden atei alarak insanlara verdi. Zeus onu Kafkasya'da
zincirle bir kayaya balayarak cezalandrd. Bir kartal gndz karacierini yiyor, fakat cier geceleri
yeniden byyordu. Sonunda, Herakles kartal ldrerek Prometheus'u kurtard. Prometheus ad
nceden gren anlamna gelir ve akl ile zgr dnceye verilen deeri simgeler. (Bak: Azra Erhat,
Mitoloji Szl. 1978, s. 278-281).

Kalb: yrek, gnl. Ulv: yce. Tahassr: zlem. Minkr: gaga. Atein: ateten, ateli. Sem: gkyz.
Cihan: evren, dnya. Asuman: gk. Mtak: zleyen, can atan. Feyz: bolluk, bilim, grlk, sevin. Nur:
k. At: gelecek. Millet: ulus. Mecl: bilinmeyen, tannmayan. Aktar: aplar, ke bucak, drt bucak.
Fikret: dnme, dnceye dalma. Meskenet-fiken: miskinlii datan (gideren). drk: alglama,
kavrama, anlay. Esmr: yemiler, rnler. Bnyehz: vcudu besleyen, yapy canlandran
(kalkndran). Dima: her zaman, durmadan. Es-tir-i evvel: ilka mitolojisi (efsaneleri, masallar).
Nr: ate. Nm: ad, n. Sn : san, an.



PROMETE


Yreinde her dakika u yce zlemin
Ateten gagasn duy, durmadan dn:
Onlar niin gkte, ben niin ukurdaym?
Glsn niin herkes bana, ben yalnz alaym?
Ykselmek gklere ve glmek ne tatl ey!
Bir gn u hastalkl yurt canlanrsa...
Ey Ikla ilerleyii zleyen ulusun geleceinin
Bilinmeyen elektrikisi, dnyasndan dncenin
Yklen getir ne varsa biraz miskinlii gideren,
Bir para ruhu, benlii, anlay besleyen,
Vcudu canlandran yemileri; bo durmasn elin.
Gr her zaman nnde ilka efsanelerinin
Gkten atein dehasn alan kahramann...

Varsn bulunmasn bilecek adn sann.

Prens Faruk'a

HALK'UN VEDA'I*

Sirkeci, 3 Eyll 1325

Sen tren, ben vapurda pr-temkin
Atlrken sen sko illerinin
Sisli, yamurlu, karl buzlu, fakat
Cidd himmet, vakaar hrriyyet
Dolu peyguule-i temeddnne,
Bense nzende Bosfor'un khne,
Khne, vre, b-haber, b-zr,
Belki cennet kadar tarvet-dr,
Fakat lde-yi kell kesel
Bir kenarnda mnharif, mufel
Bir haytn fir- uzletine,
Ne dndm, bilir misin? u nine,
u sahi toprak, en sonunda... yazk,
Bunu benden mi duymalydn!.. Ark
Ve bakmsz harb olup gidecek.
Ac eyler, Halk, fakat gerek!
Hani bir gn seninle Topkap'dan
Geliyorduk; yol st bir meydan,
Bir nar grdk; enli, boylu, vakuur
Bir aa; hi eilmemi, marur :
Koca bir gvde; belki alt asr,
Belki ondan da fazla, dalgn, ar,
Kaygsz bir mr srp gelmi;
yle serpilmi, yle ykselmi,
Ki civarnda kubbeler, damlar
Ser-te-ser secde-gr-i istifar
Onu hayetle seyreder gibidir.
Duyulan hep onun menkbidir,
Grlen hep odur uzaklardan;
Bu mehbetli gvde rplak,
Ne yeil bir filiz, ne bir yaprak...
Kuruyor; h, pek yazk! u derin
erha brnde belki bir hin
Baltann, bir gazabl yldrmn
Zehridir... Syle, ey nar, barn
Hangi odlarla yand? Hangi siyah
Kurt iinden kemirdi? Hasta, tebh,
Seni kim imdi balayp saracak?
Kim iflar verip de kurtaracak?
u dnen kargalar banda senin,
Syle, bunlar mdr zehirleyenin?

Syle, ey muztarib vatan, bildir:
ektiin hangi kanl seyyiedir?..

Bu geit ite byle dar, mu'vec;
Ey etaretli yolcu, sen yr, ge.
Sen bu menhelde kalma, sra, atl,
Bir ziya krbn bul ve katl.
Gez, dola, kint- efkr,
Dima nde, dima yukar!
Pr-tehlk, hayt kuvvetten
Ne bulursan brakma: san'at, fen,
'timd, i'tin, cesaret, md,
Hepsi lzm bu yurda, hepsi mfd.

Bize bol bol ziya kucakla, getir:
Dmek etraf grmemektendir.

Elveda, ey sevimli yolcu!
Gecen, Gndzn dim yzn gibi en,
Rh- safn kadar be olsun;
Getiin yer iek, emen dolsun..
Elveda, ey erefli yolcu! Hayt
Bir kar yol; fakat n, akabt
Onu her gn biraz bker, uzatr.
Ey etretli yolcu, gn ksadr,
Gece ba'zan mahf olur; lkin
Sen cesur ol, gayur ol. En sakin
Yolculuk uykudur. Byk kular
Yenecek dalga, yok, kasrga arar.

te bir yol ki hep akl ve diken;
Geeceksin yarn bu yoldan sen...
Geeceksin, ayaklarn yorgun,
Ellerin erha erha, barn hn,
Fakat alnn ak, yzn handan,
Gzlerin ufka feyz nur aktan
Bir tecellye mncezib, meshr...
Sen koarsn, o tayf- nr--nr
Yaklarken uzaklar; lgn
Bir tehalkle sen kucaklarsn,
O kaar; kollarn ak, meshf
Atlrsn; o t uzakta mahf
Bir dikenlikte gizlenir ve gler;
Sen koarsn, krk, ezik, muber,
Ellerin erha erha, barn hn;
Bsbtn tene, bsbtn yorgun.
Sen yorulduka yol uzar, artar;
al diler, ta artr, yrtar;
rpnr her dikende bir paran...
Yine sen, pr-emel, nnde uan
O esiri hayli kapmak iin
Atlr, yrtlr ve inlersin.

Varsn usun, bugn deilse yarn
O senindir, mkedder olma sakn.

Koan elbet varr; den kalkar;
Kara tatan su damla damla akar,
Birikir, sonra bir gm gl olur;
Arayan hakk en sonunda bulur...
Bunu hrmetle dinle; mazinin
Bu derin seslerinde bil ki senin
Btn t-i skitin yayor.
Oku hep ser-nvit-i lemi, sor
Btn esrr- istifasndan.
Sana, bak, nev'inin bakaasndan
Bahsederken beer ne anlatacak:
Yaamak hak, yaatmamak... o da hak.

Adem evld bkmam cidden
Ne ezilmek, ne hakk ezmekten.
Duymam hi bu ite yorgunluk;
Bir teekk, hemen tokat, yumruk.
Yumruk elvermemi, topuz vurmu;
Hak! diyen az tala susturmu.

O da kfi deil, bugn karalar
Ve denizler zehirli kumbaralar,
Bombalar, gllelerle ml--ml.
Biraz ciz misin, zebun musun, al
Bir tokat, bir topuz, ya bir glle;
te hakkn... Fakat gzel belle:
Sen de bir gn, cihan bu, kendinden
Daha ciz biriyle istersen
Ayn dilden tekellm eylersin;
Sen de en gr belgatinle sesin
kt, yettii kadar grler
Ve yakarsn... Sem da imekler,
Yldrmlarla ayn dersi verir:

Btn lem esir-i kuvvettir.

Buna raz deil ukuul, elbet
Haktadr, haktr en byk kuvvet.
Dn snk titreyen bu bhe yarn
Bir ma'a' hakikat... Ey yarnn
nklb ordusunda arpacak
Kahraman, ren ite kuvvet = hak!
Ve bu dstr elinde, b-perv
Yr, dnyy fetheder bu liva.
Dne bir kerre bak: den, kalkan,
Hep delilinde hakl; hakk yakan
Yine haktan alnma bir u'le;
Hakka ba kestiren klta bile
Parlayan hak... Fakat senin klcn
Hakka syrlmasn, ya arplsn!

Beklerim bir zafer esasen ben
Klcndan ziyde kalbinden.

Ey Bizans'n rk, sukuut-ld
Kollarndan, pr-itiyk- sud,
Syrlan yolcu, bakma arkana hi;
Seni bir lhza etmesin tehyi
Onun ahlk solduran nazar.
Dima nde, dima yukar!
te fermn- azm pervzn.
U git, eflk-i sun'u i'czn
Btn etbk- riknda dola;
Fer'i ge, Ar' atla, Sidre'yi a,
Gr ne var maverada ibret-hz,
'til; ictir; reh-engiz...
Topla, frlat ne varsa, ta, ine,
u muhitin ser-i rehavetine.
O biraz belki canlanr, ve senin
Zahmetin, himmetin, ve fazln iin
Koyar elbet vatan, bu hasta nine
Bir scak buse terli nsiyene!..


* Fikret bu iiri olu Halk'un renim iin 3 Eyll 1325 (16 Eyll 1909) tarihinde skoya'nn Glasgow
kentine gitmesi zerine yazmtr.


Pr-temkin: arbal, ll. Veda': ayrl, ayrlrken birine esenlik dileme. l: lke, el, il. Cidd: ciddilik,
aba, ura. Himmet: alma, abalama. Vakaar: arballk, arlk, onurluluk. Hrriyet: zgrlk.
Peygle: ke, bucak, lke. Temeddn: uygarlama. Nzende: nazl. Bosfor: Boaz, Boazii. Khne:
eski, an doldurmu. vre: aylak, babo. B-haber: habersiz, ilgisiz. Bi-zr: bkm, bezgin, kskn.
Tervet-dr: taze, tazelik tutan. Alde: bulam. Kell: yorgunluk, usan. Kesel: tembellik, uyuukluk.
Kenar: ky, yan, kenar. Mnharif: sapm, yoldan km. Mufel: kandrlm, aldatlm, aldanm.
Fir: yatak. Uzlet: bir keye ekilme, yalnzlk. Nine: anne, nine. Sah: cmert. Harb: ykk. Meydan:
alan. Vakuur: arbal. Marur: gururlu, kurumlu. Asr: yzyl. Civar: evre, yakn yer, yre. Serteser:
batan baa, btn, hep. Secde-gir: secdeye varan, (yatan). stifar: yalvarma, yakarma, tvbe etme.
Hayet: korku, ekinme. Menkb: menkbeler, baz kiilerle ilgili hikyeler (masallar). Ayyuk: gn st
kat, kei yldz. Mehabet: heybet, ululuk, grkem. erha: yark. Gazab: fke. Zehr: au, zehir. Od:
ate. Tebh: yklm, bozulmu, tkenmi. if: hastalktan kurtulma, iyileme. Muztarib: zgn, ac
eken. Seyyie: su, gnah, ktln getirdii sknt, ile. Mu'vec: eri, dolak. etretli: sevinli, en.
Menhel: sulak yer, konak yeri. Ziya: k. Krbn: kervan. Kinat: evren, dnya. Efkr: dnceler.
Dima: hep, her zaman, srekli. Pr-tehlk: can atarak, canla bala, istekle atlma. 'timd: gven.
'tin: zen. md: umut. Mfd: yararl. erha: yark. Hn: kan. Handan: glen. Feyz: bolluk, bilim,
grlk, mutluluk. Nur: k. Tecelli: grnme, belirme. Mnce-zib: ekilmi, ynelmi. Mehur:
bylenmi. Tayf: grnt, hayal. Nr--nr: kl, parlak, prl prl. Meshf: susam, kanmam.
Tehalk: can atma, istekle atlma. 80 / Muber: kskn, gcenmi. Tene: susam. Pr-emel: istek
(umut) dolu, istekli. Esiri: ok hafif, uucu, havaya ilikin.
Etraf: evre, yanlar. Elveda: hoa kal. Saf: temiz, saf. Beu: gler yzl, gle. emen: imen. n:
olaylar, iler. Akabt; tepeler, yokular, korkun (tehlikeli) olaylar, zorlu geitler. Ba'zan: arasra.
Mahf: korkun. Lkin: ama. Cesur: yrekli, gzpek. Gayur: alkan, aba gsteren, gayretli.
Mkedder: zgn, zntl. Hak: hak, doruluk, adalet, tanr. Hrmet: sayg. Mz: gemi. At:
gelecek. Skit: sessiz, suskun, susan. Ser-nvit: baa yazlan, alnyazs, yazg. lem: dnya, evren.
Esrar: gizler, srlar, Istfa: seme, ayklama, ayrma. Nev': cins, tr, eit. Bakaa: kal, srme.
Bahsetmek: sz amak (etmek). Beer: insan. dem evld: insanolu, insanlar. Cidden: ciddi olarak,
gerekten. Teekki: yaknma, szlanma. Kfi: yeterli, elveren, yeter. Kumbara: havan topuyla atlan bir
eit mermi. Ml--ml: dopdolu, silme dolu. ciz: gsz. Zebun: zayf, dkn. Cihan: evren, dnya.
Tekellm: konuma. Belagat: gzel konuma (yazma). Sem: gk, gkyz. Esir: tutsak. Ukuul: akllar.
Raz olmak: kabul etmek, boyun emek. bhe: kuku. Ma'a: aaal, gz alan, gsterili. Hakikat:
gerek. nklb: devrim. Dstr: ilke, kural. B-perv: korkmadan, korkusuz. Fethetmek: ele geirmek,
almak, kazanmak. Liva: tugay, sancak. Kere: kez. Delil: kant, tank. u'le: alev, ate. Esasen: aslnda.
Ziyde: ok, akn. Sukuut-ld: aa sarkm, dm. Pr-itiyk: zlem dolu, zlemli. Sud:
ykselme. Lhza: an, Tehyic: coturma, heyecanlandrma. Nazar: bak. Dima: her zaman, srekli.
Azm: yola kma, gidi, niyet, karar. Pervz: uma. Ferman: buyruk. Eflk: gkler, felekler. Sun:
yapma. 'cz: artma, artc i. Etbk: tabakalar, katlar. rik: doan, parlayan. Fer: yeryz. Ar:
gn en yksek kat. Sidre: gn yedinci katnda bulunan bir makam. Mavera: te, arka, geri. bret-
hz: ibret verici. 'til: ykselme. ctir: yreklendirme, cesaret verme, yreklilik. Reh-engiz: kurtaran.
Muhit: evre. Ser: ba Rehavet: geveklik. Zahmet: yorgunluk, sknt. Himmet: alma, urama. Fazl:
erdem, ba, bilgi. Buse: pck. Nsiye: aln.





Prens Faruk'a

HALK'UN GD

Sirkeci, 16 Eyll 1909

Sen trende, ben vapurda arbal
Atlrken sen sko ellerinin
Sisli, yamurlu, buzlu, karl
Ama i ve ura, onur ve zgrlk
Dolu uygarlam kelerine;
Bense nazl Boazii'nin khne,
Eski, uar, ilgisiz, bezgin,
Belki cennet kadar taze,
Fakat yorgun ve usanm,
Bir kysnda sapm, aldanm
Bir hayatn ssz deine,
Ne dndm, bilir misin? u ana,
u cmert toprak, en sonunda... yazk,
Bunu benden mi duymalydn!..Sska
Ve bakmsz yklp gidecek.
Ac eyler, Halk, ama gerek!

Hani bir gn seninle Topkap'dan
Geliyorduk; yol stnde bir alan,
Bir nar grdk: enli boylu, arbal
Bir aa; hi eilmemi, dkbal
Koca bir gvde; belki alt yzyldr,
Belki daha da ok, dalgn, ar,
Kaygszca yaayp gelmi;
yle serpilmi, yle ykselmi
Ki evresinde kubbeler, damlar
Sanki yakarmak iin secdeye yatmlar
Onu korkuyla gzler gibidir.
Duyulan hep onun hikyesidir,
Grlen hep odur uzaklardan;
Fakat gklere ban uzatan
Bu grkemli gvde rlplak,
Ne yeil bir filiz, ne bir yaprak...
Kuruyor; h, pek yazk! u derin
Yara brnde belki bir hain
Baltann, fkeli bir yldrmn
Ausudur... Syle, ey nar, barn
Hangi atele yand? Hangi kara
Kurt iinden kemirdi? Bitkin, hasta,
Seni kim imdi balayp saracak?
Kim iyiletirip de kurtaracak?
u banda dnen kargalar m,
Syle, seni zehirleyen bunlar m?
Syle, ey ac eken yurt, bildir.
ektiin hangi kanl iledir?..

Bu geit ite byle dar, eri;
Ey sevinli yolcu, sen ge, yr.
Sen bu konakta kalma, sra, atl,
Bir k kervan bul ve katl.
Gez, dola, gr dncelerin evrenini,
Her zaman yukar, her zaman ileri!
Can atarak, gten ve yaamaktan
Ne bulursan al, brakma: bilim, sanat.
Gven, zen, yreklilik, umut,
Hepsi gerekli bu yurda, hepsi yararl...
Bize bol bol k kucakla, getir.
Dmek evreyi grmemektendir.

Hoa kal, ey sevimli yolcu! Gecen,
Gndzn her zaman yzn gibi en,
Temiz ruhun kadar gle olsun,
Getiin yer iek, imen dolsun...
Hoa kal, ey onurlu yolcu! Hayat
Bir kar yol; ama olaylar, yokular,
Onu her gn biraz bker, uzatr...
Ey sevinli yolcu, gn ksadr,
Gece arasra korkun olur; fakat
Sen yrekli, alkan ol. En sessiz
Yolculuk uykudur. Byk kular
Yenecek dalga deil kasrga arar.

te bir yol ki hep akl ve diken;
Geeceksin yarn bu yoldan sen...
Geeceksin, ayaklarn yorgun,
Ellerin yaral, barnda kan,
Fakat alnn ak, gle yzn,
Gzlerin ufka bilim ve k aktan
Bir grntye bal, byl...
Sen koarsn, o parlak grnt
Yaklarken uzaklar; lgn
Bir atlla sen kucaklarsn,
O kaar; susam, kollarn ak,
Atlrsn; o t uzakta, rkek,
Bir dikenlikte gizlenip gler;
Sen koarsn, krk, ezik, dargn.
Ellerin yaral, barnda kan;
Bsbtn susam, bsbtn yorgun.
Sen yorulduka yol uzar, artar;
al diler, ta artr, yrtar;
rpnr her dikende bir paran...
Yine sen, istekle dolu, nnde uan
O havadan hayali kapmak iin
Atlr, yrtlr ve inlersin.

Varsn usun, bugn deilse yarn
O senindir, zgn olma sakn.
Koan varr elbet; den kalkar;
Kara tatan su damla damla akar,
Birikir, sonra bir gm gl olur;
Arayan hakk en sonunda bulur...

Bunu saygyla dinle.- Gemiin
Bu derin seslerinde, bil ki, senin
Tm o sessiz gelecein yayor.
Oku hep evrenin yazgsn, sor
Btn gizlerini en sekininden.
Sana, bak, cinsinin srmesinden
Sz ederken insan ne anlatacak:
Yaamak hak, yaatmak... o da hak

nsanolu bkmam gerekten
Ne ezilmekten, ne hakk ezmekten.
Duymam hi bu ite yorgunluk;
Bir yaknma, hemen tokat, yumruk.
Yumruk elvermemi, topuz vurmu;
Hak! diyen az tala susturmu.

O da yetmemi, bugn karalar
Ve denizler aulu kumbaralar,
Bombalar, gllelerle dopdolu.
Biraz gsz msn, dkn msn,
Al bir tokat, bir topuz ya da glle;
te hakkn... Fakat iyi belle.
Sen de bir gn, olur ya, dnya bu,
stersen kendinden gsz biriyle
Ayn dilden konuabilirsin;
Sen de en gr syleinle sesin
kt, yettii kadar grler
Ve yakarsn... Gk de imekler,
Yldrmlarla ayn dersi verir:

Btn evren kuvvetin esiridir.

Akllar buna yatmaz, elbet
Haktadr, haktr en byk kuvvet.
Dn snk titreyen bir kuku yarn
Gsterili bir gerek...Ey yarnn
Devrim ordusunda arpacak
Kahraman, ren ite: Kuvvet = hak!
Ve bu ilke elinde, hi korkmadan
Yr, dnyay ele geirir bu sancak.
Dne bir kez bak: den, kalkan,
Kantnda hep hakl; hakk yakan

Bir alev, haktan alnma yine;
Hakka ba kestiren klta bile
Parlayan hak... Fakat senin klcn
Ya hakka syrlmasn ya da arplsn!
Beklerim bir zafer aslnda ben.
Klcndan ok yreinden.

Ey Bizans'n rk ve dk
Kollarndan ykselmeyi zleyerek
Syrlan yolcu, hi arkana bakma,
Bir an bile heyecan vermesin sana
Onun ahlk solduran bak.
Her zaman nde, her zaman yukar!
te buyruu gidi ve uuun.
U git, gklerinde yapp artmann
Btn parlak katlarnda dola;
Yeri ge, g atla, Sidre'yi a,
Gr ne var telerde ibret olan,
Ycelten, yreklendiren, kurtaran...
Topla, frlat ne varsa, ta, ine,
u evrenin uyuuk tepesine.
O belki biraz canlanr ve senin
Skntn, alman ve erdemin iin
Koyar elbet yurt, bu hasta ana,
Bir scak pck terli alnna!...




HAYATA KARI BEER

HAYATA KARI BEER

Lanet bize ey hayt; sen
masum ve mbeccelsin!

Gr salarnda hep u baharn gneleri,
efkatli gzlerinde btn gk, btn deniz,
Bir ebr-i gonce-hze brnm ve muhteriz,
Lkin her itiyaka glen nazl bir peri...

T Rabbimizle gkteki hengmeden beri
Biz dima gnete siyah bir gz, en temiz
Vicdanda gizli bir leke farketmek isteriz;
s biziz, biziz yine k-i mfteri.

Ey hsn-i mltefit, bize aldanma, biz den
Bir ak- b-sebt ile ifal eder seni,
fal eder, mlevves eder, sonra ne'esiz

Bir n- sehvin oldu mu, levmeyleriz...Sakn
ncinme kendi kendine, ilenme, ey kadn,
Mel'un eden de biz seni tel'in eden de biz!


Beer: insan, insanlk. Lanet: ilen, lanet olsun. Masum: susuz. Mbeccel: yce, ycelmi, ulu.
efkatli: sevecen. Ebr: bulut.Gonce-hz: gonce saan. Muhteriz: ekingen. Lkin: ama. tiyak: zleme.
Rab: tanr. Hengme: kavga, grlt. Dima : her zaman, srekli, hep. Farketmek: ayrt etmek,
semek. s: isyanc, bakaldran. aki: yaknan, szlanan. Mfteri: iftira eden, kara alan. Hsn:
gzellik. Mltefit: iltifat eden, gler yz gsteren. Den: alak. Bsebt: gelge, sebatsz. fal: batan
karma, aldatma, kandrma. Mlevves: kirlenmi, pis. Sehv: yanl, dkn. Levm: ktleme,
ekitirme, baa kakma. Mel'n: lanetlenmi, lnetli. Tel'in: lanetleme, kargma.



HAYATA KARI NSAN

Lanet olsun bize ey hayat;
sen susuz ve ycesin!

Gr salarnda hep u baharn gneleri,
Sevecen gzlerinde btn deniz, btn gk,
Gonca saan bir buluta brnm ve rkek.
Ama her zleyie glen nazl bir peri...

T gkteki kavgadan beri tanrmzla,
Biz hep gnete kara bir gz ve en temiz
Vicdanla gizli bir leke grmek isteriz;
Bakaldran da biziz, yaknan, kara alan da.

Ey gler yzl gzellik, bize aldanma, geici
Ve baya bir akla iyice kandrr seni,
Batan karr, kirletir, sonra mutsuz,

Dkn bir ann oldu mu, ekitiririz...Sakn
ncinme kendi kendine, ilenme, ey kadn,
Kt klan da biziz seni, ktleyen de biz!




Nijd'n babasna*

RESMNN KARISINDA


Sen dima nmde o tatan sknete
Yaslanm intibh- samtunla hilkate
Bir eyler anlatr gibi, yhud sorar gibi
Durduka, ben biraz gcenir rz- ftrate,
Kkrer, ve: Ey derim u rid-yi mkevkebi
rtp kaan bu gaml, felketli sahneye!
Enzr- rahmetin bizi farketmesin diye
Saklamak istiyorsan, emin ol, bu nleler
Bir nevk-i tein gibi yrtar, deler, geer
B-intih fezalar, kat kat semlar;
T'ciz eder cellini, ey sni'-i beer,
Elbet u muztarib beerin istikalar...
Elbet u anne yavrusunun onca pr-zalm
Mn-yi itirbn, b-tb- intikaam,
Senden sorar; u nmna pml- gadr olan
Haklar arar senin der-i fazlnda pr-emn
Bir mekmen-i huzur u teselli; u hod-iken
bid, u grre fikr-i munnid, u pr-gmn
Vicdn- mncemid bile... Hatt behmeden
Pek fark olmayan u bedvet zemininin
Perverdegn- gafleti... Hatt ne hak, ne din,
Hibir vazife anlamayan, bilmeyen, fakat
rd- hisle gkte bir guu- ma'delet,
Bir kalb-i merhamet sezen vreler bile
ciz kalnca senden umar adi tesliyet.
Her hatve bir musra'a, bir kahr gaaile;
Her yol Srt'a e : Ne tevakkuf, ne dmeden
Gemek midi var... Kimi tutsun fakat den?
Elbette senden isteyecek her maraz if,
Her kalb md ne'e, btn balar i'til;
Gzler ziya, den tutacak ey, len necat.
Her dilde bir terane ve her telde bir sada:
Vah bir erganun sesi feryd- kinat;
Elbet bu ykselip skacak asumann,
Elbette sen yerin bu usanmaz figaann
Bir gn terahhumen duyacaksn; o gn benim
Her sayha- ikyetin stnde venim
Dehetle titreyip soracak: te b-karr
Bir heykel-i gubr eb... Ey Rabb-i mntakim,
Mahlk- erefin u oyuncak m tarumar?
Ey Rabb-i mntakim, bize lazmsa bir vcd,
Lzm m bir cahm-i sefalet ki b-hudd?
Varlk deil bu yoklua bir rahne-i gzr...
Elbet bunun da bir yeri var, bir hesab var
Levhinde; lkin anlamamak, bilmemek azb;
nsn azaba katlanamaz b-sebeb, sorar,
Elbet sorar bu khne muammaya bir cevb...

Elbet u muhterem baba ulv Nijd'nn
Bu sfr olan hesabn senden arar yarn!



* Nijad, air ve yazar Recizde Mahmut Ekrem'in (1847-1914) oludur. ok gen yata veremden
lmtr. Fikret, iirini hem bu ac lm dnerek, hem de Mekteb-i Sultn'den retmeni olan
Ekrem'in duvara asl resmine bakarak yazmtr. iirde Tanrya seslenmekte ve ondan yaknmaktadr.



Dima: her zaman, srekli, hep. Sknet: sessizlik, dinginlik. ntibah: uyanma. Samt: suskun, az
konuan. Hilkat: yaradl, doa. Bz: giz, sr. Ftrat: yaradl. Rid: rt, hrka. Mkevkeb: yldzl.
Gam: znt, tasa. Felket: ykm. Enzr: baklar. Rahm: iyilik. Farketmek: ayrt etmek, grmek. Emin
olmak: inanmak, gvenmek. Nle: inleyi, inilti. Nevk: sivri u. tein: ateten. B-intih: sonsuz,
snrsz. Feza: uzay. Sem: gk. Ta'ciz: rahatsz etme, cann skma, tedirgin etme. Cell: byklk,
ululuk. Sni: yaratc. Beer: insan, insanlk. Muztarib: zgn, ac eken tika: yaknma, szlanma. Pr-
zalm: karanlk dolu. Mn: anlam. tirb: gurbete kma, gzden silinme. B-tb: bitkin ntikaam:
alma. Nm: ad. Pml: inenen, ayak altnda Gadr:zulm, hakszlk, hainlik. Der: kap. Fazl: erdem.
Pr-emn: aman dileyerek, gvenle. Mekmen: pusu yeri, saklanlan yer. Teselli: avunma. Hod-iken:
kendini kran. bid: tapnan. Grre: kendini beenmi, kibirli. Munnid: inat. Pr-gmn: kuku dolu,
kukucu. Mncemid: donmu: Behime: hayvan. Bidvet: yrklk, bedevilik, gebelik, l. Zemin: yer.
Perverdegn: beslenenler, yetitirilenler. rd: uyarma, yol gsterme. His: duygu. guu: kucak.
Ma'delet: adalet, insafllk. Merhamet: acma. vre: aylak, babo, serseri. ciz: gsz. Adl: adalet.
Tesliyet: avutma. Hatve: adm. Musra'a: greme, pehlivanlk. Kahr: zg, ezme, zorlama. Gaaile:
sknt, dert. Tevakkuf: durma. Srat: yol, Srat kprs. Maraz: hasta, hastalk. if: iyileme, il.
Ne'e: sevin, nee. 'til: ykselme. Ziya: k. Necat: kurtulu. Terane: ezgi, ark, name: sada: ses.
Kinat: evren. Vahi: yabani, yaban. Erganun: org. mmid: umut. Feryd: szlama, batrma. Asuman:
gk. Figaan: acyla barp arma, inleme. Terahhumen: ltfen, acyarak. Sayha: haykrma, barma.
ikyet: yaknma. ven: yas, inleme, szlanma. Dehetle: rkerek, korkuyla, ararak. B-karr:
kararsz. Gubr: toz. eb: gece. Mntakim: alan. Mahlk- eref: en erefli yaratk, insan. Tarumar:
darmadan, parampara. vcut, varlk. Cahim: cehennem. Sefalet: yoksulluk, dknlk. B-hudd:
snrsz. Rahn: gedik, yark. Gzr: gei. Levh: levha, tabla. Azb: znt, ac, ikence. B-sebeb:
sebepsiz. Muamma: bilmece. Muhterem: sayn, sayg deer. Ulv: yce. Sfr: sfr.




Nijat'n babasna

RESMNN KARISINDA



Sen hep nmde o tatan durgunlua
Yaslanm sessizce uyannla, yaradla
Bir eyler anlatr yahut sorar gibi
Durduka, ben biraz gcenip doann gizine,
Kkrerim. Ey derim u yldzl perdeyi
rtp kaan bu ackl, ykml sahneye!
Acyan gzlerin bizi grmesin diye
Saklanmak istiyorsan, inan ki, bu iniltiler
Ateli bir ok gibi yrtar, deler, geer
Snrsz uzaylar, kat kat gkleri;
Dokunur byklne, ey insann yaratcs,
Elbet u zgn insanlarn yaknmalar...
Elbet u anne, yavrusunun koyu karanlkta
Anlamn yitirince, bitkin, alrcasna
Sorar senden; u adna zalimce inenen
Haklar bir snak arar erdem kapnda senin
Bir huzur ve avunma yeri arar; u eip ban
Tapnan, u onurlu, inat dnce, u kukulu
Donuk vicdan bile... Hatta hayvanlardan
Pek ayrm olmayan u ilkel yerlerin
Gafletle yaayanlar... Ne hak, ne de din hatta,
Hibir grevi anlamayan, bilmeyen, ama
Duygunun uyarsyla gkte bir adalet kuca,
Acyacak bir yrek sezen aylaklar bile
Gsz kalnca, adalet ve avunma bekler senden.
Her adm bir gre, bir zg ve sknt,
Her yol Srat Kprs gibi: Durmadan, dmeden
Gemek umudu var... Ama kimi tutsun den?
Elbette senden bekleyecek her hasta ifa,
Her gnl umut ve sevin, her ba ykseli;
Gzler k, den tutamak, len kurtulu.
Her telde bir ses, her dilde bir ezgi:
Yabani bir org sesi evrenin bar sanki;
Elbet bu ses ykselip skacak gklerini,
Elbet sen yerin bu usanmaz iniltisini
Bir gn acyp duyacaksn; o zaman benim
Her yaknan barn stne kan ahm
Korkuyla titreyip soracak.- te uar,
Tozdan ve geceden bir heykel... Ey Tanr, .
u darmadan oyuncak m en erefli yaratn?
Ey hnl Tanr, bize bir vcut gerekliyse,
Snrsz, cehennemlik bir yoksulluk da gerekli mi?
Varlk deil bu, yoklua alan bir geit...
Elbet bunun da bir yeri var, bir hesab var
Defterinde; ama anlamamak, bilmemek ok ac;
nsan sebepsiz acya katlanamaz, sorar,
Elbet arar bu eski bilmeceye bir anahtar...

Elbet u saygdeer baba yce Nijat'nn
Bir sfr olan hesabn senden sorar yarn!




DOAN GNEE*


11 Temmuz 1324

Doacaktn... Bu kalbimizde hafi,
Pek hafi bir md-i b-rengin
Pek belirsiz bir iltim'iydi.

Gecenin sayha- vediydi
O sadlar ki dalarn berfn
Tepesinden inip derin, mahf

Keler, glgelerde gizlenmi
Her teselliyi rktr, karr;
Ve bu kular kanatlarnda sakat

Bir cesaretle bekleirdi.
Fakat Gece artk o mfteris ve ar
Gecenin glgesiydi; hep mdhi,

Hep muharrib ve mfteris, lkin
Ne zlmnda eski hevl-i anf,
Ne riyhnda eski nefha-y gl.

Belli bir gizli ihtilc-i fl,
Gizli bir r'e, bir hzl-i kesf...
te karnda titriyor, miskin!

Akbet ufk ald, sen dodun
Btn alyiinle; imdi feza
Seni alklyor, btn gzler

Sende, evknla parlyor her yer;
Ve o karnda titriyor hl
Mfteris, mntakim, fakat solgun.



* Fikret bu iiri 11 Temmuz 1324 (24 Temmuz 1908)'de kinci Merutiyet'in iln zerine duyduu
sevin ve umutla yazmtr. Rcu iiri de ayn gnlerin ve duygularn rndr.


Hafi: gizli. mid: umut. B-rengin: renksiz. ltim: parlama. Sayha: barma Veda: ayrl. Sada: ses,
sesleni. Berfn: karl. Mahf: gizli, kuytu. Teselli: avunma. Cesaret: yreklilik, yiitlik, gzpeklik.
Mfteris: yrtc, canavar. Mthi: dehetli, korkun. Muharrib: ykan, yok eden. Lkin: ama. Zlm
karanlk. Hevl: korku. Anf: iddetli, sert. Riyh: rzgrlar. yeller. Nefha: soluk, nefes, gzel koku. Gl:
umac, dev, eytan, htil: Ufl: snme, batma, lme. Re: titreme, rperi. Hzl: bitkinlik. Kesf:
youn, ar. Miskin: zavall, gsz, tembel. Akbet: sonunda, sonu olarak. Ufk: ufuk. Alyi: gsteri.
Fez: uzay, gk. evk: sevin, k. Mfteris.- yrtc, saldrgan. Mntakim: alan, intikamc, hnl.




DOAN GNEE


24 Temmuz 1908

Doacaktn... Bu yreimizde sakl
Pek sakl ve renksiz bir umudun
Pek belirsiz bir parltsyd.

Ayrl lyd gecenin,
O lklar ki dalarn karl
Tepesinden inip kuytu, derin

Kelerle glgelerde gizlenmi
Her avunmay rktr, karrd;
Ve kular kanatlarnda krlm

Bir cesaretle bekleirdi. Ne var ki
Gece artk o yrtc ve ar
Gecenin bir glgesiydi imdi;

Hep korkun, ykc ve yrtc ama
Ne karanlnda o eski, keskin korku,
Ne de rzgrnda o canavar soluu.

Belli bir gizli lm rpn,
Gizli bir rperme ve ar bitkinlik.
te karnda titriyor, zavall!

Sonunda ufuk ald, sen dodun
Btn gsteriinle; imdi gk
Seni alklyor, gzler btn

Sende, her yer parlyor nla;
Ve o karnda titriyor hl
Hnl, yrtc, ama solgun.


HAKKATN YILDIZI*


Yegne feylesofumuza

Pr-tehekkm soruyorlard: Niin herkesten
Ayr durdun? Ne iin istenilen, titrenilen,
Koulan eyleri tahkir ederek, ineyerek
lemin zddna, pr-n taab, bir meslek
htiyar etmeye mecbur oldun?

Ne iin syle, tecerrdde ne lezzet buldun?
Neydi sevkeyleyen amalini b-hde yere
En etin yollara, en huk u han sadmelere?
Neydi ruhunda o illet ki muharri, mzmin ?
Doruluk, hubb- hakikat m?.. Fakat sen delisin!

O skt etti; ve bir katre-i brid asabi
Bir tebessmde sinen girye gibi
Titreyip kald cebininde.

Evet, sen delisin!
Btn insanlar aklsz, btn lem miskin,
Btn efkr- beer kr de u dnyda gren,
Anlayan bir senin akln m? Neden, syle, neden
Herkesin gittii yoldan saptn?
Herkesin ykt evham hakikat yaptn,
Tapyorsun?

O, muannid, mtegaafil, bakyor,
Sanki bir heykel...

Evet, sen delisin, hem marur
Ve muzr bir delisin; haddini atn, artk
Seni imz edemez, hazmedemez insanlk...
Ve btn kaafile talarla mcehhez, mahmm,
Ettiler Hak! diyerek hakka hcum.

Ona her darbe if, her ac sz bir mjde:
Talar indike szan kanlar o kuds yzde
Bir kk nokta brakmt... Bakp zlimler
Dodu zannettiler alnnda beyaz bir ahter!

[Vazife gazetesi,
1328/1912, Say 15]


Bu iir Fikret'in arkadalarndan filozof Rza Tevfik (1869-949) iin yazlmtr. Hrriyet ve tilf
Frkas'nn seim gezisinde Rza Tevfik ttihat ve Terakki Frkas'nn basklarn ve sapmalarn
eletirdiinden, onun yandalarnca Gmlcine'de saldrya uram, dvlm, kafas yarlmt. iir bu
zc olayn etkisiyle kaleme alnmtr. Fikret'in Rza Tevfik'le ilgili Yegne Feylesofumuz balkl bir
iiri daha vardr. (Bak: Btn iirleri, III, s. 248/Vazife gazetesi, 1328/1912, say 15),



Pr-tehekkm: alay ederek, elenerek. Tahkir: hor grme, aalama. lem: evren, herkes. Zddna:
tersine, kar, aykr. Pr-n : kark, dolak. Pr-taab: yorucu. Meslek: ura. htiyar etmek: semek.
Mecbur olmak: zorunda kalmak. Tecerrd: ayrlma, soyutlanma. Lezzet: tad. Sevkeylemek: gtrmek,
yneltmek, ulatrmak. Amal: dilekler, umutlar. B-hde: bo, bouna. Huk u hain: kat ve sert
(kaba). Sadme: arpma, ykm. llet: hastalk, dert. Muharri: azdran, trmalayan, azgn. Mzmin:
onulmaz, sreen. Hubb: sevgi. Hakikat: doruluk, gerek. Skt: susma. Katre: damla. Brid: souk.
Asabi: sinirli, sinirsel. Tebessm: glmseme. Girye: gzya, alama. Cebin: aln. Miskin: tembel,
zavall, gsz. Efkr: dnceler. Beer: insan, insanlk. Evham: kuruntu, korkular. Muannid: inat.
Mtegaafil: gafil, bilmez grnen. Marur: gururlu, kurumlu. Muzr: zararl, muzr. Had: snr. gmz
etmek : Sz yummak, ho grmek. Hazmetmek: sindirmek. Kaafile: kafile, alay, topluluk. Mcehhez:
donanm. Mahmm: kzgn. Hcum: saldrma. Darbe : vuru. Kuds: kutsal. Ahter: yldz.

GEREN YILDIZI


Biricik filozofumuza
Elenerek soruyorlard: Niin herkesten
Ayr durdun? Ne iin istenilen, titrenilen,
Koulan eyleri aalayarak, ineyerek
Herkesin tersine, dolak ve yorucu bir meslek
Dnp semek zorunda kaldn?

Ne iin? Syle, ayrlkta ne tad buldun?
Neydi gtren umutlarn bou bouna
En etin yollara, en kat ve kaba arpmalara?
Neydi ruhundaki o azgn, onulmaz derdin?
Doruluk, gerek sevgisi mi? Fakat sen delisin!

O sesini karmad; souk bir damla, sinirli
Bir glmseyie sinen gzya gibi
Titreyip kald alnnda.

Evet, sen delisin!
Btn insanlar aklsz, btn dnya miskin,
Herkesin dnceleri kr de u lkede gren,

Anlayan bir senin akln m? Neden, syle, neden
Herkesin gittii yoldan saptn?
Herkesin ykt kuruntuyu gerek yaptn,
Ona tapyorsun?

O dayanyor, anlamyor gibi bakyor,
Sanki bir heykel...

Evet, sen delisin, hem gururlu
Ve zararl bir delisin; izmeyi atn, artk
Seni ho gremez, iine sindiremez insanlk...
Ve btn topluluk kzgn, donanp talarla,
Hak diyerek saldrdlar hakka.

Ona her vuru ifa, her ac sz bir mjde :
Talar indike szan kanlar o kutsal yzde
Bir kk nokta brakmt... Zalimler baktlar,
Alnnda akpak bir yldz dodu sandlar!




CEZA-Y MENSYYET


Unutulmak... Yn yn tozlar,
Kller altnda muztarib, muztar
Beklemek, beklemek; souk, smit
Bir derinlikte ayn bir meyyit,
Ayn bir mstehse, bir mden,
Bir krk ta; hayr, bu eylerden
Daha mnsz, adet bir sis
Bir duman, bir adem; fakat z-his
Bir adem; bir adem, fakat yaayan,
arpman, uraan, koan, arayan
Bir adem, bir hayt- mahrme.
Unutulmak... O gavr- me'me
Mstemir bir sukuut- mmdin
Sadme- kaahiriyle in, in, in!
Sonra hep byle, hep sukuut fl;
Mtemdi, mebbeden mehul.
Unutulmak... O bir tahaccrdr,
Ki beraber, muhitimizde yrr!



Mensiyyet -. unutulma. Muztarib: zgn, ac eken. Muztar: zorunlu, mecbur. Smit: sessiz, suskun.
Meyyit: cansz, lm. Mstahse: fosil, kalnt. Mnsz: anlamsz. Adem: yokluk. Z-his: duygulu,
duyan. Mahrme: yoksun, yoksul. Gavr: dip, esas, temel, gerek. Me'me: uursuz. Mstemir: uzayp
giden, srekli. Sukuut: dme. mmid: umut. Sadme: vuru, arpma. Kaahir: ezen, zorlayan, yok
eden, ldren. fl: batma, snme, lme. Mtemdi: srekli, her zaman, Mebbeden: sonsuza dek.
Mehul: bilinmeyen. Tahaccr: talama. Muhit: evre, yre.




UNUTULMA CEZASI


Unutulmak... Yn yn tozlarn,
Kllerin altnda zorla, zgn
Beklemek, beklemek; souk, sessiz
Bir derinlikte tpk bir cansz,
Tpk bir kalnt, bir maden,
Bir krk ta gibi; hayr, bu eylerden
Daha anlamsz, bir sis enikonu,
Bir duman, bir yokluk, ama duygulu
Bir yokluk; bir hilik ama yaayan,
rpnan, uraan, koan, arayan
Bir hilik gibi, yoksun yaamak.
Unutulmak... O uursuz gerek,
Sregelip yklan bir umudun
Ezici vuruuyla in, in, in!
Sonra hep byle, hep d ve l;
Srekli, sonsuza dek bilemeyi.
Unutulmak... O bir ta olmaktr,
evremizde bizimle birlikte yrr!




SULTN'YE*


Fecrin btn semsn birden kucaklayan
Bir pencerede, sahne-i hverle r-be-r,
Yllarca bundan evvele rci', bugn yavan
Bir ser-gzet, o gnler iin macera dolu
Bir mre nasb- fikr ile daldm...Bugnk ben
Kim der o yirmi be sene evvelki glgeyim?
Bir eyrek asra yle uzaktan bakp glen
Simaya imdi ben bile b-gneyim... O kim?

Kimdir hakikaten u beyaz bir gelin kadar
Hassas u uh akasyalarn glgesinde gah
Baran, glen, koan, tepinen; bz pr-vekaar
Bir tavr- iktinh ile, bir yanda bir siyah
Cildin zll-i ll-i strunda gaybolan
Cevval u muhteriz ocuk?.. Ey me'men-i ebb,
Ey me'men-i ebb zek, ben de bir zaman
Ettim geni kanatlarn altnda ihticb.

Sen sakladn bu ruhu muhitin ziy-iken,
Muhnik soluklarndan; evet, sen kucakladn,
Tuttun, nm btn \urum, hep sukuut iken.
Cehlin, ta'assubun dudandan kaan adn.

Gel dinle, ruhumuzda ne hurrem teraneler
Canlandrr, ne htralar titretir, ne saf
Efsneler, ne mudhikeler gldrr, neler
kaaz eder, neler yaatr!.. Fikr iin matf,
mmd iin melz olan guu-i mfikin,
Ey pir-i muhteem, medeniyyet perisine
Bir kehf-i b-riy; ona en mahrem, en yakn
Bensin; biraz dnme ve kurtulma hissine
Shib vatan ocuklar hep sende beslenen,
Senden hayt alanlar; en ateli hak sesi
Senden kopar koparsa bu bolukta bateten
Sensin cihn- fikretin en canl ma'kei...

Garb itiyk- fikre ak bir ufuk, ve sen
arkn bu ufka ilk alan bir deresi!


* Fikret, orta renimini Mekteb-i Sultni'de (imdiki Galatasaray Lisesi) yapm, daha sonra da oraya
mdr olmutur. Bu iiri de mdrl srasnda (Ocak 1909-Nisan 1910) yazmtr. (Bak: Salih
Keramet Nigar, nklp airi Tevfik Fikret, 1943, s. 14).



Fecr: tan, tan yerinin aarmas. Sem: gk. Hver: Dou, Gndousu. R-be-r: yz yze. Rci: ilikin,
geri dnen. Ser-gzet: serven, yaant. Macera: serven. Nasb: dikme, saplama. Asr: yzyl. Sim:
yz. B-gne: ilgisiz, yabanc.
Hassas: duyarl, duygulu, ili. uh: oynak, en. Gah: bazan. Pr-vekaar: arbal. Tavr: davran.
ktinh: asln anlama. Zll: glgeler. Lal: dilsiz. Str: satrlar. Cevval: hareketli. Muhteriz: ekinen,
saknan. Me'men: gvenilir yer, snak, korunak. ebb: genlik. hticb: saklanma, gizlenme. Muhit:
evre. Ziy-iken: k kran. Muhnik: boucu, boan. Sukuut: dme. Cehl: bilgisizlik. Ta'assub:
softalk, banazlk, yobazlk. Hurrem: en, gler yzl, sevinli, taze. Terane: name, ahenk, ezgi.
Htra: an. Saf: temiz, saf. Mudhike: gldr, glmece. kaaz etmek : uyarmak. Matf: tavaf edilecek
yer, evresi dolalacak yer. mmid: umut. Melz: snacak yer, snak. Aguu: kucak. Mfik:
sevecen, efkatli. Muhteem: grkemli. Medeniyet: uygarlk. Kehf: maara, oyuk, in. B-riy: riyasz, iki
yzl olmayan. Mahrem: gizli. His duygu. Bateten: birdenbire, anszn. Cihan: evren, dnya. Fikret:
dnme, dnce. Ma'kes: yansma yeri, ayna. Garb: Bat. tiyak: zlem. ark: Dou. Derie:
pencere, kap.




SULTN'YE


Tan yerinin btn gn birden kucaklayan
Bir pencerede, karmda gndousu,
Yllarca ncesiyle ilgili, bugn yavan
Bir yaant, o gnler iin serven dolu
Bir hayat dnmeye daldm... Bugnk ben
Kim der ki o yirmi be yl nceki glgeyim?
Bir eyrek yzyla yle uzaktan bakp glen
Yze imdi ben bile yabancym... O kim?

Kimdir gerekten u bir ak gelin gibi
Duygulu ve en, akasyalarn glgesinde bazan
Baran, glen, koan, tepinen; arbal,
Anlayl bir davranla, bir yanda karakapl
Bir kitabn dilsiz satrlarnn glgesinde yiten
Atlgan, ekingen ocuk?.. Ey genliin sna,
Ey genlikle zeknn barna, bir zaman
Ben de gizlendim altnda geni kanatlarnn.

Sen sakladn ruhumu evrenin karartan
Boucu soluundan; evet, sen kucakladn
Tuttun, nm btn uurum, ben dmekteyken.
Bilmezliin, softaln dudandan kaan adn,

Gel dinle, ruhumuzda ne sevinli ezgiler
Canlandrr, ne anlar titretir, ne akpak
Efsaneler, ne gldrler syletir, neler
Uyandrr, neler yaatr!.. Dnceye korunak,
Umuda snak olan sevecen kucan,
Ey grkemli pir, ikiyzl olmayan bir ocak
Uygarlk perisine; ona en srda, en yakn
Sensin; biraz dnme ve kurtulma duygusu
Tayan yurt ocuklar hep sende beslenen,
$0 Senden hayat alanlardr. En ateli hak sesi
Senden kopar koparsa, bu bolukta anszn;
Dnce dnyasnn en canl aynas sensin...
Dnce zlemine ak bir ufuktur Bat,
Sen ise Dounun bu ufka ilk alan kaps!






HTBELER

FERDA*


Bugnn genlerine

Ferda senin; senin bu teceddd, bu inklb...
Her ey senin deil mi ki zten?.. Sen, ey ebb,
Ey ehre-i behc-i md, ite ma'kesin
Karnda: bir sem-yi seher, saf b-sehb,
Aguu-i lerze-dr ak, bekliyor... itb!
Ey fecr-i hande-zd- hayt, ite herkesin
Enzr sende; sen ki haytn midisin,
Alnnda bir sitre-i nev, yok, bir f-tb,
fka do, nnde u mz-i pr-mihen
Snsn mebbeden.

Snsn mebbeden o cehennem; senin bugn
Cennet kadar gzel vatann var; u grdn
Zmrt bakl, inci etretli kzcaz
Kimdir, bilir misin? Vatann... imdi saygsz
Bir gz bu nazl ehreye Allah esirgesin,

Kem bir nazarla baksa tahamml eder misin?
ster misin, u ak sakaln pak muhteem
Pni-yi vakaarna, bir kirli el demem,
Hatt yabanc bir el uzansn? u makberi,
Raz olur musun, taa tutsun u serseri?
Elbet hayr; o makber, o pini-yi vakuur
Kuds birer misl-i vatandr... Vatan gayyr
nsanlarn omuzlar stnde ykselir.
Genler, btn md-i vatan imdi sizdedir.
Her ey sizin, vatan da sizin, her eref sizin;
Lkin unutmayn ki zaman tnd mutma'in
Bir hatve-i samt ile ta'kb eder bizi.
nden koan, fakat yine dikkatle her izi
Ta'mka yol bulan bu yanlmaz mu'kbin
erm-ende-i itab kalrsak, yazk! Demin


Ferda senin, dedim, beni alkladn; hayr,
Bir ey senin deil, sana ferda vediadr;
Her ey vediadr sana, ey gen, unutma ki
Senden de bir hesb arar t-i mteki.
Maziye imdi sen bakyorsun pr-intibh,
ti de senden eyleyecek byle itibh.
Her uzvu girdibd- havyicle sarslan
Bir neslin olusun; bunu yd et zaman zaman.
Asrn, unutma, brikalar asr- feyzidir;
Her yldrmda bir gece, bir glge devrilir,
Bir ufk- i'til alr, ykselir hayt;
Ykselmeyen der: ya terakki, ya inhitat!

Ykselmeli, dokunmal alnn semlara;
Doymaz beer dedikleri ku, i'tillara...
Ura, didin, dn, ara, bul, ko, atl, bar;
Durmak zaman geti, almak zamandr!


* Bu iirin 20.1.1325 (2.2.1910) tarihinde yazld sanlyor. (Bak Kunt Ozan, Tevfik Fikret, 1937, s.
59).



Ferda: yarn, gelecek. Teceddd: yenileme, yenilik. nklb: dnm, devrim. ebb: genlik. ehre:
yz. Behc: gzel, en, gler yzl. mid: umut. Ma'kes: yansma yeri, ayna. Sem: gk. Seher: tan
aarmas, sabah olmas. Saf: temiz, saf. B-se-hb: bulutsuz. Aguu: kucak. Lerze-dr: titrek. itb:
ko, abuk. Hande-zd: glten doan, glerek doan. Fecr: sabahn erken saati, tan aarmas, tan
yeri. Enzr: baklar, gzler. Sitre: yldz. Nev: yeni. f-tb: gne. Afk: ufuklar. Mazi: gemi. Pr-
mihen: skntlarla (eziyetlerle, ilelerle) dolu. Mebbeden: sonsuza dek. etaretli: en, sevinli. Kem:
kt. Nazar: bak. Tahamml: dayanma. Pak: pak, temiz. Muhteem : grkemli, gsterili. Pini: aln.
Vakaar: arballk, onurluluk. Makber: mezar. Raz olmak: kabul etmek, yanamak. Kuds: kutsal.
Misl: rnek. Gayyr: alkan, abal. Lkin: ama. Tnd: sert, kat. Mutmain: kukusu olmayan,
gvenen. Hatve: adm. Samt: susmu, sessiz. Ta'kib: izleme, ardndan gitme. Ta'mik: derinletirme,
inceleme. Mu'akb: izleyen. erm-ende: utanan. tb: azarlama, paylama. Vedia: emanet. ti: gelecek.
Mteki: yaknan, ikyeti. 35/ Mazi: gemi. Pr-intibh: ibretle, uyan dolu, uyank. tibht-
kukulanma. Uzv: organ, uzuv. Girdibd: kasrga, bklmbe.. Havvic: ihtiyalar, gerekli eyler. Nesl:
kuak, nesil. Yd etmek: anmak, hatrlamak. Asr: yzyl, a. Hrika: imek, k. Feyz: bolluk, bilim,
sevin, ilerleme. Ufk: ufuk. 'til: ykselme. Terakki: ilerleme. nhitat: dme. kme, gerileme. Sem:
gk. Beer: insan.




YARIN


Bugnn genlerine

Yarnlar senin; senin bu devrim, bu yenilik...
Her ey senin deil mi zaten?.. Sen, ey genlik,
Ey umudun gzel yz, ite karnda aynan:
Temiz ve bulutsuz, aaran bir gk,
Titreyen kucan am, bekliyor...Ko, abuk!
Ey hayatn glerek doan sabah, ite herkesin
Gzleri sende; sen ki hayatn umudusun,
Alnnda yeni bir yldz, hayr, bir gne,
Do ufuklara, nnde u skntl gemi
Snsn sonsuza dein.

Bir daha yaanmasn o cehennem; senin bugn
Cennet kadar gzel yurdun var; u grdn
Zmrt bakl, inci gll kzcaz
Kimdir, bilir misin? Yurdun... imdi saygsz
Bir gz bu nazl yze, Tanr esirgesin,

Kt bir gzle baksa, katlanabilir misin?
ster misin, u ak sakaln temiz, grkemli,
Onurlu alnna, bir kirli el yle dursun,
Hatta yabanc bir el uzansn? u mezar
Brakr msn, taa tutsun bir serseri?
Elbette hayr ; o mezar, o onurlu aln
Kutsal birer rneidir yurdun... Yurt alkan
nsanlarn omuzlar stnde ykselir.
Genler, yurdun btn umudu imdi sizdedir.
Her ey sizin, yurt da sizin, eref de sizin;
Ama unutmayn ki zaman ar, gvenli,
Sessiz admlarla arkamzdan gelir.
nden koan, ama dikkatle her izi
ncelemeye yol bulan bu amaz izleyici
Paylayp utandrrsa bizi, yazk! Demin

Yarnlar senin, dedim, beni alkladn; hayr,
Bir ey senin deil, sana yarn emanettir;
Her ey emanettir sana, ey gen, unutma:
Senden de hesap sorar, yaknr gelecek.
Gemie imdi sen ibretle bakyorsun,
Gelecek de senden byle kukulanacak.
Her organ ihtiya kasrgasyla sarslan
Bir kuan olusun; bunu arasra anmsa.
Unutma; an imeklerin bollat adr .
Her yldrmda bir gece, bir glge yklr,
Bir ykseli ufku alr, ykselir yaamak;
Ykselmeyen der. ya ilerlemek, ya yklmak!

Ykselmeli, dokunmal alnn gklere;
Doymaz insan denilen ku ykselmelere...
Ura, didin, dn, ara, bul, ko, atl, bar;
Durmak zaman geti, almak zamandr!




BR KIZ MEKTEB N*


Kzlarn okutmayan millet, oullarn ma'nevi kszle mahkm etmi demektir; hsranna alasn!


Osmanllk, ufukta kzl bir bulut gibi,
Ulv bir inkif ile etrafa ra'eler,
Endeler nisr ediyor; anl mevkibi
Her yannda p-y azmini lerzn, i-keste-ser
Bir inkyada uyduruyor; bir krk Sal
ahane bir donanmaya ancak nasb olan
ahane bir zafer tayor; en kk dal
Tb-y syt u satvetinin dehre fer salan
Bir eh-per-i cell ayorken; bugn... Hayr,
Zannetmeyin, bugn dne hasretle alamak,
Yhud dnn khuna nisbetle muhtazr,
Z'il bir ibtism-i seher, bir snk afak,
Bir glge grmek istiyorum; yok, bugnle dn
Kardetir; onda grdnz nsg-i ftretin
Elbette feyzi bunda da mevcd; evet, bugn
Siz vris-i haytsnz dnk milletin!

Osmanllk... O dnk ehmet, O dnk sn,
Osmanllk... O dnk hamiyyet, muhlaset
Mahvolmam ve olmayacaktr; bugnk kan
Aynyla dnk kandr; evet, dnk kan; evet,
Siz, birka atl koskoca bir lke fetheden
Osmanl kahramanlnn kan ve nmn
Hmilsiniz; bu ftret o ftret, bu ten o ten! Onlar nasl zemnlarnn ihtiramn,
Onlar nasl o refrefe-yi nur u evketi
Prmeninde toplayabilmi bu sancan?
Trihe syletin bu mu'all hakikati.
Syletmesek de biz, o skt etmiyor, bakn .

Osmanllar, diyor sizin ecdd- pkiniz
Cidden birer hzne-i himmetti; en metin,
En zinde bir meram ile asrn ve bhesiz
Dnynn en bahadr onlard; fahredin,
Marur olun... Fakat vatan ikml-i sn iin
Evldnn kemlini ister; o mutlaka
ster ki siz de himmet edin, siz de ykselin.

Ykselmek isteyenlere pervz iin feza
D'im kdedir... Yaamak hem vazifedir,
Hem haktr demoluna. Herkes, kk byk,
Mihmmdr ribt- haytn; fakat bilir,
Herkes bilir bugn ki, o mihmna bir rk
Me'v-yi b-karr olan lem hakkaten
Fni de olsa hrmete, i'mr hrmete
Lyk bir iyn- pederdir. Dnmeyen
Tebih eder u varl bo bir seyahate;
Heyhat! O khne lne-i mevrs, odur bugn
nsan iin penh- mukadder; hep ondadr
Dinler, dehlar, an'aneler; ondadr btn
nsanln havrik- irfan. Aldatr
Dnyya bo nazarla bakan kendi kendini...
Tetvic eden bu hrikalardr, gne gibi,
Eyvn- hilkatin ser-i tc- blendini!

Osmanllar, tekml-i 'sra ecnebi
Kalmak skuuta doru eilmektir; i'til
rfnsz olmuyor. Medeniyyet, ki en cell
Bir gaayedir, o gaayeye komak ve ibtid

Millette kaabiliyyeti ihya iin asil,
Msmir bir ictihd ile gehvre-yi hayt,
Gehvre-yi necat olan guu- mderi
Tehiz edilmek ister... Evet, sadr- mmeht
Firdevs-i akdes-i medeniyyettir; en geri,
En ciz, en felek-zede millet kadnl
Hemre-i cehalet edendir!
Verin, verin,
Kalbin, semhatin, hele ilmin yaratt
Her eyde kzlarn, bu mu'azzez ieklerin
Bir hakk var... Verin!



* Ki hl almad, yazk! [Tevfik Fikret]
* Ayan Meclisi Reisi Ahmet Rza'nn imdiki Kandilli Kz Lisesi'nin bulunduu binada bir kz lisesi amak
isteinin gazetelerde haber olarak yaymlanmas zerine Fikret bu iiri yazmtr. (Bak : Fahri Uzun,
Rbb- ikeste ve Tevfik Fikret'in Btn Dier Eserleri, 1973, s. 446). Fikret'in kadn hak ve
zgrlklerini savunan Hemirem in (Aiyn, 1324 / 1908, say 2; Rbb- ikeste, 1900) balkl
iiri ile Neyha-i B-sd (Servet-i Fnn, 1314/1898, say 400) balkl bir de yazs vardr.



Mekteb: okul. Mahkm etmek: hkm giydirmek, zorunda brakmak. Hsran: yoksunluk acs, zarar,
ziyan. Ulv: yce. inkif: gelime, serpilme, alma. Etraf: yanlar, evre, yre. Ra'e: rperi. Endie:
tasa, kayg. Menkib: ordu, alay, kafile. P: ayak, adm. Azni: niyet, karar, ama. Lerzn: titreyen.
ikeste-ser: ba krk, boynu eri. Nisr etmek: yaymak, samak. nkiyd: boyun eme, ba eme.
Nasb olmak: frsat dmek, elvermek, erimek, ulamak. Tuba: Cennette Sidre'de bulunan ve dallar
her yan glgeleyen byk, yce aa. Syt: n. Satvet: g, kuvvet. Dehr: dnya, zaman. Fer: parlt,
k, ss. eh-per: byk kanat. Cell: byklk, ululuk. Zannetmek: sanmak. Hasret: zlem. kh:
ululuk, ycelik. Nisbetle: oranla, gre, bakarak. Muhtazr: can ekien, lgn. Z'il: sona eren, geen,
geici. btism: glmseme. Seher: tan yeri aarmadan nce, tan aarts, tan. Nsg: maya, zsuyu.
Ftrat: yaradl. Feyz: bolluk, bilim, sevin, ilerleme. Mevcd: var. Vris: miras. ehmet yiitlik,
kahramanlk. Hamiyyet: yurtseverlik, ulusseverlik. Muhlaset: dostluk, iyi davranma (geinme).
Mahvolmak: yok olmak. Fethetmek: almak, kazanmak, ele geirmek. Nm: ad, san. Hmil: yklenmi,
tayan. htiram: sayg gsterme. Refrefe: saak, kanat oynatma (ama). Nur: k. evket: grkem,
byklk, ululuk. Pirmen: evre, yre. Mu'all: yce, yksek. Hakikat: gerek. Skt: susma. Ecdd:
atalar. Pak: temiz. Hzne: hazine. Himmet: alma, yksek irade (istem). Metin: salam, din,
dayankl. Bahdr: yiit, kahraman, gzpek. Fahretmek: vnmek. Marur: gururlu, kml:
btnlemek, salamak. Evld: ocuklar, oullar. Keml: olgunlama. Mutlakaa: kesinlikle. Himmet
etmek: almak, abalamak. Pervz: uma. Feza: uzay, gk. D'im: her zaman. Vazife: grev, dev.
Ademolu: insanolu. Mihmn: konuk, misafir. Ribt: ba, bahe, konak, han, yap. Me'v: yurt,
barnak. B-karr: kararsz. lem: dnya, evren. Hakikaten: gerekten. Fni: lml. Hrmet: sayg.
'mr: enlendirme, imar etme. iyn: yuva. Peder: baba. Tebih:benzetme. Seyahat: yolculuk, gezi.
Heyhat: yazk. Khne: eski. Lne: yuva. Mevrs: miras kalm. Penh: snak. Mukadder: yazl, alnda
yazl, deeri bilinen, beenilen. An'ane: gelenek. Havnk: harikalar. rfan: kltr, bilme, anlama,
Nazar: bak. Tetvic: ta giydirme, talandrma. Eyvan: kk, yksek bina, salon, ardak. Hilkat:
yaradl. Ser: ba. Blend: yksek, yce. Tekml: gelime. A'sr: yzyllar. Ecnebi: yabanc. Sukuut:
dme. 'til: ykselme. Medeniyet: uy-Sarlk. Celil: yce, yksek. Gaaye: ama, lk. btid: nce.
Kabiliyet: yetenek. Asil: soylu. Msmir: verimli. ctihd: aba, yarg, ilke. Gehvre: beik. Necat:
kurtulu. guu: kucak. Mder: anne. Tehiz etmek: donatmak. Sadr: gs, yrek, bar, bakan,
ba. mmeht: analar. Firdevs: Cennet. Akdes: en kutsal. ciz: gsz. Felek-zede: felein vurduu,
bahtsz. Hemire: kz karde, karde. Cehalet: bilgisizlik. Semahat: cmertlik, el akl. lm: bilim.
Kalb: yrek. Mu'azzez: aziz, deerli, sayg deer, arlanan, sevgili.




BR KIZ OKULU N


Kzlarn okutmayan ulus, oullarn manev kszle brakm demektir; yitirdiine alasn!

Osmanllk, dn ufukta kzl bir bulut gibi,
Yce bir geliimle evreye rpertiler,
Tasalar saard; yrrken anl askerleri,
Her yer kararl ayana kapanp titrer,
Ba eerdi; ordusunun bir krk sal
Ancak ahane bir donanmayla ulalan
ahane bir zaferi tard; en kk dal
Tuba'nn n ve gcyle evrene k saan
Byk kanad gibi alrd; ama bugn...
Hayr, sanmayn ki bugn dne zlemle alamak,
Yahut dnn yceliine gre imdi lgn,
Silik bir sabah gl, snk bir afak,
Bir glge grmek istiyorum; hayr, bugnle dn
Kardetir; orda grdnz yaradl mayas,

Bereketi elbet bunda da var; evet, bugn
Sizsiniz ulusun dnk hayatnn mirass!

Osmanllk... O dnk yiitlik, dnk an,
Osmanllk... O dnk yurtseverlik, dostluk
Yok olmam ve olmayacaktr; bugnk kan
Dnk kann ayndr; evet, dnk kann ayn;
Siz, birka atl koskoca bir lke ele geiren
Osmanl kahramanlnn kan ve adn
Tayorsunuz; ayn yaradl, ayn ten!
Onlar nasl kazanm saygsn alarnn,
Nasl o k ve grkemin kanat geriini
Toplayabilmi evresinde bu sancan?
Tarihe syletin bu byk gerei.
Syletmesek de biz, o susmuyor, bakn :

Osmanllar, diyor, sizin temiz atalarnz,
Gerek birer aba hazinesiydi; en gvenli,
En diri bir amala yzyln ve kukusuz
Dnyann en yiit kiileri onlard; vnn,
Gururlann... Fakat yurt, ann artrmak iin,
Oullarnn olgunlamasn ister; kesinlikle
ster ki siz de aln, siz de ykselin.
Ykselmek isteyenlere gk, umak zere,
Hep aktr... Yaamak hem devidir,
Hem de hakkdr insann. Herkes, byk kk.
Herkes konuudur hayat kknn, ama bilir,
Herkes bilir ki o konua bugn bir rk
Ve lml barnak olan bu dnya, gerekten,
Geici de olsa sevmeye, enlendirip saymaya
Deer bir baba ocadr. Dnmeyen,
Bu varl benzetir bo bir yolculua;
Yazk! Bize miras kalan o eski yuva bugn
nsan iin yazgnn sna; hep ondadr
Dinler, dehalar, gelenekler; ondadr btn
nsanln kltr harikalar. Aldatr
Dnyaya bo gzlerle bakan kendi kendini...
Konduran bu harikalardr, gne gibi,
Yaradln bana yksek tacn!

Osmanllar, yzyllarn geliimine yabanc
Kalmak, dmeye doru eilmektir; ykselme
Kltrsz olmuyor. Uygarlk ki en yce
Amatr, ona doru komak ve ncelikle
Ulustaki yetenei canlandrmak iin soylu,
Verimli bir abayla hayatn beii,
Kurtuluun beii olan ana kucan
Donatmak gerekir... Evet, analarn gs
Uygarln en kutsal cennetidir; en geri,
En gsz, en bahtsz ulus kadnl
Kardei yapandr bilgisizliin!
Verin, verin;
Gnln, cmertliin, bilimin yaratt
Her eyde kzlarn, bu sevgili ieklerin
Bir hakk var... Verin!

HLL- AHMER


Cemiyet-i necibesi huzurunda*

Hbil ile Kaabil, iki karde... Bize tarih
Kardelii bir sahne-i hn-rz ile telvh
Etmekte ve enzra o timsl-i mehbin
Bir hande-i lanet gibi mhi, gazab-kin
Binlerle tecellsini sermektedir. nsan
Masum u melm, sim nadim, vatanndan,
Ulv vatanndan bu cedel-gh- sefile
Bir kahr- mebbedle ve bir nefy-i ebedle
Tarb edilirken, ona bir sayha-i gayb
Yksel demi; ondan gelecek nesl-i garibi
Hem zillete hem gayrete mahkm eden, alak
Bir hilkati ykselmeye tahris ile yormak,
Yormak ve yaatmak dileyen Hkim-i kahhr,
syanna bir kanl ceza eylemi ihzar:

Evld- beer mahvederek mahvolacaktr,
Her lhza bu vd-i bel kan dolacaktr!

Evld- beer, ite u uhlte-i ezdd:
blis melek, akl cnn, efkat b-dd.
Gayzn, garazn cmlesi magbn zebnu,
Hep birbirinin dmen-i can, tene-i hnu.
Hep tefrika ektikleri, bitikleri hep kn;
Getikleri yerlerdeki iz bir hatt- hnn
Gybet ve riya yzlerinin tb- nikaab,
Karde kan sgarlarmm khne arb.
ldrme zafer, ykma eref, nehb heder n;
Mruf ad buz sitemin adl ve... ihsan.
Hak bir ezel htra, mahkm- teseyyb;
Kaann u yumulmu koca el: mt-i tagallb.
nsanlar sevmek, korumak eyn, acmak ayb;
Bir nefs-i a'kr, elde kl, hkim-i l-rayb:
Balar btn efrhte-i kayd- mblt,
Yalnz ayak altnda kalanlarda msavat...
Makdru bu zten, kara toprakta srnmek;
Toprak ona her ey; ona mesken, ona ekmek.
Ekmek, su, hayt, onda btn feyz nasibin;
Lkin sen o hrsnla... sen, ey ravza-i gaybin
Matrd- eb-ldu, o hrsnla hayt
Zehretmedesin kendine; hrsn sademt
m'nn sarsp ykyor, artk elinden,
Artk ayandan ve bandan ve dilinden
Kan serpiliyor, kan yayor, kan couyor, kan!
Bak hline, gaafil, u kzl ktle-i hsran
Sensin; senin ryii-i kahrn u mezarlar!
Bak erm ile bir kerre: u karndaki manzar
Bir ma'reke, bir maktel-i cn-sz; o yatan ey;
Bak bak, u mlevves, u souk ciyfe...O bir bey,
Bir zabit, otuz ylda alm koca bir gl,
Bir aile evld, bir mmd-i vatan... Gl,
Sen gl, ve ferahlan, ve vn; ite zaferler,
anlar, salar, velveleler... Lkin o muber,
Smit tan altndaki, ondan ne haber-dr?
Heyhat! Yazklar sana, ey tynet-i hn-hr!
Nefret senin elvh- fecinden! O kandan,
Kadan, yaradan, giryeden, evc figandan
Mec'l olan elvh- nuhuset, o gam-efz
Elvh- cehennem... Yine Rabbin acm da,
Zehrbe-i tel'nine bir dem'a-y rahmet
Mezcetmi; onun zde-i mes'du u hey'et.
Hey'et ki hilliyle, cemliyle semav;
Kudsiyyet-i amal filiyle semav!

Hrmet sana, ey tesliyet-i acze mekkel,
Dmlere munis ve if-p uzanan el!
Hrmet sana, ey kanlar sim-yi beerden
Rikkatle, metanetle silen efkat-i z-fen!
Hrmet sana, ey nhn-i zehrn-i vegaayi
Asrn cierinden skecek pene-i muhyi!
Hrmet sana, ey gurre-i garra-i gl-efn,
Hrmet sana, hrmet sana...
Lkin seni vicdan
Hep kanlara batm ve kzarm grecekse,
nsnda bu cinnet daha pek ok srecekse,
nsanla cidden bu tehlf, bu mu'dt
Makdr ise, inn buna mahkm ise... Heyhat!

* Bir itim- mahssta okunmak zere yazdnlmt.
* Bir zel toplantda okunmak zere yazdnlmt.


Hill-i Ahmer: Kzlay. Necibe: soyu sopu temiz, soylu, ak-soylu. Cemiyet: dernek, toplum, kurum.
Huzur: kat, huzur. Habil ile Kaabil: dem ile Havva'nn oullar. Kendi ikiziyle evlenmek isteyen Hbil'i
Kaabil kskanp ldrmtr. Hn-rz: kan dken. Telvih: aklama. Enzr: baklar, gzler. Timsl:
simge, rnek. Mehib: heybetli, korkun. Hande: gl. Lanet: ilen. Mhi: korkun, rkn. Gazab-
kin: fkeli, fke dolu. Tecelli: grnt, talih, perde. Ma'sm: susuz, temiz. Melm: zavall,
azarlanm. sim: gnahkr, kabahatli, sulu. Nadim : piman. Ulv: yce. Cedel-gh: sava (kavga,
atma) yeri. Sefil: aalk, dkn. Kahr: zg, ezme, zorlama. Mebbed: sonsuz, sonrasz. Nefy:
kovulma, srgn. Ebed: sonsuz, srekli. Tagrib: uzaklatrma, gurbete gnderme, kovma. Sayha:
bar. Gayb: gizli. Nesl: kuak, nesil. Zillet: alalma, bayalk. Gayret: aba. Mahkm: hkm giymi.
Hilkat: yaradl. Tahri: hrslandrma. Kahhr: ezici, gl. Hkim: egemen. syan: bakaldrma. zhr:
hazrlama. Evld: oullar, ocuklar. Beer: insan. Mahvetmek: yok etmek. Lhza: an. Vadi: vadi, geit.
tim: toplant. Mahss: zel. Uhlte: karm, alam. Ezdd: kartlar, aykrlklar. blis: eytan.
Cnn: delilik. efkat: sevecenlik. B-dd: zulm, ikence. Gayz: hn, fke, kzgnlk. Garaz: kin,
dmanlk. Cmlesi: hepsi. Magbn: aknlk, aldatlm .aldanm. Zebn: gsz, dkn. Tene:
susam. Hn: kan. Tefrika: ayrlk, ayrma, bozuma. Hunin: kanl. Hatt: izgi, yol. Gybet: ekitirme,
dedikodu. Riya: ikiyzllk. Tb: parlak. Nikaab: rt, pee. Saar: kadeh. Khne: eski, bayat. Nehb:
yama, apul. Heder: boa gitme, kaybolma, kayp. Mruf: bilinen, nl. Buz: kin, hn. Sitem:
gcenme. Adi: adalet. hsan: ba. Ezel: ba (balangc) olmayan, ncesiz. Htra: an. Teseyyb:
unutma, unutkanlk, ihmal. Kaann: yasa. Mt: muta. Tagallb: zorbalk. eyn: utan, leke, ayp.
Ayb: ayp. Akr: kudurmu, kuduz, sran. Hkim-i l-rayb: kukulanmayan (kukusuz) yarg. Efrhte:
Ykseltilmi, ykselmi, stnde. Kayd: ba, kural. Mblt: kayrma, zen, tasa. Msavat: eitlik.
Makdr: yazg, alnyazs. g, elinden gelen. Mesken: konut, evcik. Feyz: bolluk, bilim, sevin. Nasib:
pay, ksmet, ele geen. Lkin: ama. Hrs: tutku, hrs. Ravza: cennet. Gayb: kaybolmu, kaybolma, yitik.
Matrd: kovulmu, atlm. eb-ld: gece bulam, karanlk. Sademt: vurular, arplar, tepkiler.
mn: zen, dikkat, iyice aratrma. Hsran: ykm, zarar, ziyan, yoksunluk. ryi: ss, sslenmi.
erm: utanma. Kerre: kez. Manzar: grnm, grn. Ma'reke: sava alan. Maktel: ldrme
(boazlama) yeri. Cn-sz: can yakan. Mlevves: pis, kirli. Ciyfe: le. Zabit: subay. mmid: umut.
Vatan: yurt. Sa: ba. Velvele: grlt, yaygara, aknlk. Muber: gcenik, tozlu. Smit: suskun,
sessiz. Haber-dr.- haberli. Heyhat: yazk. Tynet: yaradl. Hn-hr: kan dkc. Nefret: irenme,
lanet. Elvh: tablolar, levhalar. Fec: ackl, korkun. Girye: gzya, alay. Evc: aclar, arlar. Figan:
inleme, alayp szlama Me'cl: olumu, yaplm. Nuhuset: uursuzluk. Gam-efz: acy (znty)
artran. Rab: Tanr. Zehrbe: aulu (ac, zehirli) su, ac. Tel'in: lanetleme. Dem'a: damla. Rahmet: iyilik,
yamur. Mezcetmek: katmak, kaynatrmak. Zade: ocuk, doan. Mes'd: mutlu. Hey'et: topluluk,
kurulu. Hill: ay. Cell: gzellik. Semav: gksel, gke, tanrsal. 60/Kudsiyet: kutsallk. Amal: umutlar,
dilekler. Fi'l: eylemler, iler, almalar. Hrmet: sayg. Tesliyet: avutma, avunma. Acz: gszlk.
Mekkel: vekil olmu. Munis: cana yakn, alm, sevimli. if-p; ifa saan (veren), onultan,
iyiletiren. Hrmet: sayg. Sima: yz. Rikkat: incelik. Metanetle: direnile, dayanarak. Zi-fen : fenli, fen
sahibi, usta. Nhun : trnak. Zehrin: zehirli, aulu. Vegaayi: kavgalar, grltler. Asr: yzyl, a.
Muhyi: canlandran, hayat veren. Gurre: aklk, parlaklk. Garra: parlak, gzel, gsterili. Gl-efn: gl
saan. Cinnet: delilik, lgnlk. Cidden: gerekten, dorusu. Tehlf: uyumazlk, ekime. Mu'dt:
dmanlama, dmanlk. Makdr: yazlm, yazg. Heyhat: yazk. Mahkm: hkml.



KIZILAY


Derneinin soylu katnda*

Hbil ile Kaabil, iki karde... Tarih bize
Kardelii gsterir bir kanl sahneyle
Ve o korkun rnekle gzmze lnetli
Bir gl gibi rktc, ok fkeli
Binlerce grnty serer. nsan
Susuz ve azarlanm, gnahkr ve piman,
Yce yurdundan bu aalk kavga yerine,
Sonsuz bir zg ve srekli bir srgnle
Gnderilirken, ona gizli bir barla
Yksel demi; soyundan gelecek kua da
Hem alalmaya, hem almaya tutsak eden, alak
Bir yaradl ykselmek tutkusuyla yormak,
Yormak ve yaatmak isteyen gl Tanr,
yle cezalandrm kendisine bakaldranlar :

nsanolu yok ederek yok olacaktr,
Bu bell geit hep kanla dolacaktr!

nsanolu, ite u kartlarn karmas .-
eytanla melek, zulmle sevgi, deliyle akll.
fke ve hnla hep yanlp bozulmu,
Hep birbirinin can dman, kanna susam.
Ektikleri hep ayrlk, bitikleri hep kin,
Hep kanl bir iz getikleri yerde kalan.
kiyzllk, dedikodu. yzlerinin parlak rts;
Karde kan: kadehlerinin eski arab.
ldrme zafer, ykma eref, yamalama an;
Adalet ile iyilik, ad kin ile ksknln.
Hak ncesiz bir an, zorunlu unutulmas;
Yasa yumulmu bir koca el.- zorbann mutas.
nsanlar sevmek, korumak kt, acmak utan,
Azgn bencillik, elde kl, kat bir yarg.
Balar hep zen ve tasa dzeninin yukarsnda,
Eitlik yalnzca ayak altnda kalanlarda...
Yazgs onun bu zaten, kara toprakta srnmek;
Toprak ona her ey; .ona ocak, ona ekmek.
Ekmek, su, hayat, ite bunlar btn payna den,
Ama sen o tutkunla... sen, ey yitik cennetin
Karanlk srgn, o tutkunla yaamay
Zehir ediyorsun kendine; tutkunun vurular
Dikkatini sarsp ykyor, artk elinden,
Artk ayandan, bandan ve dilinden
Kan serpiliyor, kan yayor, kan couyor, kan!
Bak haline, akn, u kzl acyla ylan
Sensin; ektiklerinle sslenmi u mezarlar!
Utanla bir bak.- u karnda grnen nedir?
Can yakan bir sava, lm yeri; o yatan ey,
Bak bak, u pis, u souk lee... O bir bey,
Bir subay, otuz ylda alm koca bir gl,
Ailenin bir ocuu, yurdun bir umudu... Gl,
Gl de iin alsn ve vn; ite zaferler,
anlar, balar, grltler... Ama ne haber
O dargn, suskun tan altnda yatandan?
Yazklar olsun sana, ey yaradl kan dken!
Tiksiniyorum senin o ac tablolarndan! O kandan,
Kandan, yaradan, alaytan, inleyiten, acdan
Oluan o uursuz tablolarndan, o zen
Cehennem tablolarndan... Yine de Tanrn
Acm da o yerdiin aulu suya bir damlack
yilik katm. Onun mutlu ocuu bu dernek.
Bir dernek ki ay ve gzelliiyle gke,
Dilek ve eylemlerinin kutsallyla gke!

Sayg sana, ey gszl avutan vekil,
Dknlere uzanan sevimli, ifal el!
Sayg sana ey sevecenlik, insanln yznden
Kanlarn incelik, sabr ve beceriyle silen!
Sayg sana, ey kavgalarn aulu trnan
an cierinden skecek gizli pene!
Sayg sana, ey akpak yz gl saan!
Sana sayg, sana sayg...
Ama seni vicdan
Hep kanlara batm ve kzarm grecekse,
nsanda bu delilik daha pek ok srecekse,
Dorusu, insanln bu uyumazlk, dmanlk
Yazgs ise... nsan buna mahkm ise... Yazk!




GKTEN YERE


Birden btn harlts dehrin skt edip
Ykseldi bir sad-yi mheykel; bu hatifi
vze-yi mutantann aksiyle en hafi
Evtr- ihtisasa kadar ad mkterib,
Manzr u muhtecib Her ey derin derin
Sarsld bir dakika... Sem pak cevherin
Me'alleriyle l-yetenhi ve pr-ebed
Bir ma'bed ihtiamn alm, o l-yed
Gzlerle arz- hi-i seyreyliyor; zemin
Lerzn admlaryla, olak kollaryla, gah
Evhama, gah mide koan, daima tebh
Amalinin bakyye-i enkaaz- harm
Nev-hande bir emel gibi memnun kucaklayan
Skkn- zar hirinin bir hatar-nin
be karsndaki vaz'- hasarn
Temsil eden hu'- zelliyle mbtehil,.
Ser-gete, bekliyordu...
Sada nce ses deil,
Bir kkreyiti sanki, buruan zehre-k
Bir tf-i lerze-rz-i tehevvr ki, n-be-n
Tedidi igtizb ile, serpildi n-gehn.
Balar eildi: frtnalar sindi; kalb-i hk
Durmu gibiydi; cevde krk bir kanat sesi,
Son kartaln sukuutu; bir inn iniltisi;
Birka bouk fslt; ve bir lcce-i skt...

Yalnz o sylyordu, semav haberlerin
Teblg-i sermedsine hs, i'til-karn
Bir nutk- b-zebn ile .-

Hallk- l-yemt,
Fni beer, yolunda ezelden hazrlam
Bir zirve-i reh. u semvta frlam
Marur u muhteem kuleler sence pek blend,
Pek anl, pek stde eserlerdir. Eskiden,
T mehd-i hilkatinde, henz yerde srtnen
Bir za'f-mahz iken yine sen byle hod-pesend
Eflke trmanrdn: Ok attn; kanat, balon,
Her vastayla umaya uratn; ite son
Verzilerin de gsteriyor: Kasdn, i'til,
Her lhza i'til ve teceddd. Zaman zaman
Dtn; ne ba, ne kol, ne kanat kald; n-gehn
Bir darbe-i cenah ile bir hamle, bir daha,
Ykseldi nsiyen yine ulv bulutlara.
Fniyyetin ve gaayet-i aczinle kapkara
Bir leyl-i itibhn iinden snk, alil
Birka u reh-ber edip srr- hilkati
Tahkika yol bulan nazarn her hakikati
Bir gn bedheten grecektir. Ve b-dell
Artk yolunda gitmeye kaadirsin. Asuman
Kfi, dehn etti asrlarca imtihan.
Her gn banda yldrm, altnda zelzele,
Mat'n mteki yaadn; hep elem, hzn;
Kandr btn sehyifi trh-i mrnn!
Hkim zek ve tecrben artk gavile.
Ezdin banla talar, yendin denizleri;
Tuttun elinle berki, o gurrende ejderi,
Tuttun ve baladn; o senin imdi en muti',
En canl letin; odur ilkaa-y ruh eden
Ebh- mmkinta senin kudretinle, sen
B-bhe kendi kendine bir lem- bedi',
Bir lem- un bedyi'sin... ey hayt,
Ey rh- kinat,
Takdis edin: Beer
Takdise mstahaktr; odur Rabb-i hayr er,
Rabb-i mmkint!


iyn, 22 Knun- evvel 1328 Tevfik Fikret



Dehr: dnya, zaman. Skt: susma. Sada: ses. Mheykel: heykellemi, heykel gibi. Hatif: sesi iitilen
ama kendisi grlmeyen, seslenici, arc. vze: yksek, ses, n. Mutantan: tantanal. Aks: yank.
Hafi: gizli. Evtr: teller. htisas: duygulanma. ad : sevinli, mutlu. Mkterib : tasal, zgn. Manzr:
grnen. Muhtecib: grnmeyen, rtl, gizli. Sem: gk. Pak: temiz. Cevherin: mcevherden,
cevherli. Me'al: meale, k, lamba, kandil. L-yetenhi: sonsuz, snrsz. Pr-ebed: sonsuzluk dolu,
srekli. Ma'bed: tapnak. htiam: grkem. L-yed: saysz. Arz: yeryz, dnya. Hi: alakgnll,
gnl alak. Seyreylemek: seyretmek, bakmak. Zemin: yer. Lerzn: titrek. Gah: bazan, arasra. Evham:
kuruntular. mid: umut. Dima: her zaman, boyuna. Tebh: bozuk, rk, tkenme. Amal: dilekler,
umutlar. Bakiye: kalnt. Enkaaz: yknt, enkaz. Hr: scak, ateli. Nev-hande: yeni am (glen). Emel:
dilek, umut. Skkri: oturanlar, konuklar. Zr: inleyen. Hir: arm, akn. Hatar-nin: tehlikeli,
korkulu. be: kargaalk. Vz'- hasar: ackl (perian) durum. Temsil etmek: yanstmak, simgelemek.
Zelil: baya, alak. Mbtehil: yalvaran. Ser-gete: akn, sersem, ba dnm. Sada: ses, yank.
Hurn: takn, alayan, coan. Zehrek: d koparan, korkun. Tf: yank, yansma. Lerze-rz:
titreten, titreyen. Tehevvr: fkelenme, kzgnlk. n-be-n: gitgide. Tedid: artrma, iddetlenme.
gtizb: fkelenme. Ngehn: anszn, birdenbire. Hk: toprak. Cev: boluk. Sukuut: dme. Lcce:
engin su, kalabalk. Semav: gke, gksel, tanrsal. Tebli: bildirme. Sermedi: srekli. Has: zg. 'til-
karin: ululua (ycelie) yakn, ulu, yksek. Nutk: sylev, konuma. B-zebn: dilsiz, szsz. Hallk:
yaratan, Tanr. L-yemt: lmsz. Fni: lml. Beer: insan. Ezelden: nceden, bandan. Zirve:
doruk, tepe. Reha: kurtulu. Semvt: gkler. Marur: gururlu. Muhteem: grkemli. Blend: yce,
yksek. Stde: beenilmi, kutlu. Mehd: beik. Hilkat: yaradl. Za'f: gszlk, zayflk. Mahz: su
katlmam, katksz, tam. Hod-pesend : kendini beenen, bencil. Eflk: gkler. Vasta: ara, tat.
Verzi: ura, alma. 'til: ykselme. Lhza: an. Teceddd: yenilik, yenileme. Ngehn: anszn.
Darbe: vuru. Cenah : kanat. Hamle: atlm. Nsiye,- aln. Ulv: yce. Fniyet: lmllk. Gaayet: ok,
son, u, ama. Acz: gszlk. Leyl: gece. tibh: kukulanma, kuku. All: sakat. ua: n. Rehber:
klavuz. Srr: giz, sr. Hilkat: yaradl. Tahkik: aratrma, anlama. Nazar: bak. Hakikat: gerek.
Bedheten: aka, apak. B-delil: kantsz, ncsz, klavuzsuz. Kaadir: gl, elinde olan. Asuman:
gk. Kfi: yeter. Asr: yzyl. mtihan: snav. Mat'n: knanm, horlanm. Mteki: yaknan, ikyet
eden. Hzn: znt, ac, tasa. Elem: znt, ac, dert. Sehyif: sayfalar. Hkim: egemen, yeterli.
Tecrbe: deneyim, deney. Gavil: skntlar, bellar. Berk: imek. Gurrende: grleyen, homurdanan.
Ejder: canavar. Mut: uysal, itaatli. lkaa: frlatma, brakma, atma. Ebh: vcutlar, varlklar, olabilenler.
Kudret: g. B-bhe: kukusuz. lem: evren, dnya. Bed: gzel. un: olaylar. Bedyi: gzellikler.
Kinat: evren. Takdis etmek: kutsamak. Beer: insan. Mstahak: hak etmi, lyk. Rabb- hayr er:
iyilikle ktln tanrs. Hayr: iyilik. er: ktlk. Rabb: Tanr. Mmkint: olabilirlikler, olanaklar.




GKTEN YERE


Birden dnyann btn grlts kesildi,
Byk bir ses ykseldi; yeri bilinmeyen
Bu tantanal sesin yanksyla en gizli
Duygu tellerine kadar zgn ve en,
Grnen ve grnmeyen
Her ey derin derin
Sarsld bir dakika... Gk temiz, mcevher
Lambalaryla sonsuz ve usuz bucaksz
Bir tapnak grkemine brnm, saysz
Gzlerle kk yeryuvarlana bakyor, yer
Titrek admlar, olak kollaryla baz
Kuruntuya, baz umuda koan, krlan
steklerinin scak ykntlarndan geri kalan
Yeni alm bir umut gibi sevinle kucaklayan
Bu akn ve inleyen konuklarn tehlikeli
Bir kargaa karsndaki dkn halini
Yanstan bir alalla yalvarrcasna,
Afallam bekliyordu...
Yank ses deildi,
Bir kkreyiti sanki, takn ve d koparan
Bir fkenin titreyen yansmasyd; srekli
Artarak kzgnl, serpildi anszn.
Balar eildi, frtna dindi; yrei topran
Durmu gibiydi; bolukta krk bir kanat sesi
Son kartaln dmesi, bir insan iniltisi,
Birka bouk fslt, byk bir sessizlik...

Yalnz o sylyordu, gkten gelen haberlerin
Her zamanki bildirimine zg, ycelie yakn,
Szsz bir deyile:

Ey lmsz Yaratan,
lml insan yolunda ok nceden kurmu
Bir kurtulu tepesi. u gklere frlam
Gururlu ve grkemli kuleler sence pek yce,
Pek anl, pek kutlu eserlerdir. Eskiden
Yaratln beiinde henz yerde srnen
Pek zayfken de sen kurumla yine byle
Gklere trmanrdn: Ok attn, kanat, balon,
Her arala umaya uratn; ite son
lerin de gsteriyor.- Amacn ykselme,
Her an ykselme ve yenileme. Zaman zaman
Dtn,- ne ba, ne kol, ne kanat kald; birden
Bir kanat rpyla bir atl, bir daha,
Ykseldi alnn yine yce bulutlara.
lml ve ok gsz oluunla kapkaranlk
Kuku gecesinin iinden sakat, snk
Birka n klavuz tutup varln gizini
Anlamaya yol bulan bakn her gerei
Bir gn aka grecektir. Artk
Klavuzsuz yolunda gidebilirsin. Yeter, madem
Gkler dehan yzyllardr snad.
Her gn banda yldrm, altnda deprem,
Knandn, yaknarak yaadn; hep tasa, ac;
Kandr hayat tarihinin btn sayfalar!
Deneyim ve zeknla artk egemensin bellara.
Ezdin banla talar, yendin denizleri;
Tuttun elinle imei, o grleyen canavar,
Tuttun ve baladn; o imdi senin en uslu,
En canl aletin; odur hep can veren
Senin gcnle btn varlklara;
Kukusuz, kendi bana gzel bir evrensin,
Olaylar ve gzellikler evrenisin... ey hayat,
Ey ruhu evrenin,
Kutsayn. nsan
Kutsanmay hak etmitir; odur tanrs iyiliin,
Ktln,
Tanrs olanaklarn!

Aiyan, 3 Ocak Tevfik Fikret
1910