IK PAA

GARB-NME

I/1, 1/2







HAZIRLAYAN
Prof. Dr. Kemal YAVUZ















stanbul, 2000

1



























OSMANLI DEVLETNN KURULUUNUN 700. YIL DNMNDE,
TRKYE BYK MLLET MECLSNN AILIININ 80. YILINDA
BYK TRK MLLETNE ARMAANDIR.





















Bu eser, Prof. Dr. lhan Klzl ile ei Dr. Meral Klzlnn mal katklaryla hazrlanmtr.
2



ZGEM


1947 tarihinde K. Karapnar Ermenekte dodu. Adiller lkokulu'ndan sonra, sra ile
Ermenek Ortaokulu'nu ve Konya Erkek Lisesi'ni bitirdi. 1967 ylnn ubat aynda stanbul
niversitesi Trk Dili ve Edebiyat Blm'ne girerek Kasm 1970te Trkiyat Enstits'ne
ktphane memuru tayin edildi. 03 Mays 1971 tarihinde bu faklteden mezun olarak ayn
yln Kasm aynda doktoraya balad. 1973 Hazirannda Erzurum Atatrk niversitesi slm
limler Fakltesi'ne Osmanlca asistan olarak tayin edildi. stanbul niversitesi Edebiyat
Fakltesi'nde balad doktora almasn bitirerek, 21 Haziran 1977 tarihinde Doktor
unvann ald. 07 Temmuz 1978 tarihinde Atatrk niversitesi Edebiyat Fakltesi Trk Dili
ve Edebiyat Blm'ne asistan olarak atand. Yabanc dilini gelitirmek ve sahasyla ilgili
aratrmalar yapmak zere 1981-1982 ders ylnda Fransa'ya gitti. 05 Kasm 1982 tarihinde
Yardmc Doent ve 20 Nisan 1983 tarihinde Yeni Trk Dili sahasnda Doent oldu. 16 ubat
1984 tarihinde Atatrk niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm'ne
kadrolu doent olarak atand ve bu tarihten, 25 Austos 1986 tarihine kadar Trk Dili
Anabilim Dal Bakanl'nda bulundu. Bu arada bal olduu faklteden baka, Profesr Dr.
M. Kaya Bilgegil'in dekanlk yllarnda (1982-1984) Kazm Karabekir Eitim Fakltesi'nde
Trk Dili ve Osmanlca derslerini yrtt. 27 Austos 1986 tarihinde stanbul niversitesi
Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat Blm Eski Trk Edebiyat Anabilim Dal'na
naklen tayin edildi.
03 Nisan 1989 tarihinde Eski Trk Edebiyat Anabilim Dal'nda Profesrle
ykseltildi. 18 Eyll 1989 tarihinde stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve
Edebiyat Blm Eski Trk Edebiyat Anabilim Dal Bakanl'na getirildi. Hlen bu grevi
srdrmekte olan Kemal Yavuz evli ve ocuk babasdr.






















3

ZET

k Paa 1272 ylnda Krehir yresindeki Arapkirde domutur. Baba lyasn olu
olan Muhlis Paann oludur. k Paa babasnn vasiyeti zerine eyh Osman tarafndan en
iyi ekilde yetitirilmi, zahir ve btin ilimleri renmitir. Devrinin nde gelen
bilginlerindendir. 3 Kasm 1332 tarihinde vefat etmi olup, trbesi Krehirdedir.
k Paa Trk diline ok byk nem verir ve devlet iin dilin nemini eserlerinde
vurgular. Onun en byk eseri 10592 beyitten meydana gelen Grib-namedir. Garib-name on
blmden meydana gelir ve bu on blmn iinde de onar kssa bulunur. Eser gerek tertibi ile
gerekse muhtevas ile orijinal bir eserdir. Ak ve anlalr bir dille yazlmtr ve devrinin dil
hususiyetlerini tar. k Paa bu eserini Trkenin hor grld bir devirde Trk milleti
iin kaleme almtr. Eser, muhtevas ve ekliyle dikkat ekici olduu gibi, en ince tasavvuf
konular dahi Trke anlatmas asndan da nemlidir.


ABSTRACT

k Paa was born in 1272 in Arapkir of Krehir Region. He is the son of Muhlis
Pasha the son of Baba lyas. Due to his fathers wish and will, he was well educated by Seyh
Osman and he had a good knowledge of physical and spiritual sciences.He was the famous
scientist of his age. He died in 1332, and his tomb is in Krehir.
k Paa gave enormous importance to Turkish language and emphasized the
importance of language for the state in his works. His most significant work is Garib-name
which consists of 10592 couplets. It has three chapters and each chapter includes ten
subsections. Also Garib-name has original content and arrangement. It has written in clear and
comprehensible manner and it has given linguistic characteristic of Turkish in its own age.
k Paa has written this book for Turks when Turkish was despised. It is not only
important as content and form, but also it is important to write mystic topics in Turkish.





















4
NDEKLER

zgemi....................................................................................................................................3

zet.............................................................................................................................................4

Abstract.......................................................................................................................................4

N SZ......................................................................................................................................6

GR.........................................................................................................................................9

II. IK PAA...........................................................................................................................9

1.Hayat.......................................................................................................................................9

2. Garib-nme............................................................................................................................12

METN - GARB-NAME.......................................................................................................17

SONU...................................................................................................................................535

Bibliyografya..........................................................................................................................536
5
N SZ


XIV. yzylda Osmanl Devletinin kurulu devrinde yazlm olan Garib-nme, hi
phesiz Trk edebiyatnn nde gelen, deerli ve temel eserlerinden biridir. Byle olmasna
ramen, eserin bugne kadar, derli toplu ekilde ilm bir neri ortaya konamamtr. Yaplan
almalar ise dank ve blk prktr. Bunda eserin hacimli olmasnn yannda, eitli
zamanlarda baz almalarn yapldnn veya yaplmakta olduunun bilim evrelerinde
sylenti eklinde yaylmas da rol oynamtr. Oysa Garib-nme gibi esiz bir eserin
neredilip edebiyat ve kltr dnyamza kazandrlmas bata gelen bir vazife olmal idi. Zira
bu byk eser:

1. Anadolu Trkesinde yazlm Trk edebiyatnn XIV. yzyldaki en byk mes-
nevsi oluu,
2. Telif olup tercmeye yer vermemesi,
3. Trk hayat ve yaayn en iyi ekilde yanstmas,
4. Trk kltrn byk lde kendinde toplamas,
5. Genel anlamda devrinin sosyal ynn vermesi ve hedefler gstermesi,
6. Tertibi ve konular ileme asndan bir benzerinin bulunmamas,
7. Ele alnan konular ok ak ve sade bir ekilde anlatmas,
8. Anadoluda geliecek olan Trk edebiyat alannda ilk yazlan edeb eserlerden ol-
mas ve bu yn ile edebiyatmzn ekillenmesinde temel eserlerden birini tekil etmesi,
9. On drdnc yzyldan beri, her zaman iin, Trkenin nde gelen bir dil hazinesi
olmas ve airinin dil uuruna sahip bulunmas,
10. Nasihat edebiyatmz iinde yer almas,

gibi ynlerden deerini hibir zaman kaybetmeyecek bir eserdir.

Ayrca Garib-nme k Paann mrnn sonuna geldii, btn tecrbe ve
bilgilerini tanzim ederek yerletirdii bir eser olarak insanl aydnlatmas bakmndan da
nemlidir. k Paa mrnde grd reticilik vazifesini, hayattan el ekerken eseri
vastasyla devam ettirmitir. Garib-nmenin eitici ve retici bir nitelie sahip olmas,
eserin telif edildii devirden balayarak yzyllar iinde zamanmza kadar istinsah edilmesine
yol amtr.

Biz bu eseri Trk milletine ve ilim lemine kazandrmay gaye edindik. nce eserin
Sleymaniye Ktphanesi Lleli 1752 numarada kaytl, iki ciltten oluan en gzel nshasn
ele alp yeni harflere ve gnmz Trkesine evirmeye karar verdik. Fakat bata Kayseri
Rait Efendi Ktphanesinde bulunan bir nshann fotokopisinin elimizde olmas, birka
nshadan da olsa bizi, karlatrmal metin nerine yneltti. Hl byle olunca vaktiyle
rahmetli hocam Prof. Dr. Sadettin Buluun zerinde alt en gvenli nshalardan olan
Almanya Tbinger nshasnn fotoraflarn Trkiyat Aratrmalar Enstitsnden temin
yoluna gittik. Ayrca eserin en eski nshalarndan olduu sylenen Konya Koyunolu
Mzesindeki nshay da elde ettik. Bylece nsha says drde kt ve biz almamz
bunlar zerinden gerekletirdik. Nshalar bulunduklar yerlere gre; Sleymaniye Lleli L,
Almanya, Tbinger Depot der Staatsbibliothek (Nr. 1684) A, Konya Koyunolu (Nr.13634)
K, Kayseri Raid Efendi (Nr. 9344) ise R harfleri ile gsterildi.Eserin btnn ilgilendiren
beyit numaralar nshalar temsil eden harflerin srasnda, genellikle be atlamal olarak
yazld..

6
Elinizdeki eser birden ortaya km deildir. Garib-nme zerinde ilk defa doktora
yapmam teklif eden merhum hocam Prof. Dr. Mehmet Kaplan olmutu. O vakitten beri geen
28 yl zarfnda zaman zaman esere dndm. Hatta Erzurum Atatrk niversitesi Edebiyat
Fakltesindeki hocalm srasnda Garib-nmenin ilk drt bb zerinde Yksek Lisans tezi
yaptrdm. Bundan sonraki almalar rencilerimizin daha da ileri gtrmesi temennisi ile
Erzurumdan ayrldm. Fakat btn almalar braktmz gibi kald. Bu arada yine
ukurova ve nn niversitelerinde, eserin metin olarak tamamn vermeyen doktora
almalarnn yapldn rendim. stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesinde vazife
aldktan sonra Garib-nmenin neri zaman zaman dile getirildi. Rahmetli hocam Prof. Dr.
Mehmet Akaln, bir konumamzda eseri yaymlayacaklarn syleyince, yine bir kenara eki-
lerek nerini bekledim. Fakat o da almalarn bir sona ulatramadan, bu dnyaya veda etti.

Gel zaman git zaman Ahi Kltrn Aratrma ve Eitim Vakfnda yaplan
toplantlarda eserin garip durumu ve nerinin nasl yaplabilecei dile getirildi. Krehirin
vatansever, Trk kltrne gnl vermi evltlar bu zor ii bize teklif edince, eski mitlerim
yeerdi ve almaya baladm. Bylece yalnz benim deil, artk aramzda bulunmayan
hocalarm Prof. Dr. Mehmet Kaplan, Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan, Prof. Dr. Sadettin Bulu,
Prof. Dr. Faruk K. Timurta ve Prof. Dr. Mehmet Akaln olmak zere, hayatta bulunanlar da
dahil, deerli meslektalarmzn ve k Paa dostlarnn dilekleri gereklemi oldu. Bu
saadeti okuyucularmzla birlikte paylarken ahirete intikal eden hocalarm da rahmetle yd
ederim.

Garib-nme hacimli bir eserdir. Bunun iin manev destek yannda byk madd
destei de gerektirir. in manev ynn Ahi Kltrn Aratrma ve Eitim Vakfnn nde
gelen mensuplar Galip Demir, Prof. Dr. lhan Klzl, Prof. Dr. lhan ahin, Prof. Dr. Hs-
n zek, Nevehir Eski Milletvekillerinden Krehirli Ramazan Demirsoy, Yard. Do. Dr.
Erol lgen ve Dr. Ali Mazak ile dier gnl ehli arkadalar yklendi. Madd tarafn ise,
filmlerinden fotokopi ve bask ilemlerine kadar ne gerekiyorsa, Prof. Dr. lhan Klzl ile
ei Dr. Meral Klzl zerine aldlar. Bylece el ele, gnl gnle vermenin sonunda Garib-
nmenin birinci cildi meydana geldi ve bu hazz hep birlikte tatm olduk. Kendilerinden
byk yaknlk, madd ve manev destek grdm bu dostlarma ve eserin temininde bize
her trl imkn bah eden Sleymaniye Ktphanesinin deerli mdr Dr. Nevzat Kaya
Beye tekrar tekrar teekkr ederim.

Ayrca Trkiyat Aratrmalar Enstitsndeki nshann temininde yardmlarn
grdm Prof. Dr. Osman Fikri Sertkayaya, gr ve fikirlerinden istifade ettiim Prof. Dr.
Necat Birinciye, eserin yazmnda kendi hazrlad yaz tiplerini ltfeden aziz dost Halil
Akgze, Arapa ibareleri kontrol eden Eski Trk Edebiyat Anabilim Dalnda birlikte
altmz deerli meslektalarm Do. Dr. Yekta Sara ile Do. Dr. Azmi Bilgine; Farsa
ile ilgili ksmlarn hallinde yardmlarn esirgemeyen Fakltemiz Dou Dilleri ve
Edebiyatlar Blmnden gayretli ve deerli dost Yard. Do. Dr. Mustafa ieklere
teekkr ederim. Yine eserin fotokopilerinin alnmasnda ilerimizi takip eden, metni batan
sona kadar okuyarak tashih ilerinde yardmc olan Anabilim Dalmz Aratrma Grevlisi,
doktora rencim Cemal Aksuya; eserin nshalaryla ilgili bilgi ve dokmanlar bize
ulatran doktora rencim Aye Grol ile deerli arkadam Osman Esine ve Seluk
niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi retim yelerinden Yard. Do. Dr. Orhan Yavuza
teekkr bir bor bilirim.

Kltrde devamllk esastr. Garib-nmedeki hayat, Anadoluda bizim ksmen
yaadmz, bizden nceki neslin ise aynen, bizden sonraki kuaklarn da az ok yaayaca
7
ve yaataca bir hayattr. Cumhuriyetimizin kuruluunun 76. ylnn idraki iinde, 670 sene
ncesini gnmze getirirken, bu deerli eseri Osmanl Devletinin kuruluunun 700. yl
dnmnde, o gnleri yaayan k Paann arzusuna uygun olarak, byk Trk milletine
armaan ediyoruz.


Prof. Dr. Kemal YAVUZ

skdar, 03 Ocak 1999









































8
GR


II. IK PAA


1. Hayat


Asl ad Ali olan k Paa, 1272 ylnda Krehir civarndaki Arapkirde domutur.
Baba ve anne taraf bakmndan devrin hatr saylr ailelerine baldr. Babas Muhlis Paa,
Baba lyasn oludur. eyh lyas olarak da anlan Baba lyas, Horasandan Anadoluya g
etmitir. Mutasavvf ve fazl bir kimse olan eyh lyasn mritlerinin okluu devrin
hkmdar II. Gyaseddin Keyhusrev tarafndan iyi karlanmam, rencilerinden Baba
shakn balatt ayaklanma sebebi ile 1241 ylnda ehit edilmitir.
1
Bu ayaklanmaya eyh
lyas kardr. Ancak o, Baba shaka ne kadar tavsiyede bulunursa bulunsun; szn
geirememi, sonunda bu asi ve sz dinlemez rencisine bedduada bulunmutur. Elvan
elebinin verdii bilgilere gre, isyan eden bu topluluk bellerine hristiyanlk alameti olarak
znnar kuanan kimselerden olumutur. Bu durumda bu ayaklanma daha ok Baba shak
etrafndaki Hristiyan bir topluluk tarafndan karlm ve Baba lyas katiyen bu ayaklanmaya
katlmamtr.

Kaynaklara baknca Elvan elebi dnda k Paa ile ilgili pek bilgi bulunmaz.
Garib-nmesinde de bu konu ile ilgili olarak bilgi vermez. Ayrca tezkire sahiplerinden
sadece Ltif (l. 1582) ondan bahseder. k Paa iin; onun vellerden, k, rif ve tarikat
yolunda sahib-i maarif biri, aslen Acem snr boylarndan gelen ve Krehiri vatan tutan bir
aileden olduunu syler. Sonra Sultan Orhan devrinde Hazret-i Hac Bekta ile ayn ada
yaadn ve grp sohbette bulunduklarn zikreder. Ayrca k Paann byk
eyhlerden olduunu belirtip, zenginliinden bahseder.
21
Garib-nmenin Almanya
nshasnn n sznde ise; sz sultan, imann delili, melekt denizlerinin gezgini, cebert
dnyasnn anahtar, hakikat mkllerinin zcs, anlalmas g meselelerin zeni,
ilh hazinelerin bilicisi eyh-i Hemedn, veliyy-i sultan Ali bin Muhlis bin eyh lyas
eklinde anlatlmaktadr. Bir de byk dedesi eyh lyas iin eyhlerin eyhi lfzna yer
verilmitir. Bunun dnda herhangi bir bilgi bulunmamaktadr.
22
Ancak bu ksmn n sze
sonradan eklendii anlalmaktadr.

k Paann hayatna baknca Ltifnin kaydettii gibi, onun, sadece Sultan Orhan
zamannda yaamad grlr. O, artk mrn slle olarak tamamlam bir devletin son
hkmdarlarn idrak ettii gibi, Osmanl Devletinin kuruluunu da grmtr. 1272 ylnda
doduuna gre, k Paann ocukluu III. Gyaseddin Keyhusrev (1266-1284), genlik
yllar Sultan II. Mesud (1284-1296, 1302-1310) ve III. Aleddin Keykubad (1298-1302)
zamanlarnda gemi ve Osman Bey devrini olgunluk yllarnda yaamtr. mrnn son
yedi senesini ise Orhan Bey zamannda geirmitir. Bu durumda o, Seluklu ve iki
Osmanl hkmdar olmak zere be sultann saltanat zamanlarnda mr srmtr. Bu mr
iinde tahsiline Krehirde devam etti. Sleyman- Trkmanden tasavvuf dersleri ald gibi
kayn pederi eyh Osmann derslerinde yetiti. Devrin siyas ahsiyetleri yannda lim ve
eyhleri ile temas kurdu. Osman Gazinin istikllini iln srasndaki trende de bulundu.

1
Bursal Mehmed Tahir; k Paa, Trk Dernei, 1.say, stanbul 1327, s.19.
21
Latf; Tezkere-i Ltif, Dersaadet kdam matbaas, stanbul 1314, s. 44-45.
22
k Paa; Garib-nme, Almanya, Ms. Or. Guart. 1684. Vr. 1b / 2-7.
9
Krehirin Osmanl topraklarna katlmasnda byk rol oynad. Burada at zaviyede ilim
nerine alarak halk aydnlatt. Krehir beyi tayin edildi.
23


Ayrca Msra eli gittii, Anadolu valisi Timurta Paann veziri olduu rivayetleri
de vardr. Eserinin mirac anlatt ksmlarnda, zellikle Kudusteki, Mescid-i Aksa ve
Kubbets-Sahra gibi yerleri tasvir ederken, byk bir gzlem iinde olmas ve hemen her
yeri dikkatle ortaya koymas bu fikri kuvvetlendirmektedir. nk bu ekildeki anlatm ancak
gren birisi tarafndan verilebilir. Bu durumda airimizin Msr yolculuu srasnda Kuduse
de uradn belirtmek gerekmektedir. Elvan elebi babasnn lm tarihini, 3 Safer 733
olarak bildirmi ve 63 yl mr srdn sylemitir. Bu da mild olarak 3 Kasm 1332
tarihine rastlamaktadr. Krehirde vefat eden k Paann trbesi ehrin kuzeydousunda
bir tepede, kendi ad ile anlan mezarlkta bulunmaktadr.

k Paann en nemli vasf devrinin bir lim ve mutasavvf olarak halkla olan
ilikisidir. O Anadolunun buhranl ve kark zamanlarnda Trk milletine yol gsteren-
lerdendir. Eserini de bu dnceden hareket ederek yazm, Trk dili ile eser vermeyi kendine
balca vazife bilmi ve halk aydnlatma yolunu semitir. Bunun iin de kendini ok iyi
yetitirmitir. Eserinde Trk kltrnn btn devrelerine gider gelir. Baz ifadelerinde
Orhun bidelerine, Kutadgu Bilige, Dede Korkuta, Mesnevye ve Yunusa giderken, baz
szleri ile de Sleyman elebiye ynelir.

Miracnme ve mevlid gibi trler yannda Leyl ile Mecnun, Yusuf ile Zeliha gibi,
kendi devrinden sonra bal bana byk mesnevler olarak ortaya konacak eserlerin de ilk
rneklerini k Paa verir. Hatta sz aka getirirsek, Sinan Paadaki syleyiler de Garib-
nmeden gelir. Tespit edebildiimiz kadar ile Yazcolu Mehmed, Kaygusuz Abdal,
Erefolu Rum, Baki, eyh Galip gibi Trk edebiyatnn nde gelen simalar dili kullantan
dnce ekillerine kadar, k Paann tesirinde grlrler. Ayrca k Paa hikmet
asndan Anadoluda geliecek Trk edebiyat iinde de, ilktir. Bu bakmndan Trk
edebiyatnn balangcnda hikmet vardr. Bunu takip eden airlerimizden Ahmed ile XVII.
yzylda hikmet sahasnda bir yol am gibi grnen byk airlerimizden Nbi de, hikmet
yn ile k Paaya baldr. Bu yol daha sonra Rami Mehmed Paa ile Koca Ragp Paa
tarafndan devam ettirilir.

k Paada Trke sevgisi nemli bir yer tutar. Bu itibarla Trkecilik cereyan
iinde grlr. Gerekten o, btn diller zerinde dnen ilk dilcilerimizdendir. Hangi dil
olursa olsun dilin sese bal bulunduunu, cierlerden balayarak hava ve ses yolunun
durumunu, sesin meydana geliini ve bir kalba dklerek manaya kadar gittiini en nce
iaret eden odur. Yine sesin harflerle olan balln, bunlarn bir araya gelmesi ile
kelimelerin oluup manaya ulaldn k Paa bildirir. O bu ynleri ile modern bir dil
dnr olarak grlr. Buradan hareketle Trke zerine grleri de vardr. Farsann
hl etkili olduu bir zamanda eserini Trke yazmas, gramer fikrine yer vermesi, ortaya
koyduu eseri ile Trke bir bide meydana getirmesi, hepsinden nemlisi bu eserde Trk
dilinin kaidelerine uygun olarak pek ok kelime tretmesi ondaki dil uurunun ne kadar derin,
kkl ve canl olduunun bir delilidir. Ayn uur ada Glehrde de vardr. Fakat
Glehr dili, gnlden geldii gibi kullanr. Yalnz gzel Trke ister ve baka bir fikir
getirmez.
25
k Paa byle deildir. Onun bu fikirleri Gen Kalemlerde kendini bulan
fikirlerdir ve hl geerliliini korumaktadr:
25


23
Enver Behnan apolyo; Krehir Bykleri, San matbaas, Ankara 1967, s. 14-15.

25
Kemal Yavuz; XIII-XVI. Yzyl Dil Yadigrlarnn Anadolu Sahasnda Trke Yazl Sebepleri ve Bu Devir
10

Sosyal bakmdan k Paa eserinde gnlk hayata geni olarak yer vermektedir. Ekin
ekmekten, oul kz dncesinden, toplumda insanlarn durumlarndan, ocuklara isim
vermekten, kzlar evlendirmekten, kszlerin ve itibardan denlerin hllerinden ve cemiyet
iindeki yerlerinden bahsettii gibi, devri iin nemli bir mesele olan ve btn zamanlarda
geerliliini koruyan hkmdarln; akl, asalet, yiitlik, ilim ve cmertlik gibi salam
temeller zerine kurulabileceinden sz aar. Bunlar olmadan toplumu idare etmenin
zorluunu belirtir.

k Paa ayrca deniz ve karalar da iindeki yaratklarla ele alarak geni ekilde
karlatrr. Bir tohumun imlenmesi iin gerekli artlar, insan vcudunu ilikten deriye kadar
ele alp anlatmas ve kinatla karlatrmas, yldz ve gezegenlerle ilgili fikirleri k
Paann nasl bir gzlem iinde olduunu gsterir. Bu onun tabiata bakdr. O bu yn ile
fen bilgilerine de ynelir. Ayrca tarikat ve adabn, eyh-mrit ilikisini en geni ekilde ve
sistemli olarak hayatndan rneklerle anlatr. Bu da devri iin bir gerek olduuna gre, yalnz
sofilii bile anlatsa bunda da sosyal hayat verir.k Paa, meselele ve hadiseleri aklayan
bir bak asna sahiptir. Kinat ona gre bir aynadr. O, kinattan insana gelir. Her bir
varln zelliini belirtir. Kyaslar ve benzer taraflar ile ilgi kurduu gibi, ztlklar da gzler
nne serer.

Ayrca bir ksm tlerinde de ana baba, hoca ve esnaf velisi olan ahiden dua almay
da tavsiye eder. Bunlara hizmeti, szlerini dinlemeyi, ilim renmeyi, zellikle hoca eiinde
kul olmay; ahilikle ilgili olarak da ihls sahibi olmay, halkn skntsn yklenip gidermeyi,
mal mlk insanlarn yoluna ve faydalarna harcamay, gelen gidenle ilgilenip onlar bo
gndermemeyi, yolunu arana yol gstermeyi sk skya tenbih eder. hayatn anlatr.
Onda yetmi iki millete bir gzle bakmak, hangi dine mensup olurlarsa olsunlar insanlar
arasnda ayrm yapmamak fikri de vardr.

Btn bunlarn yannda k Paann en nde gelen fikri birlik fikridir. Bu fikir btn
devirler iin geerlidir. Ondaki bu dnce bir bakma kendi devrinin de byk derdidir.
Halk toplayp bir idare altnda birletirecek hkmdara ihtiya vardr. Memleket birlik ve
btnlk iinde olmad, gerek bir idareciden mahrum bulunduu zaman harap olmu
demektir.

k Paann ilme verdii deer byktr. O limleri rnek gsterir. Drt byk
imama ayr bir sevgisi olup, onlar ver; insanlar doruya ektiklerini ve almalar ile
skntlar ortadan kaldrdklarn anlatr.


k Paa; Prof. Dr. Mehmet Kaplann nemle iaret ettii gibi, Osmanl Trklerinin
kurmu olduklar cihan devletinin ideolojik ve metafizik temelini hazrlar. Ayrca
edebiyatmzda tasavvuf alannn ilk temsilcileri arasnda yer alr. Devrinde en byk
mesneviyi ortaya koymu, ayrca gazeller de kaleme almtr. Ak ve anlalr bir dil ile
yazan k Paa, devrine gre aruz veznini en iyi ekilde kullanan bir airdir. O, nder bir
lim, mtefekkir bir mrit olarak halk aydnlatmada bir hayli gayret sarfetmitir. Bunun iin
Garib-nme adl byk mesnevsini yazmtr. Babas ve dedesi gibi, slm esaslara, drt
byk imama sk skya bal olan k Paa bu eseri ile dncelerini, tlerini halka
yayd gibi, daha sonraki asrlara da ulatrmtr. k Paann ulalmaz bir gr vardr.

Melliflerinin Trke Hakkndaki Grleri, Trk Dnyas Aratrmalar, 27. say, stanbul 1983, s. 43-45, s.
33 vd.,
11
Eserini tertip ederken bile onlu sistemi kullanr. Ona gre onlar ve katlar sonsuza alan bir
penceredir. Bu durumu gz nne alrsak, airimizin ne kadar gereki, hesaba ve sayya
bal olduunu ve ne kadar byk dndn grrz. Ayrca o matematikteki kmelerden
hareket ederek byle bir eser ortaya koymutur. Bunun da tesinde Trkenin ifade gcn
gnmzden daha canl bir ekilde k Paada buluruz. Bu da onun samim oluundan ve
Trke iin dnp rpnmasndan ileri gelmektedir. k Paa kendi ana dilinde yazd
eseri ile tasavvufu bile anlatabiliyorsa Trke daha o gnden ilim dilidir. k Paa bunu da
gerekletiren ve eserini Trk milleti iin yazan bir lim, air ve dnrmzdr. Bu
bakmdan Garib-nme devri iin Trk dnce, fikir ve inancnn en iyi ekilde ortaya
konduu bir eser olduu gibi, daha sonraki alarda da Trk milletinin hayat ve yaaynda
ynlendirici bir rol oynar. Bu yn ile k Paa, hemen her saha ile ilgili olarak alma
yapanlara da hitap eder.



2. GARB-NME: k Paann balca eseri Garib-nme adyla bilinen byk
mesnevsidir. Eser, baz kaynaklarda; Divan- k, Divan- k Paa, Marifnme ve
Gencnme gibi adlarla anlrsa da
31
, k Paa:

Bu Garib-nme ann geldi dile
Kim bu dil ehli dah mani bile
II-237a/5

beytinden de anlalaca zere, eserinin adn Garib-nme koymutur. On blm hlinde
yazlan eserin, nshalara gre, beyit says deiiklik gsterir. Eserle ilgili almalarda
tahmin olarak on iki bin beyit olduu zikredilirse de, Sadettin Nzhet Ergunun bildirdiine
gre 10.293
32
; mil elebiolunun saymna gre de 10.015 ve 10.312 beyittir
33
. Bata
Farsa bir n sze yer veren eser, batan sona kadar; Filtn Filtn Filn vezni ile
yazlmtr. Ancak bu n sz, zerinde altmz, Garib-nmenin metnini iki cilt hlinde
veren Sleymaniye Lleli nshasndan Trkeye evrilerek verilmitir. Bu nshann birinci
cildi, on blmden meydana gelen eserin bir ve yedinci blmlerini ihtiva etmekte ve 5.640
beyti bulundurmaktadr. Bu ksmda eser hakknda bilgi verilmekte ve her blm iki beyitte
tantlmaktadr. Daha sonra yer alan 228 beyitlik ksmda ise; tevhid, mnacat ve tevhid
iirleri vardr. Bunu sra ile; Peygamberin vgs, drt halifenin methi ve Peygamberin
nbvvetinin ispat iin yazlan iirler izlemektedir. Garib-nmede byle bir tertipten sonra
asl blmlere geilir.

On blmden meydana gelen eserin her blmnn de on kssaya yer vermesi ve
blmden blme genileyerek, bir nizam iinde gittike almas Garib-nmenin en dikkat
ekici zelliidir. Bu adan baklnca eserdeki konular da birbiri ardndan alp
genilemektedir. Bunu blmleri takip edip her blm on ile arptmz takdirde
(10+20+30+40+50+60+70+80+90+100=) Garib-nmenin en azndan 550 konuyu ilediini
veya bu kadar mesele zerinde durup aklamalara yer verdiini belirtmek gerekir. Bylece;
alan ve bu almada genileyen, genileyip byrken de nizam ve intizamn koruyan, insan
daha telere gtren, k Paann deyimi ile nelerin olduunu gsteren bir kinat aynas ile
karlar ve zerrelerden gnelere yol alr, hikmet ve srlara kavumu oluruz. te Garib-

31
Sadettin Nzhet Ergun, Trk airleri, 1. cilt, 1 Haziran 1936, No.9, stanbul 1936, s. 130. / Muallim Naci;
Lugat- Nci, ar yaynlar, stanbul 1978, s.529.
32
Fuad Kprl; k Paa, A, s.705.
33
Amil elebiolu; Sultan II. Murad Devri Mesnevileri, Erzurum 1976, Baslmam Doentlik tezi, s.32.
12
nmenin en nemli zellii budur. Bu durum, airinin ne derecede geni bir dnce ve
ibretle baktn, nasl bir hayal gcne sahip olduunu, ne derecede gr inceliklerine dikkat
ettiini, ilm titizliini ve eserinin orijinalliini gstermesi asndan da nemlidir. Bu ynden
baklnca eserde karlalan bu artc durum kitabn niin Garib-nme ad ile anldnn da
sebebi olabilir. Ayrca eser tasavvuf ynde Hakka kavumann srlarn vermesi bakmndan
da nemlidir. Dnya bir gurbet yeri kabul edilirse Garib-nme adnn bir baka anlam ile de
karlarz.

Eserini Trk milleti iin yazar. Trkenin o devirde hor grldn, her dilin ara-
trlp incelendiini, teki dillerde eserler verildiini, Trk dili ile kimsenin ilgilenmediini,
bu durumu Trk milletinin de bilmediini ve Garib-nme adl eserini bunun iin yazdn,
bylece Trkln kendi dilinde eserler okuyup hikmetlere ulamasn ve mahrum
kalmamasn ister. Bunu:
Geri kim sylendi bunda Trk dili
lla malum old man menzili
II-236b/11

Trk diline kimsene bakmaz-d
Trklere hergiz gnl akmaz-d

Trk dah bilmez-idi ol dilleri
nce yol ol ulu menzilleri

Bu Garb-nme ann geldi dile
Kim bu dil ehli dah mani bile
.....

T ki mahrm kalmaya Trkler dak
Trk dilinde anlayalar ol Hak
II-237a/3-5,9

beyitlerinde dile getirir. Ksaca sylemek gerekirse k Paa eserini Trk milletinin
hikmetlere ulamas iin Trke yazdn ve mensubu bulunduu millete bir armaan
braktn, bylece asrlar tesinde hatrlanacan dnr. O, eserini 730/1330 ylnda
yazdn da:

Bu kitbun hatm u old tamm
Toptolu yz dsitan geldi tamm

Yidi yz otuz ylnda hicretn
Szi irdi hatmine bu fikretn
II-238a/2-3

beyitlerinde anlatmtr.

Trk edebiyatnn Anadolu sahasnda verilen temel eserlerinin en nde geleni Garib-
nmedir. Hacim bakmndan 10592 beyit olan bu eserin balca zellii telif olmasdr. Trk
edebiyatnn Farsa ve Arapa edeb eserlerin tercmesi ile ie balad, vezin ve nazm
ekillerinde bunlardan etkilendii eskiden beri sylenilegelmitir. Bu iddia zerinde
dnlecek olursa, Trkler slm inan dairesi iinde yer alm ve karlat yenilikleri de
13
almaktan ekinmemitir. Bu itibarla slmiyetten sonra edebiyatnda, zevkinde, inancnda ve
tarihinde yeni gelimeler olmutur. Ancak bu gelimelere ve yeniliklere alrken kendi zevki
ve huyuna gre bir yol tutmu, ele ald konular ruhuna gre ilemitir. Bu bakmdan
kendine has orijinal eserler verdii gibi rnek ald eserleri de aynen tercme etmeyerek telif
tarafna gitmitir. Bu, Trk edebiyatnn benliini koruyarak geliip yayldn gsteren
balca zelliidir.

Aslnda Trk edebiyatnn slm medeniyeti iindeki ilk byk eserleri telif olarak
karmza kar. Bu durum XI. yzylda Kutadgu Bilig ile kendini gsterir. Garib-nme de
tertip bakmndan Kutadgu Bilige benzer. O devir Trk hayatna yer veren k Paa, grp
geirdiklerini, tecrbelerini, hayalini, yaayn ve ilmini Garib-nme ile gsterir. Eserin
iine girilince airimizin Trk milletinin hayatna gemii ve gelecei ile ne derece nfuz
ettii hemen anlalr. O Orhun bidelerinden balayarak, Kutadgu Bilige ve Dede Korkuta
kadar gelen baka bir dilde bile yazlsa, Mesnevdeki duruma kadar btn Trk hayatn bilen
ve yaayan bir limdir. Bunun yannda babas ve dedesi gibi snn olup slm ilimleri
hakkyla bilen biridir. ok dil renmesi ve rendii dillerin edebiyat ve kltrlerini
hakkyla bilmesi onu ortak kaynaklara gtrr. Bylece Mevlna Celleddin-i Rum gibi
limlerle ayn safta yer alr. Garib-nmede Mevlna tesirinden bahsedilmesi de bu yzdendir.
Hlbuki Mesnevnin tertip ve hikye tarz Garib-nmeye hi benzemez. Mesnev hikyeleri
anlatmda ne kadar dank ise, Garib-nme onun zddna, o kadar nizam ve intizam iindedir.
Her iki eserde de o devir Trklnn hayatna, detlerine yer verilirse de
35
Garib-nmedeki
derli toplu durum Mesnevde grlmez. Ayrca ele alnan konular; benzerlik de gsterseler,
farkl farkl anlatlr. Ancak k Paa Mesnevden beyit seviyesinde kalan baz ifade
ekillerine eserinde yer vermitir.

Bundan baka Garib-nmedeki nefis ve akl konusu aa yukar baz farklarla
Risletn-Nushiyye ile benzerlik gsterir. Yalnz k Paa konuyu Yunusa gre daha da
geniletir. Ayrca Garib-nmede Yunus Divannn baz beyitleri de aklanr. Benzerlik
bakmndan Hac Bekta- Veli hazretlerinin Makltn da zikretmek gerekir. Tabi ki btn
bunlarda, ayn inanca ve ortak bir kltre balln, ayn evrede hayat yaamann ve dile
getirmenin de rol oynadn belirtmeliyiz.

Garib-nmenin Trk edebiyatnda nemli bir yeri olan Mevlid zerinde byk tesiri
vardr. Gerekte baz syleyiler, ya ksmen deitirilerek veya ayn ekilde Sleyman elebi
tarafndan Mevlide alnmtr. Bunu:

Allah adn eytlm evvel ibtid
Andan old ibtid v intih

eklinde, daha Garib-nmenin ilk beytinden itibaren grmeye balarz.

Garib-nmede, hacimli bir eser olmas bakmndan baz beyitlerin, aynen veya az ok
deitirilerek tekrar edildii de grlr. Ayrca her kssann banda ve sonunda benzer
ifadelere yer verildii de bir gerektir. Eserin ak ve ekici bir anlatm, anlalan bir dili
vardr. Dikkat eken bir baka zellik Arapa ve Farsa tamlamalara sadece gerek duyulunca,
ok az yer verilmesidir. Bunun yannda baz beyitlerde Arapa ve Farsa kelimelere hi yer
verilmedii gibi alnanlar da ll olarak alnmtr.


35
Kemal Yavuz; Munnin Mesnev-i Murdiyesi, Baslmam doktora tezi, ..Edebiyat Fak., stanbul 1977.

14
Garib-nmenin ilk nshalar 15. yzyla aittir. Bu yzyldan beri tespit edebildiimiz
kadaryla, Konya l Halk Ktphanesindeki nsha yannda, Prof. Dr. smail Ernsal ve Do.
Dr. Cem Dilin zel kitaplklar da dahil, 81i yurt iinde 35 adedi de yurt dndaki
ktphanelerde olmak zere, eserin bilinen 116 nshas vardr. Bunlardan en eski ve en yeni
olan nshalar Adnan tken l Halk Ktphanesinde bulunmaktadr. Burada 320 numarada
kaytl en eski nsha 830/1427, en yeni olan ve 57 numarada kaytl bulunan nsha ise
1339/1921 ylnda istinsah edilmitir.
36
Bu durumda bilinen en eski nsha, Garib-nmenin
yazlndan 97 sene sonra elimize gemi olmaktadr. Eserin 1920 ylna kadar, 600 sene gibi
bir zamanda nshalarnn oalarak gelmesi, Garib-nmenin deerini de gstermektedir.
Bunlardan, almamzda faydalandmz Sleymaniye Laleli L, Almanya Tubinger A,
Konya Koyunolu K ve Kayseri Raid Efendi R nshalarnn tavsifleri aadadr.

Sleymaniye Ktphanesi, Lleli 1752m/1-2

1-2 ciltler, 410 x 300, (290 x 210) mm., 282, 240 v. , 11 satr, sls, harl, krem renk
h. bd kt, zahriye, serlevha ve sonu nefis tezhipli, fasl balar altn yaldzl, nefis mein
cilt, 882 H.

Ba:
Allah adn eytlm evvel ibtid
Kandan old ibtid v intih

Sonu:
Her ki dinlerse bu szi iy Cell
Rahmetn olsun ana her dem dell

Her nefes bin rahmeti Hakkun ana
Kim yazan Ftiha birle ana

Bu nsha Memlk devdrlarndan Ya Bekin ktphanesi iin yazlmtr. Sultan
Gavri zamannda yaayan Ya Bek ayrca airdir. Gavri bu zatn lm zerine mersiyeler de
yazmtr.


Almanya, Tbinger Depot der Staatsbibliothek nr.1684

26.5 x 18, (20 x 13) cm., 336 v.,17 satr, 2 stn., dzensiz, harekeli, nestalik, kaln,
sarms kahverengi lifli, su yollu, filigranl kt, ayetler, hadisler, cedveller ve szb. Krmz
souk emseli, kahverengi mein cilt, Ahmed bin Pir Hasan El-Konev el-mevlev, 850 H.

Ba:
Allah adn eytlm evvel ibtid
Kandan old ibtid v intih

Sonu:
Eydene dinleyene v yazana
Rahmet eyle y lhi Rabben


36
Aye Grol; k Paa ve Garib-nmesi, Boazii niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat
Blm Mezuniyet tezi, stanbul 1991, s.31-70 / Kemal Yavuz; agm. 9 numaral dipnot, s.33.
15


Konya, Koyunolu ktphanesi, nr.13634

18 x 26 (12,5 x 20.5) cm., 361 varak, 15 satr, ara blm balklar krmz. Yarsndan
sonrasnda baz yapraklar glkurusu renginde. erevesiz, ak kahverengi bez cilt, harekeli,
nesih, aharl kt.



Kayseri, Rait Efendi ktphanesi, nr.9344.

260 x 175 (220 x 135) mm. 287v., 19 satr. Nestalik, harl kt, konu balklar ile
ayet ve hadisler krmz, cildi bozuk, mstensih Abdlhasen bin Pr Hac, 1060 H.

Bunlar iinde en gzel olan Sleymaniye Lleli; en salam olan ise Almanyada
bulunan nshadr. Konya Koyunolu ve Kayseri Raid Efendi nshalarnda eksiklikler tespit
edilmitir. Bu kabil eksiklikler baka Garib-nme nshalarnda da vardr.































16










METN

GARB-NME









17
1 BSMLLHRRAhMNRRhM
2 hamd-i vfir ve kr-i mteksir ve sen-i b-hadd ve sips- badd
3 ol vcibl-vcda kim hlk- zemn / ve smn ve sn-i kevn ve mekn
4 ve mbd-i felek-i devvr ve muhter-i / her skin seyyrdur. Ol Kerm kim
5 Kandil-i eltf-y-la klaru glini / Sf ve aydn ider. Ve ol
6 Rahm kim mesbh-i atfyla mminler / mirt- kulbn ren klur.
7 Celle celluhu ve amme nevluhu. / Andan sora slt- salavt- zkiyt
8 ve teslmt- lyikt ol merkad-i / mutahhar ve ravza-i mnevver
9 hulsa-i mevcdt ve nekve-i / kyint, iki lem
10 rahmeti ve ben dem safveti / fahru evld dem kutbu
11 evtdi [l-] lem menbaul-cdi / vel-kerem efsahularabi velacem
12 sdkun bil kezib Muhammedbn / Abdillahibni Abdil-muttalib salavtul-lahi
13 ve selmuhu aleyhi ve li ve ashb / zerine nisr olsun. Andan sora
14 bil kim ulem-i erat ve / ebn-i tarkat ve ashb- hakkat,
15 ve meyihve evliy ve asfiy / anlar kim mbriz-i dn ve sib-i gbe-i
16 yakn ve imm- ehl-i mn ve / mukted-y kafile-i slmdurlar. Her biri
17 z netyic-i efkr ve bedyi-i / esrrndan enva- resyil ve ktb, Arab
18 ve Acem diliyle tasnf idp mr-i azzlerin bu mande sarf idpdrler.
19 ol cihetden kim mslmnlar / eytn cenginden kurtaralar ve bidat ehlini
20 zulumt- cehlden hidyet-i ilme / dellet ideler. T kim hak sbhnehu
21 ve tal rifleriyle makad- / sdk- irfnda inde melikin / muktedir muntazm 54/55
22 olalar. Ve imdi yle bil kim bizm / zamnumuzda halku ok idrk-i
23 man nie kim gerekdr idemez / ve bestn-i marifetden bir gl direbilmez;
18
24 ve blbl vzn glistn iinde iidemez. / Zarret iktiza itdi kim bir
25 kitb Trk diline tertb ola ve bir / ka lafz- manzm ol tertb zre
26 dzele. T nefi mm u hssa irie / ir Geri kim sylendi bunda Trk dili /
27 lla malm old man menzili n bilesin cmle yol menzillerin /
28 Yirmegil sen Trk Tcik dillerin. Her kim kim gli selm\
29 ve akl mstakm ola n bu kitb / mtlaa ide ferniden maksd
30 neyise bile ve cem-i esrra muttali / ola. Gerek kim zin degre;
31 efl-i kabha ve aml-i fazhadan / ihtirz ide. T kim hak talnu mukarreb /
32 kullar ile mushib ola. md kmiller keremine ve vsllar merhametine
33 Oldur kim bu kitba nazar- rz ve / girime-i saf birle bakp ayb itmeyeler / ir;
34 Ve aynr-rz an klli aybn kelletn / Velkinne aynes-suhti tbdil-mesviy
35 Ve bu kitb on bb zre tasnf olnd.
EL-BBL-EVVELU FL-EHADYY
1 Bb- evvelde iit on dsitn / Kim bilesin mani gencin b-gmn
2 Her birisi birikenler medhidr / kilik ire kalanlar kadhdur
EL-BBUS-SN FS-SNYY
3 Hem ikini bb iinde on yine / Dsitn var kim an dileyene
4 Biline ezdd lemde ayn / n ten cn n zemn smn
EL-BBUS-SLSU FS-SLSYY
5 Var-durur ini bbda yine on / Dsitn n hak buyurd kf u nn
6 Bunlar yaratd Zl-cell / Nitekim mstakbil mz v hl
EL-BBR-RB FR-RUBYY
7 Zikr ider drdini bb on dsitn / Her birisi dil-g n bsitn
19
8 Malum ider drtleri drdini bb / Hem-nn ki hk bd u nr u b
EL-BBL-HMS FL-HUMSYY
9 Hem biini bb iinde on latf / Dsitn var pr letyif iy harf
10 Bildrr kim kim-durur her fasl u cins / Hem-nn ki pen tat pen hiss
EL-BBS-SDS FS-SDSYY
11 Bb- altnda hem on dsitn / Malm eyler altlar h ayn.
12 Kim cihn n yaratd Pdih / Alt zre urd bnyd ol lh.
EL-BBS-SB FS-SBYY
13 Hem yidini bb iinde on aceb / Dsitn var kim bular ol alab
14 Yidi yidi yaradupdur hem-nn / Yidi endm u yidi kat smn
EL-BBS-SMN FS-SMNYY
15 Hem yine sekzini bb iinde on / Dsitn var malm eyler bize yn.
16 Kim alap bunaya ad urd sekiz / Nitekim umak sekizdr iy azz.
EL-BBT-TS FT-TSYY
17 Bb- tokznda hem on dsitn / Malm eyler kim Hudvend-i cihn
18 Tokuz adn urd bunaya hisb / Hem-nn ki nh nfs u nh hicb
EL-BBL-R FL-URYY
19 H hakyk h dekyk h beyn / Bb- onnda hem on dsitn
20 Malm eyler anlar kldan kla / Hem-nn ki tilke are kmile
EL-BBL-EVVELU FL-EVVEL TARI
TEBREKE VE TAL TEVhDN BEYN
EYLER VE ERH- 60 CEM- MEVCDT-I
LEM ULV VE SFL BEYN KILUR
20
1 Allah adn eytlm evvel ibtid / Kandan old ibtid v intih
Evvel ol evvelidr b-gmn / hir hem hiridr cvidn
Cmle lem yog-iken ol var-d / yle eksksz gan cebbr-d
Klli eyin hlikn den sora hem\ Kala ill vechehu b-b kem
5 Ol zamnda kim henz yokd zamn / B-zamn ol b-mekn vard hemn
Her d lem ol ademde gark-d / Hem adem ol asl- demde gark-d
Var-d ol pdih- b-niyz / Kandasa ne nz vard ne niyz
Kendzine kendsi nz eyledi / Kf nn a urd bir sz eyledi
nnem emruh iz erde eyen en-yekle leh kn fe-yeknu
Kf u nn dan kopd nagmt u usl / Kim iitdi ilk an ol ulu kul
10 Akl- kldr ad marf ol kulu / Kamu kuldan gelpdr ol bil
Klen-nebiyy sallallhu aleyhi veselleme evvele m halakallhul-akle
Sz ilkin ol iitdi sald ba / F v y v kf u nn a old ba
Akl- kl ilkin iitdi ol ni / Kullga durd haka karu yni
Anun ardna iitdi nefs-i kl / Ol iikde ol dah hem old kul
Akl- kl ba ol ne h eyledi / Nefs-i kl katlanmad c eyledi
15 Nefs-i kl durd v arh urd sem / Ca geldi yir gk durd sem
arha girdi arh dn gndz dner / arh iinde gsterr drl hner
Bak bu azrak-p sf arhna / Kim bilesin kend neymi arh ne
Sfi ol nden henz gerdn-durur / Yani kim bu arh sergerdn-durur
ol bir nden kamus cnbidedr / Grse kim her biri bir idedr
20 Ar gr kim insafa durm durur / Ol iikde nie ba urm durur
Levhi gr kim yzini dutm bakar / Allah ad yazla dip intizr
21
Gr kalem nie dner ba stine / Ol semda h kelm dip dstna
Ol mukarrebler durupdur kapuda / Cmle izzet iiginde tapuda
Hem firitehler durupdur tata / ntizr den soa bir sata
L-yasnallhe m emerahm ve yefalne m yumerne
25 Gr mdebbirler ki nie idedr / Ol semda her biri cnbidedr
Fel-mdebbirti emren
Ol Zuhal gr alt el sunm ie / Allah emrinden gelpdr cnbie
Gr ne rey tedbr eyler Mter / undan alur ua virr mlkleri
Mirrihi gr kim nie balar bier / Ol semda harket eyler kan saar
Gr ki nie geymi altun ton gn / Ol semda harket eyler dn gn
30 Zhreyi bir gr niesi d-km / Ol semda zevka gark olm mdm
Gr Utrid ol semda ne dzer / Grdgin iitdgin cmle yazar
Ay bir gr kim olur m h mell / Ol semda geh bedirdr geh hill
Gr bu ylduzlar ki nie sevnir / Ol semda harket eyler ygrir
Gr bultlar nie oynar durmadn / Nie aglar h kimesne urmadn
35 Yili bir gr kim neler eyler neler / Ol semda yani yzler tzeler
Suy gr kim nie akar durmadn / Yir komaz kandasa da yz srmedin
Yiri gr kim secdeye urm yzin / Ol semda yavu kulm kendzin
Gr bu od nie yanar yandurur / Hem dner hlden hle hem dndrr
Gr deizler mevci nie alhanur / Ol semda bu deizler yayhanur
40 Gr madinden nie cevher biter / Kuvvetinden nie huk u ter biter
Gr nebtdan kim nie nimet gelr / Ol semdan kamus lezzet alur
Gr bu hayvnt cmle cins cins / Ol semda ca gelmi nak u cins
22
Gr ben-dem ne iler kaynadur / Ol semda kamusn kim oynadur
Kimi peygmber kimi mmetleri / Birbirine bagludur himmetleri
45 Kimi sultndur kimi leker aa / Ol semda ygrirler grsea
Enbiy v evliy v hs u m / Ol semda yile virmi neng nm
Ca gelmi kamus harket klur / Kim durur u kim gider kim gelr
Cmle mahlkt cmle ins cn / Yir gk akl u zt u cism cn
Ol semdan harket eyler kamus / Kimseye h ass klmaz nmus
50 Gel gesz kf u nndan n irer / Halk komaz bir karrda h srer
Cmle halk oynadan ol n-durur / Bu semu sz kf u nn-durur
Kavluh tal: Kn fe-yekne
Cmle lem bir iretdr hemn / Yz bi ana mlki var durur nihn
Kim an gzler bakup grmi degl / Diller ol ilden haber virmi degl
Hem kulak iitmedkdr adn / H kimesne bilmedkdr dadn
55 Fikr aklu iremez ol menzile / Ad ol mlk inan gelmez dile
Ol-durur ol mlk-i vahdet ol-durur / Ubu mlki yog-iken ol oldurur
Hem dilerse var-iken yog eylemek / Hergiz anu hkmine yokdur emek
Ne ulald ol bu mlk olmag-la / Y bu mlk olmaz-sa nesi eksile
Ol dimekden n bu del mlk olur / Olmasa bu mlk nesi eksilr
60 On sekiz bi lem kadri aa / Yok-durur bir zerree den soa
Kadr kymet kendn var kendye / Kendzin kend bile kend duya
Anlayn kim var an kim bile / Y aa lyk ibdet kim kla
Ol ki lem halknu fahr-y-d / Ol makmdan bir haber virdi-y-idi
Dnyadan n Tarya ad gzin / Ol deizde yavu kld kendzin
23
65 Acz-la pes bir niyz itdi haka / Eytdi y Allah u y hayy u Bek
Eyle kim bilmek gerekdi bilmedm / yle kim klmak gerekdi klmadum
M arefnke hakka marifeteke vem abednke hakka ibdetike
n habibullah bu nlide-durur / Gel kys it ayrug ne idedr
Cmle lem acz-ile kalm-durur / Ol deizde klli gark olm-durur
Nie bilsn katre dery neydgin / Zerre ne bilsn gne nieydgin
70 Acz u nli pes bize lzm-durur / An bilmek davisinde kim durur
Kimsene kim bilmeye kendzini / Nie eyde an bilmek szini
MNCT EYLEMEK VE hCETLER DLEMEK
y Hudvend sen lutfu delim / Sensin hir hem hakm hem Alm
Hem Habr u hem Basr u hem ekr / Hem Rahm u hem Kerm hem Gafr
Cmle sensin ikr v nihn / B-zamn u b-mekn u b-nin
75 Ne saa akl irebilr fikr ile / Ni seni dil eydebilr zikr ile
Pdihsn sen bize biz kul sen / Yog-duk biz sen bizi var eyled
Cn sen vird tene v cna ten / Cn tene cndur u cnu cn sen
Ik u devlet akl u dni cn gl / igde cmle boyn baglu kul
Cmle sendendr bizm sermyemz / Zt iinde nakd u genc myemz
80 Var ne hd biz bir avu toprag-duk / Toprag olmadn ho kll yog-duk
Cmle varlk bes sendr y Cell / Evvel hir saa sensin dell
Ne ola bizde ne var lyk saa / Gelmedi bir lyk i den soa
Saa lyk kan akl alayas / Y kulak kan sz dileyesi
Kan lyk gz ki sini boylaya / Kan ar dil ki zikr eyleye
85 Kan gl kim kla her dem niyz / Kan dstlk kan kullk kan nz
24
Kan tat hazrete arz itmege / Kan kuvvet dogru yola gitmege
Kan lyk ten ki emri duta / Emr iinde ola her dem ol d-t
Kan nefs kim emre izzet kla / Emr iinde kul ola kemter kula
Kan ol cn kim saa lyk-durur / Sini sevmeklik aa bayk-durur
90 Kan ol k- hakk kim bizi / Ala ilte gstere grkl yzi
Kamus ol hazrete lyk degl / Anda arza gemegi bayk degl
Rahmetle sen kabl klsa meger / Klasn kullarua rahmet nazar
Bilrz bizden bize yokdur meded / hazretde fazl u rahmet b-aded
Bilrz kim biz k klduk gnh / Sen kermsin yarlga iy pdih
95 hlmze munsfuz den soa / Yolumuz dogru gider senden yaa
Kauban kurtlmaga yir yok-durur / Yz saa dutduk ki fazlu ok-durur
Senden ayruk yokdur Allh illa sen / Var-du sen cmle lem yog-iken
Kimsene ortak degldr ie / Olmad olmaysar den soa
L ilhe illallhu vahdeh l erke- leh
Ol Muhammed hem kuludur hem resl / An sen sevd sen kldu kabl
Klallah tal Muhammedn reslullhi
100 Biz aa girt inanduk sdk-la / Kim bize yarn efat ol kla
Ol imm old v biz uyduk aa / Anu-la varuruz senden yaa
Kavluh tal yevmeizin eynel-meferru 75/10
ka sensin bu szi eytdren / Cn iinden derdini dara sren
Sen kabl eyle niyzn iy Cell / Dogru yolda tevfiku olsun dell
Ol habb hurmetiyn iy Kerm / Kamuya sen rahmet eyle iy Rahm
TARI TEVhDN BEYN EYLER
25
105 Yine eytlm ol bir birligini / Kim bilr ol kamunu dirligini
Birlik aa yaraur kim bir-durur / Yaradup ldrmege kdir-durur
Yaradan iki cihn bnydn ol / ikr v nihn kamusn ol
Ar u krs yir gk levhu kalem / Ol bindan kopd bu kamu lem
Cmle drl bnyadu oldur cn / Cmle ey ygrip ister an
110 Ger gne ger ay u ger ylduz-durur / Kamusnu maksud ol yz-durur
Ger felekdr ger melek ger smn / Cmlesin cn oldur b-gmn
Ger vuh u ger tuyr ger ins cin / Gzleyben grmedi kend cnn
Yir gk kamus anu hazreti / Yirde gkde toptoludur kudreti
Eyle garkken yir gk aa iremez / Yir gk ehli cmle gzlep gremez
115 Zhi kudret zhi ibret zhi hl / Zhi lutf u zhi fazl- b-misl
nki dzdi mlki bu tertb-ile / Kend gizlendi adn virdi dile
Sad kend varlgn bu mlkine / Ddi dpdz sona v ilkine
gelenler dah an birledi / So gelen hem yine aa bir didi
de soda kamunu maksd ol / Gelmi geldein mabd ol
120 Msivallah ne ki var kuldur aa / Kul iinde kulavuz oldur aa
Oldur hir buna cst--c klan / Ol-durur hem isteyp an bulan
Kim ire bu ilme v bu hikmete / Kim gire bu ilere bu kudrete
Hem getrdi lemi ademden ol / Hem bitrdi demi lemden ol
Yog-d bu lem ol var eyledi / Cmlesin ka giriftr eyledi
125 lem zre yazd kudret nshasn / dem zre urd dni noktasn
deme ol nshay gsterdi hak / Destur old kim ala andan sebak
Ve alleme demel-esme klleh 2/31
26
Her kim ol nak bakup okmad / Srr hayvn geri demdr ad
Fatebir y ulil-ebsri 59/2
n bu nak bize gsterdi drst / Kendsi virdi sebak okd cst
Cn ki an duyd nie dek durur / Pes bu cna ok kr gerek-durur
Lein ekertm le-ezdennekm
14/7
130 Pes bize vcib-durur kr sen / Gnde yz bi kez cana v hem tene
Zra kim ten bir avu toprag-d / Bilelikden ol dem ol rag-d
n alap ol toprag kld gher / Pes bu ten stinde ok krne var
Cmle az kr aa klsa gerek / Neydgin noldugn bilse gerek
Ellezne yezkurnallhe kymen ve kuden ve al cnbihim ve yetefekkerne 3/191
Kim hall ola bu cn yoldalg / Hergiz ayrlmaya k koldalg
135 Cn dah klmak gerek kr sips / Kamudan yig olsa yigdr hak-ins
Zra cn bilr bu devlet kadrini / Cn griser hem ol ayu bedrini
Vchun yevmeizin nzratun il rabbih nzratn 75/22-23
Cn u ten n bu ie kyim dura / Devleti ayrlmadn dyim dura
Cn iinden doga ol cn gnei / Ten iinde kona ol devlet ku
Cn gnei ire cmle cnlara / Hem bu cndan sye de tenlere
140 Kn ola ol cn u ten gevher kopa / Kul olup cmle cihn aa tapa
Her ki kul old bu lem issine / hkim old cmle lem stine
Kul olan oldur ki duta emrini / Emr iinde harca sre mrini
Dil-ile kulam diyii ok-durur / Dil anda kymeti h yok-durur
Her kim kim dirligi lyk-durur / Ol kapuda sevgl bayk-durur
27
145 steyp kimse an nie bula / Y rzs nedr anu kim bile
lla anu dstlarn bulmak gerek / Dstlarnu glini almak gerek
Dstn sevmek an sevmek olur / Dst rzsnda olan an bulur
Nitekim peygmbere kld hitb / kle man yiter ubu cevb
n-kntm tuhibbnallhe fettebin yuhbibkumullhu 3/31
k it hak dstna kendzi / Toprag eyle ayagnda yzi
150 Kim bularu toprag iksr olur / Her neye irer-ise gher klur

NEBMZ SALAVTULLAH ALEYH
MEDhN SYLER
Ol Resl kim hak habbmdr didi
Ol habb iken bu lem yog-idi
Dzdi anu dstlgyun lemi / Hem aa kld raiyyet demi
Eyledi ar aa seyrn-un / Dedi feri aa meydn-un
Enbiy kamus anu lekeri / Evliy cmle aa old eri
155 Yir yzini dutd anu heybeti / Gnde bi kez urludur nevbeti
Ol gice kim ol Resl bindi burak / Ar anu nalnine old turak
Kbe-kavseyn old menzilgh aa / Gr ne devlet virdi ol Allah aa
Smme den fetedell fekne kbe kavseyni ev-edn 53/8-9
Kend rzn hak aa rz eyledi / Levhnak old anu ebcedi
Fe evh il abdih m evh 53/10
Kalmad h nesne kim ol bilmedi / Aa bezer kimse mlke gelmedi
160 Enbiynu asl v hatmdur ol / Evliy hem cmle andan ald yol
28
Velkin reslallhi ve htemen-nebiyyne 33/40
Pv-y cmle cndur ol habb / Cmle rence hak an kld tabb
Kim ilc ol eyledi cn rencine / Ol irrdi cn rahmet gencine
Dn anu kavl-y-la kyim-durur / eri anu bk v dyim-durur
Muciztn erhidersem b-mr / Ta nutka geldi aga virdi br
165 Ay old bir iretden d nm / arka garba seyr kld her d-nm
kterabetis-satu venakkal-kameru 54/1
Yine geldi birikp old bir ay / Grdiler bu mucizi yohsul u bay
Sklnp bimi kuz sz virdi hem / Eytdi benden yime zehr-ldeyem
L tekl minn fe inn mesmmetn
Ol dogak putlar old ser-nign / Cmle putlar serveri kald zebn
Ger vuh u ger tuyr ger ins cn / Didiler kim sen reslsn b-gmn
170 lem ire hak an agrlad / Hem hak tevhd-ile ol birledi
L-tezerunne vedden vel-suvan vel-yagse 71/23
Sedi dnden kfr irk ekleri / Virdi destr krmaga mrikleri
Faktulul-mrikne kffeten 9/36Hak aa inn fetahn yetin / Viribidi virdi feth gyetin
Virdi nusret birle fethAllah aa / Yazludur nasrun min-Allah grsez / 61/3
Gr ne hilat viribidi ol Kerm / Geldi hazretden aa hulkun azm
Ve inneke leal hulukn azmin 68/4
175 Tha birle gdi anu zini / Yani ayu bedri diyp yzini
Vez-zuh vel-leyl tanukdur ol yze / Sa dndr yzi bezer gndze
n dn gndz tammet ol-durur / Pes bu lemde kermet ol-durur
Bu ben-dem mkerrem oldug / An bilmekdr kermet buldug
29
Ve lekad kerremn ben deme
17/70
Yarn anda bu gnhlu kullara / Ol efat eyleyiser bunlara
efat li-ehlil-kebiri min-mmet
180 Ol yarnlar kim anula var-d / Yol iinde yolda u hem yr-dHakdan artuk nesneye tapmad
EBUBEKR RAIYALLAHU ANH MEDh
DER
Birisi Sddk-d gr hlini / Kim nie terk itdi sevdk mln
Yagmalatd ml u mlk hnumn / Virdi ol ka gl cism cn
Ve seycennebuhl-etk ellez yt mleh yetezekk 92/17-18
Terk ile syndrdi ol hrs odn / Dutd sdk ald Sddk adn
185 MER RAIYALLAHU ANHU MEDh
DER
Ol biri mmerdi kim dd eyledi / Kend ogln ldrp ad eyledi
Ogln ldrdi mutlak dn-in / Eyle sanma siz an kim kn-in
nnallhe yemuru bil-adli vel-ihsni 16/90
Dd kld lem ire t-ebed / Hnud andan hem Muhammed / hem Ahad
OSMNI RAIYALLAHU ANHU MEDh DER
Birisi Osmn- zin-nreyn idi / Kim Kelmullah ol hatm eyledi
Mushaf zre virdi ba u dkdi kan / hak yolnda t-ebed kald nin
190 Dkdi kan u virdi ba ald rz / Hnud andan hem Resl hem Hud
ALY RAIYALLAHU ANHU MEDh DER
Birisi kimdi Emrl-mminn / Ol Al kim ad bu slm dinin
30
Sald kfir boynna ol Zl-fikr / Zl-fikrdan d nm old Zl-humr
Dn kln sald kfir boynna / Kimse katlanmad anu oynna
Ubu iler kim bular ilediler / Ol Resl hondlgn istediler
195 Her ii kim ol Resl kld kabl / Tar andan rzdur h ek degl
Razyallhu anhm ve raz anh 5/119
Siz dah iste Resl hondlgn / Kim bulasz Tarnu ho dutdugn
Rahmetiyle h duta Allah sizi / Dstna baglaya kamumuz
Dstn sevmek an sevmek olur / An bulan dst rzsyla bulur
Nitekim Peygmbere kld hitb / kle man yiter ubu cevb
n kntm tuhibbnallhe fettebin yuhbibkmullhu 3/31
200 Her kim anu dstn dst bilmedi / Ham iinde kald rahmet bulmad
Mustaf dstlgun old cihn / Ne ki varsa ikr v nihn
Levlke lem halaktul-eflke
ka pes farz u vcib ol-durur / Mustaf eri ki dogru yol-durur
Duta ol dogru yol dogru gide / Ne ki yd ende varsa terk ide
Ve enne hz srt mstakmen fettebihu 6/153
y Hudy dogru yoldan rmagl / Ol efatdan bizi ayrmagl
NEBMZ NBVVETN SBT DER
205 Kimseyi kim ol gtrdi kim basa / emeyi kim ol aktd kim kese
Ol huvn kim hak dedi kim dire / Ol cn kim hak bezedi kim yire
Ol kapu kim hakdan alm ola / Ol gerek kim t-ebed bk kala
Ol kimesneye ki hak benm didi / Lcerem cnlarda yazld ad
Evvel hir devleti kyim-durur / id ol devlet issi kim-durur
31
210 Mustafdur Mustafdur Mustaf / Mctebdur Mctebdur Mcteb
Eyle kim sevdi alap ol Ahmedi / Hem reslm hem habbmsin didi
Hem didi ger sen degl mise ayn / Yaradur degl idm kevn mekn
Levlke lem halaktl-eflk
Cmle sen dstlguun eyledm / Sen adula bile yazdum adum
Lilhe illallhu Muhammedn reslullhi
Pes bil kim gelmedi hem gelmeye / Mustaf gibi kimesne dnyeye
215 Ne dah Kurn bigi hn geliser / Yimeyenler bell mahrm kalsar
Kul leinictemeatil-ins vel-cinn al en yet bi-misli hzl-kurni l yetne bi-mislih 17/88
y alap sen rz kl kullarua / Ol zib hn bu yohsullarua
Ger nie kim dil iremez bu sze / Kamusyla farz u vcibdr bize
Mustafnu drt yarn yd eylemek / Anu-la glmz d eylemek
Kim bular dogru btn yol vardlar / Maksuda v hem murda irdiler
Ulikellezine hedhmullhu ve ulikehm ull-elbbi 39/18
220 Bunlar amak gller saykal / Ol Ebubekr mer Osmn Al
Dilmzden adlar eksilmesn / Glmzden dadlar kesilmesn
Hem bulardan honud olsun humuz / Rahmet ire dutsun ol Allahumuz
Kim bulardur kamunu yzi suy / Bunlara virdi alap grkl huy
Bunlaru yzi suyun iy Kerm / ka sen rahmet eyle iy Rahm
225 Bunlarula bile kopmak rz kl / Yarn anda cmlemze iy Cell
EL-BBUL-EVVEL FL-AhADYY
Bb- evvelde iit on dsitn / Kim bulasn mani gencin b-gmn
Her birisi birikenler medhidr / kilik ire kalanlar kadhdur
32
DSTN-I EVVEL BB-I EVVELDEN SAhBEN AhVLN ERh EYLER
id imdi eydeym bir anlar / hak yolnda ol biriken cnlar
Birlik ire kim ne devlet buldlar / Birikben nie yolda oldlar
230 hak rzsn buldlar birlig-ile / hazrete irdi bular dirlig-ile
Dile imdi Mustaf ahvlini / Kim ne-y-ile ad slm yoln
Ol zamn kim dnyaya geldi Resl / Ne yol erkn var-d ne hd usl
Yir yzi toptolu kfirler-idi / Dirilben haa taparlar-d
Mustaf arz eyledi hak varlgn / Syledi hem kend peygmbarlgn
235 H bular Tarn bilmezler-idi / Mustafya mut olmazlar-d
Davet itdi bunlar hak yolna / Eytdi gel iy kavum girek dine
Kul hzih sebl ed ilallhi al basretin ene ve menit-tebean 12/108
Bunlar eytdi dnmezz biz sz ile / Nesne gster kim grelm gz ile
Mustafdan mucizt istediler / Her birisi bir dilek dilediler
Kamusnu maksud old tamm / Her biri dilegini buld tamm
240 Dirilp ol servere eytdi bular / Cmle i cdulkdur ser-te-ser
Ve yeklne in hz ill sihrun mbnn 37/15
Dah bedter old dmanlklar / H yritmezler-idi Peygambar
Her biri bi drl mekr ider-idi / Ne cef gelse Resl yudar-d
T ki drd yr gelmeyine bir yire / Kimse ba indrmedi ol servere
nkim ol drd yr dzildi cn-la / Gr ki ne kld bular dmn-la
245 Dn kln ellerine aldlar / Tarya dpdz tevekkl kldlar
Ol kl saldlar kfirlere / Mddeye dmana mnkirlere
Her ki gelp ol mslmn olmad / Ol kldan bir dem amn bulmad
33
Kimisini klc-la krdlar / Kimisin heybet ile kaurdlar
Dutdlar yir yzini kafdan kafa / ol sebebden kim birikdiler safa
250 Cmle gelp Mustafya bitdiler / Anu-un yir yzini dutdlar
Pes bil kim kanda birlik var-sa / Kim kimle ikiliksz yr-sa
Devlet-i her d cihn anlardadur / Anlaru menzilleri cnlardadur
Birikenler buldlar girt murd / Mahkum old bunlara bili yd
Zra birlik hak alap birligidr / kilik ol siler dirligidr
255 Birlige bitmek haka irmek olur / Pdihu lutfna girmek olur
Birlige bitmek nindur devlete / Lyk eyler demni hazrete
y yarnlar birlik eyle yr-la / Kim varasz dnyadan ikrr-la
Birlige ulamadn varanlaru / Yarn ii dvar ola anlaru
y Hudy ka sen rz kl / kiliksz birligi klsun hasl
260 Birikp bile varavuz yr-la / Dah ol girek gelen dstlar-la
KN DSTN BB-I EVVELDEN BU YET K MHALKUKM VELBASUKM LLK
TARKIN BLDRR 31/28
A kulagu bir iit iy yol eri / Eydeym ol birlige bitenleri
Kim nie bir oldlar den soa / Gstereym mislini senden saa
Ol ki hak evvel yaratd lemi / lem iinde kopard demi
Ol zamndan t kymet gnine / Bir-durur her kim gelp bitdi dine
265 Mzisi v hzr mstakbili / hak yolnda cmlesi birdr hali
Nie yz bi drl kii geldiler / Her birisi dutageldi bir hner
Bir degldi sreti v sreti / Bir teferrc it sen ubu hikmeti
it imdi hikmet-ile hl nie / idrse eydeven udan ua
Yz bi yigirmi drd bi enbiy / Drd yz ol krk drd tabakt- evliy
34
270 Birlik ire cmlesi bir cism-idi / Cism iinde buna drl ism-idi
Her birin bir ekil ahvlleri / Birlik ire bikikpdr hlleri
Ba gibi v gz gibi kulak gibi / Dil gibi hem el gibi ayak gibi
Her birisi bir ekil yumdadur / lla baksa kamus bir idedr
Birikenler ahvali bezer ua / Dile imdi eydeym bir bir saa
275 Kim nie bir old cmle enbiy / Nie geldi degmesi bir maniye
Her biri bu birlik ire gr nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
RET DEME ALEYHSSELM
Kimisi ayak-durur bu birlige / lkin ol geldi cihna dirlige
Buna yl halk gtrp yridi / Cmle halku asl andan dridi
Nefs dah hem ilkin ayakda olur / Arkun arkun atlayup baa gelr
280 Nitekim anda bileydi ol zamn / Ol sebebden utlu old b-gmn
nki bildi sun dem Saf / Pdih lutf an kld af
RET NhA ALEYHSSELM
Kimisi oldur ki ol yond gemi / Garka virdi buna yz bi demi
El gtrdi hazrete kld du / hak katnda ol du old rev
Rabbi l-tezer alel-arz minel-kfirne deyyren 71/26
nki buld ol du anda nech/ Cmle garka vard ol buld felh
285 Her kim anu davetiyle gelmedi / Cmlesi gark old h bir kalmad
Her kim anu hkmini dutd azm / Kald bnyd cihn ire mukm
RET MSYA ALEYHSSELM
Kimisi dildr kim ol old Kelm / Pdihla didi iitdi delim
Arz iderdi cmle hct ayn / Maruf u mehr mnct beyn
35
Ol mnct var-d anda mdm / Sylerdi hakk-la bi bir kelm
Ve kellemallhu Ms teklmen 4/164
290 Ne olursa kaygusuz syler-idi / Ne gerekse korkusuz sorar-d
Bir szine gelr-idi bi cevb / Bir cevba bulur-d bi sevb
RET HALLULLAHA ALEYHSSELM
Kimisi gzdr kim ol bn-y-d / Dst yzini grmege ran-y-d
Grmeyine kimsene dst m olur / Kurban-un oglna kasd m klur
Grmeyine kimse cn terk itmedi / Dst-la ahd vef berkitmedi
295 Dst gir dst gziyle grdiler / Dsta hem dst dstlgyla irdiler
Grmeyine kimsene dst olmad / Nemrud odn yle bostn bulmad
RET DVDA ALEYHSSELM
Kimisi kulakdur ol iitdi n / n iinde malm old drl yn
Eytdi sini biz halfe eyledk / Yir yzine hkm in viribidk
Y Dvdu inn cealnke halfeten fil-arz 38/26
Halk iinde hak yoln rmadn / Dogru srgil dnyaya karlmadn
300 n kim iitdi bu szi ol kulak / Gafleti elden brakd old sakHak nie buyurdsa ol iledi / An
RET SLEYMNA ALEYHSSELM
Kimisi gl gibi uar-d / Gz yumna bir deiz geer-idiHkmine fermn-d cmle cihn / ik
Kle rabbigfirl ve hebl mlken l-yenbag li-ehadin min bad 38/35
Ol gle cmle halk sgar-d / Dilese yirden gge agar-d
305 Cmle halku dilini bilr-idi / Nie hkm ider ise olur-idi
Kime degdi anlayn saltanat / Kim gelp kular aar-d kanat
RET SYA ALEYHSSELM
36
Kimisi rhdur kim ol dirlik nur / Anu-un lyi kld diri
Rh-ladur cmle halku dirligi / Virdi ol Allah aa bu erligi
Kanda kim kld du urd nefes / ller old diri virdi nefes
310 Her du anda kabl olmaz bil / Her nefes l diri klmaz bil
Degmelere virmedi hak bu ii / Kim-durur kim diri kla lmii
RET YSUFA ALEYHSSELM
Kimisi yzdr kim ol yze bakan / Terk kld ol yz-in hn-u-mn
Virdi sultnlgn misknlige / Ol yz in ddi ol elkinlige
kbet ol yz sebebinden yene / Yii mr virdi hak ol miskine
315 Pdih ol yzi eyle eyledi / Kim anula Msr ehrin toylad
Bir dah anu bigi yz kanda var / Cmle cn ol yz-in olsun nisr
RET NEBMZE ALEYHSSELM
Kimisi badur kim ol dzdi ii / Kamusnu serveridr ol kii
Akl-la devlet dah anda idi / Anu-un ne dilerse iledi
H kimesne hkmini dndermedi / Kalmad kimse ki ba indrmedi
Vem erselnke ill kffeten lin-nsi beren ve nezren 34/28
320 Kamular az-y-d ol ba-durur / hak yolnda birikp yolda-durur
nki ba old vcd old tamm / Hem rku hem scd old tamm
Ol geliek old hatm-i enbiy / Geldi hem anu nurndan evliy
Anu zre kimse gelmedi dak / Hem dah gelmeyiser Tar hak
Kle aleyhisselm l nebiyye bad
Her ki geldi ol yol-un virdi cn / Dogru durd ol yol zre dkdi kan
RET SAhBEYE RAIYALLAHU ANHM
37
325 Ol yarnlar kim anula var-d / Yol iinde yolda olup yr-d
Kimisi ol yol-un terk itdi ml / Kimisi ol ka ldrdi ayl
Kimisi ba virdi yz dndrmedi / Kimisi urd kl h durmad
Ol zamndan t geline bu gne / Cmle kul old gelen ubu dine
imdiden sora dah her kim gele / Cmle ba indriserdr bu yola
330 Bil kim ol demden ber cmle gelen / Bir suratdur hak yolna yr olan
Ne var eger verzii ayrug-sa / Kimisi eksk kimi artug-sa
Cmlesi bir i in geldi bular / Kamusnu maksud hakk diler
Sen dah bitd-ise ol birlige / B-riy gird-ise ol dirlige
Hak didrn gresin anda bile / naallah kim alap rz kla
Vchun yevmeizin nzratun il rabbih nzratun 75/22-23
335 Yzi toprak ku ol kimseye / Kim bu sz manisini alaya
Nazm iinde artug eksk var-sa / Ayb dutmaya an kim yr-sa
Kim bu szden manidr maksdumuz / Rz klsun kamuya mabdumuz
N DSTN BB-I EVVELDEN BU HADS K EL-CEMAT RAHMETN VEL-FURK
TAHRZ VE TAhRK KILUR
Cmle i yigregi birlik-durur / Birlige bitmek btn erlik-durur
Birlige bitenler irdi menzile / kilikle kimse gelmez hsla
340 Kanda kim iki gl birlikdedr / Gresin bunlar gan dirlikdedr
Birlik ehli h gerr vaktn / Birikenler dutd dny tahtn
Birlig-ile ad yol Mustaf / hkm kld dnyaya kfdan kafa
Birlige biten gller old d / hsl old bunlara cmle murd
Ne ki devlet var-sa birlikdedr / Birlik ehli lmesz dirlikdedr
345 Birlig-ile geldi cmle i ele / Birlig-ile vardlar dogru yola
38
Birlik iredr alabu rahmeti / id imdi eydeym bu hikmeti
Ol ki tatdur farza Tarnu / Gnde bi vakt kim diregidr din
Es-saltu imdd-dnHak an kullarna farz eyledi / Bildrp peygambere arz eyledi
Ekmus-salte ve tz-zekte 2/43
Nie kim diri olasn kl didi / Kullk eyle kullgu bil didi
350 Kld peygmber Kamu klmak gerek / lla maksd ne-durur bilmek gerek
Maksud oldur anda kim rahmet bula / Arz yirinde hazrete lyk ola
ek degl kim rahmet ol tatdadur / lla bilmezler ki ne satdadur
Tatu ya kanksnda yazludur / Lcerem kim rahmet anda gizldr
Bu tat bir drl degldr ahir / Kimisin baylar klur kimin fakr
355 Kimisi bu nefse hkm olm-durur / Kimisi ml stine gelmi-durur
Kimisi oldur kim an cn kla / Kimisi oldur kim emr old dile
Kimisin akl stine farz eyledi / Kimisin gllere arz eyledi
Her biri durm-durur bir tata / Muntazrdur bir mbrek sata
id imdi ol tatlar niedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
360 Aklu oldur tat kim fikr ide / Dil oldur tat kim zikr ide
Gl oldur hazrete mlhak ola / Cnu oldur ka mstagrak ola
Mlu oldur harc ola hak yolna / Kim anula rahmet-i hak bulna
Nefs oldur kim kla bi vakt namz / Anu-la hazrete kla niyz
Her birin bir ekil tatlar / Ne kadar kim var-sa tkatlar
365 mdi gel cnumuzu rhatn / steyelm ol alabun rahmetin
Kank tatda grelm gizldr / Kanksnu zresine yazludur
Arz idelm hazrete her birini / Gzleyelm her birin yirini
39
Kanks lyk gelrse rahmete / Kyim ollum dn gn ol tata
ek degl sr- rahmet b-gmn / Kod hak her tat iinde ayn
370 ol gne nr bigi dmi-durur / Cmle drl tat dutm-durur
lla asl kandadur bulmak gerek / Dn gn anu-la olmak gerek
Her i kim asln bilmeyesin / Hd ol iden fyide bulmayasn
Asl oldur kim imma uyalar / Uymag-la hak rzsn bulalar
T gller uymayna bir yire / Rahmetine Tarnu kanda ire
375 Tat yaluz dah klsa olur / Farz u snnet neydgin kamu bilr
lla emr oldur birikp klalar / Birlig-ile hak rzsn bulalar
Birikenler rahmet-ile doydlar / Rahmeti ol cem iinde duydlar
Pes bil birlikdedr hak rahmeti / kilikde kod cmle zahmeti
Birlik ehline olur rahmet nzl / El-cematu rahmetn didi resl
El-cematu rahmetn vel-furkatu azbun
380 Her ki immla birlik eyledi drst / Ol varsar hazrete lk cst
y k sen birlige virgil gl / Kim olasn rahmet evinde kabl
Her ki bunda ikilikle dirile / Yarn anda tamu dapa srile
y Hudy rz klgl birligi / Kamuya ol saa lyk dirligi
DRDN DSTN BB-I EVVELDEN BEYN DER KM N K GZ BRKDLER TA
VE HLAT-I MZG GEYDLER 53/17
Eydeym bir h mesel senden saa / Ydigr olsun bu sz benden saa
385 kl-sa birlige ulagr / Ne ki devlet var-sa birlikdedr
kiliksz birlik eyle yr-la / Yrlg baarmayasn r-la
Yrlg-la hak yolna giresin / Birlig-ile hak didrn gresin
Nitekim birlik klanlar buldlar / Bakmaga ddra lyk oldlar
40
mdi gel aklu dir kendze / Fikr idben bakgl iki gze
390 Gzler eyde saa nitmek gerek / Yr-la birlik nie itmek gerek
H iki gz iki yaa bakamaz / Eyle bitmidr biri birni komaz
kisi bile bakar saga sola / Bilelikdedr nie kim var ola
Uyhuya varsa dah bile varur / Uyanak yine bile uyanur
Aglayak ikisi aglar bile / Dise dah hem yine dier bile
395 yle btn birlige bitdg-in / mr iinde birikp gitdg-in
Gr ne devlet virdi Tar bunlara / Lyk itdi bakmaga ddrna
Sen dah birlik iderse yr-la / d olasn kbet ddr-la
Yr-la birlik iden mahzn degl / Rahmetinden Tarnu magbn degl
Dnyada mrin sre devlet bile / hiretde d ola rahmet bula
400 hak yolna yrlg-la vardlar / Menzile yr yarlgyla irdiler
Yzi toprak ku ol kimseye / Kim bu yolda girt yrlk eyleye
Degme bir kemter nesene grben / Kalma yrudan yz dndrben
Her nede kim kaldu-sa b-gmn / Menzil oldur hakkat iy fln
y Hudy dogru yoldan rmagl / Tevfikudan sen bizi ayrmagl
BEN DSTN BB-I EVVELDEN
BEYN DER KM hAK TAL ELLERDE
DRL hKEM GZLED VE HLAT-
SLK YEDEKE F-CEYBKE AA
GEYDRD 28/32
405 Birlik aslndan diyem bir sz dak / Gle yaz bu szi her dem ok
Ger bu szi cn-la dileyesin / lm ibret neydgin alayasn
41
dem cismi kitbdur kamus / Gl ire yazlu-durur manisi
Kank gl kim arnd daviden / Ol gl duyd haber bu maniden
Degme gl grmedi bu kudreti / Degmeler alamad bu ibreti
410 Cmle azlarda ibret yazludur / hslar okr ol avmdan gizldr
mdi gel bir fikr-ile ele bak / El zre yazludur bir h sebak
Ele degin birikp geldi kolu / Anda geldi bi budak old el
H ikisi dz degl kaddi tamm / Kuvvet ire bir degl haddi tamm
T ki bunlar bir yire cem olmaya / Artug eksgi h dz olmaya
415 nki cmle ynlerin dndrdiler / Kamus bir yire ba indrdiler
Dpdz old kaddi v hem kuvveti / Bakuban grsene sen bu ibreti
Sen ne hcet kimseden kim sorasn / Eli yum stine bak gresin
Bu meseldr bize man gsterr / Bir gzet bu maniyi kanda varur
Bu yriyen demler kamus / dem oglanlardur m hs
420 Kamusnu asl hazretden-durur / Akl cn cmle kudretden-durur
Geldiler dem bilinden szdlar / Kimi dogru vard kimi azdlar
Kimi yohsul kimi baydur kimi bek / Kimi sde kimi dartar emek
Kimi chil kimi mdur kimi hs / Kimisi bu ortada hs'l-havs
Kimisin ilmi var bilr havl / Kimisi gelr sorar andan suvl
425 Kimisi zhid kimi fsk-durur / Kimisi hak yolna k-durur
Her birin gli bir nesne sever / Degme biri bir dilek dutm kovar
kisin bir degldr hlleri / Birikben bile gitmez yollar
T ki bunlar bir yire bitmeyeler / Ulular etegini dutmayalar
rmeyeler ikiliksz birlige / Girmeyeler ol lmsz dirlige
42
430 Ubu sz man yiter alayana / Cn kulagn auban dileyene
Birlige bitmek bil kim yahdur / hak didr birikenler bahdurHak bizi ayrmasun ol kapudan / Ev
ku hctn klsun kabl / Ger nie kim hazrete lyk degl
y Hudy tevfiku ayrmagl / Dnya hir togru yoldan rmagl
ALTINI DSTN BB-I EVVELDEN
BEYN DER KM hAK TALCHET-
CTM VE TThD N SUYI
GKDEN NDRD K VE ENZELN
MNES-SEM MEN TAHRAN FE-
AhYBHL-ARZA 25/48
435 Birlik aslndan diyem bir sz yene / Devlet ola ubu sz dileyene
Cn-la diler-ise birlik szin / Gstere bu sz saa man yzin
Toptolu man-durur ubu cihn / Gzi auk gle grnr ayn
Her man her iret dnyada / Her birisi bir bertdur iy dede
Her bertda bir sebak yazlu-durur / Her sebak bi drl man gsterr
440 Bize birlikden sebak dutmak gerek / kilik kop birlige bitmek gerek
Kimsene kim yaluzn girdi yola / Yoln iltemedi ol menzile
Nitekim bu yir yzin sular / Fikr ile klgl teferrc bunlar
Bir deizdendr kamu sular ba / Tagluban dutdlar tag ta
Katre katre degme yirden kdlar / Yz urup yine deize akdlar
445 Ne kadar gl olursa bir par / Deize yol iltemez yire sier
Zra tag u ta aa man-durur / Iss sovuk hem anu yoln urur
Yaluzn hd kuvveti yok kim aka / Yolna karu duranlar yka
43
Pes nidp deize iltr yoln / it imdi eydeym ahvln
Kend gibi bir su-y-la irir / Birlik eylep anu-la karur
450 Birlig-ile ol kadar kuvvetlenr / Kim ulu rmaga degin katlanur
nki irer karur rmag-la / H gmnsuz yoln iltr menzile
Zra kim rmak suy kuvvetldr / Kamu akan sudan ol devletldr
Tag u ta anu yoln bgeyimez / Yaz v yaban an egleyimez
Yaz u k yle akar eksilmedin / Deize girr yol kesilmedin
455 Bu meseldr ubu halk dirligine / Hem tanukdur yol eri birligine
Kim bu halk cmle bir evden geldiler / Gelbenin dnyada tagldlar
Yine cmle ol evedr ynleri / Anda cem olas-durur cnlar
Nie kim uslu olursa bir kii / Olmaz-sa hak yolndan yolda
Yoln iledemez ol menzile / Dolaur dnyda yz bi mkile
460 Zra dny perdedr halk yolna / Halk komaz kim vara hak yolna
Yaluzn kuvvet kan kim yol aa / Bu kamu perdeleri yrtp gee
mdi n byle-durur nitmek gerek / Dogru yr etegini dutmak gerek
Ulaubilr-ise togru yara / Yr seni uladura ululara
n ulular sohbetine giresin / Eyle bil hak hazretine iresin
Men erde en yeclise maallhi fe-yeclis maa ehli't-tasavvufi
465 Zra dny bunlara mni degl / Dnya zevkne bular kni degl
Dn gn hazret-durur seyrnlar / Pdiha ulaudur cnlar
ku ne didgin tuyar-sa / Dnyada ululara uyar-sa
Ulular ilte seni ol hazrete / H gmnsuz deginesin devlete
y Hudy dogru yoldan rmagl / Ol ululardan bizi ayrmagl
44
470 YDN DSTN BB-I EVVELDEN
BEYN DER KM KAZLAR KULAVUZLA-
RINA MTBAAT KILUP MAKSDA
RPDURALAR VE BUNI ERAT VE
TARKAT EHLNE TEMSL GETRR
Bir szm var eydeym dutarsa / kilik kop birlige biter-ise
Deginesin devlete birlig-ile / Birlige bitenler irdi menzile
Yaluzn geer-ise mr sen / le irmez kald yabanda cnu
Yaluzn h kimsene yol varmad / Kulavuzsuz hak yoln baarmad
Kulavuz gerek yola girenlere / Kim ireler diledkleri yire
475 Dirilp kulavuza bitenler / Menzili gevher kndur anlaru
Ubu sze ger tanuk ister-ise / Eydeven ger k-la diler-ise
Grsez ol kaz kim gelr geer / Cmle bir kulavuza uym uar
Kulavuz iltr bular menzile / n birikp bile girdiler yola
Trksitnu ol tumanl taglar / Kim bularu ol-durur yaylaklar
480 Andan uuban inerler ummana / Umman klap bular dner yine
Buna iller buna taglar atlayup / Buna sular ip otlar otlayup
Buna seyrn u teferrcler klup / Bu hev zre geerler dirilp
Ubu devlet ne sebebdendr kaza / ol sebebden kim uyar kulavuza
Ger yz-ise birisin din dutar / Ol kulavuzdur kamu aa biter
485 Sen dah kulavuza biter-ise / Ulular etegini dutar ise
Yol varasn seyr idp cevln-la / H gmnsuz iresin ol menzile
Ubu szden maksudumuz kaz degl / Manisi var bu szn desz degl
45
Kulavuz ol ululardur kim gider / Ubu halk hazrete davet ider
Dnya Trkistn tagdur kar ok / hiret ummn ki gevherleri ok
490 Uagelp dnya tagn yayladuk / hiretden yaa n azm eyledk
Kulavuz iltse gerek bizi aa / Kim azup taglmayavuz drt yaa
Kank cemiyyet ki kulavuz var / Cmle halku fark stinde uar
Anlaru kim yok-durur kulavuz / Ol-durur bu cmle halku yavuz
Bu sze Kurn da vardur hem dell / Yevme ned didi hir ol Cell 17/71
Yevme ned klle nsin bi-immihim 17/71
495 Yani her kim kime kirtendi tamm / Anu-la oknsar ves-selm
Ol kiiler kim immsuz kaldlar / Bell bil kim imnsuzdur bular
Pes klavuz k'u immdur / Gli cn ol immu rmdur
Bel imm oldur gl baglu ola / Anu odna yrek taglu ola
Ol immdan hak bizi ayrmasun / Dnya hir togru yoldan rmasun
SEKZN DSTN EVVELK BBDAN
BEYN DER OL ARAB hLN K
KABEYE GDERD YOLI DEZ
KIRAGINA DD SAVUGDAN G
GRD NE KADAR KM AKMAK ALDI
ODDAN ESER GRMED TAZARRU
DP MAKSDINA RMEK DLED
500 Bir hikyet eydiserven muhtasar / H meseldr h man h habar
Bu habardan bize man alanur / mdi kanda gizldr gr ala nr
Nr Allah birlik iinde kod / Nitekim akmak u ta u kav od
46
Ubu szde mani var eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Rzigr ire meger kim bir arab / Kabe'ye gitmeklige kld taleb
505 Diledi kim yazugndan yolna / Bu niyetle girdi Kabe yolna
Kfileye uyd yol dutd gider / Bir iid kim varuban anda nider
Ml u nimet terk idp gitmi-idi / Cevr mihnet ihtiyr itmi-idi
n beriyye una girdi arab / Aa bir hl vk old bu'l-aceb
Kfileden gir kald asuzn / Arkun arkun gider-idi yaluzn
510 Gider-idi karn a gli yavuz / Ne zavda var bile ne kulavuz
Ol gn uzun yord yaluz garb / Kond bir yirde gice a u arp
Ol ara deiz kinryd meger / Dnle dery sovug kld eser
Od gerek old aa snmaga / T ol uht olna kim gne toga
akmak u hem ta u kav vard bile / Kavlgndan karup ald ele
515 Bu kamu tev-ile diler sora / Od bularu kanksndadur gre
akmag ald eline nz-la / ok azm and virdi aa niyz-la
Eytdi iy akmak onu hrmetine / Kim cihn muhtc-durur rahmetine
Tap bualdum birez od virgil baa / Bualuban muhtac oldum ben saa
Kabe dapa varuram esirgegil / Tary Peygmberi agrlagl
520 Yiri ggi Tary Peygmberi / Cmlesin yd eyleyp kld zar
Nie zr kldsa i bitmedi / akmak anu zrisin iitmedi
Virmedi bir zerre od ol miskine / Kim ol od yanduruban sna
akmag elden brakd ol kii / zzet-ile eline ald ta
Dndi bu kez ol od tadan diler / yle kim lmege degdi cn diler
525 Zri klur aglar u hem yalvarur / Tarnu adlarna andlar virr
47
Zrlg yine makbl olmad / Tada dah yalvarup od bulmad
Yine mahrm kald ol miskn arab / imi am v gli pr taab
Ta dah kod apnd kava / Kavdan ister derdine bu kez dev
Kava dah ok tazarru eyledi / Aglayup hem yalvaruban syledi
530 Eydr iy kav bri sen mahrm koma / reszem bakgl hir hlme
Tar kyun baa od vir birez / Bu savuk elinden al bini bu kez
Tap bualdum baa od vir bri sen / Bualuban muhtac oldum saa ben
Kavda dah bulmad istedgin / Akln cem eyledi dirdi gin
Bu kezin ta kav dutd bile / Bir yaadan akmag ald ele
535 Urd taa kd od ddi kava / Cmle hcet ol saat old rev
nkim od yand haka kr eyledi / Od katnda oturup fikr eyledi
Fikr iinde maniyi byle gder / Zikr iinde szi byle erhider
Eydr ubu od aceb kanda idi / Buna zr kldugum ben ne-y-idi
Ger bu akmakdan msa bula-y-dum / Tada mssa yalvarup ala-y-dum
540 Yoksa ger kavda olayd syleyp / Elbete bula-y-dum cehd eyleyp
Bell bildm bu odu kandalgn / Hem dah key aladum dirlik sagn
Od bularu birliginde nak imi / Birikene cmle devlet bah imi
Bu mesel eyg meseldr birlige / Birikenler girdi girt dirlige
Ne ki devlet var-sa birlikdedr / Birlik ehli lmesz dirlikdedr
545 kilik mihnet-durur bell bil / G andan birlik evine gel
ol nese kim yle kat ta-durur / Ta u hem demr hem aga-durur
Bunlaru birikmegi nr koparur / Kim karau yirlere aydn virr
Ger ola bir ka gl birlik kla / Gel kys it sen an kim ne bula
48
y Hudy rz kl sen ka / Kim bu srr eyde cmle sdka
550 Ola kim bir kimsene bu birlige / Gelben ulaa bk dirlige
Tze ola dnya hir solmaya / Kim ebed dirlik bula h lmeye
DOKZINI DSTN EVVELK BBDAN
BEYN DER OL SULTN hKYET KM
OTUZ OGLI VAR-IDI VE HR MRNDE
HER BRNE DRL VASYYETLER EYLED
Glme geldi yene bir h haber / H hikyetdr sarhu muhtasar
Bu hikyet birlige iltr bizi / Birlik evindedr ol dirlik zi
Her ki bitdi birlige devletdedr / kilik ehli kamu mihnetdedr
555 Birlik ehli vardlar togru yola / Birikenlerdr ki irdi menzile
Yaluzn h kimsene yol varmad / kilikle kimse i baarmad
Birlik ehli h yavuzlk grmeye / Birikenler dmana boyn virmeye
kilikde kalanu grnr hali / Her i iinde zebn irmez eli
Ubu sze kim direm tanuk nedr / id imdi kim hikyet nitedr
560 Bir zamnda var-d bir nmdr / Saltanat srmi-idi ok rzigr
Ey yavuz ok ie irmi-idi / Dnyada ok drl i grmi-idi
Dnya ire nimeti key bol-d / Ol zamnda ne ki varsa ol-d
Otuz ogl virmi-idi hak aa / Bir key iit gr ki ne dirven saa
Degme birsi bir ile mahdm-d / Yidi iklm bunlara mahkm-d
565 Her bir i dnyada kim i var / H gmn dutmn ki anu so var
Nie uzak yol-sa u dnm / Nie uzun mr ise so lm
n uzun yau so lmek-durur / Bes bu nie oynamak glmek-durur
49
Belldr bundan gelen turmaz gider / Dile imdi ol hikyet kim ne dir
Ol kii n bell bildi kim lr / Dirdi oglanlarn gt virr
570 Eydr iy oglanlarum gedi zamn / Vaktum irdi liserem b-gmn
Bri size ben bir gt vireym / Dnyada dirlik yigin gstereym
Eytdi irte kamu hzr oluuz / Her birz bir ok alup gelz
Kim szm var syleyesi syleyem / Dirlik asln size malm eyleyem
Eytdiler fermn sen nider ise / Dutavuz biz her ne kim sen dir-ise
575 rte anda kamu hzr oldlar / Her biri bir ok aluban geldiler
Eytdi oklu okuuz s greym / Aa lyk size gt vireym
Sdlar oklu okn sylediler / Ne dir-ise imdi syle didiler
Eytdi varu getr bir ok dak / Baa vir bu kez ol otuz ok
Kim size ol gdi eydem ayn / Bilesiz her bir ii bell beyn
580 Vardlar birer dah getrdiler / Oklu okn ortada kop durdlar
Gr bu kez nitdi ol i bilen kii / Sen dah gt idingil bu ii
Otuz ok cem idp dutd bile / Baglad badan baa bir ip-ile
yle muhkem baglad kim old bir / Getdi andan ol otuzlk kald bir
Eytdi bu kez bir gr sya msz / Smasauz didgm tuya msz
585 Ol otuz yigit an udan ua / Aluban her birisi girdi ge
Her biri gl gin snadlar / Nie kim cehd itdiler smadlar
n acz kald kamu bakd yire / Eytdiler kim atamuz gt vire
Atalar eytdi iy oglanlarum / y yregm kanlar iy cnlarum
Bu gt tapdur ahr dutanlara / kilik kop birlige bitenlere
590 Kim ol ok yaluz-iken h dymedi / n birikdi h kimesne koymad
50
Pes bil yaluz kii gsz olur / Birikenler devleti usuz olur
Kanda kim olur-sa yaluz kii / Her makm iinde snmakdur ii
Birikenler dumndur dumn / Bu hikyet girt szdr b-gmn
Ol kii kim bu szi anda didi / Eyledr kim ol an bunda didi
595 Zra bunlar dnyadan nakl itdiler / lla bu pendi bize kop gitdiler
Pes bil hak sevdgi birlik-durur / Birlik iinde saf dirlik-durur
Her ki kald ikilikde yr degl / Yoga saygl sen an kim var degl
Biriken cnlardur ol rahmet bulan / Rahmet iinde ebed bk kalan
ku cn fid olsun fid / Cnna bu sz gd olsun gd
600 Bilelikden rmasun ol hak alap / Bu du hazretde olsun mstecb
ONINI DSTN EVVELK BBDAN
BU hADS K HAYRUR RUFAK
ERBAATN BEYN DER VE MSL
GETRR KM DRD K BR NESNE
STNDE EKDLER
id iy man soran gr ne direm / Bir kulag ur dile gr ne eydrem
Gr alabu kudretin gr mahluk / Gr bu mahlk nie ister Hlk
Kamus gr nie gider bir yaa / hllu hlyla ynin dutm aa
Gr ki kamu mansb ol birden dutar / Cmlesin maksud andan biter
605 Kamu dil syledgi bir sz-durur / Kamu gz boyladug bir yz-durur
Kamu lem sevdgi bir nesnedr / lla birbirn dilin bilmez nedr
Anu-un dartukdur ortada / n biribirn dilin bilmez nide
Yohsa kamu lem maksd bir / Gelmi geldein mabd bir
51
Bu sze bir h mesel gelmi-durur / Bir kulag ur dile ne olm-durur
610 Rzigr ire meger kim bir yola / Drt kii yolda olup gitdi bile
Bir Arabd bir Acem bir Trk eri / Ermeniydi ol biri yoldalar
Birbirin dilini bilmez-idi / Biri didgin biri almaz-d
Asuzn n bile yolda oldlar / Drdi bir yirde bir aka buldlar
Aldlar ol akay v gitdiler / Bir iid kim varup anda nitdiler
615 Var-d anda meger bir ehr ulu / ehr iinde drl nimetler tolu
rdi bunlar ehr unda kondlar / Yavlak armlard key dilendiler
Bir zamndan nefs iteh eyledi / Karn ad her birin syledi
Birbirine eytdi ol aka kan / Getr yiyesiye virlm an
Akay orta yire getrdiler / Her birin gli bir nesne diler
620 Dill diline biraz sz syledi / Eytdiler nefs ne kim iteh eyledi
Diller ayruk illa dilek bir idi / Bir iid kim her biri ne dir idi
lk agz itdi diline ol Arab / Kle y eshbn htu'l-ineb
Pris eydr be-n engr harm / H be-hem bineste an-r m-horm
Ermeni eydr ceyis hagg kzim / T hagg cerns bs elk hazm
625 Trkmen eydr zm alu yiyelm
Bu uak keleileri koyalum
Birbirin ne didgin bilmedi / Ol didgin iidp ol almad
Sava old cmle r durdlar / Yumrug-la biribirin urdlar
Halk iitdi bunlaru gavgsn / Geldiler kim greler nolasn
Eytdiler hey ne-durur ahvlz / Ne urursz nedr ahvlz
630 Yine bunlar dill dilin syledi / hll hlin halka malm eyledi
52
Halk iitdi bunlaru dillerini / Lkin alamadlar hllerini
Var-d ortada bir kii kim ol / Bulm-d cmle halk gline yol
Drl dili virmi-idi hak aa / Malum idi cmle i mutlak aa
Ol bularu dilini bildi ayn / Her birin dilegin bell beyn
635 Geldi iler eytdi hey urmauz / Sabr id birbirze dmez
Baa vir akay kim ben sizi / Hnud eylep getrem arznuz
Akay ald bu vard bagaya / Virdi zm ald ol bir akaya
n getrdi zmi kod iler / Kamusnu derdine old dar
d oluban her biri sevindiler / Arzularn buluban avndlar
640 Cmlesin maksud old tamm / Kalmad bunlarda zerre intikm
n bir-idi istedgi drdin / Merhemi bir yirde-y-idi derdin
Pes bu gavg v urmak ne-y-idi / Cmle dilin bilmedginden-idi
Bilmeyen katndadur sz sava / Her ki bildi bu ii old yava
Bu meseldr dnya ehli hline / Hem tanukdur yol eri ahvline
645 Kim bu cmle mahluktu mabud / Birdr ol bir yirde biter maksud
Bir gnedendr bu cmle gz nur / Bir emirdendr bu cmle halk diri
Ger surat yz bi ise birdr hayt / Grse kim bir sudan yz bi nebt
Sen gerekse bardag yz bi sna / n syasn su hemn birdr yene
Bir makmda bi erg olsa mnr / Sras ayrukdur ill nr bir
650 Rengi ayruk zm birdr suy / n arb old kamu birdr huy
Bir deizden yil-ile bi mevc olur / nki yil didi yene deiz kalur
Bir gne yz bi bacadan ger ine / n gne gitdi baca birdr yene
Yl hisbda yz altm gn-durur / lla her gn gelen ol bir gn-durur
53
Her gn bir ad var bir hkm ider / Kamusnda bir gne gelr gider
655 hkm iinde degme gn bir san-durur / Asl iinde kamus yeksn-durur
Pes bir evdendr bu cmle mevcudt / Muhtelif dmidr ill mahlukt
Degme birn bilsi elvn-durur / Her bilden maksud ol Sbhn-durur
Yitmi iki millet maksd ol / Matlub u mak v mabd ol
Gam degl ger dilleri ayrug-sa / hl iinde eksk artug-sa
660 Cmlesi ol kapuya muhtc-durur / Kamu tokvan diyen anda a-durur
n garaz birdr bire bitmek gerek / Birikben bir yola gitmek gerek
kilikde kim kalursa kalsar / Yarn ol hazretde utlu olsar
y Ak sen bu ii bild-ise / Ol gller maksudn buldu-sa
kilik eyleme h kimse-y-ile / H dirilgil yohsul-la bay-la
665 Kim iresen ol bir birligine / Hem giresen ulular dirligine
EL-BBUS-SN FS-SN
Hem ikini bb iinde on yene / Dsitn var kim an dileyene
Bilinr ezdd lemde ayn / n ten cn n zemn smn
EVVELK DSTN KN BBDAN
BEYN-I DNYVE HRET DER
V SYLER K HER NESNE KM
MEVCDDUR BRBRYLE
MUHTE- LTDR ZHREN VE BTINAN
Bil anu birligin kim bir-durur / ki diyenler aa kfir-durur
Aa bir dimek-durur ikrrumuz / Birligine yok-durur inkrumuz
670 Birdr ol birligine ek yok-durur / Andan ayru dnyada tek yok-durur
54
Her ne kim yaratdsa ft eyledi / Her birin bir maksuda kft eyledi
Her birin manisi var rtl / An grp alayandur bahtulu
mdi bir gr hiretle dnyay / Cn gziyle okgl bu manay
Gr bu mande neler gizl-durur / An bu sret gzi kanda grr
675 ki evdr dnya ile hiret / hiretdr menzilmz kibet
Bu iki ev birbirisinden ucb / Birisi grn-durur biri hicb
Kimsene kim gzi kald dnyada / hak didrndan bular kald yada
Kimsene kim ahrete kld nazar / hak didrn griser eksz ol er
Dnyada her ne yaparsa ykla / hiretn yapdugu bk kala
680 Kovma dny dilegin utanasn / hiret evinde oda yanasn
Dnyay grp yakn aldanmagl / hiret senden rakdur sanmagl
Dnya dah hiret cnu-la / Karupdur tendeki kanu-la
Nideym kim alamazsn hli / Bri iit eydeym ahvli
Dnya cism dilegidr iy saf / Kim gelr andan saa yz bi cef
685 hiret cn maksuddur iy akil / Kim biter andan saa yz bi hasl
Cn dilegin terk idp uyma tene / Ten dilegin terk idp uygl cana
Kim bu cism asl toprakdan-durur / Lki cnu bnyd hakdan-durur
Kim tene uyar-sa toprag ola / Kim cna uyar-sa bk kala
Zra kim her nesne varur aslna / Cn kar ara v ten girr sine
Kll eyin yerciu il aslih
690 Ten dn gn nefs-ile virr alur / Anu-un hazrete s olur
Cn dn gn k-la alur virr / Anu-un mauka dogru varur
y Ak sen ka uydur cnu / Kim gresin gze gz sultnu
55
y alap kdan bizi ayrmagl / Dnya hir togru yoldan rmagl
KN DSTN KN BBDAN BE-
YN DER KM HER NE KM YRDE
VE GKDE MEVCDDUR LEM-
EBhDAN MSL VE NAZR LEM-
ERVhDUR VE HER NE KM YR ALTIN-
695 DA MEDFNDUR NAZR BEDEN-
NSNDA MAhZNDUR
Gr alabu kudretin kim neyledi / Nie drl nak u bnyd eyledi
Her surat her nak kim kld ayn / Cmlesinde mani var bell beyn
Yir-ile ggi yaratd ol Kadm / Birbirine ift kld ol hakm
kisin arasnda demi / Kld peyd cmle bu hs u am
700 demde cmle drl hl i / Yir-ile gkden biter bu yaz u k
Gkden indi cn u akl u fehm dn / Yirden old nefs ten hem kibr kn
Gkden indi devlet mertebeler / Yirde bitdi mihnet mefsedeler
Gklere tolm-durur rhniler / Yir yzin alm-durur nefsniler
Gk yzi cmle firitehler tolu / Bu yir ehli dv-durur irkin hulu
Gkler iindedr ol umak kamu / Yirler altnda-durur yidi tamu
Yir yzinde yahtulk gkden iner / Dnyaya karaulk yirden dner
705 Drl rahmet cmlesi gkden yagar / Drl mihnet kamus yirden togar
Kll inin yeteraahu bi-m fhi
Zra kim gk lemi rhnidr / lla bu yir lemi cismnidr
Eyle olsa yir tendr gk cn / Bu sze ister-ise eydem nin
56
Yidi kat gk cn iinde gizldr / Yidi kat yir ten iinde yazludur
Cndadur umag u hem hr u kusr / Tendedr tamu v hem fsk u fcr
710 Marifet cndan kopar gelr tene / Masiyet tenden kopar gelr cna
Cn dilegi umag-la szkr / Ten dilegi tamu-y-la szvr
Cn-la ten hikmeti k-durur / Ten kafasdur cn iinde ku-durur
Muntazrdur cn kafas kaan sna / zad ola gide kend mlkine
Ik getrdi cn tende egledi / kbet cn kend mlkin gledi
715 Yine kdur cnlaru kulavuz / Alur ilter gsterr grkl yzi
y Ak sen k yolna gidegr / Ik yolnda cnu terk idegr
Kim iresin maksudua b-gmn / Rahmete peyvest olasn cvidn
T ki cnlar cnn tz bulasn / hazretinde hslaryla olasn
y Hudy ku ayrmagl / Dnya hir togru yoldan rmagl
N DSTN KN BBDAN
BEYN-I MLK- RhN VE CSMN
KILUR V AKLU SEYR TDG MLK-
RhNDE SYLER
VE NEFS MLK- CSMNDE
TAYERN TDGN BLDRR
720 A gzi kim gresin menzilet / A kulagu iidesin marifet
Dir gi kendzi aragl / Kank mlkdedr makmu alagl
Mlk ikidr yaradan bir dogru bak / Bu iki mlke tolupdur emr-i hak
El lehul-halku vel-emru 7/54
Birine rhniler tolm-durur / Birini nefsniler alm-durur
57
Akl vardur nefsi yok rhnin / Nefsi vardur akl yok nefsnin
725 Durmadn hazret sever rhniler / Dn gn dny kovar nefsniler
Bunlar iksi birbirine yagdur / Birbirin tedbirini tagdur
Su-y-la bezer oda emslleri / Anu-un birikimez hlleri
demn mlki geldi mutedil / Nefs tendr varlg hem akl u dil
Yani kim ol akl u dil rhnidr / Nitekim bu nefs ten cismnidr
730 Asl berkinmi-durur rhniye / Feri taglm-durur cismniye
Kend orta menzili dutm-durur / Ol iki mlk ehlini utm-durur
Akl-la rhni mlke seyr ider / Bir iid kim varuban anda nider
Nh felekden yokaru seyri geer / rer ol rahmet honndan yir ier
Seyr ile her dem varur ol menzile / Cmle gk ehlin grr bu akl-la
735 Hem grr ol hak didrn b-hicb / Pdihlk bulur anda b-hisb
Terzuku men teu bi-gayri hisb 3/27
Ol fensuz mlk iinde h olur / Merkezi v menzili dergh olur
Akl-la rhnide grdgi ol / Bu kezin cismniye geldi bu yol
Nefs-ile cismni mlke seyr ider / Bir iid bunda dah neyler nider
Dnyada her drl cism ad var / Her bir adu gizlen bir dad var
740 Cmle cism dem adn bilr / Ad iinde gizlen dadn bilr
Girr ol cismni mlke nefs-ile / Alur ol lezetleri kldan kla
Geh geyr geh biner h atlara / Geh bakar ol sevgl sretlere
Gh alur bu cmle nimetden gd / demiye kamus old fid
Akl-la rhniler mlkin bilr / Nefs-ile cismniden lezzet alur
745 Kend orta yirde urmdur kadem / Seyr ider ol iki mlke dem-be-dem
58
Alar-sa ol iki mlk sendedr / Birisi cnda v biri tendedr
Gz aup bakdugumuz mlk-i cihn / Gz yumup grdgmz mlk-i nihn
Seyr idp vardugumuz hazret-durur / Geydgmz hilat- devlet-durur
Myil olup kovdugumuz dnyedr / Bki degl yklas bnyedr
750 Her ki btn mlkine girdi revn / Pdih olasdur an seven
Her ki zhir mlkini dutd kav / kibet dzah-durur anu evi
y yarnlar zhirz terk id / Btn ire yirzi berkid
Kim iresiz ol hakk devlete / hkm idesiz ol fensuz mlkete
ku mlki ebed anda-durur / Devleti tende degl cnda-durur
755 naallah kim tene karlmaya / Cn ka yr ola ayrlmaya
DRDN DSTN KN BBDAN
BEYN DER KM HLIK-I BERR BAhR
N KM BERR V BAhRI YARATDI
HER EY K YRDE MEVCDDUR ANU
NAZR DEZDE MEVCDDUR
TARINU KUDRET VE RDET VE
MEYYETYLE
Tar ilmin h-durur grense ok / Dutmasa grenmeg asss yok
Devlet oldur kim duta grendgin / hak yolna baglaya ussn gin
bret ala her neye bakar-sa / min ola her neden korkar-sa
nne f-zlike leibreten limen yah 79/26
Alaya bu dnyanu ahvlini / Aa gre bile kend hlini
760 Dnyada ne var-sa sende-durur / lm tende manisi cnda-durur
59
nki dnyda ne vardur bilesin / Andan an kendzde bulasn
Ve f-enfsikm efel tubsrne 51/21
Bilesin sd u ziynu ne-y-imi / Hem dah ubu ii nie-y-imi
it imdi eydeym maksd nedr / Ubu sz zre hikyet nitedr
ki nesne var cihnda key ulu / ksi dah mahluk-la toptolu
765 Bunlaru berr bahrdur adlar / Bezemez hem birbirine dadlar
Yani berr bahr diyp syledgm / Kuru yir birle deizdr didgm
mdi bir iid bularu hlini / Eydeym birin birin ahvlini
Deiz ehli balg u bahr-durur / Bunlaru dery kadm ehri-durur
Ol deiz ire-durur seyrnlar / Dirlik d v hem cevlnlar
770 Yir yzine ksalar lr bular / H gmnsuz hep fen olur bular
Kuru yir ehli vuh u hem tuyr / Dnyada bunlar dah klur srr
Kimine meydn-durur tag u ova / Kimine seyrngeh olmdur hev
Yir yzindedr bularu lezzeti / Dirligi v disi v nimeti
Deiz ehli kuruya ksa lr / Kuru yir ehli deizde gark olur
775 Deiz ehli kuruda eglenimez / Kuru yir ehli deize giremez
Pes deiz ehli deizde yaraur / Nitekim yir ehli yirde yaraur
Bu meseldr mani gsterr bize / Remzdr bu ten ile glmze
Ten kuru yirdr gl deiz-durur / Bir iit bu sz ne man gsterr
Cn balkdur k-durur bahr ayn / Gl ire bunlaru hkmi revn
780 Zra kim gldedr cevlnlar / Drr gevher stine seyrnlar
Ol ki didmdi vuh u hem tuyr / Tende u nefs hev bunlar-durur
Ten iindedr bularu tahtlar / Dnya zre alupdur bahtlar
60
Ten iinde d u hurremdr bular / Arzular dn gn irkin hular
Nefs-ile ubu hev elbir ider / Bir iid bunlar ki ne tedbr ider
785 Cn-la k okrlar dnyaya / Maksud ol kim bunlar kul eyleye
Ger bular bu nefse mnkd olalar / Dirligi kalmaz gerek kim leler
Nitekim balg-la bahr-durur / kak yir yzine ol dem lr
Cn-la k dah bir gr nider / Ol hevy nefs-ile davet ider
Okr eydr dn gn hakdan yaa / Aslumuz oldur rc itlm aa
790 Rz olmazlar bular kim varalar / Kuru yiri kop deize gireler
Nitekim ol cnavarlar kuruya / grenpdr an kop girmez suya
Dn gndz dartkdadur bular / Ol yeer kim akl anula old yr
Kanksna kim akl kolda ola / Yol iinde yr olup yolda ola
Ol gerek kim yoln ilte iler / Yol bula ol ierden ier
795 Cn-la ger k uyarsa tene / Pes geliserdr nedmet cnua
Saa ol nefs hev dman-durur / Dstlg iden saa akl u cn-durur
Pes bu k akl-la uydur cana / Kim yz tze varasn Sbhana
Bu deizde ko helk olsun bular / Yol eri nefsi helk olmak diler
y Ak sen nefse yolda olmagl / Ika uygl k yolnda kalmagl
800 Kim seni k kavura mabdua / H gmnsuz iresin maksdua
BN DSTN KN BBDAN
BEYN-I MECLS- RAhMN V
MECLS- EYTN KILUR VE K
MECLS EHLN ZKR DER
VE ThRZ EHL- MECLS- SN
61
EVVELK MECLS EHLNE KILUR KM
MTBAAT-I RAhMN KILALAR
kl-sa alagl ne eydrem / A kulagu bir iid gr ne direm
Ger bu sz manisin alar-sa / Cn-la gl-ile diler-ise
Alayasn dstu dmnu / Kurtarasn dmanudan cnu
Bilesin bu dnyada nitme gerek / Neyi terk idp neyi dutma gerek
805 Dile imdi kim ne direm iy akl / Ubu szden fyide klgl hasl
ki meclis var cihnda belgl / Her biri hll halinde sevgl
Birisi ol meclis rahmnidr / Birisi h ek degl eytnidr
id ol rahmni meclis vasfn / Kim nie dzmi-durur Allah an
Yz bi yigirmi drt bi enbiy / Drt yz ol krk tabakat- evliy
810 Ehli ubu meclis anlar-durur / Dah bunlara uyan cnlar-durur
Cn-durur ol ortada harca varan / Cnna kalmad ol girek eren
Ortada yaylup-durur Kurn hon / lm hikmet yir bular dni gni
Mustaf ol meclis serdhidr / Pdih ol meclis yrdehidr
slm evinde-durur dirnekleri / Yok-durur h bunlaru ivmekleri
815 H Hudy meclis anda kurlup / Hem safdan bdiyeler urlup
Toptolu ol bdiye erbet-durur / Kim ierse cnna rahmet-durur
Ik-durur ol meclis hem skisi / Eydimezem dile gelmez bkisi
Ol ki kdur ne direm alaya / Anlaru kim k yokdur talaya
Tevbedr k skisin sagrak / en olur cmle k mstagrak
820 Hem imndur ol arada em-i cem / Yahtu virr orta yirde hem em
Ol imn ergn yanduruban / Ynlerin dpdz haka dndrben
62
Ol arb h ierler zevk-ile / Cmlesin cn tolu evk-ile
Ol biri meclis kim ol eytnidr / Kim bular bu meclis dmndur
Dile imdi an dah ne-y-imi / Ehli kimdr hlleri nie-y-imi
825 Nemrud u eddd u Firavn- lem / Utbe v eybe Ebu Cehl-i zinm
Ehli bunlardur bil ol meclis / Nyibidr her birisi blis
Serdihi ol meclis eytn-durur / Sevgl nimetleri kfrn-durur
Kfr evinde meclisi kurm bular / leridr kibr kn irkin hular
Meclis-i eytn anda kurlup / Mkiltdan bdiyeler urlup
830 Toptolu mihnet-durur ol bdiye / Garra olmdur bular ol diye
Ubu nefsdr skisi ol meclis / Sagrak fskdur hem ol mkil i
Dn gn idkleri mihnet-durur / Eyle sanurlar an iret-durur
Sen bulardan kanksn sever ise / Sohbetine varmaga iver ise
Anu-la varsarsn hazrete / Rahmeti kop myil olma mihnete
835 y Ak sen ubu hn yrua / Dah hem ol sevgl dstlarua
Yidrdur dn gn usanmadn / Her nesen ok yiyen bilr dadn
naallah kim alap rz kla / Yiyevz biz ol hon dstlar-la
ALTINI DSTN KN BBDAN
BEYN-I ELKANATU KENZN L-
YEFNKILUR V HEM BLDRR
KM KANAT HTYR-I ERBB-I DN
VE AShB-I YAKNDR VE BLDRR
KM KANAT HTYR VE GAYR-
HTYRDR
63
Bir szm var h sarh muhtasar / Sz iinde mani vardur muteber
Her kimesne kim bu sz dileye / Dileyben manisin hem alaya
840 Devlet issidr hakkat ol kii / Pdiha lyk olmdur ii
Anlaru kim gzleri auk-durur / Anu-un azmadn dogru varur
Kimsen kim gzi yokdur ne gre / Kldan ine bu yol nie vara
Anlaru kim kulag baglu degl / idiek hak szi klur kabl
Kimsen kim kulag iitmeye / Lcerem gt viresin tutmaya
Lehm kulbn l-yefkahne bih ve lehm ayunun l-yubsirne bih ve lehum znun l-yesma
845 Virdise ger gz kulak Tar saa / Bir saat dut gz kulak bendin yaa
Gz-ile gresin nitmek gerek / Hem bilesin kim nie gitmek gerek
id imdi yol eri verzini / Gz a bak kim gresin iini
Ne i-ile hak rzsn buldlar / Neyleyben hak yolndan vardlar
ki drl kni olmak var-durur / Birisi reh-zen biri rehber-durur
850 Birisin ile iresin Tarya / Birisin klma seni yoldan koya
Bir kanat var eri iltr haka / Bir kanat var klan dnden ka
Her ki kanise azacuk nimete / residr ol hakk devlete
Fe-lenuhyiyenneh hayten tayyibeten 16/97
Her ki tat azna kni ola / Rahmetinden Tarnu mahrm kala
Ml azna kim kni olur-sa / Tarya her dem kr klur-sa
855 Tar anu yanudn umak vire / H gmnsuz ol kii hakka ire
Lein ekertm le-ezdennekm 14/7
Ol ki tat azna kni-durur / Kend ii kendye mni-durur
Komaz an kim ulaa hazrete / Ol kii lyk degldr rahmete
64
Dnyelige kni olmak kn-durur / Zra kim yars Rahmn-durur
Ol nese kim kn-durur eksilmeye / Yar kim hakdan-durur kesilmeye
860 Kimse kim yars Rahmn ola / Tag u ta cmle aa fermn ola
Tata kni olan kfir-durur / Zra anu yoln eytn urur
Ve eclib aleyhim bi-haylike ve racilike ve 17/64 rikhm fil-emvli vel-evldi
Sustlg andan-durur ol kiin / hazrete lyk yokdur iin
Ol kii kni ann olm-durur / Nefsi elinde zebn kalm-durur
kila degmi ola sz manisi / Anbaru bir avu olur nisi
865 Bu kadardan alayasn hli / Bakuban arar-sa sen yolu
k anu kuldur kim yol bile / Yoln arap kend eksgin bula
y Hudy dogru yoldan rmagl / Ol kanatdan bizi ayrmagl
YDN DSTN KN BBDAN
BEYN DER K MAGFRET VE MEZELLET
SEBEB NEDR MAGFRET- DEM
NEDE-Y-D VE MEZELLET- BLS
NEDR MAGFRET VE MEZELLET
MANSN BU YETDEN K M-ESBEKE
STNBT DER 4/79
870 H-durur ekskligin bilse kii / Nite olmaz mahluku eksk ii
Kend eksgin bilen mahrm degl / Mahrum oldur kim yola mahkm degl
Hayr hakdan erri nefsinden bilen / Oldur hir tevbesi makbl olan
Nitekim Kurn haber virr bize / yetin eyde-y-idm gelmez sze
M-esbeke min hasenetin fe-minallhi vem esbeke min seyyietin fe-min nefsike 4/79
65
Geri takdr Tardandur her ie / H kimesne eydimez kim bu nie
Lki edebdr su nefsden bileler / Her dem istigfr u tevbe klalar
Su hakdan dutsa lyk olmaya / Eyle diyen h rahmet bulmaya
875 Nitekim bls-ile dem-durur / Bu sze tanuk bular muhkem-durur
Bunlar iksi sulu old ngehn / Geri takdr Tarnudur b-gmn
Birisi lanet olup ddi rak / Biri umakdan kup dartd firk
Bunlara bu i alapdan bah-d / Takdir ire nsha olm nak-d
blise dem bahne oldd / deme bls havle geldidi
880 Degmesi bir drl i ilediler / Ol i-ile sulu oldlar bular
Birisi rahmet bulup geldi iler / Birisi lanet olup kald gir
Ne sebebdendr bularu hlleri / id imdi niedr ahvlleri
Eydeven ger k-la diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
blis eytdi senldr bu cmle i / Senden alur kamu lem perveri
885 Sen ezelde bu ii dzmi-id / Ar zre nshasn yazm-du
Her bir i kim ilenr fitne sen / lem ire yriyen fetv sen
Bu i ire su ne ben miskin / Emr takdr dilek cmle sen
Kul klln min indillhi 4/78
Byle dimek nie sylemek olur / Bu su sen iled dimek olur
nki su kendzinden bilmedi / Lanet ire kald rahmet bulmad
890 dem eytdi y lh Rabben / Sulu oldum rahmet it ben miskine
Rabben zalemn enfsen ve in lem tagfirlen ve terhamn le-neknenne minel-hsirne 7/23
Bilrem eksklyem su iledm / Kend kend nefsme zulm eyledm
Tevbe kldum dndm u senden yaa / Kamu eksgm-ile geldm saa
66
Sen Rahmsin hem Kermsin hem Gafr / Hem Kadmsin hem Mukmsin hem Sabr
Ben bilrem suum kldum gnh / Sen kermsin yarlga iy Pdih
895 Dyim bizden yaadan su-durur / Yarlgagl rahmet k-durur
Fetelekk demu min Rabbih
kelimtin fetbe aleyhi innehHvet-tevvbrrahm 2/37
nki dem munsf old hazrete / Sulu-y-iken lyk old rahmete
Rahmetin viribidi ol dem aa / Ubu i ibret yiter saa baa
Smmectebhu rabbuh fe-tbe
aleyhi ve hed 20/122
Her ki kend eksgin bildura / Durmadn rahmet aa geldura
Her ki susuzam diy dav kla / Lcerem ol lanete lyk ola
900 ku szi gtdr dutana / Dutmayanlar magbn olup utana
y hudy dogru yoldan rmagl / Rahmetden sen bizi ayrmagl
SEKZN DSTN KN BBDAN BU
YET K SENRHM YTN FL-
FKI TEFSR DER VE BEYN-I MN
KLL EYN HALAKN ZEVCEYN
KILUR PES HER EY K ADEMDEN
VCDA GELR BU MAN ANDA
MEVCDDUR 51/49

H-durur ol kimse kim man bile / Ne ki varsa kend cisminde bula
Cem ola kendzine taglmaya / Kendzinden tara nesne bulmaya
67
Kendden malm ola nak- cihn / Ey yavuz ikr v nihn
905 Zra hak Kurn da malm eyledi / Ne ki lemdedr ol sende didi
Ve f enfsikum efel tubsrne 51/21
Dn gndz yir gk umak tamu / Sendedr hir ne kim varsa kamu
lla hayf kim sen seni bilimed / Gedi mr bir saa gelemed
Bilimed sen seni kim sen nesin / Kendzde sen dah bir dnyesin
Ne ki var dnyda var sende dak / Bir elif eksk degl Tar hak
910 Sen eger kendzi bilmez ise / Ben diyeym ger mell olmaz-sa
Kim bilesin sen seni hem dnyeyi / Hem bilesin sendeki her nesneyi
Ubu dny iki nesnedr i yr / ift iftdr dnyada her ne ki var
Ve min klli eyin halakn zevceyni 51/49
Yir gk dn gndz yaz u k / Ubu tertbe varur her drl i
Kimi zhir kimisi btn-durur / Nitekim ten asl m u tn-durur
nn hlikun beeren min tnin
38/71
915 Yani kim tn iki drl nesnedr / Toprag-la su degl mi bes nedr
Cismi undan eyleypdr ol lh / n yaratd lemi ol Pdih
ki urd her i bnydn / lem ire cismini v adn
Ol ikiden dnyada her ne ki var / Mislini sende komdur hem i yr
id imdi her biri nieydgin / Kim bilesin bu hikyet neydgin
920 Dnyada gk var-sa sende gl / Sen dah ol gk gibi yle gi ol
Dnyada yir var-sa sende vcd / Sen dah ol yir gibi klgl scd
Dnyada gn varsa sende ehliyet / Dnyada dn varsa sende cehliyet
68
Dnyada ar varsa sende cn u dil / Dnyada fer varsa sende b u gil
Dnyada yaz varsa hem sende saf / Dnyada k var u hem sende cef
925 Dnyada gr nie nimet huk u ter / Cn gkden sreti yirden biter
Sende ilm marifet kandan gelr / harfi dilden manisi cndan gelr
Dnyada bir dem gelr gne togar / Bir saat bult olur yagmur yagar
Sende d kopdug ol nr gibi / Kaygu bult gz ya yagmur gibi
Dnyada hem berr hem bahr eyledi / Hem kuh u kuhsr u hem nehr eyledi
930 Berr sende ten-durur hem bahr cn / Kh u kuhsr azalardur nehr kan
Yirde gkde ne ki varsa sende var / Kimisi cnda v kimi tende var
Gk tolu hr u kusr bezer nura / Her birisi rahmet indrr yire
Sende hb endeler bezer aa / Kim biter cndan gelr her dem saa
Bu yir alt cmle dvlerdr tolu / Zit ifrt her biri irkin hulu
935 Sendeki ham u gazab kibr kine / Her biri bezer Sleymn dvine
Pes ne kim fk iinde yazludur / Cmle bu nefs iinde gizldr
Senrhim ytin fil-fki ve f-enfsihim hatt yetebeyyene lehm ennehl-hakku 41/53
A gz fk iinde gr ne var / mdi bir gel kendze kl nazar
Kim bilesin hak nedr btl nedr / Dnya mlkinde saa hsl nedr
Her ki bunda bu ii bilmedise / Ol ki maksddur an bulmadsa
940 Yarn anda maksuda irmeyiser / Pdih ddrn grmeyiser
Ve men kne f-hzih am fehve fil-hireti am ve ezallu seblen 17/72
Ubu szden sen seni alayasn / rifise bilesin kim sen nesin
Sen seni bild-ise bild hak / lm asl sendedr cehd it ok
Men arefe nefseh fe-kad arefe rabbeh
69
Zhir btn ne kim varsa ayn / Kamus sende-durur bell beyn
Zhirde ilm-i ibret yazludur / Btnuda ilm-i hikmet gizldr
945 Zt iinde hd tolupdur hak nur / Kim hakkat cn anuladur diri
Ayrugn eydemezem gelmez dile / Nie eydem malum olmaz dil-ile
Aa kim hak malm itmidr ii / Ol kii bilr bu szi ol kii
Aa kim bildrmedi nie bile / Aa kim buldurmad nie bula
Yol varana reh-nm oldur ahir / Kullarn kendye hem ol ohr
950 Vy aa kim ol okmaya nide / Mbtel klm-durur kana gide
ka yol gsteren oldur ayn / Andan alm-durur kef beyn
Ol eger dogru yol gstermeye / Ik-la dogru yola gndermeye
Bu yol kimse nie vara-y-d / Yhud ol dergha kim ire-y-idi
nki kod dstlara ayrmasun / Dnya ahret togru yoldan rmasun
DOKUZINI DSTN KN BBDAN BEYN DER K VCD-I DEM BR
EHRSTNA BEZER VE AKL VE NEFS ANDA BTRDRLER VE
GL HAK HAZNESDR AZYI BDETE DAVET KILURLAR
955 Kan ol kim kendzinden ilm okr / Gelsn eyd ger gandr ger fakr
Oklum bu mekteb ilmin bile / lim oldur kendn ilmin bile
Kend ilmin her ki bildi mutlak / Kendzinden yol ald ol haka
Kendden ol hazrete n buld yol / Seyr ider her dem-be-dem ol yoldan ol
Ol kii n kendden ald haber / Ol haberden i tuyld muteber
960 Grdi kend cismini bir ehr ulu / Her ne kim lemde var anda tolu
Kfr dn fsk u tat hayr u er / lenr bu ehr iinde her hner
ehr iinde her i issi mukm / Her birisi bir ii dutm azm
70
Her biri hond u rz iine / Dile imdi kend kimdr ii ne
ehr iinde vardur iki tahtgh / Her birinde oturur bir pdih
965 Bunlar iksi birbirine yagdur / Birbirin tedbirini tagdur
H biri birne muti olmaz bular / Andan olur gkek irkn hular
Ol iki sultndur hir iy kii / ehr iinde ileden her bir ii
Geri bunda hak koyupdur bunlar / Bunlar okr lk her efsnlar
Cmle az bunlaru hkmindedr / Geri kim hak emri birle zindedr
970 id imdi her birin ad ne / Kim iresin sen bu sz dadna
Birin ad akldur iy saf / Kim anula durd er-i Mustaf
Birin ad nedr nefs hev / Kim akl hkmini ol dutmaz rev
Var bularu her birin lekeri / Birbirine viribir her dem eri
Akl urupdur cn iinde tahtn / Cem idpdr leker ng bahtn
975 Cism iinde nefs taht urm-durur / Leker mfsidlerin dirmi-durur
Bu iki leker durupdur sf sff / Birbirisiyle klur her dem mesff
Dile imdi adn ol leker / Gr bulardan kanksdur leker
Dn gndz kanksyla bilesin / Ubu szden kendzi bilesin
lm ibret tat u zikr saf / Berkidpdr akl-la ahd vef
980 hulk u mn u kanat kamus / Akla berkinmi bularu nmus
Hem riyzet hem kerem ihls-la / Dzilpdr akl-la dn gn bile
Hem mahabbet hem hay hem dogrulk / Akl-la bunlarda yokdur ayrulk
Ubulardur lekeri aklu i yr / Bunlara bezer dah her ne ki var
Var-durur nefs dah lekerleri / Eydeym kim kimdr ol leker eri
985 Kibr kne fsk u inkr u riy / Nefs ile bunlar diler akl sya
71
Buhl u zerk u ham u cehl hem hased / Dn gn nefse klur bunlar meded
Hem kfr hem mekr hlet hem gazab / Nefse bunlar yr olupdur rz u eb
Hem hev hem fil fitne hem nifk / Berkidpdr nefs-ile key ittifk
Ubulardur nefse i yr-sa / Bunlara bezer dah ne var-sa
990 Sohbeti dn gn bularu nefs-ile / Yani ceng itmek dilerler akl-la
Cn iinde bu akl dutm makm / Lekeri birle durur anda mdm
Cism iinde hem bu nefs menzili / Lekeriyle dn gn anda mahfili
Bunlar iksi birbirine di biler / Birbirin hkmini basmak diler
Bu ikin orta yirinde gl / Darturlar kim klarlar an kul
995 Bu gl mlkin bular dutmak diler / Anda genc vardur an utmak diler
Geh basar nefsi akl serlekeri / Ten tagndan dagdur bir bir eri
Geh basar akl bu nefs eyler zell / Lekeri aklu olur hr u hacl
Nefs snuksa sgnur ten tagna / Bu akl snsa girer cn bgna
Cism iinde her biri bu azalar / Nefs in key kalalardur kalalar
1000 n akl nefsi yie v nefs sna / Varur anda sgnur kalasna
Cnda vardur akl-un key tahtgh / Kim akl her dem aa getrr penh
Bu akl snsa girr ol tahtna / Megul olur kend kend vaktna
Ol an yurd idinpdr ol an / Bunlar iler hayr-la er olan
Orta yirde bu gl bir noktadur / H kimesne bilemez kim bu nedr
1005 Geh ynin akla dutar tat kopar / Cmle az kul olur hakka tapar
Geh ynin nefse dner iler fesd / Cmle hayr iler olur anda kesd
Kalb anuun didi aa ulular / Kim bu ahs hayra erre ol ular
ki yzl oldugyun ad kalb / Altna bakr katld old kalb
72
Bu gl pes bir yire uysa gerek / Kim ola ol akl u nefsden yigirek
1010 Akl hakka dndre i duydura / Lekeriyle nefsi akla uydura
Kim-durur ol evliydur evliy / Akl u nefsi bunlar iltr Mevlaya
Kul in kntm tuhibbnallhe fettebin yuhbibkmullhu 3/31
Ger haka nefs boyn virmez-ise / Aklu eli nefse irmez-ise
Dut ulular etegin iste meded / Kuvvet ire saa andan b-aded
Nefsi ol duta ura demre / Sanma kim nefs anda ayruk dem ura
1015 Tevbedr bu nefs ayagnda demr / Tevbel nefs old kul kamu mr
Her kim kim nefsi tevbe klmad / Eyle bil kim ol imna gelmedi
Evliydur nefse mn greden / Yohsa kfir yurd olur bu beden
n fesd i ald her bir azay / Sanki kfir dutd cmle kalay
Kald akl ol kalada old zebn / Mahbus old cn dah kald zebn
1020 n bu nefse tevbe virdi ol vel / Klli dartld fesddan nefs eli
Kald tende mahbs u hr u zell / Fska hak tevbeyi klsun dell
Akl oturd tahtna iler iin / Megul old tata yazn kn
Yand mn orta yirde em olup / Allah emri yresinde cem olup
M knte tedr mel-kitbu ve lelmnu velkin cealnhu nran 42/52
Orta yirden gitdi ol fsk u fesd / Mazul old nefs ii kald kesd
1025 Her kim kim nefsi byle oldsa / Evliy inde tevbe kldsa
Pes mslmn old nefsi mutlaka / Dnyay terk eyledi dndi haka
Ve enb il rabbikm ve eslim leh min kabli en yetiyekml-azbu smme l-tunsarn 39/54
Yoksa dek ad mslmndur hemn / Mlki n kfr ald gster kan dn
Bu kadar sz tapdur hir kile / Her ki klsa bile kim ne kla
73
Devlet anu kim gnhdan arna / nana ol ulular ikrrna
1030 Gli v akl dne hakdan yaa / Mahkum olup kul ola nefsi aa
Cmle varlk hazrete k ola / hak cemlin grmege lyk ola
Lcerem hakdan bula her dem meded / B-mr u b-hisb u b-aded
k ubu gdi ilkin sen al / Bu gtden olmasun gl mell
Sen bu ilmi kend cismde ok / Ger buup kakr-sa nefse kak
1035 Kendzin bilmekdr hir marifet / Kend hlin bilmemekdr masiyet
Her ki bildi kendyi bildi hak / Kndzinde ol kii buld hak
Men arafe nefseh fekad arefe rabbeh
Kendzinden kndye ald yol / hakka ograr kanaru kim varsa ol
y Ak sen kend nefs yatlu gr / hak alabu rahmetini bulgr
y Hudy togru yoldan rmagl / Rahmetden sen bizi ayrmagl
ONINI DSTN KN BBDAN
BEYN DER KM IK HER VCDDA
SR VE CRDR VE HER KAVULDA
V FLDE IKDAN ESER VARDUR
YLE KM H VECH-LE MEVCDT
IKDAN hL OLMAZ
1040 Ik iinde her ki dogru yr ola / Ayrulk yok nie kim k var ola
Ik yolnda birlige yokdur zevl / Ik-la yolda olan buld visl
Ik evinde esriyen aylmaya / Ik elinden yazlan yoylmaya
Ik-la sevg ebed bnyd ola / Ger surat gamnk ola ger d ola
Bu surat ne hlde kim olur-sa / Ik rlmaz ger surat lr-ise
74
1045 ki hlden bu surat hli degl / Kim ola kim ol anu hli degl
Geh gam u geh ddr sretde hl / Bundan ayruk srete dirlik muhl
kisinde k biledr cn-la / Dile bir bir eydeym brhn-la
Grsee kim bir kii k olur / nki kend kna sdk olur
Ol iki hlde aar sevdgini / H gidermez sevdginden gini
Kad egafeh hubben 12/30
1050 di gelse ol yzi grmek diler / disin anu-la srmek diler
Kaygu gelse hem an ister yine / Zra dermn andan old derdine
Ik biledr kayguda v dide / Cna boyanm-durur kanda gide
Hem iki hlde biledr k yine / Komaz iltr gli sevdgine
Bu iki hli dah bilgil nedr / id imdi eydeym kim nitedr
1055 Y zikirdr y fikirdr kiide / Y diye y dek dura ayruk nide
Ellezne yezkrnallhe kymen ve kuden ve al cnbihim 3/191
Dek durak aklnu fikridr ol / Syleyiek dilin zikridr ol
Men ehabbe eyen eksere zikrah
Sevdgin syletdrr k komadn / Grd-ise hd bilesin dimedin
Yine vardur demde iki hl / Bu ikiden tara hd kii muhl
Oldug nie-y-imi bilgil ayn / Dile imdi eydeym bell beyn
1060 Y uyur ya uykudan bdr olur / kisinde k anula yr olur
Grsee her neyi kim sevse kii / Gndzin ii olur dnle di
Ik iinde dn gndz bir olur / Cmle halde k eri kir olur
n rlmaz k hl dnmeg-ile / Nie hl dner-ise bunlar bile
Pes mahabbet birligi ayrlmaya / Ik-la diri olan h lmeye
75
1065 Eyle olsa k ebed bnyd olur / Ik iinde bilelik bd olur
Ikdan ayruk ne ki varsa fndr / Ik berk dut ayrugnu terkin ur
Ik saa sermyedr tap dut an / Kim an dutd-y-sa old gan
y Ak sen ka dutgl yzi / Ik yolnda harca sr kendzi
Kim ebed dirlik bulasn lmesz / Hem gl olup alasn solmasuz
1070 ste hak rahmeti yagadura / Talat ay karua togadura
y Hudy togru yoldan rmagl / Kend kudan bizi ayrmagl
k ol k ki k iltr haka / k ol kim bulasn mr-i bek
k ol kim k olan kiiler / Hak katnda arza gedi mutlaka
ku evvel nin ol-durur / Gzleri ya gerek dyim aka
1075 Her kime kim yolda oldysa bu k / Yapdug dzgnlerin gerek yka
Ik erine kfr dn kaygus yok / Ik eri mak-un dnden ka
Geri kim geydi piln gtdi touz / Ne ziyn old ol Abdurrezzaka
Dil-ile olmaz myesser k ere / k mak gerek kend aka
k olan kiin Mecnnlayn / Yregi yagn gerek bu k yaka
1080 Ika mahkm eyle k sen sini / Vardugna gele sz revnaka
Kim ebed dirlik bulasn lmesz / Hem gl olup alasn solmasuz
ste hak rahmeti yagadura / Talat ay karua togadura
y Hudya togru yoldan rmagl / Kend kudan bizi ayrmagl
EL-BBS-SLSFS-SLSYY
Var-durur ini bbda yine on / Dsitn n hak buyurd kf u nn
Bunlar yaratd Zl-cell / Nitekim mstakbil mz v hl
EVVELK DSTN N BBDAN
76
BEYN-I MEBDE VE MAD VE MA-I
CSMN KILUR VE BLDRR KM
Rh-I NSN GKDEN NEYE GELD VE
NE HSIL TD VE NEYLE RC DER
Vasf- hl eydem saa iid cnum / Bu hikyet hem sendr hem benm
Senligi v benligi ko bir yaa / Bir kulag ur dile ne dirven saa
1085 Sen sen ahvli bilse-y-id / Bir saat kendze gelse-y-id
Alasaydu andag dirligi / Ol ezelde h-la birligi
Ol ezel evinde sen kanda-y-du / Ne makmda nie madinde-y-id
Ol makmdan nie geld bu ile / Hem dah andan ne getrd bile
Bunda ne kesb eyled bilr misin / Bu kadar kesbe kani olur msn
1090 U yene bundan gersin bir ile / Key sakn sermyei virme yile
Bu evde hli bilse gerek / Aa lyk kullgu klsa gerek
Ger bilmezse bilenden al haber / Ol haberden i tuyasn muteber
id imdi biz ezelde ne-y-idk / yle kim h eksgi yok bay-idk
Yog-d tev gussa ol zamn / Rahmetinden toptolu-y-d cihn
1095 Ekmedin biter-idi drl yimi / Varmadn olur-d cmle yum
Sylemedin alanurd her cevb / lemedin yazlurd her sevb
Her sevb ilemedin gelr-idi / Ne dilerse glmz olur-d
Sunmadn dutar-d ellermz / Klli rste-y-idi hllermz
Varmadn irer-idk her menzile / Korkusuz girr-idk her mahfile
1100 Bakmadn grnr-idi mak yzi / yle birlikde dutard ol bizi
yle birlikde-y-iken gr bu ii / Nie dutsag old ol hazret ku
77
Frig u zd-iken olduk esr / Gr ki ne kld bize ol b-nazr
nki sald bizi ubu dnyaya / Bunda gelben sataduk gussaya
Cmle drl imz old emek / Yok-durur emekszin lokma yimek
Fel yuhricennekm minel-cenneti
fetek 20/117
1105 Buna drl i ki bu dnyda var / Kan bir dem sudalk kanda var
Bir saat yaydur gne yanmak gerek / Bir saat kdur oda onmak gerek
Bir saat saglk u bir dem sayrulk / Bir saat birlik bir dem ayrulk
Bir saat h karnumuz tok sude / Bir saat alk elinden aluda
Bir saat nefse esr hayvn gibi / Bir saat dirligmz oglan gibi
1110 Bir saat gzmze uyku gelr / Bir saat glmzi kaygu alur
Bir saat dirligmz hakdan yrak / Bir saat vaslat gibi bir dem firk
Bir saat dirlik-in emek gerek / Bir saat lm gamn yimek gerek
Bir saat bu kaygudan kamazuz / Bir nazar hakdan yaa bakamazuz
Ev barh u hn-u-mn ml u tavar / Cmlesi kaygu-durur her kimde var
1115 Anlaru kim eli irmez bi biter / Kaygudadur h idp dtni dter
Ubu iler cmle dny hlidr / Kim-durur kim bu emekden hlidr
mdi bu derde bize dermn gerek / Bu bizm dirligmze cn gerek
Ubu dirlikde geen diri degl / Anu-un kaygudan ayr degl
Dirlik oldur kim lmi olmaya / dlk oldur ki kaygu gelmeye
1120 Kamusyla nki bundan gidevz / H bilmezz ki anda nidevz
nki i bunda haka lyk degl / Anda ne olasmuz bayk degl
Buna i buna hisb u hem cevb / Buna hl buna ikb u hem sevb
78
Buna hulk u buna lutf u buna nz / Buna evk u buna zevk u buna rz
Cmlesi bizm in erbet-durur / Kimisi hilat kimi zarbet-durur
1125 Kim niye lyk-sa iresidr / Bilmezz kim bize ne viresidr
y aceb biz ol ezelde ne-y-idk / Nie dirlikde v ne hlde-y-idk
Kim bu cn eyle gan zd-idi / Gussas v kaygus yok d-idi
Anu-un kim bizmle ol zamn / Yog-d kfr nifk u hem gmn
Cnumuz tolu-y-d hak sevgsi / Glmzde yog-d nefs kaygus
1130 Dn gndz cnumuz sohbet idi / Anu in hnumuz rahmet idi
Yog-d bizm-ile buhl u hased / Dnyada ksid unuladur cesed
Pes nie dirlik gerek bunda bize / Kim yarn ud gelmeye anda bize
Dirilelm ol ezel dirligini / Kim bilevz pdih birligini
Kfr inkr u gmn terk idelm / Glmz gireklige berkidelm
1135 Terk idp hrs u hased bullum safa / Ulular sohbetine kllum vef
Kim bize dny dah hazret ola / Cmle drl hnumuz rahmet ola
Ger klursa pdih bize yar / Hem geerse dnyada dirlik ar
Yarn anda cnumuz zd ola / Dirligmz lmesz bd ola
ol kadar mlket vire degmemze / Kim anu vasf u hali gelmez sze
1140 Degme bir kk yitmi ubu dnyaca / Yitmi anu gibi kk andan uca
Kk-ile hr u kusr bezm yarak / Hulle v tc u kemer taht u turak
Cmlesin vire bize almayavuz / Dah yz bi anaya kalmayavuz
Eydevz kim seni gerekdr bize / Cnumuz mtk-durur grkl yze
Ol saatda cmle perde ala / Drl rahmet stmze sala
1145 Gzmze grngele pdih / k ise ol hevesn urgl h
79
Vchun yevmeizin nzratun il
rabbih nzratun 75/22-23
Dah ne eydem saa bundan latf / Ger aksa ger alimse ger zarf
Ubu szden hli alayasn / Alayumazsa ahir talayasn
ku cn fid ol kimseye / Kim bu szi cn iinden dileye
Aa lyk dirligi ar ola / Yol iinde nmus r ola
1150 y Hudy ar dirlik rz kl / Arlarla bize birlik rz kl
KN DSTN N BBDAN
TAKRR- NKISM-I AMR-I BEN
DEM KILUR KISM-I EVVEL MERTEBE-
TUFLYYET KISM-I SN MERTEBE-
BBYYET KISM-I SLSMERTEBE-
EYHHYYET VE PRLK
y akl dir gi kendze / Kim grine gizl hller gze
Kullaru istedgin virr alap / rgrr her kim neye klsa taleb
Tlib olgl kend hl bilmege / Kni olma gn gnin eksilmege
1155 kil oldur kim bile kend hlin / Her hl ire komaya elden yoln
Chil oldur kim dimez i nicedr / yledr kim gndz aa gicedr
Ubu szden maksudum bir ka cevb / Kim an bilmek bize yavlak savb
id imdi eydeym maksd nedr / Ubu sz ire hikyet nitedr
demn mri menzil-durur / Degme bir menzilde bir mahfil durur
Her birin bir ekil ahvlleri / Bezemez birbirine h hlleri
1160 hl dah ayruksdur sret dak / H makmda bu surat kalmaz bak
80
Nie kim rzgr geer yldan yla / Dndrr bu sreti hldan hala
Nie kim dner bu devr-i rzigr / H makmda bu surat dutmaz karr
Ol ki menzil didm ala nedr / mr iinde vasf- hl nitedr
Oglan u yigit kocadur didgm / Kend mrm kaygusdur yidgm
1165 Ben yirem bu kayguy yi siz dak / Kim degir yimegine Tar hak
mr h sermyedr bilenlere / Vy an hayfn yavu kulanlara
Dile imdi eydeym vasf u sfat / Kim nie hlden hle dner surat
Her makmda hl nedr bil nedr / Her birin gline tolu nedr
Geldk imdi iid oglanlk halin / Ne i iinde geer gr ahvalin
1170 Oglan-iken kii h kaygu yimez / Dnyaya geldm yine gidem dimez
Yok-durur anda lm endesi / Dn gndz oynamakdur pesi
Ne yirinr dnyada nimet in / Ne sevinr umaga rahmet in
Ne bilr kim dst nedr dmn nedr / Ne bilr kim kfr-ile mn nedr
Ne bilr kendzini ne ayrug / Ne bilr kim niedr hak buyrug
1175 Ne gzi bakubann ibret dutar / Ne ho glinde anu hikmet biter
Ne kulag Tar ilmin iidr / Ne dili Allah eyitmek iidr
Ne edeb var ne hay ne tat / Oynamaga sarf ider her sat
Atasyla anasn bilr hemn / Bu kamu endelerden ol emn
Byle geer cmle oglanlk hal / Bu hal iinde kan Tar yol
1180 Gedi oglanlk bu kez old yigit / Ol dah ne hl-durur bir key iit
Yigid hli geer gaflet ile / gi uss dn gn iret ile
Endiesi ol-durur kim h gee / Dnyada ura duta yiye ie
At bine v ton geye devlet sre / Yiri duta mlk ala ok ml dire
81
Bagalarda dn gn seyrn kla / Bezenp cilve urup cevln kla
1185 Kayguya karlmaya h d ola / Her bir az dnyadan bir dad ala
Kulag sazlar ni tola mdm / Gli kaygu grmeye gle mdm
Agz dny nimetin yiydura / Dili dny szlerin diydura
dlkda gere gnlerini / Gkl yzde besleye gzlerini
Dnyada her neyi kim gzi gre / Cehdi oldur kim aa eli ire
1190 Bundan artuk fikri hergiz yok-durur / Ubu hller nie dirsek ok-durur
Ne lm endesin yir ol kii / Ne gnh dip terk ider mekrh ii
Ol yigitlik hli dah byledr / Ubu szi kend hlm syledr
Kan Allah buyrug kan saf / Kan hl kim hnud ola Mustaf
Gedi yigitlik dah old koca / Bir iit anu dah hli nie
1195 Dile imdi ol kocalk hlini / Eydeym bir bir saa ahvlini
Kocalak kii olur ten zaf / Gitdi kuvvet gitdi et old nahf
Oturursa durmaga yok tkat / Rhatndan dnyada ok zahmeti
Cmle az kald iden old sst / Kopd andan hrs u sagn old cst
Bulsa-y-d lemi ol bay-d / hrs anu dnyay yuda-y-d
1200 Gzi toymaz lemi yudmag-la / Tola meger bir avu toprag-la
Tedbirin eydr-isem talayasn / kil-ise didgm alayasn
Bg u ift irket satu bazr / gi uss durmadn an dzer
Dn gn ogl kz endesi / Yay u k kaygu yimekdr pesi
Ol ki vardur endieden geemez / Ol ki yokdur gussadan gz aamaz
1205 Cmle mri unu-la harc olur / rmedin sagnna bir gn lr
Kan tat kan kullk kan hl / Kald cmle ev barh u mlk ml
82
Kocalk mlki dah old fen / Masiyet kim kldd kald cana
A gz gedi mr vard yile / Gn ki gedi ol gir girmez ele
Hak seni bunda niye viribidi / mri var yle mi harc it didi
1210 Kullga geld ahir kullk kan / Dnyaya sarf eyled akl can
Ubu hl bir gn ahir arz olsar / Nieler ol demde udlu kalsar
Ol gusay imdiden yimek gerek / Yola giden yaragn itmek gerek
Ol kii kim oglan-iken tapuda / Gere oglanlgn hak kapuda
Anu-la kimsen ne ii var / Tar hnd hem Resl an sever
1215 Ol yigit kim tevbeye gelmi ola / Tar hslar elin alm ola
Tat ire gere yigitligin / hak yolna baglaya ussn gin
Aa degl bu szmz bilz / Ol veldr aa hrmet kluuz
Ol koca kim dnyay elden kod / Dnya szlerin kamu dilden kod
Tat u zikr huzrdur dirligi / Pdiha birikipdr birligi
1220 Anu-la degl ubu szmz / Ayagnda toprag olsun yzmz
naallah kim alap sizi dak / Bunlara baglaya bizi dak
Yzi toprak ku ol kimseye / Kim bu szi cn iinden dileye
Dileyben araya kend yoln / Yoln arap alaya kend haln
Hlin alap davasndan uana / Uanuban hak yolnda dene
1225 y Hudy topraga denleri / Rahmetle sen gtrgil anlar
N DSTN N BBDAN
TAKRR DER K MVELLEDT KISM
ZREDR KISM-I EVVEL LEMDR
KM ADEMDEN MEVCD OLDI KN
83
DEM LEMDEN VCDA GELD
N DEMDEN KELM ZHR OLDI
Pdih lutfn diyem diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
Dileyendur alayan ubu szi / Gzi grendr seven grkl yzi
Grmeyen katnda birdr hb u zit / Bilmeyene i duzahdur i bihit
Pes grendr hem bilendr alayan / Alayandur ubu szi dileyen
1230 Grmek bilmek saa virdiyse hak / gi dir gz a bir dogru bak

Gr kim ol Allah neler klm-durur / Kudret elinden neler gelmi-durur
Sni sunn grp bildi bilen / Genci genc-nme-y-ilen buld bulan
Ol Kadmdr h zevl yokdur aa / Bir kulag ur dile ne dirven saa
Hem anu dstlarna yokdur lm / Fedhulh hlidn okr ulm 39/73
1235 Hem anu dstlarna yokdur fen / Cism-in geldi lm yokdur cana
Ubu sze ger tanuk ister-ise / Eydeven ger k-la diler-isen
nesene dnyada mevld-durur / Bir gzet bu sz ne man gsterr
Birbirinden toguban geldi bular / Degmesinde buna drl mani var
Bunlaru oldur yiri evvel kadem / Kim bu lem yog-iken vard adem
1240 Cmle varlk yoklk ire gark-d / Ni dn gndz ne garb u ark-d
Ne yir ne gk ne arh u felek / Ne ten ne cn u ne ins melek
Ol ademde kamus penhn-idi / Sanasn kim togmaduk oglan-idi
n iret kld hak bir kez aa / Cmlesi old tamm den soa
Togd lem ol saat ismi bile / Grngeldi gzlere cismi bile
1245 Ar u krs yir gk levh kalem / Ol ademden kopd bu cmle lem
nki togd lem old pyidr / Anu zre gedi buna rzigr
84
Togd lemden dah dem ayn / Hs u m u cmlesi old beyn
Hem sad hem ak v hem erf / Cmle sret baglad zit latf
nki cmle azalar old tamm / Togd demden dah grkl kelm
1250 Her yaradlm ki var ad-y-la / Sz oluban her biri geldi dile
Pes bu lem kamus kim halk bilr / Ey yavuz ne ki dilde eydilr
Ol ademden togd bil b-gmn / B-nindan geldi bu cmle nin
Hem bu dem lem ogldur yine / Ata ana yir gkdr bu tene
Atas gk anas yir dem / Eyle olsa ogl olur lem
1255 nki lem ogldur dem beyn / Togd demden dah bu sz ayn
dem-ile malm old i kamu / Ey yavuz hayr u er umak tamu
Gel imdi ynmz dutlum Haka / Grelm kimdr fen kimdr bek
Kimdr ol kim liserdr b-gmn / Kimdr ol kim kalsardur cvidn
Grelm ol fn olan kim-durur / Kim bu Azryil aa hkim-durur
1260 Hem bilelm kimdr ol bk kalan / Pdih derghna lyk olan
Geldk imdi pdih takdrine / Girelm bir bu sz takrrine
Grelm fn nedr bk nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Ol ki lem eytdm-idi hlini / Ol ademden dogdug ahvlini
Kamu dilde sylenr ismi anu / lla bir grlm nedr cismi anu
1265 Drd neseden hak anu bnydn / Eyledi v urd lem adn
Birisi toprak-durur kyim-makm / Birisi sudur anu yorr mdm
Birisi yildr eser destr-la / Birisi oddur mnevver nr-la
Hem bu drdden hak yaratd drd vcd / Kim kamu nesne aa kld scd
Birisi anu nebtdur kim biter / Bir gr andan nieler mansb dutar
85
1270 Birisi hayvn-durur merkeb in / Gr nie rhat virr ol dn gn
Birisi insn-durur ehl-i hitb / Bunlaruundur beret hem itb
Hem melekdr birisi rhniler / hazrete megl-durur dn gn bular
Ubu drt nesne keyitdk hlini / Arza klduk dstlara ahvlini
lem cisminde bunlar cn gibi / Cn-la sret gibidr tertibi
1275 Cn-durur kim sreti kyim dutar / Nie kim yolda-durur dyim dutar
mdi gel bunlaru ahvlini / erhidben isteyelm hlini
Grelm kanksdur bk kalan / Hem bilelm ne-y-imi fn olan
Kim bular drdi bile demsz-durur / Nie kim varlkdadur hem-rz-durur
lemi tutd bular drdi bile / Ey yavuz ne ki var grdi bile
1280 lla bu birlik gerek ayrlsar / rizdr nite kyim kalsar
Eysinden yavuzn semek gerek / Magzn alup krn samak gerek
Ol ki magzdur u bk kalsar / ol ki krdur u fn olsar
lem-i pkden gelen pkdr yine / lem-i hkden gelen hkdr yine
Pes nebt lr bayk hayvn-la / Bki kalsar melek insn-la
1285 Dnya fndr nebt lmek gerek / Hem dah hayvn fen olmak gerek
Lkin insn u melek lmeyiser / hazret ehlidr fen olmaysar
El-mminne l-yemtune velkin yunkalne min-drin il-drin
lmegi oldur ki bu mlkden gider / Ol makma varak gr kim niderHak cemlin griserler b-g
Ulike ashbul-cenneti hm fh hlidne 2/82
Zra bunlar hak nurndandur baykHak nur fn mi olur iy ayk
Kll men aleyh fnin ve yebk vechu rabbike zl-celli vel-ikrmi 55/26-27
1290 nki bild nie-y-imi lemi / mdi bir gel erhidelm demi
86
Grelm bir dem asl nedr / id imdi eydeym kim niedr
Drt asl nesne-durur dem dah / Ubu nak kendzde gr oh
Sret nefs akldur cn-la / Drdi bir yirde bile insn-la
Degmesinde hsiyet vardur drst / Her birinde bir hamiyyet var drst
1295 Sreti gr let olm bunlara / leti yok kimse ne i baara
Cn gr kim diri dutar bunlar / Ol sebebden birikipdr ynleri
Nefsi gr kim dnyadan ne dd alur / Nefs gediek tende ne lezzet kalur
Akl gr ne rey tedbr dridr / Yidi iklm zre hkmin yridr
Nie kim dny dura dirlikdedr / Dzilp drdi bile birlikdedr
1300 Hb u zit kahr u lutf u hayr u er / Birikip drdi bile grr bular
lla bu birlik gerek kim ayrla / id imdi eydeym nie ola
Sret-ile nefs fn olsar / Cn-la bu akl bk kalsar
Sret misli nebtdur kim biter / hazrete irmez gir bunda yiter
Nefs asl hayvana bezer ayn / Olsar hayvn fen bell beyn
1305 lla cn insn u akl asl melek / Bunlaruun urlupdur nh felek
Hem ezelde var-d bu akl u cn / T ebed hem kalsardur cvidn
Eyle olsa akl u cn lmeyiser / Pertev-i hakdur fen olmaysar
Nefs ile sret-durur ol kim lr / Asl toprakdur gir toprag olur
Minh halaknkm ve fh nudkm ve minh nuhrickm treten uhr 20/55
Yoksa hazret ehline yokdur memt / Umak ire bunlara dyim hayt
1310 Bell bildk demn hlini / Hem bir aslu aladuk ahvlini
mdi bir grlm nitedr ol kelm / Kim togadur demlerden mdm
Ol dah hem asl drd nesne-durur / Dile imdi eydeym kim ne-durur
87
Birisi anu nefesdr kt- cn / Biri vzdur kim ol cna nin
Birisi harfdr kim ol cndan gelr / Birisi man olur kndan gelr
1315 Ol nefes vz u harf manidr / Dile imdi eydeym kim niedr
Kanda kim syler-ise yohsul u bay / Drdi birlikde bile yl on iki ay
Kfr mn her ne kim gelr dile / Sylenen szde bular drdi bile
Sylenben sz tamm oldug dem / iden gline toldug dem
Ol saatda bunlaru dirlikleri / Bozluban taglur birlikleri
1320 Kimi varur akl-la cn evine / Anda varan ek degl kim sevine
Kimisi ayruluban tende kalur / Tende kalan bil ki yabanda kalur
Ol nefes vz-la olur fen / Ayrug anda ne zikir var ne senHarf-la man gir bk kalur / Cn-la
Yazlur harf cn iinde nak olur / Mani varur klli akla bah olur
1325 Nie kim akl-la cn varlkdadur / harf-la man bile yarlkdadur
n nefes vz-la olur fen / Ubu szden saa hl alana
Pes melek insn u hayvn u nebt / kisi sbitdr iksi b-sebt
Hem bu sret nefs-ile hem akl u cn / ksi lr iksi kalur cvidn
Bu nefes vz harf man dak / kisi fn-durur iksi bak
1330 Sz tamm old kamu erhi bile / Bki v fn nedr geldi dile
Malum old kim bu cmle mahlukt / Cismi lr cnna yokdur veft
Ne var hir nakl iderse dnyeden / Cn haka varur eger lr beden
Dnyadan gidenlere ldi dime / Bunlar kll fen old dimen
Zra hazret ehline yokdur fen / Fedhulh hlidn geldi sen 39/73
Vel tahsebennellezne kutil fseblillhi emvten bel ahyun
inde rabbihim yrzakn 3/169
88
1335 len oldur kim bu ii duymad / Dnyada hak dstlarna uymad /
Sdk oldur kun ol dstlara / Ikdan esrk ol ezelden mestlere
Kim lm yokdur olara b-gmn / Rahmet ire kalsarlar cvidn
Dstlarndan hak bizi ayrmasun / Dnya hir togru yoldan rmasun
DRDN DSTN N BBDAN
BEYN DER KM ERVh-I BEN DEM
MERTEBE ZREDR EVVELK MER-
TEBEYE DEVLET VRLD DNYADA VE
HRETDE KNYE MhNET VRLD
NYE DEVLET MhNET BLE
VRLD
Kan ol kim mani ister dilesn / Didgm sz manisini alasun
1340 Eydiserven maniden bir ka cevb / Dileyen cnna yz bi sevb
Dile imdi eydeym cndan haber / Hem yine gir saa senden haber
Kim bilesin sen seni hem ayrug / Hem bilesin neymi ol hak buyrug
Ol ki bilmez kendyi bilmez hak / Ol kiin adn hayvn ok
Kendzin bilmek ulu devlet-durur / Kendye gelmek ulu nimet-durur
1345 Ger dilerse kim bilesin hli / hl iinde alayasn yolu
lk saa bilmek gerek kim cn nedr / Cn iinde kfr-ile mn nedr
Cn duta m geldi bu cmle hali / Yohsa geldi bunda m buld yol
Dogru yol varanlara nedr sebeb / Azanu azmag neymi iy aceb
Dogal ikrr-la gelmek neden / Togmadn inkr-la lmek neden
Ol ki yavuz hulk terk itmez nen / Bi gt eydesin iitmez nen
89
1350 Ol ki h gt aa hcet degl / Kanda kim bulsa klur hakk kabl
Yhud ol kim kfr mn biledr / Geh gelr mna geh kfr-iledr
Bu kamu iler ki vardur muhtelif / Ne sebebden byle olur iy rif
Bu ii Hlk mdur cmle klan / Yohsa bu mahlk mdur byle olan
1355 ini bilmek revdur kamuya / bileni iltmeyeler tamuya
Y kii bu ileri bilmek gerek / Y bilenden iidp almak gerek
Vy aa kim kend iin bilmeye / Y bilenden iidben almaya
Chil oldur dnyada h ekszin / hak bize gstermesn anu yzin
mdi bir grlm gel bu i nedr / hl iinde bu kamu tev nedr
1360 Mkili yokdur eger alar-sa / Eydeven ger k-la diler-ise
Dile imdi eydeym cndan haber / Bu haberden i tuyasn muteber
Ol ezelden grh geldi bu cn / Degmesinde bile geldi bir nin
Birisi devlet dutagelmi-durur / Birisi mihnet ile kalm-durur
Birisinde devlet mihnet bile / Ol sebebden dndrr hlden hale
1365 Ol ki devlet dutageldi dnyaya / Devletinden hergiz ol ayrlmaya
Zra kim hak eyle klmdur an / Rahmete yolda olup geldi cn
Ol ki mihnetle bile gelmi-durur / Mihnet iinde ebed kalm-durur
Hem anu zre dah hkm-i lh / Eyle emr itdi aa ol pdih
Tardandur bunlara bu i kamu / Bunlarula bezenr umak tamu
1370 Ol biri kim ikisinden bah var / Ol-durur kim kimi grrse uyar
Devlet issine uyarsa ol kii / Devlete degrilr cmle ii
Mihnet ehline uyarsa hd ayn / Kald ol mihnet-ile bell beyn
Pes aa mrid gerek yol gstere / Kim anula hak yoln dogru vara
90
Mrid olmaz-sa yol varmaysar / Yolda kald menzile irmeyiser
1375 mdi gel bir irdegil sen yolu / Yol iinde alayasn hli
Bunlaru kanksnu hlindesin / Dn gn yolda olup yolndasn
Bu ii bilmez-ise nesne degl / Bilmedin bildm dimegil iy fozl
Ger diyesin devleti geldm duta / n degl dogru bu sz kanda uta
Ol ki devlet dutageldi dnyaya / Kim-durur ol enbiy v evliy
El inne evliyallhi l-havfun aleyhim velhm yahzenne 10/62
1380 Kim bular h mihnete dmeyiser / Nitekim Kurn bize virr haber
Yohsa ger eydr-ise mihnet-ile / Yolda olup geldm evvelden bile
Bu dah gemeyiser dogru degl / Yal nite klur kimse kabl
Mihneti dutagelen kfir-durur / ol nifk ehli kara mnkir-durur
Kim bular h devlete girmeyiser / Pdih ddrn grmeyiser
1385 Hem bu sz malm-durur Kurn-la / yetin eydeyidm gelmez dile
Kell innehm an-rabbihim yevme izin le-mahcbne 83/15
Kald bu kez ol biri blk kim ol / Ulupdur cnna ol iki yol
Devlet mihnet bile cn bile / Karupdur hayr u er kan bile
Key amel ilerse irr devlete / Yavuz ii iltr an mihnete
Ol kii pes kend filinden bulur / Hayr u er iledgi karu gelr
1390 Bu makmdur menzil bilgil ayn / Grndur hd dirlig bell beyn
Sdk u tat devlete iltr seni / Nefs ehvet mihnete yiltr seni
Devlet ehli hak rzsn duydurur / Mihnet ehli kendzine uydurur
Ortada aklu hakemdr ste / Ey yavuz grn-durur aklua
Hem bilrsin devlet ehli yoln / Hem grrsin mihnet ehli hlini
91
1395 Kanksn kim sen klursn ihtiyr / Sohbetinde dn gn olursn i yr
Anu-la varsarsn hazrete / Devleti kop myil olma mihnete
Yohsa ger bild gc yitmez-ise / Nefs inde sz tmez-ise
Dut ulular etegini sdk-la / Kim bular ilte seni ol menzile
Maksudu anda bulasn b-gmn / Rahmet iinde kalasn cvidn
1400 Yz toprak ku ol kimseye / Kim bu szi cn iinden dileye
Aa lyk dirligi ola tamm / Kim bula ol rahmet evinde makm
y alap sen rz kl kullarua / Ol dkenmez hn yohsullarua
BN DSTN N BBDAN
BEYAN-I GM VE BAKIR DER BL KM HAK TAL N ADEMDEN LEM VC
ZULMETNDE D AY-ILA GNE
YARATDI TEB RZ SEYR DP
LEM MNEVVER DELER
Ol alabu rahmetin zikr idelm / Virdgi nimetlere kr idelm
B-dirg gkden inedur rahmeti / B-hisb yirden bitedur nimeti
1405 Cmle drl nimeti ol bitrr / Cmle halka yidrr yitrr
Her suratda buna drl azalar / Her birin buna nimet bah var
Kulaga h nleri hn eyledi / Gzi grkl yzler ile toylad
Agza gr nie nimet yidrr / Gr dimga nie lezzet tadurur
Gli gr kim neler gizl-durur / Alna bak bir neler yazlu-durur
1410 Akl bir gr kim ne iler dridr / Devleti gr ne hkmler yridr
Gr nefesden ne du agar gge / Kimse anu lutfn nie ge
Dah yz bi ana nimet dnyada / Kim yaratd pdih geldi ada
92
Ger bah virse gelr cmle ele / id imdi eydeym kim ne-y-ile
Dnyada drl nesne var-durur / Kamu nesneye bah bunlar-durur
1415 Bunlarula bulnur ne istese / Bunlarula alnur her bir nese
Ol bah altun gmi pul-durur / Dnyada nimet bulara kul-durur
lla kimse kim diler gevher ala / Neylesn kim pul-la gelmez ele
Satus pulu sogandur y tere / Pul kaan lyk olsar gevhere
Aka virse ok nesene bulnur / Dnya ire drl nmet alnur
1420 Aka dah gevhere lyk degl / Zra gevher akay klmaz kabl
Gevhere altun gerek lyk ola / Kim an almaklga bayk ola
Gevheri bir tat iinde dikeler / Altun ol gevher zre dkeler
Altunu addna yokdur karr / B-hisb u b-dirg u b-mr
Gevhere altun bah ol dem olur / Kim gher altun iinde ornlur
1425 Y terzya koyalar gevheri / Darta altun birle an mter
T ki kend kymetini almaya / Nie ok altun virrse gelmeye
Satus byle-durur ol gevher / Alayasn var-sa hd cevher
Bu meseldr kim bize hl gsterr / Allaha varmaklga yol gsterr
mdi gel bu maniyi irdeyelm / Kendzmzde ne var isteyelm
1430 Ol kim eytdm pul-la altun gmi / Bir grelm bizde anlar ne-y-imi
Gevheri bir isteyelm bulalum / Ne-y-ile gelr ele bir bilelm /
Ol ki nimetler didm bilgil nedr / id imdi kim hikyet nitedr
Pul dildr hem gmi tendr ayn / Ol kzl altun bil cndur beyn
Ol kamu nimet ki didmdi saa / Yani umak nimetidr baksa
1435 Ol gher cn maksuddur iy habb / A kulagu ubu szden al nasb
93
rmeyesin maksuda bu dil-ile / Nitekim gevher alnmaz pul-la
Dil-ile dny-durur ele gelen / Zra kim az nesnedr dile gelen
Ten dah ol maksuda irmez eli / Grndur kim ne kadardur ten hali
Ten amel klsa aa umak gelr / Nitekim aka cihn mlkin alur
1440 Ten ile maksd ele girmeyiser / hak cemlin ten gzi grmeyiser
Cn gerekdr cn gerekdr cn gerek / Cn fidy klsun kime sultn gerek
T ki cn harc olmayna mutlaka / Bell bil kimsene irmez haka
Cn dah yle gerekdr b-mr / Pdih derghna ola nisr
Degme cn-la lik m alnur / Bi can ire anda bir cn bulnur
1445 Bilene sz manisi degdi tamm / Bilmeyenn hd ne gam var vesselm
kl-sa nesne arz eylemegil / Akl u cn u tatum var dimegil
Degme nesne mi geer ol hazrete / Degme cn lyk m olur rahmete
Hak meger fazl eyleye rahmet kla / Kullaru tatna ragbet kla
Yohsa ne var bizde arz eyleyesi / Ne dilmz var an syleyesi
1450 ku arz idesi nesnesi yok / Nie kim ister-ise eksgi ok
Hak meger eksgmz kend dze / Yohsa kend hlmzde vy bize
y kamu b-reye feryd-res / Bu kamu b-reye ferydres
ALTINI DSTN N BBDAN
BEYN-I HSL- SELSE KM DEM
OGLINDADUR EYDR N TEVFK
MSADET DE BU HASLET KDE
R VE DSR OLUR SRME- MZG
EKP MHEDE- CEML KILUR
94
53/17
Key murddur dnyada drl hl / Kim tufeyldr anu bu mlk ml
Dnya mlki ol ie nisbet degl / Degme cna ol at ksmet degl
1455 Tardan bahyi hilatdur ol / Bil an key ulu hasletdr ol
Hak kime virdiyse ol hasleti / Bell andan savd cmle mihneti
Yokdur anula kimesnen ii / Yars hak erendr yolda
Sevdgine virdi hak ol devleti / Degmeler kanda bulur ol nimeti
Rz klsun hak an gireklere / Kime virdi hak an girek ere
1460 id ol hsiyyet imdi neydgin / Kim bilesin bu ii nieydgin
Nedr ol kim degme cna virmedi / Degme ahsu eli aa irmedi
ERh- HASLET- EVVEL
Evvel ol kim nefsi aa kul ola / Ne ki nefse hkm iderse ol ola
Her bir ide kdir ola nefsine / Nefsi merkeb eyleyp nefse bine
Mahkum ola nefs, aa neyler-ise / Dileye hakdan ne kim syler-ise
1465 Olmaya h nefsin hkm itmegi / Nefs aa kul ola ol nefs begi
Ne glde kne duta kimseye / Ne dilinden bhude sz syleye
Ne tama kla gzi grdk yire / Ne galat suna eli irdk yire
Kamusndan arnuban pk ola / hak yolnda denben hk ola
Ol ii ilemeye kim ud ola / Ol sebebden yiri yarn od ola
1470 Her ki nefsi byledr ol d ola / Cmle drl kaygudan zd ola
Ol ki nefsi mahkum old kendye / Bil an evliydur evliy
Korkus kaygus yok ayruk anu / Lyk old hazretine Mevlanu
El inne evliyallhi l havfunaleyhim velhm yahzenne 10/62
95
ERh- HASLET- SN
id imdi ol ikini hasleti / Rz klsun dstlara ol devleti
Her kime virdiyse hak ol dirligi / Ol kiiden savd cmle erligi
1475 oldur ol dirlik ki nefsinden ten / Kamudan yig ol ola szin dutan
Pend virrse pendini bekleyeler / Ne dir-ise didgin ileyeler
Cmle ehli mahkum ola kendye / Ol ne kim dirse bular aa uya
Kimse kim ehlini yola dndre / Yir gk ehli aa ba indre
Zra hak Kurnda yd itmi-durur / Dstumuz dmnumuz eytmi-durur
nnem emvlkm ve evldkm fitnetn 64/15
1480 demn dmeni oglandur / Ger nie kim yregin kandur
Kimsene kim dmenin kul eyleye / Cn iinde hak aa yol eyleye
ERh- HASLET- SLS
id imdi ol inisin dah / ol-durur kim koymaya dmn oh
Mnkir kfirden ol kayurmaya / Aa karu mdde dem urmaya
Kamu yirde bekleye Allah an / y ho ne bahtlu anu can
1485 H halk aa elem degrmeye / hkm idp kimse aa yol srmeye
Ger mslmn ger chd ger nasran / Kim bakup grr-ise sever an
Cmle halk andan yaa iver ola / Kamular ol dah sever ola /
Devlet ola yitmi iki millete / Dmeye an sevenler mihnete
rirse yir yzi halk bile / Kamusn kul eyleye hulk bile
1490 mdi bell bildz mi bu ii / Ne sebebden eyle olur ol kii
Kim kul olur cmlesi an gren / Mddlkdan geer aa iren
nki basd kul idindi nefsini / Kendye dndrdi cmle ehlini
96
Kamu lem kul-durur ol kimseye / Kim-durur kim aa karu syleye
Byle olan kimsene devletldr / Mansb u bahyi hilatldr
1495 Rz klsun dstlara an alab / ku olsun dus mstecb /
y Hudvend Kerm Hlk / Pdih Krsz Rzk /
Rz klgl dstlara bu dirligi / Dirlik ire ol riysuz birligi
y Hudy tevfiku ayrmagl / Dnya hir dogru yoldan rmagl
YDN DSTN N BBDAN OL
PDH hKYETN BEYN DER KM
BR BAGA YAPMAGA AZM TD VE HER
MEYVE AGACI K LEMDE VAR D OL
BAGADA EKD N YD YIL TAMM
OLDI PDH BUYURDI K YD KLM
DAVET TDLER VE HALYIK LEM
GRH DP BGA GRDLER VE
TENVL- SMRA MEGL TDLER
Var-d bir pdih anu zamn / Dnyada olm-d hkmi revn
1500 Dutm-d yir yzini ad-la / Dzmi-idi halk adl u dd-la
Yidi iklm halkna mahdm-d / Ne ki dirse halk aa mahkm-dHkmi gl mri uzun ml ok
Ayrug ende kamu gitmi-idi / Gli ire bir heves bitmi-idi
Glib old ol heves yavlak aa / id ubu hikmeti batgl taa /
1505 Diledi kim bir ulu baga eyleye / Yidi iklm halkn anda toylaya
Dnyada ne var-sa anda ola / Her ki ne ister ise anda bula
Ey yavuz ac tatlu ne ki var / Baga iinde bula ol nmdr
97
nki sultn ubu szi syledi / Bu sz zre durd gl baglad
Okd beglerini tapusna / Syledi bu tedbiri kamusna
1510 Begler eytdi mahkumuz ne dir-ise / leyevz nie hkm ider-ise
Ol gice sabr eyleyp katlandlar / rte old durdlar atlandlar /
Yridi sultn kamu begler bile / Yidilrdi tz yedekler bile
Begler leker kamu sultn-la / Bir nie gn yridi seyrn-la
Grdiler sular akar bir sahrada / Geldiler eglendiler ol arada
1515 Bakdlar ol sahray begendiler / Emr kld sultn anda indiler
Eytdi bu yir bagaya lyk-durur / Bunda baga olmaga bayk-durur
Begler eytdi didg ileyelm / Buyurursa yapmaga balayalum /
Sultn eydr getr mimrlar / Kim bular yapabilr dvrlar
Nie mimr ol gn anda geldiler / Nie altun aka pn aldlar
1520 Irgad in kii gitdi yollara / Bu habar yayld cmle illere
Krk bi rgat cem oluban geldiler / Her bir usta bir yann baladlar
Yidi ylda yapdlar dvrn / Drd yaadan kodlar yollarn
eh buyurdu bagavnlar geldiler / Her birisi bir yaasn aldlar
Kazmaga baladlar drd yaadn / Dn gn ilediler h durmadn
1525 Bagay badan baa dzetdiler / Arklarn h dartuban uzatdlar
Drl yimi dikdiler ol bagada / Nie eydem vasfn gelmez ada
Nie nimet kim cihnda var-sa / Yir yzinde her ne kim biter ise
Bitdi anda cmlesi old tamm / Sanasn kim umak old ol makm
Pdih grdi begendi old d / Diledi kim kara dnyda ad
1530 n gzine h grindi ol ara / Pes buyurd yapdlar kk ser
98
Gendziyn durmaga yir eyledi / Durd anda klad v yaylad
Kii sald evre yaa yollara / Eytdi varu malum eyle illere
Yidi iklm halkn davet klu / Gelmeyeni geszin alup gel
T ki cmle bu yimiden yiyeler / Nie kim dny dura syleyeler
1535 nki bu szi iitdi halk var / Geldi cmle baylar yohsullar
Sen iit ol bagada biten yimi / Her birinde hsiyet nie-y-imi
Kimi akln artururd kiin / Kim kard uhdesinden iin
Kimi del eyler idi yiyeni / Kim griek korka-y-du sen an
Kimi halku nr virrdi gzine / Kim bakayd grkller yzine
1540 Kimisi gz nrn alur-d / Kim ki yirse n-bin olur-d
Kimisi glleri klurd d / Eyler-idi halk kaygudan azd
Kimisin yiyen derdi korkuya / Her ki yirse bragurd kayguya
Kimi halku dzer-idi dirligin / Yiyen hem artururd erligin
Kimisin yiyen kii lr-idi / Bgevnlar kamusn bilr-idi
1545 h buyurd bgevnlar geldiler / Pdihdan emr destr aldlar
Eytdi bala halk gir bageye / Gster kim ne kefretdr neye
Her yimi hsiyyetin eyd beyn / Kangsndan kim gerek yisn yiyen
Ger olursa kimsene kim yala / Yiemeye nefsini ol yiile
Y tama ide yavuz yimilere / ol saat tiryk ir bunlara
1550 Kim helk olmayalar kem nesneden / H selmet yriyeler dnyede
Ol ki tiryk imezem dir ko an / Ger lrse boynna kend kan
nki destr old cmle bagevn / Bir blk halk alup old revn
Ne ki h eyitdise eytdi bular / Yimi her birisin gsterdiler
99
Hem dah alatdlar ol tiryak / Eytdiler kim iene bizz sak
1555 nki sz degdi tamm old sal / Ol yimiden her biri ald ele
id imdi halk iin kim nitdiler / Bagaya nie gelben gitdiler
Bunlar ol gn grh old kamu / Kim bulara muntazr umak tamu
H yidiler baganu yimiini / Dile imdi her birin iini
Bir grh ol yimiden yidiler / Kim yiyenler bu eydr didiler
1560 Sunmadlar ayrugna ne-y-ise / Yimediler yavuz eger keyise
H selmet kdlar ol bagadan / min olup cmle drl korkudan
Bir grh eysini yir-iken / Yavuzn yidi yimezem dir-iken
Bildi kim yavuz imi dndi gir / Tiryk idi derdine old dar
Ol dah sag kd gir yolna / H selmet vard kend iline
1565 Bir grh yidi ne grdi ise / Yirmedi h her neye irdi ise
n ziyn itdi bulara yidgi / Topraga ddi kamu gitdi gi
Bagevnlar n bu ii bildiler / Her birisi tiryak alup geldiler
Eytdiler alu i bu erbeti / Gider kendzzden zahmeti
Uymadlar bunlar an eydene / Ol saatda cmlesi old fen
1570 Her ki ne iler-ise an bulur / Kim neye lyk ise eyle olur
Leh m kesebet ve aleyh mektesebet 2/28
y Hudy rz klgl kullara
Kim saa lyk yol dogru vara
Bu meseldr kim bize yz gsterr / Cnumuz bisleyesi rz gsterr
Bu meseldin bir gt al iy kii / hzrn gr neydrz ol gemii
Sultan oldur kim yaratd lemi / lem iinde dritdi demi /
100
1575 Begler ol hslar-durur kim hakk-la / Dn gn ayrlmadn old bile
Ne ki hak iler-ise dir bunlara / kil-ise gli vir bunlara /
Bagevnlar ubu mridler-durur / Kim bu halka ey yavuz gsterr
Bage bu dnya-durur kim eyledi / Anu-la cmle halk toylad
Ol kim eytdm baganu yimileri / Ey yavuz cmle dny ileri
1580 Tevbe ol tiryka bezer bilene / Kim alapdan shhat irer klana
Ol kavum kim girdilerdi bageye / Dnya halkdur ki girdi dnyeye
Pdih hkmi getrdi bunlar / Kim belrdi her birin hlar
Drd yaadan tolp tolp geldi revn / Degme tolb balad bir bagevn
Ey yavuz her ne kim geldi ada / Cmlesin gsterdiler bu dnyada
1585 nki hayr u er bilindi saldlar / Sen iit bu halk kim ne kldlar /
grh old cihnda hs u m / Her birin dirligin dile tamm
Kim cihnda neylediler nitdiler / Her birisi nie gelp gitdiler
Bir grh dutdlar iitdgin / hak yola bagladlar ussn gin
Sunmadlar dnyada yavuz ie / Zikr tat bunlara old pie
1590 Lcerem h vardlar ol hazrete / Her birin cn irdi rahmete
Bir grh bilr-iken hak yoln / Nefsini yiemedi old yuln
Bildiler kim h degl terk itdiler / Tevbe klup mrid elin tutdlar
Pdih hem yarlgad bunlar / Dnyadan bunlar dah kd ar
Bir grh ey yavuz dimedi / Dnyada ilemedk i komad
1595 Yavuz iden hsl old ok gnh / Kaan olsa isteyiser pdih
Dnyada itdklerin bilr kamu / Hem dah bilr ki var umak tamu
Eyle-y-iken tevbeye gelmez bular / Ulular gdini almaz bular
Tamu odna bular lyk-durur / Hi gmnsuz ubu sz bayk-durur
nnellezne fetenul-mminne vel-
101
mminti smme lem yetbu felehm
azbu cehennem velehum azbl-Harki 85/10
1600 y yaranlar kimde akl var-sa
Her ki akl kendsiyle yr-sa
Ubu szden fide baglaya ol / Kim belrdi nie-y-imi dogru yol
k eydr dogru yol varana / Toprag olsun yzmz ol erene
Ve inneke le tehd il srtin mstakmin 42/52
T bulardan bir du ire meger / Kim kla Rahmn bize rahmet nazar
Ol nazardan hak bizi ayrmasun / Kend kend talatndan rmasun
SEKZN DSTN N BBDAN
SZ GNEN TERFN BEYN DER
BL KM SZ GNE MENZLDE
TUL VE GURB DER VE SMLER
SEMN B-HTABU FESTEMU LEHU
MZEYYEN KILUP MAGRBDEN
MATLNE RC DER 7/204, 22/73.
1605 H-durur kend halin bilse kii / Malum olsa kendye kend ii
Vkf olsa cmle ii alasa / rif olup ubu szi dilese
Bilse bu sz manisin kandan gelr / Asl neymi kank madinden gelr
Dilemeg dilegi bilmek-durur / Bilmeg kendzine gelmek-durur
Manisin bilmek dilerse bu sz / gi dir kendze a gz
Gr cihnda bu yaradlmlar / Bak aa ibret getr iy yol eri
1610 Her ki grd nesneden ibret duta / Gli ire kaynaya hikmet bite
id imdi maniden birka cevb / Dileyen cnna yz bi sevb
Cn kulag iidr mani szin / Cn gzi grebilr mani yzin
Nefs-durur bu maniyi duydurmayan / Gli ol hak kna uydurmayan
y Hudy rz klgl kamuya / Kim koya nefs dilegin ka uya
102
1615 Geldk imdi szmz syleyelm / Bu szi kana varur soylayalum
makmdadur bu sz menzili / Her birin bir ekildr mahfili
Degme bir menzilde bir yz gsterr / Degmesinde bir ekil man virr
Evveli gl-durur kim gizldr / Cmle sz asl anda yazludur
Sylemedin sz glde var-durur / Gl ire yazlu defter-durur
1620 Oknur her dem gelr andan dile / Kim cihnda hayr u er malm ola
Ger glde olmasa bnyd aa / Olmayayd bu gl std aa
Hem ikini menzili bu dil-durur / Dil dah bir gr nie menzil-durur
Sz glden n kopar dile gelr / Halk gdi cmle bu dilden alur
Dil-durur malm klan ubu szi / Dil okd drd kitb dpdzi
1625 Dil-durur kim kiin ahvlini / Malum eyler cmle halka hlini
Maniyi ger dil beyn eylemese / Kim bileydi szi dil sylemese
Pes ini menzil oldur kim iner / iden gli iinde konar
Yazlur anda gl evrkna / hzr olur nuht gerek olsa yene
Nr-y-la gli aydn dutar / Ol sebebden buna hikmetler biter
1630 Ubu menzildedr sz mahfili / Geh gl mlkin dutar u geh dili
Geh dogar bu srete dirlik dzer / Geh iner anda gl mlkin bozar
Sz-ile dutd dutanlar itibr / Sz-ile old olanlar ihtiyr
Sz gnedr manisi Tar nur / Anu-un h dutar glleri
Ol gne bu cn gginde hey dner / Geh togar bize grinr geh iner
Ubu agz arkna gelr togar / Bu nefes burcna seyr idp agar
1635 Ubu sohbet mlkine tb bragur / Pes bu kulak magribinden uyagur
Bu avz menzilgehinde seyr ider / Bir gzet kandan gelr kana gider
Yine evrinp gelr bir dem dah / Ubu nak kendzde gr oh
Kend nakn okyan olur harf / Kend nefsin alayan olur zarf
1640 Kend nefsin bilmeyen bell beyn / Ol-durur bu maniden mahrm kalan
Kendzinden kend ilmin bilene / Yirde gkde ne ki varsa biline
103
Kendzin bilendr ol hakk bilen / Kendye gelendr ol hakk bulan
k ol kendzini bilenlere / Toprag eyle yzi sen anlara
Kim bularu toprag iksr olur / Her neye irer-ise altun klur
1645 y Hudvend Kerm Krsz / Irma bizi ol iikden k u yaz
DOKIZINI DSTN N BBDAN
BEYN DER KM hAK TAL DRL
HALK KETM- ADEMDEN VCDA
GETRD BU YETDEN K FEMNHM
ZLMN L NEFSH KTBS DP
MALM VE MEFHM OLUR 35/32.
Dile imdi eydeym birka haber / Ger cnuda var-sa kdan eser
Bu haberden bir nashat alasn / Aa bakup kend hl bilesin
Kamuya vcib-durur hl alamak / hlini bilmekdr ahvl alamak
Kend hlin bilmeyen hayvn-durur / Ger nie kim sreti insn-durur
1650 id imdi eydeym halk hlini / Kim bakup alayasn ahvlini
blkdr ne ki halk var dnyada / Her biri bir i-ile geldi ada
Degme birn ileri elvn-durur / Cmlesi bu dnyada mihmn-durur
ltesidr ne ki kazand ise / residr neye uzand ise
Geldk imdi bir bular eydelm / Her birin dirligin erhidelm
1655 Dirliginden malm ola hlleri / Dile imdi niedr ahvlleri
Bunlaru bir blgi yavuz hulu / i ta zehr-ile fitne tolu
Ne duz etmek bilr ne konlk / Tamarnda yok-durur h togrulk
Nie kim eylk idesin sen aa / Aygutn yavuzlk ider ol saa
Sen aa dstlk halin arturasn / Ol saa dmanlk ide gresin
1660 Sen an gtresin dmi iken / Ol saa karu biter olur diken
ua bezer kim imi ilan / Isdasan koynu iinde an
Dne seni urmaga kasd ide ol / Zahm ura derhl bulursa saa yol
104
Eylge yavuzlk itmekdr ii / Pes mnfkdur hakkat ol kii
Ol biri blk dah iit nie / Mertebeyle bu blk andan yce
1665 Eylk idene bular eylk ider / Gi yitdke yola togru gider
Dsta dstdur dmana dman-durur / Dst dst u dman dman bilr
Kim aa eylk iderse ol yene / Eylk eyler hem anu eylgine
Her ki yavuzlk iderse ol hemn / Klur aygut hem yavuz bell beyn
Her kiiyi kend hlinde dutar / Her met kend haddinde satar
1670 Ol kii mmin-durur bell bil / zzete lyk-durur izzet klu
id ol ini blk dirligin / Bir teferrc it bularu erligin
Kim bular rahmet-durur kamulara / Hem yarn feryd ire tamulara
Bunlara dpdz-durur cmle cihn / Ne ki varsa ikr v nihn
Cmle halku dirligin bilr bular / Nie kim fsk u fesd irkin hular
1675 Gredurken cmle irkin hlar / Eyle-y-iken h dutarlar bular
Ol kiiler gnee bezer olur / Nr-y-la dnyay aydn klur
Togagelr cmle lem stine / Yahtu virr dmanna dstna
Y dah ol yil gibi kim dpdzi / n eser tze klur cmle yzi
irkin gkek kamu birdr aa / H yirer mi kimseyi bir baksa
1680 Y dah ol su gibidr hikmeti / Kim bitrr cmle drl nimeti
Kim yunur kim abdest alur kim ier / Cmlesine maksudn virr geer
Hem dah ol yir gibi skinligi / Kamulara var-durur misknligi
Her ne kim iler-ise ol gtrr / Kim yriyr kim durur kim oturur
Tarnu hs kullardur pes bular / Kim bular yavuzlga eylk ular
1685 Tarnu erenleridr ol kii / Eylk itmekdr yavuzlga ii
Sen bulardan kankssn iy saf / Kanksnu yolna kldu vef
Gr bulardan yoldau kanksdur / Sendeki h kanksnu hsdur
Anu-la kopsarsn gz a / Ko mnfk dirligin mmine ka
Kim iresen ol erenler yolna / Ol makmda degme cn m bulna
105
1690 Yzi toprak ku ol kimseye / Kim bu szi cn iinden dileye
Aa lyk dirligi ola tamm / Kim bula rahmet evinde ol makm
Cn gli ubu szden dad ala / Mani ire ol kii std ola
Girt mmin ol-durur kim maniye / idiek sdk-la saddak diye
y Hudy rahmet it kullarua / Lyk eyle kbet ddrua
ONUNI DSTN N BBDAN
BEYN DER KM PDH-I LEM
,CHET- ZABT-I BENDEME DRL
TAHTA BAHT-I EBED VRD VE TC-I
ZZET BALARINA KODI VE OLARU HAKKINA SYLED K FAhKM
BEYNEN-NS BL-hAKKI 38/26
1695 Glme geldi yine bir vasf- hl / Kim bize bu sz cevbdur hem sul
Malum eyler her makmu hlini / Gsterr hem yol eri ahvlini
Devlete yolda nie olur kii / Baa neyle iledr her bir ii
Her makmda neyleyp nitmek gerek / Yol eri yolda nie gitmek gerek
Ubu sz eydivirr dileyene / Dileyp sz manisin alayana
1700 id imdi hl nedr dirlik nedr / Her makm iinde serverlik nedr
Gr bu mlki nie dzdi ol lh / Nie kod her makmda pdih
Kim anula ol makm rstedr / Pdih olmayan mlk yastadur
Dnyada taht yaratd ol Cell / Kim bulara yok-durur olmak zell
Ger lrse tahta hkm iden kii / Taht lmez bell bil bu ii
1705 Zra kim bunlar-durur gge direk / Nie kim dnya dura bunlar gerek
Ol zamn kim bunlaru hkmi kala / Bu felek hkmi gerek mazl ola
Dile imdi eydeym ol tahtlar / Kim bularu Tardandur bahtlar
Birisi sultn-durur hkmi revn / Mahkum olur hkmine cmle cihn
Diler-ise dnyada adl eyleye / Nimet-ile cmle halk toylaya
1710 Ger dilerse zulm-la yka ili / Ne ola kim irmeye anu eli
106
Biri ilm ehli-durur kim er-ile / Dn iinde hkm ider kldan kla
Mismili murdr bunlardur bilen / Dn iinde gsterp malm klan
Zra kim bunlar-durur dn diregi / er iinde cmle halku yigregi
Hem birisi evliydur evliy / Bu gl yzin gerek bunlar yuya
1715 Kank gl kim yzi yunm-durur / Ol gldr kim haka dnmi-durur
Evliydur gle saykal uran / Cism iinde nefsler boynn buran
Degmesi bir drl mlke hkm ider / Her biri bir drl i dutm gider
Ol ki sultndur ile hkmin srer / Gle hkmi anu kanda irer
Adli v zulm yorr il stine / Yazlur fermnlar ml stine
1720 Her ki dutmazsa anu fermnn / ldrben yire dker kann
lla ilm ehli dine hkim-durur / Dn iinde mahkum olmaz kim durur
Dn ilin dzer bular dnin gnin / Bunlara bildrdi hak slm dinin
Her ki mahkm olmaz-sa bunlara / Yarn anda kopsar yzi kara
Evliynu hkmi glde yrir / Anu-un kamular yzin srr
1725 Bunlara virdi alap gl ilin / Bunlara bildrdi hem kudret dilin
Kimsene kim bunlara mnkir ola / hak didrndan gerek mahrm kala
mdi bir grlm bu tahtlar ne-y-ile / Devlete yolda olup gider bile
Tahta hkm itmek geez midr i yr / Sanmagl kim degmen hkmi irer
Bunlara drl hl lzm-durur / Anu-la tahtna hkim-durur
1730 Kanksnu eksk olursa ii / Tahtna hkim degldr ol kii
id imdi eydeym ol hl nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Sultanu evvel gerek asl ola / Andan ikini btn akl ola
Asl olmazsa aa kim tapsar / Akl olmazsa ili kim yapsar
Hem ini devleti muhkem ola / Kim halyk kamus mahkm ola
1735 Devleti olmazsa hd sultn degl / H kimesne hkmini klmaz kabl
n ola asl v akl devleti / Yir yzini duta anu heybeti
Andan ol sultnlga lyk ola / Pdihlg anu bayk ola
107
Byle olmazsa bir addur dad yok / Bu zaf mazlmlara feryd yok
Geldk imdi ol erat ehline / Kim bular mutlak hakemdr bu dine
1740 Mescid minber bularu tahtlar / lm Kurndur bularu rahtlarHkm
iderler nefse hak emri-y-ile / Gsterrler hak yoln kldan kla
Hem bular hner dyim dutar / Dn iinde tahtn kyim dutar
Ol hnerden ger biri eksk ola / hkmini iltmeye ciz kala
Dile imdi ol hner nie-y-imi / Kim bilesin bunda maksd ne-y-imi
1745 Evvel oldur kim ola ilmi tamm / lm iinde malum ola her makm
Bir suvle bin cevb hzr ola / Mkili hall itmege kdir ola
Hem ikini didgin ileye ol / Didgin dutmak olur key dogru yol
Didgin kend duta evvel kadem / hlini irdeydura dem-be-dem
Hem ini kni ola dnyaya / Ne ki hak virdi-y-ise kr eyleye
1750 Kim kanat key ulu genc-hnedr / H dkenmez harc idp drdnedr
El-kanatu kenzn l-yefn
n ola ilm amel rste / Hem kanat kla ol b-vsta
Kamu lem hkmine fermn ola / eksz ol derdllere dermn ola
Yohsa ger byle deglse nidiser / Kend cizdr kime hkm idiser
Evliy tahtn dah alar-sa / Eydeven ger k-la diler-ise
1755 Gr ini tahta hkim kim-durur / Kim gl mlki aa mahkm-durur
Evliydur kim alap hkmi ile / h olup hkmin yridr gle
Bu gl hir alap mlki-durur / Mlkini sevdk kulna bildrr
Ve allemnhu min lednn ilmen 18/65
Mevlin sevdk kuldur evliy / Evliydur dogru varan Mevliya
Evliydur kim bulara korku yok / Dnyada hem hiretde kaygu yok
El inne evliyallhi l havfun aleyhim velhm yahzenne 10/62
1760 id imdi evliy tahtn dah / Gle yaz bu szi her dem oh
Ol dah gr ne-y-ile hkim-durur / Kim gl mlki aa mahkm-durur
nasb bah eyledi Allah aa / Tahtn ol kyim dutar den soa
108
Ger biri eksk olursa i degl / H nasbsz kii yol varm degl
id imdi ol nasb nedr ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
1765 Evvel oldur kim btn k ola / Kim bu halk dndre hldan hala
Hem saf ola ikini hem ar / Ar glde olur Tar nur
Hem ini duta Allah hulkn / Hulk-la h duta lem halkn
Tahallak bi-ahlkillhi tal
n ola k btn gli saf / Andan ola anda hulk- Mustaf
Huzil-afve vemr bil-urfi ve arz anil-chiln 7/199.
Pes glde ol kii sultn-durur / Cmle lem hkmine fermn-durur
1770 Ger deglse byle kim didm tamm / Gl ilinde aa yokdur makm
Zra kim sultnlga lyk degl / Evliy hlinde ol bayk degl
Sz tamm old kamu erhi ile / lla ol kim manidr gelmez dile
Maniyi bu dil beyn eyleyimez / Eyle kim gldedr syleyimez
Anlara kim mani kef olm-durur / Bahri olup deize talm-durur
1775 Kanda gevher var-sa oldur bulan / Bu sz manisini oldur bilen
Anlaru kim srete kald gzi / Ne dimekdr ne bilr ol bu szi
Sz kamus ol degl kim dildedr / Ol kim asldur sz gldedr
Gle gir ki hakkat bilesin / Bu sz mansin anda bulasn
y Hudy ka sen kl yar / Kim bu halka bildre bu szleri
1780 Dstlarnu dstlgn artur dak / Dmann dst eyle birlig hak
Sun baglagl hslarua / Lyk eyle kbet ddrua
EL-BBUR-RBU FR-RUBYY /
Zikr ider drdini bb on dsitn / Degme birsi dilg n bsitn
Malum eyler drdleri drdini bb / Hemnn ki hk bd u nr u b
EVVELK DSTN DRDN BB-
DAN BEYN DER KM ANSIR LEM-
SUGRNU DRD DREGDR VE
109
RB-I LEM- KBRKM REF VE NASB
VE CERR VE SKNDUR
MMSLE DRD ERKNDUR VE BE-
YN-I MEN AREF DP LE-N EKER-
TM RET DER 14/7
Gr kim ol Allah neler klm-durur / Kudret elinden neler gelmi-durur
1785 Diledi kim kendzini bildre / Mlk yarada mahlk-la toldura
Ol didi old cihn u cism cn / Durd yir gk malm old ins cn
Her bir ii bir ie kld sebeb / Ol sebebden kamuya old neseb
Hi sebebsz dnyada i olmad / H nesebsz dnyaya halk gelmedi
Her ki geldi kamusnu asl var / Asl olan nesnen hem nesli var
1790 Ol ki asl nesli yokdur kimdr ol / Oldur ol kim kamuya hkimdr ol
Kul huvallhu ehad Allhus-samed lem yelid velem yled velem yekun leh kfven
ehad 112/1-4
id anu kudretin eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Gr ki ne kld v nitdi neyledi / Ne yaratd neyi neden eyledi / Bu ii vcib-durur
bilmek saa / Dile imdi eydeym batgl taa
lk yaratd kudretinden akl- kl / Akl- klden eyledi drd drl kul
1795 Kld ol drdi cihna drd stn / Andan old nasb u cerr ref u skn
b u te bd u hk ad eyledi / Bunlar bu mlke bnyd eyledi
Drdine drd hkm virdi ol Cell / Kim bulara yok-durur olmak zell
Her birisi bir ie kyim-durur / Bunlarula bu cihn dyim durur
id imdi her birin ii ne / Gr ki nie honud il iine
1800 Birisinden tze olur det bg / Biter anu hslnda bal u yag
Birisi mlke erg olm-durur / Aydnndan yir gk tolm-durur
Birisi yir yzin ferrdur / Hem sular hem sprr hem ardur
Birisi mahkm olup tutd karr / T ki mahlk sre anda rzigr
Drdi drd ide durupdur h latf / l iinde vel drdi harf
110
1805 T kopna ol kymet gnleri / Kimse mazl itmeyiser bunlar
lem asl bu drd server-durur / lemi kyim dutan bunlar-durur
Bunlarula bu cihn dutd sebt / Bunlarula dnyada bitdi nebt
Dnyada nesne vcda gelmeye / Kim bulardan anda mevcd olmaya
Sret asl cmle bu drdden biter / Hem yene cmle gd andan dutar
1810 mdi gel mani bile bak hle / k-sa vkf ol ahvle
Gr kim ol Allah senle neyledi / Nie dzdi seni neden eyledi
Ne inyet kld saa ol hakm / Ne kermet virdi saa ol Kerm
Ger bilrse kadrini kr eylegil / Dn gndz durmadn zikr eylegil
Lein ekertm le-ezdennekm 14/7
kr iderse artura bahyi / Dile imdi eydeym nedr i
Fe-emm bi-nimeti rabbike fehaddis93/11
1815 nkim ol Allah saa virdi vcd / Toprag u su yil od kld scd
Drdi bir kezden sen kullgua / Geldi teslm old ululgua
Her birisi kullga dutd boyn / Girt bilgil bu szi dutma oyn
Eydeym her birin ii nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Od gr kim yregde yanadur / Isslgu od degl mi y nedr
1820 Madei hall eyleyen oddur sen / Anu-la kyim olur bu ten
Hem gne oddur dogar her gn gelr / Karauken evi aydn klur
Ne dikerse besler an bitrr / Ne biterse perverile birr
Kim sen an yiyben kr idesin / Dn gn Allah adn zikr idesin
Lein ekertm le-ezdennekm 14/7
Yil dah geldi saa old nefes / Kim anula diri yorr bu kafes
1825 Ger nefes gidp gir gelmez-ise / Ten lr yilden nefes almaz-sa
Degme bir satda bi kez iy vel / Saa nimet eyler Allah ol yili
kr iderse sen dah ol nimete / H nefesler viribigil hazrete
Lein ekertm le-ezdennekm 14/7
111
Suy gr kim tamaruda kan-durur / Hem ierse susayak kandurur
Sret hem anu-la h geer / Hem yunur hem avdaz alur hem ier
1830 Dn dny ehline ol skidr / Hem alap ddarnu mtkdur
An dah nimet eylep ol Cell / Kend lutfndan saa kld sebl
Kim iesin kr idesin sen dak / Yirine gelmek gerek kullk hak
Lein ekertm le-ezdennekm 14/7
Toprag hem gr ki nitdi ol lh / Kim senn eyledi h tahtgh
Toprag stinde saa virdi makm / Kim olasn ol makmda sen mdm
1835 Hem bu toprakdan surat virdi saa / Kim gren hayrn olup kalur taa
Sen dah kr sen klsa gerek / Ubu lutfu kadrini bilse gerek
Lein ekertm le-ezdennekm 14/7
Kim hall ola saa bu k u dem / Devlet artadura her dem-be-dem
n bu drd nesne kuludur iy saf / Sen dah hak kna klgl vef
Hem kuludur hem dah aslu kk / Ubu sze olmasun hergiz ek
1840 Zhir iinde bular senden ulu / Btn iinde bular senden alu
Sret baksa bular bisler seni / Manide kuldur saa bilgil un
Geldi bunlar bislemek-in teni / Gelmedi kul idine kll seni
Kamu nesne cna kul olm-durur / Cn haka kullg-un gelmi-dururHayf aa kim
kul ola kullarna / Kullk ide kend yoksullarna
1845 Ubu szler kile man yiter / Bu kadar szden delim man biter
Chile sz ki ass degl / n iidp maniyi klmaz kabl
Kimsene kim kendzin bilmi ola / Cem olup kendzine gelmi ola
Manin asl aa malm olur / Anu-un munsf u mahkm olur
Ik szidr ka man viren / Maniden vkf degl ksuz eren
1850 y Hudy bu szi alayanu / Ikn artur cn-la dileyen
Kend kudan an ayrmagl / Dnya hir dogru yoldan rmagl
KN DSTN DRDN BBDAN
BEYN DER KM NFS-I DEM
112
MESCD- CM- LEM- ULV VE
SFLDR VE AKIL EVVEL HUTBEY
VAhDET- MENBER- DMGDA HALK
BAI ZRE OKIR VE TAKRR- HLAT-I
VCD-I BEN DEM KILUR
lk saa bilmek gerekdr ol lh / Kim neden kld seni ol Pdih
T cihnda h nesne kalmad / Kim anu mnendi sende olmad
1855 Bu sen cism makmdur muteber / Muteber bil bilme an muhtasar
Bil kim ol bir mescidi cmi-durur / Eyleyen bu mescidi sni-durur
Anu-un eyledi bu mescidi / Cmle mahlk bunda cem olsun didi
n surat cmi dimg minber-durur / Cmi ire cmle nesne var-durur
Akl agupdur bu dimg minberine / Hutbe okr cmle halk zerine
1860 Dnyada mr dah bilgil nedr / yle san bir yaluuz dnedr
Halk var cem olm u bunda bugn / Nitekim mesciddedr dne gn
Kamu lem bunda cem olm-durur / Bu vcd mescidine tolm-durur
Kim bu aklu hutbesin dileyeler / Kul nedr sultn nedr alayalar
Akl okr ol vahdet-i hak hutbesin / Hlk sultn kul eydr kamusn
Pdih hkmini kul dutmak gerek / kl-sa bilesin nitmek gerek
1865 Ol zamn kim pdih lutf eyledi / Yapmaga bu mescidi hkm eyledi
Buyrug old topragn dirrdiler / Drt kavuldur kim nie getrdiler
Bir kavulda topragn bu mescid / Ta feritehler getrdi iid
Bir kavulda ol firitehler-idi / Kim bular hak resle virbidi
Bir kavulda hd hkm Azryile / Old kim ol toprag hzr kla
1870 Bir kavulda sund kudret kabzasn / Cem kld mahluktu kamusn
Fe-kabazt kabzaten min cemil-arz
Drd kavul drdi dah geldi drst / Drd asldan bu beden old drst
Degme asl iinde bir kudret kod / Bir iit gr kim nie hikmet kod
113
Birisi ol hikmet ryendedr / Birisi hayvn gibi pyendedr
Birisi insn gibi gyendedr / Birisi hemn melek cyendedr
1875 Drdine drt nesne ksmet kld hak / Her biri hll halinde old hak
Nahnu kasemn beynehm maetehm fil-haytid-dny 43/32
Her birin erhini eydem ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Ol ki ryende-durur hemn nebt / Bitmek uzanmak-durur anda sft
ol firitehler topragn cem eyledi / Kim bularu menzili tara-y-d
Suy cn virdi alap ol topraga / Gr kim andan nie nimetler doga
Ve cealn minel-mi klle eyin hayyin 21/30
1880 Ol ki pyende-durur hayvn hulu / Gli yimekde v gzi uyhulu
Topragn unlar getrdi bir yire / Kim rislet iltdi peygmberlere
Emr-ile ol toprag kld diri / Yokdur anu tertibi v tedbiri
Kulir-rhu min-emri rabb 17/85
Ol ki gyende-durur dem gibi / Dimek iitmekdr anu tedbiri
Topragn dirrtdi ol Azryile / Diri kld hak an nefha-y-la
1885 Nefhay ol topraga cn eyledi / Anu-un ilm hikmet syledi
Fe-nefahn fhi min rhin 66/12
Ol ki cyende-durur hemn melek / Zr-i py old aa ol nh felek
Topragn kudret eliyle ol Cell / Cem kld var-durur aa dell
Vel-arzu ceman kabzatuh yevmel-kymeti 39/67
Rh- kudsi bunlara cn eyledi / hazretin hem aa seyrn eyledi
Ve eyyednhu bi-rhil-kudsi 2/87
Ubu drt nesne saa ksm eyledi / Drdini katd bile cism eyledi
1890 id imdi her birin adn / Kim bilesin ubu sz dadn
Cism iinde drdi dutd drt makm / Anu-la bu beden old tamm
Grsez ryendedr ubu ayah / T aa degin ki olmdur d h
Eyle san iki direk durm-durur / Bu surat evini gtrmi-durur
114
Vallhu enbetekm minel-arz nebten 71/17
Hem ayakdan yokaru pt ikem / Neydgin diler-ise eydivirem
1895 Bu ikem pyendedr hayvn gibi / Yimek imekdr anu mansb
Yeklne kem tekll-enmu 47/12
ehvet hrs u hevesdr pesi / Yok-durur ayruk anu endesi
n ikemden gedi gr ubu sine / Neye bezer dirligi v hs ne
Dile degin bu sine gyendedr / Anu-un ilm hikmet andadur
Y eyyher-resl bellig m nzile ileyke 5/67, Ve yetefekkerne f-halks-semvti
vel-arz 3/191
Zra kim olm-durur dem-sfat / Syledgi cmle ilm marifet
1900 Zikr tesbh temenndur ii / demn pes dah nedr ii
Sneden sz n kopar konar dile / Dil an malum klur kldan kla
dem bu sz-ile old erf / Sz iinde hsa kim olsa zarf
nki dilden gedi menzil old ba / Pes bil cyende milki old ba
ol firitehler gibi kim dem-be-dem / Gh urur yirde v geh gkde kadem
1905 Yirde gkde ne ki varsa seyr ider / Bir iit kim seyr iinde ol nider
Ve yetefekkerne f-halks-semvti vel-arz 3/191
Ne ki man var-sa ister bulur / Dirligi cyenden byle olur
Ubu drt nesne kim eydildi ayn / Malm old dirligi bell beyn
Grelm bir bunlaru lmi nie / Dile imdi eydeym udan ua
Ol ki ryende-durur topragn / Ta firitehler getrmidi an
1910 Suy cn virmi-idi Allah aa / id ubu hikmeti batgl taa
Yine cnn ol feritehler alur / Kuran ire yeti byle gelr
Ellezne teteveffhml-meliket tayyibne 16/32
Ol biri pyende kim den soa / Vasfn erheyleyp eytdm saa
Kim resller topragn dirmi-idi / Allah emrinden cann virmi-idi
Yine bunlar alur anun cnn / Nazma gelmez kim diyem Kurnn
Hatt iz ce ehadekml-mevt teveffethu rsln 6/61
115
1915 Ol biri gyende kim eytdm-idi / Vasf u hlin cmle erhitdm-idi
ol ki emr olm-d Azryile / Kim anu topragn hzr kla
Nefhadan cn virmi-idi hak aa / Eytdm-idi bunlar cmle saa
Yine Azryil-durur cnn alan / Kuran eydr bu szi dutma yalan
Kul yeteveffkm meleklmevtillez vkkile bikm 32/11
Geldk ol cyenden ahvlini / Eytdm-idi saa cmle hlini
1920 Kim anu topragn ol pdih / Kendsi cem eylemidi ol lh
Rh- kuds hem bulara cn-d / Nh felek udan ua seyrn-d
Yine cnn bunlaru Allah alur / Bu sze Kurnda hem yet gelr
Allhu yeteveffel-enfse hne mevtih 39/42
Vellet lem temut f-menmih 39/42
Anlaru kim cnn Allah alur / Eyle bil katre gir dery olur
Ayruk aa katre olmak olmaya / Eyle dirlik buld ol h lmeye
1925 Malum old bu beden birin birin / Eytdk ol cevherler yirl yirin
Sbit old cmlesi yt-la / erh takrr beyn kldan kla
lla ol man ki vardur gizldr / Dile gelmez ol glde yazludur
H kimesne kim glde yol bula / Ol gl genc-hnesini ol bile
y Hudy k bu maniden / Bir nefes bir dem ayrma an sen
1930 Dileyen gline rahmet brak / Bunlara gstermegil hecr firk
Dstlaru yzi suyun iy Kerm / Bizi bizden istemegil iy Rahm
N DSTN DRDN BBDAN BU
YET K VEL TALEM ADEDES-SNNE
TEFSR DER BL KM hAK 17/12
BL KM hAK TALFUSL-I RZG-
RI DRD FASL ZRE KISMET TD VE
AMR-I BEN DEM AA GRE DRD
KISM EYLED ANI BEYN DER KM
116
NEDR
y cihnda ilm ibret isteyen / A gz bir dem bu gafletden uyan
Gr ki lem toptolu ibret-durur / Her neye bakar-sa hikmet-durur
Dek gl birle gresi gz gerek / Grene malm-durur ne sz gerek
1935 Anlaru kim gzini ad Cell / Kamu nesne aa yt u dell
Kanda kim baksa okr andan sebak / Aug-sa gzler sen dah bak
Kim gresin ilm-ile ibret nedr / Hem bilesin bu hikyet nitedr
Yohsa ger bakup gz grmez ise / Fikr idp aklu aa irmez-ise
Dut kulagu ol erenler szine / Kim bilesin dilegi ne szi ne
1940 Sz iinde malm ola i nedr / Dile imdi eydeym kim nitedrHak yaratd
kudretinden dnyay / Hem yaratd dnyada gni ay
Ay u gne togmag uyakmag-la / Gn hisb aya varur ay-la
Yl geer mri bile harca srer / Nie uzun yalar una irer
imdi hd ok yaayan seksen yaar / Doksana irer-ise akl aar
1945 Pes mr yigregi seksen ya olur / Kim akl anda bile yolda olur
Ubu seksen ya kim eytdm hlini / Ne kadardur eydeym ahvlini
Sekseni gelmi-durur bir yl gibi / Bir yl iinde dpdr tertibi
Bilmeyen bu tertibi hayvn-durur / Ger nie kim sreti insn-durur
Tertib-ile dzmi Allah her ii / Nideym bilmez-ise degme kii
Ve klle eyin fassalnhu tafslen
17/12
1950 Dile imdi eydeym asl-y-la / Grsez bir yl drt fasl-y-la
Degme faslu ad vardur bana / Dile imdi ad nedr ii ne
Evveli gelmi-durur fasl- bahr / Mutedildr anda bu leyl nehr
Ol zamn cmle cihn gkek olur / Yir yzi levn--levn iek olur
Kamu nesne biter anda uzanur / Drl drl renkler-ile bezenr
1955 Alur ferri v artar kuvveti / Byle olur yaz gnin heyeti
Ol bahr ay iinde hatm olur / Ol geer ardna tbistn gelr
117
Anu iinde dah gr nedr i / Nie gelr reng hl perveri
Ol zamnda bu hav key germ olur / Nie hamlar kynilben nerm olur
Ol nebtlar kim biter haddi yiter / iegi v yaprag kaddi yiter
1960 lla ol mevsmde yimi ulalur / Az iken her nesne artar bolalur
Ne ki nimet var-sa grnr gze / Dzilp cilve urur karu bize
Yay gnin byle olur hleti / Zra eyle tertib olm leti
Srer ay ol dah kend iin / Kul nite dutmaysar hak yumn
Anu ardna bu kez pyz gelr / Ubu iler ka cyiz gelr
1965 Gr bu kez pyz iinde i nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Ol zamnda hsl olur cmle i / Hm gider kynilr cmle yimi
Ne ki nimet var-sa bell beyn / Gizl kalmaz kamus grnr ayn
Nimete batm olur her bir makm / Ol dah ay olur yle tamm
Ol geer ardna bu kez k irer / Cmle drl nesneye tev irer
1970 ol bezenmi bg u bage bozlur / Nie varlk anda yoga yazlur
ol elif gibi duran drl nebt / ki bkilben olur dl sfat
Karaulk k olur aydn az / Zra kim gn ksa olur eb dirz
Issdan anda sovuk artar olur / Gn yzin her dem bult rter olur
Ne ekerse bitben gelmez ie / Ubu hli virmi Allah ol ka
1975 lla bir i var kim anda h olur / Ger nie kim bg u bge bo olur
Kiler artk u anbrlar dolar / Aa karu issin bezi gler
Yaraur tat u sohbet ol zamn / Girt bilgil bu szi dutma gmn
Kimse kim yazn yeil yaprak seve / Yay gninde yaylayu klge kova
Gz geliek nesne girmez eline / Grndur kim kn anu hli ne
1980 Her ki yazn nimete bnyd ura / Yay gninde gnee karu dura
Gzin oldur ol zahre baglayan / K iinde h bygn yaglayan
Nieler ol kiiye muhtc ola / Ol tok ola cmle lem ac ola
mdi sen kendze gelse gerek / Bu meseldr kim didm bilse gerek
118
Ubu sz cmle sen hl-durur / Ne ki didm cmle ahvl-durur
1985 Bir ylu erhi ki bu drt fasl-la / Takrir itdm ben saa kldan kla
Ol sen seksen yau bezer ua / id imdi eydeym den soa
Ubu seksen yl dah drt fasl olur / Degme faslna yigirmi yl gelr
Her birin erhini eydem ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Fasl- evvel kim yigirmi yl-durur / ol yazu ayna kbil-durur
1990 Ol ayda ne ki lemde olur / Cisme bu yigirmi ylda ol gelr
Grsez sret biter boy uzanur / Et tolar u renk gelr yz bezenr
Ne iidrse kii an dutar / Nitekim yazn den ol dem biter
Boy u sk artar u ilik dolar / Ferr d alur bezi gler
Bu yigirmi yl surat byle olur / Anu-un yaza ol kbil gelr
1995 Gedi andan geldi yigirmi dah / mdi gel anu dah ilmin oh
Ubu yigirmi dah gr niedr / id imdi kim hikyet nitedr
Sret anda kyim muhkem olur / H fasl h mevsm h dem olur
Gizl kalmaz ilm sanat feth cd / H ganmet alur ol dem bu vcd
demn ii ta bay olur / Eyle sankim yl iinde yay olur
2000 ret d v kuvvet had alur / Zra kim krk ya ulu menzil olur
Bu beden krka degin byle gider / nki krkdan gedi bu kez gr nider
nki krkdan gedi geldi altma / Ol yigirmi yl dah ddi ie
Anu iinde dah gr hl nie / Dile imdi eydeym udan ua
Cmle i anda dutar hadd u karr / Sret olur her bir ide pyidr
2005 Akl kmil reyi muhkem ml ok / Dutm olur kii anda var u yok
Muhkem olur ol zamn akl u bil / lm hikmet cn gl olm tolu
Ne ki cevher var-sa bell beyn / Gizl kalmaz cmlesi grnr ayn
Her bir az bir hner issi olur / Krkdan altma degin byle olur
Nitekim ol gz gninde hs u m / Nimete batm olur her bir makm
2010 Ol zamnda dem byle olur / n geer ol dem iit kim ne gelr
119
Gedi altmdan vard seksene / Anda dirlik k degl midr ya ne
Grsez kim drl cevher dkilr / Sa u sakal agarur bil bkilr
Azalardan gider ol drl hner / Sretng ekli azar rengi dner
Gussa v tev kaygu ol zamn / dlkdan artuk olur b-gmn
2015 Mihr efkat k u bz kem olur / Made iinde sovuk muhkem olur
Nitekim ku dni artuk-durur / Aydnndan karaus ok-durur
Yimi olur sssn ol zemherr / ua bezer dem nkim karr
Kocalk bil ua mnend olur / Anu-un hlleri bede gelr
Kimse kim oglan-iken oyn kova / n yigit ola yimek imek seve
2020 Kedhud oldukda dny ked ider / Kocalak Tar an redd ider
Oglan-iken mektebe megl olan / Yigid-iken tevbe v tat klan
Kedhudlkda der ol sohbete / Kocalak lyk olur rahmete
Mnim olur manide ol kimseler / Marifetden tolu anda bi kiler
Hem akl artaklar hikmet tolu / Kocalar unu-la olur ulu
2025 Yohsa ol dermnde mahrm kald bil / Diri dime kaan-sa ldi bil
Bu hikyet u tamm old tamm / Kamu mr bir yla geldi tammHlini byle
gden old vel / Bir yl iinde grr seksen yl
Ol ki seksen yaad gaflet ile / Eyle san kim gelmedi bu menzile
Dogmaduga say an kim var degl / n bu dni anu-la yr degl
2030 dem oldur bile kendzini / hazrete dutm ola ol yzini
ku cn fid olsun aa / Andan ayru olmasun den soa
Bu temenny alap klsun kabl / Dileyen hceti olsun kabl
y Hudy togru yoldan rmagl / Bu menden bizi ayrmagl
DRDN DSTN DRDN BBDAN
BEYN DER KM hAK TALDEM DRD
MERTEBEDE CD TD MERTEBE- EVVEL
TCI NBVVET BAINA KOYUP DD K VE
FAALNHM ALEL-LEMNE,
120
KN MERTEBEYE HLAT-I VLYET GEYDRP
ELNNE EVLYALLH L-HAVFUN
ALEYHM N MERTEBEYE KM TAT
BAGLADI K VE YUTNALLHE VE
RESLEH DRDN MERTEBEYE MHR-
MhNET BRLE MUKAFFEL TD K
HATEMALLHU ALKULBHM VE AL
SEMHM VE ALEBSRHM GIVETN
45/16, 10/62, 9/71, 2/7.
Bir aceb hikmet szi geldi yene / Ho gtdr k-la dileyee
Anlaru kim girek istidd var / Ulular gdine istd var
2035 Anlaru kim cevheri kbil degl / Bi gt virr-ise klmaz kabl
Pes gdi hsmna virmek gerek / Ne neye lyk-durur grmek gerek
kil oldur ii alap syleye / Ne nedeyse an andan isteye
Nitekim hikmetde sz gelmi-durur / P-revlerden bize kalm-durur
Dr sadefde didiler hda nf / Gl erenlerdedr childe lf
2040 Bu gt mminlere devlet-durur / Yohsa ol mnkirlere mihnet-durur
Chile renc iltmegil hsl degl / Zra kim cn aa kbil degl
Ubu sz tanugn eydem saa / id imdi niedr den soa
Drt blk mahlk yaratd ol lh / Kamus kuldur u kend pdih
Yog var eylemege kdirdr ol / Kanda kim ister-ise hzrdur ol
2045 n yaratd bunlar cismi-y-ile / Malum old her biri ismi-y-ile
Her birin hlini eydem ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Birine virdi nbvvet hilatin / Kamulardan yce kld devletin
Birine virdi vilyet tahtn / Urd gllerde anu rahtn
Birisin mn-la yr eyledi / Anu-un dilde ikrr eyledi
2050 Birin gline mhr urd alap / Klsardur bunlara kat azb
121
Hatemallhu al kulbihim ve al semihim ve al ebsrihim gvetn 2/7.
Ol blk kim rahmet old hnlar / Ol nbvvet hilatidr tonlar
Enbiydur ol blk bu dnyada / Mehur olup her biri geldi ada
Bunlara peygm geldi Tardan / Hem bulardur bu yol dogru giden
Mucizeyle dnyay dutd bular / Nie men men diyeni utd bular
2055 Bir grh kim vilyet ehlidr / ol erendr kim kermet ehlidr
Evliydur ol blk bell beyn / Halk iinde her biri old ayn
n bular hak yolna basd kadem / hakdan ald bulara fethu demHak yolnda gitdi
ol girt eren / Kopd bunlardan kermet b-kern
Bir grh kim imndur yolda / tikd u sdk u ikrrdur ii
2060 Mmin eydr bunlara Kurnda hak / Mrid inde okr bunlar sebak
Ne ki mrid dir-ise diler bular / Her ii ilhm-la alar bular
Mmin bahyii ilhm olur / Gizl iler gline grn gelr
Bir grh kim mhrlenmi-durur / Kfr inkr anda yirlenmi-durur
Kfir mnkir mnfkdur bular / Birbirine h muvfkdur bular
2065 Fil fitne zerk u hle ileri / Mahrakadur ulu bahyileri
Zra maksd viriidr ol alap / rgrr her kim neye klsa taleb
Vellezne ched fn le-nehdiyennehm sblen 29/69
Ubu drd drl halyk hlini / Kim didm bir bir saa ahvlini
dem asl dnyada bunlar-durur / Ey yavuz cmle ne kim var-durur
mdi gel sen bir acyib mani gr / Nie bisler ubu halk Mevli gr
2070 Ol kim eytdm drd blk halk hlini / Dile imdi niedr ahvlini
Her ne kim hak hazretinden feyz olur / Drdin zresine dpdz gelr
lla gr kim her birinde ne biter / Alayana ubu sz mani yiter
Enbiynu muciztn arturur / Kim anula ubu yol kyim-durur
Evliydan h kermetler kopar / Kim grenler kul olur hakka tapar
2075 Mmin hem arturur ilhmn / Dn iinde berkidr akdmn
Kfir mnkir mnfk gr nider / Ger gremezse grenden sor haber
122
Nesi artar bunlaru ol feyz ile / Dile imdi eydeym kldan kla
Fili artar fitnesi hem kalplg / Zulm v mekri v ham sarplg
Cmlesi bahyi ol birden dutar / lla ztnda ne varsa ol biter
2080 Nitekim ol grkl mays yagmur / Kim iinde gizldr Tar nur
Grleyp gk yzine bult agar / Yir yzine dpdz ol yagmur yagar
ol deiz karndaki gizl sadef / kar aa karu durur saff u saf
Agzn aar her biri ol yagmura / Yagmur iinde duran gizl nura
Yir iinden hem kar ifrt ylan / ol bihitde deme dmn olan
2085 Ol dah ol yagmura agzn aar / Nie kim yagmur der bir bir ier
mdi gr sen bu alabu kudretin / Anlagl hem bu hikyet hikmetin
Kim sadefde drr olur yagmur suy / undan eyler Pdih ol llyi
Ol ylanlar kursagnda zehr olur / Her kim aa sataursa kahr olur
kisin asl bir yagmur-durur / lla an biri yle dndrr
2090 Hem yene ol yagmuru bir hikmeti / Kamu yirde dpdz olur kuvveti
lla baglarda biter drl iek / re yirlerden gelr hr u haek
Yine baksa ikisin suy bir / Pes nedendr degme birn hy bir
Ubu sze bir dell eydem yene / Devlet ola ubu sz dileyene
Dile imdi Tarnu birligini / Hem Resl yr-la dirligini
2095 Dnyada gr nitdi bunlar neyledi / Birbirini gr ki neyle toylad
Tardan her ne hitb olur-d / An cn-la Resl alur-d
Malum eylerdi an yrnlara / Karusnda sdk-la duranlara
Drdine syler-idi bir lafz-la / Emr nehy ol ne-y-ise kldan kla
Degmesinde bir hner artar-d / ol ki kend cevherinde var-d
2100 Her iret kim klurd Mustaf / Sddka artar-d sdk u saf
mmer hem artururd adln / Anu-un katl kld ogln
Yz suy Osmnda hem artar-d / Kend cismin kendden rter-idi
Hem Alde fethartard seh / Kend cnn karu dutard oha
123
Hem iret kim bular grr-idi / hkmi anu kamuya varur-idi
2105 Kamu lem ol iret hkmine / Teslim olup yz ururd bu dine
Utbe v eybe Ebucehl-i lan / Eydr-idi kim zhi sihr-i mbn
Klel-kfirne inne hz le-shirun mbnn 10/2
Dah artard bularda kibr kn / Fil fitne zerk u hle gn gnin
Kamuya bir hkm olurd Tardan / Kim kfr hsl klurd kim imn
Her birin cevherinde ne-y-ise / Ol biterdi yavuz u ger keyise
Kll inin yeteraahu bim fhi
2110 Pes bil her nesne kim asl degl / Bi gt virr-ise ehli degl
Her ki burya kamna renc yiye / Sanmasun kim andan ol ekker yiye
kl ise chile renc yimegil / Yir-ise sora dnp incinmegil
Kimse kim bisledi ilan gencini / kbet aldurd elden gencini
Bu kadar sz mani yiter kile / Mani bilen alad kldan kla
2115 Anlaru kim mani bilmez cnlar / demiyye saymagl sen anlar
y Ak sen ol yire harc it seni / Kim yavu kulmayasn anda dini
Dn dah ger harc olursa sehl ola / lla ol kimselere kim ehli ola
y Hudy mnkir-ile chile / Yolda eyleme bizi bir dem bile
BN DSTN DRDN BBDAN
BEYN-I NEBT VE hAYVN VE NSN
VE MELEK DER VE HER BRSN
DRL MERTBN BLDRR VCD-I
DEMDE KM OKIYANLARA MALM
VE MUhAKKAK OLA KM KANSI SIFAT-
LA BU SIFT-I ERBAADAN MUTTASIF
OLUPDUR OL SIFATLA hAR OLACAK-
DUR VES-SELM
Eydeym senden saa vasf u sfat / A kulagun dile ilm marifet
124
2120 Ubu szden alayasn hli / Bildre bu sz saa ahvli
Hem sen hl saa grngele / Hem dah sende ne var malm ola
Bilesin her sret asl nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Hem gresin kend tahtu nakn / Hem bilesin kamularu bahn
Dnyada drd drl bnyd urd hak / A gz bir bunlaru stine bak
2125 Gr ki bunlar her biri ne idedr / Asl nedr kend ne, ad nedr
id imdi her birin adn / Kim bilesin sen bu sz dadn
Birin adn nebt eydr kelm / Mecmunu nie kim varsa tamm
Birisi hayvn-durur cemi-y-ile / Ubu bir szde gelr cmle dile
Birisi insn-durur den soa / Kamusn bir lafz-la eytdm saa
2130 Birin ad melek bell beyn / Ol dah bir lafz-la old ayn
Drdin drd drldr bahyii / Birbirine bezemez ryii
n kim ol Allah seni var eyledi / Bunlar sen ile yr eyledi
Drdini dzdi saa ayrlmasuz / yle berkitdi ki h rlmasuz
Drdin yirl yirin eydem ayn / Dile imdi niedr bell beyn
2135 Ol nebt cism degl mi kim biter / Ger timr itmez-ise bir dem yiter
Ol ki hayvndur sen nefs-durur / Kim yk dartar saa kuvvet virr
Ol biri kim anu insndur ad / ol-durur ol sende kim cndur ad
Ol melek kim vasfn eytdmdi saa / ol sen aklu-durur ol grsee
Drdi yoldadur saa ayrlmaya / Nie kim mr ola rlmaya
2140 Degme birn bir ekildr hlleri / Birbirine bezemez ahvlleri
Her birin hli sende var-durur / Zra kim asl senle yr-durur
mdi gel sen kendzi izdegil / Bunlaru hlini sende irdegil
Gr ki sen kanksnu hlindesin / Dirligin dirliklenp yolndasn
Kanksnu cevher glib-durur / Kim seni kendzine alup-durur
2145 Bil kim oldur mertebele menzil / Anu-la olsardur mahfil
n bu i malm ola senden saa / Gnde yz bi kez selm benden saa
125
Yohsa ger alaymazsa hli / Dile imdi eydeym ahvli
Gr ki bezer mi nebta mertebe / Yohsa hayvn dirligi mi saa de
Yhud insn mahfili mi mahfil / Yohsa ol mlk-i melek mi menzil
2150 dem oldur ki bu remzi bile / Dile imdi eydeym kldan kla
Ger alap ad sen zikr ise / Y anu sun sen fikr-ise
Yhu kullar hlini alar-sa / Dimedin hcet rev eyler-ise
Pes melek bahyiidr mertebe / Anu-un geldi hl aa de
Zra bunlar Hlku zikrin klur / Hem bu cmle mahluku hlin bilr
2155 Ger dilerse kim kla hcet rev / Gz ana irgre derde dev
Yohsa ger halku hlin bilmez ise / Dimedin hcet rev klmaz ise
Alaymazsa glde dneni / Bri dutgl sylenben dineni
Ger bu dirlikde olursa menzil / Bil ki insn mansbdur hslu
Zra insn ol-durur kim sz duta / Buyrug iinde dura gl uta
2160 Kim resl zre hitb inmi-durur / Emr iinde dogru dur dinmi-durur
Festakm kem mirte 42/15
Ger ulular szini almaz-sa / Emr-i maruf neydgin bilmez-iseHkm ile iler-ise
her bir ii / Bil ki sen hayvn gibisin iy kii
Zra kim hayvn aga zahm-y-la / Yk gtrben gider ilden ileHkm ile buyruk
dutan hayvn olur / Belki hayvndan dah gir kalur
2165 Kuran eydr ubu sz gyetin / Ger inanmazsa baa, gr yetin /
Ulike kel-enmi belhm ezall
7/179
Vay eger byle dah olmaz-sa / hkm-ile hem hsla gelmez-ise
Pes hakkat sendeki bu cism zt / yledr kim dagda bitmidr nebt
Kaan olsa oda yanmakdur ii / Gr ki ua bezemegil iy kii
Yohsa sen dah desin tamuya / Ubu szler h gtdr kamuya
2170 Belki senden yigrek ola ol nebt / Kim dege andan bize bir h sft
Ol kii kim hayr degmez kimseye / Ta u aga yig gele andan giye
126
Ubu sz takriri old tamm / erhi birle malum old her makm
Malum old her vcdu asl ne / Nie dner her birisi aslna
Gr sen aslu dah kanksdur / Sendeki h kanksnu hsdur
2175 Ger melek hulkn dutarsa iy saf / kbet peyvest olasn ol safa
Yhud insn dirligiyse dirlig / Ol erenlerle birike birlig
Yohsa ger hayvn husysa h saa / dem-iken hayvn oldu y saa
Vy eger dutdu-sa hulk- nebt / n lesin ummagl ayruk hayt
y Hudy ka sen kl yar / Kim bu halka bildre bu szleri
2180 Tevfikn artur kamu dileyen / Dileyp sz manisin alayanu
Cmle ekskligmzle iy Kerm / Rahmetden ayru dutma iy Rahm
ALTINI DSTN DRDN BBDAN
BEYN DER KM VCD-I NSN BR
EHRE MSLDR VE OL EHRDE BR
TAHT URILUPDUR VE OL TAHT ZRE HKM hKMLEDR VE OL
EHR
DRD KAPUSI VAR CEM MEVCDT
K KAPUDAN GRRLER VE KDEN
IKARLAR
Bir aceb hikmet diyeym nazm-la / erh takrr beyn kldan kla
Kim bu hikmet sr viriser cnua / Cn iinde kt ola mnua
Hem bu hikmetden bilesin hli / Alada bu sz sen ahvli
2185 Bilesin mmin mnfk ne-y-imi / Dnyada dirlikleri nie-y-imi
Dile imdi niedr eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
demde drd kapu var rehgzer / Yir gk ehli gelr andan geer
Eyle san bir d der kervnsary / Kruvn durmaz geer yl on iki ay
Yir gk degme biri bir il gibi / Orta yirde dem bir yol gibi
2190 Yol zere bu surat bir ehr ulu / Kim gelr andan geer uslu del
ehr iinde var-durur bir tahtgh / hkim ol taht stine hkm-i lh
127
Cn anu mlki gl genc-hnesi / Akl keyyli fehim peymnesi
Bu surat ehri makmdur muteber / Ger nie kim grinrse muhtasar
Bu ehirde drt kapu vardur ayn / Adlu adyla diyem bell beyn
2195 Birisi gzdr biri kulak-durur / Birisi dildr biri barmak-durur
Nk bed cmle gelr andan geer / Akl inde arz olur cndan geer
Kimisi gzden girr elden kar / Kimi kulakdan girr dilden kar
Zra gz grdgin el eyler olur / Kulak iidr dil syler olur
Gz alur nak virr cn mlkine / El karur ubu cihn mlkine
2200 Kulak alur szi virr gle / Yine glden gelr ol sz dile
Pes bil gzden giren elden kar / Hem bu kulakdan giren dilden kar
Zra lem dn gn devrndadur / Geh suratda geh gl geh cndadur
evrindr durmadn dlb gibi / Degir andan her vcda mansb
Her surat hll haline mansbn / Alur andan her birisi lykn
2205 Geldk ol mmin mnfk hline / Gr bularu dirligi ne hli ne
Grmek iitmekde bunlar niedr / lemekde sylemekde nitedr
Dile imdi eydeym erhi bile / Kim bilesin bu ii kldan kla
Grmek iitmekde bunlar fark yok / lemekde sylemekde fark ok
Ne ki mmin grr-ise dnyada / Hem mnfk grr an iy dede
2210 lla mmin hayr iler erri yok / Ol mnfk hayr klmaz erri ok
Zra mmin n grr hayr olur / Kursagnda bir ey i bi olur
Cmle elinden kar ol i anu / Ol sebebden yol hakdur mmin
Vel-mminne vel-mmintu bazuhum evliyu bazn 9/71
Ol mnfk dah hem hayr grr / Grdgi i cmle gline girr
lla kyner kursagnda yog olur / Anu-un gelmez elinden kalur
Vel-mnfkne vel-mnfiktu bazuhum min bazn 9/67
2215 Yavuz ii grr ol mmin dak / Hem grr n-hakk hem grr hak
Ol ki hakdur ilenr hsl olur / Ol ki n-hakdur kalur btl olur
128
Gz yoln eytdm nite vard ele / Gr kulak dah nie varur dile
Kim tuyasn bu sz mansini / Hem bilesin ayrug v hem seni
Sz kulakdan iner otrur gle / Yine glden gelr cmle dile
2220 Ey yavuz her nie kim sz olur / Kulag iitmekde cmle dz olur
Ne ki dil sylerse kulak iidr / Zra iitmek kulagu iidr
Sz iitmekde bu cmle hs u m / Fark yok ulu kii birdr tamm
lla gir sylemekde salur / Kimde ne gizl-y-ise ol alur
Kfr mn degmesi bir sz-durur / Bu kulakdan cmle gle girr
2225 lla mmin kfri kat eyler ykar / Biri bi olur imn dilden kar
Ve emmellezne men fezdethm mnen ve hm yestebirne 9/124
Ol mnfklar dah idr ahir / Kim bu mminler nie tesbhokr
Kulagndan girr hir gline / Lki biden biri gelmez diline
lla kfre gr nie ragbet ider / nki kfri iidr gr kim nider
Biri bi olur dilinden salur / Bu i ile ol mnfk seilr
Fe-akabehm nifkan f-kulbihim
il yevmi yelkavneh 9/77
2230 Pes bil grmekde bu kamu ii / Fark yok dpdz-durur her bir kii
lla gir ilemekde fark var / Kim neyi sever ise an kovar
Men ehabbe eyen eksere zikrah
Hem bu szde bir-durur cmle kulak / Sz iitmekde kulaga dutma dak
Sylemekde salur kfr imn / Girt bilgil bu szi dutma gmn
Sz iidende degl dutandadur / Tohm ekilende degl bitendedr
2235 Kii oldur kim elinden i kar / Yohsa bu gz kanda olursa bakar
y Ak sen ol i issi erene / Kurban eyle cn ol yol varana
Kim dilerse maksudua iresin / B-hicb ol dst yzini gresin
y Hudy dogru yoldan rmagl / Dstlarudan sen bizi ayrmagl
BU DSTN GARB VE BEDDR OL
129
SEBEBDEN BU ARADA ZKR OLINDI
SUL DER KM NEFS- NTIKA D-
HL- VCDDUR YHRC- VCD
VE CEVB VRR
y cihnu mkilin hall eyleyen / Dn gndz ilm hikmet syleyen
2240 Ben dah bir mkilm var soraym / hall iderse krne cn vireym
Her nese kim kii an bilmeye / Ger sorarsa bilene ayb olmaya
Mkili olan kii sormaya m / ekker-in kam sormaya m
Geri ksthlkdur ill soraram / n sulde mani vardur grrem
Geldk imdi szmz syleyelm / Bu szi kana varur soylayalum
2245 Grelm sz manisi kana gider / Degme gz grmez azm ine gider
mtihn birle degldr bu sul / htiycdan hem degldr ubu hl
lla bir k mevcidr geldi dile / Maksud oldur kim kii hlin bile
id imdi eydeym kim hl nedr / hl iinde sordugum ahvl nedr
Kend hlm soraram hl bilene / Cism iinde kendzini bulana
2250 Zra bu cismi alap drt nesneden / Eyledi kim kyim old bu beden
Od suy toprag katd yile / Drdi bir yirde bu cism old bile
Kend emrinden bu cisme virdi cn / Cism anula zinde old b-gmn
Akl hem ol cna yolda eyledi / Nefsi dah bile kolda eyledi
Degme birsi iine kyim-durur / Kim bu cism anu-la dyim-durur
2255 Eyt bulardan kanksdur dem / Kim anuladur mkerremlik demi
Kanksdur hak gp syledgi / ol firitehler scd eyledgi
Velekad kerremn ben deme
17/70
Gzlerem ben demin cismini / Bulmazam cism iinde hsmn
Bilmezem kim cn mdur y akl u nefs / Y su m toprak m od m y nefes
Kanks gider-ise bu cism lr / Btl olur i ev issz kalur
130
2260 Pes bularu ortasnda kimdr ol / Kim bu evde mutlaka hkimdr ol
Hd bular her birisi yumdur / buyuran kan bunlar iidr
bitiek taglsar her biri / Nire varur grndur yirl yiri
Gir bunlar cmle gider aslna / Toprag topraga su suya yene
Yil yile karr u hem od oda / Akl u cn dergha varur iy dede
2265 Nefs lr hd ortada bell beyn / Kan ol alnn aup benven diyen
Kll nefsin zikatl-mevt 3/185
Kan ol kim ben flnam dir idi / Drl nimetler cihnda yir-idi
Kana vard kan ol gster baa / Ubu szdr ol ki ben sordum saa
Eyt baa kanaru vard kan ol / un bilendr ki bildi an ol
ol kiidr sordugum ben ol kii / Kim benmdr dir-idi cmle ii
2270 Akla aklum cna cnum dir-idi / Nefse v hem cisme benm dir-idi
Akl u cn u nefs ten old cd / Kanda vard ortadan ol kethud
Akl-la m vard yohsa cn-la / Nefs-ile mi kald yohsa ten-ile
Yohsa ol bunlardan ayruk bana / Kii midr kim hakemdr iine
un bilendr ki bildi kendyi / Kendyi bildi v buld Tary
Men arefe nefsehu fekad arefe rabbehu
2275 Kendzin bilmeyene dav harm / Ne diyem ben ol kiiden ne soram
Kendzin bilen bilr kim ne-y-idi / Ubu mlke gelmedin kanda idi
Hem bu mlke ne-y-in geldi bilr / Allah an ne ie sald bilr
Yine bu mlkden gidiek ol kii / Hem bilr kim ne olur anda ii
ol kii kim kendzin kimdr bilr / Ol hakkat menzile irmi olur
2280 Hem dilerse irgre kalmlar / sa bigi dirgre lmileri
Ol kiiye kul olan magbn degl / Dek bizi ol kullga klsun kabl
ku cn fid olsun aa / Andan ayru olmasun den soa
Bu temenny kabl klsun Cell / Dileyenler olmasun hr u zell
y Hudy tevfiku ayrmagl / hazretden sen bizi h rmagl
131
2285 Hem dah bu dileyen klaru / Sdkn artur ya lh bunlaru
YDN DSTN DRDN BBDAN BU
YET K MESELL-CENNETLLET V
DEL-MTTAKNE TEFSR DER BL KM HAK TALKABLE HALKUL-
EBDN
47/15
YREG CENNETE MSL YARADUPDUR
VE OL DRT YARMAK KM CENNETDE
MEZKRDUR ANU MSL GLDE
VAR ERBB-I ZEVKE GZL DEGL
Eydiserem yine bir h vasf- hl / H hikyetdr latf h misl
Hem teferrcdr rifler gzine / Hem temdur erenler zine
Hem ulular glin erhi-durur / Hem ol umak ehlin medhi-durur
Hem mukbildr gl ol umaga / Belki yigdr bakma hr kumaga
2290 lem glidr umak ggsi gg / lemi ko umag ko gli g
Gli hak kendzi-y-in eyledi / stesnler beni glde didi
Umag ev eyledi mminlere / hri kudurmag-un mmin ere
Ne kim ol umakda var glde var / Ik-la diler-ise eydem ne var
Dile imdi eydeym ol umag / Umag iinde akar drd rmag
2295 Kim nie akar bile karmadn / id imdi eydeym bir bir adn
Biri sudur biri stdr biri bal / Birisi hamr u velkin h hall
Fh enhrun min min gayri sinin ve enhrun min lebenin lem yetegayyer
tamuh ve enhrun min hamrin lezzetin li-ribne 47/15
Umag iinde akar drdi bile / Drdini mminlere virdi bile
Taht u tc u hulle v hr u kusr / Kamus mmin in hzr-durur
F-cenntin ve uynin yelbesne min sndsin ve istabrakn mtekbiln 44/52-53
Nr tabaklar tolu drl yiyesi / Kim bu mminler varuban yiyesi
2300 Hem dah ddr gsterde alap / Ol mde halk klur dn gn taleb
132
naallah rz kla kullara / Ol dkenmez hn bu yohsullara
mdi gel girlm gl umagna / Lyk ise hrisin kumagna
Bir iid nedr bu umak hrisi / Yz bi umak bigi degir birisi
Hem didm drd rmag ol umakda var / Dyim eksilmedin anda akar
2305 U glde akadur drdi bile / Dile imdi eydeym kldan kla
Anda bir rmag sudur bundag seyr / Kim ne mescid kor ne bthne ne deyr
Anda birsi hamr u bunda marifet / Kim bu cn serho eyler mey-sfat
Anda bir rmag stdr bunda ilm / Ol biri kim anda baldur bunda hilm
n gl h ekszin umak-durur / Pes bular her biri bir rmak-durur
2310 U glde akadur drdi bile / U bular kim adlar geldi dile
lk glde hak an nak eyledi / Dndi bu dstlarna bah eyledi
kisin rz eyledi derve hak / Ik odndan suhte v dil-re bak
kisin hn eyledi ilm ehline / T anula kyim ola bu dine
mdi gr kanksdur dervler / ol alap k bile dil-rler
2315 Ol hakmdr ne neye lyk bilr / Olm olday bayk bilr
Virdi seyri marifetle bunlara / Leyli kndan yanan mecnnlara
Seyr iderler cn-la dst evine / Anda varan aglamaya avna
Cn varuban grdgin dil syleye / Marifetle bize malm eyleye
Ol kii kim yaluz anu seyri var / ol suya bezer ki dn gn h akar
2320 Anu-la ay u iret olmaya / Sudan ayruk yaluzn i gelmeye
oldur ol kim bir kanna ieler / nki kand terk idben geeler
ol ki yaluz marifetdr key gibi / Ol dah ol suy eksk mey gibi
Her kim ier kyndrr kursagn / Sayru eyler demn sagn
Ol dah hem key degldr yaluzn / Dile imdi eydeym dirlik zin
2325 Kimde kim iksi bile mevcd ola / Ol kiin ii feth cd ola
Yol iinde serdih ola ol kii / Meclis ola dyim anu ii
Andan iren hn-u-mnn terk ide / Cmlesi ayk gele esrk gide
133
Seyr-ile ol marifet issi budur / Zra kim biri hamr biri sudur
Geldk imdi st ile bal erhine / Dile bir gr takriri ne ne erhi ne
2330 Ol st rmagn eyitdm ilm-idi / Ol biri kim bal-durur ol hilm-idi
Bunlar ilm ehline virdi Cell / Kim anula olalar halka dell
Ol dah hem yaluzn nesne degl / Yaluz an kimsene klmaz kabl
Kimsede kim ilm ola hilm olmaya / Ol hilimsz ilmi kimse almaya
Zra kim bu ilm n b-hilm ola / Ol ilimden ok kiiye zulm ola
2335 Y ilimsz hilm olursa yaluzn / Ol kiide tz harb ola bu dnHilm yaluz b-
ilim ide degl / An dah kimsene klmaz kabl
Pes ikisi bile gerek kiide / Kim anu didgini halk iide
Halk davet eyleye hilmi bile / Emr-i marf bildre ilmi bile
Udu il sebli rabbike bil-hikmeti vel-mevizatil-haseneti 16/125.
Ol kii ne dir-ise bayk-durur / Halk davet klmaga lyk-durur
2340 Ger olursa kimsede drdi bile / Bu cihnda ol kii ndir ola
Pes ola ol kimsene kutb- zamn / Rahmet ola leme ol b-gmn
Ol glde kim bu drd rmag ola / Pes hakkat ol gl umag ola
Hem alap ddr anda grine / Bugn iste an gyme yarna
Her ki bunda gle girmez-ise / Gl ire dst yzin grmez-ise
2345 Yarn anda umaga girmeyiser / Pdih ddrn grmeyiser
k ister dn gn ol gli / Olmag-un gl issin kul
Her kim aa kul olursa d ola / Dnya hir kaygudan zd ola
naallah kim alap rz kla / Lyk eyleye bizi ol gle
SEKZN DSTN DRDN
BBDAN BEYN DER KM HER
MEVCD VCD-ILA RSTE VE
MZEYYENDR VE GEREK KM DRD
UNSURDAN DRD DRL FERZEND
VCDA GELE VE YED- MEMT
134
OLARU ZEYL- hAYTINA RMEYE
Kimsene kim erlige degmi ola / Eydeym kim neyleye ol ne kla
2350 Neyleye kim bileler ol er-durur / Drl bahyiler anda var-durur
Ger nie kim gizldr erde hner / Belrr elbette andan bir eser
Kim anula ol hnerler bilinr / Nitekim mk yiylemekle bulnur
Ol hnerden eydeym bir ka habar / ol kadar kim muteberdr muhtasar
Sanma kim bunak-durur erlik ii / Bide biridr ki direm iy kii
2355 Yohsa ben an nie eydem tamm / Ulu yirde urlupdur ol makm
Kamusyla geldk erlik erhine / Bir gr anu dirligi ne erhi ne
Kim bilesin erlige irmek nedr / id imdi kim hikyet nitedr
Her kim erlik tahtna agm ola / Ol kiiden drd ogul dogm ola
Drdi drd ide ola kyim-makm / Atasnu adn adura mdm
2360 Drdi toga drd yirinden ol er / Eydeym ger aug-sa gzler
id imdi her birin adn / Kim bulasn ubu sz dadn
Bir ogul oldur ki mlndan dogar / yle kim mln dker mescid yapar
Medrese hem kpri hem krvnsary / Ataya alk ider yl on iki ay
Zra mlndan dogan ogl-durur / Anu-un ata adn adurur
2365 Bir ogul oldur ki nefsinden biter / Ata gider yirini ogl dutar
Ogl-y-la ata ad alur / Ogln gren du aa klur
ol oguldur ol bitp nefsden gelen / Kim bu halk eydr fuln ibni fuln
n slle mukbil ola dnyada / Ata adn yirde komaz iy dede
Bir ogul oldur kim ol cndan gelr / Ata bu mlkden gider ogl kalur
2370 Dn gndz sohbet ider halk-la / Atasnu ad kendyle bile
Ol ogul ubu kitblardur ayn / Atasn bildrr bell beyn
Her kitb kim dnyada kalm-durur / Cmlesi cndan dogup gelmi-durur
Pes bu sz cn ogldur h ekszin / Maniye bak kim gresin cn yzin
Bir ogul oldur ki ztndan iner / ol erglar kim rgndan yanar
135
2375 Ogldur ztndan inmi eyh ol / Ger srerse eyhi gibi dogru yol
Bu halfe kim kopar erden kopar / Ol ere k olan aa tapar
Zra kim ogl anu baykdur ol / Aa ogul olmaga lykdur ol
eyhi gider dnyadan bunlar kalur / eyh yol nieydgin malm klur
Kimsen kim h halldur lokmas / Hem dah gitmi-durur gli pas
2380 Ger kala ol kiiden bu drd ogul / Olmaya h dirliginde b-usl
Ger harmdan kursag dolm-sa / Andan ubu drd ogul kalm-sa
H bulardan gelmeye bir h kln / Kim aa yolda olanlar ola renc
U didm ol drd ogul erhin saa / Malum old her biri den soa
Her kim ubu takrir issi ola / Kend gide drd ogul bunda kala
2385 Ol hakkat diri-durur lmedi / ol kii ldi kim oglu kalmad
Bu kadar sz mani yiter kile / Her ki kildr bile kim ne kla
Ubu szden malum ola i aa / iinde gelmeye tev aa
Devlet ol kimseler kim i bile / Dnya ire hakka lyk i kla
i kala kend gide dnyadan / Cn lmeye lrse bu beden
2390 y yaranlar ubu ie cehd id / iinde pdiehle ahd id
Eyle ile kim geiek rzigr / Kala sizden dnyada bir ydigr
An gren aa sizi dem-be-dem / Eydeler kim zhi yol zh kadem
Eyle etme kim grenler kakya / Arduuza kamu lanet okya
Ubu dnya bk kalmaz kimseye / Cn gl harc eyleme bu dnyeye
2395 Dnyadan h kimsene almad dad / Devlet anu kim koya bir ey ad
Kendden sora cihnda yd ola / Kendn anda revn d ola
ku szi gtdr dutana / Dutmayanlar yarn anda utana
y Hudy rahmetden sen bizi / Aydn eyle bu tonuk glmzi
Bizi bizm hlmzle sormagl / Dnya hir dogru yoldan rmagl
DOKUZINI DSTN DRDN
BBDAN BEYN DER KM hAK TAL
136
VCD-I NSNI DRD ZIDDAN YARATDI
VE ANDA BR TAHT DZD VE BR
SULTNI TAHT ZRE MUKARRER TD VE
ANSIRA EMR TD K HIDMETNDE
OLALAR KIRK YILA DEGN ANDAN
MUHTELF hL OLUP ASLLARINA RC
TMEK DLERLER AKL BR NE GN
MULCET DER HR HER BR MER-
KEZNE VARUP TEFERRUKA hSIL OLA
2400 Yine geldi glme hakdan eser / Ol eserden eydiserem bir haber
Vasf- hldr bu haber alar-sa / Sini saa bildre diler-ise
Ger dutarsa kulagu bir dem baa / Gsterem man-y-ile seni saa
Nedr aslu nie geld bu ile / Kim-durur bunda harf sen-ile
Alayasn sen seni kim kandasn / Dirlig ne kim harf sen nesin
2405 Ol harflerle bu evde birlig / Niedr yoldalgu u dirlig
un bildse bilrsin hli / Ger bilmezse iit ahvli
Eydeym kim ten nedr cn nedr / Cn-la tende ehr erkn nedr
Bu ne tertbdr ki dzdi ol Cell / Gh izzetde bu tertb geh zell
Baga v bg u sary u taht u baht / Ay u iret hl u dirlik nerm saht
2410 h oturm ileyinde drd harf / Geh muvfk hlleri geh muhtelif
Ne sebebden muhtelfdr hlleri / id imdi niedr ahvlleri
Her birin hllerin eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Bir kulag ur gr ne direm iy zarf / Nedr ol sultn u hem ol drd harf
Baga v kk sary u taht nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
2415 Ubu lem bagadur dny sary / Bu saryda kim gandr kim gedy
Her saryda bu surat bir taht-durur / Taht issz grme sultn oturur
Kanda kim taht var-sa sultn var / Nitekim her bir vcdu cn var
137
Drd harf dzlp-durur sultn-la / Yani toprak yil od su cn-la
Cn oturmdur surat tahtnda h / Tapuda ol drd harf durmdur u
2420 Dyim bunlar bile iret klur / Cn oturm ayrug hidmet klur
Dn gn megl olur bunda bular / Bu hayt ayn srer tende bular
Akl oturm bezm dzmi ortada / Hem vezr hem nyib hem kethud
Nefsi gr kim bunlara sk olur / Hem arbu lezzetin ilk ol alur
Ski nefs sagrak ideh bde hl / Bdiye bu rz u hefte mh u sl
2425 Bu hayt hliyle bunlar ay ider / Ey yavuz ne ki gelse n ider
Krk yl olna bular h szkr / nki geldi gedi krkdan rzigr
Sr olur her biri aydan usanur / Asln aar asl zre uzanur
Zra kim mstagrak old mestlige / Balad her biri bir bed-mestlige
lk fozullk toprak eyler ortada / Aslna kavumak ister iy dede
2430 Asl khil ol dah khil olur / Yoldayla yrimez gir kalur
Oturak gir durmak dilemez / Yatmak ister ie varmak dilemez
enr her bir ii ilemege / Dilemez kim de bir dem emege
Eyle olsa meclis zevk gider / Akl an cem itmek in gr nider
Tbdan aa erbet eyler irr / An ol khllgndan gerr
2435 Kim yene yolda ola yrnlara / Szkr ola harf olanlara
Ol dzildi bu kezin yil mestlige / balad hem ol dah bed-mestlige
Yani diler kim bulardan ayrla / Asl yildr kara hem yil yile
n diler aslyla ola sohbeti / Kasd ider vrn kla bu sreti
Bu surat gh ksrr gh aksurur / Ubu iler cmle yil fili-durur
2440 Geh yregin agrdur geh bgrini / Geh beli geh gksi v geh yagrn
Geh dutar dizin geh kollarn / Yani kim amak diler yollarn
Yol aar yil aslna gitmek-in / Bundag dzgni terk itmek-in
Yil gidiek yine meclis daglur / Gitmesn dip akl aa dermn klur
Yine tbdan erbet eyler ol yile / T dzile yil bayag menzile
138
2445 Yil dzildi bu kezin balar bu od / Mest olup bir gr ki ne iler bu od
Geh teni tlak ider geh kabz ider / Geh dimg huk olur akl gider
Geh olur kim hasba iin kyndr / Geh yarakan renci rengin dndrr
Kamus od filidr gitmek diler / Yani kim bu bezmi terk itmek diler
Od gidiek yine bu bezmi bozar / Akl aa tbdan yine erbet dzer
2450 Komaz od gitmege vazgetrr / Yine bu od skin olup oturur
Od dzildi bu kezin su old mest / Diler eyvndan ka kla ikest
Yir yirin yol eyledi szd kar / Geh gzinden gh burnndan akar
Geh katarul-bevl olur bir bir tamar / Geh teninden zilr bir bir tamar
Kamus su filidr maksd ne / Yani diler su suya gide yene
2455 Su giderse yine bu dirlik gider / Ubu meclis daglur birlik gider
Yine dzer akl aa tbdan arb / Dilemez kim ola bu meclis harb
Su dah sabr itdi cem old yine / H dzildi ol bayag hline
Bu kezin bed-mesligi sultn klur / Yani gitmek azmini bu cn klur
Ayrug aa kiin dermn yok / Anu zre kimsen fermn yok
2460 Akl ana pes rey tedbr klamaz / Tb iinde erbet ister bulamaz
Pes ecel oldur bil bell beyn / Mahluku aa eli irmez ayn
Emr ile gelmi-idi ol bu ile / Yine bu mlkden gider hem emr-ile
H kil aa dermn bulmad / Kamu ii bildi an bilmedi
nki h bezmin gtrdi kul nide / Her birisi kend aslna gide
2465 Od oda v suv suva v yil yile / Gitdi kald toprag toprag-la
Kll eyin yerciu il aslihi
Ubu sohbetde ki bunlar var-d / Drd harf sultn-la kim yr-d
Nie yimek nie imek ortada / Nie zevk kim srdiler bu dnyada
Ger alap hond-sa ol dirlige / Hergiz olmaya zevl ol birlige
Yohsa hond olmadysa ol Cell / T ebed kald bular hr u zell
2470 Dah ne eydem saa bundan latf / Ger harfse ger erfse ger zarf
139
Ubu szden alayasn hli / dem-ise bilesin ahvli
Yzi toprak ku ol kimseye / Kim bu szi cn iinden dileye
Aa lyk ar ola dirligi / Dirlik issiyle birike birligi
y Hudy rz kl kullarua / Ol dkenmez hn yohsullarua
ONINI DSTN DRDN BBDAN
BEYN-I TAhKK-I YET- MHALKUKM
VELBASUKM DP BLDRR KM hAK
TALDLED KM Z GENCN ZHR
DE K KNT KENZEN MAHFYYEN YED-
KUDRETLE VCD-I DEM TAhMR TD
PES CMLE NFSI KE-NEFSN VhDETN-
DR 31/28
2475 Her ki bildi kend hlin dnyada / dem oldur hakkat iy dede
Kend hlin bilmeyen dem degl / Aa hayvn dir-ise sen gam degl
demi bu nak u sret bilme sen / Manisz dem degldr hd bu ten
Manidr kim sreti kyim dutar / Mani olmazsa suratdan ne biter
Sreti nkim yaratd ol lh / Gr ne tertb eyledi ol pdih
2480 Od u suy toprag katd yile / Sret old drdi bir yirde bile
Hem bu drtden bitdi drd nesne tamm / Drdi dutd sret ire drt makm
Anu-la sret old muteber / Ta degl ger grnr-ise muhtasar
Her birin adn eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Birin adn nebt eydr ulm / Birini hd hayvan eydr bu dilm
2485 Birisi insn-durur bell beyn / Hem melekdr birisi bilgil ayn
Yani tendr nefs cn u akl-la / Sret old drdi bir yirde bile
Ol melek insn u hayvn u nebt / Bu suratda her biri dutd sebt
Her birin yirini eydem ayn / id imdi niedr bell beyn
Ba gr kim yir idinmi ol melek / Yani aklun taht andadur dlek
140
2490 Gksi gr insn-un old sary / Yani cn anda olur yl on iki ay
Bil karn old mlk hayvna hem / Yani kim nefs tahtdur pt ikem
Bu ayaklar hd nebta dek-durur / Yani direkdr bu mlki gtrr
Pes melek insn u hayvn u nebt / Akl u cn u nefs ten dzdi hayt
dem bnydn ol pdih / Ubu drd nesneden urd ol lh
2495 yle kim her birini eytdm saa / erhi birle takririn den soa
Yine eydem k-la diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
Bu ayak geldi nebta bezedi / Anu-un bitdi yle uzad
Hem bu karn old ol hayvn yiri / Grsez kaplapdur an bir deri
Gks old h sary insn-un / Bu yrek anda makmdur cn-un
2500 Gksi gr kim nie muhkem eyledi / Drd yaadn berk skle kaplad
lle ba old melek mlki tamm / Anu-un dutd akl anda makm
Ba muhkem kala kld ol lh / Ba iinde virdi akla tahtgh
Yani ol mlk-i melekdr ekszin / Her kim andan bakd grdi dst yzin
n bu i byle tamm old drst / H yaradld beden lk st
2505 dem old v geldi dnyaya / Kim aa bunlaru adn kim saya
Kamusn kld alap bir dem / Pes aa mlk eyledi bu lemi
Ve hvellez eneekm min nefsin vhidetin 6/98
dem bir nefs-durur den soa / erhi birle adn eydem saa
M halkukm vel basukm ill ke-nefsin vhidetin 31/28
n ke-nefsin vhid old dem / id imdi eydeym ol demi
Ol Safiyyullah ki halk eydr dedem / Bu ke-nefsin vhide old kadem
2510 Cmle halk sulbna alm-d / Bunlara kend ayag olm-d
nki ol dem ayag old ayn / Aa bu ryendelk geldi beyn
Aa bu ryendelk gelmi-idi / Boy anu-un blend olm-d
Gedi dem devri geldi Msaya / Ol dah bir gr neye bezer neye
Msaya pyendelk gelmi-idi / Yani kim pt ikem olm-d
141
2515 Dutd hayvn mlkini srdi iin / Gtdgi hayvn-d yazn kn
Pes ke-nefsin vhid karndur ol / Kavmin hayvnlg ann da bol
Ol kavum hayvn deglmisse i yr / Ot nin klalard ihtiyr
Her dem umak nimetin yirler-idi / Biz bua katlanmazuz dirler-idi
Len nasbira al tamin vhidin 2/61
Eytdiler kim y Mus hakdan dile / Tze nimetler ki bu yirden gele
2520 Nuht dilersevz biz an yiyelm / Sini her dem kanaru isteyelm
Fedu len rabbeke yuhric len mimm tnbitl-arzu 2/61
Msa ol dem sdk-la kld du / hak katnda ol du old rev
Bitdi bakla inhiyr n kld nz / Sarmusak hem mercmek hem piyz
Min baklih ve kssih ve fmih ve adesih ve besalih 2/61
Pes hakkat ol kavum hayvn-d / Msa hem anu-un bn-d
Bir dah hem bunlaru hayvnlg / ol-d kim dogak oglancug
2525 Anasndan ton-la dogar-d / Ten ulalduka ton artar-d
Nitekim hayvn togadur ty-ile / Tsi artadur bile kend-y-ile
Bir dah tanuk bularu hline / Mutlak hayvnlg ahvline
Muciztn Msanu ol Pdih / Asasnda kom-d ol lh
Vem tilke bi-yemnike y Ms kle hiye asye 20/18
Zra hayvn srilr aga-la / Srmeyine yrimez dogru yola
2530 Gedi Ms saya geldi zamn / saya gyendelik geldi ayn
Anu-un dogdug dem syledi / Kendzini halka malm eyledi
Ve ykellimn-nse fil-mehdi ve kehlen 3/46
Pes bil s ke-nefsin vhid / Gksi-durur h gmnsuz iid
Zra kim sz cmle gksde olur / Nuht gerekse bu dile andan gelr
Bu gks insna mlkdr iy kii / sa geldi manide anu tu
2535 sa insn mlkine hkim-durur / Pes melek mlkine hkim kim-durur
Ol melek mlkine hkim iy saf / Mustaf geldi cihna Mustaf
142
Aa bu cyendelk gelmi-idi / Ne ki old olsar bilmi-idi
Yirde gkde ne ki varsa buld ol / T ebed i neydgini bildi ol
Ullimt ilmel-evvelne vel-hirne
Pes ke-nefsin vhide ol ba-d / Akl-la devlet ann yolda-d
2540 nkim ol geldi tamm old vcd / Anda dzildi rk u hem scd
Ol ke-nefsin vhid u old tamm / Drd kii drd menzili dutd makm
Evvel dem ayag old grsez / Mertebe ryendelik geldi aa
Msa kim karn-durur ol gvden / Mansb pyendelik geldi anu
sa anu snesidr iy kii / Grsez gyendelik old ii
2545 Pes Muhammed geldi ba old aa / Menzili cyendelikdur grsez
Bki nie halk ki vardur dnyede / Tbidr bu vcdu iy dede
Oldur Allah gdgi ol dem / Aa bir ev eyledi bu lemi
Ve lekad kerremn ben deme 17/70
n birikdrdi bular ol alap / Pes anu zre bu kez kld hitb
Eytdi ile nie buyrld ise / Dogru durgl nie emr old ise
Festakm kem mirte 11/112
2550 nki durd ol ulu dem r / Boy gedi yidi gkden yokaru
Durd dem kim ayakdur Mekkede / Yani Mekke pyighdur iy dede
Msa kim karn-durur agd Tura / Yani kim pn gerek tagda dura
sa kim ol dem gksi-durur / Aa ol drdini gk krs-durur
Mustaf kim ba-d kd tamm / Tarnu ar aa old makm
2555 Kbe-kavseyn old anu menzili / T ebed ol hazret old mahfili
Fekne kbe-kavseyni ev-edn 53/9
Cmle peygmberler old bir beden / Kbe-kavseyne iridi Mekkeden
Pes cihnda ubudur ol ulu kul / Bu kii akl-durur ol akl- kl
Akl dutmdur cihn dpdzi / Yire gge toptoludur kendzi
Cmle enbiynu ol asl-durur / Evliy cmle anu feri-durur
143
2560 Z vcd- muteber rste / Ez-zemn t nh felek ber-hste
Ol ke-nefsin vhid u old ayn / Cmle halk bir nefs-durur bell beyn
nki old cmle mahlk bir vcd / Yir gk ehli aa kld scd
Ve iz kuln lil-meliketiscd li-deme feseced 2/34
Cn kulagn a ki bu sz alana / H ganmet ola cnu dilene
Cn gziyle bak kim an gresin / Ubu sz manisine iresin
2565 k anu kuldur kim cn var / Cn iinde bhesz mn var
Girt mmin dnyada ol kiidr / Mani szin kanda bulsa iidr
Her ki man neydgin bilmez-ise / Mnkir oldur maniden almaz-sa
y Hudy dogru yoldan rmagl / Mani ehlinden bizi ayrmagl
EL-BBL-HMS FL-HUMSYY
Hem biini bb iinde on latf / Dsitn var pr letyif iy harf
2570 Bildrr kim kim-durur her fasl u cins / Hemnn ki pen perde pen hiss
DSTN-I EVVEL BN BBDAN HKYET DER BU hADSDEN K
MAASSEMVT, LHR VE TEMSL
GETRR LEM- SUGRVE KBR AA
YAN VCD-I DEM MUKBLE-
LEM- ULV VE LEM- SFLDR
Ol kadm sultn kadm-durur kadm / Ol azm Sbhn azm-durur azm
Dilerem sultnlgn vasf eyleyem / Dile gelmez nideyim ne syleyem
Bedei yok ortag yok birdr ol / Kanda kim ister-ise hzrdur ol
Aklum anu sunna kald taa / ciz hayrn haber virmez saa
2575 Anu ululgna had yok-durur / Vhid oldur dah vhid yok-durur
Ubu azmet kim anu var b-zevl / Nie eyde kimse aa vasf- hl
Ubu azmet ileyinde hs u m / Msivallah ser-be-ser cmle tamm
Kamus ol bir mcerred sz gibi / yle durm bir muallak koz gibi
Mas-semvt vel-arazne fil-azametillhi ill ke-cevzetin muallakatin
144
n mukbil geldi lem bir koza / Ol kozu mansi ne gellm sze
2580 Kim bilesin koz nedr lem nedr / id imdi kim hikyet nitedr
lemi bi kat yaratd ol Cell / Kimisi izzetdedr kimi zell
Bir kat cism-i nebtdur kim biter / hazrete irmez gir bunda yiter
Bir kat hayvn-durur bell beyn / Ol dah ta kat-durur bilgil ayn
Bir kat insn-durur ehl-i hitb / Bunlaruundur beret hem itb
2585 Hem yene cism-i melekdr bir kat / Kim bularu yiri ol hak hazreti
Andan ayru var-durur bir kat dak / Ol-durur bu kamusnu revnak
Ol alap srr-durur h ekszin / Gsterr klara mauk yzin
lem bi katn eytdm saa / Adlaryla her birin den soa
id imdi niedr ol koz dah / Dut mukbil leme ilmin oh
2590 Koz dah bi kat-durur lem gibi / Anu-un bezer aa tertibi
Dile imdi her birin adn / Kim bilesin ubu sz dadn
Bir kat ol gk kap-durur hemn nebt / Kim anu varlgna yokdur sebt
Bir kat andan ierki kat kap / Cism-i hayvndur olur hem ol harb
Bir kat ol lb kim kozu cndur ol / yle bil kim cism-i insndr ol
2595 Bir kat ol yagdur ki lbb cndur / Ol melekdr kim bular rhnidr
Bir kat ol nrdur ki yag gizler an / Oldur ol eytdkleri cnlar can
Ol-durur ol gizlen genc-i nihn / An ister ygrp cmle cihn
Koz dah bi kat tamm geldi dile / Takrir old kamus kldan kla
leme geldi mukbil takriri / Gr ki neyler pdihu takdiri
2600 nki ol azmetle nesne de degl / lem anda koza olsa ta degl
Y aceb mi ger muallak durdsa / Durmaya m ger muallak dur dise
Yz bi anadur anu cebbrlg / Hem ezeldr hem ebeddr varlg
Kanda kim ister ise hzrdur ol / Yog var eylemege kdirdr ol
Hem var yog eyleyen oldur yene / Kamu nesne mahkm anu emrine
2605 Ol getrdi yog-iken bu lemi / Ol bitrdi lem ire demi
145
lem zre yazd ibret nshasn / demiye virdi dni noktasn
lemi bu demde gizledi / Ehl-i dni geldi an izledi
Grdi lem demde gizldr / Gizl ilm nak zhir yazludur
Okd ol nak bildi lemi / Ubu ilmi bilen old dem
2610 mdi gel sen kendzi irdegil / Ubu ilmi kendzde istegil
Gr ki sen kimsin bu lem nedr / it imdi kim hikyet nitedr
Bi kat ol lem ki eytdm tertibi / Durm-d bir muallak koz gibi
demde kamus vardur ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Hem vcd bi kat-durur biin dah / Ben diyem adn u sen ilmin oh
2615 Biri tendr biri nefsdr biri cn / Biri akl u biri esrr- nihn
Ten mukbil ol nebta kim biter / hazrete irmez gir bunda yiter
Nefs tamm hayvn gibi gelmi-durur / Anu-un hrs-la tolm-durur
Cn mukbildr tamm insn gibi / Aa bezer cmle drl tertibi
Akl hem gelmi-durur misl-i melek / Kim muayyen ileyinde nh felek
2620 Ol kim esrr didm ol ol nr-durur / Kim gren ddr anula grr
Hem mukbildr vcd ol koz gibi / Aa bezer urlupdur tertibi
yle kim bi kat-durur eytdm saa / id imdi niedr den soa
Ten kozu gk kabdur nefs kat kap / Kaan lse olsar bunlar harb
Cn iidr akl u cn iinde yag / Pdih k-durur anda rg
2625 Yag iinde gizlenr ol nr ki var / ol mahabbetdr kim ol Allah sever
Grsez nie yanupdur iy saf / hak nurndan ol erg- Mustaf
Ve diyen ilallhi bi-iznih ve sircen mnren 33/46.
Ol ergdan sen dah yandur erg / Yandurasn var-sa bauda yag
Akl u dni yani yagdur mani nr / Akl ol umaga bezer mani hr
Kimsede kim akl u dni var ola / Lcerem kim mani aa yr ola
2630 Kimsen kim akl yar klmaya / Lcerem bu maniden dad almaya
dem bu akl-la buld eref / Grsez akl giden old haref
146
k eydr mani szin akle / kl oldur maniye saddak kla
Maniye her kim gl virmi ola / Hi gmnsuz maksuda irmi ola
Mani bilen bu sz dadn bilr / Gizl naku rengin adn bilr
2635 hak bizi bu maniden ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
KN DSTN BN BBDAN BEYN
DER KM hAK TALLEM- KBRYI
B YARATDI VE LEM- SUGR K
DEMDR ANU MUKBLNDEDR
AMM HEYETNDE AKS OLUPDUR
DEM N KABRDEN BA KALDURA
LEM- VCDI VhD GRE MAN
YEVME TBLES-SERRU BLNE 86/9 /
2636 Tar gdi Kurn ire demi / dem nedr bilendr demi
Nshasdur dem ubu lem / Serveri v hsdur her nesnen
lem ire ne ki varsa nak u bah / Kamus bu demde old nak
yle kim bir zerree yokdur kemi / Ne ki lemdr hemndur dem
Senrhim ytin fil-fki ve f-enfsihim 41/53
2640 Pes nin lem durupdur muteber / dem nie dpdr muhtasar
Ne sebebdendr bularu hlleri / Dile imdi niedr ahvlleri
Ol ekil kim hak yaratd lemi / lem aksine dzdi demi
Anu-un ol uludur bu kii / Kim anu ta bunu old ii
Dile imdi niedr eydem saa / Takrir tertbini den soa
2645 lemi bi kat yaratd pdih / Gr ki neyledi v nitdi ol lh
Birbirine kaplad ol top gibi / id imdi bu acyib tertibi
Biri toprak biri sudur biri yil / Birsi oddur birisi emr-i Cell
Ol ki toprakdur durupdur ortada / Toprag su kaplamdur iy dede
Suy hem yil kaplayupdur yili od / Od Allah kaplam b-emr-i hd
147
2650 Zra kim Allah muhtdr leme / lemi bild bu kez gel deme
Vallhu min-verihim muhtun 85/20
dem hem gr niedr tertibi / Ol dah bi kat-durur lem gibi
Birbirini kaplamdur ol dah / id imdi niedr ilmin ok
lem ii olupdur bunda kap / Kap ii vallahu alem bis-savb
Alayumazsa diyem her birini / Adlaryla her birin yirini
2655 Toprag u su yil od v emr-i hak / lem aksine durur sende bak
Da yanu toprak dutupdur kaplayu / Ten-durur toprak bakarsa alayu
Ten iinde ol damarlar tolu kan / Su degl mi kim akar dn gn revn
Ol sudan dah ier yildr yene / U nefes kim varur iner ykene
Yine yilden ier od yanadur / ol harret od degl mi y nedr
2660 Hem bu oddan ier emr-i Hud / Hd degldr emr mirden cd
lem ol tana olan muht / demn iine ol mrtebit
U eyitdm demyle lemi / lem aksine geldi dem
Ol anuun muteber durm durur / An kudret kaplayup dutm-durur
Biz anuun muhtasar kalduk zaf / Bizi toprak kaplayupdur iy harf
2665 lla gr kim imz ne muteber / Yirden gkden virr her dem haber
Bu kez lp dirriek hak bizi / Ta yaa dndriser imzi
nki zhir ola gizl yirmz / Ubu leme ola her birmz
Gizl genci alup malm ola / Gizl srlar gzlere grngele
Yevme tbles-seriru 86/8-9.
Bunda cn var cism-ile ill nihn / Bakup an gremez kimse ayn
2670 Yarn anda ten ola hem cn-la / lla kimse grmeye nin-la
Bunda u ten kaplayupdur cnlar / Anda hem cn kaplaysar tenleri
n kla hak yarn anda bu ii / Dpdrst leme ola bir kii
ol yire kim bunda irer glmz / Yarn anda aa irer elmz
Anu-un bir kiin mansb / Ola yitmi katla bu dnya gibi
148
2675 Belki haddi v hisb olmaya / hakka iren aa dah kalmaya
Cn gl peyvest ola kll haka / hak vire anda bize mr-i bek
Ayruk lmek olmaya anda bize / Dst yzi grndura her dem gze
Vchun yevmeizin nzratun il rabbih nzratun 75/22-23.
k iver ol yzi grmek-in / Zerreyi ol gnee virmek-in
Kan yolda kim olur gelsn bile / Gidelm eglenmedin ol menzile
2680 y Hudy tevfiku ayrmagl / Dnya hir dogru yoldan rmagl
N DSTN BN BBDAN
BEYN DER KM hAK TAL B
DRL LM BU CHNA NZL TD
VE HER BEN BE DRL MAhALLE
BEDEN- NSNA
ERZN KILDI V YENE HER LME B
DRL DELL ATKILDI
Kan ol ilden ile ilm isteyen / Gelsn iitsn ayn-ender-ayn
Nahv u tasrf u lugat hcet degl / Bg ne hcet n bulnur evde gl
Msr nidersin saa ekker gerek / Hna gel kim yiyesin ekker brek
Ne gerekdr ol Htyistn saa / Ger dilerse mk-i hlis gel baa
2685 n geez kld alap her bir ii / Nie dartarsn emek sen iy kii
Maksudu ilm ameldr bil kl / Ne gerekdr mcer v kl u klHazrete irmek
dilerse sdk ol / Mauka irmek dilerse k ol
Ik kitbndan okrsa bir sebak / Malum ola saa senden ilm-i hak
Zra kim genc-hne kld hak seni / Kod sende klli kend ilmini
2690 Hlku hd ilmi okdur b-hisb / lla ol kim mahluka kld hitb
Tardan bi drl ilm inmi-durur / Kullaru bi yirine konm-durur
Ik-la diler-ise eydem tamm / Kank ilme nirei kld makm
Dile imdi her birin adn / Kim bilesin ubu sz dadn
Birisi bu ilm-i zhirdr ayn / Birisi ibret-durur bell beyn
149
2695 Birisi oldur kim ol hikmet-durur / Biri esrr u biri kudret-durur
id imdi eydeym her birini / Gstereym sende yirl yirini
lm-i zhir Tardan n dstna / Geldi hkim old bu nefs stine
T ki nefse emr-i marf bildre / Pdiha karu kullk kldura
Nefse bu dogru yol gstere / Sini eytn gretinden kurtara
2700 lmi zhir itmeseydi ol Ahad / Nefs kalayd zulmet ire t ebed
Levlel-ulem sran-nsu kel-behyimi
lm-i zhir pes bu nefsde oturur / i oldur nefsi yola getrr
Ol ki ibret ilmidr gr ol nedr / Kendzde ol dah gr kandadur
lm-i ibret ol-durur akl alaya / Grmedgin hem gre hem talaya
Zra lem zre ibret yazludur / lmi anu akl iinde gizldr
2705 Gz grr akl okr ol ibretleri / H ola m hem del ibret eri
Ol ilim pes akl iinde oturur / Kanda kim bakarsa ibret getrr
nne f-zlike le-ibreten li-ulil-ebsri 24/44
nki bild ilm-i ibret ne-y-imi / Dile hikmet ol dah kanda-y-mHikmeti hak
gle kld nzl / Bil an kim kend sylepdr nugl
El-hikmet nutkullhi talHikmeti gllere hak bildrr / ol gle kim aa
kbil-durur
2710 Pes bu hikmet nak olupdur gle / Andan ol kaynar gelr her dem
dileHikmeti bild bu kez esrr gr / Ol dah kanda-y-m bir an gr
lm-i esrr alap cnda kod / Sanma kim nefsde v y tende kod
ol zamn kim cn ezelde var-d / Anda syledgi bu esrr-d
Pes bu esrr ol ezelden cn-la / Bile geldi bunda nite ayrla
2715 Cn iinde kod esrr Ahad / Cndan ayrlmaysardur t ebed
Gel bu kez ol ilm-i kudret gr nedr / Kendzde ol dah bil kandadur
lm-i kudret zt iinde oturur / Nie bitmez ileri ol bitrr
Kudrete bu zt iinde pdih / Kend dzdi aa lyk tahtgh
Zra kudret ilmi kll hak-durur / lem ire hkim-i mutlak-durur
2720 Pes bu kudret cmle ilm cndur / Zt iinde pertev-i Yezdnidr
150
Ubu bi ilm tamm den soa / Adlaryla yirlerin eytdm saa
id imdi her birine ol Cell / Nie virdi hll hline dell
Ol delldr kim bu ilmi gerr / erbet eyler cmle halka irr
Pes dellsz ilmi hd almaz kii / Mni olur degme bir olmaz kii
2725 mdi her ilm delli gr nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
lm-i zhirde dell gyeti / Y hadsdr yhu Kurn yeti
Zra zhir ilmi nefsde oturur / Nefs fozldur dem-be-dem ba gtrr
Kimsen ayruk szin klmaz kabl / lla ol kim Tar eytdi y Resl
Pes bu zhir ilmine oldur dell / Kim Resl eytmidr an y Cell
2730 Gel bu kez ibret dellin gr nedr / Dile imdi eydeym kim nitedr
brete yokdur dell ill misl / n misl geldi dah yokdur mecl
Zra ibret bu cihnda yazludur / Srr anu cism iinde gizldr
Akl oturmdur bakar ol ibrete / Grr anda niedr bunda nite
Y cihnu ibretin eydr bize / Cism iinden bir mesel dir ol sze
2735 Yhu cism ibretin eydr saa / Bu cihndan bir mesel getrr aa
Bu mesel bir yinedr ortada / lm-i ibret anda grnr iy dede
Pes meseldr ibret evinde dell / Nitekim Kurnda eydr ol Cell
Ve tilkel-emsl nazribh lin-nsi 59/21
bret bild delli ne-y-imi / mdi gr hikmet dah nie-y-imiHikmete hergiz
dell yokdur ayn / lla ol kim sdk ola dileyen
2740 hikmete ger sdk olmazsa dell / Kanda sylerse olur hr u zell
Zra kim hikmet alap nutk-durur / Pes delli mmin sdk-durur
Sdk yoga hikmeti sen syleme / Key sakn ol hikmete zulm eylemeHikmeti Allah
gllerde kod / An gayr- ehline eytme didi
L-tutul-hikmete li-gayri ehlih fe-tazlimh
Ehli oldur kim anu sdk ola / Sen diyine karudan saddak gele
2745 Pes delli hikmet bu sdk-m / Allah an sende anuun kom
Kim alasn hikmeti saddak ile / Hem kopasn yarn ol Sddk ile
151
Ve yefalullhu m yeu 14/27
Yahkumu m yrdu 5/1Hikmeti bild bu kez esrra gel / Ne-durur anda dell ikrra
gel
Ol dah malm gerek nie-durur / Dile imdi eydeym kim ne-durur
lm-i esrru delli sevgdr / Zra sevg cn iinde eygdr
2750 T ki sevg olmaynca ortada / Cn iinden srr almaz iy dede
Sevmedk yire kii rz amaya / Ger aarsa szi anda gemeye
Cn cn sevse aa rzn aar / Kfr-ise slm-sa anda geer
Pes bu esrra dell sevg-y-imi / Bu sevimek dstlara eyg-y-imi
Yuhibbnehum ke-hubbillhi vellezne man eedd hubben lillhi 2/165
Ol tamm old bu kez gel kudrete / Gr bu kudret ilmini kal heybete
2755 Anda dah alagl nedr dell / Kudret ire ne kom rabbi Cell
Kudrete oldur dell kim syleye / Ne ki dirse didgini ileye
Zra kudret ol-durur kim el ire / Dilese hem cn ala hem cn vire
Ve yefalullhu myeu 14/27
Yahkumu m yrdu 5/1
lemege eli ire her ii / Yapmag u ykmak ola kemter ii
Ne dell gerek dah ayruk aa / Didgin n ileye den soa
2760 Pes dell bu ilm-i kudretde ayn / hkmini srmek-durur bell beyn
Kanda kudret ilmi varsa hak-durur / An bilen hkim-i mutlak-durur
Her ki shib-kudret ola ekszin / An gren bil ki grdi hak yzin
Gzg-durur ol kii her kim baka / Gren hak ddrn anda mutlak
Ubu ilm bidr tamm eytdm tamm / Biine bi yirmz old makm
2765 Bi dell hem biine geldi ayn / Kim anula gedi ol bell beyn
Her kime kim Tar rz kldsa / Ubu bi ilmi tamm ol bildise
H mkil kalmad ol kiide / Rahmet ola ol kii bu dnyede
ku cn fid olsun aa / Andan ayru olmasun den soa
Ol kiiden hak bizi ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
152
DRDN DSTN BN BBDAN
BEYN-I KIRAT-I KURN DER BL
KM KURNDA
B DRL MAKM VAR VE HER K
OL B MAKMI BLE ZMRE- EHLUL-
LAHDAN OLA VE LLACEB OLMAYA
KM KURNDAN H NASB OLMAYA
2770 Tar ilmin h-durur bilse kii / lese anu-la her bir ii
Okmag u bilmek klmakdur i / Kldug anda kabl olmakdur i
Manisin bilmezse ilmi olur muhl / Bildgin klmazsa hd kll vebl
El-ilm bi-gayri amelin vebln
Kldug anda kabl olmaz-sa / Pdihu rahmeti gelmez-ise
Okmak bilmek klmak ass yok / Fsid iler ileyen uss yok
2775 id imdi eydeym ben ol kii / Neyleye kim fsid olmaya ii
Ol gerek kim kend eksgin bile / B-riy ihlas-la tevbe kla
n riysuz tevbeden erbet ie / Ne amel ilerse hazretde gee
Ol kiin ii fsid olmaya / leyben sora mahrm kalmaya
Geri bu ilm amel hakdan bize / Farz olupdur ilemek kamumuza
Talebl-ilmi farzatn al klli
mslimin ve mslimetin
2780 lla tat tevbesz kbil degl / Ol kiin maksud hsl degl
Ubu sz maksudn eydem saa / Dile imdi niedr den soa
ol kelamullah ki Kurndur kadm / Viribidi an bize ol Kerm
Hem ok hem manisin bil didi / n bilesiz didgin klu didi
Klnan n lyk ola hazrete / T ebed yolda olasz rahmete
2785 Okmag u bilmek klmak nedr / Kldugu anda kabl olmak nedr
id imdi eydeym bir bir ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
153
Kurn oknmakda vardur bi makm / Bi kez oknmag-la olur tamm
Degme birne buna drl renc gerek / Renc yiye ol kimseye kim genc gerek
Dile imdi bi kez oknmak nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
2790 Bir oknmak ol ki Kurn hfz ola / hfz an yidi kratla bile
Ka airdr nie yetdr tamm / Malm ola ka durakdur ka makm
lla bilmez manisin lafzn bilr / Eyle olsa bir kez oknmak olur
Pes ikini okmag ol-durur / Kim bire bir taht- lafzn bildrr
Degme bir harf kim okr manisin / Bilr anu ne dimekdr kamusn
2795 Taht- lafzu bilr ol ne didgin / lla bilmez anda maksd neydgin
Manin maksdn bilmekdr i / Pes ini okmag ol-m
Hem sre hem maniyi maksdna / Hem bile her yet maksd ne
Sebeb-i nezli nedr an bile / erh takrr eyleye kldan kla
Bu ini okmakdur kamus / Zra bilnr bunda mani manisi
2800 mdi gel drdinisin gr ne-y-imi / Bir iit kim ol dah nie-y-imi
ol-durur drdinisi kim ol kii / hazrete lyk ola her bir ii
Bildgi ilmi tamm iler ola / Ol ilim birle amel eyler ola
Ol ki drdini oknmak ol-durur / lmi byle okmaklk yol-durur
Geldk ol biini oknmaklga / oldur ol kim kldug gge aga
2805 Tatu ol hazrete lyk gele / Pes saa hak rahmeti bayk gele
n kim Allahdan saa rahmet ire / lme hem tatua cn vire
Dirile ilm amel sende tamm / Mahkum ola saa cmle hs u m
Her bir aza bir hner issi ola / id imdi eydeym nessi ola
Gz ola hak nurndan yahtulu / Kime bakarsa klasn bahtulu
2810 Kulaguda yle ola ol eser / Kim alasn her bir nden bir haber
lm hikmet kim gelr senden dile / iden gli ire yazla
Her du kim gele agzudan doga / Bir nefesde ol nefes gge aga
Ellerle gtresin dmii / Dutar-sa bitresin her ii
154
Ayagu basduk yire rahmet gele / Nire kim varur-sa ilden ile
2815 Aklu Allah sunn fikr eyleye / Sun iinde Snia kr eyleye
Gl Allah rahmetiyle d ola / Cmle drl kaygudan zd olaHasl ola cnua
kurb- visl / Iyd ola saa bu cmle mh u sl
Saa bakan an gre ekszin / Gzg olup gsteresin dst yzin
ol sebebden saa bu devlet gele / Kim i ol hazrete lyk ola
2820 nki tat anda makbl olmaya / Ol kiiyye ubu devlet gelmeye
n kabl olmaya hazretde ii / hsla gelmeye hergiz ol kii
Neye bezer ubu sz eydem saa / Ik-la diler-ise den soa
ua bezer kim kii hn eyleye / Anu-la dstlarn toylaya
nkim ol nimet tamam kaynar bier / Ol biine hs u m anda er
2825 A biiek zre hn-slar gelr / Zra hnu tertibini ol bilr
Kotarur ol nimeti anaklara / Dzer ol anaklar tbaklara
nki hn rste olur u tamm / Buyurur kim otururlar hs u m
Bragur hn v halk zre bakar / Yimege virr sal kend kar
n sal degdi v halk megl olur / rdgine sunar ol hndan alur
2830 Kank a kim h gelrse gline / Lokma lokma alur andan eline
Pes eliyle iltr an agzna / Di urur eyner ki ka magzna
Lezzeti n kar an hal ider / Toklg anda hsl olur kim yudar
Yidgi n kursagnda hazm olur / Cmle drl azaya kuvvet gelr
Kuvvet-i ten hsl olur kiiye / Ubu szden saa man ya
2835 Bu meseldr manisin eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Hn bu Kurndur ki virdi ol Cell / Kim bu hna yok-durur olmak zell
El-Kurnu midetullhi
n diledi hak bu hn mutlak / Dzdi yz yigirmi drt bi matbaha
Gksi peygmberler matbah-durur / Gli hd mlek gibi mutlak-durur
El-kalb fis-sudri kel-kudri
Yirde gkde ya kuru kalmad h / Kim bu matbahlarda olmad havc
155
Ve-l ratbin ve-l ybisin ill f-kitbin mbnin 6/59
2840 Yidi bi yl kaynad bidi tamm / Kamu dne daveti old makm
Geldi hn-slr u dzdi tertibi / Zra aa virdi hak bu mansb
Yidi kat hn eyledi dzdi tamm / leme dpdz bu hn ddi tamm
nne lil-Kurni batnen ve li-batnih batnen il sebati abtunin
Ala hn-slr kimdr iy saf / Mustafdur Mustafdur Mustaf
Grsez her bir varak old tabak / Degme bir harf ol tabakda bir anak
2845 Degme harf manisi bir nimet-durur / Biribirne bezemez lezzet virr
n Neb dzdi bu rahmet hnn / Hna dndrdi bu halku ynini
n brakd hn v urd sal / Vy aa kim yimeye mahrm kala
Dile imdi yimegi nie-y-imi / Kim bilesin bunda maksd ne-y-imiHfz oldur hn
kynda oturur / Kank adan diler-ise gtrr
2850 Taht- lafzn bildgi oldur yene / Kim iledr aldugn agzna
Ol nzln bilmege yimek emek / ol-durur kim ol tam eynemek
ol kim ol bildgini tutmak-durur / Yani ol eynedgin yutmak-durur
ledgi lyk olmak hazrete / Yidgi simek bigidr srete
Yidgi simez-ise erbet ier / Ol dutlm mideyi erbet aar
2855 Tat gemez-ise nitmek gerek / Tevbe klup el etek tutmak gerek
Ve tb ilallhi ceman eyyuhel-mminne 24/31.
Ubu szn takriri old tamm / Bi kez oknmak dile geldi tamm
Malum old nie oknmak gerek / Oknan grnr ne ginmek gerek
Halk sanur kim kendsi Kurn okr / lla bil kim bizi Kurn okr
Kuran biz kanaru okyavuz / Ol okr ol gsterr ey yavuz
2860 Ol-durur mminler kulavuz / Hem anula bilinr dirlik zi
Devlet anu kim aa yolda ola / Renc yimekden aa bagr ba ola
Ba hodur ku Kurn-la / Sever an gl-ile cn-la
Ger deglmisseydi Kurn inmegi / Malum olmayayd bu dn yigregi
Yanmasayd cnlar ire bu erg / Zulmet ire bulmayayd cn firg
156
Ol ergu talatndan degdi tb / Kim tevecch eyler aa eyh bHak bizi ol
sevgden ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
BN DSTN BN BBDAN
BEYN-I KEYFYYET- HALVET- EHL-
SLK DER BL KM DNYDA B
DRL GALEBE VARDUR VE H KMSE
ZN ANDAN HALS DEMEZ MEGER
K NYET- MENYEHDLLHU RE
HALVETLER TECELL- ZT-ILA
MNEVVER B-NURLLH OLA 7/178
Kan ol kim halvete girmek diler / Halvet ire nefsi ldrmek diler
Kasd ider kim anda ana otura / T ki nefsi aa mn getre
Fikr-i fsid kendzinden yd ola / Rzigr errinden ol zd ola
2870 Yani diler kurtla endeden / hazrete tat kla bu cn u ten
Kelerde bir evi halvet klur / Oturur anda an halvet bilr
Nie halvet kim cihnu tevii / Deiz olm batm aa ol kii
Gli cn tevi gavg tolu / Yani halvetde miyem dir ol del
Halvet oldur anda galbe olmaya / Endie ol gle yol bulmaya
2875 Yani bi kat galbe vardur dnyada / Halvet andan ierdr iy dede
Her kim andan kurtla bell beyn / Halvet issi ol-durur bil ayn
id imdi bi kat ol galbe nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Vasf birle erhini eydem tamm / Kim saa malm ola halvet makm
Geldk imdi birisi ol galben / Saltanat hkmidr stde sen
2880 Her dem anu galbesi eksk degl / Ten mi vardur kim aa ol yk degl
Sultnn zikr eylemez dil olmaya / Ol almaz h mahfil olmaya
Kamu dilde sylendur durmadn / Kim ola kim amaya sultn adn
Hem aarlar adn hem iini / Kimse var m kim yimez tevini
Gh adli gh zulm sylenr / Hs u m cmle an zikr eylenr
157
2885 Gh begler aludur geh eri / Geldi vard akd urdu illeri
Gh ili szi al tamga-y-la / ehr tolu galbe v gavg-y-la
Geh yasama gh kapur geh tagar / Kona kom ili her dem sagar
Ubu szden hli olmaz hs u m / Bu kelei toptoludur her makm
Birisi bu sz-durur ol galben / Bu kelei tesbihdr hd sen
2890 Yine bundan ier bir kat dah / Galbe var anu dah ilmin oh
Ol dah gr dnyada nedr ayn / Dile imdi niedr bell beyn
oldur ol kim i kon dst u yr / Her birin sende bir maksad var
Kimisi ldi yasa varmak gerek / Kavmnu hem glini sormak gerek
Kimisi h dgn eyler il gelr / Okd varmaz-sa gli kalur
2895 Kimi sayru sormak ister sor an / Kimi bir dem grmek ister gr an
Kimi kst birbiriyle kni var / H saf kl birbiriyle an var
Kimisi un diler irte gice / Kim soralar nitesin hl nice
Her birin hlini sormak gerek / Her birin maksudn virmek gerek
H eksilmez bu i yldan yla / Nieler mrini virdi yile
2900 Yine vardur bir kat galbe dah / yledr kim bir dem adurmaz hak
Nie ba ol galbeden old sem / mri gedi bulmad halvet demi
Dile imdi ol dah nedr i yr / Bg u ift mlk ml u rz davar
ifti koup tohmn samak gerek / n ekin old bugn bmak gerek
Ml iletmek baarmak gerek / Gtrp ilden ile varmak gerek
2905 Ger imret olmaz-sa mlk dak / hsl bitmez olmaz revnak
Hem baarlmak gerek rz u davar / re yok kanda ise kaygus var
Hs u m u beg kul yohsul u bay / Gark olupdur bu ie yl on iki ay
Bir dem uht bu galbeden hli degl / Kim ola kim ol anu hli degl
Yine vardur bir ulu galbe yene / yle kim h bezemez ayrugna
2910 Ol dah bir key iit nie-y-imi / Kim bilesin bu hikyet ne-y-imi
Ata ana avrat oglan kz gelin / Kamusnu sen yise gerek gamn
158
Ataya v anaya hrmet gerek / Avrata v oglana nimet gerek
n ulald ogul evermek gerek / Ag atlas at katr virmek gerek
Kz boya degdi bu kez eyle ehz / Elin alup erine smarla tz
Accil bentikm bit-tecvz
2915 n ogul kz sag ola kaygus var / Sayru olsa hd dah korkus var
Ubu galbe teviinden hs u m / mri gedi bulmad halvet makm
Kamusndan ulu bir galbe dak / Var-durur kim h iitdrmez hak
Ayrugndan cehd idenler kurtlur / lla bu galbe liek ayrlur
Dirliginde andan ayrlan kii / Ol-durur mutlak hak bulan kii
2920 Nedr ol galbe diyem diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
oldur ol nie ki tende cn ola / yz altm damaruda kan ola
Kan iinde ygrr nefs hev / Erdr ol kim an kendden sava
Kibr kn buhl u hem fsk u fesd / Katlarnda hak szi yavlak kesd
Fil fitne hrs u hkd u err r / Halvet olmaga kiiyi kanda kor
2925 Hm u gaybet cehl inkr u riy / Kor m sini kim varasn Tarya
Degme birn galbesinden akl u cn / C iinde kan halvet iy fln
Her ki bu bi galbeden kurtlmad / Bil an h halvet bulmad
Ol gerekse gge ksun yaluzn / Halvet olup grmeyiser dst yzin
Gerek insn yidi deiz karna / Halvet issi olmaysar ol yene
2930 Gerek agsun yce daglar bana / Dst-la olmaysardur in
nki dny galbesinden kmad / Halvet ire dst yzine bakmad
Halvet issi ol-durur kim dnyeden / Kurtla diri yrirken bu beden
lminden iler lmi ola / Halvet issi ol kii olm ola
Mt kable en-temt
Kendzinden kmayna dem / Bulmad kandasa da halvet demi
2935 nki kend varlgndan yd ola / Kanda olsa ol kii zd ola
Galbe ire halvet ola ol kii / hakdan ayru olmaya hergiz ii
159
k anu etegin elden koma / Tesbihidin adn dilden koma
Ol-durur ol Pdiahu rahmeti / Bu cihnu ol cihnu devleti
Ger bulardan kimse behre ala ol / T kymet rahmet ire kala ol
2940 Bunlarula vargrgil hazrete / Kim ebed lyk olasn rahmete
y Kerm pr kerem sen kl kerem / redursun rahmet her dem-be-dem
ALTINI DSTN BN BBDAN
BEYN-I hADS- SFR TAShhU
TAGNEM EYDR
BL KM DEMDE B DRL LLET
VARDUR ZHREN VE BTINAN YLE
KM BDEN BR VE OKDAN AZI OL
B DRL LLETDEN SIhhAT BULUP-
DUR VE BU B DRL LLET B
DRL MN VE DF VARDUR
id iy sagvan diyp dav klan / Olmasun kim ola bu dav yalan
Ud ola sagvan dimek sayru kii / Ayb ola bayvan dimek yoklu kii
Halk kamu yohsuldur ill Tar bay / Kamuya rzkn virr yl on iki ay
Vallhlganiyy ve entml-fukaru. nnallhe hver-rezzku zl-kuvvetil-
metn 47/38, 51/58
2945 Halk skeldr illa kim bilmez neden / Ne var eger yrise sag bu beden
H dert yok kim anu dermn yok / lla halku kendye fermn yok
Mustaf eytdi sefer klmak gerek / Saglg hem baylg bulmak gerek
Sfir tasihh tagnem
Ger bu halk sayru deglmisse-y-idi / Saglg iste nin diye-y-idi
id ol saglg u sayrulk nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
2950 demn bi yiri sayru olur / Sayruya tmr id yohsa lr
H hcet yok kim ol olmaz rev / H derd yok kim aa yokdur dev
lla meger kim ecel irmi ola / Kamu iden ol kii kalm ola
160
Kim anu derdine dermn olmaya / Rencine tmr ass klmaya
Yohsa ayruk nie kim b-re var / Kamusnu derdine bir re var
2955 Pes bil sayrulara vardur meded / Tarnu fazl kdr b-aded
Geldk ol bi sayrulk gr ne-y-imi / Kendzde her biri kanda-y-m
Ne yir sayru olur bilgil i yr / Saglgn ister ise klgl timr
Dile imdi her birin adn / Kim bilesin ubu sz dadn
Birisi oldur ki ten sayru olur / Biri nefsdr hd ayn sayru olur
2960 Birisi aklu-durur bilmez misin / Biri gldr timr klmaz msn
Birisi cndur kim ol rencr olur / Nieler cn kim ol rencden lr
id imdi her birin renci ne / Ne kefretdr bularu rencine
Ne-durur ten renci nie em gerek / Ol cerhatdur aa merhem gerek
Tende y nesne kar y zahm olur / Aa ne dermn gerek cerrhbilr
2965 Bu ten sayrulg oldur ayn / Aa cerrhdur hekm bell beyn
nki ten sayrulgn bild nedr / Dile imdi bir bu nefs niedr
Nefsde oldur sayrulk kim halk bilr / Sayru dip dstlar an soragelr
n yimek imek bu nefs elindedr / Pes tagayyurlk dah yolndadur
Y yimekden n-muvfk lokmalar / Gelr olur dem-be-dem nefse zarar
2970 Y sovuk koym olur yhd hev / Tb iinde iste ol derde dev
Ol ki nefs sayrulgdur ol-durur / Aa dermn tb iinde bol-durur
Nefsi bild imdi bu kez akl gr / Ne-y-imi anu dah rencini sor
n bilesin sen bu aklu rencini / Alayasn ubu sz gencini
Aklu oldur renci kim fikri aar / Fikrine olmayas iler der
2975 Gh olur kim fikr ile ok ml bulur / Virr an fikr-ile mlkler alur
Geh alur bir ulu beg kzn / Sultn eyler fikr-ile kendzini
Geh varur fikri-y-ile iller aar / Geh metlar gtrr dery geer
Geh yapar u geh ykar geh ldrr / Fikr-ile h olmaz iler oldurur
Ortada amaz alap emrini h / Bu hevesler gle tolm p-e-p
161
2980 Byle olsa pes akl rencr olur / Ubu rencden akl sohbetden kalur
Evliynu sohbetin her kim bula / Akl anu ibu rencden kurtla
erbeti aklu vel katndadur / Dile bu kez kim gl renci nedr
Bu gl rencin dah bilse gerek / Ne-y-imi dermnn klsa gerek
n gl rencr ola kaygu dutar / Kaygudan kaynar yene kaygu biter
2985 Bu gl sayrulg kaygu-durur / Vy aa kim kaygu aa h-durur
Kaygu eglense glde jeng olur / Jeng olak gzg yzi neng olur
Gussa v kaygu glden gidiek / Bu gl bagalar virr iek
Biter anda marifet yimileri / Sag gl byle olur ileri
Her kim ister gli rencden kurtla / Eydeym kim neyleye v ne kla
2990 Ol ulular sohbetini istesn / Varsun anda ilm hikmet dilesn
nki hikmet iide ol d ola / Gli kamu kaygudan zd ola
n glden kaygu kll srile / Renci anu saglga degrile
Bil ki irdk yirde bu hikmet nur / Dirgrr lmi-iken glleri
nnallhe yuhyil-kalbelmeyyite binril-hikmeti kem yuhyil-arzal-meyyite bi-
mil-matari
Nitekim yagmur suy gkden yagar / l yirler dirilr nimet dogar
Ve enzeln mines-semi men tahren li-
nuhyiye bih beldeten meyten 25/48-49
2995 Pes bu gl rencini hikmet savar / Zra kim hikmetde Allah nr var
Ol dah bitdi bu kez gel cn gr / Derdini bild yine dermn gr
Cn dah sayru nedendr derdi ne / Gr ne dermn olur anu derdine
id imdi eydeym erhi bile / Kim bilesin bu ii kldan kla
Nuht ki nefsden sdr olsa bir gnh / Kim duta kul zre an pdih
3000 Anun odndan bu cn sayru der / Zra dstdan dirligi ayru der
Ger gnhdan zevk alur nefs yaglanur / lla cnu yol hakdan baglanur
n gnh cn gelr kat kat basar / Mahbus eyler seyrini hakdan keser
Bu gnhu her biri bir tag olur / Cn anu altnda nite sag olur
162
Yarn anda bu gnhu cirmini / Cn griser ol azb ol kn
3005 Pes ol oddan cn bu kez sayru olur / Zra dstdan dirligi ayru olur
Grsez kim miskin olup baslur / Zikr tatdan gds kesilr
Nitekim rencr olan nesne yimez / Yimege sylemege renci komaz
mdi bu rence bize dermn gerek / stesn dermn kime kim cn gerek
Dile dermn ne-durur eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
3010 Tevbedr cn rencine erbet bil / y yarnlar tevbeye ragbet klu
Her kim ister cn rencden kurtla / Ol gerek gerekleyin tevbe kla
nki cn bu tevbeden erbet ier / hak anu zresine rahmet saar
Halakallhul-ervha f zulmin smme ree aleyhim nrah
Cna shhat irer ol dem ekszin / Gzin aar karu grr dst yzin
Hem krden hem utanmakdan kzar / Ne gnh var-sa derler szar
3015 Sagalur cn drl rencden arnur / Kanda baksa gzine dst grinr
Bu kadar sz tap-durur alayana / Sdk-la ikrr-la dileyene
Kii oldur kim anu ikrr var / Neylesn sz aa kim inkr var
ku istedgi ol kiidr / Kim bu szi cn iinden iidr
Szi dilerken gzi man gder / Gli ol mani-y-ile tolm gider
3020 y alap sen rz klgl kamuya / un kim szden gl man tuya
YDN DSTN BN BBDAN
BEYN-I hAVSS-I HAMSE VE FARK-I
BEYNE hAVSS-I AVM U HAVS
KILUR hAVS-I AMME BSIRA SMA
MME ZYKA LMSE
HAVS-I HSSA NEFS KALB Rh SIRR-I HAKKAT SIRRUL-ESRR VE
BEYN-I Ah-
VL- AVM VE HAVS DP BEYN-I
AKL KM HALFETULLAHDUR KILUR
lk saa bilmek gerek kim ol lh / Nie dzdi lemi ol Pdih
163
Kf-la nun ortasndan bu cihn / Nie dogd ikr v nihn
n bu halk yog-iken var eyledi / Hn brakd kamusn toylad
H halk yokdur ki ol nimet yimez / Degrr h kimseyi mahkm komaz
3025 Halka hd nimet yimek bayk-durur / lla hn kendye lyk-durur
Her birin hn lyk zine / Hem muvfk nimeti kendzine
Yirde gkde ne ki mahlk var diri / hak honnda yiyedurur her biri
Her yir hline hn var-durur / lla bu akl ortada server-durur
Akl bu milke halfe eyledi / Kamulardan akl artuk toylad
Ve iz kle rabbke lil-melketi inn ciln fil-arz halfeten 2/30
3030 Anu-un kim anu pen hissi var / Her nense lezzetini ol duyar
id imdi eydeym hissi nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Biri yimekdr cihnda hnlar / Biri iitmek-durur h nleri
Biri oldur h yiyiler yiyleye / Biri gre h teferrc eyleye
Biri dutmakdan alur lezetleri / Virdi hak bi hisse bu nimetleri
3035 Geh yimekden lezzet alur muteber / Geh iitmekden alur datlu haber
Geh yiyiler h latf iekleri / Geh bakar gzle grr gkekleri
Geh neye kim meyl iderse el sunar / hiss iinde gizldr bu bi hner
lla ol kim evliy akl-durur / Anu ii kamudan al-durur
Zra kim ol akl- kldr iy kii / id imdi niedr bahyii
3040 Nie lezzet rz kld hak aa / Dile ubu hikmeti batgl taa
Geldk imdi eydeym hn nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Ol zamn kim hak yaratd akl- kl / Kim cihnda yokdur andan ulu kul
Yog-d bu yir gk umak tamu / Akla hn olmag-un geldi kamu
ol nefes kim dogd bu akl acd / Yani kim kuldur haka muhtc-d
3045 Pdihdan hn tevakku eyledi / h anuun gr kim ol dem neyledi
Ad yoklk matbahn ol hakm / Dartd varlk hnn anda ol Kerm
Ddi aklu ine urd sal / Vy aa kim yimeye mahrm kala
164
Pes bu lem Tar hndur i yr / id imdi eydeym hnda ne var
Cmle sret kim yaradlm-durur / Ol ademden leme gelmi-durur
3050 Her biri bir ksedr nimet tolu / Nimeti hikmetdr ala iy ulu
Nie bi yldur ki bu akl an yir / Ne bu hn eksildi ne akl old sr
erbetl-hubbe kesen bade kesin fem feraga-arbu vel ruviytu
Hn- lem nimet-i hikmet-durur / Ol ki hn-slr-durur kudret-durur
n yidi bu kez sem ister sem / H avzlar klmak ister istim
Kulagn ol kf-la nna dutar / idp alayana ol sz yiter
3055 Zra ol sazdan bu sf kim-durur / Raksa girmi durmadn hey arh urur
Cmle halk ol nagmeden cnbidedr / Grsenz kim her biri bir idedr
Zhi nagme dimedi bir dem ni / Ol-durur evrindren ay u gni
Ol didi old oludur olsar / Knfekn pes nie, mazl kalsar
Ol zamn kim hak bu saz dndre / Otura bu sfi hrka indre
3060 nki saz ister akl diler un / H sem eyler haka karu yni
Bu kez ister h yiyiler yiyleye / Dile imdi eydeym kim neyleye
Yirde gkde ne ki mahluk var-durur / Kamusna bu akl burnn urur
Yiyiler hak yiyisin ister bulur / Kanda varsa ol yiyi malm olur
Nitekim ol Mustaf eytdi ayn / Baa Rahmn yiyisi gelr revn
nn leecid nefeser-Rahmni
min kbelil-Yemeni
3065 Ger dilerse sen dah yylayasn / Anu-la cnu toylayasn
Karu durgl evliynu yzine / Dut akl burnn bularu szine
Kim alasn ol nefesden yiyiler / Yiyleyenler an byle yiyiler
n akl hak yiyisin h yiyledi / Bu kezin grkl yze meyl eyledi
Geldi gzden bakd lem nakna / Bildi kim nakk kimdr nak ne
3070 Nak kor nakkna hayrn olur / Yani hak derghna seyrn klur
Kanda kim baksa grr hak yzini / Anu-un undur kendzini
165
Fe-eynem tuvell fe-semme vechullhi 2/115
Akla her dem grndur kudret yzi / Ol yzi nie gre sret gzi
Ger dilerse kim gresin sen dak / Bakdugu yirde gmnsuz ol hak
Gzg dutgl aklua sunn sen / Kim gresin Snii ol gzgden
3075 Yine ddi akla bir h rz / Diledi kim kua h h hb-r
Eydeym kim ne klur akl alagl / Alayak ubu szi talagl
Mushaf ire sahralar var kfur / Kim dpdr bunlara Allah nr
Sahra yzi toptolu dr-durur / Ne dilerse anda sen hzr-durur
Mk anberden-durur ol haymeler / Hayme iinde neler vardur nelerHrun
maksrtun fil-hiymi 55/72.
3080 Hayme ire oturur h hb-rular / Kim alabu rahmetindendr bular
Yzleri nr gneden grklrek / Degme birn boy nrdan bir direk
Sahra kgd hayme yazu mani hb / Niesi sabr ide akl aa bakup
Pes akl ol sahraya seyrn klur / Grr ol gkekleri hayrn kalur
Girr ol haymelere v el sunar / Her birinden hazz alur z-h hner
3085 hr u glmn sanmauz gkden yagar / lla bil kim bu sohbetden dogar
Ol kiiden kim bu sohbet gelmeye / Yarn anda hr u glmn bulmaya
Ger inanmazsa baa, bak mushafa / harf iinde manisin gr iy saf
Maniyi dut akla var kim iresin / T ne lezzet vardur anda gresin
Akla virdi hak bu bi drl ii / kl-sa sen dah ile iy kii
3090 Evliy bahyiidr bu hner / Degme chil bu ie el mi sunar
k anu kuldur kim i bile / Ubu bi drl hner andan gele
Cmle mrin zevk iinde gere / Ol ezelden t ebed devlet sre
y alap sen rz kl kullarua / Ol dkenmez hn yohsullarua
SEKZN DSTN BN BBDAN
BEYN DER KM BE DRL KAPU HAKDAN CHNA AILMIDUR VE
NM-I RAhMET KAPUNU KAPUI-
LARINA RP-DURUR KAPUNU
166
GENGLG VE VSAT BEYN DER
Kan ol kim alk ister uludan / Vasf- hlin dilesn ben delden
3095 Eydeym kim neyleye ol ne kla / Kim ululardan mdm alk ala
Neyleye kim devlet aa yr ola / Yir gk ehli aa dildr ola
Kank dilden alk ala ol kii / Kim dne hndlga her bir ii
Ol ki bilmez alk kimden ala / Ne bilr kim hond andan kim ola
Ger dilerse kim bulasn dilegil / Didgm sz manisini alagl
3100 Eydeym alk u hondlk nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Dnyada bi kapu vardur iy saf / Her birine cn-la klgl vef
Her kim ol bi kapudan alk ala / ekszin andan alap hond ola
id imdi her birin adn / Kim bilesin ubu sz dadn
Birisi ata-y-la ana-durur / Biri stdu degl mi ne-durur
3105 Biri ah birisi eyh kapus / Olsa gerek her birin tapus
Biri hd hazret-durur bell beyn / Bi kapu bunlar-durur bilgil ayn
id imdi her birine ne gerek / Tapus v kullg nie gerek
Vasf birle erhini eydem tamm / Kim saa malm ola bu bi makm
Her birinde ne gerekdr bilesin / Aa lyk kullgu klasn
3110 Geldk evvel ata ana kapus / Eydeym nedr bularu tapus
Bu ogul kz ataya v anaya / Farz u vcibdr kim ikrm eyleye
Ne ki dirse karu sz kaytarmaya / Mahkum ola h kan kantarmaya
Fel-tekul lehum ffin vel-tenherhm ve kul lehum kavlen kermen 17/23.
Bir zamn ata ana iler-idi / Ogln v kzn bisler-idi
Bu kez ogul kz gerek kim ileye / Atay v anay h bisleye
3115 Ataya ogul gerek kim yr ola / Dogru yolda dzile dildr ola
Ata glin bekleye h armadn / Ana glin isteye h durmadn
Ol kii her dem-be-dem alk ala / Pes bil andan alap hond ola
Ol tamm old bu kez stda gel / Cehd kl anu dah alkn al
167
Kim alap hond ola her dem saa / Rahmet ola yoldau den soa
3120 Nidp std alkn sen alasn / Hem alap hondlgn bulasn
Eydeym kldan kla diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
Hidmet it stdua sen kul gibi / yle kim ol bay sen yohsul gibi
gren anu ilmini olma mell / Her ne kim dir ilm in klgl kabl
Her kim std iiginde kul ola / Tar katnda szi makbl ola
Setecidun inallhu sbiren vel
as leke emren 18/69
3125 Bu eratdur kim std gredr / Resm erkn u nin ad gredr
Farz u snnet bildrr nefse ayn / Davet eyler tata bell beyn
Kank nefs kim tata gelmedi ol / Tarnu emri nedr bilmedi ol
Pes bil std limler-durur / Kim erat neydgini bildrr
Eyle olsa anlara izzet gerek / Hem edeb erkn u hem hidmet gerek
3130 Kimse kim stdna hdmet kla / H gmn dutma kim ol alk ala
Hem alap hond ola andan ayn / Girt bilgil bu szi bell beyn
Ol dah bitdi bu kez gel ahya / Kullg it ihls-la klma riy
Berk kuan ol kapuda sen er gibi / G gtrgil sabr idp ol yir gibi
Mlu terk it yz dndermegil / Geleni h dut kuru gndermegil
3135 hak yolnda dogru durgl snmadn / Yol gster yolsuza kaypnmadn
Toprag eyle yzi yol ehline / Olmasun kim dutasn kibr kine
Elem yeni lillezne men en tahaa kulbhm li-zikrillhi 57/16
Kim ah her dem saa alk kla / Hem dah senden alap hond ola
Ahdan gedi bu kez eyh kapus / Gr anu dah niedr tapus
Nidesin kim ol dah alk kla / Hem yene senden alap hond ola
3140 eyh inde yle durgl sen i yr / eyhden ulu grme sen h ihtiyr
ol gz ile kim bakarsn sen haka / Ol gzin bak eyhe hem mutlakHakdan ayru
grmegil sen eyhi / eyhe bagla gli v aklu
eyh gli gzgdr sen bak aa / Grine ol gzgden Allah saa
168
eyh inde sen fid kl zi / Er-ise sen vir aa kendzi
3145 n klasn sen bu bzr tamm / Sen bulasn eyh glinde makm
eyh nefsinden saa alk gele / Lcerem senden alap hond ola
Ol dah old bu kez gel hazrete / Gr anu kullgn kal heybete
Anda hdmet neyimi bilgil ayn / id imdi niedr bell beyn
Ol iikde yzi ur topraga / Varlgudan k fen ol yoklga
3150 hakdan ayruk her ne kim sermye var / Terkin urgl kamusnu sen i yr
lm hikmet zikr tat kamusn / Und ol dem umagn u tamusn
Tecrid olgl varlgudan klli dur / Akl u cn u nefs gl terkin ur
Ko bu yoldalaru sen yaluz ol / Sen dah sgmazsn anda sensz ol
Neng nm u nms u erkn nin / steme anda zamn u ne mekn
3155 Kamu nesne mahv olak gz kala / Pdihdan ol gze grmek gele
Anu-la gir an gresin / Ol gller maksudna iresin
Takrir old u tamm ol bi kapu / Bildk anda ne-y-imi kullk tapu
Neyleyben lyk ola kul haka / Malum old h gmnsuz mutlaka
bilindi ileyesi er gerek / Bu yol varmaga key server gerek
3160 Kim bilesin kana varur bu mesel / Szi nedr manisi neye bedel
k anu kuldur kim yol vara / hak kimi sevdiyse yol ol vara
Anlaru yzi suyun iy Kerm / Bizi bizden istemegil iy Rahm
Rahmetden yarlga kullaru / Rz klgl sen bize ddru
DOKIZINI DSTN BN BBDAN
BEYN DER KM SLKNG MSL
NEDR VE VKIT VE MKFT
K SLKDEN SRETE GELR NE TARK-
ILADUR VE AKABT VE DEREKT KM
YOLDADUR BLDRR KM NE NESNE
VE NEDR
169
Yine buldum bir mesel senden saa / Dut kulagun bir dem uht benden yaa
3165 Kim bilesin bu mesel kana varur / Sz nedr hem manisi ne gsterr
Bildre bu sz saa nitmek gerek / hazrete kimse nie gitmek gerek
Anda varanlar nider alayasn / Alayak bu ii talayasn
id imdi eydeym erhi bile / Kim bilesin bu ii kldan kla
Bir kii kim durd sultna varur / Bu meseldr dile bir ne gsterr
3170 Ol kii bi drl i klsa gerek / id imdi eydeym nolsa gerek
Ol gerek evvel dze yol zdn / Aluban gitmek-in ol zdn
Hem dze sultn-un hdmet tapu / Kim bula ol vardug yirde kapu
nki cmle yol yarag cem ola / Hem muvfk ol yola yolda bula
n yaragn eyledi nitmek gerek / Bu kezin yola kup gitmek gerek
3175 Yolda hem gr nie zahmet dartar ol / Hd emeksz olmad hergiz bu yol
Geh inidr geh yokudur yaz yir / Yola giden geh sovuk geh ss yir
Alk u arnuk harm korkus / Yol erin h dkenmez kaygus
T kim ol varna sultn ehrine / Kendzin virmek gerek yol kahrna
nkim irdi menzile nitmek gerek / Bir kolay yir buluban konmak gerek
3180 Anu-un konar anda ol kii / T tefahhus eyleye her bir ii
Gre begler kan, sultn kandadur / Alar anda i nitedr hl nedr
Dutnur ol sultnu pes bir begin / Komaz elden ol beg h etegin
Kullg eyler ol beg glin alur / yle kim ol beg aa hond olur
Beg ninde arza klur hlini / T bilr ol beg anu ahvlini
3185 Hem dah arza klur hidmetlerin / Gsterr hem ol bege pikelerin
Beg varur syler ehe bu hlleri / Destr alur, alur iltr ol eri
Beg bile n tapuya gitdi kii / Kald anda ii kavm yolda
H kimesne anu-la varamaz / Varsa dah pdih hkmi komaz
Yaluzn varmak gerek ol tapuya / Kamusyla nki vard kapuya
3190 Grdi anda degme bir kullar durur / Kim muti olmaz-sa boynn urur
170
Zehresi yok dnmaga h kimsene / Kim dursar karu sultn hkmine
Her kim kim nesnesi yok virmege / An komazlar saraya girmege
Bu kezin ol beg aa old sebeb / ltdi sultn ine kld aceb
Gerr ol perdelerden beg an / Zra kim dutm-d etegini
3195 n hakkat grdi sultn yzini / Yavu kuld korkudan kendzini
Syleyesi bir kelei bulmaz / Kald ciz neyleyesin bilemez
Bu kez i sultna kald hkm anu / re ne n hkim oldur hkm anu
Ne ki sultn hkm iderse ol-durur / Y virr hilat veyahd ldrr
Ol kiin dah yokdur resi / lla ol kim yz urup yalvaras
3200 Ger kabl kld gerdi lutf anu / Yohsa ger ham itdi srdi unf anu
U tamm itdk bu bi drl ii / Eytdgm ol sultana giden kii
Biri ol kim eyledi yol yaragn / Biri ol kim yola basd ayagn
Biri ol kim vard kond menzile / Biri ol kim h grdi gz-ile
Biri ol kim pdihun hkmine / H kimesne zehresi yok kim dine
3205 Ubu bi drl ii kim diled / erhi birle ben didm sen aladun
Bu meseldr bagla an mahluka / Gr bu mahlk nie varur Hlka
Hem bu bi drl ii ala nedr / Bu erat hem tarkat niedr
Marifet hem ol hakkat ne-y-imi / Ol ledn ilmi dah nie-y-imi
Eydeven ger k-la diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
3210 Bu erat ol-durur kim ad ola / Bil kl kim yolda saa zd ola
Yol yaragn eylemekdr mutlak / Usa olma n gidisersin haka
lm tat hem saa azuk-durur / Hem alap derghna lyk-durur
ok yarak it aa andan k yola / H-durur kim yolda azuk bol ola
lla cehd itgil ki yola gidesin / Ger gidemezse bu zd nidesin
3215 Pes tarkat ol yola gitmek-durur / Yol emegin ihtiyr itmek-durur
Bu riyzet ol yolu ftdur / Lcerem kim yol yrimek katdur
Dost u dman zahmetin dartmak gerek / Dn gndz durmadn yortmak gerek
171
Terk tecrd ol ini yoku-durur / Yola gitmek yavlak ulu i-durur
Nefs harmdr bu yolda key sakn / Hem bu yolu ugrsdur kibr kn
3220 Key hazer kl bozmasun bunlar seni / Ger zafer bulur-sa iltr dini
Bu tarkatdur ki ben eytdm saa / Yolda iste yaluzn gitme aa
Vargrgil bu yol yolda-la / Varmayasn menzile bir ba-la
Marifet nedr bu kez bilgil ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Marifet menzildr anda cn iner / Durag eyler bir zamn anda konar
3225 T tefahhus eyleye nitmek gerek / hazrete kim-ile gitmek gerek
Alaya kim kim-durur hazret begi / Ol-durur sultn inde hsek
Etegin dutmak gerek bu cn anu / n bilr szin smaz sultn anu
Cn anula hazrete girmek diler / Yani kim sultn yzin grmek diler
Ol ki hazret begleridr ekszin / Enbiy v evliydur gr yzin
3230 Dile beglerbegi kimdr iy saf / Mustafdur Mustafdur Mustaf
Cn bu ii bildgidr marifet / Olmaya ol cn inde masiyet
Pes hakkat kanksdur bilelm / iden bilmez grenden soralum
id imdi niedr eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
n alap derghna yol buld cn / Cn iinde kalmad hergiz gmn
3235 Grdi kim karu duran ol hak-durur / hak cemlin grdgi mutlak-durur
n hakkat gredurur dst yzin / Pes hakkat dimek oldur ekszin
Zra kim h kalmad ekk gmn / Ol zendgi yire irdi bu cn
Ol dah bitdi bu kez ilm-i ledn / Bir iid kim ne-y-imi ol min-ledn
Min-ledn oldur ki hkm ider alap / Kul iinde kalmad ayruk taleb
3240 Ol hkmden aaru kul geemez / H kimesne anda agzn aamaz
Enbiy v evliy ciz kalur / Ne kim Allah dilegiyse ol olur
Lutf iderse rahmeti ok hkm anu / Kahr iderse pdihdur ham anu
Yef alullhu m yeu ve yahkumu m yrdu 14/27, 5/1
Yarlgarsa rahmeti ok ves-selm / Ham iderse hd azizn zntikm 3/4
172
Yagfiru limen yeu ve yuazzibu men yeu 48/14
An kim bilmez bu kullar ol bilr / Dilegin iler hem hkmin klur
3245 Ol arada hkmi yokdur mahluku / Emr takdr dilek ol Hlku
Ne klursa hkim oldur mutlak / Ol arada syleymez kul haka
Sylemedin kamu sz malm aa / Min-ledn budur ki didm u saa
Bu ledn pes Tarlk ilmi-durur / yle kim her ne dilerse buyurur
Kendn ol kendligi ilmidr / Kim diye kim adli v y zulmdur
3250 Mahluku anda eli irmez eli / ciz hayrn neb v hem vel
U tamm itdk bu bi ilmi tamm / Hem ilimdr alayana hem makm
Aklumuz irdgi yirden syledk / G yiten yirden szi erheyledk
lla ol kim ulular ilmi-durur / Bu kadar bilmek kim ol al-durur
Yzi toprak kun ol uluya / Kim bu sz ire dilek nedr diye
3255 Sz iinde artuk eksk var-sa / Dzivire her ki dogru yr-sa
Kamumuz ol hak katnda eksgz / Davimz yok bilrz eksgmz
naallah kim alap avf eyleye / Rahmetiyle cmlemzi toylaya
ONINI DSTN BN BBDAN
BEYN-I MUhB VE MAhBB DER BL
KM N hARF- KF NNA ULADI
OL EMR KM SBIK-I LMULLAHDA
MEVCD-IDI hAZRET- ZZET KATINDA
MUALLAK DURUP hL DLNE
HDNAS-SIRTAL-MUSTAKME ND
RD K DEME VAR KM B PERDEDEN
UBR DP MNTEHYA RESN
Yine bir sz eydiserem iy saf / dem-ise bu sze klgl vef
Zra bu sz demler iidr / Ol bile kim akl anu yoldadur
3260 demi sen nak u sret sanmagl / Degme sret grben aldanmagl
173
dem ol kimsenedr mutlak / Kim iinden yol almdur haka
Ol glden kim haka yol yok-durur / Pes anu hayvnlg mutlak-durur
demi Kurnda gdi ol Cell / Vardur hir aa yt u dell
Velekad kerremn ben deme ve Hamelnhm fil-berri vel-bahri ve
razaknhm minet-tayyibti ve
fazzalnhm al kesrin mimmen Halakn tafzlen 17/70.
Dnyada bi perde vardur muteber / dem oldur bile andan haber
3265 Ol biini perde demdr ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Ol zamn kim pdih lutf eyledi / Kn diyp kudret diliyle syledi
n doknd birbirine kf u nn / Dogd lem old yir gk ay u gn
nnem emruh iz erde eyen
36/82
Ol emir kim mutlak hakdan-d / lem anu cismidr ol cn-d
lem ire ser-nign durm-d / hazret inde yzin urm-d
3270 Ser-nign durmken ol emr-i Hud / Perde ddi ortaya kald cd
Gir hazretden yaa yol bulmad / Kald yle ne klasn bilmedi
Pes agrd ol dem ol vz-la / Nli itdi hazrete bi nz-la
Eytdi iy hak dogru yol gster baa / Kim duram karu sen ddrua
Tardan ol dem aa geldi hitb / Eytdi sabr it bu sat klma itb
3275 Yort kim ol sen istedg dogru yol / Bell bil dem nihdndadur ol
Yol ola ol dem gli saa / Andan ol yoldan gelesin sen baa
n iitdi bu szi ol emr-i hak / Yire indi ddi hazretden yrak
Yir iinde nki durd bir zamn / Madin old her makmda kd kn
174
n boyand emr-i hak bu madine / hazrete yol istedi andan yine
3280 Madeni dem nihdn sand ol / hazrete andan dah bulmad yol
Yine eytdi ol emir kim iy lh / Dogru yol gster baa iy pdih
Sen kulavuzla beni dogru yola / Kim ynm ddrua karu ola
Yine geldi hakdan aa bu hitb / Eytdi vargl deme klma itb
Yol ola ol dem gli saa / Andan ol yoldan gelesin sen baa
3285 idiek bu szi nitdi bu kez / yle kim durm-d bitdi bu kez
Vallhu enbetekm minel-arz nebten 71/17
Ba ol madin iinde ser-nign / Ayag bitdi budag old uzun
Yani madinden nebta geldi ol / Kim nebtdan bula bu kez dogru yol
Pes nebtlar ser-nign durm-durur / Grsez agzn suya urm-durur
n nebta geldi ol emr-i lh / Bu nebt old aa h tahtgh
3290 Durd h u ad yaprak virdi gl / n emir bakd nebta grdi gl
Bu gli dem nihdn sand ol / Gl iinden hazrete istedi yol
stedgin bulmad anda yine / Kim varayd pdih derghna
Yine eytdi iy alap gster yolum / Kim saa karu ola dogru ynm
Yine geldi Tardan aa hitb / deme var deme klma itb
3295 Yol ola ol dem gli saa / Andan ol yoldan gelesin sen baa
n yine geldi alapdan bu nid / Ol emir kendzini kld fid
Grsez hayvnlara yim old ol / Yani kim bulmag-un dergha yol
n yidi hayvn nebt semridi / Semriden bu hayvan ol emr-idi
Ol nebtda ser-nign durmd r / hayvana geldiyse dndi arkuru
3300 Yir ier old bu kez idr grr / Birbirinden hazz alur lezzet virr
175
nki lezzet buld hayvnda tamm / Dutd ol hayvn vcdnda makm
Yine dem sand an bilmedi / stedi ol dogru yol bulmad
Yine eytdi y lh sen baa / Dogru yol gster ki varam ben saa
Yine geldi Tardan aa hitb / deme var bunda sen klma itb
3305 Yol ola ol dem gli saa / Andan ol yoldan gelesin sen baa
Yine ubu szde ciz kald ol / Neylesn n hazrete bulmad yol
Kendzin virdi bu kez kurbnlga / Yani ister yol bula gge aga
deme hn eyledi ol zini / Gr nie kld fid kendzini
li-klli mmetin cealn mensekenhm
nsikhu 22/67
Maksud ol dergha yol bulmag-un / Katre gir deize tolmag-un
3310 n yidi dem bu hayvn hnn / Pdiha dogru dutd ynini
Ol emir kim hazrete bulmazd yol / deme geldi bu kez hayvndan ol
dem iinden yol ald aa / Yol dogrld bu kez hakdan yaa
Bakd bir yoldan ezel grnr ayn / Grdi bir yoldan ebed bell beyn
Karusnda grdi bir yol var dak / Bakd ol yoldan bu kez grdi hak
3315 Geldi ol bi perdeden gedi bu kez / Gizlen cn rzn ad bu kez
Cn iinden agrup ubu szi / Eytdi grdi Tary glm gzi
M kezebel-fudu m re 53/11Hceti v maksud old tamm / hazrete irdi yine buld makm
deme secde ann old hell / Kim bu sretden bilindi ol visl
Ubu sze bir mesel eydem yine / Kim vire sr bu mesel dileyene
3320 Dile imdi nicedr eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
n diler benn yapa bir h sary / Ol sary t gre yohsul u bay
176
Sretin ilk baglar anu fikr-ile / Ta u aga yog u kerp yok bile
n sary ister ki benny gre / Kendyi eyleyene fehmi ire
Cehd idben gremez benny ol / Pes bu kez ister bulmaz dogru yol
3325 agrur kim dogru yol gster baa / T varam ol dogru yoldan ben saa
Eydr ol benn seni ben eyledm / Fikr iinde bir muallak syledm
Ol didm oldu u grdm ben seni / Ol suratdan grmeyesin sen beni
Ser-nignsn sen henz irmeyesin / Sen beni bu hl-la grmeyesin
Bu latfden ol kesfe var ki ben / Grinem saa bulasn beni sen
3330 n iitdi ubu szi ol sary / Ddi benndan rag u kld ry
Vard taa kerpe boyand ol / Yani kim anda bula mimra yol
Yine yol bulmad an grmege / Tkat olmad aa irmege
Yine eytdi dogru yol gster baa / Kim varam ol dogru yoldan ben saa
Eytdi benn deme gel deme / Kim ol demden gelesin sen baa
3335 n olasn h sary u h makm / Bulasn bini ola maksud tamm
n sary ald bu benn szini / Virdi benn eline kendzini
Kerpi ta benn yapd h / Ol sary kim eydr-idm old u
Ol saryu sretidr bu sary / Kim bu benn kldd tedbr ry
Grmedi benny eydr bu kezin / Hi gmnsuz grdi bu kez ekszin
3340 Eyledi mimr an h tahtgh / Lyk old otura bir pdih
Nitekim man ki akl an sever / Neyleyben ol gir akla irer
id imdi eydeym erhi bile / Kim bilesin bu ii kldan kla
lk der man mrekkeb engine / Rengini kor dner anu rengine
Anu iinden diler akl gre / Kan ol akl evine kanda ire
177
3345 Kaygurur akla ki yol gster baa / T varam ol dogru yoldan ben saa
hdinas-srtal-mstakme 1/6
Akl aa eydr sen dogru yolu / dem glindedr degr halHibr iinde oldugua ekszin
Bu akldan mani n ald cevb / Ol cevb kendye grdi savbHibr iinden geldi bu harf evine / Y
3350 Mani bu kez harf iinden irdedi / Yani akla irmege yol istediHarf iinde yine akl grmedi /
Yine eytdi dogru yol gster baa / Kim varam ol dogru yoldan ben saa
Ve enne hz srt mstakmen
fettebihu 6/153
Akl eyitdi mniye, var deme / Yolda olgl ol nefesle ol deme
Ol nefesde n dutasn sen vcd / Saa halk anda kla cmle scd
3355 Ol nefes yol eyleye hakdan saa / Andan ol yoldan gelesin sen baa
nki man ald aklu szini / Dartd ol harfden bu kez kendzini
Yani dilde sylenr sz old ol / Sz iinden akla buld dogru yolHarf iinden mani yol bulmaz-d
T ki kelme olmayna harf u harf / Olmad h kimseye bu mani sarf
3360 Yani kim dem dilinden buld yol / Bir akldan varmaga bir akla ol
Pes bil kim demdr krgh / demden alanur ol Pdih
Ol emir kim hakdan ayrlm-d / Eyle san kim ol dem ol lmi-idi
ldi andan old madinde diri / Toprag kn eyleyen anu nur
ldi madinde yine buld hayt / Ol haytdan bitdi bu cmle nebt
3365 Yine l emri u nebtlar da lr / Dirilr bu kez varur hayvn olur
ldi hayvn da v old dem / Saltanatla dutd cmle lemi
Bu kez dem de liek mutlak / Dirilben vasl olsar ol haka
Anda varup nolsar gelmez dile / dem oldur ki bu remzi bile
178
mire irdi emir buld bek / Asl hakdand yine vard haka
3370 Gemeyine ubu bi evden tamm / Olmad hazret aa mlk makm
Bu hikyet yol eri vasf-durur / Sz degldr szler asl-durur
Cmle kend hlmzdr eydilen / Alaya ol yol varan u hl bilen
demlk key ulu menzil-durur / hazrete yavlak yakn mahfil-durur
Her ki gedi iler ol old hak / Gitdi kend varlg v told hak
3375 Ol ki dndi gir hayvn mlkine / So nefesde meyli ol mr ilkine
Gir hayvn u nebta gitdi ol / hazrete kanda irer bagland yol
n gir meyl eyledi cn u gl / Redd-i hazret bil an bilme kabl
ka oldur temenn kim Cell / Kendye ola yene kend dell
Komaya ol bizi gir dnmege / Sarmauban dnyada eglenmege
3380 Dnyay kop cn gl ka uya / Kend k darta ilte kendye
y Hudy dogru yoldan rmagl / Kend kudan bizi ayrmagl
Rahmet eyle dileyenler cnna / Sen irr bunlar man knna
Her nefes bi rahmeti hakku aa / Kim yazan ftih birle aa
Mustaf nr hakyun iy Hud / Rahmetden eyleme bizi cd
EL-BBS-SDSU FS-SDSYY
3385 Bb- altnda bu on dsitn / Malm eyler altlar b-gmn
Kim cihn n yaratd pdih / Alt zre urd bnyd ol lh
DSTN-I EVVEL ALTINI BBDAN
BEYN DER KM hAK TALLEM
ALTI GNDE YARATDI VE ANA ALTI
CHET VARDUR VE Z TEBREKE VE
179
TALMUKADDES VE MNEZZEHDR
CHETDEN
lk saa bilmek gerek kim ol Kerm / Nie yaratd cihn ol hakm
Nie getrdi ademden lemi / Nie bitrdi lemden demi
Yiri ggi nie dzdi muteber / Dile imdi niedr eydem haber
3390 Kn didi kudret diliyle syledi / Ubu mlki yog-iken var eyledi
Kend ilminden bu mlk old tamm / Ar u krs yir gk her bir makm
lla zhirde cihnu cismini / Alt gnde urd anu resmini
Velekad halaknas-semvti vel-arza vem beynehum f-sitteti eyymin 50/38
Ar dzdi gkden evvel ibtid / Yine hir an kld intih
Kabeyi ilk yire bnyd eyledi / Yine sora an bd eyledi
nne evvele beytin vuzia lin-nsi
lellez bi-bekkete mbreken 3/96
3395 n yaratd yir ggi pdih / Gr ki ne kld v nitdi ol lh
Yire gge alt gn virdi zamn / Hem dah alt yaa urd mekn
id imdi her meknu adn / Kim bilesin ubu szn dadn
Ol meknu birisi mark-durur / Kim gne andan dogar aydn virr
Biri magribdr ki gn anda batar / Ol batak karau mlki dutar
3400 Birin ad cenbdur muhtasar / Kim harr her dem-be-dem andan eser
Birine hd marf eydrler iml / Drt mekndur drt yaa dutd keml
Drt mekndur drt rkndr drt yaa / Drt divrdur cihnu grsea
Eyle olsa ar anu sakf-durur / Hem dah bu fer anu sahn-durur
Baglad u e cihet old tamm / Sakf u sahn u drt divr u h makm
180
3405 Pes bu dny bir ev old key ulu / Ev ii ibret-ile nimet tolu
Sakfa baksa dopdolu ibret-durur / Sahna baksa dpdzi nimet-durur
n bu mlki byle dzdi ol lh / Eyledi mahlk-un h tahtgh
Viribidi mahluk kim geldiler / Her birisi bir dilekle kaldlar
Her birin bir nesneye tu eyledi / Anu-la glini h eyledi
Kll hizbin bim ledeyhim ferihne 30/32
3410 Kimisi ol ibrete kalm-durur / Kimisi ol nimete talm-durur
Kimi dmi dn gn iret kovar / Kimi durm ilm-ile hikmet sever
Kimisi mtk-durur hak nrna / yle kim gymez bugnden yarna
Kimi yle gark olupdur dnyaya / Bilmez kim ne kla v neyleye
Degmesin hak baglamdur bir ie / H kimesne eydemez kim bu nie
3415 Kend gizlenmi kimesne gremez / H mahlk kudretine iremez
Yir gk anu kandalgn bilmedi / Ay u gne ygrben bulmad
Ar u krs v kalem bilmez an / Birbirine sorurlar kim kan
Yidi ylduz dn gn hkmindedr / lla bilmezler ki hkim kandadur
ol mukarrebler ki vardur tapuda / yle sergerdn kalupdur kapuda
3420 Cmle gk ehli biribirne sorar / An bilmege kim akl irer
arh an bilmege sergerdn-durur / Anu-un durmadn gerdn-durur
Nh felek hayrn kalupdur ol haka / Kandalgn bilimezler mutlaka
dem per v cinn kurd u ku / Buyrugnda ger inidr ger yoku
lla bakup gremezler gz-ile / Syleben iremezler sz-ile
3425 Ne dil irer aa ne bu akl u cn / Ne zamn var ne mekn var ne nin
e cihet kim urd bu halk hlidr / Yohsa ol bu e cihetden hlidr
181
Klli frigdr bu mlkden zt-la / Sbit old ubu sz yt-la
Lki cmle mahlukt andan-durur / Emri anu cmle halka cn-durur
Gn anu emri-y-ile her gn dogar / Yir anu hkmi-y-ile dutd karr
3430 Yil anu hkminde eser durmadn / Su anu emrinde akar dimedin
Her yaradlm ki var ansuz degl / Nitekim her bir beden cnsuz degl
lla aa kimsen irmez eli / Cmle sergerdn neb v hem vel
Yir gk anu-la kyim-durur / O mnezzeh bk v dyim-durur
Sundur halk grdgi sni degl / An seven sunna kni degl
3435 e cihetden nesne kim hlidr ol / Pes aa nie bula kimsene yol
id imdi aa irmek niedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
e ciheti sen dah yksa gerek / Yani bu endeden ksa gerek
Sag u sol u zr bl p pes / Ubu fikri kendzden klli kes
Gnli cem eyleyben b-hod / T meger vuslat bulasn b-Hud
3440 Alayana bu kadar sz tap-durur / Gli bu sz klli aa tapdurur
Yzi toprak ku ol kimseye / Kim bu szi cn iinden dileye
Cn gl virmi ola kll haka / hazrete gz rmadn dogru baka
Ikn artur k-la dileyen / Dileyp sz manisin alayanu
y Hudya dogru yoldan rmagl / Rahmetden sen bizi ayrmagl
KN DSTN ALTINI BBDAN HKYET DER KM DEM-ZD ALTI
CHETDE MAhBSDUR VE ANDAN
HALS OLMAZ PES ZARRET SLKE BR
ZGE TARK GEREK VE OL TARK-ILA
TARIYA RMEK BEYN DER
182
3445 Yine geldi glme bir vasf- hl / Kim bu hlden alur kurb- visl
Cmle dvr ileri den soa / Klli sn eyleye bu hl saa
resin maksdua bu hl-la / d olasn devlet ikbl-la
Kim bu hli hllenrse ekszin / B-hicb ol griserdr dst yzin
Dile imdi eydeym ol hl nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
3450 e cihetle bagludur her dem / Anu-un hazrete irmez demi
Ger nie kim hazret aa iredur / Her nie hlde ki varsa gredur
lla bu halku eli irmez aa / e cihta baglanupdur grsea
Ne-durur ol e ciht baglayan / Dile imdi edeym bilgil ayn
Alt yaa alt nesne perdedr / Eydeym ol perdeler bir gr nedr
3455 Biri madindr nebtdur hem biri / Sag u soldur bu iki perde yiri
Biri hayvndur biri insn-durur / de soda her biri bir san-durur
Biri aslu biri ferudur ayn / Zr bl yirleri bell beyn
id imdi eydeym tafsl-ile / Kim bilesin bu ii kldan kla
Evveli madin-durur ol perden / Anu-la baglanupdur sag yanu
3460 Maksud ol madin dimekde ne-y-imi / Yani madinden biter altun gmi
Baglayupdur ol sen sag yanu / hazrete varmaga komaz cnu
Zra sag eldr cihnda kesb eli / Sag eliyle iler olur kesb eri
n saa altun gmi sagdan gelr / Seni komaz hazrete man olur
Pes sen sag yanua perdedr ol / Sag tamm old v bu kez kald sol
3465 Sol yanu baglap duran perde nedr / Dile imdi ol dah kim niedr
Hem nebtdur birisi ol perden / Anu-la baglanupdur sol yanu
Ol nebtdan maksudum nedr diyem / Arpa bugdaydur kim eydrsin yiyem
183
Pes nebtu yigregi bunlar-durur / Anu-un halk an anbr urur
Her ne kim anbr urursa dnyede / Perdedr hakdan yanuda iy dede
3470 Baglayupdur ol sen sol yanu / hazrete varmaga komaz cnu
Bu kezin ardudag perde nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Ol yanu hayvn dutupdur mutlaka / Seni komaz kim varasn ol haka
Yani hayvndur hulsa yigregi / At katrdur cmle hayvnu begi
Grse begler biner seyrn ider / H yidekler kullar ardna yider
3475 Ol dutupdur pes sen ard yanu / hazrete komaz ki vara cnu
Geldk insna bu kez gr ne-y-imi / Ol dah nedr yiri kanda-y-m
Yani bu insn dimekden iy begm / Kul karavadur bu szde dilegm
Biri kullk biridr hide / Bu gl egleye ol kullk ide
Bunlar iksi kiiye karu durur / Cn komaz hazrete man olur
3480 Pes sen ileyi baglapdur ol / Saa virmez hazrete gemege yol
id imdi bu kezin aslu kk / ol kim anu feri sensin ol kk
Yani asl u kk dimek maksd nedr / Dilek ubu szde ata anadur / Ol kkdr budag sensin anu
Endiesinden geemezsin haka / Perdel gz hazrete nie baka
3485 Pes sen andan dah irmez el / hazrete girmeklige yokdur yolu
Kald bu kez yaluz ol stin yanu / Bir iit kim perdesi neymi anu
Bir budakdur ol yanu baglap duran / Perde olup sini hakdan ayran
Bir budak dimekde maksd ne-durur / Yani oglan kz saa perde-durur
Seni komaz kim varasn ol haka / yle bil kim dmanudur mutlak
nne min ezvcikm ve evldikm aduvven lekm fahzerhm 64/14
3490 Tar hd eydp-durur sz gyetin / Fahzerhum didi ok yetin
184
Dmanuuzdur hazer eyle didi / Nie yol ehlin bular yoldan kod
Pes sen stin yanu baglapdur ol / Saa virmez Tarya varmaga yol
Alt nesne cnu u kaplad / Alt yaa seddi muhkem baglad
yle muhkem seddr ol alt nese / Kim ykamad an h kimise
3495 Kasd iderse kimse an ykmaga / re yokdur kimse ykup kmaga
Ger nie kim degmesin bir perdedr / lla baksa kamus bir yirdedr
Kank yola apnursa iy vel / Alts bir kezde baglar ol yol
Altsn bir kezde kim terk idiser / Ubu sedlerden kup kim gidiser
yledr bu sedler agyrlg / Kim hicbdur yoklg hem varlg
3500 Kimde kim var kaygusndan gark olur / Anda kim yok hasretinden hd lr
Varlg hem yoklg perde-durur / hle bak kim bilesin ne-durur
Ubu hlde bagludur halk kamus / Kan pes bu yol erin nmus
Hayf degl mi perde ardnda dura / Perdel gz dst yzin nie gre
Kell innehm an rabbihim yevmeizin le-mahcbne 83/15
n yolu bagludur ol alt yaa / e cihetden varmazsn sen aa
3505 Geri kyimdr anula e cihet / Klli frigdr cihtdan ol sfat
mdi bunda sen bir i klsa gerek / e cihetden ayru yol bulsa gerek
Zra Allah e cihta girmedi / e cihetle kimse aa irmedi
e cihetden ayru bir yol var dak / Ol yola gir kim bilesin ol hak
mdi n byle-durur nitmek gerek / Ol yaasuz yaaya gitmek gerek
3510 Kim iresin ol yaadan Tarya / Andan ola cmle i b-riy
Sag u sol u fevk u taht u p pes / Yokdur anda nedr ol yol ad bes
Adn gl komlardur anu / Tarya dogru yolu oldur sen
185
Bir gl var kim ulamdur haka / B-hicb ol dst grdi mutlaka
Bir gl vardur aa irmi-durur / Yani kim ol greni grmi-durur
3515 Gr sen gl bularda kankdur / Bu ikiden ayru gl sank dr
Y gl ol hazrete irmi gerek / Y irene kendzin virmi gerek
mdi gel sen izdegil bir hli / hl iinde niedr gr yolu
Ger uladysa haka gl btn / Gam yime ol e cihtu bendi-n
Bir glden dstlk eyle durmadn / Bakadur dst yzine gz rmadn
3520 Yoksa ger gl aa irmez-ise / Y an gl gzi grmez-ise
Gli vir aa gl virene / Toprak eyle yzi ol erene
Ol erenden maksudua iresin / Ol glden dst yzini gresin
Gzg ola ol gl bakgl aa / Grine ol gzgden Allah saa
Gresin an ayn-eder-ayn / Kalasn ol rahmet ire cvidn
Ybeiruhm rabbhm bi-rahmetin
minhu ve rzvnin ve cenntin lehm
fh namn mukmn 9/21
3525 Bu kadar sz tap-durur alayana / Sz ne ass, iidp almayana
Yzi toprak ku ol kimseye / Kim bu szi cn iinden dileye
Hem bu sze lyk ola dirligi / Yol eriyle btn ola birligi
Kibr kne olmaya ol kiide / Ubu szi cn iinden iide
y alap sen rz klgl kamuya / Kim koya kibr kini ka uya
N DSTN ALTINI BBDAN
BEYN DER KM SLK- DN VE
MLK- YAKN K ALTI CHETDEDR
186
B CHETDEN SLM DEGL VE AA
DRL FETLER OL B CHETDEN
RR VE OL BR CHETDEN AA
RAhMET GELR OL NE OLDUGIN
BLDRR
3530 Vasf- hl eydem saa iy yol eri / Kim bilesin niedr ol yol eri
Eydiserem yol erin vasfn / Eyle kim kldan kla sz asln
Yol erinden evliydur maksudum / Evliydan dile nedr maksudum
Evliy glinde hak cevher kod / yle kim key kymeti gevher kod
Kendziyn an genc-hne eyledi / Bir iit kim anu-la neyledi
3535 Alt yolu orta yirinde tamm / Evliynu gline virdi makm
Sag u sol u p pes hem fevk u taht / ol aradan ol gle virdi taht
e cihetden ol gle yol gelr / Degme yoldan bir iit ne hl gelr
Eydeven ger k-la diler-ise / Dileyp sz manisin alar-ise
Sag yaasndan melletler gelr / Ol melletden gl iden kalur
3540 Sol yaasndan meakkatler biter / Ol meakkatden gl bozlur yiter
leyinden hem melmetler eser / Ol dah ibu gl seyrin keser
Art yaasndan mezelletler irer / zzet evinden gl tahtn rar
Aagadan dem-be-dem mihnet kopar / Ejdeh gibi gl gencin kapar
Yokarudan rahmet iner durmadn / Ol dutar tahtn bu gl rmadn
3545 Bir yaadan gle rahmet gelr / Bi yaadan mutlak zahmet gelr
Kimdr ol kim aa fet irmedi / Glini hak hazretinden rmad
Anu-un ok kii gelmez ie / Neylesn kim iek irmez yimie
187
mdi bu bi fete kalkan gerek / Nesne kim derddr aa dermn gerek
Yohsa bu gli helk eyler ykar / Ol sebebden yol eri yoldan kar
3550 Ne-durur kalkan aa eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Geldk imdi yol erin hline / Bir iit kim dirligi ne hli ne
Yol erinden maksudum mrd-durur / Kim bu halka Tar yoln bildrr
Halk anu irdna uym gider / Gr giderken Tar yolnda nider
Saff u safdur bu mrd mrid-ile / Yol iinde yolda olmdur bile
3555 Degme saffu pri vardur bana / Dile imdi yiri nedr ii ne
Bir saf oldur sag yaa durm-durur / Mrid-in dnya terk urm-durur
Bir saf ol kim sol yaa bitmi-durur / Mrid an hidmete dutm-durur
Bir saf oldur mrid ine gider / Yani varur illere malm ider
Bir saf ol kim mrid ardna gelr / Yani suyna anu davet klur
3560 Drd yannda mrid drdi gider / Mrid-ile gr nie yrlg ider
Mrid dogru mrid key yrdur / Dogru durmazsa bil agyrdur
Bu kez ol fetlere geldk yene / Bu mrd kalkan anu her birine
Ol mrd kim sag yaa durm-d / Mridiyn dnya terk urm-d
Ol melmet kalkan bunlar-durur / Kim bu yolda dnyalik terkin urur
3565 Dnyeligi kiin n kedile / Pes gerek anda mellet yol bula
Mride n nimet eksk olmaya / Yol iinde h mellet gelmeye
Sag yaa duran mrd pes iy kii / Mutlak def-i melletdr ii
Sag tamm old bu kez ge sol yaa / Gr mrd kanksdur ol yaa
Kank fet kalkandur ol dah / id imdi eydeym ilmin oh
3570 Ol mrd kim sol yaa bitmi-idi / Mrid an hdmete dutm-d
188
Ol meakkat kalkan bunlar-durur / Ol mrdler mride h yr-durur
Zra hzr olmasa hdmet klan / Ol meakkat mride irer iy fln
Her mrd kim hdmet itmekdr ii / Ol meakkat kalkandur iy kii
Sol yannda mrid pes ol-durur / Ol sebebdendr ki mrid yol varur
3575 Sol dah bitdi bu kez gel safa / Neye kalhan ol dah gr iy saf
Ol mrd kim mrid ine gider / Karudan dman gelrse def ider
Bu melmet karudan gelse gerek / An eyden yze yz olsa gerek
Hd melmet ol degl ki gayb ola / Gayb iinde syleyen sz ayb ola
Pes melmet karudandur mride / An ol saf gerek kim men ide
3580 Ol dah bitdi bu kez gel so safa / So saf oldur kim bular kld vef
Gitdi mrid bunlar ardna gelr / Yani halk ol yola davet klur
Ol mrdlerdr mezellet kalkan / Nie bolsa eyle bilr halk an
Ey yavuz neyse mridden dutar / Ey olsa yavuz olsa da atar
Pes mezellet mride sodan gelr / Ol ki so safdur aa kalkan olur
3585 Ol mrdler hlin u eytdm saa / Drdi ol kim durm-d drt yaa
Dzilp mridle pes turd tamm / Drt yanndan mrid dutd makm
Def ider bu drt saf ol drd feti / Dogru-y-sa mrid-ile sreti
Mrid dogru mrd kalkandur / Dogru olmazsa bil dmndur
Drd yaanu erhin eytdm aladu / Bu mrdle mrid iin diled
3590 Gel bu kez ol iki yaa erhine / Bir iit kim hli nedr erhi ne
Aagadan dem-be-dem mihnet kopar / Ejdehdur mridi tahtdan kapar
Mrid dirligidr kalkan aa / Yoksa h yokdur meded halkdan aa
Bu mrd hlinden aa ass yok / Tekye klanu mrde uss yok
189
lla kend dirligi dogru gerek / Kendzinde hakka lyk h gerek
3595 nki mrid lyk ola hazrete / Dirligi kalkan ola ol mihnete
Dirligi lyk deglse hd ayn / Tahtn mihnet ykar bell beyn
Pes bil kim mihnet ayakdan gelr / Durm-iken mridi magbn klur
Kamusyla sag ola n dirligi / Def ola anula mihnet erligi
Mride ol mihnet ayruk irmeye / Gli bgn hergiz fet urmaya
3600 min ola kamu iden ol kii / Olmaya ol bi yaadan tevii
Kald stin yan bu kez mrid / Ne gelr andan dah bir iid
Ol yaadan durmadn devlet gelr / hazretinden Hlku rahmet gelr
Cn zre mrid hem avk iner / Hem saf v hem vef hem zevk iner
Cn anu marifet issi olur / Cmle i andan gir ass olur
3605 Pes bil bir yaadur devlet yol / Ol yan aug olan old vel
Grse her kimse kim klur du / El gtrr ynini eyler gge
steyenler yokaru kld taleb / Yokarudan yokarudur ol alab
e cihtu erhi u old tamm / Malm old ne-y-imi ol e makm
bilindi er gerek kim yol vara / hak kimi sevdiyse yol ol vara
3610 kvan yol erin k / Komasun di yol eri ben k
Srineven nie kim mrm ola / naallah kim alap rz kla
y Hudy tevfiku ayrmagl / Dnya hir dogru yoldan rmagl
DRDN DSTN ALTINI BBDAN
BEYN DER KM ALTI NESNE EYH LE
MRD ARASINDA GEREKDR
ANU EYHE MTEALLIKDUR K
190
MRD ANU-ILA TERBYET DE VE
OL ALTINU MRDE MTEAL-
LIKDUR KM MTBAAT-I EYH YRNE
GETRR
Yine geldi glme birka gt / Akla erbetdr bu szler cna kt
Hem gtdr alayana hem edeb / Hem atdur yol varana hem sebeb
3615 Hem bu szler art u lzmdur size / Hem dah key farz u vcibdr bize
Hem klur malm meyih hlini / Hem dah eydr mrd ahvlini
An eydr kim mrd nitmek gerek / eyh-ile yolda nie gitmek gerek
Hem mrdle bu meyih neyleye / Yol iinde nie dirlik eyleye
Ubu sz malm klur dileyene / Dileyp sz manisin alayana
3620 Dile imdi eydeym maksd nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Alt drl i gerek yol ehline / Kim ol iler direk ola bu dine
n ola bu alt i kyim drst / Yol eri yolda ola lk st
Birisi eksk olursa i degl / Eksk il kimse yol varm degl
eyh-ile bu i mrd katndadur / Dile kank kanks ztndadur
3625 i ol i gerek eyhde ola / Kim anula eyhligi kmil ola
Kyim ola kend yolnda ii / Lyk ola hazrete her bir ii
Hem mrddedr anu drlsi / eyhe lyk olanu oldur hus
Her mrd kim farz ola bu i aa / Rahmet ola yolda den soa
Yani bu i didgm dirlik-durur / lemek ol dirligi erlik-durur
3630 Geldk imdi gr meyih hlini / Bu mrdle gr anu ahvlini
eyh mrdin gr nie dutmak gerek / art nedr neyleyp nitmek gerek
191
eyh evvel art oldur iy kii / Kim alapdan ne-y-ise bahyii
Klmaya hergiz mrdinden dirg / Nitekim hak klmad andan dirg
lm hikmet ibret esrr u rz / Tevbe v tevfk u tat izz nz
3635 Ne ki hakdan feyz olursa kendye / B-dirg an muhiblerne diye
eyh evvel art ubudur tamm / Bu i ile dutd glde makm
Hem ikini art eyh ol-durur / hazrete ol key mnsib yol-durur
Kim bu halk zre baka Hlk gibi / Bakmaya h kimseye mahlk gibi
Yani kim Hlk gibi bakmak nedr / Dile imdi eydeym kim nitedr
3640 Bakmaya h kimsen ol cismine / lla baka cism iinde hsmna
Bakmaya h kimsen pesine / lla baka gli endesine
Bakmaya h kimsen ol mlna / lla baka dirligine hlna
nnallhe l-yenzuru il suverikum vel
il libsikm vel il amlikm bel
yenzuru il kulbikm ve niyytikm
Ubudur ol didgm hak bak / id imdi niedr halk bak
Halk gzinde baylara izzet gerek / Yohsulndan gizlenp uzlet gerek
3645 Halk gzi gkegi h grmek diler / irkinin redd eyleyp srmek diler
Halk bak byle-durur mutlak / Bu bakla kimsene irmez haka
Pes meyih ol-durur kim ol ayn / Tar gziyle baka bell beyn
Gel bu kez ini art gr nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
ol-durur eyh ini art kim / Kend yolnda hakm ola hakm
3650 Alaya kim her mrd derdi ne / Ne kefret olur anu derdine
n bile her birin yirl yirin / H duta yirl yirine her birin
192
mirn en-nnezzilen-nse menzilehm
Ol yki urmaya kim dartamaya / Amaya ol rz kim rtemeye
Her i haddin bile kldan kla / Bir kl zmeye n haddin bile
mirn en-nnezzilen-nse menzilehm
Ol ini art eyh ubudur / Tar yolnda bu dirlik h hudur
3655 Pes meyih dirligi byle gerek / Dile bu kez kim mrde ne gerek
Gr mrd hem yene artn / Kim anula kyim olupdur dini
id imdi eydeym tafsl-ile / Kim bilesin bu ii kldan kla
Geldk evvel kend eyhine mrd / Eyde kim budur Cneyd Byezid
tikd yle ola ekszin / eyh yzinde gre ol hakku yzin
3660 Sretinde nie az var-sa / Dil oluban her biri syler-ise
eyhine hakdur diye ol kamu dil / Ayrug anda olmaya h kl-u-kl
Gel mrd ol ikini artna / Bir iit kim neyleye ol eyhine
Kim mrid eyh gline lyk ola / Ol mrdm didgi bayk ola
Tar aa ne ki dnya virdise / Dnya ire eli neye irdise
3665 H eyhinden dirg eylemeye / eyhe karu l diyp sylemeye
lla g yitdke teslm rz / Kim meger hond ola andan Hud
Bu mrd kald bir art dah / Eydeym an dah erhin oh
Kim bilesin sen mrdlik hlini / Dile imdi eydeym ahvlini
Ol mrd kim yni dogrld haka / Bir nin vardur anu mutlaka
3670 Ol gerek kim eyhine hakdur diye / hakdan ayru h ii yokdur diye
Ne ki eyhi dir-ise hakdan bile / Ne klursa eyhi sziyle kla
eyhi adyun bu dnya dadn / Terk ide v berk duta eyh adn
193
H dnya dadna el sunmaya / T ki eyhi adna toz konmaya
Hayr anu ad-y-un berk duta / erri anu yol-y-un terk ide
3675 eyhi sevenler anu dst ola / Her ki sevmezse an dman bile
Ol kii andan ola girt mrd / Lcerem hakdan ola her dem mezd
U tamm old tamm ol alt art / Gelsn eyd ehl-i dni ehl-i zabt
lesn bu ileri varsun yol / Bu yol byle varan old vel
bilindi ileyesi er gerek / Bu yol varmaga key server gerek
3680 nki kld eyhi ol art tamm / Pes mrd gli aa old makm
Y mrd kim ol bu art ileye / eyh glin klli hnd eyleye
n ola bunlarda bu dirlik saf / Ortalarnda btn ola vef
Hak bulardan rz ola b-gmn / Kala bunlar rahmet ire cvidn
Yarlganmak bunlara bayk ola / Hem alap ddarna lyk ola
3685 kdur k ol yol varanu / Yol iinde ol riysuz eren
Anu-un durmadn fikrindedr / Szleri tesbholup zikrindedr
Men ehabbe eyen eksera zikrah
Ol erenden hak bizi ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
BEN DSTN ALTINI BBDAN
BEYN DER K FELLhLIK ALTI NES-
NEYE BAGLUDUR VE MAGAL BU ALTI
NESNESZ SRET BAGLAMAZ VE
MEYH DAHI BU TARK-ILA
MRDLER hSILA GETRRLER
Yine bir man szi geldi dile / erh takrr beyn kldan kla
194
Hem ilimdr hem meseldr hem rumz / Bir iit kim ne klur ol Tarmuz
3690 Gr nie kyimdr anu kudreti / Nie tolmdur cihna rahmeti
Emrine bak kim nie hkim-durur / Halkn gr kim nie mahkm-durur
Neylesn n emr elinde kamu i / Kamu lem andan alur perveri
Her neye kim ol emir yolda degl / Kend hlinde kurudur ya degl
Kim emirden ayrlursa an gr / Nie izzetdeyse ol dem old hr
3695 Pes alap emri dutupdur her ii / Dek aa bu halk sebebdr iy kii
Ubu sz manisin eydem saa / Bir dem uht urgl kulak bendin yaa
Kim bilesin bunda maksd ne-y-imi / Dile imdi eydeym nie-y-imi
Alt nesneyle biter yirden nebt / Bu nebt ol altdan buld sebt
Ger biri ol altdan eksk ola / H nesne gelmez andan hsla
3700 id ol alt nedr eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Birisi ol ekin eken kiidr / Kim bu ekinilik anu iidr
Biri tohm u dnedr kim ol saar / n biter kaddi yiter gir bier
Biri toprakdur ki dne beklenr / Biter ol toprak iinde kklenr
Biri sudur kim nebt andan biter / Hem bitrr dmii hem ter dutar
3705 Biri gnedr aa tbi virr / Tbi-ile gr ne bahyi virr
Birisi hak emridr kim oldurur / Halk ol hem dirgrr hem ldrr
Ger biri eksk ola ol altdan / Baarmaz nesne yz bi cehd iden
Eksk olsa ne olur eydem ayn / Dile imdi eydeym bell beyn
Ger ekini olmaz-sa kim eke / Renc yiyp ol kat yiri kim ske
3710 Vardur ekini tohum yokdur nide / Ne eke ol ne gtre iy dede
Bu kezin buld tohum toprak gerek / Tohm hem ol topraga samak gerek
195
Toprak old su gerek kim bitre / Ger su olmazsa an kim bitre
Su dah old bu kez gn grmedi / Bitdi ulald bu kez br virmedi
Gn dah grdi bu kez hkm-i lh / Yar klmazsa olur kamu tebh
3715 Pes alap emriyle kyim her makm / Emr-ile olm-durur her i tamm
Her neye kim ol emir yolda olur / ol nefesde kur-y-iken ya olur
Bu meseldr kim didm bir bir saa / Dile imdi manisin den soa
Neye bezer ubu sz mansi ne / A gl gzini bak mansine
n baka her nesneye gl gzi / Grngele anda ol man yzi
3720 Ol mesel kim eytdm iit niedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Bu meyih ol ekiniler gibi / Aa bezer cmle drl tertibi
Alt nesneyle biter kamu ii / Nedr ol alt bir ala iy kii
Biri kend kim i stddur / Bu meyih dimek anu addur
Ol ekini yani kim kend-durur / Mani ekmek her dem aa h-durur
3725 Biri Kurndur ki her dem salur / Drl nimet biter andan alur
Yani kim tohm- ezel oldur i yr / eksz ol dahl- ebed andan biter
Biri mmin glidr toprak gibi / lm ekilmek her dem anu mansb
Yani kim toprak gibi alak-durur / Ta gibi kat degl yumak-durur
Biri hikmetdr gl zre yagar / Ol yagak gr glden ne dogar
3730 Yani kim hikmet gl yagmurdur / Diri dutan gli hikmet nrdur
nnallhe yuhyil-kalbel-meyyite bi-nril-hikmeti kem yuhyil-arzal-meyyite bi-mil-matar
Birisi kdur ki bu gle der / Drl ilm andan biter hem bier
Yani kim gne gibi ol bitrr / Bitrr hem cmle hm birr
Birisi devlet-durur kim kamu i / Anu elinde bu kamu perveri
196
Yani kim ol emr-i hakdur mutlak / hkim oldur ger yapa v ger yka
3735 Ger biri bu altdan eksk ola / Ubu dervlik yol btl kala
Nitekim eytdm ekini hlini / ua nisbet dut bu derv yoln
Ger meyih olmasa yol kim aa / hak kln uruban il kim aa
Bu kezin vardur meyih neyleye / lmi olmazsa kime ne syleye
lmi var bulmaz bu kez diler kii / Eyle olak yene kald ii
3740 Kii buld ilmi sad stine / hikmet olmazsa bil bitmez yene
Hikmeti var bu kezin k irmedi / Ol gl bagas yimi virmedi
Ik dah irdi bu kez devlet gerek / Srmege bu ileri kudret gerek
Devlet olmazsa kamu mazl olur / ciz bre kalm kul olur
Dni ubu alt i kyim dutar / Hem imret hem dah dyim dutar
3745 Eytdm hir her birin adn / Yine eydem kim bilesin dadn
Hem meyih hem ilim hem dileyen / hikmet hem k u hem devlet ayn
Ubu alt nesnedendr dn diri / Dn iinde bir direkdr her biri
Nitekim ol alt nesne dnyada / Her birisi bir direkdr iy dede
Adlarn eytdm-idi bir bir saa / Yine eydem dilegil den soa
3750 Hem ekini hem tohum hem topurak / Hem sudur hem gne hem emr-i hak
Dnyay bunlar-durur kyim dutan / Dnya ehlin dnyada dyim dutan
Bu ekini dnya ire gr nedr / Ol meyih dn iinde yledr
Bu ekini dnya tertbin dzer / Ol meyih hiret mlkin bezer
Bu ekini ekin eker ten in / Ol meyih mani eker cn-un
3755 Pes meyih mani eker cnlara / Cn fid klmak gerekdr anlara
Ol meyihler ki geldi dnyaya / Bir gr hir kim neye geldi neye
197
Her birisi ekdi ilm marifet / Ubu ekinden biter ol magfiret
hiret zdn bulardur kim eker / Ekin oldur ki birine bi biter
Sekiz umak ol ekin anbrdur / Ol ekindr kim gller ardur
3760 Kank gl kim an bulm ola / Kaygudan kll ber olm ola
Anu-un ol ulular d olur / Cmle drl kaygudan zd olur
Dem-be-dem k temenn kldug / Cn u ten terk eyleyben buldug
Ol ulular gli yoldalgdur / Himmeti hem k koldalgdur
y Hudy dogru yoldan rmagl / Ol ululardan bizi ayrmagl
ALTINI DSTN ALTINI BBDAN
BEYN DER K hAK SBhNEHU VE
TALENBYYI ALEYHMSSELM
PTE- MThN VE BTLDA MBTEL
KILUP H U ZR KILDUGLARI AL
SEBLL-CML BLDRR ALEL-HUSS
ALTI PEYGMBER SALAVTULLAH
ALEYHM
3765 Her kim ol hak kna virdi gl / Ne ki hakdan geldise kld kabl
Kahr u lutf u her ne kim geldi aa / Kamusn n eyledi den soa
H hazretden yzin dndermedi / Anda kim bakm-d gz rmad
Dogru durd her ne kim geldi-y-ise / Pdih anula ne kld-y-sa
Belki minnet dutd kend cnna / Andan irdi derdin dermnna
3770 Tanug eydem bu sze diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
Gr alabu dstlar ne kldlar / Dstlg ire bir iit ne buldlar
198
Nie kirdr bular ilerine / Geri geldi vka balarna
Ol alabu dstlar hd ok-durur / Nie eydem kim hisb yok-durur
Bir kanu takrir eylep vasfn / Eydevem kim bilesin sz asln
3775 Ayrugn andan kys eyleyesin / Anu-la cnu toylayasn
Geldk imdi eydeym maksd nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Alt peygmber birer sz syledi / Her biri bir gn in h eyledi
yle kim kd ttn ol h-la / Gr bilimek ne-y-imi Allh-la
id ol h eyleyenler adn / Kim bilesin ubu sz dadn
3780 Biri brahim-idi kim urd h / Eytdi bir yine grem mi iy lh
ol gni kim Nemrd od urm-d / Od katnda mancnk kurm-d
Nemrd od dolm-d yir yzi / Ttninde tunm-d gkyz
Yanar odu yalndan bu hav / Toptolu olm-d tag u ova
Ol oda atm-d Nemrd beni / Kanda bulam bir dah ben ol gni
3785 Sordlar kim y Hallullah digil / Nie-y-idi hl ol dem sylegil
Didi kim ol dem baa mirc-d / Pdih nr baumda tc-d
Cmle perde gtrlben ol alap / Gzme grn-dururd b-hicb
Kanda bulam ol demi ben bir yene / Kim bakam yle anu ddrna
Bir dah h iden smal-idi / h idp ol dah iid ne didi
3790 Dem-be-dem eydr-idi kim h u h / ol gni kanda grem ben y lh
Kim senn cn u ten kurbn-d / El ayak baglu saa fermn-d
Bogazumda alnurd iti bak / Bir dah kanda grem un i hak
Sordlar ol demde ne hlde id / Ne-y-idi zikr ne klde id
Didi kim mirc-d ol dem baa / Cn u gl virmi-idm ben aa
199
3795 hazrete irmi-idm h ekszin / Gzlerm gr-tururd dst yzin
Kanda bulam ol demi ben bir dak / Kim hicbsuz yle grem ol hak
Bir dah kim-idi ol h eyleyen / h iinde zr klup syleyen
Ysuf idi kim didi h iy alap / Bir dah ol gni grem mi aceb
Kim yalnak dmi-idm kuyya / Gider-idm kuy dibinde suya
3800 Ne anam bilrdi hlm ne atam / Kim bilr kanda dem kanda yatam
El ayag u ba undlm-d / Ubu varlk cmle mahv olm-d
Klli yavu klm-dum ben beni / Kanda grem bir dah ben ol gni
Sordlar ol demde hl ne-y-idi / Ne-y-id sen menzil kanda idi
Didi kim ol hazrete irmi-idm / B-hicb ol dst yzin grmi-idm
3805 Kanda bulam ol demi ben bir dak / Kim hicbsuz grdm-idi ol hak
Bir dah kim-idi kim ol urd h / Ynus idi eytdi h iy pdih
Bir yene ben ol gni kanda grem / Y anu gibi deme kanda irem
Kim mnfklar beni dutm-d / Baglayuban deize atm-d
Yutd balk deiz iinde beni / Kanda grem bir dah ben ol gni
Feltekamahl-htu ve hve mlmn 37/142
3810 Sordlar ne hlde-y-id anda sen / Kim anak h idersin bunda sen
Didi kim ol dst benmle yr-d / Dn gndz grdgm ddr-d
Pes anu gibi deme kanda irem / Kim hicb gide bakam dst grem
Bir dah ol h iden Eyyb-d / Kim tagayyurlk aa mensb-d
Eytdi h iy pdih ire miyem / Bir dah ben ol gni gre miyem
3815 Kim tenm kaynar-d toptolu kurd / Kandasa bulmaz-dum duras yurd
Kanda varsam beni sylerler-idi / Renci yavuz diy yirrler-idi
200
Yimi-idi itmi ol kurd benm / Sgm kalmd getmidi tenm
ol gne kim stme der-idi / Bu yanumdan ol yana geer-idi
Bu tenm galbr gibi olm-d / Ne diriydi v ne hd lmi-idi
3820 Bir dah ben ol demi kanda bulam / Anlayn d olup kanda glem
Sordlar ol dem nieydi dirlig / Kim-ile birikpdi birlig
Didi kim Allah benmle yr-d / Dn gndz grdgm ddr-d
Bir dah ben ol deme kanda irem / Dst yle b-hicb kanda grem
Kald bir kii dah kim urd h / Cercis idi kim eyitdi y lh
3825 Kanda irem bir yene ben ol deme / Kim melmet olm-dum leme
Kfir elinde siysetde-y-idm / Hem azbda hem melmetde-y-idm
Drl drl ldrrlerdi beni / Kanda bulam bir dah ben ol gni
Sordlar anda hl neydi sen / Kim unu gibi azbdayd ten
Didi kim karumda ol Allah idi / Kanda baksam grdgm ol h-d
3830 Ol gni kanda bulam ben bir dak / Kim hicbsuz yle grem ol hak
Ubu alt kiin hli saa / Mutlaka tanuk yiter den soa
Kim alabu dstlar ne kldlar / btildan nie rahmet buldlar
Pes bil kim kahr iinde lutf var / un bilen kld kahr ihtiyr
Anu-in sabr iden her bir ie / Her ne kim olursa dimez bu nie
3835 Ubu dirlikdedr ol hakka iren / Yol byle vard ol girt eren
y Ak ger sen dah yolda ise / kr iinde ol nie hlda-y-isen
Kim olasn ol erenlerle bile / naallah kim alap rz kla
y Hudvend sen fazlu delim / Sensin hir hem Kerm hem Rahm
Yolda eyle bizi dogru yr-la / kbet d eylegil ddr-la
201
YDN DSTN ALTINI BBDAN
BEYN DER KM hAK TAL Z
KAHHRLIGIYLA ALTI DRL KAHR
U CEFADEMDEN VCDA
GETRPDR ASAMENALLAHU
AN-ZLKE
3840 Bir acyib vasf- hl eydem saa / Dut kulagu bir dem uht bendin yaa
Gr alabu hkmini kim ne klur / Halk iinde dile ne iler olur
Gr ne hller srilr halk stine / Hhi dmnna hh dstna
Hsa ma dnyada yok itibr / Kanksysa geh yapar u geh ykar
Bu surat hlinde cmle bir-durur / Zra bu hkmi sren takdr-durur
3845 Ulu kii cmle fermndur aa / Neler eyler dnyada bir baksaa
Grsee kim bay u kim yoksul-durur / Kimi begdr kimi aa kul-durur
Kimisi h yir ier oynar bker / Kimi dn gn durmadn zahmet eker
Kahr u lutf u d v gam dnyada / H surat var m kim irmez iy dede
Her birine hll hline irer / Hlku hkmi-durur halka srer
3850 lla birka hkmi vardur Hlku / Kim gin kll zer bu mahluku
Ol hkmler yle dvr i-durur / Kim lmden ol kat tev-durur
Alt drl halka gelmidr bular / Alts alt gne tudur bular
Beklesn Allah bu cmle kullar / Kimseye gstermesn ol hlleri
Dnya ire alt hlde alt i / Cmle dvr iden ol dvr imi
3855 Dile imdi her birin eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Birisi ograr tfl oglanlara / Birisi ograr yigit olanlara
202
Birisi hd pirlik uhtnda gelr / Birisi gr kim gariblkda olur
Biri ograr mansb issi beglere / Birisi ol dstlk ire yiglere
Ubu alt drl i sarp i-durur / Bil lmden kat tev-durur
3860 Pdih gstermesn h kimseye / Dsta v dmna yoksula baya
id imdi eydeym ol ileri / Ol lmden katrak tevleri
Her birinin erhini eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Evvel ol bir kim tuful iken gelr / Eydeym an bir iid kim nedr
oldur ol kim ata v ana le / Bu ogul kz tfl-iken ksz kala
3865 Kimi grse aa karu yirmre / Gzlerinden durmadn ya dormura
Bezi saru sa yatm don kir / Kim sger kim buar u kim kakr
Yalm alag u szi sz degl / Syleyiek kimsene klmaz kabl
Hi aa efkat klur kimsene yok / Nie dirse kyngi v derdi ok
Hakdan ayruk hsm yokdur dnyada / Ol yetmler hli budur iy dede
3870 Pes bil kim ol lmden kat hl / Kim tfllkda yetm ola ayl
Ol bir i kim ol yigitlikde gelr / oldur ol kim ol cvna merg olur
Asuzn irer alap hkmi aa / Bulmaz ol dermn istep drd yaa
i kur evre oturm olur / Orta yirden an hak hkmi alur
Kalmaz anda cnbi nutk u nefes / lla kalur hasret-i k u heves
3875 y nie d klan gamnk olur / y nie ok rzular kim hk olur
y nie ejdhalar basd ecel / y nieler mrini kesdi ecel
Her ki geldi dnyaya hd gidiser / Ol arb cmle mahlk dadsar
lla bil kim yigitlikde len / Ol-durur bu dnyadan mahrm kalan
Pes hakkat bu yigitlikde lm / Bi kez lmekden katdur iy ulum
203
3880 Ol tamm old bu kez gel prlige / Bak bir ol prlikde geen dirlige
Niedr anda geen ol kat i / Dile imdi ol dah nie-y-imi
oldur ol kim prlik uhtnda kii / Sretine zaf ire kala ii
Dnyeligi kalmaya yoksul ola / Ol sebebden kapularda kul ola
rte gice kimse gregelmeye / Kend varsa halk selmn almaya
3885 Sormayalar hlini kim niedr / Eydeler kim bu dileni kocadur
Koca kim yohsul ola oldur ii / lse yigdr eyle olna kii
Pes hakkat koca kim yoksul olur / yle bil kim gnde yz bi kez lr
Ol dah bitdi bu kez gel gurbete / Grgil imdi gurbet ire hl nite
n kii yirden sudan ayru de / Andan ol ayru-y-iken sayru de
3890 Bulmaya bir yir varuban yatas / B-nev v nesnesi yok satas
Dke hasret yan irte gice / Kimse gelp sormaya hl nice
Ne karnda ne ata ne ana var / Kanda varsa eydeler klhna var
Vara klhnda yata miskn olup / tiykdan gzleri kan ya dolup
Aglaya klhn iinde zr u zr / Eyde kan im evm kan yr
3895 Var m kimse baum baglayas / lr-isem stme aglayas
Kan bu demde gerekdi yr baa / Bu garblk hlin eydeydm aa
Gurbet ire sayrulk yle olur / Kamu bir kez lse ol bi kez lr
Sayrulk gurbetde pes Tar hak / Bi kez lmekden katdur ol dak
Ol dah bitdi u kez gel beglige / Bir nazar kl beglik ire yiglige
3900 Ol makmda ol lmden kat i / Dile imdi ol dah nie-y-imi
oldur ol kim beg kii mazl ola / Gir kend kullarna kul ola
H kimesne dilemeye szini / Dndre halk cmle andan yzini
204
Ne ki dst var-sa dmn ola / O ekerler kim yir-idi kan ola
Srdgi devlet kamu gzden ka / Gerdi-i gerdn ne kim yapd yka
3905 Halk katnda kalmaya h hrmeti / hak katnda yog-d hd ragbeti
Dnya dah hiret iksi bile / Mazl olmak hacletinden ykla
Eyle olsa lmek andan yig olur / Zra mansbdan den her gn lr
Pes bil kim mansbndan ayrlan / Ol-durur diri-y-iken bi kez len
Ol tamm old bu kez dstlg gr / Andag dirlik nedr bir an sor
3910 Nie katdur lmden ol dah / it imdi niedr ilmin oh
oldur ol kim sevgl dstlar-la / Asuzn ol birbirinden ayrla
Biribirni grmeye irte gice / Bilmeye ne idedr hli nice
Furkat odndan yregi ba ola / Durmadn gzi tolu kan ya ola
h idiek duta ggi ttni / Zrisi eksilmeye dni gni
3915 Ml u nimet glini eglemeye / Kanda olsa h karr eylemeye
lla dn gn hasreti ol yr ola / Andan ayruk halk kamu agyr ola
y nie sevgller ddi rak / y nieler bagrn yakd firk
y nie d klan ddi gama / Zri klup h ider demden deme
Bell bil dnyada yr hasreti / Bir azbdur kim lmden key kat
3920 Zra lmek dnyada bir kez olur / lla yrdan ayrlar bi kez lr
Pes bil kim yr firk dnyada / Bi kez lmekden katdur iy dede
Ubu alt nesne kim den soa / Takrir eylep erhini eytdm saa
Her kime ograr-sa bilgil ayn / Tarnu ham-durur bell beyn
Kimseye gstermesn Allah an / Tag u ta gtrmeye vallah an
3925 Miskin dem oglan pes neylesn / Bu kamu derde nie sabr eylesn
205
Ola ol hakdan meger rahmet yine / Yohsa kim sabr ide anu hmna
ku hli size malm-durur / Kim bu yol ire nie mahkm-durur
lla tkat kan sabr eyleyesi / Kan dil y hlini syleyesi
Yine ol hakdan meger tevfk ire / Yohsa kimdr kim rlmadn dura
3930 y Hudy tevfiku ayrmagl / Dnya hir dogru yoldan rmagl
SEKZN DSTN ALTINI BBDAN
BEYN DER MESKENET AhVLN BL
KM hAK SBhANEHU VE TAL Z
KEML KUDRETNDEN LEM YARAT-
DI VE CEM- LEME HTB TD K
BENM DSTLARUM GELECEKDR
BEN SZ OLARA MUSAHHAR TDM
TEVZU D
Her kim ol kendzini miskn gre / hakdan aa durmadn rahmet ire
Her ki ddi topraga gtrdiler / Eksgi her ne-y-ise bitrdiler
Her ki kend eksginden yirine / Bitile ol cmle halka grine
Kendzin eksk gren old tamm / Ulular glinde ol dutd makm
3935 Ol kim alak geldi yol ycedr / id imdi kim hikyet niedr
H teferrcdr eger alar-sa / Eydeven ger k-la diler-ise
Dile imdi bu hikyet vasfn / Kim bilesin sen bu sz asln
n yaratd lemi ol Pdih / Gr ki ne kld v nitdi ol lh
Yir ggi dzdi muhkem muteber / Aya gne durmadn virdi sefer
3940 Yir yzinde sular kld revn / Hem havda bu yili kld devn
206
Dzdi drl reng-ile bu yir yzin / Nak andan grenr nakk- in
Kudretiyle yiri gge asd ol / Yidi iklm snurn kesdi ol
Drl nimet dnyada dold tamm / Yani kim dstlar-un kld makm
Ne ki varsa ac datlu huk u ter / Ey yavuz kahr u lutf u hayr u er
3945 Kamus rste n olm-d / Yire gge dpdzi tolm-d
Pes bu kez hak bunlara kld hitb / Hem inyet hem beret hem sevb
Eytdi sizi dstlarumun eyledm / Ben bular rahmetmle toyladum
Hzr olu kim geliserdr bular / Bunlara virdm baa lyk hular
Her ne nesne kim bulara h gele / Ol heme rahmetme tu gele
3950 Ol benm dstlaruma h gelmeyen / Rahmetme ol-durur tu gelmeyen
n iitdi bu hitb kamular / Yirde gkde ey yavuz ne ki var
Grdiler kim hlleri bayk-durur / Dst kabl itmeklige lyk-durur
Her birisi kend hlin irdedi / Dsta lyk kendde hl istedi
d oluban her biri sevindiler / h grp hll halin avndlar
3955 lla alt nesne yz dutd haka / Nli itdi kend hline baka
Grdiler kim hlleri bayk degl / Dst kabl itmeklige lyk degl
Bakdlar hllerine yavlak aceb / Zr klup eytdiler kim iy alab
Ne aceb nesne yaratdu sen bizi / yle dvr eyled hlmzi
Kim bu hller grmege lyk degl / Grben kim klsar bizi kabl
3960 Ol sen hs dstlarudan iy alap / Mahrum olup kalsar mvuz aceb
n bular byle diyp nz eyledi / Nli itdi zr-y-la syledi
Pdihdan rahmet indi bunlara / Kendzin eksk gren misknlere
Her kim ol kendzini miskn gre / Lcirem hakdan aa rahmet ire
207
Kimdr ol kim kendzin eksk gren / hazretinden Allahu rahmet iren
3965 Eydeym adlarn bir bir ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Alt nesne ol ki nli itdiler / Zr klup hall hlin eytdiler
Her birin vasfn eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Ol zamn kim yir gk old tamm / Drl nesne dnyaya told tamm
Kudretiyle n bu yiri dedi / Yir yzin h renkler-ile bezedi
3970 Kamusnu stine ol hak alap / Dstlarum gele diyp kld hitbHzr olu dstlarumun diy
lla yirindi kara renk ortada / Yirinben gr ne didi iy dede
Eytdi iy lemlere devlet viren / Viy kamu misknler hlin gren
Sen yaratdu kamuy h reng-ile / Ben varup kime klam senden gile
3975 nki bu rengm benm gitmeyiser / Dstlarum bini kabl itmeyiser
Korkaram bu reng-ile mahrm kalam / Dst begenmeye beni mahzn kalam
n kara reng ubu szi syledi / Nli itdi hazrete nz eyledi
Yirinben bakd kend hline / Zri klup iledi ahvline
Gr alapdan ne hitb indi aa / id ubu hikmeti batgl taa
3980 hak eyitdi sen yirinme iy kara / Senden eyleyem bezek ol dstlara
Grkl yz ryiin senden dzem / Kada gzde sen in cn zem
Kank yz kim anda bir be var ola / Bi kiin gli anda zr ola
Hem dah ol dstlara inen hitb / Hem senle yazla cmle kitb
Sen yirinmegil ki ben misknler / Eksgin bitriiyem bunlaru
3985 n alapdan bu hitb indi aa / Eksgi bitdi tamm den soa
Karaya hak anda klmd nazar / Mushaf anu-la halk ann yazar
Her kim ol kendzini miskn gre / Lcerem hakdan aa rahmet ire
208
Bir dah gr kim-idi zr klan / Yirinben kend eksgin bilen
An dah eydeym erhi bile / Dile imdi niedr kldan kla
3990 ol garblk hli-y-idi biri hem / Kamulardan kendzini grdi kem
Seviniek kamu nesne ol dak / Yirinp zr-y-la ad hak
Eytdi iy lutf issi cmard Pdih / Seni koyup kime varam y lh
Sensin hir kamuya devlet viren / Kamu dermndelere feryd iren
Sen yaratdu kamuy h hl-la / Ben nidem dnyda bu ahvl-la
3995 Bu kat hl kim baa vird bu dem / Dstlaru bini begenmezse nidem
Kim baa ograr-sa d olmaya / H benm ucumdan ol dad almaya
Gzi ya dimeye irte gice / Kimsene sormaya kim hl nice
nki benden kimse d olmaysar / Dstlaru bini kabl klmaysar
Ol sen hs dstlarudan iy alap / Ger kalam mahrm olup nidem acab
4000 n garblk ubu szi syledi / Yirinben hlini arz eyledi
Pes alapdan h hitb indi aa / Dile imdi niedr den soaHak didi kim iy garblk dime sen /
zzetm hakk-y-un kim ben saa / Dstlarum tu eyleyem den soa
Kimi seversem klam an garb / Gezdrem ilden ile ac u arp
4005 Cmle hsmndan an yd eyleyem / lla ben dostlk klam d eyleyem
n benm dstlgum unda bula / Dstlarum cmle aa rz ola
T garblk dartmayna her biri / Halk iinde olmaya dn serveri
Gurbete n hak bu szi syledi / Gurbet iitdi an kr eyledi
d kld kend hli stine / Tu olam dip yani ol hak dstna
4010 Ol zamn hak anda klmd karr / Dstlar bunda ann gurbet sever
Her kim ol kendzini miskn gre / Lcerem hakdan aa rahmet ire
209
Biri dah ol nli iden ne-y-idi / Yirinben ol dah gr ne didi
erhi birle eydeyin an dah / id imdi niedr ilmin oh
Kahr-d ol kim eyitdi ol Cell / Bu kamu dermndeye sensin dell
4015 Sensin ol kim kamuya vird vcd / Hulk u lutf u bahi ihsn u cd
Ortada kldu beni kahr u cef / Klmaya hergiz baa kimse vef
Pes kabl klmaya ol dstlar beni / Olmaya bendin yaa hergiz yni
Ger kalam mahrm ol dstdan bu dem / Ayrluban yd olursam ben nidem
nki kahr ubu szi eytdi tamm / Yirinp misknligi dut makm
4020 hakdan ol dem h hitb indi aa / Allahu lutf yene dndi aaHak didi kim iy kahr sen dn
Ben seni dstlaruma tu eyleyem / Kend klaruma n eyleyem
Kim baa dogru dutarsa ynini / Senden eyleyem ben anu hnn
Bini seveni senle toylayam / ka her dem seni hn eyleyem
4025 nki klar seni byle gre / Pes kahr yutmaklga gl vire
Sen yirinmegil ki mahrm komayam / Dstlarumdan sini yd eylemeyem
nki kahr ubu szi bildi ayn / Kend hline kr kld beyn
Kahr-la klmd hak ahd vef / Dstlara ann virr bunda cef
Her kim ol kendzini miskn gre / Lcerem hakdan aa rahmet ire
4030 Ol tamm old bu kez gr bir yene / Nli iden kim-idi sor bir yene
Eydeym an dah diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
Ol zamn kim lemi dzdi alap / Kamu nesne hazrete kld taleb
Kld malm her birin yirini / Dzdi yirl yirine her birini
Gkde yidi yulduza virdi makm / Yirde yidi iklimi kld tamm
4035 Kamusnu stine ol hak alap / Dstlarum gele diy kld hitb
210
Yidi iklm hem an bilmi-idi / Dsta kar intizr olm-idi
Alts kld beret bu sze / Her birine h kelem dip ol gze
Ortada yirindi ol mlk-i hicz / Nli itdi hazrete kld niyz
Eytdi iy dermndeler destgri / Yir gk senden tolu senden diri
4040 Sensin hir hkim-i mutlak tamm / Senden alur nimeti her bir makm
Kamuya sen vird ol h hilati / eme v rmag u drl nimeti
Bini kldu drl nimetden fakr / Kamu yirden olsaram ben hakr
Rabben inn eskentu min-zrriyyet
bi-vdin gayri z-zerin inde beytikel
muharremi 14/37
Dstlaru bini kabl itmeyiser / Kimsesi bende makm dutmaysar
Ol sen hs kullarudan iy alap / Ger kalam mahrm olup nidem acab
4045 n hicz mlki didi ubu szi / Bakd anu stine rahmet gziHak didi kim sen yirinme iy hic
Ben seni dstlaruma kabe klam / Baa dapalar saa vire selm
Her ki saa ynelrse d ola / Tamu odndan teni zd ola
Ol habbmn seni yurd eyleyem / Ylda bir kez halk sende toylayam
4050 Sen yirinme kim bu cmle lem / Ynini saa klam hs u mu
n hicz mlki bu szi diledi / hak anula neyleyesin alad
Pes beret kld kend hline / Tu gelem dip yani ol dst yolnaHak anula anda ahd itmi-idi / h
Anu-un anda kopd Mustaf / Kble old leme ol iy saf
4055 Her kim ol kendzini miskn gre / Lcerem hakdan aa rahmet ire
Ol dah bitdi bu kez geldk yene / Nli iden kimdi kend hline
Eydeyim an dah diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa / An dah eydeym bir bir saa / Di
211
Ol zamn kim kld Nemrd slk / Yir yzinde dav kld tarlk
4060 Kod kartal kd gkler altna / Ald bir ok atd Allah adna
Yani kim gk Tarsn vurmag-un / Tar benven diyben durmagun
Ol saburlu pdih gr neyledi / ol saatda Cibrile emr eyledi
Eytdi var bir balg al tz gel yene / Balg dut bu lan okna
Nie kim sysa magbn gitmesn / Maksudn bulsun u mahzn gitmesn
4065 ol saat Cibrl indi deize / Yani kim ol snu glin dze
Ald bir balg tz geldi yene / Karu dutd ol lan okna
Dartd ok v brakd tahtna / Vard Nemrd megl old vaktna
Balg ol dem hazrete nz eyledi / Nz iinde nli idp syledi
Eytdi iy misknler hlin gren / Viy cigerler zahmna merhem uran
4070 Kamu lem rahmetden kr ider / Bu gninde cmle sini zikr ider
Ne diyem ben hazrete derdm delim / Sensin hir hem Habr hem Alm
Eksgm ok iy alap derdm k / Ulu derdm oldur oldum oka tu
Karu dutdu bini s okna / Kim satad dnyada ubu kna
Ne gnhlu kul-dum ben iy aceb / Kamu kullar arasnda iy alab
4075 nki balk byle nli eyledi / Yirinben kend hlin syledi
Tardan ol dem hitb indi aa / Eytdi sen yirinmegil kim ben saa
H bak zahmn dah gstermeyem / ol bogazlanmak azbn virmeyem
Kend hlle kaan kim lesin / Cmle mahfillerde msmil olasn
nki degdi balga ubu cevb / hline kr eyledi buld sevb
4080 Balga hak anda klmd kerem / Pes bak anu-un old harm
Her kim ol kendzini miskn gre / Lcerem hakdan aa rahmet ire
212
Bir yene gr kimdi nli eyleyen / Yirinben kend hlin syleyen
An dah eydeym bir bir ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Dile imdi Nh peygmber iin / Ol zamnda ol halyk teviin
4085 Tardan n Nhtfn diledi / Cmle kfr ehlin helk itgil didi
Rabbi l-tezer alel-arz minel-kfirne
deyyren 71/26.
Pdih kld kabl ol Nhszin / kd tfn dutd cmle yir yzin
nki told ol tfn tag u dere / Durd krk arun su dpdz her yire
Krk gn ol su dnyay dutd tamm / Garka virdi bay u yoksul hs u m
lla ol kald ki Nha uydlar / Bir alabu birligini duydlar
Vem mene maah ill kalln
11/40
4090 Fni old ayrug badan baa / Ygrp kurtlmad kadan kaa
Gitdi kfr ehli krld kamus / Su yzinde kald Nhu gemisi
Bir nie gn yzdi ol yle revn / Vakt old kim oturayd tufnHl diliyle ol saat ol hak alap / C
Eytdi iy taglar size olsun haber / hzr olu Nh gemisi geliser
4095 Kankuzda eglenrse ol gemi / Andan eksilmeye dstlarum demi
An ben seyrn klam dstlaruma / ol ezelden esrimi mestlerme
Bu hitba ne ki tag var kamus / di kld gele dip Nhgemisi
Her biri eytdi gele bunda dura / Ben yceyem ol kadem bende ura
Orta yirde Cd Tag zr-la / Nli itdi hazrete bi nz-la
4100 Eytdi iy iki cihnu hlk / Sen yaratdu cmlesin bu mahluk
Kamusn kldu yce dzd ulu / Orta yirde ben zaf ide alu
213
Ol gemi ben miskine kanda gele / Kank tag yce-y-ise anda kala
Mahrum olsaram u ben nideym / Seni koyup kime nli ideym
Didi hak yirinmegil y Cdi sen / Benven hir kamuya devlet viren
4105 nki sen kendzi grd zaf / Ben klam Nhgemisin saa harf
Auram ben kamu taglardan an / kbet menzil klam aa seni
T ebed sen ol gemiyle kalasn / Ol sebebden h ziyret olasn
Cdile hak anda ahd itmi-idi / Aa ubu szleri eyitmi-idi
Anu-un anda durd ol gemi / Varur anda buna yz bi dem
4110 Her kim ol kendzini miskn gre / Lcerem hakdan ana rahmet ire
Ubu alt nesne kim den soa / Vasfn erheyledm bir bir saa
Kendzin ekskl n grdi bular / Gr ki nie devlete irdi bular
Men tevzaa lillhi refeahullhu
Pes hakkat kendzin miskn gren / Ol-durur ayrlmasuz devlet bulan
Kendzin alak gren old yce / Nitekim erheyledm udan uca
4115 Her kim ol kendzini grdi ulu / kbet oldur olan iden alu
Kim zin alak dutarsa ycele / Durmadn hakdan ana rahmet gele
Her kim kim gli togrld haka / Aa hd dav harmdur mutlak
Anu-un ku davsi yok / Nie dirse eksgi v derdi ok
Derdine dermn meger hakdan ola / Yohsa lyk kan dirlik bu yola
4120 y Hudy dogru yoldan rmagl / Hslarudan sen bizi ayrmagl
DOKUZINI DSTN ALTINI BB-
DAN BEYN DER MTEACCBLER
VE MKTEKEBBRLER AhVLN BL
214
KM hAK SBhNEHU VE TAL
DR-I DNYDA ALTI NESNEYE UCUB
VE TEKEBBR TDKLER N HR VE HAKR DP MELN VE HKSR TD
K NNALLHE L-YUhBBL-
MSTEKBRNE 16/23
Her kim ol kendzine ucb eyledi / Kend hlin yiglenben syledi
kbet Allah an kld hacl / T ebed ol hl-la kald zell
Her ki kend zini dutd yce / Devleti old harb udan uca
Her ki bakd hline benven didi / Rahmetinden hak an mahrm kod
4125 Anda kim man ola davsi yok / Kanda kim dav ola mansi yok
Mani v dav bile yolda degl / Davi ehlin Pdih klmaz kabul
Davi oldur kim anu kibri ola / Kibr-ile yolda olup dav kla
Ol hakr ola gerek kim kbet / Aa ne dny kala ne hiret
Hasirad-dny vel-hirate zlike hvel-Husrnl-mbnu 22/11
Tanug eydem bu sze diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
4130 Alt nesne dnyada ucb eyledi / Ucb-la her biri bir sz syledi
Her birin erhini eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Birisi bls-idi kibr eyleyen / Kibr iinde dav klup syleyen
Kibr-ile n garra old hlna / Bilmedi kim ne geliser yolna
Didi dny hiret mlkm-durur / Ubu mlki benden alan kim-durur
4135 yle mutlak hkimem ben her ie / Kim kimesne hkmme eytmez nie
Ne dilersem ilerem hkmm geer / Bini Allah birliginden kim seer
Ger deglmisse anu hkmi revn / Baaraydum ben bu mlki b-gmn
215
nki bls ubu kibri eyledi / Kend glinde bu szi syledi
Ar ayagnda olok dem ol Ahad / Yazd lanet nshasn t-ebed
4140 Grdi ol nak Azzil okd / Cmle gk ehlin mukbil okd
Bunlara gsterdi ol nak ayn / Eytdi bil iy kavum bell beyn
Bir kii sizden gerek lanet ola / Rahmetinden Tarnu mahrm kala
Gfil olma siz bu iden znhr / Pdihu gizl ok ileri var
Hli eytdm ubu ii ben size / Eytmez kim dimeddi sen bize
4145 Kald ol sz ol karrda bir zamn / Grdi an cmle gk ehli ayn
Her biri ol yazuya bakar-d / Kendzin sanuban korkar-d
lla bls ihtiytn itmedi / H kend hline zann iltmedi
Menber urmd v vaz eydr-idi / yle kend hline magrr-d
Kend hli kendye old hicb / Bilmedi kim ne klsar ol alap
4150 Bu hikyet ok zamn dutd karr / Gedi anu zre nie rzigr
T ki Allah deme virdi vcd / Buyrug old kim klarlard scd
Ve iz kuln lil-meliketiscd li-deme fe-seced ill blse 2/34
Kamu secde kld bls klmad / Tar emrin dutmadugn bilmedi
Fe-secedel-meliket kllhm ecmane ill blse eb en yekne maas-scidne 15/30-31
Eytdi bini Tar oddan eyledi / An toprakdan u sudan eyledi
Kle ene hayrun minhu halakten min nrin ve halakteh min tnin 7/12
4155 Nie ola secde klam ben aa / Halk iinde r ola bu i baa
Nie bi yldur ki tat kluram / Kim bilr ol hli kim ben bilrem
imdi geldi ol henz bu leme / Nie klam secde ben ol deme
nki bls ubu szi syledi / Ol dem Allah an lanet eyledi
216
Ve inne aleyke lanet il yevmid-dni 38/78
Ol yazlm nshanu srrn ayn / Anu-m bildiler bell beyn
n feritehler bu ii grdiler / Kendler kr itdi an srdiler
4160 Ucb-la n yce dutd zini / yle magbn eyledi kendzini
Her kim ol ucb eyledi yle olsar / T ebed magbn u mahrm kalsar
Bir dah gr kim-idi ucb eyleyen / Ucb iinde davi klup syleyen
An dah eydeym bir bir saa / Kim bilesin bu ii den soa
Hd peygmber zamnnda meger / d kavmi var-d key muteber
4165 Degme birn boy bir dvr-d / Dnyada her biri bir cebbr-d
Ve iz betatm betatm cebbrne 26/130
ol kadard her birin kuvveti / Kim elinde mum olurd her kat
Yir gtrmezdi bular durak / Yumrug tadan geerdi urak
Hd peygmber alap emri-y-ile / Davet itdi bunlar dogru yola
Didi kim dn haka y Kavm- d / Btleri s hakka bagla itikd
Kle y kavmibudullhe mlekm min ilhin gayruh 7/59
4170 hakdan ayruk kimseye klma tapu / Ol-durur yalvaras girek kapu
Ol iikde ne dilerse bulnur / Gne andan togar anda tolnur
Anu elinden gelr bu cmle i / Dn gndz kar u yagmur yaz u k
Aa dn kim helk olmayasz / Yohsa dny ire yir bulmayasz
Didiler muhtcumuz yokdur aa / Korkumuz yok kim uyavuz biz saa
Kl y Hdu m citen bi-beyyinetin
vem nahnu bi-trik lihetin 11/53.
An kavlike vem nahnu leke bi-
217
mminne 11/53
4175 Var elden ne karsa ilegil / Tar inde bu szi sylegil
Hd peygmber yzin dutd gge / Zri kld aglad gksin dge
Eytdi iy misknler hlin gren / Bu gninde kamuya feryd iren
Sen bilrsin hlmi kldan kla / Sen virrsin rzkum yldan yla
Ubu kfirler baa uymadlar / Birlig eydgrp duymadlar
4180 Sen fen kl bunlar den soa / Okyup gelmediler senden yaa
n dketdi Hd kend zrsn / Diledi kendzine hak yarsn
nn tevekkeltu alallhi rabb ve rabbikm 11/56
Geldi Cebryil getrdi h haber / Didi sen git bunlara hak gr nider
Hak diler kim bunlar badan baa / Yil-ile perrn kla tadan taa
n iitdi bu szi Hdun-neb / Eytdi duru y bneyye y eb
4185 Biz kalum ortadan kim hak diler / Yil elinde fn ola diler
Dirdi kavmin gitmege azm eyledi / Tar ham itdi size dip syledi
Eytdiler Tar eri mi viribir / Biz harfz kim duravuz bie bir
Didi Hd Allah diler kim yil ese / Kime degse tz kldan yig kese
An didi Hd vard iine / Gr ne geldi d kavmi bana
4190 Yidi gn old savug u esdi yil / Tag ta kld ol yil til til
nn erseln aleyhim rhan sarsaran
f-yevmi nahsin mstemirrin 54/19;
Tenziun-nsa ke-ennehm acz
nahlin mnkairin 54/20.
diler kad sgnd taglara / Tar hmndan kaup kanda vara
218
Yil-ile hak bunlar kld fen / Kald Hd u Tarya kld sen
d kavmn fn kld ol Ahad / Lanet ire kald bunlar t-ebed
Her kim ol ucb eyledi yle olsar / T-ebed magbn u mahrm kalsar
4195 Ol dah bitdi iit imdi yene / Ucb-la kibr eyleyen kimdi yene
erhi birle eydeym bir bir saa / Dut kulagu bir dem uht bendin yaa
Var-d bir vakt Belm- Bar / Kend rzvn olm-d kavm hr
Zhd ile takv-y-d dn gn ii / Yog-d dnyda dah tevii
Cmle halk aa mrd olm-d / Ey ad dnyaya tolm-d
4200 B-hisb olmd halk aa mrd / Sen sanaydu her biri bir Byezd
Cmle seccde-nin hrka-p / eyh elinden klm-d cra n
Her birine eyh ztndan keml / Degmi-idi ilm zhd k u hl
yle kim efsn okrsa her biri / Bir nefesde l olurd diri
eyh bir gn dara kd yridi / Ol mrdler geldi yzin sridi
4205 eyh bakd bunlara eydr baa / Dnyada kim bezeye den soa
Benden ulu kimsene gelmi degl / Kimse ben kldugum klm degl
Virdi hak kudret kln elme / Kim ola kim karu dura yoluma
Kim ola bu dnyada benden ulu / Kamu lem bini sevmekden del
nki garra old eyh ol iine / Gr ki ne hl geldi eyh bana
Vetlu aleyhim nebeellez teynhu
ytin fenselaha minh feetbaah-
eytnu fekne minel-gvne 7/175
4210 Ucb-la ol eyh durmd meger / Bir kii geldi aa virdi haber
Didi iy eyh Msa gelr bu ile / Yresinde krk bi er vardur bile
219
Suca su yitmez bulara imege / Gelmedi bunlar bu ilden gemege
Geldi kim yaylaya v hem klaya / Kim bile kim ol bize ne ileye
Ol bu mlki bizden alur b-gmn / Pes mrdler kamus kld fign
4215 eyh inde cmle r durdlar / Bir ogurda yz yire indrdiler
Didiler klgl du kim gelmesn / Gelp ubu mlki bizden almasun
Ol gelrse bunda halk dirile / Kaht ola v cmle yohsul krla
eyh bularu didgin dilemedi / Mddelk Msaya eylemedi
Bir fakre var-d eyh meger / Aa dah degdi bu yal haber
4220 Sord kim nedr bu ne gavg-durur / Bir hakkat baa eyd ne-durur
Didiler Ms gelrmi bu ile / Kim bu mlki hkm-ile bizden ala
Eydrz eyhe du kl dilemez / H bizmn kaygus yok alamaz
Siz diyesiz bu szi eyhe meger / Yohsa bizm szmz klmaz eser
Ol salta ca geldi kakd / Viribidi eyhi eve okd
4225 Bir agrd eyhe karu ham-la / Eytdi tz dut el gtr hakdan dile
Msi peygmber bu ile gelmesn / Gelben bu mlki bizden almasun
eyh iinde hd kibir bitmi-idi / Ol ki dervlig-idi gitmi-idi
El gtrdi hazrete kld du / Didi iy hak hcetm klgl rev
Msi peygmber bu ile gelmesn / Kasd iderse gelmege yol bulmasun
4230 Allah anu szini kld kabl / Kald Ms anda sergerdn mell
Krk yl ol Th yazusnda yord / Oglan ucald v yigit kard
Kle fe-inneh muharrametn aleyhim erbane seneten yethne fil-arz 5/26
Bulmad yol kim kayd yazdan / Bilmedi kendyi kimdr azdan
Msa peygmber haka nz eyledi / Bu ne hikmetdr diyben syledi
220
Kld malm Belam Allah aa / Msi iit neyledi batgl taa
4235 Tevriti kod yire yrtd yaka / Nli itdi aglayu karu haka
Eytdi adu amayam ayruk sen / Ger imnsuz cnn almazsa anu
Gitdi ol Belam imnsuz dnyadan / Bildz mi bu i asl neden
Ucb-la kld du ol b-haber / Anu-un geldi aa bu hatar
Her kim ol ucb eyledi yle olsar / T-ebed magbn u mahrm kalsar
4240 Ol tamm old bu kez bir sz dah / Ben diyem erhin sen ilmin oh
Alagl bir ol dag gr niedr / Dile imdi ol hikyet nitedr
Bir zamnda var-d Eshb- fl / Kl bilme sen bu szi hl bil
Bi bi erden artug-d lekeri / Neylesn n olmaya hakdan yar
Kasd kld kim ykayd Kabeyi / Yani kim dpdz dutayd dnyeyi
4245 Cmle fl binmi demr geymi-idi / Bir kiisin bi ere saym idi
Elem tera keyfe feale rabbke bi-
eshbil-fli 105/1
Lekerin cem eyledi dzdi eri / Kabe zre iltdi ol bi bi eri
Kabe ykmak kasdna n geldiler / Mekke ehrin klli evre aldlar
Pes mcvirler haka dutd yzin / hazrete smarladlar kendzin
Mekke kavm cmle karu kdlar / Her birisi boynna ip dakdlar
4250 Eytdiler kim biz saa alkyuz / Sanat issi rencberz hem iiyz
Eytdi geldm Kabeyi ykmag-un / Gelmedm ben yohsula akmag-un
Ger size dirlik gerekse gidz / Her biriz ba yaragn idz
Ykmayna Kabeyi ben gitmeyem / Korkmauz siz yohsula zulm itmeyem
Eytdiler sen bu gge bakmaz msn / Kabe Tar evidr korkmaz msn
221
4255 Didi ben dav-y-ile geldm aa / Ol ev issi greyim neyler baa
n bu ucb eyledi ashb- fl / Gr ki ne ham itdi aa ol Cell
Viribidi ol Ebbil kun / Bunlar alup geldi tamu tan
Ve ersele aleyhim tayran ebble
105/3
Her biri bir ta brakd bir ere / Erden filden gep batd yire
Ol eri ehli kamu old fen / Kabe ehli Tarya kld sen
4260 Neyledgin aa ol dem ol Cell / Eydr hir saa yt u dell
Termhim bi-hicretin min sicclin fe-
cealehm keasfin meklin 105/4-5
Ucb-la dav klan yle olur / Rahmetinden Tarnu mahrm kalur
Ucb-la klmd dav ol kii / Anu-un ol hle degdi ii
Her kim ol ucb eyledi yle olsar / T ebed magbn u mahrm kalsar
Ol dah bitdi bu kez bir gr yene / Kim-idi ucb eyleyen bir sor yene
4265 erhi birle ol dah gelsn dile / id imdi niedr kldan kla
Ol zamn kim Pdih lutf eyledi / Kn diyp kudret diliyle syledi
arh arha girdi yir dutd karr / Sabit old yirde gkde ne ki var
Ay u gn ylduz tammet gk yzin / H mzeyyen kld dnin gndzin
nn zeyyennes-semed-dny bi-znetinil-kevkibi 37/6
Hem dah levnlevn drl iek / Bitdi bu yir yzine old bezek
4270 Bu yir bnydn ol Pdih / Deiz zre urm-d ol lh
n sular akd deizler kaynad / Pes karr eylemedi yir oynad
ks kld taglar hak bu yire / T ki bu yir dlenp kyim dura
222
Elem necalil-arza mihden vel-cible
evtden 78/6-7
nki bu yir dlenp dutd karr / kr kld yir yzinde ne ki var
Pes ulu taglar bu kez ucb eyledi / Ucb-la her biri bir sz syledi
Ve cealn fh revsiye mihtin / 77/27
4275 Eytdiler bu yir yzin dutduk dlek / Dutmad bizsz an bu nh felek
Pes bu yir bh bnyd bizz / Bu yidi kat yir bizmle durd dz
n bizmle dutd bu dny karr / Bize hkm itmeyiser h ehsvr
Bizz ol kim Tar zd eyledi / Bizm-ile mlki bd eyledi
dem asl h bize hkm itmeye / Bize irmez hkm idenler dnyeye
4280 n ulu taglar bu ucb eyledi / Gr ki Allah bunlarula neyledi
Bunlara ham eyledi ol krsz / Gitmedi kar stlerinden k u yaz
Geh dipidr geh bultdur geh tuman / Tamu rengi var bularda b-gmn
Nitekim ucb ehlin oldur ii / H gitmez kaygus v tevii
Her kim ol ucb eyledi yle olsar / Lcerem magbn u mahrm kalsar
4285 Bir yene ucb eyleyen gr kim-idi / An dah bir baa sor kim-idi
erhi birle eydeym bir bir saa / Dile imdi niedr den soa
Ol zamn kim geldi dem dnyeye / Diledi kim dnyede nimet yiye
stedi h nesne hzr bulmad / Neylemek nitmek gerekdr bilmedi
Pes ynin dutd haka nz eyledi / Nz iinde nli itdi syledi
4290 Eytdi iy hak rzkum vir kim yiyem / Hem im gster baa kim ileyem
nkim umakdan kardu dnyeye / Eyt baa bunda gelen ne ileye
Ben dah hem ol ii ileyeym / Anu-la dirligm eyleyeymHak didi var bugday sa topraga / n
223
Rzku oldur ek gtr kim yiyesin / Anu-la dirlig eyleyesin
4295 Vard dem bugday sad yire / Yani kim rzk alap andan vire
Bitdi bugday dartd boy u virdi br
Kopd toprakdan ulald ihtiyr
Boynn egdi bakd kend zine / Pes bu kez ucb eyledi kendzine
Eytdi benven cmle nimet serveri / dem asln ben klavan perver
Yirmi dutmaya h nimet benm / Dnyada server benem izzet benm
4300 Ben dutaram tende cn rmadn / Bini ister ulu kii durmadn
Ben dutaram halku mnn drst / y nie lk bensz old sst
Hi kimesne bini hr eylemeye / Kimse bensz kimseyi toylamaya
Ben azzem halk iinde mutlak / H kimesne bensz irmeye haka
nki bugday kendzin grdi yce / Tograd orag an udan uca
4305 Altna ald dgen srdi yire / Ba u ten sag komad ol servere
Hem degirmen gr kim an neyledi / Bozd cmle varlgn un eyledi
Ta iinden kad kd unlga / Hem elekden gedi ddi yumruga
Bidi odda ddi di ortasna / Ugradysa bri Tar dstna
Yarlgand cmle ol ucb u gnh / Ol nefesden honud ola Pdih
4310 Yohsa an bir mnfk yir-ise / Andan anu kursagnda erise
kbet yle olur bugday ii / Kim ynin andan dner gren kii
Kanda vard kan ol izzet i yr / Toprag old ol gzde ihtiyr
Kald murdr old hr ol yaz u k / Gr ki ne ibretdr hir ubu i
Her kim ol ucb eyledi yle olsar / T ebed magbn u mahrm kalsar
4315 Pes bil ucb ehlin yol harb / kbet menzil aa tahtet-trb
224
Kimde kim mn ola ucb olmaya / Ucb-la h kimse rahmet bulmaya
Kang glde ki vardur kibr kn / Klmasun hak bize an hem-nin
Her kim anda var-durur sdk u saf / Bagladuk anu-la ahd vef
k eydr sdk-la geldk yola / T ki sdklar bize yolda ola
4320 k- sdk bize yolda yiter / Her ne kim istersevz andan biter
Tar bunlardan bizi ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
ONINI DSTN ALTINI BBDAN HKYET DER SEYR- SLKDEN BL
KM MENZL- DNY ALTI
DRLDR VE HER MENZLDE BR
DRL MN VAR KM SLKE
MAZARRATI VAR SLK CEHD DP
BU MENZL KAT DP Z ASLINA
RMEK GEREK
Vasf- hl eydem saa diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
Sergzetdr bu ki eydrem saa / Ne ki grdi gzlerm den soa
Yolum ugrad v grdm gz-ile / Eytmez kim bizi aldar sz-ile
4325 Vallah an eydrem kim grmiem / Davim ol yirden-durur kim irmiem
Grmedgm bilmedgm eytmeyem / Elm irmez ie dav itmeyem
Her ki grdiyse bu ben grdgmi / Pes kabl ide nin virdgmi
Sz anuladur ki grdi yoln / Yol iinde bildi kend haln
Bildi kim kandan gelr kana gider / Kend yolnda neye ugrar nider
4330 Ubu mlke gelmedin kanda-y-idi / Yolda kimdi v kend ne-y-idi
Bunda geldi kanda urd menzili / Y kimle old dn gn mahfili
225
Hem geiek bu cihndan ol yine / Ne geliser ol cihnda ine
Tanugum oldur ki bildi bu ii / Ol kiidr istedgm ol kii
Yol ninn ol kii sorsun baa / Ben dah ne grdgm eydem aa
4335 Ben diyem ol dilesn kldan kla / Yolda olam Tar yolnda bile
Ol dah hem sylesn ben dileyem / Ol kadar kim aklum irer alayam
Diyelm iidelm h durmadn / Bakalum dst yzine gz rmadn
Dst bizmdr ev bizmdr sz bizm / Gzgde ol grdgmz yz bizm
Grdg yz gir sensin bak saa / Pes saa sen h nazarla baksaa
4340 Diledg kend sz hem yene / Dile ne dir tutmagl dak eydene
Dile imdi eydeym grdgmi / Yol iinde ol nin virdgmi
Ben ne grdm yolda ne geldi baa / Eydeym den soa bir bir saa
Ol zamn kim ben bu tende yd idm / Cmle drl kaygudan zd idm
Alt nesne mansb olmd baa / id ubu hikmeti batgl taa
4345 Cn u gl hem akl nefs ten dah / Her biri bir key ganiydi ben dah
Her birin mansbn eydem ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Cnum ol hak hazretinde durmadn / Bakm-d ol yze gz rmadn
Aklum anu sunna kalm-d / Ol deizde klli gark olm-d
Glm anu kna dmi-idi / Ol eserden kaynayup tam-d
4350 Nefsm anu iiginde hk-idi / Dnyaya el sunmadukd pk-idi
Bu tenm hem dmemidi korkuya / Rahmet ire gark olupd uykuya
Ben ho kll bir-idm ol bir-ile / Bile ilerdm ii takdr-ile
Ol emir kim takdir ire var-d / Ben anula ol benmle yr-d
Yog-d bende bu benlik ol zamn / Ne zamn vard hod anda ne mekn
226
4355 Kyim-idi klli anu birligi / Andan alduk biz bu bk dirligi
Gizlen bir genc-idi ol Pdih / Diledi kim alayd ol lh
Knt kenzen mahfiyyen fe-ahbebt en-urafe
Pes yaratd kudretinden lemi / Hem gtrdi lem ire demi
nki sald hak bu halk dnyeye / Geldi kald her biri bir nesneye
Her kim ol genc istedi hd kalmad / Andan artuk h nesne almad
4360 Sz kdr hliy geldm baa / Nie geldm dnyaya eydem saa
Kamu geldi ben dah geldm bile / lla grdm yolum kldan kla
Grdm alt nesne dutm dnyeyi / hkmine zr eylemi her nesneyi
Alt mahfil alt menzilde-durur / Kim gelrse dnyaya bunlar grr
Bunlara ugramadn gemez kii / Anda kom Pdih her bir ii
4365 Ben dah geldm satadum bunlara / n dah yol yok gelen kana vara
Grdm evvel bir kii hkmi revn / Mahkum anu hkmine cmle cihn
Ml u nimet kul karava taht u tc / Her gn anda toynudur bi bi a
Saltanat rste v hem adl u dd / hkmi gemez anda i bili i yd
Sordum eytdm ne kiidr bu kii / Kimden ald byle mutlak bu ii
4370 Eytdiler sultn budur bell beyn / Tardandur devleti bilgil ayn
Gemedi h kimse bundan tumadn / T ki bu hkm altna ol dmedin
Ben dilerdm kim geeydm dutdlar / Nie buyruk dutmadu dip eytdiler
Gemesem yoldan kaluram nideyim / n komazlar nie gep gideyim
Pes teni smarladum ol tapuya / T dura kullk ide ol kapuya
4375 Kald sret ol ikde kullga / Rz old baylga yohsullga
Gedm andan ben ikini menzile / Ugradum anda yene bir mahfile
227
Grdm ol mahfil dah lk st / Kavli muhkem szi h hkmi drst
Nefse dirlik gredr kim h gee / Dnyada h h yiye h h ie
Bu tabat neyle kyimdr bilr / Cmle halka gsterr malm klur
4380 n tabat sst ola durmaz nefes / Pes ku elden gitdi v snd kafes
Grdm ol mahfilde bir sz eydilr / Diledm grdm bu ilmi key bilrHkim-i mutlak iinde kor
Pes bu kez sordum ki bunlar kim-durur / Kim tabat stine hkim-durur
Eytdiler bunlardur ol hikmet bilen / Maden rencin bilen hltn silen
4385 Bunlara hakdan gelpdr bu bil / Ograyup gese gerek uslu del
Ben dilerdm kim geeydm asuzn / Pes bu nefsm dutd bini geszin
Didi kim kana geersin iy kii / Yani sen alamadu m bu ii
Gemegil kim bundadur hikmet tamm / Kanda bulnur bunun gibi makm
Gemesem yoldan kaluram nideyim / n komazlar nie gep gideyim
4390 Pes kodum nefsi bularula bile / Nideyim n varamad menzile
Kald nefsm anda erbet imege / Sag oluban dnyada h gemege
Ben ini menzile gedm yene / Anda bir mahfil drst grdm yene
slam evinde bular dutm makm / Gnde bi kez dirilrler hs u m
Dn iinde tahtlar h muteber / Halka bunlar Tardan virr haber
4395 Farz u snnet bildrrler kamuya / hkm iderler umaga v tamuya
Emr nehy hayr u er bunlar seer / Halk iinde ne ki dirlerse geer
Ellerinde hcceti Kurn drst / lerinde her biri lk st
Pes bu kez sordum bu ne mahfil-durur / Kim bu halka ey yavuz bildrr
Eytdiler bunlardur ol ilm slar / Kamudan artuk bularu uslar
4400 Geldi fermn Tardan peygmbere / Kald peygmber dilinden bunlara
228
Bu erat kim bular eydr ayn / kil andan gemedi bell beyn
Sen dah geme eger kil-ise / Hem ulular szine kbil-ise
Ben dilerdm kim geeydm yoluma / Kavuaydum gir kend ilme
Aklum eydr gemegil kim i degl / Bu makmdan kimsene gemi degl
4405 Gemesem yoldan kaluram nideyim / n komazlar nie gep gideyim
Pes bu kez akl kodum ol tapuda / Kim dura kullk kla ol kapuda
Kald aklum ol iikde tata / Muntazr den soa bir sata
Gedm ol drdini menzile bugur / Yine grdm anda bir mahfil durur
Zikr tesbh tevekkl ileri / Kalmaduk ayruk dah tevleri
4410 Dillerinde durmadn Allah ad / Her birin gli tolm k od
Klli vahdet mlkini dutm bular / Kamu halku glini utm bular
H dzilmi em cem ryide / Cmle halk alur bulardan fyide
Mansb olm bunlara sdk u saf / Birbiriyle baglam ahd vef
Ve evf bi-ahdillahi iz hedtm
l6/91
n bular byle h grdm yene / Pes bular kimdr diyp sordum yene
4415 Eytdiler ehl-i tarkatdur bular / Bunlara virdi alap grkl hular
Kimseyi bunlar yavuz dip semedi / H kimesne bunlar kop gemedi
Sen dah geme ki menzil ubudur / Bu makm ehlin grrsin h-hudur
Ben dilerdm kim geeydm iler / Yol varaydum ierden ier
Glm eydr gemegil menzil budur / Ol varup istedg mahfil budur
4420 Gemesem yoldan kaluram nideyim / n komazlar nie gep gideyim
Pes kodum gli bularula bile / Kim dura ol kapuda kullk kla
229
Kald glm ol iikde sohbete / Yani bir gn tu olam dip rahmete
Ben bu kez gedm biini menzile / Anda yine ugradum bir mahfile
Grdm ol mahfil dah key muteber / hll hlinden virr her dem haber
4425 Szleri kendzini bilmek-durur / leri kendzine gelmek-durur
Men arafe nefseh fekad arefe rabbeh
Davi-yi irfn klurlar durmadn / Yiri ggi seyr iderler varmadn
Cmle lem halknu glindeki / Grndur bunlarda her bir dilegi
Tenleri yle zaf sst-hl / Kim bir evden kamazlar mh u sl
Cnlar eyle kav olm-durur / Kim bulardan yir gk tolm-durur
4430 Bunlaru n byle grdm hllerin / Pes bu kez kldum sul ahvllerin
Eytdm eyd bunlar kimdr baa / Kim bularu hline kaldum taa
Eytdiler bunlardur ol rif eren / Yirde yrirken bakup ar gren
Cmle lem halknu emi bular / Cnlaru bu dnyada cemi bular
Gemedi cn bulardan kimsen / Gemeye bilgil hakkat hem sen
4435 Ben dilerdm kim geeydm durmadn / Sabr idemezdm makma irmedin
Cnum eydr geme bundan yol degl / Ben hele bu mahfili kldum kabl
Gemesem yoldan kaluram nideyim / n komazlar nie gep gideyim
Pes bu kez cn kodum ol kavm-ile / T dura kendzini kimdr bile
Kald cn anda v ben gedm yene / Bu kez irdm menzil altnsna
4440 Grdm anda bir kavum yavlak aceb / Ne sknet var bularda ne taleb
Ne bilrler kendyi ne ayrug / leri ne fsk u ne hak buyrug
Dillerinde kalmad h neva sz / Tkat yok kimsen kim aa gz
Her birisi yavu klm kendzin / Acz iinde hazrete dutm yzin
230
Pes bu kez sordum yene kimdr bular / Kim bu yolda byle mahkmdur bular
4445 Eytdiler bunlardur ol ciz kalan / Pdihlk deizinde gark olan
Acz evidr kald bunda hs u m / Buna varlk yoga virdi bu makm
y nie ygrkler buld un / y nie zrekler zdi gin
y nie sermyeler virdi yile / ssi kald ubu evde mbtel
Ben dilerdm kim geeydm olmad / Tkatum tk old hlm kalmad
4450 Kaldum anda ciz hayrn u zr / Kan gayret kan nms kan r
Kan ten kim ki idem gemege / Kendzm bu acz evinden semege
Kan nefs kim merkeb olmd baa / Anu-la apnurdum drt yaa
Kan ol akl u bil kim var-d / Acz evinden kmaga key yr-d
Kan glm kim greydi hlmi / Ubu evden kurtarayd yolum
4455 Kan cn kim zeneydi gitmege / Bu aczlk mlkini terk itmege
Kald bunlar kamus benden rak / U baa bu acz evi old durak
Hakdan ayruk kalmad hsmum dak / Pes bu kez zr klup adum hak
Eytdm iy dermndeler destigiri / Yir gk senden tolu senden diri
Sensin hir kalma kuvvet viren / Bu gninde kamuya feryd iren
4460 Benm ile yr u yolda gelmedi / Senden ayruk destgrm kalmad
Evvel hir dell sensin baa / Sen-ile varuram senden yaa
Rahmet ok fazlu k iy Kerm / Koma bini acz evinde iy Rahm
H meded yokdur dah benden baa / Gitdi benlik kamu i kald saa
n bu zr bitdi ztumdan haka / Gr ki ne fazl itdi ol hayy u bek
4465 Alt nesne baa irsl eyledi / Cmle drl klmi hl eyledi
Geldi evvel dem inyet karudan / Elmi dutd kard kaygudan
231
Geldi ardnca hidyet hem yene / ekdi bini ol alap derghna
Geldi tevfk old key kuvvet baa / Yolda old gitmege hakdan yaa
Bu kez andan sora geldi akl- kl / Baa gretdi usl ire usl
4470 Akl- klden sora geldi k- yr / Ol geliek kld bini ehsvr
Pes bu kez devlet iridi ekszin / Kanaru bakdumsa grdm dst yzin
Ubu alt nesne dutd elmi / Ol aczlkdan gerdi yolum
ltdi bini hazrete buldum murd / Grdm anda fazl u rahmet adl dd
Her kim anu adlna tu old ol / hazrete irmedi yolda kald ol
4475 Her kim anu fazlna hemrh ola / Lcerem menzil aa dergh ola
Vasf- hlm u size arz eyledm / Ol kadar kim dile geldi syledm
Her ki bildi benileyin bu ii / Tanugum oldur bu sze iy kii
Niderem ben ol bilr den soa / Rzum ben aa eytdm ol baa
Her kim kim Pdih ad gzin / Alad hlin bildi kendzin
4480 Dnyaya gelmedin ol neydi bilr / Yolda kimdi v kandayd bilr
Hem bilr kim nie geldi dnyaya / Ayb mdur ger kend hlin syleye
Kanda gdi kanda kond yol eri / Nite bilmez gedgi menzilleri
Yzi toprak ku ol kimseye / Kim bu szi cn iinden dileye
Bakmaya bu srete man gde / Dnyaya aldanmadn dogru gide
4485 y Hudy dogru yoldan rmagl / Hslarudan sen bizi ayrmagl
EL-BBS-SB FS-SBYY
Bu yidini bb iinde on aceb / Dsitn var kim bular ol alap
Yidi yidi yaradupdur hem-nn / Yidi endm u yidi kat smn
DSTN-I EVVEL YDN BBDAN
232
YD YILDUZI KM SEBA- SEYYRE
BRET ANDANDUR BEYN DER KM
NUTFE RAhMDE NE TERBYET DP
PERVER DERLER TARI EMRYLE
Yine bir man szi geldi dile / Sen bu szden k-la man dile
Nie kim man dilerse bilesin / Sun iinde snia yol bulasn
4490 Sni sunn grp bildi bilen / Sun iinden buld aa yol bulan
Nme kld sun kend gencine / Suna bak gr sun nedr genci ne
nki bu ilmi bilesin sen tamm / Pes dutasn mani evinde makm
Kanda baksa mani gre gzler / Ne ki dirse mani ola szler
Bilesin ol hak neler klm-durur / Ne yaratd ne neden gelmi-durur
4495 Halka bak kim alayasn Hlk / Nitdi gr ol halku emr hlk
El lehl-halku vel-emru
7/54
Diledi kim yaradayd lemi / leme hkim klayd demi
lk yaratd kudretinden akl- kl / Kendzine evvel an kld kul
Tarlk kld aa buna zamn / Yog-iken bu nh felek heft smn
Eyledi ol akl- klden nh felek / Yir gk cism cn ins melek
4500 Yidi kat gk yidi kat yir eyledi / Yani kim kullar-un yir eyledi
Her birin smarlad pes bir kula / Kim dura kul anda h kullk kla
Yidi kat gkde yidi ylduz kod / Her birin yirl yirinde uz kod
Kend emrinden bulara virdi i / Kim cihna hkm iderler yaz u k
Zra kim bunlar mdebbirler-durur / Ne dilerse ellerinde var-durur
233
Fel-mdebbirti emren 79/5
4505 Yohsul bay bay yohsul eylemek / Kullar beg begleri kul eylemek
Bunlaru hkminde kod ol Cell / Kim azz olur bulardan kim zell
Suret hkim kod hak bunlar / Neylemege kod bir bak bunlar
Her birin hkmini eydem saa / id imdi niedr den soa
Er bilinden n iner nutfe tamm / Ana rahminden dutar mlk makm
4510 Terbiyet ilkin Zuhl virr aa / Su-y-iken ol kana dner grsee
Pes bu kez ol Mter kuvvet klur / Tar emri birle kan et klur
Degdi nevbet Mirrihe kld nazar / Et sk dutd v bitdi azalar
Anu ardna gnedr bu kezin / Geldi suret baglad dzdi yzin
Drd ay on gnlik olak cn gelr / Yani taht old bu kez sultn gelr
4515 Pes gerek sultn-un ay u tarab / Zhre geldi d kld z-aceb
Zhre ardna Utrid nz-la / Geldi dni virdi aa rz-la
Bisledi ol alt ylduz alt ay / n yidini ay dogd geldi ay
Ay dah virdi gd v perveri / Yine evrindi Zuhala degdi i
nki sekzini aya hkm itdi Zuhal / Mterye degdi bu kez akd u hal
4520 Baglamak emek iidr pes anu / Baglu yoln aan oldur oglanu
Tokuz aydan sora bu kez edi bag / Geldi oglan dara grdi det bg
Ol karau yirde kim ol yirdi kan / Eyle sanurd ki mlk oldur hemn
Bilmez-idi bu cihn nieydgin / Bunda cemiyyet ne sohbet neydgin
Rz olmd ki zindnda dura / Kan iinde kan ip dirlik sre
4525 nki ol evden bu ev hter-durur / Pes bil kim dah yig ev var-durur
Frig olup dirme dny nimetin / Kanda varan buld ol dst hazretin
234
Ana karnndan yigdr bu cihn / hiret pes dah yigdr b-gmn
hiret firdevs bu klhan-durur / Aa baksa bu cihn zindn-durur
Her kim ol dirlik sre lyk aa / Cenneti yurd eyleye Hlk aa
4530 Sz kdr hli geldk ylduza / Bir iit kim neyler ol ylduz bize
nki tfl oglan gelr bu dnyaya / Dye olur Ay aa aydan aya
Bisler an drd yl drd ay Ay / Pes Utrid hem virr h ry ry
Bisler on yl ol dah dni virr / Mektebi grse aa ne i virr
Geldi bu kez Zhre h kld tarab / Bitdi glinde hev-y bul-aceb
4535 ret bs u kenr u ay u n / Nefs iinde bu hevesler kld c
Zhre ardna bu kez geldi Gne / Eyle sankim bu kii old gne
Dzdi sret baglad hatt tamm / Grmek ister an cmle hs u m
Gne ardna gelr Merrhaa / Urmag ister dutmag ister grsee
Bzular kuvvet dutar alplk gelr / Ol eserden gziler alplk klur
4540 Geldi bu kez Mter kld nazar / ahs anuun cem ider ok sm zer
Mtern kethudlkdur ii / Mlke myil ann old bu kii
Geldi hir-kr hkm itdi Zuhal / n aa degdi surat dutd mahal
Zra kheldr Zuhal srmez ii / kbet ann kalur iden kii
Sret andandur evvel bitmegi / Yine hir andan olur yitmegi
4545 n ademden geldi sret dem-be-dem / kbet vard yine old adem
lla cn kim Tarnu emri-durur / Ol dkenmez mr anu mri-durur
Ol tamm old bu kez sen gelsee / Kendz bilmek dilerse gel saa
Gr ki sen sret mi yohsa cn msn / Mlk iinde kul m y Sultn msn
Sen bu ilmi kendzde gr ok / Her ki bildi kendyi bildi hak
235
Arif nefseke tarif Rabbeke
4550 Sen seni sret bilrse hayf ola / hayf degl mi kul ola sultn kula
Pes hakkat cn bilenler kendzin / Kul idindi yidi kat gk ylduzn
Sret ol ylduzlaru mahkmdur / Cmle ten hdim bular mahdmdur
Cn alabu emridr ylduz kul / Emrine kul eyledi dpdz kul
Ve yeselneke anir-rhi kulir-rhu
min emri rabb vem ttum minel-ilmi
ill kallen 17/85
Cn-ise sen pk-bz ol pk-bz / Aslua dn b-niyz ol b-niyz
4555 Ten ise hd olsardur ten harb / Kaan lse ten yiri tahtet-turb
Yiri ggi hak senn eyledi / Hem senn eyledm dip syledi
Sen ol asldansn hir kim Cell / Senden tr blisi kld zell
Hvellez haleka lekm m fil-arz
ceman 2/29
Nideyim kim bilemezsin sen seni / Yavu kldu bulmazsn sen seni
Yirde gkde sensin ol istedg / Sen saa gel sen saa gel dir g
4560 Her kim ister gre kend yzini / Gzgye baksun gre kendzini
Pes bu lem gzgdr bir baksaa / Ne grrse sensin ol, bir bak saa
n bu ilmi virdi hak bu ka / Vcib old eyde cmle ka
k makna iltmek-durur / Zra dirlp gnee yitmek-durur
Rz klsun dstlara bu erbeti / Kim bu erbetdr alabu rahmeti
KN DSTN YDN BBDAN
EYDR KM GKLE YR TARINU
236
KULI V KIRNAGIDUR VE DEMOGLI HAK TALNU BENDE-ZDESDR
VE BU KUL VE KIRNAGI KFRSTN-I
ADEMDEN ZUHRA GETRP YD
YILDUZI AA YD ENDM EYLED
4565 Hlk oldur ol yaratd mahluk / Mahluku oldur gmnsuz hlk
Yog var eyleyen oldur var yok / og az eyleyen oldur az ok
Ol getrdi yog-iken bu lemi / Ol bitrdi lem ire demi
Yidi kat gk ol yaratd b-stn / Yidi kat yir ol durtd b-skn /
Halakas-semvti bi-gayri amedin
terevneh ve elk fil-arz revsiye
en temde bikm 31/10
Yidi iklm ol yaratd hadd-la / Yidi deiz ol dzetdi sedd-ile
4570 Yidi ggi ylduza bah eyledi / Yidi gge ylduz nak eyledi
nn zeyyennes-semed-dny
bi-znetinil-kevkibi 37/6
Yidi ylduzdur yidi gkler begi / Yidi sultndur yidi iklm begi
Yidi gkde her ne kim nak eyledi / Cnlara v tenlere bah eyledi
Yirde gkde ne ki varsa sende var / Sen saa gel bir saa gel sen i yr
Senrhim ytin fil-fki ve
f-enfsihim 41/53
Gr ki sen kimsin bu yir gk nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
4575 n yaratd yiri ggi ol Kadm / Gr ne hikmet birle dzdi ol hakm
Yog-iken bu yir gk ol var-d / yle eksksz gan Cebbr-d
237
htiyc yog-d h nesneye / lla takdr old kim mlk eyleye
Doldura ol mlkine bu mahluk / mdi gr nitdi cihnu hlk
Yog-d lem be-kll ol adem / Yoklg ire yle basmd kadem
4580 Eyle san bir kfiristnd mukm / Bir gr aa nitdi billahi ol Kadm
Viribidi ilmini ol yoklga / Yani yoklkdan diler varlk doga
Vard bu ilm illa kim kr itmedi / Davetin ilm adem iitmedi
Gelmedi anu sziyle davete / Pes alapdan destur old kudrete
Ol adem bir kfiristnd kat / Kim eser klmazd kimse daveti
4585 Vard kudret ykd kfristnn / Yagma kld klli hn-u-mnn
Dartd bir kul bir karava keken / Ol ademden leme geldi revn
Boynna dn dakd kudret bunlaru / Nitekim bir bag ilden kullaru
Tavan ev kerhen getrdi tata / Gel gesz geldiler n hazrete
Fe-kle leh ve lil-arztiy tavan ev ker-Hen klet eteyn tin 41/11
Kul rkda dutd durd kendzin / Ol karava secdeye urd yzin
4590 Kul rkdan ban kaldurmad / Ol karava secdeden h durmad
hak tal k-la akd baglad / Biribirne bunlar ift eyledi
Ol ikiden dogd bu cmle vcd / Kim rkda kald kim kld scd
Yir gk ad dakdlar ol iksine / Kul karavadur bakarsa stine
Aladu m kim bular nedr sen / Biri ata biri anadur sen
4595 Pes bularda ne ki varsa sende var / Bazs cnda v baz tende var
Gz gerek gre an gl bile / Dile imdi niedr kldan kla
Yir yzinde yidi iklm var ayn / Maruf u mehr-durur bell beyn
Yidi iklm u tende zhir- / Kim anula hkm idersin zhir
238
Yidi gkde yidi ylduz hkm ider / Kim grr kandan gelr kana gider
4600 Yidi ahkm ol-durur kim sendedr / Yidi endm ire asl cndadur
Yidi tamu kim yir altnda kod / slarun toptoludur ham od
Yidi aznda hem ol vardur sen / Ann olur tamuya lyk ten
Yidi gn var evrinr yl on iki ay / Ansuz olmaz dnyada yohsul u bay
Yidi mushafdur kim an cn grr / Dn cihnndan togar aydn virr
4605 Yidi kat yir kim gne kaplap-durur / Ubu sz hd saa man tapdurur
Yidi mushaf manisidr iy saf / Kim anu burc nihd- Mustaf
Yidi dnden demi gn kurtarur / Kim durur dstlar birbirin grr
Yidi dn yazuglarndan mmini / Yidi mushaf kurtarur her birini
Kim anu hkmin dutarsa d ola / Yidi tamudan teni zd ola
4610 Nitekim gne nuryla hs u m / Kurtlur dn zulmetinden her makm
Yidi gn yidi reng yidi dad / Yidi iklmi dutupdur yidi ad
Yidi kat gevdede cmle yazludur / Kend ilm kendzde gizldr
mdi gel kendze dir aklu / Kendzde oh kend naklu
Gr ki sen kimsin nedr bu cihn / Sen gir senden saa virgil nin
4615 Bu hisb sen senle eylegil / Kend rzu kendze sylegil
Kim saa senden yakn yokdur kii / Sen saa gel kim bilesin bu ii
Ger gelrse sen saa bell beyn / Ala senden saa genc-i nihn
nkim ol genci bilesin bil ki sen / hkm-ile kll dutasn mlki sen
re arkdan garba hkm hakk-la / Kanda sen olsa senle hak bile
Vallhu maakm ve len yetirakm
amlekm 47/35
239
4620 Yiryzi gk alt bir evdr tamm / Ol saa kll ola mlk makm
Belki yir gk saa bir ev ola / Ol rakdan bakdugu yakn gele
Ne kim isterse bulasn sende sen / Bilesin kim h sensin bende sen
Beglik kullk kamu yeksn ola / Ne rak yakn ne n n ola
Cmle varlk sarf ola ol birlige / Kamu lmek degrile dirlige
4625 Kalmaya h so u kl u kl / Pes ola ol dem bize mutlak visl
L ilhe ill hve kll eyin hlikn
ill vecheh 28/88
Orta yirden gtrile bu sen ben / Ol deizde garka vara cn u ten
k u mak u k bir harf ola / Gir kend manisine sarf ola
Mahv ola harf u savt u n sz / Niteliksz grine ol b-niyz
Kendyi kend gre kend bile / Bkisin eydmezem gelmez dile
4630 Sz dkendi bunda u dil old mt / Garka vard cism cn u akl u zt
Kald ol hayy u Kadm Lemyezel / Hem ebeddr ol hakkat hem ezel
Ik anudur k oldur mauk ol / hir andan varur aa cmle yol
Kendzinden kendye kend dell / Kendzi kendzine olm hall
k imdi varlgu vir yoklga / Yoklk iinde saa varlk doga
4635 Dut an sermye tapdur ol saa / Kendz sarf eylegil kll aa
Kul-iken sultn olasn t-ebed / Vv gitdi evhad kald ehad
Bunda irer maksuda her dem / Rz klsun dstlara hak bu demi
N DSTN YDN BBDAN
BEYN DER KM DEM OGLINU
MRN YD MENZL VARDUR VE
240
HER MENZLDE KR-FERMYDURUP-
DUR VE DEM MENZLDEN MENZLE
RDRRLER
y gl gel hikmete tal hikmete / A gz bak ibrete kal ibrete
Gr kim ol hak neylemidr lemi / lem ire nie dzmi demi
4640 Bu ben dem ki dutd yiryzin / Nie dutm hazrete bir gr yzin
Cmle yz dutm aa b-n u kf / Tesbihin gr dillerinde h v kaf
Cmlesin tesbihi ol hak-durur / Aa mnkir h kimesne yok-durur
Oldur hir mahluktu mabud / Anda bulnur her birin maksud
n getrdi dnyaya hak bunlar / Durdlar dergha karu ynleri
4645 Cmle yz ol hazrete dutm durur / Yani kuldur kullga durm-durur
Yidi safdur dem den soa / hazrete karu giderler grsee
Ulu kii nk bed yohsul u bay / Bu yidi safdan gider yl on iki ay
Birbiri ardna h durmaz gider / varan so gelen bilmez nider
Cmle sergerdn u hayrn ol haka / Bilimezler niedr i mutlak
4650 Aylagrken yir gk an gremez / H mahlk kudretine iremez
Eyle-y-iken ne sondan eksilr / Ne in kana varur kimse bilr
Hkm-iledr gel gesz neylesn / Varmasa kor m ne tedbr eylesn
Bu yidi saf demn hlini / Eydeym bir bir saa ahvlini
erhi birle vasfn eydem saa / id imdi niedr den soa
4655 Bir saf ol sd emendr anadan / Kim bulara analardur mihribn
N-resde ne ki varsa dnyede / Kamus bir safdur hir iy dede
Zra kim hemreng hemtdur bular / N-resde ann eytdi uslular
241
Ne ki varsa anasndan sd emer / Bunlaru zre hakemdr ol Kamer
Nie kim gese Kamer bunlar geer / Arkun arkun oglan ol safdan geer
4660 ol safa varur kim ol ygrir yrir / Syler oynar gler hem irir
e gce viribirlerse varur / Bildgine iler i baarur
Ger virrsen sanata y mektebe / grenr ol safda oldur mertebe
Yazmag u ilm okmakdur anda i / Pes Utrid virr aa perveri
ol Utrid kim hakemdr ol safa / An Allah kod anda iy saf
4665 Kim bu halk ol makmdan gre / ol blgiyyet safna gere
Anda hem durm-durur bir saf yene / Megul olmlar bu dny ayna
Ol saf ehli cmle h gemek diler / Dnyada h h yiyp imek diler
Oynamak glmek bularu ileri / Yok-durur ayruk dah tevleri
Meclis-i ay u tarab ister bular / Gzleri grkl yzi grmek diler
4670 Pes bu saffu hkimi ol Zhredr / Grsez kim kend iin gredr
Zhren ay u tarabdur pesi / Ann oldur ol safu endesi
Bu mr andan dah gese gerek / Kondug evden konuk gse gerek
Gmese hd grrler geszin / Bulnur drdini safda asuzn
n bu safdan gedi vard ol safa / Bell bil kim ol dah klmaz vef
4675 hli vard dutd ol safda makm / Kendzin ryide eyler mdm
Zra ol safda duranlar tertibi / Kendzin dzmek-durur gne gibi
Anda varanlar yzi bezer gne / rilikden hem yzi bezer gne
Ol saf stinde gnedr pes hakem / Ne karau anda ne kaygu ne gam
Her birin gli h bezi gler / Bir gren an yene grmek diler
4680 ol saf ehli kamus ol hlldr / Gn gibi kanda yrirse belldr
242
Bu mr durmaz geer andan dah / nki ben gedm geesin sen dah
Kosalard gemeyeyd re ne / hli geldk ol iler varana
nki mr irdi biini menzile / H dzildi bu kez ol saf ehl-ile
Ol saf ehli tnd tzdr hlar / Yok-durur h kimseden korkular
4685 Urmag u dutmak olursa kamus / H dnmez key btndr nmus
Eyle geymidr bular gayret tonn / Kim hisb dutmaz biri halku nin
Eyle kim elde kl dutm gibi / Baksan ol Mirrhe bezer tertibi
Pes hakemdr Mirrhol saf stine / Myil anndur bular ba kasdna
Ol safu yle-durur dirlikleri / Nisbet eyler Mirrhe erlikleri
4690 mre durmak yok-durur bunda dah / Ubu ilmi kend cismde oh
Kend hal manisidr baksaa / Ayrug gr grmez-ise bak saa
Gedi bu kez vard altn safa / Yz aa urd buna virdi kaf
Gemeseydi srdiler nr u r / Gerr gedke bu lely nehr
Vard grdi ol saf kim key drst / Ehl-i dny dirmege lk st
4695 Eyle sevmiler bu dny mln / Kim untmlar lm ahvln
Dnya olm dn gndz ileri / Uykularnda hem oldur dleri
Ml u mlk sm zer cem eylemek / Kedhudlk rey tedbr sylemek
Ol saf ehli bu ie yle svr / Kim dimezler kim cihnda kimse var
Sanki bunlardur bu mlk shibi / Kim begenmez her biri bir shibi
4700 Mterdendr bulara bu eser / Zra hakdan aa degdi ol nazar
Shibl-mlk memlik ol-durur / Bu saf pes mahz- mlik ol-durur
Anu-un aa bezer hlar / Dnyay dutmak-durur rzlar
Bu dah bir muteber menzil idi / H dzilmi saff u h mahfil idi
243
Hem komazlar mri kim bunda dura / Bu saf ehliyle bile dirlik sre
4705 Biz gl virmi-idk bu dirlige / lla gesz hkm alnd prlige
Prlig ol yidini safdur iy saf / Kim kimesne bulmad anda vef
Hatm-i mr ol makmdur ekszin / Lki n ahs irdi anda asuzn
Grdi ol saf ehli cmle zaf-i hl / Kimsene anda kav olmak muhl
Cmle let kalm iden bergi yok / Dnyadan h kesbi yog u terki ok
4710 Bezi tnd gli tar u akl kic / Sovum made v sst olm mezc
Nefsi mfred dnyadan u gli ift / Azalar zilmi ill gli kft
Ululkda urlupdurken yiri / Oglan uak teviidr tedbiri
Cmle halkdan ilerken menzili / Cmle szn hurdesin syler dili
Ulvideyken sfliye klm nazar / El-iyzubillah ol hlden hazer
4715 Eyle san kim yidi kat gkde durur / Yir yzinde drip bnyd urur
Bu Zuhal fenni-durur hd iy kii / Kocalar anuun iler ol ii
Kim Zuhal yidini gkdeyken yiri / Ananu rahmnda iler elleri
Pes Zuhaldur ol yidini saf begi / Nisbet eyler begine halku yigi
En-nsu al dni mlkihim
Vard mr u irdi hir menzile / Yolda olup gedi ylduz hkm-ile
4720 Amad h ol alabu emrini / Ylduza sarf itdi cmle mrini
Ne alap emri v ne kavl-i Resl / Dutmad ylduzlara virdi gl
Hak katnda kymeti yokdur anu / Olmasun kim ola bu dirlik sen
rdegil bu dirlig den soa / Alayasn ger bakarsa hle
Bilesin kim nie gedi dirlig / hkm iinde kime bitdi birlig
4725 Ol yidi saf u tamm old tamm / Srete bundan te yokdur makm
244
n bu safdan gedi ol old harb / Menzili old anu tahtet-turb
lediyse bunda ol eyg amel / Zr-i dest ola aa Sevr hamel
Yidi ylduz kul ola eksz aa / Ola ol hak hazreti menzil aa
Yohsa yle hr ola toprakda ol / Kim bilinmeye bu beg mi yohsa kul
4730 Cn mevkfda kala mahrm u zr / Sala oddan aa her dem nisr
Bu yidi safdan geine dem / Z-inyet k-la srse demi
Eyle dutsa k-la hak emrini / Kim gerse emr iinde mrini
Yolda olup Tarnu hslarna / Lyk ola dem-be-dem ddrna
ka sermye bu k tap-durur / hazrete kdur ki an tapdurur
4735 Ger deglmiseydi k bir admn / Admayayd yle kalayd hemn
y Hudy ku ayrmagl / Dnya hir dogru yoldan rmagl
DRDN DSTN YDN BBDAN
BEYN DER KM YD NES-
NE YD NESNEYLE MAMR VE
MAZBTDUR VE REVNAK VE
DRLKLER BLEDR EGER
YLE KM ORTADAN BR RBITA TARh
OLA RABBYLE MRTEBT VE MLTEM
OLMAZ
y gl sen yol eriyle yr-sa / Yol iinde y ull-ebsr-sa
Ne grrse ibret al ol nesneden / Kim bilesin her i asl neden
Gz ki grdk nesneden ibret duta / Pes glde kaynaya hikmet bite
4740 Ala andan aa genc-i nihn / Ol bile kim niedr ubu cihn
245
Alagl kim bu cihn ka kat-durur / Katlar nedr nin kat kat durur
Degme katnda nedr hl u sfat / Ubu ii alamakdur marifet
Dile imdi sen bu sz hikmetin / Kim bilesin pdihu kudretin
Alagl kim yidi katdur bu cihn / l talu biribirinden nihn
4745 Bu yidi kat birbirin cndur / Eyle sankim ol tamar ol kandur
er ol kamudan cnlar can / Ol-durur kim cn u ten ister an
Bu yidi kat nesne tendr cn ol / Kim biliser bile meger an ol
Hli gedk bu sz takrrine / Bir nazar kl Pdih takdri ne
Gr ki lem yidi kat durm durur / Cmle yz ol hazrete urm durur
4750 Her birin erhini eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Bir kat bu yir gkdr ten gibi / Sen iit bir bu acyip tertibi
Bu yidi kat birbirin cndr / Aslna baksa bular cismnidr
nki bu yir gk mcessemdr ayn / Pes muhakkardur bil bell beyn
Her surat kim anu ii bo ola / Bir dah nesne gerek kim ol tola
4755 Bu imretler ki vardur dnyede / Dnyanu cn bil an iy dede
Ol imretle diridr bu cihn / Yohsa cnsuz bir suratdur dek hemn
Dnyada bu ehr bu kyler ki var / Dnyay bil diri bunlar dutar
Kanda kim bunlar harb olm-durur / Eyle bil kim ol makm lmi-durur
Kank yirde kim imret olmaya / Kimse anda h rhat bulmaya
4760 Pes imret bu cihnun cndur / Geri kim kend dah cismnidr
Bu kezin geldk imret cnna / Bir iit kim cismi nedr cn ne
n imret diri dutar lemi / An kimdr diri dutan dem
demn sreti cndur aa / Dile ubu hikmeti batgl taa
246
Her imret ki anda dem olmaya / Bil andan h rhat gelmeye
4765 n halyk olmaya her bir mekn / Eyle bil kim l gevdedr hemn
Kank mlkde kim raiyyet yok-durur / Ol makmu ldgi mutlak-durur
Bu raiyyet mlkleri kyim dutar / Dirligin devletin dyim dutar
Mlkler pes cn halkdur mutlak / Halk gidiek mlk lr dutmaz bek
Halk dah okdur cihnda lki hs / demdr dem hsl-havs
4770 Cmle halkun demdr yigregi / Kim bulardur dnyada mlkler begi
Pes ben-dem dutar mlki diri / demsz mlk ldr her biri
demn cn var hem cismi var / Cndur kim cismini kyim dutar
Cn gidiek cism lr iden kalur / Mln v mlkini ayrug alur
Sret bu cn-ladur revnak / Cn gidiek ragbeti kalmaz dak
4775 Cn-la idr grr bu gz kulak / Cn-la dutar yrir bu el ayak
Cn-ladur dil dah syledgi / lden ile halka hkm eyledgi
Sretin halku diri bu cn dutar / nki cn gitdi suratdan ne biter
Ol tamm old bu kez gel cn gr / Cn dah neyle diridr an gr
Cn diridr ilm-ile bilgil ayn / Cna cndur ilm-i hak bell beyn
4780 Kank cn kim ilmi yokdur ldr / Grsez kim kamudan ol aludur
Bu fazlet ilm-iledr cnlara / Anu-un hkm ider sultnlara
Cn kim anu Tar ilmi cndur / Grsez ol kamunu sultndur
Diri pes cn bu hak ilmi dutar / Drl hikmet ol diri cndan biter
Chil cnnda dirlik yok-durur / hak bil siz bu szi kim hak-durur
4785 Dirligi limlere virdi alap / hazrete ann klur bunlar taleb
Cnlaru pes cndur bu ilm-i hak / Aladurgl Tar ilminden sebak
247
Tar ilmi cnlaru hd cndur / Ol ilim neyle diridr an gr
Akl-ladur dirligi ilm dah / Akl-la bak bu sz ilmin oh
Her kim kim akl yokdur ilmi yok / Akl kmil kiin hd ilmi ok
4790 lmi diri akl-la dutd dutan / lmi hem bu akl-la utd utan
ldr ilmi aklsuz kiin / Anu-un hsl yok iin
Bu akldur cn ilm mutlak / Akl nks ilm-ile irmez haka
Kank ilm issi kim ol kil degl / H ilminden amel hsl degl
Pes dri ilm ol-durur kim akl aa / Yolda olmdur bile den soa
4795 lmi bild akl-laym dirligi / Akl bir gr kim nieymi dirligi
Akl dirlikde dutan bir gr nedr / id imdi kim hikyet nitedr
Diri akl k dutar bilgil ayn / ldr ksuz akl bell beyn
Kank akl kim haka k degl / Ol hakkat hazrete lyk degl
Ika yolda olmayan akl ldr / Kend nefsinden anuun aludur
4800 Ol akl kim ka yolda olmad / hikmet esrr aa e olmad
Dirligi aklu bu hak kyladur / Bil ki akl hazrete k iledr
Ol akl kim hazrete hayrn degl / Aa bil kim Tar k cn degl
Anu-un kayguda kalmdur ol / Cn yokdur yani kim lmidr ol
Pes bu aklu cn kdur mutlak / Grsee ksuz akl irmez haka
4805 Bell bild k bu akla cn-m / Ik grlm dirligi kandan-m
Grelm neyle diridr k dak / Ika cn bilgil hakkat ol hak
Hakk-ladur dirligi ku tamm / hakdan ayruk yok-durur ka makm
Dnyada ku dilegi yok-durur / Ika maksd u murd ol hak-durur
Ik iinde hakdan ayruk nesne yok / Cmle lemden anuun gli tok
248
4810 Ik iinde yok-durur nm u nin / Ik iinde ok-durur genc-i nihn
Hak szidr syledgi k dili / hak iidr iledgi k eli
Ik gzinden hak gzidr kim bakar / Anu-un hem yapar u hem ykar
Ik kuldur akl u nefs cism cn / Ika zr hak dolupdur b-gmn
Ik diridr hakk-la pes mutlak / Ik berk dut kim iresin ol haka
4815 Ik anudur mak oldur k ol / Ger aa irmek dilerse k ol
Ik sen h andan ayru bilmegil / Gli kdan ayruga h ilmegil
Kamuya k cn-durur hak ka cn / B-nindan ier ol b-nin
Ubu yidi nesne kim geldi dile / Birbirin cndur man bile
Ik hakdur diri dutan iy saf / Ik eri anuun olmaz b-vef
4820 Akl diri k dutar h ekszin / Akl anuun ka dutmdur yzin
lmi dirlikde akl dutm-durur / Ol sebebden bu amel bitmi-durur
Cn diridr ilm-ile bilgil ayn / ldr cn b-ilim bell beyn
Ten diridr cn-la cnsuz harb / Cndan ayru ten yiri tahtet-trb
Bu imretler diridr cism-ile / Mlk imret neyle olur hsm-la
4825 lemi diri imretler dutar / B-imret bu cihnda ne biter
Bu yidi nesne ki erhold tamm / Kamusndan gedg yirdr makm
ua bezer kim yidi perde-durur / Matlub an gedg yirde durur
mdi bunlardan gep gitmek gerek / Gemege g yitmese nitmek gerek
Ik dut kim key klavuzdur saa / Kamusndan gerp iltr aa
4830 Zra kim k ilerdr kamudan / Ik mekndur mekn- l-mekn
Kim varursa k-la irdi haka / lmeye hergiz bula mr-i bek
Kim bakarsa k-la dst yzine / Kanda baksa grngele gzine
249
k imdi k-la urgl demi / Ik-la gedi bu mlkden dem
Her kim kim perr bli k ola / ha kim ol kimsene yirde kala
4835 y Hudy dogru yoldan rmagl / Kend kudan bizi ayrmagl
BEN DSTN YDN BBDAN
BEYN DER YET- ALLAHU NRUS-
SEMVT VEL-ARDI DER VE VCD-I
DEM KANDLLE TEMSL DER KM
YD NESNE OLMAYINA ZEVY-YI
SLK VE MEYIH MZEYYEN VE
MNEVVER OLMAZ VE N BU YD
NESNE CEM OLA MAhFL VE MECLS
NS MAhALL VE MZEYYEN OLUR
24/35 /
Kan ol ibret soran gelsn ber / Gzi gli bir dem uht olsun ber
Alasun gliyle grsn gz-ile / Mani yaluz malm olmaz sz-ile
Gze grmek geldi gle alamak / Grben alayanudur talamak
Ger birikmezse gz gl bile / Kim ne alar grmek iitmeg-ile
4840 Anlaru kim gzi gli bir-durur / Cmle drl ilm aa zhir-durur
Ger birikdiyse gz gl tamm / Gr kil man toptoludur her makm
Kanda baksa cmle ibret yazludur / brete bak ki anda hikmet gizldr
bret al dip neyn eytdi hak bize / Neyn old bu emir gle gze
Fatebir y ulil-ebsri 59/2
Yani her bir nesneyi kim gz gre / Bu gl andan gerek man dire
250
4845 T bile bu dem kendzini / Nitekim gzgde grr yzini
mdi gel bir srrna gir bu sz / Gli dir kendze a gz
Alagl kim dnyada ibret nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Bir kitbdur bu cihn ibret tolu / Kim okrsa an oldur bahtlu
Ok imdi ol kitbdan bir sebak / Gli cem eyle bir kandle bak
4850 Gr muallak neyn asmlar an / An bilmekden bilesin sen seni
Yidi nesne kandili kyim dutar / Cem iinde cismini dyim dutar
Gr hulsa kanksdur ortada / Ayrug letdr aa iy dede
Bu yidi nesne ki bir yirde bile / Kandil adyla gelr bunlar dile
Alts ol birisiyledr diri / Ayrug gz gibidr ol gz nur
4855 Birisiyn alts varlkdadur / Zra kim anu-la yrlkdadur
Ol biri olmazsa yok dut altsn / Manisin gzle bu sz manisin
Adlaryla manisin eydem saa / id imdi niedr den soa
Birisi bu kandil ol cismidr / Kim hakkat kandil anu ismidr
Asl toprakdan-durur sret gibi / Sen iit bir bu acyib tertibi
4860 Biri sudur kim tolupdur kandile / Revnak bu kandil ol su-y-la
Sudan ayruk nesne h lyk degl / Ol dah yog olmaga bayk degl
Biri oldur kim fetle cismini / Anda berkitmiler anu resmini
Bu fetle cismini dyim dutar / Kandil iinde an kyim dutar
Birisi hd ol fetle kenddr / Kim anula malum olur bunda nr
4865 Nr ansuz alasa olmaz kii / Aa mensb eylemiler ol ii
Bir dah vardur kim anu ad yag / Ol dkense kyim olmaz bu erg
Yag-ladur bu ergu varlg / Od-la yag eyledi h yrlg
251
Birisi oddur ki kandlde yanar / Andan aydn hem miyn u hem kinr
Revnak u yz suy oldur kamuya / Ansuz evler cmle bezer tamuya
4870 Biri ipdr kim dutupdur kandili / Ol ip sakfa irpdr menzili
Sakfa berkinmi u sahna iner / Aa aslupdur bu kandl kim yanar
Ta yanndan kaplayu ipdr dutan / Kamusndan ier oddur dten
Pes hulsa ortada ol od durur / Kim karau yirlere aydn virr
Anu-un geldi bunlar bir yire / Kim ol od anda yana aydn vire
4875 Ger ol od olmazsa andan ayrug / Eyle bil kim yoga bezer varlg
Bu yidi nesne ki u geldi dile / let old birikben kandile
demde her biri bir nesnedr / dem kandil degl mi pes nedr
mdi gel bir sen bu szi alagl / Bu meseldr kendze baglagl
Alagl kim sen nesin kandl nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
4880 Gr kim ol kandl sen cism gibi / Asl toprakdan tamm hsmu gibi
Bu surat toprak degl mi pes yine / nki snd topraga ddi yene
Su-y-la kandl neye bezer neye / Su meseldr cna kandl gvdeye
Nitekim ol su tolupdur kandile / Gevde hem yle olupdur cn-ile
Ol demr kim bu fetl gemi-durur / Yani bu era mesel gelmi-durur
4885 Dutmasayd ol durmayayd bu fetl / Pes hakkat an er ahkm bil
Ol fetle hd bu nefsdr iy saf / Kim dutupdur an er-i Mustaf
Nefsi hak zre dutan ahkm-durur / Nefs anuun bu yola mahkm-durur
Gr bu kez kandl yag nedr sen / Alagl kim aklua dedr sen
Nitekim yagsuz erg yanmaz olur / Pes aklsuz baa k konmaz olur
4890 dem n kandil ola akl yag / Pes alap k gerek anda erg
252
Yandur imdi akl ol k odna / Ger erg olmak dilerse bu dine
Ol ipi gr sakfa berkinmi durur / Bir u bakgl yire inmi durur
Ol bu Kurndur ki indi mahluka / Asl muhkem berkinipdr ol haka
yle kim kandl ipe aslp-durur / Ubu Kurandur ki halk yapup-durur
4895 Pes vcd bir kandile benzer i yr / Ne kim ol kandlde varsa anda var
Sras cism degl mi suy cn / Ol demr ahkm- erdr b-gmn
Pes fetl nefs yag aklu-durur / Ol yanan od ol sen ku-durur
Ol ipi kim kandil aslpdur aa / Tarnu kudret ipidr grsee
Kudret ipi yani Kurndur bize / Tardan indi ki bu halk dze
4900 Yapuban ol ipe yanmak gerek / mdi bu gafletden uyanmak gerek
Vatesm bi-hablillhi ceman
3/103
Bu kamu tertbde kim kandl-durur / Maksud oldur kim yanar aydn virr
Yanmasa pes varlg bezer yoga / Yoga bezer nesneden hd ne toga
dem n kim meseldr kandile / Pes gerek kim yahtu vire mahfile
Duta hak kna her dem yana / Aydnndan kamu lem dilene
4905 Her ki ka dmedi ol yanmad / Sohbetinden kimsene dilenmedi
Yanmaduk kandle bezer bil an / Var-iken yokdur yoga saygl an
dem oldur ki anda k ola / hak yolnda kynedura k-la
Her ki yokdur k yokdur kendzi / Eyle bil kim dne bezer gndzi
Kendzden bilmegil bu k sen / k idi ol saa sen yog-iken
4910 Kullarn ilk kend sevdi ol Cell / Ol mahabbet kullara old dell
Fe-sevfe yetillhu bi-kavmin yuhibbuhum ve yuhibbneh 5/54
253
ekdi ol hs kullarn andan yaa / Pes anu k-durur ilten aa
Ubu mlki k-un dzdi alap / Yir gk olmaklga kdur sebeb
Yirde gkde zerre zerre k kod / Anu-un told lem k od
Ne ki varsa cmle kdur aa / hasreti ol kim yite bir kez aa
4915 Her birine bir nazar klm-d / Bir iret kullga olm-d
Kald bunlar ol iret stine / Her biri h grinem dip dstna
Yire bir kez dur didi durd durur / Ik iinde yz yire urd urur
Suya bir kez ak didi akd akar / Ik iinde dn gndz b-karr
Yile bir kez es didi esdi eser / Ik iinde gnde bi menzil keser
4920 Oda bir kez yan didi yand yanar / Yandurur hem k-la kend yanar
Pes bil her nesne ka kul-durur / Ik-durur kim agladur hem gldrr
Cmle cnbi k-ladur k-la / Pes bil kim hak biledr k-la
Ik degl mi arh sergerdn klan / Ay gni durmadn gerdn klan
Ik degl mi akla dni greden / lerin unutdurup i greden
4925 Ik degl mi ol yrekler kaynadan / Ml yagma buyurup ba oynadan
Ik degl mi tc taht terk iden / Pdihla ahd peymn berk iden
Ik degl mi dil iinde syleyen / Gizl ilmi erh takrr eyleyen
Ik degl mi ol nefesde h olan / Nefs iinde kul u cnda h olan
Ik degl mi gz iinden gzleyen / Grkller grkin glde gizleyen
4930 Ik degl mi ol kulakdan dileyen / Sz iinden gizl man alayan
Ik degl mi ol glde dg olan / Hem gl bendin kesen hem bag olan
Ik degl mi akl iinde alayan / Grdginden ibret alup talayan
Pes bu k cnna krnedr / Kim anu kyla her dem yanadur
254
Ikdur an durmadn h ndeyen / Dsta dogru yol budur gel gel diyen
4935 y Hudy dogru yoldan rmagl / Kend kudan bizi ayrmagl
ALTINI DSTN YDN BBDAN
BEYN DER KM hAK TAL VCD-I
DEM YD TABAKA YARATMIDUR VE
YD DRL MELBS-ILA LBS DP
DR VE YD DRL HN DAHI NM
TM-DURUR
Yine glm mevci geldi shile / Bir hikyet srdi getrdi dile
Bu hikyet dilde sylenmi degl / Kimsene kimseden grenmi degl
Lki makl u muhakkakdur ayn / iden tahsn kla bell beyn
Geldi glm madininden bu dile / Kim bu dilden de cmle mahfile
4940 Hem hikyetdr bu sz hem vasf- hl / H bu hle dmedk sret muhl
Hllenpdr ubu hli her vcd / Bu i krin bilen kld scd
Dile imdi bu hikyet neydgin / Eydeym bir bir saa nieydgin
n gresin kend cism hlini / Hem bilesin kamunu ahvlini
n viresen kend hlnden haber / Ol haber lemde ola muteber
4945 Zra cmle halku oldur hlleri / id imdi niedr ahvlleri
Vallhu al m neklu vekln
28/28
Ol zamn kim hak yaratd lemi / Hem kopard lem ire demi
n yaratd lemi cismi-y-ile / Yidi kat cism eyledi ismi-y-ile
Hem bu cisme yidi kat ton eyledi / Hem yidi kat hn brakd toylad
255
Her birin cismini eydem saa / Dile imdi niedr den soa
4950 Bir kat cism ilikdr iler / Yiri anu ierden ier
Kuvvet-i cismn ki anda gizldr / Sanki cevherdr ki knda gizldr
lik stinde skdr bir kat / Kim bu cism kamusndan ol kat
Nie kim tende sk kyim-durur / Sk iinde ilik dyim-durur
Sk stinde yene bir kat siir / Dartlupdur denpdr bir bir
4955 Sk an ol uladurm-durur / An anda hak ann urm-durur
Bir kat yine tamardur dartlup / Kan revn olsun diyben kertilp
Cism iinde yirdr ol kan durmaga / Arga bezer ol damar kan rmaga
Bir kat kandur ki ol dn gn revn / Ygridr durmadn her dem revn
Sret bu kan-ladur revnak / Kan gidiek dirligi kalmaz dak
4960 Bir kat hem kandan stin et-durur / Srete et revnak u ragbet-durur
Nie gelr sret olmazsa eti / Kymeti kalmaz u olmaz ragbeti
Yine andan yokaru bir kat deri / Kaplayup dutmdur ol her bir yeri
Anu-la yidi katdur ten tamm / Ne ki varsa bay u yohsul hs u m
Yidi kat ten aladu m ne-y-imi / Yidi kat ton dile hem nie-y-imi
4965 Eydeym an dah bir bir ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Ton dah hem yidi katdur yidi cins / Geyr an bay u yohsul cmle ins
Kang cinsden el virrse az u ok / Geyr an er avrat ayb yok
Ol yidi kat ton nedr eydem saa / Bir kat panbukdur anu grsee
Adem ilk ton oldur gelen / Sonra hem andan olur cmle kefen
4970 Pes bu tonu bir kat panbuk-durur / kbet ol tondan ayruk yok-durur
Anu-la varsaruz sinleye / Cmle halk ol gn gerek an geye
256
Bir kat kettndur ol nzk dutar / Geymeg-in an cmle ten diler
Er avrat an geyr avnur / spah tondur diyben sevinr
Ebriimdr bir kat hem ol harr / Kim an geyse anu gli erir
4975 Tonna bakduka gli d olur / Kaygudan her dem teni zd olur
Var-durur bir kat dah hayvn tsi / Hrka v pemne sfdur kamus
Andan alur geyr an sfiler / Gayr- sf her kim gli diler
Bir kat hem pst-durur kim krk-in / Bay u yohsul m u hs u trk-in
Kakum u sincb u kunduz u semr / El viriek kim gerekse ol geyr
4980 Ton olur ok drl hayvn derisi / Geyr andan hs u m her birisi
Ne kadar kim irer ise elleri / Ne takz eyler-ise yollar
Ol deriden ton geyr her bir kii / Anu-la gerrler bu k
Hem demr ton var-durur bir kat yene / Kim dpdr alp erenler egnine
Ol zirihdr kim geyrler yagda / Yani yag dirnegini dagda
4985 Yine bir kat ton dah vardur aceb / Rz klsun dstlara an alap
Hulledr ol ton gerek mmin geye / Ne diyem kim bezemez ol nesneye
Sunuban irmez aa sultn eli / Cn elidr aa iren cn eli
Kim geyrse an bugn dnyede / Bil oldur hazret ehli iy dede
U eyitdm yidi kat ton adn / Dile imdi yidi kat hn adn
4990 Eydeym bir bir saa ad-y-la / Kim bilesin her birin dad-y-la
Bir katnu erb-durur gr adn / Kim ki yirse bilr anu dadn
Ne ki yaglu nesne var erb ol-durur / Yiyeni h semridr toldurur
Bir kat ol hnu irndr ad hem / Ad rn irndr dad hem
Akl artar her kim andan yir ise / Hassa kim tala yiyben yrise
257
4995 Bir kat vardur yene kim acdur / Yiyen ol dilin agzn acdur
Dnyada ok drl nimet var-durur / Dad ac lki ten-perver-durur
Bir kat hem ol-durur kim nefs diler / Ne-durur ol drl drl turlar
Lokma hazm eyler iteh arturur / Geri yiyen kii yzin burtarur
Bir kat oldur kim oldur ser dutar / Yregi hem savudur hem ter dutar
5000 Bir kat sudur yine hem ol honu / Susayak zahmete ugrar ten
Savug olsa olur anu lezzeti / Dek mizcnda degldr hasleti
Nitekim su sovuyak dad var/ n ilidr dad yok dek ad var
Bir kat ol nimet hem issidr / Sreti hem toyurur hem issidr
Sovuyak yimez an kimsene / Savug adan kimse yir mi bir dene
5005 Bir kat ol hndan dah hem var-durur / ol-durur kim dad anun r-durur
Tuzludur nimetler ol bir kat / Ol getrr zabta drl nimeti
Bu yidi kat hn ki eyitdm adn / Hem eyitdm ad birle dadn
Yidi kat cism-in kld sebl / Cmle kend rahmetinden ol Cell
Hem yidi kat ton geyrdi cisme / Yani kim hilat brakd ste
5010 Yidi kat cism yidi kat ton geyr / e her gn yidi kat hn gelr
Ubu nimetler ki virdi hak saa / Sen mi aldu hak m virdi baksa
Sen satun aldusa gster nakdi / hak virrse kre sarf it vakti
kr iderse yz bi ana artura / Seni dnya kaygusndan kurtara
Lein ekertm le-ezdennekm l4/7
dem oldur kim anu kri var / Kend hlin bilmek zre fikri var
5015 n bile kendzini hem ayrug / Hem bile kim niedr hak buyrug
Aa lyk dnyada dirlik sre / Neye sunsa lcerem hkmi ire
258
Bu beni-dem gerek hlin bile / Tarya varmak nedr yoln bile
Gide ol yola vara andan aa / Anu-la yriye den soa
Bu ii alamayan hayvn-durur / Geri kim ad anu insn-durur
5020 Sanmagl kim bu suratdur dem / Maniye kul eyledi hak lemi
Mani kuldur bu lem kamus / Dnyas hem umag v tamus
kun ol mani-durur yolda / Yol iinde kuvveti v kolda
Gzlerin nr ol man-durur / Diline bu szleri man virr
Maniden man biter man gelr / Maniyi man bilr man alur
5025 hak bizi ol maniden ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
YDN DSTN YDN BBDAN
YD NESNE KM LEMDE ANDAN
MUTEBER VE YGREK NESNE YOK
BEYN DER KM hAK TAL OL YD
NESNE KULLARINA KERMET DPDR
AL-TARKT-TESVYET
Tarya bir demde bi kr idelm / Grkl adn eydben zikr idelm
Alum anu drl drl nimetin / B-dirg ol drl drl rahmetin
B-kern u b-hisb u b-mr / Kend fazlndan klur her dem nisr
Fazln anu kank dil syleyesi / Feyzin anu kim hisb eyleyesi
5030 krin anu kim getre yirine / Alayan bu lutf nin yirine
Ne getrdk ubu mlke geliek / Ne aluban gidiserz liek
Bunda geldk b-nev v b-haber / Bunda bulduk hem nev v hem eser
Bildk anu varlgn u birligin / Bulduk anu nimetin dirligin
259
Virdi evvel iki sdden emesr / Kim bizmn durmadn hey st akar
5035 dk an dn gndz durmadn / Kimseye h tanmadn u sormadn
Virdi bir kul bir karava b-bah / Kullk itdi yle kim lyk aha
Ata ana dip bilinmez kymeti / Ann olmaz halku aa minneti
Virdi gzler bu cihn grmege / Virdi eller almaga v virmege
Virdi ayak tata durmag-un / Hem dah dogru yola varmag-un
5040 Virdi dil kim syleyesin szi / kr idp yire sresin yzi
Virdi sz iitmege kulak saa / Gr ne devlet rz kld hak saa
Kan bu nimetler krnesi / kr iderse bi ola bir dnesi
Tarnu nimetleri hd ok-durur / B-kerndur h hisb yok-durur
Ve in-teudd nimetallhi l-tuhsh 14/34
Lki vardur yidi nesne dnyede / Kim bahsuzdur cihnda iy dede
5045 Kimse an kimseye satm degl / Halk anula birbirin utm degl
Ulu kii bay u yohsul hs u m / Bu yidi nimetde dpdzdr tamm
Biri alup birine virmez degl / Birin vardur biri irmez degl
Yidi iklm halkna dpdz ayn / Ryegn hndur bil bell beyn
i saadur i baadur i ua / Eydeym ol hn nedr den soa
5050 Geldk imdi nedr ol hn evveli / Bu nefesdr kim alursn iy vel
Degme bir satda bi kez hak seni / Anu-la h dutar mutlak seni
Hak honndan bu nefesler her biri / Lokmadur kim yimeyen olmaz diri
Bu nefesle cn dutar tende karr / n nefes gitdi bu cn tenden kar
Kamusyla bu nefes u ryign / Alur andan hs u m pr cevn
5055 Kimseden kimse satun alm degl / Byle h bey ir olm degl
260
Tag u yaz ev yaban toptolu / Alur andan dn gn uslu del
Pes bu i hakdan bize rahmet-durur / B-hisb u b-bah nimet-durur
Kan bu nimetlere kr eyleyen / kr ile Allah adn zikr eyleyen
Bu tamam old bu kez gel bir yine / Girelm anu dah takrrine
5060 Grelm ol nimeti dah nedr / Dile imdi eydeym kim nitedr
Ol Gnedr ki dutupdur lemi / Anu-la dirlik eyler demi
Dne dse topraga ol bitrr / Hem bitende hm olursa yitrr
Ger vuh u ger tuyr u ins cn / Anu-la barnurlar b-gmn
5065 Kimi anu sssndan barnur / ol savuklar zahmetinden arnur
Kimi anu aydnndan d olur / Karau dnden teni zd olur
Ol gerekdr kamu halka ekszin / Halk dirilmez grmese anu yzin
Kamulara ryegndur ol dah / Satun almaz bay u hem yohsul dah
Gnei h kimsene satm degl / Aruna lp hisb itmi degl
Mdde girp batmana tartlmad / Evlere dmeg-ile eksilmedi
5070 Gebr ters v mselmn evleri / Birdr aa kul u sultn evleri
B-dirgdr ol gne halk stine / B-bahdur dmenine dstna
Pes bu i hakdan bize rahmet-durur / B-hisb u b-bah nimet-durur
Kan bu nimetlere kr eyleyen / kr-ile Allah adn zikr eyleyen
Ol dah bitdi bu kez gel grelm / Ryign nedr cihnda soralum
5075 Bilelm anu dah ahvlini / Dile imdi niedr her hlini
oldur ol kim b-mr u b-hisb / lem yzin grrsin b-hicb
Nuht dilerse kim bakarsn ol yze / H dolnmaz karu durmdur gze
Kimse neyn sen bakarsn dir degl / Diyen hem didgi olmaz kabl
261
Bay u yohsul beg kul dpdz-durur / Bi kii baksa hemn bir yz grr
5080 lem bir yzi var halk gzi ok / Ol yzi grmekde hergiz fark yok
An kimse kimseye satm degl / Dedem milki diyp dutm degl
Kimseden hem kimsene almaz satun / Kamu gzler ypranursa ol btn
Nuht bakarsa karu durmdur saa / Ne durursn gz aup grsee
Ryigndur bakmag anu yzine / Mni olmaz kimse kimse gzine
5085 Pes bu i hakdan bize rahmet-durur / B-hisb u b-bah nimet-durur
Kan bu nimetlere kr eyleyen / kr-ile Allah adn zikr eyleyen
Ol dah old tamm alayana / Tasuk idr dileyp talayana
Bir dah var ryign eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Ol fikirdr kim gider gl rak / Vuslata degrilr cmle firk
5090 Gl irer neye kim irmek diler / Grr ol dem neyi kim grmek diler
Fikr iinde i ahurdur i sary / Fikr iinde bir-durur Hind Hty
Geh ahurda geh serda yorr ol / Gh Hind geh Hitya varur ol
Geh dilerse ol ser-perdeleri / Get ider tara durursa bi eri
Geh hazne mln yagma klur / Komayan ldrr rsv klur
5095 Gh mirc ileyinde gh Tr / Gh firdevs iiginde gh hr
Kank derydan dilerse gerr / Kank erbetden dilerse irr
Ubu kamu ryigndur iy harf / Fikr iinde i kavdr i zaf
Kimse fikri kimseye satm degl / Satun almaz bay u yohsul mr kul
Kim dilerse fikr ile iler iin / Nuht dilerse el virr yazn kn
5100 Pes bu i hakdan bize rahmet-durur / B-hisb u b-bah nimet-durur
Kan bu nimetlere kr eyleyen / kr ile Allah adn zikr eyleyen
262
Ol dah bitdi bu kez bir gr yene / Ryign nedr cihnda sor yene
An dah eydeym erhi bile / id imdi niedr kldan kla
oldur ol kim d gresin uykuda / Geh seni tagda gresin geh suda
5105 Geh gresin sen seni gkde uar / Geh gresin yir yzinde yir ier
Gh grrsin kendzi at-la / Gh vaslatda geh furkat-la
Geh grrsin Hlku takdrini / Geh duyarsn mahluku tedbrini / Geh grrsin kim lr kendz
Gh urursn geh dutarsn uykuda / Ubu kamu ryigndur iy dede
5110 Di h kimse satun alm degl / Di satmak olmad olm degl
Bay u yohsul kim gerekse ol grr / Ryigndur beg grr kul grr
Mni olmaz kimse kimse dine / hkm idemez d iinde iine
Pes bu i hakdan bize rahmet-durur / B-hisb u b-bah nimet-durur
Kan bu nimetlere kr eyleyen / kr ile Allah adn zikr eyleyen
5115 Ol dah bitdi tamm old tamm / iden sz manisin ald tamm
Ol dah bitdi bu kez bir gr yene / Ryign nedr cihnda sor yene
Bir dah var ryign hn nedr ol / Dile imdi eydeym nitedr ol
Addur ol kim urnur bu hs u m / Toptoludur ark u garb u Rm u m
Kim kim adn dilerse urnur / Ad bulnmaz diyben kim yirinr
5120 Hhi peygmber hoh sultn adn / Virr oglna dilerse han adn
Hh grkl hatun adn kzna / Virr ol bakmaz kimesne szine
Kank alpu kim dilerse adn / Daknur h sanmadn halk udn
Bu acebdr kimse ayb urmaz aa / H eyitmez ubu ad kandan saa
Ryigndur bay u yohsul dpdzi / Satun ad alm degl ogl kz
5125 Ad kimse kimseneden kormaz / Bulmadum dip kimse adsuz yormaz
263
B-bahdur kim gerekse ol alur / Beg adn kul bay adn yohsul alur
Pes bu i hakdan bize rahmet-durur / B-hisb u b-bah nimet-durur
Kan bu nimetlere kr eyleyen / kr ile Allah adn zikr eyleyen
Bir dah vardur bahsuz ryign / B-bahdur ol azzken kamudan
5130 An dah erhi birle eydem u / Alaya kimde ki varsa akl u h
A kulagu dile imdi cn-la / erhidben eydeym kldan kla
erh-ile n iidesin adn / Bilesin andan bu man dadn
oldur ol kim halk gvenr Tarya / Her biri Tar benm dir b-riy
Hem ben anu kulyam dip sevinr / H olur gli anula avnur
5135 Kimse eytmez ne-durur Tar sen / Yohsa hd ne lyksn sen anu
Ol benm Tarm-durur benven kul / Byle diyp kimse rmaz yohsul
Ryigndur ol benm Tarm dimek / Hem ben anu dimege yokdur emek
Cmle lem halknu oldur szi / Ol benmdr dimege boldur szi
Bay u yohsul hs u m ulu kii / Ben anuvan ol benmdr diyii
5140 Kimi andan derdine ister dev / Kimi eydr hcetm klgl rev
Kimi eydr ml u nimet vir baa / Kamu kullardan yaknvan ben saa
Kimi eydr ben senven sen benm / Sen-ile diri yrr bu tenm
Cmle millet bilr an kendn / Ol-durur sermyesi cmle din
Ryigndur kendn bilmek an / Kimse ygmaz ben anunvan diyeni
5145 Pes bu i hakdan bize rahmet-durur / B-hisb u b-bah nimet-durur
Kan bu nimetlere kr eyleyen / kr-ile Allah adn zikr eyleyen
Ol yidi nimet ki hak virdi bize / erhi birle u tamm geldi sze
Takrr olup manisi den soa / Malm old kim bah yokdur aa
264
Yokdur ol nimetlere hergiz bah / lla ol kim kr idesin Allaha
5150 kr iderse artura bahyi / Lyk ola hazrete her bir i
Vekr nimetallhi in-kntm iyyhu
tabudne 16/114
kr ulu tat-durur sen kl an / Yarlgar hak eksz an klan
kr in yarlgad hak demi / Pes heme kr idendr dem
ka vcib-durur kr eylemek / kr ile Allah adn zikr eylemek
Hak aa tapdurd bu nimetleri / Ol eserden eytdi bu hikmetleri
5155 Pes revdur her nefesde kr aa / kr ile gesn gni den soa
Ol krden hak bizi ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
SEKZN DSTN YDN BBDAN
BEYN DER KM Rh-I NSN NE
VECH LE NZL DP KLIB-I
BEDENDE SKN OLDI
Yine geldi glme bir vasf- hl / Kim bu hlden hsl olur asl- hl
Bilinr bu srete cn geldgi / Kank menzilden kandan geldgi
Nie geldi nie menzil grdi cn / rdgi menzile nie vard cn
5160 Ne ie geldi v bunda neyledi / Ne haber virdi v ne sz syledi
Bir bir eydem k-la diler-ise / Dileyp sz manisin anlar-sa
Dile imdi eydeym cn hlini / Anu ol hazretdag ahvlini
Kim bu cn ol evde nieydi mukm / Bunda neyn viribidi ol Kadm
Cn ol evde hakkla durm-d / Takdir iinde kadem urm-d
5165 Kanaru takdr dnerse ol dak / Byle dnerdi v gzlerdi hak
265
Bir iret gelmegine intizr / Durm-d ol latf ihtiyr
Geldi Allahdan iret b-zebn / Eydi vargl leme dutgl mekn
Pes gerek kim dirgresin tenleri / Getresin cnbie meskenleri
Gz olasn grkller yzine / Nr viresin gevdeler gzine
5170 Dil iinde syleyesin szleri / Hem kulakdan dileyesin szleri
Virmek almak kamus sende ola / Kanda varsa dirlik ol tende ola
n alapdan bu iret cnlara / Old cn azm itdi bu erknlara
Bu ehr erkn ki vardur dnyede / Cna merkezdr merkeb iy dede
Kamusyla cn azm itdi ber / Tarnu emri-y-ile gitdi iler
5175 Ulvideyken sfliye indi revn / Ba zre dem kond hemn
Grdi bir gevde yatur heybet ulu / Alayu bakd ii hikmet tolu
n tefahhus itdi ol hikmetleri / Eytdi kim z Tarnu kudretleri
Grdi vardur gevdede yidi durak / Birbirine hem yakndur hem rak
Zhir baksa nikbdur sreti / Yok-durur hergiz hnerde nisbeti
5180 Bu yidi menzilde var yidi hner / Geh gge agar her biri v gh iner
Cn grdi bu ii h alad / Z aceb tahtdur diyben talad
Kamusyla old n destr- hak / Girdi ol cn, cn ine nr- hak
Girdi nr ardna cn ol gevdeye / Bir iit anda neye ograr neye
Ne grr ol yidi menzilde bu cn / Dile imdi eydeym bir bir ayn
5185 Cn evvel menzile irdi tamm / Grdi muhkem yaplupdur bir makm
H mdevver kubbe v h muteber / i yavlak gi ta muhtasar
Hem mdevver hem mcevvef hem tolu / Daras kiik ii yavlak ulu
yle gidr kim yidi kat gk sgar / Yag grmez muteber muhkem hisr
266
Genc-i fikret toptolu ol kalada / Rey tedbr cidl u arbede
5190 Hem mkerrem hem mzeyyen hem azz / Grdi nimet vardur anda key semiz
Bu evi sord bu kez cn ol nura / Eytdi bunda kim gele v kim tura
Bu makmu issi kimdr eyt baa / Ol baa yolda gerekdr ben aa
Nr eyitdi akl evidr bu makm / Ol gerek yolda ola saa mdm
Bile olup baarasz her ii / Kayguy v diyi v tevii
5195 n bu szi cn iitdi old d / Hem bu szn manisinden ald dad
Gedi bu kez cn ikini menzile / leyine hak nur vard bile
Cn ikini menzili n alad / Hem aceblep an dah talad
Grdi bir ev iki kapu alur / Bu kapudan ol kapuya geilr
Hem ier evde yol var giresi / Evde yir var ok nesene turas
5200 Cn eyitdi bunda i var ek degl / hliy bu iki kapu dek degl
Pes bu kez cn nra sord bu ii / Eytdi bu ne kapulardur iy kii
Nr eyitdi cna ubu kapular / ol-durur kim olsar shib-haber
ol haber kim Tardan emr olsar / Saa ubu kapulardan geliser
Bu iki yoldan gele her dem hitb / Hem iret hem biret hem itb
5205 nki nrdan cn bu szi alad / Z aceb hikmet diyben talad
Gedi bu kez cn ini menzile / Yine vard ol nr ine bile
Cn irdi ol eve basd ayak / Grdi kim ol ev dah bir h durak
Alupdur iki ifte pencere / Cm urlmu ag kara h kanara
Bu eve andan der her dem k / Hem bezekdr srete hem yarauk
5210 di v gam giriser andan eve / Hem mihir sevdgini andan seve
n yene bu hikmeti cn alad / ok taaccb eyledi ok talad
267
Yine sord ol nura cn bu ii / Eytdi ubu ne makmdur iy kii
Nr eyitdi bu makm oldur saa / Kim sen andan baksarsn drt yaa
Grisersin Tarnu kudretlerin / Alsarsn ilm-ile hikmetlerin
5215 Baksarsn grkl yzler stine / yle kim dstlar bakadur dstna
H teferrc idisersin lemi / Hem tasarruf klsarsn demi
n bu szi nr dilinden ald cn / Hem sevindi d olup hem geldi cn
Vard drdini makma durmaga / An dah grmege v sormaga
nki cn azm eyledi ol menzile / Yine vard cn ine nr bile
5220 Cn bu kez ol menzile kld nazar / Grdi dartlm iki dervze var
ki zkak uzunna dartlup / Agz auk sti muhkem rtilp
Yz iinde yaplupdur sed gibi / Bezemez ayruk makma tertibi
Yine sord ol nura cn bu ii / Eytdi ubu ne makmdur iy kii
Kamu evlerden bu ev ayruksrak / Ev iinden kapuya yavlak rak
5225 Nr eyitdi Tarnu kudret yili / Olsar ili saa budur yol
rgre hakdan saa her dem nev / Kim bu evde olmayasn b-nev
Sen dah anu-la kr niyz / Gnderesin kendzden gizl rz
Hem sen dirlige tanuk ola / Gevde uyursa ol uyanuk ola
Hem saa gkek yiyiler irgre / lem ire kanda bulsa dirre
5230 nki nrdan cn bu szi alad / Hem sevindi d olup hem talad
Gedi bu kez ol biini menzile / Yine vard cn ine nr-la
Cn grr ol evde bir h kapu var / yle uludur ki ne gelse sgar
Ev iinden yol geer hem iler / Girr ol yol ierden ier
Bir kii var ev iinde h bker / Bkdgine tara evden dr dker
268
5235 Yine sord ol nura cn bu ii / Eytdi ubu ne makmdur iy kii
Eyt baa bu ne makmdur ne ola / Ne eve bezer bu ne bezer yola
Nr eyitdi cna bilgil bu makm / ol makmdur ki gele cmle tam
Bunda hal olup vire lezzetlerin / Kim bilesin Tarnu nimetlerin
Bu saryu oldur ulu kapus / Kanda bite ol kapunu tapus
5240 Nieler ol kapuya kul olsar / Ne dilerse ol kapu ol olsar
Bundag ol oynayan bken kii / Yapsar hem yksar cmle ii
Tar birdr ol diyp syleyiser / Tar ilmin takrr ol eyleyiser
Nr dilinden n bu szi ald cn / Bu sze yavlak taaccb kld cn
nki bildi maniyi tahkk-ile / Gedi gitdi ileyine nr bile
5245 Gedi cn andan dah vard iler / Degdi altn eve girdi ier
Grdi bu kez ev ii bir h sary / Krubr baglamaga yavlak kolay
Hcreler var b-hisb u b-imr / Her ne kim getrr-ise anda sgar
Yir var anda cmle drl nimete / Yani kim Kurn u ilm hikmete
Hem saf v hem kdret anda bol / Hayr u err yiri vardur sag u sol
5250 Kne v buhl u hased kibr riy / tikd ihls u mn Tarya
Ol sarayda kamus yazlu-durur / Geri kim fili henz gizl-durur
Yine sord ol nura cn bu ii / Eytdi ubu ne makmdur iy kii
Nr eyitdi bu saryudur sen / Muteber mlk yigrek mesken
lm hikmet cmle bunda cem ola / Hem imn ol cem iinde em ola
5255 Hem kdret hem hased hem kibr kn / Bundadur dirnekleri olma emn
Bu sarayda nie iler bitiser / Nieler bagr yanup ttiser
Nieler cn bundan hazrete / Ulasar b-gmn ol rahmete
269
Bu sarayda kopsardur cmle i / Ulu dirnek bunda ola yaz u k
Nr dilinden cn bildi bu ii / Hem sevindi hem yidi bu tevii
5260 Yine gedi getdi andan nr-la / Vard bu kez ol yidini menzile
Grdi ol bir tahtghdur muhtasar / Lki kuvvet gizl anda muteber
Cmle cism anu-la dyim-durur / Nie ol kyim beden kyim-durur
nne f-cesedi ibni deme muzgaten
iz saluhat saluhal-cesedeh
Orta yirde aslu bir kandl gibi / Bezemez ayruk makma tertibi
Ta yzinden tartlupdur brgh / yzinden h msemmen tahtgh
5265 Hem mcevvefdr ii hem tolu kan / Bu ie yavlak taaccb kld cn
Pes yene sord nura cn bu ii / Eytdi ubu ne makmdur iy kii
Nr eyitdi bu sen tahtu-durur / Ayrug evlerde kamu rahtu-durur
nki geld bu eve durmak gerek / Pdihsn tahta oturmak gerek
Sen otur hkm yaylsun illere / Yani kim ayaklara v ellere
5270 Cmle az hkme fermn ola / Lcerem taht zre n sultn ola
Sen otur bu taht bezensn h ile / Muhkem eyle ahdi Allah ile
Hem gl hem akl hem mn dak / Yolda olup adura her dem hak
Olmaya kim nefsden gt alasn / kbet sen hakdan udlu kalasn
bu pendi nr dilinden ald cn / Agd ol tahta v anda kald cn
5275 Gedi cn tahtna n dutd makm / ehr kavmi didiler cmle tamm
Hkmini yayd bu cmle srete / Kim iresi bu acyib hikmete
Ol yidi ev u tamm old tamm / erhi birle dile geldi her makm
Malm old cn ii nieydgi / Ne makmdan geldgi v neydgi
270
Vasf- hldr ubu kim eytdm saa / i saadur bu hikyet i baa
5280 Kend hlmdr saa erhitdgm / Grdgm idr bu bir bir eytdgm
Sen dah bu hikmete ird-ise / hak digil benileyin grd-ise
dem oldur ki hlin alaya / Yridk yirlerde yoln alaya
Kandadur kandan gelr kana gider / Her makmda kim irer neyler nider
un bilendr bilen kendzini / Ne haber virrse diler szini
5285 ol ki hak ad mkerrem demi / Anu-un eyledi bu lemi
Velekad kerremn ben deme
17/70
Ol bu sret ire dek bir ad-durur / ok surat vardur kim anda yd-durur
dem man-durur sret degl / Anu-un cmle sret old kul
ka bu mani yr olm-d / Birikben srete gelmi-idi
Yine sretden gidiek cn-la / Yolda olup varsar ol menzile
5290 hak bizi ol maniden ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
DOKUZINI DSTN YDN BBDAN
BEYN DER KM NEFS- NSN BR
CEVHERDR MTEhARRKDR VE V-
CD-I DEMDE YD MENZL VAR BA-
DAN AYAGA VE NEFS YTM LE DE-
GR BU YD MENZLDE MAKM DER
VE KUVVET ARTAR VE ANDAN SO-
RA AZ AZ VATAN-I ASLSNE DNER
Bir hikyet eydeym senden saa / Ydigr olsun bu sz benden saa
271
Bu hikyetden bilesin hli / Alayasn niedr ahvli
Hem bilesin bu ii sen sz ile / Hem i fil gresin gz ile
Hem gresin kendzde bu ii / Hem bilesin niedr her bir kii
5295 n bu sret hlini alayasn / Kendz kendzi talayasn
Bilesin bu nefs ile sret iin / Nitedr yoldalg yazn kn
Nefs-ile sret nedr eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Ol zamn kim hak yaratd lemi / Hem yaratd lem ire demi
Cismi toprakdan yaratd ol lh / Eyledi ol nefs-in h tahtgh
5300 Toprag n dem olmak diledi / Nefs-ile cn geldi cismi eyledi
Cn- ulv ulviden indi tene / Geldi badan yaadn kond tene
Girdi badan dutd yrekde makm / hkmi birle gevdeyi dutd tamm
Nefs-i sfl sflidendr cevheri / Kibr kne cmle anu lekeri
nki bitdi sfliden nefs hev / Srete gelmek ann old rev
5305 Geldi dem sretine emr-ile / Kim bile yolda ola bu mr-ile
Urd hayme kond ayag altna / Kasd ol kim kalka ba zre bine
Bu ayakdan t kna baa ol / Nie drl hikmete sataa ol
Cism iinde ne grr eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Cism iinde yidi menzil var tamm / Her birinde var bu nefse bir makm
5310 Yidi menzilde bular neyler nider / Eydeym bir bir saa nie gider
nki tfl oglan gelr bu dnyaya / Ulalur gnden gne aydan aya
Ol zamn bu nefs dah tende olur / Lki taht ayag altnda olur
Nefs evvel menzili bu gevdede / Ayag altdur hakkat iy dede
ol depinmek kamus andan-durur / Sanmagl kim yaluuz cndan-durur
272
5315 Sd emen ol n-resde oglanu / Ayagndadur ol uhtn nefs anu
Anu-un durmadn harket klur / Kim bu nefs geldk yire harket gelr
Pes ayakdur nefs evvel menzili / lkin anda geldi urd mahfili
Gedi bu kez nefs ikini menzile / Yine vard harket anula bile
Nefsn inckdr ikini menzili / Geldi bu kez anda kurd mahfili
5320 Kuvvet-i nefs incge geldi bu kez / Hem yrr hem ygrr old bu kez
Kalkd oglan ayaga bindi durur / Kanaru virbir-ise ygrr varur
Sanki bu inckdedr nefs at / Zra ol dem andadur nefs kuvveti
Nefs iridk yir gerek kuvvet duta / Kuvvetinden hem anu kuvvet bite
Nefs bu tende key drst cevher-durur / Sreti ger mde v ger ner-durur
5325 Nie sret olur-sa nefs iin / Komaz iler harketin cnbiin
n bu nefs inckde baldrda-y-iken / Ygrr armaz dn gndz ubu ten
T varna oglan on drt yana / Nefs kar uylug u diz bana
kd dizden nefs girdi uyluga / Bir gr andan dag ne iler doga
Nefs uylukdur ini menzili / Vard bu kez anda kurd mahfili
5330 Nefs n irdi uyluga basd kadem / rzu v iret klur her dem-be-dem
Hem hev v hem heves hem ay u n / Klur old her zamn her lahza c
Ik u bz iret bs u kenr / Bitdi cndan gitdi rm u karr
T varna nefs uylukdan bile / Bu gl pervz urur uar bile
Bile varna bu nefs ileri / Fsid idr harket cnbileri
5335 n yigirmi iki yaa degdi hl / Nefs oturd tahta ilden ald ml
li uylukdur bu nefs taht bil / Tahta kim otursa anu olur il
Alur uylukdan harc u harc ider / T geine bilden ol yle gider
273
Nefs uylukda v hem bilde-y-iken / Dn gndz mefsede kovar bu ten
Gedi bilden kd bu kez yagrna / Omzaur her ne gelrse agzna
5340 Sne v yagrn-durur dndini evi / Anda varsa nefs olur yavlak kavi
Bazular kuvvet dutar grbz olur / Bir kii ol demde sankim yz olur
Ol zamn bu nefs urup dutmak diler / H utuzmak dilemez utmak diler
Sne v yagrn u bz nefs-ile / Birikp kuvvet birikdrdi bile
Cism anuun ol zamn kuvvetldr / Ger eydr kuvveti ger yatludur
5345 Ne dutarsa nefs ol uht muhkem dutar / Anu-un dutdugn cmle utar
T mr krka varna bu kii / Gce girp iler olur her ii
Hem bahdurlk dah krka degin / Alplk ire kimseye virmez egin
Zra nefs taht ol dem snedr / Anu-un dirligi pr knedr
nki krk yl old nesf kd dile / mdi gel ondan bu kez man dile
5350 Dil-durur nefs biini menzili / Vard bu kez anda kurd mahfili
Hem ibret hem man hem beyn / Dildedr bu erh takrr ol zamn
Nefs ol uht dilde kulakda gzdedr / Hem grr hem iidr hem szdedr
Kank az kim aa nefs atlana / Cism iinde ol gerek kuvvetlene
Sret bu nefs-iledr harketi / harket olduk yirde olur berketi
5355 Krkdan altm yaa varna tamm / Dil kulag u gz-durur nefse makm
Sylemek grmek iitmek diler / Nefs ol uht bunlarda i itmek diler
Gz kulag u dil anu meydndur / Dirligi rahmn ger eytndr
nki mr irdi bu kez altm yaa / Nefs batd kayguya v tevie
Zra vard beyniye kd tamm / Akl evinde taht urup dutd makm
5360 Nefs altn evi beyni-durur / Endie anda anu dni-durur
274
nki beyni akl evidr fikri var / Nefs dah hem vard aa old yr
Nie fsid endieler yir bile / Fikr iderler lemi kldan kla
Gh uzak sagn u gh gussa v gam / Yir bu nefs olmaz yire her dem-be-dem
Geh ogul kz gussas geh yaz u k / Fsid endeler old her dem i
5365 nki altmdan geer bu dem / dlklar eksilr artar gam
Azalar mazl olur her peden / Gz aamaz akl u cn endeden
Akl-la nefs ol zamnda yr olur / Lki seyri dkenr yir tar olur
n kaf baglu-durur kana gide / Gussa yimekdr ii ayruk nide
Nefs ol tz budug undan-durur / Yiri tardur tarlg andan-durur
5370 mr irine seksene yle gider / nki seksenden geer bu kez nider
Nefs kar badan u ba zre durur / n hevydr havda taht urur
Ol-durur nefs yidini menzili / Vard bu kez anda kurd mahfili
Nefs gidiek harketi kalmaz ten / Bile gider lezzeti her nesnen
nki vard gedi bu kez sekseni / kd badan ddi ahsu sksni
5375 Ten yire dmek diler nefs uar / El ie irmez glden geer
Nefs havda ten yire dmek diler / Anu-un egilr bu kad iner
mdi gel bu kez acyib nesne gr / Ol havda nefs neyler an sor
Neyledgin nitdgin eydem saa / Dilegil bu maniyi batgl taa
Nefs ol uht kim ayag altnda idi / B-gnh u pk-idi zb-y-idi
5380 T ki sret vard seksen yana / Nefs ayakdan girdi kd bana
Gedi taht urd havda oturur / hl iinde hayr u er i bitrr
Nefs ki tende yidi menzil eyledi / Yidi yirde kond mahfil eyledi
Bu yidi menzilde nefs dirligi / Birikp ka biterse birligi
275
Hem dutarsa k-la hak emrini / Emr iinde gerrse mrini
5385 n ka badan havda taht ura / Gzg olan cna karu h dura
Cn gre ol gzgden ahvlini / hiretde ne olsar hlini
n amel ar ola nefs arna / Her dem Allah nr anda grine
Cn baka andan gre hak nrn / Hem bile umakda kend yirini
Lcerem kim ol yaa meyl eyleye / An aa her dem an syleye
5390 hasreti v arzus hem ol ola / hazrete varmaga meyli bol ola
Yohsa ger nefs ar dirilmez-ise / hazrete lyk amel klmaz-ise
n ka badan havda yir duta / Cn h bakdurmaya ol hazrete
ol bult kim gn yzin rter ola / Hem bu nefs andan dah bedter ola
Kaplaya cn haka bakdurmaya / Cn gzi ol hazreti h grmeye
5395 nki nefs fili cn kaplad / hiretden yaa yoln baglad
Lcerem ol cn dne dny dapa / Dnyay bt idine dn gn tapa
nki ynin dnyaya dutd bu cn / Gemi iin aa her dem her zamn
Eyde iy hayf u dirg kan ol / ret mak u ski sag u sol
Gedi benden ayrug el irmeyiser / Ger sunarsam sret el virmeyiser
5400 Ubu hasret rzusnda cn vire / hak didrn ol kii kanda gre
Yidi menzil tende nefs urm-d / Yidi yirde eglenp durm-d
n bularda nefs ar dirlik sre / Cn Allah rahmetine irgre
Yohsa olursa peld mefsede / mri bu hlde geerse dnyede
kbet tamu ola menzil aa / Alagl ubu ii batgl taa
5405 Pes bil kim ar dirlik ardur / Er yoln bu ar dirlik ardur
Her kim erdr girsn ar dirlige / Ar dirlik issi irdi erlige
276
Kimsen kim dirligi ar degl / Bi du klsa biri olmaz kabl
Hak sever hem ary hem tyibi / Anu-un old su hak nyibi
nnallhe yuhibbut-tevvbne ve yuhibbul-mutetahhirne 2/222
Arlk oldur ki hak k-y-la / Cn u ten yolda ola dn gn bile
5410 Tenleri ar suya yunmak dutar / Cnlar k odna yanmak dutar
Ve enzeln mines-semi men
tahran 25/48
Cn u ten kll ol uhtn arna / Kim gele emr-i erat yirine
Emr-ile ol bisleye mnn / Ik-la hem tze duta cnn
Tar andan rz ola lcerem / redura dem-be-dem fazl u kerem
Hem dah ol ulular hond ola / kbet anu ii mahmd ola
5415 ku oldur temenns mdm / Ar dirlikde duta cn makm
Arlarla birikben bu yola / T ebed ayrlmadn yolda ola
y Hudy sen hidyet vir bize / Mbtel kaldug u feryd ir bize
Sen ile saa irmek rz kl / Tevfiku olsun kamu yirde dell
ONINI DSTN YDN BBDAN
BEYN-I SEYR- SLK- SLK DER BL
KM SLK SLKNDE YD MENZLE
RER VE HER BR MENZLDE AA MN
RIZ OLUR YD YOLDA-I SDIK
GELR ANI MENZLE RDRR hAK
SBhNEHU CIVRINDA
Yine geldi glme bir vasf- hl / Kim bu szden alanur ol asl- hl
277
5420 Eydiserem kend hlm vasfn / hller hlin vasfu asln
Cn kend kendden gayb olmaya / Kend hlin sylese ayb olmaya
Yol eri yolda ne var grmek gerek / Sorana bir bir nin virmek gerek
mdi ben grdgmi den soa / erhi birle eydeym bir bir saa
Nie menzil grben gedgmi / Nie yirde konuban gdgmi
5425 Takrir eylep eydeym diler-ise / Dileyp sz manisin alar-sa
Ol zamn kim yog-d bu nh felek / Gelmedkdi srete ins melek
Anda biz hak varlgyla var-duk / Ol zib dildr-lan dildr-duk
Orta yirde yog-d h ayrulk / Ne firk u ne lm ne sayrulk
Vahdet yignalkd hlmz / Neye degdi bir iit ahvlmz
5430 n alapdan takdir old bu ie / Kim bu cnlar ayrla tara de
Viribidi her birin bir srete / Bir nazar kl bu acyib kudrete
Bu suratda her biri ne oldlar / Ayrulk evinde nie kaldlar
erhi birle eydeyim bir bir ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Ol zamn kim srete geldi bular / Perde ddi ortaya kald bular
5435 Gir gemek olmad ol perdeden / Kim geiser gitmeye n ortadan
Neylesn n perdeler dutd yol / Gemege h kimsen irmez eli
Her biri bir reng iinden ahd ider / Gemege bu perdelerden cehd ider
Gl gi yitdgine drir / Kimi kalur yolda kimi irir
mdi ben kend szm syleyeym / Yolda ne grdmse erheyleyeym
5440 Sen dah bundan kys it hli / Kim bilesin niedr ahvli
Ol zamn kim ten baa old durak / Perde ddi ortaya kaldum rak
Diledm kim yine varaydum aa / Ynmi dutdum gir andn yaa
278
gmi dirdm geldm hlme / Gzmi adum u bakdum yoluma
Yolda grdm yidi yirde perde var / Cmle lem kalm anda zr u zr
5445 Perde ardnda kalupdur ins cn / Ben dah miskn ciz n-tvn
Diledm ol perdelerden gemege / Kendzm bu ins cndan semege
Pes kefret istedm bu rence ben / Neyleyim kim iriem ol gence ben
Neyleyim bu perdelerden kurtulam / Gir kend madenme yol bulam
nki anda varmaga yol istedm / Geldm evvel kend hlm irdedm
5450 Yani bilmekn ki bu perde nedr / Aladum kim yidi nesne perdedr
Cmle kend varlgum perde baa / Beni komaz kim varam dstdan yaa
Kendzm kendzme perde-y-imi / Bir iit ol perdeler gr ne-y-imi
Yidi perde adlu adyla ayn / Biri sret biri nefs biri cn
Hem gl hem akl u hem k u hev / Perdelerdr cmle n dnya kova
5455 Biri hd bell rz-y hak-durur / An basup gemege yol yok-durur
Rz kimden olmadysa ol Cell / hazrete yol bulmad kald zell
Fe-innallhe l-yerz anil kavmil-fskne 9/96
Kendzmde n bu yidi nesneyi / Perde buldum diledm bu perdeyi
Gtrem dstdan yanumdan giderem / Baa mni olmaya dsta varam
Geldm evvel sreti terk itmege / Yani yolda braguban gitmege
5460 Eytdm iy sret sefer ddi baa / Dst adum giderem dstdan yaa
Gel bile gitlm benmle yr-sa / Yohsa terk idem seni agyr-sa
Sret eydr ben hak bilmez miyem / Sen varursn ben bile gelmez miyem
Bini nin terk idersin itmegil / Merkebven yolda koyup gitmegil
Bir bi on gn gy baa kim yitilem / Bad-ez-n altuda oka atlam
279
5465 Nie gnler gydm aa olmad / Ol ho bini aldar-m gelmedi
Vardugna berk yapd dnyaya / Kasd oldur kim beni yoldan koya
Bell bildm kim benmle gidemez / Berk dutupdur dnyay terk idemez
Gedi mrm yoldaa gymeg-ile / Gydgm ne ass n gelmez bile
nki sret asl toprakdan-durur / Top rakdandur yakn kanda gelr
5470 Kodum an kendye kald rak / Ben yene dst yolna kldum yarak
Pes bu kez ol szi nefse syledm / Ol yola bu nefsi davet eyledm
Eytdm iy nefs ben kuandum ol yola / Yr-sa gelgil bile gitlm bile
Yohsa gelmezse seni terk iderem / Bile gelmez yolda ben niderem
Nefs baa eydr beni terk itmegil / nigrven saa koyup gitmegil
5475 Ben hak bilmez miyem kim varmayam / Kulam hir nite boyn virmeyem
Gel birez gn gy baa kim cem olam / Bad-ez-n yanam yoluda em olam
Nefse bakdum dirligi oldur hemn / Ben bu ikrr zre gydm bir zamn
Dnyay varduka berk dutd dak / yle mstagrak ki h amaz hak
Yr sandum ben an agyr-m / Bile gitlm dip beni aldar-m
5480 Gedi mrm yoldaa gymeg-ile / Gydgm ne ass n gelmez bile
nki nefs ud yok hem korkus / Aladum kim gitmedk ol hr husu
Kodum an kald ol hr h-y-la / Ben yene girdm yola korhu-y-la
Geldi bu kez akla tu old yolum / An davet kld bu kez bu dilm
Eytdm iy aklum benmle gel bile / Dsta gitlm baa yolda ol bile
5485 Yohsa gelmezse seni terk iderem / H karrum kalmad ben giderem
Aklum eydr bu szi sylemegil / Nyibven beni terk eylemegil
Sen varursn dsta ben neyn kalam / Kank gn kim dir-ise yolda olam
280
lla birka gn baa gy duraym / Taglupvan kendzm dirreyim
Bad-ez-n yolda olup gitlm bile / Kul olam kullk klam kldan kla
5490 Yine gydm bu sze ok rzigr / Yirine gelsn diyip kavl u karr
Nie gydmse akl dirilmedi / Gelmedi ahde vef h klmad
Gn gnin artd dah endesi / Dnya kovmak old kll pesi
Eyle dutm dnyay terk idemez / Dek beni egler velkin gidemez
Gedi mrm yoldaa gymeg-ile / Gydgm ne ass n gelmez bile
5495 n akl hd kend ayak bagdur / Dnyay n dutd kanda tagdur
Kodum an fikri birle kald ol / Geldi bu kez gle tu old yol
Gli dah davet itdm ol yola / Gel didm dstdan yaa gitlm bile
Sen ahir dstdan tuyaru var-durur / Dst bilen bunda durmak r-durur
Gel bile gitlm taalll klmagl / Dnyaya meyl eyleyp ayrlmagl
5500 Ayrlursa sini dah terk idem / Dst bini okyupdur ben nidem
Glm eydr Allah Allah gitmegil / Ben hazneven sen terk itmegil
Dsta neyn varmayam ben mani ne / Dst koyup dnya sevmek yani ne
Lki birka gn baa gygil i yr / Eyle dut kim ben uyurvan sen uyar
Meylmi kll cihndan dartaym / Bad-ez-n yolda yanua yortaym
5505 nki glm bu szi itdi baa / Bir nie mddet yine gydm aa
Yani eytdm ahdi gelsn yirine / Gymesem kim bile glm yirine
Ben gyerem nideym kim gelmez ol / Meyli varduka cihna old bol
Gydrben dek beni aldar-m / Kend gelmez bini yoldan kor-m
Gedi mrm yoldaa gymeg-ile / Gydgm ne ass n gelmez bile
5510 nki bildm aldagudur bu gl / Bini egler kend olm nefse kul
281
Kodum an dah kend meyline / nki bildm maksud ne meyli ne
Ben yine kasd eyledm dst yolna / naallah dogru yolda bulna
Yine ben dst yolna basdum kadem / Diledm kim yine ol dsta gidem
Ogradum cna bu kez gr neyledm / An dah yola davet eyledm
5515 Diledm kim cn baa yolda ola / Eytdm iy cn gel bile gitlm bile
Sen bilrsin yol dur bala beni / Yolda idinmek dilerven ben seni
Y bile gel yohsa ben u giderem / Gelmese gesz seni terk iderem
Cnum eydr ha kim ben terk olam / Benem de sen kyim-makm
lla gygil eksgm var dzeyim / Kendzmi cmle iden zeyim
5520 Bad-ez-n iltem seni ol hazrete / riesin rhata v rahmete
Nie gydm yine ben bu sz-in / T meger ola diyp kavli btn
Cn beni gydrdi lkin gitmedi / Dnyanu mimrlgn terk itmedi
Vardugna meyli artd dnyaya / Maksud ol kim beni yoldan koya
Gedi mrm yoldaa gymeg-ile / Gydgm ne ass n gelmez bile
5525 nki cn bu dnyanu mimrdur / Hem surat hem nefs anu key yrdur
Sarmaupdur klli mlk ml-la / Pes kodum an dah ol hl-la
Cn dah kald bu kez nitmek gerek / re yok elbette ben gitmek gerek
Dsta gitmek n baa old rev / Geldi yolum baglad k u hev
Sandum ol k baa geldi meger / Dst dapa gitdgmi bildi meger
5530 Eytdm iy k al beni gitlm bile / Yohsa ben dsta klam senden gile
El dutup gitlm ol dstdan yaa / Yolda olgl sen baa v ben saa
Sen bilrsin dsta bala ilt beni / Dsta iltmezse niderem ben seni
Y bile gel y seni terk iderem / Dsta varmaz yolda ben niderem
282
Ik baa eydr anu ilisiyem / Kim gelrse ben aa iltiiyem
5535 Bini terk itmek saa lyk degl / Yoldau benven szm klgl kabl
lla birka gn baa gyse gerek / Ubu hicret zahmna dyse gerek
Almum vardur bu mlkde alaym / Bad-ez-n yanua yolda olaym
Balayam iltem seni ol hazrete / Hicret vasl ola kll vuslata
Yine gydm buna yl ben bu sze / Yani k ilte beni dip ol yze
5540 Ben hevy k diyp aldanmam / Gydgm old an k sanmam
Nie kim gydmse hsl olmad / Dnyay kop benm-ile gelmedi
Gedi mrm yoldaa gymeg-ile / Gydgm ne ass n gelmez bile
n hev k sretiyle grinr / Nieler anu sona srinr
Nieleri kod ol yoldan hev / Pes anu terki baa old rev
5545 An dah terk idp gedm yene / Ol hevdan dst dapa kadum yene
Sz kdr ayrugn kolum bu kez / Ol rzya ograd yolum bu kez
Grdm an dst yoln alm-durur / Kimi gerr kimi gir dndrr
Pes eyitdm iy rz dutgl elm / nki geldi saa tu old yolum
Y bile gel yolda olgl sen baa / Yhu yol vir varaym dstdan yana
5550 Didi benden gemege tkat gerek / Tkat yitmeyene tat gerek
Kan tkat var m sende gitmege / Kan ya tat durup nz itmege
n gep gitmege yokdur tkatu / Y niyz itmege yokdur tatu
Pes hakkat bil ki gemek yok saa / Nieler bunda kalupdur grsez
Grdm anda halk durupdur b-hisb / Cmle dermnde v virmezler cevb
5555 Ne neb v ne vel gemez szi / Ol rz inde toprakda yzi
Yzm urdum ben dah ol topraga / hak rzsndan meger rahmet yaga
283
Eytdm iyvh kan ol yoldalarum / Kim gerdm bunlarula yalarum
H kimesne yok benmle kan yr / Agladum kend hlme zr zr
mrmi sarf eyledm ben bunlara / Gelmedi bunlar benmle bu yola
5560 Kan ol sret ki merkebdi baa / Anu-la apnurdum drt yaa
Kald benden ortaya ddi firk / Asl toprakdand kald top rak
Kan nefs kim baa ngr-idi / Her i iinde benmle bir-idi
Kald benden yr-iken utanmad / Dnya sevdi hiri h sanmad
Kan ol akl- kifyet kan ol / Kim bulurd cmle drl hle yol
5565 Kald benden garra old zine / Kendzi bend old ol kendzine
Kan glm kim haznedr-d / Dn gndz ol benmle yr-d
Kald benden aldadum m sand ol / Dnyaya sarmad v aldand ol
Kan cn kim ol yapard dnyay / Baa mlk eylerdi her bir nesneyi
Kald benden sarmauban dnyaya / Yani kim mimr ola her nesneye
5570 Kan ol k u hev v mefsede / Kim beni eglerdi her bir nesnede
Kald benden k deglmi ol hev / Ann ol ayrulg grdi rev
Ben bular yr sanurdum kan yr / Herbiri bir nesne kld ihtiyr
Egledi bunlar beni yldan yla / Nzenn mrm bular virdi yile
kibet birsi benmle gelmedi / Dst yolnda baa yolda olmad
5575 Ben teni tenh v miskn eli bo / Dst rzs iiginde kaldum u
Ol iikde kald toprakda yzm / Ne elm var ne dilm var ne szm
Bir iret irdi ol dem pes baa / Eytdi sen, sen de an istesez
Ol-durur dermndeler destgiri / Yir gk andan tolu andan diri
Anu-la an iste an bul / Aa yalvar ol kla sz kabl
284
5580 Rz oldugn dilerse ol Cell / Aa varmaga an dutgl dell
Gere kend rzsndan seni / Kend ala kurtura senden seni
Bu iret beni bdr eyledi / Eyle bil kim yog-iken var eyledi
Cem olup kendzme dirdm gm / Hd baa benden yakn istedgm
Ve nahnu akrebu ileyhi min hablil-
verdi 50/16.
5585 Ben baa perde-y-imiem aladum / Alayak ibu ii taladum
Bu yidi nesne ki bende var-d / Yr-d hem yr-iken agyr-d
U tamm old bularu takriri / Malum old kim nieymi her biri
H bular yolda baa yr olmad / Her biri kald benmle gelmedi
Nie varam ben bu yol yaluzn / Nie grem iy aceb ol dst yzin
n bu yol yaluz varlmaz mutlak / Yaluzn h kimsene irmez haka
5590 Bir kulavuz hcet old pes baa / Kim beni bensz ala ilte aa
stedm buldum anu pertvn / Aa ol ilte meger bensz beni
Berk yapdum dutdum anu etegin / Ol meger ilte beni dsta degin
Zt iinden h mnct eyledm / B-zebn b-harf u b-savt syledm
Eytdm iy pertv- hak dutgl elm / Hd ne el var ne ayak agl yolum
5595 Al beni bensz ilet andan yaa / Kendsz varmak gerek dstdan yaa
Bilmesn bu akl u cn u nefs dil / T benmle itmeyeler kl-u-kl
Bu temenny kldum b-zebn / Eyle kim duymad akl u nefs cn
Ortadan gtrildi ol hicr firk / Pes yakn old baa cmle yrak
Yidi nesne grngeldi karudan / Beni kurtard bu cmle kaygudan
5600 Ol yidi kim b-vef olm-d / Yolda yolda olmadn kalm-d
285
Bu yidi dutd bularu yirini / erhi birle eydeym her birini
Geri sret baa yolda olmad / Top rak kald yakna gelmedi
Sret old u baa dst varlg / Kim ebed h olmaya agyrlg
Ger baa ol nefs-i emmre ki var / Dst yolnda olmad yolda u yr
5605 Yolda old nefs-i marziyye baa / Her nefes dartar beni dstdan yaa
Geri ol akl- ma kaldsa / Dnyay dirmege myil oldsa
Yolda old u baa bu akl- kl / Cmle im redd-iken old kabl
Ol gl kim yoldauvan dir-idi / Gelmez-idi dek beni aldar-idi
Gelmediyse bir gl geldi baa / Kim eker her dem beni dstdan yaa
5610 Cn dah kim her dem aldard beni / Yoldaumken dnyaya dutd yni
Kaldsa ol old rh- kudsi cn / U anula mrm old cvidn
Ol hev k kim baa yolda-d / Dnyay sevmekle ba h-d
Dnya sevdi kaldsa ol vakt h / Dst sevmek baa yolda old u
Ol rz kim baglamd yolum / Yalvaruban dutmaz-d elmi
5615 Geldi Allah fazl u ad yolum / Acz-la kalm-iken dutd elm
Zlike fazlullhi ythi men yeu
5/54
Ald bini bensz iltdi ol yire / Kim ne gge bezer ol yir ne yire
nki benlik gitdi benden mutlak / Bir nazarda bakum irdi haka
Cmle varlk mahv olup kald bak / Ol bakdan hsl old bki i
Grdm anda bir cihn kim ne cihn / B-nihyetdr nihn-ender-nihn
5620 Ggi gge yiri yire bezemez / Tag ta yol erini eglemez
Cmle yol menzil yakn cmle rak / Degrilmi vaslata cmle firk
286
nki ben ol mlke vardum benszin / Kanaru bakdumsa grdm dst yzin
Ve lillhil-marku vel-magribu fe-
eynem tuvell fe semme vechullhi
innallhe vsiun almun 2/115.
Dst inde yire urdum yzmi / Pes aceb grdm bu kez kendzmi
Ayagum altnda buldum gkleri / leymde kul grdm begleri
5625 Ar-la grdm dururvan b-karr / arh-la grdm dnerven b-karr
Ay u gn grdm me ygrir / Cmle ylduz baa karu sevnir
Cmle gk ehli yni benden yaa / Bu benm ahvlme kalm taa
Grdm olmam deizler gevheri / Yir yzinde cmle madin cevheri
Birikben bitmiem glzr-la / Bile bitdm her nebtdan br-la
5630 Geh dner benden yaa leyl nehr / Gh payz oluram u geh nevbahr
Geh dogaram lem zre gn gibi / Geh tunarvan halk iinde dn gibi
Geh eserven yil gibi halk stine / Ugrayam dip yani ol dst dstna
Geh akarvan su gibi ilden ile / Dstlar alsun dip beni elden ele
Geh dutarvan yir gibi sabr u karr / T yzm basa diyp ol dogru yr
5635 Gh almaz yir gk ay u gn / Bilmezem hd var m yok m dn gn
Gah oluram cmle lemden ber / dlkdan frig u gamdan ber
Ol nefesde cmle lem sehv olur / H almaz k ad mahv olur
Kalur ol dst varlg bk ebed / B-hisb u b-imr u b-aded
U dkendi ikilik agyrlg / Kald kll bki ol dst varlg
5640 Cmlemz mstagrakuz ol varlga / y Hudy kamuy sen yarlga
Hem Kermsin hem Rahmsin hem Gafr / kr iinde dut bizi sen y ekr
287
VE YETLHU FL-CZS-SN
TEMMEL-CZLEVVEL
MN-DVN- IK P
RAHMEHULLHU TAL
















IK PAA












GARB-NME
288



II/1, I/2









HAZIRLAYAN
Prof. Dr. Kemal YAVUZ











stanbul, 2000
289









N SZ




1272 ylnda Krehirde doan k Paay Osmanl Devleti kurulduu
zaman btn retim ve renimini tamamlam ve her bakmdan hedefler gsteren
bir lim ve edip olarak grmekteyiz. Bu itibarla o, devrin tek ideologu olarak
karmza kar. Hl byle olunca Trk milleti, bu kargaa ve kurulu gnlerinde
kendisinden ok eyler beklemektedir. k Paa bu beklentileri boa karmaz. Fikir
ve kalem yn ile o gnn idarecilerinin yannda yer alarak gelecek Trk devletinin
her bakmdan temellenip ekillenmesinde rol oynar. Bata idareci zerinde durur.
Padiahsz lkenin yasa boulacan syler. Hkmdarlkta soy temizlii, cmertlik,
cesaret, adalet, merhamet ve gven duygusu verme gibi esaslar iaret ederken,
kurulacak orduda alpln dokuz artn da sralar ve bunlar limlerde bulunmas
gereken zelliklerle tamamlar. Her snftan insana sz ve eserleri ile yol gsterir.
nsann nasl olmas gerektiini, tasavvuf hayatn uyuukluk olmadn ve gazilik
duygusunu en st seviyede herkesin yaamasn o tler. lmi n plnda tutar. nsan
olmann yollarn gsterir.

k Paa bunlar anlatrken ifade ekli olarak nazm seer. On bin be yz
doksan iki beyitten meydana gelen Garib-nme adl eserini yazar. Bylece, Yunus
Emreye paralel olarak, telif eserlerde nclk eder. Trk fikir hayatn, her bakmdan
zerine alr. Edebiyatmzn temellenip ekillenmesinde bu yn ile de nemli rol
oynar. Celleddn-i Rum gibi limlerin yolunu izler. XIV. yzyldan itibaren Osmanl
sahasnda geliecek olan Trk Edebiyat ilk klarn onun eserinden alr. Ysuf ve
Zeliha, Leyl le Mecnun gibi ak hikyelerini ilk defa o yazar. Mevlid, mirac-nme
gibi konular da en nce ileyen odur. Gl ve blbl herkesten evvel o konu edinir.
Tasavvuf alanda ise, derli toplu ekilde en nemli bilgileri sistemletirerek belirli
kurallar dhilinde ve basit ekilde, hayattan rnekler vererek anlatr. Akl ve nefisten,
ilmin stnlnden, madencilikten ve gm elde etmekten, gemicilikten, deniz ve
iindeki canllardan, gk ve yerin durumundan, bitkilerin imlenmesi iin gereken
artlardan, ekin ekip bimekten, deirmenden ve budayn un hline gelmesinden,
kibrin insan felkete srklediinden, tevazuun yararlarndan, insann nasl olmas
gerektiinden, ayrca snf insan olup bunlarn dokuz blkte grlmesinden, ak ve
klk hlleri ile daha pek ok meseleden bahseden k Paa, yazd Garib-nme
adl eseri ile bir nevi hayat dersi de verir. Btn bunlarn tesinde bazen bir beyti ile,
XIV. yzyldan balayarak daha da gelimi ekilde, XIX. yzyla kadar btn bir
Trk Edebiyatn dolamak mmkndr. Onun nefesleri ile edebiyatmzn
290
canlandn grrz. Ksaca k Paann ortaya koyduu Garib-nme, Trk
Edebiyatnn temelinde yer alr.
Burada ikinci cildini okuyucuya sunduumuz Garib-nme, aldka
kubbeleip genileyen bir emsiyeye benzer. Biz bir ekirdek hlinde de olsa, XIV.
yzyldan sonra balayp gelierek devam eden Trk Edebiyatnn ilk rneklerini bu
kubbenin altnda buluruz. Burada sz k Paaya brakyorum. Bugnn
Trkesi ile verirsek o, unlar sylemektedir: O yzden bu kitabn asln on yaptk.
Blmlerinde de on kssaya yer verdik. Her bir blmnde, yerine ve durumuna uygun
olarak, on kssa yazld. Kitapta on defa on kssa, nazm olarak, inceden inceye
aklanp anlatlmtr. Bu kitab batan sona kim okursa onun asln hi bozup
deitirmesin. Kim buna gre i yaparsa rahmet bulup dnya ve ahirette stnlklere
kavusun. Kim bu kitab okuyup renir ve anlarsa her trl gizliliklerin temeline
ular ve srlara kavuur. Geri burada Trke sylendi, fakat bu dille de srlarn,
manalarn ve hikmetlerin menziline ulald.

Her dilde kanun nizam vard ve bunlarn stne btn akllar mt. Trk
diline ise, kimse bakp onu aratrmaz ve Trklere asla gnl vermezlerdi. Trkler de
o dilleri, onlarn inceliklerini ve byk konaklarn bilmezdi. te Garib-nme onun
iin yazld ve bu dili konuanlarn ince srlara kavumalar saland. Bylece Trkler
ve Tacikler Trke ile manalara ulap yolda olmallar. Ayn yolda birbirlerini
knamasnlar ve dile bakp da sylenen manalara kmseyici bir gzle bakmasnlar.
Trkler bu bilgilerden mahrum kalmasnlar ve Trk dilinde Hakk anlayp bilsinler.
Geri menzile ulaan gnldr; fakat orada bulunan her ey dile gelip anlatlamaz.
Her ne kadar bu sylediklerimizle ona tam olarak ulaamamsak da, bu durumda bu
dil, doru haber sylemektedir. Bilen iin her dilde mana vardr, aratran iin de her
yolda Hakk bulmak mmkndr. Her nefeste Tanrya alan yol vardr. Yalnz onu
can ve gnlden samimiyetle anmak gerekir. Her dilde srlar anlatan sz vardr;
fakat bunu gren iin manann yz kapal deildir. Manann kymetini bilenler, ona
sahip olan kimselerdir; zaten onlar nerede olurlarsa olsunlar, hikmet ve manaya
deer verirler. ok acayip, ok alacak eyler dilde sylenir, fakat daha sylenecek
neler neler vardr. Siz manay yalnz bir dilde sanmaynz; phesiz btn diller onu
anlatr. Btn dillerde sylenen o szdr; her bir gzden gren de o gzdr. Btn
canlarn sevdii bir eydir; ancak kimse onun ne olduunu bilmemektedir. Her biri,
bir varla balanmtr; lkin hepsi bir maksada gre suret bulmutur. O varlkta
bulunan eyi can grr, ite bu yzden onun iin kendini feda eder.

Bu kitap tamamlanp sona erdi ve dolu dolu yz kssa, eksiksiz anlatld.
Peygamberin Medineye hicretinin yedi yz otuzuncu ylnda sz sona erdi. Fakat hi
kimse manay bitiremedi ve bu sz kesip gitmedi. Herkes bildii kadar syledi ve
kimse bunu tamamlayamad. Bizim de eksiimiz bulunabilir, anlattklarmzda artk
eksik varsa, bunu kim dostumuz ise, tamamlayversin. Zaten Allah yannda kn
eksii oktur; ancak Hakkn eksikli kuluna iyilii ve ihsan pek fazladr. Btn
insanlarn eksiini o giderdii gibi, herkesi ltuf ve ihsan ile ho tutan da odur.
Erdem ve ltuf o eikte pek fazladr; kullarn da midi, bakasnda deil ancak
ondadr. Ey Allahm! Senin ihsan ve ltfun oktur, nnde sonunda her eyi bilen
Hakm sensin. Sen kullarn rahmetinle balar, kendi muhtalarn sen esirgersin.

Garib-nmenin tamamlanp baslmas Trk dili, Trk edebiyat, Trk tarihi,
Trk hayat ksacas Trk kltr ve medeniyeti iin bir kazantr. Eserin bu hle
gelmesinde her trl madd destei salayan Sayn Prof. Dr. lhan Klzl ile ei
291
Sayn Dr. Meral Klzlye tekrar teekkrlerimi sunarken, Garib-nmenin
baslmas iin gayret gsteren Trk Dil Kurumunun deerli mensuplarna, bata
Kurum Bakan Sayn Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun ile Sayn Prof. Dr. smail
Parlatra, bilgisayar, tashih ve matbaa maceralarna katlanan Ara. Gr. Muhammet
Ali Emeliye, tashihlerinde yardmc olan Ara. Gr. Murat Karavelioluna, MAS
Matbaas mensuplarna ve emei geen herkese ayr ayr teekkr ederim. Ayrca
k Paa rasnn yanmas ve ocann ttmesi iin alan ve bu uurda, sabr ve
tahamml gstererek, hibir hizmeti esirgemeyen aziz eim E. R. Halide Hanm ile
sevgili yavrularm Ali Sait, Hayriye Hande ve Mehmet Faruka teekkr
borluyum. Hepsi vatan ve millet hizmetinde, her zaman sa olsunlar, var olsunlar.

Biz yedi yz yl ncesini, eserin asl ekli, o gnn dili ve gnmz Trkesi
ile verirken her trden okuyucunun istifadesini dndk. Ancak almamzda
gzmzden kaan baz noksanlklar ve hatalar olabilir. Bu itibarla k Paann;


Bildgine syledi her bir kii
ltmedi kimse kemle bu ii

Sz iinde artug eksk var-sa
Bitrivirsn an kim yr-sa

Hak katnda kun eksgi ok
Allahun eksklye eylgi ok


beyitlerini biz de tekrarlarz. Birinci cildin n sznde belirttiimiz gibi; kltrde
devamllk esastr. Garib-nmedeki hayat, Anadoluda bizim ksmen yaadmz,
bizden nceki nesillerin ise aynen, bizden sonraki kuaklarn da az ok yaayaca ve
yaataca bir hayattr. Cumhuriyetimizin kuruluunun 76. ylnn idraki iinde 670
sene ncesini gnmze getirirken, bu deerli eseri Osmanl Devletinin kuruluunun
700. yl dnmnde, o gnleri yaayan k Paann arzusuna uygun olarak, byk
Trk milletine armaan ediyoruz.



Prof. Dr. Kemal Yavuz

skdar, 30 Austos 1999











292

EL-BBS-SMN FS-SMNYY
EL-BBS-SMNU FS-SMNYY
VALLAHU YEKULUL-hAKKA VE HVE
YEHDS-SEBLE 33/4
Yine bu sekzini bb iinde on / Dsitn var malm eyler bize yn
Kim alap bunaya ad urd sekiz / Nitekim umak sekizdr iy azz
DSTN-I EVVEL SEKZN BBDAN
BEYN-I SEKZ CENNET DER BL KM
HER NE CENNETDE MEVCDDUR
DEM GLNDE DAHI
MEVCDDUR BES HER KM B-GZ
(OLA) GLNDE SR-I DDR-I hAK
MTLAA TMEYE ANDA MAhRM
KALA MEN KNE F HZH AM FE-
HVE FL-HRET AM17/72
Yine kldum u tevekkl ol Haka / Cnum ister kim Haku gencin aka
5645 Fni mlkden bki mlki ad cn / B-nindan yani virmekn nin
Her ne grdi erhidp eytmek diler / Ol fensuz leme gitmek diler
n fendur dnya bk hiret / Cnlar anda varsardur kbet
Bes diler kim cnum ol mlki gre / Her nin kim anda var bunda vire
Gre kend kendye nedr durak / Kank menzildedr ol hr u burak
5650 Nie yirde dutsar mlk makm / Y ne evde olsar kyim-makm
293
nki meyl itdi aa bu akl u cn / Bir iit andan nie eydr nin
Eydem an dil-ile bir bir saa / Dut kulagu bir dem uht bendin yaa
n alapdan cnlara bu k u dem / Devlet tevfk yolda old hem
Pes batlet kfrdr sst hat / n alapdan cna geldi bu at
5655 Eytdm an kim an eytmek gerek / An hem eydenden iitmek gerek
Andan iiden kla ittifk / Orta yirden gtrile bugz u nifk
Pes revdur bad ez-n eytmek szi / T grine anda bu man yzi
Nedr imdi dile bu szden murd / Niedr umak ne mlkdr ol bild
Dilerem ol mlki takrr eyleyem / Nie mlkdr vasfn bir bir diyem
5660 n iret geldi Allahdan bize / Hem beret old ol hdan bize
Ol iretdendr hir ubu sz / Ne var an ger gremezse bu gz
Cn u gl gzin a kim gresin / Umag u hr u kusra iresin
Nie mlkdr cennet hr u kusr / Ne-durur glmn u vildn u tuyr
id imdi neydgin eydem saa / Kim bilesin bu ii den soa
5665 n kim Allah dnyaya virdi vcd / Kim anudur bahi ihsn u cd
Yiri ten kld v ggi kld cn / ikr yir gk old nihn
Ol bihiti gge gl eyledi / Cmle yir ehlin aa kul eyledi
Yok-durur mnkirlere anda makm / Kalsar bunlar cehennemde mdm
n bu mmin gayba inand drst / Agd mn gge lk st
5670 B-gmn yazld ol gk gline / Umag ann mlkdr mn ehline
Zra ol gkden inen yetleri / Kim bularu yok-durur gyetleri
Ubu mminler an gle yazar / Mmin gli ann gge agar
Ku kafasdan boanup umak diler / Bes bu mminler ann Umak dilerHak sekiz umag bu mm
294
5675 Cmle snds ton u merkebler burak / hr u glmn mnis kk durak
Hem akar su erbet uar ku gd / Olsar mmine bi ana fid
Ol kkler anda bu gkden yce / Ll mercn kamu udan uca
Aga tb evre kkler stine / Vire anda bi hr bir dstna
Mmine yitmi vire ol kkleri / Kim ola yitmi bu dnya biri
5680 Biri bu leme ola kkin / haddi ann olmaya h mlkin
Anda ne kaygu v ne tev ola / dlk her dem bulara i ola
Bie h h alar od yanmadn / Yine ol alar vel eynenmedin
H iekler ire aka selsebl / ile tesnm kevser zencebl
Veyskavne fih kesen kne mizch
zenceblen aynen fh tsemm
selseblen 76/17-18
Ne kim isterse gl hzr gele / Gz aup yumna ol hzr ola
5685 Bu tenaum cmle bu ay u bu hl / H degldr bil ol evde muhl
Belkim ola bu dinene bi dak / Kalmayuban isteyeler ol hak
Eydeler ddr gster iy lh / Ol hevesn cmle cnlar kla h
ol satda gtrile cmle hicb / Gzlere grngele ol hak alab
Vchun yevme izin nzratun il
Rabbih nzratun 75/22-23
Greler an ayn-ender-ayn / A gz imdi bu gafletden uyan
5690 U sftn umagu eytdm saa / mdi gel bir kl nazar senden yaa
Alagl kim sen nesin umak nedr / Hem ol umakda hr kumak nedr
Her ki bugn bunda bildi bunlar / Ol-durur yarn ki bula anlar
295
A gz bir imdi bu maniye bak / Bak ki didm cmle saa virdi hak
Eydeym den soa bir bir saa / Tut kulagu bir dem uht bendin yaa
5695 n yaratd seni evvel ol Kadm / Gr ki senle ne kld ol hakm
Eyledi bu yirden gkden seni / Cn bu gkden hem yirden teni
Bes bu yirde gkde ne kim var ayn / Kod sende kamusndan bir nin
Ve fil-arz ytun lil-mkinne ve f
enfsikm efel tubsrne 51/20-21
Yir tolu dvler-durur gkler melek / Tende yavuz fil cnda h dilek
Dn yir glgesidr gndz gg / Tende hb- gaflet cnda g
5700 Yir kesfdr nitekim tenler kesf / Gk latfdr nitekim cnlar latf
Yir iinde tamu v gkde cinn / Cism iinde fil-i bed cnda cenn
Bu cinn umak ki hak gkde kod / Ol cennu cnda gldr ad
Bes mukbildr cinna bu cenn / Ne kim anda var bunda var hemn
Umag u hr v glmn u kusr / Sende bunlar her biri bir nesnedr
5705 Bu gl umak-durur k ol burak / Kasr hulk u mani hr dogru bak
Akl ol tb-durur kevser kerem / Kim halyk dirlr anda dem-be-dem
dris ol ihsn-durur Rzvn rz / Kim rz-y hak bulnmaz b-rz
Bes ezelden bir ehirdr ol cinn / Kim akadur drt nehir anda revn
Biri sudur biri stdr biri bal / Birisi hamr u velkin h hall
Fh enhrun min-min gayri sinin ve
enhrun min-lebenin lem-yetegayyer
tamuh ve enhrun min hamrin lezzetin
li-ribne 47/15
296
5710 U yaplm ehr ezelden bu gl / ste bir bunda bu drd rmag bul
Su siyerdr bunda hamr ol marifet / St ilimdr hem hilim ol bal sfat
U eyitdm ol bihit vasfn / Anda beze hem bu gl erhini
Gl ol umaga bededr ayn / Umag ehli bunda vardur b-gmn
ste ol umag bugn bunda bul / Kim olasn yarn umakda kabl
5715 Gresin ddr yarn ekszin / Ger grrse bunda bugn dst yzin
Umag dzdi senn ol Cell / Anda ne kim var saa kld seblHak yaratd sini manzargh-un
Bu gl bugn nazargehdr aa / Manzar ola yarn ol umak saa
Bes bu nak gr bugn bunda ok / Kim gresin yarn anda ol hak
5720 Her ki bugn bunda aa irmeye / Bil anda yarn an grmeye
Her ki gzszdr hakkat bunda ol / Dst yzin grmeye bil anda ol
Vemen kne f-hzih am fehve fil-hireti am 17/72
Gz bu ikrrdur kim ol dst grr / Ol ninsuz lem vasfn virr
Bes bil ikrr-la sdk ol-durur / Kim bu gle genc-i pinhn toldurur
Umag bu sdk-la ald alan / Rahmeti ikrr-la buld bulan
5725 Her ki sdk yog-sa mmin degl / Bes mnfkdur degl anda kabl
Enbiy v evliy sdk-durur / Anu-un umaga lyk-durur
Ger dilerse kopasn anda bile / Ko gmn gel iler sdk-la
Mmin oldur kim gmn olmaya / Kim gmnluysa mn olmaya
ku ad nin k-durur / Anu-un kim yola sdk-durur
5730 Oldugyun sdk bu yol ehline / Alad kim yol nedr ehli ne
Ann aar bunlar dilde mdm / Kim dernnda bular dutd makm
y alap bunlardan ayrma bizi / Bunlaru yolnda dut rma bizi
297
KN DSTN SEKZN BBDAN
BEYN DER KUDS- MBREK VE HAZRET- RSLET MRCINI VE HER
NE KM OL MAKM-I MBREKDE
VARDUR SIRAT VE MZN VE GAYRH
TEFHM TDRP TAFSL DER
Ol alap kim bezei yok bir-durur / Yog var eylemege kdir-durur
Yog-iken bu lemi var eyledi / Gizl ilmin ad izhr eyledi
5735 Hem bu yir gk yog-iken virdi vcd / Gk rkda kald yir kld scd
Her birin bir kullga emr eyledi / Her biriyle bir iit kim neyledi
Gkde evvel ar kod ol hakm / Gge bnyd old ol ar- azm
Yir yzinde eri kod muteber / Aksidr aru virr ardan haber
Gkler iinde yaratd gn ay / Aydnndan yarnur yohsul u bay
5740 Yir yzinde eyledi altun gmi / Kim anula hsl olur her bir i
Gk iinde arh sergerdn dutar / Dyim h durmadn gerdn dutar
Yirde aksi gr anu iy pr hner / Dn gndz durmadn dyim dner
Her nen kim gk iinde asl var / H gmnsuz yir yzinde misli var
Bes bihit bunda aksi ne-durur / Kuds iinde Kubbets-sahr-durur
5745 Eyle sankim umagu aksidr ol / Kim anu iinden agd gge yol
Dile imdi Kubben vasfn ayn / Kim bilesin bu sz asln beyn
Ol mbrek Kuds ehrinde meger / Dartlupdur bir harem key muteber
Yiri ak mermer denmi dpdzi / yle kim grnr gibi halku yzi
ki mescid var iinde h makm / zzet eyler aa cmle hs u m
5750 Birn ad Mescidl-Aks-durur / Birn ad Kubbets-Sahr-durur
298
Yir yzinde umagu aksidr ol / Anu iinden bulnd gge yol
Gge andan agd hir ol habb / Andan ol mirc aa old nasb
Sbhnellez esr bi-abdih leylen
minel-Mescidil-harmi 17/1
Kubbets-Sahr-durur ad anu / Dile imdi vasf nedr kubben
Kubben resmi msemmendr i yr / Yani bilgil kim sekiz dvr var
5755 Bu sekiz dvr hem umak sekiz / Umaga bezer ann old azz
Ol sekiz dvrda vardur drt kapu / Yir gk ehli klur anda tapu
Degme dvrnda var bi penere / Degmesi bi drl nak u kanara
Degme bir penerede bi drl cm / Penereler kamus krkdur tamm
Krk direk var kubbede o krk kemer / Cmle altunla svanm ser-be-ser
5760 Ortada bir kubbe kmdur yce / Kaplanupdur kuruna udan uca
yzi cmle fssdur kubben / Diymezem dil-ile erhin anu
Yazludur Th v Ysn harf harf / Bahtulu ol cn kim old anda sarf
Dvud gr kim demrden neylemi / Sahray evre tarabzon eylemi
Bir divr dartm demrden pr girih / Birbirine berkinpdr n zirih
5765 Bir muabbak peneredr nak-la / Nie eydem vasfn gelmez dile
Penere ire nr agalar var / Yaprag v budag v nr var
Bir demrdendr ki direm iy aceb / Dvuda mm eylemidi ol alab
Ve elenn lehul-hadde enimel
sbigtin 34/10-11
er andan dah Sahr-durur / Bir iit ol seng-i Sahr ne-durur
Seng-i Sahr bir ulu tadur yatur / Alt bir h tuhfe yirdr gir otur
299
5770 Ol ta zre bir kadem basm Neb / Tada ol bir h iz olm y eb
Bir burak indi Resl atlanmaga / Yani kim anula gge agmaga
Sahranu bir kesi kalkd bile / Bile gitmek diledi ol menzile
Kf ya Sahr didi ol demde Resl / Durd Sahr ol szi kld kabl
kd bir dil Sahradan u syledi / Nli itdi hlini arz eyledi
5775 Didi untma efatdan bizi / Bir kez agl yarn anda sen bizi
Kald ol Sahra v vard Mustaf / Baglad Allah ile ahd u vef
Kbe-kavseyn old menzilgh aa / in old der dergh aa
Fekne kbe kavseyni ev edn 53/9
Dst inde mahv kld kendzin / Cmle gz old v grdi dst yzin
Ol mukarrebler ki vardur tapuda / rmedi bu srra kald kapuda
5780 Dst vislin neydgin kim ne bile / Kimsene bilse dah gelmez dile
Hli doksan bi kelme rz-la / Degdi dstdan dsta yz bi nz-la
Dst inde ol habb old habb / Dst-la mirc aa old nasb
Bu ie bu kudrete ne akl ire / Sz kdr n gir indi yire
Geldi Sahr altna oturmaga / Diledi ilkin namza durmaga
5785 Boy degdi rst olmad kym / Kalkd Sahr old ol bir h makm
n namz kld oturd Emn / Gkden ol dem indi Cibrl-i emn
Sofra indrdi Resl toylad / Yidi ol hn Resl kr eyledi
Yir gk ehli Resl hlini / Bildiler mirc-la ahvlini
Cem oluban cn peygmberler / Hdmete geldi kamu serverler
5790 Mustaf mircn n bildiler / Dirilp cmle selma geldiler
Anda hzr cem-iken ol cmle cn / Bir namz vakt iridi ngehn
300
nki kmet eyledi ol mukted / Cmle cnlar kld aa iktid
Oldlar bunlar cemat ol imm / Ol namz kldlar anda tamm
Bir kavulda yledr kim ol namz / Gkler stinde klnd ol niyz
5795 Enbiy ervh anda cem-idi / Mustaf ol cem iinde em-idi
Ol mekn- l-mekn kim var-durur / Ol meknda Cebrel agyr-durur
Ol namz kldlar anda tamm / B-rk u b-scd u b-kym
Bir kavul oldur ki Kudse geldiler / Ol namz Kuds iinde kldlar
Bir kavul iksi dah old sahh/ Ten dili v cn dili eytdi fash
5800 Mustaf vard yine meskenine / Sz iinde Kudse geldk biz yine
Ol haremde bir iitgil kim i yr / Kubbets-Sahr yresinde ne var
Hem terz hem srtu sretin / Eylemiler kim tuta halk ibretin
Yani bunlar yarna tanuk-durur / Bileler kim olsar ek yok-durur
Dvudu ol Kubbets-Silsilesi / Kim gelrdi kim olsa gilesi
5805 Anda bir zencr vard ol zamn / Btl hakdan seerdi b-gmn
sanu hem vardur anda biigi / Zr-zemndr yir iinde iigi
Ol biik bir ulu ak mermer-durur / Andan ayru iki mihrb var-durur
Birisinde Mustaf klm namz / Birisinde klm ol Meryem niyz
Zr-zemnde h ziyretdr bular / Kim varursa yz urur hcet diler
5810 Ol assn Ms kim atm-d / Ol varup bir mermere batm-d
Grkl mescid yaplupdur stine / Ol dah bir h ziyretdr yine
Sanakn urm mer bir mermere / Dikmi anda yle kim yumak yire
Ol dah bir h ziyretdr mdm / Yaplupdur stine bir h makm
Andan ayruk mescid mihrb k / Bb- Cennet Bb- Tevbe bb k
301
5815 Bir haremdedr bular cmle ayn / Ubu kim bir bir didm bell beyn
An grenler bua tanuk-durur / Kim bu szde artuk eksk yok-durur
Lki ben ol kubben ahvlini / Eydemedm lykna hlini
Nesne kim ol umagu pertavdur / Bu kadar sz kanda anu savdur
Eyle san bir hcredr umakdan ol / Anu-un andan agd gge yol
5820 Her surat kim anda man var ola / An takrr eylemek dvr ola
Kimse an nie takrr eyleye / Tende cn niedr dip syleye
Ol makmu cn vardur b-gmn / Anu-un lmedi buna zamn
Nesne kim ii tolu pr nr ola / T cihn olduka ol mamr ola
Her kim an bilmek ister neydgin / Zhiri v btn nieydgin
5825 Varsun anda grsn an gz-ile / Eydben ol malum olmaz sz-ile
Ol makm hak ehline lyk-durur / Kamu yirden yigligi bayk-durur
Uzanuban nieler vard aa / Mnkir olm var m h den soa
ku gli aa k-durur / Cn ol ev hakkna sdk-durur
Anu-un syleydur dil-ile / erhidben vasfn kldan kla
5830 Sevg nesne dilden eksilmez olur / Sevgsz hergiz dile gelmez olur
Men ehabbe eyen eksere zikrah
Eytdi ol yzi sulu grkl hulu / Kim neyi sevse ok aar iy ulu
Ol erenler kldlar anda namz / Cn iinde buldlar bi drl rz
Bunlaru yzi suy-un iy Kerm / Dogru yoldan rma bizi iy Rahm
N DSTN SEKZN BBDAN
BEYN-I YET- VE VECEDEKE LEN
FE-AGN93/8 DER BL KM TARI
302
DNYADA SEKZ DRL GAN
YARADUPDUR SEKZ CENNET MS-
LNDE VE BULARA VCBDR K
KRM- KFFE- ENM DELER
Pdih lutfn diyem bir bir saa / Bir kulag a bir dem uht bendin yaa
5835 Gr ki nitmi neylemidr ol Hakm / Ne inyet eylemidr ol Alm
Kullara gr kim ne ihsn eyledi / Nie hn dkdi v nie toylad
Nie virdi her birin rzn / Nie diler her birin szini
Tagda tada nie bekler her birin / Rzn degrr bilr yirl yirin
Her birin oldur halnda h dutan / Agac ol kuru yirde ya dutan
5840 Cmle halk h dutupdur ol alab / Geri virdi her birine bir sebeb
Lki halk ire sekiz drl kii / Kamudan artuk-durur bahyii
Her biri bir mertebeyle ol sekiz / Hem uludur halk iinde hem azz
Bes sekiz drl at v mertebe / Kim taalluk dutmaz ol hi meksebe
Ol sekizden bu sekiz devlet bulur / Halk iinde izzet hrmet bulur
5845 Ol sekizden kimde kim olsa biri / Kanda varsa sadr olur anu yiri
Kamus ger bulna bir kiide / Ndir ola ol kii bu dnyada
Dile imdi ol sekiz drl ii / Kim bulupdur bu sekiz drl kii
Kamu bunlardan gelr nesne diler / Bell bil kamudan baydur bular
id ol baylk nedr eydem saa / Kim bilesin bu ii den soa
5850 Biri oldur kim ola mri dirz / mr iinde kla ol ok ok niyz
Cn gli hazrete dogru ola / Dogrulgda durmag aa h ola
Sohbete sarf eyleye ol mrini / mr iinde komaya hak emrini
303
T knca ol uzun ya sona / Nie iler gelr anu ine
Kahr u lutf u d v gam nef zarr / Bu cihnda ok grr ol hayr u er
5855 Nie dmen knesin grmi ola / Nie dstu vaslna irmi ola
Kamusndan b-haberdr ol kii / Bes bil kim var-durur bahyii
Key atdur Tardan ol mr aa / Mani birle baymdur grsee
Her ne kim man dilerse anda var / Aa bir bir gsterpdr rzigr
Prleri yohsul bilme bay bil / Zra bunlar ok grpdr ay u yl
5860 Pr vcdn key ganmet gr i yr / Hdmet eyle dn gndz bende-vr
Ger dutarsa pr glinde makm / ste rahmet yaga hakdan mdm
Baylgu bell biri prlik-durur / Bir dah dile nie dirlik-durur
ol-durur ol kim alap ok ml vire / Kanaru kim sunsa dny el vire
Sanmaduk yirden gele dny aa / B-nevlk grmeye den soa
5865 Kamulardan dnyligi ok ola / Halk iinde gzi gli tok ola
Ne hased ilte kimesne hlna / Ni hars ola kimesne mlna
lla her dem hayr ola iledgi / hazrete baglu ola uss gi
Ulu kii nimetinden gnene / Toyna alar u yal tonana
Kendzin ol dnyalige virmeye / Glini hak hazretinden rmaya
5870 stine binmi ola ol dnynu / Ba zre agmaya dny anu
Dnya fikri cn bandan amaya / Akl gli Hak yolndan amaya
Nitekim ol enbiy v evliy / Yni dogru gitdi bunlar Mevliya
Dnyaya bunlar ynin dndrmedi / Dnyelik bunlar yoldan rmad
Nie kim ok oldsa nimetleri / Artd her dem her nefes tatlar
5875 Bes bil baydur kim kim ml var / Ml iinde hakka lyk hl var
304
zzet eyle aa kim lyk-durur / hak azz dutm an bayk durur
Bir dah bu dnyede baylk nedr / Bir kulag ur ol dah gr niedr
erhini bir bir saa eydem tamm / Bir iit kim kime degmi ol makm
Ol kii oldur kim ol kil ola / Akl anu her ie kmil ola
5880 Fen iinde yle ola ol kii / Kim dutarsa baa ilte her ii
Her ne kim ilerse halka h gele / Her ne kim sylerse szi tu gele
Ger gele bir bu gni halk stine / Pdih meyl eyleye ba kasdna
Gide halkdan akl u bil kalmaya / Neylemek nitmek gerekdr bilmeye
Bulna ol kiide akl u bil / Kim anula kurtla uslu del
5885 Ya ola kim bir kii i balaya / Bilmese ol ii nie ileye
Her kii kim anda i bu ry ola / Ol hakkat kamulardan bay ola
Tanuban ol kiiden sz ala / leri ol sz ile zabta gele
lla ol tedbr ry issi kii / hazrete lyk ola her bir ii
Dnyadan ol hiret ilerini / Yig bilben yine tevlerini
5890 Emr nehyi neydgini key bile / Btl hakdan see kldan kla
Her kii kim anda ibu ry ola / Ol hakkat kamulardan bay ola
Anu-un kamular muhtc aa / Akl iinde her nefes mirc aa
Bes aa izzet gerekdr her zamn / hak azz dutmdur an b-gmn
nki bild akl kmil ne-y-imi / Dile bir baylk dah nie-y-imi
5895 erhi birle vasf idben hlini / Eydeym anu dah ahvlini
oldur ol kim ol neseble pk ola / Lki nefsi hak yolnda hk ola
Asln aup kamular ol servere / Her kim adn iide ba indre
Asln aup halk aa izzet kla / Server asl diyben server bile
305
Kamudan artuk ola kadri anu / Kanda varsa ola yir sadr anu
5900 lla ol kendzini alak bile / hak yolnda kendzin toprak bile
Olmaya kibr hased ol kiide / hakk her kanda bulursa iide
Aslna ol h tekye klmaya / Halk kendzinden alu bilmeye
Szkrlk eyleye ol halk-la / Cmle halku glin ala hulk-la
Ulu kii bay u yohsul hs u m / Aa an evl evinde mdm
5905 Ala cmle gl andn yaa / Baglu ola yirl yirinde aa
Bes bil ol halk iinde bay-durur / yle kim ylduz iinde ay-durur
n alap virdi aa bu mansb / Dutma an siz bu kamu halk gibi
zzet eyle izzete lyk bil / hak azzlepdr an bayk bil
Ol dah bitdi bu kez bir gr yine / Halk iinde bay kimdr sor yine
5910 Ne kiidr ol dah eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
oldur ol kim ilm iinde fenni var / Her ne kim ol buyurursa halk dutar
Pdihlar mahkm anu hkmine / Zre ol mutlak hakemdr bu dine
Tarnu genc-hnesidr snesi / Zehresi yok kimse aa dinesi
Kanda kim ol oturuban sz aa / Dn iinde hakk btldan see
5915 Allah emri kanksdur bildre / Emre boyun virmeyeni ldre
lla ilk kend duta ol buyrug / Yola andan davet ide ayrug
Kimde kim ilm amel old tamm / Cmle halk gli aa old makm
lmini ol iidenler sz-ile / Filini hem greler bu gz-ile
Kavl fili n mnsib bulna / Cn vireler cmle anu yolna
5920 Kamu lem hkmine muhtc ola / yle kim ol tok u bunlar a ola
Eyle olsa bay olur bes ol kii / Kamudan artuk anu bahyii
306
Dyim izzet gerekdr bes aa / zzete lykdur an grsee
zzet aa Tardandur iy saf / Anu-un gdi an Mustaf
Men ekreme limen fekad ekremen
Uda bu baylk dah old tamm / Malum old ol nasb ol makm
5925 Yine bir baylk dah var dnyede / id imdi an dah iy dede
oldur ol kim devleti hakdan duta / Gli ne i kim dilerse ol bite
Her dilek hakdan bite h sanmadn / Her bir ii ilene el sunmadn
Devleti yle drst ola anu / Kim zafer klmaya fili dmen
Her kim an ykmaga zr eyleye / Ol hakikat kendzin kr eyleye
5930 Her kim anu iiginde kul ola / halk iinde mukbil makbl ola
Nieler zd-iken ol tapuda / Kendzin kul eyleye ol kapuda
Halk anu kutlu yzin grmeg-in / iginde yz sreler dn gn
Lki ol kendzini miskn gre / hak yolnda zini elgin gre
Halk iinde ucb u kibr eylemeye / Sylese davi-y-ile sylemeye
5935 Hem tevzu hem kerem ola ii / Cmle halku glin ala ol kii
5936 Hkmine mnkd ola her bir gl / Halk iinde ol ola shib-kabl
Eyle olsa bay olur bes ol i yr / Grsee kim her glde yiri var
Her kime kim yz dutarsa bu zamn / Bes aa izzet gerekdr b-gmn
Tardan degmidr ol izzet aa / zzet eyle siz dah den soa
5940 nki devlet baylg old ayn / erholup bir bir dile geldi beyn
Bir dah baylk nedr eydem saa / Dile ubu hikmeti batgl taa
ol-durur ol kim kanatdur ii / Dnya derbendinde tokdur ol kii
Cem olup kendzine gli gzi / Olmaya hergiz kimesneyle szi
307
Hak ne kim virdi-y-ise kr eyleye / kr-ile Allah adn zikr eyleye
5945 Dnyada h nesneye aldanmaya / hakdan ayruk kimseye baglanmaya
Glini aldurmaya grdgine / Kni ola Pdih virdgine
H nazar klmaya kimse mlna / kir ola kend kend hlna
Dnyelik ger az ola ger ok ola / Ol kiin gli gzi tok ola
Dnyanu ol azlg v oklg / Dpdz ola varlg v yoklg
5950 Ol kii yle kanatdur aa / Kim sanasn ol sanatdur aa
Halk aa mtk ol halkdan kaar / Gevde bunda gli hazretde uar
Halk du almag-un muhtc aa / Frig ol halkdan yni hakdan yaa
Dnyada n cn gl dndi haka / Eyle olsa bay olur ol mutlak
Ddi boynndan bu dny ykleri / H grnmez dnyelik ekskleri
5955 Akl tze gli bay u cn tok / Dnyada hergiz anu eksgi yok
Tar katnda bitedur ileri / Tar hnndan geldur alar
ol kanat kim erenler kldlar / Bir dkenmez gencdr ol kim buldlar
El-kanatu kenzn l-yefn
Ol gandr bes aa izzet gerek / Cn iinden key ulu hrmet gerek
U kanat baylg old tamm / Kald bir baylk dah bir h makm
5960 Ol dah baylk-durur bu dnyede / Dile imdi ne makmdur iy dede
oldur ol kim grkl hulk issi ola / Kime sylerse szi ss ola
Kimseye andan savuk sz gelmeye / Kimse an urmaya v sgmeye
Grkl hulkndan gele kfir dine / Ermeni znnr kesp dnden dne
Bay u yohsul k ola hulkna / H gele hulk bu lem halkna
5965 Halk iinde Tar hulkn duta ol / Cmlen glin unula uta ol
308
Nitekim Peygmbere degmi-idi / Tar anu hulkn gmi-idi
nneke leal hulukn azmin 68/4
Kime degse hulk ulu devlet-durur / Pdihdan kullara nimet-durur
Hem imret dnyas hulkdan anu / Hem rzsnda olur ol Tarnu
Her kime kim degdise ubu nasb / Halk iinde ol kii old habb
5970 Kamulardan artug anu hurmeti / Hulkdur ol iki cihnu nimeti
Bes bil kimse ki shib-hulk ola / Cmle halku glin ala hulk-la
Baydur ol bu dnyada h ekszin / Grmek ister kamu halk anu yzin
n alap virdi aa ol hilati / Artug old kamulardan devleti
Bes aa izzet gerekdr b-gmn / Hem fid klmak gerekdr hn-u-mn
5975 U bilindi ol sekiz drl kii / Kim dutupdur bu sekiz drl ii
5976 Halk iinde hak bular kld bay / zzet ann dutdlar yl on iki ay
Bu sekiz baylk ki vardur dnyede / ol bihit aksidr bil iy dede
San kim ol umak-durur indi yire / Virmedi hak an ill dstlara
Her ki buldu ol sekiz bahyii / Eyle bil umakda yorr ol kii
5980 Dnyada dirlik nie olur-sa / Dirilp ne hl-la lr-ise
Kopsar yarn yine ol hl-ile / Bes alapdan sen ey dirlik dile
Kem tane temtne kem temtne
tbasne ve kem tbasne tuherne
Ey dirlik oldur hir iy selm / Kim ola hond kuldan ol Kerm
Drd blkdr dnyada halk iy kii / Dirlig-ile malum olmdur ii
Gr bularda kanksdur yigleri / Ol-durur bu cmle halku begleri
5985 Birisi oldur ki eylk grmedi / Tar aa h dny virmedi
309
lla yarn hiretde big ola / Nie kend gibilerden yig ola
Biri oldur dnyada ho yir ier / Her kime ne dir-ise szi geer
lla yarn h kadri olmaya / Kala ol mahrm rahmet bulmaya
Biri oldur dnyadan almad dad / Sabr yog u kri yog u kald yd
5990 Yarn oda yansardur ol kii / Olsardur kamudan dvr ii
Birisi oldur ki hem dnys var / Cmle yol ehli anula old yr
Hem muvfk ola hli yarna / Lyk ola pdih ddrna
Bu blkdr ol sekiz baylk bulan / Dnyada hem rahmetin bayk bulan
Yarn umak bunlarudur iy saf / Hem bulardan rzdur ol Mustaf
5995 ku dn gn temenn kldug / Halk iinde isteyben buldug
Bu sekiz baylkdur u eytdm tamm / H at v h nasb h makm
Halk iinde bu sekiz i isleri / Bil ki bunlardur bu halku hslar
mri bunda bunlarula srelm / Dogru yol yolda olup varalum
y Hudy dogru yoldan rmagl / Ol cematdan bizi ayrmagl
DRDN DSTN SEKZN BBDAN
BEYN-I MERTEBE- KERMET- HIZIR
ALEYHSSELM DER BL KM hAK TAL
OL BYGE SEKZ DRL AT KERMET
KILUPDUR VE H KMSEYE KULLARIN-
DAN BU KERMET KILMADI VE ANU HAKKINA DD VE TEYNHU RAhMETEN
MN NDNVE ALLEMNHU MN
LEDNNLME 18/65. /
6000 Yine bu dil diledi kim rz aa / Cmle drl mahfile rahmet saa
310
Ol haber kim gelmedkdr dillere / Ubu dilden yaylsar illere
Eydiserem vasfn ol kiin / Kim cihnda misli yokdur iin
H kimesne iine mni degl / Cmle milletler iinde ol kabl
Ger nie kim genc hd gizl olur / lla gizl genc k yirde kalur
6005 Aluban halk an grse gerek / Kamuya ol fyide virse gerek
Madini hak yir iinde gizledi / Madin ehli geldi an izledi
Renc yiyp ol gizl genci buldlar / Gizl-y-iken ikre kldlar
Ubu man glme kld eser / Ol sebebden dile geldi bu haber
Bu haberden told cmle tag u ta / leme ol gizl rzum old f
6010 hli geldk ol szi erhitmege / Ol ulu eyh vasfn eytmege
Aa hd aklum benm kanda ire / naallh kim alap kuvvet vire
Kend vasfn gir oldur eytdren / Gldr hir blbli nutka sren
Grmeyine kimse k olmad / Bilmedin hergiz dile sz gelmedi
Tar rz kld grdm gz-ile / Geri alanmaz bu man sz-ile
6015 Eydebildke bu dil tekrrn / Eydedursun durmadn ikrrn
eyhin vasfn mrd itmek hall / An eytmekden gl olmaz mell
Ben dah ger eyhm vasfn diyem / Anu-la halk Hakka ndeyem
Ol baa cyiz-durur bell beyn / Dile imdi eydeym bir bir ayn
Geri dilde eydimezem adn / lla szden alayasn dadn
6020 esin anda kermet ne-durur / Geri bilmez kim ol kanda-durur
Hak sekiz drl at virdi aa / erhi birle eydeym bir bir saa
Dile nedr ol at v ol hner / Biri ol kim geh gge agar geh iner
Yirde gkde durdug bell degl / Yir yzinde ol fuln ill degl
311
H kimesne bilmez an kandadur / lla kanda ister-ise andadur
6025 Yiri ggi berri bahr hak aa / Cmle bir ev eylemidr baksaa
Ubu evde toptoludur ol kii / lendur yidi iklmde ii
Yir yzinde yiri yurd eylenmedi / Yurd dutup kandasa da eglenmedi
Kimse bilmez ol yrr mi ya uar / Yiri kandadur ne yir ne ier
B-nin u b-mekn u b-makm / Kandalgn bilmez anu hs u m
6030 Kimse anu hikmetine irmedi / Niedr bell ninn vermedi
Geh grrler an ak eybetldr / Ton yaldur u hem boz atludur
Geh grrler bir kanatlu ku gibi / Bezemez bu halka anu tertibi
Geh grinr uyankken gndzin / ikr b-hicb sret gzin
Geh grinr d iinde uykuda / Geh grinr tagda tada geh suda
6035 nebdr ol kii v hem veli / Oldur hir Tarnu kudret eli
Hak an sald cihna hayr-un / Yiri ggi virdi aa seyr-in
B-mekndur ol kii bell beyn / Ol atnu biri u old ayn
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol ehsvr
Bir dah oldur anu bahyii / Yir yzinde zne gn ol kii
6040 Ne ki mescid var-sa hzr olur / Ol namz halk-la bile klur
Anu-un dine kymatludur / Hem hayrlu gn-durur hem kutludur
Kim cematda biledr ol kii / Bi kiiden biri bilmez bu ii
mdi gel bir akl-la bak bu ie / Sdk iinde dur dme tevie
Bak bu ie nie grnr manide / Nie irr ol kii her mescide
6045 Her birine ygrp mi irir / Yohsa lem aa bir mescid midr
nki kamu yirde bulnur ol ulu / Bes olupdur leme ol toptolu
312
Kanda kim ister-ise hzrdur ol / Bell bil sr iinde srdur ol
Ol ulu her dne mescidine / Nie girr iy aceb maksd ne
Anu-un kim bu halku tat / Ola ol hak hazretinde ragbeti
6050 Yohsa hd eksgi yok ol kiin / hak katnda eksgi yok iin
Her nefes mirc u her dem Tr aa / Her makm mihrb u mesciddr aa
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol ehsvr
Bir dah eydem haber ol kiiden / Kim musaddak duta an iiden
Sdk-la saddak diye iden kii / Dile imdi niedr bahyii
6055 Rz kld hak aa b- hayt / Kim anula ol kii buld hayt
Hak anu inde lmek komad / Ol lm endesin h yimedi
Hkmi irmez aa ol Azryil / Srna muhtc yok srfil
Ne terz ne srat u ne suvl / Yokdur anu ileyinde ubu hl
Z-inyet pdihdan bir kula / Kim cihnda lmesz dirlik bula
6060 ol sfatdan kim hakudur hak aa / Virdi an lmez ol nden soa
lem ire kld an b-mekn / H kimesne virmedi andan nin
Lki bir bulu kii agrur-sa / Hzr olur sdk-la kgrur-sa
Pdih virdi aa bu erligi / nki virdi bu lmsz dirligi
Rahmetindendr alabu ol kii / Dil-ile erhidp eydilmez ii
6065 Nie eydem erhini gelmez dile / Ol sfat bu dilde nie eydile
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol ehsvr
Ol kermetden diyem bir sz yine / Klli devletdr bu sz dileyene
Sdk-la diler-ise eydem ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Virdi ol ilm-i lednn hak aa / yetinden malm ola ol saa
313
teynhu rahmeten min indin ve
allemnhu min lednn ilmen 18 / 65
6070 Aa ol ilmi biz gretdk didi / Msaya mkil olan ol ilm-idi
Msa n bildi bu ilmi anda var / hak eyitdi Msaya yort anda var
Vard Ms ograd ol kiiye / Diledi andan ki nesne ya
Ol ilimden bes tevakku eyledi / An gretgil baa dip syledi
Kleh Ms hel ettebbiuke al en
tuallimeni mimm ullimte rden
18/66
Eytdi sen sabr itmeyesin iy Kelm / Nefs mahkm gerek aa dil selm
6075 Msa eytdi inaallh sabr idem / Sabr idemezsem yolum bell gidem
Vardlar bir gemiye ogradlar / Msa anu ilmini grmek diler
Gemiyi deldi v mayb eyledi / Msa h grmedi an syledi
Fentalek hatt iz rakib fissefneti Harakah kle eharakteh
el-yete 18/71Hliy sabr itdi yine gitdiler / Bir iit kim anda varup nitdiler
Ol kii ldrdi bir oglanug / Masum-d yog-d h yazug
Hatt iza lekiy gulmen fekateleh
kle ekatelte nefsen zkiyeten 18/74
6080 Msaya bu i yine h gelmedi / Anda hikmet neydgini bilmedi
Gitdiler andan dah bir menzile / Varup anda hem yine gr ne kla
Yapd bir dvr anda ol kii / Yine Ms taplamad ol ii
Gitdi sabr Msnu geldi mell / Pes bu kez bu ileri kld suvl
Didi eytgil manisin bu iler / Bu mdur her yirde sen iler
314
6085 Ubu ide bileyim maksd nedr / Eytdi bir bir yle kim Kurndadur
Emmes-sefnet feknet li-meskne
yalemne fil-bahri 18/79
Gemiyi kim anda biz deldg-idi / Pdih hkmi nedr bildg-idi
Dstlarndan Tarnu bir miskini / Var-d kim key severdi hak an
Ol gemiye virmi-idi nakdini / ledrdi h grrdi vaktini
Diledi kim bir melik zulm eyleye / Ala anu gemisin gasb eyleye
6090 Tar emr itdi an kim gizledm / n rzs vard anda gzledm
Dah ol masm kim ldrdm an / Alagl anu dah sen srrn
Mmin idi atasyla anas / Ol ak kfir olsard hesi
Dilemedi hak an kim ulala / Her ne kim ol hak dilerse ol ola
Ol biri dvr kim an yapmuz / Tar srrn anda dah sizmiz
6095 ki yetm anda ml var-d / Atalar slih dndr-d
6096 Hak diledi an kim gizl kla / T yitimler ulala bun bula
nki bildi bu ii kald rak / Bunlaru ortasna ddi firk
Hz firku beyn ve beynike se-neb-
bike bi-tevli mlem-testati aleyhi
sabran 18/78
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol ehsvr
Yine virmi bir kermet hak aa / Bir iit bu hikmeti batgl taa
6100 Ol dah bilgil ne bahyi-durur / Nie hikmetdr hem ne i-durur
Gitdiler andan dah bir menzile / Varup anda hem yine gr ne kla
Yapd bir dvr anda ol kii / Yine Ms taplamad ol ii
315
Gitdi sabr Msanu geldi mell / Pes bu kez bu ileri kld suvl
Didi eytgil manisin bu iler / Bu mdur her yirde sen iler
Ubu ide bileym maksd nedr / Eytdi bir bir yle kim Kurndadur
Emmes-sefnetu feknet li-meskne yalemne fil-bahri 18 / 79
nki bildi bu ii kald yrak / Bunlaru ortasna ddi firk
Hza firku beyn ve beynike senebbike bi-tevli mlem-testati aleyhi sabran 18/76
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol eh-svr
Yine virmi bir kermet hak aa / Bir iit bu hikmeti batgl taa
Ol dah bilgil ne bahyi-durur / Nie hikmetdr hem ne i-durur
oldur ol kim b-mekn u b-zamn / lem ire hak an kld revn
Yaz u k u dn gndz bir aa / yle yolda olm ol takdr aa
Tag u ta u berr bahr u fevk u taht / hak aa bu kamusn kld taht
Her vilyetde mukmdr ol vel / Her i iinde anu vardur eli
6105 Hem kuruda ol kii bualma / rir ol bu gninde kalma
Hem deizde buluya ol b-aded / Allah emriyle klur her dem meded
Geh karur kalalar dutsagn / Ayagndan gtrr ol bagn
Geh yola getrr yolndan azm / Geh eve iltr yabanda kalm
Bu gninde ol bualm kiiler / ol mededsz yirde kalm kiiler
6110 hakk aup cn iinden klsa nz / hazrete karu klursa ol niyz
Viribir ol kiiyi Allah aa / Alagl bu hikmeti batgl taa
Bes haku kudret elidr ol kii / Her makmda hakk-la iler ii
Hak an bu yir yzinde buluya / rgrr hem kuru yire hem suya
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol eh-svr
316
6115 Vardur anda bir kermet hem yine / Malum olsun ol dah dileyene
An dah erhi birle eydeyim / Dile imdi niedr erhideyim
oldur ol kim cmle millet dilini / hak aa bildrdi her bir hlini
Her birin hll hlinde h dutar / Dillerine bunlara virr habar
Aa mnkir h millet yok-durur / Cmle tanuklk virr kim hak-durur
6120 Cmle milletler iinde ol ada / Yok-durur inkr u ceng arbede
Cmle mahlk arasnda ol kii / Hayr iinde marf olmdur ii
Bu ben-demde mnkir yog aa / Olmad olmaysar nden soa
Ol ada her yirde vardur bir makm / Kim erglar yanadur anda mdm
Buna kurbnlar virrler ol ada / Buna hcetler olur anda rev
6125 Cmle millet k anu adna / Kamu bilr kend kimdr ad ne
yle degmidr aa hakdan hner / Kim zebndur ileyinde r-i ner
Ejdehlar kamus mahkm aa / Cmle halku zlimi mazlm na
Taglar stinde geyikler ol ere / Her biri mahkm-durur ol servere
ol deiz karndaki balk dak / kdur ol er Tar hak
6130 Allah an yle klm ekszin / Cmle halk grmek diler anu yzin
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol ehsvr
Ol dah bitdi bu kez bir gr yine / Ne kermet vardur anda sor yine
An dah eydeym bir bir ayn / Dile imdi niedr bell beyn
Ol kermet ol-durur kim ol kii / Pdihdan ol-durur bahyii
6135 Her kim zre klursa bir nazar / Muhtasarken olur ol dem muteber
lem ire marf u mehr olur / Kanda dursa durdug yir Tr olur
Malum olur bilmedgi ilm aa / Szin iiden kalur cmle taa
317
Gzlerinden gtrilr cmle hicb / Kulag her nesneden idr hitb
Gline dnya gam yol bulmaz / Kaygu hergiz aa yolda olmaz
6140 Cn esrk akl tze gli kn / B-nindan virr ol her dem nin
Ol velde bir kermet ubudur / Bu kermet hd kadm anda hudur
Hak anuun sald an dnyaya / Kim bu mlkde dyim hayr ileye
Rahmetindendr haku pes ol kii / Halklar hayra irrmekdr ii
Ol uludan her kime degse eser / Ermeniyse ol dem ol znnr keser
6145 slm evinde olur ol bir vel / Ayrug ol elden komaz togru yol
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol ehsvr
Bir kermet var yine ol kiide / Ubu szi bahtulular iide
Bu szi kim iidrse sdk-la / Ol bile bu hikmeti kldan kla
Dile imdi nedr ol eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
6150 oldur ol kim gaybler udan ua / Ol kii hkmindedr irte gee
Allah aa bildrpdr bunlar / Hdmet ire aa karu ynleri
Yani bunlar hdim ol mahdmdur / Kamus ol kiin mahkmdur
Yidi iklmi dutupdur ol eri / Ol erin ol kiidr serveri
Bunlara i dn i gndz-durur / Det derya tag u vd dz-durur
6155 Bunlara vahdet-durur yin reng / Yok-durur ortalarnda harb u ceng
Bir bi yidi krk kii / Bunlaru vardur dah yz ii
Kamusnu ittifk bir-durur / Kimsi gizl kimisi zhir-durur
Halk iinde taglupdur yzi / Ta halku bunlarudur i yzi
Halk grr ol i yzi dir iidr / Lki bunlar gayb erenler iidr
6160 Krk oldur kim gremez halk an / Ad Krklardur vel gster kan
318
Yidi oldur kim bulardur Yidiler / Yidi iklmde bu ad didiler
Biler ol gayb ehlin hd rengidr / Yani vahdet cismin pen hissidir
Biin bi drl nesne iidr / lla bunlar birbirin iidr
ler ol si pyedr kim bu erg / Eylemidr anu stinde durag
6165 Bu erg ol bir kim ol Kutb ol-durur / Allah anula bu mlki toldurur
Ol-durur ol gayb erenler serveri / hak aa leker virpdr bunlar
Cmle gayb ehli aa fermn-durur / Ayrug lekerdr ol sultn-durur
Bu at v bu kermet kimde var / Bu i issi kim-durur ol ehsvr
Ol sekiz drl kermet u tamm / Takrir old ol makmt u tamm
6170 Bahtulu ol kii kim h alaya / Ubu szi cn iinden dileye
Bu kermet issi kimdr ol kii / Kime virdi dnyada hak bu ii
eyhm oldur eyhm oldur eyhm ol / Andan ald baa bu dogru yol
Derdme n ol-durur her dem dev / Bes an amak baa old rev
Ubu ilm andan-durur stdum ol / lm iinde ddum ol istdum ol
6175 steyp kanda bulaydum ben an / Mrvetinden ol kabl itdi beni
Sr iinde bir sebak virdi baa / Cmle ilmm ol-durur den soa
Ol kgrd baa k adn / Ol brakd cnuma k dadn
An sevmekden degindm devlete / Ol brakd bini ubu hikmete
Her makmda ol kulavuzdur baa / Kanda yorrsam ynm andn yaa
6180 Ol kiiden hak bizi ayrmasun / Dnya hir togru yoldan rmasun
BN DSTN SEKZN BBDAN
BEYN-I ALMET- IK VE TESR- IK
DER BL KM N IK IKA MSTEVL
319
OLA SEKZ DRL ALMET ANDA ZHR
OLUR BAZI ZHR VE BAZI BTIN
Kan ol kdan haber soran kii / Gelsn iitsn nieymi k ii
Kime gelse k anula ne klur / Ol bu ka nie kyner yaklur
ka bu k neyler gh gh / h kul eyler dilerse kul h
Her gl kim ka yolda olmad / Ik iinde hl nedr ol bilmedi
6185 ku hlin gir k bilr / Kim dn gndz nie zr klur
Ik iinde katredr kaynar deiz / Ik elinde cmle i old temiz
Ika yokdur reng resm vasf- hl / Ik klm b-zelel ol B-zevl
Ika had urmad hergiz ubu dil / Ik iinde olmad h kl-u-kl
Geri yokdur k ztnda nin / lla gelmidr sftnda nin
6190 Ol nindan bir kan eydem saa / Dut kulagun bir dem uht bendin yaa
Kim bilesin k olan hlini / Dile imdi niedr ahvlini
k olanda gerek kim b-gmn / Ola elbette sekiz drl nin
Ol ninlar tanug ola kna / Bileler kim k dpdr cnna
id imdi ol ninlar niedr / Kim bilesin ku hli nedr
6195 ku evvel nin ol-durur / Ik anu glini yle toldurur
Kim cihnda komaz aa rz / Eyler an huk-leb hem zerd-r
Kyndr bagrn yregin durmadn / Agladur her dem kimesne urmadn
Gzlerinden dkdrr kan yalar / H bilimez hlini yoldalar
Od grinmez yregini kaynadur / Gavgasuz ol mum gibi h kyndr
6200 Kahr u lutf u d v gam bir aa / Mnis olm aglamakla r aa
Aglamakla zrden b-h olur / Irlasa ol zevk-la serh olur
320
Ik hlin dndrdur kiin / Niteligi h bilinmez iin
Bes bulardur ka evvel nin / i kyne bezi ola zafern
Mnisi hem rikkat ola hem srd / Kymeti yanduka arta hem d
6205 An bild gr ikini hlini / Bir iit anu dah ahvlini
Dile imdi ka k neyleye / ol-durur kim gze uyku gelmeye
Dutmaya uyku anu gzlerini / Gzleye ol dn gndz yrini
Gli dny nimetinden dkile / Szini syleydurken yala
Yimeg-ile uyku anda kem ola / Gli dst sevmege muhkem ola
6210 Amaya h dstdan ayruk kimseyi / Terk ide dst dstlgyun dnyeyi
Kanda baksa dst gre gzleri / Dst ola her dem dilinde szleri
Dstdan ayruk kimseye baglanmaya / Cmle lem mlkine aldanmaya
ku bes bu ikini hlidr / Az yimek hem az uyumak yoldur
Dnyanu cmle murdn terk idp / Cn iinde dst kn berkidp
6215 Dst sevmekdr heme pesi / Yok-durur ayruk dah endesi
ku bu kez ini hlini / Eydeym bir bir iit ahvlini
Kim bilesin k iinde hl nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Ol nin ku oldur i yr / Kim katnda yok-durur sabr u karr
Dstdan ayru bir dem uht rm yok / lem ire h kayd u dm yok
6220 Boyn muhkem k ipiyle bagludur / Yregi hem k odndan tagludur
Kanaru k dnse dner ol bile / Her ki ksa bu hli ol bile
Kank gle kim derse derd-i yr / Aa ne rm u ne sabr u karr
Dst yzi n grngele gl gibi / Ol ola b-hten blbl gibi
Geri menzilgh aa glzr ola / lla dst derdiyle dn gn zr ola
321
6225 Bes ini hli budur ku / ol btn sdk issi girek sdku
ol-durur sabr u karr olmaya / Ol karr eylep cihnda kalmaya
Ik erine bir nin eydem yine / Sr viriser bu szm dileyene
Dile imdi ka k nitdgin / Ik geliek kiiden ne gitdgin
Kyndr k kime gelse rn / Halk iinde dkdrr vakrn
6230 Kalmaz anu r u neng nmus / Ik geliek mahv olur bu kamus
Ik iinde nm u neng r yok / Bi melmet gelse bir znhr yok
Belki her dem kr ider ol hle ol / hline mnkir degldr hele ol
ka hd bu melmet r degl / Ey adum sna dip korkar degl
Her kim kim cn bu k iidr / H gelr her nie sz kim iidr
6235 Pes bil kim k iinde k eri / Olm olur r u nmsdan ber
r u nms k-la yolda degl / Nm u nengi k eri klmaz kabl
ku drdini hli ubudur / Bu nin hd ka dyim hudur
Kank k kim saknd adn / Ol hakkat almad k dadn
Yine vardur ka bir key nin / ol-durur kim hli ola dsitn
6240 Nie kim mak anu fikri ola / Ol bu lem halknu zikri ola
ldginden sora belkim buna yl / Bunlar ola kamu dilde kl-u-kl
Aalar ol k mak-la / Diller zikri ola iksi bile
Leyli v Mecnn gibi kim aalar / k u mak diyp kamu bular
Kank cnda kim bu ku dad var / Dnyada hem hiretde ad var
6245 yle dirlikde dutar bu k, eri / Kim hi lmez t ebed bu k eri
Pes biini menzil oldur ka / Kim anu bu k-la ad ka
Kyndgine ol bu mak odna / k ola cmle anu adna
322
d gibi kim od-ladur revnak / Yandugna ragbeti artar dak
Yine vardur bir nin ku / oldur ol kim hn-u-mn ku
6250 Cmle gzden dkilben terk ola / Cn iinde dst sevmek berk ola
Amaya h ml u mlk cins nakd / Gide glinden be-kll hall u akd
Vecd hlet ola her dem i aa / Gelmeye ayruk dah tev aa
Tecrid ola ml u mlki var-iken / Dst yolnda harca vara cn u ten
Ikdan ayruk olmaya sermyesi / Dst sevmek ola kll myesi
6255 Undla ev barh u mlk ml / Bilmeye h nie geer mh u sl
Gark ola dst arzusnda cn u dil / Ayrug anda olmaya h kl-u-kl
Ik iinde bes ol altn nin / ol-durur kim terk ola bu hn-u-mn
Hn-u-mn anda kll yd ola / Andan ol k bu kdan dad ala
ku geldk yidini hline / Bir iit kim dirligi ne hli ne
6260 idiek k eri ahvlini / k-sa alayasn hlini
oldur ol kim k eri olur garb / Rzn amaz kimseye glin karp
Kend olur kendzine rz-dr / Bilmez ayruk h cihnda dogru yr
Ogl kz bilmez anu hlini / Aladmaz kimseye ahvlini
Yaklur ol kend kend hl-la / Syleyp getrimez derdin dile
6265 Kopdug yirde garbdr ol kii / Ger giderse hem garblkdur ii
Mekke ehrinde nitekim Mustaf / Dn gn gurbet ekerdi iy saf
Mekkeden vard Medne ehrine / Yine ddi ol garblk kahrna
Pes hakkat kimde varsa derd-i yr / Bil an kim garbdr derdi var
ku yidini hli byledr / Ubu hli kend hlm syledr
6270 Olmayna k eri mutlak garb / Nite olur mauk inde habb
323
Her kim old dstlarndan klli yd / Ol-durur kim dst inde buld dad
Ol dah bitdi bu kez bir gr yine / ku sekzini hlin sor yine
Bir iitgil ol dah nieydgin / Kim bilesin k olmak neydgin
oldur ol kim ku dn gn ii / Dst sevmek ola cmle tevii
6275 Hergiz ol amaya dny hiret / Eytmeye kim nie olam kibet
Htrndan mahv ola cmle cihn / Yazla dst ikr v nihn
Dst sevmek ola dn gn fikr aa / Dst amak ola her dem zikr aa
Zhirin btnn ol dst ala / Andan ol dst iiginde dst ola
Kime gelse k ulu devlet-durur / Cn iinde sevgl nimet-durur
6280 Eyle bil kim bi cihn issi-durur / Kanaru sunsa ii ass-durur
Ubu hldr ka sekzini hl / Byle olmazsa aa bu k muhl
nki cnda dst k berk ola / Lcerem dnya v ukb terk ola
Ik iinde gark ola n cism cn / Bes harmdur ala her d cihn
Ne aa ol kim untd kendzin / Neye baksun ol ki grdi dst yzin
6285 Bu sekiz drl nin keytdm saa / hli budur ku den soa
Her kimesne kim bu hle dmedi / Ol henz bu k iinde bimedi
Kank cnda kim bu ku dad var / Lcerem bu maniden istd var
Kank cna kim bu sz klmaz eser / Bil oldur b-nasb b-haber
ku hlin gir k bilr / Kim uzun dnde nie zr klur
6290 Kimsene kim imedi ol erbeti / Ne bilr kim nedr anu lezzeti
Tardan k bir atdur mutlak / Kime gelse ol bulur mr-i bek
Ik iinde yok-durur hergiz zevl / Her ki k oldsa buld visl
Ik iinde gizldr cmle murd / Ik erin sen sanma kald n-murd
324
Ik iinde grndurur dst yzi / Dst yzin nedr gren bu k gzi
6295 Ik iinde syleydur dst dili / Bahtulu kim oldsa k blbli
Pes beretdr bu k cnna / Kim yazld ad k dvnna
Dadmasayd cn bu k dadn / ka kim dndereydi adn
Ik divnndan degdi dad aa / Lcerem kim k old ad aa
y Hudy dogru yoldan rmagl / Kend kudan bizi ayrmagl
ALTINI DSTN SEKZN BBDAN
BEYN DER KM TARI TEBREKE VE
TALTEK SEKZ DRL IK VE
MAK YARADUPDUR VE Z NR-I
CEMLN OLARA ARZ DP OL NRI
BRBRNDE MHADE DP
SEVRLER
6300 Kan ol klaru hlin soran / Ik-la her nesnen asln gren
gini dirsn v asun gzini / Ik-la grsn bu man yzini
Alasun ne iler olm dnyada / Ik iinde nieler gelmi ada
Nieler adn ykd bu k / Nielerden ad alup kd bu k
Nie sansuz kii geldi saga / hleden kurtld geldi sag ie
6305 Her birisin bildiler bir ad-la / Bili old ad bi bi yd-la
Bildi lem halk bunlar neydgin / Adlar ne hlleri nieydgin
Ik bular akd lem halkna / Bildiler kim her birin hulk ne
Nie k old bunlar mauka / Bunlarunla neyledi ol mauka
k u mak ne-y-in oldlar / Ne sebebden halk bular bildiler
325
6310 Ik-la diler-ise eydem saa / it imdi niedr den soa
Ol zamn kim yog-d bu nh felek / Ar u fer cism cn ins melek
Var-d ol pdih- b-mekn / Sr iinde genc idi gizl nihn
Diledi kim alayd ol Cell / Kendzi kendzine old dell
Knt kenzen mahfiyyen fe-ahbebt
an-urafe
k old kend kend yzine / Mak old kendzi kendzine
6315 Sevdi kend kendyi ol pdih / Gr ki ne kld v nitdi ol lh
Dilegi old kim ol hayy u Bek / Karu bir gzg duta her dem baka
Pes getrdi ol ademden lemi / Hem kopard lem ire demi
Gzg kld bunlar kendzine / Saykal urd dutd karu yzine
El-mmin mirtl-mmini
vallhul-mmin
Bunlaru zre brakd aksini / Aksine kld havle kn
6330 Aks iinden grinen hsni-durur / Grp ol hsni seven k-durur
Hsni birle k dutd lemi / Ol eserden evka geldi dem
Birbirini sevdi cmle mahlukt / Yir gk cism cn u akl u zt
k u mak dimek andan-durur / Srrna bak bu sz kandan-durur
k u mak okdur dnyada / Nie eydem vasfn gelmez ada
6325 lla bil kim sekiz nesne tamm / Ik iinde oldlar kyim-makm
Mlki bunlar dutd cmle ad-la / Maruf old zri v feryd-la
id imdi her birin adn / Kim bilesin sen bu ku dadn
Sevdi evvel yir gk birbirini / Sen iit bu Tarnu takdrini
326
Kld hasret birbirine bunlar / Ol hevesde gedi cmle gnleri
6330 Yir durupdur gke karu intizr / Gk dnedur dn gndz b-karr
Sabr ider yir gk ine dip inemez / Cehd ider gk iriem dip iremez
n eli irmez yire gk gr nider / Gurr eylep zri v firyd ider
Pes dker hasret yan yir stine / Yani derdin arz ider ol dstna
Dst-un n gk gzinden geldi ya / Ol eserden kurm yir old ya
6335 Dst beni ad diyben yir bu kez / d oluban ne klur bir gr bu kez
Ol hevesden yir klur harkt u c / Dst beni ad dip olur sebz-p
Dara virr cmle gizl gencini / Arz ider yani ki dsta rencini
n geyr yir cmle gizl tonn / Dndrr gkden yaa ol ynini
Drl drl renkler-ile bezenr / Azm ider yir dsta karu uzanur
6340 Nerdbn eyler nebt kmaga / riben dost yzine bakmaga
n iremez dst makm ycedr / Bir gr anu hli bu kez niedr
rmemek magbnlgndan bkilr / Toprak olur yine yire dkilr
Ik iinde bu zemn smn / Ubu hasretde geerler her zamn
Birbirisin sevdgiyn yir gk / Reng alur gkden olur bu yir gk
6345 Yani kim ol dst rengin urnur / Ylda bir bu yir gmgk grinr
k u mak iinde ubu nz / Pdih srr-durur bu gizl rz
Pes anu aksi gelr her dem gze / k olgl kim bakasn ol yze
Ol tamm old bu kez bir gr yine / k u mak kimdr sor yine
erhi birle ol dah gelsn dile / Dile imdi niedr kldan kla
6350 Ol zamn kim hak yaratd dnyay / Yog-ken var eyledi her nesneyi
Zulmet ol dem dnyaya tolm-d / Eyle sankim bu cihn lmi-idi
327
Pes yaratd kudretinden ol lh / Ar nrndan gk yzinde ems mh
Birisi tabbh u biri renkerez / Renk viren ay u gnedr mve-pez
Hem bulara ddi u ol aks-i ry / Ol sebebden told lem reng by
6355 n biribirn yzinde hak nurn / Grdi k old sevdi birbirin
Gnei drdini gkde ol lh / Neyyir-i azam kod ol pdih
Ay ubu gkde seyyr eyledi / lla gne kna zr eyledi
Gne aya inmek ister inemez / Ay-la ol bir felekde dnemez
Pes bragur nrn yir stine / Yani cilve gsterr ol dstna
6360 Ay diler kim vara gne katna / Cehd ider kim irie hasretine
T varna gnee kll arr / Ol yigitlik ferri kalmaz h karr
Magbun olur pes gneden ayrlur / Menzile varurken ay yolda kalur
Arkun arkun ay der gnden rak / ol hacletdendr hir bu firk
Furkat ire ay dst kadrin bilr / Pes bu kez kendzin bedrin bulur
6365 Ay bildi bedr olupdur yzini / Dsta arz itmek diler kendzini
Ay togna gn tolnur iremez / Grinimez dsta dstn gremez
Eydr ol durmad gitdi ben duram / Grinem dsta v hem dst grem
Gn togna ay yine varur batar / Birbirisin grmege bulmaz zafer
Cehd idp gstermek ister bedrini / Gsterimez bildrimez kadrini
6370 Pes rc eyler yine dstdn yaa / Eydr hir dst baka bir kez baa
T varna dsta kll mahv olur / Kend ilmi kendzinden sehv olur
Magbun olur ay yine gnden kaar / Dyim bunlar bu hasretde geer
Birbirisin sevdgiyn ay u gn / Nie yz bi yl olur bu ay u gn
Yl geer degrilr devr zamn / Degrilmez ay u gn k hemn
328
6375 k u mak iinde ubu nz / Pdih srr-durur bu gizl rz
Pes anu aksi gelr her dem gze / k olgl kim bakasn ol yze
nki bild ay u gn ahvlini / Dile Ysufla Zelh hlini
Ik iinde nitdiler bunlar dah / Gle yaz bu szi her dem oh
Bir zamn ol Msr ehrinde meger / Satd kul dip Ysuf bir b-haber
Ve erevhu bi-semenin bahsin
derhime maddetin 12/20
6380 Satun ald ol Azz-i Msr an / nki grdi sevdi cmle Msr an
Her kimesne kim grrdi yzini / Undurd mest olup kendzini
Gn disem grklydi gnden sreti / Ay disem aryd aydan sreti
Kim grrse undurd kendyi / Terk iderdi yimegi v uyhuy
yle bil kim aks-i ry- ol lh / Ol yze dmidi nr- pdih
6385 n Zelh grdi Ysuf yzini / Pes yavu kuld bu kez kendzini
k old gitdi andan neng nm / Bildiler bu hli cmle hs u m
Eytdiler sabr eylegil sz almad / Cehd idp hd maksud ele gelmedi
nki sabr gitdi old b-karr / Pes bu kez bir hle kld ol nigr
Ve rvedethullet hve f beytih
an-nefsihi 12/23
Yani ister Ysufu glin ala / Bilmedi kim cehd ile gelmez ele
6390 Ol sebebden kald Ysufdan rak / Pes Zelh cnna ddi firk
Gedi bu hl stine ok rzigr / Gitmedi hergiz glden derd-i yr
Her ki Ysuf sini ad dir-ise / Virr-idi her ne kim diler-ise
Ol hevesden virdi cmle mln / Yani dsta malm eyler hln
329
Gitdi cmle ch u mlk ml u genc / Kald cnda k u hasret derd renc
6395 Gedi mri kard old hakr / Gitdi ol hatunlg old fakr
n gerdi k iinde mrini / mdi bir gr pdihu emrini
Virdi aa iki mri buld dd / Komad hak an yle n-murd
k u mak bir old tamm / Msr taht bunlara old makm
Old Ysufla Zelh adlar / Kald cnlarda bularu dadlar
6400 k u mak iinde ubu nz / Pdih srr-durur bu gizl rz
Pes anu aksi gelr karuuza / k olgl kim bakasn ol yze
nki Ysufla Zelh hlini / Anladu nie-y-imi ahvlini
id imdi ol Hadce dini / Kim bilesin k olan iini
Bir zamnda var-d bir ng-baht / Kim Yemen mlki aa olmd taht
6405 Grk iinde b-nazrdi ol nigr / Ml u nimet b-hisb u b-mr
Hatunu ad Hadceydi be-nm / Bilr-idi an cmle hs u m
Ad kmd cihnda hayr-la / Hsa kim ol hayr cndan ayrla
Bir gice hatun yaturken d grr / Mustaf srrn karu tu grr
Grdi gkden ay, indi stine / yle kim bir dst geldi dstna
6410 Ay bedir rste olm-d / Aydnndan yir gk tolm-d
Geldi girdi yakasndan koynna / Girdi koynndan u kd boynna
Durd hatun deginden sarmuru / i kaynap gzleri ya tormuru
Bilmedi ol din tabrini / Kim biliser Tarnu takdrini
Anda marf bir muabbir var-d / Kim grrse din ol yorar-d
6415 ndedi hatun an bi nz-la / Din aa bir bir eytdi rz-la
Ol muabbir bakd d tabrine / Pes aceb kald alap takdrine
330
Eytdi bu d tabirinde b-gmn / yle grnr kim gele Fahr- cihn
Ol ola hir zamn peygmberi / Hem ola anu dini ekden beri
Ol sendr sen anusn ek degl / hli ubu i ki grd dek degl
6420 Aa y ana olasn y hall / Usa olma olmasun gl mell
Mekkede Abdulmutallib oglna / Vargl anda bakgl anu alnna
Anda nr var tanugdur bu i / Tabiri oldur hakkat bu d
n Hadce bell bildi bu ii / k old gitdi dny tevii
Ald ml genc geldi Mekkeye / ntizr old ki takdr neyleye
6425 Ik iinde mln kld sebl / Dst gele dip gydi bunca ay u yl
Ol degldi maksud kim erlene / Yhud anu erliginden ferlene
Uzanurd mauka irmeg-in / Yani ol grdgini grmeg-in
Ik iinde gedi buna rzigr / hli irdi maksudna ol nigr
An kim grmidi grdi mutlaka / Ol yzi grmeg-ile irdi haka
6430 k u mak iinde ubu nz / Pdih srr-durur bu gizl rz
Pes anu aksi gelr karuuza / k olgl kim bakasn ol yze
nki bild ol Hadce nitdgin / Mustaf knda nie gitdgin
Dile bu kez Leyli Mecnn hlini / Kim bilesin k eri ahvlini
Bir zamnda var-d hayl-i Arab / Dile ubu hikmeti klgl aceb
6435 Bir muallim var-d anda ulu / Key Mslmn key edebl key hulu
Oba oglancuklarn dirmi-idi / Tar ilminden sebak virmi-idi
Leyli v v Mecnn dah anda meger / lm okrd birbirinden b-haber
Yidi yl gedi bular anda-y-d / Kan ol mak u k kanda-y-d
nkim irdi Mecnuna ol kutlu dem / Gzleri ya told glin ald gam
331
6440 Bakd Leyl yzine gz rmad / An kim ol grdi kimse grmedi
Grdi bir grkl nigrn mk-by / Oturupdur karusnda hb-ry
k old gitdi cmle cn u dil / Kald hayrn u dkendi kl-u-kl
Hem-ninler bildi Mecnn hlini / leme f itdiler ahvlini
Yidi yl grendgi ilmi tamm / Bir saatda yile virdi ves-selm
6445 nki ddi bu haber halk diline / Malum old cmle Bagdd iline
Leyliyi mektebden ald atas / Mecnun old cnn oda atas
Andan din Kays idi Mecnn ad / Kaysu old bad-ez-n mecnn ad
Kimsen kim yoymad k adn / Yazmad cnnda mak dadn
Leyli k Kays mecnn eyledi / Kays yoyd Leyl mecnn eyledi
6450 Anu in lem ire ad var / Cn iinde hem glde dad var
Sz kdr hli Mecnn szine / Geldk iit ii nedr szi ne
Ik aa nitdi serencm nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
nki Leyl k ddi Mecnuna / Bilmez old kendzin gnden gne
Ik iinde yavu kuld kendzin / Kanaru bakdysa grdi dst yzin
6455 Leyli k cnda n dutd makm / Leyli old tesbihi dilde mdm
Yriyicek yolda Leyl-y-idi / Oturursa hem ii Leyl-y-idi
Aak Leyl-y-idi nimet aa / Susasa Leyl-y-idi erbet aa
i ta Leyliden tolm-d / Leyliye dek Mecnn ad olm-d
nki Mecnn degrildi Leyliye / Leyli ad dndi bu kez Mevliye
6460 Leyli Leyl dir-iken Mecnn dili / Dile Mevl geldi gitdi mkili
Pes bu ku madini ol hak-durur / Kendyi kend sever mutlak-durur
Mevli aksi old Mecnn grdgi / Leyli dip ol kna cn virdgi
332
k u mak iinde ubu nz / Pdih srr-durur bu gizl rz
Pes anu aksi gelr karu gze / k olgl kim bakasn ol yze
6465 U iitdk Leyliyi Mecnn-la / Ik iinde nitdgin kldan kla
Gr bu kez glzr iinde ol gli / Karusnda nie kyner blbli
Dile imdi blbl-ile gl iin / Blbl zrsin gl gliin
n bakar blbl grr ol gl yzin / Undur b-re ol dem kendzin
Sabr kalmaz olur ol dem b-karr / Pes gle karu klur cnn nisr
6470 Yregi oynar u kyner kanad / Yanar ol bulsa dben yanad
Nli zr klur b-hiten / Rikkat eyler anu nin iiden
i kyner blbl anda zr zr / Kim ninden olur ol glzr zr
B-hod olur pes der ol dem yire / Yani makun diler kim cn vire
n grr bu hl-la gl blbli / Blble syler bu kez ol gl dili
6475 Eydr u ben karu durmvan saa / Ik-la sen baa her dem baksaa
Neyn olursn sen iy blbl del / Ne revdur olmak ussndan alu
Hslu ne b-hd olmakdan sen / Ne revdur topraga dmek ten
Blbl eydr hl diliyle ol gle / nki k aglaya mak gle
Mauku nz uzar k gin / Kalmaz anda akl u dni gn gnin
6480 Mauka karu pes ol dem ka / Topraga dmek msellem ka /
Blbl gl gler ubu szine / Yani azrgar an kendzine
Eydr iy blbl bu mdur k ii / Mauka bunak m k bak
Blbl eydr n bakarvan ben saa / Sende grnr Tarnu sun baa
Hem gelr by- latf-i Mustaf / Anu-un mest olurvam iy saf
6485 n alap k v peygmber deri / Sendedr sensin iekler serveri
333
Sini grp nie k olmayam / Y sen kuda nin lmeyem
Sini sevmekden gelr bu i baa / Zri v feryd u bu nli baa
n benm blblligm senden ola / Bu benm im nie benden ola
Pes gl-ile blbl ii byledr / Bell bil blbli gl syledr
6490 Pes bil kim mauka k-durur / k hlden hle ol dndrr
k u mak iinde ubu nz / Pdih srr-durur bu gizl rz
Pes anu aksi gelr karuuza / k olgl kim bakasn ol yze
n iitd blbl-ile gl iin / Blbl agladugn gl gliin
Dile imdi ol sadef katre-y-ile / Eydeym nitgini kldan kla
6495 Katre oldur kim iner gkden yire / Dirgze lmi yiri ol cn vire
Ol eserden kurm yir ya ola / Bite nimet cmle halka a ola
Yir yzi glzr ola ol katreden / Kim bilr ol katren asl neden
Cmle halk ol katren mtkdur / Anu-un kim bu halka skidr
rr her nesneye b- hayt / Dnyada anu-la bulnur hayt
Vecealn minel-mi klle eyin hayyin 21/30
6500 ol deizler kim bu yir karnnda var / Cmle ol katreye karu intizr
Kamu nesne muntazrdur hd aa / Ynini dutm-durur andn yaa
Lki vardur bir acyib cnavar / Kamudan ol katreyi artuk sever
Zre kim oldur anu sermyesi / Cn iinde nakd u genc myesi
Kamu dillerde sadef dirler aa / id ubu hikmeti batgl taa
6505 Ol deiz karnda dutmdur makm / Gkdeki katreye kdur mdm
yle kdur ki her dem her zamn / Ik-un terk eyler ol mlk mekn
Kor deiz karn kar su stine / Yani kim karu gelr ol dstna
334
Dst n bulmaz tolar gli cnn / Yine dner kara iner ser-nign
Gnde bi kez h iner h kar / Yani gzler dst yoln her dem bakar
6510 nki dartar ol sadef bu zahmeti / rir pes pdihu rahmeti
Gkden ol katre iner destr-la / i ta h mzeyyen nr-la
nki katre indgin bildi sadef / kd aa karu durd saff u saf
Tze alur agz-la ol yagmur / Zra kim gizldr anda hak nur
n sadef kursagna yagmur der / Ol mahabbet od-la kaynar bier
6515 Pes olur her katre drr-i hvr / Anu-un kanda derd h var
nki gkden indi neysn katresi / Kymeti dr old her bir dnesi
Bu sadef ol katreye k degl / Andag hak nrnadur cn kul
Mauk oldur bu sadef k aa / Baglanupdur cn iinden baksaa
Katreye ann sadef k-durur / Anda Allah nr var bayk durur
6520 k u mak iinde ubu nz / Pdih srr-durur bu gizl rz
Pes anu aksi gelr karuuza / k olgl kim bakasn ol yze
U bilindi ol sadef katre-y-ile / Niedr ol k u ol sevd-y-la
Dile imdi cn-la ten hlini / Ik iinde niedr ahvlini
Ol zamn kim hak yaratd cnlar / Cnlara kld k ihsnlar
6525 Gk yaratd cnlara seyrn-un / Yir yaratd tenlere meydn-un
Yirde gkde her ne kim varsa mukm / Eyledi cna musahhar ol Kadm
Ve sahhara lekm m fis-semvti
vem fil-arz ceman minh 45/13
Zre kim ol cn iinde cn kod / Kendliginden dkenmez kn kod
Cn iinde gizledi genci-i nihn / An ister ygrp cmle cihn
335
Cnda nkim genc-i pinhn kod ol / lem ire cn sultn kod ol
6530 Pes gerek sultn-un bir tahtgh / Kim gele ol tahta otra pdih
Hkm ide bu cmle lem mlkine / Rzigru sona v ilkine
Pes yaratd sreti drd nesneden / b u te hk bd old beden
Drt direkdr yani taht gtre / Kim gele taht zre sultn otura
Kend gencinden yine ol b-niyz / Gizledi ol drt direk altnda rz
6535 T ki sultn genc-i tahta atlana / Genc-ile bu saltanat kuvvetlene
Kend pertvdur ol genc-i nihn / Kim anula kyim ola bu cihn
Hliy cn geldi kond tahtna / Bakd tahtu gencine v rahtna
Grdi bundan nie hikmet kopsar / Nie iler yksar u yapsar
Hem dah taht alad sultnn / Yani sret grdi kend cnn
6540 Alad kim cn elinde kamu i / Yani kim sultn elinde kamu i
nki byle grdi birbirsin bular / Cn u ten pes birbirisin sevdiler
Cn grdi k old ten dah / Hem tene efkat brakd cn dah
Eyle sevdi birbirin bu cn u ten / Kim bularda olmad h sen ben
let old ten bu cna i virr / iinde cn tene cnbi virr
6545 Her bir ide yolda olmdur bile / Bile iler her ii kldan kla
Kahr u lutf u fsk u tat hayr u er / Cn-la tende biledr her hner
Anu-un cn u ten ayrlmaga / Rz olmaz b-veflk klmaga
Birbirine pes bular k-durur / Kamu tende ubu i bayk-durur
Nie sevdi birbirin bunlar aceb / Orta yirde sevgye neymi sebeb
6550 Birbirinde genc-i pinhn tuydlar / Anu-un birbirine uydlar
k u mak iinde ubu nz / Pdih srr-durur bu gizl rz
336
Pes anu aksi gelr karuuza / k olgl kim bakasn ol yze
Ol sekiz nesne ki vard u tamm / Ik iinde oldlar kyim-makm
Sbit old bunlara k verzii / Tanug old kendye kend ii
6555 lerinden malum old hlleri / lem ire sylenr ahvlleri
Her ki yolda old ka lmedi / len oldur ka yolda olmad
Bkidr bu k ezelden t-ebed / Ik kend sad mlke ol Ahad
Aksini ka mukbil eyledi / Bunlar birbirne kbil eyledi
Hem havle kld k aksine / Ala imdi k nedr aksi ne
6560 Ger anu aksi cihna tolmasa / Yhud an sevmeye k olmasa
Bu cihn nie gelrdi h h / Hd tolupdur mekr hle p p
Pes cihn ka seyrn eyledi / Dstlara k virdi hayrn eyledi
Cmle nesne k-la kyim-durur / Yog olursa kamu k dyim-durur
Ik degl mi arh sergerdn klan / Ay u gni durmadn gerdn klan
6565 Ik degl mi yili dn gn yildren / Akdup suy deizler dolduran
Ik degl mi yiri bir yirde dutan / Drl nimetler olup yirden biten
Ik degl mi akla dni greden / lerin unutdurup i greden
Ik degl mi ba iinde oturan / Devlet olup dutdug ii bitren
Ik degl mi cn iinde cn olan / H dkenmez dr dkp ol kn olan
6570 Ik degl mi ol glde genc olan / An istep yine anda renc olan
Ik degl mi nefse kullk greden / Sevdgine kul degl mi bu beden
Ik degl mi ol yrekler kaynadan / Ml yagma buyurup ba oynadan
Ik degl mi tc u taht terk iden / Pdihla ahd u peymn berkiden
Kamu nesne ka kuldur k h / Ik hkim kod mlke pdih
337
6575 Pes bu k cnna krnedr / Kim bu ku emine pervnedr
evrinr dn gn diler kim nr ola / Yani ka kyne kll nr ola
Ik u k sarf ola ol mauka / Gide bu sen ben kala ol mauka
Kendzin kend gre kend seve / Ubu man cem olup geldi eve
y Hudy rz klgl kamuya / Kim bu evde bu ii byle tuya
YEDN DSTN SEKZN BBDAN
BEYN DER KM MADN- SEBA
SEKZ NESNESZ hSIL OLMAZ VE
LYIK-I SKKE- SALTANAT HEM OLMAZ
YLE DEM BTINI BR
CEVHERDR NRN hAK TAL ANI
SEKZ NESNEYLE ZUHRA GETRR
6580 Yine glm madini c eyledi / Ol eser bu akl serh eyledi
Kaynad ser c- dil geldi dile / Ol neden kaynar an kim ne bile
Yanmayna oda nesne kaynamaz / Tamayna dik tara oynamaz
Grmese gz kimseden virmez nin / Bilmedk ilmi bu dil klmaz beyn
Sz mi var kim dil an sylemedi / Y ne i kald kim el eylemedi
6585 Ne ola kim gzler an grmedi / Y ne vardur kim gller irmedi
Her ne kim Hlk yaratd dnyada / ikr v nihn geldi ada
Cmlesin bildi bu zrekler tamm / Malum old bunlara her bir makm
Yirde gkde ne ki varsa buldlar / Her i asln nedendr bildiler
Bildiler her bir met kandan gelr / Kank cevher kank madinden gelr
6590 Buldlar her drl cevher knn / Bildiler nitmek gerek erknn
338
Geldi ol erkn-la cevher ele / Sanat old ddi ol elden ele
Nie bi yldur ki ol sanat yrir / Kazlur madinler cevher erir
Alur ol gizl genc olur ayn / Madin eydrler aa bell beyn
Dnyada hd kn u madin ok-durur / Nie eydem kim hisb yok-durur
6595 lla ol kn kim biter anda gmi / Dile anu hikmeti nie-y-imi
Ne sebeble ol urufdan ayrlur / arb- h dutmaga lyk olur
T kim anda yazla bir h ad / Hem Muhammed ad hem Allah ad
Hsl olur ol sekiz nesne-y-ile / Dile bir bir eydeym kim ne-y-ile
n bilesin her bir i adn / Alayasn sen bu man dadn
6600 Evvel aa destur- sultn gerek / Eyde ol yirde baa bir kn gerek
Hkm ide hkim koya v ml vire / Andan ol madin bu halka el vire
Yohsa sultn destur olmaz-sa / Pdihdan bir hkm gelmez-ise
Kendzinden kimse madin aamaz / Anda nesne yiyemez iemez
Yirde ol madin kalur yle batl / Kendzinden kend hd kmak muhl
6605 Halk dah n hkm yokdur aamaz / Ol urufdan evheri h seemez
An bes evvel hkmdr ileden / Ol ikini i bu kez bilgil neden
Aa ikini bu kez std ola / Kim elinde dd u hem istd ola
Neylemek nitmek gerekdr bile ol / Kim bu yir altnda cevher bula ol
bilendr baa ilten her ii / nki bilmez neyleye bilmez kii
6610 n kifyet ola anula bile / Lcerem nitmek gerekdr ol bile
Alaya her kanda cevher var-sa / Cevher asln bile ister-ise
Halk iinde ol ola cevher-ins / Aa sora her ii gevher-ins
Madin hem kedhuds ol ola / Tagda ol yir kar aa yol ola
339
nki bild madin stdn / Aladu cevher-insu adn
6615 Ne gerek stda bilgil bu kezin / Kim gide tag altna azn azn
Aa bir muhkem klng olmak gerek / An ol std ele almak gerek
Kim anula toprag u ta ahtara / Gizl genci ubu halka gstere
Eyle bil yir kar bir zindn-durur / Cevher ol zindnda bir sultn-durur
Nie yl mahbs olupd anda ol / H kimesne amad aa yol
6620 Urludur zindnda bir muhkem kilid / Bu klng anu dilidr key iid
Ger klng olmasa an kim aa / Ta tograp ta iinden kim gee
nkim stdu klngi olmaya / Tag iinde cevhere yol bulmaya
nkim ol ini neymi aladu / Ger klng olmazsa olmaz diled
mdi gel drdinisin gr bir i yr / Anda dah bir iitgil kim ne var
6625 Ol bu cevherdr ki yir altnda ol / Dn gn oldur istenen madinde ol
Buna renc rzigr eltdkleri / Yani bulmakdur murd ol cevheri
Cevheri yok yirde madin lamaz / Kimse anda gelben i balamaz
Maksud ol cevher-durur ansuz ne i / Irgad ilep an ister yay u k
Topraga cevher dpdr renk renk / Taglar altndan kar ol teng teng
6630 lla cevher rengi yirde bir degl / Kank renkde olsa ol olur kabl
Yidi drl reng iinde cevheri / Gricek alar bilr ol cevher
Rengine bakmaz aa cevher gerek / Cevheri alamaga key er gerek
Cevher old bu kez aa bir kre / Eyler std ki cevher szura
Cevheri hem ol kreye toldurur / Oldur an ie getren ol-durur
6635 Pes biini leti ol kredr / Kim bu cevher topragn ol diredur
Oldur an cem iden bir yirde h / Kim bu cevher anu ire ola c
340
Kaynaya anda urufdan ayrla / Gide toprak ad gmi ad ola
Heft rengin dker anda ol gmi / Gitdi mkil malum old ol gm i
Ger bu cevher dmeye ol kreye / Halk iinde aka nie reye
6640 lla topragdan gmii ayran / Oddur an kend hlinden ran
Pes aa altn let od-m / Cevhere od olmasa olmaz gmi
Ger yimezse toprag ol od zahmn / H kabl itmez kimesne hkmini
Oddur an kzduruban kaynadan / Kaynadup yirl yirinde oynadan
Od ardur hir anu zini / Kim iner ol yire srr yzini
6645 Oddur an dndren hlden hle / Oddur an gezdren ilden ile
T dine oda ol toprag-d / Belki hayvn otlag bir tag-d
Od dah hd neylese eyler aa / lla hikmet var dah eydem saa
Aa kurun koymayna erimez / Kimseye ol kend gencin virimez
Gmii kurundur andan indren / Ayrup topragdan adn dndren
6650 Aa y kurun gerek y mrdeseng / Yohsa kaynar kaskat olur hem seng
Pes yidini leti kurun imi / Ansuz ayrlmaz urfdan ol gmi
Gmii ayrtlayan kurun-durur / Hem eridr hem iner hem indrr
Secdeye indrmeyine gmii / Komaz elinden bu kurun iy kii
Gmi indi topraga urd yzin / n urfdan ayru buld kendzin
6655 Bu kez ol kurundan ayrlmak diler / Ayrluban klli pk olmak diler
Bir yine kaynar szar kldan geer / Yani kll kl u hem kldan geer
Bu kez ol sf gmi old tamm / Bell bildi an cmle hs u m
Sflk n kim aa bayk olur / arb- h dutmaga lyk olur
Pes yazlur stine sultn ad / Mustaf v Hlk u Rahmn ad
341
6660 Allah ad nkim aa nak olur / Pes bu lem halkna ol bah olur
Sikke birle aka olur ol gmi / let sekzinisi ol zarb imi
Aglayanlar an grse avnur / Ol geliek kaygulular sevinr
Ol kime gelse aa izzet gelr / Ummaduk yirden biter nimet gelr
Giderr halkdan zamne errini / Halk iinde artug eyler ferrini
6665 Toyar andan a u yal tonanur / Her ne kim ol dir-ise halk inanur
Ol gmidr sanmagl bunda murd / Mani dut kim kalmayasn n-murd
Ol anuun halk iinde yzldr / Kim yzinde Allah ad yazldur
mdi gel bir bak bu sz srrna / Alagl kim manisi ne srr ne
Bu meseldr kim didm bir bir saa / Dilegil bu maniyi den soa
6670 Baglagl bu ilmi lem stine / Madin iste mani genci kasdna
mdi gel bu leme dutgl misl / Gr ki madindr bu dny mani ml
Maniyi hak sad lem tagna / Karupdur bu surat topragna
Dnyada halk derdine oldur dev / Nie hcetler olur andan rev
mdi man kandadur bilme gerek / Manide cevher nedr bulma gerek
6675 Maniden cevher karmak niedr / id imdi kim hikyet nitedr
ol kim eytdm ilk gerek destr- h / Manide bilgil kim ol hkm-i lh
Old ol kim bu madin ala / Kendn ol gizl genci sala
Pdihdan ger bu destr olmaya / Davet eyle dip iret gelmeye
Kim aayd bu gller madinin / Kim seeydi kfr-ile slm dinin
6680 Dn ho kend kendden almad / T ki hak bildrmedi halk bilmedi
Pes aa evvel gerek hkm-i lh / Nitekim madinlere destr- h
Destur ardna gerek std ola / Kim elinde dd u hem istd ola
342
Viribidi enbiy v evliy / Kim bu man cevherin bunlar tuya /
Kanda cevher varsa bunlar bileler / steyeler halk iinde bulalar
6685 Zra kim cevher bilen bunlar-durur / eksz ol cevher bularda var-durur
Gelmeseydi enbiy v evliy / Kim degreydi bizi bu maniye
Bunlara malm bu man cevheri / Nitekim cevher bilr ol cevher
Bunlaru bu kez gerekdr leti / Kim elinde yumag ola her kat
Zra cevher kat yirde gizldr / Yani man berk glde yazludur
6690 An amaga drst let gerek / leti ne yan kim yet gerek
lm-i hikmet birle Kurn yeti / ol gl umagu oldur leti
Pes bu letdr gl bendin sken / Madin eylep maniyi dara dken
Nitekim tagda klngdr yol aan / Tag iinden cevheri dara saan
n kim elde let old muteber / Girdi lem halknu glin kazar
6695 Yani kim cevher gerek ol kiiye / Kanda cevher var-sa hd ya
Belki halku cevheri ol sdk-durur / Tanug sdku dilinde nutk-durur
idiek hakk ikrr eyleye / hak yolnda cnn sr eyleye
lla bil kim halk dpdr reng reng / Trk Tcik Ermen v Rm u Zeng
Us u erkes Kpak u Krd Mogul / Her birinde mani dmidr nugul
6700 Renk renkdr cins cinsdr grsee / Pes cevhir isteyen bakmaz aa
Cmle halk davet eylerler dine / Nitekim cevher dpdr madine
Cevherler rengine bakmaz olur / Kank renkde var-sa cevher alur
Bu kezin bir yir gerek ol davete / Kim bu halk anda gele crhi bite
Ol erenler sohbetidr gresi / Yani sohbetdr bu dem kresi
6705 nki halku sdk vardur grdiler / Davet eylep sohbete dirrdiler
343
Bunlar cem eyleyen sohbet-durur / A gz bir gr ki ne hikmet-durur
Halka bu sohbet-durur gl bag / Nitekim kre tagtmaz toprag
Kimsene kim sohbete ol dmedi / Bell bil hm-durur ol bimedi
Sohbete ddi bu kez kzmak gerek / Cn iinden cevheri szmak gerek
6710 Ik gerek kim kzdura bu cnlar / Nitekim od kaynadur ol knlar
Halk hlden hle kdur dndren / Arduban kibr evinden indren
Ikdur hir tende cnlar kaynadan / Vecd hlet birle tenler oynadan
Ik-durur kim halk kibrinden seer / Miskin eyler kibr ile knden geer
Cmle illetden bu k ardur / Lcerem kim kime gelse ardur
6715 Nitekim toprak iinden cevheri / Od ayrtlar topragndan cevheri
mdi vardur bunda bir hikmet dah / Gle yaz bu szi her dem oh
Gr ki k yaluz barmaz halk-la / Ik bu halk neyle ardur hulk-la
Bu sze ister-ise oldur dell / Kim habb hulkn gdi ol Cell
Ve inneke leal hulukin azmin 68/4
Pes gerek bu k iinde hulk ola / Kim anula halk dne hlden hle
6720 Yohsa k yaluz bu halk huk dutar / Kaynaduka kurdur tadan beter
Hulk-la halku bagn bendin sker / Cn iinden cevherin dara dker
Kopar anda zikr tat terk baht / hak yolnda terk ider ol tc u taht
Ik-la hulkdur ki halk dndrr / Chil kibrin keser ba indrr
Nitekim ol od-la kurun ii / Topragndan ayrur ol gmii
6725 nki bu halk old illetden ber / Cn iinden dara gelr cevheri
Pes bu kez yazlur aa Allah ad / Nitekim aka yzinde h ad
n urlur aa ol zarb- lh / Olur ol slm evinde pdih
344
Kamulardan artug olur kymeti / Dnyada hem hiretde izzeti
Kim anu yzin grrse d olur / Kaygusndan lem zd olur
6730 Cmle hcetler olur anda rev / Derdller gline ola ol dev
An bulan bay ola yohsul-sa / An gren h ola ger kul-sa
Kim anula baglasa ahd vef / Tar andan rz hem ol Mustaf
Ol sekiz nesne kim urdukd misl / U tamm old dah yokdur mecl
Dn dny bezedi birbirine / Sretin oh v gr tefsri ne
6735 yle ibret ilmin al dir hak saa / Ubudur ol gz aup baksaa
Fatebir y ulil-ebsri 9/2
Her kimesne kim bu ilmi bilmedi / Mani ister ol velkin bulmad
Her kim kim gzi ald tamm / Grdi kim ibret toludur her makm
Yir gk grdi tolu sansuz varak / Her varakda yazludur yz bi sebak
Her sebakdan okd ibretleri / Alad ibretde bu hikmetleri
6740 Sen dah ger gz ald-y-sa / Aklu ubu maniyi bildi-y-ise
Gr ki lem bir kitbdur muteber / Mani gencinden virr her dem haber
Yazludur zerrt- lem harf harf / Z kitb u z lgat z nahv u sarf
Degme bir zerrt iinde bir hner / Pr mendr bu lem pr hner
Gz gerek kim gre v akl alaya
Alayanlar lcerem kim talaya
6745 n ald ka bu medrese / Gzine ibret grindi her nese
Kanda baksa grr anda mani var / Ne grrse okr andan maniler
Hem grr hem gsterr grenlere / Sdk-la ka gl virenlere
ka v sdka virdi Cell / Kim neye bakd-y-sa buld dell
345
y alab sen rz klgl kamuya / Kim koya kibr kini ka uya
SEKZN DSTN SEKZN BBDAN
BEYN DER KM DRL NMETLER K
YRDEN BTER SEKZ NESNESZ SRET-
MKN BAGLAMAZ VE AKL-I KL KM
HALFE- hAKDUR BU SEKZ SRETE
GETRR
6750 Ik odndan yine glm kaynad / Mani mevci tad tara oynad
Cn diler kim gizl genci ala / Gizl rzum u yine geldi dile
nki hakdan glme ddi eser / Gzlerm bu leme kld nazar
lemi grdm kitbdur key ulu / lm ibret birle hikmet yazlu
dem ol lemde bir gzg gibi / Bir iit sen bu acyib tertibi
6755 lem ire ne ki var zulmt u nr / Bakdum ol gzg iinde grinr
Vcib old pes bu szi sylemek / Bildrben halka malm eylemek
Tar gz virdi bize grmek-in / Dil dah virdi haber virmek-in
lem nakn gze arz eyledi / bret alu dip bize farz eyledi
Fatebir y ulil-ebsri 59/2
Pes bu lem toptolu ibret-durur / Degme bir ibretde bir hikmet durur
6760 B-hisb u b-nihyetdr bu hl / Kamusn hd bir kii bilmek muhl
lla lemde sekiz drl ii / Nite bilmez grben uslu kii
Ger dilerse ol ii eydem saa / Dut kulagu bir dem uht benden yaa
A gz bak leme gr niedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Yiri ggi n yaratd ol Kadm / Yirde gkde gr ne kod ol hakm
346
6765 Birbirine nie muhtc eyledi / Her birin bir gr ki nie toylad
Gk muallak gr nie durmu nie / Nie durm ar gr gkden yce
Nie alakda durupdur bak yire / Yir alt kandadur hd kim ire
Kamudan alak bu yirdr yce ar / Akl-la bak kan ar u kan fer
Feri hak su stine urm-durur / Ar hem su stine durm-durur
Ve kne aruh alel-mi 11/7
6770 Ol su cndur bu tenidr ol sunu / Bu su tendr cn ol hem bu ten
Rzk halku ol deizde bah olur / Ol eserden bu iekler nak olur
ndi gel girlm bu sz takrrine / Bir nazar kl Tarnu takdrine
Gr alab bunlar nie irgrr / Ne makmdan irgrben dirgrr
Dirgriek gr bulardan ne biter / Alayana ubu sz man yiter
6775 Eydeym bir bir saa takrrini / Kim bilesin Tarnu takdrini
Dile imdi ol sekiz drl ii / Kim anula yarnur her bir kii
erhi birle eydeym bir bir saa / Kim bilesin bu ii den soa
Biri oldur kim alapdan emr olur / ol ie kim kimse bilmez ol bilr
Hak diler kim yirde nimet bitre / Cmle halka yidre v yitre
6780 Toylaya anu-la kullarn / Bayda bu cmle yohsullarn
Kamuya rzkn virr gnden gne / Toydurur dilendrr dnden dne
Pes olur ol mir emri revn / Kim heme ol-durur emri revn
Ol emir hakdan firitehler dapa / Gelr alur bunlar an yir pe
Bir dah ol kim firitehler-durur / lemek-n an kim hak buyurur
6785 Pdihdan ne ki emr old-y-sa / Bunlar iler nie buyruld-y-sa
Ve yefalne m ymerne
347
16/50
Anu-un eyledi hak bunlar / Emrine karu durupdur ynleri
Dutalar ol emri hergiz armadn / leyeler dn gndz durmadn
Pes bular pdih emri srer / Her ne kim buyrldsa ol dem irer
Bunlar emr indrr ol bulda / Ol firitehler buldla gr nide
6790 Birisi hem ol bultdur kim yorr / Ol hevda Tar sunndan durr
Kar u yagmur yagmaga oldur sebeb / Ol dah kullarda bir kuldur aceb
Hem biter ol ol hevda hem yiter / Hem olur kim gk yzin dpdz dutar
Geh durur taglar gibi v geh yrir / Geh kopar ol yog-iken gh erir
Geh muallak ol hevda seyr ider / Kanaru kim hkm ola anda gider
6795 Pes firiteh ol buld indrr / ol deizler zre an kondurur
Hem deizdr ol sekiz iden biri / Kimse bilmez nie gnlikdr yiri
evresin taglar dutupdur muteber / Alt kanda kimsene virmez haber
Nie drl cnavarlar bisler ol / Nie kymetl gherler gizler ol
Nie genc anda kalupdur irmez el / Garka varm kimseye ol virmez el
6800 Zra anda su tolupdur b-hisb / Halka ol hem sed olupdur hem hicb
Biri sudur kim aa tolm-durur / Nieler ol suda gark olm-durur
Nie yz bi emeler dirlr aa / Nie rmaklar gelr bir baksaa
Nie mevc oynar ki saymaz kimsene / alkanuban dara dmez bir dene
Ygrir anda nie yz bi gemi / Degme birsinde nie yz dem
6805 Kimi andan gep irr maksuda / Kimi gark olur kim lr ol suda
Ol firitehler ki bult indrr / Bu deizde an suya bandurur
Alur ol suy gider ardan yaa / Bir iit bu hikmeti batgl taa
348
Ol deiz kim ar anu stindedr / An sret bilme rh zindedr
Klli ey ol sudandur dirligi / Zre anu Tardandur dirligi
Ve cealn minel-mi klle eyin Hayyin 21/30
6810 Bu deiz kim yirdedr bir uludur / Ger nie kim cismi b-had oludur
Bu su tendr bu sunu cndur ol / Cmle halku rzknu kndur ol
ol sekizden birisi bu su-durur / Kim l dirgzmek aa h-durur
Hak demde eyler andan bu suya / Viribir ol diriyi bu lye
Ol geliek bu l su dirilr / Ol eserden gkde nevbet urlur
6815 Pes olur bu ac su datlu sular / Salup bu yir yzin dpdz sular
Ol sudan hem l yirler dirilr / Cmle halku rzk andan virilr
n der topraga ol yagmur suy / Topragu nimet bitrmekdr huy
Ol sekizden birisi bu yir-durur / Kim alap bu rzk andan virdrrHak bu yirde dzdi halku hnn
6820 Dnyada bu drl nimet huk u ter / Grsee kim cmle bu yirden biter
Pes bu yir badan baa bir hn-durur / Cmle halk hak bu hndan toyurur
nki bitdi h hubbt u nebt / Ad dad dnyada dutd sebt
Her birinde hsiyetler var-durur / Her biri bir drl kuvvet arturur
Bada akl u gzde nr u dilde sz / Bu yimek imekdr hir ilde sz
6825 Bilde nesl kolda kuvvet elde i / ol nebtdandur bu kamu perveri
Ol sekiz drl i u old tamm / Anu-la dirilr bu hs u m
Aladusa bir bir eytdm adn / Yine eydem kim bilesin dadn
Bir emirdr bir firiteh bir bult / Bir deizdr biri sudur key iit
Biri ol gkdeki sudur biri yir / Biri nimetdr ki bu halk an yir
6830 mdi gel kendze a gzi / Aklu dir ala bir kendzi
349
Bu meseldr baglagl kendze / Kim bu man yzi grne gze
Dile imdi bu mesel nieydgin / Kim bilesin bunda man neydgin
Ol zamn kim hak yaratd lemi / Hem kopard lem ire demi
Her neyi kim leme nak eyledi / demler cismine bah eyledi
6835 Bu sz Kurnda vardur yeti / Okynak biline sz gyeti
Ve f-enfsikm efel tubsirne 51/21
Geldk imdi ol mesel takrrine / Din eytdk girelm tabrine
Ol sekiz nesne kim eytdm dnyada / erhi birle kamus geldi ada
Gr bular kend cismde nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Ol emirdr ol ki aklu hkm ider / Ol hkm her azya yol var gider
6840 Yani akl ister ki bir i eyleye / Kend ilmin halka malm eyleye
Halk bile kim bunda kimse var-durur / Hem dutar hem iidr hem grr
Cmle i ol hkm elinde ilenr / Bilmeyenler ii andan grenr
Ol hkm bu akl iinde oturur / Azalarda nie iler bitrr
Geldi bu kez ol hkm bu barmaga / Buyrug old bunda i baarmaga
6845 Yani barmaklar heme idedr / ol firitehler gibi yumdadur
Ol akl ne hkm iderse bu dutar / Gr ki barmakdan nie iler biter
Nie drl sanat u nie hner / Nie drl ilere ol el sunar
Gr bu barmakdan neler sdr olur / Her ne kim yaz dir-ise hzr olur
Pes bu barmaklar firitehler gibi / hkm iitmekdr heme tertibi
6850 n akldan hkm iridi barmaga / Buyrug old bunda i baarmaga
Sund bu barmak kalem ald bu kez / Ol firiteh bulda geldi bu kez
Bu kalem yan meseldr bulda / Kim mrekkeb birle kgad lide
350
Ol bultlar nitekim gtrr suy / Bu kalem hem su gtrmekdr huy
n bulda bu kalem geldi mesel / Pes feritehler gibi old bu el
6855 Kim kalem buldn heme indrr / ol deize kim devtdur bandurur
Bu devtlar ol deizler gibidr / evresi muhkem deiz tertbidr
Ortas sudur tolu genc-i nihn / An ister ygrip cmle cihn
Garka varmdur suda ol gencine / Ala imdi suy nedr genci ne
n mesel geldi deize bu devd / Pes deiz suyna bezer bu midd
6860 Nie fikret gemsi anda ygrir / Nesne hsl eyleyem dip sevnir
Anda bu ende cmle avdur / Nie yz bi mani anu mevcidr
Kamusyla bu middu cn yok / Kimseye sylemege imkn yok
Barmag an bu kalemle gtrr / Cn diley akl ine getrr
Akl iinde bir deiz vardur nihn / Kim anula diridr cmle cihn
6865 Dni ehli dni eydrler aa / Cmle i cn oldur grsee
Ol deizden bu midda cn gelr / Hem usl u hkm hem ihsn gelr
Nitekim ardan bulda su iner / Anu-la bu sunu hli dner
n midda geldi aklu dnii / Ol middu gr neye degdi ii
Yagd yagmur told andan yazlar / Yani kim kgd yzinde yazular
6870 Sahralardur kgd lmi yir gibi / ol kurm yire bezer tertibi
n kalemden yagd yagmur bitdi harf / harf iinde old man cna sarf
Degme bir harf old andan bir nihl / Grkl sz grkl agaca geldi misl
Elem-tera keyfe zaraballhu meselen
kelimeten tayyibeten ke-eceretin
tayyibetin asluh sbitun ve feruh
351
fis-semi 14/24
Dn yirinde berkimi bak kkine / Gr budagn km mn ggine
lm hikmetler yimi olm aa / Gz aup bu ibrete bir baksaa
6875 Her ki yirse bu agacu yimiin / Amaya h tok ola yazn kn
Cn gl n kim bu nimetden yiye / Kuvveti v ferri arta semriye
Kopa her uzvndan anu bir hner / Ol yimiden yiyen ola pr hner
Akl iinde artura hak fikrini / Artura hem dilde Allah zikrini
Gzlerin nr arta ekszin / Kanaru baksa gre ol dst yzin
6880 n gzinden gtrile cmle hicb / Her bir nden kulag ide hitb
Ellerinde dd u hem istd ola / Her bir ide ol kii std ola
Zhd tat kopa nefsinden mdm / k ola aa cmle hs u m
Her nefes kim ala vire ol kii / Hem yka v hem yapa her bir ii
Arta glinde mahabbet cnda hl / Pes bula ol hakk-la kurb- visl
6885 Ol sekiz nesne kim eytdmdi saa / U dile geldi kamu den soa
Her ne kim varsa bu lemde mukm / Nefsler iinde koyupdur ol Kadm
Se-nrhim ytin fil-fki ve
f-enfsihim 41/53
Nefs-ile lem mukbil geldi gr / Birbirine nie kbil geldi gr
Geldi aklu hkmi Allah emrine / Yani nyib buyrug h emrine
Geldi barmaklar firitehler gibi / Buyrlan ilemekdr tertibi
6890 Hem kalem geldi mukbil bulda / Yani bult kuru yiri lide
Pes deize bezedi geldi devd / Hem deniz suyna bezer midd
ol bult kim suy alur dem-be-dem / U mrekkeb kim alur her dem kalem
352
Ol deiz kim ar anu stindedr / Bu bult suy anula zindedr
Akl iinde nie kim dni durur / Ol kalem de bu midda cn virr
6895 Yir yzi geldi misl ol kgda / Yani sahrdur bu safha iy dede
Nitekim yagmurla sahr ferlenr / Safha ire yazlak nrlanur
Yazda nimet biter ten yir an / Yazuda hem mani var sen dir an
Dnya ehli nimeti anbr urur / kilu anbr bu man-durur
Bu suratdan manidr maksdumuz / Manide mandr ol mabdumuz
6900 Pes bu sret ortada bir gzgdr / Cmle lem nak anda grndur
Srete bak grine nak- cihn / Maniye bak bulna genc-i nihn
dem oldur ki ol man bile / Alaya bu hikmeti kldan kla
Her ki yokdur anda ilm marifet / Aa i tat i zhd masiyet
Marifet oldur kii nefsin bile / Yiri ggi kend nefsinde bula
6905 Masiyetdr bilmemek kendzini / Dne degrmidr ol gndzini
Bahtulu ol cn ki geldi kendye / Kendzi hem gzg old kendye
Kendzinde kend buld kendzin / Kendzine syledi kend szin
Mkilin hem kendye sord yine / Kendye kend haber virdi yine
Kendden kendzine std var / Kendzinden kendn istd var
6910 Kendzinde kend buld maksudn / Kend gzgsinde grdi mabudn
Kendzin bilmekdr ol yigrek hner / Ol bilden old uslu deller
Her ki bildi kendyi bildi hak / Ol kii ne istesn ayruk dak
Men arefe nefsehu fekad arefe rabbehu
Malum old bes bu hikmetler tamm / Nak olupdur nefs iinde her makam
dem bir krghdur muteber / lenr kudretden i virlr haber
353
6915 Yirde gkde nie hal kim dnedur / Bunda dnen ol degl mi y nedr
n bu man ka old ayn / Yiri ggi kendde buld ayn
Gzini v glini cem eyledi / Cem iinde hak an em eyledi
Pes bu em revnak yanmak-durur / Yanadursun yanduran n hak-durur
Kim yanarsa ka kll nr ola / Kanda dursa durdug yir Tr ola
6920 Kla ol Trda mnct nihn / Vire her dem b-nindan ol nin
Dstlara sen rz klgl iy Kerm / Rahmetden mani gster iy Rahm
DOKUZINI DSTN SEKZN
BBDAN BEYN-I hADS- ALEYKM
BS-SEVDL-AZAM DER
BL KM VCD-I DEM BR MUTEBER
ARDUR VE SEKZ DERVZES VAR VE
AKL KM BU ARU SULTNIDUR HER
NESNE KM OL DERVZELERE GRR VE
IKAR ANU TASARRUFI-Y-ILADUR
Kan ol kim kendzin grmek diler / Kendden kend haber virmek diler
Bilmek ister kendyi kim kim-durur / Kend nedr ne neye hkim-durur
Kank mlkn hkimidr kendzi / Ne makmda sylenp dutlur szi
6925 ehri kank hkmini kim iidr / hkm iinde kimdr ol kim iidr
Kend ehrinde ne iler hkmi ne / Baksun imdi kend kend hkmine
nki ii malum ola kiiye / iinden aa nesne ya
Gre kend cismini bir ehr ulu / Yirde gkde ne ki var anda tolu
ol aleykm bis-sevdil-azam / Manide oldur bu cism-i dem
354
6930 Yani kim kendze gelgil didi / Kend kend cismi bilgil didi
Bil ki cism bir ehirdr muteber / Ger bilmezse bilenden al haber
ehr iinde var-durur bir tahtgh / Kanda kim taht olsa otrur pdih
ehr iinde cmle hkm anu olur / Ol hkmle kim gider kim gelr
Halk-la tolm-durur bu ehr ii / ehr iinde kim uludur kim kii
6935 Kim gider kim gelr kim oturur / Kimi kesb eyler kim anbr urur
Kimi sayd ehlidr ol avlar avn / Kimi varmaz kandasa bekler evin
Kimi sultn nyibidr kimi kul / sde imdi bunlar sen sende bul
ehr iinde hem sekiz dervze var / Kapulardur yani ol dervzeler
Kapulardan kruvn iler mdm / Hem azz hem zell hem hs u m
6940 lenr bu ehr iinde drl i / H dkenmez dn gndz yaz u k
Bu ehir kavmnda vardur her hner / Hm u rahmet fsk u tat hayr u er
mdi gel girlm bu sz srrna / Grelm mansi nedr srr ne
Ol sekiz dervze v ehr iin / Alayalum niedr yazn kn
Kruvn kim iler anda durmadn / Billm an kimseneden sormadn
6945 Avlar kim ol hner bunlardadur / Nyib kul kank sultn kandadur
erhi birle adlarn eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Ol zamn kim yog-d bu nh felek / Yir gk cism cn ins melek
Kamusndan ilk yaratd akl hak / Aklu dir akl-la ol akla bak
Neyledi gr pdih ol akl-la / Hd bu sz malm olupdur nakl-la
Evvel m halakallhl-akle
6950 n yaratd akl evvel ol Kerm / Minnet urd akla bu kez ol hakm
Eytdi sini kamudan yig eyledm / Kamudan rahmetmle toyladum
355
Kamu kullar saa muhtc olsar / Kimde sen olmaz-sa a liser
Revnak olmaya sensz kimsen / Halk iinde revnak u ragbet sen
nki hakdan akla irdi bu hitb / Pes niyz eylep akl virdi cevb
6955 Eytdi iy Kdir sen fazlu delim / Sensen hir hem hakm hem Alm
nki kldu kamulardan bini bay / Pes benmn eylegil bir h sary
sti kk olsun saryu i ar / Olsun ol arda ne kim lemde var
Hak katnda makbul old bu niyz / n inyet andan old gedi nz
Pes bin urd bu cisme ol lh / Eyledi ol akl-un h tahtgh
6960 Bir ulu ehr eyledi bu cismi ol / Hem sekiz yirden bu cisme ad yol
Ggsi yapd akl-un bir h sary / yle gidr kim sgar yohsul u bay
Ol saryda bu gl tv-hnedr / hfza anbr-un key hnedr
Hem dimg akl-un kk eyledi / Akl oturd bir gr anda neyledi
Dni k virdi bu akla gni yaz / T kla bu akl dn gndz niyz
6965 Pencereler kod kkde gzleri / Kim baka andan bu aklu gzleri
Hem kitblar viribidi hak aa / Eytdi otur pencereden bak aa
Grkl sz grkl agadur yani gr / Ol agacu yimiidr mani gr
araballhu meselen kelimeten tayyi-
beten ke-eceretin tayyibetin 14/24
Gndzin akl agd anda yaylad / Penereden h teferrc eyledi
Bakd ol penereden dirdi yimi / Baga old dyim virdi yimi
6970 nki dn geldi glde klar ol / Bir iid anda dah ne iler ol
Oda karu oturur tv-hnede / Maniden anbr urup her hnede
ol harret od degl mi y nedr / Kim yrekde dn gndz yanadur
356
Nrullhil-mkadetl-let tettaliu
alel-efideti 104/6-7
Pes bil akl ki gnde bi yaar / Yan saysa otuz biden aar
nki bild sen bu aklu yan / Hem iitd yazn v kn
6975 Dile imdi neyledgin nitdgin / Cism iinde pdihlk itdgin
Cism iinde var-durur bir tahtgh / Bu akldur anda otran pdih
Akl iinde hkm iden ol hak-durur / Ol-durur kim hkim-i mutlak-durur
Akl elinden ol hkm iler mdm / Akl oturm bada dutm h makm
Bu sekiz dervzede hkmi revn / Durmaz iler dn gndz krvn
6980 id ol dervze neymi adn / Kim bilesin sen bu sz dadn
Bu kulakdur cism evvel kapus / n saz andan girrler kamus
Girr ol yoldan hitb u hem itb / Cismi eyler hem imret hem harb
Aklu anda bir kiisi var-durur / Ey yavuz kim gelrse ol grr
Anladur akla anu ahvlini / Kfr eger mn ne-y-ise hlini
6985 Akl an ol dem bu ehre toldurur / Malum eyler manisini bildrr
lk akldan yrege irr haber / Zra kuvvet vardur anda muteber
Cn gl anda kulak dutm-durur / Akl-la hem ahdi berkitmi-durur
Ol haberden harket eyler bes bular / Akla ol demde bular kuvvet ular
Akl alar ol kulakdan gireni / Nk bedden ol haberler vireni
6990 Ger eydr cn iinde kondurur / Yohsa redd eylep hemndem dndrr
An bild gel ikini kapuya / Hem bu akl anda dah gr ne duya
Ol kapunu neydgin eydem saa / Gzlerdr kim bakarsn drd yaa
Gz nr her dem gidedur avna / T anu avyla bu akl avna
357
Grkller grkin ibret manisin / Avlar u eyler bu akla hem-nin
6995 Hb u zit nak u reng andan girr / Anda aklu nyibi var hem grr
An akla bildrr nieydgin / Ger habs ger latfse neydgin
vur eyler akl an cisme yine / lk gerek kim ol haber gle ine
Hem gl hem cn u hem akl ittifk / Berkinpdr ortada yokdur nifk
Bildrr n gz yolndan gireni / Hb u zitden ol haberler vireni
7000 ehr iinde kondururlar hbn / Gitmege komaz gl mahbbn
Hem beret eyler aa akl u cn / Malum olur cmle cisme ol nin
Zit ise hd red olur olmaz kabl / Akl u gl cn aa yolda degl
Hb u zit iksi dah gzden girr / lla hbu kymeti artuk olur
Gzi bild nie kapuym i yr / Gel gr imdi dah sende kim ne var
7005 erhi birle malum old ol dah / Gr nieymi ol ini yol dak
Ol burundur kim nefes iler mdm / ner ykende dutar mlk makm
Anda hem aklu yine bir hkmi var / Ne gelrse bu nefesle ol duyar
Her ne drl yiyi gelse ol bilr / Akla hem ol dem an malm klur
Akl an bu ehre av eyler yine / lla ilkin ol gerek gle ine
7010 Cn iinde pes aa yir virilr / Redd olur ol yohsa gir srilr
Bu burundan ehre ok nesne girr / Akl u gl cn an neyse bilr
lla kim olmaz kabl biden biri / ehr iinde geri kim vardur yiri
Bu surat ehrinde ok nesne sgar / lla gr kim cn gle ne sgar
Ol dah bitdi bu kez bir gr yine / Kankdur drdini kapu sor yine
7015 Kim bu ehr nimeti andan girr / Bell bil ol kapu agz-durur
Anda komdur akl bir nigr / Hem aa eytmi-durur kim ni gir
358
lk ol alur cmle nimet nisin / Akla iltr yavuzn u yahsn
Akl an alar bilr kim nitdgin / Kend ne hem nisi nieydgin
Pes viribir an cna gle / Yani eydr bah idp ehre ile
7020 ehr kavm nkim an yiyeler / Ol tamdan kamus semriyeler
Yani kim bu azalar kuvvet duta / Kuvvetinden hem anu kuvvet bite
ltr an mideye pes czibe / Saklar an anda hem ol msike
T an ol hzime hazm eyleye / Gdiye anula ehri toylaya
Hsiyet n ehre bah old tamm / Ald andan kend bahn her makm
7025 Skl kld ehr iinde kr u kerr / Dfia iltr an dara dker
ehr oldur hem biini kapus / Def olanlar aa varur kamus
Yine vardur aklu anda bir ii / Yani kim anda koyupdur bir kii
Bekleyen oldur edeble tertibi / Olur ansuz dem hayvn gibi
Geri bu cisme ferahandan-durur / n ola b-tertib ol hayvn-durur
7030 Pes akldur an tertbde dutan / Akl elin dartsa utan andan utan
Malum old ol dah bir gr bu kez / Kankdur altn kapu sor bu kez
erhi birle ol dah gelsn dile / Kim bilesin niedr kldan kla
oldur altn kapu kim kruvn / kar andan emr-ile her dem revn
An takdrdr sren ardan ara / Bu ehirden yani ol ehre vara
7035 Zra kim sretler neslidr ol / Cmle cismn ten asldur ol
Bunda aklu hkmi vardur hem mdm / Oldur eyden bu hall u ol harm
Beklemezse ger akl bu tertibi / dem mutlak olur hayvn gibi
Geri kim bu ehre andan dd olur / Akl eli olmazsa andan ud gelr
Sret olur anda hr u ermsr / Pes bu erri ol akl hkmi basar
359
7040 Uda malum old neymi ol dah / Niedr gr ol yidini yol dah
Ol yidini kapu eldr kim dutar / Bir iid andan nie iler biter
lenr dd u sited ol kapuda / Nieler durmdur anda tapuda
Ne ka kim ben alam dip intizr / Nie mflis baglar anda krubr
Ngzrdr kruvn andan geer / Gizl nakdin gsterr andan geer
7045 Grnr anda cmle sanat nak u renk / Kabz u bast u kahr u lutf u sulhu cenk
Bu hnerler kamus andan geer / Gzden iner gle cndan geer
Hem akldan otrur anda bir kii / Zabta getren ol-durur her bir ii
Akl eli olmaz-sa anda bile / Baglanur ol yol i gelmez ele
Pes akldur elde sanat ileden / Akl-ladur hem gelen hem giden
7050 Ol yidini yol dah old tamm / Alayanlar neydgin bildi tamm
mdi gel sekzinisin grlm i yr / Ne kapudur ol dah anda ne var
Ol kapu ayak-durur bell beyn / Kruvn andan dah iler ayn
Nedr anda ilenen ehr ii / ehri gtrp yrimekdr iy kii
nki bu ehr ayakda yol var / Hem bil anda bu aklu eli var
7055 Pes bu aklu bir eli ayak-durur / Kim anula bu surat ayakdadur
Akl elidr r dutan sreti / Geri cndur diri dutan sreti
Akl eli dutmaz-sa durmaz der / Pes bil kim akl-ladur her hner
Akl elidr azalar uz dutan / Her birin yirl yirinde z dutan
Akl eli bu azalarda olmasa / Kapu yaplur btl olur her nese
7060 Ol sekiz dervzen vasf tamm / erholup u dile geldi her makm
Malum old kim akl sultn-durur / Akl iinde Allah emri cn-durur
Sret anu tahtdur h ek degl / Pes bu izzetler suratdan dek degl
360
lla vardur sret ire bir kii / Kim bu akla tanmadn iler ii
Nefs-i emmre aa ad eytdiler / Tat ol kor fesd ol diler
7065 Bu surat ehrinde fsk ol-durur / Ayrug mmin mnfk ol-durur
Ol-durur ilten bu cismi tamuya / ermsrlk ol getrr kamuya
Akl aa uysa hakkat hr olur / ehr ii toptolu err r olur
Mazul olur akl tahtndan der / Belki hakdan ayrlur dnden der
Nefsi koyup akl eger ka uya / Tarnu ol gizl gencin ol tuya
7070 Ik an ol gence ilte ekszin / Kanaru baksa gre man yzin
Hak katnda ola kadr u kymeti / Hem ola bu halk iinde izzeti
Hem azz ola anula bu vcd / lem halk kla anda scd
Tze ola yzi dny hiret / Rahmete peyvest ola ol kibet
kun lemde server buldug / Akl-la kdur temenn kldug
7075 Akl-la ilm amel hsl olur / Cnlara hak rahmeti nzil olur
Ik-la ddr bulnur ekszin / Kanaru kim baksa grr dst yzin
y Hudy dogru yoldan rmagl / Kend kudan bizi ayrmagl
ONINI DSTN SEKZN BBDAN
BU YET K ELEMTERE ENNALLHE
SAHHARA LEKM 22/65 BEYN DER
BL KM GEMYE SEKZ NESNE GEREK-
DR T DEMY Z MAKSDINA
RDRE VE DNYBR DEZDR VE
DEM OGLI ANU GEMS VE BU GEMYE
DAHI SEKZ NESNE GEREK T GARK
361
OLMAYUP hAKKA RE
Yine geldi glme bir vasf- hl / Hem man hem hikyet hem misl
Hem haku kudretlerin eydr ayn / Bildrr bir bir bize bell beyn
7080 Hem bizm ahvlmz nieydgin / erhi birle malum eyler neydgin
Hem meseldr hem hikyet hem rumz / Bildrr kim niedr bu mrmz
Hem cihnu neydgin eydr bu sz / un syler kim grpdr cmle gz
Hem mesel birle man bildrr / Alaya her kimse kim kil-durur
Hak bu ilmi chile bildrmedi / Cehl evgn bu top urmad
7085 Virdi bu ilmi alap killara / unlara kim ilm iinde kl yara
Hliya geldk sz takrrine / Bir nazar kl Tarnu takdri ne
Gr kim ol Allah ne itdi neyledi / Kn didi kudret diliyle syledi
Old lem yir gk dutd vcd / lem ire malum old feth cd
Gk muallak gr nie durm yce / Mlk-i rhndr ol udan uca
7090 Yir murabba nie dmi denp / ark u garb u hem iml u hem cenp
Gr bu taglar u deizler niedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Yiri ggi n yaratd ol lh / Yani dzdi kullaryun tahtgh
Gk yzin rhniler dutd tamm / Yir yzi cismniye old makm
Halk geldi b-hisb u b-mr / demzd orta yirde ihtiyr
7095 n yaratd yir yzinde demi / deme kld musahhar lemi
Ve sahhara lekm m fis-semvti vem
fil-arz ceman 45/13
n ben dem cihn dutdlar / Bir iit kim yir yzinde nitdiler
Hkm-ile n dutdlar bu illeri / Geldi bu kez girdi deze yollar
362
Bu deizden gemege kuvvet gerek / Kuvveti yitmeyene let gerek
nki deze girmek ister dem / resi yokdur dah ill gemi
Vel-flke tecr fil-bahri bi-emrih 22/65
7100 Pes bu kez muhkem gemi eylediler / Yani anula deiz gemek diler
Geldk imdi ol gemi ahvlini / Eydelm bir bir nieymi hlini
Kim deizden gemek anu niedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Aa elbette sekiz nesne gerek / erhi birle eydeym gr ne gerek
Olmayna ol sekiz nesne tamm / Heft dery gemedi bu hs u m
7105 lk gerek kim ola bir kaynar deiz / Kimse basmaduk ola anda ne iz
dem-zd anda yorm olmaya / Ol yannda kimse yir su bulmaya
Pdihlar almaya ol illeri / Gemeye nkim deizden yollar
Ol deizde nie drr ola nihn / H kimesne virmeye andan nin
n deizden ciz ola dem / Pes ola hcet zarretle gemi
7110 Kim anula dutalar derylar / Ola meydn ol deiz sahrlar
Ol gemi key muteber muhkem ola / Yidi gnlik yol aa bir dem ola
Ok atarsa yitmeye ygriine / yle gide dn gndz iine
Gemi gire ol deizde ygre / Kim ne mlke azm iderse irgre
Elemtere ennel-flke tecr filbahri
bi-nimetillhi 31/31
lla deiz gemiye h girmeye / Deiz aa yol vire ol virmeye
7115 Bu deiz gemeg oldur leti / ol hisbsuz yaznu oldur at
n gemi old bu kez yilken gerek / Kim ola asl anu muhkem direk
Yilken anula ola kyim-makm / ol havdan yili ala ol mdm
363
Bu gemin perr bl ol ola / Kanad aduka havdan yil ala
Su yzinde gemi anula yrir / Gemiyi gesz bil yilken srir
7120 Bes gemi ol yilken ile yol alur / Yilken olmazsa gemi yoldan kalur
Yilken old yil gerek bu kez aa / Durmaz ayruk ol gemi n yil e
Bu gemiler cmle mevkfdur yile / Yil-durur ilten an ilden ile
lden ile gemi ilten yil-durur / Su yzinde an bu yil yildrr
Yil eger olmaz-sa yormaz gemi / riimez maksuda bu demi
7125 Yile degmidr alapdan ol hner / Su yzinde gemiyi ol yil srer
Pes yil olmazsa gemi yoldan kalur / Geri kim kyi dah ursa alur
Yil dah old bu kez lenger gerek / Yani ygrrken an egler gerek
Uanur yohsa kenrda bu gemi / Garka varur anda cmle dem
Suya dklr anda ne halk var-sa / Gark olur ger yr u ger agyr-sa
7130 Lenger an dutmaynak kim dutar / Gci aa kimsen kanda yiter
Pes bu lengerdr gemiyi egleyen / Geri Allahdur beldan bekleyen
Kamus old bu kez std yok / Sanki adur tuz yokdur dad yok
Pes gerek elbette bir std aa / Kim gemii eyde bu halk ad aa
Bu deizde ol bile nitmek gerek / Kank ehre kanaru gitmek gerek
7135 Yir yzin dutm ola dpdz deiz / Bilmeye h kimse anda yol u iz
Ol gemii ol deizde yol bula / Kanaru gitmek gerekdr ol bile
Gide dn gn ol deizde ozmadn / ka ne mlke gerekse azmadn
Hem gemin kethuds ol ola / ol deiz dn gndz aa yol ola
Hem gemin kethuds ola ol / ol deizler iinden ka ol
7140 n gemii old bu kez bu gemi / Nie gelr tolmaz-sa dem
364
demiyndr bu tertb kamus / Kim bularu snmaya anda nmus
Yohsa olur dem anda hacl / Gark olup cmle olur hr u zell
Bu gemi eylenmen maksd ne / ol kim ire dem maksdna
Pes gemiler dem tolmak gerek / Yolna andan revn olmak gerek
7145 U dirildi geldi cmle hs u m / dem told gemi old tamm
dem old bu kez yokdur met / B-met anda nindr bu sud
Bu met ilden ile varsa gerek / Halk biribirine alup virse gerek
Ger met olmaz-sa kiin / Ol gemide revnak yok iin
Y met iltr bu ilden ol ile / Y varur kim anda bir nesne ala
7150 n met u nakd u zd olmaya / Ol gemiden kimse h dad almaya
Pes met u nakd u zd olmak gerek / Andan ol gemye kii tolmak gerek
Pes gemiyye girmek olmaz b-sebeb / Byle tertb eylemidr ol alap
Bu sekiz nesne kim u eytdm saa / Takrir eylep kamusn den soa
Yine eydem her birin adn / Kim bilesin ad iinde dadn
7155 Biri evvel ol deizdr kim didm / erhi birle saa takrr eyledm
Biri ol kim dilde ad gemidr / Deize girmeklig ol emidr
Biri yilkendr gemide grsee / Kim havdan yil gelr doknur aa
Biri lengerdr kim ol egler gemi / T ki garka varmaya bu dem
Birisi yildr ki hak emri-y-ile / Srer iltr gemiyi ilden ile
7160 Biri oldur kim gemii ol-durur / Bu deizler dpdz aa yol-durur
Biri hd halkdur ki tolmdur gemi / Bu gemi girmek indr dem
Biri hem halku met u zddur / Kim deize girmeg bnyddur
Bu sekiz nesne-y-ile gelr deiz / Yohsa deizde ne hd yil var ne iz
365
mdi bir gel dir g kendze / Kim bu man yzi grne gze
7165 Alayasn bunda man neydgin / Dile imdi eydeym nieydgin
Bu meseldr kim didm bir bir saa / Alagl bu maniyi batgl taa
Bu meseldr alayasn hli / Dile imdi niedr ahvli
Ol deiz kim eytdm u lem-durur / Kim alap emriyle her dem mevc urur
Degme mevcinden kopar bi drl i / Dn gndz kar u yagmur yaz u k
7170 Bu deiz kimse bilmez haddini / H kimesne ykmayupdur seddini
B-hisb u b-kerndur bu deiz / Bu deizde yogd evvel yol u iz
Diledi Allah kim anda yol aa / Bu kenrdan ol kenra yol gee
Pes gemi eyledi ol hak deize / Ol gemi tendr ki hak virdi bize
n deizdr bu cihn bilgil ayn / Pes gemidr bu surat bell beyn
7175 Nie yz bi gemiler bunda yrir / Ygrben dnyada bagrn srir
Dnyada sret yorsa gam degl / Dnyay n kendye klmaz kabl
Pes bu sret dnyaya girmek rev / Dnya girse srete eyler hat
Nitekim suda gemi kuvvetlenr / Gark olur n gemiye su atlanur
Pes suratdur dnya dezinde gemi / Yani geldi dnyaya bu dem
7180 Hem gldr bu gemin yilkeni / Kim ne mlke dilese iltr an
n bu gl yilkeni pervz urur / ol hevesden yiline karu durur
Ol hevdan bir heves ograr aa / lden ile iltr an grsee
Men terekel-hev etrehu fil-hev
Y hayrdur ol hev y mefsede / Hele iltr her birin bir maksada
Bu gemide pes gl yilken-durur / Yani cismi her yire ilten-durur
7185 Yilken old yil gerek bu kez aa / Tarnu emridr ol yil baksaa
366
Kim tolar her dem gl yilkenine / Ala imdi yili ne yikeni ne
Pdih emri-durur halk sren / leden ilden ile rzkn viren
lla niyyet hayra dutsa h olur / Hayr niyyet yine hayra tu olur
nnemal-amlu bin-niyyti ve li klli imrin m-nev
Bu gl yikenine ol yil tolar / Sreti ilden ile ol yil salar
7190 Pes emirdr ileyen her bir ii / H emirsz kandasa varmaz kii
Yil dah old bu kez lenger gerek / Lengeri depretmege key er gerek
Pes eratdur gemin lengeri / Kod an ol cihnu serveri
Ger erat lengeri aslmaya / Bu hevesler rii basalmaya
Smme cealnke al eratin
minel-emri fettebih 45/10
Pes glden ok hevsetler kopar / Ol heveslerden siysetler kopar
7195 Geri kim Hak emridr halk sren / Her birini maksudna irgren
Bu erat dutmasa halk dlek / rdgi yirde bu halk olur helk
Pes erat lengeridr bu ten / Cmle halku hem benm hem sen
Cmle old kan bu kez ketibn / Kim anu hkminde gerek hemkinn
Ol akldur kim alap virdi bize / Bizi alup ol girr bu deize
7200 Kanaru gitmek gerekdr ol bilr / Ol-durur kim bu deize yol bulur
Aa uymdur deizde bu gemi / Yani kim akla uyupdur dem
Halk akl iltr hir maksdna / Yani balar eyledr mabdna
Pes akldur bu gemii ekszin / Halk azdurmaz dnin gndzin
Ol gemii old bu kez bu gemi / Toptolu olsa gerekdr dem
7205 Yani kim aklu gerek fikri ola / Ol fikirden bu surat gemsi tola
367
Kezlike ybeyyinullhu lekml-yti
leallekm tetefekkerne 2/266
fid-dny vel-hireti
Degme bir fikr ola bir maksud / Geri birdr kamusnu mabud
Her kim kim fikri yokdur kendde / yle bil kim kimse yokdur gemide
Gemi anuun olur kim halk tola / dem oldur kim anda fikr ola
Pes gemin demsi fikr-imi / Kim dutupdur her biri bir drl i
7210 mdi bu fikre gerekdr h amel / Nie gelr hd amelsz ol emel
Yani olmazsa met kiin / H gemide revnak yok iin
Pes ameldr demde key met / Ol amelsz kii dek dartar sud
Ol sekiz nesne kim urdukd misl / U tamm old dah yokdur mecl
demi gr kim meseldr leme / mdi bir bak leme v deme
7215 Gr mukbil geldi dny deize / Mevc urur her dem deiz karu bize
Hem bu sret dnya dezinde gemi / Old ann ygrir her dem
Hem havda bu gl yilken gibi / Alupdur aa bezer tertibi
Hem alap emri dah bezer yile / Kim srer iltr bizi ilden ile
Hem erat lengere bezer tamm / Halka oldur gsteren hadd u makm
7220 Hem bu akl old gemii dnyede / Yani yol iz bilen old iy dede
Hem fikirdr bu gemide dem / Nitekim halkdur tolu her bir gemi
Hem amel bu fikr elinde kledr / Nitekim halk ilden ile iledr
Klesz ilden ile yoryan kii / Renci zyidr hem bitmez ii
Bu hikyet u tamm old tamm / dem gemye mesel geldi tamm
7225 Ol sekize bu sekiz kbil-durur / Yani kim sen neydgi bildrr
368
n deizdr dnya sen anda gemi / mdi neymi gr selmatlk emi
Ol ii ile selmat k ua / Tag gibi mevc olmaya senden ye
Deze girse bu gemi gemye ne bk / n deiz gemye gire olur helk
Geldi bunda evliy v enbiy / Bir nazar kl akl-la bu maniye
7230 Girdi bunlar dnyaya grdi zamn / Ald virdi dnyada srdi zamn
lla kim dny bulara girmedi / Gle dny girmege yol virmedi
Ger hevesler yili glib oldsa / Ubu gl yilkenine toldsa
Bu erat lengerini asdlar / Anu-la err r basdlar
H selmet kdlar bu dnyeden / Ala imdi ol selmatlk neden
7235 Dnyaya girmeklig pes ayb yok / Gam degl bu dnyelik olursa ok
lla dnya glne yol bulmasun / Key sakn kim gemiye su tolmasun
Glib olursa saa devrn yili / Kim neye sunsa ire nefs eli
Bu erat lengerin ks brak / ltmesn ol yil seni yoldan rak
Hem deizde bu gemi gark olmasun / Yani kim eytan imnun almasun
7240 T selmat iresin maksdua / ltesin sdk u saf mabdua
k ubu pendi virr kendye / lk gerek kim szine kend uya
Y eyyhellezne men lime teklne ml tefalne kebra
makten indallhi en-teklu m l-tefalne 61/2-3
T halyk hem gre hem iide / Ubu ilm andan bu halka i ide
Her metu kymetin issi bilr / Kymetin bildg-in ass bulur
Kimsene kim mani kadrin bilmedi / Ol hakkatdur ki man bulmad
Elhamdu lillhi bel ekseruhm l-yalemne 16/75
7245 Gevheri sarrf elinde gresi / Viren alan oldur andan soras
369
Kimsene kim grmedi v dutmad / Ne bile n almad v satmad
Kle aleyhisselm; men lem yezuk lem yarif
y alap sen rz klgl kullara / Ubu man hnn yohsullara
Ikn artur sdk-la dileyen / Ubu szden hlini alayanu
y Kerm-i b-niyz u krsz / re-i b-regn- hd bisz
EL-BBT-TS FT-TSYY
7250 Bb- tokznda bu on dsitn / Malum eyler kim hudvend-i cihn
Tokuz adn urd bunaya hisb / Hemnn ki nh nfs nh hicb
DSTN-I EVVEL DOKUZUNI BBDAN
BEYN-I TAhKK- HLKAT- NR-I MU-HAMMED ALEYHSSELM DER BL KM HAK
RINI YARATDI VE OL NRDAN DOKUZ
FELEK YARATDI VE EFLK ESERN
LEM- CSMNYE GNDERD
TERTB-LE
Kan ol sdk btn mmin eren / hak yolnda cn u ten terkin uran
Dilesn key sdk-la v cn-la / erh takrr beyn kldan kla
Mustaf medhin ayn-ender-ayn / Eydeym bir bir beyn-ender-beyn
7255 Ten kulag iidimez bu szi / Grimez man yzin bu ten gzi
Cn kulag iidr man szin / Hem gren cn gzidr man yzin
Her kim cnnda varsa gz kulak / hak yolnda ol uyand old sak
Alayan oldur bu sz mansini / Nie dndr ol bilr slm dini
Ol bilr kim kim-durur ol Mustaf / Anu-un kavlna kld vef
7260 Kavl kyim eri bkdr anu / Previ oldur kamu yol varanu
370
Yirde gkde ber-gzde ol-durur / Hem resldr Tardan hem kuldurur
Dilerem kim an takrr eyleyem / Dile sgmaz szi nie syleyem
Nie eydem ben anu takrrini / Meger eydem bi sfatdan birini
Glme ol man kim yz gsterr / Vcib old eydeym n el virr
7265 hliy kldum tevekkl u haka / Cn iinden kopd bu sz mutlaka
Girelm imdi bu sz takrrine / Bir nazar kl pdih takdri ne
id imdi neyledi ol pdih / lk kime kld hitb ol lh
Kf u nna geldi evvel ol hitb / Yog-iken bu bd u te hk b
Togmadugd nh felek heft sumn / Ne sitre var-d ne ins cn
7270 Togd evvel kf u nndan akl- kl / Akl- klde gizledi genc usl
Kendsiyn an genc-hne eyledi / Kim bilr kim anu-la neyledi
yine kld an kendzine / Saykal urd dutd karu yzine
n teferrc kld kend yzini / Sevdi v sevdrdi hem kendzini
Yuhibbuhm ve yhibbneh 5/54
Ol mahabbet Tardan bir nr-d / Kim bu yir gk yog-iken mamr-d
7275 Ehl-i dni akl- kl dirler aa / Ata oldur kamuya den soa
Togd andan nefs-i kl dutd vcd / Ol eserdendr bu cmle feth cd
Eyledi anu nurndan nh felek / Ar u krsi yir gk ins melek
Virdi sret virdi ad u virdi i / Anda old dn gndz yaz u k
Degme birne virdi bir drl hner / Kimi kyim kimi h durmaz dner
7280 Her birin ii birle adn / Eydeym kim bilesin sz dadn
lk yaratd kudretinden akl- kl / Ol-durur evvel gelen ol ulu kul
Togd andan nefs-i kl dutd kym / Old ol akl- kle mlk makm
371
Nefs-i klden togd bu kez nh felek / Ulvi v sfl v hem ins melek
Kod ol tokuz felekde tokuz i / Her birisi ileydr bir z i
7285 Her birisi bir ie hkim-durur / Kim-durur eyden ki bunlar kim-durur
Her birin iini eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Hak bulara ar bnyd eyledi / Ar azmdr dip ann yd eyledi
Ar-durur bu nh felekden yigregi / Hem bularu badur ol hem begi
Nefs-i kl cisminde ar hemn dimg / Andan olur akl- kl aa erg
7290 Ren ol nrdan bu cmle mahlukt / Yir gk cism cn u akl u zt
Ol-durur ol Allah gdgi sirc / Oldur hir kamunu banda tc
Ve diyen ilallhi bi-iznih ve sircen
mnra 33/46.
Geldk u ol nh felek takrrine / Grelm bir ii ne tedbri ne
Bunlar Allah neden klm-durur / Srete bunlar nin gelmi-durur
n takaz kld Allah dilegi / Kim cihnda biline mahlk yigi
7295 Akl- klden ar u ardan sbitt / Eyledi virdi aa kyim sft
Baz ad eydr aa felkl-brc / Ahtern andan togup kld hurc
Bunlar hak anda ilk cem eyledi / Kend nrn ortada em eyledi
Degme birne virdi andan bir nasb / T cihnda zhir ola ol habb
Ol mahabbet kim alapdan var-d / Bil kim ol akl- kle mimr-d
7300 Akl- kl bezer tene ol cn gibi / Kond ar zre tamm sultn gibi
nki degdi Tardan ol baht aa / Old tokzn felek hem taht aa
Urd anda tahtn dutd makm / Nh felek pes zr-i dest old tamm
Diledi kim hak an bu leme / Gstere sermye vire deme
372
Ulvideyken indre bu sfliye / Ola andan evliy v enbiy
7305 Pes dirildi heft mdebbir bir yire / Varmadn her bir mdebbir bir yire
Allah emri birle tedbr itdiler / id imdi her biri kim nitdiler
Gizl genci gsterp amag-un / leme ol rahmeti samag-un
Sfliye inmeg in ol akl- kl / Ol mahabbet nr ol genc-i usl
Yani kim ol Mustaf gelmek-in / Yir gk ehli an bilmek-in
7310 Allah emriyle bular bu tedbiri / Dzdi vard yirl yirne her biri
Her biri bir i iinde virdi dad / Kyim old b u te hk bd
lem-i sfl tamm old tamm / Sret-i cismniye old makm
Geldi ol drdden bu cismn vcd / Ol vcddan kopd bunca feth cd
Old yirde madin bitdi nebt / Geldi hayvn dnyaya dutd sebt
7315 Geldi andan sora dem dnyaya / Ol gerek kim kamuya hkm eyleye
Cmle halku yigregi dem-durur / Her neye kim hkm iderse el virr
Kamudan dem ann old gzn / Geldi ztnda bile hatm- nign
Mustaf nrn alup geldi bile / Lcerem ins melek secde kla
Geldi demden Nha pes ol nin / Ol Muhammed nr ol genc-i nihn
7320 Kond ztnda Nuhu dutd sebt / Ol tufndan Nhann buld nect
Geldi brhm Halle ol eser / Ol sebebden Nemruda buld zafer
Mustaf nrn dutagelmi-idi / Ann brhm Hall olm-d
Geldi bu kez iid ol smili / Pdihdur cmle fil fili
Kesmedi an bag u geldi ko / Ne sebebden aa kurbn old ko
7325 Ubu izzet kamus ol nr-un / Sanma kim masm u y mestr-un
Gitdi ol nr Ysufa geldi bu kez / Menzili Ysuf yzi old bu kez
373
h iinden cha irmek Ysufa / Ol sebebden old hir iy saf
Msi bin mrna geldi bu kez ol / Anu-un Nl ald virdi yol
Kend gedi kald Firavn old gark / Bu haberden told cmle garb u ark
7330 Dvuda geldi bu kez ol mahz- nr / Mum anuun old elinde demr
ol halfe oluban hkm itdgi / Ol kulavuzlayd togru gitdgi
Vard Dvuddan Sleymn bahtn / Ad kim yil gtrrdi tahtn
dem perr v cinn kurd u ku / Ol sebebden rm-d cmle vuh
sanu nefsindeki ol nr-d / Anu-un ol nefes mamr-d
7335 Kanda kim klsa demde ol nur / Ol saatda mrde olurd diri
Gitdi s kald ol nr bir zamn / sa gge agd ol old nihn
Zerrelerden dil oluban syledi / Yani halk hak anula toylad
Bazda hikmet olan ol nr-d / Her kime kim irse rencin yur-d
Bazda old dilr r-gr / Ol eserdendr bu cmle dr u gr
7340 Bazda old feshat ad dil / Toptolu old leme bu kl-u-kl
Told lem mkilt u mudilt / mdi hall olsa gerek bu mkilt
Lzm old gelmege pes bir vcd / Kim kla cmle ukl anda scd
Ol ola bu cmle halku yigregi / Hem ola her d cihnun ol begi
Dni slm u szi tevhd ola / Taht minber evleri mescid ola
7345 Mlk iinde ol ola shib-krn / hkmine mnkd ola cmle cihn
Lekeri mmin hem harb ola / Kend ne ark v ne garb ola
Ad Ahmed ola ii mucizt / Anda hall ola bu cmle mkilt
Ol kii pes vcib old kim gele / Dnyada slm dini malm ola
Takdir old Tardan ubu ie / Kimdr anu hkmine eyde nie
374
7350 n irdet old kim ol akl- kl / Gstere bu dnyada resm usl
Akl- kl kim Tardan ng baht-d / Ar aa hem mesned hem taht-d
Yani tokzn felekdeydi mukm / Zr-i p olmd ol ar- azm
n alaptan degdi bu ikbl aa / Kld peygmberler istikbl aa
Yani rh- enbiy varm-d / Ar inde kamus durm-d
7355 Cmle durmlard anda intizr / T gele dip ol latf ihtiyr
Pdihdan old ol emr rz / Kim ine yir yzine ol kethud
b u te bd u hki cism aa / Ola hem mim h v mm dal ism aa
Hakdan emr olm-d cmle kula / Kim aa her birisi kullk kla
Tli devlet aa evvel kadem / Yazm-d levhstinde kalem
7360 Tardan degmi-idi bu baht aa / Ar anuun olm-d taht aa
Geldi ardan krsiye indi bu kez / Anda ol sekzini eve kond bu kez
Ol eve Felekl-brc eydr kitb / Ay menzil andan alur gn hisb
Tebrekellez ceale fis-semi brcen
ve ceale fh sircen ve kameren
mnren 25/61.
Anda varmlard rh- enbiy / Cmle eydrlerdi iy server biy
nki geldi akl- kl ol menzile / Cmle ar ehli bile geldi bile
7365 Gedi yidini gge dutd makm / Kim Zuhal hkimdurur anda mdm
nki taht urd ol evde akl- kl / Yidi ylduz cmle geldi old kul
Sanki kuldur her biri halka-beg / Geydi hrka cmle kld cra n
Tecrid old her biri sermyesin / Arza kld nakd u cins myesin
Tc-la od Zuhal kod iler / Nie kod tc-la od iler
375
7370 Yani cism bana ben tc uram / Hasmu hr eyley oda srem
Mter hem iki nesne ortaya / Kod yan dd u istd eyleye
Yani mlki cmle milletden alam / Saa virem hkimin senden klam
Mirrih eytdi ben dah hem iki i / leyem her dem senn yaz u k
Yani virem dstlaru elne kl / Hem diyem dmenler boynn b
7375 ems eyitdi iki nesne ben dah / Hidmet olsun tapua benden dah
Yani arkdan garba hkm irie / Mni olup eytmeye kimse nie
Degdi nevbet Zhreye ol h nigr / ki nesne ol dah kld nisr
Yani kim sen d u dmen kaygulu / Bunlar ola bed-h sen gkek hulu
Zhre ardna Utrid geldi hem / ki i kld nisr ol muhteem
7380 Yani kim ilm hner iksi bile / Hem bile hem bildgi elden gele
Bu kezin geldi Kamer ol hdmete / ki i kld nisr ol izzete
Yani gkek reng hem togru hisb / Gitmeye ol olmaya hergiz harb
n yidi ylduz an toyladlar / Her biri hdmet nisr eyledir
Her birin hdmetin kld kabl / Gedi bu kez ol makmdan akl- kl
7385 Menzil old aa bir bir nh felek / Hdmete ba urd insn u melek
Her birin mlkine kld nazar / Hele geldi anda kim vard Kamer
Taht uruban anda kond bir zamn / T ki geldi dnyaya hir-zamn
Vade old kim ine yir yzine / Sret olup grine halk gzine
Ay varuban mutlamak diledi / Vard lem halkna mutlad
7390 ndi ol togru Hadce tahtna / Bildrp ol lem ng-bahtna
Eytdi u hir-zamn peygamberi / Geldi ol cmle cihnu serveri
Hzr olgl kim geliser ol saa / Emr-ile ift olsarsn sen aa
376
Sz kdr hele geldi Mekkeye / Giriser yani ki nak u sikkeye
Var-d bir nr demden ber / Seyr iderdi cnda ol demden ber
7395 Eytdm idi hir anu hlini / Nie geldi bir bir ahvlini
Geldi Abdullah alnnda durur / Eyle san aks-i gnedr balk urur
lem-i ulv v sfl old bir / Malum old leme ol gizl sr
Yani geldi srete dutd vcd / Btler old ser-nign kld scd
Ol nin kim olm-d ulvide / Malum old kamus bu sflide
7400 Ol kalem yazdug baht old ayn / Zr-i dest old aa cmle cihn
Anda ar olmd aa tahtgh / Bunda er old n hir aks-i mh
Anda menzildi aa Felkl-brc / Bunda u Mekke kim ol kld hurc
Anda olmd yidi kat gk makm / Bunda mlk old yidi iklm tamm
Anda klmd yidi ylduz nisr / Bunda geldi cmlesi ol krubr
7405 Bunda ol iler kamu malm-durur / Anu-un cmle halk mahkm-durur
Bu sfat bu erh bu vasf u beyn / Bir iitgil kim kimdr ol nin
Manide ol akl- kldr iy saf / Sret ire ad kimdr Mustaf
Dstlgyun vir salvt k-la / T saa yarn efat ol kla
Ol-durur pes ilk gelen ol ulu kul / hir anu akldur ol akl- kl
7410 Ayrug cmle anu czv-durur / Her i kim ulv v y sfl-durur
Hak an sevdi ann var eyledi / Pes habbm diyp ikrr eyledi
lem ire ber-gzde ol-durur / demde nr- dde ol-durur
T-kymet hkmi kat olmaysar / Aa mnkir kimsene kalmaysar
Ol anu drd yr kim vardur drst / hak yolnda her biri lk st
7415 Rz olsun hak bulardan t-ebed / B-hisb u b-mr u b-aded
377
Bu sfat bu bast u bu erh beyn / Pdih emri-durur bilgil ayn
Ol emirden dara nesne yok-durur / Ubu fil fili ol hak-durur
Bu hikyet u iridi hire / Asl birdendi yine bitdi bire
Ben bu szi okmadum yazudan / Yhud eyle sanma eydem yazdan
7420 Ne kim anu vasfn eytdm sz-ile / Byle grdm bir bir an gz-ile
Kf u nndan bile togdum ekszin / Anda grdmdi anu grkl yzin
Anda anu hidmetindeydm bile / Bile geldm tapuda her menzile
Nh felekden bile gedm bir bir / Malum ann old baa ubu sr
Ulviden hem bile indm sfliye / Kank kl irie bu maniye
7425 Hem anula bileyem imdi dak / H gmnsuzdur bu sz Tar hak
Eyle san gevdemdeki cnumdur ol / Glm ire sdk u mnumdur ol
nki mminler anu czv-durur / Pes bil kim kamus ulv-durur
ol gne nr gibi kim yir yzin / Dutd lkin asl oldur ekszin
Gn nur ayru degl gnden bil / Bilelik mansini bundan bil
7430 Pes bil kim kimde ikrr var-sa / Kim Muhammed dnine uyar-sa
Bell bil ayru degl andan ol / er bir gizl gencdr cndan ol
Asl oldur cmle peygmberler / Serveri oldur kamu serverler
Evliy hem cmle anu feridr / Kamusna ol ergdan degdi nr
Hlku ol gizl gencin aan ol / Gsteren hem halka oldur dogru yol
7435 Hlk u mahlk arasnda nin / Vasta ol vsl oldur b-gmn
Rahmet andan togd ddi leme / Artadur gnden gne demden deme
Vem erselnke ill rahmeten lil-
lemne 21/107
378
Ol-durur mminleri ilten haka / Kim uyarsa ol bula mr-i bek
ka medhi anu yavlak irn / Neylesn kim eydemez bide birin
Malum olmaz dil-ile bu vasf- hl / Bahr- ummn bardaga sgmak muhl
7440 Kimse kim yir yzini dutm ola / Cmle halku akln utm ola
Nie eyde bu dil anu erhini / Zerreden kim ne bile ol madeni
An kimse nie eyde nutk-la / Hdur aa tbi olmak sdk-la
Yarn andan Hak bizi ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
KN DSTN DOKUZINI BBDAN
BEYN DER KM hAK TAL DOKUZ
TABAKA NESNE ADEMDEN VCDA
GETRPDR VE HER NESNE K BU
LEMDE MEVCDDUR BU DOKUZ
TABAKADAN hL DEGL
7445 Yine glm tald mani dezine / Dr karmak diledi yir yzine
Kim anula kamu yohsul bayya / Akl u cn andan gerek nimet yiye
Gayb iinde vk ok nesne var / Kim aa halku eli irmez i yr
n hicbdan kd ddi ellere / Tesbihold dilde ddi illere
Nesne vardur kim aa halk iremez / Ubu sret gzi an gremez
Nesne var kim eydemez bu dil an / id imdi nedr ol bir bil an
7450 Kudretinden pdih bu dnyada / Nie mahlk eyledi geldi ada
Her biri ne idedr cmle grr / Kesmedin gnden gne rzkn virr
Her birin hli malmdur aa / Mabud oldur kamuya den soa
Hlku hd halk okdur dnyada / Nie eydem vasfn gelmez ada
379
B-hisb u b-mr u b-nin / lem ire ikr v nihn
7455 lla tokuz drl halku vasfn / Eydeym kim bilesin sz asln
Bu tokuz ol nh felekdendr i yr / Kim alap gkden yire kld nisr
Hem cemddur bu tokuz hem cnludur / Her biri bir i iinde sanludur
Bunlaruladur cihnu revnak / Dile imdi niedr ilmin ok
Eydeym her birin ismi nedr / sm iinde fili v cismi nedr
7460 Geldk imdi her birin adna / Alagl kim kend neymi ad ne
Birisi madin-durur ol kenz-i hk / Anu-un old cmle kn zi-hk
Cmle cevher madini andan gelr / Aslna bak bir anu kandan gelr
Kn- madin kim bu yir altndadur / Bell bil yir anula zindedr
Kank toprakda ki cevher olmad / Oldur ol kim h hsl gelmedi
7465 Cevher asl kevkibden-durur / Ol kevkib cn u cevher ten-durur
Bu madin srrdur ylduzlaru / Gredur her dem an hd gzler
Grsee altun gnedr aka ay / Bzar iinde yorr yl on iki ay
Bzaru ay gni bunlar-durur / Bunlarula halk iin gin grr
Halk iinde olmasa altun gmi / Zulmet ire gark olayd her bir i
7470 Altun akadur cihn gsteren / Halk yoklk zulmetinden kurtaran
Pes madin ol tokuzdan biridr / Geri yirdedr vel gk nrdur
Gel ikini neymi an gr bu kez / Ger bilimezse bilenden sor bu kez
Malum olsun ol dah ismi-y-ile / Ad v fili nedr cismi-y-ile
ol nebtdur ol ki bu yirden biter / Drl drl nimet olur huk u ter
7475 Drl reng drl ekl drl ad / Gizldr bunlarda drl drl dad
Hak bular mahluka rzk eyledi / Cmle halk bunlarula toylad
380
Geri halku rzk bu yirden togar / lla rzku asl ol gkden yagar
Ve fis-semi rzkukm vem tadne 51/ 22
Ol deiz kim ar anu stindedr / Kamu nesne anu-la zindedr
Cmle ey dirligi andan-durur / Sanmauz kim yaluuz cndan-durur
7480 Bu nebtlar hem mfddr hem muzr / Hsiyet vardur bularda b-nazr
Hem bu akla nefse kuvvet arturur / Hem bu cism anu-la kyim-durur
Pes nebt ol kuvveti gkden dutar / Geri kend tohm-la yirden biter
Ubu kuvvet cmle gkdendr aa / Anu-un uzanur gkden yaa
Ol dah bitdi bu kez hayvn gr / ol tokuzdan biri oldur an gr
7485 Hem ini cinsi halku ol-durur / Drl nimet dnyaya ol toldurur
Hem bu halku rzkna oldur sebeb / An ol tertbde kom ol alab
Kimisi atdur kim ol binmek-in / Kimisi etdr kim ol yinmek-in
Vel-hayle vel-bigle vel-hamre
li-terkebh vezneten 16/8
Kimisi boyn-y-la yirler sker / Kimisi ilden ile ykler eker
Kimi ygrr cnavarlar dndrr / Kimi ku olur havdan indrr
7490 Her birinde ilendur bir hner / Yir yzi told bulardan pr hner
Eytmez kim bu hner cismnidr / leden cismi bu cism cndur
Pes bulara nh felekdendr bu cn / Geri kim cn emr-i hakdur b-gmn
Ve yeselneke anir-rhi kulir-rhu
min-emri rabb 17/85
mdi ko hayvn git insna gel / Ol haylden ge bu gerek cna gel
Ol tokuzdan biri bu insn-durur / Dirligi dirlik cn cn-durur
381
7495 Geldi insn old drdini grh / Bunlara old musahhar det kh
Hak bulardan virdi peygmberleri / Bunlar old lem serverleri
Hem bulardan kopd sultn virdi dd / Dutd bu mlki tammet kd ad
Y kavmizkur nimetallhi aley-km
iz ceale f-km
enbiye ve cealekm mlken
5/20.
Hem bahdur kopd bunlardan dilr / Urad bu lem ire hem r
Hem bulardan kopd buna mk-my / Mukbilt u mmint u hsn-i hy
7500 Enbiy v evliy bu dnyede / Bu ksmdan geldi hir iy dede
Bunlaruun indi gkden drd kitb / Bunlara geldi beret hem itb
Kamudan yig bunlar sevdi Cell / Ol mahabbet bunlara old dell
Pes bulardur kim klur ahde vef / Hem bulardan kopd hir Mustaf
Ol dah bitdi bu kez gr kim melek / Kim bularu yurddur ol nh felek
7505 Hem biini cinsidr halku bular / Bunlara virdi alap grkl hular
Zikr tatdur bularu ileri / Yok-durur ayruk dah tevleri
Anda ne dn var ne gn ne yaz u k / Allah emridr bulara her dem i
Ne uyur bunlar u ne yir ne ier / Bilmezz belli ki ne yir ne ier
Hnlar vardur vel rhnidr / Bunlaru cismi bu halku cndur
7510 Ne asyi var bularda ne emek / leri ol hak rzsn istemek
Yumanupdur her biri bir yuma / Kim ne zehre old kim eyde nie
Hakk-la iler bular her bir ii / hkmine karu inan durmaz kii
Pdihu lekeridr pes bular / Nie kim ok leker old basdlar
382
Malum old ol dah nieydgin / Dirligi neymi kend neydgin
7515 mdi gel altn cinsi gr bu kez / Asl neymi hem anu bir sor bu kez
erhi birle ol dah gelsn dile / Kim bilesin bu ii kldan kla
oldur ol kim ad blsdr ayn / Cn- bincn kavmdur bell beyn
Bunlar oddan yaratd ol Cell / Vardur hir aa Kurnda dell
Ve halakal-cnne min mricin min
nrin 55/15
lk gge agmd ol dirlig-ile / Yire indi sora mdbrlig-ile
7520 Ucb-la kibr eyledi kendzine / Anu-un ud getrdi yzine
Secde kl dip klmad ol deme / Lanet old ad kd leme
Fesecedel-meliket kllhm
ecmane ill blse eb...
15/30-31
Mfsid hem mdbir old dnyede / Myadur andan biter her mefsede
Her vcdu ggsine girmidr ol / y nie cnlara zahm urmdur ol
Yuvesvisu f-sudrin-nsi 114/4.
y nie reh-revleri yoldan kod / Ana uyd yoln elden kod
7525 y nie menzil erin pest eyledi / y nie tatlar nst eyledi
Pes bil oldur ki halk azdurur / Geri kim her vka hakdan gelr
Kle fe bi-izzetike le-ugviyennehm
ecmane 38/82
Bu hev v mefsede iltr aa / Siz an ko yz dutu hakdn yaa
Malum old blis asl nedr / Dilegil dvler dah ne idedr
383
Halku ol yidini cinsi dv-durur / Kh- Kaf mlki bulara iv-durur
7530 Dvler oldur kim Sleymn emrini / Dutuban ilerdi dn gn iini
Ve minel-cinni men yamelu beyne
yedeyhi 34/12.
Kimse grmezdi bularu geldgin / Cmle isterdi Sleymn ldgin
Asuzn bir vka gelse aa / d olurd kamus andan yaa
Cmlesi ol servere dmn-d / Geri bunlar kul u ol sultn-d
n kim ol dvlerde yogd togrulk / Her birinde bulnurd ayrulk
7535 Yimedi n bunlar tedbr-ile / Baglad pes bunlar zencr-ile
n kim ldi ldgin bilmediler / Ol emekden h kurtulmadlar
Felemm kazayn aleyhil-mevte m
dellehm al mevtihi .. 34/14
Kank birne sorsalar kim i nedr / Dir-idi ile Sleymn zindedr
Baglu durmdur henz anda bular / Pes aa lykdur ol yavuz hular
Dvleri bild bu kez gr periler / Niedr dirlikleri v nitdiler
7540 Dnyada bunlar dah bir halk-durur / H vilyet yok ki bunlar yok-durur
Halku ol sekzini cinsi oldur ol / Ubu yir alt bulara cmle yol
Bunlar yilden yaratd ol lh / Her ie kdir-durur ol Pdih
Yir iinde bunlara virdi makm / Ayag altnda olur bunlar mdm
Bunlaru vrnelerdr yurtlar / Hlar vah v adlar per
7545 Grkller olur bularda b-nazr / Her ki grdi kld feryd u nefr
dem-zd u Per ok oldlar / Birbirini sevdiler aldlar
Hem bularda kfir mmin olur / Fark ider dvden bularda dn olur
384
Hem olur ok bed lik v hr hular / rir halka bulardan korhular
Hliy bnyd yokdur perrin / Pes beks yok cihnda ferrin
7550 Ol dah aland ne mahlk-m / Ne btn k u ne mak-m
mdi gel tokzn cinsi sor bu kez / Nie halkdur ol dah bir gr bu kez
Gaybilerdr ol ben-dem-durur / lem ire gizl bir lem-durur
Geri dem asldur dem degl / Tag u dery h bulara gam degl
Marka v magribe irse irer / Taglar aar her neye baksa grer
7555 Kimse bilmez bunlar kim kandadur / lla her kanda dilerse andadur
Kanad yok bunlaru ill uar / Kimsene grmez vel dery geer
Dn gn birdr bulara fark yok / H mahlkdan bulara korku yok
Hazrete dogru dutupdur ynleri / Dyim hakdan geldur hnlar
Kimse bilmez ne ier ne yir bular / Dirligi nie nider neyler bular
7560 ssi olsa yok-durur korkular / Sovug olsa korkudmaz bular
Ahdleri yle btndr hakk-la / Kim bular kanda olursa hak bile
Halk-durur bunlar vel halkdan cd / Hak uyard bunlar halk uyhuda
Pes bulardur Tarnu hs kullar / halkdan ayruks bil pes bunlar
Bu dokuz drl halyk dnyada / Kim alap hkmi-y-ile geldi ada
7565 Bu cihnu yimii bunlar-durur / Nk bed her reng-ile kim var-durur
mdi gel ibret gziyle bak aa / Kim bulardan ala mani saa
Gr bularu varlg btl degl / Her ki btl dir-ise kil degl
Cmle kuldur kullga durm bular / hak inde yz yire urm bular
n bular kuldur u oldur mabud / Anda bulnur cmlesin maksud
7570 Dnya bir kervnserdur b-vef / Bu sary nak bulardur iy saf
385
Belki nakk bu naku ol-durur / Kim bular dirgrr hem ldrr
mdi gel ko nak ol nakka bak / Cmle lem nakn gzden brak
Sen dah ol nak iinde bilesin / Sen seni ko kim bu nak bilesin
Amaz an kendzin untmayan / Varmaz anda kendzinden gitmeyen
7575 lmeyine kimsene olmaz didi / Gge agmaz nie kim yirdr yiri
Her kim ldi diriken buld hayt / Dnyada oldur ien b- hayt
Mt kable en-temt
Her kimesne kim bu rengi urna / Gzlerine gizl srlar grine
Lcerem kim ol bu naka kalmaya / hakdan ayru h nesne almaya
ku gli tolupdur ibrete / Dili ann yolda old hikmete
7580 Hlku halkn heme fikr ider / Fikr iinde pdih zikr ider
Halka bakmakdan dilek hlk-durur / Maksud oldur aa k-durur
Naka bakmakdan dilek nakkdur / Kim bu nak yazmag anu iidr
Sun iinde snii grmekdr i / Kim anu sun-durur bu yaz u k
Her ki bakd gzgye grdi yzin / Gr nitedr kim grr ol kendzin
7585 Pes anu sun aa gzg-durur / Kanaru kim baksa ol grndurur
y Hudy rz klgl kamuya / Kim baka naka v nakk tuya
N DSTN DOKUZINI BBDAN
BU YET K VE FAALNBAZUHM
ALBAZIN 2/254 BEYN DER BL
KM HER NESNE KF LE NNDAN
MEVCD OLMIDUR DOKUZ TA-
BAKADAN ARTUG DEGL AL VE
386
EVST VE EDN ANU BEYNIN
TABAKADA TERTB DP BLDRR
U yine kldum tevekkl Tarya / Cn iinden mani kopd b-riy
Glme n kld ol man eser / Ol eserdendr dilmde bu haber
Vardur i kim bildm an akl-la / Vardur i kim malum old nakl-la
7590 Vardur i kim gz ile grdm ayn / Sbit old kamus bell beyn
Akl u gl gz kulak n old bir / Lcerem cndan ald gizl sr
ikr old u geldi dile / Dile imdi niedr kldan kla
Bu ben-dem cihnda neydgin / Eydiserem dirligi nieydgin
Hak tal demzd tamm / Eyledi tokuz blk virdi makm
7595 Kimisi al kimi edn-durur / Kimi evsat her biri gr ne-durur
Hem bular blkdr her biri / Dirliginden bilinr yirl yiri
Cmlesi bunlar tokuz mahfil-durur / Dirligi bir bir bular bildrr
Dile imdi her birin hlini / Dirliginden bilesin ahvlini
erhi birle eydeym bir bir saa / Kim bilesin bu ii den soa
7600 Geldk ol al makm ahvline / Bir nazar kl dirligine hline
Gr kimdr ol makm ol mertebe / Ol at kim bezemez h meksebe
Enbiy mlkidr ol al makm / idpdr an cmle hs u m
Tardan devlet dutageldi bular / T ebed devlet ile kald bular
Yani bunlar mansbndan dmedi / Bu felek hkmi aa irimedi
7605 Geri bunlar kamudan al-durur / Evsat u al v hem edn-durur
blkdr illa bir yolda gider / Yol birdr ille hlde gider
Dile imdi her birin hlini / Kim bilesin bunlaru ahvlini
387
oldur al kim aa indi kitb / Emr-i marf bunlara old hitb
Zhir btn bular hkm itdiler / Her kimle oynadlar utdlar
7610 Mucizeydi bunlaru her ileri / Yog-d h kimseden tevleri
Davet eylep halka yol gsterdiler / Nie kim buyruld yle vardlar
Y eyyherresl bellig m nzile
ileyke min-Rabbike 11/67
Hem rislet geldi hakdan bunlara / Malum old cmle iler kl yara
Hak bulara virbidi Cebryili / Kim gelp hall kld cmle mkili
Bunlara vahiy gelp d grdiler / Tarnu takdrini tu grdiler
7615 Yani gle gizl iler geldi tu / Her nie kim grdilerse old tu
Buna ilerden bular virdi haber / Ol haber lemde old muteber
Hem kitb indi alapdan hkm ile / Malum old kamu i kldan kla
Bunlar oldur kim ull-azm oldlar / Ol ii ilediler kim hak diler
Pes bular alnu ol alsdur / Cmle halku serveri v hsdur
7620 Bild aly bu kez gel evsata / Ol dah gr nie halkdur iy dede
Evsat oldur kim bular old resl / Dnyada dirlikleri geldi usl
Bunlara geldi rislet Tardan / Her i iinde beret Tardan
ndi Cibrl bunlara virdi haber / Uymayan kldlar zr--zeber
Hem bulara vahy geldi d-ile / Bildiler her bir ii kldan kla
7625 Halk davet kldlar hakdn yaa / Uymayan old helk den soa
du il sebli rabbike bil-hikmeti
vel-mevizatil-haseneti 16/125
Bunlaru mrsel-durur ad ayn / lem ire ileri bell beyn
388
Bu nbvvetde bular evsat-durur / Geri peygmber kamu bir ad-durur
n rislet geldi hakdan bunlara / Biz dah mrsel didk ad anlara
Pes bular evsat-durur al degl / Hem nbvvetde bular edn degl
7630 n bilindi evsat u al makm / Pes nbvvetde nedr edn makm
Malum olsun ol dah erhi-y-ile / Kim bilesin bu ii kldan kla
oldur edn kim bular d grdiler / D iinde gizlen i grdiler
Eytdiler an bu halka old rst / Her ne sz kim didilerse geldi rst
Anu-la halk davet itdiler / Tardan bu halka peygm itdiler
7635 Bunlara ne Cibrl indi ne kitb / D iinde malm old her hitb
Geri kim birdr bu cmle enbiy / Yani halk davet eyler Tarya
Tardandur kamus h fark yok / lle bu mansb iinde fark ok
Kimisi oldur ki d grdi hemn / Malum old d ile ass ziyn
Anu-la halk mahkm eyledi / Tar emrin halka malm eyledi
7640 Tarnu peygmberidr ol dak / Zra hakdan geldi gsterdi hak
Kimi hem d grdi hem Cibrl aa / Geldi her dem Tardan andn yaa
Tar emrin aa bildrdi tamm / Mrsel oldur ol-durur evsat makm
Kimsine hem vahy geldi d-ile / ndi her dem Cebril bir i-ile
Hem kitb indi bulara hkmi mr / Mani derc olm tammet hem dr
7645 Ol ull-azm ol-durur al makm / Yigregi halku bulardur ves-selm
Ol tamm old bu kez gel evsata / erhi birle ol dah gelsn ada
grhdur cmle halku evsat / Evliydur bunlaru marf ad
Birisi hkm biri ulm-durur / Her birine kend hli ad virr
Her birin hlini eydem saa / Dile imdi niedr den soa
389
7650 Evsatu als kimdr evliy / Evliydur togru giden Mevliya
Evliydur kim bulara korku yok / Dnyada hem hiretde kaygu yok
El inne evliyallhi l-havfun aleyhim
vel-hm yahzenne 10/62
Evliydur ol kermetl gl / Her du kim kldlar old kabl
Evliydur enbiy hkmin sren / Evliydur halk hakka irgren
Evliydur kim bular yol vardlar / Yol iinde hakk-un cn virdiler
7655 Evliydur dnyada dn diregi / iginde kul-durur dny begi
Evliydur Hlku genc-hnesi / Evliydur mahluku mestnesi
Evliydur gzg olan ol yze / Dst yzi ol gzgden grnr bize
Evliydur Tarnu sevdk kul / Anu-un adlar old vel
Evsatu als pes bunlar-durur / Ne kim isterse bularda var-durur
7660 Evsatu alsn bild tamm / id evsatda nedr evsat makm
Bil evsat evsat hkm-durur / Kim bu hikmet neydgin bunlar bilr
Hikmeti hak bunlara rz eyledi / i bildi bunlar andan syledi
Bunlaru kavli kavildr szi sz / Mani yzin grdi bunlar gze gz
Kulagnda bunlaru gz var-durur / Sz iinde maniyi ol gz grr
7665 harf u savt bu kulakdan iiden / er ol gz-durur man gren
Hem kulak var gzlerinde iidr / bret almak ann anu iidr
Yir yzinde ibreti gzdr gren / Ol kulakdur iidp man viren
Hikmet ire mani var grkl yzi / Grmez an illa bu kulak gzi
bret ire mani var syler ayn / Gz kulag iidr an hemn
7670 Ubu ilm issi ol hkm-durur / Cn iidr maniyi gli grr
390
Andan ayruk kimsen hli degl / lla bu iden bular hl degl
Evliy hlinde her dem cnlar / Geri zhir sanat iler tenleri
Hs-la m ortasnda dirligi / Hem anula hem bunula birligi
El-mudrt nsful-maeti
Pes bil hkm-durur evsat makm / Kim anula muttasldur hs u m
7675 nki bild evsatu vustsn / Dile imdi niedr ednsn
erhi birle ol dah gelsn dile / Kim bu i malm ola kldan kla
Evsatu ulmdur edn mahfili / rmez ol hkmya anu menzili
lm-ile hikmet vilyetle bile / Kimde olsa evliy di ol kula
B-vilyet ilm-ile hikmet dak / Kimde kim olsa an hkm ok
7680 lim kim hikmeti yok ne-durur / Kend kimdr menzili kanda-durur
Bil an evsatu ednsdur / Geri dnya ehlin alsdur
lmi letdr bularu dnyaya / Kim anula dnya arta iy dede
lla bunlar ilm-ile izzetleri / El vire bu dnyanu nimetleri
Lki hazret srrna irmez bular / Gizl nak h bakup grmez bular
7685 Pes bular ol evsatu ednsdur / Geri dny ehlin alsdur
Ol tamm old bu kez ednya gel / Hsa ma yohsula v baya gel
Gr bu dny ehlin als kim / Kimdr al evsat u edns kim
Ol dah gelsn dile nieydgin / Malum olsun hli halku neydgin
blkdr ol dah bilgil ayn / lem ire her biri bell beyn
7690 Biri mmin hem mnfkdur biri / Biri kfir ne ldr ne diri
Biri al birisi evsat-durur / Biri edndur ki kll yd-durur
Cmle insnu bular ednsdur / lla mmin bunlaru alsdur
391
Zra mminde imn u itikd / Var-durur bu hak yolnda ictihd
Geri bilmez ilm hikmet neydgin / Hem veller dirligi nieydgin
7695 lle kend eksgin alar bilr / Her dem aar sun munsf olur
Togru dirlr i kon yr-la / Hem sever yol ehlini ikrr-la
Geri kim fsk u fesddur dirligi / lle yol ehliyle vardur birligi
nkim mn mmin yoldadur / Pes bu mmin ol grhung badur
Nie kim sulu-y-sa yd olmaya / Tamuya derse anda kalmaya
7700 Pes bu mmin halku ol alsdur / Yigregi v serveri v hsdur
n kim edn alsn bild tamm / id ednda nedr evsat makm
Evsat oldur kim mnfkdur bular / Yani kim kfre muvfkdur bular
Ad mmin dirligi mnkir gibi / hakka boy virmez tamm kfir gibi
-ile kon ile togru degl / idben hak szi klmaz kabl
7705 Davisi slm u dirlik kfr-ile / Gli tolu kfr, mn gelmi dile
Diline baksa sanursn dst-durur / Dirligin grse gresin yol urur
Ne kfrdr dirligi ne bell dn / Ta sulhu ii tolu kibr kn
Kimse kim kfre muvfkdur ii / Ol kiidr ol mnfk ol kii
Ad mmin dirligi kfr nifk / Cismi bezer mmine cn rak
7710 Cismi mmin cn yolda kfire / Belki kfirden oda din gire
ol ki mnkirdr mnfkdur tamm / Ubu dirlikde bular dutm makm
Pes bil ednnu ol vustsdur / Gli kfir dek bu slm addur
Ol dah bitdi tamm old bu kez / Edna ednsna sz geldi bu kez
Grelm ol ednanu edns kim / hakka mrik kim-durur u si kim
7715 Ol bulardur kim bulardur zimmiler / Kor Muhammed dnin ayruk dn diler
392
Bu Muhammed dnini klmaz kabl / Dir ki bizm dnmz slm degl
Ad kfir boynna alm harc / Kblesi gn togus mabd h
Tar dip bunlar puta dn gn tapar / Degme yirde putlar-un ev yapar
Dirligi murdr u yol yol degl / ol ki bunlar hak budur dir ol degl
7720 Kapularda kul karava oldug / ol sebeb kim hakk koyup kadug
ldrenler gzidr len ehd / Hi gmnsuzdur bua Kurn ahd
Fellezne hcer ve uhric min-
diyrihim ve z f-sebl ve ktel 3/195
Pes bular ednnu ol ednsdur / Anu-un kim bu yola sidr
Tar dstn her ki dmen dutna / Lykdur kutlu olsun putna
U tamm old bu takrr hiri / Malum old hli halku her biri
7725 dem asl bu tokuz mahfil-durur / Tokuz yani tokuz menzil-durur
Denp ferden tolu ara degin / Ferde sanma arda bil halku yigin
Kanks ferde v arda kanks / Bilmeyendr ubu halku sanks
Dutd bunlar umagn u tamusn / Dirliginden alayasn kamusn
Tarnu cmle ii kudret-durur / Alayana kamus ibret-durur
7730 Yir gk ibret tolu dek gz gerek / Grene gizl degl ne sz gerek
nne f-zlike le-ibreten li-ulilebsri 3/13
Ubu szden fyide oldur bize / Yir gk ibret ola grne gze
Malum ola Tarnu kudretleri / Gz ala ibret, gl hikmetleri
lem ire dst u dmen biline / Uzana cn ulular menziline
Malum ola ar dirlik niedr / Grine ol mertebe kim ycedr
7735 Grdi bu k meger ol menzili / Ann ol evden haber virr dili
393
Tar bakdurd bu halku hline / Anlad kim her birin hli ne
Eysin yavuzn cmle ayn / Bildi yigin alusn bell beyn
Anu-un ulular mahfiline / rir irmek in menziline
y Hudy togru yoldan rmagl / Ol ululardan bizi ayrmagl
DRDN DSTN DOKUZINI BB-
DAN DEGRMEN BEYNIN DER BL
KM DOKUZ NESNE GEREKDR KM
DEGRMEN BUGDAYI YKDP UN
EYLEYE LEM- KEVN VE FESD DAHI
MSL- DEGRMENDR VE
MUhTCDUR BU DOKUZA
7740 Yine ibret gline taldum yine / Yine bakdum ibrete kaldum yine
Yine grdm Tarnu kudretlerin / Yine dirdm ilm-ile hikmetlerin
Yine bildm bu cihnu neydgin / Fili neymi kendsi nieydgin
Gzlerm n bakd anu nakna / Aladum kim kend neymi nak ne
lemi grdm yazlm bir kitb / lm Hikmet b-mr u b-hisb
7745 Ol kitbdan mani ald baa / Nie eydem kamusn den soa
Bide bir belllerin eydem meger / Kim iiden cnna ire eser
Gzgye bezer bu lem ekszin / Gsterdur gzlere man yzin
Mani her dem grndur ol gzgden / Gsterdur nitekim cn btn
Geldk imdi maniye bir kulag ur / Gli dir bir yire taglma dur
7750 Gz a yir yzine bak bir nazar / Kim alasn her neye baksa habar
Gr bular ne levn sanatlar ki var / Her birinde bir mesel vardur i yr
394
Her birinde gizl man var-durur / Her biri bir drl man gsterr
Hliy bir sanatu ahvlini / Eydeym kim nie grdm hlini
Neye bezer nie man gsterr / Bir gzet bu maniyi kana varur
7755 Tut kulagu bir dem uht bendin yaa / Eydeym bu maniyi bir bir saa
Dnyada ok sanata bakd gzm / lla bir sanatdadur imdi szm
Halk degirmen diyp ad eydr aa / Dile ubu hikmeti batgl taa
Grdm an kim tokuz nesne tamm / Dzilpdr bilr an hs u m
Biri perdr biri igdr biri ta / Biri sudur birisi ol yir ta
7760 Biri olukdur ki su andan iner / Ol inicek bu degirmen h dner
Biri bugdaydur sepetdr hem biri / ginince ol-durur bugday yiri
Hem akldakdur biri h aldrar / Ol-durur bu bugday her dem srer
Ubu tokuz nesne kim bir ad var / ol degirmen didg oldur i yr
Bu tokuzdan ger biri eksk ola / lemeye ayrug btl kala
7765 Perdr hir hem dner hem dndrr / g-durur kyim durur hem gndrr
Perdr hir evrinen evrindren / Su nice hem dnen hem dndren
Per eger dnmezse ta nie dner / Pes bil kim olmasa olmaz bu per
g eger togru drst durmaz-sa / Ba zre ta gtrmez-ise
Kendzinden ta muallak durmaz / Birbirine yapur h yormaz
7770 Bunlar old bu kezin ta olmad / Ayrugndan h hsl gelmedi
Ta-durur kim dn gndz ygrr / Ol ygrdke bu bugday ginr
Biri dner biri yokdur kim dura / Bugday un eyleyp nie sre
Ol dner ta dndgine dn gn / Btn iner bugday andan olur un
Ta dah old bu kez yokdur suy / Kim-durur kim deprede bu kamuy
395
7775 Hd degirmende bu sudur i viren / Dek duran depredp cnbi viren
Bir oluk hcet bu kez kim su ine / Togru per zre ine kim per dne
Ger oluk olmaz-sa su daglur / Un ginmez kamus btl kalur
Kamus old bu kez bugday gerek / Un ola her dem bie ss rek
Bugday olmazsa bular gelmez ie / Bugday in geldi cmle cnbe
7780 Bugday old bir sepet hcet bu kez / Kim ine bu bugday andan az az
Ger sepet olmazsa bugday durmaya / Key sebebdr ol sepet bu bugdaya
Kamusyla ger akldak olmaya / Bugday az az dkilben gelmeye
Drl drl oynayuban bken ol / Bugday endzesinde dken ol
ol degirmen bu tokuz nesne-durur / Manide bir gr ki bunlar ne-durur
7785 Ik-la diler-ise ahvlini / Alayasn nie-y-imi hlini
Bu degirmenden murdum gr nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Bu meseldr grngeldi gzme / Bu meselden mani ddi gnlme
Bir degirmen grdm ubu lemi / Talar yir gk unu demi
Bir ta muhkem durupdur dn gn / Biri dner dndgine dker un
7790 Akl-la grsene sen bu talar / Un gibi eyler nie kat balar
Bu degirmen nie renkler dndrr / Nie halk gidben indrr
y nie salar sakallar old boz / y nie ak yzler zre kond toz
y nie serverleri kim dn gn / evrinben bu degirmen eyler un
Bakd glm bu degirmen arhna / Aladum kim kend neymi arh ne
7795 Grdm anu arhn kim h dner / Dndgine ginr bu halk iner
arh arha bezedrsem ta degl / Geri kim bu arh anula de degl
Kutb kutba bezedrsem ayb yok / Birbirine bezer olur az u ok
396
Bu degirmen igine kutb eydrz / Orta yirde durdugyun togru uz
Ta u arh ol togrulkdan evrinr / Kyim olur bunlar aa berkinr
7800 lem hem ortasnda kutb var / Kim durupdur kyim muhkem i yr
arh anula evrinr ol arh-la / Her bir i kim ilenr bunlar bile
Belki arh ol kutb-la gerdn-durur / Kutb kyim arh ser-gerdn-durur
arh eger evrinmese kor m suy / Su urup dnmek-durur arhu huy
Z degirmen arh kim ol arh-durur / Z alap emri ki an h dndrr
7805 Suya bezer yani kim bu emr-i hak / arh evrindren oldur ah bak
n irdet olugndan su iner / Doknur bu arha v arh h dner
Yani hak emri irdetden gelr / arh evrr gr ki ne iler klur
Yir gkdr bu degirmen talar / gidr bir demde yz bi balar
Biri muhkem birisi h evrinr / Bu acebdr ne anur ne snur
7810 ledke dienr artar un / Ann artar dnyede firyd ni
Rzigr gedke bu halk tz lr / Dienr yan degirmen tz olur
Bu degirmen dnesi halkdur ayn / ginr h durmadn bell beyn
Sa sakal ilkin karayken boz olur / Sora yle ginr kim toz olur
H dkenmez bu degirmen dnesi / ginr her gn tolar peymnesi
7815 n mesel geldi bu halk ol dneye / B-hisbdur kimse nie sanaya
Geri okdur artuban kalur m gr / Yitmeyben i batal kalur m gr
yle dzlpdr bu i tertb-ile / Muhkem rste v terkb-ile
nki bild bu degirmen ne-y-imi / Bugday halk byle ok kanda-y-m
Ne sepetdr ol ki bu bugday sgar / Ol ademdr kim bu halk andan togar
7820 n ademden leme geldi bu kez / re yokdur gniser az az
397
Bugday bir bir akldak indrr / ndrben ta iinde kondurur
Bu sepetden kup anda varana / ginp gemekdr ayruk re ne
Bu akldak dnyada halk nefsidr / Grsee kim birbirin neslidr
Halk cihna gelmege nefsdr sebeb / Geri kudret viribilr b-neseb
7825 Ol tokuz u cmlesi geldi ada / Pes akldak nefs-durur bu dnyada
Ol tokuz bu tokuza geldi mesel / Grndur hd eytmesem hir mesel
Bu meselde artuk eksk yok-durur / Geri kim bu azacuk ol ok-durur
Bu meselden ibret ald gzlerm / Anu-un ibret old szlerm
Manisin n hak brakd glme / Ne aceb erhi gelrse dilme
7830 Grdgmdr eytdgm bell beyn / lem ire gr nedr bu i ayn
Lki degme gzler an gremez / Degme ahsu akl aa iremez
Bu mesel kim erhi birle syledm / Yani kim bir aru gzg eyledm
T bu man grine ol gzgden / Kim bilesin lemi v sini sen
Bilesin kim ii neymi lem / Orta yirde hli neymi adem
7835 demise hli alayasn / Alaycak bu ii talayasn
7836 Hak tal gz kulak virdi bize / Virdi hikmet kulaga ibret gze
T ki hikmetden kulak man bile / Hem neyi grse bu gz ibret ala
n kim Allah ad bu ilmi baa / Vcib old grdgm eydem saa
Kim grrse bunlayn bu ii / Hem-kitbdur hd benmle ol kii
7840 Grmeyene gsterdurmak gerek / Tlibe matlb diydurmak gerek
T ki hakku gizl ilmi biline / dem ire melek menziline
Her kimesne kim bu ilmi bilmedi / Aa bil kim gizl genc almad
Ubu lem bir kitbdur muteber / Bahtlu kim ald-y-sa andan haber
398
lm ibret toptoludur bu kitb / Cnlara hakdan gelr her dem hitb
7845 Eydr ubu ibreti algl saa / Bu yakn yoldur bu yoldan gel baa
n iitdm bu hitb cn-la / Cn iinden bu haber geldi dile
Kanda ibret var-sa grdi gzm / Ann old bu haber dn gn szm
Her ki ibret ilmine kld nazar / Lcerem her nesneden virdi haber
Bildi lem neymi dem nedr / Alad kim ol nedr bu nedr
7850 Grdi lem bir degirmendr drst / Her ne gelse gidr lk st
Kend dmi iki ta ortasna / ginr zehresi yok kim tna
Dkilr di gn gnin gz ngelr / Hb u zb ekli zit neng olur
Bu degirmen dn gni dndrr / gidr gr unlgna indrr
Her ki grdi bu ii byle ayn / Kend hlin alad bell beyn
7855 Yol iinde ol nie serke ola / Y nie kendzini serke bula
Y nie dav kla utanmadn / ginben un olasn sanmadn
Ol er pes yregi balu ola / Dn gndz gzleri yalu ola
Aglaya her dem kimesne urmadn / Yzi toprakda ola h durmadn
Gide andan ml u nimet sevgsi / Allah sevmek ola hulk hus
7860 Nitekim ol enbiy v evliy / Bir nazar kl akl-la bu manaya
Kim bular dah bker dn gn / Dne dne her birini kld un
Ad u dad birkidi [ ol ] hakkla / Kanda asa hak bular hak bile
nnel-insne le-f husrn cevb 103/2 / m u hs zre olupdur bu hitb
lla hssa kim temz eyler yine / Ehl-i mn ehl-i irfn hem yine
7865 Her ki slihilere mil-durur / Cismi fn cnlara vsl-durur
Bunlara azl u fen h irmedi / Bunlar hak hazretinden rmad
399
Dnya sevmek gelmeye h gine / ginrse hazret-in gine
k imdi gel bu kez kendze / Ubu ibretler ki grnr gze
lden din sen gtr bu ibreti / Yolda eyle cnua bu hikmeti
7870 Cn iinde derrp virgil dile / Kim muhibler dileyeler cn-la
Cn iinde nak ola ol t-ebed / rie her dem aa hakdan meded
Ubu hli iy alap sen rz kl / Tevfiku olsun bize her dem dell
BNC DSTN DOKUZINI BBDAN
BEYN-I SEYR- SLK DER BL KM
SLK- hAZRET- hAK hAZRE- KUDS-
DE SEYR TSE DOKUZ PERDEDEN KM
MLZM- hAYT-I NSNDUR GE-
P DOKUZ FELEKDEN K MUKBL VE
MUTBIKDUR DOKUZ PERDEYE IKUP
VAhDETE RR
Kan ol girek muhib gelsn ber / Gzi gli bir dem uht olsun ber
Vasf- hlm eydeym bir bir aa / Kim ne grdm yolda ne geldi baa
7875 Yol erine yol n gayb olmaya / Grdgin ger syleye ayb olmaya
Kahr u lutf u ham u rahmet yoldadur / Vki olan nesne cmle dildedr
Geldi gedi rzigr grdm ok i / Ogradum gedm k yoku ini
Yol iinde drl drl hl k / hli ol bildi kim old hle tu
Kimsene kim ograd hlden hale / Lcerem tesbhola dilden dile
7880 Kimse kim i grmedi ne sylesn / hak gstermedi nitsn neylesn
Yol eri ograr grr her bir ii / Grdgin eytse gerekdr ol kii
400
Bileler kim bu uzak yolda ne var / Klalar her ne gelrse ihtiyr
Pes eger bu hlmi syler-isem / Vki olan hli erheyler-isem
Ubu i ayb olmaya yolda baa / Dile imdi hlmi den soa
7885 n alapdan destr old cnlara / Kim vara cnlar ehr erknlara
Sret ola gzlere grne ayn / Bileler kim kim-durur bell beyn
Geldi srdi her birisi nevbetin / ok segirtdi ubu meydnda atn
Kendde gizl hner h komad / Ol hnerle dnyada kd ad
Syledi her birisi grdgini / ledi hem elleri irdgini
7890 nki geldm ben dah bu dnyaya / hak beni tu kld bir ka nesneye
Tokuz evde ogradum tokuz ie / hkm anudur kim diye kim bu nie
Ol tokuz nesne ki var bir bir saa / Adlaryla eydeym den soa
Kim bilesin bunda menzil neydgin / Hem bilesin hak yol nieydgin
lk talebdr yol eri ograr aa / Yani zenmek kopar hakdn yna
7895 Anu ardna bu kez ka irer / Komaz an dn gndz h srer
Pes ini menzil gurbet-durur / Dnyadan ayru kat furkat-durur
Gedi ol drdini ev old yakn / Kurbet oldur zinhr anda key sakn
Pes biini menzil hayret-durur / Ol makm pr kudret heybet-durur
Gedk andan varduk altn eve / Vaslat oldur derde oldur dev
7900 n geesin ol yidini mlke sen / Oldur istign i sen anda i ben
Gedi bu kez vard sekzini ile / Ol fendur kim szi gelmez dile
Pes bu kez tokzn ev old makm / Mlk-i vahdet oldur u old tamm
kd mahlk menzilinden mutlak / Asl hakdand yine irdi haka
Bu tokuz menzil ki yolda var-durur / Yol eri ograr an bir bir grr
401
7905 Gemeyenler irmedi maksdna / rmedi bell bil mabdna
7906 Hli geldm ben benm ahvlmi / Eydiserem dile vasf- hlmi
Bu szi her kim glden dileye / Yol eriyse kend hlin alaya
mdi gr nitdi benmle ol alap / Viribidi cnuma evvel taleb
Ol taleb dartd beni bu dnyadan / Kesdi gnlm zevkini her nesneden
7910 Tlib oldum gitmege her dem aa / Myil old cn gl andn yaa
Ol taleb degrdi hlmden beni / B-karr oldum bu kez dni gni
lla yokdur tkatum yol varmaga / Pes yz urdum baladum yalvarmaga
Eytdm iy gszlere kuvvet viren / Bu gninde kullara firyd iren
Tkatum yokdur elm irmez aa / Kim yol dutam gidem sendin yaa
7915 H meded yokdur baa bendin nidem / Kaldum u yolda saa nie gidem
Geri tlibdr saa bu akl u cn / remez n gremez nak u nin
Kend lutfudan beni ekgil saa / Sen kulavuzla beni sendin yaa
Cn dili nkim bu szi syledi / Gr benmle ol dem Allah neyledi
Viribidi kn geldi tamm / Cn iinde cn olup dutd makm
7920 n taleb ardna k geldi baa / Kuvvet old gitmege andn yaa
Ik kulavuz old bini iltmege / Cn gl uyd aa ud gge
Yir yzinde dutm-dum bir mekn / Ol meknda durm-dum bir zamn
Glm anu topragyla dana / Meyl idben olm-d in
Eyle yir dutm-d yirde gl / yle kim bir yirde bir shib-kabl
7925 Terk idem dimezdi hergiz yir yzin / Ik gerdi ald gitdi geszin
n gl gedi v bozd resmini / Ngzr terk itdi cmle hasmn
Ika uyd gitdi bilmez nolsar / hak ne kim emr eylediyse olsar
402
Vki old n baa bu sergzet / Undld bg u bage kh u det
Yavu kuldum bunda kend zmi / Pes cihndan klli yumdum gzmi
7930 n gerdi k beni yirden sudan / Degrildm ol bile bitmi hudan
Ald gitdi k beni gesz gein / Glme adurmad hergiz son
ltdi bini ol makma gr makm / Yavu varm anda cmle hs u m
Grdm ol mlke varanlar kamus / Yire dmi klli nm u nmus
H bilinmez ad san kimsen / Kadr u kymet ne benm var ne sen
7935 Kimse bilmez iini nitmek gerek / Kandadur y kanaru gitmek gerek
nki k iltdi beni ol menzile / resz ddm yine ol mahfile
Kimseden hergiz bililik bulmadum / Ol ne menzildr ne mlkdr bilmedm
Ika sordum bu kezin kiy dogru yr / Ne makmdur eyt baa ubu diyr
Ik baa eytdi kim ol gurbet budur / lem nakn glden bu yur
7940 Ubu mlkde sen garb olsa gerek / Varlgudan mahv olup lse gerek
Kim bu gurbetden iresin kurbete / Ograyasn drl drl kudrete
Kaldum ol gurbetde ben buna zamn / T ki bunda kalmad nak u nin
Klli mahv old ol evde varlgum / H bilinmez yarlgum agyrlgum
Pes bu kez glm yzin urdum yire / sterem hakdan ki bir rahmet ire
7945 Buluya her yirde feryd iren ol / anudur alan oldur viren ol
Yine geldi k baa dutd elm / ekdi ol evden beni ad yolum
ltdi kurbet mlkine ol dem yakn / Ik baa eydr bu mlkde key sakn
Nieler bu menzile irdi-y-idi / Ayru ddi sora ok hasret yidi
nki bu menzil saa old durak / Key sakngl asuzn dme rak
7950 nki bu pendi iitdi cn gl / Durd kurbet iiginde old kul
403
Maksud ol kim haka kullk kla / Yani ol kullg-la rahmet bula
Kaldum anda bir zamn bu tata / ntizrum bir mbrek sata
Eydrem kim u taparvan Tarya / Kullgum ihls-ladur b-riy
nki bu ende geldi glme / Bir gr ol dem ne grindi gzme
7955 Grdm anda on sekiz bi lemi / Yavu varm orta yirde dem
Kullg ire cmle yz urm haka / T meger rahmet klup bir kez baka
Kim der kim durur u kim lr / Her ne kim hak buyrugysa ol olur
Her ne i kim ilenrse i anu / Depreden ol kamuy cnb anu
Yire ol virmi karr u meskenet / arh ol klm revn virmi kanat
7960 Cmle kullgda vel h kadri yok / un grdm zri kldum anda ok
Pes utandum hlme bakdum bu kez / Grdm ol heybetleri korkdum bu kez
Kullgumdan utanp ol dem yine / Varlgumdan klli mahv oldum yine
Kan kullk kan tat kan nz / Eytdm iy fazl issi hak iy b-niyz
Bende ne kullk ola lyk saa / Sen kulavuzla beni sendin yaa
7965 Pes alap k baa geldi yine / Bir iit kim neyledi ben miskine
Elmi dutd brakd hayrete / Garka vardum kaldum anda heybete
Grdm anda kamular hayrn u mest / Cmle olm korkudan b-p v dest
H kimesne bilimez nitmek gerek / Kandadur y kanaru gitmek gerek
Yir gk ehli tahayyr kamus / Korkudan olm tagayyr kamus
z raeytehm hasibtehm 76/19
marz vem bihim marazun
7970 Grdm Allah hkmi durm muteber / Nolsar h kimsene bilmez haber
Ta degl hayret makmnda kii / hayran olup yavu varursa ii
404
Grdm ol heybetleri oldum adem / Bilmezem kim neyleyem kana gidem
Pes yine glm yzin urdum yire / hazretinden t meger rahmet ire
Ne dilm var hlmi arz itmege / Ne gcm var baum alup gitmege
7975 Ne bilrm nolsar ahvlmi / Garka vardum bilmez oldum hlmi
Nie eydem hlmi kim ne olmam / Eyle san kim varlgumdan olmam
n tammet varlgum gitdi benm / Yine geldi k elm dutd benm
ltdi vaslat mlkine buldum visl / Dogdum ol gkde yine oldum hill
Yahtulandum rahmeti nr-y-la / Kanda kim olsam benmle dst bile
7980 Nie hlde var-sam ol gredur / Rahmeti aydn baa iredur
Hlmi oldur gren kldan kla / Rzkum oldur viren yldan yla
Dilm ansuz syleymez szini / Yumup amaz kimse ansuz gzini
Oldur hir aklum iinde bil / Oldur hir glm iinde tolu
Ol-durur bu tende dutan cnum / Ol-durur ygridren bu kanum
7985 Ol yaratd cmle lem halkn / Ol yaradurd iinde hulkn
Ol yaratd umag v tamuy / Ol dururd kullga bu kamuy
Ol-durur kim arh kld b-karr / Ol-durur kim bu yire virdi karr
Ol-durur kim sular kld revn / Ol-durur kim bu yili kld devn
Oldur hir gne odn yanduran / Oldur hir agduran u indren
7990 Her yaradlm ki var ansuz degl / Nitekim her bir surat cnsuz degl
n ol evde byle grdm bu ii / Eyle sandum olmam ben bir kii
Aa vasl olm be-kll hllerm / Anu-la dutar ii ellerm
Eyle sandum kim tamm old im / Menzil aldum kalmad ayruk tevim
Pes bu kez bir lem ald baa / Cn iinden bakdum ol hakdn yaa
405
7995 Grdm ol sultnlg kim anda var / Anda bu yir gk degl gerd gubr
Eyle mstagn bu mlkden ol lh / Kim degl mlk anda bir berg-i giyh
On sekiz bi lem halk tamm / Ey yavuz ne ki varsa hs u m
Grdm anda kadri yok bir zerree / Kend kadr gel kys it iy hoca
Ger bu yir gk bir nefesde yog ola / Yir yzinde sanki bir yaprak sola
8000 Y bu cmle mahlukt olsa adem / Eyle san bir tamla yagmur old kem
Eyle mstagn-durur ol b-niyz / Kim aa ne nz irer ne niyz
Kimsen muhtc yok kullgna / Ne ikest kfre v ni ragbet dne
n bu istigny byle aladum / Durdum anda bu ii ok taladum
Yavu vardum varlgum old fen / Kald benden zikr tesbh sen
8005 Garka vard ol deizde akl u cn / Getdi varlk tahtasndan bu nin
Kullgum mahv old kll kan ben / Byle n mstagn grdm an ben
Pes bu kez fakr u fen geldi baa / Gitdi benlik kamu i kaldum aa
Kan glm kan aklum kan cn / Kan ol kullk kan nm u nin
Kan tat kan ilm marifet / Kalmad bir zerre zhd masiyet
8010 Kan gz kim gzleyeydi yolum / Kan dil kim syleyeydi hlmi
Garka vard cism cn u akl u zt / Varlgum h ol evde old mt
Yir gk hem yirde gkde eydilen / lem ire yol varan u i bilen
Ol fen dezinde gark olm tamm / Ni neb v ni vel ni hs u m
Gitdi mahlk kald hlk b-zevl / Ayrug anda ne cevb u ne suvl
8015 Lilhe yokdur illallh bes / Kul sultn cmle ol Allh bes
Ol-durur ol kulhuvallhu ehad / Hem sfat hem ad Allhus-samed
Kimse andan dogmad ol kimseden / Ni surat var anda ni cism beden
406
Kul huvallhu ehad Allhus-samed
lem yelid velem yled velem yekn
leh kfven ehad 112 / 1-4
Ni erk ni vezr ni nedm / Fni old cmle kald ol Kadm
Klli eyin hlikn old fen / Kald ill vechehu geldi sen
8020 n bu misknlik baa old makm / Varlgum ldi v mahv old tamm
n fen oldum bu kez buldum bek / lmeyine bulmadum yol ol haka
Gr ki cmle dil anudur sz anu / Grinen ol gren oldur gz anu
Vard vahdet mlkine hatm old sz / Deprenr dil tkat yok aa gz
Halk dkendi ferd vhid kald ol / Yavu vard ol makmda cmle yol
8025 Cmle emr ol mire geldi yine / Evvel old hir ol kald yine
Evvel oldur hir oldur dyim ol / Zhir oldur btn oldur kyim ol
Hvel-evvel vel-hiru vez-
zhiru vel-btnu 57/3.
nki seyrm vard vahdet mlkine / Bakdum anu sona v ilkine
Ne i var ne so var ol yolu / Ayrug anda medhali yok bu dil
Pes birikdm ol yire buldum visl / mdi gel bir bu sze bulgl misl
8030 nki katre ddi deze old bir / Gitdi cmle mevc dery kald bir
Syleyen ol mevc-idi katre-y-ile / Bir deizden bi olup geldi dile
Mevc katre n deiz old yine / Gitdi ol bi bir deiz kald yine
nki cn irdi haka gitdi hisb / Kald hak vallhu alem bis-savb
Ol tokuz i erh takrr old u / Bu tokuz ol nh felege geldi tu
8035 Her ki gedi bu tokuz evden tamm / Nh felekden yokaru dutd makm
407
Asl hakdand yine irdi haka / hakk-la old bile buld beka
Birikben old bir ol bir-ile / Bile iler her ii takdr-ile
n bu menzil ka old durak / Degrildi vaslna cmle firk
Ayn elif n kaf dndi mauka / Mm ayn n vv u kaf dndi haka
8040 h v kaf old bu kez Allah ad / Cmle hkme yazludur ol h ad
8041 Hkm iinde hayr u er kim yazludur / Cmle ol bir ad iinde gizldr
Yazludur stmze hkm-i lh / Rahmet tu eylegil iy pdih
Kamuya rahmet ire senden meger / Kim tuya bu maniden cn eser
y Hudy dogru yoldan rmagl / Rahmetden sen bizi ayrmagl
ALTINI DSTN DOKUZINI BBDAN
BEYN-I CENN K ANA KARNINDA
OLUR KILUR BL KM CENN ANA KAR-
NINDAN DOKUZ AYDA ZUHRA GE-
LR NE DOKUZDAN ARTUK VE EKSK
DEGL OL NE OLDUGIN TAKRR DER
8045 Kan ol gli gzi auk kii / Bir teferrc eylesn ol bu ii
Dnyada grsn ki ne iler olur / Halk ademden leme nie gelr
Nie gnde hsl olur cism ten / Nie dogar andan ubu bir beden
Niedr eydem saa bir bir ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Geri takdr Tardandur her ie / H kimesne eydemez kim bu nie
8050 Lki hergiz nesne yokdur b-sebeb / H slle gelmedkdr b-neseb
n alap bu mahluk ift eyledi / Biribirni sevmege kft eyledi
T ki toga ol ikiden bir vcd / Birleye hakk kla her dem scd
408
Pdihu varlg malm ola / Kul bile kullgn mahkm ola
Bileler kim yirde gkde birdr ol / Yog var eylemege kdirdr ol
8055 lla kim vardur sebeb her nesneye / Ol sebeble her bir i geldi eye
Virdi her bir srete asl u neseb / Emr anudur lki bu old sebeb
Virdi hem vakt u zamn u hem makm / T zamn birle vcd old tamm
N-gzr bu sret zre vade var / Gr ben-dem nie gnde togar
Srete vade olupdur tokuz ay / Tokuz ayda togd bu yohsul u bay
8060 nki nutfe ddi ana rahmine / Emr olnd takdir anu stine
Ald sret nh felekden perver / Anu-la zabta geldi her bir i
Her bir az andan ald bir hner / Hh mde olsun ol ten hh ner
Geri bahyi alapdandur kula / Hm u rahmet baya v hem yohsula
Nh felekden hem eser vardur tene / Her birin hak kod her i stine
8065 Eyle olsa ben bularu vasfn / Eydiserem ayb dutma erhini
Nh felekdendr bu zit hb- zd / Nitekim aydan-durur naks u ziyd
Ayu ii artmag eksilmek-durur / Tz kedilmekdr tz gelmek-durur
B-sebt u tz seyr ildr ay / B-karr olm-durur yl on iki ay
Srete aydan-durur ubu revi / Ol eserdendr suratlarda bu i
8070 Hem Utridden eser var srete / Ol srer cismi bu cmle sanata
Mekteb anu fennidr bnyd ol / Dnyada ktibler std ol
Srete ol gredr sanatlar / Aa kird cmle bu sanat eri
Srete pes var-durur andan eser / Geri hakdandur bu cmle hayr u er
Zhreden hem perveri alur bu ten / Kbil ol file bu cmle merd zen
8075 Sanat u fil anda ay u didr / Ay iinde tenler stddur
409
Kimde kim glib-durur nefs hev / Zhrevdr dinmek ol ahsa rev
Pes alur andan dah ten perveri / Geri kim hakdan-durur bu cmle i
Hem gneden fil irer sretlere / Ol srer sretleri nimetlere
Neyyir-i azamdur ol em-i cihn / Kanda kim yorr-sa grnr ayn
8080 hret anu filidr bu dnyede / ol ki ahsu illere ad gide
Tc u taht u serveri v ser-kei / Fili oldur bu fil iy kii
Pes gneden fil iredur srete / Geri mevkf cmle iler kudrete
Gr bu kez ol Mirrih filin i yr / Ol dah bir gr ki ne ide svr
Neyle marf old lemde ad / ol ki h urd kl h durmad
8085 Srete andan dah vardur eser / Tenler zre kldur her dem nazar
Srete bu alplg ol gredr / Zra cmle alplaru stddur
Bu hner degmi-durur hakdan aa / Klc yal elinde grsee
Kanda kim varsa bu il kiiler / Oldur std klcn ol biler
Ubu fili srete ol gredr / Geri kim cmle ii hak iledr
8090 Mterdr shibi mlk-i mehn / Hem anu hkmindedr mlk-i kehn
Tardan ol dd u istd issidr / Eyle san gk cismin ol issidr
Kimde kim akl u kifyet var-sa / Kend akl kendye uyar-sa
Pes nazar klmdur aa Mter / Halk ann olmdur aa mter
Ry u tedbr Mter fili-durur / Geri halka devleti Tar virr
8095 mdi gr neymi Zuhal fili dah / Ben diyem bir bir sen ilmin oh
Fenni v fili bir ala niedr / Sanki bir fertt kalm kocadur
Hem messirdr anu fili tene / Arkun arkun bezedr kendzine
Fertut eyler nzenn sretleri / H yigitken olur ol irkin kar
410
Oturursa durmaga fermn yok / Kendzin kendye dermn yok
8100 nki bu az v sret kocalur / Yani kim stdnu rengin alur
Tenlere pes ol Zuhaldandur bu fen / Geri hak emrindedr bu cn u ten
Yidi ylduzdan yce Felkl-brc / Cmle cn andan togup kld hurc
Yine anda varsardur her biri / Her birin belldr yirl yiri
Cnlara oldur tul u hem gurb / Yine cnlar cem olur anda varup
8105 Virr alur ol nefes virmek gibi / Cmle cn andan dutar bu tertibi
Nitekim ol cnlar virr alur / Ol nefes cndan gider hem gelr
Pes bize andan eser vardur yine / Geri fermn cmle i hak emrine
Yokaru Felkl-brc stinde Ar / Kim anu muhtcdur bu cmle fer
Hayr u er andan iner halk stine / H haber andan gelr dst dstna
8110 Oldur evvel yaplan mlk makm / Hem anula old bu yir gk tamm
lem asl v hatm ol-durur / Kamu yirden anda nimet bol-durur
Hem bize andan eser vardur i yr / Feyz rahmet ol-durur andan nisr
Srete Ardan gelr bu akl u cn / Hem gl hem ilm hem srr- nihn
Ululk gllere Ardan-durur / Nitekim gevdelere badan-durur
8115 Ardur ol kim ne dilerse anda var / Badur ol kim gvdeyi kyim dutar
Pes eser Ardan dah vardur bize / Geri kdir hak-durur stmze
Ubudur eytdkleri ol nh felek / Bunlarula hsl olur her dilek
ol mdebbirler ki gkde var-durur / Hem bulardur hem firitehler-durur
Fel-mdebbirti emren 79/5
Hak bular srete hkim kod / hak komdur eytmegil kim kim kod
8120 Tarnu emrinde vardur olmaga / Ata ana yog-iken oglan toga
411
Nitekim togdyd dem atamuz / Togd kopd atasuz u anasuz
Hem yaratd iti yaluz atadan / Hem dah sy yaluz anadan
Kavluh tal inne mesele s
indallhi ke-meseli deme halakah
min-turbin 3/59
Yani kim izhr- kudretdr bular / Bileler kdirdr ol kudreti var
n bilindi kudret i old tamm / Bu ie mn getrdi hs u m
8125 Bk halku sretine ol alap / Atay v anay kld sebeb
ndrr ilk halk ata sulbna / Kondurur pes bu kez ana rahmine
Ol dem ol bir katre sudur arsz / undan olur grkl boy u grkl yz
Ol suy kan eyler andan kan et / Kan ol su kan kan u kan et
Smme cealnhu nutfeten f-karrin
meknin smme halaknhun-nutfete
alakaten 23/13-14
Kimse irmez bu ie kudret-durur / Hele bir dileyesi hikmet-durur
8130 An undan sret eyler hub-r / Virr aa grkl devlet grkl hu
Cismini bir bir firitehler dzer / Tliin devletin kend yazar
Smme enenhu halkan hare fe-tebrekallhu ahsenl-hlkne 23/14
Nh felekden aa kuvvet biribir / Bakar anu zre bunlar bir bir
Tokuz ayda olur ol bir h vcd / Andan ol togar klur hakka scd
Perveri yir nh felekden tokuz ay / Ubu tertble togar yohsul u bay
8135 Nin old tokuz ay on olmad / Ger geerse on aya ay tolmad
Kimsene on ay toldurm degl / Anda yz gn tamm durm degl
412
Anu-un kim bu halku naks var / Naksn bilmekle old ihtiyr
Ona are kmile ad urdlar / H eyi kmil degldr bildiler
Kmil olmak kullara lyk degl / Mustafdur ayrug bayk degl
8140 Belki hakka ol dah kld niyz / Ol iikde olmad hem b-niyz
Ol dah kmil degl muhtc var / lem ire geri taht u tc var
Kmil ol birdr kim oldur b-niyz / Ol-durur ol hkm-rnda krsz
Ol-durur kim kimseye muhtc yok / iginde kamu a u kend tok
Ol-durur kim halk yog-iken kld var / Cmle ekskllere kld timr
8145 Ol-durur ol mnim rste / Nh felek b-emr-i ber-hste
Yir gk cmle lem bendedr / Cmle sret anu-la zindedr
Lki her bir nesneye virdi sebeb / Ol sebebden old bu asl u neseb
Kim anula dzile halk dirligi / T ki bilne pdihu birligi
Pes sebebledr cihnda her bir i / Gizlenpdr her i iinde bir i
8150 Biri oldur kim sebebdr ol ie / Biri ol kim kimsene eytmez nie
er i emr elinde ilenr / Darag i halk dilinde sylenr
Bir i oldur kim bahne old ol / Bir i oldur kim ahne geldi ol
Ol bahne ubu halku filidr / Bu ahne pdihu emridr
Pes bahne nie dutlum an biz / Grelm ol gzgden ol cn biz
8155 mdi k k-la olma mell / Bir yire geld ki ol iki hall
Yani kim oldur bahne ortada / T ahne ahs togar iy dede
ol ekini kat yirler skdgi / Ren yiyben aa tohmn ekdgi
Yani kim rzka bahne ol-durur / lla rzk ol ahne oldurur
Bu halyklar ibdet kldug / Birikben era mnkd oldug
413
8160 Bu dah hem bir bahnedr i yr / Yohsa halk rahmetiyle yarlgar
Bu bahne bir sebebdr ortada / Halk hakka vsl eyler iy dede
Tevbeyi hem bir bahne eyledi / Kim ki kld rahmetiyle toylad
Ve men tbe ve mile slihan fe-inneh
yetbu ilallhi metben 25/71
Bu bahne ol ahne sreti / Bu suratdan buldlar ol rahmeti
Nitekim dlb bglar suvarur / Alup rmakdan suy bga virr
8165 H sebebdr ol suy karmaga / Olmasa ol su kar m ol taga
Gr deiz suyn bult nie alur / Ol sebebden ac su tatlu olur
Suvarur bu cmle deti yirleri / Gr bahne neymi iy man eri
Pes erenler vstadur b-gmn / Bizi hakka vasl iderler ryign
Kim dutarsa ol ulular etegin / Bula ol ahlar ahn begler begin
8170 ka pes bu bahne tap-durur / An hakka bu bahne tapdurur
Bu bahne gzgsinden ol yzi / Gredur her dem-be-dem gli gzi
Hem bahne hem sebeb hem vsta / Bu erenler sohbetidr iy dede
Hak bu sohbetden bizi ayrmasun / Dnya hir dogru yoldan rmasun
YDN DSTN DOKUZINI BBDAN
BEYN-I SIFAT-I TAT VE BDET
VE MiRC-I hAZRET- RSLET ALEY-
HS - SELM DER KM NE DOKUZ
FELEKDEN UBR DP hAZRET- ZZE-
TE RD VE UAF VE MESKN N
MAGFRET DLEYP TAT GETRD
414
Glme bir h fikir ddi yine / Glm anula gge ud yine
8175 Tald man dezine gevher diler / Sdk-la kim dilediyse virdiler
Zra gevher madinidr ol deiz / Ne nin var anda ne yol var ne iz
Yavu vard ol deizde akl u cn / Virmedi tahkk-la andan nin
rdgine syledi her bir kii / Kim-durur kim bell bildi bu ii
Bildgmden eydiserem ben dah / Kul-sa gel kullgu ilmin oh
8180 ol iikde kul olanlar nitdi gr / Yol eri ol yolda nie gitdi gr
Gr alap nie yaratd mahluk / Gr bu mahlk nie bildi Hlk
Nie dzdi dnyay ol b-niyz / Eyledi yir gk virdi k u yaz
Drl nimet ddi yir gk stine / Yani kim hn dkdi cmle dstna
Viribidi kudretin kld sal / Diledi kim yani ol dstlar gele
8185 Yiyeler ol nimeti kr ideler / Bileler hak varlgn zikr ideler
T bularu kullg malm ola / Her biri hak emrine mahkm ola
Hele geldi her biri dutd vcd / Bildi Allah varlgn kld scd
Hll hline ibdet kldlar / Dill diline iret kldlar
Her biri bir tat kld kabl / Mahkum old kullga virdi gl
8190 Kld tat yan durd kullga / Kan ol tat kim ol gge aga
Yitdgine her birin tkat / Hele kld nie olsa tat
T geline bu cihna ol habb / Kim gller rencine oldur tabb
Hakk nie bildilerse bildiler / Hem ibdet nie olsa kldlar
Bunda geldi old cmle i temz / Bunda yitildi aruk old semiz
8195 n habbi kld hak beglerbegin / Aa bildrdi kamu iler yegin
Aa virdi yigregin tatlaru / Aa ad kutlusn satlaru
415
Aa virdi yigrek mmet kamudan / zad anu mmetidr tamudan
Kntm hayra mmetin uhricet
lin-nsi 3/110
mmetiyn n habb i istedi / Gr ne bnyd urd ne i iledi
Gr ne tat dzdi kod mmete / Kim klursa lyk olur rahmete
8200 Ik-la diler ise eydem ayn / Alayasn bu ii bell beyn
Dile imdi Mustaf mircn / Hulleden ton v nrdan tcn
Ol gice kim miraca agd Resl / Ne du kim kldsa old kabl
Sbhanellez esr bi-abdih leylen 17 / 1
Hak an sevdi anuun ndedi / Viribidi Cebrel gelsn didi
Geldi Cibrl getrdi bir burak / Eytdi turgl y Resl klgl yarak
8205 hazrete nder alap sevdi seni / U rikbu dutmaga virdi beni
Tur oturma bin buraka gel ber / ksarsn nh felekden yokaru
Dstlgu neymi bilesin dst-la / Alayasn bu ii kldan kla
Sz kdr hele n kd gge / Mustaf n bir nazar kld gge
Grdi kim saf saf firitehler tamm / Durm anda b-hisb dutm makm
8210 Cmle el baglap durupdur tata / Muntazrdur bir mbrek sata
n bu ii byle grdi ol Resl / Gline h geldi bu zabt u usl
Eytdi y Cibrl hir eytgil baa / Bu ne idr bu ie kaldum taa
Cibril eytdi bu firitehler-durur / Nie yz bi buna dah var-durur
Ubudur dyim bularu tat / Zyi olmaz bir demi bir sat
8215 T-kymet bu kymdur ileri / Yok-durur ayruk dah tevleri
Sord Peygmber bu tat fazln / Eytdi bir bir Cibril anu erhini
416
Fazl mzdin nki b-had syledi / Mustaf gli aa meyl eyledi
nki bu dnya gginden gedi ol / Vard bu kez ol ikini gge ol
Grdi ol gkde firitehler yine / Saff u saf durm alap kullgna
8220 lla bunlar kamus kalm d-t / Dpdzi klm rk olm d t
Ver-ke mear-rkine 2/43
n Neb grdi bular alad / Hem bularu tatn talad
Yine sord Cibrile bunlar nedr / Cibril eytdi kul-durur kullk ider
T-kymet ol rkdadur bular / Dursarlar yledr kim durdlar
Bunlaru fazln yine sord Resl / Eytdi bu erkn u bu zabt u usl
8225 hak katnda kadri nedr eyt baa / Kim bularu hline kaldum taa
Fazl u mzdin hem bularu b-kys / Eytdi kim kld Neb kr sips
Gli imrendi habb bunlara / Eytdi hele ubu i kana vara
Gedi bu kez vard ini gge / Vardugna irir yigden yige
Grdi ol gkde dah bi bi hezr / Secdeye dmi yatur saf saf bular
8230 Bunlaru zre dah bakd Resl / Gli cn bu ii kld kabl
Yine sord Cibrile kim y ah / Ubular ne idedr eytgil ah
Cibril eytdi bu firitehler dak / Kullg eyler birleyben ol hak
Bunlaru tatlar bundak-durur / H riy yok ileri mutlak-durur
T-kymet ol scddadur bular / Yatsarlar yle kim yatur bular
8235 Bu i mzdin yine sord Resl / Eytdi ubu ileri ilerse kul
8236 Hak katnda ne kadardur kymeti / Sevdi cnum glm ubu tat
Cibril eytdi bu scd ire sevb / B-adeddr b-mr u b-hisb
Yine imrendi aa ol Mustaf / Cn gli ol ie kld vef
417
Hele ol gkden dah gedi bu dem / Vard drdini gge basd kadem
8240 Grdi ol gkde dah bi bi yine / Saf dutup durm alap kullgna
lla bunlar cmle saf saf oturur / ki diz zre tahiyyatda durur
Yine sord ol Neb kim y Emn / Nin otrurlar bular byle emn
Bunlaru ahvlini eytgil baa / Kim gl meyl itdi bunlardn yaa
Eytdi ol Peyk-i lh y Resl / Ol iikde ne mecldr buna kul
8245 Cmle kullardur bular ol hazrete / Her biri durm-durur bir tata
Bu tahiyyatdur bularu tat / T geline ol kymet sat
Hem bularu fazln eytdi b-mr / Ol sevbda ne aded var ne karr
Yine imrendi bularu iine / nki bildi tat ne ii ne
Gedi ol gkden dah vard iler / Cibril ine diydur gel ber
8250 Vard biini gge irdi yine / Bu ii anda dah grdi yine
Grdi kim saf saf firite b-mr / Durm anda tesbhokr zr zr
Kamus hakdn yaa dutm ynin / Cmle bir tesbhokr dzmi nin
n Neb grdi bularu hlini / Yine sord Cibrile ahvlini
Cibril eytdi bu feritehler hemn / hazrete kullk klurlar b-gmn
8255 Buna vaktdur bunlaru kullklar / hak-durur tesbhokp tapduklar
T kymet kalsar byle bular / Ubu hletde ki vardur kaldlar
Sord Peygmber yine ol Cibrile / Yani ister bu i fazln bile
Eytdi b-haddur bu tatda sevb / Gedi Peygmber yine kld cevb
Vard altn gge irdi habb / Ol gk ehlin neydgin grdi habb
8260 Grdi kim ol gk dah tolm tamm / El gtrmi hazrete kalm tamm
Cmle mstagrak duya saff u saf / grur y Rabbi klgl afv afv
418
Mustaf n bunlar grdi yine / Bu ii pes Cibrile sord yine
Eytdi y Cibrl bular ne idedr / bu zr kim klurlar bu nedr
Cibril eytdi y Neb bunlar dah / Cmle kuldur yz bi ana var dah
8265 Cmle bil baglap durupdur tata / Yarlga dip yalvarur hazrete
Bu dudur bunlaru tatlar / Anag irr gleri tkatlar
T kymet kalsar byle bular / Kendn hem ayrugu sun diler
Sord kim bu hl-la yol varmagu / Kadri nedr anda bu yalvarmagu
Fazl mzdin Cibril eytdi b-aded / Pes Resl didi kim iy hak kl meded
8270 Yine imrendi Neb gli aa / Gedi ol gkden dah hakdn yaa
Gedi bu kez vard yidini gge / Ol gk ehlin ubu dil nie ge
Grdi kim gk ehli dmi fikrete / Fikr iinde cmle kalm ibrete
Arz iderler hazrete hllerini / Bilemezler nola ahvllerini
Bunlar grdi Neb bu hl-ile / Pes yine sord bu hli Cibrile
8275 Cibril eytdi y Reslallah bu i / hlini arz eylemekdr bu yor
Yani kim bilmeg-in kullklarn / hak kabl itmi mi bu klduklarn
T kopa maher bular bu hl-ile / Kaldlar yan diler hlin bile
Bu fikir fazln yine sord Resl / Eytdi kend hlini fikr itse kul
Hlini bilmek in kul fikreti / Ne kadardur anda kadr u kymeti
8280 Bu tefekkr hlin fazln Emn / Eytdi an pdih bildi hemn
Myil old cn-la ol hle ol / Kald bunlar gedi gitdi hele ol
Vard sekzini gge basd ayak / Cibril eytdi y Neb bir bunda bak
Gr bu gkde kullar ne hldedr / Ne fikirdedr bular ne kldedr
Hazrete karu bular hayrn u mest / Ol eserden cmle akl u cn mest
419
8285 Kimse bilmez iini nitmek gerek / Kandadur y kanaru gitmek gerek
Cmle hayrn u tefekkr hazrete / Pes aceb kald habb ol hlete
Cibrile sord yine kim ubular / Ne sebebden byle hayrn kaldlar
Cibril eytdi hazret inde duran / Bir nazarda bi kezin kudret gren
Ta degldr bunlaru hayrnlg / n grr her lahza bu sultnlg
8290 Nieler hayrn-durur bu kapuda / Yavu klm kendzin bu tapuda
T kopna ol kymet bunlara / Tat ubudur gerek byle vara
Pes bu tat fazln sord yine / Cibril aa h haber virdi yine
Gline Peygmber kld eser / Hele ol gkden dah kld sefer
Gedi tokzun gge izz-la / Ara vard yan yz bi nz-la
8295 Grdi ol mlkde firitehler ki var / Kalmaduk h ellerinde ihtiyr
Cmle olm kendden mahv u fe / Ni fikir kalm bularda ni sen
Yavu kulm her biri ahvlini / Bilmez olm her birisi hlini
Garka varm ol deizde her biri / Eyle san kim ne ldr ne diri
Pdihlk hkmi basm kamusn / Yile virmi her birin nmusn
8300 n bularu hlini grdi Neb / Pes bu kez ahvlini sord Neb
Eytdi y Cibrl bular ne hldedr / Nie dirlikde v nie kldedr
Ben bularu hline kaldum aceb / Bu fen olmaklga nedr sebeb
Cibril eytdi y Reslallah bular / ol cematdur ki vaslat buldlar
Hak bularu kullgn kld kabl / Her nieyse hlleri old kabl
8305 Bunlara n rahmet indi Tardan / Ol eserden b-hd old akl u cn
Her kime kim irdi rahmet ayd / Bilmedi biden biri birden bii
Nitekim gn nr rter ylduz / Bir grinmez toptoluyken gk yzi
420
nkim Allah rahmetin buld bular / Ol keremden utanup ldi bular
Geldi rahmet bunlar mahv eyledi / Kldugn u bildgin sehv eyledi
8310 n bularu hlini bildi Resl / Cn gli bunlar kld kabl
Gedi vard hazrete kld niyz / hakk-la syledi buna srr u rz
Kbe-kavseyn old menzilgh aa / Gr ne devlet virdi ol Allah aa
Smme den fetedell fe-kne kbe
kavseyni ev edn 53/8-9
Ad rz u virdi sr ilmin tamm / Bilmedi ol bildgin bu hs u m
Fe-evh il abdih m evh
53/10
Kld malm kendn kdrlgn / Yirde gkde hzr u nzrlgn
8315 Kullaru hem kullgn kld ayn / Her biri nitmek gerek bell beyn
Vem halaktul-cinne vel-inse ill
li-yabudni 52/56
Bakd peygmber bu yir gk ehline / Grdi kim her biri uym bir dine
Kendye bah olm ol slm dini / Bildi hs dndr degldr m dini
nki kullar kullg ire old arz / Her kula bir drl tat old farz
Her biri bil baglad bir tata / Yani kim lyk olam dip hazrete
8320 Degdi tat bu kezin Peygmbere / Yani hazret kullg ol servere
Tardan emr old bu bi vakt namz / Kim kla her dem anu birle niyz
An anuun buyurd ol Ahad / Kim bize rehber ola ol t-ebed
n habbe hakdn emr old bu i / Eytdi klgl gnde bi kez yaz u k
Sz kdr hele n dndi Resl / Geldi gklerden yire indi Resl
421
8325 Diledi ol tat cem eyleye / Mmin cnn anula toylaya
Ola slm dnin ol diregi / Hem ola cmle ibdet yregi
Es-saltu imdd-dni
Gr ne tertb eyledi ol pr hner / Nh felekde ol ki klmd nazar
Her birin tatn grmi-idi / Fazln anu Cibrile sorm-d
Cmlesin cem eyledi bir tata / Tu ola dip bir mbrek sata
8330 mdi bir iit ki nitdi neyledi / Dirdi ol nh tat bir eyledi
ndi ol gklerdeki klnan niyz / Geldi bunda cmle old bir namz
Yir gk ehli kim kymdayd tamm / Ol kymdan u bize virdi kym
Ve km lillhi knitne 2/238
Yir gk ehli kim rkdayd bular / Bu rk andan-durur hir i yr
Yir gk ehli kim scd klm-d / Bu scd oldur ol uht olm-d
8335 Yir gk ehli kim tahiyyatd ii / Bu tahiyyat hir oldur iy kii
Yir gk ehli kim msebbihdi tamm / Ubu ol tesbhdr okr hs u m
Yir gk ehli kim fikirdi ileri / Ol tefekkr kim klur bu yol eri
Yir gk ehli kim klurlard du / Ol dudur kamuya olsun rev
Yidi kat gk ehlin tkatlar / Yitdgine bu-y-d tatlar
8340 Ehl-i krs kim tahayyr kaldlar / U erenlerdr ki hayrn oldlar
Ol ki ar ehli fen olm-d / Pdihdan utanup lmi-idi
Yazm-d rahmetini hak aa / Bu namzda kamus var baksaa
Hem kym u hem rk u hem scd / Kim klanlar buld hakdan feth cd
Hem tahiyyat hem bu tesbh du / Her ki kld sdk-la old rev
8345 Hem tahayyr hem tefekkr hem fen / Kim bularda ne zikir var ne sen
422
Ubulardur bu iki rekat namz / Nh felek ehlindeki klnan niyz
Rz kld cmlesin Peygmbere / Kld ol kald bu biz misknlere
Pes bu tat kim kluruz gnde biz / Anda bulnandur ki bulduk bunda biz
Cmle gk ehlindeki nz u niyz / Geldi u old iki rekat namz
Cmle gk ehlindeki nz u niyz / Geldi u old iki rekat namz
8350 Andag ol fazl u rahmet iy fln / Cmle bunda hsl old b-gmn
Bu namz kimse kim kld tamm / Ol namzu mzdini buld tamm
Pes iretdr bu cmle mmine / Kim alap tu eyledi ubu dine
Rz kld bu namz bunlara / Degmedi bu rahmet ayruk dnlere
Fazl artuk resmi zb ad h / Tende iretdr cnda dad h
8355 hazrete lyk ibdetdr namz / Znhar olma b-namz u b-niyz
Kim klursa bu namz sdk-la / H gmnsuz hak aa rahmet kla
Gnde bi kez nevbet-i hak urlur / Leker-i dn cmle anda dirilr
Biligidr mmin bu bi namz / Kim gidermez kendzinden k u yaz
El-vuz silhul-mmin
Harbghdur mescid ol eytn-un / Kim gelr ol kasd-la mn-un
8360 Saf saf anda durur eytn sr / Ol symaz bun bunlar an sr
Gzlardur pes bu mminler bil / Gzlkdur bu namz klmak klu
Hem ehddr bu i iinde len / Belki bunlardur ebed zinde kalan
kdur k ol yol ehlin / Kim bular kadrin bilrler bu din
leri ihls-ladur b-riy / Ynleri togru turupdur Tarya
8365 Bu ibdetden bular mabdna / Yol buluban irir maksdna
Tar bunlardan bizi ayrmasun / Dnya hir togru yoldan rmasun
423
SEKZN DSTN DOKUZINI BB-
DAN BEYN-I KAVL VE FL DER BL
KM KAVL VE FL AKILDAN DOGARLAR
VE DOKUZ MENZLDEN GEP LEM-
CSMNDE ZHR OLURLAR T GZ
VE KULAK ANI GRELER VE DELER NE K KAZVE
KADER TAKDR- RABBANDEN GELR
VE DOKUZ FELEKDEN GEER VE -
LEM- ZUHRA RR
Kan ol ilden ile sz syleyen / Tar ilmin erhu takrr eyleyen
Bu sz asl nedr bir soylasun / Szi bilsn ilkin andan sylesn
Sz nedr kandan gelr kana gider / Her makmda kim irer neyler nider
8370 Nh felekden nie iner ubu sz / Kim bakup hergiz gremez an gz
T inine ulviden bu sfliye / Ynini bi kez dutar ol ulviye
Yani man sret olmak dilemez / np andan bu harb iylemez
lla ol hkm-i lh indrr / Sret eylep kgt zre kondurur
Yazlur kgdlara olur nin / Sret olur harf u savt u mani cn
8375 Nzil olur mani n gkden iner / demn akl iinde konar
Kimse bilmez ol dem ol nieydgin / Ey yavuz hayr u erri neydgin
Togmayna tesbiholmaz dillere / Hem kalem yazmaz u dmez illere
Sz geline akl iinden bu dile / Ol gerek kim kona tokuz menzile
Hem yazarsa bu szi ubu kalem / Tokuz evden gegelr anda hem
8380 Ol tokuz ev neydgin eydem saa / Tut kulagu bir dem uht bendin yaa
424
Bir akldur biri cndur biri dil / Dil didgm bu gldr bell bil
Biri nefsdr biri yagrn biri kol / Geldi yagrndan kola ograd yol
Biri eldr biri barmak biri hem / Bu kalemdr kim yazar her dembedem
Bu tokuz evden geine her ii / Sret olmaz gremez an kii
8385 Hem tokuz evden geine szleri / Gremez an bu aklu gzleri
Dile imdi bu tokuz evde nider / Bu evi kop ol eve nie gider
Bir bir eydem her bir evde nitdgin / Sz akldan cna nie gitdgin
Mani ilkin Tardan akla iner / Akl iinde gsterr drl hner
Ry u tedbr ilm sanat nak olur / Bunlara bu mani andan bah olur
8390 Kanksn kim dilese akl ilemek / Ry u tedbr sanat u nak eylemek
Kendzinden an cna viribir / T cihnda biline ol bir bir
Pes akldan cna gelr ilkin ol / Kim duta kll bu gevde mlkin ol
Cn iinde eglenr ol bir zamn / T bile nitmek gerekdr an cn
Ry u tedbr sanat u her bir nese / Ey yavuz dnyada nie-y-ise
8395 Cn iinde manisi malm olur / Fili ger zlim ger mazlum olur
nki cn bildi an bir gr nider / Cn iinden bu kez ol kana gider
Cn viribir gle ol maniyi / Zit ran hayr u er her nesneyi
nki vard gle bu endie / Dilek oldur kim diler dara de
Eglenr ol bir zamn anda durur / Gl ol endeye kuvvet virr
8400 Hem bilr kim ol fikirden ne kopa / Halk iinde ne yka v ne yapa
n takz var sredur neylesn / Gl o hkmi nie men eylesn
Pes viribir nefse ol endeyi / Ey yavuz cmle drl peyi
Nefse geldi togmag ister bu kez ol / Y eldr y dildr aa yol
425
Y i olur ilenr elden kar / Y sz olur sylenr dilden kar
8405 Zra nefse muttasl bunlar-durur / Kavli fili ann ol dara urur
Kavl-sa nefsden dile gitmek diler / Fil-ise hd bu ele gitmek diler
nki nefsden bu ele i dogrna / Ol gerek kim ka nefsden yagrna
Yazlur ol yagrna kuvvet dutar / T kim andan nie drl i biter
Zra kim yagrn-durur kuvvet yiri / Yagrn muhkem olur kuvvet eri
8410 Hem bu yagrndan gider u kollara / Nitekim koldan gidedur ellere
Her fiil kim kiide gizl-durur / Nak anu yagrna yazl-durur
Bu kii n ol ie kdir ola / Yagrnndan varur ol bir bir kola
nki ahsu kolna geldi ol i / Ald bu koldan dah ol perveri
Kolda kuvvet gizldr hem muteber / Ey yavuz hb u zit hayr u er
8415 Kolda kuvvet olak er st olur / Olmasa kend iinde sst olur
Kol dah menzil-durur her bir ie / Nk bed her sanat u her cnbie
Her hner kim eldedr koldan gider / lla n vard ele bir gr nider
lenr ellerde ol i ad-la / grenr kird an std-la
Zra kim her bir i std var / Elde anu dad var istd var
8420 Szrulup ol akl u cndan kan i / Elde iler andan alur perveri
El-durur pes ileyen her bir ii / Neyleye ne ileye elsz kii
Gedi elden vard bu kez barmaga / Geldi barmak bu ii baarmaga
Her bir ii tertibe barmak dzer / ol divru nakn barmak yazar
Gelmeyine barmaga her bir nuk / Ne ekildr malum olmaz kurd u ku
8425 Cmle szu perdesin barmak bilr / Hem hisb u akd barmakda olur
Cmle sanat gelmeyine barmaga / Gelmedi zabt u usl hem revnaka
426
Gedi barmakdan bu kez geldi kalem / Vard fikr anda dah basd kadem
Yazd ol fili kalem resmi-y-ile / Mehur old leme ismi-y-ile
Bildi an yohsul u bay hs u m / Ey yavuz hayr u er neyse tamm
8430 harf-ile nak kalemdr kim yazar / Bki cmle sanatu engz var
Elde elbette bir engz olmasa / Zhir olup zabta gelmez her nese
Ol fikir kim akl iinde var-d / Bu tokuz menzilde ol seyyr-d
Ubu tokuz evden ol gedi tamm / Neydgin bildi bu cmle hs u m
ikr old ol fil-i nihn / Sret old aa bu nm u nin
8435 Malum old bu fiil anu-la / Fili grd kavli gr kim bu dile
Nie geldi o dah eydem saa / Dile imdi niedr den soa
Kavli szdr fili idr ilenr / Fili elde kavli dilde sylenr
Kavl-la fil iksi yoldadur i yr / T akldan nefse irine bular
Nefs iinde birbirinden ayrlur / Fil ele gitdi kavul dilden gelr
8440 n kim ayrld fiil gitdi ele / Bu kezin bu kavl yol ister dile
Kavl-un n kmaga bir yol gerek / Gedi nefsden kavle yurd old yrek
nki kavl indi yrekde dutd yir / Bu yrekden kuvvet ald old sr
Y kavul ald yrekden h u derd / Y muvfk gelmedi hl old serd
Sz yrekden alur old perveri / Geri tahsn olsun ol ger serzeni
8445 n yrekden kend hazzn ald sz / Geldi ahsu ykeninde kond sz
n girr sz ykene v bagra / Kii ol dem kasd ider kim agra
Sz kabardur ykeni v syndrr / Szi yken kaldurur u indrr
Sz geliek ykene kmak diler / Nie iler yapmag u ykmak diler
Bu kezin pes binmek ister yile ol / Alupdur zre andan yile yol
427
8450 Bu nefes yili giriek ykene / Sz diler kim anda yil zre bine
Bindi sz yile segirtdi asuzn / Geldi ykenden bogaza geszin
Ger bogaz bogmaz-sa anda szi / Syler olur dil perkende szi
Szi pes bogsa gerek anda bogaz / Yani bogaz didgi anda bog az
Szi bog az yani az eyler og / Az iinde gizlen syler og
8455 n bogld sz bogazda az olur / Tertib zabta gelr z olur
Gedi bogazdan yayld agza / Geldi hilat old vz ol sze
n avzdan sze hilat virilr / Ol agzda yaylan sz dirilir
Grkl vz old grkl ton aa / Cmle kulaklar yni andn yaa
n tonand sz ol vz tonn / kmaga pes dara dutd ynini
8460 Agz iinden bu kez geldi dile / mdi gel sen szi bu dilden dile
nki man dile geldi old sz / Bildi halk an cihna told sz
Gelmeyine man t ibu dile / Maksud andan neydgin kim ne bile
Ger hkmdr ger hitb u ger itb / Dilde malm old bu cmle hisb
Kfr ile mn bu dilde salur / Manin yzi bu dilde alur
8465 Bu sze tokzn menzil dil-durur / leme sz neydgin dil bildrr
U tamm old tokuz menzilde sz / An iitdi kulak u grdi gz
Nitekim geldi tokuzda i dile / ledi engz an ddi ile
Ol tokuz u bu tokuz artuk degl / Ubu tokuz menzili sen sende bul
Her ki buld kendzinde bu ii / Kavl fili bildi neymi ol kii
8470 n bu ii kendzinde buld ol / Nh felek neymi hakkat bildi ol
Nh felekden nitekim hkm-i lh / nedur bu lem zre gh gh
T ki zhir olmayna neydgin / Bilmedi kimse an nieydgin
428
Kavl-la bu fil hem bezer ua / Kim alapdan nzil olur aklua
Sdr olmak elden dilden bular / Nh felekden zhir olmakdur i yr
8475 Pes cihnda ne ki varsa sende var / Kimisi cnda kimi bu tende var
Pes saa gel kim bu ilmi bilesin / Yiri ggi kendzde bulasn
Senrhim ytin fil-fki ve
f-enfsihim 41/53
Alayasn sz nedendr haddi ne / Syleyiek irgresin haddine
Hem bilesin bu ii nie ilenr / ele v sz dile kandan gelr
n bilesin kavli fili ne-y-imi / Matla v makta kanda imi
8480 Andan ol vaktn hall ola saa / Fikret zikr eylemek den soa
Gnde yz bi kez kr ol Hlka / Kim bu ilmi rz kld ka
Kavl fili bildi kandan geldgin / Bu cevhir kank kndan geldgin
Kavl hakk birlemekdr iy saf / Hem resldur dimekdr Mustaf
Fil anu buyrugn tutmak-durur / Mustaf hndlgn tmak-durur
8485 Kavl fili byle bilmek old yol / Byle kim bildiyse vard togru yol
y Hudy dogru yoldan rmagl / Rahmetden sen bizi ayrmagl
DOKUZINI DSTN DOKUZINI
BBDAN BEYN DER PEHLEVNLAR
VE BAHDURLAR AhVLN BL KM
BAHDURLAR DOKUZ NESNEY-LE
MUhFAZAT-I MLK VE ML DER-
LER VE EHL- hAK DAHI DOKUZ NES-
NE-Y-LE MUhREBE AD-YI DN VE
429
AhZB-I EYTN LE DERLER
Kan ol kim ister alplk adn / Almag ister dmanndan dadn
Dmann kahr eyleyp basmak diler / Ban at yanna asmak diler
Gelsn iitsn kim alplk ne-y-imi / Alplaru sermyesi nie-y-imi
8490 Eydeym bir bir saa ahvlini / Kim bilesin alp erenler hlini
Alplk eylep degmeden ad almad / Yagdan korkan durup dad almad
Zra kim alplk geez nesne degl / Kim inde cmle dmn ola kul
Kii alp olmaklga let aa / Ne gerekdr eydeym bir bir saa
Aa elbette tokuz nesne gerek / Evveli ol kim ola muhkem yrek
8495 rkmeye h nesneden kaypnmaya / Muhkem ola yag grp snmaya
Alp eren oldur kim anu yregi / Ola cmle leker ol diregi
Yregi muhkem kii old dilr / Yagya heybet bragur hem r
Pes yrekdr alplgu ilk leti / Anu-la olur alplk hleti
Hak virdi ilk aa muhkem yrek / Pes ikini, bzuda kuvvet gerek
8500 Bzusnda kuvveti olmaz-sa / Alp olmaz tende gi az-sa
Alp erende kuvvet olmak yaraur / Zra ok kuvvetllerle urur
Bzuda kuvvet gerekdr elde g / Yagrn muhkem ola v bilde g
Alp eren gl gerek kim armaya / Gsz olsa alplg baarmaya
nki kuvvet old cisminde tamm / Bildi anu glligin hs u m
8505 Pes bu kez gayret gerek ol kiiye / Kim anula kend cnna kya
Alp ere gayret-durur ini hl / Gayreti olmaz-sa alplk muhl
Hamyet olmaz gayreti yok kiide / Grnidur kim ol kii ne i ide
Alplgu bir leti hamyet-durur / hamyet asl nedr gayret-durur
430
Pes bil gayret-durur yigrek hner / Alplg baarmaya gayretsz er
8510 Kiin n yregi v gi var / Hem var anda gayret nms u r
Aa lyk pes gerek bir at aa / Kim anula apna ol drt yaa
Alplara drdini let at-durur / Alplara bu at key let-durur
Alplg er neyle eyler at-la / Alp ere key at gerek kim atla
Nitekim hamza binerdi Akara / Hem bint olmd Dldl haydara
8515 Rstemn Rah adlu at var-d / Eyle bil kim kendziyle yr-d
Pes gerekdr alp ere bir lyk at / Alplaru adn karan bayk at
At dah old bu kez bir ton gerek / Kim anula rtile karn yrek
Ger ururlarsa klla kesmeye / Kat yaydan ok doknsa gemeye
Hem grenler heybet ala karudan / Aa karu durmaya korkudan
8520 Alplaru n berk yarag olmaya / Yag anu alpdugn bilmeye
Asuzn ura an bir kem kii / Kem kiiye basla muhkem kii
Pes biini let alpa ton-durur / Alpa alplk adn ton bildrr
Ton old biligin daksun bile / Okn v yayn alsun ele
Alp erenler eline n yay ala / Alplg anu cihnda yayla
8525 Alplara altn let yay olur / Anu-la av ile yaylur
Kat yay ekmek uzatmak ere / Key hnerdr kime kim Tar vire
Alp kii yaysuz yaramaz yagda / Yay-la ol nie dirnek tagda
Alplara pes yay key let-durur / Dmana karu ok ol atdurur
Yay old ger kl olmaz-sa / Dmana ol klc salmaz-sa
8530 Yaluzn ok yay-la alp olmaz / Ok-la ol alplg adn almaz
Alp elinde yaraur eyg kl / Bige anuun degir ubu kl
431
Pes kldur let yidinisi / Oldur alpu altun v insi
Kl zre and anuun iilr / Kim bu kfir kan andan salur
Gziler dni klla adlar / Kfir oldur kim kldan kadlar
8535 Pes kldur evvel let alplara / Kl in ml virrler alplara
Kl old, alp elinde s yok / S iin ileyimez kl ok

Kolda s oynadan ol alp eren / Ol-durur ol kalbi kalbe ahtaran
Alp elinde s yavlak yaraur / Er alp ilk syle vuruur
Syi er anu-un oynadur / Ad bilnr si n kim oynanur
8540 Dman an grr eydr alp-durur / mdi aa kar kank kalb durur
S sekzini letidr alp er / Pes ssi olsa gerek alplaru
Cmle let old bu kez yr yok / Bile ardna yorr dildr yok
n kafdr olmaya pes neyleye / Drt yann kend nie bekleye
Bil ki alplk yaluz olmaz iy saf / Nitekim yaluz degldi Mustaf
8545 hak aa virmi-idi feth-i mbn / Anu elinde ald ubu dn
nn fetahn leke fethan mbnen 48 /1
ol yaranlar kim anula var-d / hak yolnda kamus dildr-d
Pes bu alplk yaluz olmaz yr gerek / Yr-un ol cn u ba oynar gerek
Alplara tokzun let yr-durur / Dman yr kuvvetiyle ardur
bu tokuz nesnedr alp leti / Bu tokuzsuz olmaz alplk hleti
8550 Kimde varsa bu tokuz nesne tamm / Alp adyla okr an hs u m
Adanur ol lem ire alp adn / Ol bilr nieydgin alplk dadn
Ubu zhir alplgn eytdm saa / erh takrr eyledm den soa
Bild alplk dnyada nie-y-imi / Dile imdi dn iinde ne-y-imi
432
Dn iinde oldur alplk kim kii / Nefsini basmak ola her dem ii
8555 Dn gndz ala nefsi-y-ile / T ki nefsi dzige akl bile
yle old bunlaru dirlikleri / Kim alap emri ola birlikleri
Emr iinden tara nesne sevmeye / Dnyay sayd eyleyben kovmaya
Nefs ulu lekeri nedr hev / Bu hev oldur kim ol dny kova
mrini harc eyleye ol sevgye / Gedi gn ayruk aa kanda kye
8560 Ol hevdan toga hrs u kibr kn / Anu elinde harb ola bu dn
Hem hased hem buhl u hem fsk u fesd / Nie dn ehlin bular klur kesd
Nefsde bunlardan ulu yokdur eri / Alp er oldur kim sya ol lekeri
mdi an smaga bir er gerek / Kim ola bu dn iinde ol direk
Dn diregi diye cmle halk aa / Ol sya bu lekeri den soa
8565 y din ehli kandasan dile szm / Toprag olsun anu izinde yzm
Hd bu alplk kimde olsa ekszin / Ayagna sre cmle halk yzin
mdi bir grlm bu alp sermyesin / Neymi anu nakd u genc myesin
Alplg neymi aa let nedr / Dile imdi kim hikyet nitedr
Aa elbette tokuz nesne gerek / Kim anula ol ola dne direk
8570 let ola ol tokuz nesne aa / Eydeym ol leti bir bir saa
lk vel olmak gerekdr ol kii / Kim anula baa ilte her ii
Ol vilyet tahtn kyim duta / Lcerem kim her ne oynarsa uta
Ger vilyet olmasa anda ayn / Dn yolnda alp degl bell beyn
Evliydur ol kim aa korku yok / Dnyada hem hiretde kaygu yok
El inne evliyallhi l-havfun
aleyhim velhum yahzenne 10/62.
433
8575 Pes vilyet ilk aa degmi gerek / Kim ola ol yrek iinde yrek
Bu vilyet degdise kank kula / Dn iinde ol gerek kim alp ola
Evvel let bu vilyetdr ere / Dn iinde kime kim Tar vire
Bild u ilk letin dn alpnu / Anu-la aladu alpn din
mdi gr neymi ikini letin / oldur ol kim ze nefs tkatn
8580 Ol riyzetdr erenler dirligi / Dn iinde ol belrtdi erligi
Kimde kim yoksa riyzet er degl / Anu-un nefsini yier degl
nki kend nefsini ol yimeye / Dn iinde nie alplk eyleye
Pes riyzet birle alp old kii / Anu-la baa iltdi her ii
Anu-la snd bu dnde eri / Anu-la old er dn serveri
8585 Geldk imdi ol ini lete / Kim anula geldi her i hlete
Ol kifyetdr ki balarda olur / Anu-la her bir i zabta gelr
Ger kifyet olmayayd enbiy / Halk nie ndeyeydi Tarya
Bu kifyet birle yol adlar / Halk iinde hayr u erri sediler
ol hevy bu kifyet kesmese / Kim yeeydi nefsi ger ol basmasa
8590 Pes kifyet muteber let-durur / Nefse hy l dir boynn ol urur
B-kifyet kimsene yol varmad / Nefsine baskd i baarmad
mdi drdin lete geldk bu kez / Ol dah neydgini bildk bu kez
Ol bu kdur kim can gtrr uar / Ygrk atdan ol uar kudan geer
Bindiler k atna dn alpleri / Karularna durmad hergiz eri
8595 Ik-la ald hir ubu dn / Ik elinde fn old kibr kn
Yire gge irdi yitdi k eli / Ik ayagndan ykld nefs ili
Ik ulu let-durur dn alpna / Bahtulu ol cn kim ol ka bine
434
Pes bular kim ka bindi inmedi / Sd nefsin kend hergiz snmad
Geldk ol biini let neydgin / Eydeym bir bir saa nieydgin
8600 ol-durur ol kim tevekkl tonn / Tonana v duta hakka ynini
Ol tevekkl aa muhkem berk ola / Kim anula cn gli berk ola
Gemeye hergiz aa dmn oh / Yani dny fikri v eytn oh
Kimde kim yoksa tevekkl er degl / Kend nefsi lekerin yier degl
Nitekim ol enbiy v evliy / Kldlar dpdz tevekkl Tarya
Fe iz azemte fetevekkel alallhi 3/159
8605 Bu tevekkldr ton dn ehlin / Anu-la alp old bu din
Kime kim hak virdise ol hilati / Sren oldur dn iinde devleti
Ol dah bitdi yine bir gr bu kez / Neymi ol altn let sor bu kez
Ol erat biligidr iy saf / Kim kuanmd an ol Mustaf
Kang ahsu kim bilinde ola ol / Cmle halk ire aukdur aa yol
8610 eytan anu yoln baglamad / lemi dutd anu grkl ad
Bu erat biliginsz kimsene / Bell bil durmad karu dmene
Pes hakkat old kim dn alpleri / Bu biligle sd cmle lekeri
Ulu letdr erat iy dede / Dmeni kahr itmege bu dnyede
n erat biligin takdu bile / mdi bu kez al ilim klcn ele
8615 Bu ilimdr let yidinisi / Anu-la baslur eytn ssi
Kimde kim ilm old nefsi basd ol / Kend dvin yidi ban kesdi ol
lm elinde cmle bu fsk u fesd / Zerre kadri kalmad old kesd
Enbiy v evliy bu ilm-ile / Adlar dn yoln kldan kla
Pes bu limler-durur dn alpleri / Kim bulardan snd eytn lekeri
435
8620 Her ki ald bu ilim klcn ele / Srdi kend hkmini ilden ile
n ilim klcn bular ald ele / mdi himmet ssin dutsun bile
let sekzinisi himmet-durur / Kim rakdan dmana irer zahm urur
Ssi himmet-durur dn alpin / Ol sd burnn bu eytn kalbin
Himmeti yok kii hakka irmedi / Ol gelp eytn erisin krmad
8625 Pes bu himmet er elinde sdr / Er ise dn dmann anula ur
Dman urmaga key letdr ol / Anu-la alur bu togru yol
Cmle old kald bu kez togru yr / Kim kla ol yr-un cnn nisr
Ulu let togru yrdur dnyede / Yr-la ald bu dn iy dede
Yaluzn h kimsene yol varmad / Olmayna yr, iin baarmad
8630 Her neb kim geldi mlke dutd yr / Her vel bir yr kld ihtiyr
Yr-ladur yol erin revnak / Yr-la buld bulanlar ol hak
Yr-la vard yol togru varan / Yr elden komad kirt eren
Pes bil tokzn letdr bu yr / Dnyada dn yr-la dutd karr
Ol tokuz nesne ki vard nm-be-nm / Dn iinde let-idi ol tamm
8635 Yr-la hatm old u tokzns / Kim anula snd ol dmn ssi
U tamm itdk bu alplk erhini / Bir bir eytdk dnyay v hem dini
Ol tokuz bu tokuza geldi tamm / erhi birle cmle bildi hs u m
mdi gelsn her ki akl var-sa / Kend akl kendziyle yr-sa
Alasun kim bu hnerlerden biri / Kimde varsa dnyada oldur diri
8640 Y kii dny iinde er gerek / Y din ire hkim server gerek
Yohsa bilsn gelmedkdr saga / mri gedi irmedi bir sag ie
Her kim ol ide degldr er degl / Yoga saygl sen an kim var degl
436
n bakarsa kamu nesne idedr / lla ii her birin gr nedr
Kamu idedr velkin fark var / Kimisi sekbn u kimi ehriyr
8645 Kimisi dutm gider hak emrini / Kimi kll yile virmi mrini
k ii ol ki ka yanadur / An sevmek i degl mi y nedr
Gnde bi kez kr anu ihsnna / Kim mahabbet yazd k cnna
Kend k derdin u virdi aa / Aa bu i tap-durur den soa
Ik iinde mrini sarf eylesn / Dilde dn gn k vasfn sylesn
8650 y Hudy kdan ayrma bizi / Ik yolnda togru dut rma bizi
ONINI DSTN DOKUZINI BBDAN
BEYN DER KM hAK TAL DEM
OGLINI DOKUZ DRL NFS-ILA
YARATMI VE OL NFSA DOKUZ
DRL LAKAB KERMET KILDI OL
SEBEBDEN BEN DEM DOKUZ GRH
OLDILAR YLE KM HER TYFE EFL
VE AML-ILA BRBRNDEN MMTZ VE
MSTESNOLUR VE ASLINA KAVUUR
Kan ol kim hl bilr hl sorar / hl erin hem iidr hem grer
Hem bu hle ogramdur iidr / Hem bu vasf kanda bulsa iidr
Hldaumdur eyd ol gelsn ber / hl iinde derdme olsun dar
Vasf- hlm eydeym bir bir aa / Ograyuban grdgm den soa
8655 nki hlden vkf ola yoldaum / Pes ola ol hl iinde hldaum
Vasf- hlm n gele bir bir dile / hlmi kim ogradysa ol bile
437
Her ii bir bilene virmek gerek / Her nihn bilene sormak gerek
Her ki vkfsa bu szden lcerem / Ol bile ol alaya kim ne direm
Hele geldk bunda maksd neydgin / Eydelm den soa nieydgin
8660 Ol zamn kim yog-d vakt u zamn / Gelmedkdi srete heft sumn
Var-idk biz ol ezelde ekszin / Gzedrdk dyim ol dst yzin
Sr iinde srr-d ol cn- cn / Cn iinden sylerdk b-gmn
Szmz b-harf u savt u rz-d / Ol iikde dirlgmz nz-d
Old takdr irdet bu ie / Kim bu srlar ala dara de
8665 ikr ola ol genc-i nihn / Bile an alaya cmle cihn
Biline ol gizl genci ala / Ol cevhir cmle halka sala
Knt kenzen mahfiyyen fe ahbebtu
en urefe fe halaktl-halka
Diledi n bu ii ol krsz / mdi gr nitdi bu kez ol b-niyz
Kn didi kudret diliyle syledi / Ar u feri yog-iken var eyledi
Zhir old nh felek cismi-y-ile / idildi leme ismi-y-ile
8670 Yir gk dutd vcd old tamm / Malum old her mukm her makm
Srdi kudret halk yirl yirine / id imdi halk neymi yiri ne
Geldi nefs akl u cn u dil tene / Geldi bunlar her biri bir meskene
Buld cinsl cinsini old grh / Told bunlardan bu cmle det kh
Yir gk ar u krsi told nr / Drl halk birle bezendi old hr
8675 Cmle drl asl iridi aslna / Hem kfr kfre kard dn dine
Cinsl cinsin buluban dutd karr / Her biri cinsi bile old katr
nki nevbet degdi geldm ben dah / Kend cinsm nie buldum ben dah
438
Cinsmi bildm ben dem-durur / Kamu cinsden devleti muhkem-durur
lla grdm dem-zd tamm / Tokuz evde durm u dutm makm
8680 Bu tokuz evden biri dara degl / Hs u m u bay u yohsul beg kul
Yani kim tokuz grh olm bular / lendur her birinde bi hular
nki ddm ol grhlar iine / Ta nedr bilimedm ii ne
Kanksn grdm ise uydum aa / Gr ne vki old ol demde baa
Yavu vardum kend ehlm bulmadum / Neylemek nitmek gerekdr bilmedm
8685 Pes yzm urdum yire kldum niyz / Eytdm iy hak iy Kerm-i b-niyz
U glden ynmi dutdum saa / Sen kulavuzla beni sendin yaa
H baa benden meded yokdur nidem / Bilmezem kana duram kanda gidem
Bu grhlarda benm ehlm nedr / Bilemezem kanksdur kandadur
Yoldaum kan v kan hem-nin / Kanksn lyk grrsin kanksn
8690 Kend fazlula beyn itgil baa / Bileyim dirlik yigin den soa
Yzmi kaldurmadn yirden henz / hli geldi h iret h rumz
Viribidi bir kulavuz ol Cell / Kim baa bu yolda ol old dell
Geldi ol dem karu bir nrn pr / Glmi v cnum kld esr
Bakdum anu boy boylardan ulu / Grdm anu yzi yzlerden sulu
8695 Turmadn ol gkde togan gn aa / Yani hdmetn gelr her gn aa
Geldi kim baa kulavuz ola ol / Davet itdi bini togru yola ol
Ton yal at boz u kend pr / Prligidr lem ire b-nazr
nki lutfndan beni kld kabl / Sevdm an k old cn u dil
Etegin dutdum aa oldum mrd / Dn gndz old ol dem Kadr u iyd
8700 Cn-la n kim mrd oldum aa / Pes tevecch eyledm andn yaa
439
Balad eyhm beni girdm yola / Vard yolum ograd bir mahfile
Grdm ol mahfil yiri bir ehr ulu / Kavm cmle fsk u irkn hulu
Ahdleri birbirine dogru degl / Baylar yohsullar cmle fozl
Kamus hak emrin aksin dutar / Ad mmin lkin ayruk dn dutar
8705 Kavl iinde dsta bezer birligi / File baksa ii dmn dirligi
Sreti insn vel eytn hulu / Kurda bezer birbirinden korhulu
Ol bun v bu an yrtmak diler / Birbirine karu dn gn di biler
Hrs u ehvet yle tolm gzleri / Kim utanmaz kimseden h yzleri
yle mstagrak bu dny dadna / Kim yazlm ad hayvn adna
8710 Cmle hayvndan surat dutm bular / Dirlik olm bunlara irkin hular
Fil fitne zerk u hle ileri / H lmden yok-durur tevleri
n bularu byle grdm hllerin / eyhme sordum bu kez ahvllerin
Eytdm iy eyh-i mukaddes nr- hak / Nie halkdur eydivirgil ibu halk
Eydi bunlar sf dny ehlidr / Nefs-i emmre bularu nefsidr
Ve m uberriu nefs innen-nefse
le emmretn bis-si 12/53
8715 Bu grhdur cmle halku yavuz / Bunlaru terki-durur dirlik zi
Ge bulardan kim duras yir degl / n iitdm bu szi kldum kabl
Gedm andan iler bir menzile / Anda hem irdm yine bir mahfile
Ol dah bir ehr, grdm muteber / ehre girdm kavmine kldum nazar
ehr ii grdm tolu fsk u fesd / lenr fsk u vel kadri kesd
8720 Her bir i issi peman iine / leri fsk u vel ragbet dine
Her birisi nefse virmi zini / lla kendzi knar kendzini
440
Cmle fsk kocas v yigidi / ler eydr ilemesem yig-idi
Nefsini her dem fesddan kandurur / lla kend kendzin utandurur
Tevbe eyler lki dutmaz tevbesin / Byle grdm ol grhu obasn
8725 n bu ehr byle grdm halkn / Pes bu kez sordum bularu hulkn
Eytdm iy eyh-i cihn u ins cn / Ubu nie halk u hulkdur kl ayn
Eytdi bunlar dem-zd asldur / Nefs-i levvme bularu nefsidr
Vel uksimu bin-nefsil-levvmeti
75/2
Bu grhu hem fesddur dirligi / lla tat ehl-ile var birligi
Ge bu mahfilden dah ehl degl / Yine eyhm szini kldum kabl
8730 Gedm andan iler bir menzile / Ogradum anda yine bir mahfile
Grdm ol mahfil dah yavlak ulu / Yine bir drl grh anda tolu
Ol grhlardan bular hmrak / Anlara baksa bu birez hrak
Hem dlenmiler bular hem emnimi / Geri kim bunda dah var her bir i
Hakka mnkd u mut olm bular / lla hem vardur dah irkin hular
8735 Her birisi rz olm hyna / H uyumaz biribirn suyna
Yani eydr kim benm hulkum budur / H dimez gkek mi y irkin hudur
Kni olm cmle hll hline / rdemez h ii nedr hli ne
Yal yal tonanmak dilemez / Ac a kimseye avan diyemez
Kendlerden uluya ragbetleri / Yok-durur h kimseye hdmetleri
8740 Yani muhtc olmadukdur kimseye / Tapu klmaz kul bege yohsul baya
n bularu byle grdm hllerin / Pes yine eyhme sordum ilerin
Eytdm iy eyh-i yh- dn-i hak / Eyt baa kim bu ne hulkdur bu ne halk
441
Eytdi bunlar ol grhdur kim bular / Mutmainne nefs-ile tutd hular
Yani mnkd u mutdr her ie / Ey yavuz kamu bir eytmez nie
8745 Eyregi mdbirlige kni-durur / Kend kend hayrna mni-durur
Ge bulardan bu dah ehl degl / ol varup vasl olas aslu degl
Yine gedm gitdm andan iler Ogradum bir ehre girdm ier
Grdm ol ehr dah halk nie / Aladum kim dirligi hulk nie
Rz olmlar bular her bir ie / Her ne gelse hakdan eytmezler nie
8750 Bay h yohsul olam dip gam yimez / Yohsul yohsul u bay olsam dimez
H zenmez kimsesi umag-un / Yhud umakda huri kumag-un
Hem bulardan h aar yok tmuy yle grdm ol grhdan kamuy
Her ne gelse Tardan rz bular / Byle bitmi grdm ol halkda hular
Ger alapdan rahmet ola ger azb / Rz olm cmle kat olm cevb
n tuazzibhm fe-innehm ibdke
ve in tagfirlehm fe-inneke
entelazzl-hakm
5/118
8755 n bular grdm ubu hl-la / Bu hu bu dirlik bu ahvl-la
Yine sordum eyhe kiy eyh-i gzn / Eyt baa bu nie mezheb nie dn
Ben bularu hlna kaldum aceb / Kim bularda kalmaduk hergiz taleb
Eytdi bunlar ol rz ehli-durur / Nefs-i rziyye anu nefsi-durur
Rz olmdur bular hak emrine / Ni nazar kfre klurlar ni dine
8760 Bu grhdan ge saa menzil degl / Sen durup eglenesi mahfil degl
ler vardur dah yigrek makm / Kim iremez uzanuban hs u m
442
Gedm andan iler vardum yine / Yolda hem bir h ehir grdm yine
ehre n girdm grdm halkn / Aladum dirligini v hulkn
k olm kamus grdm bular / Her biri bir nesne klm ihtiyr
8765 Kimi k hriye v umaga / Yani ol umakda hr kumaga
Kimi ilme k olm sadr in / Yani bu halk ortasnda kadr-in
Kimi k mlke mla beglige / Yani bir kend gibiden yiglige
Kimi k grkller yzine / Mauk eydinmi an kendzine
Kimi eydr kam ben Tarya / lla gster kan dirlik b-riy
8770 Her biri bir nesneyi sevmi bular / Ik iinde ilerler zr zr
Her ne grse an sevmek hlar / Birbirine bezemez rzlar
n bularda bu huy grdm yine / eyhe bunlar neydgin sordum yine
Eytdm iy dn serveri eyh-i cihn / Saa malm ikr v nihn
Bu cemat nie halkdur neydgin / Malum eyle hlleri nieydgin
8775 Eytdi nefs-i ka bunlar-durur / Bunlaru nefsinde bu k var-durur
Bu grhda k-durur erkn- dn / Anu-un sevdi bunlar grdgin
Geri kdur dnyada sayyd- kr / Sayd anu mehlik v hb nigr
Ol nigrung nr ka sayd olur / lla sret nak nefse kayd olur
n mukayyed old nefs ol nak-la / Kald rak kanda irer menzile
8780 Ge bulardan bu dah menzil degl / Kalma bunda bu huy klma kabl
Gedm andan iler vardum yene / Bir ehir rste hem grdm yene
Grdm ol ehr ehlin h sdk var / Cmle diller sze gelmi nutk var
Syledur her biri bir yr-la / Her birin dili bir tekrr-la
Tesbholm her birin sevdgi / Klli baglanm aa uss gi
443
Men ahabbe eyen eksere zikrahu
8785 Her birin maksud var gl gibi / ler her biri bir blbl gibi
Her biri bir tesbhokr zr-la / Her birin gli bir glzr-la
Eytdm iy dnende-i rz- nihn / Ne grhdur byle bu rn-zebn
Bunlaru hlin baa eyt bileym / Aa lyk ry tedbr klayum
Eytdi nefs-i ntkadur bu kavum / Bu grhda ne salt var ne savum
8790 Dilleridr bunlaru sermyesi / Dil iinde nakd u genc myesi
nki bunlar dil aup syleyeler / Blbli ttyi mt eyleyeler
Dil ulu sermyedr bu mahfile / lla iltmez kimseyi ol menzile
Y eyhellezne men lime teklne
ml tefalne 61/2
Bu dah menzil degldr saa bil / Kimseyi irgrmedi anda bu dil
Ge bulardan iler gitlm bile / Bunda kalan irmedi ol menzile
8795 Gedm andan iler gitdm yine / Bir iit kim varuban nitdm yine
Grdm anda bir ehir key muteber / lla bakdum halk yavlak muhtasar
ehr ulu yavlak vel halk kii / ssi gitmi eve bezer ehr ii
ehr kavm cmlesi yohsul gibi / Kullar beg begleri hem kul gibi
Bay u yohsul kimsesi mefhm degl / Kamu dpdz kimsesi malm degl
8800 Kimsesinde h ml u genc yok / Hem hased hem kibr kne renc yok
Dnya iinden ekilmi elleri / Dnya szinden kesilmi dilleri
Dnyelikden kimsede h nesne yok / Yog-iken ol varlulardan gli tok
Frig olm ide yok h kimsene / Pes bu hli eyhme sordum yine
Eytdm iy cn previ dn serveri / y man genci iy kudret eri
444
8805 Nie halkdur eyt bu ehrn halkn / Nie hulkdur bileyim pes hulkn
Eytdi ol nefs-i fakredr bular / Ol fakrlk hydur ubu hular
Dnyadan bunlar elin ekmi-durur / hiret rengin dah dkmi-durur
Dnyadan bunlar gzin yumd tamm / hiretde dutmad mlk makm
Kamus yz hazrete dutm-durur / Hayr u erri cmle terk itmi-durur
8810 Eyle frig sanasn kim kul degl / Ge bulardan bu dah makbl degl
n duras yir dilersin prev / Andadur bu cmle cna prev
n bu hli eyh bildrdi baa / Gedm andan bakmadum ayruk yaa
Yine gedm gitdm andan bir zamn / Ogradum bir ehre kavmi b-zebn
Almadum ehr kavmndan cevb / Grdm anda ne gneh var ne sevb
8815 Ne l buldum bularda ne diri / Gelmedk kendzine biden biri
L il hli vel il hli 4/143
Cmle mahv olm bularu varlg / H belrmez yrlg agyrlg
Undlm dn dny kamus / Kalmaduk r v gitmi nmus
Ne adem buldum bularda ne vcd / Ne kym u ne rk u ne scd
Ne ulu buldum bularda ne kii / Ne ilidr ne isz ol ehr ii
8820 Yoga bezer var iken cnbileri / Bilmedm kim ne ameldr ileri
Elde i varken batl kalm bular / haka dnmi batl olm bular
n bularu varlgn yog aladum / Z aceb dirlik diyben taladum
Ne firk buldum bularda ne visl / Pes bu kez kldum yine eyhe suvl
Eytdm iy ilm-i ledn issi ulu / Bu grh uslu mdur yohsa del
8825 Bu nie dirlik-durur eytgil baa / Ben bularu hline kaldum taa
Eytdi nefs-i fniye bunlar-durur / Bell ne yokdur bular ne var-durur
445
Bell bunlar ne vcddur ne adem / Ne bularda dlk vardur ne gam
Kimseler kim kendzinden mahv ola / Kend ilmi kendzinden sehv ola
Ayruga ne gstere ne bildre / Bilmeyene hakk nie bildre
8830 Bu dah menzil degl sen duras / Bunda erbet yok seni kanduras
Ge bulardan bu degldr menzil / lerdr mahmil mahfil
Hliy andan dah gedi yolum / Ol yire eyletdi bini ol ulum
Grdm anda bir ehir yavlak ulu / Tertibi rste v kavm tolu
ehr iinde bir bezenmi taht var / Grdm anda oturur bir bahtiyr
8835 Enbiy v evliy mnkd aa / Cmle mminler yni andn yaa
Kamu halkdan yigrek anu tertibi / Tardan eyle urlm terkibi
Hem imret dnya v hem hiret / Hatm ddr olsardur kbet
Ten dah rste v hem cn dah / Akl u devlet dn hem mn dah
Ol imm uym bu cmle cn aa / Rahmeti hakku mdm ihsn aa
8840 Tarnu ar aa olm turak / Degrilmi vaslata cmle firak
Nh felekden yokaru dutm makm / Cmle halku nakdini utm tamm
Gizl genci rz klm hak aa / Mahfi nesne kalmaduk den soa
nki grdm bu ii yavlak keml / Bu kii Allah ile dutm visl
eyhe sordum pes yine ben bu ii / Ubu erkn v resm verzii
8845 Eytdm iy kef- srr- l-yezl / Ntka vasfudan old gng ll
Bu ne menzildr baa bildr ayn / Kim-durur bu grdgm sultn-nin
Eytdi nefs-i kmiledr bu vcd / Yir gk ehli aa kld scd
An sevmekden yaratd nh felek / Ar u fer cism cn ins melek
Hem habbm diyp an ohad / Ol geliek cmle dnler kohad
446
8850 Kald anu dni kyim t ebed / Sevdi an dst idindi ol Ahad
Berk dut anu etegin elden koma / Tesbhidin adn dilden koma
Kim seni ol iltesidr hakka ol / hakdan ald aa bu togru yol
n iitdm eyh ubu szini / Pes yire urdum bu glm yzini
Yine sordum ol gl stdna / Kimdr eyt bu Tar dst ad ne
8855 Eytdi ad ol elif h mm dl / Berkidpdr hakk-la kurb- visl
Mm-ile Ahmed-durur bilgil ayn / Mmi gitse hd Ahaddur b-gmn
nki bildm bu ii byle keml / Teslim oldum kalmad ayruk mecl
Cn eliyle dutdum anu etegin / T iletdi ol beni hakka degin
Grdm Ahmed ol Ahadla bir-imi / Kf u nundan iler takdr-imi
8860 Cmle i anu-la olm tamm / Nh felekden yokaru dutm makm
Aladu m kimdgin ol iy saf / Mustafdur Mustafdur Mustaf
Ol tokuz drl grhu yigregi / Malum old bunda kim kimdr yigi
Ubu man menzile irdi tamm / erh takrr old cmle hs u m
Bahtulu ol cn bun h alaya / Ubu szi cn iinden dileye
8865 Hdan ald baa ubu haber / d-la buldum zuhy muteber
R rev grdi v gsterdi Resl / Bu iret old cnumda kabl
H v zd u r birikdi old ad / Baa ol addan ald ubu dad
Gsteren oldur baa bu genci ol / Andan ald baa bu togru yol
Grdm ol gzgden ubu yzi ben / Ol kitbdan okdum bu szi ben
8870 Ol kulavuz old bu yolda baa / Eytdm hir hlmi den soa
Ol irrdi bini ubu menzile / Vasf- hlm u kamu geldi dile
Her ki grdiyse bu hli ol bilr / Yol varandur ol kii kim yol bilr
447
Bilmeyen ne syleye n bilmedi / Bulmayan ne gstere n bulmad
n bu man ka old ayn / Eyle bil kim buld bir genc-i nihn
8875 Bilmedgin bildi v buld murd / Cmle i kald v ol old murd
An bilmekle iridm hazrete / An bilmekle degindm devlete
naallah kim alap rz kla / Kamular bu maniyi byle bula
EL-BBLR FLURYY
Bb- onnda bu on dsitn / H dekyk h hakyk h beyn
Malum eyler onlar kldan kla / Hemnn ki tilke are kmile
EVVELK DSTN ONINI BBDAN
BEYN-I AERE- MBEERE DER BL
KM HK TALOLARU hAKKINA
YET- MAGFRET NZL TD VE
SEBEB-
NZL-I YET OL-IDI KM BULAR HAZRET- RSLETLE AHD VE MSK
TDLER VE DSTLIK VE MTBAAT
YRNE GETRDLER LCEREM SA-
DET- EBED VE NYET- EZELYE
KBL OLDILAR
8880 Kan ol akl btn gli saf / Bir iitsn neyledi ol Mustaf
Ubu szi cn iinden dilesn / Sze maksd neydgini alasun
Grsn ol nitdi anula nitdiler / Yolda nie yolda olup gitdiler
Nitdiler kim hak begendi ilerin / Kld rahmet komad tevlerin
Neyleyp hakdan iret buldlar / Ol iretden beret buldlar
448
8885 Geri rahmet halka hakdandur i yr / lla an bir sebeble buldlar
Bir sebeb var rahmete lyk-durur / Klsa rahmet gelmegi bayk-durur
Bir sebeb vardur ki hama szikr / Kamusn gsterpdr rzigr
erhi birle eydeym her birini / Dile imdi Tarnu takdirini
Ol zamn kim bu cihn yokd henz / Hem zamn u hem mekn yokd henz
8890 Ne vcd u ne adem vard ayn / Var-d ol Pdih- b-mekn
Diledi kim lemi var eyleye / Kudretin lemde izhr eyleye
lk yaratd Mustafnu cnn / Kod ol cnda mahabbet knn
Evvelu m halekallhu rh
Sevdi an dst idindi ol Ahad / Kald ol dstlg iinde t-ebed
Dzdi anu dstlgyun lemi / Hem kopard lem ire demi
8895 Yir gg ar u krsi cism cn / Old anu dstlgyun b-gmn
Ggi sayvn dutd anu stine / Yiri meydn kld hak ol dstna
n getrdi dnyaya ol serveri / Bildi anu geldgin ins per
Her ki ba indrdi aa old d / Her kim ol serkelik itdi kald yd
Kim getrdiyse imn buld emn / min old tamudan ol b-gmn
8900 Kfir old her ki inkr eyledi / T-ebed Allah an hr eyledi
Ubu szden maksudum var iy saf / Bu sze sen cn-la klgl vef
id anlar kim vef kld bular / Rahmetin hakku nie buld bular
Geldk imdi bu hikyet neydgin / erhi birle eydeym nieydgin
Ol zamn kim Mustaf ad dini / Dne davet itdi lem halkn
8905 Her ki uyd dne bunlar old d / Uymayanlar t-kymet old yd
Kald yle kfr-ile ol ydlar / Old mmin ol bilien adlar
449
Kimi mmet old mmin kimi yr / Kimisi old sahb merdikr
Kamus slm evinde bir-durur / Lkin on ortada ndir-durur
oldur ol on kim bular cem oldlar / Cmle bir aga dibinde geldiler
8910 Dutdlar kutlu elin peygmber / Sevdiler dogr yoln ol server
Eytdiler kirtndk ol bir Tarya / Hem saa mn getrdk b-riy
Dutdug el komayavuz t-ebed / stmzde tanug olsun ol Ahad
Ev barh esbb u mlk mlumuz / Senden ayru olmaya her hlmz
Dstua dstuz bizi bilgil ayn / Dmene dmenz bell beyn
8915 leyde cn u ten olsun fid / Dkedine bu szi geldi nid
Pdihdan yet indi bunlara / Ahmede mahss hem ol on ere
nnellezne ybyineke innem
yubyinallhe 48/10
Bir Ebbekr mer Osmn Al / Biri Abdurrahman- Avf ol vel
Biri Zbeyr binl-Avm idi ad / Biri Sadbn ebi Vakkas idi
Biri Talha birisi Sadbn Zeyd / Birine Ebu Ubeydbn Cerrheyd
8920 Drdi drt yr alts ashb-d / hak yolnda kamus ahbb-d
8921 Hak didi kim y Muhammed tanug ol / ol onu ben ahdini kldum kabl
Beyi ger bunlar senle kldlar / lla rahmet kamus benden diler
Pes benmle old ol bey tamm / Tanug ol bilsn bu cmle hs u m
Yarlgadum bunlar bilsn bular / H beret dyim klsun bular
8925 Dstlarua old bu beyat tamm / Tanug ol bilsn bu cmle hs u m
Kamu elden sen eln fark-d / Kamusndan binm elm fevk-d
Yedullhi fevka eydhim femen nekese
450
fe innem yenks al nefsih 48/10
E yokaru el kimse ahd aa / Baglanur u berkinr den soa
mdi ger bunlar bu ahd zre tura / hak bulara b-hisb nesne vire
yetinden hd bu sz malm olur / Kim bilrse manisin mahkm olur
Vemen evf bim-hede aleyhullhe
fe-seythi ecran azmen 48/10
8930 Aladu m neydgin ol iy saf / Vstayd ortada ol Mustaf
Vsta t olmayna ol habb / Degmedi hakdan bulara bu nasb
Eyle san bir yineydi ol Resl / hakk andan grdi bunlar ek degl
Yani kim hak dstna dst oldlar / Lcirem dst dstlgn buldlar
Pes bil kim dst olan hak dstna / Rahmet iner her dem anu stine
Kul in kntm tuhubbnallhe fette-
bin yuhbibkmllhu ve yagfirlekm
znbekm vallhu gafrun rahmn
3/31
Bu sze ol on kii tanuk-durur / Kim bu ide h mkil yok-durur
Her ki sevdi Tangrnu dstlarn / B-gmn ol griser ddrn
Dstlarn grmek an grmek-durur / Dstlara irmek aa irmek-durur
ua bezer kim bakarlar gzgye / Kendye bakmak olur ol kendye
Geri kim gz bakdug ol gzgdr / lla anda grdgi yz kenddr
8940 Gzgsz kend yzin grmez bu gz / Kend yzinden haber virmez bu gz
Gzlere pes yzi gzg gsterr / Ol gmndan gli gzg kurtarur
mdi gel bir gz brak bu maniye / Gzg kimdr evliy v enbiy
451
Saykal urd bunlaru gline hak / hak yzin grmek dilerse anda bak
Her kim anda bakd grdi dst yzin / Dst yzinden rmad ayruk gzin
8945 Gzgsi hakku vel gli-durur / Dstlara dst yzini ol gsterr
Kulbl-evliyi mirtullhi
Sdk-la bakgl aa kim gresin / Ubu sz manisine iresin
Nitekim Peygmbere bakd mer / Gr ne ikrr eyledi ol r-i ner
Eytdi grdi Tarm glm gzi / Mahkum old kalmad ayruk szi
Kle mer radyallhu anhu: R
kalb Rabb
Hem iit bir ne didi ol Byezd / Her zamn kim hakdan olurd mezd
8950 Dir idi kim cbbem ire yok-durur / hakdan ayruk nesne ill hak-durur
Kim hak ister-ise gelsn baa / hak benmledr gel hakdn yaa
Yani kim ben gzgsiyem ol haku / An grmekn baa her dem baku
Kim gresiz bunda ol dst yzini / Gzgden gren gibi kendzini
El-mminu mirtullhi tal
Hem Reslden gelmi, irdi bu hads/ Bilmeyen bu maniyi kald habs
8955 Eytdi her kim eyhi yoksa dni yok / Yani ynin hakka dutmaz dni yok
Men l-eyhe leh l-dne leh
Dn bu eyhdr kim an baglar haka / Baglanur berkir bulur mr-i bek
Yohsa hd eyhi anu bls ola / kbet cmle ii telbs ola
Yani bu sz manisi mrid-durur / Hlka iltmege halk cid-durur
Mrid olmazsa nedr ayb i yr / ol-durur kim yol kor nefse uyar
8960 Nefs aa eytn degl mi grsee / Komaz an varmaga hakdn yaa
452
8961 Hazrete mrid-durur ilten bizi / Kirt szdr kirt bilgil bu szi
Yarn anda nolsar bell beyn / hak tal kld Kurnda ayn
Eytdi yarn cmle hs m-la / Okyavuz bir yire imm-la
Yevme ned klle nsin bi-immihim 17/71
Yani her kim kime uydysa tamm / Anu-la kopsar ol ves-selm
8965 Bildz mi imdi kim nitmek gerek / Dnyada bir el anu dutmak gerek
Siz cemat ol size imm ola / Sizi ird eyleye dogru yola
Kimsen kim sanat ird ola / Aa uyan lcerem kim d ola
Vy aa kim uymad bir uluya / Yolda old kendzinden aluya
Devlet issi kimsene oldur kim ol / Bir ulunu hidmetine vard yol
8970 Dogrulkla dutd anu hidmetin / H gmnsuz buld hakku rahmetin
Her ki bir yol ehline kld vef / Cmle yol ehlinden ol buld vef
Hnud andan Tarnu peygmberi / T varna anda cmle yol eri
Yol iinde kamus hnd aa / H rlmaz ol vef den soa
Hem dah hak rz ola ekszin / Lyk ola grmege ol dst yzin
8975 k n hak vefdr eyledi / Cmle yol ehli bile yr eyledi
Cn boyn ol vefda bagludur / Yregi ol k odndan tagludur
n uludan el etek dutm-durur / Gli anda berkiip bitmi-durur
Dilemez h andan ayru olmag / Ten diler mi cndan ayru olmag
y Hudy dogru yoldan rmagl / Ol uludan sen bizi ayrmagl
KNC DSTN ONINI BBDAN
BEYN DER ON NESNEY KM ON
NESNE DAHI OL ONA MEDED VE MU-
453
VENET DER VE OL ON NESNEN
BU ON SEBEB- hAYTIDUR K EGER
YLE KM BU ON OLMASA KMSE OL
ONA RAGBET TMEYE GL ZZET
BULMAYA GZLERDE HR OLA
8980 Kanda ol kim ubu lem halkn / Kanda grse bilmek ister hulkn
unu ister kim bile her bir kii / Baa neyle eyledr her bir ii
Her suratda hsiyet ne var-durur / Hsiyet birle ne iler yr-durur
Kimsene kim ol hasiyyetsz ola / Srete bezer kim ol cnsuz ola
Ubu ilmi isteyen gelsn baa / erhi birle eydeym bir bir aa
8985 Alasun kim ne hasiyyet ne-y-ile / Revnak var yaraur olsa bile
id imdi bu hikyet neydgin / Hsiyetler her biri nieydgin
Nedr ol kim yaraur anu-la / Zabt yok olmazsa ol anda bile
Halk iinde on hasiyyet var-durur / On dah bell ol ona yr-durur
Ol on olmazsa bu on b-dd olur / Dd yok dek halk iinde ad olur
8990 Dile imdi her birin adn / Kim bilesin ad iinde dadn
Evveli oldur ki bada akl ola / Balaya ol balar togru yola
Yol iinde kfri dnden ol see / l iinde ol ne dirse ol gee
dem bu halk iinde ol olur / Halk mutlak dem ol oldurur
Kimde ol yohsa olur hayvn hulu / Gli tolu hrs u gzi uyhulu
8995 dem bu akl-la bildi hak / dem bu akl-ladur revnak
Pes gerek kim akl ola her kiide / Kim anula hem diye hem iide
Akl var illa degl perhz-kr / Akl kmiller an hayvn sayar
454
Kank kil kim anu perhzi yok / Az gnh hak katnda ola ok
Key hasiyyetdr bize hakdan akl / Akl kld her nese hakdan nakl
9000 lla perhz olmasa bu akl-la / dem hayvna bezer nakl-la
Pes gerekdr akla perhz eylemek / i bilmek szi andan sylemek
Perhiz olmazsa bu akl irmez haka / Akl bu perhz getrdi revnaka
n akl b-perhiz ola tertibi / dem b-zabt ola hayvn gibi
Halkda yine bir hasiyyet var-durur / Yine bir nesne anula yr-durur
9005 An lyk yr eyler yrna / Dile imdi kend nedr yr ne
Ol fazletdr ki halka hak virr / Kamulardan halk an artuk grr
Hrmet eyler aa cmle hs u m / av yrr halk iinde ng nm
Kanda varsa yokaru gemek diler / Her ii dzmek kesp bimek diler
Adanupdur ulu adn dnyada / zzet eyler ulu kii ol ada
9010 Ad ulu halk iinde kadri var / Olmaduk ill bu ilm anula yr
Ol fazlet bu ilimsz kadri yok / Cn adur ne var olsa cismi tok
lm-ile geldi fazlet revnaka / lmi olmazsa bil dutmaz bek
Bu fazlet b-ilim ide degl / Ulular grse an klmaz kabl
Pes fazlet birle ilm olsa gerek / Tar ilmin ol kii bilse gerek
9015 Bu ilimsz ol fazlet aludur / Kend kii geri ad uludur
Her fazlet kim aa ilm i ola / Ol kii kandaysa hayr-end ola
Ol fazlet kim ilimden yr yok / Agaca bezer kim anu br yok
Malum old kim fazlet ilm-ile / H yaraur olak iksi bile
Yine vardur bir hasiyet kiide / oldur ol kim ola kuvvet kiide
9020 Bzusnda kuvvet ola muteber / Yiyni grne aa cmle huk u ter
455
Her kimle uruursa ahtara / Sya kanda ograursa lekere
Kuvvet-ile baa ilte her ii / Hayr u er her ne dutarsa ol kii
demde kuvvet olsa h olur / lla ol vaktn ki korhu i olur
Kuvvet-i cismnisi muhkem ola / Ol zamn ol sanki bir Rstem ola
9025 Tardan korkmak ola n yr aa / Lcerem yol bulmaya agyr aa
Kuvvete ger yr ola hak korkus / Anu-la gide nefs hr hus
Yohsa yr olmazsa korku kuvvete / Tz irer naks u halel bu devlete
Pes gerek korku ola kuvvet ile / Her ne i olsa ola anda bile
Korkusuz dutmaya n her bir ii / min ola her bir ide ol kii
9030 Korkusuz kuvvet yaramaz mutlak / Muttak korku-y-la irdi haka
nnel-muttakne f-cenntin ve neherin 54/54
Her ki bunda dirile korku-y-la / Yarn anda korkudan min ola
Ve l havfun aleyhim velhm
yahzenne 2/62, 112, 262, ...
Ol dah bitdi bu kez bir gr yine / Hsiyet ne var-durur bir sor yine
erhi birle eydeym sen an gr / l iinde imdi gel sultn gr
Saltanat bir h hasiyyetdr i yr / hkmine mnkd cmle il ar
9035 rir eli sunar her bir ie / Mni olup kimsene eytmez nie
llere irr eli sunmaz-iken / Sylendur szleri dinmez-iken
Sylemezken sylendur szleri / Bakmadn her dem gredur gzleri
lemezken ilendur ileri / Bulnur ol kullkda cmle i eri
Halka ne dvr-sa sn aa / Ann ad eydr bu halk sultn aa
9040 H nasbdr dnyada ol saltanat / Tar emri olur aa kol kanat
456
lla rahmet yolda olmazsa bile / Hs u m cmle kla andan gile
Saltanatda nki rahmet i ola / Bil kim ol sultn hayr-end ola
Saltanatla pes gerek rahmet bile / H kimesne klmaya andan gile
Yohsa hd zlim olur ad anu / Agudan a olur dad anu
9045 nki sultn h rahm-dil olmaya / Bu zafler hlini ol bilmeye
Fe bim rahmetin minallhi linte
lehm 3/159
Saltanat b-rahmet olsa i degl / Allah anu iini klmaz kabl
erhi birle ol dah old tamm / Saltanat neymi iitdi hs u m
mdi gel hsiyyeti gr bir yine / Ol dah neymi baa bir sor yine
Ol nesebdr kim bu halkda var-durur / Nieler anu-la server-durur
9050 Atadan kalmdur ol hrmet aa / Kim an grse klur hrmet aa
Kanda varsa halk aa izzet klur / Bay u yohsul kamus adn bilr
Ata addur anu sermyesi / Dirliginde nakd u genc myesi
Dnyada bu dirlige yigrek sebeb / Kankdur ol kim ola asl u neseb
Atadan kalm ola hurmet aa / Kanda varsa hn ola nimet aa
9055 Ata dst ogula mrasolur / Degrilmez ayrug ol yle kalur
El-hubbu yetevresu vel-bugzu yetevresu
Kiiye devlet-durur asl u neseb / lla ua kim ola anda edeb
Ol neseb kim bu edebden yr yok / Bir marazdur kim anu tmr yok
n neseble bu edeb yolda ola / Ol kii l-bd ki halka ba ola
ahsa, ol bir b-edebse vy aa / Glir yohsul u cmle bay aa
9060 n neseble bu edeb yolda degl / Ulular gli an klmaz kabl
457
Halk iinde ad var dek dad yok / Sakfa bezer kim anu bnyd yok
erhi birle bu dah old tamm / Hsiyetde var yine bir h makm
Takrir olup ol dah gelsn dile / Dile imdi niedr kldan kla
dlkdur ol ki gli kaynadur / Gldrr nefsi v cismi oynadur
9065 Bagn v bendini cmle eer / H almaz anda dmn hayr u er
Hsl olur gle zevk u ferah/ Eyle sankim idi rahmetden kadeh
lem ml tamm anu gibi / Baya bezer cnbii v tertibi
H grinmez dnyada insn aa / Bir-durur sekbn-la sultn aa
Cn gl tolar net u evk u zevk / Kopd cndan geldi nefse zevk u evk
9070 A toyd yohsul-sa old bay / Halk un ister durup yl on iki ay
di hdur ister an merd zen / H olur bir dem anula cn u ten
lla ol vaktn ki ilde emn ola / Zevk u d el vire cmle kula
min ola halk u adl dd ola / Bay u yohsul kaygudan zd ola
Pes emn d-y-ile yolda gerek / Bu emindr d evinde direk
9075 Yoksa d b-emn dutmaz bek / Emn-ile geldi bu d revnaka
n emn yolda degl d-y-ile / Korkudan kimse nie d kla
Emn-ile d dah nieydgin / erhi birle malum old neydgin
Bir hasiyyet var yine bu dnyede / An dah bir iitgil iy dede
oldur ol kim dnya ml ok ola / Btn ola egni karn tok ola
9080 Ola anda nakd u cins mlk ml / yd ola her rz u hefte mh u sl
Halk iinde mnim ola ol kii / hakdan anu gele her bir ii
Ad bay u kend bell ola ol / Kamulardan ola anu rz bol
Kanaru kim sunsa nimet el vire / Suna her bir nesneye eli ire
458
Halk iinde ol ola ol kirt bay / Nimet aa el vire yl on iki ay
9085 Dnyada bu ml u nimet h olur / lla ol vakt kim sehvet i olur
Kank bayda kim sehavet olmaya / Yarn anda h efat bulmaya
Yohsa her kimse kim ad bay olur / B-sehvet bell bil vy olur
Kank bayda kim sehvet olmad / yle bil kim ol cihna gelmedi
n sahdr baylg oldur kirt bay / Nitekim olmd ol htim-i Ty
9090 Pes bil cmardlg baylg-la / Virmedi ol pdih degme kula
Key hasiyyetdr tvngerde kerem / Ol kerem ehli bilr ben ne direm
Malum old ol dah nieydgin / Bay kiilerde sehvet neydgin
mdi gel dervligi gr niedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Yani dervlik bu yohsullk-durur / Baylg u beglik degl kullk-durur
9095 Bir hasiyyetdr bakarsa ol dah / Kul ki yohsul olmaya amaz hak
nki ml u mlk esbb olmaya / Dnya hakdn yaa mihrb olmaya
Kimde varsa bg u ift sm zer / Lcerem her gn gl an dzer
nki dny olmaya zd olur / Geri dny lezetinden yd olur
Mustaf el-fakru fahri didi ol / Fakr iinde buld hakka togru yol
9100 Eytdi dervlik benm fahrum-durur / Kim murd pdihdan umdurur
Ulu hilatdur bu dervlik ere / Kni olursa ua kim hak vire
n kanat dervie hemrh ola / Gzde derv glde h ola
Pes kanat dervi key yrdur / Yzin ol yur dervi ol ardur
nki dervle kanat i degl / Ol kara yohsul-durur derv degl
9105 Bu kanat n ola derv-ile / Dervi oldur kim ola iksi bile
9106 Hak olur ol dervn sermyesi / Cn iinde nakd u genc myesi
459
nki dervlik kanatla tamm / Yolda olur olsa ol zli makm
mdi gel bir gr ki bu beglik dah / B-tevzu niedr ilmin oh
Ulu bahyi-durur beglik ere / Hsa kim ol begligi Tar vire
9110 Devleti muhkem ola hkmi revn / Aa yz dutm ola devr zamn
Gci yite her ii ilemege / leye v dmeye h emege
Dileyeler szini ne dir-ise / Katlanalar hkmine ne dir ise
Hs u mla bilie ol yd-iken / Kul ola halk kamus zd-iken
Dnya ehlinde bu beglik h olur / lla ol vakt kim tevzu i olur
9115 Kank begde kim tevzu olmaya / Ulular agzndan alk almaya
Ululgla n kibir yolda ola / Nie miskn bagr anda ba ola
Bu tevzu kanda kim olsa tamm / Olur aa cmle gller makm
Pes ululgla tevzu yaraur / Ulular gli yzin oldur ki yur
Ulu oldur kim ola sahib-kabl / Nie mansbda olursa gam degl
9120 lim ola eyh ola ger beg ola / Yani oldur kim bu halkdan yig ola
n tevzu ola anula bile / H gmnsuz hak aa rahmet kla
Ululgla bu tevzu neydgi / Malum old ol dah nieydgi
mdi gel bir cehdi gr tevfk-ile / Birikiek ne olur iksi bile
Cehd klmak key hasiyyetdr ere / Cehd-ile er her neye sunsa ire
9125 Cehd-ile irdi irenler maksuda / Cehd-ile yol buld kuruda suda
Vellezne ched fn lenehdiyen-nehm sblen 29/69
Cehd-ile irdi erenler menzile / Cehd-ile girdi girenler mahfile
Cehd key sermyedr yol varana / Baksaa ol yz urup yalvarana
ctihd eyle didi Allah kula / Mluuzla nefsz iksi bile
460
Ve ched bi-emvlihim ve enf-
sihim 8/72Hak yolnda h-durur cehd eylemek / Dri kim h yavu varmaz emek
9130 H-durur cehd eylemek hakdn yaa / lla tevfik iriek hakdan aa
Cehd iinde tevfik olsa yaraur / Her neye kim uzanursa irir
Kanda b-tevfk olursa ictihd / leyende fsid olur itikd
Zra dutduk ii baa iltemez / Pes bu kez mnkir olur ol h kes
Tar szm dutmad dip ilenr / Gli inkr iiginde dolanur
9135 Pes gerek kim cehd ile tevfk ola / Kim gmn gide i tahkik ola
ctihd gn gnin arta dak / Azmaya h isteye her dem hak
Kullara hak rz klsun ictihd / ctihd u tevfik u pk itikd
U tamm old ol on nesne tamm / erh takrr old bildi hs u m
Bildiler kim akl ulu sermyedr / lla b-perhz kende myedr
9140 Hem fazlet ulu hasletdr ere / lla ol vakt kim aa ilm el vire
Hem dah kuvvet ulu cevher-durur / lla b-ters eyle bil kim har-durur
Saltanatla bu cihn rstedr / Lki b-rahmet raiyyet yastadur
Halk iinde hsiyetdr key neseb / Yolda olursa aa gkek edeb
dlk hem h yaraur emn-ile / B-emin kimse nie d kla
9145 Kii hdur bay ola v ml ok / B-sehvet bir cehda kadri yok
Dervi oldur dnya aa i degl / B-kanat ol dah derv degl
Halk iinde ululk h reng olur / B-tevzu bil ki yavlak neng olur
Key atdur cehdlik hakdan ol kula / e gelmez nki b-tevfk ola
Ubu onun revnak ol on-la / H yaraur nitekim er ton-la
9150 Halk-ladur bu cihnu revnak / Hulk-ladur revnak halku dah
461
Halk yavuz olsa cihn b-zabt olur / Hulk yavuz olsa bu halk iden kalur
entez-zamnu fe in saluhte saluhaz-
zamnu ve in fesedte fesede
Halk hulkndan bilrler neydgin / Hulk eydr yavuzn u keydgin
Hsiyetler kim bu halkda var ola / Bir hner aa gerek kim yr ola
Hsiyet hem bu hnerle yaraa / Neyi dutsa ol kii ilte baa
9155 Her ie kim bu ey hulk i degl / lenr ol i velkin i degl
Bilene sz manisi degdi tamm / On hnerle zabta geldi her makm
Bu hnersz ol makmlar ldr / Halk iinde geri ad uludur
ku hakdan temenns mdm / ol-durur kim nasb ola ol on makm
On hner ol on-la hem yr ola / Hem dine hem dnyaya mimr ola
9160 Hnud ola ulular gli meger / Ol sebebden irie rahmet nazar
Ulular mahfiline lyk ola / Cn gli birike togru yola
y Hudy tevfiku ayrmagl / Dnya hir togru yoldan rmagl
N DSTN ONINI BBDAN
BEYN DER KM hAK TALON NES-
NEY ON NESNEYE REVNAK DPDR
VE ON KY ON YAMAN HASLETDEN
TR MATRD VE MERDD KILMI
OL CHETDEN TR VE EHLUL LAH
KATINDA OL TYFEN KADR U
KIYMET YOKDUR VE GLLER IRAK
DMLERDR
462
Yine buldum halk iinde on kii / Kim bulardan Tar sevmez on ii
Ol sebebden yd olur hakdan bular / Ayrur hakdan bular ol hular
9165 Bunlar ol h irrmez menzile / Hem komaz kim gireler her mahfile
Dnyada dirlikleri b-dd olur / Yarn ol hak rahmetinden yd olur
ahs kend hlidr yd eyleyen / Geri hakdur kul zd eyleyenHliy dirlik sebebdr ek degl /
Dirligi srdi bihitden demi / Dirlig-ile bulsar hem ol demi
9170 Dirligi indrdi gkden iblisi / Kld lanet an ol irkn hus
Ne kim ilerse bulasn dip Cell / ndrpdr bize yt u dell
Yevme tecidu klli nefsin m amilet
min hayrin muhzaran 3/30.
Dirlik ire tertib olmdur beer / Dirliginde vki olur hayr u er
Dnyada dirlik nedr eydem saa / Dut kulagu bir dem uht bendin yaa
Yir yzinde drl drl halk k / Halk k hem halk iinde hulk k
9175 lla on drl halyk hulkn / Eydiserven hulk birle halkn
Ger ol on halkda bu on hulk bulna / Tar rahmet klmaya ol kulna
id imdi kim-durur ol on kii / Kim bulardan Tar sevmez on ii
Biri ol baylar-durur kim ml ok / Ml okdur lkin anu hayr yok
Bay kiilerde buhul yavlak habs/ Vardur hir bu sze tanuk hads
9180 Eytdi Peygmber bahiller hlini / Yarn anda nolsar ahvlini
Kim bahller umaga girmeyiser / Zhid olsa dah hem grmeyiser
El-bahlu l-yedhull-cennete
velev kne zhiden
Pes bil kim bay kii olsa bahl / Sevmez anu dirligini ol Cell
463
Bay kiiler buhl-la old habs/ Ger geyrse nefsine yz bi nefs
Bay kii cmardlga lyk-durur / An Allah sevdgi bayk-durur
9185 Bay kii nefsinde buhlung rengi yok / Eyle san kim bir cehddur ml ok
Bay bild imdi gr yohsul dah / Niedr hlin iit ilmin oh
idiek hlini talayasn / Kimi sevmez ol alap alayasn
oldur ol kim ad yohsul kend kul / Kul-iken yohsul-iken yle fozl
Kullga yohsullga bakmaz gzi / ol fodullk tahtna agm zi
9190 Gci yitmez ileri dutmak diler / Kendzinden uluy utmak diler
Tar sevmez bu klnlu kullar / lla artuk ol fozl yohsullar
Pes bil yohsul kii olsa fozl / Allah anu kullgn klmaz kabl
Yohsulu gli gerek mahkm ola / Ad zlim olmaya mazlm ola
Kim aa rahmet kla ol pdih / Afv ola klur-sa yz bi gnh
9195 Bir dah nedr ki hak sevmez an / Kime gelse hr olur cismi can
Ol tamadur kim yaramaz kamuya / Kamuy ol iltesidr tamuya
Ol tamala kamu kullar nahs olur / lla ilm ehlinde artuk naks olur
zzetin limler oldur bozan / lim-iken adn eyler ozan
Bu limlerde tama b-zabt olur / Anu-la cmle ii habt olur
9200 Tar sevmez limi bu hulk-la / n mnsib old cmle halk-la
lm ehlinde gerekdr pes vera / Kim olalar b-tevakku b-tama
Eyle olan lim ehlullh olur / Maksud v mabd Allh olur
lim bild nedeymi revnak / id imdi halk iinde bir dak
Nedr ol kim Tar sevmez ol ii / Bulmaya rahmet ol i issi kii
9205 oldur ol kim avrat olsa b-hay / ni ksa her gn anu obaya
464
Bay u yohsul grben utanmaya / Utanup ol kend adn sanmaya
Tar sevmez bu hulu avratlar / Oldur hir Tarnu fetleri
Ol kln hd kamuya lyk degl / hak an sevmeklige bayk degl
lla ol avrat kim anu ud yok / Eyle bil kim bir inekdr sdi yok
9210 Pes yaraur yz suy avratlara / Umaga ol avrat erden ilk gire
Kank avrat kim ola yzi sulu / Gkek oldur n ola gkek hulu
Rz andan hak resl hond ola / kbet anu ii mahmd ola
Ol dah bitdi bu kez bir gr yine / Kank hy Tar sevmez sor yine
Tar sevmez h nedr bir an gr / mdi bir gel dnyada sultn gr
9215 Kank sultnda ki hiddet var ola / Hs u m andan kamu korkr ola
Olmaya h kimsene andan imin / hiddetinden kopa her dem kibr kn
Yani hiddet tz bua tz kakya / Sormadn halk kra hem tokya
Bilgil an Tar sevmez mutlaka / mri az u dutmaya hkmi bek
Sultn oldur kim anu ilmi ola / Akl sabr efkati hilmi ola
9220 Pes ire hakdan aa her dem meded / Rahmete yolda ola ol t-ebed
Ol dah u malum old neydgi / Ey yavuz dirligi nieydgi
Tar sevmez bir dah dirlik nedr / Dile imdi ol dah kim nitedr
oldur ol kim b-dil ola gziler / Ala tonlk bine yigrek tziler
Yani b-dil yregi korkak ola / Ol sebebden yalm alak ola
9225 Er gninde gli yla yagdan / Uana cndan u korka kaygudan
Gzin nefsinde oldur hr hus / Kim ola dn dmanndan korkus
Tar sevmez gzilerde hr huy / Yani kim yag gninde korkuy
Gzi oldur dn-in gussa eker / Anu at tozna hak and ier
465
Vel-diyti zabhan fel-mriyti kadhan 100/1-2
Ayrug donlkdur gz degl / hak katnda olmaya nz kabl
9230 nki bild gziler ahvlini / Gel bir iit imdi zhid hlini
Dirligin zhidler gr niedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Zhd tat h yaraukdur kula / Kim gerek kim turmadn kullk kla
Zhid bid unula oldlar / Kim haka dn gn ibdet kldlar
Hdur ol kul kim anu zhdi ola / lla zhid bilme n ucb ola
9235 Zhide ucb eylemek lyk degl / Ucb-la zhidligi bayk degl
Kank zhid kim anu ucb ola / Sanmasun kim Tardan rahmet bula
Kibri olan kullar sevmez alab / blise kibr eylemek old sebeb
yle izzetde-y-iken old zell / Zhdi gitdi old ol hr u hacl
Zhide pes bu tevzu olsa hl / Zhdi girek yidgi etmek hall
9240 Rahmetine Tarnu lykdur ol / Umaga girmeklige baykdur ol
U bilindi ol zahidler dirligi / mdi gel grlm nieymi prligi
Prlik uhtnda neyi sevmez Cell / Nie dirlikle olur prlik zell
oldur ol kim prlik uhtnda kii / Ola cmle dirligi fsk ii
Dn gn fsklara yolda ola / Aa ol fsklar ii e ola
9245 Gli cn bunlaru fsk ola / Maruf ola halk an fsk bile
nnallhe l-yehdil-kavmelfskne 63/6
Tar sevmez kocalkda ol ii / Rahmete lyk degldr ol kii
Pr-i fsk rahmete lyk degl / Olmaya hak hazretinde ol kabl
Pes gerekdr prlere sdk u saf / Zhd tat tevbe v ahd vef
H yaraur prlik uhtnda ere / Kim cihndan glini kll dire
466
9250 Lyk ola hazrete togru baka / Lcerem hakdan bula mr-i bek
Kocalk vaktnda dirlik neydgin / Eysin yavuzn nieydgin
Hem kulaklar diledi hem grdi gz / Malum old alayana degdi sz
Tar sevmez bir dah dirlik nedr / Eydeym bir an dah niedr
oldur ol kim ehl-i hayrt ola er / Hayra harc olsa elinde huk u ter
9255 Hem zektn vere ol hem rini / Yani kim dutmag-un hak emrini
Vakf u idrr eyler olsa nakd u cins / kir olsa her dem andan cmle ins
Ubu iler kiide olsa riy / Ol riy i lyk olmaz Tarya
Tar-un ide riy lyk degl / Ol riylu hayr hak klmaz kabl
Kank ide kim riy var ol Cell / Sevmez anda bu riy yavlak zell
Vel yrik bi-ibdeti rabbih
ehaden 18 / 110
9260 Pes gerek hayrt-la ihls ola / Ol i issi hak katnda hs ola
Halk-un y ad-un ilemeye / Davi eylep iini sylemeye
Her ki hayrt eyleye ihls-la / H gmnsuz hak aa rahmet kla
Malum old bu dah gel bir yine / Tar sevmez i nedr bir sor yine
Kank idr kim alap sevmez an / Yarlgamaz ol ii ileyeni
9265 oldur ol kim bir kii slihola / Yayla slihdiy ad ile
Kanda kim bir dil anu adn aa / Merd-i slihdiye cmle halk aa
Malum ola cmleye slhlg / Maruf ola zhd tat kldug
Ubu i issi yalan sz sylese / Giregi kop ol yalan i soylasa
Tar sevmez bell bil ol ii / Tarya lyk degldr ol kii
9270 Merd-i slihde yalan sz olmaya / Ger olursa hazrete h gelmeye
467
Pes gerek kim szi girek sz ola / Her bir azas anu bir gz ola
Szi yle syleye kim il ar / idiek kla cmle itibr
Pes anu slhlg bayk ola / Ol gmnsuz hazrete lyk ola
U tamm itdk ol on drl ii / Kim yaramaz ileyiek on kii
9275 Bilmedse yine eydem adn / Kim bilesin sen bu szn dadn
Biri baylarda bahllkdur ayn / Grmeye umak yzin bell beyn
Biri yohsulda fozllkdur bil / H gllerde yiri yokdur bil
Biri limde tamadur ekszin / Halka iitdrmeyen oldur szin
Biri ol avratlaru udsuzlg / Andan olur cmle kymatsuzlg
9280 Biri sultnlarda ol tz kakmak / Nie taht ol sebebden ykd hak
Biri ol kim gzin korka ii / Ol sebebden olur ol erden kii
Biri ol zhidler ucb-durur / Ol sebebden yoln eytn urur
Biri ol prlikdeki fsk u fcr / Ol sebebden grmeye hr u kusr
Birisi ol hayrat ehlinde riy / Ol sebebden iremez ol Tarya
9285 Biri slihler yalan sz sylemek / Oldur hir kendzin hr eylemek
Ubulardur eytdgm ol on kii / Hr olur ilerse bunlar on ii
On ger ol on i aksin duta / Dnya ire lyk ola rahmete
erhi birle ubu sz old tamm / Malum old neydgi ol on makm
bilindi er gerek kim ileye / Ubu szi cn iinden dileye
9290 Aug ola cn kulag sz dapa / idiek maniyi karu kapa
Cn gziyle gre bu man yzin / Kymet eylep ol duta man szin
Gz kulak idr grr her nesneyi / Cn gl alar bilr her maniyi
Gz iinde bir kulak var iidr / bret almak ann anu iidr
468
Ve in-yekdullezne kefer le-yzlikneke bi-ebsrihim 68/51
Hem kulakda gizl bir gz var-durur / hikmet mansini ol gz grr
9295 Kank gzde kim kulak almad / lm ibretden aa salmad
Kank kulak kim anu yokdur gzi / Olmad malm aa mani yzi
Grinen i kamus ibret-durur / Sylenen sz kamus hikmet-durur
Er gerek kim hem gre hem iide / Grdgi iitdgiyle i ide
ka n virdi bu ilmi Cell / Kanda varsa ilm aa old dell
9300 Pes aa farz old kim bu ilmi ol / Dstlara eyde ki budur dogru yol
Davet ide dstlar dogru yola / Kime ksmet var-sa yolda ola
y Hudy dogru yoldan rmagl / Hslarudan sen bizi ayrmagl
DRDN DSTN ONINI BBDAN
BEYN-I NEFS- NSN DER NEFS- NSN
AKLU PERDESDR AKL-I NSN BE-
MESBET- TIFL-I MTEALLM VE DNY
BE-MESBET- MEKTEB-HNE VE FEYZ-
LH BE-MESBET MUALLMDR HER
K K LM- hAK Z VCDI KTBIN-
DAN OKIDI H MKL KALMADI
Yine buldum kendzmde bir kitb / Ol kitbda yazludur on drl bb
Degme bir bb zre kldum cn fid / Degmesinden ald cnum bi gd
9305 lem ire ne ki varsa sz i / Okram ol on makmda yaz u k
Her birinden bi bi lezzet baa / rir iltr beni hakdn yaa
Cnum her dem konuklar ol Kerm / Ubu on hn nimetiyle ol Rahm
469
Cnum ol hndan heme dad alur / Cnuma ol dad her dem zd olur
kirem ben bu kitbu ilmine / Dile imdi kend neymi ilmi ne
9310 Dnya mekteb-hnedr cmle kula / Kul gerek kim bunda hak ilmin bile
lm ibret hikmet esrr u rz / Mekr hle zerk u inkr u mecz
Her birin harfi bunda yazludur / Manisi ol harf iinde gizldr
Her ki bunda geldi aa virdi hak / hll hline bu mektebde sebak
Grdiler bildiler grendiler / Yidiler idiler kandlar
9315 nki nevbet degdi geldm ben dak / stedm std u buldum ol hak
Grdm oldur cmle ilmi bildren / lm iinde agladan u gldren
Ben dah bu ilmi bilmek diledm / Yani bir nesne dilerdm biledm
Kim an dil olmayayd sylemi / Halk iinde erh takrr eylemi
Ol ilimden irieydi cna dad / mdi gr nitdi baa ol sitd
9320 Bir kitb ad bu kez bendin yaa / Eytdi oh ubun den soa
grenrse saa tapdur bu kitb / Bu kitbda yazludur on drl bb
Degme bir bbnda vardur bi varak / Yazludur her bir varakda bi sebak
Ger bu ilmi okyasn sen tamm / Saa kird ola cmle hs u m
Hem bu ilm manisinden yaz u k / Cnua ire gd v perveri
9325 Bu iret irdi n hakdan baa / Ynmi dutdum bu kez hakdn yaa
Megul oldum ol kitbu ilmine / id imdi kend nedr ilmi ne
Grdm olm kend nefsm bir kitb / Azalar yazludur anda bb bb
Bb- evvel u kulak kim iidr / Bu iitmek cmle anu iidr
Cnuma ol bb iinden drl n / Nimet olup iridur dn gn
9330 Drl ilm drl hikmet drl sz / Drl drl savt u nagme saz u sz
470
Drl drl dsitn u drl ad / Her birinden cn alur bir drl dad
Hem siyset hem nvzi hem nvaht / Hem hitb u hem itb hem nerm saht
Bu kulak bbnda yazlu harf harf / harf iinde mani olur cna sarf
Cnum anula tenaum srerdur / Kfir mnkir an kanda grr
9335 Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
n kulak bbnda i old tamm / Cnuma bu kez bu gz old makm
Bu kitbu gz ikini bbdur / Grdgi cmle anu esbbdur
Cnum ol esbb-la bay old u / Eyle sankim htim-i Ty old u
Z-tanaum z-teferrc z-at / Kim bu gzden lem ire cn baka
9340 Gre drl drl lem nakn / Gtre ol nak iinden bahn
9341 Hli cnum geldi ol gz bbna / Ogradum ol ulular esbbna
arh grdm arh iinde h dner / Dndgine gsterr drl hner
Ggi grdm toptolu kudret-durur / Yiri grdm dpdzi nimet-durur
Grdm aydan gnden ar grkller / Tardan hilat dutagelmi bular
9345 Grdm alm iekler renk renk / Drl drl halk drl b u senk
Her biri bir yet-i rahmet-durur / Hem gddr cna hem nimet-durur
Her birinde buna drl mani var / Gzden olur cnuma her dem nisr
Cnum anula tanaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
9350 Gzdeki man tamm oknd n / Cna menzil old bu kez bu burun
Bu burundur bunda ol ini bb / Mani u anda dah ad nikb
Drl drl h yiyiler geldi u / Bu burundan cnuma u old n
H yiyiler okdur ill eysi / oldur ol kim ola Allah iyisi
471
nn le-ecidu nefeser-rahmni
min-kbelil-yemeni
ol nefes kim ol vellerden gelr / hak yiyisin bu burun andan alur
9355 Sen dah cn burnn dutgl aa / Kim gele hem ol yiyi hakdan saa
Bil ki cn bir ku-durur ten bir kafes / Degme bir satda cnum bi nefes
Tardan alur virr hem Tarya / hak hondur b-dirg u b-riy
Her nefes kim Tardan cna gelr / Bu tene dirlik cna cn olur
Cnum anula tenaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
9360 Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
nki bu ilmi burun bbnda cn / Okd bildi ayn-ender-ayn
Bu kez agz bbna kld nazar / Kim bile anda dah ne mani var
Zra kim drdini bb agz-durur / Manisin bilmek anu cyiz-durur
Yani oldur kim hall u hem harm / ridur cna agzdan mdm
9365 Yani agzdan alur cmle gd / Her gdden malum olur bir nid
Bir nidden bi man cnuma / Malum old cn-fiz v reh-nm
Dilm anu malumtndan sze / Geldi h man beyn kld bize
lm iinde blbl olup tdgi / Ol eserdendr hak zikr itdgi
Bu zikirle ol man lezzeti / Her dem olur cna rahmet erbeti
9370 Cnum anula tenaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
Hazzn ald cn agzdan dah / mdi gel bu kez bu el ilmin oh
Bu kitbu el beini bbdur / Elde oynar her ki hk bdr
let eldr almaga v virmege / Cna hem andan gerek man dege
472
9375 oldur ol kim dd u istd andadur / i elde lki dad cndadur
Cnum el bbnda okr maniler / Alayana elde ulu mani var
Kank el kim anda i ilenmedi / Cn man erbetinden kanmad
ol zekt u sadkay eldr viren / Dmii gtrmege eldr iren
Eldr hir kim gelr andan at / Zhir olur hem sevb u hem hat
9380 Halk an y buhl u y ihsn okr / Kamusnu manisini cn okr
Her bir i kim ilenr bir ad var / Ad iinde gizl yz bi dad var
Cnum anula tenaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
nki cnum okd el manisin / Geldi bu kez kim gre ayak husn
9385 Zra kim altn bb ayak-durur / Hem bu bbda gizl man ok-durur
Geldi cnum bu ayak ilmin okr / Manisi bi bi harfi bir bir
Grdi kim bu srete atdur ayak / mdi gel sen bu ilimden al sebak
Gr bu ayakdan nie iler kopar / Nieler bu ayag yatup per
Ayag iltr mescide mminleri / Kim anula kyim olur dnleri
9390 Ayag zre binben bu hs u m / hazrete karu durup dutd kym
Her bir i kim bu ayakda ilenr / Ol ie elbette man istenr
Cnum anula tenaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
Okd n azalar bbn bu cn / Her birin manisin bildi ayn
9395 Geldi bu kez kim nefis bbn gre / Okya mansini bir bir dire
Bu kitbda nefs-durur yidini bb / Yazludur anda sevb u hem ikb
Hem gnh hem tevbe anda yazludur / lmi zhir lki man gizldr
473
Geldi cnum okd nefs bbn / Bell bildi neydgi kfri dini
Grdm anda kfr dn yazlu-durur / harf iinde manisi gizl-durur
9400 ki harfdr nefs iinde kfr dn / harfini dile v ala manisin
Bu iki harfden iki mani alur / Fsk u tat halka andan salur
Tatndan Tary sevmek togar / Gtrr ahs alur ara agar
irk inkr ol fesdndan biter / Mcrim eyler ahs kfirden biter
Ubu ilm kim bu dilde ad var / Cn iinde biri bi bi dad var
9405 Cnum anula tenaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
nki bildi cn bu nefs bbn tamm / Akla geldi ubu kez dutd makm
Bunda u sekzini bb old akl / Eydeym andan dah bir ka nakl
Geldi cnum ograd fikr evine / Girdi yolum fikr ol bikr evine
9410 Fikr iinde gkleri grdm tamm / Malum old her mukm her makm
Grngeldi her makmda her bir i / Yirde gkde dn gndz yaz u k
nki fikrm irdi gkde ylduza / Aklum eydr ubu ii kim dze
Kim ola kim gkde ay gn yorda / Kim ola kim yirde dn gn durda
Ubu hikmet birle eyvn kim duta / Ubu sanat birle sayvn kim duta
9415 Kim ola kim kar u yagmur yagdura / Kim ola kim indre v agdura
Kim dze rmaklaru byle yoln / Taglaru kim berkide byle uln
Sular bir deize kim dirre / Dirrben neyleye kana sre
Buna drl nimeti kim bitre / Buna halka yidre v yitre
Buna drl dilleri kimdr bilen / Buna hcetler rev kimdr klan
9420 Ubu iler kendzinden olmad / Hem dah bu halk elinden gelmedi
474
Pes bu sunu snii var hakdur ol / Cmle ide hkim-i mutlakdur ol
n bu ilmi ol akl bbnda cn / Okd bildi ayn-ender-ayn
Bildi Allah varlgn u old d / Bu bilden ald cn bi drl dad
Okdum n akl bbnda un / Bu bil old baa rahmet hn
9425 Cnum anula tenaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
Okdum u ol akl bbn dak / nkim an okdum bildm hak
Geldi cn bu kez bu gl bbna / Yani kim irmek diler ashbna
Bunda ol tokzn bb old gl / mdi gel bu kez bu bbda mani bul
9430 Buna drl rzu-y-la derd h / Kim bu glde kom ol pdih
Nie meyl nie efkat kim klur / Bu gllerde ne vardur ol bilr
Hli geldm gle girdm bu kez / Ol gl ilmin dah bildm bu kez
Grdm anda bir cihn kim ne cihn / B-nazr b-nihyet b-nin
Ne aut var ol cihnda ne get / Anda ne harkt u cnbi ne skt
9435 H belrmez yir gk garb u ark / Cmle olm ol deizde mt u gark
Ubu varlk olm anda mahv u mt / Kyim ol hak zt dyim ol sft
Ad virenler n aa gl didi / Yani kim tar olmagl gi ol didi
Anda mlk pdihlk b-hisb / Grndur ol dst didr b-hicb
Hzr anda evliy v enbiy / Kgrur her dem bize kim zbiy
9440 nki cnum okd bu maniyi / Ald ol man iinden h yiyi
Dutd dad u dutd devlet buld hn / Yidi ol hndan u hakka dutd yn
Cn durupdur hakka karu b-hicb / Cn iinde mani hn b-hisb
Cnum anula tenaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
475
Mnkire hak an rz klmad / bu ilm dadn ol bilmedi
9445 n gl mlki baa old makm / Malum old ol gl ilmi tamm
n gl bbnda malm old sz / Bu kezin k bbna bakd bu gz
Bu kitbu k onn bbdur / ol klar cnnu mihrbdur
Geldi ol mihrba cn kld scd / B-kym u b-rk u b-vcd
Grdi anda cmle k cn yzin / Secdeye urm untm kendzin
9450 Kamu varlk olm ol menzilde mt / Yavu varm cism cn u akl u zt
nki irdm ben dah ol menzile
Anda nie oldugum gelmez dile
Geldi baa ol klar pesi / Gitdi benden kfr dn endesi
Grdm ol mak- b-hemt yzin / An gren undurm kendzin
Geldi ol lezzet beni mahv eyledi / Cmle drl ilmmi sehv eyledi
9455 Varlgum sarf old cmle ol haka / Gitdi benlik kald ol hayy u Bek
Syleyen ol old dilde sz anu / Grinen ol old gren gz anu
leyen oldur bu cmle ileri / Anda iler ii cmle i eri
nki ubu ilmi k bbnda cn / Okd b-harf u savt u b-zebn
Alad i neydgin old d / Bu ganmet lezzetinden ald dad
9460 Cnum anula tenaumlar srer / Kfir mnkir an kanda grer
Mnkire hak an rz klmad / Ubu ilm dadn ol bilmedi
U tamm old ol on bbu szi / Hk bd u te bun szi
Azalarda ne ki vki oldsa / Akl u gl cn u ten ne kldsa
Arza kld her birisi bildgin / Malum old fsk u tat kfr dn
9465 Old ol on bb u u ol on makm / Geldi k bbnda hatm old tamm
476
Seyrm irdi hazrete v dutd had / Gitdi varlk kamu kald ol Ahad
Cn iinden ilm almak byledr / Ubu szi kend hlm syledr
Kimseden grenmedm ben bu szi / Grr hir kim auksa gzi
Pes kitbdur sreti her kiin / lmi anda yazludur her iin
9470 Ey yavuz harf u harf yazlu-durur / harf iinde manisi gizl-durur
Gz gerek kim gre gl alaya / Anda ayruk h nesne amaya
Kendzinde bula ne ister-ise / Kendden tara degl ne var-sa
nki kend kendzin bildi kii / Kendden bitdi anu cmle ii
Her ki bildi kendzin bildi hak / Nitsn ol ne istesn ayruk dak
9475 Bu kitbu ilmi tapdur ka / Sasun ol nakd bu cmle ka
Cmle k baysun bu nakd-la / Nakd ii bilgil ki bitmez akd-la
Nakd-d bitdi biten i dnyede / Akd-la h nesne bitmez iy dede
Bizden ol nakd alap ayrmasun / Dnya hir togru yoldan rmasun
BN DSTN ONUNI BBDAN
BEYN DER KM LM MLDAN EF-
ALDR BL KM hAZRET- RSLET
ALEYHS SELM ALYE KERREMAL-
LHU VECHEHU BUYURDI K ENE
MEDNETL-LM VE ALYYN
BBUHN HAVRC BU hADS
TDLER hASED LTP ON K
TTFK TDLER K ALDEN SUVL
DELER K LM EFAL MIDUR YA ML
477
BR BR VARUP
ALDEN SUL TDKLER VE CEVBIN
BEYN DER
Tar ilmin h-durur grense ok / An kim ok bildise ol old tok
9480 Hem ey dirler aa v hem gan / Cmle halk muhtc olup ister an
Dnya mlndan ilim yigdr bil / y yarnlar ilme key ragbet klu
Geri mldr ad bay u beg-durur / lla mldan bu ilim ok yig-durur
lim n halk katnda sadr var / Hem dah hak hazretinde kadr var
Vellezne tul-ilme derectin
58/11
9485 Ml ok dartar bu dny zahmetin / Hem gmndur kim bula hak rahmetin
Dnyada ilm ve mlu dad var / Bunlar kim ok direrse ad var
Birn ad lim fzl-durur / Birn ad nkes mdhil-durur
Pes ilim yigdr bu mldan mutlaka / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
Ubu sz tanugn eydem saa / Tut kulagun bir dem uht bendin yaa
Ol zamn kim dnyaya geldi Resl / Halk iinde yog-d hergiz usl
9490 Her ii hak aa malm eyledi / Bu ilim neydgini ol syledi
lmi ol bildi hakkat neydgin / Syledi her bir ii nieydgin
Eytdi ilm ehri benven kamus / lla bu ehr Aldr kapus
Ene mednetl-ilmi ve Aliyyn
bbuh
Kim gelrse kapudan gelsn baa / n kapu oldur gel ilkin aa
lmi aa soru ol eyde ayn / Bilesiz siz bu ii bell beyn
478
9495 n Reslden ubu sz geldi dile / Ald halk iltdi an ilden ile
n bu szi hs u m iitdiler / mdi bir iit ki ne i itdiler
Ol ki mmindi inand ekszin / hak diyp hak bildi peygmber szin
Kfir mnkir mnfk almad / hak diyben bu szi hak bilmedi
n bularda var-d kfr nifk / Pes bu kez on kii kld ittifk
9500 Eytdiler grlm Al ubu sze / Soralum bir ne cevb eydr bize
Onumuz bu szi bir bir soralum / Ml m yigdr ilm mi yigdr grelm
Biri geldi sord eytdi y Al / Bu ilim mi yig yahd dny mal
Eyt baa kanks yigdr bileyim / Ol ki yigdr aa ragbet klaym
Ol Emrl-mminn eytdi ayn / Tar ilmi yig-durur bell beyn
9505 Nie kim renc yir-ise ilme yigil / Dnya mlndan ilim yig bell bil
Ol kii sord ki ne man-y-ile / Kii ilm yigligin neyle bile
Ol Aliyyi Murtaz eytdi cevb / lmi grenmek kamu halka savb
lmi peygmberlere virdi Cell / Anu-la oldlar halka dell
Ml Krn dirmi-idi b-hisb / kbet anu-la old harb
9510 Pes ilim yigdr bu mldan mutlaka / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
Sz tamm old v gitdi ol kii / Bu kezin geldi anu ol bir ei
Ol dah hem bu szi kld suvl / Bu ilim mi yigdr eytgil yohsa ml
Ol Emrl-mminn eytdi yine / Dnya ml dek degl hak ilmine
Bu ilim yigrekdr ol mldan bil / lme key renc yi key ragbet klun
9515 Ol kii sord bu sze ne dell / Nite ilm old azz ml zell
Eyt bize bu ii bell bilelm / Ml dklm ilme ragbet klalum
Ol Al eytdi ki ml her zamn / ssi bekler issi olur psbn
479
Bu ilim oldur ki saklar issini / Diri dutar dn hem dnysn
Pes ilim yigdr bu mldan mutlak / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
9520 Szi degdi gitdi ol er iine / Ubu szi iltdi kalan iine
Ol ini kii geldi bu kezin / Kim sora bu ilm-ile ol ml szin
Ol dah geldi bu niyyet stine / Ubu hli sord ol hak dstna
Eytdi eytgil y Al bu ilm ml / Kanks yigdr diyp kld suvl
Yigregi kank-durur eyt bilelm / Ol ki yigdr ragbet artug klalum
9525 Eytdi ol mldan ilim yigdr ilim / Nisbeti yokdur delim yigdr ilim
lme kim renc yir-ise magbn degl / d her dem bir dem ol mahzn degl
Ol kii eytdi nedr neymi sebeb / Bu ilim mldan niin yigdr aceb
Eyt grelm bu sz mansi ne / Yigligi neymi aceb mansi ne
Yine eytdi ol Emrl-mminn / Kim yrag andan nifk u kibr kn
9530 Eytdi ml harc idiek eksilr / lmi harc itdke artar alur
Didi ilm yigligi oldur i yr / lmi olan Tarnu emrin tuyar
Ml olan ne bilr hak emrini / Masiyetde gerr ol mrini
n iitdi ol kii kim budur hl / Gitdi ol drdinisi kld sul
Pes ilim yigdr bu mldan mutlak / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
9535 Ol dah old haber gitdi yine / Vard anda bu szi eytdi yine
Geldi bu kez bunda drdini kii / Ol dah sormag-un hem bu ii
Sord eytdi y Al bu dnyede / Ml m yigdr y ilim mi iy dede
Eytdi mldan bu ilim key yig-durur / Her kim kim akl varsa hd grr
Kend eydr yigligi nieydgin / Filine bak kim bilesin neydgin
9540 Ol kii eytdi yigligin eytgil beyn / Sbit eyle yigligin gster nin
480
Ne sebebdendr bu ilm yigdgi / Ml nin hr ol nedendr yigligi
Yine ol mminler tc yine / Tanug eydr bu ilim yigligine
Eytdi ml ogr alur asuzn / Hem harm urur iltr geszin
Lki bu ilmi kimesne almaz / hkm idben kimse hkim olmaz
9545 Pes ilim yigdr bu maldan mutlaka / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
Ol dah ald szin gitdi gir / Ol biini nkeri geldi iler
Yani bilmekn bu ii ol dak / Aludan yigi v btldan hak
Sord eytdi ml m yigdr y Al / Y ilim mi yigdr eytgil bu hali
Kanks yigdr aa renc yiyelm / Yigini yig billm yig diyelm
9550 Eytdi n sordu ilim yigrek-durur / Her ki yigin bildi nite dek-durur
Yig-durur mldan ilim nisbet degl / Bir atdur degmeye ksmet degl
Ol kii eytdi bize bell beyn / Yigligi ilm nedr eytgil nin
Ol Emrl-mminn eytdi yine / Tanug eydem bu ilim yigligine
Yigligi oldur kii n kim lr / Mln v mlkini ayrug alur
9555 lmini alur gider anda bile / Nitekim bunda-y-d anda bile
Pes ilim yigdr bu mldan mutlak / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
n Alden ol cevb ald yine / Vard gitdi ol biri geldi yine
Geldi ol hem bu suvli sormaga / Yani kim bu ilm ml sormaga
nki geldi bu kez ol altn er / Ol dah sord yine ki ey r-i ner
9560 Ml m yigdr eyt bize yohsa ilim / Kanksn yig bilben yig dilm
Ol Al eytdi ilim yig nesnedr / lme baksa nie gelr ml nedr
Kimse kim cehd itdi ilm grenmege / H gmnsuz irdi ol mldan yige
Eytdi isbat eyle ilm yigligin / Bilelm ilm nedendr yigligin
481
Yigligi ilm bu mldan ne-y-ile / Malum eyle manisin kldan kla
9565 Eytdi ml birle bu dny nimeti / hsl olur ahsa dny izzeti
lm-ile dnya v ukb alnur / kisinden izz devlet bulnur
Pes ilim yigdr bu mldan mutlak / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
Ol dah gitdi bu kez geldi biri / Bir-idi n kamusnu tedbiri
Geldi ol yidinisi sormag-un / Yani haydar ilmini grmeg-un
9570 Sordu eytdi y Al eytgil bize / Ml m yigdr y ilim gster gze
Aa gre yiyelm tevini / Yigi kank sbit eyle iini
Bu kez eytdi ol man madeni / lme dek dutma bu dny mln
Dnya mlndan ilim yigdr bil / Cn-la ilm issine hidmet klu
Ol kii sord yine kim ne-y-ile / Kii ilm yigligin neyle bile
9575 Eytdi ml sevgsi n mla konar / Endieyle kiin gli tunar
Cn gl bu ilm-ile ren olur / Bakdug yir gzine glen olur
Pes ilim yigdr bu mldan mutlak / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
nki degdi aa ubu maniler / Gitdi ol bu kez biri gelmek diler
Geldi ol sekzinisi durd bu kez / Ml ilmi neydgin sord bu kez
9580 Geldi sord eytdi digil y Al / Bu ilim mi yig y dny mal
Kanks kim yig-ise eytgil ayn / Yigini yig bilelm bell beyn
Ol Emrl-mminn ol pr hner / Bu ilim yigdr didi ol r-i ner
Eytdi mldan bu ilim ok yig-durur / yle bil bu yir gibi ol gk-durur
Ol kiiye eyle virdi hem cevb / Kim szidr hem savb u hem sevb
9585 Ol kii sord yine man nedr / Bu ilim mldan yigi yan nedr
Eytdi ml issi hall-un hisb / Vire, gre hem harm-un azb
482
Hallh hisbun ve harmuh
azbun
lla limler efat ola / Yarn anda suluy elden ala
Pes ilim yigdr bu mldan mutlak / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
Ol dah degdi szi bitdi ii / Gitdi bu kez geldi tokzun kii
9590 Yani kim sormag-un hem bu szi / Kim grene gstere man yzi
Geldi eyitdi y Ali geldm saa / Bir suvlm var cevb eytgil baa
Eyt baa bu ml m yigdr y ilim / Yigin kaygusn artuk yiyeym
Kanks kim yig-ise dutlum an / Ol birinden ihtiyr itlm an
Eytdi bu mldan ilim yig ekszin / lm-ile grdi gren man yzin
9595 Her kim kim ilmi oksa baydur ol / Kamular ylduz gibidr aydur ol
Ol kii sord bu kez kim y Fet / Bu ilim mldan nite yigdr nite
Ol ftvvet ulus eytdi yine / Tanug eydem bu ilim yigligine
lmi gkden viribidi ol Cell / ssini iltdi gge old dell
Mlun asl yir-durur yirden biter / Kim an sevdiyse bu yirde yiter
9600 Pes ilim yigdr bu mldan mutlak / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
Ol dah degdi szi gitdi bu kez / Bir gr ol onnsn nitdi bu kez
Geldi sord ol dah bir reng-ile / Eytdi eytgil y Al kim halk bile
Ml m yigdr y ilim eytgil ayn / Cmle halk bilsn an bell beyn
Gr ne didi ol Aliyy-i Murtaz / Eytdi mldan yig-durur ilm-i Hud
9605 Her ki ilme renc yidi magbn degl / Ml redd eyle klu ilmi kabl
Sord ol er yani ne mani diy / Ml nin old yavuz u ilm ey
Ne sebebdendr bu ilm yigligi / Sbit eyle kim bilinsn yigdgi
483
Eytdi ol mani-y-ile kim ilmi ok / Tarlk davisini itdgi yok
Zikr tatdur heme ileri / Andan artuk yok-durur tevleri
9610 lla her kim ml ok old bular / Tarlk davsini kld bular
Bunlar badan kard mllar / Ol sebebden azgun old hllar
Pes ilim yigdr bu mldan mutlak / Ml gir kor ahs ilm iltr haka
nki degdi onna on drl sz / tdi ol inkr u ikrr old gz
Grdiler man yzini geldiler / On bir kezde mslmn oldlar
9615 Ubu sz dutd gllerde makm / Sylendur cmle dillerde mdm
Cmle lem bildi bu i neydgin / lm-ile ml ahvali nieydgin
Bildiler mldan ilim artug-m / Kymeti mlu ilime yog-m
Anu-un kldlar ml sebl / Dutdlar ilmi v ml old zell
lm-ile bir gr ne devlet srdiler / lm-ile bu yol togru vardlar
9620 y yarnlar ilme key ragbet klu / Chil olma bu limlerden olu
Her kim ol grendise ilmi tamm / Cmle gller aa old makm
Hli zhir ilmine kim el urur / idr ubu kulag u gz grr
Arkun arkun grendurmak gerek / Bilmedgin bilene sormak gerek
Ol ki btn ilmidr kend gelr / Sini saa komaz ol kend olur
9625 grenimez an kimse kimseden / Kim bilr kim kend ne asl neden
Cn iinde bir dah cn ol-durur / Kim glde genc-i pinhn ol-durur
Allah an kime rz eyler-ise / lm olur her ne kim ol syler-ise
Zhir v btn mamr olur / Kanda dursa durdug yir Tr olur
Btn ire ku std var / lm-i zhirden ann istd var
9630 Zhiri tze dutan oldur kim ol / Btn ire alupdur aa yol
484
Her kim kim btn ren ola / Lcerem kim zhiri glen ola
y Hudy kamu eksklleri / Bu makma sen yitrgil bunlar
ALTINI DSTN ONINI BBDAN
BEYN DER KM MMN DSTLA-
RU DNYDA ON DRL DST-
LARI VARDUR YLE KM OL ON
DST CHETNDEN OLAR RhAT VE
SY- DNYBULUP RAhMET VE
MAGFRET- HRET BULACAKLAR-
DUR DMANLAR MAKHR OLUR
Kimsen kim dnyada on dst var / Nin ola akl meftn gli dar
Ben garbem diy nin yirine / n bula ol on yar yr yirine
9635 Kanda varsa dstdan ayru olmaya / Yirde gkde aa dmen kalmaya
n kim ola dst-la dstlk tamm / Dst ola aa bu cmle hs u m
Kim klursa dstlk ol dstlar-la / Bakdug yir gl ola glzr-la
id imdi eydeym ol dstlar / Kim senle dstdur on her biri
Onu bir kezde senle i-durur / Hayra nder saa hayr-end-durur
9640 Her birin adn eydem ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Evveli ol dstlaru Allah-durur / Kim saa h durmadn rahmet klur
Kanda olsa hli oldur gren / Kanda olsa rzku oldur viren
Sayru olsa andan istersin if / Ol viribir shhat andandur saf
Gkden oldur indren rahmetleri / Yirden oldur bitren nimetleri
9645 leme ol viribir her gn gni / Gndze ol degrr her bir dni
485
Derde andan-durur her dem dev / hcet andan olur her dem rev
Sini oldur korkulardan kurtaran / Az-iken her varlgu arturan
Gzler bu lemi andan grr / Dile tekrr her dem ol virr
Eller andan dutar her bir ii / Ayagu yriden oldur iy kii
9650 Dnyada dirlik iinde dstu ol / Gidicek hem aa varur togru yol
Nahnu evliykm fil-haytid-dny
ve fil-hireti 41/31
n varasn dnyadan ol menzile / Hem gresin anda ne dstlk kla
Kanda olsa irie nr saa / Vire hem umag-la hr saa
Yarlgaya tagdan agr yazugu / Rahmet ola kanda olsa azugu
Her ne kim hcet dilerse viriser / kbet ddrn gsteriser
9655 Ubu dstlk halk iinde kanda var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
n kim Allah dstlgn bild ayn / Dst hem dstu-durur bell beyn
Dst kimdr ol alabu iy saf / Mustafdur Mustafdur Mustaf
Pes ikini dst bilgil ol-durur / Yol anu hakka dogru yol-durur
Hak katnda ii berkitdi tamm / Yani kim bizm-in dutd makm
9660 Bize ol bildrdi er ahkmn / Sedi halku hsn v mn
ol kara kfirden ayrd bizi / Eyledi slm evin yurdumuz
Bizi ayrd kfrden mutlak / Gsterp mn irgrdi haka
Hem ol gretdi bize bi vakt namz / Kim kluruz her dem anula niyz
Ol getrdi hakdan otuz gn oru / Kim anula gedi cmle drl su
9665 Ol getrdi tevbeyi kamu bilr / Kim gnhlar anu-la afv olur
Vemen tbe ve amile slihan fe-innehu yetbu ilallhi metben 25/71
486
Ol efat klsar yarn bize / Kim vire hak kend ddrn bize
efat li-ehlil-kebiri min-mmet
Amad ol atasn u anasn / Lkin untmad bir dem mmetin
mmet dip mmet dip kld nz / hak katnda old ol nz u niyz
Geldi rahmet yarlgad mmeti / Byle olur dsta dstu himmeti
9670 Ubu dstlk halk iinde kanda var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
Gel ini dst kimdr gr bu kez / Ger gremezse grene sor bu kez
An dah bir iit gel neydgin / Kend kimdr dstlg nieydgin
Ol immlardur ki hak ilmin bile / Dzdiler dn tertibin kldan kla
Ellerinde hsl old hall akd / Kim anula zabta geldi cins nakd
9675 nki man gencini buld bular / Cmle halku rencini bildi bular
Bildiler kim leni nitmek gerek / Ne degir aa ne harc itmek gerek
lgl ldi bu kez kald diri / haklu hakkn bilmek ister her biri
Her birin hakkn bildrdiler / Avdup aglayan gldrdiler
Dzdiler drd mezhebi tertb-ile / Tesbhold her biri cmle dile
9680 Bildiler an bu cmle hs u m / Sylerler bu hall u ol harm
Kul eraeytm m-enzelallhu lekm
min-rzkin fecealtm minhu harmen ve Hallen 10/59
Pdih emri v hem kavl- Resl / Berkidi slm dini dutd usl
Sediler kfri karlmaz bu dne / Zehresi yokdur kimesne kim dine
san old dn yol dvr-iken / Yoga dndi kfr kfir var-iken
Bu ii kimdr dzen ol Drd mm / Kim uyadur bunlara bu hs u m
9685 Ol immlar dzdi bu erknlar / Dyim olsun rahmet ire cnlar
487
Ol azzler bu ii n dzdiler / Bell bilgil kim bizmn dzdiler
Cmle mminler bu iden old d / T-kymet cnda kald ubu dad
Halk iinde ubu dstlk kanda var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
An bild gr bu kez drdinisin / Alagl anu dah hulkn husn
9690 Kim bilesin sen bular neydgin / Kendler kim, dstlg nieydgin
Evliydur bilgil an evliy / Bizi oldur balap iltr Mevliya
Her ki sini balaya ilte haka / Bil ki dstudur sen ol mutlak
Evliy ger olmasayd dnyede / Yir gk her dem varayd iy dede
Liklli asrin ahsun tecr bi-enfsi-Hid-dhru
Evliydur kim bularu himmeti / Tze dutar dnyada her nimeti
9695 Cmle halku rzk hakdandur vel / Kank ilde kim olursa bir vel
Kamu ilden anda nimet og olur / Lezzeti v berketi artug olur
Kank mlkden kim veller eksile / Berketi anu gerek kim gtrile
Pes veldr dnyada berket bize / Ol virr hakdn yaa harket bize
Dnya olduka bular olsa gerek / Bunlaru h-durur gge direk
9700 Evliynu k bezer gnee / Her gn altun tc urur her bir baa
B-dirg her baya v her miskine / Mescide v zviye her meskene
Evliydan ol nefesler kim gelr / Bay u yohsul cn andan hazz alur
Yile bezer iltr elvn yiyiler / Yiyleyenler hakk andan yiyiler
Evliynu ilmi bezer ol suya / Kim gerek bu halk her dem ol yuya
9705 Suya bezer yani bu ilm ardur / Kime gelse kandurur hem ardur
Evliynu sabr bezer topraga / Kim gerek her dem aa rahmet yaga
Cmle lem halk andan dirilr / Cmle halku rzk andan virilr
488
Evliydan ubu nimet her zamn / ridur bize her dem b-gmn
Ubu dstlk halk iinde kanda var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
9710 Ol tamm old bu kez bir gr yine / Ol biini dst kimdr sor yine
erhi birle ol dah gelsn dile / Kim bilesin bu ii kldan kla
Ol biini dstumuz ulm-durur / Kim bu halka er-ile yol gsterr
Davet eyler bizi her dem tata / Gnde bi kez okr iltr rahmete
Udu il sebli rabbike bil-hikmeti
vel-mevizatil-haseneti 16/125
Halk hakka ndeyen bunlar-durur / Mustafnu nevbetin bunlar urur
9715 Ylda otuz gn oru ol gsterr / Halk ok drl gnhdan kurtarur
Hem zekt gsterr yldan yla / hakk btldan seer kldan kla
Ve ekmus-salte ve tz-zekte
2/43, 110
Bildrrler her ii nitmek gerek / G yitiek Kabeye gitmek gerek
Ve lillhi alen-nsi hiccl beyti
menisteta 3/97
Bunlaru kavlyla cmle encmen / Bir yire gelmek halldur merd zen
Dyim bunlar-durur dne direk / Nie kim dnya dura bunlar gerek
9720 Kanda mkil olsa bunlardur aan / Msmili murdar bunlardur seen
Bu limler bize her dem ilm-ile / Gsterr dn tertibin kldan kla
Bildrr ol pdih emrin bize / Kldurur peygmber kavlin bize
gredr bdest nie almak gerek / Gsterr tat nie klmak gerek
Bildrrler bize dny neydgin / Aladurlar hiret nieydgin
489
9725 hkm iderler hiretde nolsar / Her ki ne ilerse an bulsar
Leh m kesebet ve aleyh mek-
tesebet 2/286
Umag v tamuy bir bir bize / Eyle eydrler kim ol grnr gze
Ubu hsl ol limlerden biter / Bahtlu ol kim anu szin dutar
Kii oldur kim dutarsa szini / Mzd-durur grmek bularu yzini
Halk iinde ubu dstlk kanda var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
9730 Ol tamm old bu kez altnsn / Grelm anu dah hulkn husn
Kend kimdr grelm dstlg ne / Cn fid kllum anu dstlgna
eyhmzdr ol bizi nder haka / Gsterr anda bize mr-i bek
Ol kulavuzlar bizi hakdn yaa / Anu-un cn gl uyar aa
nki uyd cn gl stdna / Rz old ddna istdna
9735 eyh ird bize old dell / Her kim kim eyhi yok kald zell
stmzde sikke anu addur / Yzmz suy anu irddur
eyh ulu rmaga bezer kim akar / Kim durarsa yolna karu ykar
Biz azauk su gibi uyduk aa / Ol ulu iltr bizi hakdn yaa
Himmeti yolda-durur her dem bize / Kend grinmez grinrse gze
9740 Ol klavuz ann old bu yola / Dilemez kim kimsene yoldan kala
eyh oldur dilegi irte gice / Kim duta hak emrini yigit koca
Eyle dirlik sreler dogru saf / Kim bulardan honud ola Mustaf
Himmeti stmze oldur mdm / hakka dnse kalmasa h kimse hm
Dilegi oldur ki hakka irevz / Yarn anda hak didrn grevz
9745 Olavuz umag iinde t ebed / Rz v hond ola bizden Ahad
490
Hlidne fh ebeden razyallhu
anhm ve raz anhu 98/8
Dn gndz himmeti oldur bize / Dilemez kim toz kona stmze
Halk iinde ubu dstlk kimde var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
An bild gr yidini dstu / Sen dah aa dstlga dut kasdu
Kimdr ol dst dirliginden bilesin / Sen dah ol dsta dstlk klasn
9750 oldur ol kim eyh elin ald bular / hak yolnda yoldau old bular
Halk iinde ii dst yrsn / Saa eydr rzn dildrsn
Nimetin saklar senle yimege / Rzn gizler senle dimege
Dstua dst dmenidr dmen / Her bir ide yiglig ister sen
Nitekim eyh adna sen dogrusn / Ol dah hem eylenpdr eyh-i dn
9755 Dndedr dildedr ol kii / Senden ayru yok-durur hergiz ii
Hem senle bile kopa yarn ol / Undup terk itmeye anda yrin ol
Ger olursa biz mrde yz suy / Dileye hakdan ala biz suluy
Her ki bir eyhe mrddr ekszin / Griser anda biribirn yzin
Nitekim sohbetdedi bunda bular / Kopak hem kopsar anda bular
9760 Klsar bunlar biribirne meded / Ne kibir ola bularda ne hased
Her ki bir eyhe mrd olm-durur / Ger diri bunlar u ger lmi-durur
Birbirine iresidr tat / Her birin ne kadarsa tkat
Halk iinde ibu dstlk kimde var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
Malum old ol dah bir gr yine / Kimdr ol sekzini dst sorsaa
9765 n bilesin kend kimdr ad ne / Pes gresin sen bu szn dad ne
Ata anadur sen ol iy saf / Sen dah ol dstlara klgl vef
491
H gmnsuz dst-durur bunlar saa / Ne emek dartar senn grsee
Rhat olmaz senden tr gndzin / Kul karava eylemidr kendzin
Hem senn terk ider uyhusn / Uymaz dnle uysun dip seni
9770 Senden tr ss sovuk yir bular / Yani sini h dirilsn dir bular
Ger hall u ger harm kim cem ider / Kamusn saa smarlar gider
Dn gn oldur saa himmetleri / Kim bilesin sen kamu nimetleri
Her neye kim sunsa el irie / Mla mlke nimete her bir ie
stemez bunlar ki sen a lesin / Yhud ubu halka muhtc olasn
9775 lla isterler sen begligi / Halk iinde kamudan yigligi
Ata ana himmeti oldur bize / H yavuzlk istemez ogla kza
lla ister kim ogul kz ulala / Gn gre v ml dire v mlk ala
Kimsene kim artdugu ister sen / An dst bilgil degldr dmen
Kimsene kim himmeti oldur saa / Sen dah an saa dst bilsee
9780 Kend her dem megul olur meksebe / T ki sen her dem varasn mektebe
grenesin anda Tar ilmini / Hem dutasn dnyay v hem dini
Halk iinde ubu dstlk kimde var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
Gel bu kez tokzn dstu erhine / Alagl bir kend kimdr erhi ne
erhi birle ol dah gelsn dile / Kim bilesin bu ii kldan kla
9785 Ol ol stdu-durur kim pesin / gredp gsterdi kesb besin
Anu-un be dirler peye / Kim bu pe bezer olur beye
Yani kim satup dkenmez beler / Halk iinde ua bezer peler
Nitekim be dkenmez satuban / Hem dkenmez pe kazan katuban
nkim ol std an virdi saa / Pes ki dstudur sen den soa
492
9790 Ol sebebden bir kesek etmek hall / Kazanursa kim saa gelmez mell
Her ne sanat kim cihnda ilenr / An halk std elinden grenr
Sanat letdr bu dny halkna / rgrr halk bu dny kesbine
Key sebebdr kesb ele getrmege / Halk iinde h tenaum srmege
Halk anula dnya kesbi idinr / Ol ne eskir anuban ne snur
9795 Sanat ilep ne snur ne ngelr / Nie ilendke kesb artuk gelr
dem anu-la dirlik srer / Yir ier yir basar u gn grr
Ubu berket kamu stdu-durur / Pes sen bir dstu stdu-durur
Her ne sanatda ki varsa g an / hak sever std her dem geni
Kle aleyhisselm: Ene abdu men
allemen harfen
Her kim kim dnyada std yok / Halk iinde dd yok istd yok
9800 Himmeti stdu ol kird ile / un ister bir hner issi ola
Ubu dstlk halk iinde kanda var / Dstun oldur kim bu dstlk anda var
Ol tokuz dstlk tamm old bu kez / Sz onn dstua geldi bu kez
Grelm bir nie dstdur ol dak / Yirine gelmek gerek dstlk hak
oldur ol kim bir adil sultn ola / Her dem anu yrdehi Sbhn ola
9805 Degmi ola hakdan aa adl dd / iginde bulna cmle murd
Kend ola akl kmil gli bay / Nimetinden halk toya yl on iki ay
li gni saklaya ol yagdan / Halk dire olmaya ol tagdan
Zlim elinden ala mazlmlar / rgre maksdna mahrmlar
Gz kulak bu halk iinde dinc ola / Cmle yohsul bayya il knc ola
9810 Ola ol sultn bu dny diregi / Baglana anula halku yregi
493
Hem ola ol psbn ubu dine / T ki nehy atlanmaya dn esbine
Yani hakk btla basdurmaya / Kend dah basmaga kasd urmaya
Bekleye dn ehlini adli-y-ile / Besleye yohsullar bezli-y-ile
i anu adl-la ihsn ola / Derdller derdine ol dermn ola
nnallhe yemuru bil-adli
vel-ihsni 16/90
9815 n ola sultnlaru adli tamm / Baylara yohsullara bezli tamm
Dstdur ol kamunu bes mutlaka / Cmle halk zre efkatla baka
Bay u yohsul maksudn andan bula / Rahmet ola hakdan ol cmle kula
Anu-la cmle yohsul bayya / Anu ucundan kamu nimet yiye
Halk iinde ubu dstlk kanda var / Dstu oldur kim bu dstlk anda var
9820 U tamm old ol on dstlk szi / Malum old dstlara dstlk yzi
Her birin dirligin eytdk ayn / Sbit old dstlg bell beyn
Hak bular n bize dst eyledi / Bunlar ol dn dmann nst eyledi
Ann olduk dn iinde sude / Kalmaduk dmn elinde aluda
mdi biz bu dstlga nitmek gerek / Gnde bi kez hakka kr itmek gerek
9825 Kim bizi dstlga lyk eyledi / Sevdi sevdrdi v k eyledi
Yuhibbuhm ve yuhibbneh
5/54
nki dst old bize ol on ulu / Eyle sankim yir gk dstdur tolu
Kanda olsa dsta karu ynmz / Kyim ol dst dstlgyla dnmz
Gnde yz bi kez kr ol Hlka / Kim bu hli rz kld ka
Bildi k dnyada dst neydgin / Dsta dstu dstlg nieydgin
494
9830 Gli cn berkidi ol dstlara / Diler ol dstlar-la dsta vara
Dnyada dstlar-la gedi gni / hiretde dstlara karu yni
Kank cnda kim ol on dst dad var / Lcerem dn gn dilinde ad var
Dek durursa dstlar anu fikridr / Syler-ise dstlar ad zikridr
Men ahabbe eyen eksere zikrahu
i ta toptoludur dst anu / Pes bil ol dstu old dst anu
9835 y Hudy an dstdan rmagl / Dnya hir dstlgu ayrmagl
YDN DSTN ONINI BBDAN
BEYN DER KM hAK TAL ON
DRL HASLET DEM VCDINDA
KOMIDUR VE DEM OL ON
NESNEYE MAHSSDUR VE HER
VCDDA KM BU HSL- AERE
OLMAYA OL ZMRE- ULKE KEL-
ENMDAN OLA 7/179
Kan ol kimse kim anu akl var / Her bir ide akl-la old svr
Akl-la hem iidr hem grr / Her ii bu akl-la alur virr
Davisi oldur ki eydr kilam / Akl-la her nesnen asln bilem
Gelsn iitsn in asl nedr / iinde hl u dirlik niedr
9840 Dnyada kil kii nitmek gerek / Ne ii koyup neyi dutmak gerek
dem oldur ki bildi bu ii / Yohsa hayvndur hakkat ol kii
Kimsen kim akl yok dem degl / Ger aa hayvn dir-ise gam degl
demde vardur on drl nin / lendur ikr v nihn
495
Anu-la malum old dem / Lyk old tutmaga bu lemi
9845 Dile imdi nedr ol on drl i / Kim veller iler an yaz u k
Biri oldur kim tefekkr klasn / Yir gk ehlin tammet bilesin
Bilesin gklerdeki halk niedr / Dirligi neymi nin ycedr
Ve yetefekkerne f-halks-semvti vel-
arz 3 / 191
Hem bakasn yirdeki halk hline / Alayasn kend neymi hli ne
Gresin kim her biri bir idedr / Anu-un durmadn cnbidedr
9850 Cmlesi kuldur tapar mabdna / Ne var hir gelmediyse bu dine
Her birin hak yolnda fikri var / hll hline dilinde zikri var
Bilesin kim kimse btl kalmad / H gerekmez nesne mlke gelmedi
Rabben m halakte hz btlan
3/191
Her birisi hazrete dutm yzin / Kul bilr ol pdiha kendzin
nkim evvel sen tefekkr klasn / Yir gk ehlin tammet bilesin
9855 Pes ikini lzm old bu kezin / mdi gel sen a bu kez gl gzin
H teferrc kl bu lem halkn / Halkn bilse bilesin hulkn
Halk hulk-un teferrc klasn / Dnyaya halk nie geldi bilesin
n bakasn sen bu halku iine / Bilesin kim kend neymi ii ne
nki bu mani saa malm ola / Mani ehli kamus mahkm ola
9860 Her birisi yirl yirinde saa / Hdmet eylep mahkm ola hkme
id imdi sen bu halk cnbiini / Kim bilesin her birin iini
Baz halku ii oldur kim uar / Ol melekdr kim yidi gkden geer
496
Baz insndur saa demsz olur / Yol iinde hem-dem hem-rz olur
Baz hayvn gibidr dartar yk / Gtrr ol nie kim artar yk
9865 Bazs ola de n nebt / Vire hsl n bula sendin hayt
n bilesin sen bu lem halkn / Alayasn her birin hulkn
Pes ire hkm tasarruf klmaga / n melekle bu gl gge aga
Ol kulavuz ola sini iltmege / riesin her nefes yigden yige
Pes tasarrufdur ini i saa / Sen bu mlki h tasarruf klsaa
9870 Ol melek mlki saa seyrn ola / Yir yzi badan baa meydn ola
Hem ola insn saa yolda u yr / hkme mnkd ola cmle diyr
Hem yk dartar sen hayvn dak / Mahkum ola n bula sende hak
Hem nde hn ola cmle nebt / Vire hsl n ala senden hayt
Her birisi yirl yirinde tamm / Mahkm ola hkme cmle makm
9875 Pes bulara hkim-i vakt olasn / Her bir ii viresin hem alasn
Cmle halku lsi v dirisi / hkme muhtc ola her birisi
Bu tasarruf n dege hakdan saa / Cmle gller dne senden yaa
Sen seni bir nesne oldum sanmagl / zzete hem hrmete aldanmagl
Pes gerek kim sen tevzu klasn / Kendz miskn ciz bilesin
9880 Pes tevzudur sen drdn i / Ola miskinlig-ile her cnbin
Olmaya kim kibr-ile yrlk saa / Yol bula yolda ola gl aa
Hak yolnda key tevzu eylegil / Her szi ol hakk aup sylegil
Sen bu hkmi kendzden sanmagl / hkim oldum sanuban aldanmagl
Mlik oldur mlk anudur hkm anu / Anlagl bu ortada ne var sen
9885 nki sen yoksn sen ne olsar / Ne ola hkmi anu kim liser
497
Yirde gkde hkim oldur mutlak / Kendz alap boyn vir ol haka
nki sen kendzi kul bilesin / Her i iinde tevzu klasn
Pes hall ola saa her drl i / Ala senden kamu lem perveri
Ol dah old bu kez nitmek gerek / Bu ii takrr erhitmek gerek
9890 nki degdi bu bil hakdan saa / Bilmeyene bildrp anlatsaa
Ol biini nesne bu takrr-durur / Zra man srr iinde sr-durur
T ki takrr olmaya almaz ol / Malum olmaz kimseye bu dogru yol
nki takrr eyleyesin sen an / Alaya bu akl u bile cn an
Malum ola cmle i kldan kla / Ala man de dilden dile
9895 nki halka malum ola bu bil / Deller uslu ola uslu del
Esriye bu akl u cn iden ka / Bilmeye nitmek gerek badan ka
Pes yka erkn u snur bulmaya / Terk ide art v kullk kalmaya
Eyle olsa dirlig dad gider / Yklur yol ehlin ad gider
Ola fsklarla zhid hem-nin / Birbirine kara bu kfr dn
9900 Yol erin olmaya h hrmeti / Kalmaya fska kadr kymeti
Bu kezin nitek gerek bu halk-la / Kim bu halk eyledesin menzile
Pes gerek kim bunda bir tedbr ola / Kim bu halk gli senle bir ola
Yani halka ola ol tedbr kimi / Kim fesda varmaya bu dem
Bil ki ol altn i tedbr-durur / Ol sebebden halk senle bir-durur
9905 Tedbir ol tedbrdr hir iy saf / Kim an klm-d ol Mustaf
Cmle peygmberler an iledi / Anu-la halk yola balad
Halk birikmez ger gd almaz-sa / Hayra irmez endie klmaz-sa
Kii oldur hayrn u errin bile / erden ayrlmag-un tedbr kla
498
Tedbri ol ola kim erri basa / ol yaramaz ii mahfilden kese
9910 Kiin n tedbiri ar ola / Andan ol takdr aa yr ola
9911 Hak rzsn bulmag ola maksud / ol ola kim rz ola mabud
mdi ne klsun nedr tedbr aa / Kim muvfk ola ol takdr aa
Tevbe eylep hakkla olma gerek / Ar dirlik key amel klma gerek
n olasn cmle ilerden ar / rie hakdan saa her dem yar
9915 Tevbedr pes ol yidini i saa / Alayuban ii tevbe klsaa
Ol taat tevbe-durur yol ehline / id imdi tevbe neymi ehli ne
Tevbe oldur kim klanlar d olur / Tamu odndan teni zd olur
Ehli oldur kim aa rahmet gelr / Rahmetinden Tarnu hilat gelr
Bell bild tevbesz kul kul degl / Zra kim kullklar makbl degl
9920 Fsku kullgna ne itibr / n kim ol kld fesd ihtiyr
Tevbel kullardur ol kim hak sever / Tar Kurnda virr bize haber
Ve tb ilallhi ceman
eyyuhel-mminn 24/31
Tevbeszler h rhat bulmaya / Fska hakdan hidyet gelmeye
Kim klursa tevbeyi ihls-la / H gmnsuz hak aa rahmet kla
Tevbe klmak kullara yan nedr / Tevbe klmakdan kula man nedr
9925 Mani oldur kim klan old temiz / Halk iinde her ii kld temz
Bu temzdr pes saa sekzini i / Znhar an koma elden yaz u k
Btl iden ol temz sedi hak / Anu-la geldi yolu revnak
Halk iinde hs mdan ol seer / Bu hall ol harmdan ol seer
M knallh liyezeral-mminne
499
al m entm
aleyhi hatt yemzel-habse
minet-tayyibi 3/179
Ol temzdr kfri slmdan bilen / Yavuz ii terk idp perhz klan
9930 Yarn ol hazretde bu ehl-i temz / Olsarlar kamu kullardan azz
Bu temz ehli gerek bir dn duta / Kamu ii koya hak emrin duta
Yani kim dni ola slm dini / htiyr itmi ola hak emrini
Andan artuk nesneye aldanmaya / Lcerem kim yarn oda yanmaya
n temz ehl-ile yolda olasn / Ar dirlik viresin hem alasn
9935 Lcerem ar gidesin dnyeden / Tze-r olup varasn anda sen
Bu temzden gr saa hsl nedr / Yani bilgil hak nedr btl nedr
n bilesin btl terk idesin / Cn gl ol hakk-la berkidesin
Pes takarrb bulasn ol hazrete / Cn u gl lyk ola rahmete
Bu takarrbdr saa tokzn hl / Hem bulasn sen takarrbden visl
9940 n takarrb bulasn sen ol haka / rie hakdan saa mr-i bek
Ol takarrble iresin ekszin / Kanaru baksa gresin dst yzin
Karasan cmle peygmberlere / hak yolnda ol ulu serverlere
Gzlerden gtrile cmle hicb / Bir nefesde iidesin bi hitb
Hcet andan ola cmle rev / Derde hakdan gele her dem dev
9945 Ol takarrbden bulasn mertebe / Cmle dilden iidesin merhab
Yir gk ehli seve cmle seni / hak saa kul eyleye cmlesini
Gndz bayram dn mirc ola / igde kamular muhtc ola
Berkidesin dst-la dstlk tamm / Ola ol hazret saa mlk makm
500
n bu kapu ala hakdan saa / Cmle i sag ola den soa
9950 Pes takarrbden bu vaslat irie / rie hkm eli her bir ie
Kim bu vaslatdur onun menzil / Vard vahdet mlki old mahfil
Birikben bir olup ol Bir-ile / leyesin her ii takdr-ile
Kanda dursa durdugu yir Tr ola / lem ire devlet mansr ola
Ellerde ileye kudret eli / Her nefes senden kopa rahmet yili
9955 Gzlerden kime irse bir nazar / Mahtasarken ola ol bir muteber
Her bir aza hakk izhr eyleye / Var yog eylep yog var eyleye
Hkim-i mutlak olasn iy kii / leyesin hakkla her bir ii
n bu vaslat seni una irgre / Cmle lmi dirligi dirgre
Gele ol varlk seni senden ala / Gide senden senlik ol varlk kala
9960 Kurtlasn gide senden senlig / Gide kll mahv ola ol benlig
Ol deizde garka vara akl u cn / lmesz dirlik bulasn cvdn
U tamm eydildi ol on drl i / Kim veller iler an yaz u k
Hem anula irirler Tarya / Hem okrlar halk hakka b-riy
Her kim ilerse bu on drl ii / Pdiha lyk old ol kii
9965 Hem cihnda zabta geldi dirligi / Hem haka bitdi birikdi birligi
Tarnu hs kullar bunlar-durur / Bell bil bu dirlik issi var-durur
mdi gel sen kend hl irdegil / Ubu hli kendzde istegil
Gr tefekkr var mdur sende mdm / Fikre menzil olur m her makm
Y teferrc var m sende gz-ile / Grdg alar msan kldan kla
9970 Ellerde gr tasarruf var mdur / Y musahhar m saa bu halk gr
Y tevzu var m nefsde sen / Emre mnkd u mut midr ten
501
Y dilde var m takrr beyn / Kim klasn maniyi halka ayn
Var m y tedbr dogru gitmege / Ubu halk hakka davet itmege
Yohsa tevbe var m ger ihls-la / m-la m sohbet y hs-la
9975 Yhu bir gr var mdur sende temz / erri hr u hayr dutdu m azz
Ubu ilerden takarrbdr murd / Sende bunlar var mdur iy n-murd
Kamu iden yig bu vaslatdur saa / Sen seni ala uladu m aa
Var-sa sende bu on nesne tamm / hazreti hakku saa old makm
Dnyada hem hiretde hak seni / Dstlk evinde duta mutlak seni
9980 Yohsa kimde kim bu on i olmaya / Ubu dirlik neydgin ol bilmeye
Sen an hayvna saygl ekszin / Yani issz komad hak yiryzin
k imdi sen saa gel sen saa / Nie nie gd eydem ben saa
Bu ii sen ileygr halkdan / Halk an ilk ileyp sen kalma so
Her kim ol ilk didgin kend duta / Lcerem kim kamunu glin uta
9985 Cmle gller aa teslm ola / Balaya halk gide dogru yola
y Hudy dogru yoldan rmagl / Dnya hir tevfik ayrmagl
SEKZN DSTN ONINI BBDAN
BEYN DER KM hAK TALLEM-
RhNDEN ON MUTEBER NESNE BU
CHN-I CSMNYE GNDERPDR
VE HER AHS KM BU ON NESNEYE
MUVFIK VE MUTBIK OLA K C-
HNDA AZZ VE MUhTEREM VE
MKERREM VE MAhBB OLUR
502
Yine glm k odndan kaynad / Geldi dilden tara ddi oynad
Yine geldi glme bir vasf- hl / Hem man hem hikyet hem misl
Hem haku kudretlerin eydr ayn / Bildrr bir bir bize bell beyn
9990 Hem bizm ahvlmz nieydgin / Malum eyler erhi birle neydgin
Hem misldr hem man hem rumz / Bildrr kim nie geer mrmz
Yine hikmet bitdi dutd glmi / Yine ibret geldi ald aklum
Yine tasuk nesne grdi gzlerm / Yine tanuk geldi aa szlerm
Yine grdm ulu iler dnyede / Her biri bin mani eydr iy dede
9995 Her birin manisin eydem saa / Tut kulagu bir dem uht bendin yaa
Dnyada on nesne grdm muteber / Cmle dilde sylenen oldur haber
Yir gk umak tamu her d cihn / Ne ki varsa ikr v nihn
Cmle ubu on iinde gizldr / Kamusnu nak bunda yazludur
id imdi her birin adn / Kim bilesin sen bu szn dadn
10000 Birisi Kurn dur ol on nesnen / P-rev hem reh-ber oldur sen
Kuran ol rahmet-durur mminlere / Kim an virmedi ayruk dnlere
Mmine Kurn ulu devlet-durur / Hem if v hem dah rahmet-durur
Ve nnezzilu minel-Kurni m huve
ifn ve rahmetn lil-mminne
17/82
Yidi kat hndur bu Kurn iy saf / Kan hn-slr kimdr Mustaf
Yidi mushaf yani yidi hn gibi / Yidi katdur hna bezer tertibi
10005 Bir tabakdur grsee her bir varak / Bir tabakda dzilpdr bi anak
Degme harfi bir anakdur yani gr / Nimeti ol harf iinde mani gr
503
Tarnu rahmet hn Kurn-durur / An yiyen ten degldr cn-durur
Yirde gkde h nesne kalmad / Kim anu misli bu hnda gelmedi
Vel ratbin vel ybisin ill f kitbin
mbnin 6/59
Daradan bilmeg-ile hn adn / Almayasn sen bu nimet dadn
10010 Bilben hkmin dutanlar ald dad / Bilmeyenler klmayanlar kald yd
Her ki bildiyse bu Kurn srrn / Eyle bilsn grdi Allah nrn
Ol nur Kurn iinde gizledi / Geldi mmin cn an izledi
Sahralar grdi dpdr kfur / Geldi kond sahrada ol hak nur
Grdi sahr tolu mkdr haymeler / Hayme iinde neler vardur neler
10015 Hb-rlar otrur anda b-mr / Degme birne bi kiin gli zr
Her birin boy bu gkden yce / Nr tutm lemi udan uca
Bunlara nisbet degl bu ins cn / Birine kymet degl her d cihn
Geri halka bezemez hlk degl / lla hem bell bil mahlk degl
El-Kurnu kelmullhi gayru
mahlkin
Gayr-i mahluk aa ann didiler / Kan ol kim bu ii bilmek diler
10020 Alasun sahr v hayme neydgin / Hb-rlar haymede nieydgin
Sahra kgd yani ag ag yazlar / Hayme ol kgd yzinde yazular
Hb-rlar haymede bu manidr / Bunlar sen cn gziyle gzle gr
Daradan bakmag-la grmeyesin / Sen bu man srrna irmeyesin
Yirde gkde kimsene Kurn gibi / Dzmedi v dzmeye ol tertibi
Kul leinictemeatil-ins vel-cinn
504
al en-yet bi-misli Hzal-Kurni l-yetne bi-mislih 17/88
10025 Ubu Kurn takriridr iy saf / Neydgin kim bildi an Mustaf
Mustafdur ol ikini muteber / Kim bu dem sretinde muhtasar
lemi anu nurndan eyledi / Gizl rzn Allah aa syledi
Evvelu m halakallhu nr
Sevdi an dst idindi Pdih / Kabe-kavseyn old aa tahtgh
Fe kne kbe kavseyni ev edn
53/10
Malum old evvel hir aa / Nold veya nolsar den soa
10030 Ol zamn kim kd ol ar stine / Gitdi perde dst iridi dstna
Cmle gk ehli beret urdlar / Tapuda el karuruban durdlar
Kamulardan ier girdi Resl / Kimsene grmedgin grdi Resl
Ortada sylendi buna gizl rz / Bir nefesde makbul old bi niyz
n habb indi gir bu menzile / Ar ayagnda bile geldi bile
10035 Ayn u r v n-iken ol ar-d / n u r ayn old er ol ar ad
nki maklb old ol ar old / Fer asl old v old asl fer
Pes bu er ol ar-durur y klgesi / An yle bildi halku bilgesi
Geri er tertibi bu ferdedr / lla kim dutdysa an ardadur
Sanki ardan inmedi pes ol habb / nki er old aa hakdan nasb
10040 Ol habbi hak nin agrlad / Anu-un kim hak ol birledi
Hakdan ayruk nesneye ol tapmad / Bt in kandasa da ev yapmad
Ol togak btler old ser-nign / Bt-perestler kamus kald zebn
Dutd anu hmi cmle lemi / Aa mnkd old cmle dem
505
T-kymet ol gerek yle kala / Hem efat yarn anda ol kla
10045 n aa mlk old ol her d cihn / Malum old ikr v nihan
Pes cihanda muteberdr ol kii / Kim muattal kalmad hergiz ii
Muteber kimdr cihnda bir dah / Ben diyem adn sen ilmin oh
Saltanatdur ol ini muteber / Tar Kurnda bize virdi haber
Etullhe ve etur-resle ve
ulil-emri min-km 4/59
Kim mutise Tarya Peygmbere / Ol ull-emre gerek boyn vire
10050 si olur ger muti olmaz-sa / Kfir olur hakk hak bilmez-ise
Klgesidr Tarnu bu saltanat / Tar emri olur aa kol kanat
nkim Allahdan aa ald baht / Geldi devlet ol suratda urd taht
Sunup el irmez yire hkmi irer / Gz bakup grmez yire gzi grer
Ger dilerse adl-la evler yapar / Halk iinde buna hayr iler kopar
10055 Ger dilerse zulm-la iller ykar / Halk kimi badan kimi mldan kar
Halk sanur kim zulm anudur dd anu / Takdir iler ii lkin ad anu
Geri hakdandur bu cmle hayr u er / lla bir sretden iler her hner
Pes bil ol sret old krgh / Anu-un ad old pdih
Pes bu hkmi sret iler sanmagl / Bakuban ol srete aldanmagl
10060 Saltanat oldur kim ol devlet-durur / Devlet oldur kim ad kudret-durur
i kudret iler ad bir kii / Ol kii lr gider lmez ii
Yine bir sretden iler yii i / Yine virr kudret aa perveri
T-kymet ol hkm kyim-durur / Sret lr saltanat dyim durur
Pes bil kim muteberdr saltanat / Aa Allah kudretidr kol kanat
506
10065 An bild iid imdi bir dak / Muteber kim ilkin ol bildi hak
Kamulardan ilkin ol dutd vcd / Kamu halkdan din ol kld scd
Akl- kl dir aa cmle ulular / Allah an kamudan yig ulular
An halkdan ilk yaratd ol Cell / Kamuya hakdan yaa old dell
Evvelu m halakallhul-akle
lemi ol akl- klden eyledi / Sanmagl kim b u gilden eyledi
10070 Msivallh bir vcddur gzi ol / Kanaru baksa akdur aa yol
Bu akldur kim cihn halkn aa / hak musahhar eyledi den soa
Ve sahhara lekm m fis-semvti ve m
fil-arz 45/13
Grsee toprag u su yil od-la / Akla dn gndz gerek hidmet kla
Toprag gr kim virr dn gn har / Toynudur her gn anda yz bi a
Kymet talar kamu toprak-durur / Hem dah altun gmi toprak-durur
10075 Su dah her kanda kim iltse gider / Bir iit kim vardug yirde nider
gidr bugday bglar suvarur / emeler olur u halka su virr
Yili gr kim nie tolar yilkene / Eyledr her miskini bir meskene
Krelerde od nie oynadur / Kim ol od talar yle kaynadur
Od gr kim nie girmi kobaya / Birr alar diler alar toya
10080 Mm gibi gr nie eyler demri / Kim olur bi drl nesne her biri
Kamus kirdidr aklu bular / Akl elinde ilenr ubu hular
Bundan artuk gr nie yohsul u bay / Kim klurlar akl-la tedbr ry
Yhu buna evliy v enbiy / Akl-la yol vard irdi Mevliya
Muteberdr pes bil bu akl- kl / Anu-la dirlik eyler cmle kul
507
10085 Bir dah nedr cihnda muteber / Ol ilimdr kim virr hakdan
HaberHak an viribidi gkden yire / Geldi kim halka haber hakdan vire
Revnaka bu ilm-ile geldi cihn / Malum old ikr v nihn
Asl gkdendr bizi dartar gge / Kim uyarsa irir yigden yige
Bu ilim bir nerdbndur umaga / Hem kanatdur cna gge umaga
Fe-inistetate en-tebtegiye nefekan
fil-arz ev sllemen fis-semi 6/35
10090 Evliy v enbiy bu ilm-ile / Balayup bu halk iltdi menzile
Dnya bir evdr karau tnd teng / i tolu mekr hle harb u ceng
Ol karau ilm-ile ayd olur / Sulha dner ceng tar gi olur
Bu ilim zra ergdur iy saf / Anu-la dutd mlki Mustaf
lk gerek kim Tar ilmin bileler / Andan anula ibdet klalar
10095 Ne bile chil kii nitmek gerek / Tar yolnda nie gitmek gerek
Geri kim ilm ameldr mvesi / lla ahs ilkin bu ilme ivesi
Yani mve bitmedi h b-ecer / Pes ilimsz malum olmaz hayr u er
Her ii bilmek gerek ilkin kii / Bilmeyine ileymez her ii
El-ilm bi-gayri amelin vebln
vel-amel bil-ilmin zalln
lm-ile slm dini dutd kym / dem bu ilm-ile buld nizm
10100 Her kim kim ilmi var old dell / Anlaru kim ilmi yok kald zell
Hayrl-mevhib el-ilm ve
errlmesib el-cehd
Kime kim ilm amel yolda ola / Ol gerek kim cmle halka ba ola
508
lm ile bildk bu i nieydgin / Evvel hir nolsar u neydgin
Pes ilimdr ol biini muteber / Kim virr her dem bize hakdan haber
Geri ilm ad tara yazludur / lle dad cn iinde gizldr
10105 Cnda kod dadn anu ol Cell / Anu-un cnlara old dell
Cn dah bir muteber kimsenedr / Anu-un bilmedi kimse nedr
Cn-ladur cmle cism cnbii / Cn gidiek btl olur cism ii
Cn-ladur dirligi cmle ten / H gmnsuz ger benmdr ger sen
mdi sen bilse gerek kim cn nedr / Tende bu cnu durag kandadur
10110 Tende mi ya tara m tenden bu cn / Neye bezer y nedr eytgil nin
Su mdur toprak m yil mi od mdur / Y bulardan tara cn bir ad mdur
Ubularula diri olur bu ten / Kanks olmaz-sa lr beden
Geldk imdi cn nedr bir bilelm / Ubulardan kanksdur bulalum
Dile imdi niedr cn vasfn / Kim bilesin kendyi hem asln
10115 Baz nesne su-y-la buld hayt / Yani sudan dirilr cmle nebt
Vecealn minel-mi klle
eyin hayyin 21/30
Hem emirdr baz halku cnlar / Yani diri ol tutar hayvnlar
Ve yeselneke anir-rhi kulir-rhu
min-emri Rabb 17/85
Hem bu nefha baz halka cn-durur / Yani nefhayla diri insn-durur
Fe-nefahn fhi min-rhin 21/91
Baz halku rh- kuds cndur / Kimdr onlar ol kim ol rhandr
Ve eyyednhu bi-rhil-kudsi 2/253
509
Su-y-la cism diri nefs emr-ile / Dnyada yolda olup gitdi bile
10120 Yani nefs hayvn-durur cism ol nebt / Emr-ile sudan dutar bunlar hayt
Hem bu cn nefhayla dutd dirligi / Rh- kuds akl-ladur birligi
Yani cn insn gibi akl ol melek / ol ikiledr bular tende dlek
Ca bularda kanksdur eyt baa / Bilmedk cn neydgin den soa
H kimesne bilmedi cn neydgin / Gelmegi v gitmegi nieydgin
10125 lle bildk kim bu halk cnsuz degl / Deprenen ten dnyada ansuz degl
Pes bil kim muteberdr ubu cn / n anula diridr ubu cihn
Cn tamm old bu kez geldi gl / Kim aa kudret dili eytdi gi ol
yle gidr kim sgar yir gk tamm / Yirde gkde ne ki varsa hs u m
Vesia krsiyy hs-semvti vel-arza 2/255
Yavu varm kimse bilmez noldugn / Grmedi kimse bu gl toldugn
10130 Anu-un muteberdr didiler / Tolmad yir gile issin diler
Nie drl nak u sanat reng ad / Buhl u ihsn ham u rahmet zulm u dd
Cmle gl defterinde yazludur / Bakuban gzler gremez gizldr
lm-i zhir yazlu bir bir harf-ile / Nuht kim isterse gelr bir bir dile
Geri ibret nak- lemdr i yr / Bu glde birine bi mani var
10135 hikmeti hak gle nak eyledi / An shib-dillere bah eyledi
Geri kim sr ilmi bu cnda biter / lle glde gelr menzil dutar
lm-i kudret kim haku pertvdur / Bu gl hd mutlak anu evidr
Her ne kim varsa yaradlm kamu / Dnya ahret yir gk umag tamu
Bu glde cmle bir drl degl / Bunlarula kni olmaz bu gl
10140 ssini grmek diler nider evi / Gl hd dyim oldur av
510
Hem nazargehdr bu gl hem sary / redur hakdan nazar yl on iki ay
Hem haku genc-hnesidr bu gl / ste ol genc-hneyi sen sende bul
n alap gencin gllerde kod / Hem gllerde beni iste didi
Pes bil kim muteberdr bu gl / hak anuun kendye kld kabl
10145 n gl szin glden diled / erhi birle ben didm sen aladu
Dile imdi k-la k neydgin / Bilmedi kimse bu k nieydgin
Ik-durur ol muteberden muteber / Ika sorgl kdan isterse haber
Ne akl bildi bu k neydgin / Ne gller alad nieydgin
Akl u gl cn u nefs ten dah / Cmlesi bu k-la buld hak
10150 Ik irdetdr kadmden ol Kadm / Ne didi iit anula iy hakm
Eytdi ben bir genc-idm gizl nihn / Diledm kim bileler bini ayn
Knt kenzen mahfiyyen fe-ahbebtu en urefe
Pes bu halk yog-iken var eyledm / Kendzm bu halka izhr eyledm
Kim benm birligmi bir bileler / Hem benmn h ibdet klalar
Ol irdet n kadmden var-d / Eyle bil cmle ie mimr-d
10155 Ol irdetden iret eyledi / Gr ki ne yir gk imret eyledi
Yir ggi drl drl halk-la / H mzeyyen eyledi kldan kla
Ol irdetden bu cmle akl u zt / Zerre zerre old cmle mahlukt
Ol irdet zerresin n grdiler / htiyr anu eline virdiler
Adn k urdlar ol zerren / ol iden uzanan oldur sen
10160 Cmle ie halk oldur ivdren / Birbirine halk oldur sevdren
Ikdur hir cmle halk yilteyen / Ubu ii dut bunda ol diyen
nki kdur cmle fili ileden / Ika kuldur akl u nefs cn u ten
511
Pes bil k muteberdr muteber / Ika sor kim alasn kdan haber
ol irdetdr bu k kim hak diler / Bu harb yani anula iler
10165 Ol irdet geldi bunda old k / Cn gl old imret told k
Ik dah aland k cnlara / Geri sgmaz erhi bu destnlara
mdi gel sen bir bu nefsi gr bu kez / Ol dah neymi cihnda sor bu kez
Nefsdr ol on muteberden birisi / Kim bu halku ansuz olmaz dirisi
Nefs asl nefs-i kldr anlagl / Cmle nefs ol nefs-i klden dogd bil
10170 Nefs-i kldr cmle nefs myesi / Ann oldur cism ol sermyesi
Kank cism kim iinde nefsi yog / H cihtda harketi v hevsi yog
Her birisi nefs-in dartar emek / Maksud ol nefs anda bir lokma yimek
Cism iinde nefs ulu cevher-durur / Oynadur ger mde v ger ner-durur
Yirde gkde ne ki var nak u nin / Nefs iinde kamus vardur nihn
10175 Her bir yet kim cihnda yazludur / Cmlesi bu nefs iinde gizldr
Senrhim ytin fil-fki ve
f-enfsihim 41/53
Pes nin grmez gz ol yeti / Var-iken Kurn iinde yeti
Halk iinde ne ki var irkek dii / Her birinde ilenr bu nefs ii
Cmle nefsde var bu imek yimek / Dem-be-dem h rhat olup yimek
Vem cealnhm ceseden l
yekulnet-tame 21/8
Nefse mnkd eyledi bu kamuy / Nefs gizler umag v tamuy
10180 Kank nefs kim ol mut old haka / Bulsar umagda ol mr-i bek
Ulike ashbl-cenneti hm fh
512
hlidne 7/42
Kank nefs kim si old old red / Kalsardur tamuda ol t-ebed
Ulike ashbn-nri hm fh
hlidne 7/36
Nefs-in geldi hayt u hem memt / Nefse dirlik virdi ol b- hayt
nki nefse muttasldur cmle i / Hayr u er alur bu nefsden perveri
Pes bu nefsi siz bil key muteber / Ne var hir grinrse muhtasar
10185 Her ki nefsi mahkum old kendye / Ol kii cem old geldi kendye
Kendzinden hazrete ald yol / hakka ograr kanaru varursa ol
nki malm old nefs szleri / mdi gel bir gr bu kez ylduzlar
Bir dah key muteber bunlar-durur / Cmle sret zre hkmi var-durur
n yaratd lemi ol b-niyz / Yidi kat gk eyledi ol krsz
10190 Yidi gkde yidi ylduz kod ol / Kend emrinden bulara ad yol
Ol emirden her birine degdi i / Cmle cism alur bulardan perveri
Her birin neydgin eydem saa / Dinle imdi niedr den soa
Ay gr kim cmle tfl oglanlar / Perveri virr bisler anlar
Dyesi oldur bu cism tfl-iken / Pes Utrid geldi n ulald ten
10195 Ol Utrid ilm sanat gredr / Peler ol gsterr ol iledr
n resde old nefs iret diler / Zhre saz eyler an her dem biler
Zhredr bu cmle nefsi oynadan / Nefs iinde ay u iret kaynadan
n yigit old bu kez geldi Gne / Eyle sankim bu kii old gne
Kanda olsa gli aydn gn gibi / Gnden alur tenler ubu tertibi
10200 mr iridi otuza old fuzl / gredr Mirrhana resm usl
513
Ba kesp kan dkmege yilter an / Yani kend iine ilter an
Geldi bu kez Mter hkmi aa / Rey tedbr greddur grsee
n vezrdr ol vizret gredr / Dillere lafz u ibret gredr
Altma vard mr geldi Zuhal / Eyle san kim bu kii old zuhal
10205 Tnd tz nahs u tre dirligi / n Zuhal kld anula birligi
Yidi kat gkde bular iler ii / Cmle halk ol iden alur cnbii
Yidi gkden yokaru ol sabitt / Kim anula sbit old akl u zt
Tende oldur cevheri kyim dutan / Mevziinde her ii dyim dutan
Ol ki tokzun felekdr Ardur ol / Sanki bu cmle cihna badur ol
10210 Ddi pertv anu cmle baa / Ba anula her ii iltdi baa
Ubu eflk u kevkibden eser / ridur cmle cisme hayr u er
Muteberdr pes bil bunlar dah / Bunlaru adn Mdebbirler oh
Fel-mdebbirti emren 79/5
Dnyada bunlar haku emrin srer / Anu-un her ie hkmi irer
U tamm old ol on nesne tamm / Kim anula cnbi eyler hs u m
10215 erhi birle takrir itdm ben saa / Yine eydem adlarn den soa
Biri Kurndur birisi Mustaf / Kim bulardan buld bu lem saf
Saltanatdur biri, biri akl- kl / Birisi hem ilm-i hak kim hakdur ol
Biri cn kim diri dutar tenleri / Biri gl kim bilr misknleri
Biri kdur kim yrekler kaynadur / Biri nefsdr kim bu halk oynadur
10220 Birisi ol nh felek kim ad var / Cmle halka dad var istd var
Ubu ondandur bil zabt- cihn / Ne ki varsa ikr v nihn
Bunlarula zabta geldi her vcd / Bildi hak varlgn kld scd
514
Yirde gkde muteber bunlar-durur / Ellerinde Allah emri var-durur
Hayr u erri iledi bunlar tamm / Kim anula malum old hs u m
10225 mdi gel bir gi dirr saa / A gz tut gi hakdn yaa
Yirde gkde gr bu lem halkn / Halkn bilse bilesin hulkn
Halk hulk n bilesin sen tamm / Malum ola her mukm her makm
Bell bil kim idedr her bir nese / Yok-durur isz cihnda bir nese
Lki her ide tefvt var-durur / Bil ki an bilmeyenler hr-durur
10230 dem oldur ki bildi bu ii / Dnyadayken bildi yd bilii
Yd kod bilie old bili / dem-ise sen dah imdi bil i
Yd bili imdi nedr agyr u yr / Agyar ko dn gn eytgil yr yr
ola yolda ola ol yr saa / Varasan anu-la hakdn yaa
k elden koma ol yr etegin / T kim ilte ol seni hakka degin
10235 Cmle szden maksud ol yr belgl / Her kim an bilmedi kald del
Yr oldur kim seni nder haka / Vir aa kendzi gnder haka
Klli terk it sen seni ol yra vir / Varlgu ol bir nefes ikrra vir
Ger giderse dnyadan ikrr-la / Var olasn t-ebed ol yr-la
y Hudy togru yoldan rmagl / Kirt yrdan sen bizi ayrmagl
10240 Dstlaru yzi suyun iy Cell / Dileyene sen saflk rz kl
DOKUZINI DSTN ONINI BBDAN
BEYN DER KM ON NESNE DNYADA
AKLA VE NEFSE PEND VRR VE AKLI
MAKSAD-I UHREVYE RDRR VE
NEFS LE TEN MEN DER KM KADEM
515
CDDE- SIRAT-I MSTAKMDEN
DIRA KOYALAR HER KM BU ON
DRL PEND LE DE DNYDA VE
HRETDE AZZ VE MUhTEREM OLA.
Yine geldi glme birka gt / Kim bu cisme yz suydur cna kt
Cism an tutsa olur yzi sulu / Cn an klsa olur gkek hulu
Cism cn n kim bu pendi dutdlar / Cmle halku gizl gencin utdlar
Hem alapdan bunlara rahmet gele / Hem bu halkdan izzet ragbet gele
10245 Ubu szden maksudum on pend-durur / Ol bu ahsa hem kanat hem bend-durur
Cnlara ol pend olur h perr bl / Tenlere ol pend olur kurb u visl
Her kim ol pendi dutarsa d ola / Gide andan cmle bend zd ola
id ol on drl pendi gr nedr / Kim bilesin bu hikyet nitedr
Evvel oldur kim haka sdku ola / hak sze saddak diy nutku ola
10250 Kanda kim sen iidrse hak szin / Yire urgl sdk-la gl yzin
Hak yolnda h inkr eyleme / Gle inkr sen yr eyleme
Vellezne l-yminne bil-hireti
kulbhm mnkiretn 16/22
Sdk tut kim ola saa p-rev / Sdk-la gel kamulardan p rev
Ger gelrse bu yola sen sdk-la / Bil kim adu akibet sddk ola
Kul ibdet klsa hdur Hlka / lle sdk ass idiser sdka
Yevme yenfeus-sdkne sdkuhm 5/119
10255 Yarn anda cmle halk direler / Hayr u er ne ilediyse soralar
Allahu n gizl genci ala / Rahmeti bu kullar zre sala
516
leme dpdz ola rahmet nazar / Lkin ire her kula sdk kadar
Nitekim gne nuryla hs u m / Dpdzidr toptoludur her makam
Lkin alur bacasna her bir ev / Ol evi hah khn dut hh nev
10260 Bu gller eve bezer her biri / Baca sdku der andan hak nur
Bacasuz ev nitekim aydn degl / Aydn kendzine klmaz kabl
Her gl kim sdk yok bezer ua / Rahmet inmez tredr den soa
nki sdku togru ola hakk-la / mdi ne klmak gerek bu halk-la
Dile imdi halk-la nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
10265 hakka sdk u halka insf eylegil / Her szi endzesine sylegil
Ger satu bzr ola ger yol yum / H-durur insf-la her drl i
yle insf eylegil bu halk-la / Bak bu halku hline kldan kla
Gr saa her ne yararsa san aa / Kludurgl dem-be-dem ihsn aa
Dni nks her ki n-insf-sa / Dne kuvvetdr ne kim insf-sa
10270 Baz bu insfa dir dn brus / Ne dimekdr yani kim dn yars
Yarsn bilse bu insf din / nsafu varsa drst old din
Her kim kim insf var dni var / Olma n-insf-la yolda u yr
Her ki n-insf-sa insf ire / Ola kim Tar aa insf vire
Her ki glinde btn insf ola / Nie n-insfdan ol insf ala
10275 Pes bize insf-la dirlik gerek / Kamu dirliklerden ola yigirek
Halka bildk ne gerek insf-m / Kavl fil satu bzr her bir i
mdi bu kez nefs-ile nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
nkim ayrlmaz bile yolda-durur / Yoldau ol yine yolu ol urur
Kahr-la zinhr an sen basagr / Kahr eliyle dut ban kesegr
517
10280 Bu riyzet yol erinde yaz u k / Nefsine kahr eylemek n old i
Klmayna yol eri nefse cef / Klmad nefsi aa hergiz vef
Ol eren kim nefsi kesdi uyhudan / Eyledi perhz etmekden sudan
Yani kim kahr itmek ister nefsine / Maksud oldur ki bu nefsi sna
Tar emrin dutanu nefsi snur / Bu emir nefse kahrdur incinr
10285 lla nefse ulu kahr alk-durur / Eyle san alk anu boynn urur
Her ne kim Allah aa virdi vcd / Bildi hak varlgn kld scd
Her birisne kld anda bir hitb / Yani gtrmek-in yzden nikb
Ben kimem sen kim diy sord aa / Eytdiler sen pdih biz kul saa
Nefse sord, nefs aa sensin didi / Yani sen sensin ben benven didi
10290 Drl drl kahr-la zecr itdiler / Komad ol sen beni gr nitdiler
Hak buyurd zecr aa alg-la / Maksud ol kim kendzin kimdr bile
n akd nefs eyitdi y lh / Cmlemz biz kul sensin pdih
Amayna kullga boy virmedi / Allaha kulvan diy oy virmedi
Pes bil kim nefse kahr alg-m / Ann old yol erine alg i
10295 Nefse kim kahr ider ise ulala / Cmle halku gli genci ol ola
Bu kezin ol uluya nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
n uludur uluya hidmet gerek / Cn-la girekleyin izzet gerek
Uluya hidmet gerekdr kiiden / Ulular hidmetde kopd kiiden
Her kii kim hidmet itdi uluya / Olmad kul kendzinden aluya
10300 Ululk ister-ise dur tapuda / Kendzi bilme dipde kapuda
Yol iinde kapu dipdr dip kapu / Kapu dip gzlemedin klgl tapu
Kapuda hidmet klan gedi dibe / Ad vard marka v magribe
518
Nieler dipde-y-iken hidmetszin / Kapularda tara grdi kendzin
Nitekim bls kmd gge / rirdi her nefes yigden yige
10305 Bir scd itmedgiyn srdiler / Adn eytn- lanet urdlar
Yani hidmet klmad bir servere / Anu-un srilp indi yire
Her ki hidmet klmad bir uluya / Lcerem kim lanet olup uluya
Uluya hidmet klanlar irdiler / Nie hdim mahdum old grdiler
Pes bil kim uluya hidmet klan / Halk iinde ol-durur rahmet bulan
10310 Uluya hidmet gerekmi bildk u / Hidmete bil baglayuban geldk u
mdi grlm kiiye nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
n ulular kiilersz olmas / Olmaz bu kiilersz m u hs
y ulu pes efkat eyle kiiye / efkat-la geldi kiiler eye
Nitekim oglanu ulu nimeti / Bu cihnda nedr ana efkati
10315 Kiiler efkatla yle ulalur / Kim ulu adlu ata mlkin alur
Ger sadefde mihr efkat olmaya / Katreyi ol efkat-la almaya
Olmayayd katreler drr-i yetm / Olmasayd efkat ol cnda mukm
Sen sadefde grsee ol efkati / Nie olur katre drr kymeti
Katre katre yagmur ol efkat ile / Dne dne drr olup geldi ele
10320 n tohum ddi yire efkat bulur / kibet andan yine nimet gelr
Her ulu kim kiiye efkat kla / H gmnsuz hak aa rahmet kla
Pes uludan kiiye efkat gerek / Nitekim ol uluya hidmet gerek
nki bild ulu kii neydgin / Kii hidmet ulu efkat itdgin
mdi gr dstlar-la nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
10325 n kimesne dstsuz olmaz dnyede / Dst-la dstlk gerekse iy dede
519
Dsta her dem h nashat viredur / Dile hayrn dut u erden gir dur
Her kim kim dstlg dogru ola / Ol gerek dstn eke dogru yola
Ulu dstu dnyada ol kiidr / Kim nashat virmek anu iidr
Ol nashatla seni hakka okr / Dilemez hergiz olasn sen hakr
10330 Her ki halk hakka okr dstdur ol / Anu-un gsterdur dogru yol
Nie dstdur evliy v enbiy / Halk davet kldugyun Tarya
Dstlaru yigregi ol Sbhn-durur / Geri kim sen kul u ol sultn-durur
Dstlara viribidi Kurn ol / Yani kim gsterdi bize dogru yol
Anu-un geldi ol Kuran saa / Kim ala ilte seni hakdn yaa
10335 Bu nashatdur dutarsa iresin / H gmnsuz hak didrn gresin
Pes nashatdur nin bu dstlga / Ol nashatdan dah dstlk doga
Dsta her dem h nashatlar digil / Anu-la an hakka ndegil
Dst bild gel bu kez dmn gr / Ol dah senden ne ister an gr
Bil kim ol dmn-la nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
10340 nki dmnsuz olmaz kimsene / mdi ne klmak gerek ol dmene
Dmana key hilm-ile dirlik gerek / Ne ola serke ne hd birlik gerek
Dmana hilm eyle olma saht-dil / n gc yitmez koparma kl u kl
Dman yinmek dilerse hilm-ile / Fli neyle yidiler gr hilm-ile
Dmanu ilmi hilimdr iy saf / Dman hilmiyle yidi Mustaf
10345 emi gr kim cem iinde ne klur / Gavgasuz gr nie kyner yaklur
i kyner bezi saru bagr ba / Grgil hir gzi nie tolu ya
Grr anu kyndgin bu hs u m / Kyndgine ayd artar mdm
lla bilmez kimse hli neydgin / Od elinde dirligi nieydgin
520
Kend hilmi kend hlin rtedur / Geri kim ya yaagn yrtadur
10350 Her ki yle dirilrse cem-ile / kbet umag iinde em ola
Pes hilimdr dmana karu duran / Syledke agzra karu uran
Ol bilindi gel bu kez dervlere / Yol iinde suhte v dil-rlere
Grelm dervlere nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
nki dervsz degldr her makm / Dervie ihsn gerekdr pes mdm
10355 Nie g yitdke sen dervlere / Kludur ihsn u bah bunlara
Ml u mlk nimet elde-y-iken / Yi yidr bahyi eyle an sen
Yohsa bir gn alalar senden an / Yiyeler amayalar hergiz seni
n lesin mlu ayrug ala / Yidr ayrug-un dartma bel
Kii oldur kim anu ihsn var / Ol kla ihsn kim anu cn var
10360 dem ihsn-la sayd eyledi / Dma dartd vahiyi kayd eyledi
Biribirne halk ihsn kld kul / Biribirne halk anula old kul
El-insnu abdl-ihsni
Kimse kim yolda-durur ihsn aa / Kul ola badan baa insn aa
Her kime kim pe old bezl cd / lem halk aa kld scd
Kle skenderu melektl-bilde bil-
frsni ve emlikl-kulbe bil-ihsni
Her kim ihsn ehlidr Allah aa / Cenneti yurd eyleye vallh aa
Es-sahiyyu l-yedhulin-nra
velev kne fskan
10365 Pes bil ihsn klandur dem / hak aa mnkd kld lemi
nki bu ihsn ii old tamm / idenler alad bildi tamm
521
mdi bu kez chile nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
n chilsz dnyada yir yok-durur / Bil ki limden bu chil ok-durur
Chile hm u sktdr cevb / Halka ol hem yz suydur hem savb
10370 Dili dut girme degme szlere / Yarn olmaya itb dilszlere
Men samete nec
Sz ile old mkerrem dem / Sz-ile tutd bu cmle lemi
Halakal-insne allemehl-beyni
55/3-4
lla childen sakngl szi / Syleyp hr eyleme kendzi
Cevbl-ahmak sktun
Sz glde gevhere benzer i yr / Chile sylep an eyleme hr
Cevheri virme dkndr eline / Altun degrme dumru pulna
10375 ssine syle szi syler-ise / skt eyle chili ger er-ise
Chile dek durma olur sylemek / Yohsa sylendke sz artar emek
Bir cevb chil skt imi / Karu sylemek anula od-m
Chili skt-la basd basan / Dek durana rdgin kesdi basan
Malum old chil dirligi ne / Ne gerekdr iine dirligine
10380 Chile skt-la virgil cevb / skt u hm aa ayn- savb
Bu kezin limlere nitmek gerek / Bu uzak yolda nie gitmek gerek
nki limsz bize yokdur usl / Pes aa karu nie ollum fozl
lim inde tevzu eylegil / Her ne kim sylerse alak sylegil
nki toprakdan yaratd hak seni / Yine toprak klsar mutlak seni
Minh halaknkm ve fh nudkm ve minh
522
nuhricukm treten uhr 20/55
10385 imdiden toprak gibi pes alak ol / Ol ulular ayagnda toprak ol
Od gibi serke olan dem degl / Aa ger ibls dirse gam degl
Kanda bir lim grrse iy saf / Baglagl anu-la ahd vef
Bunlara her dem tevzu eylegil / Her nefes himmet tevakku eylegil
Men tevzaa lillhi refeahullhu
azziml-uleme fe innekm
muhtcne ileyhim fid-dny
vel-hireti
10390 Her gl kim ine her dem topraga / Ol gl zre gerek rahmet yaga
Allah ol toprakdan an gtre / Her ne kim eksgi varsa bitre
Her gl kim yce dutd zini / kibet hr eyledi kendzini
Ycelikden ddi ol old zell / T ebed ol hl-la kald zell
nki dne ddi toprak altna / Aa elbette gerek rahmet ine
n ulald zini grdi yce / Dograd orag an udan uca
L-saadete maat-tekebbri
10395 Pes tevzu ulu devletdr ere / Hsa eylerse an limlere
U tamm old ol on pend szi / Alad kim var-sa gli gzi
Alad dirlik nedr den soa / Alamadusa yine eydem saa
Kim ol on pend bilesin adn / Adn bilse alasn dadn
Biri sdku dogru ola hakk-la / Biri insf eyleyesin halk-la
10400 Biri klgl nefse kahr u cef / Biri hidmet kl uluya iy saf
Biri senden kiiye efkat-durur / Birisi dst dstna nashat-durur
523
Birisi dmanlara hilm eyleme / Birsi dervlere ihsan eyleme
Birisi chillere hm ola / Birisi limlere alak gele
Ubu on pendi dutan irdi haka / hak yolnda buld ol mr-i bek
10405 H gerdi mrini bu pend-ile / Nefsi dvin baglad bu bend-ile
Devlet anu kim duta iitdgin / Dndere hakdn yaa ussn gin
Dut bu pendi ilegil bu ileri / Bu ii kim kld old yol eri
Kim gt ald-y-sa hr olmad / Kald magbn her kim gt almad
Ulular pendin dutarsa iy saf / Grmeyesin dnyada kahr u cef
10410 Ubu dnya kimseye dst olmad / B-vefdur kimse dstlk bulmad
Hkm altndagnu yi gussasn / Dnyada hkm altna sen dmedin
Yil Sleymn tahtn gtrr-idi / Her ne kim asa aa yitrr-idi
kibet Allah an virdi yile / Tc u taht kamus vard yile
Devlet anu kim yidrdi yimedin / Dnyay terk itdi terk it dimedin
10415 lminden iler ldi tamm / Gresin grdi ii old tamm / Mt kable en-temt
ku dn gn temenn kldug / Dnya halkndan bu genci buldug
Bir ey dirlik-durur halkdan bula / Halk anula hazrete lyk ola
Ola ol dirlik bu halka yz suy / Rahmete mstagrak ide kamuy
y alap sen rz kl kullarua / Ol dkenmez hn yohsullarua
10420 Ikn artur k-la dileyen / Dileyp sz manisin alayanu
ONINI DSTN ONINI BBDAN
BEYN-I HTME- KTB DER BL KM
ULEM- MATAKADDEM BNYD-I
LM- hSB ON NESNE ZERNE
524
KOYUPDURLAR VE hAK TAL
KELM-I MECDDE BUNA NESNELER HSBDA ON ZKR TD VE TLKE
AERETN KMLETN RET BU
MANYEDR
OL SEBEBDEN TR BU KTBI ON
BB ZRE KISMET TD VE HER BBDA
ON DSTN-I ACB VE GARB VE
BEDY- SANY SYLED KM K
TLB OLSA ANDAN FEVYD-
MEVYD KTBS DE VE SIRAT-I
MSTAKM- AKL-I SELMDE SBT-
KADEM VE RSH-DEM OLA VE BU
KTBU ADINI GARB-NME KILDI
ZR K BU MAN- MEZKRE TRK
DLNDE GARB DD
Kan ol girek gl issi eren / Kanaru bakd-y-sa ibret gren
Kan ol man bilen gelsn ber / Gzi gli bir dem uht olsun ber
Kan ol kim bu yola sdkdur ol / Kan ol kim bu sze kdur ol
Cn kulagyla bu szi dilesn / Sz iinde gizl man alasun
10425 Yani bilsn bu hikyet neydgin / Bu hikyetden irdet neydgin
Geldk imdi bu sz takrrine / Bir nazar kl pdih takdrine
Gr ki ne kld v nitdi neyledi / Dnyada bu halk nin eyledi
Nin old yir gk cism cn / Nie geldi dnyaya bu ins cn
525
Gkde nin yord bu ay u gn / Nin old ay u yl u dn gn
10430 Nie bagland zamna ay u yl / Nie berkindi mekna b u gil
Nie bitdi yir yzinde huk u ter / Nie dutd dnyay drl hner
Nin old dnyada bu yaz u k / Nin ilendi cihnda her bir i
T ki hakku gizl genci ala / Rahmeti bu cmle halka sala
Bileler her bir ii ad-y-la / Bileler her bir a dad-y-la
10435 Yiyp ol nimetleri kr ideler / Bileler hak varlgn zikr ideler
Biline bu dnyada her bir hner / Kfr dn fsk u tat hayr u er
Diledi n bu ii ol Krsz / Eyledi yir gk virdi k u yaz
Yir ggi toptolu halk eyledi / Degme bir halknda bir hulk eyledi
Degme birne virdi bir drl hner / Ol hnerle kim agar u kim iner
10440 Kimisi kld ibdet hakk-un / Kimisi yapd imret halk-un
Kimi davet kld halk Tarya / mrini harc itdi anda b-riy
Kimi alplgla kard adn / Ald kend dmanndan ddn
Kimi dutd mlki srdi saltanat / Old lem halk aa kol kanat
Kimi sanatlar dritdi dnyada / Sanat-la ol kii geldi ada
10445 Kimi tasnf eyleyp dzdi kitb / Okr an m u hs u eyh b
Gitdi bunlar ii kald ydigr / Byle dzdi lemi ol Kirdigr
nki nevbet degdi geldm ben dak / Birleyben ol biri bildm hak
Grdm ol hak yolda dirlik sreni / Nie getmi aladum ol ereni
Ben dah ddm bularu suyna / Cn gl t kim bulardan toyna
10450 n meded irdi alapdan yiltedi / Cn iinden hl diliyle gel didi
Ol erenler soyn soyla didi / in ile szini syle didi
526
Soyladum grdm bular nitdgini / Aladum bildm nie gitdgini
Dnya mlkin terk idp gitmi bular / lla kom her biri bir ydigr
Kim anula alupdur her biri / Sreti ldi vel ad diri
10455 nki grdm gidiserven ben dah / A gz kalmaysarsn sen dah
Diledm benden dah bir ydigr / Kala gre an cmle ihtiyr
Aalar ben miskini anu-la / Alasn sen dah adu-la
Devlet anu kim ey ad kazana / Rahmet ol eylk pnarn kazana
n bu fikri hak brakd glme / Yir gk ibret grindi gzme
10460 Grdm ubu lemi ibret tolu / lem ire dem hikmet tolu
lem ire grdgm ibretleri / demde buldugum hikmetleri
Bir yire dirrdm old bir kitb / Old bnyd anu on drl bb
Degme bbda geldi on destn dile / erh takrr beyn kldan kla
Bu kitbu bb nin old on / Degme bbu dsitn geldi on
10465 Nin ondur bu kitbu tertibi / Nin on zre urld terkibi
Nin old ubu i eydem saa / Dut kulagu bir dem uht bendin yaa
Grdm ol Kurnda Allah sylemi / On kez am dstlarn medheylemi
Yine on kez dstlarn gmi-durur / On dah dmanlar sgmi-durur
id ol dst medhini nieydgin / Kim bilesin bu hikyet neydgin
10470 Birisi et-tibnet-tibt / Birisi el-bidnel-bidt
Birisi er-rkiner-rkin / Birisi es-scidnes-scidn
Birisi el-hmidnel-hmidn / Birisi es-syihnes-syihn
Birisi ol emr-i marf syleyen / Birisi ol mnkeri nehy eyleyen
Biri ol kim bekledi hak haddini / Yani tagyr olmad slm dini
527
10475 Biri ol dstdan ne geldi dstna / H beret geldi mmin stine
El-mirne bil-marfi ven-nhne
anil-mnkeri
vel-hfizne li-huddillhi 9/112
Ubu on medhi alap dstlarna / Eytdi v kld nisr stlerine
Yine ad gdi on drl kul / Semedi bunlarda bay u yohsul
Bir iid bunlar dah kimdr ayn / Kim bilesin bu ii bell beyn
Biri ol girek mslmnlar ki var / Er avret birbirine old yr
nnel-mslimne vel-mslimti
33/35
10480 Biri mmin kim inand Tarya / Er avret hakka dndi b-riy
Vel-mminne vel-mminti
33/35
Birisi dn gn ayag zre durur / Er u avret tat zre cn virr
Vel-knitne vel-knitti 33/35
Birisi oldur ki sdk oldlar / Er avret sdk-un cn virdiler
Ves-sdkne ves-sdikti 33/35
Birisi ol sabr iden kirt eren / Er avret sabr iinde cn viren
Ves-sbirne ves-sbirti 33/35
Birisi oldur ki korka Tardan / Er avret yolda korkuyla giden
Vel-hine vel-hiti 33/35
10485 Biri ol kim gitdiler sadka-y-la / Er avret dnyadan nafka-y-la
Vel-mutesaddikne vel-mutesaddikti 33/35
528
Birisi oldur ki oru dutdlar / Er avret yolda yle gitdiler
Ves-simne ves-simti 33/35
Birisi oldur ki ygd zini / Er avret bekledi kendzini
Vel-hfizne frcehm vel-hfizti 33/35
Birisi ol kim hak zikr itdiler / Er avret zikr iinde gitdiler
Vez-zkirnallhe kesren vez-
zkirti 33/35
Ubular on kez gdi ol Cell / H gmnsuz geldi yt u dell
10490 On kez on kez dstlarn gdi alap / On dah dmanlara sgdi alap
Eydeym ol sgdgi nieydgin / Kim bilesin bu hikyet neydgin
Biri ol kim klle hallfin didi / Yani yal and ien old ad
Bir mehn didi an hor eyledi / Yani oldur cmle halku hryad
Biri hemmzin didi Kurn aa / Yani artuk szldr dir grsee
10495 Biri mein didi mansi ne / Yani dn dlpi yorr er stine
Bir nemmin diyben kld lakab / Yani aa bir sehn-n dir alab
Biri mennin didi man ne var / Yani halk men ider hayrn ygar
Biri eytdi mutedin man nedr / Yani kim b-zabt u b-endzedr
Bir dah aa esmin dir Cell / Yani yazuklu gnehkr u zell
10500 Bir tillin didi Allah ol kula / Yani malm kld irkn hy-la
Bir dah bell zenm old ad / Yani hak aa harm-zde didi
Ubu on harf kim didi hak anlara / Yani sgmekdr bil dmanlara
Kimdr ol hak sgdgi gr iy saf / ol ki dmn dutd an Mustaf
An bild bir dah iid bu kezin / yet-ile eydeym Allah szin
529
10505 Bunda hikmet neydgin gyetin / Malum olur okynak yetin
Msa birle vade kld ol hakm / Kim otuz gn oru ola ol Kelm
Ve vadn Ms selsne leyleten
7/142
Dutd otuz gn velkin olmad / Anu-la vade yirne gelmedi
Hak buyurd on dah dut kim ola / Cmle eksk bitile yirne gele
Ve etmemnh bi-arin fetemme mkt rabbihi erbane leyleten 7/142
On dah dutd ol i old tamm / Ahd vade yirine geldi tamm
10510 On-la yitildi ol ahd eksgi / Msa birle sylep hak eytdgi
Hak yine eytdi bu cmle kullara / Hsa ma baylara yohsullara
Kim gelrse hayr-la bendin yaa / Dndrem ben birine on hayr aa
Men ce bil-haseneti felehu aru
emslih 6/160
Birine on, ona yz, yze biin / Biin Allah bilr mislindekin
yet-ile aladuk biz bu ii / On dah bir gr ne vardur iy kii
10515 Yine eytdi her ne kim yirden biter / Yani ne gelse nebtdan huk u ter
Onda birsin sayuban virgil baa / Tokuzn algl hall olsun saa
Degdgi gn yani kim rini vir / Ol hall lokma yiyenler byle yir /
Ve t hakkahu yevme hasdihi 6/141
Ala imdi sen bu sz hikmetin / Gr haku cmardlgn u rahmetin
Virdginden onda bir kend diler / Yani kim ol tokuzu irkin siler
10520 Aldugndan birine on dndrr / Yani sini togru yola gndrr
H satu bzr kan mter / Mtersi kimdr anu yol eri
530
Malum old ol dah bir gr yine / Kuran ire on ne vardur sor yine
yet onnda bir had kodlar / Bir air dip onna ad kodlar
Manide bir yet bi dad var / Sret on yet bir ad var
10525 Kanda kim on nesne yan cem ola / Rahmeti ol cem iinde em ola
Hak ona gr ne didi Kurn-la / On-un gelmi-idi ol kmile
Tilke aeretn kmiletn 2/196
Kanda kim on var-sa old keml / Nitekim ol on kii buld keml
Yarlgand on bir kezde tamm / Bilr hir an cmle hs u m
H beret geldi hakdan bunlara / Rz klsun an cmle kullara
10530 n bular yz urd bu girek dine / On dirnedi bir aga dibine
Lekad razyallhu anil-mminne iz
ybyineke tahte-ecereti 48/18
Tutdlar kutlu elin Peygmber / Ahdine bil baglayup ol server
Tarnu birligine inandlar / hak diyp Peygmbere ynendiler
Eytdiler girekleyin geldk yola / Ml u ba u cn u ogul kz bile
Biz bu yoldan dnmeyevz t ebed / stmzde tanug olsun ol Ahad
10535 Ev barh esbb u mlk mlumuz / Senden ayru olmaya her hlumuz
n bu ahdi eyledi ol on kii / Neyledi hak bunlara gr iy kii
Bunlara indrdi rahmet yetin / yetinden bilesin sz gyetin
nnellezne ybyineke innem
yubyinallhe 48/10
On ne vardur yine bir gr dnyede / Kim bilesin sen bu ilmi iy dede
Hak tala n yaratd dnyeyi / Dnyada virdi bize her nesneyi
531
Hvellez halaka lekm m fil-arz
ceman 2/29
10540 Her ne kim varsa cihnda ad var / Ad iinde gizlen bir dad var
Her birin dad birle adn / Malum itdi ad birle dadn
Virdi kymet stine urd hisb / Dirlik eyler anu-la eyh u b
Cmle kymet ol hisbla bilinr / Anu-la satlur u alnur
Ol hisbu asln on zre kod / Asl ondur yz bi olursa ad
10545 Dile imdi niedr sen ol on / Kim saa yz gstere man yni
Biri bir bir saysa on kez on olur / Yz olur ol on kim on kez on olur
Yzi yz kez saysa on kez old bi / nki bir yz on yz old told bi
On bi olur saysa on kez ol bii / Yz bi olur saysa on kez on bii
Yz bii on kez sayamaz kimsene / Ko an sayma gir gel ol ona
10550 Bu hisbu asl birdr haddi on / Ger gge kdysa boy kaddi on
Yirde gkde saylan ol on-la / Malum old kamu i kldan kla
Anu-un bu kitbu asln on / Eyledk bbn u urduk fasln on
Degme bir bbnda on destn tamm / Geldi anda her mukm her makm
On kez on destn gelpdr nazm-la / erh takrr beyn kldan kla
10555 Bu kitbu kim okrsa kamusn / Smaya h kimse anu nmusn
Kim amel eylerse ol rahmet bula / Dnyada ukbde ol ragbet bula
Kim alursa bu kitb ydna / re cmle manin bnydna
Geri kim sylendi bunda Trk dili / lla malum old man menzili
n bilesin cmle yol menzillerin / Yirmegil sen Trk Tcik dillerin
10560 Kamu dilde var-d zabt u usl / Bunlara dmi-idi cmle ukl
532
Trk diline kimsene bakmaz-d / Trklere hergiz gl akmaz-d
Trk dah bilmez-idi ol dilleri / nce yol ol ulu menzilleri
Bu Garb-nme ann geldi dile / Kim bu dil ehli dah man bile
Trk dilinde yani man bulalar / Trk Tcik cmle yolda olalar
Vem erseln min-reslin ill
bi-lisni kavmihi 14/4
10565 Yol iinde birbirini yirmeye / Dile bakup maniyi hor grmeye
T ki mahrm kalmaya Trkler dak / Trk dilinde alayalar ol hak
Geri gldr iren ol menzile / Ol glde eglenen gelmez dile
Kamusyla dil dah hem idedr / remezse eydr idr ide dr
Hliy dogru haber eydr bu dil / Geri kim irmez aa bu kl-u-kl
10570 Kamu dilde mani vardur bilene / Cmle yolda hak bulnd bulana
Her nefesden yol aukdur Tarya / Kim aabildiyse an b-riy
Kamu dilde var-durur man szi / Grene gizl degl man yzi
Mani ehli manin kadrin bilr / Kanda kim bulsa aa ragbet klur
ok acyib ok garyib nesneler / Sylenr dilde neler vardur neler
Kavluh tal; Zlike fazlullhi
ythi men yee
vallhu zl-fazlil-azmi 62/4
10575 Maniyi bir dilde sanma siz hemn / Cmle diller an syler b-gmn
Cmle dilde sylenen ol sz-durur / Cmle gzlerden gren ol gz-durur
Cmle cnlar sevdgi bir nesnedr / lla bilmez kimsene kim ol nedr
Baglanupdur her biri bir srete / Lki maksd old geldi srete
533
Ol suratda nesne vardur cn grr / Anu-un anu zre cn virr
10580 Bu kitbu hatm u old tamm / Toptolu yz dsitn geldi tamm
Yidiyz otuz ylnda hicret / Szi irdi hatmine bu fikret
Maniyi hd kimsene hatm itmedi / Bu szi kat eyleyben gitmedi
Bildgine syledi her bir kii / ltmedi kimse kemle bu ii
Sz iinde artug eksk var-sa / Bitrivirsn an kim yr-sa
10585 hak katnda ku eksgi ok / Allahu eksklye eylgi ok
Kamu halku eksgi bundan biter / Rahmetiyle ol kamuy h dutar
Fazl u rahmet ol iikde ok-durur / Ol-durur mmdi ayruk yok-durur
y Hudvend sen fazlu delim / Sensin hir hem hakm hem alm
Rahmetle yarlga kullaru / Sen esirge kend yohsullaru
10590 Her ki dilerse bu szi iy Cell / Rahmet olsun aa her dem dell
Eydene dileyene v yazana / Rahmet eyle y ilhe rabben
10592 Her nefes bi rahmeti hakku aa / Kim yazan ftiha birle aa
TEMME KTBU DVN-
IK PAA B hAMDLLH
VE AVNH VE hSN TEVFKIH
F-SENET SNEYN VE SEMNNE
VE SEMN ME
/








534

SONU

zet olarak sylemek gerekirse, Trk edebiyatnn slm medeniyeti iindeki ilk
byk eserleri telif olarak karmza kar. Bu durum XI. yzylda Kutadgu Bilig ile kendini
gsterir. Garib-nme de tertip bakmndan Kutadgu Bilige benzer. O devir Trk hayatna yer
veren k Paa, grp geirdiklerini, tecrbelerini, hayalini, yaayn ve ilmini Garib-nme
ile gsterir. Eserin iine girilince airimizin Trk milletinin hayatna gemii ve gelecei ile
ne derece nfuz ettii hemen anlalr. O Orhun bidelerinden balayarak, Kutadgu Bilige
ve Dede Korkuta kadar gelen baka bir dilde bile yazlsa, Mesnevdeki duruma kadar btn
Trk hayatn bilen ve yaayan bir limdir. Bunun yannda babas ve dedesi gibi snn olup
slm ilimleri hakkyla bilen biridir. ok dil renmesi ve rendii dillerin edebiyat ve
kltrlerini hakkyla bilmesi onu ortak kaynaklara gtrr. Bylece Mevlna Celleddin-i
Rum gibi limlerle ayn safta yer alr. Garib-nmede Mevlna tesirinden bahsedilmesi de bu
yzdendir. Hlbuki Mesnevnin tertip ve hikye tarz Garib-nmeye hi benzemez. Mesnev
hikyeleri anlatmda ne kadar dank ise, Garib-nme onun zddna, o kadar nizam ve
intizam iindedir. Her iki eserde de o devir Trklnn hayatna, detlerine yer verilirse
de
35
Garib-nmedeki derli toplu durum Mesnevde grlmez. Ayrca ele alnan konular;
benzerlik de gsterseler, farkl farkl anlatlr. Ancak k Paa Mesnevden beyit seviyesinde
kalan baz ifade ekillerine eserinde yer vermitir.

Bundan baka Garib-nmedeki nefis ve akl konusu aa yukar baz farklarla
Risletn-Nushiyye ile benzerlik gsterir. Yalnz k Paa konuyu Yunusa gre daha da
geniletir. Ayrca Garib-nmede Yunus Divannn baz beyitleri de aklanr. Benzerlik
bakmndan Hac Bekta- Veli hazretlerinin Makltn da zikretmek gerekir. Tabi ki btn
bunlarda, ayn inanca ve ortak bir kltre balln, ayn evrede hayat yaamann ve dile
getirmenin de rol oynadn belirtmeliyiz.

Garib-nmenin Trk edebiyatnda nemli bir yeri olan Mevlid zerinde byk tesiri
vardr. Gerekte baz syleyiler, ya ksmen deitirilerek veya ayn ekilde Sleyman elebi
tarafndan Mevlide alnmtr. Bunu:

Allah adn eytlm evvel ibtid
Andan old ibtid v intih

eklinde, daha Garib-nmenin ilk beytinden itibaren grmeye balarz.

Garib-nmede, hacimli bir eser olmas bakmndan baz beyitlerin, aynen veya az ok
deitirilerek tekrar edildii de grlr. Ayrca her kssann banda ve sonunda benzer
ifadelere yer verildii de bir gerektir. Eserin ak ve ekici bir anlatm, anlalan bir dili
vardr. Dikkat eken bir baka zellik Arapa ve Farsa tamlamalara sadece gerek duyulunca,
ok az yer verilmesidir. Bunun yannda baz beyitlerde Arapa ve Farsa kelimelere hi yer
verilmedii gibi alnanlar da ll olarak alnmtr.
Ayrca eserin 1920 ylna kadar, 600 sene gibi bir zamanda nshalarnn oalarak
gelmesi, Garib-nmenin deerini gstermektedir.




35
Kemal Yavuz; Munnin Mesnev-i Murdiyesi, Baslmam doktora tezi, ..Edebiyat Fak., stanbul 1977.

535
BBLYOGRAFYA


Akar, Metin; eyyad Hamza Hakknda Yeni Bilgiler, Trklk Aratrmalar Dergisi, say 2 ,
stanbul 1987.
Aksoy, Hasan; Dursun Fakh, Trkiye Diynet Vakf slm Ansiklopedisi, 10. cilt, stanbul
1994.
Akn, mer Faruk; Divan Edebiyat, Trkiye Diynet Vakf slm Ansiklopedisi, 9. cilt,
stanbul 1994.
Arat, Reit Rahmeti; Kutadgu Bilig I, Metin, Trk Dil Kurumu Yaynlar 458, 2. Bask, An-
kara 1979.
k Paa; Garibnme, Sleymaniye Lleli 1752, Almanya Tubinger 1684, Koyunolu13634,
Kayseri Raid Efendi 9344.
Atsz; kpaaolu Tarihi, Kltr Bakanl 1000 Temel Eser, stanbul 1970.
Banarl, Nihad Sami; Resimli Trk Edebiyat Tarihi, 1. cilt, stanbul 1972.
Coan, Esad; Hac Bekta- Veli Maklt, Seha Neriyat, stanbul tarihsiz.
antay, Hasan Basri; Kurn- Hakm ve Mel-i Kerm (Haz. Do. Dr. M. A. Yekta Sara),
Risale yaynlar, stanbul 1993.
elebiolu, Amil; Sultan II.Murad Devri Mesnevileri, Baslmam doentlik tezi, Erzurum
1976.
elebiolu, Amil; Muhammediye, I-II; Mill Eitim Bakanl Yaynlar: 3028, stanbul 1996.
Dilin, Cem; Mesud bin Ahmed, Sheyl Nevbahar, nceleme-Metin-Szlk, Atatrk Kltr
Merkezi Yayn-Say: 51, Ankara 1991.
Dilin, Dehri; Ysuf ve Zeliha, Trk Dil Kurumu Yayn, stanbul 1946.
Elvan elebi; Menkbul-Kudsiyye F Mensbil-nsiyye Baba lyas- Horasn ve Sllesi-
nin Menkabev Tarihi, (Haz. smail E. Ernsal-Ahmet Yaar Ocak), Trk Tarih Kuru-
mu Yaynlar Sa: 12, Ankara 1995.
Ergin, Muharrem; Orhun bideleri, Kltr Bakanl 1000 Temel Eser: 32, Mill Eitim Ba-
smevi, stanbul 1970.
Ergin, Muharrem; Dede Korkut Kitab I, Trk Dil Kurumu Yaynlar: 169, Ankara 1989.
Ergun, Sadettin Nzhet; Trk airleri, 1 cilt, No. 9, stanbul, 1 Haziran 1936.
Gkbilgin, Tayyib; Osman I, slm Ansiklopedisi, 95. cz, M.E.B. Basmevi, stanbul 1971.
Glpnarl, Abdlbki; Yunus Emre ve Tasavvuf, stanbul 1961.
Glpnarl, Abdlbki; k Paann iirleri, Trkiyat Mecmuas, c.V, stanbul 1936.
Gztok, Avni; k Paann Garib-nmesi, lk drt bbnn transkripsiyonlu metni, gramer,
kelime tekili, ekimler ve seme lugat, Yksek Lisans tezi, Erzurum 1986.
Grol, Aye; k Paa ve Garib-nmesi, Boazii niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Trk
Dili ve Edebiyat Blm Mezuniyet tezi, stanbul 1991.
Gzel, Abdurrahman; Kaygusuz Abdal, Kltr Bakanl Yaynlar, Babakanlk Basmevi,
Ankara 1981.
Hoca Sadeddin; Tct-Tevrih, I. cilt (Haz. smet Parmakszolu) Kltr Bakanl
Yaynlar: 301, Eskiehir 1992.
Hseyin Hsameddin; Amasya Tarihi, 2. Cilt, stanbul 1329-1332.
nalck, Halil; Adaletnme, Trkiye Diynet Vakf slm Ansiklopedisi, 1. cilt, stanbul 1988.
slm Tarihi Ansiklopedisi, 10. cilt, stanbul tarihsiz.
Kafesolu, brahim; Seluklular, slm Ansiklopedisi, 105. cz, Milli Eitim Basmevi, s-
tanbul 1972.
Kaplan, Mehmet; Trk Edebiyat zerinde Aratrmalar I, Dergh Yaynlar, stanbul 1976.
Kaplan, Mehmet; Trk Edebiyat zerinde Aratrmalar 3, Tip Tahlilleri, Dergh Yaynlar,
stanbul 1985.
536
Karahan, Abdlkadir; XIV. Yzyl Sonlarna Kadar Trk Kltr ve Edebiyat, .. Edebiyat
Fakltesi Yaynlar No. 2659, Edebiyat Fakltesi Basmevi, stanbul 1985.
Kaymaz, Zeki; k Paa Garib-nme, Dil zellikleri, ksm transkripsiyon, sz dizini, basl-
mam Doktora tezi, Malatya1989.
Koca, Salim; I. zzeddin Keykvus (1211-1220), Trk Tarih Kurumu Yayn, Ankara 1997.
Korkmaz, Zeynep; Sadrddin eyholu Marzubn-nme Tercmesi, Ankara 1973.
Kprl, Mehmet Fuad; k Paa, slm Ansiklopedisi 9. cz, stanbul 1970.
Kprl, Mehmet Fuad; Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, 3. Bask, Diynet leri Ba-
kanl Yaynlar, Ankara 1976.
Kprl, Mehmet Fuad; Osmanl mparatorluunun Kuruluu, stanbul 1972.
Kprl, Fuad; Edebiyat Aratrmalar, Makaleler Klliyat 1, 2. bask, Trk Tarih Kurumu
Yaynlar, Ankara 1985.
Kprl; M. Fuad; Edebiyat Aratrmalar 2, tken Yaynlar, stanbul 1989.
Kymen, Mehmet Altay; Byk Seluklu mparatorluu Tarihi, III.cilt, Trk Tarih Kurumu
Yaynlar, Ankara 1992.
Kuran- Kerim Lugat; ( Mtercim, Mahmut anga), Tima Yaynlar, stanbul 1994.
Kut, Gnay; k Paa; Trkiye Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi, 4. cilt, stanbul 1991.
Kk, Sabahattin; Bk Dvn, Tenkitli basm, Trk Dil Kurumu Yaynlar: 601, Ankara
1994.
Latf; Tezkere-i Latf, Dersaadet kdam matbaas, stanbul 1314.
Levend, Agh Srr; k Paann Bilinmeyen ki Mesnevisi, Trk Dili Aratrmalar Yll,
Belleten, Ankara 1953.
Levend, Agh Srr; k Paann Bilinmeyen ki Mesnevisi Daha: Hikye ve Kimya Risale-
si, Trk Dili Aratrmalar Yll Belleten, Trk Tarih Kurumu Basmevi, Anakara
1954.
Mazolu, Hasibe; Kitbu Evsf Mescidi-erfe, Trk Dil Kurumu Yayn, Ankara 1974.
Mehmet Ner; Kitbu Cihan-nm, Ner Tarihi, 1.cilt (Haz. Faik Reat Unat-Mehmet Altay
Kymen), Trk Tarih Kurumu Yayn, Ankara 1949.
Mehmet Tahir (Bursal); k Paa, Trk Dernei, 1. say, stanbul 1327.
Mehmet Tahir (Bursal); Osmanl Mellifleri, 1.cilt, Matbaa-i mire, stanbul l333.
Mengi, Mine; Garb-nmede Alplk Geleneiyle lgili Bilgiler, Trk Dili Aratrmalar Yll-
Belleten, Trk Tarih kurumu Basmevi, Ankara 1985.
Muallim Nci; Lugat- Nci, ar Yaynlar, stanbul l978.
Okuyucu, Cihn; k Paann Tasavvuf Rislesi, Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, 2. say,
Kayseri 1988.
Osmanl Tarihi Ansiklopedisi, 5 ve 6. cilt, stanbul tarihsiz.
Sertkaya, Osman Fikri; Ahmed Fakih, lm Aratrmalar, 2. cilt, stanbul 1996.
Sivri, smail; Nasrettin Hoca Fkralaryla Yaam yks, stanbul 1998.
Sleyman elebi; Mevlid (Haz. Faruk K. Timurta), Kltr Bakanl 1000 Temel Eser Dizi-
si: 27, stanbul 1970.
apolyo, Enver Behnan; Seluklu mparatorluu Tarihi, Gven matbaas, Ankara 1972.
apolyo, Enver Behnan; Krehir Bykleri, San matbaas, Ankara 1967.
ehabeddin Sleyman; Trih-i Edebiyt- Osmniye, stanbul 1328.
emseddin Sami; Kamusul-Alm, 2.cilt, stanbul 1306.
emseddin Sami; Kamusul-Alm, 4. cilt, stanbul 1311.
Tarm, Cevat Hakk; Krehir Tarihi zerinde Aratrmalar I, Krehir Vilyet Matbaas, Kr-
ehir 1938.
Tat, Mustafa; Yunus Emre Divan II, Tenkitli Metin, Kltr Bakanl Yaynlar 1280, An-
kara 1990.
Timurta, Faruk K.; Yunus Emre Divan, Kltr Bakanl Yaynlar 1000 Temel Eser Dizisi:
537
72, stanbul 1989.
Timurta, Faruk K.; Tarih inde Trk Edebiyat, 2. bask, stanbul 1990.
Tulum, Mertol; Elvan elebinin Menkbl-Kudsiyye Adl Eserinin kinci Basks Mnse-
betiyle III, Trk Dnyas Aratrmalar, say 106, stanbul 1997.
Tulum, Mertol; Hikmetlere Gre Yesevlik ve Orta Asya Kltr tarihi Bakmndan nemi,
lm Aratrmalar 7, stanbul 1999.
Turan, Osman; Seluklular Zamannda Trkiye, stanbul 1971.
Tzner, Abdullah tf; Kurn- Kerim ve Trke Meli, Mustafa Barn neri, stanbul
1970.
Uzunarl, smail Hakk; Osmanl Tarihi, I. cild, Trk Tarih Kurumu Yaynlarndan, Trk
Tarih Kurumu Basmevi Ankara 1972.
Varlk, M. etin; Germiyan-oullar Tarihi (1300-1429), Sevin matbaas, Ankara 1974.
Yavuz, Kemal; Munnin Mesnev-i Murdiyyesi, (Trkede Bilinen lk Mesnev Tercme
ve erhi), cilt I-II, Baslmam Doktora tezi, stanbul 1977.
Yavuz, Kemal; XIII-XVI. Asr Dil Yadigarlarnn Anadolu Sahasnda Trke Yazl Sebep-
leri ve Bu Devir Melliflerinin Trke Hakkndaki Grleri, Trk Dnyas Aratr-
malar, 27. say, Faruk Timurtaa Armaan, stanbul 1983.
Yavuz, Kemal; eyholu Kenzl-Kber ve Mehekkl-Ulem, Atatrk Kltr Merkezi Ya-
ynlar: 39, Ankara 1991.
Yavuz, Kemal; Germiyanoullarnn Trk Kltr Hayatndaki Yeri, lm Aratrmalar 1, s-
tanbul 1995.
Yavuz, Kemal; Edebiyatmzda Gezen Nefesler, Tarih ve Medeniyet, 61. say, Nisan 1999,
stanbul l999.




538