Budaclk ine 2ooo yl nce geldi. M.S.

65 ylnda bir
Budist topluluunun Kiangsu Eyaletinin Konfysn
memleketinden pek uzak olmayan kuzey blgesinde kraliyet
himayesinde yaad bildirilmitir ve muhtemelen ilk
keiler yzlerce yl nce buraya gelmilerdi. O zamandan
beri onbinlerce Hintli ve Orta Asyal kei deniz ve kara
yoluyla ine yolculuk etti, fakat Budann retilerini ine
getiren bu insanlar arasnda kimse Bodhidharma katlar etkili
olmamtr. Yaam boyunca bir ka mridi dnda kimsenin
tanmad Bodhidharma milyonlarca Zen Budistin ve Kung-fu
rencisinin atasdr. O pek ok efsanenin de konusudur
ayn zamanda, Zen ve Kung-funun yansra, rivayete gre
ine ay getiren de Bodhidharmadr.
Bu kitapta Bodhidharmann Zen retisi zerine yapt drt
vaaz, drt konuma var. Her bir vaaz Zen retisinin temel
ilkelerini, zgn ruhunu iermekte.
ISBN 975 - 6529 - 00 -
9 7 8 9 7 5 6 5 2 9 0 0 3
Bodhidharmann
Zen retisi
ngilizceye eviren
Red Pine
Trkesi
Nur Yener
OKYANUS
Red Pine
Okyanus Yaynclk ve Yapmclk Ltd. ti., 2003

"Tantm iin yaplacak ksa alntlar dnda yayncnn

yazl izni olmakszn hibir yolla oaltlamaz."

Editr: Ltf Bozkurt

Trkesi: Nur Yener
Dzelti: Esra Bilal
Kapak Tasarm: Burcu Kayalar Yrk
ISBN - 975 - 6529 - 00 - 8

Ofset Hazrlk Bask ve Cilt:

izge Tantm ve Matbaaclk Ltd. ti.
Tel: (0212) 482 56 28

OKYANUS YAYINCILIK VE YAPIMCILIK LTD. T.
Ankara Cad. Konak Han. 34410 Caalolu - stanbul
Tel+Fax: (0212) 513 42 59
NDEKLER
Giri
Uygulama Tasla
Kan Ak Vaaz
Uyanma Vaaz
Hamle Vaaz
Giri
Budaclk ine 2.000 yl nce geldi. M.S.
65 ylnda bir Budist topluluunun Kiangsu
Eyaletinin Konfysn memleketinden pek
uzak olmayan kuzey blgesinde kraliyet hi
mayesinde yaad bildirilmitir ve muhte
melen ilk keiler yzlerce yl nce buraya
gelmilerdi. O zamandan beri onbinlerce
Hintli ve Orta Asyal kei deniz ve kara yo
luyla ine yolculuk etti, fakat Budann re
tilerini ine getiren bu insanlar arasnda
kimse Bodhidharma kadar etkili olmamtr.
Yaam boyunca bir ka mridi dnda
kimsenin tanmad Bodhidharma milyon
larca Zen Budistin ve Kung-fu rencisinin
atasdr. O pek ok efsanenin de konusudur
ayn zamanda, Zen ve Kung-funun yansra,
rivayete gre ine ay getiren de Bodhid
harmadr. Meditasyon yaparken uykuya dal
mamak iin gz kapaklarn kesmi ve gz
kapaklarnn dt yerde ay yapraklar
bitmitir. O zamandan itibaren ay sadece
7
keilerin deil, Doudaki herkesin iecei
oldu. Sanatlar bu gelenee bal kalarak
Bodhidharmay hep gz kapaksz, patlak
gzlerle resmederler.
Efsanelerde ounlukla olduu gibi, ger
ei kurgudan ayrmak imkansz hale gelmi
tir. Tarihler kesin deildir; gerekte Bodhid
harmann varolduundan bile phe eden en
az bir Budist alim tanyorum. Fakat hi yaa
mam olan bir adam hakknda yazma riskine
kar, ona atfedilen vaazlar iin bir arka plan
oluturmak amacyla en eski kaytlara ve ken
di tahminlerime dayanan muhtemel bir bi
yografi tasarladm.
Bodhidharma 440 yl civarnda Gney
Hint Pallava krallnn bakenti olan Kanc
hide dodu. Doutan bir Brahmand ve
Kral Simhavarmann nc oluydu. Gen
liinde din deitirerek Budacl kabul etti
ve daha sonralar babasnn Magadhann eski
Budist merkezinden davet ettii Prajnata
radan Dharma konusunda eitim ald. Bod
hidharmaya ine gitmesini syleyen de
Prajnataradyd. Geleneksel kara yolu Hun
lar tarafndan engellendii ve Pallavann G
ney Dou Asya ile ticari balar olduu iin
Bodhidharma Mahaballipuram limanndan
gemiyle yola kt. yl boyunca Hindistan
kylarn ve Malaya Yarmadasn dolatktan
sonra 475 ylnda Gney ine vard.
8
O sralarda lke Kuzey Wei ve Liu Sung
hanedanlklarna blnmt. inin byle
bir dizi kuzey ve gney hanedanlklarna b
lnmesi nc yzyln balarnda balam
ve lke altnc yzylda Sui hanedanl altn
da tekrar birleene dek srmtr. te in
Budacl bu blnme ve karmaa dnemin
de geliti; daha askeri zihniyetli olan kuzeyli
ler meditasyon ve by stnde dururken,
daha entellektel olan gneyliler felsefi tart
malar ve prensiplerin sezgisel olarak kavran
masn tercih ediyordu.
Bodhidharma beinci yzyln sonuna do
ru ine vardnda inin gney blgesinde
yaklak 2.000 Budist tapnak ve 36.000 kei
vard. Kuzeyde 477 ylndaki bir saymda
6.500 tapnak ve 80.000 kei sayld. Elli yl
dan daha az bir sre sonra, kuzeydeki baka
bir saym bu rakam 30.000 tapnaa ve
2.000.000 keie, veya yaklak nfusun yzde
beine ykseltti. Bu rakamlar hi phesiz ver
giden ve zorunlu askerlikten kamaya alan
veya dini olmayan baka nedenlerle tapnan
korumasnn peinde olan pek ok insan kap
syordu, fakat Budaclk aka Yangtzenin
kuzeyindeki halk arasnda yaylyordu. G
neyde ise Budaclk altnc yzyla kadar ei
timli sekin snfla snrl kald.
Bodhidharma Nanhai limanna vardktan
sonra muhtemelen gneydeki Budac merkez
10
leri ziyaret etti ve eer Hindistandan gelirken
yolda renmemise, ince renmeye bala
d. Tao-yuann 1002 ylnda biten Transmissi
on of the Lamp adl eserine gre, Bodhidharma
Gneye 520 ylnda vard ve Liu Sungun ha
lefi olan Liang hanedanlndan imparator
Wunun huzuruna kmas iin Chien
kangdaki bakente davet edildi. Bu karlama
srasnda imparator dini almalar yapmann
yararn sordu ve Bodhidharma boluk reti
siyle yant verdi. mparator Bodhidharmann
ne dediini anlamad ve Bodhidharma gitti.
Ne var ki daha nceki kaytlar byle bir gr
meden bahsetmiyor.
Her halkarda, Bodhidharma Yangtzeyi
geti -efsaneye gre ii oyuk bir kamn s
tnde- ve Kuzeye yerleti. nceleri Kuzey
Weinin bakenti Pingchengin yaknlarnda
kald. 494de imparator Hsiao-wen bakenti
gneye, Lo nehrinin kuzey kysndaki Lo
yanga tad zaman Pingcheng blgesinde
yaayan keilerin ou da oraya tand ve
Bodhidharma da muhtemelen onlarn arasn
dayd. Tao-hsuann 645de yazlan Further
Lives of Exemplary Monks adl eserinin ilk
msvettesine gre bir kiiyi Sheng-fu ismiyle
keilie atad. Bakent Loyanga tandn
da, Sheng-fu gneye yerleti. Keilie atan
ma normalde yllk bir mezlik gerektir
diinden, 490 ylnda Bodhidharma zaten ku
1 1
zeyde bulunmu ve o zamana dek yeterince
ince renmi olmalyd.
Bir ka yl sonra, 496da,imparator Lo
yangn gneydousunda Honan eyaletindeki
Sung Danda Shaolin tapnann kurulmas
n emretti. Halen varolan (geni lde bir tu
rist blgesi olsa da) bu tapnak Bodhidharma
iin deil, Hintli baka bir meditasyon ustas
iin kurulmutu. Fakat son 1500 yl zeri usta
lar tapnaa gelip giderken, Bodhidharma bir
Budist tarihisi dnda herkesin Shaolin ile
balant kurduu tek keitir. Bodhidhar
mann burada, Sung Dann bat Shaoshih
Doruunda tapnan bir mil kadar uzanda
ki bir maarann kaya duvarna bakarak dokuz
yl meditasyon yapt sylenir. Shaolin daha
sonralar keiler iin Kung-fu eitimi konu
sunda nl oldu ve Bodhidharma da bu sana
tn kurucusu olarak onurlandrld.* Hindis
tandan geldii iin phesiz mritlerine bir
tr yoga eitimi verdi, fakat ilk kaytlardan hi
birinde onun herhangi bir egzersiz ya da d
v sanat rettiinden bahsedilmez.
500 ylnda, Loyang yarm milyonun s
tnde nfusu olan, dnyadaki en byk ehir
lerden biriydi. mparator Hsuan-wu 516 y
lnda lp devletin kontroln dul imparato
* Bu konu hakknda daha geni bilgi iin yaynlarmz
arasnda kan Shaolin Tapnandaki Dv Sanatlarnn
Srr adl kitabmza bakabilirsiniz. (Okyanus Yaynclk)
1 2
rie Ling alnca ilk yaptklarndan biri Yung
ning Tapnann kurulmasn emretmek ol
du. Bu tapnan ve 130 metre yksekliinde
ki pagodasnn inas imparatorluk hzinesini
neredeyse tketti. Yang Hsuan-chih tarafn
dan 547 ylnda yazlan Loyangn tapnaklar
hakkndaki kayta gre, tapnan saaklarn
dan sarkan altn rzgar anlar mil teden
duyulabiliyor ve pagodann sivri tepesi otuz
mil teden grlebiliyordu. Yang, bu tapna
grm olduu en hametli yap olarak ad
landran Bodhidharma isminde Batdan gelen
bir keiten de bahsediyor. Tapnak 516 yl
na kadar kurulmam olduu ve 534 ylndaki
bir yangnla ykld iin, Bodhidharma 520
yl civarnda bakentte bulunmu olmalyd.
lk kaytlar onun dnem dnem gelip giderek
Loyang blgesinde seyahat ettiini sylyor.
Bakentte Yung-ming tapnanda kalm ol
malyd. Yung-ning Tapnayla kartrlma
mas gereken Yung-ming bir ka yl daha n
ce, yabanc keilerin merkezi olarak impara
tor Hsuan-wu tarafndan altnc yzyln ba
nda kurulmutu. 534 ylnda Kuzey Weinin
kmesi srasnda ehrin boaltlmasndan n
ce, bu tapnak rivayete gre Suriye kadar uzak
lkelerden gelen 3.000den fazla keie ev sa
hiplii yapt.
Budacln indeki bu ani ykseliine
ramen Bodhidharma pek az mrit buldu.
Keilie atandktan hemen sonra gneye gi
den Sheng-funun dnda ad geen tek m
ritleri Bodhidharma ile be-alt yl altklar
sylenen Tao-yu ve Hui-ko idi. Bize syle
nene gre Tao-yu Yolu anlad, fakat hi
retmedi. Bodhidharmann kendi neslinin
cbbesini ve kasesini, ve Tao-hsuana gre,
Gunabhadrann Lankavatara Sutra'snn e
virisinin bir kopyasn emanet ettii Hui-ko
idi. Ne var ki bu kitapta evrilen vaazlarda,
Bodhidharma ounlukla Nirvana, Avatamsa
ka ve Vimilakirti sutralarndan alnt yapyor
ve Lankavatannn terminoloji karakterlerin
den hi birini kullanmyor.Belki de bu sutray
bu denli stn tutan Bodhidharma deil,
Hui-ko idi.
Tao-yuan Transmission of the Lamp adl ki
tabnda kendi neslinin cedliini Hui-koya
devrettikten hemen sonra Bodhidharmann
kskan bir kei tarafndan zehirlenerek
onuncu ayn beinci gn 528 ylnda ld
n sylyor. Tao-hsuann daha eski olan
Bodhidharma biyografisi sadece Lo Nehrinin
kylarnda ldn sylyor ve lmnn
tarihi veya nedeninden bahsetmiyor. Tao-yu-
ana gre Bodhidharmann cenazesi Loyang
yaknlarna, Ay Kula Dandaki Tinglin
Tapnana gmld. Tao-yuan yl sonra
bir subayn Orta Asya dalarnda yrrken
Bodhidharma ile karlatn ekliyor. Ucun
14
dan bir sandalet sarkan bir sopa tayordu ve
subaya Hindistana geri dnmekte olduunu
syledi. Bu karlamayla ilgili sylentiler di
er keileri meraklandrd ve sonunda Bod
hidharmann mezarn amaya karar verdiler.
Fakat mezarn iinde tek bulduklar bir sanda
let oldu ve o zamandan beri Bodhidharma
ucunda kayp sandaletin salland bir sopa ile
resmedildi.
mparator Hsiao-wuya 534 ylnda yap
lan suikastle Kuzey Wei, Bat ve Dou Wei
hanedanlklarna blnd ve Loyang saldr
ya urad. Dou Weinin gl Kao ailesi Bu
dacl korumasyla nl olduu iin Hui-ko
da dahil Loyangda yaayan pek ok kei Do
u Weinin bakenti Yehe tand. Orada
Hui-ko nihayet Tan-lin ile tant. Tan-lin
nce Loyangda, sonra Yehte Budist sutrala
rn yeni evirilerine nszler ve yorumlar ya
zarak almalar yapyordu. Hui-ko ile tan
tktan sonra, Bodhidharmann Budacla
yaklamyla ilgilenmeye balad ve Uygulama
Taslana ksa bir nsz ekledi. Bu nszde
Bodhidharmann Gney Hindistandan gel
diini ve ine vardktan sonra sadece iki ta
ne deerli mrit, Tao-yu ve Hui-koyu, bul
duunu yazyor. Bodhidharmann duvar me
ditasyonunu ve Taslakta anlatlan drt uygu
lamay rettiini de sylyor.
Eer Bodhidharma hakknda bildikleri
1 5
miz sadece bunlarsa, o zaman neden inde
Dharma reten ve renen milyonlarca ke
i iinde neden en nls o? Bunun nedeni
ine Zeni getirme itibarnn sadece ona ait
olmasdr. Elbette Zen, meditasyon olarak,
Bodhidharma gelmeden yzlerce yl nce de
retiliyor ve uygulanyordu. Ve onun bu
reti hakknda sylemi olduklarnn ou da
ha nce sylenmiti -rnein yz yl nce
Tao-sheng tarafndan. Ancak Bodhidhar
mann Zene yaklam esizdi. Bu vaazlarda
syledii gibi, Doanz grmek Zendir...
Hibir ey hakknda dnmemek Zendir...
Yaptnz herey Zendir. Dierleri Zeni
zihnin arnmas veya Budala giden yoldaki
bir aama olarak grrken, Bodhidharma
Zeni Budalkla -ve Budal zihinle, gndelik
zihinle- bir tutuyordu. Mritlerine zihinlerini
artmay sylemek yerine, onlar kaya duvar
larna, kaplanlarn ve turnalarn hareketleri
ne, Yangtzede yzen ii bo kamlara, tek
bir sandalete yneltiyordu. Bodhidharmann
Zeni Hinayana Zeni deil, Mahayana Zeni
idi -meditasyon minderi deil, bilgelik klcy
d. Dier ustalarn yapt gibi, hi phesiz
mritlerine Budac retiyi, disiplini ve medi
tasyonu retti, fakat zihinlerini kurallardan,
translardan ve yaztlardan koparmak iin
Prajnatarann kendisine vermi olduu klc
kullanyordu. Ne var ki byle bir klc tutmak
16
ve kullanmak zordur. Tek halefi olan Hui
konun tek kollu olmasna hi amamak ge
rekir.
Fakat byle ussal bir Zen anlay Bodhid
harma veya Prajnatara ile domad. Syleme
gre bir gn yaradln efendisi Brahma Bu
daya bir iek verdi ve ondan Dharmay vaaz
etmesini istedi. Buda iei havaya kaldrnca
btn izleyenler ard, sadece Kashyapa g
lmsedi. Zen byle balad. Ve byle aktarld:
bir iekle, bir kaya duvarla, bir barmayla.
Bodhidharma ve halefleri tarafndan yaygn
latrldktan sonra bu yaklam inde Buda
clk uygulamasn ve anlayn deitirdi.
Bu tr yaklama kitaplarda pek rastlan
maz. Fakat Tao-hsuan Further Lives of
Exemplary Monks adl kitabnda Bodhidhar
mann retilerinin yazya dkldn sy
ler. Pek ok alim Uygulama Taslann by
le bir kayt olduunda hemfikir, fakat burada
evrilen dier vaaz konusunda fikirler ayr
lyor. Bunlarn de uzun sre Bodhidhar
maya atfedildi, fakat son zamanlarda bir k
sm alimler bunlarn daha sonraki mritlerin
almas olduunu ne srdler. rnein
Yanagida Kan Ak Vaazn, yedinci ve seki
zinci yzyllarda gelien Oxhead Zen Oku
lunun bir yesine atfediyor ve Uyanma Va
aznn sekizinci yzylda Kuzey Zen Oku
lunun almas olduunu ve Hamle Vaaz
17
nn Kuzey Zen Okulunun yedinci yzyldaki
bakan olan Shen-hsiu tarafndan yazldn
dnyor.
Maalesef bu atflar ispatlamak ya da kar
kmak iin delilimiz yok. iinde bulunduu
muz yzyla kadar bu vaazlarn en eski kopya
lar Japonyadaki Kanazawa Bunko kolleksiyo
nundaki Tang Hanedanl (618-907) oriji
nallerinin ondrdnc yzyl versiyonlaryd.
Fakat bu yzyln balarnda indeki Dunhu
ang Maaralarndaki Tang Hanedanl d
nemine ait binlerce Budist yaztn kefedilme
si zerine imdi yedinci ve sekizinci yzyl
kopyalarna sahibiz.* Aktr ki bu vaazlar soy
lar Bodhidharmaya kadar uzanan keiler ta
rafndan ok eski dnemlerde derlenmitir.
Eer bunlar yazan Hui-ko ya da onun mrit
lerinden biri deilse, belki de Tan-lindir.
Her halkarda, tersine inandrc bir kant ol
madndan, bunlarn 1200 yldan daha uzun
bir sre boyunca atfedilmi olduu kiinin va
azlar olarak kabul edilmemesi iin bir neden
grmyorum.
Bodhidharmann mritleri azd ve kkeni
ona kadar uzanan Zen gelenei onun l
mnden yaklak iki yzyl sonrasna kadar
* Dunhuang Maaralar hakknda daha geni bilgi edinmek
isterseniz., yaynlarmz arasnda kan Dunhuang Efsane
leri-pek Yolunda Anlatlan Efsaneler adl kitabmza
bakabilirsiniz. (Okyanus Yaynclk)
1 8
tam olarak gelimedi. Bodhidharmann
Zene yaklamnn tevik ettii kendiliin
denlik ve balanmama (detachment) dn
lrse, bu vaazlarn nihayetinde neden inli
Zen ustalarnn vaazlar karsnda ihmal edil
diini anlamak kolaydr. Onlara kyasla Bod
hidharmann vaazlar bir ekilde yabanc ve
yaln grnyor. Ben bunlar tesadfen Hu
ang-ponun Essentials on the Transmission of
Mind adl eserinin bir basksnda buldum. Bu
oniki yl nceydi. O zamandan beri gittike
bu vaazlardaki iskelet halindeki Zene hayran
oldum ve hep neden daha ok tannmadkla
rn merak ettim. Fakat tannsnlar veya ta
nnmasnlar ite yine buradalar. Yine bir tap
nak bodrumunun ya da ktphanenin tozlar
na gmlmeden nce bunlar bir veya iki kez
okuyun ve Bodhidharmann ine getirdii
bir tek eyi arayn: zihnin damgasn.
Red Pine
Bamboo Gl, Tayvan
Byk Souk, Kaplan Yl
Bodhidharmann
Zen retisi
Bu eviri iin kullanlan ince metin, kopya hatalar d
zeltmelerini Ming hanedan Tripitakasna kadar devam eden
standart basma dahil eden bir Ching hanedanl tahta kalp
basmasdr. Ben de ounlukla Dunhuang uyarlamalarnda bu
lunan metin deiikliklerine dayanarak kendim bir ka dzelt
me yaptm (bu uyarlamalar iin D.T.Suzukinin Shoshitsu isho
oyobi kaisetsu (Kayp Bodhidharma almalar) adl eserine ba
knz. Uygulama Taslann (Transmission of the Lampdan)
daha nceki bir ngilizce evirisi de Suzukinin Manual of Zen
Buddhism adl eserinde ortaya kar. Ayn zamanda Zen
Dawn'da J.C.Cleary Taslakn (Records of Masters and Stu
dents of the Lankadan) ve Hamle Vaaznn (Odaklanm Zi
hin) Dunhuang basmlarna dayanan evirilerini yaynlad.
22
Uygulama Tasla
P
ek ok patika Yola
1
kar, fakat temel
de sadece iki patika vardr: akl ve uy
gulama. Bu yola aklla girmek, ren
me yoluyla esas kavramak ve btn canl var
lklarn ayn gerek doay, ki duyu ve aldan
mayla st rtl olduu iin bu anlalmaz,
paylatklarna inanmak demektir. Aldantan
gereklie dnenler, duvar
2
stne meditas
yon yapanlar, kendi ve teki ayrmnn yok
luu, fani ve bilgenin birlii stne meditas
yon yapanlar ve kutsal metinlerden bile etki
lenmeden kalanlar aklla tam ve sessiz bir an
lama iindedirler. Onlar harekete gemeden,
aba gstermeden aklla girerler bu yola.
1. Yol: Budaclk ine geldiinde Dharma ve Bodhi kelime
lerini evirmek iin Tao kullanlyordu. Bu Budacln
ksmen Taoculuun yabanc bir uyarlamas olarak grl
dndendi. Bodhidharma Kan Ak Vaaznda yle
der, Yol Zendir.
2. Duvar: Bodhidharma ine geldikten sonra Shaolin Tap
na yaknndaki bir maarann kaya duvarna bakarak do
kuz yl meditasyon yapt. Bodhidharmann boluk duvar
lar z ve dieri, fani ve bilge de dahil olmak zere tm zt
lklar birletirir.
23
Uygulamayla girmek ise drt kapsaml uy
gulamay ierir
3
: hakszla katlanmak, koul
lara uyum salamak, hibir ey aramamak ve
Dharmay uygulamak.
nce, hakszla katlanmak. Yolu arayan
lar zorlukla karlatklar zaman yle dn
meliler: Geip giden saysz yllar boyunca,
esas olandan nemsiz olana dndm ve o
unlukla kendimi hi nedensiz fkeli ve say
sz gnahtan dolay sulu hissederek her eit
varoluun iinde dolanp durdum. imdi,
yanl yapmasam da, gemiim tarafndan ce
zalandrlyorum. Ne tanrlar ne de insanlar
kt edimin ne zaman meyva vereceini n
ceden gremez. Bunu ak bir yrekle ve hak
szlktan yaknmadan kabul ediyorum. Sutra
lar yle der, Zorlukla karlatnz zaman
zlmeyin, nk bunun anlam vardr.
Byle bir anlayla aklla uyum iinde olursu
nuz. Ve hakszla katlanarak Yola girersiniz.
kincisi, koullara uyum salamak. Bizler
faniler olarak kendimiz tarafndan deil, ko
ullar tarafndan ynetiliriz. Yaadmz tm
ac ve sevinler koullara baldr. Eer bize
3. Drt...uygulama: Bunlar Drt Yce Gerekin eitleridir:
tm varolu strapla iaretlidir; strabn bir nedeni vardr;
bu nedene son verilebilir; ve ona bir son vermenin yolu,
doru gr, doru dnce, doru konuma, doru ey
lem, doru geim arac, doru ballk, doru dikkat ve
doru zenden oluan Sekiz Aamal Yce Yoldur.
24
n veya servet gibi byk bir dl ihsan edi
lirse, bu gemiimizde ektiimiz bir tohumun
meyvasdr. Koullar deitii zaman bu sona
erer. Bunun varlndan neden zevk alalm ki?
Fakat baar ve baarszlk artlara balyken
zihin hi bir zaman klmez veya bymez.
Sevin rzgarndan etkilenmeden kalanlar
sesssizce Yolu izlerler.
ncs, hibir ey aramamak. Bu dn
yann insanlar aldan iindedir. Her zaman
bireyi zlerler -her zaman, tek kelimeyle,
ararlar. Fakat bilge olanlar uyanr. Gelenek
yerine akl seerler. Zihinlerini yce olana
odaklarlar ve bedenlerinin mevsimlerle dei
mesine izin verirler. Tm olgular botur. Ar
zu etmeye deecek hibir ey iermezler. Sa
adet
4
srekli felaketle yer deitirir. Bu
alemde
5
oturmak yanan bir evde oturmaktr.
Bir bedene sahip olmak ac ekmektir. Bede
4. Felaket...Saadet: Srayla iyi ve kt talihten sorumlu olan
iki tanra. Nirvana Sutrasndaki Onikinci Blmde orta
ya karlar.
5. Alem: Bhur, bhuvah ve svardan, yani yeryz, atmosfer
ve gkyznden oluan Brahmanist evren lemesinin Bu
dist psikolojik karl. Budist dnya lemesi kamadhatu,
veya arzu alemini -cehennemleri, insan ve hayvan dnyas
nn drt ktasn ve alt zevk cennetini; rupadhatu veya bi
im dnyasn -drt meditasyon cennetini; ve arupadhatu,
veya saf ruhun ekilsiz alemini - drt bo ya da cismani ol
mayan durumu- kapsar. Bu alem birlikte varoluun s
nrlarn oluturur. Lotus Sutrasnn nc Blmnde
bu alem yanan bir evle simgelenir.
25
ni olan biri huzuru bilir mi? Bunu anlayanlar
kendilerini varolan hereyden koparr ve ha
yal etmeyi ya da bireyleri aramay keserler.
Sutralar yle der, Aramak ac ekmektir.
Hibir ey aramamak mutluluktur. Hibir
ey aramadnz zaman Yoldasnzdr.
Drdncs, Dharmay
6
uygulamak.
Dharma btn doalarn saf olduu gerei
dir. Bu geree gre, tm grnler botur.
Kutsal olana saygszlk ya da ballk, nesne
ve zne mevcut deildir. Sutralar yle der,
"Dharma hibir varl iermez, nk varl
n murdarlndan bamszdr ve Dharma
hi bir nefs iermez, nk nefsin murdarl
ndan bamszdr. Bu gerei anlayacak ve
inanacak kadar bilge olanlar Dharmaya uy
gun olarak almak zorundadrlar. Ve gerek
olan haset etmeye deecek hibir ey ierme
dii iin, onlar bedenlerini, yaamlarn ve sa
hip olduklarn hi pimanlk duymadan, hi
kibirlenmeden ve taraftarlk veya ballk gs
termeden balarlar. Ve murdarl kaldr
mak iin dierlerine retirler, fakat ekle
bal kalmadan yaparlar bunu. Bylece, kendi
almalar yoluyla bakalarna yardm edebi
lir ve Aydnlanma Yolunu yceltebilirler. Ve
6. Dharma. Sanskrite Dharma telakki etmek anlamna gelen
dhri szcnden gelir ve geici veya nihai bir anlamda ol
sun gerek telakki edilen hereyi ima eder. Bu nedenle bu
szck ey, reti veya gereklik anlamna gelebilir.
26
bata olduu gibi, dier erdemleri de uygu
larlar. Fakat aldan ortadan kaldrmak iin
alt erdemi
7
uygularken, hibir ey uygula
mazlar. Dharmay uygulamakla kastedilen
budur.
7. Alt erdem: Paramitalar ya da kar kyya geme aralar:
hayrseverlik, ahlak, sabr, ballk, meditasyon ve bilgelik.
Btn bunlarn edimde bulunan kii, edim ve fayda sala
yan kii kavramlarndan bamsz olarak uygulanmas ge
rekir.
28
Kan Ak Vaaz
B
u alemde ortaya kan herey zihin
den
8
gelir. Bu nedenle gemi ve gele
cek Budalar
9
tanmlamalara
10
aldrma
dan zihne zihni retirler.
Fakat eer bunu tanmlamyorlarsa, zihinle
ne demek istiyorlar?
Soruyorsunuz. Bu sizin zihniniz. Ben ya
ntlyorum. Bu benim zihnim. Eer zihnim
olmasayd, nasl yant verebilirdim ki?Eer
zihniniz olmasayd, nasl sorabilirdiniz ki?
8. Zihin: Burada Avatamsaka Sutradan bir msra aklanm
tr: alem sadece bir tek zihindir. Altnc Zen piri Hui-
neng zihni alem, doay ise efendi olarak ayrmtr.
9. Budalar: Budizm kendisini tek bir Buda ile snrlamaz. Sa
ysz Budalar kabul eder. Ne de olsa herkesin bir Buda-
doas vardr. Tpk her dncede farkndalk olduu gibi
her dnyada da bir Buda vardr. Budalk iin gereken tek
nitelik tam farkndalktr.
10. Tanmlamalarn olmamas: Dharma aktarlrken tanmla
malarn olmamas Zen Budizmin mihenk tadr. Bu mut
laka szcklerin olmamas demek deil, daha ziyade aktar
ma uslbu stnde snrlamalarn olmamas demektir. Bir
jest de vaaz kadar iyidir.
29
Soran sizin zihninizdir. Balangc olmayan
sonsuz kalpalar
11
boyunca, ne yaparsanz ya
pn, nerede olursanz olun, bu sizin gerek
zihninizdir, bu sizin gerek Budanzdr. Bu
Zihin Buda'dr
12
sz de ayn eyi syler. Bu
zihnin tesinde asla baka bir Buda bulmaya
caksnz. Bu zihnin tesinde aydnlanma
13
ya
da nirvana
14
aramak mmkn deildir. Zihin
11. Kalpa: Bir dnyann yaradlndan yklmasna kadar olan
sre; ok uzun bir sre.
12. Bu zihin Budadr: Bu z olarak Mahayana Budizmdir. Bir
keresinde bir kei Big Plma Matsunun ona rettikleri
ni sordu. Big Plum yle dedi, Bu zihin Budadr. Kei
yantlad, imdilerde Matsu zihin olmayan Buda deildir
diye retiyor. Big Plum buna yle yant verdi, Brak o
zihin olmayan Buda deildir desin, ben bu zihin Buda
drdan sapmayacam. Matsu bu hikayeyi duyunca Plum
kemale ermi dedi. (Transmission of the Lamp, 7. Blm)
13. Aydnlanma: Bodhi. Aldanlardan kurtulmu olan zihnin,
tpk bulutlarla kaplanmam olan ay gibi kla dolu oldu
u sylenir. Aydnlanan kii baka bir yeniden doua kat
lanmak yerine nirvanaya ular, nk aydnlanma karma
ya son verir. itme melekesi daha ilkeldir, fakat grme du
yusu insann gereklik bilgisinin allm kaynadr; bu
nedenle grsel mecazlar kullanlr. Geri sutralar Budala
rn koklama duyusu araclyla rettikleri dnyalardan
da bahsederler.
14. Nirvana: lk inli evirmenler krk ince szc dene
dikten sonra sonunda vazgeip, sadece nefes yok anlam
na gelen bu Sanskrite szc kendi harfleriyle yazdlar.
Bu ayn zamanda tek sknet diye de tanmlanr. Pek ok
insan bunu lmle eitler, fakat Budistler iin nirvana ne
fesin simgeledii diyalektiin olmamas anlamna gelir.
Nagarjunaya gre,"Karmaya maruz kaldnda samsara
olan, karmaya maruz kalmad zaman nirvanadr.
(Madhyamika Shastra, Blm 25, Kta 9)
30
le kastedilen kendi z-doanzn
15
gereklii,
neden ve sonucun yokluudur. Zihniniz nir
vanadr. Zihnin tesinde bir yerde bir Buda
ya da aydnlanma bulabileceinizi dnebi
lirsiniz, fakat byle bir yer yoktur.
Bir Buda ya da aydnlanma bulmaya al
mak uzay tutmaya almak gibidir. Uzayn
bir ad vardr, fakat ekli yoktur. O kaldrabi
leceiniz veya indirebileceiniz birey deil
dir. Ve kesinlikle onu tutamazsnz. Bu zih
nin tesinde asla bir Buda gremezsiniz. Bu
da sizin zihninizin bir rndr. Neden bu
zihnin tesinde bir Buda arayasnz ki?
Gemi ve gelecek Budalar sadece bu zi
hin hakknda konuurlar. Zihin Budadr ve
Buda zihindir. Zihnin tesinde Buda yoktur
ve Budann tesinde zihin yoktur. Eer zih
nin tesinde bir Buda olduunu dnyorsa
nz, nerede? Zihnin tesinde Buda yoktur,
yleyse neden bir Buda hayal edesiniz ki?
Kendinizi aldattnz srece gerek zihninizi
bilemezsiniz. Cansz bir ekil tarafndan esir
15. z-doas: Svabhava. Kendiliinden yle olan, z-doas
ne tesadfi, ne dnyevi ne de uzamsal olarak hibir eye
bal deildir. z-doasnn grnts yoktur. Onun be
deni beden deildir. O bir tr ego deildir ve o olgunun
iinde ya da ondan ayr olarak varolan bir tr alt tabaka ve
ya zellik de deildir. z-doas boluk da dahil olmak
zere tm zelliklerden yoksundur, yine de gereklii be
lirler.
3 1
alndka zgr deilsinizdir. Eer bana inan
myorsanz, kendinizi aldatmak size yardm
etmez. Bu Budann hatas deil. Ne var ki in
sanlar aldan iinde. Kendi zihinlerinin Buda
olduunun farknda deiller. Aksi halde zi
hinlerinin dnda bir Buda aramazlard.
Budalar Budalar korumaz. Eer bir Bu
da aramak iin zihninizi kullanrsanz Buday
gremezsiniz. Baka bir yerde Buda arad
nz srece Budann kendi zihniniz olduunu
asla gremezsiniz. Bir Budaya ibadet etmek
iin bir Buda kullanmayn. Ve bir Budaya ya
karmak
16
iin zihninizi kullanmayn. Budalar
sutralar
17
okumaz. Budalar kurallara
18
uymaz.
Ve Budalar kurallar bozmaz. Budalar hibir
eye uymaz ya da bozmaz. Budalar iyi veya
kt ey yapmaz.
Bir Buda bulmak iin kendi doanz anla
16. Buda'ya yakarmak: Yakar hem bir Budann gz nne
getirilmesini hem de bir Budann isminin tekrarlanmasn
ierir. Byle bir balln olaan nesnesi Amitabha, Son
suzluun Budasdr. Amitabhaya tm yrekle yakarmak
ibadet edenlerin, aydnlanmaya bu dnyadakinden daha
kolay ulald sylenen Bat cennetinde yeniden douu
garantiler.
17. Sutra: p anlamna gelen sutra bir Budann szlerini bir
araya getirip dizmek demektir.
18. Kurallar: Budist ahlak uygulamas pek ok yasak ierir.
Bunlar genellikle rahip snfndan olmayanlar iin 5, kei
ler iin yaklak 250 ve rahibeler iin 3 50 ile 500 arasnda
dr.
32
manz gerekir.
19
Doasn gren herkes bir
Budadr. Eer doanz grmyorsanz, Bu
dalara yakarmak, sutralar okumak, sunular
sunmak ve kurallara uymak faydaszdr. Bu
dalara yakarmak iyi karma ortaya karr, sut
ralar okumak iyi hafza oluturur; kurallara
uymak iyi bir yeniden dou ortaya karr ve
sunu sunmak gelecek saadetleri oluturur -fa
kat Buday deil.
Eer kendi kendinize anlamyorsanz, ya
am ve lmn
20
esasna inmek iin bir ret
men, bir usta bulmanz gerekir. Fakat eer
kendi doasn anlamyorsa byle biri ret-
19. Doanz anlamak: ster z-doas, ister Buda-doas, ister
se Dharna-doas diye adlandrlsn doamz gerek bede
nimizdir. O ayn zamanda bizim sahte bedenimizdir. Ger
ek bedenimiz douma ve lme, belirmeye ve kaybolma
ya maruz deildir, fakat sahte bedenimiz srekli bir dei
im durumundadr. Doamz grerek doamz kendisini
grr, nk aldan ve farkndalk farkl deildir. Bunun
ngilizce aklamas iin D.T.Suzukinin Zen Doctrine of No
Mind adl eserine baknz.
20. Yaam ve lm: Shakyamuni sonsuz doum-lm dng
snden kacak bir yol bulmak iin evini terketti. Buday
izleyen herkes aynsn yapmaldr. Zen neslinin cbbesiy
le kasesini devretme zaman geldii zaman beinci Zen pi
ri olan Hung-jen mritlerini bir araya toplad ve yle de
di, hibir ey yaam ve lmden daha nemli deildir. Fa
kat Yaam ve lm Denizinin dnda bir yol aramak yeri
ne tm zamannz fazilet kazanmann yollarn aramak iin
harcyorsunuz. Eer kendi doanza kar krseniz fazile
tin faydas ne? Bilgeliinizi, kendi zihninizin prajna-doas
n kullann. Hepiniz gidip bana bir iir yazn. (Sutra of
the Sixth Patriarch, Blm 1)
33
men deildir. Oniki-katl Dini Kanunu
21
ez
berden okuyabilse bile, Doum ve lm
emberinden
22
kurtulamaz.Kurtulma midi
olmakszn bu alemde strap eker.
Uzun zaman nce, kei Good Star
23
tm
Dini Kanunu ezberden okuyabiliyordu. Fakat
emberden kurtulamad, nk doasn an
lamad. Eer Good Starn bana gelen buy
sa, gnmzde bir ka sutra ve shastra
24
oku
yan ve bunun Dharma olduunu dnen in
sanlar aptaldr. Doanz anlamadnz sre
21. Oniki katl dini kanun: Mahayana Budizmin kabul ettii
kutsal yazlarn oniki blm. Farkl konular ve edebi bi
imleri ayrmak iin oluturulan bu blmler sutralar,
Budann vaazlarn, geyalar, sutralarn kouk olarak tek
rarlarn; gathalar, dini ark ve iirleri; nidanalar, tarihi
hikayeleri; catakalar, nceki Budalarn hikayelerini; itiv
rittakalar, mritlerin gemi yaam hikayelerini; abdhuta
dharmay, Budann mucizelerini; udanay, retinin ta
lep edilmeyen ifadelerini; vaipulyay, uzun konumalar;
ve vyakaranay, aydnlanma kehanetlerini ierir.
22. Doum ve lm emberi: Sadece Budalarn kurtulabilece
i sonsuz yeniden dou dngs.
23. Good Star: Nirvana Sutrasnn otuznc blmnde
Good Starn Shakyamuninin olundan biri olduu
sylenir. Ve kardei Rahula gibi o da bir kei oldu. Sonun
da, ann tm kutsal edebiyatn aklayp ezberleyebildi
ve nirvanaya ulatn dnd. Esasnda, sadece ekil ale
mindeki drdnc dhyana semasna ulamt. Ve bu kaza
nmndaki karma destei kalknca bedensel olarak sonsuz
strap cehennemine geti.
24. Sutralar veya shastralar: Sutralar Budalarn konumalar
dr. Shastralar ise nl mritlerin konumalardr.
34
ce ezbere bu kadar ok yaz okumak faydasz
dr.
Bir Buda olmak iin tm yapmanz gere
ken doanz anlamaktr. Buda sizin doanz
dr. Ve Buda zgr olan kiidir: planlardan,
kayglardan kurtulmu olandr. Eer doanz
anlamyor ve btn gn baka yerlere bakarak
kouturup duruyorsanz asla bir Buda ola
mazsnz. Gerek u ki bulunacak veya
olunacak birey yoktur. Fakat byle bir anla
ya ulamak iin bir retmene ve kendinize
anlatmak iin aba gstermeye ihtiyacnz
vardr. Yaam ve lm nemlidir. Bo yere
bunlarn cefasn ekmeyin. Kendinizi aldat
makta bir fayda yoktur. Ganj nehrinin ky
sndaki kum taneleri kadar ok hizmetiniz ve
mcevheriniz olsa da bunlar gzleriniz ak
ken grrsnz. Fakat ya gzleriniz kapaly
ken? O zaman grdnz hereyin bir rya
ya da yanlsama gibi olduunu kavramalsnz.
Eer ok gemeden bir usta bulmazsanz,
bu hayat bouna yaarsnz. Doru, Buda-
doanz var. Fakat bir ustann yardm ol
makszn bunu asla bilemezsiniz. Sadece mil
yonda bir kii bir ustann yardm olmakszn
aydnlanr.
Geri artlarn rastlantyla bir araya gel
mesiyle insan Budann ne anlama geldiini
anlarsa onun ustaya ihtiyac olmaz. Byle biri
35
retilen hereyin stnde doal bir farkn
dala sahiptir. Fakat eer byle kutsanm
deilseniz ok aln ve alma yoluyla anla
yacaksnz.
Anlamayan ve almadan anlayabilecekle
rini dnen insanlar siyah beyazdan ayrde
demeyen o aldan iindeki insanlardan hi
farkl deillerdir.
25
Byle kiiler yalan yere
Budhadharmal ilan ederek gerekte Bu
daya kfreder ve Dharmay bozarlar. Sanki
yamur yadrmlar gibi vaaz ederler. Fakat
onlarnki Budalarn deil, eytanlarn
26
vaaz
dr. Onlarn retmeni eytanlarn Kraldr ve
mritleri eytann dalkavuklardr. Byle bir
retiyi izleyen aldan iindeki insanlar bil
meden Doum ve lm Denizinin iinde da
ha derinlere batarlar.
nsanlar kendi doalarn anlamadka na
sl kendilerine Buda diyebilirler? Onlar dier
insanlar eytanlarn alemine girmeye kand
ran yalanclardr. Kendi doalarn anlama-
25. Beyaz siyahtan ayrmak: Hui-linin 435de yazd ve Kon
fyslkle Budizmi ayn derecede doru adlandrd
ve lmden sonra karmann ilediini inkar eden makalesi
tarafndan atelenen, Budizmi Konfyslk veya Ta
oculuk olarak grme teebbsne bir gnderme.
26. eytanlar: Budistler de dier inan sahipleri gibi, tek ama
lar Budala ulamak isteyenleri bertaraf etmek olan bir
varlk kategorisini kabul ederler. Bu eytan alayn Bu
dann aydnland gece yendii Mara ynetir.
36
dka Oniki-katl Dini Kuraln vaaz eytanla
rn vaazndan baka birey deildir. Onlarn
sadakati Budaya deil, Marayadr. Siyah be
yazdan ayramazken nasl doum ve lmden
kurtulabilirler?
Doasn anlayan insan bir Budadr; an
lamayan bir fanidir. Fakat eer Buda-doa
nz fani doanzdan ayr olarak bulabiliyor
sanz, nerede peki? Fani doamz Buda do
amzdr. Bu doann tesinde Buda yoktur.
Buda bizim doamzdr. Bu doann tesin
de Buda yoktur. Ve Budann tesinde doa
yoktur.
Fakat farzedelim doam anlamyorum, yine
de Buda'lara yalvararak, sutralar okuyarak, su
nular sunarak, kurallar izleyerek, ibadet ederek
veya iyi iler yaparak aydnlanamaz mym?
Hayr, aydnlanamazsnz.
Neden?
Herhangi bireye ulasanz bile bu artlara
baldr, karmayla ilgilidir. Sonunda dl ve
ya ceza ortaya kar. Bu emberi dndrr.
Ve douma ve lme maruz kaldnz srece
asla aydnlanamazsnz. Aydnlanmak iin do
anz anlamanz gerekir. Doanz anlama
dka btn bu neden sonu konumalar sa
malktr. Budalar samalk yapmazlar. Bir Bu
da karmadan
27
kurtulmutur, neden ve sonu
37
tan kurtulmutur. Onun bireye ulatn
sylemek bir Budaya iftira etmektir. Neye
ulaabilirdi ki? Bir zihne, bir gce, bir anlay
a veya bir gre bile odaklanmak bir Buda
iin mmkn deildir. Bir Buda tek tarafl de
ildir. Onun zihninin doas ne saf ne de
murdardr, sadece botur. O uygulamadan ve
anlamadan kurtulmutur. O neden ve sonu
tan kurtulmutur.
Bir Buda kurallar gzetmez. Bir Buda iyi
ya da kt ey yapmaz. Bir Buda enerjik ya da
tembel deildir. Bir Buda hibir ey yapma
yan biridir, zihnini bile bir Budaya odaklaya
mayan biridir. Bir Buda Buda deildir. Buda
lar dnmeyin. Eer ne demek istediimi
anlamyorsanz asla kendi zihninizi bilemezsi
niz.
Kendi doalarn grmeyen ve srekli ola
rak dncesizlii uygulayabildiklerini hayal
eden insanlar yalanc ve aptaldr. Onlar son
suz uzayn iine derler. Sarholara benzer
ler. yiyi ktden ayrt edemezler. Eer byle
bir uygulama gelitirmek niyetindeyseniz,
27. Karma: Fiziki neden ve sonu kanununun ahlaki eiti olan
karma bedenin, azn ve zihnin edimlerini ierir. Tm bu
edimler Yeniden Dou arkn dndrr ve strapla so
nulanr. Bir edim iyi olduu zaman bile ark dndrr.
Budist almann amac emberden kurtulmak, karmaya
bir son vermek, edimde bulunmadan edimde bulunmak,
daha iyi bir yeniden doua kavumamaktr.
38
aklc dnceye bir son vermeden nce do
anz anlamanz gerekir. Doanz grmeden
aydnlanmaya ulamak mmkn deildir.
Yine de insanlar karmann varolmadnn
iddia ederek her tr kt eylemde bulunuyor
lar. Hatal olarak, eer herey bosa ktlk
yapmann da yanl olmadn ne sryor
lar. Byle insanlar, hi bir kurtulma umudu
olmakszn sonsuz bir karanlk cehennemine
der. Bilge olanlar byle bir gre katl
mazlar.
Fakat eer her hareketimiz ya da durumu
muz, ne zaman ortaya karsa ksn, zihinse, ne
den bu zihni bir insann bedeni lrken grmyo
ruz?
Zihin her zaman buradadr. Sadece onu
grmyorsunuz.
Fakat eer zihin buradaysa neden grmyo
rum?
Hi rya grr msnz?
Elbette.
Rya grrken o siz misiniz?
Evet, benim.
Yaptklarnz ve syledikleriniz sizden
farkl mdr?
Hayr, deildir.
39
Eer deilse, o zaman bu beden sizin ger
ek bedeninizdir. Ve bu gerek beden sizin
zihninizdir. Ve bu zihin, balangc olmayan
sonsuz kalpalar boyunca, hi deimedi. Asla
yaamad ya da lmedi, ortaya kmad veya
kaybolmad, oalmad ya da azalmad. O ne
saf ne murdardr, ne iyi ne ktdr, ne gemi
ne gelecektir. Doru ya da yanl deildir. Er
kek ya da dii deildir. Ne bir kei ne halktan
biri, ne bir dini lider ne bir kei aday, ne bir
alim ne bir Budala, ne bir Buda ne bir fani
olarak ortaya kmaz. Hibir eyi kavramak
iin uramaz ve hi bir karmaya katlanmaz.
Bir gc ya da biimi yoktur. Uzay gibidir.
Ona sahip olamazsnz veya onu kaybedemez
siniz. Onun hareketlerini dalar, nehirler ve
ya kaya duvarlar engelleyemez. Onun durdu
rulamayan gleri Be Skandha Dana
28
n
fuz eder ve Samsara Nehrini
29
geer. Bu ger
ek bedeni hi bir karma tutamaz. Fakat bu
zihin ulvidir ve grlmesi zordur. Duyusal zi
hinle ayn ey deildir. Herkes bu zihni gr
mek ister ve ellerini ve ayaklarn onun y
la devindirenler Ganj nehri kysndaki kum
lar kadar oktur, fakat onlara sorduunuz za
28. Skanda'lar: Zihnin veya zihinsel bedenin unsurlar anlam
na gelen Sanskrite szck: biim, duyumsama, alg, drt
ve bilin.
29. Samsara; Srekli ak, lmllk emberi, sonsuz doum
ve lm ak anlamna gelen Sanskrite szck.
40
man bunu aklayamazlar. Kuklalar gibidirler.
Bunu neden grmyorlar?
Buda insanlarn aldan iinde olduunu
syledi. Eylemde bulunduklar zaman Sonsuz
Yeniden Doum Nehrine dmelerinin ne
deni budur. Ve kmaya altklar zaman sa
dece daha derine batarlar. Ve btn bunun
nedeni doalarn anlamamalardr. Eer in
sanlar aldan iinde deilseler, tam nlerin
deki bireye neden birey sorsunlar ki? Hibi
ri ellerinin ve ayaklarnn hareketini anlam
yor. Buda yanlmad. Aldan iinde olan in
sanlar kim olduklarn bilmiyorlar. Kavran
mas bu kadar g olan birey baka kimse ta
rafndan deil bir Buda tarafndan bilinir. Sa
dece bilge olan bu zihni, dharma-doas de
nen, kurtulu denen bu zihni bilir. Ne yaam
ne de lm bu zihni snrlayamaz. Hibir ey
snrlayamaz. Buna ayn zamanda Durdurula
mayan Tathagata
30
, Kavranamayan, Kutsal
z, lmsz, Byk Bilge de denir. simleri
deiir, fakat z deimez. Budalar da dei
ir, fakat hi biri kendi zihnini terketmez.
Zihnin kapasitesi snrszdr ve tezahrleri
30. Tathagata: Bir Buda ismi; bir Budann kendini ima ettii
isim. Bir Buda farkndadr. Bir Tathagata dl bedeninin
veya gerek bedeninin ztt olarak, bir Budann dnyadaki
tezahr, onun dnm bedenidir. Bir Tathagata Dhar
may retir.
4 1
tkenmez. ekilleri gzlerinizle grmek, ses
leri kulaklarnzla iitmek, kokular burnu
nuzla koklamak, tatlar dilinizle tatmak, her
hareket ve durum zihninizdir. Her an, keli
melerin ulaamad yer zihninizdir.
Sutralar yle der, Bir tathagatann bi
imleri sonsuzdur. Farkndal da yle. Bi
imlerin sonsuz eitinin nedeni zihindir. Ha
reketleri ve durumlar ne olursa olsun, onun
eyleri ayrt etme yetenei zihnin farkndal
dr. Fakat zihnin ekli yoktur ve farkndal
snrszdr. Bu nedenle yle denir, Bir tat-
hagatann biimleri sonsuzdur. Farkndal
da yle.
Drt elementten
31
oluan somut bir beden
sorundur. Somut bir beden domaya ve l
meye mahkumdur. Fakat gerek beden varol
madan varolur, nk bir tathagatann bede
ni hi deimez. Sutralar yle der, nsanlar
Buda-doasnn her zaman sahip olduklar
birey olduunu kavramallardr. Kashyapa
32

sadece kendi doasn kavrad.
Doamz zihindir. Ve zihin doamzdr.
31. Drt element: Maddi beden de dahil olmak zere tm mad
denin drt unsuru: toprak, su, ate ve hava.
32. Kashyapa: Mahakashyapa veya Byk Kashyapa da denir.
Budann bata gelen mritlerinden biriydi ve Hidistanda
ki ilk Zen piri olmak itibarn kazand. Buda bir iei ha
vaya kaldrdnda Kashyapa karlk olarak glmsedi ve
Zen zihni aktarlmaya balad.
42
Bu doa btn Budalarn zihniyle ayndr.
Gemi ve gelecek Budalar sadece hu zihni
aktarrlar. Bu zihnin tesinde hi bir yerde
Buda yoktur. Aldan iindeki insanlar kendi
zihinlerinin Buda olduunu anlamazlar. Ara
ylarn darda srdrrler. Hala Budalara
yalvarmay veya Budalara ibadet etmeyi ve
Buda nerede? diye merak ederek dolanmay
kesmezler. Byle aldanlara kaplmayn. Sa
dece kendi zihninizi tanyn. Zihninizin te
sinde baka bir Buda yoktur. Sutralar yle
der, ekli olan herey bir yanlsamadr. Ay
n zamanda yle de derler, Neredeyseniz
orada bir Buda vardr. Buda zihninizdir. Bir
Budaya ibadet etmek iin bir Buda kullanma
yn.
Birden nnzde bir Buda ya da Bodhi
sattva
33
belirse bile, huu duymaya gerek yok
tur. Bizim zihnimiz botur ve byle bir ekil
iermez. Grntlere tutunan insanlar ey
tandr. Onlar Yoldan ayrlmtr. Neden zi
hinden doan yanlsamalara ibadet edilsin ki?
ibadet edenler bilmiyorlar ve bilenler ibadet
etmiyor. badet ederek eytanlarn bysne
kaplrsnz. Bunu belirtiyorum, nk korka
33. Bodhisattva: Mahayana ideali. Bodhisattva kendi zgrle
mesini dier varlklarn zgrlemesine balar, oysa arhat,
yani Hinayana ideali kendi kurtuluunu aramakla ilgilenir.
Bodhisattva arhat gibi zihni hilie indirgemek yerine zih
ni sonsuzlua geniletir. Bunun nedeni tm varlklarda ay
n Buda-doasnn olduunu kavramasdr.
43
rm bunun farknda deilsiniz. Bir Budann
esas doasnn byle bir ekli yoktur. Olaan
dan bir ey ortaya ksa bile bunu aklnzda tu
tun. Ona sarlmayn veya ondan korkmayn ve
zihninizin esasta saf olduundan phe etme
yin. Byle bir ekil iin nerede yer olabilirdi
ki? Ruhlar, eytanlar ya da kutsal varlklar
34

ortaya knca da ne huu duyun ne de korku.
Zihniniz esasta botur. Tm grntler ya
nlsamadr. Grntlere tutunmayn.
Eer bir Buda, bir Dharma veya bir Bod-
hisattva
35
hayal eder ve onlara sayg beslerse
niz kendinizi fanilerin alemine srgn edersi
niz. Eer dorudan anlay peindeyseniz, hi
bir grntye tutunmayn, baarrsnz. Baka
bir dm yok. Sutralar yle der, Tm
grntler yanlsamadr. Daimi bir ekilleri,
sabit bir mevcudiyetleri yoktur. Srekli deil
lerdir. Grntlere balanmayn, Buda ile tek
zihin olursunuz. Sutralar der ki, Tm ekil
den kurtulmu olan Budadr.
34. Ruhlar, eytanlar veya kutsal varlklar: Ruhlar bedensiz var
lklardr. eytanlar gkteki (devas), denizdeki (nagas) ve
yeryzndeki (yakshas) eitli tanrlar kapsar. Kutsal var
lklar otuz semann efendisi Indra ile yaradln efendisi
Brahmay kapsar.
35. Bir Buda, bir Dharma veya bir Bodhisattva: Bu Budist
Snan veya Kat Mcevheri oluturur. Bir Dharma
bir Budann retisidir. Byle bir retiyi izleyenler kei
ler dzenini veya Mahayana geleneinde Bodhisattvalar
olutururlar.
44
Fakat neden Buda'lara ve Bodhisattvalara
ibadet etmemeliyiz?
eytanlar ve iblisler tezahr gcne sahip
tir. Her ekilde Bodhisattva grnts yara
tabilirler. Fakat bunlar sahtedir. Hibiri Buda
deildir. Buda sizin kendi zihninizdir. bade
tinizi yanl ynlendirmeyin.
Buda Sanskritede farknda, mucizevi bi
imde farknda olmak anlamna gelir. Tepki
vermek, alglamak, kalarnz kaldrmak, gz
lerinizi krpmak, ellerinizi ve ayaklarnz oy
natmak, btn bunlarn hepsi mucizevi bir e
kilde farknda olan doanzdr. Ve bu doa zi
hindir. Ve Buda yoldur. Ve yol Zendir.
36
Fa
kat Zen szc hem faniler hem de bilgeler
iin bir bilmece olarak kalmtr. Doanz
anlamak Zendir. Eer doanz anlamazsanz
bu Zen olmaz.
Binlerce sutra ve shastray
37
aklayabile
niz bile, doanz anlamyorsanz sizinki bir
36. Zen: nceleri Sanskrite meditasyonun karl olan
dhyana szcnn harflerini evirmek iin kullanld.
Bodhidharma gnlk, dorudan zihin, oturmadan oturan
ve edimde bulunmadan edimde bulunan zihin balamnda
yerine bu terimi kullanarak zeni meditasyon minderinden
kurtarma payesini kazand.
37. Binlerce sutra ve shastra: Altnc yzyln balarnda olutu
rulan bir in Budist Dini Kanunu veya Tripitakas 1.600
kadar sutra olan 2.213 farkl almay kapsar. O zaman
dan beri Tripitakaya pek ok sutra eklendi, fakat ok daha
fazlas kayboldu. imdiki dini Kanun 1.662 alma ierir.
45
Budann deil, bir faninin retisidir. Ger
ek Yol ulvidir. Dille aklanamaz. Kutsal me
tinlerin faydas nedir?Fakat kendi doasn
anlayan biri tek kelime okuyamasa bile Yolu
bulur. Doasn anlayan kii bir Budadr. Ve
bir Budann bedeni esas olarak saf ve lekesiz
olduu ve syledii herey zihninin bir ifade
si ve temelde bo olduu iin bir Buda sz
cklerde veya Oniki-katl Dini Kuralda bulu
namaz.
Yol temelde mkemmeldir. Mkemmel
letirilmesi gerekmez. Yolun bir ekli ya da
sesi yoktur. Ulvidir ve alglanmas zordur. Su
imenize benzer: suyun ne kadar scak ya da
souk olduunu bilirsiniz, fakat bakalarna
syleyemezsiniz. Sadece bir tathagatann bil
dii eyin insanlar ve tanrlar farknda deil
dir. Fanilerin farkndal yetersizdir. Onlar
grntlere bal kaldklar srece zihinleri
nin bo olduunun farknda olmazlar. Ve
yanllkla eylerin grntsne yapp kala
rak Yolu kaybederler.
Eer hereyin zihinden geldiini biliyorsa
nz balanmayn. Bir kez balannca farknda
olmazsnz. Fakat bir kez doanz anladnz
zaman tm Dini Kural iyice dz yaz olur
kar. Onun binlerce sutras ve shastras sadece
ak bir zihne gtrr. Anlay cmlenin orta
snda gelir. retilerin ne faydas var ki?
Nihai Gerek szcklerin tesindedir.
46
retiler szcklerdir. Onlar Yol deildir.
Yol szckszdr. Szckler yanlsamadr.
Onlar, ister saraylar veya arabalar, ister park
lar ya da gl kenarndaki kulbeler olsun, ge
celeyin ryalarnzda ortaya kan eylerden
farkl deillerdir. Byle eylerden zevk alma
yn. Btn bunlar yeniden douun beiidir.
lme yaklarken bunu aklnzda tutun. G
rntlere balanmayn, btn engelleri aar
snz. Bir an tereddt ederseniz eytann b
ysne kaplrsnz. Gerek bedeniniz saftr
ve nfuz edilemez. Fakat aldanlar yznden
bunun farknda deilsiniz. Ve bu yzden bo
yere karmaya katlanyorsunuz. Zevk bulduu
nuz yerde esaret bulursunuz. Fakat bir kez
esas bedeninize ve zihninize
38
uyandnz za
man artk ballklarla snrl olmazsnz.
Dnyevi olan iin akn olan terkeden in
san bir fanidir. Bir Buda iyi talihte ve ktde
zgrlk bulan kiidir. yle bir gc vardr ki
karma onu tutamaz. Ne tr karma olursa ol
sun bir Buda bunu deitirir. Cennet ve ce
hennem
39
onun iin hibir eydir. Fakat bir
faninin farkndala hereyin iine ve dna
38. Beden ve zihin: Drt element bedeni ve be unsur zihni genel
de z belirtir, fakat Bodhidharma Buda-zn ima eder.
39. Cennet ve cehennem: Budistler onalt-onsekiz cennete ayr
lan drt ekil cenneti ve drt ekilsizlik cennetini kabul
ederler. arkn kar tarafnda her birine bitiik drt ce
hennem olan sekiz scak cehennem ve sekiz souk cehen
nem vardr. Sonsuz karanlk ve sonsuz strap gibi pek ok
zel cehennem de vardr.
47
nfuz eden bir Budann farkndalna kyas
la soluktur.
Eer emin deilseniz edimde bulunmayn.
Bir kez edimde bulununca, doum ve lmn
iinde dolanrsnz ve hi bir snanz ol
mamasndan piman olursunuz. Fakirlik ve
zorluk hatal dnme tarafndan yaratlr. Bu
zihni anlamak iin edimde bulunmadan edim
de bulunmanz gerekir. Ancak o zaman here
yi bir tathagatann gr asndan grrs
nz.
Fakat Yola ilk girdiinizde farkndaln
odaklanmayacaktr. Muhtemelen her trl
tuhaf, rya benzeri sahneler greceksiniz. Fa
kat btn bu sahnelerin zihninizden baka bir
yerden geldiinden phelenmeyin.
Eer bir ryadaki gibi gneten daha par
lak bir k grrseniz geri kalan balantlar
nz birden sona erecek ve gerekliin doas
aa kacaktr. Byle bir olay aydnlanmann
temeli ilevini grr. Fakat bu sadece sizin bi
leceiniz bireydir. Bunu bakalarna akla
yamazsnz.
Veya eer yrrken, dururken, otururken
veya bir ormanda yatarken parlak ya da sol
gun bir k grrseniz bakalarna syleme
yin ve ona odaklanmayn. Bu sizin kendi do
anzn dr.
48
Veya eer gecenin karanl ve sakinliin
de yrrken, dururken, otururken veya ya
tarken her ey gn ndaym gibi grnr
se rkmeyin. Zihniniz kendisini aa vurmak
zeredir.
Veya eer gece rya grrken ay ve yl
dzlar tm netlikleriyle grrseniz zihninizin
almalar sona eriyor demektir. Fakat bunu
bakalarna sylemeyin. Ve eer ryalarnz,
sanki karanlkta yryormusunuz gibi, net
deilse bunun nedeni zihninizin endielerle
maskelenmi olmasdr. Bu da yine sadece si
zin bileceiniz bireydir.
Eer doanz anlarsanz, sutralar okuma
nz veya Budalara yalvarmanz gerekmez. Bil
gi ve malumat sadece faydasz deildir, ayn
zamanda farkndalnz da glgelendirir.
retiler sadece zihni gstermek iindir. Bir
kez zihninize ynelince neden retilere dik
kat edesiniz ki?
Dnyevi olandan Budaya gitmek iin kar
maya bir son vermeniz, farkndalnz besle
meniz ve yaamn getirdiklerini kabul etme
niz gerekir. Eer srekli fkeleniyorsanz do
anz Yola kar evirmi olursunuz. Kendi
nizi aldatmann faydas yoktur. Budalar iste
dikleri zaman ortaya kp kaybolarak doum
ve lm yoluyla zgrce hareket ederler.
49
Onlar karmayla snrlanamaz veya eytanlar
tarafndan alt edilemezler.
Faniler bir kez doalarn anlad zaman
tm balantlar sona erer: Farkndalk gizli
deildir. Fakat onu ancak u an bulabilirsiniz.
Ancak imdi. Eer gerekten Yolu bulmak is
tiyorsanz hibir eye tutunmayn. Bir kez
karmaya son verip farkndalnz besledii
nizde geriye kalan btn balantlar son bu
lur. Anlay doal olarak gelir. Hibir aba
gstermenize gerek yoktur. Fakat fanatikler
40

Budann ne demek istediini anlamazlar. Ve
ne kadar ok abalarlarsa, Bilgenin kastetti
inden o kadar uzaklarlar. Tm gn boyun
ca sutralar okuyup Budalara yakarrlar. Fakat
kendi ilahi doalarna kar kr kalrlar ve
emberden kurtulamazlar.
Bir Buda tembel biridir. n ve servet pe
inde komaz. Sonunda bunlarn ne faydas
vardr ki? Doalarn anlamayan ve sutra oku
mann, Budalara yakarmann, uzun sre ve
ok renmenin, gece gndz almann, as
la yatp uzanmamann veya bilgi kazanmann
Dharma olduunu dnen insanlar Dhar
40. Fanatikler: Budist ve Budist olmayan eitli dini tarikat ta
raftarlar arasnda fanatikler gibi iftiraya en ok maruz ka
lanlar ilecilik ve kendine eziyetle megul olanlar veya
Dharmann ruhunu deil, szlerini izleyenlerdir.
50
maya kfrederler. Gemi ve gelecek Bu
dalar sadece doanz anlamaktan bahseder
ler. Tm uygulamalar geicidir. Doalarn
anlamadklar srece, emsalsiz, tam bir aydn
lanmaya
41
ulatklarn iddia eden insanlar ya
lancdr.
Shakyamuninin
42
en byk on mridi ara
snda Ananda
43
renmede en ndeydi. Fakat
Buday bilmiyordu. Tm yapt almak ve
ezberlemekti. Arhatlar
44
Buday bilmez.
Tm bildikleri anlamak iin yaplan pek ok
almadr ve neden ve sonucun tuzana d
erler. Bu bir faninin karmasdr: doum ve
lmden kaamamak. Bu tr insanlar onun
niyetlendiinin tersini yaparak Budaya kfre
derler. Onlar ldrmek yanl olmazd. Sut
41. Tam aydnlanma: Anuttara-samyak-sambodhi. Bodhisatt
vaIarn hedefi. Elmas Sutrasnn bana bakn.
42. Shakyamuni: Shakya, Budann klan ismiydi. Muni, aziz de
mektir. Aile ismi Gautama ve ahsi ismi Siddhartha idi.
Budaya atfedilen tarihler deiiyor, fakat genel kan ..
557 ile 487 yllar veya o civarlar.
43. Ananda: Shakyamuninin enitesi. Budann aydnland
gece dodu. Yirmibe yl sonra Budann ilk kiisel hizmet
kar olarak Sangaya girdi. Budann Nirvanasndan sonra
lk Konseyde Budann vaazlarn ezberden tekrarlad.
44. Arhat: Hinayana veya Kk Ara taraftarlarnn hedefi
yeniden doutan kurtulmaktr. Fakat bir arhat tutkunun
tesinde olduu iin efkatin de tesindedir. Btn fanile
rin ayn doay paylatklarn ve herkes bir Buda olmadk
a hi Buda olmadn anlamaz.
5 1
ralar yle der, cchantikalar
45
inanamadk
lar iin onlar ldrmek su deildir, oysa
inanan insanlar Budalk durumuna ularlar.
Eer doanz anlamyorsanz, bakalar
nn faziletini eletirmemelisiniz. Kendinizi al
datmann faydas yoktur. yi ve kt ayrdr.
Neden ve sonu aktr. Cennet ve cehennem
hemen gznzn nndedir. Fakat aptallar
inanmazlar ve farknda bile olmadan hemen
sonsuz karanlk cehennemine derler. Onla
r inanmaktan alakoyan karmalarnn arl
dr. Onlar k diye bireyin olduuna inan
mayan krlere benzerler. Onlara bunu ak
lasanz bile hala inanmazlar, nk krdrler.
I nasl ayrt edebilsinler ki?
Ayns daha aa varolu dzenleri
46
veya
zayf ve hor grlenler arasnda son bulan ap
tallar iin de geerlidir. Onlar ne yaayabilir
ler ne de lebilirler. Ve ektii aclara ra
45. Icchantika'lar: Bir varlk snf, duyusal tatminle o denli il
gilidirler ki dini inan onlarn tesindedir. Kurallar bozar
ve tvbe etmeye kar karlar. Nirvana Strasnn ilk in
ce evirilerinden biri icchantikalarn Buda-doasna sahip
olduklarn reddediyordu. ldrmeye kar olan Budist ya
sas Budala muktedir olan hereyi ldrmeyi engellemek
niyetinde olduu iin, icchantikalar ldrmek en azndan
teoride susuz kabul edildi. Geri Nirvana Strasnn son
raki bir evirisi icchantikalarn da Buda-doas olduunu
ne srerek bu dnceyi dzeltti.
46. Daha aa varolu dzenleri: Canavarlar, a hayaletler ve
cehennemde strap ekenler.
52
men, eer sorarsanz size tanrlar kadar mut
lu olduklarn sylerler. Btn faniler, kendi
lerinin st snftan olduunu dnenler bile
ayn ekilde farknda deildir. Karmalarnn
arl nedeniyle bu tr aptallar inanamaz ve
zgrleemezler.
Zihinlerinin Buda olduunu gren insan
larn balarn kaztmaya ihtiyac yoktur
47
. Ke
ilerin dndaki insanlar da Budadr. Doa
larn anlamadklar srece balarn kaztan
lar sadece fanatiktir.
Fakat kei snfndan olmayan evli insanlar
cinsellikten vazgeemedikleri iin nasl Buda ola
bilirler ki?
Ben sadece doanz anlamaktan bahsedi
yorum. Cinsellikten bahsetmiyorum, nk
doanz anlamyorsunuz. Bir kez doanz
anlaynca cinsellik esas olarak nemsizdir.
Ondan aldnz zevkle birlikte sona erer. Ba
z alkanlklar kalsa da bunlar size zarar ver
mez, nk doanz esas olarak saftr. Drt
elementten oluan somut bir beden iinde ya
amasna ramen doanz temelde saftr. Bo
47. Ba kaztmak: Shakyamuni aydnlanma arayna balamak
iin gecenin ortasnda babasnn sarayn terkettiinde k
lcyla omuzlarna uzanan salarn kesti. Kalan ksa salar
bir daha kesmeye ihtiya duymayacak ekilde saat ynnde
kvrmlar oluturdu. Daha sonralar, Budist mezhep ye
leri kendilerini dier tarikatlardan ayrmak iin balarn
kaztmaya baladlar.
53
zulamaz. Gerek beden esasta saftr. Bozula
maz. Gerek bedeninizin hibir duyusu yok
tur, alk veya susuzluk, scaklk veya souk
luk, hastalk, sevgi veya ballk, zevk veya ac,
iyi ya da kt, ksalk ya da uzunluk, zayflk
veya g yoktur onun iin. Esasnda burada
hibir ey yoktur. Sadece bu maddi bedene
balandnz iin alk ve susuzluk, scak ve
souk gibi eyler ve hastalklar ortaya kar.
Bir kez balanmay kesip eyleri kendi ha
line brakrsanz, zgr olursunuz, hatta do
um ve lmden bile kurtulursunuz. Hereyi
dntrrsnz. Engellenemeyen ruhsal
glere
48
sahip olursunuz. Ve nerede olursa
nz olun huzur iinde olursunuz. Eer bun
dan phe ederseniz, hibir eyi anlayamazs
nz. Hibir ey yapmayarak daha iyi durumda
olursunuz. Bir kez eyleme geince doum ve
lm dngsnden kurtulamazsnz. Fakat
bir kez doanz anlaynca bir kasap olarak a
lsanz bile bir Budasnzdr.
Fakat kasaplar hayvanlar keserek karma ya
ratrlar. Nasl Buda olabilirler ki?
48. Ruhsal gler: Budistler bu tr alt g kabul ederler: tm
ekilleri grme yetenei, tm sesleri duyma yetenei, ba
kalarnn tm dncelerini bilme yetenei, kendinin ve
dierlerinin nceki varolularn bilme yetenei, istediin
zaman herhangi bir yerde olma veya herhangi bir ey ya
pabilme yetenei, ve yeniden douun sonunu bilme yete
nei.
54
Ben sadece doamz anlamaktan sz edi
yorum. Karma yaratmaktan bahsetmiyorum.
Yaptmz ne olursa olsun, karmamzn bi
zim stmzde hkm yoktur. Balangc ol
mayan sonsuz kalpalar boyunca, insanlar sa
dece doalarn anlamadklar iin sonunda
karlarnda cehennemi buluyorlar. Bir insan
karma yaratt srece doum ve lm dn
gsnn iinden gemeyi srdrr. Fakat ki
i bir kez esas doasn kavrad zaman kar
ma yaratmay keser. Eer doasn anlamazsa
Budalara yakarmak, kasap olsun olmasn, onu
karmasndan kurtarmaz. Fakat bir kez doas
n anlaynca btn pheler kaybolur. Bir ka
sabn karmasnn bile byle bir insan stnde
etkisi yoktur.
Hindistandaki yirmiyedi pir
49
sadece zih
nin damgasn
50
aktardlar. Benim ine geli
imin tek nedeni Mahayanann
51
anlk reti
49. Yirmiyedi pir: Kashyapa Zen neslinin ilk piriydi. Ananda
ikincisiydi. Prajnatara yirmiyedincisi ve Bodhidharma yir
misekizincisiydi. Bodhidharma ayn zamanda indeki ilk
Zen piriydi.
50. Damga: Zen zihninin aktarlmas, her zaman asl olanla
karlatrlabilecek olan ve mhrlemek kadar ok zaman
alan ve o denli ok ses kartan mkemmel bir suret bra
kr.
51. Mahayana: Maha byk demektir, yana ise ara. Kuzey,
Orta ve Dou Asyada Budizmin hakim biimi. Theravada
(Yallarn retisi) Gney ve Gneydou Asyadaki ha
kim biimdir. Hinayana terimi de Theravaday ima etmek
iin kullanlr.
55
sini aktarmaktr: Bu zihin Buda'dr. Ben ken
dini suya ve atee atmak, baklarn stnde
yrmek, gnde bir n yemek veya asla
yatmamak gibi kurallardan, ibadet veya ileci
likten sz etmiyorum. Bunlar fanatik, ereti
retilerdir. Bir kez devingen, mucizevi bir
ekilde farknda olan doanz tandnzda
sizinki tm Budalarn zihni olur. Gemi ve
gelecek Budalar sadece zihni aktarmaktan
bahsederler. Baka hibir ey retmezler.
Eer bir insan bu retiyi anlarsa, okumas
yazmas olmasa bile bir Budadr. Eer muci
zevi bir ekilde farknda olan doanz anla
myorsanz bedeninizi atomlara ayrsanz bi
le
52
asla bir Buda bulamazsnz.
Buda sizin gerek bedeniniz, zgn zihni
nizdir. Bu zihnin bir ekli ya da zellikleri, se
bep ya da sonucu, tendon ya da kemikleri
yoktur. O uzay gibidir. Onu tutamazsnz. O
materyalistlerin veya nihilistlerin zihni deil
dir. Bir tathangata dnda, hi kimse -hibir
fani, aldan iinde olan hibir varlk- onu an
layamaz.
52. Atomlar: lk Budist Sarvastivadinler sadece meditasyon
yoluyla bilinebilecek olan parama-anu isminde atom alt
paracklarn tandlar. Bu paracklarn yedisi bir atom
oluturur ve yedi atom, sadece bir Bodhisattvann gzle
riyle alglanabilecek olan bir molekl oluturur. Sarvasti
vadinler bir insann bedeninin 84.000 atomdan olutuu
nu (84.000 rakam ounlukla saysz olduunu kastetmek
iin kullanlyordu) iddia ettiler.
56
Fakat bu zihin drt elementten oluan so
mut bedenin dnda bir yerde deildir. Bu zi
hin olmadan hareket edemeyiz. Bedenin far-
kndal yoktur. Bir bitki veya ta gibi bede
nin de doas yoktur. yleyse nasl hareket
eder? Hareket eden zihindir.
Dil ve davran, alg ve idrak hep hareket
eden zihnin ilevleridir. Tm devinim zihnin
devinimidir. Devinim zihnin ilevidir. Devi
nim olmadan zihin olmaz ve zihin olmadan
devinim olmaz. Fakat devinim zihin deildir.
Zihin de devinim deildir. Devinim temelde
zihinsizdir. Ve zihin de temelde devinimsiz
dir. Fakat devinim zihin olmadan varolamaz.
Ve zihin de devinimsiz varolamaz. Devinimin
ondan ayr varolabilecei bir zihin ve zihnin
ondan ayr varolabilecei bir devinim yoktur.
Devinim zihnin ilevidir ve zihnin ilevi onun
devinimidir. Buna ramen, zihin ne devinir
ne de ilevde bulunur, nk ilevinin esas
boluktur ve boluk esasta devinimsizdir. De
vinim zihinle ayndr. Ve zihin esasta devi
nimsizdir.
Bu nedenle sutralar bize hareket etmeden
hareket etmeyi, yolculuk etmeden yolculuk
etmeyi, grmeden grmeyi, glmeden gl
meyi, mutlu olmadan mutlu olmay, yrme
den yrmeyi, ayakta durmadan ayakta dur
may syler. Sutralar yle der, Dilin tesine
gein. Dncenin tesine gein. Temelde
57
grme, iitme ve bilme tmyle botur. fke
niz, sevinciniz veya acnz bir kuklannki gibi
dir. Arayabilirsiniz, fakat hibir ey bulamaz
snz.
Sutralara gre, kt edimlerin sonunda
zorluk, iyi edimlerin sonunda ise saadet var
dr. fkeli insanlar cehenneme gider, mutlu
insanlar ise cennete. Fakat bir kez fke ve se
vincin doasnn bo olduunu anladnz ve
onlar salverdiiniz zaman, karmadan kurtu
lursunuz. Eer doanz anlamyorsanz sut
ralar tekrarlamann faydas olmaz. Devam
edebilirdim, fakat bu ksa vaaz yeterli olmal.
58
Uyanma Vaaz
Y
olun esas balanmamadr. Ve alma
yapanlarn hedefi grntlerden kur
tulmaktr. Sutralar der ki, Balanma
ma aydnlanmadr, nk grntleri iptal
eder. Budalk farkndalk demektir. Zihinleri
farknda olan faniler Aydnlanma Yoluna ula
rlar ve bylece Buda adn alrlar. Sutralar
yle der, Kendini tm grntlerden kurta
ranlara Buda denir. Grntnn grnt ol
mayarak grnts grsel olarak grlemez,
sadece bilgelik yoluyla bilinebilir. Bu retiyi
duyan ve ona inanan herkes Byk Araa
53

biner ve alemi terkeder.
Bu alem hrs, fke ve aldantr. Bu
alemi terketmek hrstan, fke ve aldantan
fazilete, meditasyona ve bilgelie geri dn
mektir. Hrs, fke ve aldann kendisine z
g doas yoktur. Bunlar fanilere baldr. Ve
53. Byk Ara: Mahayana. Zihin. Ancak zihniniz sizi her yere
gtrebilir.
59
dnebilen herkes hrs, fke ve aldann
doasnn Buda-doas olduunu grmeye
mecburdur. Hrs, fke ve aldann tesinde
baka bir Buda-doas yoktur. Sutralar yle
der, Budalar sadece bu zehirle yaarken
ve saf Dharma ile beslenirken Buda oldular.
Bu zehir hrs, fke ve aldantr.
Byk Ara aralarn en bydr. O hi
bir ey kullanmadan hereyi kullanan ve seya
hat etmeden tm gn seyahat eden Bodhisatt-
valarn arabasdr. O Budalarn aracdr. Sut
ralar der ki, Hi bir ara Budalarn arac de
ildir.
Her kim alt duyunun
54
gerek olmadn,
bu be unsurun
55
kurgu okluunu, bu tr hi
bir eyin bedende bulunamayacan kavrarsa
Budalarn dilini anlar. Sutralar yle der, Bu
be unsurun maaras Zenin konadr. sel
gzn almas Byk Aracn kapsdr. Daha
ak ne olabilir ki?
Hibir ey hakknda dnmemek Zendir.
Bir kez bunu anlaynca yrmek, durmak,
oturmak, yatmak, yaptnz herey Zendir.
Zihnin bo olduunu bilmek Buday gr
54. Alt duyu: Grme, duyma, iitme, tatma, dokunma ve d
nce.
55. Be Unsur: Be skandha veya zihin esi: biim, duyumsa
ma, alg, drt ve bilin.
60
mektir. On ynn
56
Budalarnn zihni yoktur.
Hi zihin grmemek Buday grmektir.
Hi pimanlk duymadan kendinizden vaz
gemek en byk hayrdr. Devinim ve dur
gunluu amak en byk meditasyondur. Fa
niler hareket etmeyi srdrr, arhatlar sakin
durur
57
. Fakat en byk meditasyon hem fani
lerinkini hem de arhatlarnkini geer. Byle
bir anlaya ulaanlar hi aba gstermeden
kendilerini tm grntlerden kurtarrlar ve
tedavi etmeden btn hastalklar iyiletirirler.
Bu byk Zenin gcdr.
Gereklii aramak iin zihni kullanmak al
dantr. Gereklii aramak iin zihni kullan
mamak farkndalktr. Kendini szcklerden
kurtarmak zgrlktr. Duyularn tozuyla
kirlenmemek Dharmay korumaktr. Yaam
ve lm amak evi terketmektir.
58
Baka bir
varolua katlanmamak Yola ulamaktr. Alda
nlar yaratmamak aydnlanmadr. Cehalete
kaplmamak bilgeliktir. Kedersiz olmak nir
vanadr. Ve zihnin grntsnn olmamas
kar kydr.
56. On yn: Pusulann sekiz noktas, art en st ve en alt nokta.
57. Arhatlar sakin durur: Arhat dinginlik kazanarak Hinaya
nann drdnc ve son meyvasna, tutkudan kurtulua
ularlar.
58. Evi terketmek: Shakyamuninin aydnlanma araynda yap
t gibi. Bylelikle, bir rahibe veya kei olmak.
6 1
Aldandnz zaman bu ky vardr. Uyan
dnz zaman artk var olmaz. Faniler bu k
yda kalrlar. Fakat tm aralarn en by
n kefedenler ne bu kyda ne de teki kyda
kalrlar. Her iki kyy da terkedebilirler. Kar
kyy bu kydan farkl grenler Zeni anla
mazlar.
Aldan fanilik demektir. Ve farkndalk
Budalk demektir. Ayn deillerdir. Farkl da
deillerdir. Sadece insanlar aldan farknda
lktan ayrrlar. Aldandmz zaman kaacak
bir dnya vardr. Farknda olduumuz zaman
kaacak hibir ey yoktur.
Tarafsz Dharmann nda, faniler bil
gelerden farkl grnmezler. Sutralar tarafsz
Dharmann fanilerin nfuz edemedii ve bil
gelerin uygulayamad birey olduunu sy
ler. Tarafsz Dharma ancak byk Bodhisatt
va ve Budalar, tarafndan uygulanr. Yaama
lmden farklym veya devinime duraan
lktan farklym gibi bakmak tarafl olmaktr.
Tarafsz olmak straba nirvanadan farklym
gibi bakmamaktr, nk her ikisinin doas
da boluktur. Arhatlar straba son verip nir
vanaya girdiklerini hayal ederek sonunda nir
vanann tuzana dtler. Fakat Bodhisatt
valar strabn esasta bo olduunu bilirler.
Ve bolukta kalarak nirvanada kalrlar. Nirva
na doum ve lmn olmamas demektir. O
62
doumun ve lmn ve nirvanann tesinde
dir. Zihin devinmeyi kestiinde nirvanaya gi
rer. Nirvana bo zihindir. Aldan olmad
zaman Budalar nirvanaya ular. Kederler ol
mad zaman Bodhisattvalar aydnlanma
mekanna girerler.
59
Bo yer
60
hrs, fke ve aldann olmad
yerdir. Hrs arzu alemidir, fke biim alemi
dir ve aldan biimsiz alemdir. Bir dnce
balad zaman bu aleme girersiniz. Bir
dnce sona erdii zaman bu alemi terke
dersiniz. Bu alemin balangc veya sonu,
bireyin varolmas ya da olmamas zihne ba
ldr. Bu herey iin, hatta kaya ve sopa gibi
cansz eyler iin de geerlidir.
Her kim zihnin bir kurgu olduunu ve
gerek olan hereyden yoksun olduunu an
larsa, kendi zihninin de ne var olduunu ne
de varolmadn anlar. Faniler zihnin varol
duunu iddia ederek onu yaratrlar. Arhatlar
da zihnin varolmadn iddia ederek onu in
kar ederler. Fakat Bodhisattva ve Budalar as
la zihni yaratmaz veya inkar etmezler. Ne va
rolan ne de varolmayan zihinle kastedilen bu-
59. Aydnlanma mekan: Bodhimandala. Tm Budalarn ay
dnlanmaya ulat her dnyann merkezi. Bu terim ayn
zamanda bir Budist tapna da ima eder.
60. Bo yer: Ruhsal gelime iin uygun olan bir mekan.
63
dur. Ne varolan ne de varolmayan zihin Or
ta Yoldur
61
.
Eer gereklii renmek iin zihninizi
kullanrsanz ne gereklii ne de zihninizi an
layamazsnz. Eer gereklii zihninizi kul
lanmadan renirseniz her ikisini de anlars
nz. Anlamayanlar anlamay anlamazlar. Ve
anlayanlar anlamamay anlarlar. Gerek g
rye
62
sahip olabilenler zihnin bo olduunu
bilirler. Hem anlamay hem de anlamamay
amlardr. Hem anlamann hem de anlama
mann olmamas gerek anlaytr.
Gerek gryle bakldnda biim sadece
biim deildir, nk biim zihne dayanr. Ve
zihin sadece zihin deildir, nk zihin bii
me dayanr. Zihin ve biim birbirlerini yaratr
ve inkar ederler. Varolan varolmayanla ba
lantl olarak vardr. Ve varolmayan varolanla
balantl olarak var deildir. Gerek gr
budur. Byle bir gr araclyla hibir ey
ne grlr ne de grlmez. Bu gr grme
61. Orta yol: Realizm ve nihilizmden, varolu ve varolmama
dan kanan yol.
62. Gerek Gr: Budann Sekiz Aamal Yce Yolu, Karma
zincirinin oniki halkasnn ilki ve aldan ve cehaleti krma
amacnda olan gerek gryle balar: aldan, drt, bilin,
isim ve biim, duyu organlar, temas, duyumsama, arzu,
agzllk, varolu, doum, yallk ve lm, ilk ikisi n
ceki varolua, son ikisi ise sonraki varolua gnderme ya
par.
64
den on yne ular: nk hibir ey grl
mez; nk grmeme grlr; nk grme
grme deildir. Fanilerin grdkleri aldan
tr. Gerek gr grmeden bamszdr.
Zihin ve dnya zttr ve onlarn karla
tklar yerde gr doar. Zihniniz ierde k
mldamad zaman darda da dnya do
maz. Zihin ve dnyann ikisi de saydam oldu
u zaman gerek gr ortaya kar. Ve bu an
lay doru anlaytr.
Hibir ey grmemek Yolu alglamaktr
ve hibir ey anlamamak Dharmay bilmek
tir, nk grme ne grmedir ne de grmeme
ve anlama da ne anlama ne de anlamamadr.
Grmeden grmek gerek grdr. Anlama
dan anlamak gerek anlaytr.
Gerek gr sadece grmeyi grmek de
ildir. Ayn zamanda grmemeyi grmektir.
Gerek anlama da sadece anlamay anlamak
deildir. Ayn zamanda anlamamay anlamak
tr. Eer bireyi anlarsanz anlamazsnz. An
lama ne anlamadr ne de anlamama.
Sutralar yle der, Bilgelii salvermemek
aptallktr. Zihin varolmad zaman anla
mak da anlamamak da gerektir. Zihin varol
duu zaman anlamak da anlamamak da asl
szdr.
Anladnz zaman gereklik size baldr.
65
Anlamadnz zaman siz gereklie bals
nzdr. Gereklik size bal olduu zaman
gerek olmayan gerek olur. Siz gereklie
bal okluunuz zaman herey aslszdr. Ger
eklik size bal olduu zaman herey doru
dur. Bu nedenle alim olan gereklii aramak
iin zihnini veya zihnini aramak iin gerekli
i ya da zihnini aramak iin zihnini veya ger
eklii aramak iin gereklii kullanmaz. Zih
ni gereklie sebep olmaz. Ve gereklik zih
nine sebep olmaz. Ve hem zihni hem de ger
eklik duraan okluu iin o her zaman sa
madhidedir.
63
Fani zihin ortaya ktnda Budalk kay
bolur. Fani zihin kaybolduunda Budalk or
taya kar. Zihin ortaya ktnda gereklik
kaybolur. Zihin kaybolduunda gereklik or
taya kar. Hibir eyin bireye bal olmad
n bilen Yolu bulmutur. Ve zihnin hibir
eye bal olmadn bilen her zaman aydn
lanmadadr.
Anlamadnz zaman yanlrsnz. Anlad
nz zaman yanlmazsnz. Bunun nedeni
yanln doasnn bo olmasdr. Anlamad
nz zaman doru yanl grnr. Anladnz
zaman yanl yanl deildir, nk yanl
yoktur. Sutralar der ki, Hibir eyin kendi
63. Samadhi: Meditasyonun hedefi. Samadhi Sanskritede da
lmam zihin, bambu kamndaki ylan demektir.
66
doas yoktur. Eylemde bulunun. Sormayn.
Sorduunuz zaman yanlrsnz. Yanl sor
mann sonucudur. Byle bir anlaya ulat
nzda gemi yaamlarnzdaki yanl edimler
silinir gider. Aldan iinde olduunuz zaman
alt duyu ve be glge
64
strap ve faniliin ya
plardr. Uyandnz zaman alt duyu ve be
glge nirvana ve lmszln yaplar olur.
Yolu arayan biri kendisinin tesine bak
maz. Yolun zihin olduunu bilir. Fakat zihni
bulduu zaman hibir ey bulmaz. Yolu bul
duu zaman da hibir ey bulmaz. Eer Yolu
bulmak iin zihni kullanabileceinizi dn
yorsanz aldan iindesiniz. Aldan iinde ol
duunuzda Budalk vardr. Farknda olduu
nuz zaman varolmaz. nk farkndalk Bu
dalktr.
Eer Yolu aryorsanz, Yol bedeniniz kay
bolana dek ortaya kmaz. Bu bir aacn kabu
unu soymak gibidir. Bu karma bedeni srek
li deiim altndadr. Sabit bir gereklii yok
tur. Dncelerinize gre uygulama yapn.
Yaamdan ve lmden nefret etmeyin veya
yaam ve lm sevmeyin. Her dncenizi
aldantan kurtarn ve yaamda nirvanann
65
64. Be glge: Gerek z glgeleyen kiiliin unsurlar, ele
ri veya skandhalar: biim, duyumsama, alg, drt ve bi
lin.
65. Nirvanann balangc: Beden geride braklana kadar nirva
na bitmez.
balangcna tank olun ve lmde yeniden
dou olmamasnn
66
gvenini yaayn.
Biimi grmek fakat biim tarafndan bo
zulmamak veya ses duymak fakat ses tarafn
dan bozulmamak kurtulutur. Biime bal
olmayan gzler Zenin Kaplardr. Sese bal
olmayan kulaklar da Zenin Kaplardr. Ksa
cas, varoluu ve olgularn doasn alglayan
lar ve bunlara bal olmayanlar kurtulmutur.
Olgularn d grnn alglayanlar onlarn
insafna kalmtr. Kurtulula kastedilen kede
re maruz kalmamaktr. Baka bir kurtulu
yoktur. Biime nasl baklacan bildiiniz
zaman biim zihne sebebiyet vermez, zihin de
biime sebebiyet vermez. Biim ve zihnin iki
si de saftr.
Aldan olmad zaman zihin Budalarn
diyardr. Aldan olduu zaman zihin cehen
nemdir. Faniler aldanlar yaratr. Ve zihni
dourmak iin zihni kullanarak kendilerini
her zaman cehennemde bulurlar. Bodhisatt
valar aldanlarn iini grrler. Ve zihni do
urmak iin zihni kullanmayarak kendilerini
her zaman Budalarn diyarnda bulurlar.
Zihni yaratmak iin zihninizi kullanmazsanz
her zihin durumu bo ve her dnce duraan
66. Yeniden dou olmamasnn gvencesi: Nirvanann cisimlen
mesi.
68
olur. Bir Buda-diyarndan
67
dierine geersi
niz. Eer zihni yaratmak iin zihninizi kulla
nrsanz her zihin durumu rahatsz ve her d
nce devinim iindedir. Bir cehennemden
dierine geersiniz. Bir dnce ortaya kt
zaman iyi karma ve kt karma, cennet ve
cehennem vardr. Hi bir dnce ortaya k
mad zaman ne cennet ne cehennem, ne iyi
karma ne kt karma vardr.
Beden ne vardr ne de yoktur. Bu nedenle
bir fani olarak varolmak veya bir bilge olarak
varolmamak, bir bilgenin hibir ilgisinin ol
mad kavramlardr. Onun kalbi gkyz ka
dar engin ve botur.
Yolda izleyene tank olunur. O arhatlarn ve
fanilerin idrakinin tesindedir.
Zihin nirvanaya ulatnda nirvanay gr
mezsiniz, nk zihin nirvanadr. Eer zihnin
dnda bir yerde nirvanay grrseniz kendi
nizi aldatyorsunuzdur.
Her strap Buda-tohumudur, nk st
rap ekmek fanileri bilgelik aramaya sevke
den Fakat sadece strabn Budala sebep ol
duunu syleyebilirsiniz. Istrabn Budalk ol
duunu syleyemezsiniz. Sizin bedeniniz ve
67. Buda Diyar: Bir Buda'nn varlyla pislikten safla dn
en bir alem. Bu nedenle saf bir diyardr. Vimilakirti Sut
rasndaki birinci blmn son ksmna bakn.
69
zihniniz topraktr. Istrap tohumdur, bilgelik
titizdir ve Budalk rndr.
Zihindeki Buda bir aataki kokuya ben
zer. Buda straptan kurtulmu bir zihinden
gelir, tpk kokunun rmekten kurtulmu
bir aatan gelmesi gibi. Aa olmadan koku
olmaz, zihin olmadan Buda olmaz. Eer aa
sz bir koku varsa o farkl bir kokudur. Eer
zihniniz olmadan bir Buda varsa o farkl bir
Budadr.
Zihninizde zehir olduu zaman pis top
raklarda yaarsnz. Zihninizde zehir olma
d zaman saf topraklarda yaarsnz. Sutralar
der ki, eer bir topra pislikle doldurursanz
Buda asla ortaya kmaz. Pislik aldan ve
dier zehirleri ima eder. Bir Buda saf ve uyan
m bir zihni ima eder.
Dharma olmayan bir dil yoktur. Hibir ey
sylemeden btn gn konumak Yoldur.
Btn gn sessiz olmak, yine de birey syle
mek Yol deildir. Bu nedenle ne bir tathaga
tann konumas sessizlie dayanr ne sessiz
lii konumaya dayanr ne de konumas ses
sizliinden ayr varolur. Hem konumay hem
de sessizlii anlayanlar samadhidedirler. Bil
diiniz zaman konuursanz konumanz z
grdr. Bilmediiniz zaman susarsanz, ses
sizliiniz zgr deildir. Eer konuma g
rntlere bal deilse zgrdr. Eer sessiz
70
lik grntlere balysa zgr deildir. Dil
esas olarak zgrdr. Onun balantyla hibir
ilgisi yoktur. Ve balantnn da dille hibir il
gisi yoktur.
Gerekliin ykseklii veya alakl yok
tur. Eer ykseklik veya alaklk gryorsanz
gerek deildir. Bir sal
68
gerek deildir. Fakat
bir yolcu sal gerektir. Byle bir sala binen
kii gerek olmayan geebilir. Onun gerek
olmasnn nedeni budur.
Dnyaya gre erkek ve dii, zengin ve yok
sul vardr. Yola gre ne erkek ne dii, ne zen
gin ne yoksul vardr. Tanra Yol'u kavrad
zaman cinsiyetini deitirmedi. Seyis
69
Ger
eke uyand zaman statsn deitirmedi.
Cinsiyetten ve statden zgr olarak ayn te
mel grn paylatlar. Tanra oniki yl
boyunca baaramadan kadnln arad. Biri
nin oniki yl boyunca erkekliini aramas da
ayn ekilde sonusuz kalacakt. Oniki yl oni
ki girii
70
ima eder.
68. Sal: Buda retilerini Sonsuz Yeniden Dou Irman
gemek iin kullanlabilen bir sala benzetir. Fakat bir kez
amacn yerine getirdiinde sal ie yaramaz. Artk bir sal
deildir o.
69. Tanra...seyis: Tanra Vimilakirti Sutrasnn yedinci bl
mnde ortaya kar. Seyis Shakyamuninin damad Chan
dakay ima edebilir. Eer yleyse bu hikayeyi pek bilmi
yorum.
70. Oniki giri: Alt organ ve alt duyu.
7 1
Zihin olmadan Buda olmaz. Buda olmadan
zihin olmaz. Ayn ekilde, su olmadan buz ol
maz ve buz olmadan su olmaz. Zihni brak
maktan bahseden biri pek uzaa gidemez.
Zihnin grntlerine balanmayn. Sutralar
yle der, Grnt grmediiniz zaman Bu
day grrsnz. Zihnin grntlerinden
kurtulmu olmakla kastedilen budur.
Zihin olmadan Buda olmaz sz Budann
zihinden geldii anlamna gelir. Zihin Bu
day dourur. Fakat Buda zihinden gelmesi
ne ramen zihin Budadan gelmez, tpk bal
n sudan geldii, fakat suyun balktan gelme
dii gibi. Bir balk grmek isteyen bal gr
meden nce suyu grr. Ve bir Buda grmek
isteyen Buday grmeden nce zihni grr.
Bir kez bal grdnz m suyu unutursu
nuz. Bir kez Buday grdnz m zihni unu
tursunuz. Eer zihni unutmazsanz zihin sizi
artacaktr, tpk eer onu unutmazsanz su
yun sizi artaca gibi.
Fanilik ve Budalk su ve buz gibidir. ze
hire mptela olmak faniliktir. kurtulu
71

araclyla saflamak Budalktr. Kn donup
buz olan yazn su olur. Buzu atn, su kalmaz.
Fanilikten kurtulun, Budalk kalmaz. Aktr
ki buzun doas suyun doasdr. Ve faniliin
71. kurtulu: Aldan, fke ve hrstan kurtulu zgrle
alan kapda yatar: nefs-sizlik, ekil-sizlik ve arzu-suz
luk.
72
doas da Budaln doasdr. Fanilik ve Bu
dalk ayn doay paylar, tpk wutou ve fut-
zunun
72
ayn kk paylamas, fakat ayn
mevsimi paylamamas gibi. Sadece farkllk
lar aldan yznden fanilik ve Budalk sz
cklerine sahibiz. Bir ylan ejderha olduu za
man derisini deitirmez. Bir fani de bilge ol
duu zaman yzn deitirmez. bilgelii
araclyla zihnini bilir ve d disiplini arac
lyla bedenine bakar.
Faniler Budalar zgrletirir, Budalar da
fanileri. Tarafszlkla kastedilen budur. Fani
ler Budalar zgrletirir, nk farkndalk
kederi reddeder. Kederin olmamas mmkn
deildir. Farkndaln olmamas mmkn
deildir. Eer keder olmasayd, farkndal
yaratacak hibir ey olmazd. Ve eer farkn
dalk olmasayd, kederi yok sayacak hibir ey
olmazd. Aldan iinde olduunuz zaman
Budalar fanileri zgrletirir. Farknda oldu
unuz zaman faniler Budalar zgrletirir.
Budalar kendi balarna Buda olmazlar. Fani
ler tarafndan zgrletirilirler. Budalar alda
n babalar, hrs ise anneleri sayarlar. Alda
n ve hrs faniliin farkl isimleridir. Aldan
ve fanilik sa ve sol el gibidirler. Baka farkla
r yoktur.
72. Wutou ve futzu: Futzudan elde edilen bir anestetik, wu
tounun (Aconitum veya keilik) temel kknden yetien
ikincil kkler. kincil kkler bitkinin ikinci ylna kadar ge
limezler.
73
Aldan iinde olduunuz zaman bu ky
dasnzdr. Farknda olduunuz zaman kar
kydasnzdr. Fakat bir kez zihninizin bo ol
duunu bilir ve hi bir grnt grmezseniz
aldan ve farkndaln tesindesinizdir. Ve
bir kez aldan ve farkndaln tesine gein
ce kar ky yoktur. Tathagata ne bu kyda ne
de kar kydadr. Nehrin ortasnda da deil
dir. Arhatlar nehrin ortasndadr, faniler ise
bu kydadr. Kar kyda Budalk vardr.
Budalarn bedeni vardr
73
: bir dnm
bedeni, bir dl bedeni ve bir gerek beden.
Dnm bedenine enkarnasyon bedeni de
denir. Dnm bedeni faniler iyi edimlerde
bulunduunda ortaya kar, dl bedeni bil
gelik kazandklarnda, gerek bedense yceli
in farkna vardklar zaman ortaya kar. D
nm bedeni yapabildii her yerde dierleri
ni kurtarmak iin her ynde utuunu grd
nz bedendir. dl bedeni phelere bir
son verir. Himalayalarda meydana gelen B
yk Aydnlanma
74
aniden gerek olur. Gerek
beden hibir ey yapmaz veya sylemez. T
73. beden: Nirmanakaya (Shakyamuni), sambhogakaya
(Amitabha) ve dharmakaya (Vairocana).
74. Himalayalar'da meydana gelen Byk Aydnlanma: Budann
aydnlanmas Himalayalarda deil, Nepalin gneyindeki
eski Hint eyaleti olan Magadhada gerekleti. Geri nce
ki bir varoluunda Buda bir ileci olarak Himalayarda ya
ad. Bu nedenle Budann nceki yaamlar birbirine ba
lanarak bu iddia doru olur.
74
myle duraan kalr. Fakat gerekte, be
den bir yana, tek bir Buda-bedeni bile yoktur.
Bu beden bahsi, s, orta veya derin olabi
len insan anlayna dayanyor sadece.
S anlaya sahip olan insanlar nimetleri
topladklarn hayal eder ve dnm bedeni
ni Buda ile kartrrlar. Orta anlayta olan
insanlar straba bir son verdiklerini hayal
ederler ve dl bedenini Buda ile kartrrlar
ve derin anlaya sahip olan insanlar Budal
yaadklarn hayal ederler ve gerek bedeni
Buda ile kartrrlar. Fakat en derin anlaya
sahip olan insanlar hibir eye taklmadan ie
bakarlar. Ak bir zihin Buda olduu iin zih
ni kullanmadan bir Budann anlayna sahip
olurlar. Btn dier eyler gibi bu beden
de ulalamaz ve tanmlanamazdr. Engellen
meyen zihin Yola ular. Sutralar yle der,
Budalar Dharmay vaaz etmezler. Fanileri
zgrletirmezler. Ve Budal yaamazlar.
Benim de demek istediim bu.
Bireyler karma yaratr; karma birey yarat
maz. Bireyler bu yaamda karma yaratr ve
teki yaamda dllerini alrlar. Asla kaa
mazlar. Ancak mkemmel olan biri bu yaam
da hi karma yaratmaz ve hibir dl almaz.
Sutralar der ki, Hi karma yaratmayan
Dharmay kazanr. Bu bo bir sz deildir.
Karma yaratabilirsiniz, fakat bir insan yarata
mazsnz. Karma yarattnz zaman karma
75
nzla yeniden doarsnz. Karma yaratmad
nz zaman karmanzla kaybolursunuz. Bu ne
denle, karma bireye bal ve birey de karma
ya bal olduundan, eer birey karma yarat
mazsa karma ona hkmetmez. Ayn ekilde,
Bir insan Yolu bytebilir. Yol bir insan
bytemez.
75
Faniler karma yaratmay srdrr ve b
yk bir yanllkla hibir dl ya da ceza ol
madn iddia ederler. Fakat strab inkar
edebilirler mi? imdiki zihin durumunun
sonraki zihin durumunun bitiklerini ektiini
inkar edebilirler mi? Nasl kaabilirler? Fakat
eer imdiki zihin durumu hibir ey ekmez
se, sonraki zihin durumu da hibir ey bi
mez. Karmay yanl anlamayn.
Sutralar yle der, Budalara inanmalar
na ramen, Budalarn hereyden elini eteini
ektiini hayal edenler Budac deildir. Ayn
s Budalarn zenginlik ve fakirlik dllerine
maruz olduklarn hayal edenler iin de ge
erlidir. Onlar icchantikalardr. Onlar inana
mazlar.
Bilgelerin retisini anlayan biri bilgedir.
Fanilerin retisini anlayan biri fanidir. Fani
lerin retisini brakan ve bilgelerin retisi-
75. Bir insan Yolu bytebilir. Yol bir insan bytemez: Konf
ysn bir ifadesi (Analects, blm 15).
76
ni izleyen bir fani bilge olur. Fakat bu dnya
nn aptallar bilgeleri uzaklarda aramay ter
cih ediyorlar. Kendi zihinlerinin bilgeliinin
bilge olduuna inanmyorlar. Sutralar der ki,
Anlaya sahip olmayan insanlar arasnda bu
sutray vaaz etmeyin. Ve yine sutralar der ki,
reti zihindir. Fakat anlay olmayan in
sanlar kendi zihinlerine veya bu retiyi anla
yarak bilge olabileceklerine inanmazlar. Uzak
bilgileri aramay ve uzaydaki eyleri, Buda-
imgelerini, , ttsy ve renkleri zlemeyi
tercih ederler. Aptalla av olurlar ve zihinle
rini delilie kaptrrlar.
Sutralar yle der, Tm grntlerin g
rnt olmadn grdnz zaman tathaga
tay grrsnz. Geree alan binlerce
kap zihinden gelir. Zihnin grntleri uzay
kadar effaflanca giderler.
Bitmez tkenmez straplarmz hastaln
kkleridir. Faniler yaarken lmden endie
duyarlar. Tokken alktan endie duyarlar.
Onlarnki Byk Kararszlktr. Fakat bilgeler
gemii dnmezler. Ve gelecekten endie
lenmezler. Ne de bugne yapp kalrlar. Ve
an be an Yolu izlerler. Eer bu byk gere
e uyanmadysanz bu yeryznde veya gk
lerde bir usta aramanz iyi olur. Kendi yeter
sizliinizi daha da bytmeyin.
77
78
Hamle Vaaz
er kii aydnlanmaya ulamak iin ka
rarlysa uygulayabilecei en temel yntem
nedir?
Tm dier yntemleri ieren en temel
yntem zihni gzlemektir.
Fakat bir yntem nasl dierlerini de ierebi
lir?
Zihin hereyin oradan byyp gelitii
kktr. Eer zihni anlayabilirseniz, baka her
ey de buna dahil olur. Bu bir aacn kkne
benzer. Bir aacn btn meyvalar, iekleri,
dallar ve yapraklar kkne baldr. Eer k
kn beslerseniz aa dallanr Budaklanr.
Eer kkn keserseniz lr. Zihni anlayanlar
ok az bir abayla aydnlanmaya ularlar. Zih
ni anlamayanlar bo yere alrlar. yi ve kt
olan herey zihninizden gelir. Zihnin tesin
de birey bulmak mmkn deildir.
Fakat zihni gzlemeye nasl anlay denilebilir
ki?
79
Byk bir Bodhisattva mkemmel bilgeli
in derinlerine daldnda
76
, drt elementin
ve be glgenin kiisel bir z olmadn an
lar. Ve zihninin faaliyetlerinin iki yn oldu
unu kavrar: saf ve murdar.
77
Doalar itiba
ryla bu iki zihin durumu her zaman haliha
zrdadr. artlara bal olarak neden ve sonu
olarak yer deitirirler, saf zihin iyi edimler
den haz eder, murdar zihin ise kty d
nr. Murdarlktan etkilenmeyenler bilgedir.
Istrab dntrrler ve nirvana saadetini ya
arlar. Murdar zihnin tuzana dm ve
kendi karmalaryla karman orman olan di
erleri ise fanidir. alemde srklenip du
rurlar ve hesapsz ac ekerler ve btn bun
lar murdar zihinleri gerek zlerini rtt
iindir.
On Aama Sutras yle der, Fanilerin
bedenlerinde bozulmaz Buda-doas vardr.
Gne gibi, onun sonsuz uzay doldurur.
Fakat bir kez be glgenin kara bulutlaryla
76. Mkemmel bilgelik: Bu Yrek Sutrasnn balang cmle
sinde Bodhisattvann Avalokitesvara olduunu ve mkem
mel bilgeliin, veya prajnaparamitann, mkemmel bilge
lik uzay ve zaman, olu ve olmamann ok, ok, pek ok
tesinde olduu iin bilgelik olmadn aklayan bir iza
hattr.
77. Saf ve murdar: Bu konuda geni bir konuma iin, saf ve
murdarn aydnlanma ve aydnlanmama olarak adlandrl
d Ashvaghosann Awakening of Faith in the Mahayana
adl eserine baknz.
80
kaplandnda bir kavanozun iinde gzden
gizlenmi a benzer. Ve Nirvana Sutras
78

der ki, Btn fanilerin Buda-doas vardr.
Fakat bu onlarn kaamadklar bir karanlkla
kapldr. Buda-doamz farkndalktan farkn
da olmak ve bakalarn farknda klmaktr.
Farkndal kavramak zgrlktr. yi olan
herey kendi kknn farkndalna sahiptir.
Ve bu farkndalk kknden btn faziletler
aac ve nirvana meyvesi yetiir. Zihni bu e
kilde gzlemek anlaytr.
Buda-doamzn ve btn faziletlerin kkle
rinin farkndalk olduunu sylyorsunuz. Peki
cehaletin kk nedir?
Sonsuz kederleri, tutkular ve ktlkle
riyle cahil zihin zehrin iine kk salmtr:
hrs, fke ve aldan. Bu zehirli zihin duru
mu saysz ktlk ierir, tpk tek bir kk,
fakat saysz dallar ve yapraklar olan bir aa
gibi. Fakat bu zehir ylesine milyonlarca
ktlk retir ki bir aa rnei pek uygun
bir karlatrma deildir.
78. On Aama Sutras... Nirvana Sutras: Beinci yzyln bala
rnda bu iki sutrann evirileri ilk ortaya kt zaman
inde Budacln geliimi stnde byk bir etkisi oldu.
Bunlarn retisi arasnda Buda-doasnn evrensellii ve
nirvanann neeli, kiisel ve saf doas vardr. O zamana
dek prajnaparamita sutralar tarafndan retilen boluk
retisi in Budaclna hakimdi. Bir Bodhisattvann Bu
dala giden yolda getii aamalar ayrntyla anlatan On
Aama Sutras Avatamsaka sutrasnda ayn bal tayan
bir blmn bir eitlemesidir.
81
Bu zehir alt bilin tr
80
, veya hrsz,
olarak alt duyu organmzda
79
bulunur. Onla
ra hrsz denir nk duyularmzn kaplarn
dan girip karlar, snrsz mal mlke imrenir
ler, ktlkle megul olurlar ve gerek kim
liklerini maskelerler. Ve faniler bu zehirler
veya hrszlar tarafndan beden ve zihinde
yanl ynlendirildikleri iin yaam ve lmde
kaybolurlar, alt varolu durumu
81
iinde do
lap dururlar ve hesapsz ac ekerler. Bu ac
lar kk rmaklarn srekli akmas yznden
binlerce kilometre kabaran nehirlere benzer.
Fakat eer biri bunlarn kaynan keserse ne
hirler kurur. Ve eer zgrlk arayan biri bu
zehiri kural dizisine ve bu alt hrsz al
t paramitaya dntrebilirse, kendini son
suza dek acdan kurtarr.
Fakat aleni ve alt varolu durumu son de
rece engin. Eer tm yaptmz zihni gzlemek
79. Alt duyu organ: Gzler, kulaklar, burun, dil, deri ve zihin.
80. Alt bilin tr: Grme, iitme, koklama, tatma ve dnce
ile balantl bilin eitleri. Lankavatara sekiz bilin ekli
iin dnceyi idrak, ayrm yapma ve (tathagata-) bellei
ne ayrr.
81. Alt varolu durumu: ster bir ok dnce ister bir ok ya
am boyunca olsun, aydnlanmaya ulap strap arkndan
kurtulana kadar varlklarn devindii temel varolu eitle
ri. Bu arkta strap ekmek grecelidir. Cennetteki tanr
lar ounlukla mutlu yaamlar ynetirken cehennemde s
trap ekenler ac stne ac ekerler. eytanlar ve insanlar
tanrlardan daha ok, fakat a hayaletlerden ve canavarlar
dan daha az strap ekerler.
82
se, nasl olur da bu sonsuz aclardan kurtulabili
riz?
Bu alemin karmas sadece zihinden ge
lir. Eer zihniniz bu alem iinde deilse
onlarn tesindedir. Bu alem zehre kar
lk gelir: hrs arzu alemine, fke biim ale
mine ve aldan biimsiz aleme karlk gelir.
Ve bu zehirler tarafndan yaratlan karma na
rin veya ar olabildii iin, bu alem de al
t varolu durumu diye bilinen alt blgeye
ayrlmtr.
Peki bu alt durumun karmasnn nasl fark
ll vardr?
Gerek uygulamay
82
anlamayan ve kr
krne iyi edimlerde bulunan faniler bu
alemin iindeki daha yksek varolu duru
munda doarlar. Bu yksek durum nedir?
Kr krne on iyi edimde
83
bulunanlar ve
aptalca mutluluk arayanlar arzu aleminde tan
rlar olarak doarlar. Kr krne be kural
84

izleyenler ve aptalca sevgi ve nefrete kaplan
82. Gerek Uygulama: Baka bir uygulama aamasna gtren
uygulamann kart olarak, dorudan aydnlanmaya gt
ren uygulama. Burada gerek uygulama zihni gzlemeyi
ima ediyor.
83. On iyi edim: Bunlar cinayet, hrszlk, zina, yalan, iftira, k
fr, dedikodu, hrs, fke ve yanl grleri mdafa olan on
kt edimden saknmay kapsar.
84. Be kural: Bunlar kei olmayan Budistler iindir. Bunlar
cinayet, hrszlk, zina, yalan ve sarholuu yasaklayan ku
rallardr.
83
lar fke aleminde insan olarak doarlar. Ve
kr krne olgusal dnyaya balananlar,
yanl retilere inananlar ve ltuf iin dua
edenler aldan aleminde eytan olarak doar
lar. Bunlar yksek varolu durumudur.
Peki daha aa durum nedir? Bunlar
zehirli dncelerin ve kt edimlerin iinde
kalanlarn doduu yerdir. Hrstan gelen kar
mas en byk olanlar a hayaletler olurlar.
fkeden gelen karmas en byk olanlar ce
hennemde strap ekerler. Aldantan gelen
karmas en byk olanlar ise canavar olurlar.
Bu aa durumla daha nceki yksek
durum birlikte alt varolu durumunu olutu
rur. Bundan da ac verici olsun olmasn btn
karmann kendi zihninizden geldiini anla
malsnz. Eer sadece zihninizi younlatra
bilir ve onun yalan ve ktln dntre
bilirseniz, bu alemin ve alt varolu duru
munun strab kendiliinden kaybolacaktr.
Ve bir kez straptan kurtulunca gerekten
zgr olursunuz.
Fakat Buda der ki, Ancak asankhya kal
pa
85
boyunca saysz zorluklara katlandktan son
85. asankhya kalfas: Bir evren safhadan oluur: yaradl,
sreklilik ve ykm. Bunlarn her biri sonsuz (asankhya)
kalpalar boyunca srer. Evrenler arasndaki drdnc bir
boluk safhas buna dahil edilmemitir, nk orada hibir
glk yoktur.
84
ra aydnlanmaya ulatm. Peki siz neden imdi
sadece zihni gzlemenin ve bu zehri alt etme
nin zgrlk olduunu sylyorsmuz?
Budann szleri doru. Fakat asankhya
kalpa zehirli zihin durumunu ima ediyor.
Bizim Sanskritede asankhya dediimizi siz
saysz diye adlandryorsunuz. Bu zehirli
zihin durumu iinde saysz kt dnce var
dr. Ve her dnce bir kalpa boyunca srer.
Budann asankhya kalpa ile demek istedi
i byle bir snrszlktr.
Gerek znz bu zehirle rtld za
man, bu saysz kt dnceyi alt edene kadar
nasl zgrlemi olduunuz sylenebilir ki?
Bu hrs, fke ve aldan zehrini kurtulu
a dntrebilen insanlarn asankhya kal
padan getii sylenir. Fakat son an
86
in
sanlar en byk aptallardr. Tathagatann
asankhya kalpa ile ne demek istediini anla
mazlar. Onlar aydnlanmaya ancak sonsuz kal
palardan sonra ulaldn sylerler ve byle
ce mritlerini yanl ynlendirerek Budalk
yoluna ekilmelerini salarlar.
86. Son a: Sonrasnda doru reti anlaynn kmeye ba
lad, 500 yl sren bir Buda-ann ilk dnemi. kinci
dnem reti anlaynn daha da kt 1000 yllk bir
dnemdir. Sresi sonsuz olan nc ve son dnem bir
Buda mesajnn sonunda kayboluuna tank olur. Baka bir
uyarlama da bu dnemin her birine 500 yl tayin eder.
85
Fakat byk Bodhisattva'lar sadece dizi
kural
87
gzeterek ve alt paramita'yi uygulaya
rak aydnlanmaya ulatlar. imdi siz mritlere
sadece zihni gzlemelerini sylyorsunuz. Disip
lin kurallarn gelitirmeden nasl aydnlanabili
nir ki?
Bu kural dizisi zehirli zihin durumu
nu alt etmek iindir. Bu zehirleri alt ettiiniz
zaman dizi snrsz erdem yaratrsnz. Bir
dizi eyleri -bu durumda, zihninizdeki saysz
iyi dnceleri- bir araya toplar. Ve alt para
mita alt duyuyu saflatrmak iindir. Bizim
paramita diye adlandrdmza siz kar ky
ya giden aralar diyorsunuz
88
. Duyumsama
87. kural dizisi: Kei olmayan Budistler iin be, kei ol
mayan daha samimi yeler iin sekiz ve rahip olmayan ke
iler ve rahibeler iin on tane kural vardr. lk bei cinayet,
hrszlk, zina, yalan ve sarholuu yasaklayan kurallardr.
Bu beine bedeni ssleme (iekten elenk, mcevher ve
parfm), bedeni rahat ettirme (yumuak yataklar) ve fazla
yeme (le yemeinden sonra yeme) eklenmitir. Ve bu
sekizine elenceden zevk alma ve servete sahip olmay ya
saklayan kurallar eklenmitir. Bu kural dizisi yemin
le zetlenmitir. Ktden saknma yeminini btn inanan
lar eder. Erdem kazanma yeminini rahip snfndan olma
yan daha samimi yeler eder. Ve tm varlklar zgrle
tirme yeminini btn keiler ve kadn keiler eder.
88. Paramita'lar...kar kyya giden aralar: Alt paramita hayr
severlikle balar ve ahlak ve sabr, ballk ve meditasyon
yoluyla bilgelie kadar ilerler. Paramitalar insanlar kar
kyya geiren bir gemiye benzeterek Budistler hayrsever
lii onsuz bir geminin yzemeyecei boluk olarak grr
ler: ahlak geminin omurgas, sabr geminin tekne ksm,
ball gemi direi, meditasyonu yelken ve bilgelii d
men yekesi olarak grrler.
86
diyarnn alt duyusunu saflatrarak parami
talar sizi Ac rmandan Aydnlanma Kys
na geirirler.
Sutralara gre bu kural seti Tm kt
edimlere bir son vereceime yemin ederim. Tm
erdemleri kazanacama yemin ederim. Ve tm
varlklar zgrletireceime yemin ederim"dir.
Fakat siz imdi bunlarn sadece zehirli zihin
durumunu kontrol etmek iin olduunu sylyor
sunuz. Bu kutsal yazlarn manasna zt deil
mi?
Budann sutralar dorudur. Fakat uzun
zaman nce, bu byk Bodhisattva aydnlan
mann tohumunu yetitirirken bu yemini
zehire kar koymak iin etti. Hrs zehrine
kar koymak iin ahlaki yasaklar uygulayarak
tm ktlklere son vereceine yemin etti.
fke zehrine kar koymak iin meditasyon
yaparak tm erdemleri kazanacana yemin
etti. Ve aldan zehrine kar koymak iin bil
gelik uygulayarak tm varlklar zgrletire
ceine yemin etti. Bu saf ahlak, meditasyon
ve bilgelik uygulamasnda sebat ettii iin
zehri alt edebildi ve aydnlanmaya ulaabildi.
zehri alt ederek gnah olan hereyi sildi ve
bylece ktye bir son verdi. dizi kural
gzeterek iyiden baka birey yapmad ve
bylece erdem kazand. Ve ktye bir son ve
rerek ve erdem kazanarak btn uygulamala
r tamamlad, bakalar kadar kendine de fay
87
da salad ve her yerde fanileri kurtard. By
lelikle varlklar zgrletirdi.
Gelitirdiiniz uygulamann zihninizden
ayr varolmadn anlamalsnz. Eer zihni
niz safsa btn Buda-topraklar saftr. Sutra
lar yle der, Eer zihinleri murdarsa varlk
lar murdardr. Eer zihinleri safsa varlklar da
saftr. Ve Bir Buda-diyarna ulamak iin
zihninizi saflatrn. Zihniniz saflatka Bu
da-topraklar da saflar. Bylece zehirli
zihin durumunu alt ederek dizi kural ken
diliinden yerine getirilmi olur.
Fakat sutralar alt pararnita'nn hayrseverlik,
ahlakllk,sabr, ballk, meditasyon ve bilgelik
olduunu syler. imdi siz paramita'larn duyu
larn saflamasna delalet ettiini sylyorsunuz.
Bununla ne demek istiyorsunuz? Ve neden bunla
ra gemi deniliyor?
Paramitalar gelitirmek alt hrsz alt
ederek alt duyuyu saflatrmak demektir.
Gz hrszn grsel dnyay terkederek at
mak hayrseverliktir. Kulak hrszn sesleri
dinlemeyerek uzak tutmak ahlakllktr. Tm
kokular ntr olarak eitleyerek burun hrsz
n uzaklatrmak sabrdr. Tatma, vme ve
aklama arzularn fethederek az hrszn
kontrol etmek ballktr. Dokunma duyula
rndan etkilenmeyerek beden hrszna boyun
edirmek meditasyondur. Aldanlara teslim
88
olmayp uyank olarak zihin hrszn eitmek
bilgeliktir. Bu alt paramita aratr. Kayk ve
ya sallar gibi, varlklar kar kyya geirirler.
Bu nedenle bunlara gemi denir.
Fakat Shakyamuni bir Bodhisattva iken ay
dnlanmaya ulamadan nce kase st ve alt
kepe yulaf lapas
89
tketiyordu. Eer Budalk
meyvesini tatmadan nce st imesi gerekiyorduy
sa, sadece zihni gzlemlemenin sonunda nasl olur
da zgrlk gelir?
Sylediiniz doru. Onun aydnlanmaya
ulamas byle oldu. Bir Buda olmadan nce
st imesi gerekti. Fakat iki tr st vardr.
Shakyamuninin itii saf olmayan alelade st
deil, saf dharma-styd. kase kural
dizisiydi. Ve alt kepe de alt paramita idi.
Shakyamuni aydnlanmaya ulatnda bu saf
dharma-stn itii iin Budalk meyvesini
tatt. Tathagatann saf olmayan, ar kokulu
inek stn itiini sylemek en byk iftira
dr. Bozulmayan, tutkusuz dharma-z ebe
diyen dnyann aclarndan kurtulur. Aln
veya susuzluunu tatmin etmek iin neden saf
olmayan ste ihtiya duysun ki?
89. St...yulaf lapas: Shakyamuni bo yere yllarca ilecilik
yaptktan sonra, bir sr obannn kz olan Nandabala ta
rafndan kendisine sunulan st-yulaf lapasn ierek orucu
nu bozdu. Bunu itikten sonra bir aacn altna oturdu ve
aydnlanmaya ulaana kadar kalkmamaya karar verdi.
89
Sutralar der ki, Bu kz dalklarda veya
dzlklerde yaamaz. Hububat veya saman
yemez. Ve ineklerle srtnmez. Bu kzn
bedeni parlak altn rengidir. kz Vairoca
nay
90
ima eder. Onun tm varlklara duydu
u byk efkat nedeniyle saf dharma-bede
ninden zgrlk arayanlar beslemek iin
kural dizisi ve alt paramitadan oluan dhar
ma-stn retir. Byle saf bir kzn saf s
t sadece Tathagatann Budala ulamasn
salamakla kalmad, ayn zamanda onu ien
herkesin tam bir aydnlanmaya ulamasn da
salar.
Buda sutralarda fanilere tapnak ina etmek,
heykeller dikmek, tts yakmak, iekler dat
mak, ebedi kandiller yakmak, gndz ve gecenin
alt dnemini
91
uygulamak, stupalarn
92
etrafn
da yrmek, oru tutmak ve ibadet etmek gibi v
gye deer almalar yaparak aydnlanmaya
ulaabileceklerini syler. Fakat eer zihni gzle
90. Vairocana: Dharma-zn veya Budann gerek bedenini
somutlatran Byk Gne Budas. Bylelikle, Vairocana,
Douda Akshobhya, Gneyde Ratnasambhava, Batda
Amitabha ve Kuzeyde Amogasiddhiyi kapsayan be dhya
ni Budasnn panteonundaki merkezdeki figrdr.
91. Alt dnem: Sabah, le, leden sonra, akam, gece yars
ve afak ncesi.
92. Stupa'lar: Bir stupa kalntlarn veya Buda heykellerinin s
tnde ykselen bir tmsektir. Stupalarn etrafnda her za
man sa omuz stupaya bakacak ekilde saat ynnde yr
nr.
90
mek dier uygulamalar da ieriyorsa bu tr a
lmalar gereksiz grnyor.
Budann sutralar saysz, mecaz ierir. Ka
nilerin s bir zihni olduu ve derin olan hi
bir eyi anlayamad iin Buda ulvi olan sim
gelemek iin elle tutulabilir szler kulland.
sel gelime yerine d almalara younla
arak takdis edilme peinde olan insanlar im
kansz olana ulamaya teebbs ediyorlar.
Sizin tapnak diye adlandrdnza biz
sangharama, saflk yeri deriz. Fakat bu
zehre girmeyi reddeden ve duyularnn kap
larn saf, bedenini ve zihnini duraan, iini ve
dn temiz tutanlar bir tapnak ina ederler.
Heykel dikmek aydnlanma peinde olan
lar tarafndan gelitirilen tm uygulamalar
ima eder. Tathagatann ulvi biimi metalle
simgelenemez. Aydnlanma peinde olanlar
bedenlerini bir ocak, Dharmay ate, bilgeli
i zanaat ve kural dizisini ve alt parami
tay kalp olarak telakki ederler. lerindeki
gerek Buda-doasn eritip saflatrr ve bu
nu disiplin kurallarnn oluturduu kalba
dkerler. Budann retisiyle mkemmel bir
uyum iinde eylemde bulunarak doal olarak
mkemmel bir benzerlik yaratrlar. Ebedi, ul
vi beden artlara ya da bozulmaya maruz de
ildir. Eer Gereki aryor fakat nasl gerek
91
bir benzerlik yaratlacan renmiyorsanz,
bunun yerine ne kullanacaksnz?
Tts yakmak da sradan maddi tts de
il, pislii, cehaleti ve kt edimleri kokusuy
la uzaklatran soyut Dharma ttss anlam
na gelir. Be tr dharma-ttss
93
vardr. lki,
kty reddedip erdem kazanmak anlamna
gelen ahlak ttssdr. kincisi, sarslmaz bir
azimle Mahayanaya derinden inanmak anla
mna gelen meditasyon ttssdr. nc
s, ii ve d, bedeni ve zihni dnmek an
lamna gelen bilgelik ttssdr. Drdnc
s, cehalet zincirlerini koparmak anlamna
gelen zgrleme ttssdr. Beincisi, her
zaman farknda olup hibir yerde tkanma
mak anlamna gelen mutlak bilgi ttssdr.
Bu bei en deerli ttslerdir ve dnyann su
naca hereyden ok daha stndrler.
Buda dnyadayken, mritlerine on ynn
Budalarna bir sunu olarak bu deerli ttsle
ri farkndalk ateiyle yakmalarn syledi. Fa
kat gnmzde insanlar Tathagatann ger
ek anlamn anlamyorlar. Somut sandal aa
c ttss veya buhur yakmak iin sradan ate
kullanyor ve asla gelmeyen gelecekteki bir
takdis iin dua ediyorlar.
93. Be eit...tts: Bu bir tathagatann bedeninin be nitelii
ne tekabl eder.
92
iek datmak iin de ayns geerlidir.
Bu bakalarna faydal olmak ve gerek z
yceltmek iin erdem iekleri datarak
Dharmadan bahsetmeyi ima eder. Bu erdem
iekleri Budann vd erdemlerdir. Bun
lar sonsuza dek srer ve asla solmazlar. Ve bu
iekleri datanlar sonsuza dek kutsanrlar.
Eer Tathagatann insanlarn ieklerini ko
pararak bitkilere zarar vermesini kastettiini
sanyorsanz yanlyorsunuz. Kurallar gze
tenler yeryz ve gkyzndeki onbinlerce
yaam biiminin hibirine zarar vermezler.
Eer bireye yanllkla zarar verirseniz bu
nun iin strap ekersiniz. Fakat gelecekte
kutsanmak iin canllara zarar vererek kural
lar kasten bozanlar ok daha fazla strap e
kerler. Bu szde kutsamalarn zntye d
nmesine nasl izin verebildiler?
Ebedi kandil mkemmel farkndal sim
geler. Farkndaln parltsn bir n parl
tsna benzeterek zgrleme peinde olanlar
bedenlerini bu kandil, zihinlerini onun fitili,
disiplini onun ya ve bilgelik gcn onun
alevi olarak grrler. Bu mkemmel farkn
dalk kandilini yakarak tm karanl ve alda
n bertaraf ederler. Ve bu dharmay baka
larna aktararak binlerce kandil yakmak iin
bir kandil kullanabilirler. Ve bu kandiller ay
n ekilde saysz kandil yakt iin klar
sonsuza dek srer.
93
Uzun zaman nce, Dipamkara
94
,veya kan
dil yakc, adnda bir Buda vard. sminin an
lam buydu. Aptallar Tathagatann mecazla
rn anlamazlar. Aldanlarda sebat edip elle
tutulur olana balanarak bitkisel yala kandil
ler yakar ve binalarn ilerini aydnlatarak Bu
dann retisini izlediklerini dnrler. Ne
kadar aptalca! Bir Budann kalarnn arasn
daki tek bir sa buklesinden
95
kard k sa
ysz dnyalar aydnlatabilir. Bir ya kandili
nin faydas yoktur. Yoksa siz tersini mi d
nyorsunuz?
Gndz ve gecenin alt dnemini uygula
mak alt duyu arasnda srekli olarak aydn
lanma kazanmak ve her farkndalk biiminde
sebat etmek demektir. Bu alt dnem alt du
yu stnde asla kontrol kaybetmemek anla
mna gelir.
Stupalarn etrafnda yrmeye gelince,
stupa sizin beden ve zihninizdir. Farkndalk
durmadan bedeniniz ve zihninizde deveran
ederken buna bir stupann etrafnda yrmek
denir. Uzun zaman ncesinin bilgeleri nirva
94. Dipamkara: Shakyamuni ikinci asankhya kalpasnn so
nunda Dipamkara Buda ile karlat ve ona be tane mavi
nilfer iei sundu. O zaman Dipamkara Shakyamuninin
gelecekteki Budaln kehanet etti. Bylelikle bir Buda
Lotus Sutras Dharmasn vaaz ettiinde hep ortaya kar.
95. Bukle: Bir Budann otuziki uurlu iaretinden biri kalar
arasnda k yayan bir bukledir.
94
naya giden bu yolu izlediler. Fakat gnmz
insanlar bunun manasn anlamyorlar. le
rine bakacaklarna darya bakmakta srar
ediyorlar. Maddi stupalarn etrafnda yr
mek iin maddi bedenlerini kullanyorlar. Ve
bunu kendilerini bo yere ypratp hi de ger
ek zlerine yaklaamadan gece gndz sr
dryorlar.
Ayns oru tutmak iin de geerlidir. Ger
ekte ne anlama geldiini anlamadnz sre
ce bunun bir faydas olmaz. Oru tutmak d
zenlemek, bedeninizi ve zihninizi bozulmaya
cak ve dalmayacak ekilde dzenlemek de
mektir. Ve tutmak demek uymak, Dharmaya
gre disiplin kurallarna uymak demektir.
Oru tutmak dardaki cezbedici alt unsura
96

ve ierideki zehre kar uyank olmak ve te
fekkr yoluyla bedeninizi ve zihninizi safla
trmaya almak demektir.
Oru ayn zamanda be tr yiyecei de ie
rir. lki Dharmadaki lezzettir. Bu Dharmaya
uygun olarak edimde bulunmann verdii lez
zettir. kincisi meditasyondaki uyumdur. Bu
nesne ve znenin iini grmekten gelen be
den ve zihin uyumudur. ncs duadr,
hem aznz hem de zihninizle Budalara ya
plan duadr. Drdncs kararllktr, yrr-
96. Cezbedici alt unsur: Alt duyunun balantl olduu unsur
lar.
95
ken, dururken, otururken veya yatarken erde
mi izlemek iin kararl olmaktr. Beincisi z
grlemedir, zihninizin dnyevi pisliklerden
zgrlemesidir. Bu bei orucun besinleridir.
nsan bu be saf besini yemezse oru tuttuu
nu dnmesi yanltr.
Ayn ekilde, bir kez aldan yemeini ye
meyi kesince eer ona tekrar dokunursanz
orucunuzu bozarsnz. Ve bir kez orucu bo
zunca ondan hibir hayr gelmez. Dnya bu
nu grmeyen aldanm insanlarla doludur.
Onlar beden ve zihinlerini her tr ktle
kaptrmtr. Tutkularn babo brakrlar ve
hi utanmazlar. Ve sradan yiyecekleri yeme
yi kesince buna oru derler. Ne sama!
badet iin de ayns geerlidir. Bunun ma
nasn anlamanz ve artlara uymanz gerekir.
Mana eylem ve eylemsizlii ierir. Bunun an
layan Dharmay izler.
badet sayg ve tevazu demektir. Gerek
znze sayg duymak ve aldanlara tevazu
gstermek demektir. Eer kt arzular silip
iyi dnceler besleyebilirseniz, hibir ey ol
masa bile bu ibadettir. badetin gerek biimi
budur.
Efendi
97
dnyevi insanlarn ibadeti bir te
97. Efendi: Bir Budann on isminden biri olan Bhagavann e
virisi. ince eviri bunu dnyay-onurlandran diye akta
rr.
96
vazu ifadesi ve zihne boyun edirmek olarak
dnlmesini istiyordu. Bu nedenle saygla
rn gstermek, dsal olann isel olan ifade
etmesine izin vermek, esas ve biimi harman
etmek iin bedenlerini secde etmelerini sy
ledi. Bu isel anlam kazanamayan ve bunun
yerine d ifadeye younlaanlar kendilerini
bo yere tketirken asla cehalete, nefrete ve
ktye kaplmaktan kurtulamazlar. Tefekkr
haliyle bakalarn aldatr, bilgelerin nnde
utanmaz ve fanilerin nnde kibirli dururlar,
fakat herhangi bir fazilete ulamak bir yana,
emberden asla kurtulamazlar.
Fakat Hamam Sutras
98
der ki, nsanlar ke
ilerin ykanmasna katlarak sonsuz kutsamaya
kavuurlar. Bu fazilete ulaan d almann bir
rnei gibi grnyor. Bunun zihni gzlemekle
balants nedir?
Burada, keilerin banyosu elle tutulur bir
eyin ykanmasn ima etmiyor. Efendi Ma
mam Sutrasn vaaz ettii zaman mritlerinin
ykanmann dharmasn hatrlamalarn isti
yordu. Bylelikle yedi sunudan fazilet akla
masnda ifade ettii, gerekten kastettiini
aktarmak iin gnlk bir meseleyi kulland.
98. Hamam Sutras: ikinci yzyln ortasnda An Shih-kao ta
rafndan evrilmitir. Bu ksa sutra keiler iin banyo im
kanlar salamaktan kazanlan erdemi anlatr.
97
Bu yedi sunudan birincisi berrak sudur, ikin
cisi ate, ncs sabun, drdncs st
aac iekleri, beincisi saf kller, akncs
merhem, yedincisi ise i amardr
99
. O bu
yedi sunuyu, aldan ve zehirli bir zihnin ki
rini ortadan kaldrarak bir kiiyi temizleyen
ve deerini arttran dier bir yedi unsuru sim
gelemek iin kulland.
Bu yedi unsurun birincisi tpk berrak su
yun kiri ykayp kard gibi ifrad ykayan
ahlakllktr. kincisi atein suyu stmas gibi
nesneyle zneye nfuz eden bilgeliktir.
ncs tpk sabunun deriye yapan kir
den kurtarmas gibi kt uygulamalardan
kurtaran ayrmclktr. Drdncs tpk s
t aac iei inemenin nefesi temizle
mesi gibi aldanlar temizleyen drstlktr.
Beincisi tpk bedeni saf kllerle ovalamann
hastalklar nlemesi gibi tm pheleri zen
inantr. Akncs tpk merhemin deriyi yu
muatmas gibi direni ve itibarszl alt eden
sabrdr. Ve yedincisi tpk i amarlarnn
irkin bir bedeni rtmesi gibi kt edimleri
onaran utantr. Bu yedi unsur sutrann ger
ek anlamn simgeler. Bu sutradan bahseder
99. amar: Bir keiin kurala uygun giysisinden biridir.
amar arzuya kar korunmak iin giyilir. Yedi-yama
l cbbe fkeye kar korunmak iin giyilir. Ve yirmibe ya
mal toplant cbbesi aldana kar korunmak iin giyilir.
98
ken Tathagata bulank grl dar kafal in
sanlara deil, Mahayanay izleyen ileri gr
l insanlara konuuyordu. Gnmz insanla
rnn anlamamas artc deil.
Hamam bedendir. Bilgelik ateini yakt
nz zaman kurallarn saf suyunu strsnz ve
iinizdeki gerek Buda-doasn ykarsnz.
Bu yedi uygulamay yerine getirerek fazileti
nizi arttrrsnz. O an keilerinin anlama
kabiliyeti vard. Budann kastettiini anlyor
lard. Onun retisini izlediler, faziletlerini
mkemmelletirdiler ve Budalk meyvasndan
tattlar. Fakat gnmz insanlar bunlar kav
rayamyor. Fiziksel bedeni ykamak iin alela
de suyu kullanyor ve sutray izlediklerini d
nyorlar. Fakat yanlyorlar.
Gerek Buda-doamzn ekli yoktur. Ve
kederin tozunun da biimi yoktur. nsanlar
elle tutulamayan bir bedeni ykamak iin nasl
alelade su kullanabilirler? Bu ie yaramaz. Ne
zaman uyanacaklar? Byle bir bedeni temizle
mek onu gzlemektir. Bir kez arzudan mur
darlk ve pislik ykselince sizi iten ve dtan
kaplayana kadar oalrlar. Fakat bedeninizi
ykamaya alrsanz, temizlenmeden nce
neredeyse yok olana srtmeniz gerekir. Bun
dan da dsal bireyi ykamann Budann kas
tettii anlam olmadn anlamalsnz.
Sutralar tm yreiyle Buda'ya yakaran kii
99
nin kesinlikle Bat Cennetinde1
00
yeniden doaca
n syler. Bu kap Budala aldna gre zih
ni gzlemekte zgrlk aramak niye?
Eer Budaya yakaracaksanz bunu doru
yapmalsnz. Yakarmann ne demek olduu
nu bilmediiniz srece yanl yaparsnz. Ve
eer bunu yanl yaparsanz hibir yere vara
mazsnz.
Buda farkndalk, ktnn her ikisinin
iinde de ykselmesini nleyen beden ve zi
hin farkndal demektir. Fakat yakarmak
zihne armak, disiplin kurallarn srekli
olarak zihne armak ve tm gcnzle bun
lar izlemek demektir. Yakarmayla kastedilen
budur. Yakarmann dille deil, dnceyle
alakas vardr. Eer balk yakalamak iin bir
tuzak kullanrsanz, bunu baarnca tuza
unutabilirsiniz. Ve anlam bulmak iin dili
kullanrsanz anlam bulunca dili unutabilirsi
niz.
Budann ismini yakarmak iin yakarmann
dharmasn anlamanz gerek. Eer bu zihni
100. Bat Cenneti; Saf Diyar da denilir. Bu diyara be dhyani
Budadan biri ve Batyla ilikili olan Amitabha bakanlk
eder. Amitabhaya tm yrekle yakarmak ibadet edenin
Saf Diyarda yeniden domasn temin eder ve bu diyarn
sadece milyonlarca kilometre tede olduu ve hi de
uzak olmad anlatlr. Bir kez burada yeniden doulun
ca ibadet edenlerin Dharmay anlamakta ve zgrleme
ye ulamakta pek sorunlar olmaz.
100
nizde yoksa dudaklarnz bo bir ismi tekrar
lar. Eer zehirle veya kendinize dair d
ncelerle megulseniz aldan iinde olan
zihniniz Buday grmenize engel olacak ve
sadece bouna abalam olacaksnz. lahi
sylemekle yakarmak bambaka dnyalardr.
lahiler azla sylenir. Yakar zihinle yap
lr. Ve yakar zihinden geldii iin ona far
kndala alan kap denir. lahi sylemek
azda merkezlenmitir ve ses olarak ortaya
kar. Anlam ararken grntlere balanrsa
nz hibir ey bulamazsnz. Bu nedenle ge
mi bilgeler konumay deil, ie bak geli
tirdiler.
Zihin tm faziletlerin kaynadr. Ve bu
zihin tm glerin badr. Sonsuz nirvana sa
adeti dingin zihinden gelir. alemde yeni
den domak da zihinden gelir. Zihin her
dnyaya alan kapdr ve zihin kar kyya
geilen s geittir. Kapnn nerede olduunu
bilenler ona ulamak iin endielenmeyin.
Geitin nerede olduunu bilenler onu amak
iin endielenmeyin.
Gnmzde karlatm insanlar y
zeysel. Faziletin biimi olan birey olduunu
dnyorlar. Onlar servetlerini ve topran
ve denizin yarattklarn israf ediyorlar. nsan
lara kereste ve tula yp bu maviye ve u ye
ile boyamalarn syleyerek heykeller ve stu
palar dikmekle ilgileniyorlar aptalca. Beden
101
ve zihinlerini zorluyor, kendilerini incitiyor
ve bakalarn yanl ynlendiriyorlar ve utan
malarnn snr yok. Nasl aydnlanabilirler
ki? Elle tutulur birey gryorlar ve hemen
ona balanyorlar. Eer onlara ekilsizlikten
bahsedecek olursanz orada sar ve kafalar
karm bir halde otururlar. Bu dnyann k
k ltflarna kar a gzllkle gelecek olan
byk straba kar kr kalrlar. Bu tr izde
iler kendilerini bouna paralarlar. Gerekten
sahte olana dnerek gelecekteki kutsanmalar
dnda hibir eyden konumazlar.
Eer sadece zihninizin el n youn
latrabilir ve d parltsn gzleyebilirseniz
zehiri atar ve alt hrsz sonsuza dek uzak
latrrsnz ve hi abasz sonsuz sayda fazi
let, mkemmellik ve geree alan kaplar
kazanrsnz. Dnyevi olann iini grmek ve
ulvi olana tank olmak gz ap kapayncaya
kadar ksa bir sre alr. Anlama imdidedir.
Salarn beyazlanmasndan neden endie du
yulsun ki? Fakat gerek kap gizlidir ve aa
kartlamaz. Ben sadece zihni gzlemeye de
indim.
102
lgili Okuyucular in
zgn Metinden rnek
(Uygulama Tasla)
103
104
105
e eep ppu uub bb- --w wwo oor rrd dd
http://www.mediafire.com/?s415wc6ir1mcdlt
p ppd ddf ffl lle eer rr ( ((r rre ees ssi iim mm d dda aah hhi iil ll) ))
http://www.mediafire.com/?wdwlaa7edratr2b
yi okumalar..SD