AFYONKARAHSAR BLGES VOLKANK KAYALARIN

SICAK KARIIM ASFALT KAPLAMALARINDA

AGREGA OLARAK KULLANILABLRLNN
ARATIRILMASI


YKSEK LSANS
SEDAT ETN
DANIMAN
DO.DR. HSEYN AKBULUT
YAPI ETM ANABLM DALI
TEMMUZ 2007



ii


AFYON KOCATEPE NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
YKSEK LSANS TEZ
AFYONKARAHSAR BLGES VOLKANK KAYALARIN
SICAK KARIIM ASFALT KAPLAMALARINDA
AGREGA OLARAK KULLANILABLRLNN
ARATIRILMASI

SEDAT ETN
DANIMAN

DO.DR. HSEYN AKBULUT
YAPI ETM ANABLM DALI
TEMMUZ 2007



ONAY SAYFASI


Do. Dr. Hseyin AKBULUT danmanlnda,
Sedat ETN tarafndan hazrlanan
AFYONKARAHSAR BLGES VOLKANK KAYALARIN SICAK
KARIIM ASFALT KAPLAMALARINDA AGREGA OLARAK
KULLANILABLRLNN ARATIRILMASI
.
balkl bu alma, lisansst eitim ve retim ynetmeliinin ilgili maddeleri
uyarnca 07/06/2007 tarihinde aadaki jri tarafndan Yap Eitimi Anabilim Dalnda
Yksek Lisans tezi olarak oybirlii/oy okluu ile kabul edilmitir.

nvan, Ad, SOYADI mza
Bakan Prof.Dr.Mustafa KARAAHN
ye Do. Dr. Hseyin AKBULUT
ye Yrd.Do.Dr.Osman NAL



Afyon Kocatepe niversitesi
Fen Bilimleri Enstits Ynetin Kurulunun
........./......../........ tarih ve
sayl kararyla onaylanmtr.



Do.Dr.Emine SOYTRK
Enstit Mdr



iv

NDEKLER

ZET vii
ABSTRACT viii
TEEKKR ix
SMGELER VE KISALTMALAR DZN x
EKLLER DZN xi
ZELGELER DZN xiv

1.GR 1

2.GENEL BLGLER 4
2.1 Doal Agregalar 4
2.1.1 Sedimanter Kayalar (kelim) 5
2.1.2 Metamorfik Kayalar 6
2.1.3 Magmatik Kayalar ( Volkanik) 6

3.MATERYAL ve METOT 13
3.1 Materyal 13
3.1.1 Agregalar 13
3.1.2 Bitm (AC) 14
3.2 Metot 14
3.2.1 Mineral Agrega Numunelerinin Fiziksel zelliklerinin Belirlenmesi 15
3.2.1.1 Kaba Agregalar in zgl Arlk Deneyleri ve Su Absorpsiyonu 15
3.2.1.2 nce Agregalar in zgl Arlk Deneyleri ve Su Absorpsiyonu 16
3.2.1.3 Mineral Filler Zahiri zgl Arlnn Tayini 17
3.2.1.4 Skk ve Gevek Birim Hacim Arlk Deneyleri 18
3.2.1.4.1 Skk Birim Hacim Arlk Deneyi 18
3.2.1.4.2 Gevek Birim Hacim Arlk Deneyi 19
3.2.1.5 Agrega Gradasyonu 19
3.2.1.6 amurlu Madde Miktar Tayini 20
3.2.1.7 Los Angeles Anma Dayanmnn Tespiti 21



v
3.2.1.8 Agrega Darbelenme Deerinin Tayini 22
3.2.1.9 Agregalar in Yasslk ndeksi Deeri Tayini 24
3.2.1.10 Agregalarn Hava Tesirlerine Kar Dayankllk (Donma) Deneyi 25
3.2.2 Asfalt Deneyleri 27
3.2.2.1 Penetrasyon Deneyi 27
3.2.2.2 Marshall Metodu ile Karm Dizayn 27
3.2.2.3 Marshall Stabilite ve Akma Deneyi 31
3.2.2.4 Optimum Bitm Yzdesinin Belirlenmesi 32
3.2.2.5 Tekerlek zinde Deformasyon Deneyi 34
3.2.2.6 Mekanik Batrma Deneyi 35
3.2.3 Kaplama Karm Hesaplar in Gerekli Bantlar 36
3.2.3.1 Agrega Efektif zgl Arlnn Tayini 36
3.2.3.2 Bitm Absorpsiyon Yzdesinin Hesaplanmas 36
3.2.3.3 Kaplama Karmnn Efektif Bitm Yzdesinin Hesaplanmas 37
3.2.3.4 Farkl Bitm Miktarlarnda Hazrlanan Karmn Maksimum zgl
Arlnn Tayini 37
3.2.3.5 Sktrlm Kaplama Karmnda Yzde VMA Hesab 38
3.2.3.6 Sktrlm Kaplama Karmndaki Hava Boluu ve V
f
Yzdesinin
Hesaplanmas 39

4. BULGULAR 41
4.1 Mineral Agregann Fiziksel zellikleriyle lgili Deney Sonular 41
4.1.1 zgl Arlk ve Su Emme Deneyi Sonular 41
4.1.2 Birim Hacim Arlk Deney Sonular 42
4.1.3 Karmlarda Kullanlacak Agrega Gradasyonu 42
4.1.4 amurlu Madde Miktar Tayini Sonular 44
4.1.5 Los Angeles Anma Deneyi Sonular 44
4.1.6 Agrega Darbelenme Deneyi Sonular 45
4.1.7 Agrega Yasslk ndeksi Deney Sonular 46
4.1.8 Agregalarn Hava Tesirlerine Kar Dayankllk Deney Sonular 46
4.2 Asfalt Karmlarla lgili Deney Sonular 48
4.2.1 Bitm zellikleri 48
4.2.2 Marshall Metodu ile Optimum Bitm Yzdelerinin Belirlenmesi 48



vi
4.2.3 Tekerlek zinde Deformasyon Deneyi Sonular 55
4.2.4 Mekanik Batrma Deney Sonular 56
4.3 Jeolojik Analiz Sonular 57

5.TARTIMA ve SONU 62

6.KAYNAKLAR 65
nternet Kaynaklar 70

EKLER
Ek 1. VT Numunesi in Marshall Dizayn Sonular xii
Ek 2. VK Numunesi in Marshall Dizayn Sonular xiii
Ek 3. K1 Numunesi in Marshall Dizayn Sonular xiv
Ek 4. K2 Numunesi in Marshall Dizayn Sonular xv
Ek 5. zgemi xvi





















vii
ZET
YKSEK LSANS
AFYONKARAHSAR BLGES VOLKANK KAYALARIN SICAK KARIIM
ASFALT KAPLAMALARINDA AGREGA OLARAK KULLANILABLRLNN
ARATIRILMASI
Sedat ETN
Afyon Kocatepe niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
Yap Eitimi Ana Bilim Dal
Danman: Do. Dr. Hseyin AKBULUT
lkemizde her yl yol yapmnda 100 milyon ton civarnda agrega kullanlmakta olup,
yol styap tabakalarnn tekilinde temel yapta niteliindeki bu agregalarn kalitesi,
yolun mekanik dayanm, hizmet mr, trafik gvenlii ve evresel adan hayati bir
nem tamaktadr.

Bu almada volkanik kkenli agrega kaynaklarnn tespit edilmesi ve scak karm
asfalt kaplamalarnn anma tabakasnda kullanlabilirliinin aratrlmas iin bir n
alma olarak gerekletirilmitir. almada Afyonkarahisar Blgesi scehisar lesi
Seydiler Kasabas Tekerek ve Kepez Blgesinden alnan kaya rnekleri agregalara
dntrlm ve 3 farkl fraksiyon olarak (0-6 mm, 6-16 mm, 16-25 mm) elenmi ve
iri taneli fraksiyonlar ykanmtr. Agrega rnekleri zerinde Gradasyon Analizi, zgl
Arlk, Birim Arlk, Su Emme, Los Angeles Anma, Agrega Darbelenme Deneyi,
amurlu Madde Miktar Tayin Deneyi, Yasslk indeksi ve MgSO
4
Dayankllk
deneyleri gerekletirilmitir. Scak Karm Deneyleri olarak Marshall Stabilite-Akma,
Marshall Mekanik Batrma, Tekerlek zinde Deformasyon deneyleri yaplmtr. Elde
edilen sonular halihazrda kullanlan kontrol numuneleriyle (K1, K2) karlatrlmtr.
alma sonucuna gre volkanik agrega numunelerinden VT numunesinin asfalt
kaplamalarn anma tabakalarnda kullanlabilecei, fakat VK numunesinin
kullanlamayaca sonularna varlmtr.

2007, 70
Anahtar kelimeler: Agrega, Volkanik Kaya, Scak Karm Asfalt.



viii
ABSTRACT
M. Sc. Thesis
nvestigation the Using of Afyonkarahisar Volcanic Rocks in Hot Mix Asphalt
Pavements as Aggregate
Sedat ETN
Afyon Kocatepe University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Education of Conctraction
Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Hseyin AKBULUT

Per year nearly 100 million tons of aggregates are used in road construction in Turkey.
The quality of aggregates as a main material of the construction of road pavements
layers, is very important from the point of view of mechanical resistance, long service
life, traffic safety and environmental impacts.The long-term performance of HMA
paveemnts is strongly dependent on the characteristics of the aggregate in the mixture.

This study was performed as pre investigation to determination of volcanic originated
aggregate sources and investigation of using in hot mix asphalt pavements wearing
courses. Rock samples which were take in Afyonkarahisar City-scehisar District-
Seydiler Small town-Tekerek and Kepez Area, transform to aggregates and sieved as 3
different fraction (0-6 mm, 6-16 mm- 16-25 mm) and coarse fractions were washed.
Aggregates samples performed to Los Angeles Abrasion, Impact Value,water
absorbing, specific gravity tests were performed. After the aggregates tests, samples
were performed to the Marshall Stability-Flow tests. And test results were compared to
control samples that were produced from limestone aggregates. According to the test
results, pavement properties were improved with using volcanic aggregates in hot mix
asphalt.

2007, 70
Keywords: Aggregate, Igneous Rocks, Hot Mix Asphalt




ix
TEEKKR
Bu tezin yaplmasnda bana her trl destei ve olana salayan, yol gsteren Sayn
Do.Dr. Hseyin AKBULUT hocama, her zaman benim iin rnek tekil eden ve tezin
her aamasnda bizzat alarak desteini eksik etmeyen, bilgilerini esirgemeyen ve
benim skntlarma ortak olan Sayn Ar. Grv. Cahit GRER hocama, laboratuar
almam gerekletirdiim Afyonkarahisar Belediyesi Asfalt Laboratuarnda bana her
trl olana salayan ube Mdr Sayn Gven KAYHANa, Asfalt laborant Ahmet
BAya ve tm asfalt antiyesi personeline, almalarm k noktasn belirleyen,
destek ve yardmlarn esirgemeyen A.K.. Mhendislik Fakltesi retim yesi
Sayn Yrd. Do.Dr. Ahmet YILDIZa, benim bugnlere gelmemde her trl maddi
manevi destei salayan ve hep yanmda olan sevgili aileme, deerli sra arkadalarm
Recep PEYNRC ve Hakan AKBABAYA, yanmda olan bana g veren skntma
ortak olan ok deerli arkadam Sayn Habibe GNGRe teekkr bir bor bilirim.
SEDAT ETN




x
SMGELER VE KISALTMALAR DZN
1. Simgeler
Gr Gram

0
C Santigrad Derece
% Yzde
Dk Dakika
Mbar Megabar
Kg/m
3
Kilogram/metrekp
Dm
3
Desimetrekp
Gr/cm
3
Gram/santimetrekp
Cm Santimetre
Mm Milimetre
Cm
2
Santimetrekare
Ml Mililitre
Kg Kilogram
Sn Saniye
n n
Lb Pound

2. Ksaltmalar
AC Asfalt imentosu
LAV Los Angeles Anma Deeri
AIV Agrega Darbelenme Deeri
G
ef
Agrega Efektif zgl Arl.
Pba Bitm Absorbsiyon Yzdesi.
Pbc Kaplama Karmnn Efektif Bitm Yzdesi.
Wa Agregann Arlka Yzdesi.
DT Karmn Maksimum zgl Arl.
Gb Bitm zgl Arl.
VMA Agregalar Aras Boluk Yzdesi.
VFA Asfaltla Dolu Boluk Yzdesi.
V
f
Asfaltla Dolu Boluk



xi
EKLLER DZN
Sayfa No
ekil 1.1 Tipik Bir Yol styap Kesiti ve Gerilme Dalm 2
ekil 1.2 Hareketli Bir Dingil Yk Tarafndan Oluturulan Gerilmeler 3
ekil 2.1 Yol Yapmnda Kullanlan Agregalar 4
ekil 2.2 Volkanik Kayalarn Oluumu 7
ekil 2.3 Bat Anadoludaki Volkanik Merkezlerin Blgesel Dalm 10
ekil 3.1 Numunelerin Alnd Yerleri Gsteren Yer Bul Haritas 14
ekil 3.2 Tekerek Blgesi 15
ekil 3.3 Kepez Blgesi 15
ekil 3.4 Deneysel alma 15
ekil 3.5 almalarda Kullanlan Los Angeles Anma Cihaz 22
ekil 3.6 almalarda Kullanlan Darbelenme Deney Cihaz 24
ekil 3.7 Bir Penetrometre Cihaz 28
ekil 3.8 1200 grlk Karm Tartm, Aparat ve Karmlarn Istlmas 30
ekil 3.9 almalarda Kullanlan Istcl Mekanik Asfalt Kartrcs ve Bir
Kartrma lemi
30
ekil 3.10 almada Marshall Deney Numunelerini Hazrlamak in
Kullanlan Otomatik Tokmak
31
ekil 3.11 Hidrolik Numune karc ve Su Banyosu 32
ekil 3.12 Deney Numuneleri ve Bir Marshall Deney Cihaz 33
ekil 3.13 Marshall Deneyi Sonras Numuneler 33
ekil3.14.a Kalplara Dklen Deney Numunesini Sktrmada Kullanlan
Cihaz
35
ekil 3.14.b Fransz Tekerlek zinde Deformasyon lme Cihaz 35
ekil 4.1 VT Numunesine Ait Granlometri Erileri 43
ekli 4.2 VK Numunesine Ait Granlometri Erileri 43
ekil 4.3 K1 Numunesine Ait Granlometri Erileri 43
ekil 4.4 K2 Numunesine Ait Granlometri Erileri 44
ekil 4.5 Karlatrlmal Los Angeles Deney Sonular 45
ekil 4.6 Karlatrmal Darbelenme Deney Sonular 45
ekil 4.7 Agrega Yasslk ndeksi Deney Sonular 46
ekil 4.8 Agrega Donma-zlme Deney Sonular



xii
ekil 4.9 VT Karmna ait Stabilite-Bitm likisi 48
ekil 4.10 VK Karmna ait Stabilite-Bitm likisi 48
ekil 4.11 K1 Karmna ait Stabilite-Bitm likisi 48
ekil 4.12 K2 Karmna ait Stabilite-Bitm likisi 48
ekil 4.13 VT Karmna ait PA-Bitm likisi 49
ekil 4.14 VK Karmna ait PA-Bitm likisi 49
ekil 4.15 K1 Karmna ait PA-Bitm likisi 49
ekil 4.16 K2 Karmna ait PA-Bitm likisi 49
ekil 4.17 VT Karmna ait Vf-Bitm likisi 50
ekil 4.18 VK Karmna ait Vf-Bitm likisi 50
ekil 4.19 K1 Karmna ait Vf-Bitm likisi 50
ekil 4.20 K2 Karmna ait Vf-Bitm likisi 50
ekil 4.21 VT Karmna ait Boluk-Bitm likisi 51
ekil 4.22 VK Karmna ait Boluk-Bitm likisi 51
ekil 4.23 K1 Karmna ait Boluk-Bitm likisi 51
ekil 4.24 K2 Karmna ait Boluk-Bitm likisi 51
ekil 4.25 VT Karmna ait Akma-Bitm likisi 52
ekil 4.26 VK Karmna ait Akma-Bitm likisi 52
ekil 4.27 K1 Karmna ait Akma-Bitm likisi 52
ekil 4.28 K2 Karmna ait Akma-Bitm likisi 52
ekil 4.29 VT Karmna ait VMA-Bitm likisi 53
ekil 4.30 VK Karmna ait VMA-Bitm likisi 53
ekil 4.31 K1 Karmna ait VMA-Bitm likis 54
ekil 4.32.a K2 Karmna ait VMA-Bitm likisi 54
ekil 4.32.b Bir Yolda Olumu Tekerlek zinde Oluklama 55
ekil 4.32.c Sktrlm Tekerlek zinde Deformasyon Deneyi VT Numuneleri 54
ekil 4.33 Deneye Tabi Tutulduktan Sonra Tekerlek zinde Oluklama Olumu
Numuneler
55
ekil 4.34 Tekerlek zinde Deformasyon Deneyi Sonular 55
ekil 4.35 Mekanik Batrma Deney Sonular 56
ekil 4.36 VK Numunesi Polarizan Mikroskop Grnts 57
ekil 4.37 VT Numunesi Polarizan Mikroskop Grnts 57



xiii
ekil 4.38 VK Numunesi Hornblend Mineralleri 58
ekil 4.39 VT Numunesi Piroksen Mineralleri 58
ekil 4.40 VK Numunesi Souma Boluklar 59
ekil 4.41 VT Numunesi Souma Boluklar 59
ekil 4.42 VT Numunesi Sekonder Kalsit Kristalleri 59
ekil 4.43 Volkanik Agrega Numunelerinin Analiz Sonular

61



xiv
ZELGELER DZN
Sayfa No
izelge 2.1 Baz Kayalarn Tipik L.A. Anma Kayb Deerleri 10
izelge 3.1 Yasslk ndeksi Deneyine Alnacak Malzeme Miktarlar 25
izelge 3.2 Donma Deneyi Tane Boyutlar ve Arlklar 26
izelge 3.3 Trafik Durumuna Gre Edeer Dingil Ykleri 31
izelge 3.4 Marshall Metodu ile Anma Tabakas Dizayn Kriterleri 34
izelge 3.5 Minimum VMA Deerleri 34
izelge 4.1 Zahiri zgl Arlk Deney Sonular 41
izelge 4.2 Hacim zgl Arlk Deney Sonular 41
izelge 4.3 Su Emme Deney Sonular 42
izelge 4.4 Gevek ve Skk Birim Hacim Arlk Deney Sonular 42
izelge 4.5 Agregalarn Hacimce amurlu Madde Oranlar 44
izelge 4.6 AC ye Ait zellikler 47
izelge 4.7 Volkanik Agrega Numunelerinin Kimyasal Analiz Sonular

61




















1
1.GR

naat sektr tm lkelerde ulusal ekonomi asndan birincil sektrdr ve bu sektrn
en nemli ham maddelerinden biri de agregadr. Agrega kullanmadan insan hayatn
kolaylatran birok yapnn ina edilmesi olanakszdr. Tm Dnyada 16,5 milyar
tonluk yllk retimi ile agrega madencilii en nemli madencilik alandr (Langer vd,
2004). Agrega madencilii talep asndan tm madencilik trleri arasnda ilk sradadr.
ngilterede 2001 ylnda 74,7 milyar sterlinlik inaat iinin 40 milyar sterlinini yeni
yaplan iler geri kalan 34,7 milyar sterlinlik blmn ise tamir ve bakm ileri
oluturmaktadr. ngilterede ayn yl kullanlan toplam agrega miktar yllk 173 milyon
tondur. Bu kullanmn % 39unu beton agregas, % 27si yol inaat ve bakm, % 25i
dolgu inaat ileri oluturmaktadr (Steadmen vd, 2004). U.S.de 2000 ylnda yaklak
deeri 14,4 milyar dolar olan 2,7 milyar metrik ton agrega doal agrega (krmata, kum,
akl) retimi gerekletirilmitir. U.Sde ayn yl retilen doal agrega retiminin
ekonomik deeri gm, altn ve bakr madenlerine gre daha yksek bir deere
ulamtr. U.Sde inaat sektrnde kullanlan agrega toplam doal agrega pazarnn
%80ini oluturmaktadr. Geri kalan %20lik miktar ise zirai ama ve portland
imentosu retiminde kullanlmak zere kireta oluturmaktadr(Drew et al.2002).
lkemizde yalnzca 2004 yl devlet karayollarnn bakm ve onarmlar iin harcanan
agrega 1.069.979 m
3
dr. Bu rakam yaklak 2,5 milyon tondan fazla agregaya karlk
gelmektedir (KGM, 2005). Bu arpc rnekler agrega malzemesinin ne kadar nemli
olduunu gstermektedir.

Agrega birok inaat imalatnda olduu gibi yol st yaplarnn da balca
hammaddesidir. Balaycsz temel ve alt temel tabakalarnn tamam, bitml scak
karmlarn arlka %90-95i ve hacimce %80-85i, beton kaplamalarn arlka
%70-80i ve hacimce %60-75i agregalardan oluur( Umar ve Aar 1985, White M.
1992, nal ve Kahramangil 1993, Tun 2001, Uluayl 2002, Akbulut vd. 2003, Saltan
2004, Kulolu 2007).

Bir yol styaps esnek ve rijit kaplamal st yaplar olmak zere iki farkl tr altnda
incelenir. Esnek yol st yaplar asfalt kaplamal yol st yaplar olarak da
adlandrlmaktadr. Dnyada ve lkemizde en ok kullanlan styap eidi asfalt



2
kaplamal styaplardr. Asfalt kaplamalarn hareketli dingil yklerinin oluturduu
gerilmelere kar koyabilecek ekilde ina edilmesi gerekir. Aksi durumda ksa zaman
ierisinde asfalt kaplamalarda eitli bozulmalar meydana gelebilir.

Asfalt kaplamal yol st yaplar farkl zelliklere sahip tabakalardan meydana
gelmektedir. Asfalt kaplamay oluturan en st tabaka kaplama tabakasdr. Kaplama
tabakas, anma ve binder tabakas olmak zere iki ksmdan olumaktadr. Baz
durumlarda asfalt kaplama yalnzca anma tabakasndan olumaktadr. Binder
tabakasnn altnda srasyla temel, alt temel ve taban zemini tabakalar
bulunmaktadr(ekil 1.1).
ekil 1.1 Tipik Bir Yol styap Kesiti ve Gerilme Dalm

ekil 1.1de grld gibi, yol st yaplarnn en st tabakas olan anma tabakas, en
yksek gerilmeye maruz kalan tabakadr. Dolaysyla bu tabakada kullanlacak olan
agregalarn dier tabakalara gre daha stn fiziksel ve mekanik zelliklere sahip
olmas gerekir(nal ve Kahramangil 1993, Turul ve Zarif 1998, Cooley et al. 2002,
Brandes and Robinson 2006, Kutluhan ve Aar 2004, zen vd. 2004).



P
Temel Tabakas
Tabakas
Alt Temel
Zemin
Binder
Tabakas
Anma Tabakas
P
1
P
Tabakas



3
ekil 1.2de yol st yapsnn maruz kald hareketli dingil ykleri tarafndan oluan
gerilmeler grlmektedir.

ekil 1.2 Hareketli Bir Dingil Yk Tarafndan Oluturulan Gerilmeler


Asfalt kaplamal yol st yaplar tekrarl trafik yklerine maruz kaldndan bu tip
yaplarda kullanlacak olan agregalarn seiminin ok dikkatli bir ekilde yaplmas
gerekmektedir. nk yol styaps dey ve yatay basn gerilmeleri ile kayma
gerilmelerine ve bunlara ilaveten kaplama tabakalar da ayrca ekme gerilmelerine
maruz kalmaktadr (kriyelj 2001, elik 2007).

Bu amala, iki farkl blgeden volkanik kaya kkenli numuneler alnmtr. Volkanik
kkenli numuneler araziden kk kaya paracklar eklinde kartlm ve eneli
krcda krlmak suretiyle krmata haline dntrlm, daha sonra 3 farkl fraksiyon
(0-6, 6-16, 16-25 mm) olarak elenmi ve ykanmtr. Volkanik kkenli krmatalar,
halihazrda TC Karayollar ve Afyonkarahisar Belediyesi tarafndan asfalt kaplamalarda
kullanlan krmatalarla karlatrmak bakmndan, iki farkl kireta kkenli krmata
numuneleri (K1, K2) alnmtr. Alnan numuneler zerinde ncelikle, krmatalarn
fiziksel zelliklerini belirlemek maksadyla standart krmata deneyleri daha sonra da
scak karm asfalt deneyleri yaplmtr ve volkanik kkenli agrega numunelerinin
asfalt kaplamalarn anma tabakalarnda kullanlp kullanlamayaca belirlenmitir.
Kayma
Gerilmesi
Yatay Gerilme
(Genellikle Basn)
Yatay Gerilme
(Rijit Tabakalarn Altnda
ekme Gerilmesidir)
Dey Gerilme
(Genellikle Basn)
Zaman
G
e
r
i
l
m
e




4
2.GENEL BLGLER

Agrega yol yapmnda kullanlan en nemli malzemedir. styapnn arlka ve
hacimce nemli bir ksmn oluturan agrega, yola etkiyen yklerin oluturduu
gerilmelerin karlanmasnda nemli bir rol oynamaktadr. Bu nedenlerden dolay
agregalarn zellikleri, yol mhendisleri iin ok nemli olup, deiik agrega tiplerinin
ve zelliklerinin bilinmesi, yol st yaplarnn salkl bir ekilde projelendirilebilmesi
asndan nemlidir. Yol agregalar orijinlerine gre doal ve yapay agregalar olarak
ikiye ayrlrlar (ekil 2.1).

ekil 2.1 Yol Yapmnda Kullanlan Agregalar

2.1 Doal Agregalar

Doal olarak olumu kayalardan fiziksel yolla dorudan doruya elde edilirler. Doal
agregann hammaddesi olan kayalar bir veya birka mineralin bir araya gelmesiyle
oluan mineral topluluklardr.

Yerkabuunda bulunan tm kayalar kkenleri ve oluum artlarna gre balca 3
byk grupta toplanrlar. Bunlar:
1. Sedimanter Kayalar(kelim Kayalar)
2. Metamorfik Kayalar (Bakalam Kayalar)
3. Magmatik Kayalar(Volkanik Kayalar)
YOL YAPIMINDA KULLANILAN AGREGALAR
DOAL AGREGALAR YAPAY AGREGALAR
MAGMATK
KAYALAR
TORTUL
KAYALAR
METAMORFK
KAYALAR
CRUF KLNKER MENTO



5
Magmatik ve metamorfik kayalar, yerkresinin %95ini olutururlar. Bu kayalarn
yzeyde belirlenen mostralar ancak %25 kadardr. Buna karn sedimanter kayalar ise,
yerkabuunun %75ini, yerkrenin ise %5ini olutururlar.

2.1.1 Sedimanter Kayalar (kelim)

Sedimanter kayalar, tortullama-sedimantasyon(kelim) olaylar sonucu meydana
gelirler. Kkeni yerin d ksm, yeryz, atmosfer ve hidrosfer olan sedimantasyon ile
oluan kayalardr. Bu kayalarn oluum ortamlar eitli kelim havzalardr. Bu
havzalardaki kelim okyanusal, denizel, glsel ve tamamen karasal koullarda
gerekleebilir.

Sedimanter kayalar, kimyasal ve mineralojik bileimine ve kkenlerine gre
snflandrlrlar. Ancak sedimanter kayalarn snflandrlmas daha ok onlarn
kkenlerine ve oluum ortamlarna gre yaplmaktadr. Kkenlerine gre sedimanter
kayalar: Kkeni krntl, organik, kimyasal ve volkanik olmak zere 4 grupta
snflandrlr.

Sedimanter kayalar genel olarak aada belirtilen zelliklere sahiptir:
1. Katmans bir yapya sahiptir.
2. Katmans yaplar iinde makro ve mikro fosiller ierebilirler.
3. Sedimanter kayalar belirli bir sedimantasyon devresi sonucu olutuuna gre
snrlar, dolaysyla tavan ve tabanlar bellidir. ounlukla alt ve st yzeyi
bellidir.
4. Sedimanter kayalar baz koullarn dnda gzle grlebilir mineral ve kristal
iermezler.
5. Yerkabuunun derinliklerine kadar inmezler, yzeyde yaylmlar farkldr.
6. Yatay ve dey hareketler sonucu krkl, zellikle kvrml bir yapya sahiptir.







6
2.1.2 Metamorfik Kayalar

Magmasal ya da tortul kayalarn yksek scaklk, basn ve mineralletirici eriyiklerin
etkisiyle deiik bir yap-doku ve mineralojik kazanmasyla ortaya karlar
(oullu 1976).

Metamorfizma (Bakalam) olay; kayalarn bileimini oluturan minerallerin yeni bir
dzen almas eklinde baka bir kayaca dnmesi olaydr. Metamorfizmay oluturan
fiziksel faktrlerin etkisiyle metamorfizma geiren kayalarn biimleri bozulur veya
deiir. Bylece yeni bir yap ortaya kar. Bu ayrtman zellii minerallerin dzenli
veya az ok dzgn seviyeler halinde sralanm olmalardr ki bu yapya yapraks yap
veya istozite ad verilir.

Metamorfik kayalar genel olarak aada belirtilen zelliklere sahiptir:
1. Genellikle kristalli bir yapya sahiptirler.
2. Metamorfizm derecesi dk olan metamorfik kayalar yapraksi bir yap
gsterir.
3. Metamorfizmaya zg yeni mineral ierir.
4. Primer (ilksel) kayaca zg olan katmans(tabakal) yaplar kaybolabilir.
5. Metamorfizma derecesi ok dk olan metamorfik kayalar nadiren fosil
ierebilir.
6. Byk masifler halinde bulunur.

2.1.3 Magmatik Kayalar ( Volkanik)

Magmatik kayalar yerin derinliklerinde akkor(erimi) vaziyette bulunan magmann,
yerin iinde ve yzeye yakn derinliklerinde veya yzeyde souyarak katlamasyla
oluan kayalardr. Magma yer iinde bulanan gazlarla doymu yksek basn ve
scaklkta olan ergimi silikatlarn heterojen karmdr. erdikleri SiO
2
yzdesine gre
bu kayalar oluturan magmalar, asit (granitik, riyolitik), ntr (andezitik), bazik
(bazaltik) ve ultrabazik magma (peridotitik) tiplerine ayrlrlar (Karaman ve Kibici
1999, Acar 2002).



7
Magmann ortalama scakl yaklak 1300
o
C kadardr. Magma yerin derinliklerinde
ve yzeyde hareket edebilir. Magmann yerin derinliklerindeki hareketlerine
pltonizma, yeryzndeki hareketlerine de volkanizma ad verilir. Magmatik kayalar
ekstrusif (d volkanik) ve intrusif (i volkanik) kayalar olmak zere ikiye
ayrlmaktadrlar (ekil 2.2).

ekil 2.2 Volkanik Kayalarn Oluumu (nt. Kyn.1)

Extrusif kayalar, volkanik hareket gibi sebeplerden dolay yeryzne km olan
malzemelerden olumakta ve genel olarak cams yaplardan seilmektedir(Riolit, Bazalt,
Andezit, vs.). Intrusif kayalar ise yerkabuunun derinliklerinde souma ve tabakalama
sonucu meydana gelmitir. Bunlar btnyle kristal dokuya sahiptir(Granit, Diorit,
Gabro, vs). Yeryznn altnda orijinal ekilde olumalarnn yannda, genellikle
yeryz hareketleri ve erozyondan dolay gnmzde yzeyde bulunmaktadr (Uluayl
2002).








8
Magmatik kayalar genel olarak aada belirtilen zelliklere sahiptir:
1. Magmatik kayalar ergimi silikat karm halinde olan magmann eitli
derinliklerde katlamasyla olutuu iin sedimanter kayalarla hibir ilikisi
yoktur. Yani fosilsizdir.
2. Magmann eitli sda katlamasyla kayalar meydana geldii iin kristalli ve
yar kristalli olabilirler.
3. Tabakal bir yaplar yoktur. Yalnz soumadan dolay stunsal bir yap
kazanrlar.
4. Magmatik kayalar ktle halindedir.

Magmatik kayalarn oluumunda, dolaysyla bu kayalarn deiik yap ve doku
kazanmalarnda magmann hareketinin ve yerleme derinliinin nemi byktr.
Magmatik kayalar oluum derinliklerine gre 3 alt gruba ayrlrlar. Bunlar:

1. Derinlik Kayalar (Pltonik Kayalar)
2. Yar Derinlik Kayalar (Damar Kayalar)
3. Yzey Kayalar (Volkanik Kayalar)

Afyonkarahisar ve evresindeki volkanizma rnleri geni yaylm sunmasna ramen
yaplan almalar daha ok blgesel zellik gstermektedir. Sz konusu volkanizma
rnlerinin doal ta olarak kullanlabilirliiyle ilgili olarak da ok sayda alma
yaplmtr (Kucu ve Yldz 2001, Kucu vd. 2003). Ayrca andezitik bileimli
volkanik kayalarn yol agregas olarak kullanlabilirlii zerine kk apta almalar
yaplm ve bu almalardan olumlu sonular alnmtr (Grer 2004).

Sert, dayankl ve youn olduklar iin volkanik kayalar mkemmel bir agrega kayna
olarak bilinmektedir. Bununla birlikte baz volkanik kaya trleri ok gevrek, bazlar
ise olduka gzenekli bir yapya sahiptir. Agregalarn dayanm ve sertlii son rnn
(asfalt veya beton rnleri) mekanik bozulmaya kar diren kapasitesini etkiler.
Yumuak ve zayf paracklarn ileme ve kartrma srasnda paralanp krlmas
beton ve bitml karmlarn her ikisinde de zararl etki yaratmaktadr. Bu tip
bozulmalar agregann gradasyonunu etkileyerek trafik ve atmosferik ortam etkilerini



9
arlatrr. Beton ve asfalt kaplamalardaki bozulmalarn birincil veya ikincil nedeni
uygun olmayan agrega kullanm veya kullanlan agregalarn istenmeyen maddeler
iermesidir. Genelde asfalt ve beton karmlarda kullanlacak agregalar iin
artnamelerin dier uygulamalara gre ok daha kat snrlar vardr (nt. Kyn.2).

Karm iindeki agregalarn kartrma, donanm, trafik ve hava etkileri sonucu
mekanik bozulmas genelde agregann dayanksz olmasna bal olmaktadr. Mekanik
bozulma agrega tanelerinin nokta temas sonucu krlmas ile gerekleir, krc hareket
danelerin birbirine andrc temas sonucu daha da artar. Mekanik bozulma bitml
karmlarda beton karmlara gre daha nemlidir. Volkanik kkenli agregalar
mekanik dayanm ynnden dier agregalara gre daha stndr (Langer 1988).

lkemizde bitml scak karm yollarn en st tabakas olan asfalt betonu anma
tabakasnn dayanklln ve kaymaya kar direncini arttrarak, hizmet mrn ve
sr konforunu ykseltmek amacyla, ar trafikli yollarda volkanik kayalardan
retilmi agrega kullanlmas Karayollar Genel Mdrl tarafndan 1997 ylnda bir
genelge ile yrrle konmutur (KGM 2005).

Yaplan almalar scehisar-Bayat-Krka arasnda kalan blgede younlamtr
(ekil 2.3). Arazi almalarnda elde edilen veriler laboratuar almalar sonularyla
birlikte deerlendirilerek volkanik kayalarn zellikleri ortaya karld. Ayrca
volkanik kayalardan elde edilen agregalar zerinde fiziksel, mekanik testler yaplm
ve bulunan sonular ulusal ve uluslararas standartlarla karlatrlarak sz konusu
volkanik kayalarn agrega olarak kullanlabilme olanaklar zerine yorumlar
yaplmtr.



10

ekil 2.3 Bat Anadoludaki Volkanik Merkezlerin Blgesel Dalm (Aydar 1998)

Agregalarn anma zellikleri, retildikleri kayalarn trlerine gre deiim
gstermekte ve bu zellikler agregalarn scak karm asfalt ierisindeki
performansnda etkili olmaktadr. Agregalar zerine yaplan almalarda modal
bileim, mineral ekli, boyutu, bunlarn dalm, kk boyutlu kristal miktar
agregann paralanma ve anmaya kar olan direncini etkiledii grlmtr (Vallius
1995, Rismantojo 2002). Farkl cins agregalara ait mekanik zellikler izelge 2.1de
grlmektedir.
izelge 2.1 Baz Kayalarn Tipik L.A. Anma Kayb Deerleri (nt.Kyn.3)

Kaya tipi Tipik L.A. Anma
Kayb
(% Arlk)
Anma
Tabakas

Binder
Tabakas
Genel Deerler DENEY METODU DENEYMETODU
Sert, Volkanik kayalar 10


ASTM C 131


ASTM C 131 Yumuak Kiretalar ve
Kumtalar
60
Baz zel Kayalar iin Aralklar STANDART STANDART
Bazalt 10 17



MAKSMUM%30



MAKSMUM%35
Dolomit 18 30
Gnays 33 57
Granit 27 49
Kireta 19 30
Kuartz 20 35



11
Akbulut ve dierleri (2003) yapm olduklar almada lkemizde kaliteli agrega
kullanmnn Avrupa ile entegrasyon srecinde, yol standartlarnn ykseltilmesi ihtiyac
ile orantl olarak giderek nem kazanacandan bahsetmilerdir.

Brandes ve Robinson (2005), scak karm asfalt kaplamalarn uzun sreli performans
karm iindeki agregann zelliklerine baldr. Hawaiide ulatrma bakanl
tarafndan kullanlan agrega zelliklerini belirleyen deneyler kaplama performans
mrnn arazide uzun sreli dayanmyla ilgili aratrmalardr. Yaplan ilave deneyler
blgesel bazaltik agregalarn kalite standartlarn optimize etmek iin yaplan
almalardr ve baz grlere gre U.S.nn dier blgelerinde bulunan bazaltik
agregalardan belirgin ekilde farkldr. Elde edilen sonular halihazrda kullanlan
LosAngeles Anma Deney verilerinin tek bana yeterli olmadn gstermitir ve
ilave olarak Agrega durabilite indeks deneyinin yaplmas gerektii kansna varlmtr.
Yazarlar mevcut verileri bireysel agrega deneylerinden elde edilmitir fakat bu bilgiler
deerlendirilirken uzun kaplama performansn etkileyen ve gemi dnem veri
eksikliinden dolay gz nnde bulundurulamayan dier faktrlerin de etkili olduu
sonularna varmlardr.

Orhan ve Yaln (2004), bazalt ve kalker olmak zere iki farkl cins agrega zerinde
normal bitm ve polimer modifiye bitm kullanarak, anma tabakas karmlarndan,
optimum bitmde, optimum bitmn zerinde ve optimum bitmn altnda deiik
bitm yzdelerinde, hazrlanan numunelerin Marshall Stabiliteleri ile indirekt ekme
mukavemetleri ve trafik simulator cihaz ile belirlenen tekerlek izi oturma miktarlarn
bulmulardr. Bazalt agrega kullanlan karmlarda tekerlek izi deformasyonunun
gradasyonunun kalker agregaya gre ince olmasna ramen bir miktar azaldn
gstermilerdir. Yazarlar, bazalt agregada orta malzemenin daha fazla kullanldnda
tekerlek izi deformasyonunun daha da deceini belirtmilerdir.

Worden J.ye (2005) gre granit, bazalt gibi volkanik kkenli agregalar, kuvarsit ve
hornfels gibi yapraks olmayan metamorfik kayalardan retilen agregalar yol st
yaplar iin en uygun agregalardr. Fakat klastik sedimanter kayalar, ist ve arduvaz
gibi yapraks metamorfik kayalar, kimyasal ve organik kkenli kiretalar



12
dayanmlarnn dk olmas ve uzun mrl olmamalar gibi dezavantajlarndan dolay
agrega hammaddesi olarak uygun zelliklere sahip deildirler.

Alata ve dierleri (2006), bitml scak karmlarda kullanlan agrega cinsinin
kaplamann fiziksel zelliklerine etkisi adl bir alma yapmlardr. Bu almada
Kalker, Bazalt ncesi Kalker-irisi Bazalt ve incesi Bazalt-risi Kalker olmak zere drt
farkl agrega grubu kullanlmtr. Karayollar Genel Mdrl Yollar Fenni
artnamesi tarafndan verilen anma tabakas iin tip II gradasyonu ortalama
deerlerine gre Marshall briketleri hazrlanm ve Marshall stabilite ve indirekt ekme
deneyleri yaplm ve sonu olarak en ekonomik karmn Kalker, dayanm en yksek
olan karm ise Bazalt karm olduu grlmtr.

Keskin ve Kl (2003), Dou Akdeniz yresi bazaltlarnn krmata olarak
deerlendirilme olanaklar adl bir alma yapmlardr. Bu almada Osmaniye
Toprakkale ve Hatay Erzin leleri snrlar ierisinde yer alan bazaltlarn krmata
olarak kullanlabilme olanaklar aratrlmtr. aamal bir alma
gerekletirilmitir. Birinci aamada arazi gzlemleri ve kimyasal analizler, ikinci
aamada fiziksel zellikler ve son aamada ise mekanik zellikler belirlenmitir. Elde
edilen bulgularn analizi, standartlarla karlatrlmas ve yorumlanmas sonucunda
blgede bulunan bazaltlarn krmata olarak deerlendirilebilecei sonucuna varlmtr.

Korkan ve Turul (2006), Nide yresi bazaltlarnn agrega kayna olarak
deerlendirilmesiyle ilgili bir alma yapmlardr. Bu almada blgedeki reda
bazaltlar, Karata volkanitleri ile Melendiz volkanitlerini ierisinde gzlenen bazaltik
lavlar seilmitir. Seilen bu birimler, bileim ve dokularna gre onbir fasiyese
ayrlarak incelemitir. Bazaltlarn petrografik, kimyasal, fiziksel ve mekanik
zelliklerinin yan sra, agrega olarak kullanm zellikleri aratrlmtr. Aratrma
sonularna gre Karata volkanitleri ile Melendiz volkanitlerine ait dk poroziteli, az
mikro atlakl, sert ve yksek dayanml rneklerin birok alanda kullanlmalarnn
uygun olaca sonucuna varlmtr.





13
3.MATERYAL ve METOT

3.1 Materyal

Yaplan almada materyal olarak agrega ve bitm (AC) kullanlmtr. Kullanlan
materyallere ait bilgiler aada verilmitir.

3.1.1 Agregalar

almamzda kullanlan volkanik kkenli agregalar Afyonkarahisar li scehisar
blgesinden salanmtr. Kontrol agregas olarak halihazrda Afyonkarahisar Blgesi
asfalt kaplama yapmnda kireta kkenli agregalar (K1: Kolsan, K2:Malak)
kullanlmtr. ekil 3.1deki haritada volkanik kayalarn elde edildii blgeler
(VT: Tekerek, VK: Kepez), ekil 3.2 ve 3.3de ise volkanik kkenli kayalarn yzeysel
rezervleri grlmektedir. Kireta kkenli agregalar ise Afyonkarahisar li obanlar ve
Karacaolan blgelerindeki ocaklardan salanmtr.


ekil 3.1 Numunelerin Alnd Yerleri Gsteren Yer Bul Haritas



14

ekil 3.2 Tekerek Blgesi ekil 3.3 Kepez Blgesi

3.1.2 Bitm (AC)

almada balayc olarak, Afyonkarahisar Belediyesi asfalt santralinden elde edilen,
Aliaa rafinerisinde retilmi penetrasyon bitm cinsi balayc kullanlmtr. Sz
konusu bitml balayc 5070 penetrasyonludur.

3.2 Metot

almada kullandmz malzemelerin fiziksel zelliklerini tespit etmek amacyla
yaplan deneyler ekil 3.4de verilmitir.


ekil 3.4 Deneysel alma


DENEYLER
AGREGA
DENEYLER
SICAK KARIIM
ASFALT DENEYLER
JEOLOJK
NCELEMELER



15
3.2.1 Mineral Agrega Numunelerinin Fiziksel zelliklerinin Belirlenmesi

Deneysel almamzn konusunu oluturan farkl gradasyondaki drt adet
agregadan, asfalt briket numunelerini retmeden nce, fiziksel zelliklerinin tespit
edilebilmesi iin numuneler zerinde zgl Arlk ve Su Absorpsiyonu, amurlu
Madde Miktar Tayini, Elek Analizi, Los Angeles Anma, Agrega Darbe Dayanm,
Yasslk ndeksi ve MgSO
4
Dayankllk deneyi olmak zere standart krmata deneyleri
yaplmtr.

3.2.1.1 Kaba Agregalar in zgl Arlk Deneyleri ve Su Absorpsiyonu

ASTM C 127 metodu kullanlarak kaba agrega su absorpsiyonu ve zgl arl
belirlenmitir. Bu deneyde numunenin karm gradasyonunu temsil etmesine dikkat
edilmelidir. Deney u ekilde gerekletirilmitir:
1. Hazrlanan numune ykanarak su iinde 24 saat bekletilir.
2. Su ierisinden karlan numune emici zellie sahip olan bir bez zerine
yaylarak agrega daneleri teker teker kurulanr. Yzey kuru-suya doygun hale
gelmi agrega numunesi tartlr (B
k
).
3. Tel sepete konulan agrega numunesinin 251
o
C scaklktaki suda tartm
yaplr(C
k
).
4. Numune tel sepet iinden bir tepsiye boaltlarak 1105
o
Clik etvde sabit
arla kadar kurutulur. Etvden kartlan numune 1 ile 3 saat arasnda oda
scaklnda soutularak tartlr(A
k
).
5. zgl arlk deerleri ve su absorpsiyon yzdesi aadaki formller
kullanlarak hesaplanr.

Hacim zgl Arl=
k k
k
C B
A
(3.1)
Zahiri zgl Arlk=
k k
k
C A
A
(3.2)
Absorpsiyon (%)=
k
k k
A
A B
(3.3)




16

Burada;
A
k
=Kuru numune arl (gr)
B
k
=Yzey Kuru-Suya Doygun numune arl (gr).
C
k
= Yzey Kuru-Suya Doygun numunenin sudaki arl (gr).

3.2.1.2 nce Agregalar in zgl Arlk Deneyleri ve Su Absorpsiyonu

ASTM C 128 metodu kullanlarak ince agrega su absorpsiyonu ve zgl arl u
ekilde belirlenir:
1. Karm gradasyonunu temsil edecek ekilde en az 500 gr agrega kullanlr.
2. 200 nolu elekten ykanan malzeme bir tepsi iine alnarak zeri su ile kaplanr
ve 24 saat bekletilir. Daha sonra ince malzeme kaybna neden olmayacak ekilde
suyu szlr ve absortif olmayan dzgn bir yzey zerine serilir.
3. Numuneyi yzey kuru-suya doygun hale getirebilmek iin scak hava akm
karsnda devaml kartrlarak kurutma ilemine tabi tutulur. Bu ileme
malzeme serbest dklebilir hale gelinceye kadar devam edilir. Bu an tespit
etmek iin koni metodu uygulanr.
4. Yzey kuru suya doygun hale gelen yaklak 500 gr numune piknometre iine
konarak tartlr (Ci).
5. zerine numune yzeyini kaplayacak seviyede su ilave edilir. Hava
kabarcklarnn kmas iin piknometre her iki ynde 1520 dakika alkalanr.
6. Daha sonra piknometrenin bo ksm iaret izgisine kadar su ile doldurulur. 25
1
o
C scaklktaki su banyosunda bekletilir. Su ve malzeme scakl 25
o
Cye
ulatnda piknometre su banyosundan karlp kurulanr ve tartlr (Di).
7. nce agrega piknometreden bir tepsiye boaltlr ve 110 5
o
Clik etvde sabit
arla kadar kurutulur. Etvden karlan numune soutularak tartlr(Ei).
8. nce agregann zgl arlk ve su absorpsiyon yzdesi aadaki formller
kullanlarak hesaplanr.






17

Hacim zgl arl=
i i i i
i
D A C B
E
(3.4)
Zahiri zgl Arlk=
i i i
i
D E B
E
(3.5)
Absorpsiyon (%)= 100
i
i i i
E
E A C
(3.6)

Burada;
A
i
: Piknometre arl (gr)
B
i
: 25
0
C deki su dolu piknometre arl (gr)
C
i
: Piknometre ve doygun-yzey kuru numune arl (gr)
D
i
: 25
0
C deki numune ve su dolu piknometre arl (gr)
E
i
: Kuru numune arl (gr)

3.2.1.3 Mineral Filler Zahiri zgl Arlnn Tayini

Filler malzemelerinin zahiri zgl arlklar ASTM C 854 metodu kullanlarak u
eklide belirlenir:
1. 1105
o
Clik etvde sabit arla kadar kurutulan filler malzemesi ienin te
biri dolacak ekilde piknometrenin ierisine konularak tartlr (C
f
) .
2. Piknometre yarsna kadar su doldurulur ve en az 5 dk, yaklak 50 mbar vakum
salayan desikatr ierisinde braklarak havas alnr.
3. Daha sonra piknometre tamamen su ile doldurularak 251
o
Clik su banyosunda
en az 60 dk bekletilir. Su banyosundan karlr ve kurulanarak tartlr (D
f
).
4. Fillerin zahiri zgl arl aadaki formlden hesaplanr.

Zahiri zgl Arlk=
f f f f
f f
C D A B
A C
(3.7)






18
Burada;
A
f
: Piknometre arl (gr)
B
f
: 25
0
C deki su dolu piknometre arl (gr)
C
f
: Piknometre ve doygun-yzey kuru numune arl (gr)
D
f
: 25
0
C deki numune ve su dolu piknometre arl (gr)

3.2.1.4 Skk ve Gevek Birim Hacim Arlk Deneyleri

3.2.1.4.1 Skk Birim Hacim Arlk Deneyi

Skk Birim Hacim Arlk Deneyi TS 707ye gre u ekilde yaplmtr:
1. Skk birim hacim arlk deneyinde arl tartlarak belirlenmi uygun l
kab te birine kadar doldurulur.
2. Bu ilem esnasnda yzeyin her tarafna yaplacak 25 vuru ile sktrma yaplr.
Sktrma ilemi, kap ikinci kez 2/3, nc kez tamam taarcasna
doldurularak oluturulan ikinci ve nc tabakalar iinde 25 kez ilenerek
tekrarlanr.
3. l kab st yz ileme ubuu ile syrlarak dzeltilir.
4. Daha sonra l kab agrega ile birlikte tartlr.

Agregann skk birim arl aadaki forml yardmyla hesaplanr.

) / (
3 1 2
m kg
V
W W
s
(3.8)
Burada;

s
: Skk birim hacim arlk (kg/m
3
)
W
2
: Skk agrega ile dolu l kab arl (gr)
W
1
: l kab bo arl (gr)
V: l kabnn i hacmi (dm
3
)






19
3.2.1.4.2 Gevek Birim Hacim Arlk Deneyi

Gevek Birim Hacim Arlk Deneyi TS 707ye gre u ekilde yaplmtr:
1. Gevek birim hacim arlk deneyinde arl tartlarak belirlenmi uygun l
kab te birine kadar doldurulur.
2. l kab, krein l kab st yzeyinden 5 cmden daha fazla yksee
kaldrlmamasna zen gsterilerek, taarcasna doldurulur.
3. l kab st yzeyindeki fazla iri agrega elle syrlarak dzlenir, syrma
dzleminden taan iri agrega varsa yerine elle ince agrega ilave edilir.
4. l kab iindeki agrega ile birlikte tartlr.

Agregann gevek birim hacim arl aadaki forml yardmyla hesaplanr.

) / (
3 1 2
m kg
V
W W
g
(3.9)
Burada;

g
: Gevek birim hacim arlk (kg/m
3
)
W
2
: Gevek agrega ile dolu l kab arl (gr)
W
1
: l kab bo arl (gr)
V: l kabnn i hacmi (dm
3
)

3.2.1.5 Agrega Gradasyonu

Kaplamann stabilitesine ve younluuna etki eden nemli zelliklerden birisi de agrega
gradasyonudur. Dolaysyla, deiik boyutlardaki agrega danelerinin hangi oranlarda
bulunmas gerektii artnamelerde alt ve st limitlerle belirtilmitir. Agregalar
konkasrlerde 05, 510, 1020 ve 2020 st olmak zere deiik boyutlarda retilir.
Bu agrega gruplarndan her birinde ayr ayr elek analizi yaplmak ve belirli oranlarda
kartrlmak suretiyle nihai gradasyon elde edilir.

almada drt farkl krmata numunesi kullanlmtr. Numunelerin iki adedi
Afyonkarahisar Blgesinde bulunan volkanik kkenli kayalar dier ikisi ise halihazrda
retimi yaplan krmata numuneleridir. Belirtilen numunelerden VT ve VK numuneleri



20
volkanik kkenli kayalar temsil etmektedir. VT numunesi 1625 mm, 616 mm ve
06 mm dane aplarnda, VK numunesi de ayn ekilde 1625 mm, 616 mm ve 06
mm dane aplarnda eneli bir krcda krlmak suretiyle laboratuar ortamnda
retilmitir. K1 ve K2 numuneleri halihazrda retimi yaplp kaplama ve beton
imalatnda kullanlmakta olan kayalardr.

Elek analizi iin ASTM C 702ye gre numune alnr. Numune antiyede agrega
ynndan veya konkasr bantndan alnabilir. Fakat bunlardan en doru sonucu
konkasr bandndan alnan numuneler verir. ayet yndan numune alnacaksa bir boru
yardmyla ynn deiik noktalarndan numune alnarak, ayr bir alanda kartrlmak
suretiyle drtleme ilemine tabi tutulmaldr.

lkemizde karayolu krmatalarnda 1
''
, 3/4
''
, 1/2
''
, 3/8
''
, No:4, No:10, No:40, No:80,
No:200 standart elekleri kullanlr. Elekler bykten ke doru sralanr ve malzeme
en st elekten balanarak elenir. Elek st kalan malzemeler yml olarak 0,1 gr
hassasiyetinde bir terazi ile tartlr. Daha sonra yzde geenler, toplam yzde kalanlar
ve belli boyutlardaki yzdeler toplam arln % 0,1i yaknlnda hesaplanr.

3.2.1.6 amurlu Madde Miktar Tayini

zellikle st yap agregalar iin amurlu madde miktar tayini nemli bir deneydir.
amurlu madde miktar karm ierisindeki mineral filler deerinin artmasna neden
olacandan karmn stabilitesi azalabilir. TS 3527ye gre deney u ekildedir:
1. Bu deney iin alnan 750 gr deney malzemesi, 1000 mllik bir mezr ierisine
konulur ve zerine 750 ml su eklenir.
2. Kabn az plastikle hava almayacak ekilde kapatlarak iyice alkalanr.
3. Bu ilem 20 er dakikalk aralklarla toplam 3 kez tekrarlanr.
4. 24 saat sonra agrega zerine ken ince malzeme ykseklii ve alan tespit
edilir.






21
amurlu madde miktarnn arlka hesab aadaki eitlikten yaplabilir:
Arlka amurlu Madde Miktar= 100
1000
24 24
Ah
(3.10)
Burada;
A: 24 saat sonra kelen amurlu maddenin keldii alan (cm
2
)
h
24:
24 saat sonra kelen amurlu maddenin ykseklii (cm)

24:
Yaklak zgl arlk deeri (0,9 gr/cm
3
)
amurlu madde miktarn hacim esasna gre hesaplayabilmek iin aadaki eitlikten
yararlanlr:
Hacimce amurlu Madde Miktar= 100
H
h
(3.11)

3.2.1.7 Los Angeles Anma Dayanmnn Tespiti

Los Angeles Deneyi anma ve darbelenme etkileri sonucunda mineral agregalarn
standart gradasyonunun bozulmasnn lm deneyidir. Bu deneyde, 14 mm deney
eleinden geen ve 10 mm deney eleinde kalan agregalara uygulanr. Deney ksmnn
ktlesi (50005) grdr. Deney iin 31 devir/dk ile 33 devir/dk arasnda dnme
yapabilen, 11 adet elik bilye ile andrma yapabilen bir tambur kullanlr.


ekil 3.5 almalarda Kullanlan Los Angeles Anma Cihaz






22
Los Angeles Deneyi ASTM C 131e gre u ekilde yaplmtr:
1. Tamburun iinin temizlii kontrol edildikten sonra, nce bilyeler daha sonra
agrega numunesi tambur iine yerletirilir ve tamburun kapa skca kapatlr.
2. 500 devir dnme ilemi tamamlandktan sonra, tamburun aklk ksm tepsinin
tam ortasna getirilerek agregalar tepsiye dklr.
3. Tambur temizlenir, ince tanelerin raf etrafnda kalmamasna dikkat edilir.
4. Bilyeler tepsiden alndktan sonra 1,6 mmlik elek kullanlarak slak eleme
yaplr.
5. 1,6 mm elekte kalan ksm 1105
o
Cdeki etvde sabit ktleye gelinceye kadar
kurutulur.
6. ekil 3.5de tipik bir Los Angeles Anma test cihaz ve bir numunenin
deneyden nce ve deneyden sonraki halleri grlmektedir.

Los Angeles katsays LA aadaki eitlikten hesaplanr:
LA=
50
5000 M
(3.12)
Burada;
M=1,6 mmlik elek zerinde kalan fraksiyon arldr (gr).

Deney her bir numune iin er adet yaplm ve numuneler 500 devirlik anma
ilemine tabi tutulmutur. ASTM C 13189a gre yol kaplamlarnda kullanlacak
malzemelerde anma % 35 deerinden kk olmaldr.

3.2.1.8 Agrega Darbelenme Deerinin Tayini

Agregann ani ok ve arpma etkilerine kar dayanmnn belirlenmesini salayan dier
bir deney tr de agrega darbelenme deneyidir. Bu deney 14 mm BS eleinden geip 10
mm BS eleinde kalan agregalara uygulanr. Agregalar deneyden nce kurutularak
yzey kuru hale getirilir.





23
1. Darbelenme deneyinde kullanlacak agrega miktar i ap 75 mm ve i
ykseklii 50 mm olan bir metal mezr yardmyla belirlenir.
2. Mezr, en fazla 50 mm ykseklikten dklecek ekilde 1/3ne kadar doldurulur
ve ileme ubuu ile 25 defa ilenir.
3. Mezr daha sonra 2/3ne kadar sonra da tamamen doldurulur.
4. Doldurma ileminden sonra ileme ubuu mezrn zerinde gezdirilerek
ubua temas eden agregalar alnacak ve varsa yzeydeki boluklar ele alnan
uygun agregalarla tamamlanr.
5. Mezre giren agrega arl(A) tartlarak kaydedilir ve ayn numuneye ait dier
deneyler iin ayn miktarda malzeme kullanlr (EN 10972 1998).
6. Darbelenme deney aleti dzgn ve salam bir yzey zerine konularak
sabitlenir, mezrle llen miktarda agrega kalp ierisine konulur ve kalp
sabitlenir.
7. Daha sonra tokmak ayarlanarak 380 5 mm ykseklikten 15 defa 1 snden daha
ksa aralklarla agrega zerine 13,5 kglk bir arlk drlr.
8. ekil 3.6da darbelenme deney cihaz grlmektedir.


ekil 3.6 almalarda Kullanlan Darbelenme Deney Cihaz






24
9. Bu ilemden sonra deneye tabi tutulmu agrega kalp ierisinden karlarak bir
tepsiye alnr ve 8 nolu elekten elenir.
10. Daha sonra No:8 elei geen (B) ve kalan (C), malzemeleri 0,1 gr hassasiyetle
tartlr. nce malzeme yzdesi (K) u ekilde hesaplanr:

K= 100
A
B
(3.13)
Yksek kaliteli agregalarn darbelenme deeri % 18den az olmaldr.


3.2.1.9 Agregalar in Yasslk ndeksi Deeri Tayini

Bu deney metodu, kalnl nominal boyutunun 0,6sndan daha kk olan agrega
danelerinin yass olarak snflandrlmasn esas alan bir metoddur. ki elek arasnda
kalan danenin nominal boyutu, bu iki elek aklnn aritmetik ortalamasdr. izelge
3.1de deneyde kullanlacak malzeme miktarlar verilmitir.
izelge 3.1 Yasslk ndeksi Deneyine Alnacak Malzeme Miktarlar
Elek Akl
(mm)
Minimum Malzeme
Miktar (kg)
63-50 25
50-37,5 18
37,5-25 8
25-19 2,5
19-12,5 1
12,5-9,5 0,5
9,5-6,3 0,250

Yasslk indeksi, yass danelerin ayrlmas ile bulunan arln deneye alnan toplam
numune arlnn yzdesi olarak ifade edilir. Deney 6,3 mmden byk ve 63 mmden
kk malzemelere uygulanr (EN 933-3, 1997).





25
Deney uygulanacak numune iin izelge 3.1de belirtilen arlkta agrega
numunelerinde mevcut fraksiyonlar iin eleme ilemi yaplr. Her elek arasnda kalan
malzeme danelerinin, ablon zerindeki kendi aklndan geip gemedii el ile teker
teker denenir. Her fraksiyonun yass danelerinin arl tartlarak kaydedilir. Daha
sonra her fraksiyon arlndaki yass dane yzdesi aadaki forml yardmyla ayr
ayr hesaplanr. Deney sonunda yass danelerin oran % 35i gememelidir.

Yass Dane Yzdesi=
1
2
100
M
M
(3.14)

Burada;
M
1
=Deneye alnan malzeme arl, (gr)
M
2
=Deneyde bulunan yass malzeme arldr, (gr)

3.2.1.10 Agregalarn Hava Tesirlerine Kar Dayankllk (Donma) Deneyi

Agregalarn hava etkileriyle donarak ufalanmaya kar olan direnleri hakknda
laboratuarda ksa sre iinde karar verebilmek amacyla uygulanan hzlandrlm bir
deneydir. Bu deneyde doygun sodyum slfat ya da magnezyum slfat zeltisi
kullanlr. zeltinin hazrlanmas iin saf ve susuz magnezyum slfat zeltisi
(MgSO
4
) her litre su iin 350 gr, kristalize magnezyum slfat tuzu (MgSO
4
.7H
2
O)
zeltisi ise her litre su iin 1400 gr gereklidir. zelti 2530
o
C scaklktaki su iinde
iyice kartrlarak yava yava zlr. zelti ayrca sodyum slfat tuzu ile de
hazrlanabilir. Saf ve susuz sodyum slfat(Na
2
SO
4
) zeltisi her litre su iin 250 gr,
kristalize sodyum slfat tuzu(Na
2
SO
4.
10H
2
O) zeltisi ise her litre su iin 750 gr
gereklidir. Deneyde kullanlacak tane boyutlar ve arlklar izelge 3.2de verilmitir.










26
izelge 3.2 Donma Deneyi Tane Boyutlar ve Arlklar
Tane Boyutu (mm) Arlk (gr)
63-50 3000300
50-37.5 2000200
37.5-25 100050
25-19 50030
19-12.5 63010
12.5-9.5 3305
9.5-4.75 3005

artnamede belirtilen snrlar iinde kalacak biimde elenmi ve 110
o
Clik etvde
kurutulmu olan agregadan izelge 3.2de belirtilen miktarlarda tel sepetler ve elekler
zerine konularak, zeri en az 2 cm kaplayacak ekilde sodyum slfat ya da
magnezyum slfat zeltisi iine daldrlr ve kabn zeri kapatlr. Scakl 21
o
C olan
ortamda 16-18 saat bekletilir. Daldrma sresi sonunda agrega numunesi zeltiden
kartlarak 5 dakika szmeye braklr ve 110
o
Clik etvde sabit arla kadar
kurutulur. Etvden karlnca oda scaklna kadar soutulur. Numune ikinci kez
zeltiye daldrlarak anlatlan ilemler yinelenir. Normal beton ve bitml kaplama
agregalar iin bu daldrma ve kurutma ilemleri 5 kez tekrarlanr. 5.devre sonunda
etvden kan numune soutulup, zelti tamamen temizleninceye kadar suyla ykanr.
Daha sonra numuneler 110
o
Clik etvde sabit arla kadar kurutulur ve tartlr. Deney
sonras her elek zerinde kalan agrega arl ile ilk numune arl arasndaki fark
donma kaybdr. Bu kaybn ilk arla gre yzdesi ise donma kayb yzdesidir.
artnamede belirtilen tane boyutlarna gre bulunan donma kayplar o agrega iin
uygulanacak zgn granlometriye evrilir.









27
3.2.2 Asfalt Deneyleri

3.2.2.1 Penetrasyon Deneyi

Yar kat veya akc olmayan balayclarn kvamlarnn viskozimetre ile llmesi
mmkn deildir. Bu durumda penetrasyon deneyi yaplr. Penetrasyon lmek iin
kullanlan alete penetrometre denir. ekil 3.7de deneyde kullanlan bir penetrometre
cihaz grlmektedir.

ekil 3.7 Bir Penetrometre Cihaz

Deney yaplrken penetrasyon cihaz dzgn bir yere yerletirilir ve gsterge sfra
getirilir. Numune istenen 25
o
C scaklkta olmaldr. stenen arlkta (genellikle 100 gr)
numune yzeyine ancak deecek ekilde ayarlanr. ne belirli bir zaman aralnda
serbest braklr. Genellikle 5 snlik zaman bitiminde penetrasyon deeri okunur. Kabn
kenarndan ve birbirinden 1er cm lik uzaklkta en az 3 okuma yaplr. Bu okumalar en
ksa zamanda yaplmaldr. ne, her seferinde uygun bir zc ile (Karbon tetra
klorr, tri klor etilen, benzin) stlm bezle silinir. Sonra kuru bezle temizlenir (ASTM
D597 2003).

3.2.2.2 Marshall Metodu ile Karm Dizayn

Bu metod ile dizayn kavram, Birleik Devletler, Mississipi Devlet Otoyollar
Departmannda alan Bruce Marshall tarafndan gelitirilip formle edilmitir.
Birleik Devletler Mhendislik irketinin ileri aratrma ve korelasyon almalaryla,
Marshall Deney Yntemi gelitirilerek bugn kullanlan son halini almtr. Daha sonra



28
bu dizayn yntemi, American Society for Testing and Materials tarafndan
standartlatrlmtr. Bu yntem penetrasyon veya viskozite derecesi belli asfalt
imentolarna ve maksimum boyutu 25 mm (1 in) veya daha az olan agregalar
kullanarak yalnzca scak karm asfalt kaplamalara uygulanr(ASTM D 155989,
1992). lkemiz karayollar karm dizaynlarnda da bu yntem kullanlmaktadr.

Marshall Metodu iin ilem deney numunelerin hazrlanmas ile balar. Btn bu
ilemlerin balangc iin unlar takip edilir:

Kullanm iin nerilen malzemeler proje artnamelerini salamaldr.
Agrega snflarnn proje artnamelerinin istekleri dorultusunda oranlandrmas
yaplr.
Kullanlacak malzemelerin younluk ve boluk analizleri, karmda
kullanlacak agregalarn hacim zgl arlklar ve asfalt imentosunun zgl
arlklar tespit edilir.

Marshall Metodunda standart, silindirik 64 mm ykseklik 102 mm apnda deney
numuneleri kullanlr. Bu numuneler stma-kartrma ve sktrma ilemlerinden
oluan zel bir prosedrle hazrlanr. Marshall Metodu ile karm dizaynnn en nemli
zellii, sktrlm deney numunelerinde younluk-boluk analizi ve stabilite-akma
deneyleridir (Uluayl 2002).

Deney numuneleri hazrlanrken ilk olarak agregalar 105110
o
Cde sabit arla
gelene kadar kurutulur. stenen fraksiyonlarda elenip, kurutulan agregalardan, ayr ayr
kaplarda 1200 grlk karm tartmlar yaplr. Her Agrega ve bitm
kombinasyonlarndan en az adet numune hazrlanr. Hazrlanan kuru karmlar ve
bitm etve konularak scaklklarnn 34 saat sre boyunca 150160
o
Cye gelmesi
beklenilir. Sktrma ilemine balamadan yarm saat ncesinde numune kalplar,
tokmak bal, mikser kartrma kab ve ucu, spatula, metal numune krei gibi metal
aparatlar da etv ierisine yerletirilerek stlr. Istma ileminden sonra agrega ve asfalt
imentosu tamamyla niform bir asfalt dalmna sahip karm meydana getirmek
iin mekanik kartrc ile homojen bir dalm elde edilene kadar 35 dakika



29
kartrlr. ekil 3.8 ve 3.9da karm iin hazrlanan malzeme ve kartrma ileminde
kullanlan stcl mekanik kartrc grlmektedir.


ekil 3.8 1200 grlk Karm Tartm, Aparat ve Karmlarn Istlmas

ekil 3.9 almalarda Kullanlan Istcl Mekanik Asfalt Kartrcs ve
Bir Kartrma lemi

Asfalt imentosu ve sv petrol asfaltn 170 20
o
C viskozite oluacak ekilde stlaca
scaklk, kartrma scakldr. Karm kalbn iine yerletirilmeden nce kalbn
tabanna, lsne gre kesilmi filtre kad yerletirilir. Numuneler 101,6 mm (4 in)
apnda ve 76,2 mm (3 in) yksekliindeki numune kalbnda, 457,2 mm (18 in) den
den 4536 g (10 lb) arlndaki zel bir tokmakla sktrlr. ekil 3.10da
numuneleri sktrma ileminde kullanlan otomatik tokmak grlmektedir.



30

ekil 3.10 almada Marshall Deney Numunelerini
Hazrlamak in Kullanlan Otomatik Tokmak

Dizayn trafik ykne bal olarak (hafif-orta-ar), sktrma uygulanacak numunelerin
her iki yzeyine 3550 veya 75 darbe uygulanr. Bu almada ar trafik artlarna gre
dizayn yapldndan 75 darbe uygulanmtr. izelge 3.3de trafik durumuna gre
edeer dingil ykleri grlmektedir. Sktrmadan sonra numuneler oda scaklnda
hareket esnasnda deformasyon yapamayacak duruma gelene kadar soumaya braklr.
ayet hzl souma istenirse fan kullanlabilir (OFlaherty 2002).
izelge 3.3 Trafik Durumuna Gre Edeer Dingil Ykleri
Trafik Durumu Edeer Dingil Yk (EAL)
Hafif 10
4

Orta 10
4
10
6

Ar 10
6









31

3.2.2.3 Marshall Stabilite ve Akma Deneyi

Oda scaklna kadar soumu olan briket numune kalptan bir numune karma
krikosu yardm ile karlarak, 24 saat laboratuar scaklnda bekletilir. Bir kumpas
yardmyla ayr yerden ykseklikleri llen numunelerin havada, 25
o
C suda ve
yzey kuru suya doygun durumdaki tartmlar yaplr.

Stabilite ve akma deneylerine gemeden nce numuneler 601
o
Clik su banyosunda 30
ila 40 dakika bekletilir. ekil 3.11de numune karmaya yarayan hidrolik numune
karc ve su banyosunda deney iin beklemeye alnm numuneler grlmektedir.

ekil 3.11 Hidrolik Numune karc ve Su Banyosu

Numune elik bir halkann iki segman arasna yerletirilir. Akma ler yerletirilerek
sfrlanr. Deneyde; st segman sabittir. Maksimum yke eriinceye kadar, alt segmann
hareket etmesiyle dakikada 50,8 mmlik (2 in) bir hzla ykleme yaplr. Numune
krlncaya kadar yklemeye devam edilir ve Marshall Stabilite deeri kaydedilir.
Marshall Stabilitesi ad verilen bu deer numunenin krlmasn salayan kg cinsinden
toplam yk miktardr. Ayrca numunenin kme ya da hareket miktar olan akma
deeri llr. Bu esnada deney numunesinin su banyosundan karlp, maksimum yk
saptamasna kadar geen sre 30 saniyeden fazla olmamaldr. Numune ykseklii 63,5
mm'den (2 1/2 in) farklysa Marshall Stabilite dzeltme katsaylar kullanlarak yke
dzeltme faktr uygulanr. Ayrca bu deneyle karmn birim arl, boluk oran ve



32
balayc ile dolu bulunan agrega boluu yzdesi de saptanr (ASTM D 155989.
1992, nal ve Karaca 1984). ekil 3.12de deneyde kullanlan numuneler ve Marshall
deney cihaz, ekil 3.13de ise Marshall deneyi sonrasnda krlan numuneler
grlmektedir.


ekil 3.12 Deney Numuneleri ve Bir Marshall Deney Cihaz

ekil 3.13 Marshall Deneyi Sonras Numuneler

3.2.2.4 Optimum Bitm Yzdesinin Belirlenmesi

Optimum bitm yzdesinin hesaplamak iin farkl bitm yzdelerinde hazrlanm olan
numunelere ait pratik zgl arlk, stabilite, akma, boluk, bitm ile dolu boluk,
mineral agregalar iindeki boluk grafikleri izilir. Daha sonra younluk ve stabilite
erilerinin en byk deerlerine kar gelen bitm yzdeleri, asfaltla dolu boluu
% 6578 arasna karlk gelen, boluk oran % 35 arasna karlk gelen bitm



33
yzdeleri grafiklerden okunarak bulunan deerlerin aritmetik ortalamalar alnarak
optimum bitm yzdeleri tayin edilir. Bu ekilde belirlenen bitm oranna gre retilen
scak asfalt karm, artnamelerde belirtilen zellikleri tayacaktr. Daha sonra kontrol
iin optimum bitm miktarlarnn artnamelerde belirtilen akma ve % VMAlar
salayp salamad kontrol edilir. izelge 3.4de Marshall Metodu ile anma tabakas
dizayn kriterleri grlmektedir.
izelge 3.4 Marshall Metodu ile Anma Tabakas Dizayn Kriterleri (YF 2004)
ZELLKLER
AINMA TABAKASI
MN. MAK.
Darbe Says 75 -
Marshall Stabilite (kg) 900 -
Boluk (%) 3 5
Asfaltla Dolu Boluk (%) 65 75
Akma (mm) 2 4
Filler/Bitm Oran - 1,5
Asfalt imentosu 4 7
Agregalar Aras Boluk
( VMA), (%)
14 -

Agregalar aras boluk deerleri (VMA) izelge 3.5de belirtilen deerlerden fazla
olmamaldr.
izelge 3.5 Minimum VMA Deerleri (Tun 2001)
Nominal D
max
Min VMA %
2

11,5
1

12,0
1

13,0
3/4

14,0
1/2

15,0
3/8

16,0






34
3.2.2.5 Tekerlek zinde Deformasyon Deneyi

Bu deney yntemi ngiltere Yol Aratrma Laboratuar tarafndan gelitirilmitir
(Whell-Tracking Test). Deney Karayollar Genel Mdrl, Teknik Aratrma Daire
Bakanl, st Yap Laboratuarlarnda bulunan Fransz tekerlek izinde deformasyon
cihaz ile yaplmtr. Bu cihaz ilk kez Kanadada Quebec eyaletinde asfalt karmlarn
tekerlek izi deformasyon direncini belirlemek iin kullanlmtr.

Bu deney ynteminde, deneye tabi tutulacak karmlardan hazrlanan numuneler,
karmn kullanlaca hava koullar iin kritik olabilecek ykseklikteki scaklk
koullarnda deneysel olarak salanan trafik etkisine maruz braklmakta ve numunede
oluan deformasyonlar, belli bir sre izlenerek kaydedilmektedir. Oluan
deformasyonlarn, zamana kar grafie geirilmesi sonucunda elde edilen erinin
eimi, o numunede kullanlan karmn deformasyona olan yatknl iin bir l
olarak kullanlmaktadr.


ekil 3.14. a) Kalplara Dklen Deney Numunesini Sktrmada Kullanlan Cihaz
b) Fransz Tekerlek zinde Deformasyon lme Cihaz

Karmlar, seilen granlometri ve saptanan bitm oranna gre mekanik bir
kartrcda kartrlmak sureti ile hazrlanr. Hazrlanan bu karmlar, 500180100
mm boyutundaki elik kalp iine yerletirilerek, LCPC dzlem sktrc makinesi ile
pnmatik tekerlekle silindirlenerek sktrlr. ekil 3.14 (a)da kalplara dklen deney
numunesini sktrmada kullanlan cihaz grlmektedir. Deneyden nce numuneler
soumas iin 24 saat oda scaklnda bekletilir. Deney esnasnda numunelere
a b



35
pnmatik bir tekerlek vastasyla (400 mm apnda 90 mm geniliinde) 60030 kPa
tekerlek basnc altnda 500050 N yk uygulanr. Deneye balamadan nce
numunelere n stma yaplmakszn 1000 pas tekerlek geii yaplr ( 1 pas=Tekerlein
bir ileri bir geri hareketidir.) Daha sonra 1000, 3000, 5000, 10000, 20000, 30000 ve
50000 pas tekerlek geileri sonucunda numunelerde oluan deformasyonlar llr.
lm admlarnda meydana gelen ortalama deformasyon bir nceki ortalama
deformasyon sonucuna gre % 10 daha fazlaysa deney durdurulur ve bir sonraki admda
ortalama tekerlek izi deformasyonunun % 10dan daha fazla olaca tahmin edilebilir.
Tekerlek izinde oluan deformasyon, tekerlein getii eksen zerinde alnan 15 farkl
okumann ortalamas alnarak hesaplanr. ekil 3.14 (b)de Fransz Tekerlek zinde
Deformasyon lme Cihaz (French Laboratory Rutting Tester) grlmektedir.
Tekerlek izindeki deformasyon 30 000 pas tekerlek geiinden sonra 10 mmnin altnda
olmaldr (Uzarowski 2004).

3.2.2.6 Mekanik Batrma Deneyi

Mekanik batrma deneyleri, genellikle eitli ekillerde sktrlm (Marshall
kompaktr vb.) bitml karmlarn suya batrlmasndan sonra mekanik
zelliklerindeki deiimin llmesini iermektedir. Dolaysyla, batrma ilemlerinden
sonra belirlenen malzeme yapsndaki deiikliin balangtakine oranlanmas
soyulmann dolayl bir gstergesi olarak deerlendirilebilir. Batrma ncesi ve
sonrasndaki Marshall stabilitesi oran, korunan Marshall stabilitesi olarak adlandrlr
ve genellikle yzde olarak belirtilir.
Belirli bir agrega tipi ve gradasyonu iin daha nceden yaplm Marshall deneyine ait
maksimum stabiliteye karlk gelen bitm miktar tespit edilir ve belirlenen bitm
miktarnca 6 adet Marshall numunesi retilir. retilen Marshall numuneleri
bnyelerindeki boluklarn su ile dolmas amacyla 0-1
o
C arasndaki scaklktaki su
altnda vakum uygulanr ve ardndan 48 saat sreyle 60
o
Clik su banyosunda tutulur.
Son olarak bu numunelerin de Marshall stabiliteleri saptanarak, dier numunelerin
standart Marshall stabilitesine oran korunan Marshall stabilitesi olarak
adlandrlr(AASTHO T 165-2).




36
3.2.3 Kaplama Karm Hesaplar in Gerekli Bantlar

3.2.3.1 Agrega Efektif zgl Arlnn Tayini

Agrega tarafndan absorbe edilen asfalt hacmi, absorbe edilen suyun hacminden daha
azdr. Bunun sonucu olarak agregann efektif zgl arlk deeri, hacim ve zahiri zgl
arlk deerleri arasnda olmaldr. Efektif zgl arlk bu limitlerin dna dtnde
deerin yanl olduu varsaylmaktadr. Bu durumda ASTM D 2041e gre yaplan
teorik zgl arlk deneyi yeniden gzden geirilmelidir. Bu deneyin yaplamad
durumlarda, hacim zgl arlk ve zahiri zgl arlk deerlerinin ortalamas alnarak
bulunan efektif zgl arlk deeri hesaplarda kullanlabilir.

Agregann efektif zgl arl aadaki gibi hesaplanr:

b
a a
ef
D
W
DT
W
G
100
100
(3.15)
Burada;
G
ef
=Agrega Efektif zgl arl (asfalt absorbe eden boluklar hari tm boluklar
ierir).
W
a
=Agregann Yzdesi Olarak Bitm.
D
T
=Gevek kaplama karmn boluksuz maksimum zgl arl.
G
b
=Bitm zgl Arl.

3.2.3.2 Bitm Absorpsiyon Yzdesinin Hesaplanmas

Absorpsiyon karmn toplam arlnn yzdesinden ziyade agrega arlnn yzdesi
olarak ifade edilir. Asfalt absorpsiyon yzdesi (P
ba
) aadaki forml kullanlarak
hesaplanr:
b
ef sb
sb ef
ba
G
G G
G G
P 100 (3.16)




37
Burada;
P
ba
: Agregann arlka yzdesi olarak, absorbe edilen bitm.
G
ef
: Agregann efektif zgl arl.
G
sb
: Agregann hacim zgl arl.
G
b
: Bitm zgl Arl.

3.2.3.3 Kaplama Karmnn Efektif Bitm Yzdesinin Hesaplanmas

Efektif bitm yzdesi, toplam bitm miktarnn agrega tarafndan absorbe edilen bitm
miktar kadar eksiidir. Bu, toplam bitm miktarnn agrega dn kaplayan ksmdr ve
kaplama karmn performansna etki edecek bitm miktardr.

ba a bc
P W P


(3.17)
Burada;
P
bc
: Agregann arlka yzdesi olarak efektif bitm miktar.
W
a
: Agregann arlka yzdesi olarak bitm.
P
ba
: Agregann arlka yzdesi olarak absorbe edilen bitm.

3.2.3.4 Farkl Bitm Miktarlarnda Hazrlanan Karmn Maksimum zgl
Arlnn Tayini

Her bir bitm yzdesindeki hava boluu hesaplanrken, farkl bitm yzdelerindeki
maksimum zgl arla ihtiya duyulur. ASTM D 2041e gre deney yaplrken en
salkl sonucu alabilmek iin optimuma yakn bitm yzdesinde hazrlanmal ve D
T

iin iki veya deney yaplmaya allmaldr.

Bitm miktarnn deimesi bitm absorpsiyonunu nemli lde deitirmez, bu
sebeple maksimum zgl arlk(D
T
), aadaki bitm yzdesi ile her bitm yzdesi iin
ayr ayr hesaplanabilir.





38
b
a
ef
a
T
G
W
G
W
D
100
100
(3.18)
Burada;
D
T
: Kaplama karmn boluksuz maksimum zgl arl.
W
a
: Agregann arlka yzdesi olarak bitm.
G
ef
: Agregann efektif zgl arl.
G
b
: Bitm zgl arl.

3.2.3.5 Sktrlm Kaplama Karmnda Yzde VMA Hesab

Agregalar aras boluk yzdesi (VMA), efektif bitm miktarn ve hava boluunu
ieren, sktrlm kaplama karmn agrega daneleri arasndaki boluk olarak
tanmlanr ve toplam hacmin yzdesi olarak hesaplanr.

VMA, agregann hacim zgl arl esas alnarak hesaplanr ve sktrlm kaplama
karm hacminin yzdesi olarak ifade edilir. Bylece VMA, sktrlm kaplama
karmn hacminden agregann hacim zgl arl ile hesaplanan hacmin
karlmasyla hesaplanr. Eer karm kompozisyonu agrega arlnn yzdesi olarak
bulunmusa,

100
100
100
100
a sb
p
W G
D
VMA (3.19)
Burada;
VMA : Agregalar aras boluk yzdesi.
D
p
: Sktrlm karmn hacim zgl arl.
G
sb
: Agregann hacim zgl arl.
W
a
: Agregann arlka yzdesi olarak bitm.







39
3.2.3.6 Sktrlm Kaplama Karmndaki Hava Boluu ve V
f
Yzdesinin
Hesaplanmas

Sktrlm kaplama karm ierisindeki hava boluu (V
h
), bitmle kaplanm agrega
daneleri arasndaki kk hava boluklarndan ibarettir.

100
T
p T
h
D
D D
V (3.20)
Burada;
V
h
: Toplam hacmin yzdesi olarak sktrlm karmdaki hava boluu.
D
T
: Kaplama karmn maksimum zgl arl.
D
p
: Sktrlm karmn (briketin) hacim zgl arl.

Asfaltla dolu boluk (V
f
), sktrlm kaplama karmn bitmle dolan boluklarn
ierir.

100
VMA
V VMA
V
h
f
(3.21)
Burada;
V
f
: Asfaltla dolu boluk.
VMA : Agregalar aras boluk yzdesi.
V
h
: Toplam hacmin yzdesi olarak sktrlm karmdaki hava boluu.














40
3.2.4 Jeolojik ncelemeler

almamzda kullanlan volkanik kkenli agrega (VT, VK) numunelerinin ince
kesitleri hazrlanmtr. Hazrlanan ince kesitler Afyonkarahisar Kocatepe niversitesi
Teknoloji Uygulama ve Aratrma Merkezinde bulunan Polarizan Mikroskop
kullanlarak volkanik kkenli agregalarn mineralojik ve petrografik zellikleri
belirlenmitir. Ayrca almamzda kullanlan 4 eit agrega numunesinin kimyasal
analizleri Kanada ACME Laboratuarlarnda ICP-MS cihazyla yaptrlmtr.


ekil 3.15 Polarizan Mikroskop

















41
4. BULGULAR
4.1 Mineral Agregann Fiziksel zellikleriyle lgili Deney Sonular
4.1.1 zgl Arlk ve Su Emme Deneyi Sonular

almada kullanlan drt farkl agrega numunesine ait zgl arlk ve su emme deneyi
sonular izelge 4.12 ve 3de grlmektedir. Deneyler ASTM C 12788.e gre
yaplmtr. VK numunesinin su emme yzdesi en yksek kmtr.

izelge 4.1 Zahiri zgl Arlk Deney Sonular
NUMUNE ZAHR ZGL AIRLIK
(gr/cm
3
)
ORTALAMA
VT (No 4 st) 2,56 2,64 2,63 2,63 2,63 2,62
VT (No 4-No 200 aras) 2,67 2,68 2,66 2,68 2,69 2,68
VT (Filler) 2,71 2,70 2,67 2,70 2,70 2,69
VK (No 4 st) 2,52 2,51 2,51 2,51 2,48 2,50
VK (No 4-No 200 aras) 2,65 2,65 2,65 2,63 2,61 2,64
VK (Filler) 2,82 2,72 2,82 2,72 2,77 2,77
K1 (No 4 st) 2,70 2,70 2,70 2,69 2,70 2,70
K1 (No 4-No 200 aras) 2,70 2,71 2,70 2,68 2,67 2,69
K1 (Filler) 2,59 2,54 2,56 2,56 2,57 2,56
K2 (No 4 st) 2,70 2,72 2,70 2,69 2,70 2,70
K2 (No 4-No 200 aras) 2,68 2,70 2,68 2,68 2,70 2,69
K2 (Filler) 2,55 2,63 2,55 2,63 2,55 2,58

izelge 4.2 Hacim zgl Arlk Deney Sonular
NUMUNE HACM ZGL AIRLIK
(gr/cm
3
)
ORTALAMA
VT (No 4 st) 2,56 2,56 2,56 2,56 2,56 2,56
VT (No 4-No 200 aras) 2,61 2,60 2,60 2,61 2,61 2,61
VK (No 4 st) 2,43 2,42 2,41 2,41 2,39 2,41
VK (No 4-No 200 aras) 2,36 2,46 2,38 2,35 2,37 2,39
K1 (No 4 st) 2,68 2,67 2,67 2,67 2,68 2,67
K1 (No 4-No 200 aras) 2,62 2,61 2,64 2,62 2,61 2,62
K2 (No 4 st) 2,68 2,68 2,68 2,66 2,67 2,67
K2 (No 4-No 200 aras) 2,61 2,59 2,60 2,61 2,62 2,60







42

izelge 4.3 Su Emme Deney Sonular
NUMUNE SU EMME YZDES
%
ORTALAMA
VT (No 4 st) 2,10 1,88 1,75 1,70 1,80 1,84
VT (No 4-No 200 aras) 1,46 1,86 1,33 1,73 1,86 1,64
VK (No 4 st) 2,60 2,60 2,80 3,00 2,40 2,68
VK (No 4-No 200 aras) 8,20 5,00 7,40 7,60 6,60 6,96
K1 (No 4 st) 0,50 0,60 0,70 0,50 0,50 0,56
K1 (No 4-No 200 aras) 1,80 2,40 1,60 1,40 1,40 1,72
K2 (No 4 st) 0,50 0,80 0,50 0,60 0,60 0,60
K2 (No 4-No 200 aras) 1,80 2,40 2,00 1,80 1,80 1,96


4.1.2 Birim Hacim Arlk Deney Sonular

Gevek ve skk birim hacim arlk deney sonular izelge 4.4de grlmektedir.
izelge 4.4 Gevek ve Skk Birim Hacim Arlk Deney Sonular
NUMUNELER SIKIIK BHA
(gr/cm
3
)
GEVEK BHA
(gr/cm
3
)

VT (1625) 1,45 1,29
VT (616) 1,47 1,30
VT (06) 1,73 1,59
VK (1625) 1,55 1,37
VK (616) 1,59 1,44
VK (06) 1,88 1,73
K1 (1225) 1,47 1,43
K1 (612) 1,50 1,34
K1 (06) 1,58 1,53
K2 (1225) 1,49 1,40
K2 (612) 1,52 1,38
K2 (06) 1,59 1,51


4.1.3 Karmlarda Kullanlacak Agrega Gradasyonu

almada kullanlan agrega numunelerinin elek analizleri ASTM C 13684 aya gre
yaplmtr ve Anma Tip 2ye gre erileri ekil 4.123 ve 4de verilmitir. Yaplan
elek analizleri sonucu btn numunelerin Anma Tip 2nin snr erileri arasnda
kald grlmektedir.




43
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0,01 0,1 1 10 100
El ek Akl (mm)
%

G
e

e
nSeri 1
Seri 2
Seri 3

ekil 4.1 VT Numunesine Ait Granlometri Erileri

0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0,01 0,1 1 10 100
Elek Akl (mm)
%

G
e

e
nSeri 1
Seri 2
Seri 3

ekil 4.2 VK Numunesine Ait Granlometri Erileri

0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0,01 0,1 1 10 100
El ek Akl (mm)
%

G
e

e
nSeri 1
Seri 2
Seri 3

ekil 4.3 K1 Numunesine Ait Granlometri Erileri



44
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0,01 0,1 1 10 100
Elek Akl (mm)
%

G
e

e
nSeri 1
Seri 2
Seri 3

ekil 4.4 K2 Numunesine Ait Granlometri Erileri

4.1.4 amurlu Madde Miktar Tayini Sonular

Agregalarn hacimce amurlu madde oranlar aada izelge 4.5de verilmitir. Bu
deney TS 3547ye gre yaplmtr. Deney sonucunda en fazla amurlu madde K2
numunesinde grlmtr.
izelge 4.5 Agregalarn Hacimce amurlu Madde Oranlar
Numune Hacimce amurlu Madde Oran (%)
VT 3,00
VK 0,80
K1 7,90
K2 9,14


4.1.5 Los Angeles Anma Deneyi Sonular

Kaplamalarda kullanlacak agregalarn kompaksiyon ve trafik ykleri altnda krlma ve
anmaya kar direncini tespit etmek maksadyla EN 1097ye gre yaplan Los Angeles
anma deneyi sonular ekil 4.5de grlmektedir. Deney drt grup agrega numunesi
iin (VT, VK, K1, K2) er kez yaplmtr. Ortalama Los Angeles anma kayplar
srasyla % 15,56, % 19,23, % 20,1, % 26,73 olarak bulunmutur. Buna gre en fazla
anma kaybn kireta kkenli agrega olan K2 numunesinde, en az anma kayb ise



45
volkanik kkenli kaya olan VK numunesinde gzlemlenmitir. Tm numunelerde
anma kayb % 35 olan kritik deerin altndadr.

ekil 4.5 Karlatrlmal Los Angeles Deney Sonular

4.1.6 Agrega Darbelenme Deneyi Sonular

Agregalarn krlmalara ve paralanmalara kar fiziksel dayanmn belirlemede
kullanlan nemli deneylerden bir dieri de agrega darbelenme deneyidir. Drt adet
numunede (VT, VK, K1, K2) yaplan be adet deney sonucuna gre ortalama agrega
darbelenme kayplar srasyla % 4,71, % 6,13, % 9,17 ve % 8,87 olarak bulunmutur.
Agrega Darbelenme deney sonular ekil 4.6da grlmektedir.

ekil 4.6 Karlatrmal Darbelenme Deney Sonular




46
Elde edilen sonulara gre en fazla darbelenme kayb kireta kkenli K1 agregasnda,
en az darbelenme kayb ise volkanikli kkenli VT agregasnda grlmtr. Anma
tabakas trafik yklerine en fazla maruz tabaka olduundan dolay bulunan deney
sonular olumludur. Tm numunelerde anma kayb % 18 olan kritik deerin
altndadr.

4.1.7 Agrega Yasslk ndeksi Deney Sonular

Yass ve silindirik danelerin ekme dayanmlar dk olduu iin trafik ve evre etkisi
altnda kolayca anp krlabilirler. Bu yzden kaplamalarda kullanlacak agregalarn
anma etkisine kar dayankl olmalar gerekir. Agrega Yasslk ndeksi deerleri
ekil 4.7de grlmektedir.

ekil 4.7 Agrega Yasslk ndeksi Deney Sonular


4.1.8 Agregalarn Hava Tesirlerine Kar Dayankllk (Donma) Deney Sonular

Agregalar donma-zlme etkisi altnda hacim deiiklii gstermektedirler.
Gzenekleri su ile dolan agrega taneleri, suyun donmas sonucunda bir hacim
genlemesi meydana gelir. Oluan bu hacim genlemesi sonucunda agrega tanelerinde
ok byk isel gerilmeler meydana gelir fakat buzun erimesi sonucunda bu gerilmeler
ortadan kalkar. Donma-zlme olaylarnn ok sayda olmas durumunda agrega
taneleri atlayp ufalabilir. Bu nedenle scak kar asfalt kaplama ierisinde



47
kullanlacak agregalarn donma etkisin kar dayankl olmas istenir. Drt adet
numunede (VT, VK, K1, K2) yaplan donma-zlme deney sonucuna gre ortalama
agrega kayplar srasyla % 3,84, % 7,96, % 3,3 ve % 11,2 olarak bulunmutur. Agrega
Darbelenme deney sonular ekil 4.7de grlmektedir. Tm numunelerde arlk
kayb artnamenin belirttii %12 kritik deerinin altndadr.

ekil 4.8 Agrega Donma-zlme Deney Sonular

























48
4.2 Asfalt Karmlarla lgili Deney Sonular
4.2.1 Bitm zellikleri

almada kullanlan bitml balaycya ait zgl arlk ve penetrasyon zellikleri
izelge 4.6da verilmitir.
izelge 4.6 AC ye Ait zellikler
zellikler Deerler Kullanlan Standart
Kaynak Aliaa/Trkiye
Penetrasyon Derecesi 50/70
Penetrasyon Derecesi (25
o
Cde) 63 ASTM D 5
zgl Arlk 1,060 ASTM D 70
Yumuama Noktas (
o
C) 49 ASTM D 36
Istma Kayb (%) 2 ASTM D 6
Parlama Noktas (
o
C) 296 ASTM D 92
Dktilite (5 cm/dk) >100 cm ASTM D 113
Viskosite (135
o
Cde) 0,420 Pa s ASTM D 4402
Viskosite (165
o
Cde) 0,114 Pa s ASTM D 4402


4.2.2 Marshall Metodu ile Optimum Bitm Yzdelerinin Belirlenmesi

Marshall Yntemi ile yaplan deneyler sonrasnda Stabilite-Bitm %, Pratik zgl
Arlk- Bitm %, Asfaltla Dolu Boluk %- Bitm %, Boluk %- Bitm % deerleri
hesaplanarak, grafikleri izilmi. Bu grafiklerden artnamenin belirttii ekilde elde
edilen bitm oranlarnn aritmetik ortalamalar alnarak optimum bitm oranlar
VT, VK, K1 ve K2 numuneleri iin srasyla %5.9, %5.25, %4.96, %5.18 olarak elde
edilmitir. Elde edilen deerlerin ekonomik oran snrlar ierisinde olduu
belirlenmitir.




49
y = -16,013x
2
+ 222,73x + 642,16
R
2
= 0,7563
1000,0
1100,0
1200,0
1300,0
1400,0
1500,0
1600,0
1700,0
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
S
t
a
b
i
l
i
t
e

(
k
g
)
y = 60,471x
2
- 660,56x + 2383,9
R
2
= 0,7193
500,0
550,0
600,0
650,0
700,0
750,0
800,0
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
S
t
a
b
i
l
i
t
e

(
k
g
)

ekil 4.9 VT Karmna ait Stabilite-Bitm likisi ekil 4.10 VK Karmna ait Stabilite-Bitm likisi

y = -98,614x
2
+ 844,59x - 183,87
R
2
= 0,8717
1100,0
1200,0
1300,0
1400,0
1500,0
1600,0
1700,0
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
S
t
a
b
i
l
i
t
e

(
k
g
)
y = -46,357x
2
+ 490,53x + 35,39
R
2
= 0,4698
1100,0
1150,0
1200,0
1250,0
1300,0
1350,0
1400,0
1450,0
1500,0
1550,0
1600,0
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
S
t
a
b
i
l
i
t
e

(
k
g
)

ekil 4.11 K1 Karmna ait Stabilite-Bitm likisi ekil 4.12 K2Karmna ait Stabilite-Bitm likisi

zellikle asfalt kaplamalarn anma tabakalarnn en ok maruz kald, tatlardan
gelen srekli dinamik ykler, uzun sreli statik ykler ile hzlanan ve yavalayan
aralarn tekerlek etkileri altnda oluan basn, ekme, kesme kuvveti ve sklme
etkileri karsnda kaplamann davrann en ok etkileyen zelliklerden biri
kaplamann stabilite zelliidir. Kaplamann bu tip etkilere dayanabilmesi iin yeterli
derecede stabiliteye sahip olmas gerekir. Dolaysyla kaplamann iskeletini oluturan
agrega, karmn stabilite zelliine dorudan doruya etkimektedir. Bununla birlikte
stabilite zellii karm hazrlama, sktrma esnasndaki scaklk, kaplamann
yeterince sktrlp sktrlmad, optimum bitm oran vb. birok faktre de
baldr. Kullanlan agregalar asndan kyaslandnda volkanik agregalardan
hazrlanan VT ve VK karmlarndaki maksimum stabilite deerleri srasyla 1390 ve
713 kg elde edilmiken, kireta agrega numuneleriyle hazrlanan K1 ve K2
karmlarnda srasyla 1600 ve 1325 kg olarak maksimum stabilite deerleri elde
edilmitir. Elde edilen deerlerden VK karmna ait olan 713 kg stabilite deeri



50
artnamenin belirttii snr deere ok yakn olarak elde edilmitir (KGM Fenni
artname, 1998). Oysa bu deerin snr deerin olduka zerinde olmas arzu edilir.
ekil 4.91011 ve 12de Stabilite-Bitm % ilikileri grlmektedir.
y = -0,0054x
2
+ 0,0884x + 1,9804
R
2
= 0,9186
2,240
2,250
2,260
2,270
2,280
2,290
2,300
2,310
2,320
2,330
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
P
r
a
t
i
k

z
g

l

A

r
l

k

(
g
r
/
c
m
3
)
y = 0,0044x
2
- 0,0393x + 2,0887
R
2
= 0,4237
1,98
1,985
1,99
1,995
2
2,005
2,01
2,015
2,02
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
P
r
a
t
i
k

z
g

l

A

r
l

k

(
g
r
/
c
m
3
)

ekil 4.13 VT Karmna ait PA-Bitm likisi. ekil 4.14 VK Karmna ait PA-Bitm likisi.
y = -0,007x
2
+ 0,0977x + 2,0853
R
2
= 0,8077
2,2
2,25
2,3
2,35
2,4
2,45
2,5
2,55
2,6
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
P
r
a
t
i
k

z
g

l

A

r
l

k

(
g
r
/
c
m
3
)y = -0,0142x
2
+ 0,176x + 1,8839
R
2
= 0,89
2,2
2,25
2,3
2,35
2,4
2,45
2,5
2,55
2,6
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
P
r
a
t
i
k

z
g

l

A

r
l

k

(
g
r
/
c
m
3
)

ekil 4.15 K1 Karmna ait PA-Bitm likisi ekil 4.16 K2 Karmna ait PA-Bitm likisi

Bitml karmlarn younluu arttka durabilite ve stabilite gibi fiziksel zellikleri de
daha iyi olur. Dolaysyla younluk nemli bir fiziksel gstergedir. Maksimum
Stabilitesi 713 kg olan VK volkanik agregasndan retilen asfalt betonunun maksimum
younluuda 2.020 gr/cm
3
olarak elde edilmitir. Bununla birlikte max stabilite deeri
1390 kg olan VT numunesinin younluuda 2.315 gr/cm
3
olarak, kire ta kontrol
karmlarna benzer ekilde younluk ve stabilite deerlerinde bir kararllk olduu
grlmtr. Srasyla 1600 kg ve 1325 kg stabilite deerleri elde edilen K1 ve K2
karmlarnn maksimum younluklar 2.410 ve 2.430 gr/cm
3
olarak elde edilmitir. K2
kontrol agregasndan elde edilen karmn maksimum younluu dier numunelere
gre yksek olmasna ramen stabilitesinin K1 ve VT agregalarndan elde edilen
karmlarna gre dk olmasnn, agrega numunesinin anma dayanmlarnn dk



51
olmasndan kaynakland dnlmektedir. ekil 4.131415 ve 16da pratik zgl
arlk-bitm % ilikileri grlmektedir.
y = -0,9236x
2
+ 24,197x - 38,442
R
2
= 0,9891
40,0
45,0
50,0
55,0
60,0
65,0
70,0
75,0
80,0
85,0
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
A
s
f
a
l
t
l
a

D
o
l
u

B
o

l
u
k

%

y = 0,0286x
2
+ 7,6297x - 7,106
R
2
= 0,9927
20,0
24,0
28,0
32,0
36,0
40,0
44,0
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
A
s
f
a
l
t
l
a

D
o
l
u

B
o

l
u
k

%

ekil 4.17 VT Karmna ait Vf-Bitm likisi ekil 4.18 VK Karmna ait Vf -Bitm likisi
y = -1,9479x
2
+ 37,199x - 59,595
R
2
= 0,9672
50,0
55,0
60,0
65,0
70,0
75,0
80,0
85,0
90,0
95,0
100,0
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
A
s
f
a
l
t
l
a

D
o
l
u

B
o

l
u
k

%

y = -3,63x
2
+ 55,243x - 105,54
R
2
= 0,9765
50,0
55,0
60,0
65,0
70,0
75,0
80,0
85,0
90,0
95,0
100,0
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
A
s
f
a
l
t
l
a

D
o
l
u

B
o

l
u
k

%

ekil 4.19 K1 Karmna ait Vf-Bitm likisi ekil 4.20 K2 Karmna ait Vf-Bitm likisi

Asfaltla dolu boluk karmn plastisite, durabilite ve trafikle olan srtnme katsays
gibi parametrelerin kontrol edilmesinde nemli bir zelliktir. Ayrca bu zellik agrega
ve asfalt daneleri arasnda bir asfalt filmi oluumunun istenen deerlerde olup
olmadnn belirlenmesinde nemli bir gstergedir. Bu film tabakas agrega ve asfalt
arasnda bir ba oluturarak kaplamann atmosferik koulara dayanm zelliine
dorudan etkir. almada kullanlan VT ve VK volkanik agrega numunelerinden
retilen karmlara ait optimum bitm oranlarna tekabl eden asfaltla dolu boluk
yzdeleri srasyla % 72.0 ve % 34.0 olarak elde edilmitir. Bununla birlikte K1 ve K2
kireta kontrol numunelerinden retilen karmlara ait optimum bitm oranlarna
tekabl eden asfaltla dolu boluk yzdeleri ise srasyla % 73.0 ve % 83.0 olarak elde
edilmilerdir. K2 karmnn optimum bitm oranna tekabl eden asfaltla dolu boluk
oran beklenildii gibi artname deerlerinin olduka altnda elde edilmitir (KGM



52
Yollar Fenni artnamesi, 1994). Bununla birlikte VT ve K1 numuneleri kabul edilebilir
snrdayken, K2 numunesi artname snrlar ierisindedir. ekil 4.171819 ve 20de
karmlara ait asfaltla dolu boluk oranna karlk- bitm % ilikileri grlmektedir.
y = 0,2736x
2
- 5,3256x + 26,242
R
2
= 0,9783
0,00
1,00
2,00
3,00
4,00
5,00
6,00
7,00
8,00
9,00
10,00
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
B
o

l
u
k

%

y = -0,1979x
2
+ 0,7426x + 15,485
R
2
= 0,9194
12,00
12,80
13,60
14,40
15,20
16,00
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
B
o

l
u
k

%

ekil 4.21 VT Karmna ait Boluk-Bitm likisi ekil 4.22 VK Karmna ait Boluk -Bitm likisi
y = 0,2871x
2
- 5,2681x + 22,129
R
2
= 0,9549
0,00
0,80
1,60
2,40
3,20
4,00
4,80
5,60
6,40
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
B
o

l
u
k

%

y = 0,5686x
2
- 8,3374x + 30,164
R
2
= 0,9715
0,00
0,80
1,60
2,40
3,20
4,00
4,80
5,60
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
B
o

l
u
k

%

ekil 4.23 K1 Karmna ait Boluk-Bitm likisi ekil 4.24 K2 Karmna ait Boluk-Bitm likisi

Scak karmlarn boluk oranlar da artname dizayn snrlar arasnda olmaldr.
nk boluun artmas malzemenin stabilitesinin dmesine ve geirimli olmasna
neden olur. Ayrca boluk oran arttka malzemenin oksidasyonu hzlanacak bu durum
malzemenin gevrek bir davran gstermesine dolaysyla abuk bozulmasna neden
olabilecektir. ok dk boluk oran ise scak mevsimlerde yol yzeyinde kusma
yaparak yol yzeyinin kaygan bir hal almasna neden olabilecektir. Ayrca dk boluk
oran ar trafik altndaki karmn plastik deformasyona urama eilimini de
arttracaktr. VT ve VK karmlarnn optimum bitm oranlarna karlk gelen boluk
%leri srasyla % 4.50 ve % 13.80 olarak elde edilirken, K1 ve K2 karmlarnn
optimum bitm oranlarna karlk gelen boluk %leri srasyla % 3.40 ve % 2.10
olarak elde edilmitir. Stabilitesi ok dk bir deer olarak elde edilen ve dier fiziksel



53
zellikleri de artname snrlar ierisinde olmayan VK karmnn boluk oran da
artname snrlarnn belirttiinin ok zerinde elde edilmitir. ekil 4.212223 ve
24de karmlara ait boluk oranna karlk gelen-bitm % ilikileri grlmektedir.
y = -0,0021x
2
+ 0,2402x + 1,1945
R
2
= 0,8405
2,00
2,10
2,20
2,30
2,40
2,50
2,60
2,70
2,80
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
A
k
m
a

(
m
m
)

y = -0,17x
2
+ 1,7987x - 1,177
R
2
= 0,3236
2,00
2,20
2,40
2,60
2,80
3,00
3,20
3,40
3,60
3,80
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
A
k
m
a

(
m
m
)

ekil 4.25 VT Karmna ait Akma-Bitm likisi ekil 4.26 VK Karmna ait Akma-Bitm likisi

y = -0,2743x
2
+ 3,28x - 5,88
R
2
= 0,8923
2,00
2,40
2,80
3,20
3,60
4,00
4,40
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
A
k
m
a

(
m
m
)

y = 0,475x
2
- 4,4298x + 13,204
R
2
= 0,9358
2,00
2,40
2,80
3,20
3,60
4,00
4,40
4,80
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
A
k
m
a

(
m
m
)

ekil 4.27 K1 Karmna ait Akma-Bitm likisi ekil 4.28 K2 Karmna ait Akma-Bitm likisi

Marshall Yntemi ile karm dizaynnda kontrol amal olarak akma-bitm % ve
mineral agrega ierisindeki bolua karlk - bitm % ilikilerine ait grafiklerden
yararlanlr. Akma Marshall numunelerinin krld andaki yke tekabl eden
deformasyon deeridir. Akma deeri karmn plastiklii ve gevreklii hakknda en
nemli gstergelerden birisidir. VT ve VK numuneleri iin optimum bitm oranlarna
tekabl eden akma deerleri srasyla 2.51 ve 3.57 mm olarak elde edilirken, K1 ve K2
kontrol karmlarnda srasyla 3.59 mm ve 3.00 mm olarak elde edilmitir.

Asfalt karm ierisindeki agregalar arasndaki asfalt filmi hacmi ile boluk hacminin
toplam mineral agregalar arasndaki boluu oluturur. Bu deer VT ve VK iin
srasyla % 15.60 ve % 20.88 olarak elde edilirken, K1 ve K2 kontrol numuneleri iin



54
ise % 13.20 ve % 13.00 olarak elde edilmitir. VT, K1 ve K2 karmlar artnamede
belirtilen snra olduka yakn iken, VK numunesindeki boluk oran artnamede istenen
deerden daha fazladr. VT numunesi daha gzenekli bir yapya sahip olduu iin
boluk oran % 14 olan artname deerine gre nispeten byk kmtr. Bununla
birlikte, daha sonra yaplacak olan almalarda bazalt krma kumu yerine kireta
kkenli krma kumun tercih edilmesiyle bu deer artname deerini salayabilir. Akma-
Bitm % oran ilikileri ekil 4.252627 ve 28de grlmektedir.
y = 0,2571x
2
- 3,0257x + 24,56
R
2
= 0,5449
15,2
15,4
15,6
15,8
16
16,2
16,4
16,6
16,8
17
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
V
M
A

%
y = -0,2143x
2
+ 2,7014x + 12,73
R
2
= 0,6184
18
18,4
18,8
19,2
19,6
20
20,4
20,8
21,2
21,6
22
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
V
M
A

%

ekil 4.29 VT Karmna ait VMA-Bitm likisi ekil 4.30 VK Karmna ait VMA-Bitm likisi
y = 0,25x
2
- 2,6936x + 20,335
R
2
= 0,1675
12
12,4
12,8
13,2
13,6
14
14,4
14,8
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
V
M
A

%
y = 0,5071x
2
- 5,4907x + 27,895
R
2
= 0,5422
12
12,4
12,8
13,2
13,6
14
14,4
14,8
3,0 4,0 5,0 6,0 7,0
Bitm %
V
M
A

%

ekil 4.31 K1 Karmna ait VMA-Bitm likisi ekil 4.32 K2 Karmna ait VMA-Bitm likisi

Gzenekli bir yapya sahip olan VT numunesinin optimum bitm oran % 5.90 olarak
elde edildiinden ve tamamen bazalt kullanlarak oluturulduundan bu karm iin %
VMA orannn artnamede ngrlenden daha yksek bir deer olaca
dnlmektedir. VMA % ve Bitm % ilikileri ekil 4.293031 ve 32de
grlmektedir.





55
4.2.3 Tekerlek zinde Deformasyon Deneyi Sonular

zellikle scak iklim koullarnda, asfalt kaplamalarn anma tabakalar tekerlek izinde
oluan plastik deformasyonlara kar direnli olmaldr. Asfalt kaplama yzeylerinde
oluan tekerlek izlerindeki oluklamalar aralarn seyir gvenliini asndan tehlike
oluturur. zellikle souk havalarda bu ksmlarda biriken sular donarak aralarn
kaymasna dolaysyla trafik kazalarna neden olabilir.





ekil 4.33 a) Bir Yolda Olumu Tekerlek zinde Oluklama b) Sktrlm Tekerlek zinde
Deformasyon Deneyi VT Numuneleri c) Deneye Tabi Tutulduktan Sonra Tekerlek zinde Oluklama
Olumu Numuneler
0,00
2,00
4,00
6,00
8,00
10,00
12,00
14,00
1000 3000 5000 10000 30000 50000
Tekerlek Pas Says 60
o
C'de
T
e
k
e
r
l
e
k

z
i
n
d
e

k
m
e

(
m
m
)
VT
K2
K1

ekil 4.34 Tekerlek zinde Deformasyon Deneyi Sonular
b
a
c



56

Marshall Deneyi sonularna gre standart skma orann salayamayan VK volkanik
agrega numunesi zerinde Tekerlek zinde Deformasyon deneyi yaplmamtr. Geriye
kalan VT ve K1, K2 numunelerinden hazrlanan scak karm numuneleri Tekerlek
zinde deformasyon deneyine tabi tutulmutur. Deney sonularna gre tm
numunelerde 30 000 devir sonunda oluan deformasyon 10 mmnin altnda olmakla
birlikte, VT numunesinde grlen deformasyon K1 ve K2 numunelerine gre srasyla
% 64 ve % 54 daha yksek elde edilmitir.

4.2.4 Mekanik Batrma Deney Sonular

Mekanik batrma deney sonucu ekil 4.35de verilmitir. Elde edilen sonulara gre en
ok stabilite deer kayb VK numunesinde gzlenmitir.

ekil 4.35 Mekanik Batrma Deney Sonular











57
4.3 Jeolojik Analiz Sonular

Kepez (VK) ve Tekerek (VT) blgelerinden alnan volkanik kayalarda plajioklas
mikrolitleri ve camdan olumu bir hamur ierisinde piroksen, plajioklas ve hornblend
fenokristalleri gzlenmektedir. ekil 4.36da Kepez volkanitlerinde hamurda plajioklas
mikrolitleri, ekil 4.37de Tekerek volkanitleri ise cams hamur ve akma yaps
grlmektedir.

ekil 4.36 VK Numunesi Polarizan Mikroskop Grnts

ekil 4.37 VT Numunesi Polarizan Mikroskop Grnts

Ayrca iki blge kayalarnn bileimindeki mineral trleri benzer olmasna ramen, bu
kayalardaki en nemli farkllk bileimdeki minerallerin kaya iindeki oranlarndan
kaynaklanmaktadr. ekil 4.38e Kepez volkanitleri hornblend mineralleri, ekil
4.39da Tekerek volkanitleri piroksen mineralleri grlmektedir.






58

ekil 4.38 VK Numunesi Hornblend Mineralleri

ekil 4.39 VT Numunesi Piroksen Mineralleri

Her iki blgeye ait kayalarda ayrma belirgin olup, piroksen, hornblend ve plajioklas
kristallerinde ayrmann etkisi fark edilir derecededir. ekil 4.40-41de hzl soumann
etkisiyle volkanik kayalarda oluan souma boluklar grlmektedir. Souma
boluklar Volkanik Tekerek yresindeki kayalara gre Volkanik Kepez yresindeki
kayalarda olduka youn olarak izlenmektedir.







Hornblend Mineralleri
PiroksenMineralleri



59

ekil 4.40 VK Numunesi Souma Boluklar

ekli 4.41 VT Numunesi Souma Boluklar

Sz konusu boluklarn boyutu 10-70m arasnda deimektedir. Ayrca souma
boluklar her iki blgede de akma ynne uyumlu olarak kaya dalm sunmaktadr.
Tekerek yresindeki volkanitlerde souma boluklarnn byk bir blm sekonder
kalsit kristalleriyle doludur (ekil 4.42).

ekil 4.42 VT Numunesi Sekonder Kalsit Kristalleri
Souma Boluklar
Souma Boluklar
Sekonder Kalsit kristalleri



60

Kepez (VK) ve Tekerek (VT) blgelerinin volkanik kayalarna ait polarizan mikroskop
incelemeleri deerlendirildiinde bu blgelere ait volkanitlerin fiziksel zelliklerindeki
farkllklarn kayalarn bileimindeki piroksen, hornblend ve cams hamurun farkl
oranda bulunmas, farkl souma boluklar oranlar ve Tekerek blgesindeki
volkanitlerin souma boluklarnda gzlenen sekonder kalsit minerallerinden
kaynakland dnlmektedir.

Kayata plajioklas ve piroksen mikrolitleri ve camdan oluan bir matriks ierisinde
feldispat, piroksen ve biyotit fenokristalleri ile az oranda manyetit mineralleri
belirlenmitir. Feldispatlar ounlukla plajioklas trnde olup ok az oranda alkalen
feldisatlar da kayada gzlenmitir. Matrikste akma dokusu belirgindir. Biyotitler
kahverengimsi pleokroizmasyla karakteristik olup, dilinimleri ve kenarlar boyunca
opasitleme yaygndr. Birimde youn bir ekilde gzlenen gzeneklilik, 5-5 ile 70-100
arasnda deimekte olup gzenekler baz blgelerde alterasyon srasnda aa kan
demirli eriyiklerle doludur. Kanada ACME laboratuarnda ICP-MS cihazyla yaplan
analiz sonucunda her iki volkanik agrega rneklerinin andezitik bileimli olduu tespit
edilmitir (ekil 4.43). Gzlenen krmzms rengin biyotitlerdeki alterasyonun
iddetinden kaynakland sonucuna varlmtr. izelge 4.7de volkanik agrega
numunelerinin kimyasal analiz sonular grlmektedir.




61
.01 0.1 1 10
.001
0.01
0.1
1
5
Com/Pant Phonol ite
Rhyol ite
Trachyte
Rhyodaci te/Daci te
Andesite
TrachyAnd
Andesite/Basal t
Al k-Bas
Bsn/Nph
SubAl kal i ne Basal t
Nb/Y
Z
r
/
T
i
O
2
*
0
.
0
0
0
1

ekil 4.43 Volkanik Agrega Numunelerinin Analiz Sonular

izelge 4.7 Volkanik Agrega Numunelerinin Kimyasal Analiz Sonular
ELEMENT SiO
2
Al
2
O
3
Fe
2
O
3
MgO CaO Na
2
O K
2
O TiO
2
P
2
O
5


MnO


Cr
2
O
3



LOI

VT %54.61 %10.70 %6.27 %8.31 %5.64 %1.76 %6.84 %1.77 %1.15

%0.09


%0.083


%2.2

VK %57.78 %14.15 %5.58 %3.18 %6.42 %2.37 %5.73 %1.24 %0.85

%0.08


%0.031


%2.2













: VT
X: VK



62
5.TARTIMA ve SONU

Afyonkarahisar Blgesinde bulunan volkanik kkenli kayalarn asfalt kaplamalarda
agrega olarak kullanlmaya uygun olup olmadn belirlemek iin numuneler zerinde
standart agrega deneyleri ve bu agregalardan retilen asfalt numuneleri zerinde
Marshall Stabilite ve akma deneyleri yaplm ve u sonulara ulalmtr:

Deneysel almaya ncelikli olarak agrega deneyleri ile balanm ve
numuneler zerinde skk ve gevek birim arlk, zgl arlk ve su emme,
agrega deneyleri, ayrca anma zelliklerini belirlemek amacyla agrega
darbelenme ve Los Angeles anma kayb deneyleri gerekletirilmitir. VT ve
VK agrega numunelerinin ortalama su emme oranlar srasyla %1.74 ve %4.82
olarak elde edilirken, K1 ve K2 agregalarnn su emme oranlar srasyla %1.14
ve %1.28 olarak elde edilmitir. Su emme oran olduka yksek olan VK
numunesinin skk ve gevek birim arlklar da dier numunelere gre
olduka dk elde edilmitir. Los Angeles anma deneyi sonularna gre tm
agrega numuneleri artnamede belirtilen % 35 snr deerinin altnda bir kayp
gstermilerdir. Bununla birlikte VT numunesinin anma kayb dier
numuneye gre olduka dk (%15.56) elde edilmitir. Su emme oran dier
numunelere gre olduka yksek olan VK agrega numunesinin Los Angeles
anma kayb (% 19.23) kire ta kkenli agrega numunelerine yakn kmtr.
Agrega darbelenme deneyinde her iki volkanik agrega numunesinin anma
kaybnn da kire ta numunelerine gre olduka dk olduu grlmtr.
Los Angeles anma kaybnda en dk anma kaybn veren VT numunesi
darbelenme deneyinde de % 4.71 orannda anma kayb ile en kk kayb
vermitir. Volkanik agrega numunelerinden yanlca VT numunesinden
standartlarn belirttiinden ok daha dk anma kayb elde edilmitir.

Deneysel almann ikinci aamasnda laboratuar ortamnda retilen VT ve VK
agrega numunelerinden ve halihazrda kaplama yapmnda kullanlan K1 ve K2
agrega numunelerinden Marshall yntemi ile ar trafik artlar iin scak
karm anma tabakas dizayn yaplarak optimum bitm oranlar, Marshall



63
Stabilite, Akma deerleri belirlenmi, younluk lmleri yaplarak grafikleri
izilmitir. VT, VK, K1 ve K2 numunelerinin optimum bitm oranlar srasyla
%5.9, %5.25, %4.96, %5.18 olarak hesaplanmtr. Bu deerlerin tm
numunelerde ekonomik kullanm snrlar ierisinde olduu grlmtr.

Marshall Stabilite deneyine gre VT numunesinden hazrlanan karmlarda VK
numunesine gre olduka yksek stabilite deeri elde edilmitir. Kire ta
numunelerde ise K1 numunesinde K2ye gre daha yksek stabilite deeri elde
edilmitir. Stabilite deerleri K1>VT>K2>VK eklinde elde edilmitir. Genelde
yksek stabilite ar trafik ykleri altnda arzu edilen bir zellik olmasna
ramen, ok yksek stabilite ve dk akma deeri karmn gevrekliinin bir
gstergesidir. VT volkanik agrega numunesinin yzey przllnn kireta
agregalara gre daha fazla oluu, VT karmnn akma deeri dier karmlara
gre daha dk elde edilmitir. Bununla birlikte akma ve stabilite deerleri VT,
K1 ve K2 karmlarnda artnamede belirtilen snr deeri salamtr. Fakat VK
karmnn stabilite deeri ok dktr. Marshall Stabilite ve Akma deneyi
sonularna gre VT, K1 ve K2 karmlarnn ar trafik altnda esnek bir
davran sergileyecekleri dnlmektedir.

Boluk oranlar bakmndan VT, K1 ve K2 karmlar artname deerlerini
salarken, VK karmnda artnamenin belirttiinin ok zerinde bir boluk
oran elde edilmitir. Karmn younluk deerleri de K2>K1>VT>VK eklinde
elde edilmitir. Bu deneylerin sonucunda VT, K1 ve K2 karmlarnn d ortam
etkilerine dayankl, geirimsizlik zelliklerinin ar trafik artlar altnda iyi
olaca sylenebilir.

Tekerlek izinde deformasyon deneyi sonularna gre VT numunesinden
retilen scak karm asfalt kaplamalar K1 ve K2 numunelerine gre kalc
deformasyona (tekerlek izinde oluklama) daha ok meyilli olacaktr. Hali
hazrda kullanlan K1 ve K2 numunelerinden retilen scak karm asfalt
kaplamalarn kalc deformasyona kar direnleri olduka iyidir. VT
numunesinin tekerlek izi deformasyonunun yksek kmasnn nedenlerinin
banda agregann gzenekli oluu dolaysyla optimum bitm orannn



64
dierlerine gre yksek oluunun nemli derecede etkisi olduu
dnlmektedir. Bu tip volkanik kkenli agregalarn iri malzemeleri, kireta
kkenli agregalarn ince malzemeleriyle kullanlarak bitm oranlar
drlebilecei gibi kaplamann mekanik performans da gelitirilebilir.

Yaplan deneysel almalarn sonucunda VT volkanik kkenli agregasnn ar
trafik hacimli asfalt kaplamalarn anma tabakasnda kullanlmaya uygun bir
kaya olduu bununla birlikte VK numunesinin asfalt karmlarda kullanlmaya
uygun olmad fakat stn anma zellikleri gz nnde bulundurularak
yaplacak farkl deneylerde yzeysel kaplamalar iin uygun olabilecei kansna
varlmtr.

Volkanik kkenli kayalar ile scak karm asfalt kaplamalar ierisinde
tamamen tm fraksiyonlarda herhangi bir katk maddesi veya kireta kkenli
bir kaya katlmamasndan dolay bu kayalara ait grafikler norm deerlerden
azda olsa farkl kmtr. Volkanik kkenli kayalarn bu tarz bir kullanm daha
nce sz konusu olmadndan almamzda bulunan deerlerin bir rnek tekil
edecei dnlmektedir.

Volkanik agrega kaynaklarnn nemi ve Afyonkarahisar Blgesinde asfalt
kaplama agrega nitelii tayan volkanik kaya rezervlerinin belirlenmesi
amacyla bir n alma olarak yaplan bu almada Afyonkarahisarn
scehisar-Seydiler blgesindeki kaya numuneleri aratrlmtr. Bundan sonraki
almalarda alma alan ve kapsam daha da geniletilerek almann
sonular gelitirilebilir.

lkemizin eitli blgelerinde ve Afyonkarahisarda bulunan stn fiziksel ve
mekanik zelliklere sahip olan bazalt, andezit vb. volkanik kkenli agrega
hammaddelerinin, scak karm asfalt kaplamalarnn zellikle anma
tabakalarnda kullanlmas lkemiz ar karayolu trafiinden kaynaklanan
kaplama bozulmalarn geciktirilmesini salayaca gibi, bakm-onarm
maliyetlerinin azalmas sonucu lkemiz ekonomisine de byk katks olacaktr.



65

6.KAYNAKLAR

Acar, G.A., 2002, Diyarbakr Karacada Bazaltlarnn Endstriyel Amal Kullanm
Alanlar Yksek Lisans Tezi, Dicle niversitesi, Fen Bilimleri Enstits,
Diyarbakr.

Akbulut, H., aa, Y., Grer, C., 2003, Atk Agregalarn Asfalt Yol Kaplamalarnda
Tekrar Kullanm mkanlar ve CEN Standartlar III. Ulusal Krmata
Sempozyumu, stanbul, 3-4 Aralk, 271-276

Alata, T., Ahmedzade, P. ve Doan, Y., 2006, Bitml Scak Karmlarda Kullanlan
Agrega Cinsinin Kaplamann Fiziksel zelliklerine Etkisi Frat niversitesi Fen
ve Mhendislik Bilimleri Dergisi, 18(1), 81-89

Aashto T 165-02 Standard Method of Test for Effect of Water on Cohesion of
Compacted Bituminous Mixtures.Annual Book of AASTHO Standarts USA.

Astm C 12788. 1992, Test Metod for Specific Gravity and Adsorption of Coarse
Aggregate.Annual Book of ASTM Standards USA.

Astm C 12888. 1992, Test Metod for Specific Gravity and Adsorption of Fine
Aggregate. Annual Book of ASTM Standards USA.

Astm C 13189. 1992, Test Method for Resistance to Degradation of Small-Size
Coarse Aggregates by Abrasion and Impact in the Los Angeles Machine. Annual
Book of ASTM Standards USA.

Astm C 136-84a. 1992, Standard Method for Sieve Analysis of Fine and Coarse
Aggregates. Annual Book of ASTM Standards USA.

Astm D5-97,2003, Standard Test Method for Penetration of Bituminous Materials.
Annual Book of ASTM Standards USA.



66

Astm D695(2000)e1, Standard Test Method for Loss on Heating of Oil and Asphaltic
Compounds. Annual Book of ASTM Standards USA, 2003.

Astm D3695(2000)e1, Standard Test Method for Softening Point of Bitumen (Ring-
and-Ball Apparatus). Annual Book of ASTM Standards USA, 2003.

Astm D7003,2003, Standard Test Method for Specific Gravity and Density of Semi-
Solid Bituminous Materials (Pycnometer Method). Annual Book of ASTM
Standards USA.

Astm D92-02b, Standard Test Method for Flash and Fire Points by Cleveland Open
Cup Tester. Annual Book of ASTM Standards USA, 2003.

Astm D11399, Standard Test Method for Ductility of Bituminous Materials. Annual
Book of ASTM Standards USA, 2003.

Astm D 155989. 1992, Standard Test Method for Resistance to Plastic Flow of
Bituminous Mixtures Using Marshall Apparatus. Annual Book of ASTM
Standards USA.

Astm D440202 Standard Test Method for Viscosity Determination of Asphalt at
Elevated Temperatures Using a Rotational Viscometer. Annual Book of ASTM
Standards USA, 2003.

Aydar E., 1998, Early Miocene to Quaternary evolution of volcanism and the basin
formation in western Anatolia: a review. Journal of Volcanology and
Geothermal Research 85, 69 82.

Brandes, G.H. and Robinson, E.C., 2006, Correlation of Aggregate Test Paremeters to
Hot Mix Asphalt Pavement Performance in Hawaii Journal of Transportation
Engineering, January 1,Vol.132, pp.86-95



67

Cen, European Committe for Standardisation, 1998, EN 1097-2, Test for mechanical
and physical properties of aggregates- Part 2: Methods for the determination of
resistance to fragmentation, Brussels.

Cooley, L.A., Huner, S.M. and James, H.R., 2002, Micro-Deval Testing of Aggregates
in the Southeast NCAT Auburn University Report No.02-09, October

elik, O.N., 2007, 106.Eitim Semineri Asfalt Gnleri Seluk niversitesi, Konya,
23-25 Mart 2007

oullu, E.H., 1976, Petrografi ve Petroloji Magmatizma stanbul Teknik
niversitesi Yaynlar, stanbul

Grer, C., 2004, Atk Mermer Paralarnn Bitml Yol Kaplamalarnda
Deerlendirilmesi Yksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe niversitesi, Fen
Bilimleri Enstits, Afyon.

Karaman, E.M., Kibici, Y., 1999, Temel Jeoloji Prensipleri Eyll, Ankara

Kulolu N., 2007, 106.Eitim Semineri Asfalt Gnleri Seluk niversitesi, Konya,
23-25 Mart 2007

Keskin, .M. ve Kl, M.A., 2003, Dou Akdeniz Yresi Bazaltlarnn Krmata
Olarak Deerlendirilme Olanaklar 3.Ulusal Krmata Sempozyumu, stanbul, 3-
4 Aralk, 301-306

Korkan, M. ve Turul, A., 2006,Nide Yresi Bazaltlarnn Alternatif Agrega Olarak
Deerlendirilmesi 4.Ulusal Krmata Sempozyumu, TMMOB Madem
Mhendisleri Odas stanbul ubesi, stanbul, 1-2 Aralk, 93-100




68
Kucu, M. ve Yldz, A., 2001, Ayazini (Afyon) Tflerinin Yap Ta Olarak
Kullanlabilirliinin Aratrlmas III. Mermer Sempozyumu, 3-5 Mays, Afyon,
85-98

Kucu, M., Yldz, A. ve Bac, M., 2003, Investigation of An andesite as a building
stone (scehisar- Afyon, W-Turkey). International Symposium on Industrial
Minerals and Building Stones, stanbul, pp.243253

Kutluhan, S. ve Aar, E., 2004, Bitml Scak Karmlarda Tekerlek zi Oluumunun
ncelenmesi 4.Ulusal Asfalt Sempozyumu, KGM Toplant Salonu, Ankara, 25-
26 Kasm, 213-223

Langer, H.W., 1988, Natural aggregates of the conterminous United States U.S.
Geological Survey bulletin ; 1594) Bibliography: p. Supt. of Docs. No: I
19.3:1594, United States Government Prntng Offce, Washington, USA

Langer, H.W., Drew, J.L. and Sachs, S.J., 2004, Aggregate is important construction
material American Geological Institute

Oflaherty, C.A., 2002, Highways, Tordon Hill, Oxford, ISBN:0 7506 50907.

Orhan, F. ve Yaln, G., 2004, Agrega ve Bitm Cinsi Deiiminin Bitml Scak
Karmlarn Performansna Etkisi, 4. Ulusal Asfalt Sempozyumu Bildiriler
Kitab, Ankara, 25-26 Kasm, 167-180

nal, M. E. ve Karaca, S., 1984, Asfalt Betonu ve Dier Scak Karm Tipleri iin
Karm Dizayn Metotlar, T.C. Bayndrlk ve skan Bakanl, Karayollar
Genel Mdrl, Teknik Aratrma Dairesi Bakanl, Ankara.

nal, A.M. ve Kahramangil, M., 1993, Bitml Karmlar Laboratuar El Kitab
KGM Teknik Aratrma Dairesi Bakanl, 200 s., Ankara.




69
zen, H., Tayfur, S., Aksoy, A. ve Eren, K.B., 2004, Yass Tanelerin Bitml Scak
Karmlarn Performansna Etkisi 4.Ulusal Asfalt Sempozyumu, KGM Toplant
Salonu, Ankara, 25-26 Kasm, 398-404

Rsmantojo, E., 2002, Permanent Deformation and Moisture Susceptibility Related
aggregate Tests for Use in Hot-Mix Asphalt Pavements. PhD Thesis, Purdue
University, West Lafayette.

kriyelj, S., 2001, Krmatalarn(Agregalarn) Yol naatlarndaki Kullanmnn
Deerlendirilmesi Yksek Lisans Tezi, ukurova niversitesi, Fen Bilimleri
Enstits, Adana.

Turul, A. ve Zarif, I.H., 1998, Correlation of Mineralogical and Textural
Characteristics with Engineering Properties of Selected Granitic Rocks From
Turkey, Engineering Geology, Vol.51, pp 303-317.

Tun A., 2001, Yol Malzemeleri ve Uygulamalar 840 s., stanbul.

Uluayl, M., 2002, Asfalt El Kitab, sfalt, 500 s., stanbul.

Umar, F.ve Aar, E., 1991, Yol styaps stanbul Teknik niversitesi naat
Fakltesi Matbaas, stanbul.

Vallus, P., 1995, The suitability of rapakivi granite varieties of Wiborg batholith for
the production of asphalt pavement. PhD dissertation, FinnRA Research Report
1., pp.109

Worden, J., 2005, Construction Materials Lecture Notes University of Southern
Queensland.

Whte, M., 1992, Bituminous Mixes and Flexible Pavements an Introduction. BACMI
publication, England,pp.22-23.



70

Uzarowsk, L., and Paradis, M.,2004, Accelerated performance testng of canadan
asphalt mxes usng three dfferent wheel rut testers Annual Conference of
theTransportation Association of Canada Quebec City, Quebec,2004

nternet Kaynaklar
Eriim Tarihi

1. http://www.rjmaxwell.com/uploads/Basic_Geological_Classification.pdf 08.11.2006
2. www.pitandquarry.com 16.09.2005
3.http://training.ce.washington.edu/WSDOT/Modules/03_materials/ 15.04.2006
physical_properties#physical_properties

















EKLER



xii

VK NUMUNES N MARSHALL DZAYN SONULARI
Briket
Bitm
%'si Briket Ykseklii Havadaki Sudaki Doy.Yz. Kuru Hacim Hacim zg. Maks.Teo. Boluk % VMA Asfaltla Dolu Akma Stabilite Dz. Dzel.
No Wa (gr) 1 2 3 ORT. Arlk (g) A Arlk (g) C Arlk (g) B Cm
3
V Arlk (Dp) z. Ar. (Dt) Vh % Boluk % (Vf) (mm) (kg) Fak. Stabilite
1 4 48 69,0 68,0 70,0 69,0 1237,4 690,9 1242,2 551,3 2,245
2,478 9,35 16,6 43,62
2,15 1403 0,877 1230,4
2 4 48 70,0 69,0 69,0 69,3 1234,7 692,3 1240,7 548,4 2,251 2,17 1432 0,871 1247,3
3 4 48 69,0 69,0 68,0 68,7 1234,7 689,6 1240,3 550,7 2,242 2,00 1401 0,884 1239,0
ORTALAMALAR 2,246 2,11 1412 1238,9
4 4,5 54 69,0 69,0 70,0 69,3 1243,1 704,2 1249,4 545,2 2,280
2,461 7,54 15,9 52,54
2,20 1580 0,871 1376,2
5 4,5 54 70,0 69,0 69,0 69,3 1242,2 699,2 1249,0 549,8 2,259 2,24 1555,2 0,871 1354,6
6 4,5 54 69,0 69,0 69,0 69,0 1238,1 702,2 1243,4 541,2 2,288 2,27 1520 0,877 1333,0
ORTALAMALAR 2,276 2,23 1551,7 1354,6
7 5 60 69,0 68,0 68,0 68,3 1248,7 702,6 1252,5 549,9 2,271
2,445 7,03 16,4 57,06
2,35 1620 0,884 1432,1
8 5 60 68,2 69,6 68,4 68,7 1246,9 702,7 1252,1 549,4 2,270 2,40 1510 0,895 1351,5
9 5 60 69,8 69,4 70,0 69,7 1253,5 707,7 1257,6 549,9 2,280 2,30 1610,8 0,864 1391,8
ORTALAMALAR 2,273 2,35 1580,2 1391,8
10 5,5 66 69,0 69,4 68,0 68,8 1259,1 716,7 1261,2 544,5 2,312
2,430 4,81 15,3 68,62
2,55 1545 0,881 1361,1
11 5,5 66 69,6 69,4 70,4 69,8 1259,4 716,6 1263,2 546,6 2,304 2,60 1580 0,862 1362,0
12 5,5 66 68,0 69,0 68,2 68,4 1247,4 713,9 1251,2 537,3 2,322 2,50 1590 0,888 1411,9
ORTALAMALAR 2,313 2,55 1571,6 1378,3
13 6 72 67,4 67,4 69,6 68,1 1259,2 718,9 1260,5 541,6 2,325
2,414 4,17 15,7 73,42
2,45 1540 0,895 1378,3
14 6 72 69,3 68,6 68,6 68,8 1259,1 715,5 1260,8 545,3 2,309 2,40 1556,5 0,881 1371,3
15 6 72 69,8 70,0 68,6 69,5 1258,6 715,9 1261,6 545,7 2,306 2,35 1570 0,869 1364,3
ORTALAMALAR 2,313 2,40 1555 1371,3
16 6,5 78 69,6 68,6 64,3 67,5 1261,1 718,8 1263,7 544,9 2,314
2,399 3,23 15,8 79,53
2,75 1425 0,871 1241,2
17 6,5 78 68,6 67,4 69,6 68,5 1262,0 720,3 1263,1 542,8 2,325 2,70 1390 0,886 1231,5
18 6,5 78 68,6 68,6 69,2 68,8 1261,8 720,8 1263,4 542,6 2,325 2,73 1520 0,881 1339,1
ORTALAMALAR 2,322 2,73 1445 1270,6




xiii

VK NUMUNES N MARSHALL DZAYN SONULARI
Briket Bitm %'si Briket Ykseklii Havadaki Sudaki Doy.Yz. Kuru Hacim Hacim zg. Maks.Teo. Boluk % VMA Asfaltla Dolu Akma Stabilite Dz. Dzel.
No Wa (gr) 1 2 3 ORT. Arlk (g) A Arlk (g) C Arlk (g) B cm
3
V Arlk (Dp) z. Ar. (Dt) Vh % Boluk % (Vf) (mm) (kg) Fak. Stabilite
1 4 44 72,4 73,6 72,8 72,9 1119,5 588,8 1139 550,2 2,035
2,364 14,96 19,8 24,41
3,10 970 0,811 786,67
2 4 44 74,4 73,4 74,0 73,9 1126,5 582,2 1148,2 566,0 1,990 2,90 975 0,793 773,18
3 4 44 73,4 74,4 73,4 73,7 1123,1 586,2 1146,1 559,9 2,006 3,70 730 0,797 581,81
ORTALAMALAR 2,010 3,23 891,67 713,9
4 4,5 49,5 72,8 73,0 74,0 73,3 1131,7 594,5 1156,9 562,4 2,012
2,350 15,32 21,0 27,04
3,40 965 0,804 775,9
5 4,5 49,5 75,2 74,0 76,0 75,1 1132,7 596,5 1168,9 572,4 1,979 3,80 750 0,775 581,3
6 4,5 49,5 75,4 75,6 76,6 75,9 1127,2 589,6 1159,6 570,0 1,978 3,80 620 0,767 475,5
ORTALAMALAR 1,990 3,70 778,33 610,9
7 5 55 73,0 73,8 72,8 73,2 1138,4 601,4 1167,9 566,5 2,010
2,335 14,46 21,1 31,32
3,40 847 0,806 682,7
8 5 55 74,0 73,2 73,0 73,4 1135,6 593,9 1161,3 567,4 2,001 3,10 895,8 0,803 719,4
9 5 55 74,8 75,2 76,0 75,3 1137,5 595,2 1169,0 573,8 1,982 3,40 670 0,773 517,9
ORTALAMALAR 1,998 3,30 804,27 640,0
10 5,5 60,5 74,8 74,0 74,2 74,3 1143,1 602,7 1170,6 567,9 2,013
2,322 13,27 20,8 36,23
3,80 723 0,786 568,3
11 5,5 60,5 75,2 75,4 75,6 75,4 1138,9 600,2 1167,9 567,7 2,006 3,40 738 0,772 569,7
12 5,5 60,5 75,0 75,2 74,6 74,9 1144,2 604,9 1170,8 565,9 2,022 3,80 628 0,777 488,0
ORTALAMALAR 2,014 3,70 696,33 542,0
13 6 66 73,6 74,4 73,8 73,9 1151,4 606,7 1177,5 570,8 2,017
2,308 12,48 20,9 40,36
3,30 828 0,795 658,3
14 6 66 75,0 74,6 74,2 74,6 1150,1 609,4 1179,8 570,4 2,016 3,45 790 0,780 616,2
15 6 66 73,2 73,2 73,0 73,1 1144,3 604,1 1168,7 564,6 2,027 3,70 684 0,808 552,7
ORTALAMALAR 2,020 3,48 767,33 609,0
16 6,5 71,5 73,0 73,2 73,8 73,3 1153,6 605,0 1177,3 572,3 2,016
2,295 12,23 21,5 43,19
3,30 680 0,804 546,7
17 6,5 71,5 72,8 72,6 73,6 73,0 1151,6 602,2 1175,1 572,9 2,010 3,40 880 0,810 712,8
18 6,5 71,5 73,4 72,8 73,6 73,3 1147,6 606,6 1175,6 569,0 2,017 3,30 840 0,804 675,4
ORTALAMALAR 2,014 3,33 800 645,0



xiv

K1 NUMUNES N MARSHALL DZAYN SONULARI
Briket
Bitm
%'si Briket Ykseklii Havadaki Sudaki Doy.Yz. Kuru Hacim Hacim zg. Maks.Teo. Boluk % VMA Asfaltla Dolu Akma Stabilite Dz. Dzel.
No Wa (gr) 1 2 3 ORT. Arlk (g) A Arlk (g) C Arlk (g) B cm
3
V Arlk (Dp) z. Ar. (Dt) Vh % Boluk % (Vf) (mm) (kg) Fak. Stabilite
1 4 48 66,3 66,1 65,7 66,0 1238 720,7 1241 520,3 2,379
2,506 5,69 13,6 58,13
3,28 2101 0,943 1981,2
2 4 48 67,3 66,1 66,5 66,6 1243 721,2 1247,9 526,7 2,360 2,91 1751 0,932 1631,9
3 4 48 66,6 67,5 67,3 67,1 1238 719,1 1245,8 526,7 2,350 2,64 1491 0,920 1371,7
ORTALAMALAR 2,363 2,94 1781 1661,6
4 4,5 54 66,2 67,3 66,6 66,7 1251 728,6 1254,2 525,6 2,380
2,489 3,82 12,9 70,36
2,78 1526 0,930 1419,2
5 4,5 54 64,6 64,4 65,4 64,8 1244,0 732,4 1247,5 515,1 2,415 3,40 1669 0,968 1615,6
6 4,5 54 65,4 65,8 64,8 65,3 1234,0 719,5 1236,6 517,1 2,386 3,56 1646 0,956 1573,6
ORTALAMALAR 2,394 3,25 1613,7 1536,1
7 5 60 67,7 67,1 68,1 67,6 1250,3 724,5 1252,5 528,0 2,368
2,472 3,74 13,8 72,94
3,73 1607,5 0,908 1459,6
8 5 60 66,0 67,3 66,2 66,5 1257,3 731,7 1258,7 527,0 2,386 3,56 1799,5 0,934 1680,7
9 5 60 65,9 65,7 67,0 66,2 1254,6 730,2 1255,9 525,7 2,387 3,12 1615 0,939 1516,5
ORTALAMALAR 2,380 3,47 1674 1552,3
10 5,5 66 65,8 66,3 65,3 65,8 1263,2 739,3 1263,9 524,6 2,408
2,456 1,63 12,9 87,37
4,30 1746,5 0,947 1653,9
11 5,5 66 65,2 66,4 65,3 65,6 1262,2 741,6 1263,0 521,4 2,421 3,61 1592,5 0,951 1514,5
12 5,5 66 65,4 66,5 65,8 65,9 1265,2 743,2 1266,0 522,8 2,420 4,12 1712 0,945 1617,8
ORTALAMALAR 2,416 4,01 1683,7 1595,4
13 6 72 64,2 66,0 64,2 64,8 1256,0 740,2 1256,5 516,3 2,433
2,441 0,43 12,8 96,67
4,63 1349 0,968 1305,8
14 6 72 65,5 64,6 64,9 65,0 1263,3 743,9 1263,8 519,9 2,430 4,15 1276 0,963 1228,8
15 6 72 65,2 64,8 64,3 64,8 1259,7 741,5 1260,4 518,9 2,428 3,43 1329 0,968 1286,5
ORTALAMALAR 2,430 4,07 1318 1273,7
16 6,5 78 66,0 65,4 66,2 65,9 1267,9 743,8 1268,6 524,8 2,416
2,425 0,26 13,6 98,07
3,78 1121 0,945 1059,3
17 6,5 78 64,8 65,5 65,7 65,3 1258,9 740,5 1259,7 519,2 2,425 3,07 1310 0,956 1252,4
18 6,5 78 66,1 66,2 65,5 65,9 1276,0 748,6 1276,9 528,3 2,415 4,36 1180,5 0,945 1115,6
ORTALAMALAR 2,419 3,74 1203,8 1142,4



xv
K2 NUMUNES N MARSHALL DZAYN SONULARI
Briket
Bitm
%'si Briket Ykseklii Havadaki Sudaki Doy.Yz. Kuru Hacim Hacim zg. Maks.Teo. Boluk % VMA Asfaltla Dolu Akma Stabilite Dz. Dzel.
No Wa (gr) 1 2 3 ORT. Arlk (g) A Arlk (g) C Arlk (g) B cm
3
V Arlk (Dp) z. Ar. (Dt) Vh % Boluk % (Vf) (mm) (kg) Fak. Stabilite
1 4 48 68,2 66,7 66,7 67,2 1242,1 724,7 1249,6 524,9 2,366
2,509 5,64 13,8 59,09
3,10 1368 0,918 1255,8
2 4 48 66,7 65,8 67,7 66,7 1236,72 723,5 1244,8 521,3 2,372 3,30 1319 0,930 1226,7
3 4 48 67,3 68,6 66,9 67,6 1238,1 724,2 1248,3 524,1 2,362 3,15 1367 0,908 1241,2
ORTALAMALAR 2,367 3,18 1351,3 1241,2
4 4,5 54 65,8 65,3 66,9 66,0 1234,43 717,6 1239,5 521,9 2,365
2,492 4,73 14,0 66,14
2,56 1376 0,943 1297,6
5 4,5 54 65,7 68,2 66,6 66,9 1250,4 729,1 1254,1 525,0 2,382 2,80 1402 0,925 1296,9
6 4,5 54 68,3 66,6 66,8 67,2 1243,5 724,7 1248,4 523,7 2,374 2,88 1509,5 0,918 1385,7
ORTALAMALAR 2,374 2,75 1429,2 1326,7
7 5 60 63,2 64,3 64,6 64,0 1254,4 735,8 1255,9 520,1 2,412
2,475 2,39 12,8 81,41
2,96 1505 0,988 1486,9
8 5 60 62,9 63,6 64,4 63,6 1249,0 734,6 1250,0 515,4 2,423 3,00 1394,5 0,998 1391,7
9 5 60 63,4 64,5 65,8 64,6 1252,5 734,3 1253,5 519,2 2,412 2,81 1210,5 0,973 1177,8
ORTALAMALAR 2,416 2,92 1370 1352,2
10 5,5 66 64,2 63,2 63,4 63,6 1243,8 730,5 1245,0 514,5 2,417
2,459 1,70 13,2 87,15
3,65 1262 0,998 1259,5
11 5,5 66 63,9 63,6 62,6 63,4 1244,4 732,0 1245,6 513,6 2,423 2,98 1276,1 1,003 1280,0
12 5,5 66 64,4 64,1 64,5 64,3 1256,6 736,4 1257,7 521,3 2,411 2,77 1302,5 0,980 1276,5
ORTALAMALAR 2,417 3,13 1280,2 1272,0
13 6 72 61,8 60,7 61,1 61,2 1177,8 693,9 1179,4 485,5 2,426
2,443 0,20 12,9 98,44
3,81 1299,4 1,062 1380,0
14 6 72 63,1 65,3 63,5 63,9 1240,7 733,4 1241,8 508,4 2,440 4,00 1303 0,990 1290,0
15 6 72 61,0 60,8 61,3 61,0 1193,2 706,5 1194,0 487,5 2,448 4,20 1266,8 1,068 1353,0
ORTALAMALAR 2,438 4,00 1289,7 1341,0
16 6,5 78 67,9 66,4 67,2 67,1 1305,1 767,8 1305,5 537,7 2,427
2,427 0,21 13,8 98,51
4,54 1308 0,920 1203,4
17 6,5 78 64,3 66,7 65,2 65,4 1256,8 736,6 1257,4 520,8 2,413 3,89 1386,5 0,954 1322,7
18 6,5 78 66,6 67,5 65,5 66,5 1289,6 759,0 1290,4 531,4 2,427 4,58 1348,5 0,934 1259,5
ORTALAMALAR 2,422 4,34 1347,7 1261,9



xvi
ZGEM





Ad Soyad SEDAT ETN
Doum Yeri ZMR
Doum Tarihi 26.08.1981
Medeni Hali BEKAR
Yabanc Dili NGLZCE
Eitim Durumu (Kurum ve Yl)
Lise YENEHR SALIK MESLEK LSES
Lisans A.K.. T.E.F.YAPI ETM BLM
Yksek Lisans A.K.. F.B.E.YAPI ETM ANABLM DALI
alt Kurum/Kurumlar ve Yl aral
NVERSTE AFYONKARAHSAR KOCATEPE NVERSTES
2005-
Yaynlar (SCI ve dier)
GRER, C., AKBULUT, H., CETN, S., 2006, www.teknolojikarastrmalar.com Yap
Teknolojileri Elektronik Dergisi., Afyonkarahisar Blgesinden Elde Edilen Bir
Volkanik Agregann Anma zelliklerinin Belirlenmesi
GRER, C., AKBULUT, H., CETN, S., Gazi niversitesi Mhendislik Mimarlk
Fakltesi Trafik ve Yol Gvenlii III. Uluslararas Kongresi Kayma Direncinin Yol
Gvenlii zerine Etkileri ve Afyonkarahisar Blgesi Yol st Yap Agregalar
zerine Bir Deerlendirme 17-19 MAYIS 2006, ss 1069-1077 ,Ankara
GRER, C., AKBULUT, H., CETN, S., YILDIZ, A., TMMOB Maden Mhendisleri
Odas stanbul ubesi 4.Ulusal Krmata Sempozyumu Mermer Atklarnn Dk ve
Orta Trafik Hacimli Asfalt Kaplamalarda Krmata Olarak Kullanlabilirlii 1-2
Aralk 2006, ss 195-202, stanbul
GRER, C., AKBULUT, H., CETN, S., 4th Fae International Symposium
High Strength Concrete and Material Properties 30 Nov-01 Dec 2006, ss 171-178,
Cyprus