INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

SAOBRAAJNI FAKULTET TRAVNIK

RAZVOJ DRUMSKOG SAOBRAAJA
Seminarski rad



Student: Muamer Nuki

U V O D

Rastom populacije u razvijenim, ali i u nerazvijenim
zemljama, kao i rastom:
- potronje,
- proizvodnje
- i ivotnog standarda, raste i potreba za:
-transportom ljudi,
- informacija,
- robe ili sirovina, a samim tim i potranja predmeta koji
e imati ulogu transportera i proirenje kapaciteta
saobraajnica.


U V O D

pomenuti transport se moe obavljati na mnogo naina, i
to se jednom rjeju naziva saobraaj.
neka najjednostavnija definicija saobraaja bi bila:
saobraaj je smiljeno i organizovano kretanje
transportnih jedinica na mrei saobraajnica sa
ciljem prenosa ljudi, robe i informacija od jedne do
druge take
drumski saobraaj je vaan aspekt svakodnevnog ivota,
najrazvijeniji vid transporta ljudi i neto bez ega bi na
svakodnevni ivot bio potpuno nezamisliv.


Podjela drumskog saobraaja
Saobraaj kao oblast materijalne proizvodnje
dijelimo na: vodeni, inski, vazduni, cjevovodni,
potansko-telegrafski i drumski saobraaj.
Naa panja, usmjerena je na znaaj podjele
rada kao historijskog procesa razvoja drumskog
saobraaja

Redoslijed razvoja drumskog saobraaja:
nosaki,
tovarni,
zapreni i
motorni saobraaj
Podjela drumskih vozila
motorni
automobilski
traktorski
motociklistiki
Historijski razvoj drumskog saobraaja
ovjek se nije puno razlikovao od drugih ivih
bia
za svoje transportne potrebe mogao da koristi
samo svoju snagu odnosno da sam nosi teret ili
da ga vue
ovjek je brzo uvidio da za prenoenje ili vuu
tereta moe koristiti pripitomljene ivotinje(konji,
mazge, slonovi, kamile itd.)
Historijski razvoj drumskog saobraaja
prve procese ljudske djelatnosti pronalazimo u
Mesopotamiji, to su vrlo primitivni zemljani putevi pored
Eufrata i Tigrisa
prva potreba za prenosom materijalnih dobara pojavila
se u mlaem kamenom dobu.


Pronalazak toka
pronalaskom toka i zaprenih kola
prenos nekog tereta zaprenim vozilom
potrebna znatno manja snaga nego natovaren
na konje ili ako se vue
zbog ove osobine toak je postao nezamjenjiv
sa prvom pojavom prvih zaprenih vozila,
poinje stvarno graenje puteva sa vjetakim
kolovozom u Egiptu oko 3000 godine p.n.e
Pronalazak toka

najznaajnije razdoblje putogradnje pripada
rimskim putevima kojih je izgraeno je oko
400.000 km
Ostaci tih puteva postoje i danas irom Evrope.
U naoj zemlji protezali su se od Jadrana u
raznim pravcima: dolinom Neretve do Sarajeva,
pa preko Romanije i Drine do Sremske Mitrovice
Trajanov drum je prolazio kroz mnoge predjele
bive Jugoslavije.
Pronalazak toka
Rimski putevi su bili velike nosivosti graeni su
sa nekoliko saobraajnih traka (ak i do etiri)
Od propasti Rimske imperije (476. godine)
izgradnja puteva ne samo da je stagnirala
Krajem 16. i poetkom 17. vijeka u Francuskoj
poinje intenzivnija izgradnja puteva,
Napoleon je poetkom 19. vijeka vodio uspjene
osvajake ratove zahvaljujui upravo najguoj
mrei puteva koji u Dalmaciji i danas postoje.

Pronalazak parne maine
Pronalaskom parne maine i prvog automobila
na parni pogon dolazi do intenzivnije izgradnje
novih i rekonstrukcije postojeih puteva velike
nosivosti, da omoguavaju velike brzine, velike
propusne moi i dr.
Putevi za iskljuivo motorni saobraaj grade se
sa savremenim kolovozom
za svaki smijer sa po dvije i vie saobraajnih
traka, obilaenje naseljenih mjesta,
preduzimanje posebnih mjera u cilju
obezbjeenja breg, urednijeg i bezbjednijeg
saobraaja u njima.
Historijski razvoj sredstava za
prevoz
Historijski posmatrano funkcija drumskog
saobraaja je da vremenski i prostorno skrauje
vrijeme prevoza materijalnih dobara i ljudi sa
jednom mjesta na drugo
saobraajna sredstva u drumskom prevozu
usavravaju kako u pogledu nosivosti, tako i u
pogledu brzine kretanja
sredstva koja svojim kretanjem omoguuju
savlaivanje prostornih razlika u cilju prevoza
ljudi i materijalnih dobara nazivamo sredstvima
za prevoz.
Historijski razvoj sredstava za
prevoz
Razvoj prevoznih sredstava bio je neposredno
uslovijen razvojem nauke.
Jedno od prvih saobraajnih sredstava bile su
rukunice, brzo se dolo i do saonica.
Sljedei pronalazak su oblice tj. pravilno okrugla
stabala preko kojih se teret jednostavno kotrljao.
Presudan korak u razvoju nainjen je
pronalaskom toka, sa kojim su se istovremeno
pojavile dvokolice i kola sa etiri toka
Historijski razvoj sredstava za
prevoz
Kroz historiju svog razvoja ljudsko drutvo
teilo je da pronae drumsko prevozno
sredstvo koje e se kretati sopstvenom
snagom (auto=sam, mobil=pokretan).
Godine 1765. Englez Dems Vat je uspio
da ostvari svoju prvu konstrukciju parne
maine koja se mogla praktino iskoristiti
za pogon automobila ali brzo se uvidjelo
da je parnom pogonu mjesto u lokomotivi
Historijski razvoj sredstava za
prevoz
pojavom eljeznice u mnogome se rjeava
problem masovnog transporta, zbog ega njena
uloga naglo raste
Tek 1859. godine Francuz Leonar uspijeva da
konstruira prvi praktino upotrebljiv motor sa
unutranjim sagorijevanjem. To je bio gasni
motor sa veoma slabim stepenom iskorienja
od svega 3%.
Najznaajniji datum u historiji automobilizma je
pojava benzinskog Oto motora 1876. godine,
koji je bio ekonominiji tj. stepen iskoritenja 9%
Historijski razvoj sredstava za
prevoz
Pronalazak motora na gasno ulje teoretski je
razradio Nijemac Dizel gdje je 1897. g. izraen
etverotaktni dizel motor koji je radio sa
petrolejom i ubrizgavao ga pomou kompresora
Tek 1910. godine pronaena je pumpa visokog
pritiska za ubrizgavanje goriva mehanikim
putem, bez kompresora
Nijemac Karl Benc je 1855.g. prvi je napravio
automobil ija je brzina iznosila 12 km/h.
Te iste godine Dajmler je konstruisao prvi
motocikl tako to je ugradio benzinski motor u
bicikl

Bicikl. Motocikl.
Skuter.Automobil.
Bicikl je dobio dananji izgled oko 1880 godine
Drugaiji modeli bicikla postojali su i ranije npr.
bicikl sa ogromnim prednjim tokom dok je
zadnji bio veoma mali i sluio samo za
odravanje ravnotee
Dananji motocikl velike snage najee ima
etverotaktni motor od 10 do 15 KS Najmanji
modeli tee oko 75 kg
Skuter i moped su manje varijante motocikla.
Bicikl. Motocikl.
Skuter.Automobil.
Snaga tadanjih automobila dostizala je jedva 5
i 10 konjskih snaga, to je bilo nedovoljno za
savlaivanje veih uspona nekadanjih loih
puteva, pa su i ofer i putnici bivali prinueni da
iziu i slono poguraju automobil uzbrdo.
Veina dananjih motora postavljena je na
vozilima sprijeda, a tokovi koje motor okree tj.
pogonski tokovi smjeteni su pozadi
Danlop je 1888. godine, patentirao naduvane
gume, a 1895. godine Mielin pumpane gume
jo bolje prilagodio za kretanje drumskih
motornih prevoznih sredstava
Bicikl. Motocikl.
Skuter.Automobil.
1834. godine Ravel uvodi loenje parnog kotla naftom
gdje se ipak sve zasniva na motorima sa unutranjim
sagorijevanjem
Sve ove promjene uticale su na jo angaovaniji rad
naunika na dalje usavravanje drumskih prevoznih
sredstava
tek sa osnivanjem Fordove kompanije 1903. godine
moe se rei da stvarno otpoinje industrijska
proizvodnja
Pionir takve proizvodnje bio je Amerikanac Henri Ford,
koji je izmeu 1908. i 1928. godine iznio na trite oko
15 miliona kola modela 'T" - rekord koji ni jedan model
nije prevaziao.
Bicikl. Motocikl.
Skuter.Automobil.
Velika upotrebna vrijednost automobila kao
prevoznog sredstva namjenjenog za kretanje po
putu dovela je do brzog razvoja automobilske
industrije.
Uglavnom automobili kao pogonsko gorivo
danas koriste naftu i naftine derivate, ali u cilju
to manjeg eko zagaenja sve vie i ozbiljnije se
razmilja da automobilska industrija koristi
motore na elektrini pogon.
Historijski razvoj drumskog
saobraaja u Bosni i Hercegovini
Drumski saobraaj je veoma star na teritoriji
Bosne i Hercegovine.
Jo su Rimljani na njenoj teritoriji izgradili
cestovnu mreu koja je povezivala kolonije i
munipicije sa gradskim naseljem na obali
Jadrana.
Na gotovo istim pravcima se razvijala i kasnija
drumska mrea srednjovjekovna osmansko-
turska, austrijska i kasnije od prvog svjetskog
rata do danas.
Historijski razvoj drumskog
saobraaja u Bosni i Hercegovini
za vrijeme Rimljana osnovni pravac je bio
jugozapad-sjeveroistok, odnosno pravac
''Carigradska druma'' Biha Sarajevo - Skoplje
- Carigrad.
U austrijskom periodu dominira pravac: sjever
jug, odnosno panonsko podunavski
bosansko-hercegovako jadranski pravac.
Prema podacima iz 1990. godine bilo je 11436
km asfaltnih, betonskih i pokockanih puteva,
8145 km tucanikih, a zemljanih 1586 km.

Historijski razvoj drumskog
saobraaja u Bosni i Hercegovini
Fiziko - geoografski uslovi i saobraajne prilike
uvjetovali su i osnovne saobraajno tehnike
karakteristike cestovne mree, koje uvjetuju i
ekonominost i sigurnost prevoza kao i trokove i uslove
odravanja ceste.
u Bosni i Hercegovini ima 3722 km magistralnih puteva,
3683 km regionalnih i 13763 km lokalnih puteva
Drumski saobraaj je zadesila veoma teka sudbina u
toku agresije na Bosnu i Hercegovinu. Svoje strano
razararanje ova saobraajna grana doivjela je jo na
samom poetku agresije. Blokiranje komunikacija
agresor je vrio paralelno sa granatiranjem voznih
parkova, odnosno auto-baza.
Historijski razvoj drumskog
saobraaja u Bosni i Hercegovini
Odmah po zavretku ratnih pustoenja pristupilo se
intenzivnijoj opravci i rekonstrukciji puteva, posebno
znaajnih za Bosnu i Hercegovinu.
Razvoj automobilske industrije u BiH, prije agresije,
zasnivao se na fabrikama TAS, FAMOS i dr.
Nakon zavretka rata obnovljen je program VW vozila u
Vogoi te uveden program proizvodnje KODINIH
putnikih vozila u sklopu VW
Veliki broj automobila se danas proizvodi kako za
domae tako i za inostrano trite. Npr. u toku 2000.
godine u Vogoi je montirano 2910 vozila.

ZAKLJUAK
Obzirom na drugaije uvjete rada i na drugaije osobine
prometnog puta, cestovni saobraaj koristi i prevozna
sredstva drugaija nego u ostalim granama
saobraaja.Drumski saobraaj se moze pohvaliti
izuzetno velikim brojem vozila, ima ih vie od etvrt
milijarde u svijetu,a to je vie nego to iznosi ukupan broj
svih ostalih transportnih sredstava u svim granama
zajedno.
Prevozna sredstva drumskog saobraaja su ne samo
najmnogobrojnija nego i najraznovrsnija. Prevozna
sredstva drumskog saobraaja stekla su visok stepen
upotrebe to je dovelo do brzog razvoja automobilske
industrije.
ZAKLJUAK
Savremeni cestovni promet je nesunmnjivo
najrazvijeniji i najznaajniji vid saobraaja,
prevozi najvie putnika u svijetu, a u prijevozu
robe na kopnu uspjeno asistira eljeznici.
Ako sada pogledamo dananje savremeno
motorno vozilo vidjet emo da je ovjek svojom
borbom kroz vijekove uspio da stvori vozila koja
po svojoj opremi i zadatku vre, prevazilaze sve
ono to je nekadanji ovjek mogao samo da
sanja, i koja potpuno zadovoljavaju njegovim
potrebama.



HVALA NA PANJI!