SURYE: LBYA MODELNE DORU

James Dobbins*
eviren: Bar Uzun
Bugn Suriye'deki mevcut durum, bir yl evvelinde Libya'da olan durum ile byk
lde benzerlik tama eiliminde. Her iki durumda da uyandrlm halk kitleleri
uzun sredir varln srdren diktatrleri yerinden etmeye ynelmi ve netice
itibariyle vahice bastrlmlardr. Her iki durumda da, olduka kayda deer bir
biimde Arap dnyasnn geri kalan, ayn lde otoriter olan baka rejimler de
dahil olmak zere halk ayaklanmalarnn yannda olmu ve mevcut rejimin
dmesi arsnda bulunmutur. Her iki durumda da, arzu edilen neticeye
varlmas iin belli lde bir d mdahaleye ihtiya duyulmutur/duyulacaktr.
Nihai olarak, Amerikal bir bak asndan denilebilir ki, Birleik Devletler,
Suriye'deki -olas- rejim deiikliinden Libya'da olduundan daha kazanl
olacaktr.
Tabii ki her iki durum arasnda farkllklar da yok deil. Suriye dinsel/mezhepsel
hatlar boyunca daha fazla blnm bir yapya sahip ve rejim deiikliine
muhtemelen mezhepi atmalarnn tehlikeli doas elik edecektir. Mttefikler
asndan Libya'nn "kardee lider"'i Muammer Kaddafi btnyle dostsuz ve
yapayalnzd, halbuki Suriye lider Esed kuvvetli komusu ran'dan alaca
destee ve Rusya ile in'in -en azndan- diplomatik desteine bel balayabilir.
Bununla birlikte, Suriye Souk Sava'tan (1967) bugne de srail ile snr
komusudur. Btn bu faktrler herhangi bir Amerikan mdahalesini etrefilli bir
hale sokmaktadr: lk olarak, olas bir mezalime ortak olunabilme ihtimali, ikinci
olarak ran ile mdahalecilikte yarld vesvesesinin Birlemi Milletler
Gvenlik Konseyi'nin verecei onay olumsuz ynde etkilemesi ve nc olarak,
Esed ve taraftarlarna sre tannmas durumunda mdahaleyi srail yanls ve
Arap kart olarak resmedecek olmalar.
Btn bunlara ramen, eer Suriye muhalefeti Amerika'y yardma arrsa, geri
kalan Arap dnyas bu mdahaleyi desteklerse ve Amerika'nn Avrupal
mttefikleri buna katlmaya - hatta nclk etmeye- hazr olduklarn ortaya
koyarlarsa, Birleik Devletler sadece salayabilecei kadar bir askeri varlkla
buna katkda bulunmaldr. Suriye vakasnda bu tr bir mdahalenin ncln,
bir Nato mttefiki, Suriye'nin Ortadoulu snr komusu ve lml islamc bir
ynetimin bulunduu mslman toplumuyla Trkiye yapmaldr.

Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi'nin byle bir mdahaleye onay vermesi

oka arzu edilecektir ama olmazsa olmaz bir ey deildir. 13 yl nceki Kosova
vakasnda, gl blgesel destek ve geni uluslararas onay mdahaleye
meruiyet oluturmak iin yeterli olmutu. Btn bu yukardaki koullar henz
olumad, fakat olaylar Libya modeline dayanan bir mdahaleye doru
seyretmeye devam ediyor. Birleik Devletlere bir kez daha perde gerisinden
nclk etmesi iin bavurulabilir ve bu kesinlikle en gvenli yol olacaktr. Bu
ekilde alnacak pozisyon en akllcasdr.
* James Dobbins, Birleik Devletlerin eski Avrupa Birlii Bykelisi (1991-1993) ve
Avrupa ile ilikiler msteardr. Kendisi ayn zamanda Rand dnce kuruluunun
Uluslararas Gvenlik ve Savunma Politikas Merkezi'nin direktrdr.

Yaznn orjinali iin: http://www.rand.org/commentary/2012/02/14/USNEWS.html