‫روزنامهاقتصادیصبح ايران‬

‫ويژه نامه پايان سال ‪1392‬‬

‫ضميمهرايگان‬
‫دوشنبه ‪ 26‬اسفند ‪1392‬‬
‫‪w w w . j a h a n e s a n a t . i r‬‬ ‫سال دهم شماره ‪2751‬‬

‫‪‌-‬گمرك‌سال‌آينده‌نفس‌مي‌كشد‬
‫‪‌-‬مهار‌‪‌8‬سال‌بحران‌در‌‪‌7‬ماه‬
‫‪‌-‬تصميم‌هاي‌درستي‌اتخاذ‌شد‬
‫‪‌-‬خزانه‌خط‌قرمز‌است‬
‫‪‌-‬شاه‌كليد‌فرهنگی‪‌،‬قفل‌روسی‬
‫‪‌-‬دولت‌سريع‌تصميم‌بگيرد‬
‫‪‌-‬از‌مهار‌تورم‌تا‌رشد‌اقتصادي‌‬

‫پيوند‬
‫فرهنگ و‬
‫صنعت‬

‫با آثار و گفتاري از‪:‬‬

‫عباس آخوندي‪ ،‬مهدي كرباسيان‪ ،‬مسعود كرباسيان‬

‫احمد مسجد جامعي‪ ،‬محمد ستاريفر‪ ،‬مهدي تقوي‬
‫محمدحسين شريفزادگان‪ ،‬علي دينيتركماني‬
‫عکس ‪ :‬مهرداد نیکروان‬

‫موسي غنينژاد‪ ،‬بهاءالدين حسيني هاشمي‬

‫سيد عباس موسويان‪ ،‬سيد احمد محيط طباطبايي‬
‫همايون ارشادي‪ ،‬محمد رضا فالح‪ ،‬رسول يونان و‪...‬‬
 ‫ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯﺻﺒﺢ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬

‫ﻭﻳﮋﻩ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪1392‬‬

‫ﺿﻤﻴﻤﻪﺭﺍﻳﮕﺎﻥ‬
‫ﺩﻭﺷﻨﺒﻪ ‪ 26‬ﺍﺳﻔﻨﺪ ‪1392‬‬
‫‪w w w . j a h a n e s a n a t . i r‬‬ ‫ﺳﺎﻝ ﺩﻫﻢ ﺷﻤﺎﺭﻩ ‪2751‬‬

‫‪ -‬ﮔﻤﺮﻙ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻧﻔﺲ ﻣﻲﻛﺸﺪ‬

‫‪ -‬ﻣﻬﺎﺭ ‪ 8‬ﺳﺎﻝ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺩﺭ ‪ 7‬ﻣﺎﻩ‬ ‫مسعود سلیمی ‪ -‬دوباره از روزگار رفته‪ ،‬گفتن و گفتن‪ ،‬دوباره از زود گذشتن‌ها‬
‫و سخت گذشتن‌ها‪...‬‬
‫‪ -‬ﺗﺼﻤﻴﻢﻫﺎﻱ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺷﺪ‬
‫‪ -‬ﺧﺰﺍﻧﻪ ﺧﻂ ﻗﺮﻣﺰ ﺍﺳﺖ‬
‫‪ -‬ﺷﺎﻩ ﻛﻠﻴﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ‪ ،‬ﻗﻔﻞ ﺭﻭﺳﻰ‬

‫دوباره و هزار باره و اين دوباره‌ها را دوره كردن‪ ،‬روز و ش��ب‌ها را ش��مردن‪ ،‬روز و‬
‫‪ -‬ﺩﻭﻟﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮﺩ‬
‫‪ -‬ﺍﺯ ﻣﻬﺎﺭ ﺗﻮﺭﻡ ﺗﺎ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ‬

‫شب‌ها را خاك كردن و دوباره‌ها و هزار باره‌ها را به طناب خاطره آويختن‪...‬‬

‫ﭘﻴﻮﻧﺪ‬ ‫***‬
‫زير باران ريز و س��بك در س��احل قدم زدن در روزي درخشان با دريا و آسمان‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻭ‬ ‫يكي ش��دن و آن س��وي‌تر با بوي باغ و ياس��من نفس كشيدن و معجزه‌اي به نام‬
‫«بودن» را معنا كردن‪ ،‬معنايي كه با آمدن و رفتن روزها و ش��ب‌ها جاني دوباره و‬
‫ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫***‬
‫هزارباره مي‌گيرد‪.‬‬

‫كره خاكي روزگار دشواري را مي‌گذراند؛ يادم مي‌آيد در سال‌هاي واپسين قرن‬
‫بيستم‪ ،‬پيشگويي «نوسترا داموس» سر زبان بود كه مردم چه نشسته‌ايد‪ ،‬آخر دنيا‬
‫ﺑﺎ ﺁﺛﺎﺭ ﻭ ﮔﻔﺘﺎﺭﻱ ﺍﺯ‪:‬‬

‫ﻋﺒﺎﺱ ﺁﺧﻮﻧﺪﻱ‪ ،‬ﻣﻬﺪﻱ ﻛﺮﺑﺎﺳﻴﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮﺩ ﻛﺮﺑﺎﺳﻴﺎﻥ‬

‫نزديك است و سال‌هاي آغازين هزاره سوم ميالدي همه چيز زير و رو مي‌شود‪.‬‬
‫ﺍﺣﻤﺪ ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺳﺘﺎﺭﻱﻓﺮ‪ ،‬ﻣﻬﺪﻱ ﺗﻘﻮﻱ‬
‫ﻣﺤﻤﺪﺣﺴﻴﻦ ﺷﺮﻳﻒﺯﺍﺩﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺩﻳﻨﻲﺗﺮﻛﻤﺎﻧﻲ‬ ‫اگرچه روز موعود فرارس��يد و سخنان پيشگوي معروف درست از كار درنيامد‬
‫ﻋﻜﺲ ‪ :‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﻧﻴﻜﺮﻭﺍﻥ‬

‫اما آنچه كه در اين روزها در جهان مي‌گذرد‪ ،‬دس��ت‌كمي از زير و رو ش��دن كره‬
‫ﻣﻮﺳﻲ ﻏﻨﻲﻧﮋﺍﺩ‪ ،‬ﺑﻬﺎءﺍﻟﺪﻳﻦ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻫﺎﺷﻤﻲ‬
‫ﺳﻴﺪ ﻋﺒﺎﺱ ﻣﻮﺳﻮﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﺍﺣﻤﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﻤﺎﻳﻮﻥ ﺍﺭﺷﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺿﺎ ﻓﻼﺡ‪ ،‬ﺭﺳﻮﻝ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﻭ‪...‬‬

‫خاكي ندارد‪.‬‬
‫***‬
‫اجرای جلد‪ :‬بهروز حاتمی امین‬
‫س��ال ‪ 92‬با جنگ‪ ،‬مرگ و خون همراه بود؛ ميراثي كه س��ال ‪ 93‬آن را با خود‬
‫حمل مي‌كند و در اين ميان نگارنده به‌عنوان يك آدم آن سوي گود‪ ،‬آرزو مي‌كند‪،‬‬
‫آدم‌هاي داخل گود در سال نو بيشتر به فكر كره خاكي باشند و بدانند كه اگر كره‬
‫خاكي نباشد‪ ،‬منافعي هم براي قسمت كردن باقي نخواهد ماند‪.‬‬
‫***‬
‫از قول شاعر بزرگ زنده‌ياد حميد مصدق به سال نو خوشامد مي‌گوييم‪:‬‬
‫باز كن پنجره را‪ /‬باز كن پنجره را‪ /‬در بگش��ا‪ /‬كه بهاران آمد‪ /‬كه ش��كفته گل‬
‫فهرست‬ ‫سرخ‪ /‬به گلستان آمد‬
‫نوروز مبارك‬

‫‪3‬‬ ‫ ‬
‫‪ 7‬ماه با دولت روحاني‬
‫ویژه نوروز ‪1393‬‬
‫‪5‬‬ ‫طرح‌هایي که به‌سرانجام نرسید‬

‫‪11‬‬ ‫امسال دريغ از پارسال‬

‫‪10‬‬ ‫مشكالت اقتصادي حل شود‪ ،‬خودروسازي رونق مي‌گيرد‬ ‫محمدرضا سعدی‬ ‫مدیر مسوول‬

‫‪14‬‬ ‫خاطره وطن‌خواه‬ ‫دبير ویژه نامه‬

‫تصميم‌هاي درستي اتخاذ شد‬
‫مسعود سلیمی‬ ‫دبير تحریریه‬
‫‪16‬‬ ‫ارزش اعتماد مردم از يارانه‌ها بيشتر است‬
‫سمانه‌سادات خرمگاه‬ ‫مدیر بازرگانی‬

‫‪24‬‬ ‫منابع براي سرمايه‌گذاري محدود است‬ ‫مهیار اردیبهشت‬ ‫دبیر اجرایی‬

‫غالمرضا غفارزاده‬ ‫مدیر روابط عمومی‬

‫‪26‬‬ ‫راهكار اساسي رفع مشكل ساختاري ركود تورمي‬
‫همکاران تحریریه محمد‌حسین مهرزاد ‪ -‬مژگان فرجي ‪ -‬هادی مومنی‬
‫‪38‬‬ ‫توليد استراتژي مي‌خواهد‬ ‫مرجان محمدي‪ -‬ليال ناطقي ‪ -‬محبوبه حقیقی‪ -‬المیرا حسینی‬
‫محمدجواد تاج‌الدین‪ -‬الهه بیگی ‪ -‬آرزو فرشید ‪ -‬پروانه کبره ‪ -‬زیبا ورمزیاری‬
‫مریم بابایی‪ -‬یاسمن خالقیان‬
‫‪40‬‬ ‫آغاز توفاني و پايان ابري براي سهامداران در تاالر شيشه‌اي‬
‫بهروز حاتمی امین‬ ‫مدير فنی و هنري‬

‫‪42‬‬ ‫نسخه‌اي براي درد معوقات بانكي‬ ‫مهدی میرعبدلی‪ -‬سمیه حاتمی امین‬ ‫صفحه آرایی‬

‫مهرداد نیکروان ‪ -‬بهمن لطفی‬ ‫عكس‬

‫‪43‬‬ ‫همه تدابير دولت براي مصائب راه و شهرسازي‬
‫ویژه نامه‬

‫ویراستاری نسيم جاللي ‪ -‬سميه همتي‬

‫‪44‬‬ ‫گفت‌وگو با عباس آخوندي‪ :‬مسكن اجتماعي بدون مطالعه اجرا نمي‌شود‬ ‫سولماز لهي‪ -‬مریم رستار‪ -‬اکرم عیسی خانی‪-‬سارا عمرانی پارچین‬

‫سيما گلوله‌ريز‪ -‬اعظم متولي ‪ -‬عيسي نجفي‬ ‫حروفچینی‬

‫‪46‬‬ ‫گمرك سال ‪ 93‬نفس مي‌كشد‬
‫سید هاشم احدزاده ‪ -‬مصطفی سعیدی‌پور‬ ‫امور مالی‬
‫‪48‬‬ ‫گفت‌وگو با احمد مسجدجامعي‪ :‬مديريت شهري بدون كمك دولت امكان‌پذير نيست‬ ‫معصومه فتحي ‪ -‬محمد شالباف‪ -‬سعید حسین علیزاده‬ ‫امور توزیع‬
‫علیرضا محمدزاده‪ -‬سلطانعلی خانی‬
‫‪49‬‬ ‫شاه‌كليد فرهنگي‪ ،‬قفل روسي‬
‫محمد مرادیان ‪ -‬جعفر رضایی‬ ‫تدارکات‬

‫‪50‬‬ ‫گفت‌وگو با علي جنتي‪ ،‬وزير فرهنگ و ارشاد اسالمي‪ :‬پيوند فرهنگ و صنعت‬ ‫نشانی خیابان استاد نجات الهی‪ -‬خیابان اراک ‪ -‬پالک ‪60‬‬
‫تلفن ‪88932510-14‬‬
‫نمابر ‪88932510‬‬
‫‪52‬‬ ‫بناي اقتصاد بر شالوده فرهنگ‬ ‫سازمان آگهی‌ها ‪88916773-5‬‬
‫‪www. jahanesanat.ir‬‬
‫پیامک ‪30008388‬‬
‫‪56‬‬ ‫پرونده فرهنگي؛ ديدني‌ها‪ ،‬شنيدني‌ها و خواندني‌ها‬
‫ایرانچاپ‬ ‫لیتوگرافی و چاپ‬
 ‫راهبرد‬

‫سرمقاله‬ ‫فرازهایی از بیانات مقام معظم رهبري؛‬

‫‪8‬نقد به عملکرد دولت يازدهم‬

‫اقتصاد مقاومتی ‪ ،‬نقشه راه اقتصاد ایران‬
‫محمدرضاسعدي‪-‬سال‪،92‬سالسرنوشت‌سازيبراياقتصادايران‬ ‫اجرايسياست‌هايكلياقتصادمقاومتيبه‌صورت‬
‫بود؛ سالي كه اقتصاد مي‌رفت نفس‌هايش به شماره بيفتد‪ ،‬ناگهان ورق‬ ‫يك حركت مستمر و متوقف‌نشدني تا رسيدن به‬
‫برگشت و با مشخص شدن نتايج انتخابات رياست‌جمهوري‪« ،‬اميد» به‬ ‫نتيجه ادامه يابد و هر يك از قوا نيز بر روند كار‬
‫فرياد اقتصاد ايران رسيد‪ .‬حسن روحاني با شعار دولت «تدبير و اميد»‬ ‫خود نظارت دقيق داشته باشند‪.‬‬
‫برنده يازدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري شد‪ .‬او نيك مي‌دانست‬ ‫ايش��ان تاكي��د كردن��د‪ :‬اگر الزم��ه اجراي‬
‫كه آنچه در اقتصاد تحويل گرفته به ويرانه‌اي شبيه است كه نياز به كار‬ ‫سياس��ت‌هاي كلي اقتص��اد مقاومتي‪ ،‬برطرف‬
‫شبانه‌روزي دارد‪ .‬بررسي عملكرد هفت ماهه كابينه حسن روحاني در‬ ‫كردن برخي قوانين معارض باشد‪ ،‬مجلس شوراي‬
‫آخرين روزهاي سال ‪ 92‬نشان مي‌دهد كه اين دولت هنوز در آغاز راه‬ ‫اسالمي بايد با شناسايي اين قوانين معارض‪ ،‬آنها‬
‫است‪ .‬آقاي روحاني عنوان كرده كه پذيراي تمام نقدهايي است كه به‬ ‫را حذف كند همچنين اگر اجراي اين سياست‌ها‬
‫عملكرد وي و كابينه‌اش مي‌شود‪ .‬هفت ماه گذشته و امروز مي‌توان به‬ ‫نيازمند حذف برخي ضوابط و مقررات دس��ت‬
‫صراحت گفت كه كارنامه اين مدت حامل چه نكات مثبت يا منفي بوده‬ ‫و پاگير و تنظيم ضوابط جديد تس��هيل‌كننده‬
‫است از همين رو به عنوان رسانه اقتصادی‪ ،‬الزم است نكاتي را خطاب‬ ‫اس��ت‪ ،‬دولت با صدور بخشنامه‌هايي اين اقدام‬
‫به رييس‌جمهور مطرح كنيم‪:‬‬ ‫را انجام دهد‪.‬‬
‫رهب��ر انقالب اس�لامي در همين خصوص‬
‫‪-1‬دولت يازدهم با شعار «تدبير و اميد» به قدرت رسيده است‪ .‬نتايج‬
‫يك نكته را متذكر ش��دند و گفتند‪ :‬بايد مراقب‬
‫اميد را همان ماه‌هاي اول در بازار ارز ديديم‪ .‬اگرچه كاهش نرخ ارز بيشتر‬
‫بود تا قوانين و ضوابط جديد به‌گونه‌اي نباشد كه‬
‫جنبه رواني داشت اما دولت يازدهم هنوز نتوانسته اميد را به عرصه توليد‬
‫زمينه‌ساز تراكم و تعارض قوانين شود‪.‬حضرت‬
‫تزريق كند‪ .‬با گذشت هفت ماه از عمر دولت يازدهم هنوز هيچ اقدام‬ ‫آيت‌اهلل خامنه‌اي افزودند‪ :‬با حذف قوانين و مقررات‬
‫عملي براي بهبود وضعيت صنعت و خروج از ركودي كه گريبان صنعت‬ ‫معارضسياست‌هايكلياقتصادمقاومتييااحيانا‬
‫را گرفته ديده نمي‌شود‪.‬‬ ‫با تصويب قوانين و ضوابط جديد‪ ،‬راه براي اجراي‬
‫‪ -2‬دول��ت يازده��م حضور فع��ال بخش‌خصوص��ي در اقتصاد را‬ ‫راحت‌تر اين سياست‌ها كه عمدتا بر‌عهده دولت‬
‫هدف‌گذاري كرده و بر آن تاكيد دارد‪ .‬با اين حال طي مدت يادش��ده‬ ‫است‪ ،‬مهيا خواهد شد‪.‬‬
‫يارانه معوق بخش توليد پرداخت نشده و روال كار كماكان حركت بر‬ ‫ايش��ان به دولت توصيه كردند‪ :‬اف��رادي را‬
‫ريلي است كه از دولت دهم باقي مانده است‪.‬‬ ‫مامور پيگيري و اجراي سياست‌هاي كلي اقتصاد‬
‫‪ -3‬در حوزه بازار پول و س��رمايه بجز جو مثبت ناش��ي از مذاكرات‬ ‫مقاومتي كنيد كه انگيزه‌هاي انقالبي و مردمي‬
‫هس��ته‌اي تصميم‌هاي اساس��ي براي اين بخش اتخاذ نشده است‪ .‬به‬ ‫و اعتق��اد الزم و كافي براي اجراي آنها داش��ته‬
‫نظر مي‌رسد بانك مركزي هنوز در تعيين تكليف نرخ سود بانكي دچار‬ ‫باشند‪.‬‬
‫سردرگمي است و به تصميم واحدي نرسيده است‪ .‬هرچند آقاي سيف‬ ‫رهبر انقالب اسالمي هماهنگي ميان سه قوه‬
‫تكليف بازار ارز را روشن كرده و از كاهش قيمت ارز دفاع نمي‌كند اما‬ ‫را براي اجراي سياست‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي‬
‫اين ثبات تصميم‌گيري درخصوص سایر سياست‌هاي كالن پولي ديده‬ ‫بس��يار ضروري خواندند و تاكيد كردند‪ :‬بايد از‬
‫نمي‌شود‪.‬هرچنددرحوزهبازارپولهمچنانمعوقاتبانكيگريبانبانك‌ها‬ ‫ايجاد تش��كيالت جديد و موازي‌كاري به‌شدت‬
‫پرهيز شود‪.‬‬ ‫عرصه‌هاي مختلف‪ ،‬زمينه و فرصت مناسب براي‬ ‫حضرت آيت‌اهلل خامنه‌اي‪ ،‬رهبر معظم انقالب‬
‫را گرفته است اما در اين رابطه نيز شاهد حركت‌هاي مثبتي نبوده‌ايم‪.‬‬
‫حض��رت آيت‌اهلل خامنه‌اي فرهنگ‌س��ازي‬ ‫نقش‌آفريني مردم و همه فعاالن اقتصادي را در‬ ‫در آخرين روز بهمن ماه سال ‪ 92‬سياست‌هاي‬ ‫‪2‬‬
‫‪-4‬يكيازمطالباتمطرحدرانتخاباترياست‌جمهورياحيايسازمان‬
‫و ايج��اد گفتمان رايج و فراگي��ر را براي اجراي‬ ‫اي��ن جهاد مقدس فراهم آورند تا به فضل الهي‬ ‫كلي اقتصاد مقاومتي را به روساي قواي سه‌گانه‬
‫مديريت و برنامه‌ريزي كشور بود‪ .‬با گذشت هفت ماه از عمر دولت يازدهم‬ ‫حماس ‌ه اقتصادي ملت بزرگ ايران نيز همچون‬ ‫و رييس مجمع تش��خيص مصلحت نظام ابالغ‬
‫سياس��ت‌هاي كلي اقتص��اد مقاومتي ضروري‬
‫به نظر مي‌رسد اراده‌اي براي احياي اين سازمان كه مي‌تواند به مثابه نقشه‬ ‫خواندند و خاطرنش��ان كردن��د‪ :‬بايد محورهاي‬ ‫حماسه سياسي در برابر چشم جهانيان رخ نمايد‪.‬‬ ‫كردند‪.‬‬
‫راهتصميم‌گيريدركشورعملكند‪،‬وجودندارد‪.‬حتيازتصويبآيين‌نامه‬ ‫اصلي اين سياست‌ها با استدالل صحيح و منطقي‬ ‫از خداوند متعال توفيق همگان را در اين امر مهم‬ ‫در مت��ن اين ابالغيه آمده اس��ت ‪« :‬ايران‬
‫طرحي كه مجلس براي احياي اين سازمان مصوب ساخت نيز خبري به‬ ‫براي مردم بيان شوند تا به تدريج در بخش‌هاي‬ ‫خواستارم‪».‬‬ ‫اسالمي با استعدادهاي سرشار معنوي و مادي‬
‫گوش نمي‌رسد‪ .‬اگرچه عملكرد معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي‬ ‫مختلف جامعه رسوخ پيدا كند و به يك مطالبه‬ ‫الزم به يادآوري است در پي ابالغ سياست‌هاي‬ ‫و ذخاير و منابع غني و متنوع و زيرساخت‌هاي‬
‫در ارايه به موقع اليحه بودجه قابل تقدير است اما به نظر مي‌رسد آقاي‬ ‫عمومي تبديل شود‪.‬‬ ‫كلي اقتصاد مقاومتي‪ ،‬رهبر معظم انقالب اسالمي‬ ‫گسترده و مهم‌تر از همه‪ ،‬برخورداري از نيروي‬
‫نوبخت در احياي ساختار گذشته اين سازمان دچار ترديد است‪.‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمي افزودند‪ :‬گفتمان‌سازي‬ ‫در جلسه‌اي با حضور سران قوا‪ ،‬چگونگي راه‌هاي‬ ‫انساني متعهد و كارآمد و داراي عزم راسخ براي‬
‫‪ -5‬در بخش نفت اگرچه در تجربه و تخصص بيژن نامدار زنگنه بحثی‬ ‫در‌خصوص اقتصاد مقاومتي و تبديل آن به يك‬ ‫اجرا و تحقق اين سياس��ت‌ها را مورد بررس��ي‬ ‫پيشرفت‪ ،‬اگر از الگوي اقتصادي بومي و علمي‬
‫نيست و با علم به اينكه تحريم‌ها دست‌وپاي توليد و توسعه اين بخش‬ ‫گفتمان عمومي‪ ،‬بسياري از مشكالت را برطرف و‬ ‫قرار دادند‪.‬‬ ‫برآمده از فرهنگ انقالبي و اسالمي كه همان‬
‫را گرفته است اما به نظر مي‌رسد آقاي زنگنه درگير بوروكراسي موجود‬ ‫كارها را تسهيل خواهد كرد‪.‬‬ ‫حضرت آي��ت‌اهلل خامن��ه‌اي در ابتداي اين‬ ‫اقتصاد مقاومتي است‪ ،‬پيروي كند نه‌تنها بر هم ‌ه‬
‫در اين وزارتخانه شده است؛ به طوري كه هنوز از قراردادهاي جديد اين‬ ‫ايشان يكي از محورهاي مهم سياست‌هاي‬ ‫جلس��ه از اهتمام ويژه روس��اي ق��وا در صدور‬ ‫مشكالت اقتصادي فائق مي‌آيد و دشمن را كه با‬
‫وزارتخانه خبري نيست‪.‬‬ ‫كلي اقتصاد مقاومتي را مشاركت مردم و چگونگي‬ ‫دستو‌رالعمل‌هاياجراييبرايپيگيريوتدوينهر‬ ‫تحميل يك جنگ اقتصادي تمام‌عيار در برابر‬
‫‪ -6‬عملكرد دولت در حوزه راه و شهرسازي شايد تاحدودي درخور‬ ‫مردمي كردن اقتصاد دانستند و افزودند‪ :‬كشور در‬ ‫چه سريع‌تر نقشه راه اجراي سياست‌هاي اقتصاد‬ ‫اين ملت بزرگ صف‌آرايي كرده‪ ،‬به شكست و‬
‫تقدير باش��د‪ .‬شجاعت عباس آخوندي در توقف مسكن مهر كه ضربه‬ ‫طول ‪ 35‬سال گذشته به ويژه در پيروزي انقالب‬ ‫مقاومتي قدرداني كردند و گفتند‪ :‬سياست‌هاي‬ ‫عقب‌نشيني وامي‌دارد بلكه خواهد توانست در‬
‫بزرگي به بانك‌ها و اقتصاد كشور وارد كرده بود‪ ،‬با وجودي كه ممكن‬ ‫اس�لامي و هشت سال دفاع مقدس از حضور و‬ ‫كلي اقتصاد مقاومتي‪ ،‬سياس��ت‌هايي جامع و‬ ‫جهاني كه مخاطرات و بي‌اطميناني‌هاي ناشي‬
‫مش��اركت مردم نتايج و ثمرات فراواني به‌دست‬ ‫فراگير است كه بايد در اجرا نيز با همين جامعيت‬ ‫از تحوالت خ��ارج از اختيار مانند بحران‌هاي‬
‫است تبعات اجتماعي در پيش داشته باشد اما حركت مثبتي بود كه‬
‫آورده است و در بخش اقتصاد نيز قطعا هدايت‬ ‫و فراگيري تحقق يابد‪.‬‬ ‫مالي‪ ،‬اقتصادي‪ ،‬سياسي و‪ ...‬در آن رو به افزايش‬
‫مي‌توان به عنوان نقطه مثبت كارنامه دولت يازدهم از آن ياد كرد‪ .‬هرچند‬
‫سرمايه‌هايكوچكمردمدرمسيراقتصادعمومي‬ ‫ايشانمسايلاقتصاديومشكالتناشيازاين‬ ‫است با حفظ دستاوردهاي كشور در زمينه‌هاي‬
‫ویژه نامه‬

‫در اين حوزه كار بسيار است و بايد فرصت داد كه وزير راه‌وشهرسازي‬
‫برنامه‌هاي خود را به كرسي بنشاند‪.‬‬
‫‪ -7‬در حوزه صنعت و معدن كه مخاطبان روزنامه جهان‌صنعت به‬
‫طور مستقيم با آنها سروكار دارند‪ ،‬شرايط چندان قابل قبول نيست‪ .‬در‬
‫حوزه ستادي اين وزارتخانه هنوز نقشه راه مشخص نيست‪.‬‬
‫‪ -8‬ساير وزارتخانه‌هاي اقتصادي از جمله تعاون‪ ،‬كار و رفاه اجتماعي‪،‬‬
‫كشاورزي و نيرو نيز تحوالت چشمگيري به چشم نمي‌خورد و بيشتر‬
‫وقت مسووالن جديد به بازسازي وزارتخانه و بازگشت به ساختارهاي‬
‫س��ابق گذشته است‪ .‬چنين چشم‌اندازي نشان مي‌دهد كه دولت بايد‬
‫اهتمام بيشتري براي خروج از بن‌بستي كه اقتصاد ايران به آن گرفتار‬
‫شده در سال ‪ 93‬به كار گيرد‪ .‬وزارتخانه‌هاي اقتصادي به مثابه دانه‌هاي‬
‫تسبيح هستند كه اگر دور يك رشته قرار نگيرند‪ ،‬نمي‌توانند حركت رو‬
‫به رشدي را در اقتصاد كشور رقم بزنند‪ .‬رشته اين كار بي‌ترديد در دست‬
‫آقاي روحاني است‪.‬‬
‫مدیر مسوول‬
‫مسايل را مهم‌ترين موضوع كشور و مردم دانستند‬
‫بسيار راهگشا و موثر خواهد بود‪.‬‬
‫رهبر انقالب اس�لامي خاطرنشان كردند‪ :‬با‬ ‫و افزودند‪ :‬اگر سياست‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي‬
‫استفاده از ظرفيت‌هاي مردمي‪ ،‬مي‌توان كارهايي‬ ‫به‌طور جدي پيگيري و اجرا شوند‪ ،‬اميد زيادي‬
‫را انجام داد كه ش��ايد از عه��ده چند وزارتخانه‬ ‫وجود دارد كه رونق اقتصادي و اصالح پايه‌هاي‬
‫همبرنيايد‪.‬‬ ‫اقتصادي كشور در ميان‌مدت محقق و بخشي از‬
‫حضرت آيت‌اهلل خامنه‌اي موضوع واردات و‬ ‫مشكالت مردم حل شود‪.‬‬
‫تامين امني��ت غذايي و ذخاير راهبردي را يكي‬ ‫رهبر انقالب اسالمي با تاكيد بر اينكه هدف از‬
‫ديگر از محورهاي مهم سياست‌هاي كلي اقتصاد‬ ‫برگزاري جلسه با سران سه قوه‪ ،‬بررسي راهكارهاي‬
‫مقاومتي برشمردند و تاكيد كردند‪ :‬به غير از اين‬ ‫تحقق سياست‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي است‪،‬‬
‫م��وارد بايد در اقالم ديگر جلوي واردات بي‌رويه‬ ‫خاطرنشان كردند‪ :‬با ابالغ اين سياست‌ها‪ ،‬مردم‬
‫گرفته شود‪.‬‬ ‫اكنون منتظر اجراي آنها و تاثيرات مثبت ناشي از‬
‫رهبر انقالب اسالمي در پايان گفتند‪ :‬اكنون‬ ‫اجرايسياست‌هايكلياقتصادمقاومتيهستند‬
‫زمين��ه براي اجراي سياس��ت‌هاي كلي اقتصاد‬ ‫بنابراين دولت‪ ،‬مجلس و قوه قضاييه بايد به‌طور‬
‫مقاومتي مهياس��ت و اگر همه قوا و دستگاه‌ها‬ ‫جدي وارد ميدان شوند و وظايف مربوط به خود‬
‫همت و مجاهدت كنند به لطف خداوند اين كار‬ ‫را در هر بخش پيگيري و اجرا كنند‪.‬‬
‫به خوبي پيش خواهد رفت‪.‬‬ ‫حضرت آيت‌اهلل خامنه‌اي افزودند‪ :‬بايد روند‬
‫مختلف و تداوم پيش��رفت و تحقق آرمان‌ها و‬
‫اصول قانون اساسي و سند چشم‌انداز ‪ 20‬ساله‪،‬‬
‫اقتصاد متكي بر دانش و فناوري‪ ،‬عدالت‌بنيان‪،‬‬
‫درون‌زا و برون‌گرا‪ ،‬پويا و پيشرو را محقق سازد‬
‫و الگويي الهام‌بخش از نظام اقتصادي اسالم را‬
‫عينيت بخشد‪.‬‬
‫اكنون با مداقه الزم و پس از مشورت با مجمع‬
‫تشخيصمصلحتنظام‪،‬سياست‌هايكلياقتصاد‬
‫مقاومتيكهدرادامهوتكميلسياست‌هايگذشته‬
‫خصوصا سياس��ت‌هاي كلي اصل «‪ »44‬قانون‬
‫اساسي و با چنين نگاهي تدوين شده و راهبرد‬
‫حركت صحيح اقتصاد كشور به سوي اين اهداف‬
‫عالي است‪ ،‬ابالغ مي‌گردد‪.‬‬
‫الزم است قواي كشور بي‌درنگ و با زمان‌بندي‬
‫مش��خص‪ ،‬اقدام به اج��راي آن كنند و با تهيه‬
‫قواني��ن و مقررات الزم و تدوين نقش��ه راه براي‬
 ‫ایران‬

‫سياست داخلي و خارجي سال ‪ 92‬در یک نگاه‬ ‫روژيا يكتا‪ -‬اگر قرار باشد به مهم‌ترين اتفاق سياسي‬
‫سال گذش��ته كشور اش��اره ش��ود‪ ،‬يازدهمين انتخابات‬

‫‪ 7‬ماه با دولت روحاني‬

‫و آن را نقط��ه عطف مهمي در روابط ايران و غرب‪ ،‬به ويژه‬
‫روابط ايران و آمريكا ناميد‪ .‬او عنوان کرده بود که بي‌شك اين‬
‫توافق يك پيروزي بزرگ براي ايران با توجه به در اختيارگرفتن‬
‫‪3‬‬ ‫حق فناوري صلح‌آميز هسته‌اي و غني‌سازي اورانيوم در خاك‬
‫خود است‪ ،‬حقي كه غربي‌ها قبال انكار مي‌كردند‪ .‬كارل بيلت‪،‬‬
‫وزير امور خارجه سوئد‪ ،‬در ديدار مجيد تخت روانچي استقبال‬
‫از توافق ژنو‪ ،‬ابراز اميدواري كرده بود همكاري مشترك دو‬
‫طرف مانع از موفقيت اسراييل در كارشكني در اين توافقنامه‬
‫ش��ود‪ .‬بيلت آمادگي كش��ورش را در جهت پيش��برد اين‬
‫توافقنامه اعالم كرد‪.‬‬
‫اما رژيم صهيونيستي مانند هميشه واكنش منفي نسبت‬
‫به اين مس��اله از خود نشان داد و بنيامين نتانياهو در يك‬
‫كنفرانس خبري توافق فوق را به شدت محكوم و آن را يك‬
‫«اشتباه تاريخي» توصيف كرد‪ .‬شيون پرز هم در خصوص‬
‫اينتوافقنامهنوشت‪:‬امكانحلاينمسالهازطريقديپلماسي‬
‫وجود دارد‪ ،‬اين دست شماست‪ .‬اسراييل‪ ،‬مانند بقيه اعضاي‬
‫جامعه جهاني راه‌حل ديپلماتيك را ترجيح مي‌دهد‪.‬‬
‫„ „ سفر به نيويورك و تماس تلفني با اوباما‬
‫يكي از رويدادهايي كه در دولت روحاني افتاد و س��بب‬
‫ش��د مجددا طرفداران و منتقدان وي واكنش نشان دهند‬
‫گفت‌وگوي تلفني او با باراك اوباما‪ ،‬رييس‌جمهور آمريكا بود‪.‬‬
‫ویژه نامه‬
‫رياست‌جمهوري برجسته‌ترين آن به حساب مي‌آيد‪ .‬اين‬
‫انتخاب��ات از آن جهت حايز اهميت اس��ت كه راي مردم‬
‫كش��ورمان پس از هشت س��ال رياست‌جمهوري محمود‬
‫احمدي‌نژاد و حوادث دردناك سال ‪ 88‬سنجيده شد‪.‬‬
‫در اين انتخابات سعيد جليلي دبير شوراي عالي امنيت‬
‫ملي‪ ،‬رييس تيم هسته‌اي و مذاكره‌كننده ارشد ايران در دولت‬
‫احمدي‌نژاد‪،‬مستقلوموردحمايتجبههپايداري‪،‬محمدباقر‬
‫قاليباف از چهره‌هاي اصولگرا‪ ،‬فرمانده ناجا در سال‌هاي ‪79‬‬
‫تا ‪ 84‬و شهردار تهران از سال ‪ ،84‬محسن رضايي به شكل‬
‫مس��تقل اما مورد حمايت جبهه ايس��تادگي دبير مجمع‬
‫تشخيص مصلحت نظام و فرمانده سپاه پاسداران در هشت‬
‫سال دفاع مقدس‪ ،‬حسن روحاني اعتدال‌گرا مورد حمايت‬
‫حزب اعتدال و توسعه و اصالح‌طلبان‪ ،‬دبير شوراي امنيت‬
‫ملي در دولت هاشمي و خاتمي‪ ،‬عضو مجلس خبرگان‪ ،‬عضو‬
‫مجمع تشخيص مصلحت نظام‪ ،‬پنج دوره نماينده مجلس‪،‬‬
‫نايب رييس مجلس شوراي اسالمي و رييس تيم هسته‌اي‬
‫و مذاكره‌كننده ارشد ايران در دولت خاتمي و رييس مجمع‬
‫استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام‪ ،‬سيدمحمد‬
‫غرضي‪ ،‬وزير نفت دولت موسوي و وزير پست و تلگراف و تلفن‬
‫دولت موسوي ‌و هاشمي با هم به رقابت برخاستند‪.‬‬
‫البته غالمعلي حداد عادل نامزد اصولگراي انتخابات و‬
‫مورد پشتيباني جمعيت رهپويان انقالب اسالمي و جمعيت‬
‫ايثارگران انقالب اس�لامي به نفع اصولگرايان و محمدرضا‬
‫عارف‪ ،‬نامزد اصالح‌طلب كه وزير پست و تلفن و معاون اول‬
‫دولت خاتمي بود به درخواست سيدمحمد خاتمي به نفع‬
‫حسن روحاني از انتخابات انصراف دادند‪ .‬آيت اهلل اكبر‌هاشمي‬
‫رفسنجاني و اسفنديار رحيم‌مشايي نيز كه پرحاشيه‌ترين‬
‫توافقنامه ژنو با‬ ‫اعالم نامزدي را داشتند هر دو از سوي شوراي نگهبان رد‬
‫از آنها به عنوان جبهه پايداري نام برده مي‌شود از درخواست‬ ‫واكنش‌هاي داخلي‬ ‫صالحيتشدند‪.‬‬
‫خود كوتاه آيند (بيشترين منتقدان دولت در مجلس اعضا يا‬ ‫و خارجي روبه‌رو‬ ‫پس از برگزاري انتخابات با كانديداهاي نامبرده مصطفي‬
‫شد و به دليل‬ ‫محمدنجار‪ ،‬وزير كشور ايران هنگام اعالم نتايج آن گفت كه‬
‫نزديكان به جبهه پايداري هستند) بلكه برتند بودن نقدهاي‬
‫عنوان محرمانه‬
‫خود نيز افزودند عده‌اي بر اين اعتقادند كه اين گروه نگران‬ ‫متن آن نقد شديد‬
‫حسن روحاني با‪ 50/71‬درصد كل آرا به عنوان رييس‌جمهور‬
‫كاهش نفوذ سياسي خود و انتخابات آتي هستند و بيشتر‬ ‫نمايندگان را همراه‬ ‫منتخب برگزيده شد‪ .‬پس از اعالم قطعي آرا حسن روحاني‬
‫حجم گله‌ها به همين دليل است اما چه اين بحث درست‬ ‫خود كرد‪ ،‬مهم‌ترين‬ ‫در پيام‌هاي جداگانه‌اي از هاشمي رفسنجاني و سيدمحمد‬
‫باشد و چه نباشد كامال مشخص است كه منافع ملي جاي‬ ‫خواست برخي از‬ ‫خاتمي و محمدرضا عارف تقدير و تشكر كرد‪ .‬عالوه بر اين‬
‫اندكي در اين گير و واگيرها دارد‪.‬‬ ‫اعضاي مجلس اين‬ ‫مس��اله همان‌طور كه انتظار مي‌رفت‪ ،‬يازدهمين انتخاب‬
‫بود كه به دليل‬ ‫رياست‌جمهوري با واكنش مثبت سران ساير كشورها مواجه‬
‫توافقنامه ژنو بدون واكنش‌هاي خارجي نبود‪ .‬بان‌كي‌مون‪،‬‬ ‫نظارت بر عملكرد‬
‫دبيركل سازمان ملل متحد‪ ،‬از اين توافق استقبال كرد و از‬ ‫وزير امور خارجه در‬
‫ش��د و بسياري پيروزي روحاني را تبريك گفتند‪ .‬نخست‬
‫كشورهاي امضاكننده خواست تا هر كاري كه براي ساختن‬ ‫مذاكرات حضور‬ ‫كشورهاي اروپايي‪ ،‬كشورهاي عربي و همچنين كشورهاي‬
‫اين آغاز سازنده مي‌توان انجام داد‪ ،‬انجام دهند‪ .‬او ابراز اميدواري‬ ‫داشته باشند كه‬ ‫آمريكا‪ ،‬آمريكاي التين و روس��يه وارد عرصه شدند و براي‬
‫كرده بود كه اين توافق بتواند به نگراني‌هاي بين‌المللي درباره‬ ‫اين درخواست با‬ ‫روحاني آرزوي موفقيت كردند‪.‬‬
‫آينده هس��ته‌اي ايران پايان دهد‪ .‬بان‌كي‌مون از كشورهاي‬ ‫موافقت روبه‌رو‬ ‫„ „ توافقنامه ژنو‬
‫نشد و در نهايت‬
‫جهان خواست تا به فرآيند يك توافق بلندمدت كه همه از‬ ‫پسازتشكيلدولتروحاني‪،‬محمدجوادظريفبهعنوان‬
‫سخنگوي وزارت‬
‫آن سود مي‌برند‪ ،‬كمك كنند‪.‬‬ ‫امور خارجه بيان‬ ‫وزير امور خارجه برگزيده شد و اولين حركت مثبت او امضاي‬
‫يوكيا آمانو‪ ،‬دبيركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز با‬ ‫كرد كه علي‬ ‫توافقنامه ژنو با كشورهاي ‪ 5+1‬بود‪ .‬اين توافقنامه پيرامون‬
‫انتشار بيانيه‌اي نوشت که آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از‬ ‫الريجاني‪ ،‬رييس‬ ‫برنامه هسته‌اي ايران بود كه در سوم آذرماه به امضا رسيد‪.‬‬
‫اين توافق كه در ژنو حاصل شد‪ ،‬استقبال مي‌كند؛ توافقي‬ ‫مجلس شوراي‬ ‫براساس اين توافقنامه طرفين به صورت داوطلبانه متعهد‬
‫اسالمي از محتواي‬ ‫مي‌شوند تا اقدامات متقابلي را به عنوان گام اول يك راه‌حل‬
‫كه يك قدم رو به جلو براي رسيدن به توافق‪ ۱۱‬نوامبر آژانس‬
‫مذاكرات مطلع‬
‫و سازمان انرژي اتمي ايران در تهران است‪.‬‬ ‫جامع بردارند بنابراين ايران برنامه هسته‌اي خود و غني‌سازي‬
‫است و در صورت‬

‫در ساعات پاياني پنجم مهرماه در حالي كه حسن روحاني‬
‫و هيات ايراني شركت‌كننده در شصت و هشتمين مجمع‬
‫عمومي سازمان ملل متحد از فرودگاه جان اف كندي قصد‬
‫بازگشتبهايرانراداشتند‪،‬حسنروحانيبراينخستين‌باردر‬
‫تاريخجمهورياسالميبارييس‌جمهوراياالتمتحدهآمريكا‪،‬‬
‫باراك اوباما‪ ،‬از طريق مكالمه تلفني هنگامي كه در ليموزيني‬
‫نشسته بود و به سوي فرودگاه مي‌رفت‪ ،‬مستقيما گفت‌وگو‬
‫كرد و دو طرف بر اراده سياس��ي براي حل س��ريع مساله‬
‫هسته‌اي ايران تاكيد كرده و زمينه را براي حل موضوعات‬
‫ديگر و همكاري در مسايل منطقه‌اي مورد توجه قرار دادند‪.‬‬
‫اين خبر به سرعت به خبر اول رسانه‌هاي بين‌المللي تبديل‬
‫شد و از آن به عنوان واقعه‌اي تاريخي ياد كردند‪ .‬در اين مكالمه‬
‫روحاني با گفتن «روز خوبي داشته باشيد» و اوباما در پاسخ با‬
‫گفتن «متشكرم‪ ،‬خداحافظ» تماس را به پايان رساندند‪ .‬اين‬
‫تماستلفنيازآنجاكهنخستينتماستلفنيرييس‌جمهور‬
‫همزمان خبرگزاري دولتي امارات متحده عربي نيز نوشت‬
‫كه كابينه امارات ضمن استقبال از اين توافق اميدوار‌است‬
‫گام��ي رو به جلو براي رس��يدن به توافقي دايمي باش��د‪.‬‬
‫حزب‌اهلل در بيانيه‌اي كه در اين مورد منتشر كرده‪ ،‬توافق را‬
‫«پيروزي بزرگ» براي ايران ناميد و نوشت که آنچه در اين‬
‫توافق به دست آمد‪ ،‬يك پيروزي بزرگ براي ايران و همه مردم‬
‫منطقه و يك شكست براي دشمنان اين مردم است‪.‬‬
‫محمود عباس‪ ،‬رييس‌جمهور فلسطين اين توافق را يك‬
‫پيام مهم براي اسراييل خواند تا بداند صلح تنها راه‌حل در‬
‫خاورميانه اس��ت‪ .‬نبيل فهمي‪ ،‬وزير خارجه مصر‪ ،‬از توافق‬
‫استقبال كرد‪ .‬عبداهلل گل‪ ،‬رييس‌جمهور تركيه در اين‌باره‬
‫گفت‪ :‬اين يك گام بلند رو به جلو است‪ .‬اميدوارم به‌زودي با‬
‫يك توافق نهايي خاتمه پيداكند‪ .‬من به همه طرف‌ها به خاطر‬
‫رابطه سازنده‌شان تبريك مي‌گويم‪.‬‬
‫عدنان منصور‪ ،‬وزير خارجه لبنان از اين توافق استقبال كرد‬
‫صالحديد آن را در‬ ‫اورانيوم را به شكلي محدود ادامه خواهد داد و نظارت آژانس‬
‫اختيارنمايندگان‬ ‫نالملليانرژياتميرابرتاسيساتخودتسهيلخواهدكرد‪.‬‬ ‫بي ‌‬
‫قرار خواهد داد‬ ‫در عوض طرف مقابل بخشي از تحريم‌هاي وضع‌شده عليه‬
‫اي��ران را تعليق مي‌كند و از وضع تحريم‌هاي جديد اعم از‬
‫بين‌المللي‪ ،‬چندجانبه و يكجانبه خودداري خواهد كرد‪.‬‬
‫اين توافقنامه البته با واكنش‌هاي داخلي و خارجي روبه‌رو‬
‫شد و به دليل عنوان محرمانه متن آن نقد شديد نمايندگان را‬
‫همراه خود كرد‪ ،‬مهم‌ترين خواست برخي از اعضاي مجلس‬
‫اين بود كه به دليل نظارت بر عملكرد وزير امور خارجه در‬
‫مذاكرات حضور داشته باشند كه اين درخواست با موافقت‬
‫روبه‌رو نشد و در نهايت سخنگوي وزارت امور خارجه بيان‬
‫كرد كه علي الريجاني‪ ،‬رييس مجلس ش��وراي اسالمي از‬
‫محتواي مذاكرات مطلع است و در صورت صالحديد آن را‬
‫در اختيار نمايندگان قرار خواهد داد‪.‬‬
‫امااينمسالهبازهمسببنشدنهتنهاطيفيازمجلسكه‬

‫اسالميدربرابرسوريهگفتند‪:‬موضعجمهورياسالميايران‬
‫در قبال سوريه‪ ،‬حمايت از هرگونه اصالحات به نفع مردم‬
‫اين كشور و مخالفت با دخالت آمريكا و كشورهاي دنباله رو‬
‫آن‪ ،‬در مسايل داخلي سوريه است‪.‬‬
‫اما كشورهاي غربي در اين رابطه نظر ديگري داشتند و‬
‫در مذاكراتي تحت عنوان ژنو يك اعالم كردند كه بايد دولت‬
‫انتقالي صورت گيرد ولي از آنجا كه اين تصميم به كاهش‬
‫درگيري‌ها در سوريه نينجاميد قرار بر آن شد كه دومين‬
‫نشست در ژنو نيز برگزار شود ولي اين بار درصدد برآمدند‬
‫تا با تغييراتي آن را همراه سازند‪.‬‬
‫با روي كار آمدن دولت تدبير و اميد و حركت‌هاي مثبت‬
‫تيم ديپلماس��ي در خارج از كشور‪ ،‬دبير كل سازمان ملل‬
‫بان‌كي‌مون رسما در يك تماس تلفني از محمدجواد ظريف‪،‬‬
‫وزير امورخارجه كشورمان براي حضور در اين نشست دعوت‬
‫به عمل آورد‪ .‬دعوت از ايران براي شركت در كنفرانس ژنو ‪۲‬‬
‫از سوي دبير كل سازمان ملل متح ‌د با واكنش‌هاي گوناگوني‬
‫روبه‌رو شد كه تند‌ترين واكنش از سوي ائتالف ملي سوريه‬
‫انجام گرفت‪ ،‬مبني بر اينكه چند روز به‌بان‌كي‌مون مهلت‬
‫دادند تا‌دعوت از ايران را پس بگيرد‪.‬‬
‫در همين زمينه رويترز خبر داد‪ :‬يكي از اعضاي ائتالف‬
‫ملي سوريه اعالم كرد‪ ،‬اگر دبيركل سازمان ملل دعوت خود‬
‫از ايران را تا ساعت هشت شب‪ -‬به وقت اروپاي مركزي‪ -‬پس‬
‫نگيرد‪ ،‬مخالفان بشار اسد در كنفرانس شركت نمي‌كنند‪.‬‬
‫در اين ميان كشورهاي غربي بر موضع پيشين خود تاكيد‬
‫داشتند كه ايران براي شركت در اين نشست بايد‌صريح و‬
‫شفاف توافق‌هاي ژنو يك را تاييد كند اما ايران تاكيد كرده‌كه‬
‫نهتنهاپيش‌شرطي‌برايحضوردركنفرانسژنو‪ ۲‬نمي‌پذيرد‬
‫بلكه بايد حق تعيين سرنوشت را به مردم سوريه داد و آنان‬
‫خود تعيين كنند‌چه حكومتي‌مي‌خواهند‪.‬‬
‫ظاهرا اين تهديدات موثر واقع شد و مارتين نسيركي‪،‬‬
‫سخنگوي دبير كل سازمان ملل چند ساعت پس از دعوت‬
‫بان كي مون از پس گرفتن دعوت ايران براي ش��ركت در‬
‫كنفرانس ژنو ‪ ۲‬خبر داد بان به درخواست خود از ايران براي‬
‫پيوستن به اجماع جهاني بر سر بيانيه ژنو ادامه مي‌دهد‪ .‬از‬
‫آنجا كه ايران درصدد است از اين تفاهم اساسي بيرون بماند‪،‬‬
‫‌‌بان تصمیم‌گرفته‌گردهمايي يك‌روزه مونترو بدون حضور‬
‫ايران برگزار شود‪.‬‬
‫در همین حال مذاكرات ژنو ‪ 2‬براي سوريه بدون ايران‬
‫در حالي برگزار ش��د كه بحرين و عربستان در آن حضور‬
‫داشتند!‬
‫اي��ن رفتار نس��نجيده دبي��ر كل س��ازمان ملل با‬
‫واكنش‌هايي همراه ش��د‪ .‬محمدج��واد ظريف در اين‬
‫رابطه مطرح كرد كه نداش��تن ش��هامت بان كي مون‬
‫براي عنوان كردن دليل پس گرفتن دعوت از ايران براي‬
‫فشار و انتقاد مواجه شدند‬
‫حضور در ژنو ‪ 2‬از پس گرفتن خود دعوت تاس��فبارتر‬
‫بود‪ .‬عالءالدين بروجردي‪ ،‬رييس كميسيون امنيت ملي‬
‫و سياست خارجي نيز در اين خصوص چنين گفته بود‪:‬‬
‫باتوجه به اينكه با سياست‌هاي آمريكا‪ ،‬تروريست رشد‬
‫فزاينده‌اي در س��وريه انجام داد و آمريكا متهم رديف‬
‫يك تقويت القاعده در منطقه اس��ت‪ ،‬آنها مي‌خواهند‬
‫ژست پايان سياسي درباره اجالس ژنو ‪ 2‬بگيرند و هم‬
‫مي‌خواهند اين اجالس موفق نباشد و به خاطر همين‬
‫اصرار مي‌كند كه ايران در اجالس ژنو ‪ 2‬حضور نداشته‬
‫باش��د‪ .‬مرضيه افخم‪ ،‬سخنگوي وزارت امورخارجه نيز‬
‫در نشس��ت خبري خود مطرح ساخت كه ما هيچ‌گاه‬
‫متقاضي ش��ركت در ژنو ‪ 2‬نبوده‌اي��م‪ ....‬صريحا اعالم‬
‫كرده‌ايم كه پيش‌ش��رطي را نمي‌پذيريم‪ .‬پس گرفتن‬
‫اين دعوت تحت فشارها جاي تاسف دارد و بان‌كي‌مون‬
‫مي‌توانست داليل واقعي پس گرفته شدن دعوت را اعالم‬
‫كند‪ .‬جن ساكي‪ ،‬سخنگوي وزارت امورخارجه آمريكا نيز‬
‫تاكيد كرد ما اميدواريم كه به دنبال اعالم خبر اين (لغو‬
‫دع��وت از ايران) همه طرف‌ها اكنون بتوانند به تمركز‬
‫روي وظيفه‌اي كه پيش‌رو دارند‪ ،‬بپردازند يعني پايان‬
‫دادن به درد و رنج مردم سوريه و آغاز پروسه‌اي براي‬
‫انتقال سياسي كه بايد مدت‌ها پيش در اين كشور انجام‬
‫مي‌شد‪.‬اما چنين نشد و مذاكرات بي‌نتيجه به پايان رسيد‪.‬‬
‫ایران‬
‫گفت كه مرگ بر آمريكا آيه قرآن نيس��ت كه هميشه سر‬
‫داده ش��ود‪ .‬همان‌طور ك��ه در آن روزها با روس‌ها برخورد‬
‫كرديم و ديگر شعار نداديم با آمريكا نيز همان‌طور برخورد‬
‫مي‌كنيم‪ .‬همچنين وي گفت‪« :‬بايد با لبخندهاي سياسي‬
‫اين مشكالت را حل كرد تا‪ ...‬آمريكا نيز تحريم‌هايش را عليه‬
‫مردم ايران كم كند‪.‬‬
‫عالءالدينبروجردي‪،‬رييسكميسيونامنيتمليمجلس‬
‫نيز بيان كرد كه اگر آقاي روحاني پيشنهاد رييس‌جمهور‬
‫آمري��كا را پذيرفت به اين عل��ت بود كه بيش از اين ضربه‬
‫حيثيتي به آمريكا وارد نشود‪.‬‬
‫علي الريجاني‪ ،‬رييس مجلس نيز در نشست مشترك‬
‫با حسن روحاني‪ ،‬از او بابت موضع‌گيري‌ها‪ ،‬سخنان و بابت‬
‫حضور مقتدرانه‪ ،‬مالقات‌ها و گفت‌وگوهايش در س��فر به‬
‫نيويورك قدرداني كرد‪.‬‬
‫ام��ا در كنار تمام اينها نزديك به يكصد نفر از مخالفان‬
‫مواضع و مذاكرات آقاي روحاني از بس��يج دانش��جويي كه‬
‫در فرودگاه تجمع كرده بودند به تظاهرات و سر دادن شعار‬
‫پرداختند‪ .‬در جريان اين تظاهرات‪ ،‬يكي از معترضان به سمت‬
‫خودروي آقاي روحاني لنگه كفش پرتاب كرد‪.‬‬
‫روزنامه كيهان هم مكالمه روس��اي جمهور دو كشور را‬
‫«تاس��فبارترين» قسمت از سفر آقاي روحاني به نيويورك‬
‫دانست‪ .‬حميد رسايي‪ ،‬نماينده مردم تهران در مجلس در‬
‫اين باره گفت كه اين مكالمه از س��وي رسانه‌هاي خارجي‬
‫«تس��ليم ايران اس�لامي و ضعف و ناچاري ناشي از فشار‬
‫تحريم‌ها» تلقي شده است‪.‬‬
‫اين مكالمه البته واكنش‌هاي خارجي‌ها را نيز به همراه‬
‫روزنامه وال‌استريت‬
‫ژورنال نوشت مكالمه‬
‫داش��ت‪ .‬عبداهلل گل‪ ،‬رييس‌جمهور تركيه از تماس تلفني‬
‫تلفني ‪ ۱۵‬دقيقه‌اي روحاني‬ ‫رييس‌جمهور جديد ايران؛ حسن روحاني و باراك اوباما ابراز‬
‫و اوباما كه نخستين در‬ ‫خرسندي كرد‪ .‬روزنامه وال‌استريت ژورنال نوشت مكالمه‬
‫نوع خود پس از بيش از ‪۳۰‬‬ ‫تلفني‪ ۱۵‬دقيقه‌اي روحاني و اوباما كه نخستين در نوع خود‬
‫سال بود‪ ،‬صرفا درخصوص‬ ‫پس از بيش از‪ ۳۰‬سال بود‪ ،‬صرفا درخصوص برنامه هسته‌اي‬
‫برنامه هسته‌اي ايران‬ ‫ايرانبود‪.‬نيويورك تايمزنوشت‪،‬حسنروحانيباترجيحدادن‬
‫بود‪ .‬نيويورك تايمز‬
‫تماس تلفني نسبت به مالقات رو در رو‪ ،‬از ايجاد يك تصوير‬
‫نوشت‪ ،‬حسن روحاني با‬
‫ترجيح دادن تماس تلفني‬ ‫مشكل‌آفرين سياسي از خودش با اوباما كه به تهييج و نگراني‬
‫نسبت به مالقات رو در‬ ‫افراطي‌ها در ايران مي‌انجامد‪ ،‬جلوگيري كرد‪.‬‬
‫رو‪ ،‬از ايجاد يك تصوير‬ ‫لس‌آنجلستايمزهمنوشتپسازمكالمهتلفنيروحاني‬
‫مشكل‌آفرين سياسي از‬ ‫و اوباما هر دو آنها در كشورشان با فشار و انتقاد مواجه شدند‪.‬‬
‫خودش با اوباما كه به‬
‫اين رس��انه اضافه كرد حس��ن روحاني در تهران با تشويق‬
‫تهييج و نگراني افراطي‌ها‬
‫موافقانوهمچنينمخالفانيكهبهويتخم‌مرغپرتابكردند‪،‬‬
‫در ايران مي‌انجامد‪،‬‬
‫جلوگيري كرد‪.‬‬ ‫مواجه شد‪ .‬در آمريكا نيز كنگره از خود واكنشي خاموش و‬
‫لس‌آنجلس تايمز هم‬ ‫محتاطانه به عنوان پاسخي ديپلماتيك ارايه داد‪.‬‬
‫نوشت پس از مكالمه‬ ‫„ „ ايران و سوريه‬
‫تلفني روحاني و اوباما هر‬ ‫شكي نيس��ت ايران كشوري تاثيرگذار در منطقه به‬
‫دو آنها در كشورشان با‬
‫حساب مي‌آيد و اكنون كه كشور سوريه با مشكالتي دروني‬
‫مواجه شده نقش ايران در جهت رفع آن را نمي‌توان ناديده‬
‫گرفت‪ .‬البته تاريخچه روابط ايران و سوريه را مي‌توان از‬
‫سال ‪ ۱۹۴۶‬برشمرد‪ .‬زماني كه سوريه به استقالل رسيد‬
‫و ايران بالفاصله اين استقالل را پذيرفت و اقدام به تاسيس‬
‫كنسولگري خود در اين كشور كرد‪ .‬در اين دوران با وجود‬
‫حكومت‌هايي با ديدگاه‌هاي متفاوت زمامدار دو كش��ور‪،‬‬
‫روابط و همكاري‌هاي مناسبي برقرار بود كه ناشي از وجود‬
‫يك دشمن مش��ترك به نام رژيم بعث عراق بوده است‬
‫اما بعد از انقالب اسالمي در ايران دشمن مشترك رژيم‬
‫صهيونيستي شد‪ .‬بر همين اساس ايران و سوريه در سال‬
‫‪ ۲۰۰۶‬اقدام به امضاي يك تفاهمنامه نظامي كردند كه‬
‫بر پايه آن همكاري‌هاي نظامي دريايي اين دو كشور در‬
‫درياي مديترانه گسترش خواهد يافت‪.‬‬
‫ب��ا باال گرفت��ن اعتراض��ات مردمي در جه��ان عرب‪،‬‬
‫تظاهرات‌هايي نيز در شهرهاي مختلف سوريه نظير حمات‪،‬‬
‫جبله‪ ،‬دمشق‪ ،‬الذقيه‪ ،‬درعا و حمص به وقوع پيوست كه در‬
‫سه شهر حمص‪ ،‬درعا و حماه شديدتر بود‪ .‬بشار اسد در ابتدا‬
‫يداد‪ .‬اما‬
‫در مورد اين اعتراضات در رسانه‌هاي سوريه نظري نم ‌‬
‫پس از مدتي به مصاحبه با رسانه‌هاي دولتي سوريه پرداخت و‬
‫علتايناعتراضاتدرسوريهرارژيمصهيونيستيدانست‪.‬وي‬
‫اعالم كرد كه با اقتدار در برابر اين توطئه‌ها مي‌ايستد‪.‬‬
‫مقام معظم‌رهبري در رابطه با مساله و موضع جمهوري‬
‫ايران با رييس‌جمهور آمريكا بود و به نوعي نخستين تماس‬
‫شفاهي مقام‌هاي ارشد جمهوري اسالمي ايران با مقام‌هاي‬
‫ارشد آمريكايي به شمار مي‌رفت‪ ،‬در رسانه‌هاي داخل و خارج‬
‫از ايران انعكاس شديدي داشت‪.‬‬
‫روزنامه تهران امروز نوش��ت روحاني انجام گفت‌وگو را‬
‫به درخواس��ت طرف آمريكايي دانسته اين در حالي است‬
‫كه طرف آمريكايي هم گفته درخواست گفت‌وگو از جانب‬
‫ايران بوده است‪.‬‬
‫اما حسن روحاني در اين رابطه گفت بحث اين بود كه من‬
‫در روز جمعه وقتي مي‌خواهم بيايم آقاي اوباما تماسي بگيرد‬
‫و كوتاه با يكديگر تماس تلفني داشته باشيم كه در نهايت در‬
‫لحظه حركت با اين مساله مواجه شديم و آنها زنگ زدند به‬
‫موبايل سفير ما و در لحظاتي بود كه مي‌خواستم از هتل خارج‬
‫شوم و چند دقيقه‌اي با يكديگر تلفني صحبت كرديم‪.‬‬
‫رييس‌جمه��ور درب��اره مباح��ث مطرح ش��ده در اين‬
‫گفت‌وگويتلفنيگفتبحثيكهبااوباماداشتيمبه‌طورعمده‬
‫مساله هسته‌اي بود‪ ،‬گفتيم اين مساله نه‌تنها حق مردم ايران‬
‫است بلكه غرور ملي ملت ايران است كه رييس‌جمهور آمريكا‬
‫هم عنوان كرد ما به حقوق هسته‌اي ملت ايران اذعان داريم‪.‬‬
‫وي ادامه داد‪ :‬درباره ‪ 5+1‬گفتم با دريچه‌اي كه از سوي ملت‬
‫ايران ايجاد شده بايد از اين فرصت استفاده و در اين مساله‬
‫تسريع كرد كه رييس‌جمهور آمريكا گفت من به وزير خارجه‬
‫دستور مي‌دهم كه در اين امر تسريع داشته باشد‪.‬‬
‫عمده بحث ما اين بود كه در بحث هسته‌اي با سرعت‬
‫بيشتري عمل كنيم‪ .‬باراك اوباما پس از اين تماس از طريق‬
‫يكبرنامهتلويزيونيگفت‪:‬هميناالنمنباپرزيدنتروحاني‪،‬‬
‫رييس‌جمهور ايران تلفني صحبت كردم‪ .‬گفت‌وگوي ما در‬
‫رابطه با اقدامات و تالش‌هاي جاري درخصوص رسيدن به‬
‫توافق در زمينه برنامه هسته‌اي ايران بود‪.‬‬
‫حس��ن روحاني نیز گفته‌بود که در اين رابطه تلفني‬
‫با آقاي اوباما صحبت كردم و اين رابطه دو ملت مي‌تواند‬
‫آغازي براي راه طوالني باشد كه پيش‌رو داريم‪ .‬البته همه‬
‫مسايل ما با غرب با يك تلفن يا يك جلسه حل نمي‌شود‪.‬‬
‫از هم��ان نامه اول��ي كه آقاي اوباما بعد از انتخابات براي‬ ‫‪4‬‬
‫من نوش��ت و انتخابات را به من تبريك گفت و مسايل‬
‫ديگ��ري كه در نامه مطرح كرده بود در همان نامه لحن‬
‫عوض شده بود و اين تلفن كامال مشهود است كه لحن‬
‫تغيير يافته است‪ .‬اوباما در اين تلفن به من گفت كه ما‬
‫در داخل مش��كالت فراواني داريم و ش��ما هم در داخل‬
‫ايران مش��كالت فراواني داريد بنابراين ما بايد فكر كنيم‬
‫چگونه از اين مشكالت عبور كنيم‪ .‬حسن روحاني تاكيد‬
‫كرد اوباما در اين تلفن هم گفت كه هم شما در سخنراني‬
‫تاكيد كرديد كه دنبال سالح هسته‌اي نيستيد و هم مقام‬
‫رهبري در ايران گفتند توليد سالح از لحاظ شرعي حرام‬
‫است بنابراين راه باز است تا به نتيجه برسد اما مردم ما‬
‫بايد بدانند مسايل سياست خارجه پيش‌رو يك راه هموار‬
‫نيست بلكه راه دشواري پيش‌رو داريم و نمي‌شود مشكالت‬
‫‪ 8‬يا ‪ 10‬ساله را طي ‪ 10‬روز حل و فصل كرد‪ .‬به نظر من‬
‫در مس��اله ايران و آمريكا ما مسايل بسيار فراواني داريم‬
‫و در اين تلفن به آقاي اوباما گفتم ‪ ۳۵‬سال گذشته بين‬
‫ايران و آمريكا فضاي بسيار تاريكي وجود دارد و مردم ما‬
‫ویژه نامه‬
‫در موارد مختلف با اعمال آمريكا مخالف بودند و مساله‬
‫ايران و آمريكا مس��اله‌اي نيست كه در كوتاه‌مدت قابل‬
‫حل باشد و او هم در جواب گفت كه من هم گفته‌ام اين‬
‫يك‌شبه حل نمي‌شود و نياز به زمان داريم‪.‬‬
‫پس از بازگشت حسن روحاني به ايران و هنگام خروج از‬
‫فرودگاه مهرآباد‪ ،‬عده‌اي از موافقان او به تظاهرات و سر دادن‬
‫شعارپرداختند‪.‬همچنينويدرفرودگاهمهرآبادموردپيشواز‬
‫برخي مقامات دولتي قرار گرفت‪ .‬گروهي نيز كه به پيشواز‬
‫آقاي روحاني رفته بودند‪ ،‬گوسفند قرباني كرده و شعارهايي‬
‫در همراهي با هيات ايراني س��ر‌دادند‪ .‬پيشوازكنندگان با‬
‫پالكاردهاي��ي به رنگ بنفش مبني بر موفقيت‌آميز بودن‬
‫س��فر رييس‌جمهور در دست داشتند و ش��عار «روحاني‬
‫متش��كريم»‪« ،‬درود بر روحاني» و «آري براي تو‪ ،‬نه براي‬
‫جنگ» سر دادند‪.‬‬
‫در همين خصوص‪ ،‬محمدتقي رهبر امام جمعه اصفهان‬

‫گرفت‌‪ .‬درحالي كه ‪ ۵۹‬نفر از نمايندگان اين طرح را امضا كرد‌ه بودند اما‬
‫دو فوريت و حتي يك فوريت اين طرح در جلسه علني راي نياورد و در‬
‫نهايت فوريت طرح تصويب نشد‌‪.‬‬
‫در اين طرح توسعه فضاي سبز و استاندارد‌سازي صنايع و خودرو‌ها‬
‫منظور ش��ده بود چراكه در تهران و هفت ش��هر صنعتي و ‪ ۲۵‬استان‪،‬‬
‫ريزگرد‌ها و آلودگي هوا‪ ،‬قدرت نفس كشيدن را از مردم گرفته است‌‪.‬‬
‫در جريان بررس��ي فوريت اين طرح ‪ ۱۱۲‬نفر از نمايندگان كه در‬
‫صحن علني حاضر بودند در راي‌گيري مشاركت نكردند و عباس فالحي‬
‫باباجان‪ ،‬عضو كميس��يون عمران همان زمان به البي‌هاي پشت پرده‬
‫برخي از وزارتخانه‌‌ها با مجلس به عنوان يكي از داليل راي نياوردن اين‬
‫طرح اشاره كرد‌‌‪.‬‬
‫„ „ جمعيت و تعالي خانواده‬
‫كار به همين جا ختم نمي‌شود و از اين موارد بسيار است‌‌‪ .‬برخي از‬
‫طرح‌هاي غيركارشناسانه نيز هستند كه از همان ابتدا با موج عظيمي از‬
‫مخالفت‌ها و انتقادات مواجه مي‌شوند‌‪ ،‬طرح جمعيت و تعالي خانواده از اين‬
‫دست طرح‌هاست كه در مرحله اعالم وصول باقي مانده است؛ طرحي كه‬
‫نتيجهتغييررويكردكشوردركنترلجمعيتوتالشبرايافزايشباروري‬
‫و جمعيت است و به اعتقاد برخي از كارشناسان حوزه زنان به ممانعت از‬
‫حضور زنان در جامعه‪ ،‬آموزش و اشتغال مي‌انجامد‌‪.‬‬
‫اين نوع خانواده اگرچه ممكن است در گذشته متناسب ويژگي‌هاي‬
‫جامعه سنتي بوده است‪ ،‬اما با پيچيدگي‌هاي جامعه فعلي ايران همخواني‬
‫ندارد و اصرار بر حفظ آن هم بر جامعه و هم بر خانواده اثرات منفي برجا‬
‫مي‌گذار‌د از اصلي‌ترين اشكاالت طرح جامع جمعيت و تعالي خانواده است‬
‫كه در ‪ ۵۰‬ماده و چهار زمينه فرهنگي‪ ،‬اجتماعي‪ ،‬سياسي و اقتصادي در‬
‫كميسيون فرهنگي مجلس به تصويب رسيد‌‪.‬‬
‫اين طرح شامل بندهايي است كه مستقيما اشتغال زنان را هدف قرار‬
‫مي‌دهد‌‪ ،‬به عنوان مثال در ماده «‪ »9‬اين طرح به صراحت بيان مي‌شود‬
‫كه در كليه بخش‌هاي دولتي و غيردولتي اولويت استخدام به ترتيب با‬
‫مردان داراي فرزند و سپس مردان متاهل فاقد فرزند و سپس زنان داراي‬
‫فرزند مي‌باشد‌‪.‬‬
‫عالوه بر اين طبق ماده «‪ »۲۸‬اين قانون زنان ش��اغل داراي فرزند‬
‫مي‌توانند با حداقل ‪ ۱۰‬سال سابقه كار مفيد بازنشسته شوند‌‌‪ .‬براساس‬
‫اين دو بند از يكسو امكان استخدام زنان بسيار محدود مي‌شود و قانونا‬
‫‪5‬‬ ‫بخش‌هاي دولتي و غيردولتي ملزم به اولويت دادن مردان براي جذب‬
‫نيروي كار خواهند بود و از سوي ديگر زمينه براي بازنشسته شدن و در‬
‫واقع خروج زناني كه هم‌اكنون ش��اغل هستند از عرصه اشتغال فراهم‬
‫مي‌شود‌‪.‬‬
‫در عين حال اشتغال زنان تا حد زيادي تحت تاثير عوامل مربوط به‬
‫ت بنابراين در جامعه‌اي كه عدم‬ ‫نظام ارزشي‪ ،‬فرهنگي و اجتماعي اس ‌‬
‫اشتغال زنان ارزش تلقي شده و خانه‌داري به عنوان وظيفه اصلي زنان‬
‫در نظر گرفته ش��ود‪ ،‬تمايل كارفرمايان براي جذب نيروي كار زن نيز‬
‫كاهش مي‌يابد‌‪.‬‬
‫„ „ حمايت از كودكان بي‌سرپرست‬
‫گاهي وقت‌ها نيز طرح‌ها و لوايح با افزودن بندي جنجالي مي‌شود‌؛‬
‫بندي كه مجلسيان براي به نتيجه رسيدن موضوع در نهايت مجبور به‬
‫حذف آن مي‌شوند و بايد پرسيد كه اين موارد از ابتدا چرا طرح مي‌شود‌‪.‬‬
‫نمونه روشن اين مساله اليحه حمايت از كودكان بي‌سرپرست بود كه با‬
‫انتقاد مردم‌‪ ،‬مسووالن‌‪ ،‬حقوقدانان و فعاالن حقوق كودك مواجه شد زيرا‬
‫در يكي از بندهاي خود امكان ازدواج با فرزندخوانده را فراهم مي‌كرد‌‌‪.‬‬
‫در نهايت با مرتفع شدن اين انتقاد و رفع ايرادات شوراي نگهبان‌‪ ،‬اليحه‬
‫مورد نظر بعد از آن همه چالش‌س��ازي در آبان‌ماه به قانون تبديل و از‬
‫ویژه نامه‬
‫سوي رييس‌جمهور ابالغ شد‌‪.‬‬
‫روحاني اين قانون را درحالي اعالم كرد كه در بند حساس آن درباره‬
‫ازدواج سرپرست و فرزندخوانده چنين آمده است‪« :‬ازدواج چه در زمان‬
‫حضانت و چه بعد از آن بين سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است مگر‬
‫اينكه دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتي سازمان‪ ،‬اين امر را به مصلحت‬
‫فرزند خوانده تشخيص دهد‌‪».‬‬
‫„ „ تعطيليپنجشنبه‌ها ‌‌و‌‪.‌.‌.‬‬
‫يكي ديگر از موضوعاتي كه مجلس را خيلي درگير كرد‌‪ ،‬مساله لغو‬
‫تعطيلي مدارس در روزهاي پنجشنبه است‌‪ .‬در دولت قبل مجلسي‌ها‬
‫زمان زيادي را براي بررسي اين موضوع صرف كردند و با نظر نمايندگان‬
‫پنجشنبه‌ها تعطيل شد اما مي‌بينيم كه با آمدن دولت جديد و انتقاد‬
‫مطرح شده بر افزايش روزهاي تعطيل اين موضوع بار ديگر مورد توجه‬
‫قرار گرفته است‌‌‪.‬‬
‫همچنین موضوع تشكيل وزارت ازدواج و طالق نيز يكي ديگر از اين‬
‫قبيل طرح‌هاي بي‌سرانجام بود‌‪.‬‬
‫مجلس‬
‫مجلس در سال ‪92‬؛‬
‫طرح‌هایي که به‌سرانجام نرسید‬
‫است‪ .‬براساس پيشنهاد اين سازمان که به كمیسيون فرهنگي مجلس‬
‫هشتم ارايه شد طرح پيشنهادي نمايندگان می بایست خواسته‌هاي اين‬
‫سازمان را تامين كند‌‪.‬‬
‫در اين ميان نمي‌توان از توسعه اختيارات سازمان صداوسيما به بخش‬
‫عمده‌اي از حوزه تولي ساير دستگاه‌هاي اجرايي از قبيل وزارت ارتباطات‬
‫و فناوري‌‪ ،‬وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي و وزارت امورخارجه چشم‌پوشي‬
‫كرد‌‌‪ .‬به‌عنوان مثال در بندهاي مختلف ماده «‪ »6‬از جمله بند «‪ »4‬طرح‬
‫ارايه شده‪ ،‬تمامي اختيارات وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات درخصوص‬
‫تولي شبكه‌هاي ارتباطي و اعمال حاكميت بر فضاي فركانسي كشور‪،‬‬
‫تمام و كمال بدون هيچ قيد و ش��رط و توضيح‪ ،‬يكجا برعهده سازمان‬
‫صداوسيما نهاده شده است‌‪.‬‬
‫با وجود عنوان طرح‪ ،‬موضوع آن ابدا محدود به راديو و تلويزيون نيست‬
‫و طي چند بند كوتاه از احكام آن‪ ،‬ده‌ها ماده قانوني مربوط به اختيارات‬
‫دس��تگاه‌هاي متولي ارتباطات‪ ،‬امنيت‪ ،‬امور خارجه و فرهنگ و ارشاد‬
‫اسالمي نسخ شده است‌‪.‬‬
‫اساسي‌ترين ايراد اين طرح آن است كه صداوسيما دستگاه متصدي‬
‫است نه متولي‪ .‬بنابراين نه‌تنها صدور مجوز توسط آن سازمان در هيچ‬
‫موردي محلي از اعراب ندارد‪ ،‬بلكه س��ازمان مزبور مكلف اس��ت براي‬
‫فعاليت‌هاي راديو و تلويزيوني خود از ضوابط و مقررات دس��تگاه‌هاي‬
‫حاكميتي از قبيل وزارت ارتباطات و فناوري اطالعات و وزارت فرهنگ و‬
‫ارشاد اسالمي تمكين كند اما در صورت تصويب اين طرح دستگاه‌هاي‬
‫نظامي‪ ،‬انتظامي و امنيتي بايد براي تجهيزات راديويي خود از سازمان‬
‫صداوسيما مجوز مي‌گرفتند و محتواي ارسال و دريافتي خود را به‌نظر‬
‫آن سازمان مي‌رساندند‪.‬‬
‫يكي ديگر از اشكاالت طرح مزبور اين بود كه گسترش حوزه تصدي‬
‫صداوس��يما از پخش راديويي و تلويزيوني به تمامي اشكال رسانه‌هاي‬
‫مكتوب و ديجيتال و سرمايه‌گذاري و توليد و توزيع فيلم‌هاي سينمايي‬
‫و احداث و بهره‌برداري از ش��هرك‌هاي سينمايي‪ ،‬سالن‌هاي سينما و‬
‫فضاهاي نمايشگاهي‌سازمان را بيش از پيش متورم و از وظيفه اصلي‬
‫دور مي‌كند‌‪.‬‬
‫اگرچه ناكامي كميسيون فرهنگي در اواخر عمر مجلس هشتم براي‬
‫به ثمر نشستن اين طرح چندان بد هم نشد‪ ،‬اما هنوز جاي سوال باقي‬
‫است كه چرا وقت و منابع كشور در مجلس شوراي اسالمي صرف بررسي‬
‫اين قبيل طرح‌ها مي‌شود‌‌‪.‬‬
‫„ „ آلودگي هو‌ا‬
‫آلودگي هواي تهران و كشور نيز از ديگر مسايلي و بحران‌هايي است‬
‫كه به نظر مي‌رسد با طرح و اليحه ‌‌و‌‪ .‌..‬حل نمي‌شود‌‪ .‬اين موضوع بعد‬
‫از سال‌ها بحث و بررسي در مجلس و ديگر سازمان‌هاي مربوطه هنوز‬
‫نتيجه عملي روشني براي مردم نداشته است‌‪ .‬بهمن‌ماه سال‪ 91‬تعدادي‬
‫از نمايندگان مجلس طرحي را براي كاهش آلودگي هواي كشور با قيد‬
‫دو فوريت تدوين كردند كه در صحن علني مجلس مورد بررسي قرار‬
‫آرزوفرشيد‪«-‬برخيمسايلدرصحنعلنيمجلسمطرحمي‌شود‬
‫كه تنها وقت مجلس را مي‌گيرد‌»؛ اين مطلب را ناصر عاشوري‌‪ ،‬نماينده‬
‫مردم فومن و شفت چندي قبل در گفت‌وگو با خانه ملت گفت‌‪ .‬بي‌شك‬
‫تذكر بجايي است كه بايد ديگر نمايندگان مجلس نيز به آن توجه كنند‬
‫زيرا وقت مجلس‌‪ ،‬وقت مردم است و اين زمان را مي‌توان بخشي از منابع‬
‫كشور محسوب كرد كه به هدر مي‌رود‌‪.‬‬
‫بد نيست اگر اين نمايندگان مردم از خود بپرسند در شرايط كنوني با‬
‫مشكالت روزافزون اقتصادي ‌‌و‌‪ .‌..‬چرا بايد به طرح‌هايي كه قابليت اجرايي‬
‫ندارند و بار مالي مضاعفي بر دوش دولت مي‌گذارند‌‪ ،‬پرداخت‌؟‬
‫„ „ انتقالپايتخت‬
‫يكي از بارزترين مصاديق اين طرح‌ها «ساماندهي و انتقال پايتخت‬
‫سياسي و اداري» است كه چندي قبل نمايندگان مجلس با كليات آن‬
‫موافقت كردند؛ طرحي كه در صورت تصويب نهايي آن بايد ظرف دو‬
‫سال طرح جامع ساماندهي و انتخاب مكان مناسب براي انتقال پايتخت‬
‫سياسي‪ -‬اداري تهيه شود‌‪.‬‬
‫انتقال پايتخت يكي از آن طرح‌هايي است كه بي‌ثمر بودن آن حتي‬
‫با يك نگاه غيركارشناسانه نيز روشن مي‌شود‌‪ ،‬اما نمايندگان مجلس با‬
‫كلياتآنموافقتكردندوعليالريجاني‌‪،‬رييسمجلسدرآخريننشست‬
‫خبري خود با رسانه‌ها در پاسخ به «جهان‌صنعت» از اين‌گونه طرح‌ها دفاع‬
‫كرد و گفت كه اين طرح با استقبال دولت نيز مواجه شده است‬
‫بي‌ترديد يكي از اصلي‌ترين مش��كالت انتقال پايتخت‌‪ ،‬انتقال نهاد‬
‫رهبري اس��ت كه در همان جلسه بررس��ي كليات مورد توجه معاون‬
‫پارلماني رييس‌جمهور قرار گرفت‌‌‪ .‬حجت‌االسالم انصاري در آن جلسه‬
‫ضمن اعالم مخالفت دولت گفت كه نمي‌توان بدون اذن رهبري درباره‬
‫پايتخت سياسي و اداري يك كشور تصميم‌گيري كرد زيرا اين مساله از‬
‫جنس تقنين نيست‪ ،‬بلكه انتقال پايتخت موضوع مهم و بزرگي از جنس‬
‫سياست‌هاي كلي نظام است و بدون استيذان و گرفتن نظر رهبري و‬
‫وضع سياست‌هاي كلي در اين رابطه امكان‌پذير نيست‌‪.‬‬
‫به گفته وی ‪ ،‬بدون اذن رهبري نمي‌ش��ود درباره استقرار نهادهاي‬
‫مختلف از جمله نهاد رهبري در مكان‌هاي ديگري تصميم‌گيري كرد‬
‫بنابراين از نظر ما اين طرح از نظر اجرايي و مالي قابليت اجرا ندارد‌‪.‬‬
‫حالبايدبهاينمساله‌‪،‬چالش‌هايديگريمثلمصونيتاززلزله‌‪،‬تامين‬
‫آب‌‪ ،‬محدوديت منابع مالي براي فراهم كردن زيرساخت‌ها در استاني غير‬
‫از تهران‌‪ ،‬انتقال كاركنان وزارتخانه‌ها‌‪ ،‬سازمان‌ها ‌‌و‌‪ .‌..‬را افزود‌‪.‬‬
‫„ „ نظارت بر صداوسيما‬
‫برخي از طرح‌ها نيز هستند كه مدت زيادي از اعالم وصول آنها گذشته‬
‫و هنوز به نتيجه نرسيده‌اند‌‪ .‬طرح اداره و نظارت بر سازمان صداوسيما يكي‬
‫از آنهاست كه آبان‌ماه سال‪ 90‬در كميسيون فرهنگي مجلس بررسي شد‬
‫و هنوز در مرحله اعالم وصول باقي است‌؛ طرحي كه نگاهي گذرا به ايرادات‬
‫و اشكاالت آن روشن مي‌كند چرا تاكنون به نتيجه نرسيده است‌‌‪.‬‬
‫برخی معتقدند اين طرح نوعي زياده‌خواهي س��ازمان صداوسيما‬

‫تو‌گو با عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس‪:‬‬
‫منابع خزانه خط قرمز است‬
‫كه سياس��ت كلي آن توسط مقام معظم رهبري‬
‫مشخص شده و مجريان بايد از آن اطاعت كنند‌‪.‬‬
‫انتق��ادات بايد واقع‌بينانه و منصفانه باش��د‪ ،‬اگر‬
‫كس��ي خارج از انصاف حرف��ي بزند و واقع‌بيني‬
‫نداشته باشد نش��ان از اين دارد كه فاقد انصاف‬
‫اس��ت‌‪ .‬در واقع نقد بايد مستند و مستدل مورد‬
‫بحث قرار گيرد‌‪.‬‬
‫االن اصالح قانون مالياتي كش��ور در دس��تور‬
‫كار مجل��س قرار دارد و با وجودي كه به ميان‬
‫كشيدن اين موضوع حركت خوبي است‌ اما دير‬
‫ش��روع شد‌‪ .‬اهميت موضوع فوق از آن جا ناشي‬
‫مي‌ش��ود كه در ح��ال حاضر با مش��كل فروش‬
‫نفت روبه‌رو هس��تيم به همين دليل اين مساله‬
‫مي‌تواند يكي از راه‌هايي باشد كه سبب برگشت‬
‫رونق به توليد ش��ود‌‪ .‬بسياري از كشورهايي كه‬
‫وارد‌كننده انرژي به حس��اب مي‌آيند از اقتصاد‬
‫پررونق��ي برخوردارند‪ ،‬بايد دي��د آنها چه كاري‬
‫انجام مي‌دهند‌‪.‬‬
‫اگ��ر ناديده انگاري به كار گرفته ش��ود مردم‬
‫واكنش نش��ان مي‌دهند بر همين اساس من با‬
‫س��ياه‌نمايي مخالف هس��تم زيرا از آنجا كه كار‬
‫اجرايي انجام داده‌ام مي‌دانم تا چه اندازه سخت‬
‫و سنگين است و مسووالن را كامال درك مي‌كنم‬
‫اما آنها پشتوانه‌هاي قوي دارند (مردم‌‪ ،‬مجلس و‬
‫نخبگان) كه مي‌توانند با تكيه بر همين پشتوانه‌ها‬
‫بر مشكالت غلبه كنند‌‪.‬‬
‫به عبارتي ديگر كارهايي كه بر سر آن اجماع‬
‫ملي وجود دارد هم��ه وظيفه خود مي‌دانند كه‬
‫براي به ثمر نشستنش دست به دست هم دهند‬
‫اما اقدامات دولت نبايد حاشيه داشته باشد‌‪.‬‬
‫„ „آق�اي روحاني ت�ازه در ابتداي كار قرار‬
‫دارد ام�ا تذكرات و س�وال‌هاي فراواني از‬
‫دولت او مي‌ش�ود و در اين ارتباط نام‌هايي‬
‫كه معموال پاي ثابت در اين موارد هس�تند‬
‫مدام در حال تكرار شدن است شما هم يكي‬
‫از همين افراد هستيد؟‬
‫در مجل��س هي��چ ح��زب ي��ا فراكس��يوني‬
‫حاكم نيس��ت‌‪ .‬س��اختار و جوهره قانون اساسي‬
‫نماينده محور اس��ت بنابراين هيچ فراكس��يوني‬
‫مي‌فرستاد‪ ،‬زيرا مي‌دانيد كه مشكالت اقتصادي‬
‫بر مجلس تس��لط ندارد بنابراين در راي‌گيري‌ها‬
‫مي‌بيني��م كه اص�لاح طلب‌ها به هم��ان اندازه‬
‫اصولگراه��ا حق راي و اظهارنظ��ر در موافقت و‬
‫مخالفت دارند و اينكه گفته مي‌شود در مجلس‬
‫ع��ده‌اي نشس��ته‌اند تا چوپ الي چ��رخ دولت‬
‫بگذارند امكانش وجود ندارد و اين حرف اساس��ا‬
‫درس��ت نيس��ت از طرف ديگر بايد به اين نكته‬
‫اشاره كرد كه هركدام از اعضاي خانه ملت خود‬
‫را يك نماينده تمام‌عيار مي‌بينند و دوست ندارند‬
‫كسي موضوعي را برايشان دستوري كند‌‪.‬‬
‫„ „اينكه در يكي از جلس�ات مجلس طرح‬
‫سوال از وزير مطرح مي‌شود از قبل درباره‬
‫آن هماهنگي صورت نمي‌گيرد‌؟‬
‫مجلس‬
‫گف ‌‬
‫‪6‬‬
‫اقدامات پيش آمده در دولت محترم دقت شود‪،‬‬
‫متوجه خواهيد ش��د همان‌طور كه مقام معظم‬ ‫تمام اين انتقادات‬ ‫مژگان فرجي ‪ -‬جواد كريمي‌قدوسي‌‪ ،‬نماينده‬
‫رهبري فرمودند دغدغه مجلس مس��ايل اصلي‬ ‫از سر دلسوزي‬ ‫حوزه انتخابيه مش��هد و كالت و عضو كميسيون‬
‫كش��ور اس��ت‪ ،‬به عبارتي ديگر توق��ع داريم كه‬
‫براي نظام مطرح‬ ‫امنيت ملي و سياس��ت خارجي در دوره هشتم‬
‫مي‌شود زيرا مجموعه‬ ‫ب��ود كه همين ح��وزه انتخابيه و كميس��يون را‬
‫دولت براس��اس ش��عارهايي كه هنگام تبليغات‬ ‫نظام از نظر بنده‬
‫انتخابات رياس��ت جمهوري مط��رح كرد‪ ،‬عمل‬ ‫ب��راي دوره نه��م ني��ز حفظ ك��رد‌‪ .‬وي با وجود‬
‫محترم هستند و‬
‫كند‌‪ ،‬پس اگر به توافقات ژنو نقد مي‌شود به اين‬ ‫همه مسوولند تا به‬
‫آنكه معتقد اس��ت نماينده‌اي مستقل به حساب‬
‫دليل اس��ت كه دولت بايد اولويت كارهاي خود‬ ‫وظايف خود عمل‬ ‫مي‌آيد و وابسته به هيچ حزب و جبهه‌اي نيست‬
‫را به جاي مذاكرات به برطرف كردن مش��كالت‬ ‫كنند‌‪ ،‬وظيفه‌اي كه‬ ‫اما موضع‌گيري‌هايش نشان از نزديكي فكري او‬
‫توليد‌‪ ،‬ايرادهايي كه در س��اختار مالياتي وجود‬
‫سياست كلي آن‬ ‫به جبهه پايداري دارد‌‪.‬‬
‫توسط مقام معظم‬ ‫كريمي‌قدوس��ي از زم��ان آغاز ب��ه كار دولت‬
‫دارد‌‪ ،‬نظ��ام حاكم بر بانك‌ه��ا و نواقص مهم در‬ ‫رهبري مشخص‬
‫صادرات و واردات مي‌داد‌‪.‬‬ ‫يازدهم تا به امروز در صف اول مخالفان عملكرد‬
‫شده و مجريان‬
‫توق��ع بود كه دول��ت آقاي روحان��ي در اين‬ ‫بايد از آن اطاعت‬
‫دولت قرار داش��ت و در زمان اخذ راي اعتماد به‬
‫زمينه‌ه��ا چن��د اليح��ه ج��ان دار ب��ه مجلس‬ ‫كنند‌‪ .‬انتقادات بايد‬ ‫وزرا در مجل��س با بس��ياري از آنان به مخالفت‬
‫واقع‌بينانه و منصفانه‬ ‫پرداخ��ت‌‪ .‬وي همچنين درخص��وص توافقنامه‬
‫ویژه نامه‬
‫‪ 20‬درصدش به تحريم‌ها مربوط مي‌شود و مابقي‬
‫باشد‪ ،‬اگر كسي خارج‬ ‫ژنو نظ��ر مخالف خود را بارها ب��ه تندي مطرح‬
‫از انصاف حرفي بزند‬ ‫كرد و گفت كه اين مذاكرات به نتيجه نمي‌رسد‬
‫به دليل مشكالت ساختاري به وجود آمده است‪،‬‬ ‫و واقع‌بيني نداشته‬
‫بنابراين دولت مي‌توانس��ت با فرستادن لوايح به‬ ‫و به دولت نيز هش��دار داده ت��ا از خطوط قرمز‬
‫باشد نشان از اين‬
‫خانه ملت از نمايندگان درخواست كند به سرعت‬ ‫دارد كه فاقد انصاف‬
‫عبور نكند‌‪.‬‬
‫اينها را به قانون مبدل كنند و اعالم مي‌كرد كه‬ ‫است‌‪ .‬در واقع نقد‬ ‫روزنام��ه جها ن‌صنع��ت در ارتب��اط ب��ا‬
‫به وظيفه‌ام عمل كرده‌ام و شما هم (نمايندگان)‬ ‫بايد مستند و مستدل‬ ‫موضع‌گيري‌ه��اي کریمی قدوس��ی درخصوص‬
‫اين كار را انجام دهيد‌‪ .‬اگر چنين روي مي‌داد ما‬
‫مورد بحث قرار گيرد‬ ‫دولت به گفت‌وگو با وی پرداخت‪.‬‬
‫در مذاكرات ژنو به جاي امتيازدهي‌‪ ،‬بيشترامتياز‬ ‫ش�ما يكي از نمايندگاني هس�تيد كه در‬
‫مي‌گرفتيم‌‪.‬‬ ‫جهت برطرف كردن نواقص دولت انتقادهاي‬
‫كامال مش��خص اس��ت كه تمام اين انتقادات‬ ‫تندي نس�بت ب�ه آن داري�د‪ ،‬برخي چنين‬
‫از س��ر دلس��وزي براي نظام مطرح مي‌شود زيرا‬ ‫رفت�اري را سياس�ي كاري مي‌دانند‌‪ ،‬قبول‬
‫مجموعه نظام از نظر بنده محترم هستند و همه‬ ‫داريد؟‬
‫مسوولند تا به وظايف خود عمل كنند‌‪ ،‬وظيفه‌اي‬ ‫اگر به تذكرات و مواضع بنده نسبت به برخي‬

‫همين امروز كه براي مصاحبه آمديد بر سر اين‬
‫قضيه بحث بود آقاي حداد عادل يك ش��خصيت‬
‫فرهنگ��ي و فرهيخته اس��ت و خيلي هم جناحي‬
‫نيس��ت و معت��دل به نظر مي‌آي��د در نطق پيش‬
‫از دس��توراتش از تيتر برخي روزنامه‌ها به خاطر‬
‫بركناري فرهاد رهبر از رياس��ت دانش��گاه تهران‬
‫انتق��اد كرد‌‪ .‬االن از زماني ك��ه آقاي فرهاد رهبر‬
‫بركنار شده اساتيد نسبت به اين اقدام دولت و به‬
‫خاطر اتخاذ رفتاره��اي افراطي تهديد و اعتراض‬
‫مي‌كنند‌‪.‬‬
‫مركز قدرت جمهوري اسالمي در دانشگاه است‌‪.‬‬
‫ب��ه هر حال قبل از راي اعتماد به آقاي فرجي‌دانا‬
‫با او صحبت ش��د كه دانش��گاه باي��د فضايي آرام‬
‫داشته باشد‌‪.‬‬
‫االن اين دانشگاه است كه بايد اقتصاد مقاومتي‬
‫را علم��ي كند تا به اجرا درآي��د‌‪ .‬كارفوق بايد در‬
‫محيطي علمي و آرام صورت گيرد‌‪.‬‬
‫„ „به هر حال وزير اين حق را دارد كه رييس‬
‫دانشگاه يا معاونان خود را انتخاب كند وقتي‬
‫به خاط�ر اين چيزه�ا به اس�تيضاح تهديد‬
‫مي‌شود‪ ،‬اين خود بحران آفريني نيست‌؟‬
‫همان‌ط��ور كه مط��رح كردم كابين��ه را وقتي‬
‫رييس‌جمه��ور انتخاب كرد از مجلس راي اعتماد‬
‫مي‌گيرد و هر لحظه بر كارش��ان نظارت مي‌شود‬
‫البت��ه كه يك وزير ح��ق دارد افرادي را كه خود‬
‫مي‌شناسد براي همكاري انتخاب كند ولي يك اما‬
‫و اگرهايي هم وجود دارد‌‪.‬‬
‫با توجه به اين مسايل به احتمال زياد وزير علوم‬
‫استيضاح مي‌شود و اين استيضاح راي هم خواهد‬
‫آورد‌‪ .‬حتي زماني هم كه فرجي‌دانا به عنوان وزير‬
‫‪7‬‬
‫پيش��نهادي به مجلس معرفي شد اگر دفاع حداد‬
‫عادل نبود راي الزم را به دس��ت نمي‌آورد‌‪150 .‬‬
‫نماينده پس ازبرخي انتصابات در وزارت علوم در‬
‫نامه‌اي به رييس‌جمهور نس��بت به شيوه مديريت‬
‫د اما در‬ ‫را برطرف كن ‌‬
‫وزير علوم ابراز نگراني كردند‪.‬‬
‫„ „چه زماني استيضاح انجام مي‌شود‌؟‬
‫صحبت بود كه به سرعت اين كار صورت گيرد‬
‫احتم��اال قبل از س��ال جديد اعالم مي‌ش��ود اما‬
‫استيضاح به سال آينده موكول خواهد شد‌‪.‬‬
‫„ „چه انتظاري از دولت داريد؟‬
‫درست نباشد مجبور‬
‫مهم‌ترين انتظار ما از دولت اين است كه توليد‬
‫و اشتغال را درداخل رونق دهد بحث ماليات‌ها و‬
‫ساختار بانك‌ها بايد سامان داده شود نه از ناحيه‬
‫كارمن��دان و افرد عادي بلكه از كس��اني كه بايد‬
‫ماليات بپردازند‌‪ ،‬گرفته شود كه معموال اين گروه‬
‫ماليات هم نمي‌دهند‌‪.‬‬
‫ویژه نامه‬
‫بايد پايه‌هاي آن آماده‬
‫پي��ش از اين هم مطرح كرده‌ام ‪ 9‬س��لطان در‬
‫كشور هس��تند كه انحصار كاالهاي اساسي را در‬
‫دست دارند و بايد وضعيتشان رسيدگي شود‌‪ .‬دولت‬
‫در زميه نقص قواني��ن درتوليد اليحه به مجلس‬
‫بدهد م��ا در برخي جاها خيلي عق��ب افتاده‌ايم‪.‬‬
‫انتظار مي‌رود دولت با لوايح خود اين مش��كالت‬
‫را برطرف كند‌ اما در كمال تاس��ف دولت در ابتدا‬
‫گفت كه با مذاكره مشكالت را حل مي‌كنيم‌‪ ،‬غافل‬
‫بود از اينكه وقتي پايه‌هاي اقتصادي درست نباشد‬
‫مجب��ور به امتيازدهي خواهيد ش��د‌‪ .‬ما از طريق‬
‫توريسم مذهبي و درماني مي‌توانيم ثروت بسياري‬
‫داخل كشور آوريم متاسفانه بايد پايه‌هاي آن آماده‬
‫باشد كه نيست‌‪.‬‬
‫مجلس‬
‫مطلع شويم مجلس در كار اجرايي دخالت مي‌كند‬
‫در برابر آن مي‌ايستم‌‪ .‬به هيچ وجه چنين مواردي‬
‫تحمل نمي‌شود اما در كنار اين بحث بايد اشاره‬
‫شود كه صالحيت رييس‌جمهور را مجلس تاييد‬
‫مي‌كند و حتي مي‌تواند او را بركنار كند‌‪.‬‬
‫„ „با اين حس�اب مهم‌ترين نگراني‌تان در‬
‫اين دولت چيست‌؟‬
‫در ابتداي پاسخ به اين سوال بايد مطرح كنم‬
‫كه از ورود دولت به بحث اقتصاد مقاومتي تشكر‬
‫مي‌كنم هر قدمي كه بخواهد در اين زمينه بردارد‬
‫ما با تمام توان پشت‌سرش ايستاده‌ايم اما دولت‬
‫نبايد دس��ت‌هايش را در مذاكرات پايين بياورد‬
‫زيرا اگر اين اتفاق بيفتد دشمن شروع به تهديد‬
‫خواهد كرد‌‪ .‬آقاي روحاني و ظريف همتاي اوباما‬
‫و كري هس��تند بنابراين بايد با ادبيات خودشان‬
‫پاس��خ آنها را بدهند‌‪ .‬راه اعتمادس��ازي كه غرب‬
‫به دنبال آن اس��ت اين نيس��ت ك��ه تمام مراكز‬
‫هس��ته‌اي را ببنديم‌‪ .‬فتواي مقام معظم رهبري‬
‫باالترين سند در اين رابطه است بنابراين غربي‌ها‬
‫به دنبال چيزهاي ديگري هستند‌‪.‬‬
‫„ „شما فكر نمي‌كنيد كه چنين رفتار كردن‬
‫سبب خدش�ه وارد كردن به رابطه دولت و‬
‫انتظار ما از دولت‬
‫اين است كه توليد و‬
‫مجلس مي‌شود‌؟‬
‫اشتغال را درداخل رونق‬ ‫به نظر مي‌رس��د بايد دولت و مجلس بيشتر با‬
‫دهد بحث ماليات‌ها‬ ‫هم به گفت‌وگو بپردازند تا بحث‌ها بازتر شود‌‪ .‬از‬
‫و ساختار بانك‌ها بايد‬ ‫آقاي ظريف س��واالت بسياري داشتيم اما پاسخ‬
‫سامان داده شود نه‬ ‫ايشان قانع‌كننده نبود‌‪ .‬بايد شيوه‌ها تغيير كند و‬
‫از ناحيه كارمندان و‬ ‫اصالح صورت گيرد‌‪ .‬به عاقبت كار دولت و مجلس‬
‫افرد عادي بلكه از‬
‫كساني كه بايد ماليات‬
‫و آينده خوشبين هستم‌‪.‬‬
‫بپردازند‌‪ ،‬گرفته شود‬ ‫„ „به مذاكرات خوشبين هستيد‌؟‬
‫كه معموال اين گروه‬ ‫خير به اين مساله خوشبين نيستيم و نخواهيم‬
‫ماليات هم نمي‌دهند‬ ‫بود‌‪ .‬اينها (غربي‌ها) با اسالم كار دارند‪ .‬مقام معظم‬
‫انتظار مي‌رود دولت با‬ ‫رهب��ري مي‌فرمايند‪ :‬دش��مني آمري��كا هيچ‌گاه‬
‫لوايح خود اين مشكالت‬ ‫تبديل به دوس��تي با انقالب نخواهد شد؛ منطق‬
‫كمال تاسف دولت‬
‫ايران هم منطق اس�لام است ما در عصر چالش‬
‫در ابتدا گفت كه با‬ ‫منطق‌ها قرار داريم‌‪.‬‬
‫مذاكره مشكالت را‬ ‫„ „آقاي الريجاني و ابوترابي تلويحا مطرح‬
‫حل مي‌كنيم‌‪ ،‬غافل‬ ‫كردن�د كه تي�م مذاكره‌كنن�ده الزاما نبايد‬
‫بود از اينكه وقتي‬ ‫درخصوص مذاكرات با مجلس�ي‌ها صحبت‬
‫پايه‌هاي اقتصادي‬ ‫كند‌؟‬
‫به امتيازدهي خواهيد‬
‫البته آقاي الريجاني در جلسه غيرعلني چند‬
‫شد‌‪ .‬ما از طريق‬ ‫روز پي��ش هم مطالبي را مطرح ك��رد اما اينكه‬
‫توريسم مذهبي و‬ ‫نماينده‌ها سوال كنند اصل قانون اساسي است‌‪.‬‬
‫درماني مي‌توانيم‬ ‫„ „دولت آقاي خاتمي به داش�تن هر ‪ 9‬روز‬
‫ثروت بسياري داخل‬ ‫يك بحران معروف شده است نگراني وجود‬
‫كشور آوريم متاسفانه‬ ‫دارد كه اين ش�رايط براي آقاي روحاني هم‬
‫باشد كه نيست‬
‫پيش بيايد‌؟‬
‫قطعا فضاي دوران آقاي خاتمي تكرار نخواهد‬
‫ش��د البته اين ‪ 9‬روز يك بح��ران را دولت وقت‬
‫خ��ود مطرح كرد اما در آن دوران از خط قرمزها‬
‫زياد عبور مي‌شد شخصا از آنجا كه در اين سال‌ها‬
‫وظيفه اجرايي داشتم شاهد اين عبورها از خطوط‬
‫قرمز بودم‌‪ .‬اگر در اين دولت هم قرار باش��د اين‬
‫مساله تكرار شود مجلس حتما آن را با مردم در‬
‫ميان خواهد گذاشت و عكس‌العمل‌ها آن چيزي‬
‫خواهد بود كه مردم مي‌خواهند‌‪.‬‬
‫„ „ش�نيده‌ها حاكي از اين اس�ت كه وزير‬
‫عل�وم‌‪ ،‬آقاي فرجي‌دانا عمر چهار س�اله در‬
‫وزارتخانه نخواهد داشت‌؟‬
‫همان‌طور كه گفتم هيچ ارتباط تش��كيالتي‬
‫بين نمايندگان وجود ندارد نامه‌ها آورده و امضا‬
‫مي‌شود‌‪ .‬يك زماني مي‌بينيد كه درخواست ‪20‬‬
‫امضا و زمان ديگري مش��اهده مي‌شود كه با ‪10‬‬
‫امض��ا نياز دارد تا مش��كل را حل كند‌‪ .‬واقعا اين‬
‫گونه نيس��ت كه از ش��ب قبل مورد طراحي قرار‬
‫بگيرد‌‪.‬‬
‫„ „با توجه به اين گفته شما‪ ،‬مي‌توان نتيجه‬
‫گرفت كه بس�ياري از اين موارد في‌البداهه‬
‫صورت مي‌گيرد‌؟‬
‫از قب��ل هماهنگي صورت نمي‌گيرد در همان‬
‫صح��ن با ه��م صحب��ت مي‌كنيم و بع��د امضا‬
‫مي‌شود‌‪.‬‬
‫„ „با اين حس�اب اينكه برخ�ي نمايندگان‬
‫نام�ه‌اي را امض�ا مي‌كنند و پ�س از مدتي‬
‫امض�اي خود را پس مي‌گيرن�د و مي‌گويند‬
‫متن را نخوانده بودند‌‪ ،‬درست است‌؟‬
‫در موارد معدودي اين‌طور است‌‪.‬‬
‫„ „برگرديم به سوالمان‪ ،‬با توجه به اينكه در‬
‫دوره آقاي احمدي‌نژاد ما با مشكالت فراواني‬
‫روبه‌رو بوديم كه نه تنها هنوز آثارش از بين‬
‫نرفته بلكه مشاهده مي‌شود كه تاكنون هم‬
‫پرونده‌هايي مربوط به آن مقطع مورد بحث‬
‫و بررسي قرار مي‌گيرد‪.‬‬
‫اين القای ش��ما را قبول ندارم‌‪ .‬اما درخصوص‬
‫سوال‌‪ ،‬امروز ممكن اس��ت آقاي حداد عادل كه‬
‫بس��يار محترم است نظري را بيان كند كه مورد‬
‫تايي��د قرار گي��رد و در روز ديگر دقيقا برعكس‬
‫اين اتفاق بيفت ‌د زيرا قانون اساس��ي بعد از اسالم‬
‫و واليت فقيه مجلس محور است به همين دليل‬
‫امام فرمودند «مظهر قدرت شما‌‪ ،‬مجلس است»‬
‫زيرا مجل��س يعني مردم و قدرت به مردم تعلق‬
‫دارد‌‪ .‬نمايندگان سوگند خورده‌اند كه منافع مردم‬
‫را در نظ��ر بگيرن��د و از آن دف��اع كنند بنابراين‬
‫س��وال‌هايي كه از دولت فعلي مطرح مي‌ش��ود‌‪،‬‬
‫يك دهم دولت دهم هم نيست‌‪.‬‬
‫اعتقادم بر اين اس��ت كه از خط قرمزها نبايد‬
‫عبور شود‌‪ .‬بر فرض وقتي تيم دولت به ژنو براي‬
‫انجام مذاكرات مي‌رود آقاي روحاني نبايد از خزانه‬
‫خالي صحبت كند اين اظهارنظر خطر قرمز است‌‪.‬‬
‫وقتي رييس‌جمه��ور در اين رابطه صحبت كرد‬
‫يك نفر از مش��هد به من زنگ زد و گفت كه آيا‬
‫آقاي روحاني محاسن خود را رنگ مي‌كند‌؟ اگر‬
‫چنين مي‌كند به اين دليل اس��ت كه به حريف‬
‫بگويد من جوان هس��تم بر همين اساس نبايد از‬
‫خزانه خالي صحبت به ميان‌آورد‌‪ .‬حال سوال ما‬
‫اين است كه پر كردن خزانه سخت‌تر است يا پر‬
‫كردن جبهه‌هاي جنگ در زمان امام‌(ره)‪.‬‬
‫„ „اينك�ه ش�ما س�واالت زي�ادي از دولت‬
‫احمدي‌نژاد پرسيديد‌‪ ،‬درست است اما اكثر‬
‫انتقادات‌‪ ،‬تذكرات و سواالت در دوره دوم او‬
‫صورت گرفت نه دوره اول‌؟‬
‫باش��ه اما در اين دولت هيچ درخواستي هم از‬
‫هيچ وزيري نداشتيم‌‪.‬‬
‫„ „در دوره قبل داشتيد‌؟‬
‫خير من به شدت با اين مساله مخالف هستم‌‪.‬‬
‫قانون اساسي به اندازه يك خودكار قدرت اجرايي‬
‫به مجلس نداده و هيچ كجا به او تكليف نشده كه‬
‫مي‌تواند در فالن امور دخالت نمايد و هر جايي كه‬

‫جهان در سال ‪92‬؛‬
‫امسال دريغ از پارسال‬
‫اروپا نزديك كنند‪.‬‬
‫شرايط تازه روسي ‌ه به‌طور خاص با روي كار آمدن پوتين‬
‫از يك‌س��و و گس��تردگي كمي و كيفي اتحاديه اروپا‪ -‬با‬
‫پيوستن كشورهاي ش��رق قاره و برخي از جداشده‌ها از‬
‫شوروي‪ -‬از طرف ديگ ‌ر شرايط را براي برپايي نوع تازه‌اي‬
‫از «جنگ سرد» فراهم آورد‪ ،‬به‌ويژه آنكه در همين سال‌ه‌ا‬
‫آمريكا با توجه به حضور در دو جنگ پرهزينه در افغانستان‬
‫ي بخشي از توان‬ ‫و عراق و همچنين كاهش رونق اقتصاد ‌‬
‫«ابرقدرت» بودن خود را از دست داد‪.‬‬
‫„ „ اوكراين‪ ،‬جنگ در قلب اروپا‬
‫پ��س از جنگ داخلي بوس��ني در ميانه‌هاي دهه ‪90‬‬
‫ميالدي كه س��رانجام با وساطت آمريكا به پايان رسيد‪،‬‬
‫اروپا با وجود تحم��ل بحران‌هاي اقتصادي كه هنوز هم‬
‫ي‬‫به‌طور كامل تمام نشده‪ ،‬به‌گونه‌اي خاموش و زيرپوست ‌‬
‫شاهد رقابت روسيه پوتين با غرب بود تا جايي كه هرگاه‬
‫س��خن از نزديكي يكي از اقمار شوروي به ناتو يا اتحاديه‬
‫اروپا به ميان مي‌آمد‪ ،‬مسكو با حساسيت زياد واكنش نشان‬
‫مي‌داد تا جايي كه در ‪ 2008‬در آسياي ميانه و در بحران‬
‫گرجس��تان شاهد لشگركشي روسيه و جدايي بخشي از‬
‫گرجستان بوديم‪.‬‬
‫در اين رهگذر و پس از دوره جديد رياس��ت‌جمهوري‬
‫پوتين و در راستاي روياهاي مرد قدرتمند كرملين براي‬
‫زنده كردن امپراتوري تزاري‪ ،‬نگاه س��تيزه‌جويانه روسيه‬
‫نسبت به تحوالت در اقمار پيشين شوروي آشكارتر شد و‬
‫آنچه امروز تحت عنوان بحران يا باالتر جنگ اوكراين در‬
‫اروپا مي‌گذرد‪ ،‬به درستي همين طرز تفكر را نمايندگي‬
‫مي‌كند؛ شرايطي كه برخالف مورد گرجستان‪ ،‬اين بار در‬
‫ابعادي گسترده‌ت ‌ر پيامدي به شدت خطرناك‌تر را در پي‬
‫خواهد داشت‪.‬‬
‫„ „ توافق هسته‌اي ايران‪ ،‬يك نقطه روشن‬
‫سال‪ 92‬در كنار همه مشكالت ريز و درشتي كه داشت‪،‬‬
‫در كنار حكومت جنگ و مرگ و ويراني و آوارگي‪ ،‬شاهد‬
‫توافق هسته‌اي ايران با ‪ 5+1‬هم بود‪ ،‬توافقي كه با وجود‬
‫جهان‬
‫نيم��ا يوش��يج‪ ،‬پدر ش��عر نوي��ن فارس��ي مي‌گويد‪:‬‬
‫«به كجاي اين شب تيره بياويزم قباي ژنده خود را » اوضاع‬
‫كنوني جهان به درستي مصداق اين شعر است‪ :‬به هر كجاي‬
‫اين كره خالي كه بنگريم نشانه‌هايي از بحران‪ ،‬از دخالت در‬
‫امور ديگران‪ ،‬از زورگويي‪ ،‬از حق و ناحق مي‌بينيم‪.‬‬
‫هر خيري اگر نگوييم‪ ،‬متاس��فانه در سال ‪ ،92‬درصد‬
‫زيادي از خبرها با جنگ و خون و مرگ و تجاوز و قحطي‬
‫آغشته بود‪ ،‬از خاورميانه گرفته تا آفريقا‪ ،‬از آمريكاي جنوبي‬
‫تا اروپا‪ ،‬آدم‌ها به يك دليل كامال روشن‪ ،‬اما ويرانگ ‌ر يعني‬
‫دعوا بر سر قدرت به جان هم افتاده‌اند‪ .‬در اين رهگذر‪ ،‬در‬
‫س��ال ‪ ،92‬جنگ سوريه به يك رويداد عادي بدل شد تا‬
‫جايي كه ديگر كشته شدن آدم‌ها‪ ،‬از آواره شدن خانواده‌ها‬
‫خبر اول رسانه‌ها نبود‪.‬‬
‫„ „ مصر‪ ،‬همچنان نا‌آرام‬
‫آن سو‌‌تر از سوريه‪ ،‬در مصر پس از گذشت سه سال از‬
‫بركناري حسني مبارك‪ ،‬اوضاع همچنان نا‌آرام بود‌‪ .‬سال‪92‬‬
‫براي سرزمين فراعنه‪ ،‬روزها و شب‌هايي دشوار را رقم زد‪.‬‬
‫اخوان‌المسلمين كه پس از ‪ 70‬سال حضور و مبارزه آشكار‬
‫ن جايگاه خاصي نزد بسياري از مصريان به ويژه قشر‬ ‫و پنها ‌‬
‫متوسط و پايين جامعه به دست آورده بود هنگامي كه از‬
‫راه صندوق راي بر مسند قدرت نشست‪ ،‬درست اشتباهات‬
‫حكومت‌هاي يكسو‌نگر را در مصر تكرار كرد‪ 92 .‬سالي بود‬
‫كه ارتش مصر يك بار ديگ ‌ر دوري از قدرت را بر‌نتابيد و با‬
‫غير‌قانوني كردن فعاليت‌هاي اخوان‪ ،‬عصر تازه‌اي در تاريخ‬
‫معاصر مص��ر آغاز كرد؛ رويدادي كه به مصداق آتش زير‬
‫خاكس��تر‪ ،‬سرنوشت سرزمين فراعنه را دربرگرفته است‪.‬‬
‫مصر در سال ‪ 92‬با توجه به قانون اساسي جديد‪ ،‬سال ‪93‬‬
‫و انتخابات رياست‌جمهوري را انتظار كشيد؛ انتظاري كه به‬
‫نظر مي‌رسد با گزينش مرد قدرتمند كشور‪ ،‬ژنرال السيسي‪،‬‬
‫پرده اول آن فرو خواهد افتاد‪.‬‬
‫„ „ عراق و ليبي‪ ،‬ادامه ناامني‬
‫در خاورميانه به عنوان مركز بحران جهان در ‪ ،92‬به غير‬
‫از سوريه و مصر‪ ،‬اختالف كهنه اسراييل و فلسطين‪ .‬همچنان‬
‫اعت��راض و اختالف‌هاي داخلي پيش مي‌رود‪ .‬س��ال ‪92‬‬
‫براي جانشين چاوز كه از كاريزماي مرشد خود بهره نبرده‬
‫به قوت خود باقي ماند و واشنگتن با وجود تالش زياد در به‬ ‫‪8‬‬
‫تو‌گو‌هاي صلح‪ ،‬نتوانست گام مثبتي در‬ ‫سامان رساندن گف ‌‬
‫اس��ت‪ ،‬روزگار دش��واري را رقم زد‌‪ .‬مشكالت اقتصادي از‬
‫راستاي گشودن اين كالف سردرگم بردارد‪.‬‬
‫ت��ورم و بيكاري و كمبود برخي كاالهاي ضروري گرفته‬
‫آن س��و‌‌تر در همسايگي س��وريه به عراق مي‌رسيم؛‬
‫تا برخوردهاي اجتماعي و افزايش پرسرعت ناامني و قتل‬
‫س��رزميني كه پس از سقوط شادمانه صدام حسين و با‬
‫ت شرايط را براي يك درگيري و شورش داخلي‬ ‫و س��وخ ‌‬
‫وجود برداشته ش��دن دست‌هاي خونين ديكتاتور از سر‬
‫فراهم كرده است‪.‬‬
‫مردم و چند س��ال پس از خ��روج نيروهاي آمريكايي‪ ،‬با‬
‫ال در كش��ورهايي چون برزيل‪،‬‬ ‫س��ال ‪ 9‌ 2‬جدا از ونزوئ ‌‬
‫گ همچنان زندگي مي‌كند‪ .‬در سال ‪ 92‬عراق‬ ‫خون و مر ‌‬
‫بوليوي ‌و پرو هم مش��كالت اقتصادي و افزايش ش��كاف‬
‫همچنان در آتش ناامني سوخت و نشانه‌هايي هم وجود‬
‫طبقاتي باعث ش��د تا فرياد نارضايتي بخش عمده‌اي از‬ ‫خاورميانه و بخشي‬
‫ندارد كه در سال ‪ ،93‬ناامني و سوءقصد و مرگ دست از‬
‫مردم در خيابان‌ها شنيده شود‪.‬‬ ‫از آفريقا به تعبيري‬
‫سر عراق بردارد‪.‬‬
‫„ „ فروپاشي شوروي‪ ،‬آغاز جنگ سرد جديد‬ ‫كشورهاي برخوردار‬
‫خاورميانه و بخش��ي از آفريقا به تعبيري كش��ورهاي‬
‫پس از پايان جنگ جهاني دوم و تقسيم جهان به دو‬ ‫ي چون‬ ‫از بهار عرب ‌‬
‫تونس و ليبي‪ ،‬سالي‬ ‫ي چون تونس و ليبي‪ ،‬سالي پرتنش‬ ‫برخوردار از بهار عرب ‌‬
‫قطب شرق و غرب و به تبع آن پديدار شدن دو ابر‌قدرت‬
‫پرتنش و حساس را‬ ‫و حساس را پشت سرگذاشتند‌‪ .‬در اين رهگذر تنها تونس‬
‫اياالت‌متحده و اتحاد جماهير ش��وروي‪ ،‬جهان و به طور‬
‫پشتسرگذاشتند‌‪.‬‬ ‫بود كه به لطف خرد جمعي و دست كشيدن از تعصب‌‌هاي‬
‫خاص اروپا به مدت سه دهه در شرايطي موسوم به «جنگ‬
‫در اين رهگذر تنها‬ ‫فكري‪ ،‬در ماه‌هاي پاياني ‪ ‌92‬توانست گامي در جهت آينده‬
‫سرد» نوعي هم‌زيستي مسالمت‌آميز را تجربه مي‌كرد‪ .‬با‬
‫تونس بود كه به‬ ‫دموكراسي بردارد‪ .‬در حالي كه ليبي هنوز زخم چهار دهه‬
‫توجه به مسلح بودن دو ابرقدرت تا بن دندان و به ويژه در‬
‫لطف خرد جمعي و‬ ‫ديكتاتوري را بر روح و جان خود حمل مي‌كند در س��ال‬
‫اختيار داشتن سالح اتمي در دوران جنگ سرد‪ ،‬اصطالحي‬
‫ویژه نامه‬
‫دست كشيدن از‬ ‫‪ 92‬پيش از هر عاملي از ناامني و عدم ناسازگاري قبيله‌اي‬
‫با عنوان «صلح مسلح» در فرهنگ دیپلماسي شكل گرفت‬
‫تعصب‌‌هاي فكري‪،‬‬ ‫و طايفه‌اي در رنج بود‪.‬‬
‫ت هيچ‌كدام‬ ‫به اين معنا كه به خاطر مسلح بودن دو ابر‌قدر ‌‬
‫در ماه‌هاي پاياني‬ ‫ليبي براي رسيدن به حداقل‌هاي دموكراسي هنوز راه‬
‫قادر به از بين بردن ديگري بدون نابودي خويش نخواهد‬
‫‪ ‌92‬توانست گامي‬ ‫درازي پيش ر‌و دارد‪.‬‬
‫بود‪ ،‬در نتيجه و از سر اجبار و با تقسيم منافع‪ ،‬به ويژه اروپ‌ا‬
‫در جهت آينده‬ ‫س��خن از آفريقا به ميان آمد‌‪ .‬در شاخ آفريقا در مركز‬
‫در صلح زندگي مي‌كرد‪.‬‬ ‫دموكراسي بردارد‪.‬‬ ‫قاره س��ياه و همچنين در كشورهاي هم‌مرز با ليبي‪92 ،‬‬
‫با نزول تدريجي ش��وروي و س��ر ب��ر آوردن تفكرات‬ ‫در حالي كه ليبي‬ ‫س��الي پرآشوب بود‪ .‬مالي‪ ،‬س��ومالي‪ ،‬نيجريه و اين اواخ ‌ر‬
‫مليت‌پرس��تي در اروپ��ا و در نهايت س��قوط امپراتوري‬ ‫هنوز زخم چهار دهه‬ ‫آفريقای مركزي همگي صحنه جنگ و كش��تار بودند و‬
‫كمونيس ‌م شرايط جغرافيايي‪ ،‬سياسي و اجتماعي اروپا از‬ ‫ديكتاتوري را بر روح و‬ ‫به طور خاص در كشور آفريقاي مركزي بار ديگر اختالف‬
‫سال ‪ 90‬ميالدي عوض شد‪.‬‬ ‫جان خود حمل مي‌كند‬
‫مذهبي ميان مسيحيان و مسلمانان شعله كشيده و به تبع‬
‫در اين رهگذر از دل ش��وروي س��ابق تع��داد زيادي‬ ‫در سال ‪ 92‬پيش از‬
‫آن بسياري جان خود را از دست دادند و بسياري آواره و‬
‫كشورهاي مستقل و برخي سرزمين‌هاي خودمختار در‬ ‫هر عاملي از ناامني‬
‫دچار قحطي شدند‪.‬‬
‫آسياي ميانه و اروپا به وجود آم ‌د ضمن اينكه كشورهاي‬ ‫و عدم ناسازگاري‬
‫قبيله‌اي و طايفه‌اي در‬ ‫„ „ فرياد نارضايتي در آمريكاي جنوبي‬
‫اقماري شوروي در شرق و مركز اروپا هم فرصت پيدا كردند‬
‫رنج بود‬ ‫يك سال پس از مرگ چاوز‪ ،‬ونزوئال با شتاب به سوي‬
‫تا با سرعت خود را به غرب و نهادهاي نظامي و سياسي‬

‫تجديدنظر آمريکا در سياست‌هاي پولي خود رشد کندتري‬
‫را تجربه مي‌کنند‪ .‬وضعيت کنوني اوکراين ممکن اس��ت‬
‫س��رمايه‌گذاران را به ارزيابي مجدد ريس��ک‌هاي بازارهاي‬
‫نوظهور ديگر که رش��د کندتري پيدا کرده‌اند‪ ،‬سوق دهد‪.‬‬
‫مش��کالت در اوکراين همچنين به بانک‌هاي روسي ضربه‬
‫خواهد زد‪.‬‬
‫„ „ شبه‌جزيره كريمه چرا اهميت دارد‬
‫کريمه شبه‌جزيره‌اي است استراتژيک در درياي سياه‬
‫که ‪ 60‬سال پيش اتحاد جماهير شوروي آن را به اوکراين‬
‫هديه داد‪ .‬اين منطقه اکنون به کانون تنش‌هاي ميان غرب‬
‫و روسيه تبديل شده است‪.‬‬
‫کريمه يک منطقه توريستي پرطرفدار است که ناوگان‬
‫دريايي روسيه در درياي سياه در آن مستقر شده و عالوه‬
‫ب��ر آن بي��ش از ‪ 50‬درصد از جمعي��ت آن را روس تبارها‬
‫تشکيل مي‌دهند‪ .‬تنش‌ها در اين شبه‌جزيره بعد از برکنار‬
‫چ از رياست جمهوري اوکرين شدت‬ ‫شدن‌ويکتور يانکووي ‌‬
‫گرفت و در اين ميان برخي خواس��تار جدا شدن کريمه از‬
‫اين کشور شدند‪.‬‬
‫کريمه يک منطقه مهم کش��اورزي محسوب مي‌شود‪.‬‬
‫اي��ن منطقه همچنين يکي از مراکز مهم توليد تنباکو در‬
‫جهان است و به دليل بهره‌مند بودن از شرايط خاص جوي‬
‫و دارا بودن سواحل زيبا يک منطقه جذاب و پرطرفدار براي‬
‫توريست‌ها محسوب مي‌شود‪.‬‬
‫از لحاظ تاريخي شبه‌جزيره کريمه همواره صحنه اشغال‬
‫و تاخت و تاز بوده از امپراتوري بيزانس و عثماني‌ها گرفته تا‬
‫آلمان نازي و اکنون نيز روسيه و غرب بر سر آن به اختالف‬
‫رسيده‌اند‪.‬‬
‫روس‌ها حضور خود در کريمه را از قرن ‪ 18‬ميالدي‬
‫توسعه دادند و پايگاه دريايي خود در کريمه را در سال‬
‫‪ 1783‬برپ��ا كردن��د‪ .‬پايگاه روس��يه در کريمه در بندر‬
‫«سواستوپل» است‌‪ .‬حضور روس‌ها در اين منطقه فقط‬
‫همچنينصادرکننده‬
‫در يک دوره و آن هم در زمان اش��غال توس��ط نازي‌ها‬
‫قطع شده است‪.‬‬
‫‪9‬‬ ‫بعد از پايان جنگ جهاني دوم هم روساي جمهور روسيه‪،‬‬
‫آمريکا و انگليس در شبه‌جزيره کريمه در بندر پالتا گرد هم‬
‫آم��ده و درباره آينده اروپاي بعد از جنگ تصميم گرفتند‪.‬‬
‫(معروف به پيمان پالتا) بعد از جگ جهاني همچنين‌ژوزف‬
‫ن رهبر وقت اتحاد جماهير شوروي دستور اخراج‬ ‫اس��تالي ‌‬
‫تاتارهاي مسلمان را از کريمه صادر کرد‪ .‬تاتارهاي مسلمان‬
‫در حالي از کريمه اخراج شدند که براي چندين قرن در آنجا‬
‫زندگي کرده بودند‪.‬‬
‫‌نيکيتا خورشچف كه پس از مرگ استالين رهبر اتحاد‬
‫جماهير شوروي شد کريمه را به اوکراين هديه داد‪ .‬در حالي‬
‫كه در آن زمان هم روسيه و هم اوکراين دو جمهوري حاضر‬
‫در اتحاد جماهير شوروي محسوب مي‌شدند‪.‬‬
‫کريمه در سال ‪ 1991‬و بعد از استقالل اوکراين از اتحاد‬
‫جماهير ش��وروي‪ ،‬اهميت ويژه‌اي براي روسيه پيدا كرد و‬
‫به يکي از مهم‌ترين پايگاه‌هاي دريايي جهان بدل شد‪ .‬در‬
‫همان سال تاتارها بازگشت به کريمه را آغاز کردند و امروزه‬
‫‪ 12‬درصد از جمعيت کريمه را شامل مي‌شوند‪ .‬اين بخش‬
‫از جمعيت کريمه که نگران نفوذ روس��يه در اين منطقه‬
‫ویژه نامه‬
‫بودند در زمان اعتراضات کي‌يف‪ ،‬عليه يانکوويچ دس��ت به‬
‫تظاهرات زدند‪.‬‬
‫هم‌اکنون روس تبارها ‪ 59‬درصد از جمعيت اوکراين را‬
‫شامل مي‌شوند و اوکرايني‌ها نيز ‪ 24‬درصد از جمعيت اين‬
‫شبه‌جزيره را به خود اختصاص مي‌دهند‪.‬‬
‫بعد از سقوط اتحاد جماهير شوروي بندر سواستوپل و‬
‫پايگاه دريايي روسيه در آن تبديل به يکي از موضوعات مهم‬
‫در روابط روسيه و اوکراين شد‪ .‬اهميت اين پايگاه به آن دليل‬
‫است که امکان دسترسي سريع به شرق مديترانه‪ ،‬بالکان و‬
‫خاورميانه را براي کشتي‌هاي روسي فراهم مي‌کند‪.‬‬
‫در س��ال ‪ 2010‬بعد از س��ال‌ها مذاکره اوکراين قبول‬
‫کرد تا س��ال ‪ 2014‬سواس��توپل در اختيار روس‌ها باشد‬
‫و در ازاي آن روس��يه به��اي گاز صادرات��ي ب��ه اوکراين را‬
‫‪ 30‬درصد کاهش بدهد‪.‬‬
‫جهان‬
‫به لحاظ داخلي نيز پيروزي ملي‌گرايان غرب اوكراين در‬
‫بر‌دارنده تهديد عليه زبان روسي به ويژه در مناطق روسي‬
‫زبان شرقي و جنوبي اوكراين و همچنين جدا شدن كليساي‬
‫ارتودوكس اوكراين از سراسقفي مسكو است‪ .‬مسكو نگران‬
‫بود كه روايت رسمي جديد اوكراين در حالي كه در زمان‬
‫پس از فروپاش��ي شوروي مساوي بود با «اوكراين‪ ،‬روسيه‬
‫نيست» اكنون به اين روايت تغيير يابد‪« :‬اوكراين مخالف‬
‫روسيه است!»‬
‫„ „ تاثير بر اقتصاد جهان‬
‫آش��فتگي سياس��ي اوکراين در موقعي��ت اقتصادي‬
‫استراتژيک اين کشور ريشه دارد که مجراي مهمي ميان‬
‫روسيه و بازارهاي بزرگ اروپايي و همچنين صادرکننده‬
‫عمده غله است‪.‬‬
‫اوکراين در دوران ش��وروي سابق يک اقتصاد ضعيف‬
‫بود و اکنون که دولت اين کشور به نجات مالي نياز دارد‬
‫بر سر دو راهي قرار گرفته که روسيه يا اقتصادهاي غربي‬
‫از جمله اتحاديه اروپا‪ ،‬کدام‌يک ناجي مورد نياز اين کشور‬
‫خواهند بود‪.‬‬
‫با توجه به گستردگي بحران اوكراين‪ ،‬ابعاد اقتصادي آن‬
‫مورد بررسي قرار مي‌گيرد‪.‬‬
‫„ „ اوکراين؛ پل ميان روسيه و باقي اروپا‬
‫اوکراي��ن اگرچه قدرت اقتصادي س��ابقش را ندارد اما‬
‫اهميت جغرافيايي خود را حفظ کرده اس��ت‪ .‬روسيه ‪25‬‬
‫درصد از گاز مورد نياز اروپا را تامين مي‌کند و نيمي از اين‬
‫آشفتگيسياسي‬ ‫گاز از طريق لوله‌هايي صادر مي‌شوند که از اوکراين عبور‬
‫اوکراين در موقعيت‬ ‫مي‌کنند‪ .‬مسکو در مش��اجره‌هاي قبلي با اوکراين‪ ،‬عبور‬
‫اقتصادي استراتژيک‬ ‫اين گاز را قطع کرده بود از اين رو هر گونه اختالل مشابه‬
‫اين کشور ريشه دارد‬ ‫قيمت‌هاي انرژي را براي شهروندان و شرکت‌هاي اروپايي‬
‫که مجراي مهمي ميان‬ ‫افزايش خواهد داد‪.‬‬
‫روسيه و بازارهاي‬
‫معليهمسكو‬ ‫„ „ تحري ‌‬
‫بزرگ اروپايي و‬
‫تحت تحريم قرار گرفتن روس��يه يکي از ‪ 10‬اقتصاد‬
‫برتر جهان از س��وي ساير اين اقتصادها‪ ،‬وضعيت خاصي‬
‫عمده غله است‪.‬‬
‫اوکراين در دوران‬ ‫را به وجود مي‌آورد‪.‬‬
‫به گفته کارشناسان‪ ،‬اين يک واقعيت است که روسيه‬
‫شوروي سابق يک‬
‫اقتصاد ضعيف بود و‬ ‫به اقتصاد بين‌المللي متکي است‪ .‬در حال حاضر نيمي از‬
‫اکنون که دولت اين‬ ‫تجارت خارجي اين کشور با کشورهاي اتحاديه اروپاست‪.‬‬
‫کشور به نجات مالي‬ ‫روسيه براي حفظ استانداردهاي زندگي که شهروندانش به‬
‫نياز دارد بر سر دو‬ ‫آن عادت دارن ‌د به واردات اروپايي نياز دارد‪ .‬حتي اگر اهرم‬
‫راهي قرار گرفته که‬ ‫تحريم‌ها اعمال نشود‪ ،‬روابط سياسي ميان روسيه و غرب‬
‫روسيه يا اقتصادهاي‬ ‫به سردي خواهد گرايي ‌د كه بر نشست آتي ‪ G8‬در سوچي‬
‫غربي از جمله اتحاديه‬ ‫روسيه اثر مي‌گذارد‪ .‬همچنين مقامات آمريکايي‪ ،‬مذاکرات‬
‫اروپا‪ ،‬کدام‌يک ناجي‬ ‫انرژي و تجاري آتي با همتايان روسي خود را لغو کرده‌اند‪.‬‬
‫مورد نياز اين کشور‬ ‫„ „ تجارت اروپايي و جهاني‬
‫خواهند بود‬ ‫اگر عرضه جهاني غله مختل شود‪ ،‬اين تاثير فراتر از اروپا‬
‫خواهد رف��ت‪ .‬اوکراين يکي از بزرگ‌ترين صادرکنندگان‬
‫ب��زرگ ذرت و گن��دم در جهان اس��ت و قيمت‌هاي اين‬
‫غالت به دليل نگراني از احتمال توقف صادرات اين کشور‬
‫افزايش خواهد يافت‪.‬‬
‫بحران سياسي جاري به دليل عملکرد دولت اوکراين در‬
‫مذاکرات توافق تجاري بود که در صورت تحقق‪ ،‬اين کشور را‬
‫به اتحاديه اروپا نزديک‌تر مي‌کرد‪ .‬دولت اوکراين تحت فشار‬
‫روسيه که فروش ارزان‌تر گاز را در صورت امضاي پيمان‬
‫اتحاديه گمرکي با مسکو پيشنهاد کر ‌د اين مذاکرات را در‬
‫نوامبر قطع کرد‪.‬‬
‫„ „ صندوق خالي اوكراين‬
‫اگر صندوق‌هاي دولت اوکراين ثبات بيشتري داشتند يا‬
‫اقتصاد قوي‌تر بود اين وضعيت چندان اضطراري نبود‪ .‬اين‬
‫کش��ور امسال ‪ 13‬ميليارد دالر بدهي دارد و بدون کمک‬
‫بيش��تر با خطر ورشکس��تگي روبه‌رو خواهد شد‪ .‬با عدم‬
‫پرداخت وام ‪ 15‬ميليون دالري از س��وي مسكو‪ ،‬آمريكا‪،‬‬
‫اتحاديه اروپا و صندوق جهاني پول براي كمك به كي‌يف‬
‫آستين باال زده‌اند‪.‬‬
‫„ „ دشواري براي بازارهاي نوظهور‬
‫بي‌ثباتي اوکراين در ش��رايط دش��واري براي بازارهاي‬
‫نوظهور سراسر جهان پيش آمده است‪ .‬اين بازارها به دليل‬
‫همه مشكالتي كه در راه نهايي شدنش وجود دارد‪ ،‬بالقوه‬
‫مي‌تواند در كاهش بحران‌هاي خاورميان ‌ه به عنوان يك برگ‬
‫برند‌ه نقش مهمي بازي كند‪.‬‬
‫‪ 92‬آخرين نفس‌هايش را مي‌كش��د و چاره‌اي نداريم‪،‬‬
‫مگر اينكه آرزو كنيم ‪ ‌93‬سالي اندك خوش و خوش‌آهنگ‬
‫باشد‪.‬‬
‫„ „ بحران اوكراين؛ تولد دوباره جنگ سرد‬
‫«بحران فعلي اوكراين شايد خطرناك‌ترين برهه زماني‬
‫را از زمان پايان جنگ سرد تاكنون در تاريخ اروپا رقم زده‬
‫باشد‪ .‬رويارويي مستقيم ميان نيروهاي روسي و اوكرايني‬
‫به هر ترتيب پاي آمريكا را نيز وسط خواهد كشيد‪ .‬با وجود‬
‫آنكه همچنان زمان براي حل اين بحران وجود دارد اما اين‬
‫بسيار مهم است كه هدف هر يك از طرف‌هاي دخيل در‬
‫اين بحران را درك كنيم‪».‬‬
‫به نوشته گاردين در مطلبي در خصوص بحران اوكراين‪،‬‬
‫‌طي ‪ 10‬روز گذشته مسكو به طرزي ناخوشايند چندين بار‬
‫از تحوالت اوكراين شگفت‌زده شد‪ .‬اولين بار هنگامي بود كه‬
‫ويكتور يانكوويچ‪ ،‬رييس‌جمهو‌ر مخلوع اوكراين عملياتي را‬
‫كه منجر به پاكسازي مخالفانش از مواضع تحت اشغالشان‬
‫در مركز شهر كي‌يف مي‌شد به حال تعليق درآورد‪ .‬پليس‬
‫ضد شورش اوكراين معروف به «بركوت» با توجه به دستور‬
‫صريحي كه دريافت كرده بود در حال نزديك شدن به ميدان‬
‫اس��تقالل اوكراين يعني محل حضور جنبش معترضان‬
‫مخالف دولت يانكوويچ بو ‌د اما به صورتي ناگهاني پيشروي‬
‫پليس بركوت متوقف شد‪ .‬به جاي آن يانكوويچ مخالفان‬
‫خود را به مذاكرات دعوت كرد‪ .‬شگفتي دوم هنگامي بود‬
‫كه مذاكرات تبديل به صحبت در مورد امتيازدهي يانكوويچ‬
‫با شركت سه نفر از وزراي امور خارجه اتحاديه اروپا شد‪.‬‬
‫در حال��ي كه چند روز قب��ل از تاريخ ‪ 21‬فوريه يانكوويچ‬
‫ت اما توافقي كه در تاريخ ‪ 21‬فوريه‬ ‫موضعي پيروز داش�� ‌‬
‫امضا ش��د به مثابه يك كاپيتوالسيون به تاخير افتاده از‬
‫جانب يانكوويچ بود‪.‬‬
‫شگفتي بزرگتر هنگامي رخ داد كه افراط‌گران شرايط‬
‫اين كاپيتوالسيون را رد كردند و مخالفان خواهان استعفاي‬
‫سريع يانوكوويچ شدند‪ .‬سرانجام دولت‌هاي فرانسه‪ ،‬آلمان‬
‫و لهستان كه شاهد امضاي توافقنامه كي‌يف بودند هيچ‬
‫اعتراضي به زير پا گذاش��تن توافقي كه به درستي امضا‬
‫شده بود‪ ،‬توسط مخالفان نكردند‪.‬‬
‫روسيه نيز كه نماينده‌اش براي شاهد بودن بر امضاي‬
‫توافق ‪ 21‬فوريه دعوت شده بود و عاقالنه از امضاي مشترك‬
‫آن خودداري كرده بو ‌د از اين اتفاقات خشمگين شد‪ .‬آنچه‬
‫مس��كو از تغيير و تحوالت ‪ 21‬و ‪ 22‬فوريه برداشت كرد‬
‫كودتا در شهر كي‌يف بود‪ .‬اين تحول منجر به تجديدنظر‬
‫اساسي روسيه در سياست خود در قبال اوكراين و همچنين‬
‫در قبال غرب شد‪.‬‬
‫يِيف را كودتاي مهندسي‬ ‫كرملين انقالب فوريه شهر ك ‌‬
‫شده از سوي ملي‌گرايان افراطي غرب اوكراين با ياري اروپا‬
‫و آمريكا مي‌دانست‪.‬‬
‫كرملينمعتقدبودكهمنافعمهمروسيهمستقيماتحت‬
‫تاثي��ر قرار گرفته‌اند‪ :‬در درجه اول طرح والديمير پوتين‪،‬‬
‫رييس‌جمهو‌ر روسيه براي همگرايي اقتصادي در مناطق‬
‫متعلق به شوروي سابق بدون اوكراين بايد به سرانجام برسد‬
‫و در درجه دوم اين حقيقت كه عناصر ملي‌گراي افراطي در‬
‫ميان سودبرندگان انقالب كي‌يف بودند هيچ ترديدي در‬
‫خصوصسياستامنيتيوخارجيوهمچنينسياست‌هاي‬
‫داخلي آينده اوكراين باقي نمي‌گذارد‪.‬‬
‫توافق همكاري اوكراين با اتحاديه اروپا كه يانكوويچ در‬
‫نوامب��ر ‪ 2013‬امضاي آن را به حال تعليق درآورد اكنون‬
‫مي‌تواند امضا شود و اوكراين را در مسير بلندمدت الحاق‬
‫به اتحاديه اروپا قرار دهد‪.‬‬
‫همچنين دولت جديد اوكراين مي‌تواند قانون مربوط به‬
‫وضعيت عدم تعهد اين كشور در سال ‪ 2010‬را لغو كرده و‬
‫به دنبال طرح عمل براي عضويت در ناتو باشد‪ .‬خوب است‬
‫بدانيم كه همين طرح عمل عضويت در ناتو اساسا منجر‬
‫به جنگ سال ‪ 2008‬روسيه و گرجستان شد‪.‬‬

‫مشكالت اقتصاد حل شود‪ ،‬خودروسازي رونق مي‌گیرد‬
‫به دو سال عمال بي‌صاحب بود اكنون صاحب پيدا كرده و‬
‫صاحب آن نيز به خوبي مي‌خواهد كار كند‪ .‬طبيعي است‬
‫كه همه فعاالن اقتصادي خودشان را بايد با سياست‌هاي‬
‫جديدتنظيمكنند‪.‬‬
‫„ „ همان‌طوركهمستحضرهستيداززمانرويكار‬
‫آمدندولتآقايروحانيقيمتدالر‪ 25‬تا‪ 40‬درصد‬
‫كاهش يافته است‪ ،‬اين كاهش به نظر شما به دليل‬
‫رواني و كاهش انتظارات تورمي است؟‬
‫مجموعه‌اي از عوامل دخيل است‪ .‬عامل رواني صرف‬
‫نمي‌تواند باشد‪ .‬البته عامل رواني باعث مي‌شود كه مردم‬
‫سرمايه‌هايش��ان را به بازار بياورند‪ 20 .‬ميليارد دالري كه‬
‫درخانه‌هاست بيرون مي‌آيد‪ ،‬انتظار مردم از آينده روشن‌تر‬
‫مي‌شودودرنتيجهسرمايه‌گذارانيكهمنتظربودندشرايط‬
‫بازاربهبوديابد‪،‬سرمايهخودرامي‌آورد‪.‬ازسوييقيمتملك‬
‫كه سپري در برابر سياست سركوب مالي آقاي احمدي‌نژاد‬
‫بود‪ ،‬خود را رها كرده و ديگر در آن سرمايه‌گذاري نمي‌شود‬
‫چون ملك تنها بخشي بود كه دولت نمي‌توانست با واردات‬
‫تورم آن را كنترل كند و مردم از آنجا به‌عنوان يك دژ براي‬
‫حفاظت از سرمايه‌هايشان استفاده مي‌كردند‪ .‬امروز اين‬
‫شرايط تغيير كرده است‪ .‬مي‌دانيد با ركود در بازار مسكن‬
‫چند ‪ 10‬هزار ميليارد تومان آزاد مي‌شود‪ .‬اين كار ممكن‬
‫اس��ت يكشبه صورت نگيرد و به تدريج باشد‪ .‬همچنين‬
‫بخشي از سرمايه‌هايي كه در بخش مسكن راكد مانده به‬
‫سوي بورس مي‌رود و البته بخشي هم به بازار خودرو خواهد‬
‫رفت‪ .‬در نتيجه در صنعت خودرو نيز شاهد خواهيم بود‪.‬‬
‫اقتصاد کالن‬
‫گفت‌وگو با سعيد ليالز‪:‬‬
‫‪10‬‬
‫„ „ اي�ن افزاي�ش توليد ب�ه دليل سياس�ت‌هاي‬ ‫صنعت خودروسازي به مثابه ساير صنايع طي سال‌هاي‬
‫كالن اقتصادي دولت بوده يا سياس�ت‌هاي وزارت‬ ‫گذشته درگير ركود در توليد بوده است‪ .‬اين ركود عالوه بر‬
‫صنعت؟‬ ‫وقتي فضاي‬ ‫توليد‪ ،‬بازار اين محصول را نيز گرفتار كرده است‪ .‬اگرچه از‬
‫هر دو؛ چون تصميم‌هايي كه در حوزه اقتصاد كالن اخذ‬ ‫سياسي كشور و‬ ‫زمان تشكيل دولت يازدهم هنوز گاليه‌هاي زيادي از سوي‬
‫اقتصاد كالن تغيير‬ ‫توليدكنندگان اين صنعت شنيده مي‌شد كه دولت اقدام‬
‫مي‌شود در چارچوب سياست‌هاي كالن كشور است‪.‬‬
‫مي‌كند‪ ،‬اميدي‬
‫„ „ امابهنظرمي‌رسدكهتصميماتخاصيبراياين‬ ‫عاجلي براي خروج اين صنعت از ركود نكرده اما س��عيد‬
‫ايجاد مي‌شود كه به‬
‫صنعتاخذنشد‪،‬اينموضوعبه‌خصوصدرنقدهايي‬ ‫قول اقتصاددان‌ها‬
‫ليالز كه تجربه زيادي درحوزه خودروسازي دارد‪ ،‬معتقد‬
‫كه از سوي قطعه‌سازان و برخي خودروسازان مطرح‬ ‫بهبود فضاي عمومي‬ ‫است كه از زمان تشكيل دولت يازدهم تاكنون مي‌توان با‬
‫مي‌شود‪ ،‬مشهود است‪.‬‬ ‫كسب‌وكارتعبير‬ ‫اطمينان گفت كه صنعت خودروسازي از ركود خارج شده‬
‫ببينيد؛وقتيفضايسياسيكشورواقتصادكالنتغيير‬ ‫مي‌شود‪ .‬روشن‬ ‫و ادامه بيشتر اين وضعيت نيازمند حل مشكالت اقتصاد‬
‫مي‌كند‪،‬اميديايجادمي‌شودكهبهقولاقتصاددان‌هابهبود‬ ‫است كه امروز اين‬ ‫كالن است‪ .‬گفت‌وگو با وي را مي‌خوانيد‪:‬‬
‫ویژه نامه‬
‫فضاي عمومي كسب‌وكار تعبير مي‌شود‪ .‬روشن است كه‬ ‫فضاي عمومي تغيير‬ ‫„ „ از زمان تشكيل دولت يازدهم‪ ،‬برخي‌ها عنوان‬
‫ام��روز اين فضاي عمومي تغيير كرده اس��ت‪ .‬مثال آقاي‬ ‫كرده است‪ .‬مثال‬ ‫مي‌كنندكهدولتتنهادربخشيازاقتصادتوانسته‬
‫تزاده در مورد قيمت خودرو بحث‌هايي مطرح كرد و‬ ‫نعم ‌‬ ‫آقاي نعمت‌زاده‬ ‫موفق عمل كند و در حوزه توليد و صنعت همچنان‬
‫عنوان كرد كه با توجه به شرايطي كه در بازار وجود دارد‪،‬‬ ‫در مورد قيمت‬ ‫اقداماتمناسبيكهبتوانداينصنعتراازركودخارج‬
‫ممكن اس��ت قيمت خودرو افزايش يابد‪ .‬به نظر من اين‬ ‫خودرو بحث‌هايي‬ ‫كند‪ ،‬صورت نگرفته است‪ .‬ديدگاه شما چيست؟‬
‫مطرح كرد و عنوان‬
‫صحبت‌هايكفداكاريبزرگبودوباعثشدبازاركهمنتظر‬ ‫به نظر من در همين مدت كوتاه بسياري از صنايع از‬
‫كرد كه با توجه به‬
‫كاهش قيمت‌ها بود و در ركود به سر مي‌برد تحريك شده و‬ ‫جمله صنعت خودروسازي تكان خورده است‪ .‬در دولت قبل‬
‫شرايطي كه در‬
‫شروع به خريد كند‪ .‬اين باعث شد بازار تكان بخورد‪ .‬وقتي‬ ‫بازار وجود دارد‪،‬‬ ‫سياست دولت كارآمدي از مديران نبود و دولت از مديران‬
‫دولت و وزير صنعت مي‌خواهد رونق ايجاد شود‪ ،‬مشخص‬ ‫ممكن است قيمت‬ ‫وفاداريمي‌خواست‪.‬هردولتيكهازمديرانوفاداريبخواهد‬
‫است كه توليد هم دنبال آن مي‌رود‪ .‬واقعيت اين است كه‬ ‫خودرو افزايش‬ ‫نمي‌تواند صنعت خودروسازي يا هر صنعت ديگري را به‬
‫از سال ‪ 90‬به اين سو اقتصاد ايران رها شد‪ .‬اگر خاطرتان‬ ‫يابد‪ .‬به نظر من‬ ‫ركود بكشاند‪ .‬اولين اقدام دولت اميد و اطمينان به بازار بود‬
‫باشد آقاي احمدي‌نژاد در مصاحبه‌هاي آخر خود ديگر از‬ ‫اين صحبت‌ها يك‬ ‫كه سبب شد توليد خودروسازي‌ها بين ‪ 50‬تا ‪ 55‬درصد‬
‫سال‪ 91‬بهبعدمسووليتهمقبولنمي‌كردومي‌گفتاين‬ ‫فداكاري بزرگ بود‬ ‫افزايش يابد‪.‬‬
‫اقتصادمتعلقبهمننيست‪.‬بنابرايناقتصادايرانكهنزديك‬
 ‫اقتصاد کالن‬
‫یادداشت‬ ‫صنعت خودروسازي بود‪ .‬در اين مدت منظما با توليد انبوه‪،‬‬
‫افزايشبهره‌وري‪،‬اعمالمديريتصحيحقيمتخودروروبه‬
‫كاهش گذاشت‪ .‬از سوي ديگر اقتصاد ملي با سرعت هفت تا‬
‫هشت درصد رشد كرد و سبب رشد شش درصدي‪GDP‬‬
‫چند پيشنهاد برای اقتصاد ‪93‬‬ ‫ش��د اما وقتي قدرت خريد طبقه كارگر ‪ 35‬تا ‪ 40‬درصد‬
‫نسبت به پايان‪ 89‬كاهش مي‌يابد‪ ،‬نمي‌توان انتظار داشت‬
‫كه تقاضاي پرايد يا پژو يا ديگر خودروسازان ارزان به همان‬
‫غالمحسين حسنتاش*‪ -‬مهم‌ترين و فوري‌ترين اقدامي‬ ‫نسبت باشد مگر اينكه قدرت خريد آنها برگردد‪.‬‬
‫كه دولت يازدهم در س��ال آينده بايد انجام دهد‌‪ ،‬توجه ويژه به‬ ‫„ „ به نظر ش�ما چه مدت طول كه ب�ازار خودرو‬
‫مساله مهم بهره‌وري و مبارزه جدي و پيگير با مساله فساد مالي‬ ‫مجددا رونق بگيرد؟‬
‫و رانت‌خواري است‌‪ .‬پايين بودن بهره‌وري در تمام عوامل‪ ،‬اقتصاد‬
‫فكر مي‌كنم نياز به يك دوره سه ساله داريم البته اگر‬
‫ايران را دچار ناكارايي كرده است به‌طوري كه آفت مستمر بهره‌وري‬
‫دولت بتواند نرخ تورم را كنترل كرده و ‪ 5‬تا ‪ 10‬درصد مازاد‬
‫بازده سرمايه‌گذاري‌هاي جديد را خنثي مي‌كند‌‪ .‬در اين ميان ارتقاي‬
‫تورم را به حداقل دستمزد كارگرانمان اضافه كند‪ ،‬مي‌توان‬
‫بهره‌وري انرژي و آب از اولويت برخوردار است‌‪ .‬كشورما پتانسيل‬
‫اميدوار بود‪ .‬در حال حاضر اقشار كه حقوق‌بگير نيستند‪،‬‬
‫حدود دو ميليون بش��كه صرفه‌جويي و كاهش مصرف انرژي از‬
‫فشار زيادي وارد مي‌شود‪ .‬درحالي كه ظرفيت كافي براي‬
‫طريق افزايش راندمان را داراست كه اين امر كاهش آالينده‌ها را‬
‫ت ضمن آنكه در چارچوب پروتكل كيوتو‬ ‫نيز به دنبال خواهد داش ‌‬ ‫توليد خودرو داريم اما هرگونه ظرفيت بيشتر براي توليد‬
‫مي‌توان از حمايت‌هاي بين‌المللي ني��ز در اين ارتباط برخوردار‬ ‫خودرو منوط به اين است كه توليد خودرو ارزان تمام شود‪.‬‬
‫شد‌‪ .‬در زمينه آب راندمان پايين است در بخش‌هاي مختلف هم‬ ‫در مقابل قدرت خريد نيز بايد متناسب با اين كاهش قيمت‬
‫سرمايه‌هاي ملي را از بين مي‌برد و هم به يك فاجعه زيست‌محيطي‬ ‫تمام شده باال برود تا اين دو با يكديگر همپوشاني داشته‬
‫تبديل شده است‌‪.‬‬ ‫باشند و تقاضاي جديد ايجاد شود‪.‬‬
‫فس��اد اقتصادي و قاچ��اق كاال و گس��ترش رانت‌جويي نيز‬ ‫„ „فكر مي‌كنيد با توجه به كاهش تعرفه واردات‬
‫تخريب‌ه��اي زيادي را در اقتصاد ايجاد كرده اس��ت و به صورت‬ ‫خودرو تقاضا براي توليد داخل باقي مي‌ماند؟‬
‫مس��تقيم و غيرمس��تقيم موجب كاهش بهره‌وري شده و آن را‬ ‫در سال ‪ 90‬در مجموع دو ميليون تقاضا براي خريد‬
‫تشديد مي‌كند‌‪ .‬اگر ريشه‌هاي رانت خشك نشود منابع مالي به‬ ‫خودروس��واري ثبت ش��ده است‪ .‬در س��ال ‪ 93‬به نظر‬
‫جاي اينكه به سمت توليد و تالش برود به سمت رانت مي‌رود‌‪.‬‬ ‫نمي‌رسد اين تقاضا بيش از يك ميليون دستگاه باشد‪.‬‬
‫در اين رابطه يكي از مسايلي هم كه دولت بايد خيلي نگران آن‬ ‫درحالي كه قدرت خريد بيشتر از اين ميزان است‪ .‬من به‬
‫باش��د مقوله تداخل يا تضاد منافع (‪) conflicts of interest‬‬ ‫شما قول مي‌دهم قدرت توليد در سال ‪ 93‬بيش از ‪1/5‬‬
‫ت بزرگ با‬ ‫اس��ت‪ ،‬به اين معنا كه مثال اگر بنده داراي يك شرك ‌‬ ‫ميليون دستگاه در سال خواهد شد اما اين اتفاق مستلزم‬
‫فعاليت‌هاي مختلف اقتصادي بودم و همزمان در دولت هم يك‬ ‫بازار‌سازي است‪ .‬بايد گلوگاه صنعت خودرو از تحريم‌ها‬
‫سمت مهم حاكميتي و سياست‌گذاري داشتم‌‪ ،‬معلوم نيست كه‬ ‫كن��ار رفته و از مديريت كه عنص��ر اصلي بوده جلوتر‬
‫بتوانم خصوصا در جايي كه با منافع شركت و بنگاهم تعارض پيدا‬ ‫بيايد‪ .‬به نظر من امروز اين دو مانع بزرگ را پشت‌س��ر‬
‫مي‌كند از منافع ملي صيانت كنم‪ ،‬اين مقوله‌اي ناپسند در سطح‬ ‫گذاش��ته‌ايم در حال حاضر االن مانع اصلي ما تقاضاي‬
‫‪11‬‬ ‫جهان است كه حتي حكومت‌هاي سكوالر هم نسبت به آن حساس‬ ‫بازار است‪ .‬احياي تقاضاي بازار نيز نياز به زمان دارد‪ .‬مثال‬
‫هستند و زمينه‌ساز فساد و رانت مي‌شود و خطري است كه دولت‬ ‫تعيين حداقل دستمزد سال ‪ 93‬بسيار مهم است و از‬
‫فعلي را خيلي تهديد مي‌كند‌‪.‬‬ ‫سوي ديگر نرخ تورم ‪ 93‬خيلي مهم‪ ،‬همه اينها عناصر‬
‫بي‌انضباطي مالي دولت كه منجر به بي‌ثباتي اقتصادي مي‌شود‬ ‫بسيار بنياديني در تعيين تقاضاي خودرو است‪ .‬در غير‬
‫خصوصا تورم افسارگسيخته همه جامعه و عوامل اقتصادي را كالفه‬ ‫اين صورت وقتي تقاضاي خودرو پايين آمده چرا خودرو‬
‫كرد‌ه و امان مردم را بريده است‪ .‬در چند ماه سپري شده از دولت‬ ‫ارزان‌قيمت وارد كشور نمي‌شود؟ علت روشن است چون‬
‫آقاي روحاني عملكرد دولت تا اين لحظه به‌گونه‌اي بوده است كه‬ ‫تقاضايي وجود ندارد‪ .‬طي پنج سال گذشته به اين بازار‬
‫مردم اميدوار شده‌اند اين دولت مي‌خواهد انضباط مالي بيشتري‬ ‫آس��يب‌هاي جبران‌ناپذيري وارد شده است‪ .‬الزم است‬
‫ايجاد و تورم را كنترل كند اين اميدواري مردم يك سرمايه بسيار‬ ‫اين آسيب‌ها به تدريج جبران شده و به قدرتي كه در‬
‫مهم است كه رفتن به راه دولت‌هاي گذشته مي‌تواند به سرعت‬ ‫سال ‪ 90‬در توليد خودرو داشتيم برسيم‪.‬‬
‫آن را از بين ببرد‪ .‬بنابراين پيشنهاد من به دولت اين است كه از‬ ‫„ „ ش�ما اش�اره كرديد س�ه ت�ا پنج س�ال طول‬
‫افزايش قيمت‌ها و ايجاد گراني خودداري كند‌‪ .‬باال بردن قيمت‌هاي‬ ‫مي‌كشد‪...‬‬
‫انرژي حتي مشكل بودجه و درآمد دولت را حل نمي‌كند و ب ‌ه نظر‬
‫به نظر من از امروز تا سال‪ 95‬به زمان نياز داريم چون در‬
‫من دولت از اين ناحيه تنها دچار توهم ايجاد درآمد است‪ ،‬چراكه‬
‫سال‪ 95‬هم مشكالت اقتصاد ايران كمتر خواهد شد‪.‬‬
‫بدون شك اين كار تورم‌زاست و تجربه نشان داده است كه معموال‬
‫„ „ خب خودروساز در اين سه سال چه بايد بكند‪.‬‬
‫بودجه‌هاي جاري و عمومي دولت بسيار بيشتر از نرخ تورم رشد‬
‫گفتهمي‌شودبسياريازآنهاعمالاحتمالورشكسته‬
‫مي‌كند و به عبارتي اثر اين تورم بر هزينه‌هاي خود دولت كه بسيار‬
‫هستند؟‬
‫حجيم است‪ ،‬آثار درآمدي اين تصميمات را هم خنثي مي‌كند‌‪.‬‬
‫ویژه نامه‬
‫پيش��نهاد مي‌شود كه دولت به‌طور جدي كاهش هزينه‌هاي‬ ‫در سال‪ 93‬احتمال ورشكستگي وجود نخواهد داشت‪.‬‬
‫خود را در دستور كار قرار دهد و ارتقاي بهره‌وري را از خود شروع‬ ‫من با اطمينان مي‌گويم كه سال ‪ 93‬صنعت خودرو از فاز‬
‫كن��د‪ .‬اتالف مناب��ع زيادي در دولت وج��ود دارد به عنوان مثال‬ ‫ورشكستگي خارج خواهد شد به اين دليل كه امروز فقط‬
‫من در س��طح صنعت نفت كه آشناتر هستم چندين شركت را‬ ‫ايران‌خودرو روزانه ‪ 1600‬دس��تگاه خودرو توليد مي‌كند‪.‬‬
‫مي‌شناسم كه با ساختمان‌هاي متعدد و هزينه‌هاي گزاف بعضا‬ ‫افزايشبيشترازاينمستلزمتقاضاوحل‌وفصلمسايلمالي‬
‫اصال ماموريتي براي انجام دادن ندارند يا با بهره‌وري بسيار پايين‬ ‫است كه اين موضوع نيز با مديريت درست حل مي‌شود‪.‬‬
‫كار مي‌كنن��د در جاهاي ديگر هم حتما اين را مي‌توان يافت در‬ ‫„ „فكر نمي‌كنيد سه سال خوشبينانه باشد؟‬
‫صورتي كه همان‌طور كه عرض كردم يك عزم جدي در س��طح‬ ‫نه من نمي‌گويم آزاد‌سازي در طول سه سال بايد باشد‬
‫دولت براي ارتقاي بهره‌وري به وجود آيد مي‌توان براي بسياري از‬ ‫بلكه نظرم اين است كه در سه سال آينده مسايل بازار قابل‬
‫اين شركت‌ها و سازمان‌ها در در اين راستا وظيفه تعريف كرد و‬ ‫حل است‪ .‬با تكيه بر بهبود مديريتي كه صورت‌گرفته و با‬
‫بيكاري پنهان را كاهش داد‌‪ .‬به نظر من راه عبور از ركود تورمي‬ ‫توجه به رفع تحريم‌ها مي‌توان به سطح سال ‪ 90‬رسيد‪،‬‬
‫همين توجه عميق به بهره‌وري است‌‪.‬‬ ‫يعني احياي اقتصاد ايران حداقل تا سال‪ 95‬طول مي‌كشد‪.‬‬
‫* کارشناس ارشد اقتصاد انرژی‬ ‫آسيببهاقتصادايراندربخش‌هايمختلفيصورتگرفته‬
‫است‪ .‬حل مشكل صنعت خودروسازي ايران در چارچوب‬
‫حل مسايل اقتصاد كالن است‪.‬‬
‫آنچه براي من روشن است اينكه خودروسازي ما بين ‪50‬‬
‫تا ‪ 55‬درصد رشد پيدا كرده است‪ ،‬اين يك واقعيت است‪.‬‬
‫به شخصي كه شكارچي خرگوش بود‪ ،‬گفتند خرگوش كه‬
‫زيگ زاگ مي‌رود چطور ش��كار مي‌كني‪ ،‬گفت من زيگ‬
‫را مي‌گيرم و زاگ مي‌زنم؟! مهم اين اس��ت كه خرگوش‬
‫ش��كار مي‌كنم‪ .‬در ش��رايط جديد نيز مهم اين است كه‬
‫توليد افزايش يابد‪.‬‬
‫„ „ يكي از مشكالت اين است كه توليدكنندگان‬
‫اينصنعتمدامگلهمي‌كنندكهبهدليلتحريم‌هابا‬
‫كمبودمواداوليهروبه‌روهستيم‪،‬شمافكرمي‌كنيد‬
‫با ورود سرمايه‌ها بتوان باز هم شاهد بازگشت رونق‬
‫به اين صنعت بود؟‬
‫بههرحالوقتيسرمايهواردمي‌شود‪،‬بهصورتتدريجي‬
‫رونق اتفاق مي‌افتد‪.‬‬
‫„ „ وقتي به دليل تحريم‌ها توليد‌كننده با كمبود‬
‫مواداوليهروبه‌رواستچگونهشمامي‌گوييدصنعت‬
‫خودروسازي در شش ماه گذشته ‪ 55‬درصد رشد‬
‫داشته است؟‬
‫اين را من نمي‌گويم‪ ،‬آمارها مي‌گويند‪ .‬ممكن است‬
‫عناصر آن از گذشته فراهم بوده اما بنا نبوده كه توليد‬
‫متوقف شود‪ ،‬يعني شايد اراده‌اي نبوده كه اين روند ادامه‬
‫يابد‪ .‬در حال حاضر بنا و اراده دولت بر افزايش توليد و‬
‫عرضه است‪ .‬اين سياست را بين رييس دو دولت مقايسه‬
‫كنيد‪ .‬آقاي احمدي‌نژاد وقتي مي‌خواست گزارش بدهد‬
‫مي‌گفت خودرو كيلويي چند؟ درحالي كه آقاي روحاني‬
‫از رونق توليد سخن مي‌گويد اين دو داده كافي است كه‬
‫نشان بدهد‪ ،‬سياست دو دولت چقدر با يكديگر متفاوت‬
‫اس��ت‪ .‬مساله كامال گويا و روشن است حتي نمي‌توان‬
‫گفت‪ ،‬تفاوت ‪ 180‬درجه اس��ت چون ‪ 180‬درجه يك‬
‫شاخص كمي است‪ .‬كيفيت مربوط به دو سياره متفاوت‬
‫است‪ .‬توجه داشته باشيد كه تمام خودروسازها منصوب‬
‫دولت بوده و دس��تورات دولت را اجرا مي‌كردند‪ .‬اگر در‬
‫س��وريه‪ ،‬بالروس‪ ،‬ونزوئال و‪ ...‬س��رمايه‌گذاري در حوزه‬
‫خودروسازي صورت گرفته به دستور دولت بوده و البته‬
‫عامل سياس��ي و پيوند سياسي باعث شده كه مي‌توان‬
‫گفت اين سرمايه‌ها هدر رفته است‪.‬‬
‫„ „ گفته مي‌شود كه تعدادي از خودروسازان روي‬
‫توليدات جديد سرمايه‌گذاري كرده و خودروهايي‬
‫را در دس�ت طراح�ي دارند‪ .‬با برداش�ته ش�دن‬
‫تحريم‌ه�ا برخي‌ها اين نگراني را مطرح مي‌كنند‬
‫كه ممكن است با باز ش�دن بازارها اين هزينه‌ها‬
‫هدر برود‪.‬‬
‫تمام اينها دروغ است؛هيچ اتفاق عجيب و غريبي در يك‬
‫سال و نيم گذشته در صنعت خودروسازي كه براساس آن‬
‫بتوان روند كالني را در آينده براي صنعت خودروس��ازي‬
‫شكل داد‪ ،‬نيفتاده است‪.‬‬
‫„ „ البته عامل تحريم را نبايد ناديده گرفت‪...‬‬
‫نه فقط تحريم‌ها عامل نبوده‪ ،‬گران شدن قيمت دالر اثر‬
‫استراتژيك بر صنعت خودروسازي گذاشته است‪ .‬سه برابر‬
‫شدن قيمت دالر بسيار موثر بوده است‪ .‬به نظرمن تكيه‬
‫كردن روي تحريم‌ها در حالي كه اثر عجيب و غريبي نه‬
‫بر صنعت خودروسازي ايران و نه بر اقتصاد ايران گذاشته‬
‫است يك نوع انحراف از موضوع مي‌باشد چنانچه مشكل‬
‫خودروسازي ايران تحريم‌ها نيست‪ .‬مشكل خودرو‌سازي‬
‫ايران در حال حاضر بازار تقاضاست‪ .‬وقتي قيمت دالر سه‬
‫برابرمي‌شود‪،‬تقاضايك‌سومكاهشمي‌يابد‪.‬اگرخودروسازان‬
‫امروزتصميمبگيرندتوليدشانراسهبرابركنند‪،‬بازاريبراي‬
‫محصوالتشاننيست‪.‬‬
‫„ „پس با اين شرايط چه مي‌توان كرد؟‬
‫در‪ 10‬سال گذشته آسيب بسيار جدي به اقتصاد ايران‬
‫واردشدهاستكهجبرانآنمدتيطولمي‌كشدكهمجددا‬
‫قدرتخريدبازاراحياشودوبتوانيمبااستفادهازخودروسازان‬
‫خارجي توليدمان را باال برده و قيمت تمام شده را كم كنيم‪.‬‬
‫به نظرمن سال‌هاي ‪ 73‬تا ‪ 85‬بهرتين سال‌هاي رونق در‬
 ‫افتخارات گروه توسعه صنعتی و پژوهشی زر در سال‪92‬‬

‫„ „ درخش�ش زرماكارون در چهارمين نمايش�گاه مواد‬ ‫„ „آرش سلطاني مدير جوان نمونه صنعت انتخاب شد‬ ‫گروه توس��عه صنعتي و پژوهشي زر در س��ال ‪ 92‬نيز همچون‬
‫غذايي دنيا‬ ‫س��ال‌هاي گذشته در عرصه توليد و صنعت غذاي كشور افتخارات‬
‫بزرگي را كس��ب كرد‪ ،‬افتخاراتي كه پس از سال‌ها استمرار نام اين‬
‫گروه را نه‌تنها در ايران‪ ،‬كه در كشور‌هاي مختلف دنيا به برندي معتبر‬
‫و قابل اتكا در صنعت غذا تبديل كرده است‪.‬‬

‫„ „بهار با افتخارات جهاني‬

‫„ „ كسب نشان پرافتخار ‪Superior Taste Award The‬‬
‫توسط شركت زرماكارون‬
‫همزمان با همايش تجليل از صنعتگران و معدن‌كاران برتر استان‬ ‫شركت زرماكارون در اولين‬
‫البرز كه به مناسبت روز گراميداشت صنعت و معدن برگزار گرديد‪،‬‬ ‫رويداد سال ‪ 92‬موفق به كسب‬
‫نمايش��گاه بين‌المللي گيداي تركيه با حضور گس��ترده شركت‬ ‫آرش سلطاني عضو هيات‌مديره گروه صنعتي و پژوهشي زر و مدير‬ ‫نش��ان ‪Superior Taste‬‬
‫زرماكارون از ايران و معتبرترين ش��ركت‌هاي صنايع غذايي دنيا در‬ ‫عامل ش��ركت نوشين‌ساز به‌عنوان مدير جوان نمونه صنعت استان‬ ‫‪ Award The‬از موسس��ه‬
‫استانبول برگزار شد‪.‬‬ ‫انتخاب شد‪.‬‬ ‫بين‌المللي ‪ iTQi‬مس��تقر در‬
‫كشور بلژيك در زمينه ارزيابي‬
‫„ „حضور چشمگير ش�ركت آرد زر در هفتمين نمايشگاه‬ ‫„ „ تابستانگروهتوسعهصنعتيوپژوهشيزروفتحقله‌هاي‬ ‫كيف��ي محص��والت غذايي و‬
‫بين‌المللي صنعت آرد و نان‬ ‫افتخار‬ ‫نوشيدني گرديد‪.‬‬
‫„ „فاتح قله‌هاي صنعت كشور‪ ،‬بر فراز بام ايران‬ ‫اين موسسه طي ارزيابي‌هاي‬
‫اولين رويداد گروه توسعه صنعتي‬ ‫دقيق بر اس��اس نوع ارزيابي و‬
‫و پژوهش��ي زر در تابس��تان ‪ 92‬را‬ ‫درجه كسب شده‪ ،‬اقدام به صدور‬
‫رييس هيات مديره اين گروه رقم‬ ‫گواهينامه كيفيت كرده و عالوه بر آن به دليل ارايه هولوگرام مورد‬
‫زد‪ .‬مرتضي سلطاني‪ ،‬رييس هيات‬ ‫استقبال شركت‌هاي بزرگ صنايع غذايي قرار مي‌گيرد‪.‬‬
‫مدي��ره گروه صنعتي و پژوهش��ي‬
‫زر‪ ،‬قله دماوند بلندترين قله ايران‬ ‫„ „ انجمن صنفي كارفرمايي صنعت ماكاروني اس�تان البرز‬
‫را فتح كرد‪.‬‬ ‫تشكيلشد‬
‫اواخر تابس��تان هفتمين نمايشگاه بين‌المللي صنعت آرد و نان‬ ‫وي ك��ه عض��و هيات رييس��ه‬ ‫مجمع عمومي هيات موس��س صنعت ماكاروني استان البرز به‬
‫(‪ )ibex2013‬با حضور پررنگ شركت آرد زر و شركت‌هاي توليدي‬ ‫فدراس��يون كوهنوردي ايران نيز‬ ‫منظور انتخاب اعضاي هيات‌مديره انجمن با حضور نمايندگان اداره‬ ‫‪12‬‬
‫در صنعت آرد و نان در محل دايمي نمايشگاه‌هاي بين‌المللي تهران‬ ‫مي‌باشد‪ ،‬توانسته است بلندترين قله‌هاي ايران را فتح نمايد‪.‬‬ ‫كل كار‪ ،‬تعاون و رفاه اجتماعي‪ ،‬در سالن كنفرانس گروه صنعتي و‬
‫برگزار شد‪.‬‬ ‫پژوهشي زر برگزار و محسن اميني به‌عنوان رييس هيات مديره اين‬
‫„ „دريافت تاييديه رتبه «‌فن‌آوري ب�اال» براي الزانياي‬ ‫انجمن انتخاب شد‪.‬‬
‫„ „ پاييز طاليي گروه‬ ‫پيش‌پخت زرماكارون‬
‫„ „ برگ زريني ديگر در افتخارات شركت آرد زر‬ ‫„ „ افتخاري ديگر براي زرماكارون‬

‫دومين اتفاق تابستان ‪ 92‬دريافت تاييديه فن‌آوري باال براي توليد‬

‫اولين افتخار پاييز امس��ال را ش��ركت صنعتي آرد زر به ارمغان‬ ‫الزانياي پيش‌پخت زرماكارون بود‪ .‬اين محصول به واسطه بهره‌گيري از‬
‫آورد‪ .‬مراس��م گراميداش��ت روز جهاني استاندارد با شعار استاندارد‪،‬‬ ‫فن‌آوري مدرن توليد از سوي معاونت علمي و فن‌آوري رياست‌جمهوري‬
‫تضمين‌كنن��ده تغيير مثب��ت با حضور مع��اون اول رييس‌جمهور‪،‬‬ ‫در رده كاالهاي با فن‌آوري باال(‪ )HITEC‬قرار گرفت‪.‬‬
‫ویژه نامه‬

‫وزير صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‪ ،‬رييس سازمان ملي استاندارد و نخبگان‬

‫صنعت كشور در سالن همايش‌هاي بين‌المللي صدا‌وسيما برگزار شد‬ ‫„ „ اولين دوره مسابقات سازه‌هاي ماكاروني دانش‌آموزان كشور‬
‫و مهندس مهدي اميني‪ ،‬مدير عامل شركت آرد‪ ،‬تنديس واحد نمونه‬
‫استاندارد ايران را دريافت كرد‪.‬‬

‫„ „ تنديس دياموند گواهي ديگر بر توانمندي‌هاي شركت‬

‫زرماكارون‬
‫مراسم اهداي جايزه ملي دياموند به‬
‫شركت‌هاي برتر نظام توزيع و پخش كاال‬
‫با حضور مسووالن و فعاالن صنعت كشور‬
‫در ته��ران برگزار و ش��ركت زرماكارون‬
‫موفق به دريافت تنديس س��ه لوتوس‬
‫دياموند گرديد‪.‬‬
‫مراسم انتخاب توليدكنندگان برتر كشور در خانه صنعت‪ ،‬معدن و‬
‫تجارت با حضور دكتر غنيمي‌فرد‪ ،‬بنيان‌گذار و رييس اين خانه برگزار‬
‫اولين دوره مسابقات س��ازه‌هاي ماكاروني دانش‌آموزي مدارس‬ ‫و مرتضي سلطاني به‌عنوان نام‌آور توليد ملي و شركت زرماكارون به‬
‫سراس��ر كشور با حمايت ش��ركت زرماكارون و با حضور ‪ 72‬تيم در‬ ‫خاطر توليدات باكيفيت جهاني خود موفق به دريافت تنديس ويژه‬
‫تهران برگزار شد‪.‬‬ ‫اين مراسم شد‪.‬‬
 ‫„ „زرماكارون‪ ،‬صادركننده ممتاز صنعت غذاي ايران‬
‫„ „ زرماكارون برند محبوب ايراني‌ها‬ ‫يكي از مهم‌ترين اتفاقات سال گروه‬
‫جشنواره ملي برند محبوب با همكاري‬ ‫توسعه صنعتي و پژوهشي زر در مهرماه‬
‫انجمنمليحمايتازحقوقمصرف‌كنندگان‬ ‫اتفاق افتاد‪ .‬شركت زرماكارون به واسطه‬
‫در مركز همايش‌هاي بين‌المللي صدا‌وسيما‬ ‫حضور موثر در بازارهاي جهاني پس از‬
‫در زمستان امس��ال برگزار و زرماكارون در‬ ‫دريافت پنج نشان صادركننده نمونه‬
‫صنعتپاستاوماكارونيبه‌عنوانبرندمحبوب‬ ‫ملي براي ششمين سال نيز منتخب‬
‫مصرف‌كنندگان ايراني انتخاب شد‪.‬‬ ‫و به‌عنوان صادركننده ممتاز معرفي‬
‫گرديد‪ .‬زرم��اكارون تنها صادركننده‬
‫„ „ دريافت تنديس زرين حمايت از حقوق مصرف‌كننده‬ ‫ممتاز كشور در صنعت غذاي كشور‬
‫افتخاري ديگر براي گروه‬ ‫محسوب مي‌شود‪.‬‬
‫سيزدهمين همايش روز ملي حمايت‬
‫از حقوق مصرف‌كنندگان نيز در اسفند‌ماه‬ ‫„ „ نشان ويژه مديريت ايران براي مهندس مهدي اميني‬ ‫„ „عضويت فعال در سازمان جهاني پاستا‬
‫س��ال ‪ 92‬در مركز همايش‌هاي بين‌المللي‬ ‫هفتمين جش��نواره ملي مديران و توليدكنندگان جوان كشور‬ ‫پس از كسب موفقيت‌هاي متعدد داخلي و بين‌المللي زرماكارون‬
‫صداوس��يما و ب��ا حضور ب��زرگان صنعت‬ ‫همزمان با پنجمين دوره معرفي چهره‌هاي ماندگار صنعت در آذرماه‬ ‫به عضويت فعال س��ازمان جهاني پاستا (‪)IPO‬درآمد‪ .‬اين شركت‬
‫ايران برگزار ش��د و شركت زرماكارون براي‬ ‫سال ‪ 92‬با حضور مهندس نعمت‌زاده‪ ،‬وزير صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫تنها عضو فعال ايراني سازمان جهاني پاستا مي‌باشد‪.‬‬
‫هفتمين سال تنديس زرين حمايت از حقوق‬ ‫و جمعي از مس��ووالن و كارآفرينان كش��ور در مركز همايش‌هاي‬
‫مصرف‌كننده را دريافت كرد‪.‬‬ ‫بين‌المللي صدا‌وس��يما برگزار شد و مهندس مهدي اميني پس از‬ ‫„ „ماه درخشش پژوهشگران گروه‬
‫سال‌ها ممارست و درخشش در صنعت كشور نشان ويژه مديريت‬
‫„ „ گلفود ‪ 2014‬اثبات كيفيت محص�والت زرماكارون به‬ ‫ايران را دريافت كرد‪.‬‬
‫جهانيان‬
‫آخرين رويداد س��ال ‪ 92‬حضور در نمايشگاه بين‌المللي گلفود‬ ‫„ „زمستانپرافتخار‬
‫بود‪ .‬در اين نمايش��گاه شركت زرماكارون حضور گسترده و پررنگي‬ ‫„ „ انتخاب مرتضي سلطاني به‌عنوان كارآفرين برتر ملي‬
‫داش��ته و محصوالت خود را با كيفيتي فراتر از محصوالت خارجي‬ ‫در سال ‪92‬‬
‫به دنيا ارايه كرد‪.‬‬ ‫اولين رويداد زمس��تان س��ال ‪92‬‬
‫انتخاب مرتضي سلطاني‪ ،‬رييس هيات‬ ‫آبان امس��ال ماه درخشش پژوهشگران و نخبگان گروه بود‪ .‬اين‬
‫مديره گروه توسعه صنعتي و پژوهشي‬ ‫پژوهشگرانموفقبهساختسهدستگاهجارويسيلو‪،‬طرححذفكپك‬
‫زر به‌عنوان كارآفرين برتر ملي در سال‬ ‫از خطوط توليد ماكاروني در توقفات طوالني‌مدت و دستگاه شيرينگ با‬
‫بزرگ‌ترين دستاورد صنعت پاستاي ايران را زرماكارون به ارمغان آورد‬
‫‪ 92‬در جشنواره امتنان از كارآفرينان برتر‬ ‫دو برابر سرعت نسبت به نمونه‌هاي موجود در بازار شدند‪.‬‬
‫كشور بود‪ .‬اين جشنواره با حضور اسحاق‬
‫تقدیر جهاني از الزانياي پيش پخت زرماكارون‬ ‫جهانگيري معاون اول رييس‌جمهور‪،‬‬ ‫„ „ تجليل از صادركننده ممتاز كشور به پاس تالش براي‬
‫اتحادي��ه بين‌الملل��ي اختراع��ات و نوآوري‌هاي صنعتي‬ ‫دكت��ر ربيعي وزير تع��اون‪ ،‬كار و رفاه‬ ‫صادرات جهاني‬
‫اجتماع��ي و جمع��ي از كارآفرينان و‬ ‫در همين ماه و در همايش روز ملي صادرات استان البرز از شركت‬
‫‪13‬‬ ‫(‪ )IUI‬نش��ان پرافتخ��ار ديامون��د را ب��راي الزاني��اي‬
‫فعاالن صنعت‪ ،‬كشاورزي و خدمات در تهران برگزار شد‪.‬‬ ‫زرماكارون به پاس تالش‌هاي مس��تمر در صادرات محصوالت خود‬
‫پيش پخت زرماكارون بواسطه نوآوري‌ها و كيفيت جهاني‬
‫و كسب شش دوره متوالي صادركننده نمونه و ممتاز كشور تجليل‬
‫خود اعطا كرد‪.‬‬ ‫„ „تقدير صندوق ضمانت صادرات ايران از زرماكارون‬ ‫ويژه صورت گرفت‪.‬‬
‫براساس اين گزارش‪ ،‬جلسات مميزي اتحاديه بين‌المللي‬ ‫دومين رويداد زمستان امسال تشكيل كارگروه مشترك صندوق‬
‫اختراعاتونوآوري‌هايصنعتي(‪)IUI‬باحضورمتخصصين‬ ‫ضمانت صادرات ايران و ش��ركت زرم��اكارون بود‪ .‬صندوق ضمانت‬ ‫„ „كسب رتبه زرين كارت بازرگاني‬
‫اين سازمان و كارشناسان شركت صنعتي زرماكارون براي‬ ‫ص��ادرات ايران در مراس��مي ويژه از ش��ركت زرم��اكارون به‌عنوان‬
‫الزانياي پيش پخت اين شركت در چندين سطح برگزار و‬ ‫صادركننده ممتاز ملي تقدير کرده و كارگروه مش��تركي بين اين‬
‫پس از بررسي‌هاي موشكافانه و كسب حداكثر امتيازات‪ ،‬اين‬ ‫صندوق و زرماكارون تشكيل شد‪.‬‬
‫محصول به عنوان يك محصول نوآورانه در سطح بين‌المللي‬
‫„ „تجليل ويژه از مرتضي سلطاني به‌عنوان نخبه فراملي‬
‫و همگام با كيفيت جهاني انتخاب شد‪.‬‬
‫اولين همايش تجليل از نخبگان‬
‫اتحاديه بين‌المللي اختراعات و نوآوري‌هاي صنعتي(‪)IUI‬‬ ‫شهرهشتگردباحضورمهندسيگانه‪،‬‬
‫بزرگ‌ترين توسعه‌دهنده و ناشر تاييديه‌هاي بين‌المللي‬ ‫شهردار هشتگرد‪ ،‬مرتضي سلطاني‪،‬‬
‫محص��والت صنعتي و نوآوران��ه در جهان و مركز جهاني‬ ‫ريي��س هيات مديره گروه توس��عه‬
‫تعال��ي و تخصص در رابطه بين مش��تري و محصوالت‬ ‫صنعتي و پژوهشي زر‪ ،‬اعضاي شوراي‬
‫صنعتي است كه به منظور باال بردن استاندارد‌هاي جهاني‬ ‫اس�لامي شهر هشتگرد و جمعي از‬ ‫چهاردهمين دوره معرفي ش��ركت‌هاي برتر ايران از طرف اتاق‬
‫محصوالت صنعتي در شركت‌هاي بزرگ تحقيقات وسيعي‬ ‫مسووالن و نخبگان شهر هشتگرد‬ ‫بازرگاني‪ ،‬صنايع و معادن ايران نيز در پاييز امسال برگزار و شركت‬
‫انجام مي‌دهد‪ .‬اين س��ازمان با در نظر گرفتن پارامترهاي‬ ‫برگ��زار و در اين مراس��م از مرتضي‬ ‫زرماكارون موفق به كسب رتبه زرين كارت بازرگاني شد‪.‬‬
‫ویژه نامه‬

‫مختلف از قبيل گستره جهاني فروش محصول‪ ،‬كيفيت باال‬ ‫سلطاني به‌عنوان يكي از بزرگ‌ترين‬
‫و ثبت محصول در سازمان‌هاي معتبر بين‌المللي‪ ،‬دو نشان‬ ‫كارآفرينان و نخبگان صنعت كشور تجليل شد‪.‬‬ ‫„ „يكه‌تازي در صنعت البرز‬
‫در س��طح ‪ IUI5001‬و در باالترين سطح خود نشان‬
‫„ „ انتخاب گروه كارگروه توس�عه صنعتي و پژوهشي زر‬
‫ديامون��د‪ IUI5002‬را اعطا مي‌كند كه الزانياي پيش‬ ‫به‌عنوان گروه كار نمونه استان البرز‬
‫پخت زرماكارون پس از مميزي‌هاي چند مرحله‌اي در ابعاد‬ ‫مر ا س��م تجلي��ل ا ز‬
‫مختلف موفق به كسب نشان پرافتخار دياموند در باالترين‬ ‫برترين‌هاي جامعه كارگري‬
‫سطح توليد پاستا در جهان شد كه يك دستاورد مهم براي‬ ‫اس��تان البرز با حضور علي‬
‫صنعت پاستاي ايران و منطقه محسوب مي‌شود‪.‬‬ ‫ايماني‪ ،‬معاون وزير و مدير كل‬
‫الزم به ذكر است كه اين محصول كه توسط كارشناسان‬ ‫تعاون‪ ،‬كار و رفاه اجتماعي و‬
‫زبده ش��ركت صنعتي زرماكارون طراحي و توليد ش��ده‪،‬‬ ‫جمعي از مسووالن استاني در‬ ‫مراس��م تجليل از برترين‌هاي كيفيت اس��تان الب��رز با حضور‬
‫پيشتر نيز جوايز متعددي را در سطوح بين‌المللي كسب‬ ‫كرج برگزار و گروه كارگروه‬ ‫شركت‌هاي برتر استان در كرج برگزار وشركت‌هاي آرد زر و زرماكارون‪،‬‬
‫توس��عه صنعتي و پژوهشي‬ ‫تنديس برترين ش��ركت‌هاي استان را از لحاظ كيفيت محصوالت‬
‫كرده است‪.‬‬
‫زر به‌عن��وان گروه كار نمونه‬ ‫توليدي خود دريافت كردند‪.‬‬
‫استاني انتخاب شد‪.‬‬
 ‫اقتصاد کالن‬

‫کارنامه ‪ 7‬ماهه دولت در گفت‌وگو با دکتر موسي غني‌نژاد‪:‬‬

‫تصمیم های درستی اتخاذ شد‬

‫گزارش ‪ 100‬روزه نخست دولت‪ ،‬اولين گزارشي‬
‫ب��ود که وضعيت اقتصادي کش��ور را در بخش‌هاي‬
‫مختلف اقتصادي به تصوير مي‌کش��يد‪ ،‬اگرچه اين‬
‫گزارش آذرماه امسال از سوي رييس‌جمهور به مردم‬
‫ارايه ش��د و وضعيت اقتصادي کشور را شفاف ارايه‬
‫کرد اما با گذشت سه ماه بعد از انتشار اين گزارش‬
‫هنوز هم مهم‌ترين دغدغه کش��ور در حوزه اقتصاد‬
‫خالصه مي‌شود‪ .‬دکتر موسي غني‌نژاد از کارشناسان‬
‫اقتصادي است که در اين رابطه ديدگاه‌هاي خود را‬
‫با ما در ميان گذاشته است‪:‬‬
‫****‬
‫„ „همان‌طور که مستحضر هستيد‪ ،‬دولت به‬
‫وعده خود مبني برارايه گزارش�ي از عملکرد‬
‫‪ 100‬روزه دولت ارايه کرد که اين گزارش البته‬
‫شاهکار دولت اين‬ ‫موجب نقدها و حتي تش�ويق‌هايي از س�وي‬
‫بوده که فضاي‬ ‫کارشناس�ان اقتصادي ش�د‪ .‬عملک�رد دولت‬
‫بدبيني در جامعه را‬ ‫از زم�ان تش�کيل تاکنون را چگون�ه ارزيابي‬
‫به فضاي خوشبيني‬ ‫مي‌کنيد؟‬
‫تغيير بدهد‪ .‬به‬
‫به نظرمن دولت دراین مدت عمال کاري نکرده‬
‫نظرمنمهم‌ترين‬
‫دستاورد دولت‬ ‫است؛ شاهکار دولت اين بوده که فضاي بدبيني در‬
‫در حوزه سياست‬ ‫جامعه را به فضاي خوشبيني تغيير بدهد‪ .‬به نظرمن‬
‫خارجي است که‬ ‫مهم‌ترين دستاورد دولت در حوزه سياست خارجي‬
‫به يک موفقيت‬ ‫اس��ت که به يک موفقيت رسيدند و اين باعث شد‬
‫رسيدند و اين‬ ‫تا تالطم دربازار داخلي نيز کاهش يابد‪ .‬اينکه شما‬ ‫‪14‬‬
‫باعث شد تا تالطم‬ ‫مي‌بينيد در بازار مس��کن و ارز ثبات ايجاد ش��ده‪،‬‬
‫دربازار داخلي نيز‬ ‫دقيقا به دليل سياست خارجي دوست است که نه‬
‫کاهش يابد‬ ‫از طريق اقدامات مشخص بلکه از طريق ايجاد يک‬
‫مي‌بينيد در بازار‬
‫فضاي خوشبيني و اميد به آينده فضاي داخلي را به‬
‫مسکن و ارز ثبات‬
‫ايجاد شده‪ ،‬دقيقا‬ ‫ثبات رساند‪ .‬نمي‌خواهم وارد جزييات شوم که دولت‬
‫به دليل سياست‬ ‫براي تامين مايحتاج عمومي چه کرده است‪...‬‬
‫خارجي دوست‬ ‫„ „ اگر خاطرتان باشد‪ ،‬آقاي رييس‌جمهور در‬
‫است که نه از‬ ‫گزارشي که به مردم ارايه کرد عنوان داشت که‬
‫طريق اقدامات‬ ‫دول�ت را در ‪ 12‬مرداد با حدود ‪ 1280‬ميليارد‬
‫مشخص بلکه از‬ ‫توم�ان منابع در خزانه تحويل گرفته اس�ت‪.‬‬
‫طريق ايجاد يک‬ ‫اي�ن درحالي بوده که دولت مي‌بايس�ت آخر‬
‫فضايخوشبيني‬ ‫م�اه مرداد حقوق پرداخ�ت مي‌کرد در نتيجه‬
‫و اميد به آينده‬
‫دولت ناگزي�ر ‪ 4600‬ميليارد توم�ان از منابع‬
‫فضاي داخلي را‬
‫به ثبات رساند‪.‬‬ ‫بانک مرکزي قرض گرفته است‪.‬‬
‫نمي‌خواهم وارد‬ ‫اگ��ر اين‌گونه باش��د ک��ه اين مهم‌تري��ن نقطه‬
‫جزييات شوم که‬ ‫ضع��ف دول��ت اس��ت بنابراي��ن ضع��ف دولت در‬
‫ویژه نامه‬

‫مرکزي وام گرفته‪ ،‬خب اين کار خوبي نيست‪ .‬دولت‬
‫مي‌توانست مستقيما از مردم وام بگيرد‪ .‬اين بدترين‬
‫کار بود‪ .‬چون اين کار هم پايه پولي را باال مي‌برد و‬
‫هم ضريب نقدينگي را افزايش مي‌دهد‪ .‬تا جايي که‬
‫من مي‌دانم مش��کالت و معضالتي که بر سر اوراق‬
‫قرضه يا اوراق خزانه دولتي بوده برداشته شده است‪،‬‬
‫يعني دولت مي‌تواند از اين اوراق اس��تفاده کند اما‬
‫بايد نرخ بهره اين اوراق طوري باشد که بتواند آن‬
‫را بفروش��د‪ .‬يعني نرخ بهره‌اي متناس��ب با تورم و‬
‫باالتر از آن داشته باشد‪.‬‬
‫دولت براي تامين‬
‫مايحتاج عمومي چه‬
‫کرده است‪...‬‬
‫„ „ش�ما اين ضعف را ناش�ي از سياست‌هاي‬
‫بهره بانکي تغيير نکرده اس��ت‪ .‬مشخص نيست که‬
‫دولت با تورم ح��دود ‪ 40‬درصد و نرخ بهره منفي‬
‫چ��ه مي‌خواهد بکند‪ .‬به نظر من عملکرد دولت در‬
‫بخش سياس��ت‌هاي پولي چندان ش��فاف نيست‪.‬‬
‫علت اين است که در شوراي پول و اعتبار هنوز به‬
‫تصميم قطعي نرس��يده‌اند‪ .‬واقعيت اين است تا در‬
‫نرخ‌هاي بهره و س��ود سپرده‌ها اصالح درستي در‬
‫رابطه با تورم انجام نشود‪ ،‬مشکل افزايش نقدينگي‬
‫همچنان پابرجا خواهد بود‪ .‬دولت کمبود نقدينگي‬
‫براي پرداخت حقوق کارمندان داشته است‪ ،‬از بانک‬
‫تصميم‌گيري مس��ايل پولي است اما در اينکه علت‬
‫چيس��ت‪ ،‬نمي‌دانم‪ .‬اما به نظر مي‌رسد مشکل عدم‬
‫تصميم‌گيري در مورد سياست‌هاي پولي است‪.‬‬
‫دولت مي‌بينيد يا در اجرا مقاومت‌هايي ممکن‬
‫است باشد؟‬
‫مسلما سياست‌هاي پولي در آنچه از زبان رييس‬
‫کل بانک مرکزي مطرح مي‌شود‪ ،‬مشکل نيست‪ .‬اين‬
‫مشکل به شوراي پول و اعتبار مرتبط مي‌شود‪ .‬ظاهرا‬
‫آنج��ا مقاومت‌هايي وج��ود دارد در غير اين‌صورت‬
‫ديدگاه‌ه��اي رييس و مس��ووالن بان��ک مرکزي را‬
‫در اين رابطه کارشناس��ي و درست مي‌بينيم‪ .‬دکتر‬
‫س��يف و کارشناسان بانک مرکزي رويکرد درستي‬
‫دارن��د اما عمال مي‌بينيم که نرخ س��ود س��پرده و‬
 ‫اقتصاد کالن‬
‫یادداشت‬ ‫فعلي امکان‌پذير نيس��ت‪ .‬چون در ش��رايط تورمي‬
‫نقدينگي زياد مي‌شود‪ .‬منتها منظورم اين است که‬
‫به صورت جدي سياس��ت‌گذاري پولي بايد صورت‬ ‫مثال نرخ بهره اوراق مشارکت را مثل سپرده‌هاي‬
‫بگيرد‪ .‬مثال نرخ س��ود سپرده‌ها و نرخ بهره موضوع‬
‫دولت همگرا توسعه ايجاد مي‌كند‬ ‫جدي اس��ت که بايد دنبال ش��ود که متاسفانه اين‬
‫حرکت را نمي‌بينم‪.‬‬
‫دكتر محمد ستاري‌فر* ‪ -‬برنامه‌ريزي توسعه‌اي در كشور ما ‪67‬‬ ‫„ „رشد منفي اقتصادي سال گذشته که رقم‬
‫سال سابقه دارد‪ .‬وقتي كشوري برنامه توسعه دارد به اين معناست كه‬ ‫‪ 5/8‬درصد را به ثبت رسانده‪ ،‬موضوع ديگري‬
‫الزامات و پيش‌شرط‌هاي مهمي قبل از اجراي برنامه توسعه مدنظر قرار‬ ‫است که دغدغه بسياري از کارشناسان شده‬
‫داده است‪ ،‬يعني دولتمردان سياستمداران و اركان قدرت قبال سامان‬ ‫اس�ت‪ .‬به نظر ش�ما چه زمان مي‌توان انتظار‬
‫سياسي پيدا كرده و به صورت يك سيستم منظم و شبكه‌اي استنباط‬ ‫داشت که رشد اقتصادي به صفر برسد؟‬
‫واحدي از مس��ايل پيدا كرده‌اند تا ب��ه تبع اين امر يك نظام تدبير و‬ ‫بل��ه به نظرم خيلي زود مي‌توان اين رش��د را از‬
‫حكمراني مطلوب شكل بگيرد و به دنبال آن توسعه‌اي اتفاق بيفتد‪ ،‬از‬ ‫حالت منفي خارج کرد‪ .‬حتي امس��ال احتمال دارد‬
‫همين رو نظام تدبير قبل از برنامه‌هاي توسعه‌اي قرار مي‌گيرد‪ .‬در بعضي‬ ‫رش��د اقتصادي را صف��ر يا نزيک به صفر رس��اند‬
‫از كشورهاي در حال توسعه اول سامان سياسي و نظام تدبير را شكل‬ ‫و از آن فض��اي بدبين��ي که همه منتظ��ر بودند و‬
‫مي‌دهند و سپس برنامه‌هاي توسعه‌اي خود را پايه‌ريزي مي‌كنند‪ .‬ايران‬ ‫س��رمايه‌گذاري نمي‌کردند‪ ،‬خارج شد‪ .‬االن در يک‬
‫‪ 67‬سال است كه برنامه توسعه دارد‪ .‬حتي اگر سابقه ‪ 67‬ساله را هم‬ ‫فضاي خوشبيني هستيم و سرمايه‌گذاري‌ها شروع‬
‫كنار بگذاريم‪ ،‬بعد از انقالب سه دهه برنامه‌ريزي را پشت‌سر گذاشته‌ايم‪.‬‬ ‫شده است‪ .‬اگر دولت بتواند در اصالح فضاي کسب‬
‫از همه مهم‌تر كشور سند چشم‌انداز دارد؛ پيام اين سند در حوزه‌هاي‬ ‫و کار که بس��يار پرهزينه است‪ ،‬به بخش‌خصوصي‬
‫مختلف اين اس��ت كه ما آنچنان به اقتدار رس��يده‌ايم كه برنامه‌هاي‬ ‫کم��ک کند به خص��وص به بنگاه‌ه��اي کوچک و‬
‫توسعه‌اي تدوين مي‌كنيم‪.‬‬ ‫متوس��ط که س��رمايه‌گذاري توليد خود را افزايش‬
‫كشوري كه برنامه ‪ 20‬ساله دارد‪ ،‬يعني روند باثباتي را براي توسعه‬ ‫بدهند‪ ،‬آنگاه مي‌توان انتظار داش��ت که س��ريع‌تر‬
‫طي مي‌كند‪ .‬از سويي حدود هشت سال از ابالغ سند چشم‌انداز توسعه‬
‫به رش��د صفر يا مثبت برس��يم‪ .‬به نظر من در اين‬
‫مي‌گذرد‪ .‬براس��اس نظام قانوني اين س��ند بايد در مدت هشت سال‬
‫رابطه نيز مقداري کم‌کاري شده است‪ .‬اصالح فضاي‬
‫برنامه‌ريزي به يك بلوغ و تكاملي رسيده و يك عرصه وسيع‌تري را در‬
‫بخش‌هاي مختلف سياسي‪ ،‬اجتماعي‪ ،‬فرهنگي‪ ،‬ورزشي و‪ ...‬ايجاد كرده‬
‫کس��ب و کار هزينه‌اي براي دولت ندارد‪ ،‬اما لختي‬
‫باشد‪ .‬اما امروز مردم كه با دستاوردهاي اين قوانين روبه‌رو هستند‪ ،‬اين‬ ‫و کندي فضاي حاکم بر بوروکراس��ي اقتصادي به‬
‫موضوع را احس��اس نمي‌كنند‪ .‬مردم بايد از اجراي قوانين توسعه‌اي‬ ‫گونه‌اي است که حرکت‌ها به کندي انجام مي‌شود‪.‬‬
‫احساس راحت‌تر بودن‪ ،‬آرامش و رفاه بيشتر كنند نه آنكه هر روز كه‬ ‫مقررات‌زدايي‪ ،‬تنبيه کردن و خارج کردن سيستم‬
‫مي‌گذرد مشكالت آنها افزايش يابد يا هر روز كه مي‌گذرد‪ ،‬بگويند دريغ‬ ‫تعزيراتي و بگير و ببند مي‌تواند بسيار راهگشا باشد‬
‫از ديروز‪ .‬اگر در فرهنگ عمومي كشور مردم بگويند دريغ از ديروز واي‬ ‫زيرا هنوز ترکش‌هاي اين فضا وجود دارد و از بين‬
‫بر برنامه‌هاي توسعه‪ .‬برنامه‌هاي توسعه آمده است كه دريغ از ديروز را‬ ‫نرفته است‪ .‬سيستم تعزيرات و کنترل قيمت هنوز‬
‫‪15‬‬ ‫پاك كند و فرداي ما بهتر از ديروز باشد‪.‬‬ ‫وج��ود دارد‪ .‬اگر دولت بتواند اين فضا را س��ريع‌تر‬
‫برنامه توسعه بايد به دنبال توسعه حقوق شهروندي باشد از همين رو‬ ‫اصالح کرده و فضاي کسب و کار را بهبود ببخشد‬
‫ضروري است كه در عرصه سياست داخلي مشاركت مردم را به صورت‬ ‫خيلي س��ريع‌تر مي‌توان به نرخ رشد صفر برسيم‪.‬‬
‫موثر ببينيم‪ ،‬احزاب و جناح‌ها‪ ،‬نهادهاي مدني يا بخش‌خصوصي فعال‬ ‫حتي مي‌تواند در ش��ش ماه يا يک‌سال آينده رشد‬
‫شوند‪ .‬مشكالت داخلي و نزاع‌هاي آشكار و پنهان در فضاي نبود احزاب‬ ‫اقتصادي را مثبت کند‪.‬‬
‫شكل مي‌گيرد‪ .‬در جامعه رو به رشد اختالف سليقه وجود دارد و همزمان‬ ‫„ „به نظر ش�ما رويک�رد دولت در ب�ازار ارز‬
‫بااجرايبرنامه‌هايتوسعهاقتصاديمردميادگرفته‌اندكهاختالفعقيده‬ ‫چگونه بود‪ ،‬آيا دولت توانسته بازار را متناسب‬
‫را به تضارب آرا گذاشته و نتيجه را از صندوق راي بيرون بياورند‪.‬‬ ‫با شرايط تورمي کنترل کند؟‬
‫اگر به‪ 30‬سال تجارب گران‌سنگ كه بسيار براي كشور هم پرهزينه‬ ‫به نظر من دولت در حوزه ارز بسيار خوب عمل‬
‫بوده و حتي مخاطرات جدي ايجاد كرده است‪ ،‬مراجعه كنيم‪ ،‬نظام تدبير‬ ‫کرده است‪ .‬نوساناتي که اين بازار طي دو سال اخير‬
‫توسعه‌گرارانظاميهمگرامي‌بينيمكهمي‌فهمدبايدكشوررابههمگرايي‬
‫داش��ته به دليل بي‌تدبيري مس��ووالن سابق بانک‬ ‫„ „گفت�ه می ش�ود اي�ن سياس�ت‌ها تورم‌زا‬
‫سوق داد‪ .‬نظام تدبير همگرا نظامي است كه بين مناطق مختلف كشور‬
‫قائل به تفاوت باشد‪ .‬نبايد تفاوت‌ها را سركوب كرده يا آنها را به يكي بودن‬
‫مرک��زي بوده که با اظه��ار نظرهايي که مي‌کردند‬ ‫هستند درحالي که تورم نقطه به نقطه کم شده‬
‫دعوت كند بلكه تفاوت بايد تفاوت‌ها را به رسميت بشناسد و سعي كند‬
‫بيش��تر از آنچه واقعيت داش��ته باشد‪ ،‬به انتظارات‬
‫بين تفاوت‌ها همگرايي به‌وجود آورد‪ ،‬درست شبيه يك واحد توليدي‬ ‫م��ردم براي ن��رخ ارز دامن مي‌زدند و اين مس��اله‬
‫كه هم بايد كارگر داشته باشد و هم كارفرما‪ .‬اگر قرار باشد در يك واحد‬ ‫موجب تالطم ارز مي‌شد‪ .‬خوشبختانه از وقتي دولت‬
‫توليدي هر دوي ما كارفرما باشيم پس چه كسي بايد كار كند؟ يك‬ ‫جديد روي کار آمده است در حوزه ارزي حرف‌هاي‬
‫واحد توليدي كارآمد واحدي است كه كارفرماي اثربخش داشته باشد‪.‬‬ ‫عجيب و غريب گفته نمي‌ش��ود و همه پذيرفته‌اند‬
‫ویژه نامه‬
‫منافع بين كارگر و كارفرما متضاد است‪.‬‬ ‫که نرخ ارز بايد در بازار تعيين شود‪ .‬حتما اين روند‬
‫در واقع دولتي همگراست كه ميان منافع متضاد با يك نظام تامين‬ ‫کاهنده بوده‪ ،‬البته صحبت‌هايي که دکتر سيف در‬
‫اجتماعيكارآمدهمگراييايجادكند‪.‬درغيابيكنظامتاميناجتماعي‬ ‫مورد ثبات بازار ارز داشته و گفته که کاهش نرخ ارز‬
‫كارآمد تضاد منافع كارگر و كارفرما بيشتر مي‌شود‪ .‬تضاد كه بيشتر شد‪،‬‬ ‫خيلي به نفع اقتصاد نيست‪ ،‬کامال درست بود‪ .‬اين‬
‫بهره‌وري كاهش مي‌يابد و حيات واحدهاي توليد به خطر مي‌افتد‪ .‬در‬ ‫واقعيت است‪ .‬ما االن در وضعيت خيلي خوبي قرار‬
‫حال حاضر تضاد تورم و ركود تضاد بين منافع توليد و منافع كارگري‬ ‫داريم به اين معنا که فاصله نرخ ارز بانک مرکزي با‬
‫است‪ .‬امروز حداقل دستمزد يك ميليون تومان به كار نمي‌آيد و كارگر‬ ‫نرخ بازار چندان زياد نيست‪ .‬اين شرايط بسيار مثبت‬
‫در زندگي حداقل خود مي‌ماند‪ ،‬اين اس��ت كه جامعه پر از تضادهاي‬ ‫است‪ .‬اگر مقداري دولت بتواند نرخ خود را باال ببرد‬
‫گسترده مي‌شود بنابراين بايد نظام تدبيري داشته باشيم كه با رويكرد‬ ‫و از س��ويي در منابع ارزي گشايشي صورت بگيرد‬
‫همگرايي منافع متضاد را به هم گره بزند‪ .‬در عصر وفور درآمدهاي ارزي‬ ‫ک��ه نرخ ارز پايين بيايد مي‌توان اميدوار بود که در‬
‫چون رويكردهاي واگرايي داشتيم اين مسايل عميق‌تر شد در حالي كه‬ ‫سال آينده ارز تک‌نرخي شود‪ .‬اين گام مثبتي براي‬
‫اگر يك دولت همگرا داشتيم حتما وضعيت بهتري داشتيم‪.‬‬ ‫توسعه صادرات و نظم گرفتن اقتصاد است بنابراين‬
‫* استاد دانشگاه عالمه طباطبایی‬ ‫تا اينجا اقدامات دولت براي نرخ ارز معقول بوده و‬
‫در اين رابطه درست عمل کرده است‪.‬‬
‫„ „شما اشاره کرديد که دولت مي‌توانست از‬
‫مردم قرض بگيرد‪ ،‬چگونه؟‬
‫پنج س��اله تعيين کند تا بتوان��د منابع جمع کند‪.‬‬
‫ب��ه نظرمن اين بهترين راه‌ح��ل بود‪ .‬چون اين کار‬
‫در حقيق��ت مناب��ع را از جامع��ه جم��ع مي‌کند و‬
‫پايه پولي را باال نمي‌ب��رد‪ .‬نقدينگي را هم افزايش‬
‫نمي‌ده��د‪ .‬منابع مالي دولت را تامين کرده و البته‬
‫دولت بدهکار مي‌ش��ود‪ .‬اما اين روشي است که در‬
‫همه جاي دنيا مرسوم است‪ .‬در اروپا هم اين رويه‬
‫هست‪ .‬بعضي کشورها مثل آمريکا به اندازه ‪GDP‬‬
‫اش به مردم بدهکاراست اما چون دولت توان مالي‬
‫باالي��ي دارد و در آينده مي‌تواند بدهي‌هاي خود را‬
‫بپ��ردازد‪ ،‬مردمي که اوراق قرض��ه دولت آمريکا را‬
‫مي‌خرند‪ ،‬نگران نيستند‪ .‬در ايران هم مي‌توان اين‬
‫روش را به کار گرفت‪ .‬مطمئنا کس��ي نگران وضع‬
‫مالي دولت نيست‪ .‬ممکن است امروز دولت گرفتاري‬
‫مالي زياد داش��ته باشد اما به محض اينکه وضعيت‬
‫اقتصادي اش بهتر ش��د مي‌توان��د بدهي‌هاي خود‬
‫را بپ��ردازد مي‌تواند وامي که گرفته حتي با س��ود‬
‫ب��االي اوراق خزانه‌اي که فروخته‪ ،‬بپردازد بنابراين‬
‫فکر مي‌کنم کم کاري در اين رابطه ش��ده اس��ت‪.‬‬
‫دولت جنبه‌هاي تورم س��از سياس��ت‌هاي پولي را‬
‫چندان جدي نگرفته‪ .‬هنوز صحبت اين اس��ت که‬
‫حتي بخش��ي از منابع مسکن مهر که بايد از منابع‬
‫بانک مرکزي تامين مي‌شد‪ ،‬پرداخته شود‪ .‬در حالي‬
‫که طي چهار سال گذشته ‪ 43‬هزار ميليارد تومان‬
‫از ريق اين طرح پايه پولي ايجاد ش��ده اس��ت اما‬
‫مشخص نيست که چرا هنوز عده‌اي روي اين بحث‬
‫مي‌کنند و مي‌خواهند که آخرين قسط خود را هم‬
‫از بانک مرکزي بگيرند‪ .‬به نظرم اين کار هنوز کمي‬
‫خطرناک اس��ت‪ .‬اگر بناست که دولت سياست‌هاي‬
‫پولي سابق را با شيب کمتر ادامه بدهد‪ ،‬آنگاه مهار‬
‫تورم براي دولت بسيار مشکل خواهد شد‪ .‬مهار تورم‬
‫در درجه اول به محدود کردن پايه پولي و جلوگيري‬
‫از افزايش نقدينگي برمي‌گردد‪ .‬اگر دولت اين نکات‬
‫را جدي نگيرد به س��رعت نمي‌تواند نرخ تورم را به‬
‫‪ 20‬درصد يا پايين‌تر برساند‪ .‬تا جايي که به خاطر‬
‫دارم آقاي دکتر روحاني در مدت ياد ش��ده‪ ،‬حرف‬
‫مش��خصي در مورد سياس��ت‌هاي پولي نزده و اين‬
‫ضعف دولت است‪.‬‬
‫اس�ت‪ .‬دولت چهار هزار ميلي�ارد تومان پول‬
‫جدي�د به اقتصاد تزريق ک�رده اما تورم نقطه‬
‫به نقطه رو به کاهش اس�ت‪ .‬آيا اين کاهش به‬
‫دليل کاهش انتظارات تورمي نيست؟‬
‫البته تزريق منابع جديد با تاخير عمل مي‌کند‪.‬‬
‫نتايج سياس��ت مسکن مهر که تورم ايجاد کرد نيز‬
‫بع��د از چهار س��ال خود را نش��ان داد‪ .‬اين تزريق‬
‫جديد هم مي‌تواند در ش��ش ماه آينده نتايج خود‬
‫را نش��ان بدهد‪ .‬مضاف براينکه همانطور که اش��اره‬
‫کرديد‪ ،‬انتظ��ارات تورمي هم عام��ل کاهش تورم‬
‫نقط��ه به نقطه ب��ود‪ ،‬يعني نرخ ارز که پايين آمد و‬
‫طال کاهش يافت اين فضاي انتظارات تورمي را در‬
‫جامعه منتقل ک��رد و در نتيجه اين فضا انتظارات‬
‫تورمي نيز فروکش کرد‪ .‬اما اين چقدر مي‌تواند دوام‬
‫بياورد؟ بي‌ترديد بايد پش��ت س��رش سياست‌هاي‬
‫پولي واقعي‪ ،‬سياست‌هاي انقباضي پولي که دوباره‬
‫تورم جديد ايجاد نکند‪ ،‬اخذ شود‪ .‬البته من موافق‬
‫اين نيستم که با يک شوک درماني رشد نقدينگي‬
‫را صف��ر ک��رده و پايي��ن بياوريم‪ .‬اين در ش��رايط‬
 ‫اقتصاد کالن‬

‫گفت‌وگو با محمدحسين شريف‌زادگان‌‪:‬‬

‫ارزش اعتماد مردم از یارانه‌ها بیشتر است‬

‫مي‌ت�وان نام آن را اصالحات اقتصادي يا هدفمندي‬
‫يارانه‌ها گذاشت؟‬
‫مي‌توان گفت بخشي از كاري كه انجام شد در راستاي‬
‫اصالحات اقتصادي بود‌‪ .‬اما دولت دهم در شناس��ايي افراد‬
‫كم‌درآمد توفيق چندانينيافتآنها درشناساييمكانومحل‬
‫استقرار افرادي كه آسيب‌پذيرند شكست خوردند درحالي‬
‫كه به راحتي مي‌توانس��تند افراد آسيب‌پذير را شناسايي‬
‫كنند‌‪ .‬در كش��ورهاي اروپايي و آمريكايي براي شناس��ايي‬
‫اقش��ار آس��يب‌پذير ‪ Data beis‬تهيه مي‌شود و براساس‬
‫همان پرداخت‌ها صورت مي‌گيرد‌‪ .‬روش خوداظهاري شيوه‌اي‬
‫شكست خورده و بسيار ناكارآمد است‌‪ .‬در دنيا هم توصيه‬
‫شود‪ ،‬اين اصالح روند مطلوبي خواهد گرفت‌‪ .‬هرچند تاكيد‬
‫شده كه اين شيوه در مراحل اوليه شكست مي‌خور ‌د اتفاقي‬
‫كه افتاد و در نهايت دولت و مجلس به اين نتيجه رسيدند‬
‫كه به همه يارانه بدهند در واقع اين پرداخت همگاني ديگر‬
‫توقتيبههمهيارانهمي‌دهيد‬ ‫مفهومهدفمندييارانهرانداش ‌‬
‫اگرچهممكناستبهگروه‌هايآسيب‌پذيراصابتكندامااين‬
‫كار با اتالف منابع بسيار وسيع صورت مي‌گيرد‌‪.‬‬
‫„ „ در واقع منظورتان اين است كه اين اصالح از هدف‬
‫اقتصادي خود دور شد؟‬
‫بله‪،‬اگرچه اولين مس��اله اصالح قيمت‌ها انجام شد اما‬
‫هدفي كه وجود داش��ت و آن پرداخت به افراد آسيب‌پذير‬
‫بود‪ ،‬عمال به حاشيه رفت‌‪.‬‬
‫هدفمند‌س��ازي يارانه‌ه��ا كه در دولت نه��م وعده داده‬
‫ش��د و در دولت دهم توسط محمود احمدي‌نژاد و يارانش‬
‫ب��ه اجرا درآمد‪ ،‬امروز به معضل بزرگي براي دولت يازدهم‬
‫تبديل شده اس��ت‌‪ .‬چه آنكه نه منابع با مصارف مي‌خواند‬
‫و ن��ه مصارف آنچنان واقعي اس��ت كه بتوان به درس��تي‬
‫گف��ت بازتوزيع يارانه‌ها به اهداف وعده داده ش��ده عدالت‬
‫اجتماعي رس��يده اس��ت‌‪ .‬هدفمندي يارانه‌ها اين روزها به‬
‫مثابه كوچه بن‌بستي است كه دولت حسن روحاني درآن‬
‫گرفتار ش��ده است‌‪ .‬اگرچه در اين ميان پيشنهادهايي نيز‬
‫براي خروج ازاين بن بس��ت مطرح مي‌ش��ود مثل افزايش‬
‫ياران��ه حامل‌هاي انرژي يا تغيير ش��يوه پرداخت با روش‬
‫خ��ود اظه��اری اما هرك��دام از اين پيش��نهادات در دايره‬
‫كارشناسي گرفتار مانده است‌‪ .‬محمد حسين شريف‌زادگان‬
‫اولين وزير رفاه و تامين‌اجتماعي در دولت اصالحات معتقد‬
‫است‪ ،‬چاره اين كار اصالح داده‌هاي آماري است‌‪ .‬وي معتقد‬
‫آمارها به روشني‬
‫اس��ت دولت نمي‌تواند در اين شرايط حذف دهك‌ها را ولو‬
‫تاكيد مي‌كند كه وقتي‬
‫اندك آغاز كند‪ ،‬چه آنكه تبعات اجتماعي اين كار به مراتب‬
‫يارانه به شكل همگاني‬
‫توزيع مي‌شود‪ ،‬كساني‬ ‫بيشتر از جبران بخشي از هزينه‌هاي دولت است‌‪ .‬گفت‌وگو‬
‫كه متمول‌ترند بيشتر‬ ‫با وي در پي مي‌آيد‌‪:‬‬
‫از يارانه استفاده‬ ‫„ „ همان‌طور كه مس�تحضر هس�تيد‪ ،‬هدفمندي‬
‫مي‌كنند درحالي كه‬ ‫يارانه‌ها هدفي بوده كه در دولت‌هاي گذشته همواره‬
‫در ابتدا دو هدف مورد تاكيد قرار داشت كه اين دو هدف‬ ‫هدف اين نبوده است‌‪.‬‬ ‫دنبال شده است اما همواره بنا به مصالحي اين موضوع‬
‫در ماده اليحه برنامه چهارم هم مورد اشاره قرار گرفته بود‌‪ .‬اين‬
‫هدفمندي اينجا اين‬ ‫كنار گذاشته شد تا آنكه در دولت دهم اين طرح به‬
‫مفهوم را دارد كه از‬ ‫اجرا درآمد‌‪ .‬صرفنظر از مشكالتي كه اين طرح داشت‬
‫دو هدف عبارت بودند از‌؛ نخست قيمت‌ها براساس حامل‌هاي‬ ‫افراد پردرآمد بگيريم‬
‫انرژي تعيين شود و سپس با بازتوزيع يارانه‌ها منابعي پس‬ ‫كه امروز نيز گريبان اقتصاد كش�ور را گرفته‪ ،‬سوال‬
‫و بين افراد كم‌درآمد‬ ‫اينجاست كه با توجه به اينكه دولت عنوان كرده توان‬
‫انداز شود كه براي اصالحات اقتصادي مفيد است‌‪ .‬اين منابع‬ ‫بازتوزيع كنيم‌‪.‬‬ ‫‪16‬‬
‫ب��ه صورت بازتوزيع به افرادي كه توان مالي كمتري دارند‬ ‫پرداخت يارانه نقدي را ندارد‪ ،‬آيا مي‌توان در شرايط‬
‫براساس آمار سال‬
‫پرداخت شود تا آنها بتوانند خود را با شرايط جديد حاصل‬ ‫‪ ،83‬حدود ‪ 82‬درصد‬
‫كنوني تعدادي از دهك‌ها را حذف كرد؟‬
‫از اصالحات اقتص��ادي تطبيق دهن ‌د البته مالك اين كار‬ ‫سرانه هر ايراني از‬ ‫پيش از پاس��خ به اين سوال بايد نگاه تاريخي به شيوه‬
‫مطالعه‌اي مشترك بين سازمان مديريت و برنامه‌ريزي وقت‬ ‫كاالهاي يارانه‌اي به‬ ‫پرداخت يارانه در دهه‌هاي گذش��ته داش��ته باشيم‌؛ از ‪50‬‬
‫و كارشناسان بانك جهاني بود‌‪ .‬در اين مطالعه تاكيد شده بود‬ ‫انرژي اختصاص يافته‪،‬‬ ‫سال گذشته پرداخت يارانه همواره صورت گرفته است اما‬
‫كه اگر قيمت حامل‌هاي انرژي به سطح بين‌المللي نزديك‬ ‫‪ 15/5‬درصد مربوط به‬ ‫به تدريج بار بودجه‌اي آن افزايش يافت و دولت‌ها به تدريج‬
‫كاالهاي اساسي و ‪2/5‬‬ ‫توان پرداخت آن را نداشته‌اند بعد از جنگ حجم وسيعي از‬
‫درصد مربوط به دارو‬ ‫منابع بودجه صرف يارانه‌ها مي‌ش ‌د از آن زمان بحث شد كه‬
‫شده بود كه آثار و تبعاتي هم در پي دار ‌د به‌طوري كه مثال‬
‫بوده است‌‪ .‬اين ارقام‬ ‫يارانه‌ها هدفمند شو ‌د البته منظور از هدفمندي اين بود كه‬
‫از مطالعه‌اي كه روي‪ 43‬بخش اقتصادي شده بود اين نتيجه‬ ‫نشان مي‌دهد كه لنگر‬
‫به دست آمد كه اين آثار بر ‪ 12‬بخش اقتصادي بيش از ‪30‬‬ ‫يارانه‌ها را به صورت عمومي توزيع نكنيم و به اقشار خاص‬
‫اصلي يارانه بر دوش‬
‫درصد است و در مجموع ‪ 30/5‬تورم بر بخش‌هاي مختلف‬ ‫اجتماعي كه درآمدهاي كمي دارند‪ ،‬بپردازيم‌‪ .‬به اين دليل‬
‫ت‬
‫حامل‌هاي انرژي اس ‌‬
‫ايجاد مي‌كند‌‪ .‬در آن شرايط هم ‪ 10‬درصد تورم داشتيم كه‬ ‫كه قدرت خريد بخش كم‌درآمد جامعه را باالبرده و آنها را‬
‫به همين دليل اصالح‬
‫با احتساب افزايش‌هاي حاصل از هدفمندي يارانه انرژي اين‬ ‫از بخش هدفمندي‬ ‫نسبت به ساير اقشار جامعه توانمند كني ‌م تا پيش از اين روش‪،‬‬
‫رقم به ‪ 40/5‬درصد تورم منتج مي‌شد‌‪.‬‬ ‫يارانه حامل‌هاي انرژي‬ ‫شيوه پرداخت همگاني بو ‌د به‌طوري كه افراد با ظرفيت‌هاي‬
‫„ „ شما آن زمان وزير رفاه و تامين اجتماعي بوديد‪،‬‬ ‫آغاز شد‬ ‫باال سهم بيشتري را از مواهب جامعه مي‌بردند‌‪ .‬طبق آماري‬
‫ارزيابي‌تان از توقف اين اصالحات چه بود؟‬ ‫كه در سال‪ 83‬منتشر شد‪،‬سهم دهك اول درآمدي از مصرف‬
‫مس��اله اين بود كه اصالح يارانه‌ها دو هدف داشت؛ اول‬ ‫بنزين ‪ 41‬برابردهك اول بوده است‌‪ .‬اين رقم در مورد گازوييل‬
‫‪ 33‬برابر‪ ،‬نفت سفيد ‪ 1/8‬برابر‪ ،‬گاز ‪ 4/5‬برابر‪ ،‬برق ‪ 3/7‬برابر‪،‬‬
‫ویژه نامه‬

‫هيچ كارشناسي اين شيوه را توصيه نمي‌كند‪ ،‬حتي در‬
‫گزارش بانك جهاني هم اين شيوه توصيه نشده اما متاسفانه‬
‫اين كار را انجام دادند كه اتالف وسيع منابع را در پي داشت‌‪.‬‬
‫رويكرد ديگري هم البته در اين طرح مطرح بود كه گفته‬
‫مي‌شد پول نفت را به شكلي به مردم بپردازند‌؛ كاري كه در‬
‫عربستان و كويت انجام مي‌دهند‌‪ .‬تلقي مردم اين است كه‬
‫حق اجتماعي خود را دريافت مي‌كنند‪.‬‬
‫„ „ امروز دقيقا اين اتفاق در جامعه ما افتاده است‌!‬
‫بله همين‌طور است‌‪ .‬مردم احساس مي‌كنند كه يارانه‬
‫نقدي حقشان از درآمد نفت است و اگر قطع شود ناراحت‬
‫مي‌شون ‌د حتي اگر كسي متمكن و سرمايه‌دار باشد از قطع‬
‫اين يارانه ناراحت مي‌ش��و ‌د در صورتي كه دادن يارانه حق‬
‫همه آحاد ملت ايران نيست حق كساني است كه محتاج‬
‫اين يارانه هستند‌‪ .‬دولت موظف نيست به همه يارانه بدهد‌‪.‬‬
‫ولي متاس��فانه اين اتفاق افت��اده و يك نوع حق اجتماعي‬
‫اصالحات اقتصادي و دوم عدالت اجتماعي‌‪ .‬تاكيد بيشتر بر‬
‫اقش��ار آسيب‌پذير جامعه بود كه توانمند شوند‌‪ .‬در اليحه‬
‫برنامه چهارم اين موضوع مورد تاكيد قرار گرفت كه گروه‌هاي‬
‫آسيب‌پذير پوشش داده شوند و متاسفانه آن زمان به دليل‬
‫مخالفت مجلس اين موضوع از دستور كارخارج شد‌‪ .‬وزارت‬
‫رفاه مسوول اجراي هدفمند كردن يارانه‌ها بود كه به دليل‬
‫نداشتن قانون عمال كارهاي بزرگي نمي‌توانست در اين رابطه‬
‫انجام ده ‌د البته ما در آن شرايط اقداماتي را انجام داديم كه‬
‫خيلي بطئي و كند بود اما نتايج خوبي داشت‌‪ .‬مثال توانستيم‬
‫يارانه شكر را برداريم و به شير بدهيم‌‪ .‬منابع حاصل از اين‬
‫تغيير يارانه را صرف اجراي طرح توزيع شير رايگان در مدارس‬
‫ابتدايي و راهنمايي كردي ‌م اما با روي كار آمدن دولت نهم‬
‫اين كار نيز متوقف شد‌‪.‬‬
‫„ „ مس�اله اين اس�ت كه آي�ا آنچه تح�ت عنوان‬
‫هدفمن�دي يارانه‌ه�ا در دول�ت دهم اجرا ش�د آيا‬
‫روغن نباتي ½ برابر و كل يارانه‌هاي پرداختي در جامعه در‬
‫اشكال مختلف يعني مصرف دهك دهم به دهك يكم ‪5/39‬‬
‫برابر گزارش شده است‌‪ .‬يعني آمارها به روشني تاكيد مي‌كند‬
‫كه وقتي يارانه به شكل همگاني توزيع مي‌شود‪ ،‬كساني كه‬
‫متمول‌ترند بيشتر از يارانه استفاده مي‌كنند درحالي كه هدف‬
‫اين نبوده است‌‪ .‬هدفمندي اينجا اين مفهوم را دارد كه از افراد‬
‫پردرآمد بگيريم و بين افراد كم‌درآمد بازتوزيع كنيم‌‪ .‬براساس‬
‫آمار سال ‪ ،83‬حدود ‪ 82‬درصد سرانه هر ايراني از كاالهاي‬
‫ياران��ه‌اي به انرژي اختصاص يافته‪ 15/5 ،‬درصد مربوط به‬
‫كاالهاي اساسي و ‪ 2/5‬درصد مربوط به دارو بوده است‌‪ .‬اين‬
‫ارقام نشان مي‌دهد كه لنگر اصلي يارانه بر دوش حامل‌هاي‬
‫ت به همين دليل اصالح از بخش هدفمندي يارانه‬ ‫انرژي اس ‌‬
‫حامل‌هاي انرژي آغاز شد‌‪.‬‬
‫„ „ ام�ا به نظر مي‌رس�د در ميانه راه دچار مش�كل‬
‫د‌‪.‌..‬‬
‫ش‌‬
 ‫اقتصاد کالن‬
‫یادداشت‬
‫اتوميبل‌هاي گران قيمت دارند‌‪ .‬افراد متمول زيادي وجود‬
‫دارن��د كه ياران��ه مي‌گيرن ‌د چقدر از م��ردم ايران متمكن‬
‫چالش های اقتصاد در سال ‪93‬‬ ‫هستند؟ مطالعات نشان مي‌دهد كه اين ميزان ‪ 10‬درصد‬
‫بيشتر نيستن ‌د اين آمار نشان مي‌دهد كه عمده مردم ايران در‬
‫گروه‌هاي درآمدي متوسط پخش شده‌ان ‌د بنابراين وقتي يارانه‬
‫مه�دی تقوی* ‪ -‬در ح��ال حاضر رکود‬ ‫را پرداخت كنيد مقداري در گروه‌هاي اجتماعي پخش شده‬
‫تورمی‪ ،‬مشکل اصلی اقتصاد ایران است و دولت‬ ‫است‌‪ .‬سه دهك درآمدي بيش از ‪ 10‬درصد است‌‪ .‬اگر بدون‬
‫اگر مي‌خواهد اقتصاد از ركود و تورم خارج شود‬ ‫شناسايي و اطالعات مجازي يارانه سه دهك با افرادي كه بين‬
‫بايد سياست‌هاي دولت قبل را كنار بگذارد در‬ ‫‪ 40‬تا ‪ 80‬درصد درآمد آنها ناشي از يارانه‌هاي دولت است‪،‬‬
‫حذف شود ‪ ،‬آنها زيان مي‌بينن ‌د در نتيجه اين كار تعارضات‬
‫غير اين صورت نمي‌توان اميد چنداني به بهبود‬ ‫اجتماعي در پي دارد و هزينه‌هاي زيادي براي جامعه ايجاد‬
‫اوضاع داشت‪.‬‬ ‫مي‌كند كه نسبت به پرداخت يارانه خيلي بيشتر است‌‪ .‬به‬
‫ب��ا توجه به آث��ار زيان‌بار اج��راي گام اول‬ ‫همين دليل توصيه مي‌كنم تا زماني كه از روش تارگتينگ‬
‫هدفمندي در سال‌هاي گذشته‪ ،‬دولت يازدهم‬ ‫شناسايي مشخصي از اقشار اجتماعي انجام نشده‪ ،‬حذف سه‬
‫ب��ا ادام��ه دادن اين طرح ب��ه افزايش قيمت‬ ‫دهك صورت نگيرد‌‪ .‬تا زماني كه اين اطالعات دقيق نباشد به‬
‫نظر من نبايد دست به حذف يارانه‌ها زد‌‪.‬‬
‫كاالهاي اساسي و تشديد ركود تورمي كمك‬
‫„ „ دولت با خزانه خالي چه بايد بكند؟‬
‫مي‌كند‪.‬‬ ‫هزينه نارضايتي اجتماعي به مراتب بيشتر از هزينه‌هايي‬
‫ب��ا وجود اینکه با افزايش ‪ 20-25‬درصدي‬ ‫اس��ت كه دولت متقبل مي‌ش��و ‌د اين هزينه‌ها كوتاه‌مدت‬
‫قيمت‌ه��ا مواجه بودی��م اما دس��تمزدها به‬ ‫است‌‪.‬‬
‫نس��بت تورم افزايش پيدا نكرده اس��ت و در‬ ‫„ „ تهيه نظام آماري كه به آن اش�اره كرديد‪ ،‬چقدر‬
‫اين ش��رايط اف��رادي كه فروش��نده كااليي‬ ‫زمان نياز دارد؟‬
‫دو سال طول مي‌كشد‌‪.‬‬
‫هستند‪ ،‬س��ود مي‌برند و آنهايي كه خدمات‬ ‫„ „ آيا دولت در اين دو سال توان مالي دارد؟‬
‫ارايه مي‌دهند مانند كارمند با شرايط سختي‬ ‫مي‌توان از روش‌هاي ميانبر هم استفاده كرد‌‪ .‬مثل همان‬
‫روبه‌رو مي‌شوند‪.‬‬ ‫شيوه تارگتينگ كه به آن اشاره كرد ‌م شايد بتوان در عرض‬
‫كارفرما ممكن اس��ت حقوق و دس��تمزد‬ ‫شش ماه‪ ،‬البته اگر عزم كارشناسي وجود داشته باشد‪ ،‬مي‌توان‬
‫كارمن��دان را ‪ 16‬درصد افزايش دهد اما تورم‬ ‫بخشي از اصالحات را انجام داد‌‪ .‬البته اين كار تدريجي است و‬
‫اصال نبايد عجله كرد خويشتنداري در اين كار منافع اجتماعي‬
‫‪ 40‬درصد است در نتيجه قدرت خريد مردم‬
‫دار ‌د قطعا منافع اجتماعي منافع اقتصادي را هم دربر دار ‌د‬
‫كاهش مي‌يابد‪.‬‬ ‫زيرا اعتماد بين دولت و مردم قيمت ندارد‌‪ .‬تاكيد مي‌كنم كه‬
‫‪17‬‬ ‫با این اوصاف توقع بنده از دولت آقاي روحاني‬ ‫حذف ناگهاني يارانه برخي دهك‌ها موجب لطمه به جامعه‬
‫اين است كه بتواند با اتخاذ سياست‌هاي صحيح‬ ‫مي‌شود به خصوص اگر بدون حساب و كتاب انجام شو ‌د هر‬
‫و جايگزين و با كنار گذاش��تن سياست‌هاي‬ ‫چند كه تداوم در پرداخت يارانه‌ها هم آثار اقتصادي منفي‬
‫اش��تباه دولت گذش��ته نرخ بيكاري و تورم را‬ ‫دارد‌‪ .‬به هر حال اين افراد با يارانه توانمند نمي‌شوند كه به‬
‫چرخه توليد و فعاليت بيايند‌‪ .‬مستقيم به آنها پول مي‌دهيم‬
‫كاهش دهد‪.‬‬ ‫كه اين آثار تخريبي اجتماعي و اقتصادي گسترده دار ‌د به‬
‫البته دولت يازدهم در حوزه سياسي توانسته‬ ‫نوعي همه مردم را نان خور دولت كرده‌ايم كه اين كار خوبي‬
‫تا حدودي روابط بين‌الملل را بهبود ببخشد و‬ ‫نيست و تجربه جهاني هم اين كار را نفي مي‌كند‪ .‬نبايد تجارب‬
‫فشار تحريم بر اقتصاد ايران را كاهش دهد‪.‬‬ ‫منفي دنيا را دوباره در كشور خودمان تكرار كنيم‌‪ .‬خوشبختانه‬
‫همچني��ن كاهش قيمت دالر نس��بت به‬ ‫دولت يازدهم به اين امر واقف است و عزم راسخي براي اصالح‬
‫رويه موجود دارد‪ ،‬اما كار پيچيده است وتنها يك كار اجتماعي‬
‫قيمت آن در دولت گذش��ته يكي از اقدامات‬
‫صرف نيست بلكه كار اقتصادي اجتماعي پيچيده‌اي است كه‬
‫مثبت دولت جديد است و اميدوارم كه با ادامه‬ ‫هم تورم دارد و هم ركو ‌د وقتي بنزين ‪ 400‬و ‪ 700‬تومان شد‪.‬‬
‫روند روابط حس��نه با غرب و افزايش صادرات‬ ‫تقريبا به قيمت‌هاي بين‌المللي نزديك شده بوديم اما امروز كه‬
‫نفتي‪ ،‬قيم��ت دالر به ‪ 2500‬یا ‪ 2000‬تومان‬ ‫در شرايط تحريم هستيم و تورم بيش از ‪ 40‬درصدي داريم‬
‫هم برسد‪.‬‬ ‫ديگر آن قيمت‌ها مفهومي ندارد‪ .‬بنابراين از اصل هدفمندي‬
‫به طور كلي چالش دولت در س��ال آينده‬ ‫با هزينه‌هايي كه تحميل شد دور شده‌ايم و همين‌طور هدف‬
‫دوم كه عدالت اجتماعي بود نيز امروز منتفي شده است‌‪ .‬حل‬
‫ادامه اجرای هدفمندی یارانه‌ها‪ ،‬توزيع درآمد‬ ‫اين مشكل نياز به توجه اجتماعي و اقتصادي دارد و محتاج‬
‫ویژه نامه‬
‫عادالن��ه‪ ،‬افزايش قدرت خري��د و ادامه روابط‬ ‫ظرايف خاص خود است‌‪.‬‬
‫صحيح با ساير كشورهاست‪.‬‬ ‫„ „ پيشنهاد شده كه براي جبران هزينه‌هاي دولت‬
‫دول��ت يازدهم بايد به جاي افزايش قيمت‬ ‫قيم�ت حامل‌ه�اي ان�رژي افزايش يابد‪ ،‬نظر ش�ما‬
‫حامل‌هاي انرژي و كاالهاي اساسي به اصالح‬ ‫چيست؟‬
‫اي��ن كار تورم انتظاري را در جامعه افزايش مي‌دهد‌‪ .‬در‬
‫نظام مالياتي كش��ور بپ��ردازد و از افرادي كه‬ ‫كشور ما هم تجربه شده است‌‪ .‬حجم انرژي در سبد خانوار‬
‫مش��اغل پردرآمدي دارند ماليات بيش��تري‬ ‫بسيار كم است و مي‌توان روي اين گزينه كار كر ‌د اما اين نياز‬
‫گرفته شود و همچنین در حوزه سرمايه‌گذاري‬ ‫به مطالعات گسترده دارد‌‪ .‬كار بسيار ظريفي است‌‪.‬‬
‫تصميمات صحيحي اتخاذ کند‪.‬‬ ‫„ „ اواخر دولت دهم وقتي فشارمنابع يارانه افزايش‬
‫يافت‪،‬دولت درخواست كرد كه افراد داوطلبانه انصراف‬
‫بدهن�د‪ ،‬آيا فكر مي‌كنيد امروز كه دولت يازدهم در‬
‫* استاد دانشگاه عالمه طباطبایی‬
‫ابتداي كار خود قرار دارد اين شيوه كارساز باشد؟‬
‫االن دولت محبوبيت دار ‌د اما اين كفايت نمي‌كند‌‪ .‬مردم‬
‫بايد قانع شوند كه گرفتن يارانه جزء حقوق آنها نيست‌‪.‬‬
‫ايجاد كرده است‌‪.‬‬
‫تلقي مردم اين اس��ت كه اين پول حق اجتماعي‌ش��ان‬
‫است‌‪ .‬بنابراين معتقدم آنچه در دولت آقاي احمدي‌نژاد تحت‬
‫عنوان هدفمندي يارانه‌ها انجام شد به صورت بسيار ناقص بو ‌د‬
‫منابعي كه توزيع شد نيز به لحاظ حسابداري و بودجه اشتباه‬
‫محاسبه شده بود دولت پيشين گمان مي‌كرد كه مي‌تواند‬
‫با افزايش قيمت‌ها منابع مورد نياز اين طرح را تامين كن ‌د‬
‫اما اين اتفاق نيفتاد‌‪.‬‬
‫„ „ آقاي دكتر‪ ،‬اگر به سوال نخست برگرديم‪ ،‬اكنون‬
‫اين سوال مطرح است كه به زودي دولت اليحه بودجه‬
‫‪ 93‬را به مجلس مي‌برد‌‪ .‬مشكل دولت در تامين منابع‬
‫ياران�ه نقدي طي ماه‌هاي اخير بارها گوش�زد ش�ده‬
‫اس�ت‌‪ .‬اگر وضعيت به همين ش�يوه بدون حذف دو‬
‫دهك ادامه يابد‪ ،‬ارزيابي ش�ما از اقتصاد كش�ور در‬
‫سال آينده چيست؟‬
‫امروز بيش از نيمي از منابع غيرقابل تامين اس��ت‌‪ .‬در‬
‫سال‌هاي گذشته به تناوب اين اتفاق افتاد و امسال هم چنين‬
‫است‌‪ .‬دولت قبلي براي تامين منابع ناچار شد كه از منابع‬
‫ديگر به صورت قانوني يا غيرقانوني برداشت كند كه تبعات‬
‫زيادي براي اقتصاد برجا گذاشت اما بحث ما اين است كه‬
‫كساني كه يارانه مي‌گيرند چه كساني هستند؟ اگر دولت‬
‫بتواند اين افراد را شناسايي كند‪ ،‬مي‌توان حجم پرداخت را‬
‫پايين آورد‌‪ .‬در شرايط كنوني كم كردن يارانه امري پذيرفته‬
‫ت بايد هدفمند‌سازي واقعي انجام شود‌‪ .‬اگر اسم آن‬ ‫شده اس ‌‬
‫توزيع پول نفت بود‌‪ ،‬بايد مردم اعتراض مي‌كردند اما اسم اين‬
‫قانون هدفمندي يارانه‌هاست‌‪ .‬قاعدتا بايد به اهداف اجتماعي‬
‫مشخص بپردازد‌‪ .‬اولين گام براي اصالح اين قانون اصالح در‬
‫روش��ي است كه اينك انجام مي‌شو ‌د براي اين كار بايد دو‬
‫كار انجام ش��ود؛ نخست در اسرع وقت دولت اقدام به تهيه‬
‫بانك اطالعاتي كند‌‪ .‬پايه‌هاي اين كار در س��ال ‪ 83‬صورت‬
‫گرفت‌‪ .‬با فراخوان بين‌المللي كه داده بوديم و مطالعاتي كه با‬
‫سازمان‌هاي بين‌المللي و دانشگاه‌هاي خارجي شد پايه‌هاي‬
‫اوليه اين طرح آماده ش ‌د اما كنار گذاشته شده است‌‪ .‬مي‌توان‬
‫دوباره آن را به روز كر ‌د اما اين كار دوسال زمان مي‌برد‌‪ .‬طبق‬
‫همان پايه‌هاي پيشين اطالعات حدود‪ 85‬تا‪ 90‬درصد مردم‬
‫ايران در بانك‌هاي اطالعاتي خدمات درماني موجود است‌‪.‬‬
‫بانك‌هاي اطالعاتي ديگري هم مي‌تواند به كمك اين طرح‬
‫بيايد‪ ،‬مثل كميته امداد و بهزيستي‌‪.‬‬
‫„ „ يعني شما پيش�نهاد مي‌كنيد شيوه فعلي كنار‬
‫گذاشته شود؟‬
‫اين كار بايد انجام ش��و ‌د چ��ون به اعتقاد من اين مدل‬
‫ت اما به اين سادگي جواب نمي‌دهد‌‪.‬‬ ‫اطالعاتي اساسي‌تر اس ‌‬
‫ني��از به تهي��ه تارگتينگ اس��ت‌‪ .‬اين هدف‌گ��ذاري براي‬
‫شرايطي است كه اطالعات دقيق در اختيار نداريم‌‪ .‬مي‌توان‬
‫اقشارآسيب‌پذير را در موقعيت‌هاي مشخص مثل حاشيه‬
‫شهرها يا استان‌هاي محروم به راحتي شناسايي كر ‌د مثال‬
‫زنان سرپرس��ت خانوار در روستاها آسيب‌پذيري بيشتري‬
‫نسبت به زنان سرپرست خانوار در شهرها دارند‌‪ .‬مطالعات‬
‫نشان مي‌دهد خانوارهايي كه داراي معلول هستند يا كساني‬
‫كه تحت پوشش بهزيستي يا كميته امداد قرار دارند به راحتي‬
‫قابل شناساييهستن ‌د مي‌توان اينهدف‌گذاري را در جايي كه‬
‫دسترسي به اين اطالعات ساده و آسان باشد‪ ،‬انجام داد‌‪.‬‬
‫„ „ شما كجا را پيشنهاد مي‌كنيد؟‬
‫وزارت كار‪ ،‬رفاه و تعاون يا سازمان مديريت يا در حوزه‬
‫مع��اون اول‌‪ .‬با تجربه‌اي كه وجود دارد‪ ،‬فكر مي‌كنيم تنها‬
‫راهي اس��ت كه در ش��رايط فعلي مي‌توان انجام دا ‌د البته‬
‫اين كار هم طي يك هفته يا يك ماه انجام شدني نيست و‬
‫پروژه‌اي زمانبر است‌‪.‬‬
‫„ „ يكيازراه‌حل‌هايدولتحذفسهدهكدرآمدي‬
‫است‌‪ .‬آيا امكان‌پذير است؟‬
‫براساس اعالم مركز آمار حدود ‪ 76‬ميليون نفر در كشور‬
‫يارانه دريافت مي‌كنند يعني تقريبا برابر جمعيت كش��ور؛‬
‫مي‌توان گروه‌هايي را ازرديف يارانه‌بگيران حذف كرد‌‪ .‬مثل‬
‫پزش��كان‌‪ ،‬سهامداران بورس‪ ،‬اساتيد دانشگاه يا كساني كه‬

‫باشگاه وفاداري نوين‬
‫شركت پرداخت نوين با هدف تكريم مشتريان خود‬
‫و در راس��تاي دستيابي به اهداف مشتري‌مدارانه اقدام‬
‫به تاسيس باشگاه وفاداري نوين نمود‪.‬‬
‫از همين رو باشگاه وفاداري نوين تاكنون طرح‌هاي‬
‫خالقانه مختلفي را به مرحله اجرا گذاشته است كه از اين‬
‫ميان مي‌توان به دو جشنواره اخير به نام طرح «باران»‬
‫و جش��نواره«برنا» كه با هدف ارتقاي كاربرد پايانه‌هاي‬
‫فروشگاهي (‪ )POS‬برگزار شد‪ ،‬اشاره كرد‪.‬‬
‫پرداخت همراه‬
‫پرداخت نوين در دور جديد فعاليت خود توجه ويژه‌اي‬
‫به استفاده از ابزارهاي نوين فناوري پرداخت هم در حوزه‬
‫نرم‌افزاري و هم در حوزه سخت‌افزاري دارد از همين رو‬
‫گسترش پرداخت همراه (‪)Mobile Payment‬يكي‬
‫از راهبردهاي اصلي اين شركت است‪.‬‬
‫مركز ارتباط نوين‬
‫مركز ارتباط نوين‪ ،‬مركز ارتباط با مشتريان است‪ .‬اين‬
‫مركز نخستين نقطه تماس مشتري با سازمان بوده و به‬
‫همين لحاظ با عنوان «سالم مهر» نيز ياد مي‌شود تا در‬
‫آغاز سخن با سالمي مهربان و هدفي واال و مشتري‌مدار‬
‫و رعايت رضايتمندي وي‪ ،‬او را راهنمايي نمايد‪.‬‬
‫خدمات مركز ارتباط نوين در قالب فعاليت‌هاي زير‬
‫ارايه مي‌شود‪:‬‬
‫ادامه بيان داشت‪ :‬در اين بخش افق نهايي شركت استفاده از رايانش‬
‫‪ -‬ارتباط با مشتريان از طريق تلفن‪ ،‬دورنگار‪ ،‬پيامك‬
‫ابرياستكهبهتدريجباتكميلزيرساخت‌هاتاثيرجديوغيرقابل‬
‫و پست الكترونيك‬
‫‪ -‬پاس��خگويي تلفن��ي به س��واالت‪ ،‬ابهامات و رفع‬
‫مشكالت‬
‫‪ -‬نظرسنجي‪ ،‬تحليل نتايج و ارايه گزارشات متنوع‬
‫‪ -‬بازارياب��ي و فروش تلفني (‪)Tele Marketing‬‬
‫محصوالت و خدمات‬
‫‪ -‬اراي��ه آموزش‌هاي مورد نياز مش��تري و دريافت‬
‫نكته مهم ديگري كه وي در جهت گس�ترش اين هم‌افزايي به‬
‫نظرات و پيشنهادات مشتريان‬
‫گام بلن�د ب�ه س�وي توس�عه تج�ارت‬
‫الكترونيك‬
‫ش��ركت پرداخت نوين با افزايش س��رمايه به مبلغ‬
‫‪ 500‬ميليارد ريال گام بلند ديگري به س��وي توس��عه‬
‫فعاليت‌هاي خود در حوزه تجارت الكترونيك برداشت‪.‬‬
‫هيات‌مديره بانك اقتصاد نوين در جلسه ‪ 26‬بهمن‌ماه‬
‫سال‌جاري خود با افزايش سرمايه شركت پرداخت نوين‬
‫ميردامادي در ادامه گفت‪ :‬بي‌شك در بازار پررقابت امروز كه هر‬
‫به مبلغ ‪ 500‬ميليارد ريال موافقت كرد‪.‬‬
‫اين افزايش س��رمايه بر اس��اس راهبردهاي جديد‬
‫شركت در جهت توسعه راهكارهاي تجارت الكترونيك‬
‫و گسترش راه‌حل‌هاي پرداخت الكترونيك به ويژه در‬
‫حوزه پرداخت همراه (‪ )Mobile Payment‬صورت‬
‫گرفت‪.‬‬
‫ورود ‪ 13‬ه�زار كارتخوان مدرن به ش�بكه‬
‫گسترده تحت پوشش‬
‫ش��ركت پرداخت نوين با هدف گس��ترش فرهنگ‬
‫استفاده از ابزارهاي نوين فناوري پرداخت الكترونيكي‪،‬‬
‫تع��داد ‪ 13‬هزار دس��تگاه كارتخوان مدرن به ش��بكه‬
‫گسترده تحت پوشش خود اضافه مي‌كند‪.‬‬
‫اين دس��تگاه‌ها عالوه بر اينكه ارايه خدمات متنوعي‬
‫از جمله پرداخت‪ ،‬خريد كارت ش��ارژ‪ ،‬پرداخت قبوض و‬
‫همچنين خدمات كارت ش��هروندي و شارژ كارت‌بليت‬
‫الكترونيك شهر تهران و چندين سرويس متنوع ديگر را‬
‫در بسترهاي ارتباطي ‪ LAN, Dial UP‬و ‪ GPRS‬امكان‬
‫پذير مي‌كنند‪ ،‬به دليل برخورداري از استانداردهاي امنيتي‬
‫معتبر‪ ،‬محيط بسيار امني را براي مبادالت پولي در اختيار‬
‫صاحبان كسب‌وكارهاي بزرگ و كوچك قرار مي‌دهند‪.‬‬
‫‪pr@pna.co.ir‬‬
‫پرداخت نوین‬
‫عيدانه پرداخت نوين به‌مناسبت نوروز ‪93‬‬
‫سالي نوين با پرداخت همراه امن‬
‫مديرعاملپرداختنويناعالمكردكهاينشركتدردورهجديد‬
‫فعاليتخودتامينزيرساختامنبرايتوسعهكسب‌وكاردرفضاي‬
‫مجازي را به طور جدي در دستور كار دارد‪.‬‬
‫احمد ميردامادي اهداف شركت پرداخت نوين را ايجاد درآمد‬
‫پايداروافزايشيابنده‪،‬ارتقايجايگاهتجاريشركتبهعنوانبازوي‬
‫شبكهبانكيدرحوزهپرداختالكترونيكوكسب‌وكار‌هايوابسته‬
‫وهمچنينكمكبهتقويتجايگاهبانكداريمجازيوالكترونيكي‬
‫در عين ن�وآوري و بهره‌برداري از س�امانه‌هاي نوين تكنولوژيك‬
‫عنوانكرد‪.‬‬
‫وي گسترش حضور در بازارهاي پايه‪ ،‬توجه به پرداخت آفالين‪،‬‬
‫توسعه س�رويس‌هاي ارزش افزوده‪ ،‬گس�ترش كسب‌وكار همراه‬
‫(‪ )Mobile Business‬و ارتقاي زيرساخت و امنيت را از راهبردهاي‬
‫كسب‌وكارهمراهبرشمرد‪.‬‬ ‫استراتژيكشركتبرشمرد‪.‬‬
‫وي در ادامه به موضوع زيرساخت و ارتقاي امنيت پرداخت و بر‬ ‫ميردامادي در زمينه بازارهاي پايه ش�ركت به انواع پايانه‌هاي‬
‫لزومتوجهويژهبهافزايشامنيتومحرمانگيدرشرايطيكهبازاربه‬ ‫پرداخ�ت از جمل�ه ‪POS, ATM, Kiosks, E-Payment‬‬
‫سرعتدرحالتبديلشدنبهبازارالكترونيكياست‪،‬تاكيدكردودر‬ ‫‪ Gateways, Cards‬اشاره كرد و گفت‪ :‬شركت پرداخت نوين در‬
‫نظرداردتابابرون‌سپاريعملياتوايجادشراكت‌هايهم‌افزاوتمركز‬
‫بر مدل‌هايي كه تراكنش‌هاي واقعي و ارزشمند را افزايش مي‌دهد‪،‬‬
‫انكاري در حوزه توسعه زيرساخت و ارتقای امنيت دارد‪.‬‬ ‫نفوذ خود در بازارهاي پايه را گسترش دهد‪.‬‬
‫مديرعامل پرداخت نوين نوآوري و پيشگامي‪ ،‬رويكرد تعاملي و‬ ‫مديرعامل پرداخت نوين همچنين گفت‪ :‬استفاده از تجهيزات‬
‫استفادهازتوان‌هايهم‌افزا‪،‬دانش‌محوريووفاداري‪،‬مشتري‌مداريو‬ ‫موج�ود پرداخت آفالين مانند كيوس�ك و اي‌ت�ي‌ام و انتخاب‬
‫رسانه‌ها‪،‬اطالع‌رساني‪،‬آموزشوفرهنگراپنجراهكاراصليشركت‬ ‫پايانه‌ه�اي داراي قابلي�ت ش�ارژ آفالين به عن�وان درگاه‌هاي‬
‫برشمرد‪.‬ويگفت‪:‬توجهبهمنافعجمعيودوريازيكسويه‌نگريدر‬ ‫ارايه‌كننده خدمات شارژ و جذب جريان نقدينگي در دستور كار‬
‫توسعهمي‌تواندبهاستفادهمناسبازتوانشبكه‌هايمكملمنجر‬ ‫شركت قرار دارد و در همين راستا استراتژي دوسويه الزم براي‬
‫شود و در ميان‌مدت گسترش بازار پايدار را ايجاد كند‪.‬‬ ‫س�وق دادن كاربران به استفاده مداوم از كارت‌هاي بانكي مورد‬
‫توجه قرار گرفته است‪.‬‬
‫آنها اشاره كرد‪ ،‬تاثير غيرقابل انكار شبكه شاپرك به عنوان شبكه‬ ‫وي با اشاره به اعتبارات اعطايي در شبكه وفاداري بانك‌ها كه‬
‫الكترونيكپرداختكارتوهمچنينقواعدتوسعهپولالكترونيكبر‬ ‫بخشي از درآمدهاي نهادهاي پولي و مالي را تشكيل مي‌دهد‪،‬‬ ‫‪18‬‬
‫برنامه‌هاوراهبردهايتمامشركت‌هايپرداختالكترونيكبود‪.‬مسلما‬ ‫گفت‪ :‬راهبرد ش�ركت پرداخت نوين در اين زمينه ايجاد شبكه‬
‫قوي‌ترينوموثرترينابزارجهتنيلبهاهدافتدوينشدهاستفادهاز‬ ‫وف�اداري هم‌اف�زا با عرضه‌كنن�دگان خدم�ات و كاال و ايجاد و‬
‫تيم‌هايدانش‌محورووفادارمشاركت‌كنندهومسووليت‌پذيراست‬ ‫افزايش گردش پول و اعتبار در شبكه است‪.‬به گفته ميردامادي‪،‬‬
‫كه در صورت وجود مي‌تواند ارزشمندترين سرمايه سازمان باشد و‬ ‫از ديگر مواردي كه در حوزه راهبردهاي اس�تراتژيك ش�ركت‬
‫از همين رو يكي از اصلي‌ترين وظايف شركت ايجاد و تقويت تيم‬ ‫پرداخت نوين مورد توجه ويژه است‪ ،‬كسب‌وكار همراه يا همان‬
‫دانش‌محور و وفادار است‪.‬‬ ‫‪ Mobile Business‬است‪.‬‬
‫وي با بيان اينكه كاربري سامانه‌هاي تلفن‌هاي همراه و هوشمند‬
‫روز در آن رقباي پرقدرتي شكل مي‌گيرند‪ ،‬توجه به جذب مشتري‬ ‫در حال گسترش روزافزون است‪ ،‬اظهار داشت‪ :‬سير تحول فناوري‬
‫و مهم‌تر از آن حفظ مشتريان جذب شده از اهميت فوق‌العاده‌اي‬ ‫وتركيبجمعيتيكشوربه‌گونه‌اياستكهتوجهخاصيرابهمنظور‬
‫برخوردار است و از همين رو است كه مشتري‌مداري از راهكارهاي‬ ‫توسعهسامانه‌هايپرداختهمراهيا‪ MobilePayment‬مي‌طلبد‬
‫موردتاكيدماناست‪.‬‬ ‫به نحوي كه مي‌توان پرداخت همراه را اساس�ي‌ترين محور حوزه‬
‫زمينه‌هاي فعاليت شركت در حال حاضر‪:‬‬
‫„ „ اراي�ه را ه‌حل‌ه�اي پرداخ�ت هم�راه‬
‫(‪)Mobile Payment‬‬
‫ویژه نامه‬
‫„ „ارايه راه‌حل‌هاي پرداخت اينترنتي‬
‫„ „ پايانه‌هاي همراه (‪)Mobile POS‬‬
‫„ „ كيوس�ك ب�ا قابلي�ت اراي�ه پرداخت‌ه�اي‬
‫شهروندي‬
‫„ „ خودپرداز بانكي (‪)ATM‬با قابليت پشتيباني‬
‫پرداخت آفالين‬
‫„ „ ارايه راه‌حل‌هاي جامع پرداخت خرد‬
‫„ „ پاسخگويي و مش�اوره از طريق «مركز ارتباط‬
‫نوين»‬
‫„ „ خدمات ‪ 24 × 7‬در حوزه پرداخت الكترونيك‬
‫تلفن‪ 48320:‬نمابر‪ 44006106:‬صندوق پستي‪14155 - 4544:‬‬

‫‪19‬‬ ‫ولي پايين خواهد بود‪ .‬بخش توليد به آهستگي از شرايط‬
‫رکود خارج ش��ده و خروج تدريجي اقتصاد ملي از شرايط‬
‫رکود تورمي آغاز خواهد ش��د زيرا همزمان با افزايش نرخ‬
‫رشد اقتصادي از نرخ رشد تورم کاسته خواهد شد‪ ،‬هرچند‬
‫انتظ��ار مي‌رود اجراي ف��از دوم هدفمندي يارانه‌ها خروج‬
‫اقتصاد از شرايط رکود تورمي را به تاخير اندازد‪ .‬آنچه باعث‬
‫کند شدن اقتصاد در خروج از فضاي رکود تورمي خواهد‬
‫شد‪ ،‬فشار هزينه‌هاي انرژي و سوخت‪ ،‬خوراک پتروشيمي‌ها‪،‬‬
‫هزينه دستمزد‪ ،‬نرخ سود تسهيالت و‪ ...‬است‪ .‬شرايط بخش‬
‫صادرات نيز در سال آينده همچنان رو به رشد خواهد بود‬
‫هرچند مزيت‌هايي که به دليل افزايش نرخ ارز در س��ال‬
‫گذشته براي توليدکنندگان و صادرکنندگان ايجاد شده بود‬
‫با افزايش هزينه‌هاي توليد کمرنگ مي‌شود‪.‬‬
‫سرمايه‌گذاري‪:‬انتظارمي‌رودسال‪ 93‬سالبهتريبراي‬
‫آغاز سرمايه‌گذاري‌هاي بزرگ در اقتصاد ايران باشد‪ ،‬به‌ويژه‬
‫انتظار مي‌رود سرمايه‌گذاران خارجي بسيار بيشتر از امسال‬
‫جذب بازار ايران شوند‪ .‬همچنين ايرانيان خارج از کشور نيز‬
‫احتماال تمايل بيشتري براي به جريان انداختن سرمايه‌هاي‬
‫ویژه نامه‬
‫خود در داخل کشور خواهند داشت‪ .‬بانک مرکزي مي‌تواند‬
‫چشمگيري نخواهد داشت‪ .‬گروه بانك‌هاي حاضر در بازار‬
‫با انتشار اوراق مشارکت ارزي براي ايرانيان خارج از کشور با‬
‫نرخ‌هاي بازده جذاب گام بلندي در اين مسير بردارد‪.‬‬
‫***‬
‫قطعا صحت تمام اين گمانه‌زني‌ها بس��تگي به تداوم‬
‫روند مثبت مذاکرات ايران با گروه ‪ 5+1‬و س��اير تحوالت‬
‫مهم سياس��ي منطقه و تاثيرات آن بر فضاي سياس��ي‪-‬‬
‫اقتصادي داخل کش��ور خواهد داشت اما انتظار اين است‬
‫که سياست‌گذاران اقتصادي کشور تحت هر شرايطي مسير‬
‫تصميم‌گيري کارشناسانه و پرهيز از درمان‌هاي مقطعي را‬
‫با جديت ادامه دهند تا افق بهبود وضعيت اقتصادي ايران‬
‫در پايان سال ‪ 93‬بهتر از امروز باشد‪.‬‬
‫* مديرعامل بانك تجارت و عضو هيات علمي‬
‫دانشگاه پيام نور‬
‫‪ ،93‬سالي‬
‫براي ثبات و‬
‫خروج از ركود‬
‫بيش��تر به رشد واقعي توليد و بازده آن در اقتصاد متکي‬
‫خواهد شد تا به قيمت اسمي دارايي‌هاي ناشي از افزايش‬
‫يا نوسان نرخ ارز‪ .‬در واقع رشد قيمت سهام با رشد بخش‬
‫توليد تناسب بيشتري خواهد داشت‪ .‬شركت‌هاي فعال‬
‫در حوزه ‪‌IT، PSP‬ها و شركت‌هاي ارايه‌دهنده خدمات‬
‫‪ USSD‬رش��د خوبي را در بازار س��رمايه طي س��ال ‪93‬‬
‫تجرب��ه خواهند ک��رد‪ .‬در کل ارزش بازار بورس در پايان‬
‫س��ال ‪ 93‬به ارزش واقعي‌اش نزديک‌تر خواهد شد و اگر‬
‫دولت مزاياي مالياتي بيشتري براي شركت‌هاي بورسي‬
‫قائل شود و مكانيسم‌هاي تشويقي بيشتري براي حضور‬
‫شركت‌ها در بورس در نظر بگيرد‪ ،‬بازار سرمايه توسعه و‬ ‫اگر از منظر‬
‫تعميق خواهد يافت و از تالطم آن کاسته خواهد شد‪ .‬به‬ ‫سرمايه‌گذار به‬
‫نظر مي‌رسد سياست‌گذاري‌هاي پولي و تصميم‌گيري در‬ ‫شرايط اقتصادي‬
‫بانك‌ها چرخش بيش��تري به سمت شركت‌ها و صنايع‬ ‫ايران در سال‬
‫بورسي پيدا کند و انگيزه شركت‌ها براي بورسي شدن و‬ ‫آينده نگاه کنيم‪،‬‬
‫مديريت مشارکتي مدرن افزايش يابد‪.‬‬ ‫انتظار مي‌رود‬
‫بازار پول‪ :‬بانک مرکزي جدي‌تر از قبل به تالش خود‬ ‫تعادل نسبي‬
‫براي کنترل نقدينگي براي کاهش فشار تورمي در اقتصاد‬ ‫بيشتري در‬
‫ادامه خواهد داد‪ .‬نرخ سود سپرده‌ها و تسهيالت بانکي تغيير‬ ‫بازدهي همه‬
‫بخش‌ها ايجاد‬
‫ولي از آنجا که به نظر مي‌رسد دولت با توجه به تجربه‌هاي‬
‫شود و وضعيت‬
‫بورس نيز سال آينده وضعيت باثباتي خواهند داشت‪ .‬اگر‬
‫بانك‌ها در جذب‬
‫بانك‌ها بر پرداخت تسهيالت خود جهت حمايت از توليد و‬
‫نقدينگي‌هايخرد‬
‫گردش فعاليت‌هاي مولد اقتصادي نظارت بيشتري داشته‬
‫بهبود يابد‬
‫باشند به نحوي که نقدينگي مستقيما به نيازهاي واقعي‬
‫بخ��ش توليد اختصاص يابد و س��رمايه در گردش آنها را‬
‫تامين کند از حجم مطالبات غيرجاري ش��بکه بانکي نيز‬
‫کاسته خواهد شد‪.‬‬
‫بازار مس�کن‪ :‬بازار مسکن در سال ‪ 93‬از رکود خارج‬
‫شده و شاهد رشد مجدد عرضه و تقاضا در اين بازار خواهيم‬
‫بود با اين حال انتظار مي‌رود قيمت مسکن در طول سال‬
‫باثبات بوده و نوسانات شديد را تجربه نکند‪.‬‬
‫رشداقتصادي‪:‬رشداقتصاديايراندرسالآيندهمثبت‬
‫دكتر محمدرضا فالح* ‪ -‬براي اقتصاد ايران سال ‪92‬‬
‫با وجود تمام دشواري‌هايش‪ ،‬سالي بهتر از سال ‪ 91‬حداقل‬
‫از نگاه اقتصاددانان و مديران اقتصادي کشور بود چه آنکه‬
‫جايگاه واقع‌گرايي و رويکردهاي کارشناسانه در تصميمات‬
‫اقتصادي کالن کشور بهبود يافت و با توجه به تاثيرات ناشي‬
‫از بهبود فضاي سياسي کشور به‌ويژه در حوزه روابط خارجي‪،‬‬
‫نيمه دوم سال باثبات نسبي بخش‌هاي مختلف اقتصاد ملي‬
‫و توقف روند رشد منفي اقتصاد همراه بود‪.‬‬
‫اما ‪ 93‬براي اقتصاد ايران چگونه سالي خواهد بود؟ اگر از‬
‫منظرسرمايه‌گذاربهشرايطاقتصاديايراندرسالآيندهنگاه‬
‫کنيم‪ ،‬انتظار مي‌رود تعادل نسبي بيشتري در بازدهي همه‬
‫بخش‌هاايجادشودووضعيتبانك‌هادرجذبنقدينگي‌هاي‬
‫خرد بهبود يابد‪ .‬آنچه در ذيل مي‌آيد پيش‌بيني وضعيت‬
‫اقتصادي ايران در سال آتي با توجه به روندهاي فعلي سياسي‬
‫و اقتصادي امروز کشور و جهان است‪.‬‬
‫بازار ارز و طال‪ :‬بازار ارز در سال ‪ ،93‬سالي توام با ثبات‬
‫را پشت‌سر خواهد گذاشت‪ .‬تداوم سياست‌هاي ارزي بانک‬
‫مرکزي و بهبود وضعيت صادرات نفتي و غيرنفتي کشور به‬
‫طور طبيعي به افزايش منابع ارزي کشور خواهد انجاميد‬
‫پيش��ين از تزريق منابع ارزي مازاد به بازار و رونق‌دهي به‬
‫واردات خودداري کند نبايد انتظار داشت کاهش معناداري‬
‫در نرخ ارز حاصل ش��ود‪ .‬بازار طال نيز جدا از تاثيرات بازار‬
‫جهاني و فراز و فرودهاي فصلي بازار داخلي در کل باثبات‌تر‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫بورس‪ :‬بازار سرمايه در سال ‪ 93‬روندي با ثبات داشته‬
‫و رش��د ماليم و تدريجي را تجرب��ه خواهد کرد‪ .‬به نظر‬
‫مي‌رس��د رونق بخش توليد به تقويت شاخص‌هاي مالي‬
‫بينجامد‪ .‬شاخص‌هاي منطقي اقتصادي نقش بيشتري‬
‫در تصميم‌گيري‌هاي بازار خواهد داشت و شاخص ‪P/E‬‬
‫در تناسب واقعي‌تري با نرخ سود در بازار پول خواهد بود‪.‬‬
‫همچنين س��ال آينده رشد شاخص قيمت سهام در بازار‬
 ‫بازديد رييس بنياد مستضعفان از دستاوردهاي حفاري شمال‬
‫اقتصاد مقاومتي سرلوحه فعاليت‌هاي حفاري شمال است‬
‫شركت حفاري شمال بازديد كرد‪.‬مهندس فروزنده در جريان اين‬
‫بازديد با جديدترين دستاوردهاي تخصصي‪ -‬فني در حوزه صنعت‬
‫حفاري از جمله س��امانه مونيتورينگ عمليات حفاري كه توسط‬
‫متخصصان حفاري شمال بومي‌سازي شده است‪ ،‬آشنا شد‪.‬خودروي‬
‫فرماندهي مخابرات در عمليات مديريت بحران حفاري نيز از جمله‬
‫دستاوردهاي شركت حفاري شمال بود كه در حاشيه اين نمايشگاه‬
‫مورد بازديد رييس بنياد مستضعفان قرار گرفت‪.‬‬
‫در آييني با حضور مديرعامل انجام شد؛‬
‫معارفه مدير فروش شركت حفاري شمال‬
‫هدايتالهخادميهمچنينبهشخصيتحرفه‌ايوكارآمدمهندسيوسف‬
‫خليلي مديرفروش شركت حفاري شمال اشاره كرد و تخصص و دانش وي را‬
‫يكي از نقاط قوت سازمان مديريت فروش اين شركت توصيف كرد‪.‬‬
‫وي در پايان با يادآوري ضرورت همكاري‪ ،‬همفكري و تعامل سازماني از‬
‫تمامي مديران و روساي ستادي و عملياتي خواست تا نهايت همكاري را با‬
‫مديريت فروش حفاري شمال به عمل آورند‪.‬‬
‫هدايت‌اله خادمي با اشاره به اينكه بنياد مستضعفان انقالب اسالمي‬
‫يكي از س��ازمان‌هاي پيشرو در زمينه توسعه و آباداني ايران اسالمي‬
‫اس��ت‪ ،‬گفت‪ :‬اين يادگار جاودان حضرت امام (ره) با حضور خود در‬
‫عرصه اقتصاد باعث شده است كه كشور ايران در بسياري از زمينه‌هاي‬
‫اقتصادي به پيشرفت‌هاي چشمگيري نائل شود‪.‬‬
‫‌هدايت‌اله خادمي مديرعامل ش��ركت حفاري با اعالم اين مطلب‬
‫افزود‪ :‬شركت حفاري شمال افتخار دارد به عنوان يكي از توانمندترين‬
‫شركت‌هاي ايران در حوزه صنعت حفاري و تنها شركت دارنده فناوري‬
‫حفاري در آب‌هاي عميق در منطقه خاورميانه ماموريت‌هاي كالن خود‬
‫را در چارچوب سياست‌هاي ملي اقتصادي و استراتژي‌هاي توسعه‌اي‬
‫بنياد مستضعفان به انجام برساند‪.‬وي افزود‪ :‬موضوع اقتصاد مقاومتي‬
‫و الزامات و ضرورت‌هاي آن‌كه به تازگي از سوي رهبر معظم انقالب‬
‫(حفظه اهلل)ابالغ ش��ده‪ ،‬راهگشاي شركت‌ها و سازمان‌هاي اقتصادي‬
‫كشور است و شركت حفاري شمال نيز ضرورت‌هاي اقتصاد مقاومتي‬
‫را سرلوحه فعاليت‌هاي خود قرار خواهد داد‪.‬‬
‫خادمي با اش��اره به برگزاري نمايشگاه دستاوردهاي توسعه‌اي‬
‫بني��اد ي��ادآور ش��د‪ ،‬در اي��ن نمايش��گاه مي‌توان دس��تاوردها و‬
‫توانمندي‌هاي اقتصادي شركت‌هاي تابعه بنياد مستضعفان را در‬
‫رشته‌هاي مختلف ارزيابي و نسبت به قابليت‌ها و ظرفيت‌هاي اين‬
‫س��ازمان بزرگ كشور ايمان پيدا كرد‪.‬وي افزود‌‪ :‬در همين زمينه‬
‫ش��ركت حفاري ش��مال نيز با ارايه بخشي از دستاوردهاي فني و‬
‫رونماي��ي از چند فناوري نوين صنعت حفاري در اين نمايش��گاه‬
‫امس��ال برگزار شد‪.‬براس��اس اين گزارش مجموعه‌هاي توليدي‪-‬‬
‫حضوري جدي داش��ته اس��ت‪.‬خادمي ادامه داد‪ :‬ش��ركت حفاري‬
‫صنعتي و خدماتي تابعه بنياد مس��تضعفان در قالب هلدينگ‌هاي‬
‫شمال در بخشي از غرفه هلدينگ انرژي‌گستر سينا حضور يافت‪.‬‬
‫مختل��ف همچون هلدينگ كش��اورزي‪ ،‬صنع��ت و معدن‪ ،‬صنايع‬
‫آخرين وضعيت حفاري در دكل‌هاي اين ش��ركت در گس��تره‌اي‬
‫آش��اميدني‪ ،‬ارتباطات و مخابرات و انرژي در اين نمايشگاه حضور‬
‫به وس��عت درياي خزر تا خليج‌فارس به صورت آنالين بررس��ي و‬
‫يافتند‪.‬در روز نخست اين رويداد مهندس محمد فروزنده‪ ،‬رييس‬
‫ارزيابي ش��د‪.‬گفتني است اولين نمايشگاه دستاوردهاي توسعه‌اي‬
‫بنياد مستضعفان با حضور در غرفه هلدينگ انرژي گستر سينا از‬
‫بنياد مستضعفان در محل اين نهاد در تاريخ ‪ 13‬و ‪ 14‬اسفندماه‬
‫دس��تاوردها و پروژه‌هاي شركت‌هاي تابعه اين هلدينگ از جمله‬
‫اع�لام كرد‪.‬وي در ادامه با تاكي��د بر اينكه صنعت حفاري در ايران اگرچه‬ ‫„ „ تشريح ضرورت‌ها و اهداف مديريت فروش‬
‫صنعتي ريش ‌هدار و باسابقه است‪ ،‬تصريح كرد‪ :‬مدل‌هاي سازماني در شركت‌ها‬ ‫آيينمعارفهمديرفروششركتحفاريشمالباحضورهدايت‌الهخادمي‪،‬‬
‫و بنگاه‌هاي رو به پيشرفت بر اساس شرايط و واقعيت‌ها و با درك الزامات‬ ‫مديرعامل و شماري از مديران ارشد اين شركت برگزارشد و يوسف خليلي‬
‫اقتصاد‌هاي منطقه‌اي و جهاني بايد تكامل يابد و شركت حفاري شمال نيز‬ ‫رسما به عنوان مشاور مديرعامل در امور بازاريابي و مدير فروش شركت حفاري‬
‫به عنوان يك بنگاه اقتصادي پيشرو در صنعت حفاري اقدام به طراحي و‬ ‫شمال آغاز به كار كرد‪.‬به گزارش خبرنگار پايگاه اطالع‌رساني شركت حفاري‬
‫پياده‌سازي سيستم‌هاي سازماني كرده است‪.‬‬ ‫شمال در اين آيين هدايت‌اله خادمي مديرعامل اين شركت در سخناني ضمن‬
‫اشاره به تحوالت سريع اقتصادي در جهان حاضر‪ ،‬همگام شدن با تحوالت و‬
‫ارتقاي ساختار سازمان‌هاي خواهان رشد را به عنوان عاملي در نيل به موفقيت‬
‫در شركت‌هاي رو به تعالي مورد اشاره قرار داد و گفت‪ :‬ايجاد يك مديريت جديد‬
‫تحت عنوان مديريت فروش در شركت حفاري شمال راهكاري براي همگامي‬
‫ویژه نامه‬
‫عالمانه با تحوالت اقتصادي اين صنعت در منطقه خاورميانه و حتي جهان‬
‫است‪.‬خادمي تصريح كرد‪ :‬ايجاد مديريت فروش در شركت حفاري شمال پس‬
‫از مدت‌ها مطالعه و سنجش جوانب اين امر رخ داد و براي اين مديريت اهداف‬
‫كالن و بخشي كامال مشخصي تدوين شده است‪.‬وي افزود‪ :‬ایجاد یک سازمان‬
‫تخصصیبهمنظورانجاممحاسباتفنیتخصصیجهتتحصیلدرآمدهای‬
‫شرکت منطبق با مفاد قرارداد و نيز انسجام بخشی به امور نظارت و کنترل‬
‫کلیه خدمات ارایه شده به کارفرمایان مختلف در زمره اهداف مهمي است كه‬
‫با ايجاد مديريت فروش تحقق خواهد يافت‪ .‬مديرعامل شركت حفاري شمال‬
‫همچنينایجادسازمانیمشخصومسوولجهتپیگیریمطالباتمربوطبه‬
‫خدمات ارایه شده به کارفرمایان و اطالع‌رسانی به سازمان‌های خدمات‌دهنده‬
‫از ارسال صورت وضعیت خدماتی که قبال از طرف کارفرما درخواست كرده‬
‫است را در زمره ساير اهداف و محورهاي ايجاد سازمان مديريت فروش در‬
‫شركت حفاري شمال اعالم كرد‪.‬‬
‫خادمي بر ضرورت برقراری ارتباط ش��فاف و منطقی بین اداره فروش‬
‫خدمات و واحد درآمدها نسبت به مطالبات و درآمدهای شرکت تاكيد و اين‬
‫مورد را نيز بخشي از محورهاي عملكرد واحد تازه تاسيس مديريت فروش‬
‫ویژه نامه‬
‫ویژه نامه‬
‫ویژه نامه‬
 ‫معدن‬

‫ديون دولت به سازمان‌ها و نهادهاي ديگر بر باد رود‪ ،‬سازمان‌ها و‬

‫نهادهايي كه اصال تخصص كار را نداشتند تا جايي كه طرح‌هاي‬
‫توسعه‌اي سازمان نيمه‌تمام ماند و پول رفته هم با آن بازنگشت‪.‬‬ ‫گفت وگو با‬
‫به عنوان نمونه ظرف پنج سال گذشته تالش شد طرح‌هاي‬
‫فوالدي اجرايي شود‪ .‬اصل كار درست بود اما به دليل بي‌پولي‬
‫و تامين اعتبار ريالي طرح‌ها‪ ،‬اوراق مشاركت هزار ميلياردي با‬ ‫مهدي كرباسيان‪،‬‬
‫مدد دو بانك تجارت و ملت صادر شد اما چون نتوانستند پول‌ها‬
‫را پس بدهند‪ ،‬بانك‌ها ضمانت‌هاي ايميدرو را جذب و ضبط‬ ‫معاون وزيرصنعت و‬
‫كردند‪ .‬بنده وقتي آمدم بانك‌ها هزار ميليارد تومان اموال ايميدرو‬
‫را ضبط كرده بودند‪ .‬دومين اتفاقي كه روي داد مساله نبود ارز بود‬
‫رييس هيات عامل ايميدرو‪:‬‬

‫منابع برای‬
‫كه باعث توقف طرح‌ها شد‪ .‬قيمت تمام شده‪ ،‬گران‌تر بود از اين‬
‫هشت طرح‪ ،‬طرح يكي از آنها فروخته شده بود‪ .‬دعواي زمين و‬
‫آب و قرارداد و شروع عمليات و‪ ...‬همچنان پابرجا بود‪.‬‬
‫هفت طرح ديگر به دليل بي‌پولي درصدد اخذ مجوز‌هاي‬

‫سرمایه‌گذاری‬
‫خاص از مسيرهاي ديگر بودند كه هنوز هيچ تصميمي براي‬
‫آنها گرفته نشده بود يا در مورد پروژه معادن زغال‌سنگ طبس‬
‫پروژه از سال ‪ 83‬آغاز شده و براي مناقصه رفته بود اما تا چند‬
‫روز پيش ما با چيني‌ها در اين زمينه جلسه داشتيم كه هنوز‬

‫محدود است‬
‫اقدامي نشده بود‪ .‬سازماني كه بر مدار بوروكراسي و كاغذبازي‬
‫طرح‌هايش روي زمين مانده بود‪ ،‬در چنين شرايطي بنده اين‬
‫س��ازمان را تحويل گرفتم كه اميد اس��ت با كمك و حمايت‬
‫دولت و استفاده از تخصص همكاران و كارشناسان بتوانيم اين‬
‫عقب‌ماندگي‌ها را جبران كنيم‪.‬‬
‫„ „ س�ازمان‌هاي توس�عه‌اي ابزار توسعه هر كشوري‬
‫هس�تند و بازويي كه كمك به رش�د اقتصاد كشورها‬
‫مي‌كند‪ .‬ما براي توسعه نيازمند سرمايه‌گذاري در اين‬
‫سازمان‌هاهستيم‪.‬‬
‫دقيقا بايد بگويم اگر مي‌خواهيم مساله اشتغال و معاش‬
‫مردم را حل كنيم هيچ راهي جز سرمايه‌گذاري نداريم كه اين‬
‫مساله جزو وظايف دولت‌هاست‪ .‬در كنار اين امر بايد با استفاده‬
‫از مديريت باتدبير و تجربه و همدلي و وحدت بين مسووالن‬
‫قوا به كمك توسعه كشور بشتابيم‪.‬‬
‫„ „ براي س�رمايه‌گذاري معم�وال از فاينانس خارجي‬
‫كشورهابهرهمي‌برند‪،‬ايميدروچقدرازفاينانساستفاده‬
‫كرده‪ ،‬طرح‌ها چقدر آمادگي فاينانس را دارند و چقدر از‬
‫فاينانس خارجي استقبال شده است؟ آيا فكر مي‌كنيد‬ ‫‪24‬‬
‫با توجه به گش�ايش‌هاي اعتباري كنوني ما مي‌توانيم‬
‫انتظار سرمايه‌گذاري خارجي را از اروپايي‌ها در صنايع‬
‫معدنيداشتهباشيم؟‬ ‫خوشحالم كه مجددا پس از سال‌ها به بدنه دولت بازگشتم تا‬ ‫ليال ناطقي‪ -‬مهدي كرباس��يان با روي گشاده با همان‬
‫بايد بپذيريم منابع مالي ما براي سرمايه‌گذاري محدود است‪.‬‬ ‫بتوانم با استفاده از تجربيات چندين ساله و تخصصم به توسعه‬ ‫بذله‌گويي خاص خود پذيرايمان شد‪ .‬با اينكه اين آخر سالي‬
‫متاسفانه درآمد ارزي و اصلي كشور محدوديت دارد به طوري‬ ‫و اقتصاد كشور كمك كنم و اين را براي خود افتخار مي‌دانم‪.‬‬ ‫وقتي آمدم بانك‌ها‬ ‫س��رش خيلي شلوغ بود اما با تمام گرفتاري‌هاي خود يك‬
‫كه طي اين ‪ 30‬سال و حتي قبل از آن هم اين مشكالت بوده‬ ‫در ابتدا بايد بگويم كشور ما كشوري است كه نعمات زيادي‬ ‫هزار ميليارد تومان‬ ‫وقت يك‌س��اعته در اختيارمان گذاشت تا با ما بگويد آنچه‬
‫است‪ .‬طي سال‌هاي گذشته با وجود قيمت نفت بشكه‌اي‪120‬‬ ‫دارد‪ ،‬كشوري است كه از ذخاير غني نفتي‪ ،‬گاز و ذخاير عظيم‬ ‫اموال ايميدرو را‬ ‫بر س��ر ايميدرو در هشت س��ال فعاليت دولت‌هاي نهم و‬
‫دالر نتوانستيم اين محصول توليد و صادر كنيم و كشور متحول‬ ‫معدني برخوردار است‪ .‬كشوري كه پتانسيل زيادي دارد و از نظر‬ ‫ضبط كرده بودند‪.‬‬ ‫دهم آمده است‪.‬‬
‫نشد چراكه دولت تدبير و مديريت الزم را نداشت‪ .‬اشتباه اين بود‬ ‫موقعيتجغرافياييواستراتژيكنيزدرجايگاهياستكهكمتر‬ ‫دومين اتفاقي كه‬ ‫خودش مي‌گويد تمام وقتش در ايميدرو در اين هفت ماهي‬
‫كه پول‌ها به جاي توليد به سمت هزينه جاري كشور سرازير شد‬ ‫كشوري در دنيا اين جايگاه را دارد؛ از نظر ژئوپلتيك‪ ،‬فرهنگ‪،‬‬ ‫روي داد مساله‬ ‫كه دولت يازدهم سر كار آمده صرف حل‌وفصل مواردي مي‌شود‬
‫كه حاصل آن نرخ تورم ‪ 40‬درصد‪ ،‬نرخ بيكاري دو رقمي و نرخ‬ ‫تاريخ و مهم‌تر از آن مردمي كه بايد به آنها افتخار كرد‪ .‬يكي از‬ ‫نبود ارز بود كه‬ ‫كه دس��تاوردهاي دولت نهم و دهم است و براي ايميدرو اين‬
‫سرمايه‌گذاريمنفيبود‪.‬رشداقتصادمنفيپنجدرصدوصنعت‬ ‫مهم‌ترين امتيازات كشور ما امتياز داشتن معدن است‪ ،‬كشوري‬ ‫باعث توقف طرح‌ها‬ ‫گرفتاري‌هابهميراثباقيماندهاست؛ازبدهيبانكيشركت‌هاي‬
‫منفي ‪ 12‬درصد شد‪ ،‬مساله‌اي كه حتي در تاريخ شاهنشاهي‬ ‫كه يكي از بهترين كشورها از نظر داشتن ذخاير معدني است اما‬ ‫شد‪ .‬قيمت تمام‬ ‫رد ديوني دولتي تا طرح‌هاي نيمه‌تمام گرفته تا مشكل جذب‬
‫هم رخ نداد‪ .‬از درآمد كالن نفت استفاده بهينه نشد و از منابع‬ ‫متاسفانه تنها هفت درصد كل كشور ذخاير معدني‌اش شناخته‬ ‫شده‪ ،‬گران‌تر بود‬ ‫سرمايه‌گذار كه مساعدت دولت را مي‌طلبد‪ .‬معاون وزير صنعت‬
‫موجود درست استفاده نگرديد‪ .‬ما نتوانستيم جذب منابع كنيم‬ ‫شده‪ ،‬كشوري مانند افغانستان طي چند سال گذشته با كمك‬ ‫از اين هشت طرح‪،‬‬ ‫كه كارنامه‌اي درخشان در حوزه اقتصاد كالن كشور از جمله‬
‫در حالي كه كشورهايي مانند برزيل‪ ،‬تركيه و مالزي توانستند‬ ‫انگليسي‌ها و آمريكايي‌ها معادنشان را شناسايي كردند اما ما از‬ ‫طرح يكي از آنها‬ ‫حوزه‌هاي گمرك‪ ،‬بازار سرمايه‪ ،‬بورس‪ ،‬تامين اجتماعي‪ ،‬راه‌و‬
‫اين كار را بكنند‪ .‬آنها سرمايه‌گذاري خارجي را جذب كردند‬ ‫اين نظر هنوز دچار مشكل هستيم‪.‬‬ ‫فروخته شده بود‪.‬‬ ‫ترابري‪ ،‬وزارت نفت‪ ،‬صندوق‌هاي بازنشستگي و بانك‌ها دارد‪ ،‬د ‌ل‬
‫و توانستند اقتصادشان را متحول كنند‪ .‬بنده در سال ‪1378‬‬ ‫در حال حاضر ذخاير معدني افغانستان حدود هزار ميليارد‬ ‫دعواي زمين و آب‬ ‫پري از موضوع حذف تجربه در دولت نهم و دهم دارد‪ .‬كرباسيان‬
‫ویژه نامه‬

‫معاون وزير نفت بودم كه طي سفري به برزيل مشاهده كردم‬ ‫دالر تخمين زده ش��ده اما ذخاير ما حدود ‪ 700‬ميليارد دالر‬ ‫و قرارداد و شروع‬
‫آنها با نرخ تورم باالي‪ 80‬درصد توانستند اين كار را انجام دهند‪.‬‬ ‫برآورده ش��ده كه شايد مهم‌ترين علت آن عقب‌ماندگي‌ها در‬ ‫عمليات و‪ ...‬همچنان‬
‫زماني كه معاون وزير راه بودم و به تركيه رفتم كامال لمس كردم‬ ‫زمينه برنامه‌هاي اكتش��افي معدني در كشور است‪ .‬در حال‬ ‫پابرجا بود‪.‬‬
‫هزار دالر چند هزار لير تركيه بود اما سه ماه بعد كه مجددا به‬ ‫حاضر ما طرح‌هاي نيمه تمام و زمين مانده زياد در دست داريم‪،‬‬ ‫هفت طرح ديگر‬
‫آنجا سفر كردم اين رقم پنج هزار تفاوت كرده بود‪ ،‬يعني آنها‬ ‫طرح‌هايي كه استارت خورده اما به اتمام نرسيده يا طرح‌هايي كه‬ ‫به دليل بي‌پولي‬
‫توانستند نرخ تورم خود را پايين آورند و حتي به ‪ 10‬درصد هم‬ ‫قرار بوده آغاز شود كه نشده است‪ .‬ما بايد بپذيريم طي سال‌هاي‬ ‫درصدد اخذ‬
‫برسانند‪ .‬نرخ رشد سرمايه‌گذاري خود را باال بردند و تصميمات‬ ‫‪ 89‬تا ‪ 92‬بزرگ‌ترين اتفاقي كه براي اين سازمان افتاد و آن را از‬ ‫مجوز‌هاي خاص‬
‫درستاقتصاديگرفتند‪،‬ماهمبرايكاهشنرخ تورمبايدجذب‬ ‫مسير پيشرفت دور كرد‪ ،‬تعويض روساي اين سازمان طي اين‬ ‫از مسيرهاي ديگر‬
‫سرمايه‌گذاريداشتهباشيم‪.‬سياستدولتيازدهمدراينزمينه‬ ‫سه سال بود به طوري كه سازمان طي اين مدت شش رييس‬ ‫بودند كه هنوز هيچ‬
‫سياست درستي است كه حمايت مقام معظم رهبري را هم در‬ ‫عوض كرده است‪ .‬نبود ثبات مديريتي و عدم تخصص مديران‬ ‫تصميمي براي آنها‬
‫پي دارد‪ .‬ما بايد بتوانيم مساله تعامل با دنيا را حل كنيم‪ .‬ايران‬ ‫سابق باعث ش��ده كه تصميمات اتخاذ شده در اين سازمان‬ ‫گرفته نشده بود‬
‫بايد با اين همه امكانات و پتانسيل‌ها جزو ‪ 10‬كشور برتر دنيا‬ ‫كارشناسي نباشد‪ .‬اين امر باعث اين شده كه كارهاي جاري‬
‫باشد‪ .‬چرا ما حتي جزو ‪ 20‬كشور اول هم نيستيم؟‬ ‫سازمان روي زمين بماند و در نهايت لطمه آن دامنگير ايميدرو‬
‫كشورهايي كه ظرفيت نصف ما را هم ندارند توانستند‪ ،‬ما‬ ‫شده است‪ .‬تصميمات نابجا در دولت گذشته موجب شد بيش‬
‫چرا نتوانيم؟ لذا مشكلي كه در ايميدرو يا بيشتر شركت‌ها و‬ ‫از‪ 20‬هزار ميليارد تومان سرمايه‌گذاري دولت در اين سازمان به‬
‫اسم خصوصي‌سازي و خالف جهت راه خصوصي‌سازي با نام رد‬
‫مي‌گويدكهتجربهراحذفكردندوبهبهانهجوان‌گرايي‪،‬مديراني‬
‫را كه ‪ 30‬سال دولت جمهوري اسالمي براي آنها هزينه كرده‬
‫بود كنار گذاشتند تا اقتصاد كشور به خاطر تصميمات مديران‬
‫جوان و بي‌تجربه لطمه‌پذير شود‪ .‬دست‌اندازي به منابع بانكي‬
‫از س��وي دولت دهم موضوعي بود كه كرباسيان از آن سخن‬
‫گفت كه حاصل آن بي‌پولي و ورشكستگي بنگاه‌هاي اقتصادي‬
‫سودآور بود‪.‬‬
‫پو‌گفت يك ساعته ما با مهدي كرباسيان را بخوانيد‪:‬‬‫گ ‌‬
‫„ „آقاي كرباس�يان از ش�روع كار خود در ايميدرو‬
‫بگوييد‪ .‬پس از س�ال‌ها جدايي از بدنه دولت با ورود‬
‫ب�ه ايميدرو دوباره كار اجرايي را در دس�ت گرفتيد‪.‬‬
‫بفرمايي�د ايميدرو را چگونه تحوي�ل گرفتيد و طي‬
‫اين مدت عمده اقدامات اساسي انجام شده براي اين‬
‫سازمان كه يكي از سازمان‌هاي بزرگ توسعه‌اي كشور‬
‫است‪ ،‬چه بوده است؟‬

‫شده است‪ .‬دولت‌هاي نهم و دهم افراد ناوارد و بي‌تجربه را كه‬
‫جزو افتخاراتش بود كه از جوانان استفاده مي‌كنيم آورده است‪.‬‬
‫متاسفانه اين خطرناك‌ترين رفتاري بود كه انجام شد چراكه‬
‫تجربه را كنار گذاشتند‪ .‬بنده در يك سخنراني در سال ‪84‬‬
‫اين سخنان را گفتم كه بزرگ‌ترين مشكل اين دولت حذف‬
‫تجربه بود‪ .‬شما بهترين متخصصان و عالمان را كنار گذاشتيد‪.‬‬
‫تجربه و تخصص بسيار مهم است‪ 30 .‬سال دولت جمهوري‬
‫اسالمي هزينه كرد تا مديران اين تجربيات را به دست آوردند‪.‬‬
‫اين حرف به آن معنا نيست كه مديران حتما بايد در پست‌ها‬
‫باقي مي‌ماندند‪ ،‬دولت مي‌توانست به عنوان مشاور در اتاق‌هاي‬
‫فكر از آنها استفاده كند‪ .‬دولت قبل تفكر ‪ 30‬ساله را حذف‬
‫كرد كه اين امر به اقتصاد كشور بسيار لطمه زد‪ .‬نكته ديگر‬
‫دول��ت دهم آن بود كه به منابع بانك‌ها كه پول مردم بود‪،‬‬
‫دست‌اندازي كردند كه دولت اين را حق خود مي‌دانست‪ .‬ظرف‬
‫چند سال‪ ،‬دست‌اندازي به منابع صندوق‌هاي بازنشستگي‪،‬‬
‫تامين اجتماعي و‪ ...‬بود‪ .‬ما س��ال ‪ 76‬كه تامين اجتماعي را‬
‫تحويل داديم يك بنگاه پولدار اقتصادي بود‪ .‬وقتي شستا را‬
‫در سال ‪ 84‬تاس��يس كرديم جزو قدرتمندترين بنگاه‌هاي‬
‫اقتصادي كش��ور بود اما االن چه اتفاقي افتاده است؟ تامين‬
‫اجتماعي س��ر پرداخت‌هاي خود دچار مشكل است و پول‬
‫درمان ندارد‪ .‬حقوق بازنشستگي نمي‌تواند بدهد براي اينكه‬
‫دست‌اندازي به پول مردم شده است‪ .‬اين باور در ايميدرو هم‬
‫رخ داده است به اين معنا كه پول بانك‌ها را نبايد داد‪ .‬واحدها‬
‫بدهي بانكي داشته‌اند و پولش را نداده‌اند‪ ،‬جرايم بانكي رويش‬
‫آمده و رسيده به اجرا‪ ،‬ما اين سازمان را با اين شرايط تحويل‬
‫گرفتيم‪ .‬مشكلي كه هس��ت آن است كه بيشتر بدهي‌هاي‬
‫بانكي به اجراييه رسيده‪ ،‬يعني بانك‌ها آمدند اموال را بگيرند‪.‬‬
‫اين مسايل گرفتاري‌هايي است كه درست شده است‪ .‬برخي‬
‫از اين رفتارها آگاهانه بوده‪ ،‬برخي از بي‌سوادي و كم‌اطالعي‬
‫و بي‌تجربگي مدير مربوطه بوده است‪.‬‬
‫اي��ن موارد وقت ما را بس��يار مي‌گيرد‪ .‬نه‌تنها در ايميدرو و‬
‫بلكه در س��اير واحدهاي اقتصادي كشور اين مشكالت هست‪،‬‬
‫مشكالتي كه بايد يكي يكي حل شود‪ .‬ما در كنار كارهاي جاري‬
‫دنبال طرح‌هاي نيمه‌تمام هم هستيم‪ .‬ما كار ميان‌مدت را شروع‬
‫كرديم‪ .‬برنامه استراتژيك ايميدرو طي سال‌هاي ‪ 82‬و ‪ 83‬تهيه‬
‫‪25‬‬ ‫شده كه كار بسيار خوبي انجام شد كه طي سال‌هاي ‪ 89‬يك‬
‫اصالحيه به آن خورده است‪.‬‬
‫اولين كاري كه ما انجام داديم اين بود كه برنامه كوتاه‌مدت‬
‫گذاشتيم‪ .‬گروه علمي و پژوهشي تشكيل داديم تا با برنامه‌ريزي‌ها‬
‫در صورت نهايي شدن نقشه راه چهار ساله داشته باشيم‪ .‬بعد از آن‬
‫كه سياست‌هاي دولت روشن شد‪ ،‬اين مساله را به‌روز مي‌كنيم‪.‬‬
‫اقدام ديگرمان هم نقش��ه راه فوالد است‪ .‬طرح جامع فوالد در‬
‫سال‌هايگذشتهمتوقفشدهبود‪.‬بهشركتمليفوالدابالغشدتا‬
‫طي قرارداد با مشاور داخلي اطالعات الزم را جمع‌آوري كند‪.‬‬
‫بديهي است اگر نياز به مشاور خارجي داشته باشد از آن‬
‫استفاده مي‌كنيم‪ .‬اواخر اسفندماه امسال اين قرارداد منعقد‬
‫شد‪ .‬متاسفانه يك مسايلي كه در دولت گذشته رخ داد انحالل‬
‫شركت ملي فوالد با ‪ 54‬سال تجربه بود‪ .‬حداقل پنج ماه طول‬
‫كش��يد در هيات دولت تا با عنايت وزارت اقتصاد و پيگيري‬
‫وزي��ر محترم صنعت و موافقت دكتر جهانگيري‪ ،‬معاون اول‬
‫اين شركت بازگشت‪ .‬شركت ملي فوالد ابزار توسعه‌اي است‪،‬‬
‫با انحالل اين شركت توازن‌ها به هم خورد‪ .‬به عنوان مثال در‬
‫هفت طرح فوالدي فكر تاسيس آن فكر محروميت‌زدايي بوده‬
‫است‪ .‬ايده‪ ،‬ايده درستي بود اما روش‌هاي اجرايي نادرست بود‪.‬‬
‫ویژه نامه‬
‫در محلي كه محيط كشاورزي و باغداري دارد شركت فوالد‬
‫تاس��يس كردند كه اين خدمت به مردم نخواهد بود چراكه‬
‫مسير را از مسير صحيح به مسير ديگر مي‌برد‪ .‬يا تاسيس يك‬
‫واحد فوالدي در جايي كه آب وجود ندارد! اين مساله قيمت‬
‫تمام‌ش��ده را باال مي‌برد كه با باال رفتن آن در دنياي رقابتي‬
‫كه سوبسيد ندارد باعث مي‌شود توليد روي دست صاحبش‬
‫باد كند! اين تفكرات‪ ،‬تفكرات دهه ‪ 60‬بود كه در دهه ‪ 84‬به‬
‫بعد اجرا شد‪ ،‬بعد آن مسووالن وقت به اين نتيجه رسيدند كه‬
‫بايد آن را اصالح كنند‪ .‬دوباره آمدند از نو بسازند‪ ،‬نتيجه بدتر‬
‫شد؛ بدهي بود كه حاال گردن ما افتاده است‪ .‬پول‌هاي نفت‬
‫بشكه‌اي ‪ 120‬دالر معلوم نشد چه شد‪ .‬نرخ تورم ‪ 40‬درصد‬
‫شد‪ ،‬تحصيلكردگان بيكار كه نرخ بيكاري آنها‪ ،‬نزديك به ‪30‬‬
‫درصد رسيده است‪ ،‬نرخ رشد منفي پنج درصد اقتصاد و منفي‬
‫‪ 12‬درصد صنعت‪ ،‬اين تجربه و آزمون ناگواري بود‪.‬‬
‫معدن‬
‫مديريت و ثبات اقتصادي كشور دارند تا سرمايه‌گذاري كنند‪ .‬آنها‬
‫عالقه‌مند به سرمايه‌گذاري هستند كه اين مساله زمان مي‌برد‪.‬‬
‫دسته دوم واحدهاي توليدي هستند كه قفلند‪ ،‬به اين معنا‬
‫كه يا بدهي بانكي و معوقه دارند و از وزارتخانه‌ها و‪ ...‬طلبكارند‪.‬‬
‫اين واحدهاي توليدي نمي‌توانند مس��ايل مالي و بانكي خود‬
‫را حل كنند و فروش ندارند بنابراين دليلي نيست كه بيايند‬
‫س��رمايه‌گذاري كنند‪ .‬باي��د بپذيريم حرف‌ه��اي تئوريك و‬
‫شعارگونه براي اين مساله فايده‌اي ندارد‪ .‬گفتن خصوصي‌سازي‬
‫به صورت ش��عاري فاي��ده‌اي ندارد‪ .‬همه ما ب��ه اصل«‪ »44‬و‬
‫خصوصي‌سازي اعتقاد داريم‪ .‬هيچ‌كس هم نمي‌تواند بگويد ما‬
‫موافق سرمايه‌گذاري نيستيم ولي اعتقاد داريم در مقطع فعلي‬
‫ابتدا بايد سازمان‌هاي توسعه‌اي حمايت شوند‪ .‬شما زماني كه‬
‫سرمايه‌گذاري را آغاز مي‌كنيد و يا مشاركت مي‌نماييد با بخش‬
‫خصوصي‪ ،‬اجبار داريد‪ .‬به محض اينكه طرح آماده ش��د آن را‬
‫واقعيت آن است كه‬ ‫بفروشيد‪ ،‬يا پشتيباني‌كننده براي بخش خصوصي باشيد‪ ،‬در‬
‫هنوز در حوزه عمل‬ ‫نتيجه صندوق توس��عه ملي بايد به اين سمت برود‪ .‬در حال‬
‫به نظر مي‌رسد تا‬ ‫حاضر خيلي از طرح‌ها يك پايش لنگ اس��ت‪ ،‬يعني آمدند‬
‫مرحله دوم كاهش‬ ‫مساله ارزي را حل كرده‪ ،‬ال‌سي باز كرد‌ه و ريال ندارند پروژه‬
‫تحريم‌ها در ماه‬ ‫را تمام كنند و به پيش ببرند كه اين براي كشور فايده ندارد‪.‬‬
‫جوالي راه زيادي‬ ‫پيشنهاد ما اين بود كه از صندوق توسعه كشور به سازمان‌هاي‬
‫مانده است‪ .‬پيش‌بيني‬ ‫توسعه‌اي مثل ايميدرو وام پرداخت شود تا بتوانيم طرح‌هاي‬
‫مي‌شود كه تا اين‬ ‫بزرگ را شروع كنيم‪.‬‬
‫مدت تحول اساسي در‬ ‫به عنوان مثال ما مي‌خواهيم كارخانه فوالد پنج ميليون‬
‫حوزه سرمايه‌گذاري‬ ‫تني راه‌اندازي كنيم‪ .‬كدام بخش خصوصي آمادگي دارد يا‬
‫خارجي اتفاق نيفتد اما‬ ‫مي‌تواند اين كار را انجام دهد‪ .‬شعار نبايد بدهيم‪ ،‬ما بايد كار‬
‫همين كه آمدند و‬ ‫را آغاز كرده و كمك كنيم خارجي‌ها هم بيايند‪ ،‬با مشاركت‬
‫مذاكره كردند تحولي‬ ‫بخش خصوصي و ايرانيان خارج از كش��ور‪ .‬بديهي اس��ت‬
‫اساسي است‪ .‬ظرف‬ ‫قانون هم داريم كه سازمان‌هاي توسعه‌اي مكلف هستند به‬
‫‪ 9‬سال گذشته حتي‬ ‫محض اينكه طرح به بهره‌برداري رسيد‪ ،‬ظرف سه سال آن را‬
‫براي برخي پروژه‌ها‬ ‫بفروشند‪ .‬ما از زمان آغاز كار اعالم آمادگي كرديم براي فروش‬
‫نمي‌آمدند مذاكره‬ ‫طرح‌هاي چند حوزه از جمله زغال‌سنگ‪ .‬طرح‌هاي ديگر هم‬
‫كنند‪ .‬برخي پروژه‌ها‬ ‫هستند كه اگر مشتري پيدا شد آماده باشد سرمايه‌گذاري‬
‫فني است و نيازمند‬ ‫كنند‪ .‬هفت طرح فوالدي قرار بود دولت ال‌سي باز كند‪ ،‬ما هم‬
‫حضور غربي‌ها تا‬ ‫گفتيم ‪ 65‬درصد آن بخش غيردولتي و ‪ 35‬درصد هم ما كار‬
‫عقب‌ماندگي‌ها جبران‬ ‫را انجام مي‌دهيم‪ .‬برخي مي‌گويند چرا همه را نمي‌فروشيد‪.‬‬
‫شود كه با زمينه‌هايي‬ ‫اين طرح‌ها مشكل ال‌سي و فاينانس دارند‪ .‬مشكل زمين و‬
‫كه فراهم شده اين‬ ‫مدارك و‪ ...‬ما نگران هستيم مثل طرح هشت آن كه فروخته‬
‫كار ان‌شاءاهلل در آينده‬ ‫ش��ده‪ ،‬هنوز هم رويش بحث و دعواست‪ .‬ما در اين طرح‌ها‬
‫انجام خواهد شد‪.‬‬ ‫شريك مي‌شويم و براساس قرارداد سهم خود را به محض‬
‫اما در حوزه معدن‬ ‫اينكه كار شروع شد به قيمت كارشناسي روز واگذار مي‌كنيم‬
‫و صنايع معدني سه‬ ‫و مي‌رويم روي پروژه بعدي‪ .‬اصرار داريم دولت در اين مواقع‬
‫كشور بيشتر به ايران‬ ‫تصميم سريع بگيرد‪ .‬هفت ماه از زمان روي كار آمدن دولت‬
‫توجه كردند كه بيشتر‬ ‫يازدهم گذشته‪ ،‬ما براي سرمايه‌گذاري مي‌خواهيم كار اساسي‬
‫ايتاليايي‌هاهستند‪.‬‬ ‫انجام دهيم‪ .‬پيشنهاد ما اين است كه از صندوق توسعه ملي‬
‫روساي حدود ‪20‬‬ ‫در سقف ‪ 20‬ميليارد دالر پرداخت شود پنج ميليارد آن در‬
‫شركت بزرگ معتبر‬ ‫س��ال ‪ 93‬داده ش��ود‪ .‬اين مساله به مجلس رفت و حمايت‬
‫اروپايي و آسيايي به‬ ‫كميسيون صنايع و معادن مجلس را به همراه داشت و در‬
‫ايران آمدند‪ .‬هندي‌ها‬ ‫صح��ن علني مجلس راي آورد‪ .‬ش��وراي نگهبان يك ايراد‬
‫به صورت جدي وارد‬ ‫ب��ر آن گرفت بنابراين كه با قانون برنامه كه بايد به بخش‬
‫عمل شدند از جمله‬ ‫خصوصي پول داده شود تناقض دارد‪ .‬در مجلس اين مساله‬
‫شركت‌هاي جين دال‪،‬‬ ‫اصالح شد كه يك‌ساله اولش پنج ميليارد بدهيد‪ ،‬تشكيك‬
‫متيل و شركت‌هاي‬ ‫كردند كه بايد دوسوم راي باشد كه هفت راي كم آورد‪ .‬ما‬
‫بزرگ ديگر‬ ‫امي��د داريم با حمايت رييس‌جمهور و معاون اول كه خود‬
‫اهل حوزه صنعت و معدن هستند اين موضوع حل شود تا‬
‫بتوانيم اين مساله را به زودي حل كنيم‪.‬‬
‫„ „ از نقشه راه بهره‌وري پنج ساله ايميدرو بگوييد‪:‬‬
‫در كنار طرح‌هاي نيمه‌تمام ايميدرو همان‌طور كه گفتم‬
‫با بانك‌هاي شركت‌هاي واگذار شده بابت رد ديون مشكل‬
‫پيدا كرد‪ .‬شركت‌هايي كه بابت رد ديون واگذار شدند و بدهي‬
‫داخلي و خارجي آنها براي ايميدرو باقي ماند‪ .‬به عنوان مثال‬
‫شركتي واگذار شده و رفته‪ ،‬به بانك فرانسوي يا سوييسي‬
‫بدهي را پرداخت نكردند‪ ،‬اين موضوع به بانك مركزي اروپا‬
‫ارجاع شده و آنها اموال دولت جمهوري اسالمي ايران را بابت‬
‫اين مساله تصاحب كردند‪ .‬يا در بانك‌هاي داخلي شركتي‬
‫را ايميدرو تضمين كرده شركت بابت بدهي دولت رد ديون‬
‫ش��ده‪ ،‬قرار بوده از كاال و محصول خ��ود بدهي را بپردازد‪،‬‬
‫نپرداخته‌اند‪ .‬مالي باقي نمانده حاال بانك آمده تضمينش را‬
‫ايمي��درو بايد بدهد كه از كجا بدهد‪ 60 .‬درصد وقت ما در‬
‫ايميدرو در هفت ماه گذشته صرف رفع و رجوع اين مشكالت‬ ‫اينها براي آوردن پول به داخل و سرمايه‌گذاري نياز به ثبات‬
‫واحدهاي اقتصادي است آن است كه بايد بپذيريم طرح‌هاي‬
‫نيمه‌تمام‪ ،‬تمام و طرح‌هاي جديد هم با سرمايه‌گذاري آغاز شود‪.‬‬
‫در حوزه فاينانس هم بايد عرض كنم در سال ‪ 92‬كشوري كه‬
‫فاينانس را داشت چين بود كه آن هم متوقف شد‪ .‬با تفاهمات‬
‫انجام شده در سطح روساي جمهور دو كشور و سياست‌هايي‬
‫كه دولت يازدهم در پيش گرفت‪ ،‬توانستيم ال‌‌سي‌هاي باقيمانده‬
‫را يكي يكي باز كنيم ضمن اينكه در براي ورود غربي‌ها به كشور‬
‫باز شد‪ .‬تحريم‌هاي ظالمانه عليه كشور و مردم ايران همچنان‬
‫ادامه دارد‪ .‬سياست دولت آن است كه ارتباط ما با آنها از مبناي‬
‫عزت باشد و تاكتيك‌هاي به كار گرفته شده هم مويد همين‬
‫مطلب براي حفظ حكومت است‪ .‬خوشبختانه دولت مسيري‬
‫را كه طي كرد مسير درستي بود‪ .‬دولت‌هاي نهم و دهم مسير‬
‫يدانستند كه حاصل آن فقر‪ ،‬بيچارگي و‬ ‫عزت را با دعوا با دنيا م ‌‬
‫ضعف كشور بود‪ .‬اهانت‌هايي به ايران و ايراني شد كه شان ايران‬
‫را در جهان پايين آورد‪ .‬دولت يازدهم تالش مي‌كند اين عزت‬
‫از دست رفته را بازگرداند‪.‬‬
‫„ „ جناب كرباسيان از سفر هيات فرانسوي به ايران و‬
‫مذاكرات ايميدرو بگوييد‪ .‬دستاورد مذاكرات سازمان‬
‫متبوع شما با اين هيات چه بود؟‬
‫بعد از توافقات ژنو و مذاكرات ايران با دنيا به تدريج اين‬
‫دايره و فضاي بسته بازتر شد‪ .‬در گذشته اگر هياتي از خارج‬
‫به ايران مي‌آمد در حد كارشناس يا مدير يك بخش بود اما‬
‫با اتخاذ سياست‌هاي تدبيري دولت يازدهم پس از مذاكرات‬
‫ژنو به تدريج از كشورهاي آلمان‪ ،‬ايتاليا و فرانسه هيات‌هايي‬
‫آمدند‪ ،‬شركت‌هاي معتبري كه اظهار عالقه براي همكاري‬
‫با ايميدرو كردند‪ .‬فرانس��وي‌ها هم قرار بود معدني‌هايشان‬
‫بيايند اما هيات مذكور بيش��تر صنعتي بود‪ .‬قرار شد هيات‬
‫ديگ��ري هم كه بيش��تر از ح��وزه معدن باش��ند‪ ،‬بيايند‪.‬‬
‫مي‌دانيد كه فرانسوي‌ها معدن و صنايع معدني كمي دارند‬
‫اما شركت‌هاي ديگري هم آمدند كه در مجموع عالقه‌مند‬
‫به سرمايه‌گذاري هستند‪.‬‬
‫واقعيت آن اس��ت كه هنوز در حوزه عمل به نظر مي‌رسد‬
‫تا مرحله دوم كاهش تحريم‌ها در ماه جوالي راه زيادي مانده‬
‫است‪ .‬پيش‌بيني مي‌ش��ود كه تا اين مدت تحول اساسي در‬
‫حوزه سرمايه‌گذاري خارجي اتفاق نيفتد اما همين كه آمدند و‬
‫مذاكره كردند تحولي اساسي است‪ .‬ظرف ‪ 9‬سال گذشته حتي‬
‫ب��راي برخي پروژه‌ها نمي‌آمدند مذاكره كنند‪ .‬برخي پروژه‌ها‬
‫فني است و نيازمند حضور غربي‌ها تا عقب‌ماندگي‌ها جبران‬
‫شود كه با زمينه‌هايي كه فراهم شده اين كار ان‌شاءاهلل در آينده‬
‫انجام خواهد شد‪ .‬اما در حوزه معدن و صنايع معدني سه كشور‬
‫بيشتربهايرانتوجهكردندكهبيشترايتاليايي‌هاهستند‪.‬روساي‬
‫حدود‪ 20‬شركت بزرگ معتبر اروپايي و آسيايي به ايران آمدند‪.‬‬
‫هندي‌ها به صورت جدي وارد عمل شدند از جمله شركت‌هاي‬
‫جين دال‪ ،‬متيل و شركت‌هاي بزرگ ديگر‪.‬‬
‫در حوزه اكتشاف و همكاري اكتشافي روس‌ها دوباره اعالم‬
‫آمادگي كردند‪ .‬بسياري از ش��ركت‌هاي روسي كه در بورس‬
‫نيويورك و بورس اروپا هس��تند اخيرا سروكله آنها پيدا شده‬
‫است و عالقه‌مند به همكاري در حوزه اكتشاف هستند‪ .‬ما هم‬
‫عالقه‌مند همكاري در حوزه اكتش��افي هستيم چراكه سابقه‬
‫اكتشاف ايران را آنها داشته‌اند‪.‬‬
‫„ „ ايميدرو براي اجرا و اتمام طرح‌هاي خود پيشنهاد‬
‫دريافت پنج ميليارد دالر تسهيالت را از صندوق توسعه‬
‫ارايه داده است و اخذ ‪ 20‬ميليارد دالر تسهيالت را نيز‬
‫براي برنامه چهار ساله خود مطرح كرده‪ ،‬در اين خصوص‬
‫توضيحبفرماييد‪.‬‬
‫بنده سال‌ها در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي فعاليت داشته‌ام‪،‬‬
‫در گمرك‪ ،‬بازار س��رمايه‪ ،‬شوراي عالي بورس و سال‌ها عضو‬
‫هيات‌مدي��ره بانك‌ها ب��وده‌ام‪ .‬در حوزه‌هاي تامين اجتماعي‪،‬‬
‫راه‌وتراب��ري‪ ،‬حوزه نفت‪ ،‬صندوق‌هاي بازنشس��تگي و‪ ...‬حوزه‬
‫اقتصاد كالن را به صورت كاربردي خوب مي‌شناسم و اعتقاد‬
‫دارم در مقطع فعلي براي برون‌رفت از چالش‌هاي كنوني و چالش‬
‫سرمايه‌گذاري دولت بايد چند تصميم عمده بگيرد‪.‬‬
‫دولت بايد سازمان‌هاي توسعه‌اي بزرگ مانند ايميدرو و ايدرو‬
‫و پتروشيمي را به‌طور ويژه مورد حمايت قرار دهد تا اينها بتوانند‬
‫سرمايه‌گذاري كنند‪ .‬در كنار اين بخش خصوصي فعال است‪.‬‬
‫بايد بپذيريم بخش خصوصي دو دسته است؛ دسته اول كه طي‬
‫هشت سال گذشته به دليل عدم ثبات جو سياسي وجوهشان را‬
‫از حوزه سرمايه‌گذاري و توليد خارج كرده‌اند‪.‬‬
 ‫اقتصاد کالن‬

‫جهان صنعت پیشنهاد می کند؛‬

‫راهكار اساسي رفع مشكل ساختاري ركود تورمي‬

‫دليل دسترس��ي به درآمدهاي ارزي نفتي‬
‫قابل توجه طي س��ال‌هاي گذشته مشكلي‬
‫در اين باره نداشته‌ايم بنابراين با آنچه شكاف‬
‫ارزي ناميده مي‌شود هم مواجه نبوده‌ايم‪ .‬مانع‬
‫ديگر كمبود نيروي كار است‪ ،‬يعني ممكن‬
‫است منابع مالي‪ -‬ريالي و ارزي به اندازه كافي‬
‫فراهم باشد ولي به دليل كمبود نيروي كار‬
‫فرآيند انباشت دچار مشكل شود‪ .‬ما در اين‬
‫مورد نيز نه تنها با كمبود نيروي كار مواجه‬
‫نيس��تيم بلكه داراي مازاد نيز هستيم‪ .‬در‬
‫عين حال به نيروي كار بس��يار ارزان‌قيمت‬
‫افغان‌ها هم طي سال‌هاي گذشته دسترسي‬
‫داشته‌ايم‪.‬‬
‫در اينجا اين پرسش پيش مي‌آيد كه اگر‬
‫در مورد دو شكاف پس‌انداز‪ -‬سرمايه‌گذاري و‬
‫شكاف ارزي و همين‌طور نيروي كار مشكلي‬
‫وجود نداشته باشد اما فرآيند انباشت سرمايه‬
‫بر مبناي شاخص‌هايي چون بهره‌وري سرمايه‬
‫و پروژه‌هاي نيمه‌تمام با چالش جدي مواجه‬
‫باش��د‪ ،‬در اين‌صورت علت آن چيست؟ به‬
‫نظر من پاس��خ اين پرس��ش را مي‌توان در‬
‫عامل زيرساختي به نام ظرفیت جذب پايين‬
‫س��رمايه جست‌وجو كرد كه خود ريشه در‬
‫دو عل��ت دارد؛ مديريت ضعيف پروژه‌هاي‬
‫سرمايه‌گذاري و باال بودن ميزان «شكست‬
‫در هماهنگ‌سازي سياستي»‪ .‬الزم به ذكر‬
‫است كه مفهوم «شكست در هماهنگ‌سازي‬
‫سياس��تي» را اقتصاددانان نئوكينزي براي‬
‫توضيح شكست بازار در تامين تعادل همراه‬
‫با اشتغال كامل طرح كرده‌اند و منظورشان‬
‫اين است كه اگر بنگاه‌هايي به داليلي چون‬
‫ورشكستگي دس��ت به تعديل نيروي كار‬
‫بزنند‪ ،‬در غياب مداخله دولت براي افزايش‬
‫تقاض��اي موثر‪ ،‬بنگاه‌هاي ديگر نيز ناچار از‬
‫تعديل نيروي كار مي‌ش��وند به اين‌صورت‬
‫در اين‌باره اتفاق نظر دارند كه سرمايه‌گذاري‬
‫مهم‌ترين عامل رشد و توسعه اقتصادي است‪.‬‬
‫تفاوت در نح��وه صورت‌بندي اين موضوع‬
‫است‪ .‬معموال از منظر رويكرد نئوكالسيكي‪،‬‬
‫ميزان بهره (سود بانكي) مهم‌ترين متغير هم‬
‫در تامي��ن منابع مالي الزم براي پروژه‌هاي‬
‫س��رمايه‌گذاري از طريق ش��بكه بانكي يا‬
‫بازار بورس اس��ت و ه��م مهم‌ترين متغير‬
‫در شناس��ايي پروژه‌هاي س��رمايه‌گذاري و‬
‫غرب��ال كردن پروژه‌ه��اي ناموجهي كه در‬
‫ص��ورت اجرا موجب ات�لاف منابع كمياب‬
‫عوامل توليد س��رمايه و كار مي‌شوند‪ .‬اين‬
‫ديدگاه در چارچوب فرضيه سركوب مالي‬
‫مك كينون‪ -‬ش��او پردازش نظري ش��ده‬
‫اس��ت‪ .‬از ديدگاه كينزي ميزان بهره متغير‬
‫ثانويه در فرآيند انباشت سرمايه است‪ .‬آنچه‬
‫اهميت بيش��تري دارد افزايش درآمد ملي‬
‫از طري��ق مديريت تقاضاي موثر و تاثير آن‬
‫بر پس‌انداز‌ها و سرمايه‌گذاري است‪ .‬يعني‬
‫اگر درآمد مل��ي از اين طريق افزايش يابد‬
‫در اين‌ص��ورت با توجه به اينكه پس‌انداز‌ها‬
‫در درجه اول تابع��ي از درآمد قابل تصرف‬
‫خانوارها هس��تند‪ ،‬متناسب با ضريب ميل‬
‫نهايي به پس‌انداز بيشتر مي‌شود و در دور‬
‫بعد به سرمايه‌گذاري اختصاص پيدا مي‌كند‪.‬‬
‫اين ديدگاه نيز در چارچوب نظريه ش��تاب‬
‫صورت‌بندي ش��ده است‪ .‬در هر حال از اين‬
‫دو ديدگاه بهره اثرگذار است هر چند براي‬
‫اولي به عن��وان متغير اوليه و اصلي و براي‬
‫دومي به عنوان متغير ثانويه‪ .‬آنچه به عنوان‬
‫«شكاف پس‌انداز‪-‬سرمايه‌گذاري» در متون‬
‫اقتصاد توسعه ارايه شده‪ ،‬ناظر بر همين بحث‬
‫است اما ممكن است در اقتصاد چنين شكافي‬
‫وجود نداش��ته باشد ولي سرمايه‌گذاري به‬
‫علت كمبود ارز دچار مش��كل ش��ود‪ .‬ما به‬
‫اقتصاددان بر مبناي تربيت آموزش��ي رايج‬
‫اقتصادي به آن باور دارند‪ ،‬س��ركوب مالي‬
‫مهم‌ترين علت اين مشكل است به اين معنا‬
‫كه مداخله دولت در بازارها و كنترل قيمت‌ها‬
‫از جمل��ه نرخ به��ره موجب كاهش كارايي‬
‫تخصيصي و در تحليل نهايي رشد اقتصاد‬
‫شده اس��ت‪ .‬اين قلم با نگاهي نهادگرايانه‪-‬‬
‫ساختارگرايانه و بين‌رشته‌اي تركيبي اقتصاد‬
‫و مديريت و سياس��ت بر اين باور است كه‬
‫ريش��ه اصلي اين مش��كل به پايين بودن‬
‫ظرفيت جذب س��رمايه در اقتص��اد ايران‬
‫بازمي‌گ��ردد ك��ه ناتواني ش��بكه بانكي در‬
‫مديريت ريسك اعتباري و تخصيص منابع‬
‫مالي ولو ارزان‌قيمت به پروژه‌هاي با بازدهي‬
‫باالتر و همين‌طور ناتواني اقتصاد در مديريت‬
‫سرمايه خارجي جزيي از آن است بنابراين‬
‫ريشه مش��كل بيش از آنكه به ارزان بودن‬
‫اعتبارات و توجيه پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري‬
‫در نرخ س��ود بانكي پايين‌تر مرتبط باشد‪،‬‬
‫آن‌گونه كه اين فرضيه بيان مي‌كند‪ ،‬مرتبط‬
‫با مجموعه عوامل نهادي و حكمراني موثر‬
‫بر پيش��برد موفق فرآيند انباشت سرمايه‬
‫است‪ .‬در صورت صحت چنين فرضيه‌اي‪ ،‬از‬
‫دولت انتظار مي‌رود كه با اصالحات نهادي‬
‫مرتبط با سازمان دروني دولت‪ ،‬رابطه دولت‬
‫با نيروهاي اجتماع��ي و همين‌طور عوامل‬
‫مرتبط با سرمايه خارجي از جمله سياست‬
‫خارجي‪ ،‬مشكل ظرفيت جذب پايين سرمايه‬
‫را رفع كند‪.‬‬
‫„ „انباش�ت س�رمايه و تح�والت‬
‫توسعه‌اي‬
‫تحوالت توس��عه‌ای ريش��ه در انباشت‬
‫س��رمايه موفق دارد‪ .‬تمامي اقتصاددانان از‬
‫اسميت و ريكارد و ماركس گرفته تا كينزی‪،‬‬
‫روي دومار و آرتور لوييس و رابرت سولو و‪...‬‬
‫عل�ي ديني‌تركمان�ي ‪ -‬اقتصاد ايران‬
‫ب��ا وج��ود تغيي��ر و تح��والت مثبتي كه‬
‫طي س��ال‌هاي گذشته داش��ته بر مبناي‬
‫ش��اخص‌هاي رايج و اقتص��ادي‪ ،‬اقتصادي‬
‫بيمار و ضعيف محس��وب مي‌شود‪ .‬ميزان‬
‫بيكاري طبق آمار رس��مي دس��ت‌كم ‪13‬‬
‫درصد و طبق آمار غيررس��مي بسيار باالتر‬
‫از اين اس��ت‪ .‬ميزان بيكاري در ميان نسل‬
‫جوان و فارغ‌التحصيالن دانشگاه‌ها طبق آمار‬
‫رسمي بيش از ‪ 20‬درصد است‪ .‬اگر درصدي‬
‫از شاغالن بخش غيررسمي را كه شغل‌شان‬
‫تناسبي با تحصيالتشان ندارند به عنوان بيكار‬
‫پنهان در نظر بگيريم و اگر تعريف صحيحي‬
‫از شاغل بودن مبناي محاسبه بيكاري قرار‬
‫بگيرد در اين‌صورت ميزان بيكاري بس��يار‬
‫بيشتر از آمار رس��مي اعالم شده مي‌شود‪.‬‬
‫حتيهمينميزانرسمينيزطبقمعيارهاي‬
‫رايج اقتصادي به معناي ركود است (ركود‬
‫چند شاخص دارد از جمله رشد منفي توليد‬
‫ناخالص داخلي براي دو س��ه دوره پياپي و‬
‫بيكاري بيش از سه تا چهار درصد)‪ .‬تورم نيز‬
‫صرف نظر از سال ‪ 1391‬كه مطابق آخرين‬
‫آمار مركز آمار ايران به ‪ 40‬درصد رسيده‪ ،‬به‬ ‫‪26‬‬
‫طور متوس��ط طي سال‌هاي ‪ 1370‬به بعد‬
‫حول و حوش ‪ 15‬تا ‪ 20‬درصد در نوس��ان‬
‫بوده و در برخي از سال‌ها مرز ‪ 40‬درصد را‬
‫شكسته و به ‪ 50‬درصد رسيده است‪ .‬در هر‬
‫حال در مجموع‪ ،‬ميانگين ميزان تورم طي‬
‫اين سال‌ها حدود ‪ 20‬درصد بوده است كه‬
‫در مقايس��ه با ميانگين جهاني و ميانگين‬
‫كشورهاي پيشرفته صنعتي بسيار باالست‪.‬‬
‫(نمودار ‪)1‬‬
‫اين ركود همراه با تورم را چگونه مي‌توان‬
‫به طور صحيح تبيين كرد؟ از منظر ديدگاه‬
‫متعارف اقتصادي كه قريب به اتفاق همكاران‬
‫ویژه نامه‬

‫„ „نمودار (‪ )2‬رابطه ميان نهادها‪ ،‬ظرفيت جذب و تحوالت توسعه‌اي‬ ‫„ „نمودار ‪ .1‬ميزان تورم در ايران‪ ،‬ميانگين كشورهاي سازمان همكاري‌هاي توسعه اقتصادي‬
‫„ „منبع‪ :‬علي ديني تركماني‪« ،‬ارتقاي مزيت رقابتي و توسعه صادرات‪ :‬كاهش ارزش پول‬ ‫و ميانگين جهان طي سال‌هاي ‪ 1977‬تا ‪2008‬‬
‫ملي يا افزايش ظرفيت جذب سرمايه؟»‪ ،‬فصلنامه اقتصاد و تجارت نوين‪ ،‬شماره‌هاي نوزدهم‬ ‫„ „ماخذ‪ :‬بانك جهاني‬
‫و بيستم‪ ،‬زمستان ‪ 1388‬و بهار ‪1389‬‬ ‫„ „(‪)http://data.worldbank.org/data- alog/world-development-indicators‬‬

‫موجب ارتقاي ديگري مي‌شود به اين‌صورت‬
‫چرخه فزآينده‌اي شكل مي‌گيرد كه ماحصل‬
‫آن رشد و توسعه اقتصادي است با ميوه‌هايي‬
‫چون تثبيت تورم‪ ،‬تثبيت نرخ واقعي ارز بدون‬
‫دس��ت زدن به شوك‌هاي پي‌در‌پي ارزي و‬
‫رش��د كمي و كيفي صادرات‪ .‬در اين ميان‪،‬‬
‫سياست‌هاي قيمتي از جمله كاهش ارزش‬
‫پول ملي نيز در ارتقاي بهره‌وري سرمايه و‬
‫همپايي فناورانه اثرگذار هستند اما ميزان‬
‫اين اثرگذاري تابعي از ميزان ظرفيت جذب‬
‫سرمايه است‪.‬‬
‫„ „ظرفي�ت ج�ذب پايي�ن س�رمايه‬
‫علت‌العللمشكل‬
‫„ „ركود‪ -‬تورمي‬
‫نمودار (‪ )3‬روند سرمايه‌گذاري ناخالص‪،‬‬
‫س��رمايه‌گذاري‌خالص و هزينه استهالك‬
‫س��رمايه به قيمت ثابت سال ‪ 1376‬را طي‬
‫دوره بلندم��دت ‪ 1338‬ت��ا ‪ 1387‬نش��ان‬
‫مي‌ده��د (داده‌هاي جدي��د به قيمت ثابت‬
‫سال ‪ 76‬در دست نيست)‪ .‬عملكرد انباشت‬
‫س��رمايه در دوره بع��د از انقالب به يكباره‬
‫افت ش��ديد پيدا مي‌كند‪ ،‬هزينه استهالك‬
‫سرمايه به شدت باال مي‌رود در مقاطعي كه‬
‫مصادف با تجاور عراق است‪ ،‬هزينه استهالك‬
‫سرمايه آنقدر باالس��ت كه سرمايه‌گذاري‬
‫خالص نزديك صفر مي‌ش��ود‪ .‬اين دوره‌اي‬
‫خاص در تاريخ دوره بعد از انقالب اسالمي‬
‫‪27‬‬ ‫اس��ت‪ ،‬دوره همراه با جن��گ كه موجب از‬
‫بين رفتن ظرفيت‌ه��اي توليدي و كاهش‬
‫شديد درآمدهاي ارزي نفتي شد اما هزينه‬
‫استهالك باالي سرمايه طي سال‌هاي بعد‬
‫همچنان ادامه داشته است در نتيجه باوجود‬
‫رشد سرمايه‌گذاري ناخالص‪ ،‬سرمايه‌گذاري‬
‫خالص در س��ال ‪ 1387‬معادل سال ‪1356‬‬
‫بوده است‪.‬‬
‫„ „علت اصلي و مس�لط اين عملكرد‬
‫ضعيفچيست؟‬
‫ظرفي��ت ج��ذب پايي��ن س��رمايه به‬
‫معنايي كه ذكر شد يا اختالل‌هاي قيمتي‬
‫و «س��ركوب مال��ي»؟ اگ��ر عواملي چون‬
‫ویژه نامه‬
‫„ „نمودار( ‪ )4‬توليد خالص س��رانه به قيمت واقعي س��ال ‪ 1376‬طي س��ال‌هاي ‪-1376‬‬
‫„ „منبع‪ :‬بانك مركزي‪ ،‬حساب‌هاي ملي ‪1387-1338‬‬
‫اقتصاد کالن‬
‫اثرگذارتر شدن سياست‌هاي قيمتي از جمله‬
‫سياست ارزي در نيل به اهداف مورد نظر به‬
‫ويژه ارتقاي بهره‌وري س��رمايه و يادگيري‬
‫فناورانه درمي‌آيد در غير اين‌صورت ظرفيت‬
‫جذب سرمايه در سطح پايين باقي مي‌ماند‬
‫و اثرگذاري سياست‌هاي قيمتي نيز حداقل‬
‫مي‌شود‪.‬‬
‫در نمودار زير رابطه علت و معلولي ميان‬
‫نظام نه��ادي و حكمراني و ظرفيت جذب‬
‫س��رمايه و تحوالت فناورانه را الگوس��ازي‬
‫كرده‌ام كه مبتني بر ديدگاه نظري نهادي‪-‬‬
‫س��اختاري بنده اس��ت‪ .‬در اين نمودار يك‬
‫چرخ��ه اصلي وجود دارد كه ميان ظرفيت‬
‫جذب س��رمايه و كارايي نهايي س��رمايه و‬
‫هم‌پايي فناورانه برقرار است اما شكل‌گيري‬
‫ظرفي��ت جذب قوي خود تحت تاثير نظام‬
‫نهادي و حكمراني قوي است‪ .‬در نظامي كه‬
‫تخصص و شايسته‌ساالري و ضابطه‌مندي‬
‫مولفه‌هاي عرفي و رسمي مهم آن محسوب‬
‫مي‌ش��وند‪ ،‬علم و دانش به صورت يك نهاد‬
‫درمي‌آيد‪ .‬حكمراني قوي با تامين ش��رايط‬
‫مناسب براي انباش��ت در سرمايه انساني‪،‬‬
‫ارتق��اي مهارت‌هاي مديريت��ي و مديريت‬
‫سرمايه خارجي و انتقال فناوري نقش مهمي‬
‫در ارتقاي ظرفيت جذب سرمايه دارد‪ .‬نبود‬
‫تنش‌ها در عرصه سياست خارجي از جمله‬
‫پيش‌شرط‌هاي بسيار مهم جذب و انتقال‬
‫دانش علمي و فني در قالب سرمايه‌گذاري‬
‫مشترك ميان سرمايه داخلي و خارجي است‪.‬‬
‫طبيعي است كه در نبود چنين پيش‌شرطي‪،‬‬
‫اميدي به جذب و مديريت سرمايه خارجي‬
‫نمي‌توان داش��ت‪ .‬وقتي از اي��ن زوايا‪ ،‬نظام‬
‫حكمراني و نهادي خوب عمل كند زمينه‬
‫ب��راي يادگيري فناورانه و افزايش بهره‌وري‬
‫سرمايه و در تحليل نهايي هم‌پايي فناورانه‬
‫با قدرت‌ه��اي اقتصادي پيش��رو فراهم‌تر‬
‫مي‌ش��ود (نمودار (‪ .))2‬ارتقاي يادگيري و‬
‫هم‌پايي فناورانه به نوبه خود موجب ارتقاي‬
‫ظرفيت جذب سرمايه مي‌شود‪ .‬در اينجا با‬
‫عليت انباشتي مواجه هستيم‪ ،‬هر ارتقايي‬
‫‪1387‬‬
‫بي‌ترديد معده‌شان متورم مي‌شود و سر از‬
‫بيمارس��تان درمي‌آورند‪ ،‬چرا؟ براي اينكه‬
‫بدن افراد عادي ظرفيت هضم و جذب اين‬
‫ميزان از مواد غذايي را ندارد‪ .‬بدن فرد بدنساز‬
‫نه‌تنها بر اثر تمرين و ممارست در گذشته و‬
‫تقويت ماهيچه‌ها و عضالت‪ ،‬ظرفيت جذب‬
‫اين ميزان را دارد بلكه براي او ضروري هم‬
‫هس��ت‪ .‬اگر تامين نشود‪ ،‬دچار افت و نزول‬
‫مي‌شود و آنچه طي سال‌هاي گذشته ساخته‬
‫و پرداخته است را به تدريج از دست مي‌دهد‪.‬‬
‫اين ظرفيت جذب يك‌شبه خلق نشده است‪.‬‬
‫در طول زمان ش��كل گرفته است‪ .‬براي آن‬
‫زحمت فراواني كشيده شده است‪ .‬در عرص ‌ه‬
‫اقتص��اد‪ ،‬مهارت‌هاي مديريتي و انس��اني‪،‬‬
‫همكاري‌ه��اي س��ازماني و توانايي نهادي‬
‫و حكمراني حكم ماهيچه‌ه��ا و بافت‌هاي‬
‫عضالني را دارد‪ .‬اگر در طول زمان گذشته‬
‫به خوبي ش��كل گرفته باشد در زمان حال‬
‫مي‌توان منابع تزريق شده را بدون عوارضي‬
‫خاص هضم و جذب كرد و توليد قوي داشت‬
‫در غير اين‌صورت به دليل ناتواني ناش��ي از‬
‫عملكرد ضعيف در گذشته‪ ،‬منابع به ناچار‬
‫همراه با عوارض جانبي مانند تاخير طوالني‬
‫در اجراي پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري و تشديد‬
‫فشارهاي تورمي جذب مي‌شود‪.‬‬
‫„ „نهادها و ظرفيت جذب سرمايه‬
‫چ��ه عواملي بر عناصر تش��كيل‌دهنده‬
‫ظرفيت جذب سرمايه‪ -‬از جمله مهارت‌هاي‬
‫مديريتي و مديريت پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري‪،‬‬
‫مديري��ت س��رمايه خارج��ي‪ ،‬تواناي��ي در‬
‫تعامالت منطق��ه‌اي و بين‌المللي علمي و‬
‫فني‪ ،‬س��رمايه‌گذاري در تحقيق و توسعه و‬
‫سرمايه انساني‪ -‬اثر مي‌گذارند؟ به نظر من‬
‫پاسخ در نظام نهادي و حكمراني است‪ .‬اگر‬
‫در تار و پود اين نظام‪ ،‬تقويت دانش علمي و‬
‫فني حايز اهميت باشد‪ ،‬اگر ضابطه‌مندي و‬
‫شايسته‌ساالري عنصر ماهوي آن باشد و اگر‬
‫سازمان دروني آن قوي باشد در اين‌صورت‬
‫ظرفيت جذب س��رمايه ب��ه خوبي تقويت‬
‫مي‌شود و به صورت عامل زيرساختي براي‬
‫„ „نمودار (‪ )3‬عملكرد سرمايه‌گذاري ناخالص‪ ،‬سرمايه‌گذاري خالص و استهالك سرمايه طي‬
‫سال‌هاي ‪ 1338‬تا ‪( 1387‬به قيمت واقعي سال ‪)1376‬‬
‫„ „منبع‪ :‬بانك مركزي‪ ،‬حساب‌هاي ملي ‪1387-1338‬‬
‫بيكاري افزايش مي‌يابد و اقتصاد به س��وي‬
‫بحران پيش مي‌رود يعني اقتصاد مبتني بر‬
‫سازوكار بازار آزاد توانايي اين را ندارد كه سريع‬
‫براي نيروي كار تعديل شده توسط بنگاه‌هاي‬
‫اول ش��غل ايجاد كند تا تقاضاي موثر براي‬
‫بنگاهاي بع��دي بر اثر كاهش تقاضاي اين‬
‫افراد دستخوش تغيير نشود‪ .‬من در اينجا با‬
‫الهام از گونار ميردال و مفهوم «دولت نرم»‬
‫(‪ )soft state‬مفه��وم شكس��ت در‬
‫هماهنگ‌سازي را از بعد حكمراني در نظر‬
‫مي‌گيرم و آن را به معناي ناهماهنگي ميان‬
‫اجزايمختلفنظامحكمرانيتعريفمي‌كنم‬
‫كه موجب بروز ناكارايي سازماني بر اثر اين‬
‫عوامل مي‌ش��ود؛ موازي‌كاري‌ها‪ ،‬تنش‌هاي‬
‫سازماني‪ ،‬تغييرات شديد كادرهاي مديريتي‬
‫و همين‌طور بي‌ثباتي ساختارهاي سازماني‬
‫و تغييرات پي‌درپي قوانين و مقررات‪ .‬به اين‬
‫موضوع در قس��مت پايان��ي اين مطلب باز‬
‫خواهم گشت‪.‬‬
‫ام��ا ظرفيت جذب س��رمايه چيس��ت؟‬
‫ظرفيت جذب س��رمايه به معناي توانايي‬
‫يك اقتصاد در پيشبرد موفقيت‌آميز فرآيند‬
‫انباشت سرمايه بدون فشارهاي تورمي است‪.‬‬
‫اين ظرفيت تابعي از موجودي دانش علمي و‬
‫فني به ارث رسيده از گذشته‪ ،‬سرمايه‌گذاري‬
‫جديد در تحقيق و توسعه و سرمايه انساني‪،‬‬
‫مديريت پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري‪ ،‬مديريت‬
‫سرمايه خارجي‪ ،‬مديريت ريسك اعتباري و‬
‫تخصيص منابع مالي به پروژه‌هاي با بازدهي‬
‫خصوص��ي و اجتماعي بيش��تر و تعامالت‬
‫منطقه‌اي و بين‌المللي علمي و فني است‪.‬‬
‫براي روش��ن ش��دن مفهوم ظرفيت جذب‬
‫سرمايه‪ ،‬مثال سا ‌ده‌اي مي‌زنم تا آنچه مدنظرم‬
‫اس��ت به خوبي منتقل شود‪ .‬تفاوت زيادي‬
‫ميان يك فرد بدنس��از با يك فرد عادي در‬
‫خ��ورد و خوراك وجود دارد‪ .‬مردان آهنين‬
‫بدنس��از‪ ،‬روزي ‪ 10‬پ��رس چلوكباب‪30 ،‬‬
‫عدد تخم‌مرغ‪ 20 ،‬ليوان آبميوه و‪ ...‬مصرف‬
‫مي‌كنند تا انرژي الزم را تامين كنند‪ .‬اگر اين‬
‫ميزان مواد غذايي را افراد عادي مصرف كنند‬

‫داخلي س��رانه مي‌توانس��ت كم و بيش در‬
‫همان ميزاني رشد كند كه در دوره پيش از‬
‫انقالب رشد كرده بود‪ ،‬حجم توليد در حال‬
‫حاضر مي‌توانست براي مثال حدود يك‌هزار‬
‫ميليارد دالر در مقايسه با ‪ 500‬ميليارد دالر‬
‫باشد بنابراين در شرايط كنوني روي منحني‬
‫عرضه كل بزرگ‌تر قرار مي‌گرفتيم‪ .‬اگر چنين‬
‫بود به ازاي نقدينگي و تقاضاي كل يكسان‬
‫‪ ،‬توليد مي‌توانست در سطحي باالتر و تورم‬
‫در س��طحي پايين‌تر باشد‪ .‬فاصله ميان دو‬
‫منحني‪ ،‬بيانگر تورم ساختاري ناشي از ضعف‬
‫در عملكرد انباشت سرمايه به دليل يادشده‬
‫اس��ت‪ .‬در نتيجه م��ادام كه چنين ضعفي‬
‫رفع نشود‪ ،‬اميدي به اثرگذاري سياست‌هاي‬
‫قيمت��ي و پولي انقباض��ي در كنترل تورم‬
‫نيست‪ .‬حتي اگر با سياست انقباضي سفت‬
‫و سخت‪ ،‬منحني تقاضاي كل تثبيت يا به‬
‫س��مت چپ منتقل شود‪ ،‬اوال ركود موجود‬
‫تش��ديد مي‌شود و ثانيا‪ ،‬تاثير آن بر كاهش‬
‫تورم نيز ناچيز خواهد بود‪ .‬اقتصاد ايران نياز‬
‫ب��ه اصالحات نهادي دارد كه زمينه را براي‬
‫گذار از منحني كوچك‌تر به منحني بزرگ‌تر‬
‫يا تغييرات س��اختاري همراه با جهش‌هاي‬
‫كمي و كيفي قاب��ل توجه در طرف عرضه‬
‫اقتص��اد فراهم كند‪ .‬در اين‌صورت هم تورم‬
‫مهار مي‌شود و هم ركود كاهش مي‌يابد‪.‬‬
‫نمودار ‪ .6‬عرضه كل محدود ش�ده و‬
‫بروز تورم ساختاري در اقتصاد ايران‬
‫با رج��وع به تمثيل فرد بدنس��از رابطه‬
‫مي��ان نقدينگي‪ ،‬توليد و تورم را روش��ن‌تر‬
‫بي��ان مي‌كنم‪ .‬وقتي اثر زحمت و تمرين و‬
‫ممارست‪ ،‬بافت‌هاي عضالني بدن پرورش‬
‫داد‌ه مي‌ش��ود‪ ،‬تامي��ن حجم بيش��تري از‬
‫غ��ذا در هر مرحله‌اي ب��راي چنين افرادي‬
‫الزم و ض��روري اس��ت در غيراين‌ص��ورت‬
‫آنچه با زحمت س��اخته‌اند آب مي‌شود و از‬
‫بين مي‌رود بنابراي��ن دور فزاينده‌اي ميان‬
‫بدنسازي و ظرفيت‌سازي در يكسو و هضم‬
‫و جذب مواد غذايي بيش��تر در سوي ديگر‬
‫به وج��ود مي‌آيد‪ .‬اين حجم م��واد غذايي‬
‫داخلي سرانه مبنا قرار بگيرد داستان بسيار‬
‫متفاوت مي‌شود‪ .‬توليد خالص داخلي سرانه‬
‫بع��د از كاهش طي دوره انقالب و جنگ از‬
‫س��ال ‪ 1368‬شروع به افزايش مي‌كند و در‬
‫نهايت در سال ‪ 1387‬به ميزان سال ‪1355‬‬
‫مي‌رس��د (نمودار ‪ .)4‬اي��ن افت كه با ثابت‬
‫در نظر گرفتن طرف تقاضا به معناي تورم‬
‫ساختاري است‪ ،‬ريشه در پايين بودن ظرفيت‬
‫جذب سرمايه دارد‪ .‬شايان ذكر است كه تورم‬
‫دو رقم��ي ابتداي دهه ‪ 1350‬نيز مرتبط با‬
‫ظرفيت جذب سرمايه است منتها با تفسيري‬
‫متفاوت‪ .‬به اين معن��ا كه جذب نقدينگي‬
‫تزريق ش��ده به اقتصاد در قالب پروژه‌هاي‬
‫سرمايه‌گذاري فراتر از ظرفيت جذب اقتصاد‬
‫بود بنابراين موجب افزايش تورم شد‪ .‬يعني‬
‫اگر ش��يب منحني سرمايه‌گذاري در دهه‬
‫‪ 1350‬كندتر از آن چيزي مي‌ش��د كه در‬
‫نمودار ‪ 3‬ديده مي‌ش��ود در اين‌صورت تورم‬
‫دو رقمي نمي‌شد‪.‬‬
‫با استفاده از منحني‌هاي عرضه و تقاضاي‬
‫كل‪ ،‬مي‌توان تورم ساختاري ناشي از ضعف‬
‫در ظرفيت جذب سرمايه را بهتر توضيح داد‪.‬‬
‫در نمودار (‪ )5‬يك منحني تقاضاي كل و دو‬
‫منحني عرضه كل وجود دارد‪ .‬قسمت افقي‬
‫منحني عرضه كل دال بر وضعيت ركودي‬
‫است كه مي‌توان بدون كمترين فشارهاي‬
‫تورمي توليد را از طريق افزايش تقاضاي كل‬
‫رشد داد‪ .‬قسمت صعودي‪ ،‬دال بر اين است‬
‫كه به دليل پر شدن ظرفيت‌هاي خالي و به‬
‫وجود آمدن محدوديت تدريجي در عرضه‬
‫عوامل توليد س��رمايه‌اي‪ ،‬توليد را از طريق‬
‫افزايش تقاضاي كل مي‌ت��وان افزايش داد‬
‫اما همراه با تورمي منطقي‪ .‬قسمت عمودي‬
‫اين منحني دال بر اين اس��ت كه به دليل‬
‫اشتغال كامل عوامل توليد‪ ،‬هر افزايشي در‬
‫تقاض��اي كل تنها موجب افزايش قيمت‌ها‬
‫مي‌ش��ود‪ .‬واقعيت مرتبط ب��ا اقتصاد ايران‬
‫اين اس��ت كه عرضه كل به دليل ظرفيت‬
‫جذب پايين سرمايه در نقطه‌اي زودتر دچار‬
‫كشش‌ناپذيري شده است‪ .‬اگر توليد خالص‬
‫„ „نمودار ‪6‬‬
‫اقتصاد کالن‬
‫را از دست مي‌دهند‪ .‬نرخ ارز رسمي افزايش‬
‫مي‌يابد تا نرخ واقعي ارز تثبيت ش��ود اما به‬
‫دليل تورم يادشده‪ ،‬نسبت قيمت كاالهاي‬
‫وارداتي ب��ه داخلي در گ��ذر زمان كاهش‬
‫مي‌يابد بنابراين موجب كاهش نرخ واقعي‬
‫ارز مي‌ش��ود‪ .‬در نتيجه‪ ،‬افزايش نرخ اسمي‬
‫ارز براي تثبيت ن��رخ واقعي ارز دوباره الزم‬
‫مي‌شود‪( .‬دور باطل كاهش ارزش پول ملي‬
‫و فشارهاي تورمي)‪ .‬نرخ بهره اسمي افزايش‬
‫مي‌يابد تا نرخ بهره واقعي مثبت شود اما با‬
‫تشديد تورم‪ ،‬نرخ بهره واقعي كاهش مي‌يابد‬
‫و بازار غيرموازي پول به وجود مي‌آيد‪ .‬در بازار‬
‫كاال‪ ،‬قيمت حامل‌هاي انرژي تعديل مي‌شود‬
‫تا قيمت‌هاي نسبي به نفع اين حامل‌ها تغيير‬
‫كند اما در گذر زمان با افزايش قيمت ساير‬
‫كاالها قيمت‌هاي نس��بي دوباره س��رجاي‬
‫خود كم و بيش بازمي‌گردد و شوكي ديگر‬
‫الزم مي‌شود‪.‬‬
‫„ „ظرفيت ج�ذب پايين س�رمايه يا‬
‫نقدينگي؟‬
‫اقتصاددانان متعارف علت اصلي تورم را‬
‫در نقدينگي جس��ت‌وجو مي‌كنند بنابراين‬
‫درم��ان آن را از منظر نظريه مقداري پول‪،‬‬
‫در «هدف‌گذاري تورم» و قاعده‌مند كردن‬
‫سياس��ت پولي و كنترل نقدينگي خالصه‬
‫مي‌كند‪ .‬شواهد آماري و واقعيت‌هاي آشكار‬
‫در اين‌باره چه مي‌گويد؟ داده‌هاي تاريخي‬
‫بلندمدت مربوط به دو دوره ‪1357-1338‬‬
‫و ‪( 1387-1357‬به نقل از حساب‌هاي ملي‬
‫بانك مركزي) نشان مي‌دهد كه متوسط رشد‬
‫ساالنه ميزان نقدينگي و تورم در دروه اول به‬
‫ترتي��ب ‪ 23‬و ‪ 6/5‬درصد و در دوره دوم ‪24‬‬
‫و ‪ 20‬درصد است‪ .‬اگر ميزان رشد نقدينگي‬
‫علت اصلي تورم باشد در اين‌صورت بايد در‬ ‫اجزاي ذي‌ربط موتور‪ ،‬بايد پي در پي دست‬
‫هر دو دوره شاهد ميزان تورمي يكسان باشيم‬
‫در حالي كه چنين نيس��ت‪ .‬اين تفاوت را با‬
‫توجه به ميزان رش��د واقعي توليد ناخالص‬
‫داخل��ي مي‌توان توضيح داد‪ .‬اين رش��د در‬
‫دوره اول ‪ 10/5‬درص��د در س��ال و در دوره‬
‫دوم چهار درصد است‪ .‬اگر رشد توليد خالص‬
‫مديريت ضعيف پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري‪،‬‬
‫ناهماهنگي‌هاي‌س��ازماني‪ ،‬كلنگ‌زني‌هاي‬
‫بيش‌از‌ان��دازه‌اي كه به دلي��ل عدم رعايت‬
‫امكان‌پذيري‌هاي مالي و فني موجب ناتمام‬
‫ماندن حدود ‪ 10‬هزار پروژه سرمايه‌گذاري‬
‫ملي ش��ده اس��ت و تصميمات شتابزده‌اي‬
‫چ��ون طرح‌ه��اي زود ب��ازده ك��ه موجب‬
‫افزاي��ش ح��دود ‪ 20‬هزار ميلي��ارد تومان‬
‫مطالبات معوقه ش��بكه بانك��ي در همين‬
‫چند س��ال اخير ش��ده است‪ ،‬ضعف شبكه‬
‫بانكي در تخصيص منابع به پروژه‌ها و عدم‬
‫مديريت قوي ريس��ك اعتباري‪ ،‬موانع مهم‬
‫پيشبرد فرآيند انباشت سرمايه با بهره‌وري‬
‫قابل قبول باشد‪ ،‬در اين‌صورت بايد آنها را‬
‫پاشنه آشيل اقتصاد ايران دانست‪ .‬اين عوامل‬
‫موجب باال رفتن شاخص نسبت سرمايه به‬
‫توليد و در نتيجه تشديد فشارهاي تورمي‬
‫(نم��ودار ‪ )1‬ش��ده‌اند‪ .‬عواملي‌كه به لحاظ‬
‫ماهوي داراي جنسي متفاوت از متغيرهاي‬
‫قيمتي هس��تند و بنابراين درمانش��ان نه‬
‫اصالحات قيمتي بلك��ه اصالحات نهادي ‪،‬‬
‫حكمراني و رفع ناكارآيي‌هاي سازماني است‪.‬‬
‫استفاده از تمثيلي مكانيكي مي‌تواند به درك‬
‫اين موضوع كمك كند‪.‬‬
‫ظرفيت ج��ذب ضعيف س��رمايه حكم‬
‫معيوب بودن ياتاقان و س��يلندر و واشر سر‬
‫س��يلندر موتور اتومبيل را دارد كه موجب‬
‫قاطي شدن آب و روغن‪ ،‬جوش آوردن موتور‬
‫و آب كم كردن رادياتور مي‌شود‪ .‬يك راهكار‬ ‫‪28‬‬
‫براي مواجهه با پايين آوردن آمپر‪ ،‬هواگيري‬
‫و آب ريختن به رادياتور است اما اين راهكار‬
‫كه حكم بازي با قيمت‌ها در اقتصاد را دارد‪،‬‬
‫اساسي نيست چراكه درصورت عدم تعمير‬
‫به اين كار زد‪ .‬وقتي فشارهاي تورمي به دليل‬
‫ظرفيت جذب پايين س��رمايه قوي است و‬
‫موجب تورمي به طور متوسط ‪ 20‬درصد در‬
‫سال طي يك دوره زماني بلندمدت مي‌شود‪،‬‬
‫اصالحات قيمتي بسيار زود اثرگذاري خود در‬
‫نيل به هدف دسترسي به قيمت‌هاي تعادلي‬
‫ویژه نامه‬
‫„ „نمودار ‪5‬‬
 ‫اقتصاد کالن‬

‫تاثیر مستقيم نيز می‌گیرد‪.‬‬
‫راس اول یعن��ی ورود و خروج ش��دید‬
‫نیروهای بیرونی به معنای عدم کادرسازی‬
‫مدیریتی وعدمشکل‌گیریمنحنییادگیری‬
‫سازمانی است یعنی تجربه‌ها در درون بنگاه‌ها‬
‫و س��ازمان‌ها انباشت نمی‌شود تا به صورت‬
‫دانش ضمنی و نهفته درون‌سازمانی تبدیل‬
‫و کارای��ی را افزای��ش دهد‪ .‬راس دوم یعنی‬
‫بی‌ثباتی س��ازمانی نیز به معناي تغییرات‬
‫پی‌درپ��ی رویه‌ها و مق��ررات و قوانین و در‬
‫نتيجه روزمرگي اس��ت كه موجب افزایش‬
‫ناكارايي سازماني می‌شود‪.‬‬
‫این چارچوب تحليلي عالوه بر تبیینی که‬
‫دربارهيكيازعللاصليظرفيتجذبسرمايه‬
‫پايين مي‌دهد توضیحی بر این نیز هست که‬
‫چرا نظام برنامه‌ریزی در ایران کارآمدی الزم‬
‫را ندارد‪ .‬نظام برنامه‌ریزی زمانی می‌تواند قوی‬
‫باشد که کادر‌سازی مدیریتی بر مبنای توجه‬
‫به نیروهای ثابت درونی و مولفه‌های مرتبط‬
‫با آن از جمله شایسته‌س��االری عمل کند‪.‬‬
‫در این صورت امکان انباش��ت دانش علمی‬
‫و فنی و ش��کل‌گیری منحنی یادگیری در‬
‫بنگاه‌ها و دستگاه‌ها به وجود می‌آید و همراه‬
‫مي‌شود با ثبات سازمانی و افزايش ظرفيت‬
‫جذب س��رمايه چه در حوزه فيزيكي و چه‬
‫در حوزه انساني‪.‬‬
‫„ „چه بايد كرد؟‬
‫ريشه مش��كل ركود‪ -‬تورمي در اقتصاد‬
‫‪29‬‬ ‫ايران ظرفيت جذب پايين س��رمايه است‪.‬‬
‫ريشه مشكل ظرفيت جذب پايين سرمايه‬
‫نيز شكست در هماهنگ‌سازي سياستي و‬
‫تنش‌هاي موجود در عرصه سياست خارجي‬
‫است كه ريشه در عوامل نهادي و حكمراني‬
‫دارد بنابراي��ن پيش‌ش��رط ارتقاي ظرفيت‬
‫جذب س��رمايه‪ ،‬اصالحات نهادي و بهبود‬
‫نظام مديريتي و حكمراني و رفع تنش‌هاي‬
‫موجود در عرصه سياس��ت خارجي است‪.‬‬
‫چنين اقدامي كه همراه با تقويت س��ازمان‬
‫دروني دولت و اصالح رابطه دولت با نيروهاي‬
‫اجتماعي است‪ ،‬در عين حال راه‌حلي براي‬
‫ساير مشكالت موجود در اقتصاد ايران مانند‬
‫فرار مغزها‪ ،‬پايين بودن س��رمايه اجتماعي‬
‫و فضاي كس��ب و كار نامساعد نيز هست‪.‬‬
‫ویژه نامه‬
‫کش��اورزی يا وزارتخانه‌هاي صنايع و صنايع‬
‫سنگين يا سازمان برنامه و رياست‌جمهوري در‬
‫هم ادغام می‌شوند‪ ،‬گاها با ساختارهاي نیروی‬
‫انسانی متفاوت که مشکالت خاص خود را در‬
‫عرصه مدیریت پیش می‌آورد‪ .‬وضعيت تو در‬
‫تويي نهادي موجب بروز سه مشكل در اقتصاد‬
‫ايران شده كه در نهايت موجب شكست در‬
‫هماهنگ‌سازي سياستي شده است؛ ميزان‬
‫تنش‌هاي س��ازماني و موازي كاري باالست‪،‬‬
‫ميزان مسووليت‌پذيري و پاسخگويي پايين‬
‫است و بي‌ثباتي ساختاري سازماني (ادغام‌ها‪،‬‬
‫الل‌ها و تاسيس‌ها) باالست‪.‬‬ ‫تفكيك‌ها‪ ،‬انح ‌‬
‫(نمودار ‪)6‬‬
‫دراقتصادایران‪،‬دینامیسمدرونینظاماداري‬
‫و حكمراني برای نهادسازی و ایجاد بی‌ثباتی‬
‫منجر به شكل‌گيري ضدانگیزش‌های شدید‬
‫در سطح خرد مي‌شود‪ .‬به عنوان یک شاخص‪،‬‬
‫نگرانی‌ها و اضطراب‌های کارگ��زاران چه در‬
‫بخش خصوصی و چه در بخش دولتی را به‬
‫هنگامانتخاباتریاست‌جمهوریدرنظربگیرید‪.‬‬
‫یک‌سال از ابتدا و یک‌سال از انتها‪ ،‬نیروی کار‬
‫و فعاالن اقتصادی دغدغه این را دارند که چه‬
‫فرد یا گروهی بر سر کار می‌آید‪ .‬عمال دو سال‬
‫يا دست‌كم يك سال‪ ،‬سیستم به حال خود رها‬
‫می‌شود‪ ،‬همه به شدت مضطرب هستند‪ ،‬این‬
‫یعنیضدانگیزشبزرگ‪.‬کارکرددرونیساختار‬
‫اقتصاد سیاسی ایران به‌گونه‌ای عمل می‌کند‬
‫که مدام «ضد انگیزش‌ها» را در قالب یاس و‬
‫اضطراب و ناامیدي بازتولید می‌کند‪.‬‬
‫مثلثي را در نظر بگیرید که یک راس آن‬
‫ورود و خروج شدید نیرو‌های بیرونی در مقام‬
‫مدیران اس��ت‪ .‬راس دوم‪ ،‬بی‌ثباتی ساختار‬
‫س��ازمانی است‪ .‬این دو یکدیگر را از طريق‬
‫نفي گذشته تقويت و بازتولید می‌کنند‪.‬‬
‫یعنی وقتی مدیر جدیدي به سیستم وارد‬
‫می ش��ود‪ ،‬او تیم جدیدي با خود می‌آورد و‬
‫هم��ه چی��ز از صفر آغ��از و بی‌ثباتی تکرار‬
‫می‌شود‪ .‬مش��خصا به اين دليل كه سوابق‬
‫كاري گذش��ته به راحتي نفي مي‌شود‪ .‬در‬
‫عين حال‪ ،‬این دو راس از طریق سازوکارهای‬
‫واسطه‌ای‪ ،‬راس سوم مثلت یعنی انگیزه‌کشی‬
‫را ش��کل می‌دهن��د‪ .‬ورود و خروج ش��دید‬
‫نیروه��ای بیرون��ی از طريق تش��ديد عدم‬
‫سرمايه در ايران است‪ .‬در اينجا ميان كارايي‬
‫سازماني و كارايي قيمتي تفاوت مي‌گذارم‪.‬‬
‫كاراي��ي اول ارتباط نزديكي با كارايي فني‬
‫دارد و هر چه باال باش��د به معناي تحوالت‬
‫فناورانه بيشتر است‪ .‬كارايي نوع دوم نيز به‬
‫معناي تخصيص بهينه منابع است‪ .‬كارايي‬
‫كل‪ ،‬برآيند اين دو نوع كارآيي است‪ .‬به نظر‬
‫من‪ ،‬مشكل اصلي در اقتصاد ايران ناكارايي‬
‫سازماني اس��ت كه به صورت مانع مهم در‬
‫برابر ظرفيت جذب س��رمايه عمل مي‌كند‪.‬‬
‫براي نش��ان دادن ميزان اعتبار اين فرضيه‬
‫در ادام��ه به ويژگي نظام اداري و حكمراني‬
‫ايران مي‌پردازم‪.‬‬
‫اولين ويژگي مهم نظام اداري و حكمراني‬
‫اي��ران اين اس��ت كه دچ��ار وضعيتي به نام‬
‫تو در تويي نهادي شده‌ايم‪ .‬پی‌درپی دست به‬
‫تاسيس نهادها و دستگاه‌هاي جديد زده‌ايم به‬
‫اين اميد كه مشكالت مربوط به هماهنگي‬
‫سياستي رفع شود اما خود اين اقدام بر دامنه‬
‫اين مشكالت افزوده است‪ .‬هنگامی که یک‬
‫نهاد در عرض نهاد قبلی تاس��یس می‌شود‪،‬‬
‫میزان ناهماهنگی و تنش‌های س��ازمانی و‬
‫همین‌طور موازی‌کاری و اتالف منابع و انرژی‬
‫به شدت افزايش پيدا مي‌كند‪ .‬در بحث مربوط‬
‫به برنامه‌ریزی اتفاقی که می‌افتد این است که‬
‫از نظر نهادی مجموعه اجزای نظام برنامه‌ریزی‬
‫نمی‌توانندبایکدیگرهماهنگوسازگارباشند‪.‬‬
‫برنامه چیزی نیس��ت جز مجموعه اقدامات‬
‫س��ازمان یافته و هماهنگ اجزای تش��کیل‬
‫دهنده نظام اقتصادی جهت نیل به اهدافی‬
‫تعیین شده‪ .‬هنگامی که این اجزا با یکدیگر‬
‫«هماهنگ»نباشند‪،‬طبیعیاستکهنمی‌توان‬
‫برنامه اقتصادی را به خوبی عملیاتی کرد‪ .‬در‬
‫چنینشرایطیازناهماهنگیسازمانی‪،‬یاناچار‬
‫می‌شویم که برای برقراری هماهنگی نهادهاي‬
‫جدید تاس��یس کنیم یا بعد از مدتی ناچار‬
‫می‌شویم نهادهای در عرض همدیگر را در هم‬
‫ادغام کنیم به اين صورت مشكل تو در تويي‬
‫نهادي و بي‌ثباتي سازماني را تشديد مي‌كنيم‪.‬‬
‫برای مثال‪ ،‬وزارتخانه‌های جهاد سازندگی و‬
‫نه تنها عارض��ه منفي ايجاد نمي‌كند بلكه‬
‫موجب رش��د هر چه بيشتر مي‌شود‪ .‬اگر ما‬
‫در گذشته ظرفيت‌هاي توليدي را از طريق‬
‫تقويت ظرفيت جذب سرمايه (بافت عضالني‬
‫اقتصاد) به خوبي افزايش‌داده بوديم‪ ،‬امروز به‬
‫نقدينگي بيشتر‌ي نياز داشتيم يا تالش الزم‬
‫را نكرده‌ايم يا اگر كرده‌ايم به دليل مديريت‬
‫ضعيف ناموفق بوده‌ايم‪.‬‬
‫اقتصاد ايران در اين شرايط مانند فردي‬
‫است كه پرخوري مي‌كند اما به دليل ضعف‬
‫در متابوليسم‪ ،‬همچنان تا حدي الغر باقي‬
‫مي‌ماند‪ .‬راهكار براي برخورد با چنين فردي‬
‫كاهش مواد غذايي نيس��ت چراكه موجب‬
‫برهم خوردن تعادل كنوني او (تشديد مشكل‬
‫نقدينگي بنگاه‌ها) نيز مي‌شود بلكه درمان‬
‫بيماريي اس��ت كه اج��ازه نمي‌دهد غذا به‬
‫خوبي هضم و جذب بدن شود‪ .‬بايد ظرفيت‬
‫جذب سرمايه پايين كه خود را به خوبي در‬
‫پروژه‌هاي سرمايه‌گذارينيمه‌تمام‪،‬پروژه‌هاي‬
‫س��رمايه‌گذاري با هزينه ب��اال و پروژه‌هاي‬
‫سرمايه‌گذاري با بازده اجتماعي كم بازتاب‬
‫مي‌دهد‪ ،‬ارتقا يابد‪ .‬مادام كه اين ظرفيت در‬
‫سطحي پايين باقي بماند با كنترل نقدينگي‬
‫نمي‌توان فشارهاي تورمي ساختاري را مهار‬
‫كرد‪ .‬با چنين روش��ي اگر هم بتوان تورم را‬
‫به ميزاني مختصر مهار كرد بي‌ترديد همراه‬
‫با تش��ديد ركود خواهد بود اما اگر مشكل‬
‫اصلي ظرفيت جذب پايين سرمايه رفع شود‪،‬‬
‫مي‌توان هم تورم ساختاري و مزمن را مهار‬
‫كرد و هم ركود را كاهش داد‪ .‬بعد از درمان‬
‫اين مشكل البته بايد نقدينگي را متناسب با‬
‫ميزان رش��د توليد تنظيم و قاعده‌مند كرد‬
‫در غير اين‌ص��ورت تورم نوعي دهه ‪1350‬‬
‫ايجاد مي‌ش��ود‪ .‬درست همانطور كه حجم‬
‫غذاي مردان آهنين نيز نبايد بيشتر از ميزان‬
‫ن باشد‪.‬‬
‫ب عضالني بدنشا ‌‬ ‫ظرفيت جذ ‌‬
‫„ „ناكارايي س�ازماني و شكس�ت در‬
‫هماهنگ‌سازي سياستي‬
‫ناكارآيي سازماني و شكست در هماهنگي‬
‫يك��ي از علل اصلي ظرفي��ت جذب پايين‬

‫مادام ك��ه اين اصالحات نه��ادي معطوف‬
‫ب��ه ارتقاي ظرفيت جذب س��رمايه صورت‬
‫نگي��رد‪ ،‬نمي‌توان از طريق سياس��ت‌هايي‬
‫چون هدفمندسازي يارانه‌ها يا سياست‌هاي‬
‫قيمتي‪ ،‬مشكل اساسي ركود تورمي را رفع‬
‫كرد‪ .‬وقتي ظرفيت جذب س��رمايه به علل‬
‫نهادي يادش��ده پايين است‪ ،‬سياست‌هاي‬
‫قيمتي به ضد خود تبديل مي‌شوند و مشكل‬
‫ركود‪ -‬تورمي را بيشتر مي‌كنند‪.‬‬
‫* اس�تاديار موسس�ه مطالع�ات و‬
‫پژوهش‌هاي بازرگاني و عضو ش�وراي‬
‫مركزي كنفدراسيون صنعت ايران‬
‫ارج‌شناس��ي از نیرو‌ه��ای ثاب��ت و درونی‬
‫دستگاه‌ها و تالش‌های آنها‪ -‬که به صورت‬
‫نظام ضعیف ارتقا ظاهر می‌شود‪ -‬و همين‌طور‬
‫افزای��ش تضاد منافع بین مدیران بيروني و‬
‫نیروهای درونی برشدت انگيزه‌كشي تاثير‬
‫مي‌گذارد‪ .‬بی‌ثباتی ساختار سازمانی نيز از‬
‫طریق ایجاد یاس و اضطراب بر انگیزه‌کشی‬
‫تاثیر می‌گذارد‪.‬‬
‫افزایش انگیزه‌کش��ی نیز يعنی افزایش‬
‫ناکارایی اقتصادی و بحران ناکارایی‪ .‬مي‌توانيم‬
‫اين تصوير را باز تكميل‌تر كنيم‪ .‬ناکارایی از دو‬ ‫„ „نمودار (‪ )7‬رابطه ميان تو در تويي نهادي و شكست برنامه‬
‫راس اول و دوم از طريق كانال‌هاي ديگري‬ ‫„ „منبع‪ :‬گفت‌وگو با علي ديني تركماني‪« ،‬شکست برنامه‪ :‬بازتاب شكست دولت يا شكست‬
‫در هماهنگ‌سازي نهادي؟»‪ ،‬روزنامه شرق‪ ،‬شنبه‪ 24 ،‬مهرماه ‪89‬‬
 ‫بازرگانی‬

‫„ „ چرا در كش�ور م�ا اين تصور به وج�ود آمده كه‬

‫پولدارهاآدم‌هايخبيثيهستند؟‬
‫تو‌گو با رييس اتاق بازرگاني ايران؛‬
‫گف ‌‬

‫فعاالن اقتصادی قابل ستايش هستند‬

‫من اين نگاه منفي به اقشار پولدار جامعه را قبول ندارم و‬
‫به نظر من درصد قريب به اتفاق فعاالن اقتصادي و پولدارها نه‬
‫تنهاخبيثنيستندبلكهبايدموردستايشنيزقراربگيرندزيرا‬
‫بسياريازآنانباكارآفريني‌هاييكهانجاممي‌دهندگره‌گشاي‬
‫مشكالت اقتصادي هستند‪ .‬گذشته از آن تاكيد مي‌كنم كه‬
‫كسب درآمد از راه حالل هيچ اشكالي ندارد‪.‬‬
‫„ „ خيلي‌هامعتقدندشماادامه‌روبرنامه‌هاينهاونديان‬
‫هستيد و از همان طبقه سر درآوريد آيا اين موضوع‬
‫صحت دارد؟‬
‫بنده اصوال با سياست كاري ندارم و هيچ فعاليت سياسي‬
‫هم نداشته‌ام و از شخص خاصي هم پيروي نمي‌كنم‪.‬‬
‫„ „ اما اين ش�بهه پيش آمده كه اتاق بيشتر تحت‬
‫فضاي سياسي است تا اقتصادي‪.‬‬
‫اصال اين موضوع را قبول ندارم و معتقدم اتاق نبايد وارد‬
‫فضاي سياسي شود اگرچه هركدام از اعضا تفكرات خاص خود‬
‫را دارند اما نمي‌توانند تفكرات خود را در اتاق پياده كنند‪.‬‬
‫„ „ قب�ول داريد رييس دفتر رييس‌جمه�ور بعد از‬
‫رفت�ن از اتاق‪ ،‬بخش‌خصوص�ي و هم تيمي‌هايش را‬
‫فراموش كرد؟‬
‫دكتر نهاونديان در حال حاضر گرفتاري و مش��غله‌هاي‬
‫زي��ادي دارد به همين دليل ما ه��م از او نمي‌توانيم انتظار‬
‫بيشتري داشته باشيم و حتي ترجيح مي‌دهيم در شرايط‬
‫فعلي به مشكالت آن طرف بيشتر رسيدگي كند‪.‬‬
‫„ „ آيا رفتن نهاونديان به رياست‌جمهوري توانسته‬
‫حضور بخش‌خصوصي در تصميم‌گيري‌هاي كش�ور‬
‫را پررنگ كند؟‬
‫خوشبختانه بعد از رفتن دكتر نهاونديان تيم اقتصادي‬
‫دول��ت نگاه وي��ژه‌اي به بخش‌خصوصي داش��ته و بايد به‬
‫صراحت بگويم كه حداقل اين امكان فراهم ش��ده تا عقايد‬
‫بخش‌خصوصي مطرح شود چراكه تا قبل از آن حتي امكان‬
‫طرح عقايد هم وجود نداش��ت چه برسد به ابراز نظر و ابراز‬ ‫‪30‬‬
‫وجود از اين‌رو بديهي است كه اين تعامالت سازنده باشد و‬
‫به دو طرف به حل مشكالت كمك كنند و با توجه به اينكه‬
‫دكتر نهاونديان اقتصاددان هستند در هر جايي كه باشند به‬
‫اقتصاد كشور كمك خواهند كرد‪.‬‬
‫„ „ فكر مي‌كنيد كدام‌ي�ك از وزراي دولت روحاني‬ ‫سرنوشت رانت‌خواران اتخاذ مي‌كنند به ما مربوط نيست و‬ ‫پروانه کبره ‪ -‬شافعي نه‌چندان معروف‪ ،‬شايد فكرش را‬
‫تمايل بيشتري به همكاري با بخش‌خصوصي دارند؟‬ ‫ما در جايگاه تصميم‌گيري نيس��تيم اما براي جلب اعتماد‬ ‫هم نمي‌كرد روزي محمدرضا نهاونديان از صندلي رياست اتاق‬
‫وزراي اقتصادي‪ .‬در شرايط جديد وزارت خارجه نيز نسبت‬ ‫حاكميت حتما جلوي اشتباهاتي كه قرار باشد انجام شود‬ ‫در هر شغل و‬ ‫بازرگاني كناره‌گيري كند و او بشود همه‌كاره و صاحب اسم و‬
‫به بخش‌خصوصي ديد باز و خوشبينانه‌اي دارد‪ .‬ما هم هر آنچه‬ ‫را خواهيم گرفت‪.‬‬ ‫صنفيممكن‬
‫رسم بخش‌خصوصي اما اين اتفاق افتاد‪ .‬حاال ميلياردرهاي اتاق‬
‫در توان داشته باشيم در اختيار آنها خواهيم گذاشت و هر‬ ‫„ „ شواهدحاكيازآناستكهعده‌ايباسوء‌استفاده‬ ‫است رانت‌خواري‬
‫رييسي دارند به‌نام غالمحسين شافعي‪ .‬او كه سابقه فعاليت در‬
‫صورت بگيرد و‬
‫كمكي كه بخواهند دريغ نمي‌كنيم‪.‬‬ ‫از ن�ام اتاق رانت‌خ�واري مي‌كنند و بخش‌خصوصي‬ ‫هيچ دستگاه دولتي ندارد تجارتخانه‌اش در مشهد را رها كرده‬
‫بخش‌خصوصينيز‬
‫„ „ به‌عنوان كس�ي ك�ه با اقتص�اد س�روكار دارد‬ ‫بستري براي رانت‌خواري شده است؟‬ ‫اما خيالمان را راحت كرد كه هرگز خواب پست و مقام سياسي‬
‫از اين قضيه مستثنا‬
‫سياست‌هاي اقتصادي دولت روحاني را قبول داريد؟‬ ‫بله ممكن است اتفاقاتي در اتاق افتاده باشد اما ما براي‬ ‫نمي‌بيند و قول مي‌دهد تا آخر اقتصادي بماند‪.‬‬
‫نيست اما آنچه در‬
‫ما به برخي راهكارهاي اجرايي دولت انتقاد داريم و اين‬ ‫اينكه جلوي هرگونه فساد و سوء‌استفاده را بگيريم قرار است‬ ‫ش��افعي را شايد به دليل آشنا نبودن اسمش روز اول با‬
‫حيطه اختيارات اتاق‬
‫وظيفه ماست كه به دولت نظراتمان را اعالم كنيم‪ .‬به‌عنوان‬ ‫اخالق كسب و كار را رواج دهيم به همين منظور در حال‬ ‫شافعي«ايدرو»اشتباهمي‌گرفتندامااوبهپيچ‌وخم‌هاياقتصاد‬
‫است اين است كه‬
‫مثال در مورد يارانه توليد بعد از فاز دوم هدفمندي اعتراض‬ ‫تدوينآيين‌نامهكدهاياخالقياصنافيهستيمكهدرمراحل‬ ‫اگر رد پايي از حضور‬ ‫كامال وارد است و اعضاي پارلمان بخش‌خصوصي معتقدند كه‬
‫داريم‪ .‬به نظر من دولت براي حمايت از توليد بودجه كمي‬ ‫پاياني تدوين قرار دارد‪.‬‬ ‫اين‌گونه ويژه‌خواران‬ ‫اتاق وارد فاز جديدي شده است‪ .‬اگرچه عده‌اي او را همفكر‬
‫را اختصاص داده و ما به اين ‪ 10‬هزار ميليارد تومان اعتراض‬ ‫گذشته از آن اگر كسي با اسم اتاق رانت‌خواري كرد نبايد‬ ‫در اتاق ديده شود‬ ‫نهاوندي��ان مي‌دانند اما او خود را وابس��ته به جناح خاصي‬
‫ویژه نامه‬

‫داريم‪.‬در مورد پرداخت يارانه به اين ش��كل هم مخالفيم و‬
‫معتقدم بايد پرداخت يارانه به بخش توليدي به صورت نقدي‬
‫نباشد تا رانت‌خواري به وجود نيايد يعني دولت با كم كردن‬
‫هزينه حامل‌هاي انرژي كارخانه‌ها و توليدي‌ها يا با كمك‬
‫بيمه‌اي به توليدكننده كمك كند‪ .‬بخش‌خصوصي در مورد‬
‫اجراي فاز دوم هدفمندي نيز پيشنهاد جدي داده بود كه تا‬
‫مشكالت مرحله اول حل نشده فاز دوم اجرا نشود به خصوص‬
‫اينكه ما بارها حتي در بيانيه‌هايمان هم درخواست كرديم‬
‫اجراي فاز دوم به‌گونه‌اي نباشد كه به مردم و جامعه شوك‬
‫وارد كند‪.‬در ضمن بخش‌خصوصي مخالف توزيع كاالبرگ‬
‫است و مطمئنا اين طرح مقطعي براي درازمدت نمي‌تواند‬
‫كمك معيشتي مناس��ب باشد بايد بپذيريم كه سبد كاال‬
‫حالل مشكالت مردم نيست‪.‬حتي در مورد حامل‌هاي انرژي‬
‫نيز به خصوص بنزين به دولت پيشنهاد داديم نرخ بنزين را‬
‫باال ببرند و حتي به‌عنوان ماليات از مردم گرفته شود چراكه‬
‫به حس��اب مجموعه گذاشته شود‪ .‬در همين راستا اعتماد‬ ‫به مقامات مسوول‬
‫حاكميت به بخش‌خصوصي بايد بيش از پيش تقويت شود‪.‬‬ ‫اطالع دهيم اما‬
‫ما به اعتماد دولت احتياج داريم و توقع داريم دولت جديد براي‬ ‫اينكه آنها چگونه‬
‫صحبت‌ها و نظرات بخش‌خصوصي ارزش قائل شود‪.‬‬ ‫و چه تصميمي‬
‫„ „ صحبت از «اعتماد» مي‌كنيد اين درحالي است‬ ‫براي سرنوشت‬
‫كه خود اعضاي اتاق به هيات‌رييسه بي‌اعتمادند و در‬ ‫رانت‌خواران اتخاذ‬
‫آخرينجلسههياتنمايندگانهمزمانبررسيبودجه‬ ‫مي‌كنند به ما مربوط‬
‫كار به دعوا و جنجال و ترك جلسه كشيده شد‪.‬‬ ‫نيست و ما در جايگاه‬
‫اختالف سليقه و نظر همه‌جا وجود دارد اما اينكه اعضاي‬ ‫تصميم‌گيرينيستيم‬
‫اتاق به هيات‌رييسه بي‌اعتمادند‪ ،‬صحت ندارد زيرا همين اعضا‬ ‫اما براي جلب اعتماد‬
‫هستندكههيات‌رييسهرامشخصمي‌كنندوخودشانهمهر‬ ‫حاكميت حتما جلوي‬
‫وقتبخواهندمي‌توانندتغييرشاندهندبنابراينموضوعبرسر‬ ‫اشتباهاتي كه قرار‬
‫بي‌اعتمادي نيست و اگر آن روز شما شاهد دعوا و سر و صدايي‬ ‫باشد انجام شود را‬
‫بوديد به خاطر اين است كه بودجه براي محكم‌كاري بررسي‬ ‫خواهيم گرفت‬
‫بيشتري‌شود تا بعدا حرف و حديث درست نشود‪.‬‬
‫نمي‌بيند و حاضر است براي ارتقاي جايگاه بخش‌خصوصي‬
‫در كش��ور و جلب اعتماد حاكميت دست رانت‌خوارها را رو‬
‫كند‪ .‬در همين رابطه با او به گفت‌وگو نشستيم تا معلوم شود‬
‫اين رييس تازه‌وارد چه برنامه‌هايي در چنته دارد و مي‌خواهد‬
‫چه كار بكند‪ .‬گفت‌وگوي ما را در زير بخوانيد‪.‬‬
‫„ „ ابن روزها بحث بر س�ر رانت‌خواري داغ اس�ت و‬
‫برخي مي‌گويند رد پاي بعضي از همين رانت‌خواران‬
‫در اتاق بازرگاني ديده شده آيا اگر از حضور اين افراد‬
‫درپارلمانبخش‌خصوصيباخبرشويدحاضريداسامي‬
‫آنان را علني كنيد؟‬
‫در هر ش��غل و صنفي ممكن است رانت‌خواري صورت‬
‫بگيرد و بخش‌خصوصي نيز از اين قضيه مستثنا نيست اما‬
‫آنچه در حيطه اختيارات اتاق است اين است كه اگر رد پايي‬
‫از حضور اين‌گونه ويژه‌خواران در اتاق ديده شود به مقامات‬
‫مسوول اطالع دهيم اما اينكه آنها چگونه و چه تصميمي براي‬

‫كارنامه ‪ 7‬ماهه دولت يازدهم در بخش صنعت و معدن‬
‫از «ص» صنعت تا «م» معدن‬
‫كاهش ‪ 120‬درصدي پيش‌پرداخت ‪ ،LC‬رفع موانع و مشكالت‬
‫پيش‌روي صنعت‪ ،‬لغو مصوبات ممنوعيت ارايه تسهيالت ارزي‬
‫و ريالي‪ ،‬ايجاد كارگروه تخصصي تجارت و توزيع‪ ،‬خريد كاالهاي‬
‫اساسي‪ ،‬لغو ممنوع‌الخروج كردن توليدكنندگان و صادركنندگان‬
‫ب��ه دلي��ل بدهي‪ ،‬بازبيني طرح‌هاي ايران‌كد و ش��بنم و تغيير‬
‫بخش��نامه ماليات بر صادرات از اقدامات وي در ‪ 100‬روز بود‪.‬‬
‫بازپس‌گيري برخي لوايح از مجلس و دولت براي بررسي بيشتر‬
‫كابينه‌اش حجت را تمام كرد كه اين دولت روزهاي سختي را‬
‫و همزمان ارايه پيشنهادات جديد‪ ،‬شروع واگذاري تنظيم بازار‬
‫به تشكل‌ها و انجمن‌هاي عرضه‌كننده همچون مواد شوينده و‬
‫روغن‪ ،‬كنترل قيمت‌ها به صورت هفتگي و ماهانه با هدف تنظيم‬
‫ب��ازار از ديگر اقدامات وزير دولت يازدهم در ‪ 100‬روز اول بود‪.‬‬
‫توافق هسته‌اي غرب با ايران در شش ماه‪ ،‬شايد اولين گام حضور‬
‫نمايندگان خودروسازان خارجي در ايران بود تا نعمت‌زاده چراغ‬
‫سبز موافقت ايران را براي حضور فرانسوي‌ها و ورود مجدد دو‬
‫خودروساز پژو و رنو به كشور نشان دهد‪.‬‬
‫وي تاكيد داشت كه فضاي همكاري خودروسازان با خارجي‌ها‬
‫مونتاژكاري نباشد‪.‬‬
‫سه درصد بيكاري كشور را پوشش دهد که این امر نشان مي‌داد‬
‫بررسي آمارها نشان مي‌دهد كه توليد خودرو در دو ماه آبان‬
‫و آذر ‪ 92‬رشد پيدا كرد تا جايي كه به گفته محسن صالحي‌نيا‪،‬‬
‫معاون امور صنايع و اقتصادي وزير صنعت تا پايان سال ميزان‬
‫توليد خودرو از ‪ 520‬به ‪ 900‬هزار دستگاه افزايش خواهد يافت‪.‬‬
‫وزارت صنعت تاكيد داش��ت كه تعيين قيمت خودرو براساس‬
‫ضوابط ش��وراي رقابت همچنان پابرج��ا خواهد بود همچنين‬
‫گش��ايش ‪ 15 LC‬درص��دي براي طرح‌هاي ف��والدي از ديگر‬
‫‪31‬‬ ‫اقدامات دولت يازدهم در حوزه صنعت و معدن بود‪ .‬اين طرح‌ها‬
‫با س��رمايه‌گذاري ‪ 65‬درصدي بخش‌خصوص��ي داخلي و ‪35‬‬
‫درصدي دولت محقق شد‪.‬‬
‫در كنار اين مس��ايل وزارت صنع��ت‪ ،‬معدن و تجارت در‬
‫بحث اجراي فاز دوم هدفمندي يارانه‌ها از سناريوهاي نرخ گاز‬
‫خبر داد كه قيمت واحدي را براي گاز در فاز دوم هدفمندي‬
‫يارانه‌ه��ا اعمال نخواهد ك��رد و تصميم دارد براي هر بخش‬
‫قيمت جداگانه‌اي را در نظر بگيرد‪ .‬س��ناريوي تلفيقي براي‬
‫حماي��ت از توليد از جمله برنامه‌هاي اي��ن وزارتخانه در فاز‬
‫دوم هدفمندي بود‪.‬‬
‫اما در بخش معدن و صنايع معدني دولت يازدهم سياست‌هاي‬
‫متفاوتي را در پيش گرفت‪ .‬آزادسازي قيمت سنگ‌آهن و افزايش‬
‫پلكاني عوارض صادراتي س��نگ‌آهن تا س��ال ‪ 96‬از مهم‌ترين‬
‫تصميمات اين بخش بود‪ .‬آزادسازي صادرات شمش و محصوالت‬
‫گمركي مي‌شد كه به دليل مشكالتي كه در اجرا داشت به كاالي‬
‫فوالدي تا خرداد سال ‪ 93‬از جمله ديگر كارهاي اين دولت براي‬
‫بخش صنعت و معدن در سال ‪ 92‬بود‪.‬‬
‫وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت در حوزه توليد رايزني نيز با‬
‫ویژه نامه‬
‫شركت‌هاي ايميدرو را خواستار شد؛ شركت‌هايي كه سهامشان‬
‫بانك مركزي براي افزايش مدت بازپرداخت اقس��اط تسهيالت‬
‫دريافتي از حساب ذخيره ارزي به ميزان دو برابر انجام داد كه‬
‫اين امر به مرحله ابالغ بانك مركزي رسيد‪.‬‬
‫ش��ايد بتوان در مدت عمر دولت يازدهم طي س��ال ‪ 92‬از‬
‫مهم‌ترين اقدامات انجام ش��ده براي بخش صنعت به تس��هيل‬
‫تكليف بدهي‌هاي معوق مبني بر امهال ش��ش ماهه‪ ،‬تقس��يط‬
‫پنج ساله و بخشش بخشي از وجه التزام تاخير و تسهيل در امر‬
‫نعم��ت‌زاده در ‪ 100‬روز اول كار دولت در گزارش عملكرد‬
‫واردات مواد اوليه و كاالهاي واسطه‌اي واحدهاي توليدي اشاره‬
‫كرد‪ .‬به نظر مي‌رسد اين وزارتخانه هنوز راهي دراز براي حمايت‬
‫از توليد بيشتر از آنچه تاكنون براي صنايع انجام داده در پيش‬
‫دارد‪ ،‬حمايت از توليدي كه در پرتو اجراي فاز اول هدفمندي و‬
‫در آستانه مرحله دوم آن رمقي برايش باقي نمانده و اگر زود به‬
‫دادش نرسند‪ ،‬ديگر توان سرپا ايستادن نخواهد داشت‪.‬‬
‫صنعت‬
‫معني ندارد مثال در خانه من كه سه تا ماشين وجود دارد هر‬
‫سه تا ماشين با بنزين ارزان‌قيمت خزانه را خالي‌كنند البته اين‬
‫در حد پيشنهاد بود و مورد قبول دولت واقع نشد‪.‬‬
‫„ „ فكر نمي‌كنيد اگر به جاي پهن كردن فرش قرمز‬
‫براي ورود خارجي‌ها در بخش توليد س�رمايه‌گذاري‬
‫مي‌كرديمنتيجهبهتريحاصلمي‌شد؟‬
‫ليال ناطقي‪ 11 -‬مرداد سال ‪ 92‬زماني كه حسن روحاني‪،‬‬ ‫به نظر من بايد از فضاي جديدي كه در كشور به وجود‬
‫رييس‌جمهور منتخب مردم دول��ت را تحويل گرفت و كابينه‬ ‫آمدهاستقبالكرد‪.‬سرمايه‌گذاريكشورهايخارجيدركشورو‬
‫دولت يازدهم را تش��كيل داد‪ ،‬شايد كمتر كسي گمان مي‌كرد‬ ‫مراودات دوطرفه يك بحث است و حمايت از توليد بحثي ديگر‪.‬‬
‫كه دولتش با چالش‌هاي عميق اقتصادي روبه‌رو خواهد ش��د‪.‬‬ ‫اما آنچه در وهله اول بايد موردنظر قرار گيرد منافع ملي كشور‬
‫نرخ رش��د منفي پنج درصد اقتصادي در كنار نرخ رشد منفي‬ ‫است به همين دليل در حال حاضر فضايي كه براي رفت‌وآمد‬
‫‪ 9‬درصد صنعت و معدن آمارهايي بود كه بر حس��ن روحاني و‬ ‫ايجاد شده عواقب مثبتي را در پي خواهد داشت و باعث ايجاد‬
‫فضاي جديد رقابتي در داخل مي‌شود‪ .‬البته بايد خيلي هم‬
‫ذوق زده نشويم و بدون تدبير سياست‌هايي پيش بگيريم كه‬
‫پيش‌رو خواهد داشت‪.‬‬ ‫فرصت‌هاي به وجود آمده را در جهت عكس از دست بدهيم‪.‬‬
‫اقتصاد كشور در هشت سال گذشته رو به قهقرا رفته بود و اين‬ ‫„ „ وضعيت اقتصادي و معيش�تي در سال آينده را‬
‫دولت بايد اين بيمار اورژانسي را از مرگ حتمي نجات مي‌داد‪.‬‬ ‫چگونهپيش‌بينيمي‌كنيد؟‬
‫صنعت‌ومعدن در هشت سال پيش حال و روز خوشي نداشت‬ ‫در شش ماهه اخير با كاهش نرخ تورم نشانه‌هاي مثبتي‬
‫وايجاد اشتغال خالصش در اين مدت تنها ‪ 850‬هزار نفر بود!‬ ‫در اقتصاد به چشم مي‌خورد‪ ،‬اما فعاالن اقتصادي ما نگران‬
‫به عبارتي در ابتداي كار دولت نهم حدود ش��ش ميليون و‬ ‫ركود حاكم بر بازار هستند‪.‬اما آنچه مسلم است اینکه دولت‬
‫‪ 257‬هزار نفر اشتغال صنعتي وجود داشت كه در پايان دولت‬ ‫بايد شكستن ركود اقتصادي را در اولويت برنامه‌هاي خود قرار‬
‫دهم به هفت ميليون و ‪ 105‬هزار نفر رسيد كه رشد خالص آن‬ ‫بدهد‪.‬هر چند مدت كوتاهي از روي كار آمدن دولت تدبير و‬
‫حدود ‪ 849‬هزار نفر بود‪ .‬صنعت در اين سال‌ها تنها توانسته بود‬ ‫اميد مي‌گذرد و در ابتداي مسير قرار دارد‪ ،‬اما دولت يازدهم‬
‫هيچ سياست اقتصادي مشخصي ندارد‪.‬‬
‫دولتهيچسياستمدونوبلندمدتيبرايمديريتاقتصاد‬
‫صنعت حال و روز خوشي ندارد‪.‬‬
‫ندارد به همين دليل اقتصاد مي‌تواند با تصميمات لحظه‌اي‬
‫محمدرضا نعم��ت‌زاده‪ ،‬وزير صنعت‪ ،‬معدن و تجارت دولت‬ ‫دچار آسيب‌هاي جدي شود‪ .‬اگرچه من پيش‌بيني مي‌كنم‬
‫يازدهم در اين ش��رايط كار را آغاز كرد‪ .‬وزير صنعت در اولين‬ ‫اقتصاد در سال آينده به مراتب بهتر از امسال خواهد بود‪.‬‬
‫برنامه كاري خود وعده تحقق رشد ساالنه ‪ 12‬درصدي بخش‬ ‫„ „ بسياريازكارشناسانمعتقدنداتاقبازرگانيايران‬
‫صنعت و معدن و در ابتداي كار وعده بازگشت گشايش ‪ LC‬به‬ ‫با توجه به هزينه‌ها‪ ،‬پرسنل زياد و خرج و مخارجي كه‬
‫روال گذشته ‪ 10‬درصد را داد‪.‬‬ ‫داردعمالنمي‌تواندگرهيازمشكالتفعاالناقتصادي‬
‫نعم��ت‌زاده در همان ش��روع كار با اعالم حماي��ت از ادغام‬ ‫باز كند‪ ،‬شما به‌عنوان رييس اين مجموعه چگونه از‬
‫حوزه‌ه��اي صنع��ت و تج��ارت ب��ا كاه��ش نرخ س��ود بانكي‬ ‫عملكرد اتاق دفاع مي‌كنيد؟‬
‫مخالفت كرد‪.‬‬ ‫اول از همه بايد بگويم كه نقد منصفانه با مخالفت فرق‬
‫وي كه سكان يكي از حساس‌ترين وزارتخانه‌هاي كشور را در‬ ‫مي‌كند‪ .‬اينكه اتاق فقط هزينه دارد و اعضا كاري نمي‌كنند‬
‫به نظر من اظهارنظر مغرضانه‌اي است براي زيرسوال بردن‬
‫دست گرفته بود‪ ،‬در همان ابتدا برنامه ‪ 100‬روزه‌اي را تهيه كرد‬
‫جايگاه بخش‌خصوصي‪ .‬اگرچه خود ما هم به برخي از اتفاقات‬
‫تا با بررس��ي نارسايي‌ها و تلفيق نظر كارشناسان و جمع‌بندي‬ ‫و رويكردهاي اجرايي نقد مي‌كنيم اما واقعيت اين است كه بايد‬
‫آن بتواند راهكار رفع موانع موجود را يافته و به درمان دردهاي‬ ‫مديريت اجرايي داخلي اتاق را به حدي رسانيم كه الگو قرار‬
‫صنعتي كه رمقي براي آن باقي نمانده‪ ،‬بپردازد‪.‬‬ ‫بگيرد و اين موضوع را قبول دارم كه هنوز در حدي نيستيم‬
‫نعمت‌زاده در اولين اظهارنظر مطبوعاتي‌اش به صراحت اعالم‬ ‫كه الگو باشيم و كارآمدي الزم را هنوز نداريم‪.‬‬
‫كرد كه قيمت خودرو كاهش نمي‌يابد و گفت كه دنبال تثبيت‬ ‫جدا از آن سفرها بايد انجام شود و كساني كه مخالف رفت‬
‫قيمت‌ها تا پايان سال ‪ 92‬است‪.‬‬ ‫و آمد هستند بايد بدانند كه مشكالت زيادي از طريق همين‬
‫وي در هم��ان ابتدا الزام دريافت ایران كد و ش��بنم را براي‬ ‫مسافرت‌ها و رفت‌وآمدها حل مي‌شود‪.‬‬
‫تمامي كاالها حذف كرد چراكه به اعتقاد وي‪ ،‬دريافت ايران‌كد‬ ‫„ „ اما شما بعد از اينكه به رياست اتاق رسيديد يكي‬
‫و طرح شبنم باعث افزايش بوروكراسي و ايجاد اختالل در امور‬ ‫از مواردي كه قولش را داديد اين بود كه در كارآمدي‬
‫اتاق بازرگاني بازنگري شود اما از قرار معلوم و تا به امروز‬
‫اتفاقي در اين زمينه رخ نداده است؟‬
‫قاچاق رسميت مي‌داد‪.‬‬ ‫من به شما قول مي‌دهم تا سه ماهه اول سال‪ 93‬وضعيت‬
‫نعمت‌زاده در نامه‌اي به جهانگيري‪ ،‬معاون اول توقف واگذاري‬ ‫اتاق را سروسامان بدهم‪ .‬در همين خصوص كارهايي هم انجام‬
‫شده اما نتايجش تا سه ماه ديگر مشخص مي‌شود‪ .‬البته بايد‬
‫به سازمان‌ها و شركت‌هاي دولتي بابت رد ديون دولت در اواخر‬ ‫اين موضوع را هم يادآوري كنم كه تداوم برنامه‌هاي قبلي و‬
‫كار دولت دهم واگذار شد‪.‬‬ ‫سرعت بخشيدن به اجراي آنها جزو اولويت‌هاي كاري من‬
‫نعمت‌زاده اعالم كرد كه در س��ال‌هاي اخير حجم بااليي از‬ ‫است‪ .‬اما اين موضوع دليل نمي‌شود كه كارآمدي اتاق مورد‬
‫واگذاري‌ها غيركارشناسي بوده و جايگاه حقوق دولتي نيز شفاف‬ ‫بازنگري قرار نگيرد‪.‬‬
‫نبوده بنابراين بايد به مدت دو سال برنامه واگذاري در اين حوزه‬ ‫„ „ ب�ا توجه به اينك�ه نهاوندي�ان از ات�اق به دفتر‬
‫مسكوت بماند‪.‬‬ ‫رياست‌جمهوري رس�يد آيا ممكن است شما هم به‬
‫فكر صندلي ديگري در پست‌هاي سياسي باشيد؟‬
‫قطعا خير‪ .‬بنده كارم اقتصاد است‪ .‬مطمئن باشيد به فكر‬
‫بخ��ش متبوعش از اج��راي ‪ 35‬مصوبه در حماي��ت از توليد‪،‬‬
‫پست‌هاي سياسي نيستم‪ .‬من يك روز در دولت كار نكردم‬
‫شناسايي بيش از ‪ 50‬معضل حوزه توليد‪ ،‬لغو دستورالعمل اخذ‬ ‫و كار نخواهم كرد‪.‬‬
‫ماليات از صادرات‪ ،‬فراهم شدن امكان گشايش ‪ LC‬با ‪ 30‬درصد‬ ‫„ „ راستي هنوز هم انار صادر مي‌كنيد؟‬
‫و گش��ايش ‪ LC‬خارجي براي يك طرح فوالدي پرده برداشت‪.‬‬ ‫در حال حاضر خير اما يك واحد توليدي صنايع غذايي و‬
‫لغو مصوبات محدودكننده تسهيالت بانكي‪ ،‬ترخيص نسيه مواد‬ ‫يك واحد صادراتي در بخش كنسانتره و ميوه دارم و در خارج‬
‫اوليه توليد از گمرك‪ ،‬قيمت‌گذاري خودرو در سازمان حمايت‪،‬‬ ‫از كشور هم مسوول يك واحد توليدي كوچك هستم‪.‬‬
 ‫مهندس مدني خبر داد‪:‬‬

‫سال ‪ ،93‬آغاز حركت جديد در سايپا‬

‫كشور و سرمايه‌گذاري و توليد‬
‫خودرو با برند مشترك‪ ،‬نشان از‬
‫موفقيت‌آميز بودن اين همايش‬
‫دارد‪.‬‬
‫وي در بخ��ش ديگ��ري از‬
‫اظه��ارات خ��ود با اش��اره به‬
‫ع��زم و اراده تحس��ين‌برانگيز‬
‫كاركنان در مسووليت‌پذيري‬
‫و مشاركت در برنامه‌ها به ويژه‬
‫اجراي طرح‌هاي كاهش هزينه‬
‫خاطرنشان كرد‪ :‬سرمايه انساني‬
‫س��ايپا بار ديگر ارزش خود را‬
‫به همگان نشان دادند و ثابت‬
‫كردند كه بدون وجود و دقت‬
‫نظر آنها س��ايپا قادر به ادامه‬
‫فعاليت نخواهد بود‪.‬‬
‫مدني ب��ا تاكيد ب��ر اينكه‬
‫خوش��بختانه اكث��ر كاركنان‪،‬‬
‫س��ايپا را همچ��ون خانه خود‬
‫مي‌دانند‪ ،‬گفت‪ :‬همين موضوع‬
‫مديرعامل گروه خودروسازي‬
‫سايپا سال آينده را سال افزايش‬
‫ش��تاب حركت گروه در مسير‬
‫دستيابي به اهداف عنوان كرد‬
‫و گفت كه س��ال ‪ 93‬ش��روع‬
‫مجدد روند رو به رش��د سايپا‬
‫را خواهيم ديد‪.‬‬
‫مهندس س��عيد مدني در‬
‫تو‌گو با نارنجي ضمن بيان‬ ‫گف ‌‬
‫اينكه اولويت اصلي ما معيشت‬
‫كاركنان مجموعه است‪ ،‬اظهار‬
‫كرد‪ :‬نش��انه‌هاي بهبود اوضاع‬
‫از ه��م اكن��ون هويداس��ت و‬
‫به نظر مي‌رس��د س��ال آينده‬
‫وضعيت كلي صنايع كشور به‬
‫ويژه خودروس��ازي با توجه به‬
‫كاسته شدن از فشار تحريم‌ها‬
‫و ارتقاي سطح همكاري ايران‬
‫با دنيا بهبود يابد‪.‬‬
‫اشاره كرد‪.‬‬ ‫مد ير عا م��ل گ��ر و ه‬
‫مديرعامل گروه خودروسازي‬ ‫خودروس��ازي سايپا در بخش‬
‫س��ايپا اف��زود‪ :‬راه‌اندازي خط‬ ‫ديگ��ري از اظه��ارات خود به‬
‫توليد خودرو تيبا‪ 2‬در شركت‬ ‫فعاليت‌هاي صورت گرفته در‬
‫سايپا‪ ،‬ورود خودرو تيبا به بازار‬ ‫سال جاري اشاره كرد و گفت‪:‬‬
‫كشور روسيه به عنوان يك بازار‬ ‫تالش كرديم بيش از گذشته‬
‫برتر اروپاي��ي‪ ،‬افزايش ارزش‬ ‫در ح��وزه توس��عه محص��ول‬
‫سهام سايپا و همچنين افزايش‬ ‫س��رمايه گ��ذاري ك��رده و‬
‫ميزان توليد خودرو نسبت به‬ ‫برنامه‌ريزي داشته باشيم‪.‬‬
‫سال گذشته را مي‌توان از ديگر‬ ‫مدني ادامه داد‪ :‬ورود چند‬
‫موفقيت‌هاي گروه خودروسازي‬ ‫خودرو جديد به سبد توليد و‬
‫سايپا در سال‌جاري برشمرد‪.‬‬ ‫عرضه سايپا در سال جاري در‬
‫مدني به برگزاري همايش‬ ‫كن��ار رونمايي از س��ه خودرو‬
‫بين‌الملل��ي صنعت خودرو در‬ ‫جديد در انتهاي سال به همراه‬
‫پاييز امس��ال و حضور پررنگ‬ ‫سرمايه گذاري در زمينه طراحي‬
‫سايپا در آن اشاره كرد و گفت‪:‬‬ ‫پالت‌فورم خودرو با مشاركت‬
‫خوش��بختانه دولت يازدهم از‬ ‫يك مجموعه بين‌المللي نشان‬
‫همان روزهاي نخست فعاليت‬ ‫دهنده ع��زم گروه س��ايپا در‬
‫خ��ود نش��ان داد در حمايت‬ ‫توسعه محصول است‪.‬‬
‫از صنعتگران فع��ال در حوزه‬ ‫وي تصريح كرد‪ :‬در س��ال‬
‫ویژه نامه‬

‫موجب ش��ده ت��ا مجموعه با‬
‫احساس مسووليت بيشتر تمام‬
‫داشته‌هاي خود را براي كمك‬
‫به سايپا به كار گيرد‪.‬‬
‫مديرعامل گروه خودروسازي‬
‫سايپا در خاتمه ابراز اميدواري‬
‫كرد سايپا در سال آينده مسير‬
‫رو به رش��د خود را ادامه داده‬
‫و در راه تبديل به خودروس��از‬
‫مطرح جهاني با طراحي‪ ،‬توليد‬
‫و عرضه محص��والت جديدتر‬
‫قدم بگذارد‪.‬‬
‫خودروس��ازي‪ ،‬جدي اس��ت؛‬
‫برگزاري اين همايش با هدايت‬
‫دولت و وزارت صنعت‪ ،‬معدن و‬
‫تجارت و با مشاركت گسترده‬
‫سايپا‪ ،‬مس��ير جديدي را در‬
‫مقاب��ل روي گروه ب��ه تصوير‬
‫كشيد‪.‬‬
‫وي تاكيد كرد‪ :‬انجام مذاكرات‬
‫كارشناس��ي با توليدكنندگان‬
‫خودرو و قطعات در كنار اعالم‬
‫آمادگي اين ش��ركت‌ها براي‬
‫ورود به صنعت خودروس��ازي‬
‫ج��اري عليرغ��م مش��كالت‬
‫موج��ود‪ ،‬اقدام��ات بزرگي در‬
‫گروه سايپا رخ داد كه از جمله‬
‫مهم‌ترين برنامه‌هاي سال‌جاري‬
‫مي‌توان به راه‌اندازي كارخانه‬
‫توليد خودرو در عراق‪ ،‬توسعه‬
‫فعاليت‌هاي صادراتي به ويژه در‬
‫اوكراين و عراق به همراه كسب‬
‫دومين عنوان پياپي صادركننده‬
‫ممتاز كشور‪ ،‬توليد محصوالت‬
‫مجهز به استانداردهاي يورو‪4‬‬
‫و همچنين حفظ س��هم بازار‪،‬‬
 ‫اقتصاد کالن‬

‫مهار ‪ 8‬سال بحران در ‪ 7‬ماه‬

‫تدبير طيب‌نيا و آن ‪ 3‬نفر‬

‫„ „مردي براي مبارزه با فسادها‬
‫به همين خاطر حسن روحاني براي آنكه وزير اقتصاد‬
‫خود را براي انجام اصالحات بنيادي در كوتاه و بلند‌مدت‬
‫در ميان انبوهي از برنامه‌ها تنها به ميدان پيچيده و پر‬
‫از مخاطره اقتصاد غير‌شفاف و رانتيزه نفرستد به صورت‬
‫مستقيم و غير‌مستقيم سه نگاه همسو و تكميل‌كننده با‬
‫تفكرات علي طيب‌نيا را با وي همراه كرد‪ .‬رييس دولت‬
‫يازدهم ابتدا در ‪ ۱۴‬مرداد ‪ ،۱۳۹۲‬اسحاق جهانگيري را‬
‫به عنوان معاون اول رييس‌جمهور منصوب كرد و در يكي‬
‫از بزرگ‌ترين تصميم‌ها براي مبارزه با فسادهاي اقتصادي‬
‫معاون اول خود را مامور كرد تا ظرف يك ماه «كساني‬
‫را كه با تباني و سوءاس��تفاده از امتيازات خاص‌‪ ،‬زمينه‬
‫ويژه‌خواري و درآمدهاي غيرموجه را فراهم كرده‌اند را‬
‫شناسايي كرده» و طي گزارشي به او اعالم كند‪ .‬تا وزير‬
‫اقتصاد با خيالي راحت بر اساس انديشه‌هاي آكادميك‬
‫و فضاي واقعي اقتصاد كش��ور تمركز اصلي خود را به‬
‫اين‌گونه حاشيه‌سازي‌ها اختصاص ندهد‪.‬‬
‫„ „مدافع سياست‌ها‬
‫در ادامه براي اينكه مديريت جامع‌تري براي اجراي‬
‫برنامه‌ه��اي اقتص��ادي دولت و طيب‌نيا وجود داش��ته‬
‫مبني بر اينكه نرخ دالر كمتر از ‪ 2950‬تومان مورد قبول‬ ‫باش��د محمدباقر نوبخت حقيقي‪ ،‬معاون پژوهش‌هاي‬
‫دولت نيست مورد انتقاد فراوان كارشناسان مواجه شد اما‬ ‫اقتصادي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص‬
‫وي توانست با اعمال نظر و برنامه‌هاي بهينه نوسان‌هاي‬ ‫مصلح��ت نظام هم به كمك وزير آم��د تا چالش‌هاي‬
‫‪33‬‬ ‫شديد ارز را مهار كند و قيمت دالر را روي خط مرزي‬ ‫موجود با فشارهاي كمتري جلوي برنامه‌هاي توسعه‌اي‬
‫س��ه هزار تومان نگه دارد و اجازه دهد بازار نرخ تعيين‬ ‫را بگي��رد‪ .‬نوبخ��ت در ‪ ۲۶‬م��رداد ‪ ،۱۳۹۲‬به س��مت‬
‫كند تا پاياني باش��د براي نرخ‌هاي دستوري و غير‌قابل‬ ‫مع��اون برنامه‌ريزي و نظ��ارت راهبردي رييس‌جمهور‬
‫مهار كه بحران‌زا شده بود‪ .‬وقتي بازار ارز به ثبات حداقلي‬ ‫و سرپرس��ت معاونت توسعه مديريت و سرمايه انساني‬
‫رس��يد‪ ،‬طيب‌نيا نيز با خيالي آسوده‌تر به اجراي ساير‬ ‫رييس‌جمهور در دولت يازدهم منصوب شد و در ادامه‬
‫برنامه‌هاي خود پرداخت تا از نگاه توس��عه‌اي نيز گامي‬ ‫با تصويب هيات‌وزيران در تاريخ ش��هريور ماه به عنوان‬
‫س��خنگوي دولت معرفي ش��د و هميش��ه با شفافيت‬
‫رو به جلو برداشته شود‪.‬‬
‫در ارتب��اط با مردم آخري��ن تحوالت دولت را منعكس‬
‫„ „نگاه همسوي همگاني‬
‫مي‌كن��د‪ .‬دانش‌آموخت��ه دكتراي اقتصاد از دانش��گاه‬
‫به هر صورت تا به حال سياس��ت‌هاي صحيح دولت‬
‫اقتصادي كشور‬
‫و تي��م اقتصادي آنكه منجر به كاه��ش تورم نقطه به‬ ‫« ‪ Paisley, U. K‬انگلستان» و دوره بعد از دكترا در‬
‫آنچنان سردرگم‬
‫نقطه‪ ،‬ماهانه و فصلي ش��ده است و در كنار آن خروج‬ ‫توسعه اقتصادي از مركز مطالعات كاربردي « ‪CASIN‬‬
‫و نوساني است‬
‫آهسته اقتصاد كش��ور از تورم ركودي‪ ،‬تحرك اشتغال‬ ‫سوييس» هميشه مس��لط و همفكر با تفكر اقتصادي‬
‫كه اگر در‬
‫و فروكش‌ك��ردن نوس��ان‌هاي ارز‪ ،‬از تب و تاب افتادن‬ ‫كابينه گام بر‌م��ي‌دارد به طوري كه در روزي كه براي‬
‫رشد قيمت مسكن كه به صورت جنون‌آميزي درآمده‬ ‫دفاع از تصويب متمم بودجه به مجلس رفت‪ ،‬همه تالش‬
‫بود مي‌تواند نشانه‌هايي باشد مبني بر اينكه نگاه دولت‬ ‫خود را انجام داد تا به خواس��ته خود برسد كه البته تا‬
‫و مردان اقتصادي آن كه مديون پش��تيباني و حمايت‬ ‫حد زياد به آن دست پيدا كرد و اين يك موفقيت بزرگ‬
‫س��اير مردان كابينه در حوزه‌هاي سياس��ي‪ ،‬صنعت و‬ ‫براي دولت تدبير و اميد بود‪.‬‬
‫بازرگاني و ‪ . . .‬هستند در افق روشني در حركت است‬ ‫„ „خط مرز ‪ 3‬هزار توماني‬
‫ویژه نامه‬
‫هادي مومني‪ -‬اقتصاد ايران در چند س��ال اخير با‬
‫توجه به فش��ار تحريم‌هاي غرب از يكسو و در كنار آن‬
‫اجراي سياست‌هاي اشتباه و ماجراجويانه دولت پيشين‬
‫در حوزه‌هاي سياسي و اقتصادي تحت فشارهاي زيادي‬
‫ق��رار گرفت به طوري كه تقريبا همه آمارهاي كيفي و‬
‫كمي اين حوزه در سراش��يبي ق��رار گرفتند‪ .‬نرخ تورم‬
‫فزاينده و رش��د منفي اقتصادي كه باعث ش��كل‌گيري‬
‫رك��ود تورمي در فضاي اقتصادي و كس��ب و كار ش��د‬
‫گوياي آن است كه ميراث افتخار آميزي به دولت يازدهم‬
‫واگذار نشده است‪.‬‬
‫پيروزي حس��ن روحاني با شعار اعتدال و تدبير در‬
‫انتخابات رياست جمهوري نشان از آن داشت كه جامعه‬
‫به دنبال دگرديس��ي در همه فضاه��اي موجود و البته‬
‫شرايط اقتصادي كشور است‪ .‬اولين بازتاب اين تحول را‬
‫بايد در صحن علني مجلس جست‌وجو كنيم‪ .‬جايي كه‬
‫علي طيب‌ني��ا يا همان «آقاي ضد تورم» مردي كه در‬
‫پايان جلس��ات راي اعتماد به كابينه روحاني‪ ،‬با كسب‬
‫‪ ۲۷۴‬راي از مجموع ‪ ۲۸۴‬راي ماخوذه‪ ،‬عنوان كس��ب‬
‫باالترين راي اعتماد در تاريخ جمهوري اس�لامي ايران‬
‫را به خود اختصاص داد تا اين حقيقت مش��خص شود‬
‫اراده دول��ت يازدهم ب��راي اصالحات اقتصادي و تغيير‬
‫نگاه س��اختاري جدي و غير‌قابل كتمان است‪ .‬طيب‌نيا‬
‫نفر نخست اولين‬ ‫در ش��رايطي به عن��وان نفر اول تي��م اقتصادي دولت‬
‫دوره دكتراي‬ ‫يازدهم شروع به كار كرد كه چالش‌هايي از قبيل تورم‬
‫اقتصاد دانشگاه‬ ‫بيش از ‪ ۴۰‬درصدي‪ ،‬نرخ بيكاري ‪ 12/2‬درصدي‪ ،‬رشد‬
‫تهران كه يك‬ ‫اقتصادي منفي‪ ،‬بي‌ثباتي بازار ارز و فش��ارهاي ناشي از‬
‫سال از دوره‬ ‫تحريم و‌‪ .‌..‬براي او روزهاي س��ختي را ترسيم كرده بو ‌د‬
‫دكتراي خود را در‬ ‫اما علي طيب‌نيا كه ‪ 16‬فروردين ‪ 93‬وارد ‪ 54‬س��الگي‬
‫مدرسه اقتصاد‬ ‫خود مي‌شود بيشتر از آن كه اهل هياهو و جنجال‌آفريني‬
‫لندن سپري كرده‬
‫باشد بيشتر به دنبال تغيير سياست‌هاي نادرستي است‬
‫است خيلي زود‬
‫كه به عنوان عوامل بازدارنده جلوي توسعه و رشد اقتصاد‬
‫به اين حقيقت‬
‫ايران را گرفته است‪ .‬البته وي در ‪ ۱۷‬آذر ‪ ۱۳۹۲‬به دنبال‬
‫پي برد كه اوضاع‬
‫س��وال نمايندگان مجلس در مجلس حاضر ش��د و به‬
‫سواالت پاسخ دا ‌د اما نمايندگان قانع نشدند و در نهايت‬
‫او با كسب ‪ ۸۲‬راي موافق‪ ۱۰۱ ،‬راي مخالف و ‪ ۱۰‬راي‬
‫ممتنع‪ ،‬اولين كارت زرد خود را از مجلس دريافت كر ‌د‬
‫كوتاه‌ترين زمان‬ ‫تا طيب‌نيا‪ ،‬اولين وزير دولت يازدهم شود كه از مجلس‬
‫ممكننتواند‬ ‫كارت زرد مي‌گير ‌د كه بعد از آن حتي شايعه استعفاي‬
‫يك برنامه مهار‬ ‫وي نيز تا چند روز به گوش رسيد‪.‬‬
‫همه‌جانبه را‬ ‫„ „كانون تورم زا‬
‫در پيش بگيرد‪،‬‬ ‫نفر نخست اولين دوره دكتراي اقتصاد دانشگاه تهران‬
‫دولت با شوك‬ ‫كه يك سال از دوره دكتراي خود را در مدرسه اقتصاد‬

‫كه نيازمند حمايت هم ‌ه جانبه‌تري مي‌باشد‪ .‬اينكه دولتي‬
‫حتي يك س��ال از عمر آن نمي‌گذرد بودجه سال ‪93‬‬
‫را در اولي��ن زمان ممكن خود به مجلس ارايه مي‌كند‪،‬‬
‫‪ 500‬هزار ميليارد تومان حداقل نقدينگي سرگردان با‬
‫برنامه‌ريزي‌هاي متفاوت سر از بازارهاي مالي در نمي‌آورد‬
‫تا به بحران و نوس��ان ختم ش��ود يا اينكه حتي مراجع‬
‫بين‌المللي مثل بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول‬
‫سياست مهار تورم اقتصادي در ايران را قابل اعتنا و با‬
‫چشم‌انداز مثبت ارزيابي مي‌كنند همه از آن دولتي است‬
‫كه با شعار بازگشت اميد و تدبير بر سر كار آمده است‬
‫و تالش مرداني كه اعتبار خود را در گرو عملكرد خود‬
‫گذاش��ته‌اند‪ .‬هر‌چند منتقدان حزبي و اقتصادي دولت‬
‫حس��ن روحاني باز هم س��عي بر آن خواهند داشت تا‬
‫پيشرفت‌ها در همه زمينه‌ها را كمرنگ جلوه دهند اما‬
‫مهم رضايت مردم و فعاالن اقتصادي است كه تا به حال‬
‫با عملكرد خود مهر تاييدي بر اين سياست‌ها زده‌اند‪.‬‬
‫براي آن كه مربع مردان تيم اقتصادي دولت يازدهم‬
‫كامل شود نياز به مردي بود تا بتواند يكي از بحران‌هاي‬
‫بزرگ كه فضاي اقتصادي كشور را متشنج كرده بود را‬
‫مهار و كنترل كند‪ .‬به همين منظور در جلس��ه س��وم‬
‫ت با پيش��نهاد طيب‌نيا‬ ‫ش��هريور‌ماه ‪۱۳۹۲‬هيات دول ‌‬
‫وزي��ر امور اقتصادي و داراي��ي و تاييد مجمع عمومي‬
‫بان��ك مركزي با حكم رييس‌جمهور ولي‌اهلل س��يف به‬
‫عن��وان رييس كل بانك مركزي منصوب ش��د تا اين‬
‫دانش‌آموخته دكتراي حسابداري و امور مالي از دانشگاه‬
‫عالمه طباطبايي‪ ،‬چهره ماندگار صنعت بانكداري ايران‬
‫در سال‪ ۱۳۹۲‬كه سابقه فعاليت به عنوان رييس هيات‬
‫مديره و مديرعامل س��ابق بانك‪‎‬ه��اي كارآفرين‪ ،‬ملت‪،‬‬
‫ن و فيوچر بانك (بانك‬ ‫صادرات ايران‪ ،‬س��په‪ ،‬مل��ي ايرا ‌‬
‫المستقبل بحرين) را نيز دارد‪ ،‬بتواند ضلع چهارم و مرد‬
‫س��وم وزير اقتصاد براي پيشبرد اهداف از پيش تعيين‬
‫شده و جاري باشد‪ .‬هر‌چند يكي از اظهار نظرهاي سيف‬
‫بزرگي در سطح‬ ‫لندن س��پري كرده اس��ت خيلي زود به اين حقيقت‬
‫جامعه در همان‬ ‫پي برد كه اوضاع اقتصادي كش��ور آنچنان سردرگم و‬
‫ماه‌هاي ابتدايي‬ ‫نوس��اني است كه اگر در كوتاه‌ترين زمان ممكن نتواند‬
‫مواجه خواهد شد‬ ‫ي��ك برنامه مهار همه‌جانبه را در پيش بگيرد‪ ،‬دولت با‬
‫شوك بزرگي در سطح جامعه در همان ماه‌هاي ابتدايي‬
‫مواجه خواهد شد‪ .‬طيب‌نيا در همان ابتدا مسكن مهر را‬
‫يك��ي از عوامل اصلي افزايش تورم موجود اعالم كرد و‬
‫گفت‌‪‌« :‬در سال‌هاي قبل براي حل مشكالت اقتصادي‬
‫متوس��ل به افزايش نقدينگي شده‌اند كه مويد آن هم‬
‫مس��كن مهر اس��ت‪ » .‬در كنار آن رونق كسب و كار و‬
‫اعالم آمادگي دولت براي جذب سرمايه‌گذاري‌ها از ديگر‬
‫راهكارهاي نجات بخش مرد نخست اقتصادي دولت بو ‌د‬
‫ام��ا وي براي اينكه بتواند در اين مس��ير از انجام همه‬
‫برنامه‌هاي خود و اهداف استراتژيك دولت موفق بيرون‬
‫بيايد نياز به مرداني داشت تا او را در ادامه مسير حمايت‬
‫و پشتيباني كنند‪.‬‬
 ‫غيركاغذي‌سازي‪ ،‬زمينه‌ساز پيشرفت و توسعه‬
‫موردكاوي شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه‬
‫محمدسجاد سياهكارزاده*‬
‫„ „مزاياي غيركاغذي‌سازي‬
‫بررس��ي غيركاغذي‌س��ازي از منظر مزاي��ا و فوايدي‬
‫كه بر آن مترتب اس��ت‪ ،‬بحث وس��يعي را مي‌طلبد اما‬
‫چنانچه بخواهيم مزاياي غيركاغذي‌سازي را آن هم در‬
‫فضاي بازار سرمايه بشماريم‪ ،‬بايد گفت غيركاغذي‌سازي‬
‫ايمن‌ترين‪ ،‬مطمئن‌ترين و آسان‌ترين راه نگهداري اوراق‬
‫بهادار به‌ش��مار مي‌رود‌‪ .‬زماني كه شركت سپرده‌گذاري‬
‫مركزي به عنوان نهاد ثبت مركزي اطالعات اوراق بهادار‬
‫و وضعيت مالكيت آن را به صورت بهنگام در سامانه‌اي‬
‫پيشرفته و ايمن ثبت مي‌نمايد‪ ،‬دارندگان اوراق بهادار با‬
‫اطمينان خاطر و به دور از هر گونه نگراني به امر معامله‬
‫مي‌پردازند‌‌‪ .‬همچني��ن زماني كه معامله انجام مي‌گردد‬
‫شركت سپرده‌گذاري كه متولي عمليات تسويه و پاياپاي‬
‫اس��ت به س��رعت و بدون نياز به اوراق فيزيكي مالكيت‬
‫اوراق بهادار را در س��امانه به ش��خص خري��دار منتقل‬
‫مي‌نمايد‌‌‪ .‬اينجاست كه بسياري از وظايف غيرضروري از‬
‫جمله صدور اوراق بهادار مجدد و تاييد آن از طريق مهر‬
‫و امضا جاي خود را به ثبت الكترونيكي مي‌دهد‌‌‪.‬‬
‫ريسك س��رقت‪ ،‬جعل‪ ،‬مفقودي و از بين رفتن اوراق‬
‫بهادار نيز در صورت اجراي فرآيند غيركاغذي‌س��ازي به‬
‫‌گردد‬
‫ش��دت كاهش يافته و در بسياري موارد حذف مي ‌‌‬
‫همچني��ن اراي��ه خدمات كاغ��ذي‪ ،‬فيزيكي و حضوري‬
‫تسهيل و بهبود مي‌يابد‌‌‪ .‬يكي از مزاياي غيركاغذي‌سازي‬
‫در كنار بهبود كيفيت ارايه خدمات‪ ،‬كاهش هزينه‌هاست‌‌‪.‬‬
‫كاهش هزينه‌ها امري دوس��ويه اس��ت‪ ،‬يعني از يكس��و‬
‫هزينه‌ه��اي مرب��وط ب��ه درياف��ت خدمات مش��تريان‬
‫كاهش مي‌يابد و از س��وي ديگر نهاد‌هايي مثل شركت‬
‫سپرده‌گذاري مركزي هزينه‌هاي مربوط به تهيه كاغذ و‬
‫چاپ و‪ ...‬را به حداقل خواهند رساند‌‪.‬‬
‫در اين ميان از جنبه مسووليت‌هاي اجتماعي و حفظ‬
‫محيط‌زيست نيز با اجراي فرآيند غيركاغذي‌سازي‪ ،‬يعني‬
‫كاهش مصرف كاغذ و در حالت ايده‌آل حذف كامل آن‬
‫مي‌توان درختان بيش��تري را از خطر نابودي حفظ كرد‌‌‪.‬‬
‫غيركاغذي‌سازي را اوراق بهادار دانست‌‌‪.‬‬
‫اوراق بهادار يا دارايي‌هاي مالي‪ ،‬دارايي‌هاي نامشهودي‬
‫هستند كه ارزش آنها از ارزش دارايي پايه يا ادعاي مبتني‬
‫بر قرارداد (‪ )Contractual claims‬مشتق و حاصل‬
‫شده است بنابراين اين اوراق به خودي خود ارزشمندي‬
‫ندارند بلكه ارزش آنها به پشتوانه ارزش يا ادعايي ديگر‬
‫حاصل مي‌شود‌‌‪ .‬در اين شرايط برگه‌هاي فيزيكي مربوط‬
‫به هر يك از اوراق بهادار تنها از جنبه اطالع‌رساني مفيد‬
‫فايده هستند و حتي در بازارهاي مالي با وجود نهادهاي‬
‫ثبت مركزي همچون ش��ركت سپرده‌گذاري به خودي‬
‫خود سند مالكيت و مرجع استناد هم نمي‌توانند باشند‌‌‬
‫همان‌طور كه پيش��تر نيز اشاره ش��د‪ ،‬بخشي از وظايف‬
‫ش��ركت‌هاي س��پرده‌گذاري مركزي و از جمله شركت‬
‫س��مات در بازار س��رمايه عمليات ثب��ت(‪)Registry‬‬
‫است‌‌‪ .‬عمليات ثبت پيش‌نياز ايجاد قابليت معامله اوراق‬
‫بهادار و دارايي‌هاي مختلف در بازار سرمايه و همچنين‬
‫امكان انجام معامله توسط بازيگران بازار و سرمايه‌گذاران‬
‫است به اين‌ترتيب كه تمامي اطالعات موردنياز در اين‬
‫خصوص در سامانه‌اي الكترونيكي و به صورت يكپارچه‬
‫و مركزي ثبت و تجميع مي‌شود‌‪.‬‬
‫براس��اس آنچه بيان شد‪ ،‬غيركاغذي‌س��ازي در بازار‬
‫س��رمايه ب��ه معني اصال��ت دادن به ثب��ت الكترونيكي‬
‫مالكيت‌ها و اطالعات در رابطه با اوراق بهادار است و در‬
‫همان حال حذف كاغذ تا حد امكان‌‌‪ .‬در اين حالت برگه‬
‫فيزيكي اوراق بهادار نزد شركت سپرده‌گذاري به صورت‬
‫اماني س��پرده مي‌شود و اطالعات آن به همراه اطالعات‬
‫مالكيتي آن در س��امانه ثبت مي‌‌گردد‌‌‪ .‬در صورت انجام‬
‫معامل��ه در بازار س��رمايه بالفاصل��ه اطالعات مربوط به‬
‫انتقال مالكيت‌ها در س��امانه ثبت وارد شده و صرفنظر‬
‫از اوراق فيزيكي‪ ،‬مالكيت آنها كه ديگر اطالعات سامانه‬
‫گواهي‌دهنده آن است به فرد جديد منتقل مي‌گردد‌‌‪ .‬به‬
‫اين‌ترتيب موجوديت و هويت دارايي‌هاي مالي از شكل‬
‫فيزيك��ي و در قالب اوراق بهادار به ثبت الكترونيكي در‬
‫سامانه شركت سپرده‌گذاري تغيير مي‌كند‌‪.‬‬
‫„ „مقدمه‬
‫توسعه و پيشرفت در عرصه‌هاي گوناگون از جمله در عرصه اقتصاد‬ ‫‪34‬‬
‫با سرعت هر چه بيشتر در حال رخ دادن است‌‌‪ .‬اين پيشرفت سريع‬
‫مستلزمتغييراتهمه‌جانبهوفراهمآوردنهمهپيش‌نيازهاستدرغير‬
‫اين صورت يا رشدي غيرهمگون حاصل خواهد شد يا اينكه به دليل‬
‫فراهم نشدن زيرساخت‌ها و پيش‌نيازها‪ ،‬جريان توسعه و پيشرفت با‬
‫مشكلمواجهخواهدشد‌‌‪.‬بازارسرمايهنيزازاينامرمستثنینبودهاست‬
‫و همواره با معرفي محصوالت مالي جديد و خلق سازوكارهاي جديد‬
‫موجبات تغييرات گسترده‌اي را فراهم آورده است‌‌‪ .‬با تصويب قانون بازار‬
‫اوراق بهادار در سال ‪ 1384‬زمينه رشد و توسعه بيش از پيش در بازار‬
‫سرمايهايرانفراهمشدوآماد‌هشدنزيرساخت‌هايالزمبراياينتوسعه‬
‫حضور هر چه بيشتر سرمايه‌گذاران را در بازار سرمايه موجب شد‌‌‪ .‬با‬
‫حضورگستردهسرمايه‌گذاراندربازارسرمايهكشوربسياريازمناسبات‬
‫ورويه‌هانيازمندبازنگريگرديدندودرهمينحالسازوكارهاياجرايي‬
‫و عملياتيدستخوشتغيير شدند‌‌‪ .‬شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق‬
‫بهاداروتسويهوجوهبهعنوانيكيازاركانبازارسرمايهمتوليامورپيش‬
‫ازمعامالت(ثبتوسپرده‌گذاري)وپسازمعامالت(تسويهوپاياپاي)در‬
‫بازار سرمايه ايران‪ ،‬همواره در تالش بوده است تا با اين تغييرات و رشد‬
‫سريع همگام بوده و حتي با پيش‌بيني و رصد عاليم تغيير و توسعه‪ ،‬با‬
‫ویژه نامه‬
‫نگاهي فعال در صدد پيشرو بودن در اين عرصه باشد‌‪ .‬يكي از مهم‌ترين‬
‫نگاه‌هاييكهشركتسماتدرسال‌هاياخيردنبالكردهاست‪،‬رويكرد‬
‫غيركاغذي‌سازي (‪ )Dematerialization‬در عمليات شركت و ارايه‬
‫خدمات به سرمايه‌گذاران بازار سرمايه و حتي در ارتباط با ساير اركان‬
‫بازار است‌‌‪ .‬اين در حالي است كه اين رويكرد از سال‌هاي خيلي دور‬
‫در كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه مورد استفاده قرار گرفته شده‬
‫است‌‌‪ .‬در ادامه به بررسي اين رويكرد پرداخته مي‌شود‌‪.‬‬
‫„ „ غيركاغذي‌سازي چيست؟‬
‫به‌طور كلي غيركاغذي‌سازي به معني حذف كاغذ و مواد‬
‫فيزيكي(‪)material‬ازفعاليت‌هايگوناگونومناسباتاجرايي‬
‫است‌‌‪ .‬در واقع حركت از مدارك و اسناد فيزيكي به سمت داده‌ها‬
‫و اطالعات الكترونيكي را غيركاغذي‌سازي مي‌نامند‌‌‪ .‬در عرصه‬
‫بازار سرمايه مي‌توان مهم‌ترين عنصر مورد توجه در رويكرد‬
 ‫نرم‌افزار ثبت و س��پرده‌گذاري جديد ‪ IR2S‬مي‌باش��د‌‌‪.‬‬ ‫رويه‌هاي غيركاغذي ديگري نيز همچون راي‌دهي الكترونيكي‬
‫راه‌اندازي اين نرم‌افزار بيش از گذشته زمينه ارايه خدمات‬ ‫به اجرا درآورده است‌‪.‬‬
‫به سرمايه‌گذاران و س��اير نهاد و سازمان‌هاي مرتبط با‬ ‫نه��اد ثبت مرك��زي تركي��ه ‪Central Registry‬‬
‫شركت سپرده‌گذاري را فراهم مي‌كند‌‪.‬‬ ‫)‪ Agency (MMK‬ش��ركت ثبت و س��پرده‌گذاري‬
‫در ضم��ن ش��ركت س��پرده‌گذاري در كن��ار همه‬ ‫مرك��زي ابزارهاي مالي بازار س��رمايه تركيه اس��ت كه‬
‫اقدام��ات فوق ك��ه تنها گوش��ه‌اي از فعاليت‌هاي اين‬ ‫براساس قوانين مصوب شوراي عالي بازار سرمايه تركيه‬
‫ش��ركت در راس��تاي غيركاغذي‌س��ازي اس��ت‪ ،‬تمام‬ ‫)‪ Capital Market Board (CMB‬تش��كيل‬
‫نامه‌نگاري‌ه��اي فيزيكي مربوط ب��ه خود را به حالت‬ ‫ش��ده اس��ت و امروز تمامي عمليات مرب��وط به ثبت و‬
‫غيرفيزيك��ي درآورده اس��ت‌‌ به‌طوري ك��ه تنها برخي‬ ‫س��پرده‌گذاري را ب��ه ص��ورت كامال غيركاغ��ذي انجام‬
‫نامه‌ها و اسناد خاص كه عموما مربوط به خارج شركت‬ ‫مي‌دهد‌‌‪ .‬فرآيند غيركاغذي‌س��ازي در اين ش��ركت در‬
‫هستند به صورت كاغذي ارسال يا دريافت مي‌شود و‬ ‫‪ 24‬آوريل س��ال ‪ 2005‬با غيركاغذي‌ كردن گواهي‌هاي‬
‫ساير مكاتبات و مراسالت از طريق سامانه اتوماسيون‬ ‫واحدهاي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك آغاز شد‬
‫جام��عص��ورتمي‌گي��رد‌‪.‬‬ ‫و با حذف گواهي‌هاي كاغذي تمامي انواع س��هام تا ‪28‬‬
‫نوامبر همان سال ادامه يافت‌‌‪ .‬اين اقدامات با الكترونيكي‬
‫„ „برخي مالحظات در زمينه غيركاغذي‌سازي‬ ‫كردن فرآيندهاي مربوط به اقدامات شركتي شامل انتشار‬
‫غيركاغذي‌س��ازي همچ��ون تم��ام رويكرد‌ه��اي نوين‬ ‫س��هام جديد يا هر گونه اوراق بهادار توس��ط ناشران به‬
‫پيش‌نيازهايي را مي‌طلبد و البته مالحظات و ريس��ك‌هايي‬ ‫ثبت رس��يده در سامانه الكترونيكي ثبت ادامه يافت‌‌‪ .‬در‬
‫با آن همراه خواهد بود‌‌‪ .‬به صورت مشخص غيركاغذي‌سازي‬ ‫حال حاضر نهاد ثبت مركزي تركيه در حال تبديل شدن‬
‫مستلزم ايجاد سامانه‌هاي ثبت و نگهداري مدارك و مستندات‬ ‫به يك ش��ركت مبتني بر فناوري اطالعات با هدف ارايه‬
‫غيركاغذي‌شده است‌‌‪ .‬اين امر در كنار توسعه روزافزون بازارهاي‬ ‫خدمات داراي ارزش افزوده براي كشور تركيه است‌‪.‬‬
‫مال��ي و خل��ق دارايي‌هاي مالي جدي��د‪ ،‬نهادهاي ثبتي را با‬
‫انباره‌هايي از اطالعات مواجه مي‌كند كه عدم‌يكپارچگي آنها‬ ‫„ „شركت سمات و غيركاغذي‌سازي‬
‫مي‌تواند مقدمه‌ساز خطا‌ها و بروز ريسك‌هاي عملياتي باشد؛‬ ‫شركت س��پرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه‬
‫ريسك‌هايي كه شناسايي و اندازه‌گيري آنها به مراتب دشوارتر‬ ‫وجوه با توجه به ماهيت فعاليت‌ها و ارتباط با گروه‌هاي‬
‫است بنابراين مهم‌ترين مالحظه در زمينه‬ ‫از ريسك‌هاي مالي ‌‌‬ ‫مختلفي در بازار س��رمايه از جمله كارگزاران‪ ،‬ناش��ران‬
‫فرآيند غيركاغذي‌سازي پيشگيري از ريسك‌هاي عملياتي و‬ ‫بورسي‪ ،‬اركان بازار‪ ،‬ساير نهادهاي مالي و سرمايه‌گذاران‬
‫كاهش و پوشش اين ريسك‌هاست‌‪.‬‬ ‫سال‌هاست كه غيركاغذي‌س��ازي را در دستور كار قرار‬
‫مس��اله ديگري كه در خصوص غيركاغذي‌سازي اهميت‬ ‫داده اس��ت و در اين راس��تا با بازنگري در بس��ياري از‬
‫دارد‪ ،‬اهتمام همه‌جانبه در بازارهاي مالي و به ويژه بازار سرمايه‬ ‫رويه‌ه��اي خ��ود و ني��ز اراي��ه خدمات جدي��د در كنار‬
‫براي حركت به سمت غيركاغذي شدن است‌‌‪ .‬اين امر تنها با‬ ‫فعاليت‌هاي فرهنگ‌سازي‪ ،‬جايگزيني اوراق بهادار كاغذي‬
‫تغيير نگرش‌هاي سنتي و نوين‌انديشي ممكن است‌‌‪ .‬شركت‬ ‫و فيزيكي را با ثبت سيس��تمي به نمايش گذاشته است‌‌‪.‬‬
‫سپرده‌گذاري مركزي به اين منظور و به عنوان محور ايجاد اين‬ ‫اين امر ضمن تسريع در ارايه خدمات به دارندگان اوراق‬
‫جريان به صورت ويژه فرهنگ‌سازي در كنار عملياتي‌سازي اين‬ ‫بهادار و صرفه‌جويي مالي براي هر دو طرف‪ ،‬رضايتمندي‬
‫‪35‬‬ ‫رويكرد را در دستور كار قرار داده است‌‪.‬‬ ‫دريافت‌كنندگان خدمات را به دنبال داشته است‌‪.‬‬
‫از ابتداي س��ال ‪ 1390‬ب��ا راه‌اندازي س��امانه جامع‬
‫„ „سخن پاياني‬ ‫تس��ويه و پاياپاي و گزارش‌گيري ‪ NetClear‬فرآيند‬
‫امروزه اخبار پيشرفت تكنولوژي در تمام عرصه‌ها همه‬ ‫غيركاغذي‌سازي در فاز عملياتي وارد عرصه جديدي شد‌‌‪.‬‬
‫روزه به گوش مي‌رسد‌‌‪ .‬در جهان پرتالطم و پر از تغيير امروز‪،‬‬ ‫اين سامانه در كنار زيرسامانه‌هاي خود از جمله سامانه‬
‫همگام شدن با پيشرفت و توسعه پيش‌نيازهايي را مي‌طلبد‬ ‫توزيع برخط گواهينامه ويژه سهامداران ‪،Certdistro‬‬
‫كه عدم توجه به آنها زمينه‌ساز افول و عقب‌ماندگي خواهد‬ ‫كارگ��زاران ‪ BrokerReporter‬و ناش��ران بورس��ي‬
‫بود‌‌‪ .‬در زمينه‌هاي اقتصادي و به ويژه بازار سرمايه پيشرفت‬ ‫‪ CertReporter‬در راستاي ارايه خدمات باكيفيت‌تر و‬
‫و توسعه در كنار ورود ابزارهاي مالي جديد و به راه‌اندازي‬ ‫مبتني بر فرآيند غيركاغذي توسط شركت سپرده‌گذاري‬
‫نهادهاي مالي نوين‪ ،‬مستلزم فراهم آوردن زيرساخت‌هاي‬ ‫مركزي طراحي و عملياتي شده است‌‌‪ .‬همچنين سامانه‬
‫تسهيل‌كننده سرمايه‌گذاري است؛ زيرساخت‌هايي كه بايد‬ ‫اطالع‌رساني به كارگزاران ناظر در خصوص تغيير وضعيت‬
‫همگام و در راستاي پيشرفت‌هاي تكنولوژيكي باشند‌‌‪.‬‬ ‫مشتريان در سامانه ثبت ‪ CSDIData‬با همين رويكرد‬
‫يكي از رويكردهايي كه در تمام جنبه‌هاي عملياتي مي‌تواند‬ ‫يعني ارايه خدمات الكترونيكي و بر خط طراحي شده و‬
‫مورد عنايت واقع شود و زيرساخت‌هاي مورد نظر را به شكل‬ ‫در حال بهره‌برداري است‌‪.‬‬
‫مطلوب‌تري فراهم س��ازد‪ ،‬رويكرد غيركاغذي‌س��ازي و ارايه‬ ‫از ديگ��ر س��امانه‌هاي ش��ركت س��پرده‌گذاري ك��ه‬
‫خدمات غيرفيزيكي و الكترونيكي است‌‌‪ .‬در عرصه بازارهاي‬ ‫خدم��ات غيرحض��وري و الكترونيك��ي به س��هامداران‬
‫س��رمايه در دنيا بسياري از نهادهاي مالي و نيز سازمان‌هاي‬ ‫اراي��ه مي‌كن��د‪ ،‬س��امانه پرتف��وي س��رمايه‌گذاران‬
‫اجرايي و حاكميتي سالهاست اين رويكرد را دنبال مي‌كنند و‬ ‫)‪ Investor Portfolio System (IPS‬ي��ا اع�لام‬
‫ویژه نامه‬
‫از مزاياي آن ياد مي‌كنند‌‪.‬‬ ‫اينترنتي وضعيت دارايي اس��ت كه از طريق وب‌س��ايت‬
‫شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه‬ ‫ش��ركت با ارايه شناسه كاربري و گذرواژه به سهامداران‬
‫به عنوان يكي از اركان بازار سرمايه كه متولي عمليات پيش‬ ‫امكان رصد كردن پرتفوي س��هامداري ايشان را فراهم‬
‫از معامالت و پس از معامالت است‪ ،‬همگام با شركت‌هاي‬ ‫‌آورد در ضمن سامانه گردآوري اطالعات سرمايه‌گذاران‬‫مي ‌‌‬
‫هم خود را بر‬ ‫همتاي خود در سراسر دنيا چند سالي است ّ‬ ‫)‪ Investor Gathering System (IGS‬ب��ا‬
‫اين مهم استوار ساخته تا بتواند با غيركاغذي‌سازي فرآيندها‬ ‫هدف تكميل اطالعات س��رمايه‌گذاران طراحي و مورد‬
‫و رويه‌ها و نيز طراحي و راه‌اندازي سامانه‌هاي مورد نياز براي‬ ‫بهر‌ه‌برداري قرار مي‌گيرد‌‪.‬‬
‫اين امر‪ ،‬ضمن افزايش ايمني و كاهش ريسك‪ ،‬خدمات با‬ ‫شركت س��پرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه‬
‫كيفيت و فراگيرتري را به مش��تريان و مشاركت‌كنندگان‬ ‫وجوه به منظور بهبود و توس��عه ارايه خدمات به تمامي‬
‫بازار ارايه كند‌‪ .‬سال ‪ 93‬بايد منتظر دنباله گام‌هاي بزرگ‬ ‫ذينفعان بازار سرمايه و نيز با رويكرد غيركاغذي‌سازي‪،‬‬
‫سمات در اين مسير باشيم‌‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1391‬شركت سمات سامانه را به عنوان شركت‬
‫نرم‌افزاري زيرمجموعه خود تاس��يس كرد‌‌‪ .‬اين شركت‬
‫* (مدير برنامه‌ريزي و توسعه شركت‬ ‫عهده‌دار طراحي سامانه‌هاي نرم‌افزاري مورد نياز شركت‬
‫سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه)‬ ‫سمات اس��ت و هم‌اكنون در مراحل پاياني آماده‌سازي‬
‫به اين ترتي��ب مي‌توان دريافت كه مزايا و فوايد زيادي‬
‫در جنبه‌هاي‌گوناگ��ون ب��ر اجراي اي��ن فرآيند مترتب‬
‫خواهد بود كه انگيزه اجراي اين فرآيند را بيش از پيش‬
‫افزايش مي‌دهد‌‪.‬‬
‫„ „تجارب دنيا در زمينه غيركاغذي‌سازي‬
‫بحث غيركاغذي‌س��ازي و مفاهيم وابس��ته به آن از دهه‬
‫‪ 1970‬آغاز گرديد‪ ،‬در واقع زماني كه امري واقعي و عملياتي‬
‫تلقي نمي‌شد‌‌‪ .‬بعدها با پيشرفت فناوري و تكامل سامانه‌هاي‬
‫نرم‌افزاري اين فرآيند توسط بسياري از سازمان‌ها مورد پيگيري‬
‫جدي قرار گرفت‌‌‪ .‬از آنجايي كه ش��ركت‌هاي سپرده‌گذاري‬
‫مركزي عموما داراي فعاليت‌هاي مبتني بر فناوري اطالعات‬
‫(‪ )IT-based‬مي‌باشند‪ ،‬در زمره سازمان‌هايي قرار مي‌گيرند‬
‫كه در امر غيركاغذي‌سازي پيش‌قدم هستند‌‌‪ .‬در اين بخش تنها‬
‫با هدف آشنايي به چهار نمونه از اين شركت‌ها و فعاليت‌هايشان‬
‫به اختصار اشاره مي‌شود‌‪.‬‬
‫ش��ركت‌هاي س��پرد ه‌گذاري مرك��زي اي��االت‬
‫متح��ده ‪Depository Trust and Clearing‬‬
‫)‪ Corporation (DTCC‬از س��ال ‪ 1983‬و‬
‫ب��ا را ه‌ان��دازي س��امانه اطالع��ات اوراق قرض��ه‬
‫(‪ )Bearer-bond system‬بحث غيركاغذي‌سازي‬
‫را عمليات��ي ك��رد و بر اين اس��اس ب��راي اوراق قرضه‬
‫ش��ركتي و ش��هرداري‌ها به ن��درت گواهي‌هاي كاغذي‬
‫صادر مي‌ش��د‌‌‪ .‬اين فرآيند از آن س��ال تاكنون همچنان‬
‫در ح��ال پيگيري اس��ت به‌طوري كه در س��ال ‪2008‬‬
‫تمام سهام پذيرفته ش��ده در بورس‌هاي اياالت متحده‬
‫مي‌بايست حايز شرايط دسترسي به سامانه ثبت مستقيم‬
‫)‪ Direct Registration System (DRS‬را‬
‫دارا باش��ند كه بر اين اس��اس به مال��كان (مالكاني كه‬
‫مشخصاتش��ان در س��امان ‌ه ثبت وارد ش��ده باشد) اين‬
‫امكان را مي‌دهند تا به جاي نگهداري گواهي‌هاي سهام‬
‫كاغذي‪ ،‬به صورت الكترونيكي نزد ناشران يا نمايندگان‬
‫قانوني ايشان نگهداري كنند‌‪ .‬شركت سپرده‌گذاري ژاپن‬
‫)‪ Japan Securities Depository Center (JASDEC‬ني��ز از‬
‫سال‌هاي پيش رويكرد غيركاغذي را در دستور كار قرار‬
‫داده و در اين زمينه فعاليت‌هايي را به انجام رسانيده است‬
‫كه از اين ميان مي‌توان به راه‌اندازي سامانه ثبت و انتقاالت‬
‫الكترونيكي و غيركاغذي‌ش��ده اش��اره كرد كه در پنجم‬
‫جوالي سال ‪ 2009‬به بهره‌برداري رسيد‌‌‪ .‬همگام با تغيير‬
‫سامانه ثبت و الكترونيكي كردن ارايه خدمات‪ ،‬تغييراتي‬
‫نيز در سامانه تسويه و پاياپاي مورد نياز بوده است كه با‬
‫اين تغييرات با همكاري شركت تسويه اوراق بهادار ژاپن‬
‫‪Japan Securities Clearing Corporation‬‬
‫)‪ (JSCC‬به انجام رسيده است‌‌‪.‬‬
‫همچنين اين ش��ركت در راس��تاي اقدامات شركتي‬
‫‪ Corporate Actions‬را ي‌ده��ي الكترونيك��ي‬
‫)‪ Electronic Voting (E-Voting‬را ب��ه اج��را‬
‫درآورده است‌‪.‬‬
‫ش��ركت خدم��ات س��پرده‌گذاري مرك��زي هن��د‬
‫‪ Central Depository Service (India) Limited‬نيز‬
‫همچونسايرشركت‌هايسپرده‌گذاريرويكردغيركاغذي‌سازي‬
‫را در دستور كار قرار داده است و حتي شعار «غيركاغذي‌سازي؛‬
‫حرك��ت س��بز ‪ »Demat go green‬را ب��ه عنوان يكي از‬
‫شعارهاي خود قرار داده است‌‌‪ .‬اين شركت تاكنون سامانه‌هاي‬
‫نرم‌افزاري زيادي را در همين راستا طراحي و راه‌اندازي كرده‬
‫است كه از اين ميان مي‌توان به سامانه الكترونيك دسترسي به‬
‫اطالعات اوراق بهادار و معامالت ايمن ‪Electronic Access‬‬
‫‪to Securities Information and Execution of‬‬
‫)‪ Secured Transaction (Easiest‬كه س��امانه‌اي در‬
‫راس��تاي كاهش چرخه‌اي تسويه با اعطاي كد الكترونيكي‬
‫ب��ه روز به س��رمايه‌گذاران اس��ت اش��اره كرد‌‌‪ .‬س��امانه‌هاي‬
‫ديگري نيز همچون س��امانه اطالع‌رساني پيامكي معامالت‬
‫‪)SMART) SMS Alerts Related to Transactions‬‬
‫اش��اره كرد كه جهت اطالع‌رساني بهنگام به سرمايه‌گذاران‬
‫طراحي شده است‌‌‪ .‬شركت خدمات سپرده‌گذاري مركزي هند‬
 ‫آبي‌پوشان جاده مخصوص‪ ،‬صدرنشين اشتغالزايي‬
‫يكي از مولدهاي اشتغال سالم و قابل توجه‬
‫بين فعاليت‌هاي اقتصادي‪ ،‬صنعت خودرو و‬
‫قطعه‌سازي اس��ت‌‪ .‬امروزه بيشتر كشورهاي‬
‫صنعتي پيشرفته‪ ،‬جايگاه شايسته‌اي از اين‬
‫حيث براي صنعت خودروسازي قائل هستند‌‪.‬‬
‫صنعت خودروسازي به دليل ارتباطات پسين‬
‫و پيشين خود با ديگر صنايع‪ ،‬مي‌تواند نيروي‬
‫محركه قوي و محوري در توسعه صنعتي يك‬
‫كشور باشد‌‪ .‬در ايران صنعت خودروسازي كه‬
‫بحق صنعتي كليدي به‌ش��مار مي‌رود‪ ،‬تاثير‬
‫مهمي در روند رش��د و شكوفايي بخش‌ها و‬
‫ديگر صنايع كشور دارد‌‪.‬‬
‫به اين جهت در چند سال گذشته ارزيابي‬
‫گزارش‌هاي سازمان مديريت صنعتي براساس‬
‫هم شاهد تعديل‌هاي انبوه نيروي انساني در‬ ‫ميزان اشتغالزايي نشان‌دهنده رتبه برتر گروه‬
‫عبارتن��د از‪ :‬ال��ف‪ -‬ش��اغلين كارخانه‌هاي‬ ‫صنعتي ايران‌خودرو است‌‪ .‬اين گروه صنعتي‬
‫خودروس��ازي‪،‬ب‪ -‬ش��اغلين ش��ركت‌هاي‬ ‫كارخانه‌هاي خودروسازي باشيم همانند آنچه‬
‫در دهه‪ 60‬روي داد و نتيجه آن تعديل شش‬ ‫براي چندمين س��ال متوالي توانسته است با‬
‫قطعه‌سازيوشاغلينغيرمستقيماينصنعت‬ ‫تمام مش��قت‌هاي موجود و تحريم‌هايي كه‬
‫عبارتند از‪ :‬الف‪ -‬شاغلين بخش خدمات خودرو‪،‬‬ ‫هزار نفري پرس��نل بو ‌د اما اي��ن بار با وجود‬
‫تحريم‌هاي داخلي و خارجي و خروج شركاي‬ ‫سنگ پيش پاي صنعت خودروسازي كشور‬ ‫‪36‬‬
‫ب‪ -‬شاغلين بخش حمل‌ونقل جاده‌اي‌‪.‬‬ ‫ش��ده بود‪ ،‬رتبه دوم در اش��تغالزايي را از آن‬
‫براساس بررسي‌هاي انجام شده از منابع قابل‬ ‫خارجي از جمله پژو از ايران كه موجب بيكاري‬
‫و تعديل توليد در شركت‌هاي واسطه و وابسته‬ ‫خود كند‌‪ .‬براس��اس شانزدهمين رتبه‌بندي‬
‫وثوق‌‪ ،‬شاغلين مستقيم صنعت خودرو ايران در‬ ‫ش��ركت‌هاي برتر ايران‪ ،‬آبي‌پوشان كيلومتر‬
‫سال ‪ 84‬نزديك به ‪ 146‬هزار نفر پيش‌بيني‬ ‫خودروسازيبودتثبيتنيرويكارمديريتشد‬
‫و اين امر باعث گردید تا نيروي انساني شاغل‬ ‫‪ 14‬ج��اده مخصوص ضمن ق��رار گرفتن در‬
‫شد كه در برآوردي خوشبينانه تا سال ‪ 95‬به‬ ‫ميان برترين شركت‌هاي ايران‪ ،‬عنوان نخست‬
‫بيش از ‪159‬هزار نفر خواهد رسي ‌د همچنين‬ ‫در اين كارخانه هم‌اكنون و در شرايط بازگشت‬
‫توليد به حالت عادي با تواني مضاعف به كار‬ ‫را در گروه وس��ايط نقليه و قطعات خودرو به‬
‫ميزان شاغلين بخش‌هاي خدمات خودرو و‬ ‫خود اختصاص داد‌‪ .‬در رده‌بندي صورت‌گرفته‬
‫حمل‌ونقل جاده‌اي ايران در سال‪ 84‬به ترتيب‬ ‫خود ادامه دهد‌‪.‬‬
‫با توجه به تحقيقات و بررس��ي‌هاي انجام‬ ‫درخصوص صد شركت برتر‪ ،‬ايران‌خودرو در‬
‫افزون‌بر ‪ 489‬و ‪ 1622‬هزار نفر پيش‌بيني شد‬ ‫ميان شركت‌هاي توليدي نيز باالترين جايگاه‬
‫كه در برآوردي خوشبينانه تا سال ‪ 95‬به ‪712‬‬ ‫شده‪ ،‬صنعت خودرو ايران را مي‌توان در قالب‬
‫دوگروهشاغلينمستقيموغيرمستقيمتقسيم‬ ‫را دارد و تنها شركت‌هاي پتروشيمي و بانك‌ها‬
‫و ‪ 2048‬هزار نفر خواهد رسيد‌‪ .‬شايد در نگاه‬ ‫به همراه ش��ركت مخابرات ايران باالتر از اين‬
‫اول اين اعداد و ارقام‪ ،‬آينده روشني از آنچه طي‬ ‫كرد‌‪ .‬ش��اغلين مستقيم صنعت خودرو ايران‬
‫گروه صنعتي قرار گرفته‌اند‌‪.‬‬
‫ویژه نامه‬

‫جدول شماره يك‪ :‬وضعيت اشتغال در كشور در دوره ‪ 1345‬تا ‪1380‬‬ ‫گروه صنعتي ايران‌خودرو در شرايطي كه‬
‫ميزان فعاليت‬ ‫نرخ بيكاري‬
‫در دو سال گذشته با موانعي از جمله كاهش‬
‫(درصد)×‬ ‫(درصد)‬
‫تعداد بيكاران‬ ‫تعداد شاغلين‬ ‫جمعيت فعال‬ ‫سال‬
‫توليدوسختگيري‌هايبانكيدرارايهتسهيالت‬
‫‪46/1‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪726‬‬ ‫‪7116‬‬ ‫‪7842‬‬ ‫‪1345‬‬ ‫مالي كه بيشتر از تحريم‌هاي خارجي گريبان‬
‫‪42/6‬‬ ‫‪10/2‬‬ ‫‪997‬‬ ‫‪8799‬‬ ‫‪9796‬‬ ‫‪1355‬‬ ‫اين واحد صنعتي را گرفته بود با ثبت ‪ 52‬هزار‬
‫‪38/9‬‬ ‫‪14/2‬‬ ‫‪1819‬‬ ‫‪11002‬‬ ‫‪12820‬‬ ‫‪1365‬‬ ‫نفر پرسنل در رتبه دوم اشتغالزايي صنعتي‬
‫‪38/1‬‬ ‫‪11/1‬‬ ‫‪1640‬‬ ‫‪13097‬‬ ‫‪14737‬‬ ‫‪1375‬‬ ‫قرار گرفت‌‪.‬‬
‫‪35/3‬‬ ‫‪9/1‬‬ ‫‪1455‬‬ ‫‪14572‬‬ ‫‪16027‬‬ ‫‪1379‬‬ ‫ايندرحالياستكهتجربهقديميواحدهاي‬
‫‪36/9‬‬ ‫‪16/6‬‬ ‫‪×3182‬‬ ‫‪×15957‬‬ ‫‪×19139‬‬ ‫‪1380‬‬
‫صنعت��ي در دهه ‪ 60‬بيم اين را مي‌داد كه باز‬
 ‫دو سال گذشته در شركت خودروسازي ثابت همچنين ارتباطات پيشين و پسين صنايع آمار اشتغال صنعت خودرو ايران با مراجعه‬
‫مانده است متصور نباشيم اما اگر نيم‌نگاهي به قطعه‌ساز و مونتاژ كار و عمليات بسيار گسترده به معتبرترين مراكز آماري موجود در كشور‬
‫وضعيت اش��تغال در كشور در دوره ‪ 1345‬تا‬
‫جدول ‪ 2‬پيش‌بيني نرخ بيكاري‬ ‫‪ 1380‬بيندازيم بر اهميت اين موضوع صحه‬
‫ميزان فعاليت‬ ‫نرخ بيكاري‬
‫بيشتري خواهيم گذاشت‪.‬‬
‫تعداد بيكاران‬ ‫تعداد شاغلين‬ ‫جمعيت فعال‬ ‫سال‬
‫(درصد)×‬ ‫(درصد)‬ ‫جدول ش��ماره يك كه ميزان اش��تغال و‬
‫‪36/52‬‬ ‫‪16/63‬‬ ‫‪3182000‬‬ ‫‪15957000‬‬ ‫‪19139000‬‬ ‫‪1380‬‬ ‫درص��د بيكاري و فعاليت نيروه��اي فعال را‬
‫‪37/98‬‬ ‫‪17/39‬‬ ‫‪3705730‬‬ ‫‪17607796‬‬ ‫‪21313526‬‬ ‫‪1384‬‬ ‫نش��ان مي‌دهد به خوبي اهميت اشتغالزايي‬
‫‪41/21‬‬ ‫‪18/30‬‬ ‫‪4901752‬‬ ‫‪21888397‬‬ ‫‪26790149‬‬ ‫‪1394‬‬ ‫كه‬ ‫صنعتي را مشخص مي‌كند؛ همان چيزي‬
‫‪0/82‬‬ ‫‪0/511‬‬ ‫‪2/84‬‬ ‫‪2/20‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫متوسط رشد دوره‬
‫طي يك دهه اخير بارها دولتمردان سعي در‬
‫افزايش ميزان اشتغالزايي و كاهش بيكاري در‬
‫آنها در سطح كشور‪ ،‬اين صنعت را به صنعتي (مرك��ز آمار اي��ران‪ ،‬بانك مركزي‪ ،‬س��ازمان‬ ‫كشور داشته‌اند‌‪.‬‬
‫در عين حال ج��دول پيش‌رو پيش‌بيني بس��يار مهم تبديل كرده است به طوري كه مديريت و برنامه‌ريزي‪ ،‬سازمان پايانه‌ها ‌و‌‪ ).‌..‬و با‬
‫ت آمارهاي موجود در بخش‬ ‫متغيرها و شاخص‌هاي بازار كار براساس روند تخمين زده مي‌ش��ود افزون‌بر ‪ 60‬صنعت در توجه به محدودي ‌‬
‫گذش��ته در دوره (‪ )1380-1394‬را نش��ان زنجيره قبل و بعد اين صنعت نقش كليدي و شاغلينصنعتخودروكشور‪،‬اطالعاتشاغلين‬
‫بخش مورد نظر به صورت ذيل تقسيم‌بندي‬ ‫مي‌دهد‪ .‬افزاي��ش ميزان بيكاري و جمعيت حساس دارند‌‪.‬‬
‫فعال جوي��اي كار در اين جدول به خوبي بر با توجه به مطالب فوق مي‌توان به پتانسيل و استخراج شد‪:‬‬
‫الف‪ -‬ش��اغلين مس��تقيم صنعت خودرو‬
‫ب‪ -‬شاغلين غيرمستقيم صنعت خودرو‌‪.‬‬ ‫جدول ‪ 4‬تعداد شاغلين مستقيم صنعت خودرو‬
‫آمارشاغلينمستقيمصنعتخودروايران‬ ‫‪×81‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪×77‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪74‬‬ ‫سال‬
‫آمار خام شاغلين مستقيم صنعت خودرو‬
‫‪86251‬‬ ‫‪34025‬‬ ‫تعداد شاغلين مستقيم‬
‫ايران طبق جدول ‪ 4‬مي‌باشد‌‪.‬‬ ‫‪97169‬‬
‫‪67523‬‬ ‫‪59550‬‬ ‫‪50441‬‬ ‫‪42623‬‬ ‫‪39750‬‬
‫‪39644‬‬
‫‪28206‬‬
‫صنعت خودرو‬

‫‪37‬‬
‫ارزش اشتغالزايي صنعتي و حفظ آن در طول باالي صنعت خودروسازي در ايجاد اشتغال‬
‫منبع جداول‪:‬‬ ‫دوران سختي و تحريم صحه گذاشته و نقش و نقش موثر آن در رش��د و توسعه اقتصادي‪،‬‬
‫گزارش سازمان مديريت صنعتي‬ ‫مديريت‌هاي صنعتي در حفظ اشتغالزايي را اجتماعي‪ ،‬فرهنگ ‌‬
‫ي‌‪ .‌..‬كشور اشاره كرد‌‪.‬‬
‫مش��خص مي‌كند اين درحالي است كه آمار‬
‫موثق مركز آمار از نرخ بيكاري نشان مي‌دهد‬
‫كه در سال‌هاي گذشته ميزان نرخ بيكاري در‬
‫سال‌هاي ‪ 90‬تا ‪ 92‬به ترتيب در سال ‪ 90‬به‬
‫‪ ،12/3‬در سال ‪ 91‬به ‪ 12/2‬و در بهار و تابستان‬
‫سال ‪ 92‬نرخ ‪ 12/9‬درصدي را ثبت كرد و پس‬
‫از آن در تازه‌ترين گزارش نرخ بيكاري كه در‬
‫دي ماه منتشر شد نرخ ‪ 10/3‬درصدي را ثبت‬
‫كرده اس��ت‌‪ .‬جدول شماره ‪ 2‬پيش‌بيني نرخ‬
‫ویژه نامه‬

‫بيكاري را تا سال ‪ 94‬نشان مي‌دهد‌‪.‬‬

‫صنعت خودرو هر كشوري به دليل ارزش‬
‫و جايگاه ويژه آن در ش��بكه توليد صنعت و‬
‫خدمات پس از فروش‪ ،‬يكي از ش��اخص‌هاي‬
‫توسعه‌يافتگي تلقي مي‌شود‌‪ .‬در ايران صنعت‬
‫جدول ‪ 5‬آمار نهايي شاغلين مستقيم صنعت خودرو ايران‬ ‫خودروسازي كه بحق صنعتي كليدي به‌شمار‬
‫‪81‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪75‬‬ ‫سال‬
‫مي‌آيد‪ ،‬تاثيري مهم در روند رشد و شكوفايي‬
‫بخش‌ها و ديگر صنايع كشور دارد‌‪ .‬تنوع مواد‬
‫تعداد شاغلين مستقيم‬
‫‪97169‬‬ ‫‪77579‬‬ ‫‪68701‬‬ ‫‪58709‬‬ ‫‪52008 46252 39644‬‬
‫صنعت خودرو‬ ‫و داده‌ه��اي مورد اس��تفاده در اين صنعت و‬

‫گفت و گو با رییس کمیسیون صنعت و معدن مجلس شورای اسالمی؛‬
‫توليد استراتژی می خواهد‬
‫„ „ران�ت اطالعاتي در ايران باع�ث نابرابري‬
‫اقتصادي و فساد شده است‪ ،‬راهكاري در اين‬
‫مورد پيشنهاد نشده است؟‬
‫اين فساد بايد كنترل شود‪ ،‬دولت بايد الكترونيكي‬
‫شود‪ ،‬اطالعات شفاف در اختيار همه داده شود‪ ،‬وقتي‬
‫مي‌گوييم سهميه يعني رانت ايجاد شده‪ .‬افراد بايد‬
‫براساس توان فيزيكي و كارشان پول در بياورند! دولت‬
‫احمدي‌نژاد در اين حوزه كاري نكرده اس��ت‪ .‬بايد از‬
‫اول كاري مي‌كرد كه جلوي فس��اد را مي‌گرفت‪ ،‬اما‬
‫اتفاقي نيفتاد‪.‬‬
‫„ „ايران عض�و ناظر تجارت جهاني اس�ت و‬
‫تمايل بسياري به عضو اصلي شدن در سازمان‬
‫تجارت جهاني دارد‪ .‬زماني كه عضو اصلي شود‬
‫با توجه به اينكه توليد‌كننده‌هاي ما توان رقابت‬
‫را در آن بازار ندارند و ورشكس�ته مي‌ش�وند‪،‬‬
‫تكليف چيست؟‬
‫مش��خص نيس��ت كه ايران در چه زماني به اين‬
‫سازمان به‌طور رسمي بپيوندد‪ .‬ما چند سالي فرصت‬
‫داريم تا در اين مورد برنامه‌ريزي كنيم‪ ،‬البته به نظرم‬
‫بايد به فكر توليد رقابتي باشيم‪ ،‬امروز هم بازار داخلي‬
‫ما پويايي ندارد‪ ،‬لذا ما چه عضو بشويم و چه نشويم‪،‬‬
‫بايد شفاف‌سازي كنيم! اقتصاد جهاني در كل به ضرر‬
‫ما نيست‪ .‬تاريخ نشان داده وقتي ما مجبور مي‌شويم‪،‬‬
‫كارهاي بزرگي انجام مي‌دهيم ملت ايران اگر بخواهد‬
‫مي‌تواند به نفت وابسته نباشد‪ .‬اميدواريم روزي به آن‬
‫نقطه برسيم و اراده كنيم كاري انجام دهيم‪.‬‬
‫„ „نظر ش�ما در مورد سند چش�م‌انداز ‪1404‬‬
‫چيست؟ با توجه به اينكه صنعت با ‪ 30‬درصد‬
‫از ظرفيتش دارد كار مي‌كند‪ ،‬چطور مي‌خواهيم‬
‫كشور اول در حوزه صنعت باشيم؟‬
‫ما خودمان را با بحرين نبايد مقايس��ه كنيم‪،‬من‬
‫ش��خصا به اين چشم‌انداز اميدوارم‪ ،‬اگر اراده كنيم‪،‬‬
‫مي‌توانيم! جامعه‌شناس��ان بايد بيايند و بگويند چرا‬
‫وقتي روي مردم فشار نيست كاري انجام نمي‌دهند‪،‬‬
‫اين تحريم‌ها نوعي فرصت براي ما بوده است‪.‬‬
‫„ „نظرت�ان درب�اره كاه�ش تعرف�ه خودرو‬
‫چيست؟‬
‫مجلس دخالتي در اين قضيه ندارد‪ ،‬اين قضيه كامال‬
‫دس��ت دولت است و تصميم نهايي را دولت مي‌گيرد‪.‬‬
‫ب��ه نظر نمي‌آيد كه تعرفه واردات خودرو خيلي تغيير‬
‫كند‪ .‬فرصتي استثنايي براي اقتصادمان به وجود آمده‬
‫بايد درس��ت فكر كنيم‪ .‬ما بهترين منابع زيرزميني و‬
‫سرمايه‌هاي انساني را داريم‪ ،‬اين بايد خودش را در رشد‬
‫كشور نشان دهد‪.‬ما به اين نتيجه رسيده‌ايم كه يك راه‬
‫رهايي از مشكالت اقتصادي حمايت از توليد ملي است‪.‬‬
‫حمايت از كيفيت بهروري در اين راستا مهم است‪ ،‬بايد‬
‫كاري كنيم هركس در هر شرايطي كه هست و با توجه‬
‫ب��ه توانمندي‌اش بتواند كاري انجام دهد‪ .‬از مهم‌ترين‬
‫مشكالت ما در حوزه جوانان نبود شغل است‌‪ .‬در كشور‬
‫طبق آمار رسمي اعالم شده‪ ،‬باالي ‪ 40‬درصد بيكاري‬
‫داريم كه درشان كشور نيست‪ .‬اگر از توليد حمايت شود‬
‫شغل و درآمد ايجاد مي‌شود و مسايل و مشكالت مربوط‬
‫به جوانان قابل حل مي‌شود‪.‬‬
‫„ „ب�ا توجه به مش�كالت عدي�ده اقتصادي‬
‫بهترين كاري كه مي‌توان انجام داد چيست؟‬
‫در حال حاضر كشور ما در جنگ اقتصادي است و‬
‫وضعيت براي ما مانند س‌ال‌هاي جنگ است‪ ،‬ما االن‬
‫در جنگيم و جبهه اين اس��ت كه بايد براي جوانان‬
‫شغل ايجاد كنيم‪ .‬همه در اين كار سهيم هستند‪ .‬با‬
‫خريد جنس ايراني از توليد ايراني حمايت مي‌كنيم و‬
‫در آخر بايد بگويم كه قرار بر اين است كه كارگروهي‬
‫تشكيل شود براي عمل نمودن به سياست‌هاي مربوط‬
‫به اقتصاد مقاومتي‪.‬‬
‫اقتصاد مقاومتي بحث كارشناسانه و راهكاري براي‬
‫اقتصاد امروز ماست‪ ،‬يكي از بحث‌هاي مهمش اين‬
‫است كه نفت بايد جايگزين شود‪ ،‬يعني هزينه‌هايي‬
‫ك��ه دول��ت مي‌كند از نفت تامين نش��ود‪ .‬رهايي از‬
‫وابستگي به نفت مستلزم حمايت از صنايع در كشور‬
‫اس��ت اما مساله اين است كه در بودجه براي معدن‬
‫چه آورده‌ايم؟‬
‫در زيرس��اخت‌هاي معدني حدود شش ميليارد‬
‫اعتبار داش��ته‌ايم؛ اين رقم بس��يار ناچيزي است اما‬
‫به كمك مجلس توانس��تيم ظرفيتش را زياد كنيم‪.‬‬
‫وظيفه دولت است كه اعتبارات بخش معدن را تامين‬
‫كند‪ .‬با ادامه اين روند بسياري از بخش‌هاي صنعتي‬
‫تعطيل مي‌شوند‪.‬‬
‫ب��ه مع��دن بايد با نگاه��ي ويژه روبه‌رو ش��ويم‪.‬‬
‫بودجه‌هاي توس��عه ما نسبت به سال‌هاي قبل كم‬
‫شده است وقتي مي‌گويم توجه به دانش و فناوري كم‬
‫شده است‪ ،‬با بحران روبه‌رو مي‌شويم اينكه مي‌گوييم‬
‫معدن بايد فعال شود يعني توليد داريم اما توان توليد‬
‫بيشتر را نداريم‪.‬‬
‫صنع��ت و معدن در س��ال‌هاي گذش��ته مورد‬
‫بي‌مهري قرار گرفته است در صورتي كه اگر ظرفيت‬
‫توليد را باال ببريم براي دولت هم درآمدزا مي‌ش��ود‪.‬‬
‫آمار واردات ماشين‌هاي لوكس كه بخشي از آنها ارز‬
‫مرجع هم گرفتند با برنامه بوده اس��ت اما به بخش‬
‫معدن توجهي نش��ده است‪ .‬اگر ارز محدودي داريم‬
‫براي بخش صنعت و معدن بگذاريم‪.‬‬
‫براساس قانون‪ 37 ،‬درصد تسهيالت بانكي بايد به‬
‫بخش توليد داده شود در صورتي كه عمال اين‌گونه‬
‫نبوده و هيچ‌گونه حمايتي از توليد و صنعت كش��ور‬
‫نش��ده است‪ ،‬بحث عدم حمايت بحث بسيار مهمي‬
‫اس��ت و س��هم توليد داده نشده اس��ت و سرمايه از‬
‫كشور خارج مي‌شود‪.‬‬
‫„ „اج�راي فاز دوم هدفمن�دي يارانه‌ها براي‬
‫توليد‌كننده‌ها چه پيامدي دارد؟‬
‫‪ 10‬ه��زار ميليارد براي اين بخش در نظر گرفته‬
‫شده است‪.‬دولت گفته مي‌خواهد اين را انجام دهد‪،‬‬
‫اميدواريم اين قولش را انجام دهد س��همي كه خود‬
‫دولتي‌ها گفتند‪ ،‬نه س��همي كه نياز صنعت اس��ت‪.‬‬
‫چيزي كه ما امروز از دولت انتظار داريم‪ ،‬اين اس��ت‬
‫كه صندوق توسعه در اختيار توليد باشد‪.‬‬
‫امس��ال دولت تورم را جزو اولويت‌ها گذاش��ته و‬
‫اين زنگ خطري براي صنعت و معدن اس��ت‪ ،‬چون‬
‫مي‌خواهد انقباضي عمل كند و معادن را آزاد نكند‪.‬‬
‫در رابطه با اين موضوع بين اقتصاددانان اختالف‬
‫نظر است كه ابتدا بايد تورم را كنترل كنند يا ركود‬
‫را‪ .‬دولت در حقيقت مي‌خواهد جلوي نقدينگي را‬
‫بگيرد‪ .‬در صورتي ك��ه صنعت با كمبود نقدينگي‬
‫روبه‌رو است‪ .‬توليد اضافه شود عرضه اضافه مي‌شود‬
‫و در اين صورت قيمت‌ها كاهش پيدا مي‌كند‪ ،‬نبايد‬
‫انتظار داشته باشيم كه به صنعت و توليد نقدينگي‬
‫تزريق شود‪ ،‬بايد كاري كنيم كه اين پول مستقيم‬
‫به بخش صنعت برود و جاي ديگري خرج نشود‪.‬‬
‫چرا در اي��ران بخش‌خصوصي به معناي واقعي‬
‫وجود ندارد؟ چرا مس��ووالن س��ابق دولتي در حال‬
‫حاضر از فعاالن اصلي بخش‌خصوصي هستند؟‬
‫بايد برگرديم به تاريخ! دليل خاصي ندارد‪ ،‬فقط به‬
‫يك دليل آن اشاره مي‌كنم‪ .‬تا جايي كه من تاريخ را‬
‫مطالعه كردم‪ ،‬ما نوعي بدبيني نسبت به سرمايه‌داران‬
‫داريم‪ .‬اقتصاد بايد مردمي شود‪ .‬در چند سال اخير‬
‫يك مقدار فضا بازتر شده‪ .‬دولت و مجلس بايد كار‬
‫كنند‪ ،‬افراد بايد براس��اس استعدادش��ان پيشرفت‬
‫كنند نه ارتباطاتش��ون‪ .‬فس��اد در حوزه اقتصادي‬
‫بايد كم شود‪.‬‬
‫صنعت‬
‫تجارت انجام دهد‪ ،‬يعني ترجيح مي‌دهد از ماليات و‬
‫عوارض و حقوق و دستمزد كارگر و قانون كار دوري‬
‫كن��د؛ همين توليد‌كننده اگ��ر در نقش وارد‌كننده‬
‫ظاهر ش��ود بزرگ‌ترين مشكلش گمرك است كه با‬
‫توجه به آمار باالي واردات مشكل حادي برايش به‬
‫نظر نمي‌رسد‪.‬‬
‫مردم تمايلشان براي مصرف كاالهاي داخلي زياد‬
‫است‪ ،‬اين يك بحث فرهنگي و اجتماعي است و بايد‬
‫فرصت خوبي ايجاد شود تا بتوان بررسي‌هاي الزم را‬
‫براي آن انجام داد‪ ،‬بايد كار رس��انه‌اي و جدي انجام‬
‫داد چون عزت و آبروي ما در گرو شغل جوانان است‬
‫و شغل جوانان ما در گرو توليد داخلي است‪.‬‬
‫استراتژي در ايران براي توليد نداريم و هر آنچه‬
‫داريم كامل نيس��ت و بخ��ش صنعت و معدن ما به‬
‫مرحله اجرا نرسيده است‪.‬‬
‫„ „بخش صنعت و معدن حتي با شروع دولت‬
‫جديد شاهد تغيير محس�وس نبوده است در‬
‫صورتي ك�ه كمبودهاي اين بخش بيش�تر به‬
‫دليل عدم حمايت از اين بخش است‪ .‬در دولت‬
‫احمدي‌نژاد قول‌هايي براي كمك به اين بخش‬
‫داده ش�د كه به فراموشي س�پرده شده است‬
‫مثل بس�ته‌هاي حمايتي‪ ،‬برنامه دولت جديد‬
‫چيست؟‬ ‫ياسمن خالقيان‪ -‬سند چشم‌انداز ‪ 1404‬سندي‬
‫يكي از وظايف قانوني در برنامه چهارم توس��عه‬ ‫است اميدبخش براي بخش صنعت و معدن ايران كه‬
‫تدوين استراتژي بوده است؛ در برنامه پنجم هم بر‬ ‫براساس آن بايد جايگاه اول اقتصادي‪ ،‬علمي و فناوري‬
‫لزوم اجراي اين طرح تاكيد شد اما اتفاق خاصي رخ‬ ‫در سطح منطقه آسياي جنوب غربي (شامل آسياي‬
‫نداده است‪ .‬ضرب‌المثل معروفي است كه مي‌گويد‬ ‫ميانه‪ ،‬قفقاز‪ ،‬خاورميانه و كشورهاي همسايه) با تاكيد‬
‫وقت��ي نمي‌داني به كجا مي‌روي از هر راهي بروي‬ ‫بر جنبش نرم‌افزاري و توليد علم‪ ،‬رش��د پرشتاب و‬
‫بي‌فايده اس��ت‪ ،‬يكي از معضالت ما همين اس��ت‪،‬‬ ‫‪38‬‬
‫مستمر اقتصادي‪ ،‬ارتقاي نسبي سطح درآمد سرانه‬
‫يعن��ي حمايت‌هاي كوچكي هم كه داش��ته‌ايم را‬ ‫و رسيدن به اشتغال كامل كسب شود‪.‬‬
‫از دس��ت داده‌ايم‪ ،‬مثل طرح‌هاي اشتغالزا كه فكر‬ ‫با توجه به هش��ت سال ركود اقتصادي و تبديل‬
‫كرديم به هر كس پولي بدهيم موجب ايجاد اشتغال‬ ‫ش��دن توليدكنندگان به واردكنن��ده كاال كه خود‬
‫مي‌ش��ويم‪ .‬طرح‌هاي زودبازده و حمايت از صنايع‬ ‫موج��ب تعطيل��ي بخش‌هاي خ��رد و كالن بخش‬
‫كوچك هم كه مطرح شد به غير از هزينه اضافي بر‬ ‫توليد و بيكاري بس��ياري از كارگران و مهم‌تر از آن‬
‫دوش مردم نتيجه‌اي نداشته است‪ .‬با شروع دولت‬ ‫عدم حمايت از بخش صنعت و معدن ش��ده‪ ،‬ميزان‬
‫روحاني نيز به آق��اي نعمت‌زاده گفته‌ايم كه نبود‬ ‫دس��تيابي به اين چش��م‌انداز كمي دور از انتظار به‬
‫اس��تراتژي چه ضربه‌اي به ما زده اس��ت ما ذخاير‬ ‫نظر مي‌رسد‪.‬‬
‫س��نگ‌آهن داريم اما بزرگ‌ترين وارد‌كننده فوالد‬ ‫پ��اي صحبت رضا رحماني‪ ،‬رييس كميس��يون‬
‫در خاورميانه‌ايم‪.‬‬ ‫صنعت و معدن در ساختمان بهارستان مي‌نشينيم‬
‫„ „اين به دليل نبود تكنولوژي است؟‬ ‫بلكه پاس��خي روش��ن درخصوص بخش صنعت و‬
‫تكنولوژي آن قابل دسترس��ي است اما برنامه‌اي‬ ‫معدن كشور بيابيم‪.‬‬
‫براي آن نداشته‌ايم‪.‬‬ ‫„ „در بخ�ش تولي�د ب�ا توليدكنندگان�ي‬
‫„ „اولي�ن صادر‌كنن�ده س�نگ‌آهن‪ ،‬اي�ران‬ ‫روبه‌رو هس�تيم كه در پاسخ به علت تعطيلي‬
‫مي‌باش�د اما به دليل رك�ود طرح‌هاي عمراني‬ ‫توليدي‌هايشان بحث تحريم را پيش مي‌كشند‬
‫بيشتر به صادرات روي آورده‌ايم‪ ،‬صادراتي كه‬ ‫اما واقعيت اين اس�ت كه تحري�م عليه ايران‬
‫به دليل قيمت‌هاي پايي�ن همراه با ضرر بوده‬ ‫از س�ال ‪ 91‬ش�كل ج�دي ب�ه خ�ود گرفت و‬
‫است‪ ،‬برداشت شما چيست؟‬
‫ویژه نامه‬
‫توليد‌كننده‌ه�اي ما از س�ال‌هاي قبل آن كاال‬
‫سنگ‌آهن پروسه توليدش تكميل نيست؛ يعني‬ ‫را ب�ه توليدي‌ه�اي چيني س�فارش مي‌دادند‬
‫از مع��دن تا محصول در مراحلي ضعف داش��ته كه‬ ‫و پ�س از وارد كردن با برن�د ايراني به فروش‬
‫نمي‌توان به‌طور كامل تمام مراحل توليد را در ايران‬ ‫مي‌رس�اندند‪ ،‬بعد از نوسانات بازار و باال رفتن‬
‫انجام داد‪.‬كش��ور ما يك مزي��ت در برخي از صنايع‬ ‫قيمت ارز توليدكنن�دگان ترجيح دادند خود‬
‫مث��ل صنايع معدني و دانش بنيان دارد‪ ،‬ما بهترين‬ ‫را درگير قوانين كارگر و بيمه نكنند به همين‬
‫و باهوش‌ترين افراد را در ايران داريم ما دررشد علم‬ ‫خاطر كار به جايي رس�يد كه حتي برند را در‬
‫در ايران حرف اول را مي‌زنيم اما صنايع دانش بنيان‬ ‫چين توليد كرده و كاالي چيني با برند ايراني‬
‫خوب نيس��ت يعني نيرو را آم��وزش مي‌دهيم و به‬ ‫وارد ايران مي‌شد‪ .‬در دولت جديد چه تدبيري‬
‫دليل عدم حمايت‪ ،‬آن نيرو از كشور خارج مي‌شود‪.‬‬ ‫براي كارگران و توليدي‌ها انديشيده‌اند؟‬
‫در كش��ور تبديل به محصول بسيار پايين است‪،‬‬ ‫توليد در حوزه صنعت و معدن كه مولد است با‬
‫برنامه مالي يك سال كش��ور‪ ،‬بودجه است‪ ،‬بودجه‬ ‫مشكالت زيربنايي روبه‌رو است و مشكل مبنايي ما‬
‫‪ 92‬را مطالعه كنيد و ببينيد چه مقدار براي معدن‬ ‫نگرشي است كه نسبت به توليد داريم‪.‬‬
‫و صنايع دانش بنيان در نظر گرفته شده است‪ .‬مبلغ‬ ‫كس��ي كه در ايران كار توليدي انجام مي‌دهد با‬
‫ناچيزي است‪.‬‬ ‫مشكالت بسياري روبه‌رو است‪ .‬ببينيد توليد‌كننده‬
‫„ „نظرتان راجع به اج�راي اقتصاد مقاومتي‬ ‫بايد به چه كس��اني پ��ول پرداخت كند و اين باعث‬
‫چيست؟‬ ‫مي‌ش��ود توليد‌كننده بيش��تر تمايل داش��ته باشد‬

‫ابتداي سکانداري اين بخش بارها به صراحت اعالم کرده‬
‫بود‪ ،‬مشکل اصلي جامعه کشاورزي کم بودن اعتبارات و‬
‫سرمايه‌گذاري است و تالش مي‌کند اين مشکل برطرف‬
‫شود‪ .‬از اين‌رو برنامه‌هاي وزير دولت يازدهم در اين مدت به‬
‫جذب اعتبار و سرمايه نيز معطوف بوده است‪ .‬به طوري‌که‬
‫وزارت جهاد کشاورزي دولت يازدهم توانست‪ ،‬اعتبارات‬
‫را براي تامين نهاده صندوق بيمه و نقدينگي کشاورزان‬
‫ج��ذب کند که اختص��اص ‪ 200‬ميليارد تومان به بيمه‬
‫محصوالت کشاورزي مازاد بر بيمه مصوب ‪ 150‬ميليارد‬
‫توماني و گشايش خط اعتباري به ميزان ‪ 3100‬ميليارد‬
‫تومان از بانک کشاورزي براي تجهيز سرمايه در گردش‬
‫مراحل کاشت‪ ،‬داشت و برداشت‪ 400 ،‬ميليارد تومان براي‬
‫سرمايه در گردش توزيع‌کنندگان کود‪ 410،‬ميليارد تومان‬
‫جهت تجهيز سرمايه در گردش تامين بذرهاي مختلف و‬
‫سه هزار ميليارد تومان براي اجراي طرح‌هاي کشاورزي از‬
‫‪39‬‬ ‫محل صندوق توسعه ملي از جمله آنها بوده است‪.‬‬
‫کارشناسان معتقدند وزيرکش��اورزي بايد در اقدامات‬
‫بعدي خود‪ ،‬با اتخاذ راهکار‌هايي براي حل مش��کل بازار‪،‬‬
‫سياست‌هاي واردات و صادرات و نيز قيمت‪ ،‬توزيع و صنايع‬
‫تبديلي چاره‌انديش��ي کند تا مانع از تضييع و هدر رفت‬
‫اين تالش‌ها در بخش توليد گردد‪ .‬احيا و توس��عه بورس‬
‫کش��اورزي که از برنامه‌هاي عنوان ش��ده حجتي بوده از‬
‫جمله اين راهکار‌هاست که هنوز اقدامات عملي در مورد‬
‫آن صورت نگرفته است‪.‬‬
‫کاهش سطح آب سفره‌هاي زيرزميني و بيالن منفي آنها‬
‫در طول سال‌هاي اخير يکي از مسايلي است که بسياري از‬
‫کارشناسان آب و کشاورزي بر آن تاکيد دارند و معتقدند که‬
‫آب مهم‌ترين مساله‌اي است که بايد در توسعه همه صنايع‬
‫کشور به آن توجه کرد چرا که به گفته عيسي کالنتري‪ ،‬وزير‬
‫اسبق کشاورزي و دبير کل خانه کشاورز اگر آب در سرزميني‬
‫تمام شود عمر آن سرزمين نيز خاتمه مي‌يابد‪.‬‬
‫واردات بي‌روي��ه هم��واره يک��ي از چالش‌هاي بخش‬
‫کشاورزي بوده که به گفته کارشناسان آسيب‌هاي جدي‬
‫ویژه نامه‬
‫را به کشاورزان و توليد داخلي وارد کرده است اما محمود‬
‫حجتي در پاسخ به برخي از مخالفانش بر کاهش واردات و‬
‫توسعه توليد داخلي تاکيد کرد و گفت‪ :‬مديريت واردات در‬
‫جهت اقتصادي کردن محصوالت کشاورزي حائز اهميت‬
‫اس��ت و وزارت جهاد کش��اورزي بايد توجه ويژه‌اي به آن‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫محمود حجتي که در دولت اصالحات اولين وزير وزارت‬
‫ادغام ش��ده جهاد کشاورزي بود در حالي براي دومين بار‬
‫سکاندار اين وزارتخانه شده که در سال‌هاي اخير با چالش‌ها‬
‫و مشکالت بس��ياري رو‌به‌رو بوده است به هر روي چشم‬
‫کشاورزان زيادي به تصميمات او دوخته شده و دلسوزان‬
‫اين بخش منتظر اجراي وعده‌هاي او هستند البته اگر وزير‬
‫از الک دفاعي خود بيرون بيايد‪.‬‬
‫کشاورزی‬
‫کشاورزی در الک فرو رفته‬
‫افتاد بعد از موافقت با اولين استعفاي دولت روحاني‪ ،‬روز به‬
‫روز بر احکام فرد مستعفي اضافه شد‪.‬‬
‫حسن يونس سينکي با خروج خود از معاونت بازرگاني‬
‫داخلي وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت اولين استعفاي دولت‬
‫حسنروحانيراکليدزد‪.‬استعفاييکهاگرچهبهظاهرخروج‬
‫وي از معاونت بازرگاني داخلي وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬
‫را نشان مي‌داد اما خروج وي تنظيم بازار را از دستان موافق‬
‫استعفايش خارج کرده است‪.‬‬
‫حالي براي دومين‬
‫اين در حالي است که هم‌اکنون محمود حجتي‪ ،‬وزير‬
‫بار سکاندار اين‬
‫جهاد کشاورزي براي وي حکم قائم‌مقامي زده و قرار است‬
‫وزارتخانه شده‬
‫با انتزاع امور تنظيم بازار از وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‪،‬‬
‫تزاده‪ ،‬وزير صنعت‪،‬‬‫کل تنظيم بازار از دستان محمدرضا نعم ‌‬
‫معدن و تجارت دولت روحاني خارج شود‪.‬‬
‫در سال‌هاي گذشته که تنها متولي تنظيم بازار وزارت‬
‫تجارت يا بازرگاني سابق بود با وجود توليد مناسب ميوه‪،‬‬
‫تره‌بار و محصوالت پروتئيني و حتي واردات رسمي و غير‬
‫رسمي‪ ،‬همواره مشکالتي از جمله کمبود محصول و افزايش‬
‫غيرمنطقي قيمت آن مردم را به هنگام خريد شوکه مي‌کرد‬
‫ودرنهايتهمهمهچيزبابهانه‌جويي‌هاييمانندبهمرخصي‬
‫رفتن کارگران انبارها و‪ ...‬از سر باز مي‌شد‪.‬‬
‫بايد گفت که جامعه کشاورزي‪ ،‬خصوصا در سال‌هاي‬
‫اخير با مشکالت عديده‌اي روبه‌رو بوده است‪ .‬اجرايي نشدن‬
‫بسته‌هاي حمايتي جامعه کشاورزي در هدفمندي يارانه‌ها‪،‬‬
‫ناکام بودن سهم جامعه کشاورزي از اعتبارات‪ ،‬وجود برخي‬
‫قوانين آيين‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هاي مغاير و متناقض با‬
‫اين بخش‪ ،‬ناهماهنگي وزارتخانه متولي جامعه کشاورزي‪،‬‬
‫پايين بودن قيمت خريد تضميني محصوالت کشاورزي‬
‫و اعالم آن در زمان نامناسب‪ ،‬تامين کود و برطرف کردن‬
‫=بحران آب‪ ،‬از جمله اين مشکالت بوده است اما تحويل‬
‫وزارت کشاورزي به محمود حجتي با تدارک براي کشت‬
‫پاييزه‪ ،‬خصوصا کشت محصول استراتژيک گندم همزمان‬
‫بود‪ .‬در سه سال گذشته‪ ،‬نبود کود کافي براي کشاورزان به‬
‫بهانه سوق دادن توليد به سمت ارگانيک از يک‌سو و اعالم‬
‫بي‌موقع نرخ خريد‌هاي تضميني و معموال بعد از کشت‬
‫محصوالت از سوي ديگر‪ ،‬به نابساماني در توليد و خصوصا‬
‫کاهش توليد گندم دامن زد‪ .‬از اين‌رو‪ ،‬ساماندهي کشت‬
‫پايي��زه و تامين نهاده‌ها‪ ،‬از اولين اقدامات حجتي پس از‬
‫تحويل وزارت کشاورزي بود‪ .‬در اين راستا‪ 500 ،‬ميليون‬
‫دالر براي تامين کودهاي شيميايي کشت پاييزه‪ ،‬از طريق‬
‫بانک مرکزي تامين و ‪ 300‬هزار تن کود فسفاته خريداري‬
‫شده که ‪ 80‬هزار تن آن در حال توزيع است و ‪ 300‬هزار تن‬
‫کود اوره هم که از داخل تامين مي‌شود‪ ،‬از سوي ديگر‪ ،‬با‬
‫پيگيري وزارت جهاد کشاورزي امسال نرخ خريد تضميني‬
‫‪ 24‬قلم محصول کشاورزي قبل از آغاز سال کشت زراعي‬
‫اعالم شد که در مديريت توليد و کاهش وابستگي بسيار‬
‫حائز اهميت است‪ .‬عالوه بر اين‪ ،‬وزير جهاد کشاورزي در‬
‫‪ 7‬ماه با وزارت جهادکشاورزي‬
‫اولين روز کاري محمود حجتي کامال بي‌سر و صدا آغاز‬
‫شد‪ .‬اين رياست زيرپوستي او همچنان ادامه دارد به طوري‌که‬
‫معلوم نيست در طبقه دوازدهم وزارت کشاورزي اوضاع از چه‬
‫قرار است اما آنچه تاکنون از اين وزير ديديم با آنچه در مجلس‬
‫براي به دست آوردن دل نماينده‌ها ديديم تفاوت بسياري دارد‬
‫اين موضوع در نشست خبري‌اش در اتاق بازرگاني به اوج خود‬
‫رسيد و نشان داد او اهل جواب دادن نيست‪.‬‬
‫سياس��ت اين وزير ‪ 58‬ساله صداي نمايندگان نظام‬
‫صنفي استان‌ها را هم درآورده و آنها به تندي از تغييرات‬
‫روساي س��ازمان‌هاي جهاد کش��اورزي استان‌ها بدون‬
‫هرگون��ه اطالع و هماهنگي با تش��کل‌هاي کش��اورزي‬
‫محمودحجتي‬ ‫استان‌ها انتقاد کردند‪.‬‬
‫که در دولت‬ ‫يک��ي از نمايندگان با انتقاد از سياس��ت وزارت جهاد‬
‫اصالحات اولين‬ ‫کش��اورزي گفت‪« :‬ما تصور مي‌کرديم اعتقاد و همکاري و‬
‫وزير وزارت‬
‫واگذاري امور به تش��کل‌ها که رييس‌جمهور نيز مرتبا در‬
‫ادغام شده جهاد‬
‫سخنان خود به آن تاکيد مي‌کند حداقل در وزارت جهاد‬
‫کشاورزي بود در‬
‫کشاورزي که بايد ستون اصلي اجراي سياست‌هاي اقتصاد‬
‫مقاومتي مدنظر مقام معظم رهبري باشد اجرا شود‪ .‬بدون‬
‫شکاجرايسياست‌هاياقتصادمقاومتيدربخشکشاورزي‬
‫که در سال‌هاي‬ ‫بدون همراهي کامل تشکل‌هاي کشاورزي در استان‌ها به‬
‫اخير با چالش‌ها‬ ‫موفقيت مطلوب نخواهد رسيد‪».‬‬
‫و مشکالت‬ ‫هم‌اکنون وزارت حجتي هفت ماهه ش��ده و کشاورزان‬
‫بسياري رو‌به‌رو‬ ‫اتفاقاتي را تجربه کردند که نمي‌توان از آن گذشت هر چند‬
‫بوده است به‬ ‫اين مدت زمان زيادي براي بررسي و قضاوت عملکرد نيست‬
‫هر روي چشم‬ ‫اما طي همين مدت اتفاقات زيادي افتاده که نمي‌توان به‬
‫کشاورزان زيادي‬ ‫سادگي از کنار آن گذشت‪.‬‬
‫به تصميمات او‬ ‫وزيرکشاورزي هنوز از راه نرسيده به دنبال پس گرفتن‬
‫دوخته شده و‬ ‫کاخ شيش��ه‌اي اس��ت و درهمين راستا توانسته موافقت‬
‫دلسوزان اين‬ ‫رييس‌جمهور را هم جلب کند‪.‬‬
‫بخشمنتظر‬ ‫در دول��ت دهم و همزمان با روي کارآمدن خليليان به‬
‫اجراي وعده‌هاي‬ ‫عنوان وزير جهاد کشاورزي شايعات مربوط به انتقال اين‬
‫او هستند البته‬ ‫وزارتخانه به خارج از تهران و فروش اين ساختمان پرخاطره‬
‫اگر وزير از الک‬
‫و زيبا قوت گرفت‪.‬‬
‫دفاعي خود بيرون‬
‫البته در آن زمان خليليان به طور ضمني موضوع انتقال‬
‫بيايد‬
‫وزارتخانه را تاييد کرد اما مبحث فروش ساختمان شيشه‌اي‬
‫به شدت مورد تکذيب وي قرار گرفت‪ .‬ساختمان فوق در اوايل‬
‫سال‪ 90‬تخليه شد اما همواره اين سوال مطرح بود که عاقبت‬
‫اين ساختمان نصيب چه کسي خواهد شد که در نهايت پس‬
‫از دوبار مزايده ناموفق‪ ،‬قوه قضایيه مالک آن شد‪.‬‬
‫يکي از مهم‌ترين موضوعاتي که همواره کارشناسان‬
‫(و حتي اسکندري پرحاشيه وزير سابق جهادکشاورزي‬
‫در دولت نهم هم به آن اشاره کرد) بر آن تاکيد دارند اجراي‬
‫قوانين مصوب اما معطل مانده بخش کشاورزي مانند قانون‬
‫افزايش بهره‌وري‪ ،‬قانون نظام جامع صنفي و از همه مهم‌تر‬
‫قان��ون انتزاع وظايف بازرگاني بخش کش��اورزي از وزارت‬
‫صنعت‪ ،‬معدن و تجارت اس��ت که در مديريت‌هاي قبلي‬
‫مورد بي‌مهري قرار گرفته است‪.‬‬
‫وزي��ر جهاد کش��اورزي در مورد اجراي قان��ون انتزاع‬
‫هم تا حدي توانس��ت اجازه اج��راي اين قانون را بگيرد او‬
‫پاي استعفاي خود را به ميان کشيد تا باالخره اين قانون‬
‫بهمن‌ماه ابالغ شد‪.‬‬
‫برف بهمن‌ماه کار را براي وزير س��خت کرد و خسارت‬
‫زيادي به کشاورزان وارد کرد اما حجتي قول و قرار‌هايي را‬
‫به کشاورزان خسارت ديده داده است اما درست در اولين‬
‫روزهاي بهمن تنظيم بازار شب عيد بر عهده وزارت کشاورزي‬

‫آغاز توفاني و پايان ابري سهامداران در تاالر شيشه‌اي‬
‫تاريخ��ي بزرگ دس��ت پيدا ك��رد و غوغايي را در‬
‫س��طح بازارهاي مالي كش��ور بر پا كرد و باعث شد‬
‫تا نگاه‌ها به اين نهاد مالي س��رمايه پذير‪ ،‬در حالي‬
‫كه بازارهاي موازي در ركود كامل به سر مي‌بردند‪،‬‬
‫در س��طح جامعه و حتي مردم كوچه و بازار تغيير‬
‫پيدا كند‪.‬در اين روز به دليل پش��توانه رش��د‌هاي‬
‫قبلي و اميد به آينده بازار‪ ،‬ش��اخص كل معامالت‬
‫كه هميشه نمايانگر وضعيت كلي بازار اوراق بهادار‬
‫كشور اس��ت از مرز ‪60‬هزار واحد هم گذر كرد كه‬
‫اين رقم تاريخي‌ترين رشد در حيات نزديك به نيم‬
‫قرن تاالر حافظ بود‪.‬اين روز را بايد سكوي پرش‌هاي‬
‫غير قابل تصور ماه‌هاي بعدي بناميم چرا‌كه بر همين‬
‫مبنا در ماه‌هاي بعدي بورس ركوردهايي را بر جاي‬
‫گذاشت كه همه چشم‌ها را خيره كرد‪.‬‬
‫„ „ غوغاي سهامداران در تاالر‬
‫در همين حال تثبيت اوضاع سياسي‪ ،‬اقتصادي در‬
‫سطح داخلي و بين‌المللي از يك‌سو و به توافق رسيدن‬
‫ايران و غرب بر سر مساله هسته‌اي كه ملزم شدند آن‬
‫را در قالب يك سلسله گفت‌وگوهاي تعريف شده در‬
‫زمان‌هاي مشخص به سرانجام برسانند نيز به خوبي‬
‫بورس و سهامداران را از نگراني‌هاي موجود دور كرده‬
‫بود و يك اطمينان مضاعف را شكل داد‪ .‬بر همين مبنا‪،‬‬
‫صنايع بزرگ بورس نيز با پيش‌بيني س��ودهاي خود‬
‫وسوسه بيشتري را براي سهامداران خود به وجود آوردند‬
‫تا سهم بزرگي را در بزرگ شدن معامالت بورس بازي‬
‫بورس‬
‫همه آنچه در بورس ‪ 92‬گذشت‬
‫بيشتر سهم‌ها روبه‌رو مي‌شد‪ .‬در نهايت انتخاب حسن‬
‫روحاني به رياست‌جمهوري براي بورس پاياني بود بر‬ ‫اميدها از آن جايي‬
‫همه نگراني‌هايي كه از قبل وجود داشت‪ .‬اميدها از آن‬ ‫شكل گرفت كه‬
‫جايي شكل گرفت كه تيم اقتصادي و نگاه دولت چه‬ ‫تيم اقتصادي و‬
‫قبل از برگزاري انتخابات كه حتي به بازديد نعمت زاده به‬ ‫نگاه دولت چه‬
‫برنامه‌هاي جديد به شكل‌گيري فضاي تازه‌تري منتهي‬
‫قبل از برگزاري‬
‫عنوان نماينده ويژه روحاني از تاالر حافظ منتهي شد و‬
‫انتخابات كه حتي‬
‫چه بعد از آن كه حداقل در ظاهر از سياست‌هاي اجرايي‬ ‫به بازديد‬
‫بورس حمايت به عمل آمد‪ ،‬جوي پر از اميد و شكوفايي‬ ‫نعمت زاده به‬
‫را براي بورس و سهامدارانش نويد مي‌داد‪.‬‬ ‫عنوان نماينده‬
‫„ „ تحويل شاخص ‪ 46‬هزار واحدي به روحاني‬ ‫ويژه روحاني‬
‫دولت محمود احمدي نژاد بورس را با ش��اخص‬ ‫از تاالر حافظ‬
‫‪ 46‬هزار واحد تحويل دولت حسن روحاني داد‪ ،‬آن‬ ‫منتهي شد و چه‬
‫بعد از آن كه‬
‫هم در روزهايي كه س��هامداران در انتظار روش��ن‬
‫حداقل در ظاهر‬
‫ش��دن تكليف انتخابات رياست جمهوري بودند و‬ ‫از سياست‌هاي‬
‫نگاه بلند مدت خود براي خريد و فروش س��هم‌ها‬ ‫اجرايي بورس‬
‫به بعد از روش��ن ش��دن صندلي رياست جمهوري‬ ‫حمايت به عمل‬
‫موكول كردند‪.‬دقيقا از همان روزهاي ابتدايي رشد‬ ‫آمد‪ ،‬جوي پر از‬
‫بورس آغاز ش��د و در بازه زماني يك ماهه ابتدايي‬ ‫اميد و شكوفايي‬
‫يعني دقيقا در ‪ 25‬تير‌ماه‪ ،‬شاخص كل معامالت به‬ ‫را براي بورس‬
‫مرز ‪54‬هزار واحد نزديك شد و مشخص شد هيجان‬ ‫و سهامدارانش‬
‫براساس رويدادهاي جاري براي معامالت خود هستند‌‪.‬‬
‫نويد مي‌داد‬
‫و طراوت در بورس حرف اول را مي‌زند‪.‬رشد ‪9‬هزار‬
‫واحدي محركي ش��د براي صعودهاي آينده بازاري‬
‫كه تا مدت‌ها بر سر زبان‌ها مي‌چرخيد‪.‬اوضاع هر روز‬
‫ب��راي بورس رويايي‌تر از روز قبل به پيش مي‌رفت‬
‫به طوري كه روز ‪ 28‬مرداد‌ماه بورس به يك ركورد‬
‫‪40‬‬
‫هادي مومني‪ -‬معموال در همه كشورها تغيير و‬
‫تحولدرسطوحمديريتارشدهمانندرياست‌جمهوري‬
‫با گشايش‌هاي تازه‌تري همراه خواهد شد چراكه تكميل‬
‫سياس��ت‌هاي اقتصادي و سياس��ي پيشين و اجراي‬
‫مي‌شود و از يك سو اميد به شكل‌‌گيري فضاي جديد‬
‫اقتصادي و از سويي ديگر تغيير ديدگاه در سطح نخست‬
‫اجرايي باعث مي‌شود تا بازارهاي مالي تحت تاثير قرار‬
‫گيرند‪.‬در اين ميان بازارهاي پوياي كشور ما نيز از اين‬
‫قاعده مستثنا نيستند‪ ،‬به همين خاطر است كه بورس‬
‫بر خالف ساير بازارهاي موازي همانند ارز و سكه كه با‬
‫ريزشقابل‌توجهيپسازانتخابدولتجديدهمراهشد‬
‫ویژه نامه‬
‫و با شادابي و طراوت خاصي معامالت خود را از همان‬
‫ابتدا آغاز كرد‪ .‬واكنش سهامداران تاالر به تحوالت جاري‬
‫سياسي در كشور از همان روزهاي خرداد‌ماه قابل تحليل‬
‫بود به طوري كه يك روز قبل از انتخابات وقتي معامالت‬
‫در تاالر شيش��ه‌اي آغاز شد از همان ابتدا چشم‌هاي‬
‫هيجان‌زده و زمزمه معامله‌گران به خوبي نشان مي‌داد‬
‫سهامداران منتظر اخبار انتخابات و تعيين استراتژي تازه‬
‫دقيقا به همين خاطر بود كه هر ساعت كه از معامالت‬
‫سهم‌ها مي‌گذشت‪ ،‬شاخص ب ‌ه طرز شگفت‌انگيزي با‬
‫صعودهاي خود كه به‌طور ميانگين كمتر از ‪ 200‬واحد‬
‫نبود مرزهاي جديدي را در مي‌نورديد‌‪ .‬در مقابل‪ ،‬تابلوي‬
‫قرمز نيز هر بار كه به روزرساني مي‌شد با افزايش قيمت‬

‫كنند‪ .‬اين سيستم در ميدان عملياتي بورس تنها چند‬
‫روز جواب داد و پس از آن با واكنش منفي سهامداران به‬
‫خصوص حقوقي‌هاي بزرگ بازار سهام مواجه شد چرا‌كه‬
‫عمالدستاينگونه سهامدارانبسياربسته‌ترازقبل شده‬
‫بود و تنها ‪ 30‬دقيقه ميدان بازي با س��هم‌ها آن هم در‬
‫نيم ساعت پاياني معامالت بورس نمي‌توانست براي آنها‬
‫خوشايند باشد‪ .‬اين تحوالت در مجموع تا نيمه اسفندماه‬
‫ش��اخص بورس را به ‪87‬هزار واحد هم كشانده است و‬
‫معلوم نيست عاقبت سهامداران در اين بازار حداقل تا‬
‫پايان سال به كجا ختم خواهد شد‪.‬‬
‫„ „ سال بحران يا خوشبختي در راه است‬
‫براي سال آينده بازار بورس‪ ،‬مديران و سهامداران آن‬
‫از هم‌اكنون هش��دارها و اعالن خطرهاي زيادي وجود‬
‫دارد‪ ،‬از افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي گرفته تا اجراي‬
‫فاز دوم هدفمندي در سطح كالن‪ .‬از سويي ديگر روشن‬
‫نبودن سيستم اجرايي بورس براي سال آينده كه آيا باز‬
‫هم محدوديت‌هاي معامالتي ادامه پيدا مي‌كند يا خير‬
‫شود‪ .‬اما نرخ اوليه‬
‫خود يك بحران بزرگ را شكل خواهد داد كه پالس‌هاي‬
‫مبهمي را به بازار سهام مخابره مي‌كند‪ .‬در اين بين نگاه‬
‫تقريبا بي‌تفاوت دولت به بورس كه از حرف زدن فراتر‬
‫نمي‌رود و در عمل آنچه در اليحه بودجه نيز ديديم كه‬
‫نمايان كرد دولت جمع‌آوري نقدينگي برايش مهم‌تر از‬
‫تقويت بورس اس��ت مشخص مي‌كند كه از هم‌اكنون‬
‫بورس مستعد وارد شدن به بحراني بزرگ در سال ‪93‬‬
‫و غرق ش��دن در ريزش‌هاست‪ .‬در همين حال مديران‬
‫بورس هم كه نمي‌توانند با تحت فشار گذاشتن دولت‬
‫مبني بر حمايت‌هاي واقع‌گرايانه اين بازار را تقويت كنند‬
‫نيز مزيد بر علت شده تا اين نهاد همچنان غريبانه در‬
‫فضاي اقتصادي كش��ور روزگار خود را بگذراند حتي با‬
‫زيان سهامداراني كه بزرگ‌ترين گناه آنان وارد شدن به‬
‫تاالر شيشه‌اي است‪ .‬به هر حال بايد كمي صبر كنيم و‬
‫‪41‬‬ ‫منتظر حركت بورس در ماه‌هاي ابتدايي سال ‪ 93‬بمانيم‬
‫تا دقيقا بتوان تحليل جامع‌تري از تحوالت بورس در سال‬
‫آينده ارايه كنيم‪.‬‬
‫ویژه نامه‬
‫بورس‬
‫بيش از ‪ 10‬هزار واحد ش��اخص كل معامالت بورس‬
‫عقب‌نش��يني كرد و به محدوده ‪ 79‬ه��زار واحد وارد‬
‫فشار بزرگي كه‬
‫از سوي دولت و‬
‫شد‪ .‬هر روز كه مي‌گذشت بر نگراني‌ها افزوده مي‌شد‪.‬‬
‫مجلس به بورس‬ ‫در نقط��ه مقابل دولت و مديران بورس در يك انفعال‬
‫به دليل مفاد‬ ‫تعجب‌برانگيز فقط نظاره گر بودند به طوري كه گويي‬
‫اليحه بودجه سال‬ ‫اين همان بورس��ي نبود كه براي اعالم آمارهاي آن از‬
‫‪ 93‬وارد شد تير‬ ‫يكديگر سبقت مي‌گرفتند‪ .‬در اين زمان شايعات زيادي‬
‫خالصي بود بر پيكر‬ ‫در بورس شكل گرفت‪ ،‬از تغيير مديران ارشد اين بازار‬
‫سهامداراني كه‬ ‫گرفته تا اجماع بزرگان براي بحران سازي كه البته هيچ‬
‫در انتظار بودند‬
‫يك در واقعيت رنگ حقيقت به خود نگرفت‪.‬‬
‫تا نرخ خوراك‬
‫پتروشيمي‌ها و‬ ‫„ „ تير خالص دولت به سهامداران‬
‫نرخ بهره‌مالكانه‬ ‫در س��ويي ديگر فش��ار بزرگي كه از سوي دولت و‬
‫اعداد معقولي‬ ‫مجل��س به بورس به دليل مفاد اليحه بودجه س��ال‬
‫باشد تا به‬ ‫‪ 93‬وارد شد تير خالصي بود بر پيكر سهامداراني كه‬
‫سوددهي‬ ‫در انتظ��ار بودند تا نرخ خوراك پتروش��يمي‌ها و نرخ‬
‫بيشتر اين گونه‬ ‫بهره‌مالكانه اعداد معقولي باشد تا به سوددهي بيشتر‬
‫شركت‌هامنتهي‬
‫اين گونه شركت‌ها منتهي شود‪ .‬اما نرخ اوليه ‪ 15‬سنت‬
‫‪ 15‬سنت براي‬
‫ب��راي نرخ خوراك و ‪ 30‬درصد بهره مالكانه در نقطه‬
‫نرخ خوراك و‬ ‫مقابل جو بورس را بيشتر از قبل ملتهب كرد و كار به‬
‫‪ 30‬درصد بهره‬ ‫اعتراض‌هاي خياباني سهامداران و البته نامه‌نگاري‌هاي‬
‫مالكانه در نقطه‬ ‫گسترده با مقامات كشيده شد‪ .‬اين فشارها شايد باعث‬
‫مقابل جو بورس‬ ‫شد تا دولت در نهايت با دو سنت كاهش در نرخ خوراك‬
‫را بيشتر از قبل‬ ‫با ‪ 13‬سنت سعي كند كه نه سيخ بسوزد نه كباب‪ ،‬اما‬
‫ملتهب كرد و كار‬ ‫بورس با كاهش‌هاي ادام ‌هدار خود كار را به جايي كشاند‬
‫به اعتراض‌هاي‬
‫كه وزير اقتصاد در اصل مجبور به حمايت‌هايي هر چند‬
‫خياباني‬
‫سهامداران و البته‬ ‫ظاهري شود كه البته اين ترفند هم كارساز نشد‪.‬‬
‫نامه‌نگاري‌هاي‬ ‫„ „ از صبحانه نافرجام تا تغيير ضوابط معامالتي‬
‫گسترده با مقامات‬ ‫افزون بر اين ائتالف ‪ 50‬حقوقي بزرگ بورس براي‬
‫كشيده شد‬ ‫حماي��ت از بورس هم به نتيج��ه‌اي جز خوردن يك‬
‫صبحانه دس��ته‌جمعي منتهي نشد تا باالخره در يك‬ ‫چه در نشس��ت‌هاي ‪ 5+1‬غرب و ايران پيشرفت‌هاي‬
‫اقدام پيش‌بيني نشده مديران بورس خود وارد ميدان‬
‫شدند تا با اعمال محدوديت‌هايي در سيستم معامالت‬
‫جلوي فشار صف‌هاي خريد و فروش سهم‌ها را بگيرند‬ ‫بورس و شاخص كل از روز ‪ 16‬دي‌ماه آغاز و تا روزهاي‬
‫تا شايد بتوانند از ريزش‌هاي ادامه‌دار بورس جلوگيري‬
‫كنند‪ .‬روند رو به رشد بورس همچنان ادامه پيدا كرد به‬
‫طوري كه در سه ماهه سوم سال و در فصل پاييز قيمت‬
‫سهم‌ها در كنار رشد شاخص‌ها روزانه ادامه پيدا مي‌كرد و‬
‫هر از چندي با افتي نامحسوس فعاالن و بورس‌‌بازان را در‬
‫تاالر‌هاي شيشه‌اي نگه مي‌داشت‪ .‬در اين روزها از دولت‬
‫تا مديران بورسي با ژست فرماندهان پيروز نبردهاي‬
‫بزرگ هر از گاهي يا در رس��انه‌هاي مشغول ارايه آمار‬
‫فتوحات خود بودند يا به عنوان يك كارنامه درخشان در‬
‫مجامع داخلي و خارجي اقتصادي بورس را يك ويترين‬
‫اقتصادي مناسب بر مبناي عددهاي شاخص كه فقط به‬
‫باال حركت مي‌كردند به ديگران نشان مي‌دادند‪ .‬اوضاع‬
‫دراواخر پاييز آنقدر شگفت‌انگيز شد كه نماگر به باالتر‬
‫از ‪85‬هزار واحد هم رسيد‪ .‬از آن روز به بعد كارشناسان‬
‫و منتقدان بزرگ بورسي و اقتصادي زمزمه‌هايي مبني‬
‫بر اينكه بورس به س��مت شكل‌گيري حباب به پيش‬
‫مي‌رود را مطرح كردند اما از اين‌س��و دولت و مديران‬
‫بورسي تمام قد به دفاع از رشدهاي معامالتي و قيمت‬
‫سهم‌ها مي‌پرداختند‪.‬‬
‫„ „ اتفاق بزرگ در زمستان‬
‫تحوالت و فرآيند رو به رشد بورس همچنان ادامه‬
‫پيدا كرد و حتي در‪ 15‬دي‌ماه شاخص بورس به باالترين‬
‫رقم از تاريخ شكل‌گيري تا به امروز خود رسيد‪ .‬در اين‬
‫روز نماگر به عدد ‪ 89‬هزار و ‪ 500‬واحد رسيد‪ .‬اين عدد‬
‫خود زمينه ساز يك اتفاق بزرگ در زمستان براي بورس‬
‫و سهامدارانش شد‪ .‬در حالي كه همگان منتظر رسيدن‬
‫شاخص به عدد رويايي ‪ 90‬هزار واحد بودن ‌د به يكباره‬
‫ورق بورس برگش��ت و همه چيز زير و رو شد‪ .‬اين در‬
‫حالي بود كه در مناسبات سياسي خارجي ايران و دنياي‬
‫بيرون چه در زمينه‌هاي برقراري روابط تازه دوجانبه و‬
‫بزرگي ش��كل گرفته بود و در ديگر سو حتي فاز دوم‬
‫هدفمندي نيز به مرحله اجرايي نرسيد اما ريزش‌هاي‬
‫ت به طوري كه در زمان يك ماهه‬ ‫آخر سال ادامه ياف ‌‬

‫„ „ با اين اوصاف‪ ،‬چه عواملي بر بهبود وضعيت‬
‫مطالبات معوق اثرگذار است؟‬
‫نسخ ‌ه ای براي درد معوقات بانکی‬
‫اول بايد دو سه شاخص را بانک مرکزي درست‬
‫کند؛ يکي يکسان‌س��ازي نرخ ارز و آزادسازي نرخ‬
‫ارز اس��ت و بعدي منطقي کردن نرخ س��ود بانکي‬
‫مي‌باشد اين در حالي است که کنترل و نظارت بر‬
‫عمليات بانکي نيز بايد افزايش يابد‪ .‬اين سه مقوله‬
‫باعث مي‌شود که در نظام بانکي به نظم مالي دست‬
‫پيدا کنيم و رانت از بين برود و رقابت صحيح شود‬
‫تا کس��ي متضرر نش��ود‪ .‬اما ايجاد ساختار نظارتي‬
‫در بانک‌ها‪ ،‬يعن��ي اينکه بانک‌ها کنترل داخلي را‬
‫کارآمدتر کنند و بانک مرکزي نيز بر سيستم‌هاي‬
‫حسابرسي و کنترل‌هاي داخلي بانک‌ها نظارت کند‪.‬‬
‫در واقع نظارت صحيح بر به‌کارگيري دستورالعمل‌ها‬
‫و رعايت مقررات بانک مرکزي‪ ،‬افزايش سطح دانايي‬
‫بانک‌ها و شايسته‌ساالري در انتصابات بانکي مي‌تواند‬
‫معوقات بانکي را کاهش دهد‪.‬‬
‫„ „ آي�ا اس�تقالل بانک مرک�زي مي‌تواند بر‬
‫وضعيت معوقات بانکي اثر گذار باشد؟‬
‫اگر بخواهيم اقتصاد خوب داشته باشيم‪ ،‬صددرصد‬
‫بايد بانک مرکزي مستقل و بي‌طرف کار کند ضمن‬
‫اينکه اولين کسي که از منافع استقالل بانک مرکزي‬
‫برخوردار مي‌شود خود دولت است‪ .‬نظم مالي و اقتدار‬
‫پول ملي نتيجه استقالل بانک مرکزي است‪ .‬در واقع‬
‫اين استقالل قدرت خريد پول ملي را افزايش مي‌دهد‬
‫بنابراين از محل تورم زياني متوجه مردم نمي‌شود‪ .‬با‬
‫اين حال اس��تقالل بانک مرکزي مقوله پيچيده‌اي‬
‫اس��ت کمااينکه در تمام دنيا استقالل صددرصدي‬
‫بانک مرکزي بر قرار نيست با اين وجود بانک مرکزي‬
‫در کشور‌ها يک اقتدار منطقي دارد که اين موضوع در‬
‫بهبود وضعيت مطالبات نيز اثرگذار است‪.‬‬
‫„ „ چقدر نظ�ام بانکداري اسلامي در بحث‬
‫کاه�ش معوقات بانکي کارآمد اس�ت؟ ضمن‬
‫اينکه اين نوع بانکداري در نظام بانکي کشور‬
‫چه جايگاهي دارد؟‬
‫اول بايد گفت که هنوز با بانکداري اسالمي فاصله‬
‫داريم‪ .‬با اين حال بانکداري فعلي کشور بانکداري بدون‬
‫ربا اس��ت هر چند در بانکداري اس�لامي نيز يکي از‬
‫پارامتر‌هاي مهم حذف رباست‪ .‬اما تفاوت در نظام فعلي‬
‫بانکي با بانکداري اسالمي اين است که در بانکداري‬
‫اسالمي پارامترهاي ديگري نيز وجود دارد‪ ،‬از جمله‬
‫اينکه قرارداد بر مبناي مشارکت در سود و زيان بسته‬
‫مي‌شود‪ .‬در واقع در بانکداري اسالمي شرايط اقتصادي‬
‫و تغييراتي که خارج از اراده طرف قرارداد باشد مدنظر‬
‫قرار مي‌گيرد‪ .‬فرض��ا افزايش نرخ ارز‪ ،‬قطعا بر قدرت‬
‫بازپرداخت طرف قرارداد تاثيرگذاراستهمچنين وضع‬
‫ماليات‌ها يا محدوديت‌هاي ديگر يا تورم لجام‌گسيخته‬
‫بنابراين اين موارد در بانکداري اسالمي موردتوجه قرار‬
‫مي‌گيرد اما در بانکداري بدون ربا اين‌گونه مالحظات‬
‫مطرح نيست و قرارداد‌هايي نوشته مي‌شود که تمامي‬
‫خس��ارات و هزينه‌ها را با ش��رط خارج الزم متوجه‬
‫يداند نه بانک‪ .‬به عبارتي در بانکداري اسالمي‬ ‫شريک م ‌‬
‫واقعيت‌هاي تجارت‪ ،‬اقتصاد و شرايط حاکم بر کشور‬
‫دخالت داده مي‌شود اما بانکداري بدون ربا همه تالشش‬
‫اين است که تسهيالت ربوي نباشد‪ ،‬يعني قرض ندهد‬
‫و اضافه بگيرد همچنين تالش مي‌کند براي امر تجاري‬
‫و اقتصادي سپرده مردمي را با رابطه واسطه به دست‬
‫تسهيالت گيرنده‌ها برساند اين در حالي است که اگر بر‬
‫مبناي مشارکت در سود و زيان و واقعيت‌هاي اقتصادي‬
‫(نگاه بانکداري اسالمي) تسهيالت پرداخت شود‪ ،‬بانک‬
‫هم سودبيشتري از محل توسعهپروژهبهدست مي‌آورد‬
‫و هم کمک مي‌کند به تس��هيالت‌گيرنده در جبران‬
‫زيانش‪ ،‬به اين ترتيب که تسهيالت به بدهکارکمک‬
‫مي کند تا زيان قبلي جبران شود يا بدهي را تقسيط‬
‫مي‌کند تا وام‌گيرنده به طور کلي از باز پرداخت باز نماند‬
‫و رشد معوقات بانکي را شاهد نباشيم‪.‬‬
‫در گفت و گو با سيدبهاء الدين حسيني‌هاشمي مطرح شد ؛‬
‫„ „ رابطه بدهي دولت به بانک مرکزي با رشد‬
‫معوقات چيست‪ .‬در اين زمينه چه بر سر نظام‬
‫بانکيآمد؟‬
‫بايد يادآور شد که بانک‌ها از دولت طلبکارند چراکه‬
‫بعضاشرکت‌هايدولتيوخوددولتازبانک‌هاتسهيالت‬
‫مي‌گيرند و در باز پرداخت آن تعجيل نمي‌کنند تا جايي‬
‫که رقم بدهي به بيش از ‪ 74‬هزار ميليارد تومان رسيده‬
‫است‪ .‬اين موضوع به بدهي بانک‌ها به بانک مرکزي نيز‬
‫دامن مي‌زند چراکه يکي از داليل بدهي بانک‌ها به بانک‬
‫مرکزيافزايشمعوقاتبانکياست‪.‬درپيرشدمعوقات‪،‬‬
‫بانک‌ها باکسري نقدينگي مواجه مي‌شوند و ريسک و‬
‫خطرنقدينگيبرايشاندوچندانمي‌شودبنابرايناضافه‬
‫برداش��ت بانک‌ها از اتاق پاياپاي در بانک مرکزي رقم‬
‫مي‌خورد چراکه بانک مرکزي مسوول تسويه مطالبات‬
‫در روابط بانکي است‪ .‬اگر بانکي نتواند چک‌هايي را که در‬
‫وجه مشتريان کشيده جبران کند‪ ،‬بانک مرکزي به‌جاي‬
‫آن بدهي را تسويه مي‌کند و در نهايت بانک مورد نظر به‬
‫اين نهاد پولي و مالي بدهکار مي‌شود‪ .‬البته طبق آخرين‬
‫آمار‌هاي بانک مرکزي وضع اضافه برداشت‌ها تقريبا دارد‬
‫به يک حالت منطقي مي‌رسد‪ .‬اما بعضا منابع برداشت‬
‫شده توسط بانک‌ها از بانک مرکزي حدود‪ 85‬درصد کل‬
‫منابعآنهانزدبانکمرکزيبودهاستکهخالصمطالبات‬
‫بانک مرکزي از بانک‌ها را باال برد‪ .‬اين مقوله به عنوان‬
‫پول جديد و پر قدرت در سيستم بانکي نيز به حساب‬
‫مي‌آيد و در نهايت نقدينگي را در اقتصاد باال مي‌برد و‬
‫افزايش نقدينگي نيز منجر به افزايش تورم مي‌شود و‬
‫همان‌طور که اشاره شد‪ ،‬رشد تورم يکي از عوامل رشد‬
‫معوقات بانکي محسوب مي‌شود‪.‬‬
‫بانک‬
‫صغری عباس‌ن�ژاد ‪ -‬آخرين گ��زارش بانك‬
‫مركزي حاکي است که حجم مطالبات معوق بانکي‬
‫تا مهرماه سال گذش��ته به ‪ 70‬هزار ميليارد تومان‬
‫رسيد‪ ،‬اين در حالي است که در کنار نگراني از بابت‬
‫اين حجم معوقات بانکي بايد ديد ريشه اين معضل‬
‫کجاست و چه چيزي موجب ايجاد مطالبات معوق و‬
‫انباشتهشدنآنمي‌شود؟داليلشكل‌گيريمطالبات‬
‫معوق را مي‌توان به علل اقتصادي‪ ،‬علل سياستي و‬
‫علل خارج از نظارت سيستم بانكي تقسيم كرد‪ .‬اما در‬
‫گفت‌وگوباسيدبها‌ءالدينحسيني‌هاشمي‪،‬کارشناس‬
‫اقتصادي و بانکي عواملي كه در شكل‌گيري مطالبات‬
‫معوق در بانك‌ها تاثيرگذارند را از دو بعد درون‌سازماني‬
‫وبرون‌سازمانيموردبررسيقرارداديم‪.‬حسينيدراين‬
‫گفت‌وگو اظهار کرد که عوامل درون سازماني بيشتر‬
‫ريش��ه در ضعف نظارتي و ارزيابي مشتريان دارد اما‬
‫در مورد عوامل برون‌س��ازماني بيشترين تاکيد اين‬
‫کارشناس اقتصادي بر نقش عدم تناسب نرخ بانکي‬
‫با تورم لجام‌گسيخته در رشد معوقات است اين در‬
‫حالياستکهحسيني‌هاشمينسخه‌ايبرايکاهش‬
‫معوقات بانکي پيچيد که يکي از داروهاي پيشگيرانه‬
‫در آن برقراري نظام بانکداري اسالمي است‪ ،‬چراکه‬
‫بانکداري اس�لامي مي‌تواند جلوي معوقات را از راه‬
‫تعاملبانک‌هاباتوليدبگيردتابدهکارانبانکيحداقل‬
‫از گروه توليد از ديون خود نسبت به نظام بانکي شانه‬
‫خالي نکنند‪ .‬شرح اين گفت‌وگو را مي‌خوانيد‪:‬‬
‫„ „ به نظر شما داليل رشد معوقات طي چند‬
‫سال گذشته چه بود؟‬
‫يکي از داليل مهم معوقات بانکي شرايط اقتصادي‬
‫اس��ت که به تبع آن عدم تعيين نرخ سود منطقي‬
‫براي تس��هيالت نیز معوقات را بيشتر کرد چراکه‬
‫نرخ سود بانکي با نرخ تورم اختالف فاحشي داشت‪.‬‬
‫کما اينکه گيرنده‌هاي تسهيالت در مقابل نرخ بازار‬
‫هيچ وقت مقرون به صرفه نمي‌بينند که مطالبات‬
‫بانک را برگردانند اما دومين دليل اين است که غالبا‬ ‫‪42‬‬
‫تس��هيالت تکليفي بود چراکه شاهد دخالت‌هاي‬
‫دولت مخصوصا طي هشت سال در اداره امور بانک‌ها‬
‫و در نهايت سياست‌هاي دستوري و سرکوب مالي‬
‫بوديم‪ ،‬به‌طوري ک��ه بانک‌ها در حالت انفعالي قرار‬
‫„ „ عوامل درون‌سيستمي بانک‌ها چه نقشي‬ ‫گرفتند؛ از يک طرف اختيارات الزم براي اداره بانک‬
‫در افزايش معوقات داشت؟‬ ‫يا حق تصميم براي تسهيالت نداشتند از جمله در‬
‫ريس��ک اعتباري بانک‌ها يک��ي از زمينه‌هاي‬ ‫زمينه‌هايي چون طرح‌هاي زودبازده و مسکن مهر‬
‫ضعف درون‌سيستمي نظام بانکي در دامن زدن به‬ ‫و ديگر تس��هيالت تکليفي که در سفرهاي استاني‬
‫معوقات است‪ .‬اين در حالي است که الزمه مديريت‬ ‫تصوي��ب مي‌کردند‪ .‬از طرفي بدهکاران بانک از نوع‬
‫ريسک اعتباري داشتن نظام رتبه‌بندي مشتري و‬ ‫دريافت‌کنندگان تسهيالت تکليفي‪ ،‬در نپرداختن‬
‫اعتبارسنجي است‪.‬‬ ‫مطالبات بانک‌ها از سوي دولت احساس پشتيباني‬
‫همراه با اين نياز بي‌پاس��خ تا حدودي ضعف‬ ‫مي‌کردندوعمومادربرابراعتراضبانک‌هابااينهجمه‬
‫مديريت در بانک‌ها را نيز طي اين س��ال‌ها شاهد‬ ‫جلو مي‌آمدند که بانک‌ها سودجو بوده و مخل توسعه‬
‫بوديم‪ ،‬به طوري که در حال حاضر سطح تخصص‬ ‫اقتصاديهستند‪.‬عاملديگردررشدمعوقاتتحريم‌ها‬
‫به داليل مختلفي به‌خصوص در بانک‌هاي دولتي و‬ ‫و مناقشات بين‌المللي و در نهايت تحريم بانکي بود‪.‬‬
‫بانک‌هاي دولتي خصوصي شده‪ ،‬کاهش پيدا کرده‬ ‫به ويژه اينکه بخش مهمي از اعتبارات بين‌المللي از‬
‫اس��ت چراکه نيرو‌هاي متخصص را يا بازنشسته‬ ‫جمله ريفاينانس و فاينانس از ش��بکه بانکي حذف‬
‫ویژه نامه‬
‫کردن��د يا اينکه اي��ن نيرو‌ها با تمايل خود جذب‬ ‫ش��دند در نتيجه منجر شد که مجموعه بدهکاران‬
‫بخش‌خصوصي شدند‪.‬‬ ‫بانک‌ها از پرداخت تس��هيالت ريالي نيز خودداري‬
‫„ „ ام�روز نظ�ام بانک�ي کش�ور در مقول�ه‬ ‫کنند چراکه عموما منابع ريالي را صرف تامين هزينه‬
‫اعتبارسنجي چه جايگاهي دارد؟‬ ‫ارزي خود کردند‪ .‬در نهايت تورم لجام‌گسيخته بود که‬
‫در تم��ام دنيا اعتبارس��نجي براي اش��خاص‬ ‫رشد معوقات را دوچندان کرد‪ .‬تورم چند سال اخير‪،‬‬
‫حقيقي خيلي ش��فاف و واضح نيست کما اينکه‬ ‫نرخ س��ود بانکي را تبديل به رانت کرد و از آنجا که‬
‫براي اش��خاص حقوقي ش��فافيت اعتبارسنجي‬ ‫نرخ سود بانکي با نرخ بازار فاصله بسيار زياد داشت‪،‬‬
‫ممکن است‪.‬‬ ‫زمينه رانت‌جويي براي بدهکاران بانکي به خصوص‬
‫البته در نظام بانکي کشور تکنيک‌هايي را به کار‬ ‫بدهکاران بزرگ فراهم شد‪ .‬شايد تعداد اين بدهکاران‬
‫مي‌گيرند اما اينکه موسسه يا سازماني با مقبوليت‬ ‫کمتر از يكصد نفر باشد اما همين تعداد بالغ بر ‪50‬‬
‫عامه و بي‌طرف بتواند رتبه‌بندي مشتريان را چه‬ ‫درصد بدهي سيستم بانکي را به خود اختصاص داده‬
‫حقيقي و حقوقي انجام دهد هنوز به صورت جدي و‬ ‫اند‪ .‬البته تورم به برخي تسهيالت گيرندگان چه از‬
‫فعال در نيامده است بنابراين تکنيک‌هاي پرداخت‬ ‫گروه دولتي‪ ،‬نيمه‌دولتي و شرکت‌هاي سرمايه‌گذاري‬
‫تسهيالت هنوز ضعيف اس��ت و اعتبار سنجي و‬ ‫خصوصي آس��يب زده و آنها را در بازپرداخت بدهي‬
‫رتبه‌بندي درست صورت نمي‌گيرد‪.‬‬ ‫بانکي عاجز گذاشته است‪.‬‬

‫همه تدابیر دولت برای مصائب راه و شهر سازی‬
‫تا حد زيادي به كاهش تصادفات شمال كشور منجر‬
‫ش��ود‪ .‬از آن گذشته نگهداري راه‌ها هم بحث خود را‬
‫دارد كه مديران همواره نسبت به كمبود اعتبار براي‬
‫اين امر هش��دار مي‌دهند‪ .‬آنچه بيش از همه ايمني‬
‫‪43‬‬ ‫راه‌هاي كش��ور را تحت تاثير ق��رار مي‌دهد‪ ،‬كاهش‬
‫بودجه عمراني است كه سال به سال هم آب مي‌رود‬
‫و بر شمار پروژه‌هاي نيمه تمام مي‌افزايد‪ .‬آخوندي هم‬
‫بارها نسبت به وضعيت شبكه راه‌هاي كشور ابراز نگراني‬
‫كرده و معتقد است براي برخورداري از يك سيستم‬
‫راهداري در سطح متوسط‪ ،‬ساالنه به پنج هزار ميليارد‬
‫تومان اعتبار نياز داري ‌م اما آنچه ساالنه در اختيار ما قرار‬
‫مي‌گيرد‪ ،‬حدود ‪ ۶۰۰‬ميليارد تومان است‪.‬‬
‫وي مديريت هوشمند شبكه راه‌هاي ايران‪ ،‬توسعه‬
‫صنعت الكترونيك و ورود بخش خصوصي به صنعت‬
‫راهداري را از جمله راه‌هاي افزايش ايمني راه‌ها دانسته‬
‫و به تغيير شرايط كنوني تاكيد دارد‪.‬‬
‫„ „ صنعت ريلي در انتظار تحول‬
‫با توجه به افزايش نرخ سفرهاي هوايي طبيعتا مردم‬
‫ترجيح مي‌دهند سفرهاي زميني و به خصوص ريلي را‬
‫برگزينند اما آن خدماتي كه اكنون در اختيار مسافران‬
‫ویژه نامه‬
‫قرار مي‌گيرد قابل قبول نيست و اين صنعت نيازمند‬
‫رشد در خدمات دهي به مسافران است‪.‬‬
‫راه‌ان��دازي قطارهاي كرج‪ -‬هش��تگرد‪ ،‬راه‌اندازي‬
‫راه‌آهن پرن��د‪ ،‬راه‌اندازي قطار سريع‌الس��ير تهران‪-‬‬
‫اصفهان‪ ،‬برقي‌كردن راه‌آهن تهران‪ -‬مشهد‪ ،‬توليد ريل‬
‫در كشور‪ ،‬دوخطه شدن ‪ 1160‬كيلومتر راه‌آهن و از‬
‫رده خارج كردن واگن‌هاي فرس��وده كشور از جمله‬
‫برنامه‌هاي مهم صنعت ريلي كشور است كه در تمامي‬
‫آنها آنچه بيش از هر موضوعي مدنظر اس��ت‪ ،‬تامين‬
‫بودجه مورد نياز اين پروژه‌هاست‪.‬‬
‫در آخ��ر بايد گفت با توجه به وس��عت حوزه‌هاي‬
‫را‌هو‌شهرسازي ادغام وزارت راه و مسكن هم مشكالت‬
‫را چندين برابر كرده و‌پروژه‌هاي عمراني را در بدترين‬
‫شرايط قرار داده است‪.‬‬
‫راه و شهر سازی‬
‫زيب�ا ورمزياري‪ -‬آخرين روزهاي مرداد بود كه‬
‫عباس آخوندي وزارتخانه را‌هو‌شهرس��ازي را تحويل‬
‫گرفت‌؛ وزارتخانه‌اي توفان زده كه مش��كالت از سر‬
‫و ك��ول آن باال مي‌رف��ت‌؛ وزارتخانه‌اي كه براي حل‬
‫مش��كالتش نيازمند ‪ 10‬وزير و معاون اس��ت و در‬
‫نهاي��ت وزارتخانه‌اي كه براي حل مش��كالت پروژه‬
‫مسكن مهرش ‪ 20‬سال زمان نياز است‌!‬
‫هنگامی‌که وزير جديد بر صندلي صدارت تكيه زد‬
‫و سكان هدايت وزارتخانه را در دست گرفت‪ ،‬ديري‬
‫نپاييد كه متوجه ش��د اوضاع از آنچه فكر مي‌كرده‬
‫است بدتر است اين را مي‌توان از مصاحبه‌هايش به‬
‫راحتي فهميد‪.‬‬
‫وزير جدي��د در اولين انتق��ادش مقابل دوربين‬
‫رس��انه ملي قرار گرفت و از تصميمات اتخاذ ش��ده‬
‫براي بخش مسكن كشور به شدت انتقاد كرد‪ ،‬پس‬
‫از آن براي س��فري به فرودگاه مهرآباد رفته و اعالم‬
‫كرد كه اين فرودگاه باعث شرمندگي است انتقادات‬
‫وزير در اين مباحث خالصه نشده و تا امروز اين روند‬
‫همچنان ادامه دارد زيرا به نظر مي‌رسد آخوندي به‬
‫هر س��و كه مي‌چرخد با نااميدي و انبوه مش��كالت‬
‫مواجه مي‌شود‪.‬‬
‫نام برده شده‌اند اما هنوز سازوكار اجرايي آن تشريح‬ ‫„ „مسكن و مشكالت تمام نشدني‬
‫نش��ده اين موضوعي بود كه بارها مجلس نسبت به‬ ‫شكي نيست كه در بخش مسكن بيش از كنترل‬
‫وزير جديد‬
‫آن انتقاد كرده است‪.‬‬ ‫براي رفع نگراني‬ ‫بازار مقوله مسكن مهر مورد توجه قرار دارد زيرا يك‬
‫„ „ صنعت هوايي در انديشه سود بيشتر‬ ‫متقاضيانمسكن‬ ‫سر اين پروژه مردمي قرار دارند كه سال‌ها در انتظار‬
‫بخش صنعت هوايي كشور هم در گير مشكالت‬ ‫مهر همواره در‬ ‫خانه‌دارش��دن بوده اند و اكنون پس از مدت‌ها توقع‬
‫خود است‌‪ .‬در حالي كه مسافران از نبود خدمات رفاهي‬ ‫مصاحبه‌هايش‬ ‫دارن��د در چهار ديواري كه دولت به آنها وعده داده‬
‫مناسب و كيفيت اندك سفرهاي هوايي گله مي‌كنند‪،‬‬ ‫اعالم كرد كه به‬ ‫زندگي كنند‪.‬‬
‫مديران ايرالين‌ها به دنبال اجراي آزادسازي و متنوع‬ ‫تعهدات دولت‬ ‫ش��ايد اگر عمر دولت قبلي ادام��ه پيدا مي‌كرد‪،‬‬
‫قبل پايبند خواهد‬
‫س��ازي نرخ بليت هس��تند زيرا معتقدند كه صنعت‬ ‫انگيزه بيشتري براي تكميل مسكن مهر وجود داشت‬
‫بود اما مشكالت‬
‫هوايي كشور در شرايط فعلي صد‌درصد ضررده است‪.‬‬ ‫فراوان اين پروژه‬
‫اما متاسفانه با وجود اينكه دولت دهم همواره اعالم‬
‫اينكه آزادس��ازي نرخ س��فرهاي هوايي موجب سود‬ ‫موجب شده تا‬ ‫مي‌كرد قبل از روي كار آمدن دولت جديد پرونده اين‬
‫دهي بيشتر براي ايرالين‌ها مي‌شود‪ ،‬قطعي است اما‬ ‫صداي آخوندي‬ ‫پروژه را خواهد بست اما متقاضيان را در بالتكليفي‬
‫آيا تضميني براي افزايش كيفيت خدمات رساني وجود‬ ‫هم درآيد و به‬ ‫رها كرده و به اميد دولت بعد گذاشت‪ .‬در اين ميان‬
‫دارد‌؟ مديران صنعت هوايي كشور خود بيش از همه‬ ‫صراحت اعالم‬ ‫وزير جديد براي رفع نگراني متقاضيان مسكن مهر‬
‫مي‌دانند كه اين صنعت از لحاظ خدمات دهي در چه‬ ‫كند زمان پايان‬ ‫همواره در مصاحبه‌هايش اعالم كرد كه به تعهدات‬
‫وضعيتي قرار دارد‪.‬‬ ‫مشكالت اين‬ ‫دولت قبل پايبند خواهد بود با این حال مش��كالت‬
‫پروژه در پنج‬
‫وضعيت حاكم موجب شد تا آخوندي در بازديد از‬ ‫فراوان اين پروژه موجب شده تا صداي آخوندي هم‬
‫دولت آينده‬
‫فرودگاه مهرآباد اعالم كند كه اين فرودگاه در شرايط‬ ‫خواهد بود‪ .‬به‬ ‫درآيد و به صراحت اعالم كند زمان پايان مشكالت‬
‫مناس��بي قرار ندارد و باعث شرمندگي است‪ .‬در اين‬ ‫هر جهت اكنون‬ ‫اين پ��روژه در پنج دولت آين��ده خواهد بود‪ .‬به هر‬
‫ميان هواپيماهاي زمين‌گير هم نبايد فراموش شوند‪.‬‬ ‫عالوه بر مشكالت‬ ‫جهت اكنون عالوه بر مشكالت زير‌بنايي و روبنايي‬
‫طبق گفته مس��ووالن در حال حاض��ر حدود ‪105‬‬ ‫زير‌بنايي و روبنايي‬ ‫كه واحدهاي تكميل ش��ده دارد‪ ،‬بسياري از واحدها‬
‫هواپيماي زمين‌گير در كشور وجود دارند كه بايد به‬ ‫كه واحدهاي‬ ‫نيمه كاره مانده و متقاضيان از افزايش قيمت گاه و‬
‫چرخه پرواز بازگردند‪.‬‬ ‫تكميل شده دارد‪،‬‬ ‫بيگاه آن گاليه دارند‪.‬‬
‫بسياري از واحدها‬
‫عب��اس آخوندي هم��واره اعالم مي‌كن��د كه در‬ ‫„ „برنامه‌هاي جديد حوزه مسكن‬
‫نيمه كاره مانده‬
‫لو‌نقل هوايي و در فرايند مديريت مناسب‬ ‫صنعت حم ‌‬ ‫و متقاضيان از‬
‫«پس‌ان��دا ‌ز ‌» مهم‌ترين راه��كار وزير جديد براي‬
‫فرودگاه‌هاي كشور‪ ،‬بايد تامين رفاه‪ ،‬ايمني و امنيت‬ ‫افزايش قيمت‬ ‫خانه‌دار شدن اس��ت زيرا وزير مسكن معتقد است‬
‫شهروندان مورد توجه جدي قرار گيرد‪.‬‬ ‫گاه و بيگاه آن‬ ‫با ش��عار نمي‌توان مردم را خانه دار كرد و طرح‌هاي‬
‫„ „جاده‌هاي كشور آدم مي‌كشند‬ ‫گاليه دارند‬ ‫پيشنهادي اين بخش بايد با بررسي و حساسيت‌هاي‬
‫ساالنه هزاران نفر در جاده‌هاي كشور جان خود را از‬ ‫خاصي ارايه شود‪.‬‬
‫دست مي‌دهند كه مسووليت بخشي از آن به دولت باز‬ ‫ايجاد صندوق س��رمايه‌گذاري مس��كن‪ ،‬مسكن‬
‫مي‌گردد زيرا آنطور كه بايد در اجراي پروژه‌هاي بخش‬ ‫اجتماع��ي و افزايش تس��هيالت مس��كن از جمله‬
‫راه موفق عمل نكرده اس��ت‪ ،‬مصداق آن هم ساخت‬ ‫برنامه‌هاي آخوندي براي كنترل بازار مسكن و خانه‬
‫آزاد راه تهران‪ -‬شمال است كه چندين وزير به خود‬ ‫دار كردن اقش��ار كم‌درآمد جامعه است‪ .‬گرچه اين‬
‫ديده اما به اتمام نرسيده است‌؛ پروژه‌اي كه مي‌تواند‬ ‫برنامه‌ها بارها توسط وزير و معاونانش به عنوان راهكار‬

‫وزير راه و شهرسازي‪:‬‬
‫مسكناجتماعي‬
‫بدون مطالعه اجرا نمي‌شود‬
‫طرح مسكن‬
‫اجتماعي‬
‫توسط تيمي از‬
‫اقتصاددانان‬
‫برجسته كشور به‬
‫همراه كارشناسان‬
‫متخصص حوزه‬
‫مسكن در دست‬
‫تدوين است و‬
‫سال آينده به‬
‫صورت كامل و‬
‫دقيق به اطالع‬
‫مردم مي‌رسد‬
‫شهروندان امتحان شده است و ما تالش داريم با مطالعه‬
‫مدل‌هايمختلفيكمدلمتناسبباساختاراقتصادي‪-‬‬
‫اجتماعي ايران تدوين كنيم‪.‬‬
‫„ „ آيا اين به عن�وان نقطه ضعف دولت يازدهم‬
‫تلقي نمي‌شود كه پس از هفت ماه از آغاز به كار‬
‫دولتهنوزنتوانستهبهمدلصحيحيبرايخانه‌دار‬
‫كردن مردم برسد؟‬
‫در اين خصوص با شما موافق نيستم‪ .‬اين نقطه ضعف‬
‫ما نيست‪ .‬توجه داشته باشيد كه ما در طول هفت ماه‬
‫گذشتهبيكارننشسته‌ايمونسبتبهاينموضوعبي‌تفاوت‬
‫نبوده‌ايم‪ .‬ترجيح ما اين است كه اگر مي‌خواهيم كاري را‬
‫به حداقل‪ 50‬درصد برسد‪ .‬در كشورهاي توسعه‌يافته كه‬
‫آغاز كنيم تمام جوانب آن را بسنجيم ضمن اينكه ما طرح‬
‫جامع مسكن را هم داشته‌ايم كه با بي‌توجهي دولت‌هاي‬
‫قبل به فراموشي سپرده شد و بايد طرح مسكن اجتماعي‬
‫را در همان قالب برنامه‌ريزي شده پيگيري كنيم‪.‬‬
‫„ „ برخي كارشناسان معتقدند ركود بازار مسكن‬
‫درنيمهدومسال‪ 92‬مي‌تواندآرامشپيشازتوفان‬
‫باشد‪ ،‬پيش‌بيني شما براي سال آينده چيست؟‬
‫بااحترامبهنظركارشناسانيكهشماگفتيدبندهچنين‬
‫اعتقادي ندارم‪ .‬رشد قيمت مسكن همطراز با تورم امري‬
‫شد‪ .‬براساس آماري كه بانك مركزي در اختيار ما قرار‬
‫اس��ت كه در اصول اقتصاد پذيرفته شده است بنابراين‬
‫من نمي‌گويم قيمت‌ها را تثبيت مي‌كنيم چراكه اساسا‬
‫به سركوب قيمت و دخالت دولت اعتقادي ندارم به همين‬
‫دليل هم خريد و فروش مسكن مهر را آزاد كرديم‪ .‬ما حق‬
‫نداريم به مردم بگوييم بايد تا ابد در اين خانه زندگي كنيد‪.‬‬
‫با وجود برخي اظهارنظرها كه ادعا مي‌كردند آزادسازي‬
‫خريد و فروش مسكن مهر مي‌تواند قيمت‌ها را به شدت‬
‫افزايش دهد ديديم كه اين اتفاق رخ نداد‪ .‬ما توانستيم‬
‫عرضه مس��كن را با اين اقدام افزايش دهيم‪ .‬براس��اس‬
‫مدل‌هاي علمي اقتصاد وقتي مي‌توانيم عرضه را افزايش‬
‫راه و شهرسازي‬
‫‪44‬‬
‫„ „ يك�ي از عالقه‌مندي‌ه�اي ش�ما موض�وع‬ ‫محمد حس�ین مهرزاد‪« -‬مس��كن مهر سيب‬
‫صندوق‌ه�اي پس‌انداز و س�رمايه‌گذاري درباره‬ ‫گنديده اس��ت‪ .‬دولت‌هاي ديگر ت��ا پنج دوره گرفتار‬
‫بابرداشته‬
‫تسهيالتمسكناست‪.‬آيااينشيوهتسهيالت‌دهي‬ ‫شدن بخشي از‬
‫معضل تامين مس��كن خواهند بود»؛ اينها مهم‌ترين‬
‫پاسخگوينيازمسكناست؟‬ ‫تحريم‌هاي‬ ‫اظهارات وزير راه و شهرس��ازي دولت حسن روحاني‬
‫مطالعات ما نشان مي‌دهد سهم تسهيالت در ايران‬ ‫صورتگرفته‬ ‫است‪ .‬انتقادات بي‌محابا و تند عباس آخوندي به طرح‬
‫براي خريد مسكن از قيمت نهايي آن كمتر از ‪ 15‬درصد‬ ‫توانسته‌ايمتا‬ ‫مسكن مهر ساخته و پرداخته احمدي‌نژاد باعث شده‬
‫است و اين رقم بايد افزايش يابد‪.‬‬ ‫حدودي در تامين‬ ‫تا او به منتقد اول اين طرح در كشور تبديل شود‪ .‬اما‬
‫„ „ در اش�ل جهاني هم آيا به همين شيوه مردم‬ ‫قطعاتموفق‬ ‫آيا قرار اس��ت صرفا به گذشتگان انتقاد شود يا دولت‬
‫صاحبخانهمي‌شوند؟‬ ‫عملكنيم‪،‬اين‬ ‫روحاني براي خانه‌دار كردن مردم برنامه‌اي هم دارد؟‬
‫براساسبرنامهما‪،‬بايدسهمتسهيالتازقيمتمسكن‬ ‫مشكلينيستكه‬ ‫اين مهم‌ترين پرسشي است كه شهروندان از وزارت راه‬
‫حتي در شرايط‬
‫و شهرسازي دارند‪ .‬آخوندي در اين گفت‌وگو پاسخ‌هاي‬
‫تحريمحل‌نشدني‬
‫البته شرايط عادي اقتصادي را مي‌گذرانند اين رقم تا ‪90‬‬ ‫خود را به اين پرسش ارايه مي‌كند‪.‬‬
‫باشد‪ .‬به هر حال‬
‫درصدهممي‌رسد‪.‬بنابراينميانفاصله‪ 15‬درصدفعليما‬ ‫ماايرالين‌هايي‬ ‫„ „ در مجموع�ه اظهاراتي ك�ه پيرامون موضوع‬
‫و ‪ 90‬درصد كشورهاي توسعه‌يافته شكاف بزرگي است‪.‬‬ ‫داريم كه در‬ ‫مسكن داشته‌ايد بحث مسكن اجتماعي را بارها‬
‫„ „ آي�ا پر كردن اين ش�كاف منجر ب�ه افزايش‬ ‫شرايطتحريم‬ ‫مط�رح كرده‌ايد اما نه ش�ما و ن�ه معاونان‌تان در‬
‫نقدينگي و تورم ناشي از آن نمي‌شود؟‬ ‫توانسته‌اند‬ ‫خصوص جزيي�ات اين طرح چيزي نگفته‌اند‪ .‬آيا‬
‫ویژه نامه‬
‫مسلمامهم‌تريندغدغهمامراقبتازافزايشنقدينگي‬ ‫هواپيماهايجوان‬ ‫مردم بايد صرفا به اينكه ش�ما طرحي را در ذهن‬
‫است‪ .‬معضل بزرگي كه مسكن مهر ايجاد كرد همين‬ ‫وارد كشور كنند‪.‬‬ ‫داريد‪،‬اطمينانكنند؟‬
‫افزايش نقدينگي است كه منجر به تورم افسارگسيخته‬ ‫حال ممكن است‬ ‫البته اينطور كه ش��ما مي‌گوييد نيس��ت و ما سعي‬
‫هزينه اين كار‬
‫كرده‌ايم در برخي مقاطع المان‌هاي مدنظر خود را براي‬
‫بيش از شرايط‬
‫داد و آن را به مردم هم گفتيم ‪ 40‬درصد تورم موجود‬ ‫جايگزيني طرح اش��تباه مسكن مهر بيان كنيم‪ .‬خود‬
‫عادي باشد كه آن‬
‫ناشي از افزايش نقدينگي و تزريق پول بدون پشتوانه به‬ ‫همطبيعياست‬ ‫من چندين بار در خصوص ل��زوم پس‌انداز مردم براي‬
‫مسكن مهر است‪ .‬آيا قرار است به قيمت مسكن مهري‬ ‫خانه‌دار شدن اظهاراتي داشته‌ام‪ .‬اما اينكه جزييات دقيق‬
‫كه به لحاظ كيفيت زندگي وضعيت مناسبي ندارد تمام‬ ‫براي طرح مسكن اجتماعي بخواهيد در شرايط فعلي‬
‫ملت دچار تورم باالي‪ 40‬درصدي شوند؟ اگر پاسخ مردم‬ ‫امكان‌پذيرنيست‪.‬‬
‫به اين سوال منفي است كه من تصور مي‌كنم همين‌طور‬ ‫„ „ چرا؟‬
‫باشد بايد براي مسكن چاره ديگري انديشيد‪.‬‬ ‫به اين دليل كه طرح مسكن اجتماعي توسط تيمي از‬
‫„ „ اينچارهديگريكهمي‌فرماييدهمينمسكن‬ ‫اقتصاددانانبرجستهكشوربههمراهكارشناسانمتخصص‬
‫اجتماعياست؟‬ ‫حوزه مسكن در دست تدوين است و سال آينده به صورت‬
‫در دني��ا مدل‌ه��اي متعددي براي خان��ه‌دار كردن‬ ‫كامل و دقيق به اطالع مردم مي‌رسد‪.‬‬
 ‫راه و شهرسازي‬
‫یادداشت‬
‫„ „ امابخشخصوصيآنقدرعملنكردندولتبه‬
‫تعهداتش را ديده كه عمال دچار ياس است‪ .‬ضمن‬
‫پيش‌بيني بازار مسكن ‪93‬‬
‫سايرحوزه‌هاست‪.‬چرابخشخصوصيبايدرغبت‬
‫حس�ام عقبايي* ‪ -‬تهران«قيمت مسكن در‬
‫س��ال ‪ 93‬گران نمي‌شود» اين پيش‌بيني است كه‬
‫مي توان از بازار سال آينده داشت زيرا همان‌طور كه‬
‫روند ثبات قيمت مسكن تا پايان امسال ادامه دارد‬
‫اين روال تا تابس��تان ‪ 93‬همين‌گونه باقي مي‌ماند‬
‫و قيمت مس��كن تا اول تابستان ‪ ۹۳‬هيچ افزايشي‬
‫نخواهد داشت‪ .‬درخصوص زمان خروج از ركود هم‬
‫بايد گفت كه اميدواريم در اواسط فصل تابستان كه‬
‫فصل جابه‌جايي‌هاست شاهد رونق معامالت باشيم‪.‬‬
‫البته به متقاضيان واقعي بازار توصيه مي‌‌ش��ود‬
‫ملك مورد نظر را خريداري كنند زيرا تا پايان سال‬
‫هي��چ اتفاقي در بازار رخ نخواهد داد‪ .‬نكته‌اي كه در‬
‫وضعيت كنوني بازار نبايد فراموش شود پنج عامل‬
‫تاثيرگذار بر قيمت مسكن است؛ تورم يكي از عواملي‬
‫است كه روي قيمت مسكن تاثيرگذار است‪ ،‬دولت‬
‫خوشبينانه اعالم كرده سال آينده تورم به ‪ 25‬درصد‬
‫كاهش مي‌يابد و اميدواريم دولت بتواند تورم را كنترل‬
‫كرده و روي همين عدد بماند‪.‬‬
‫ن��رخ تراكم از جمله عوامل تاثيرگذار اس��ت كه‬
‫ش��هرداري از س��ال آينده افزايش قيمت تراكم را‬
‫اجرايي خواهد كرد كه اين اقدام مطمئنا به افزايش‬
‫قيمت مسكن منجر مي‌ش��ود‪ .‬عامل سوم افزايش‬
‫ص‬
‫دستمزدهاس��ت كه بر اس��اس يكس��ري شاخ ‌‬
‫هرس��ال افزايش پيدا مي‌كند و سال آينده نيز اين‬
‫اتفاق روي خواهد داد‪ .‬قيمت مصالح ساختماني از‬
‫‪45‬‬ ‫جمله آهن‌آالت و سيمان هم در قيمت مسكن تاثير‬
‫مستقيم دارد قطعا قيمت نهاده‌هاي ساختماني در‬
‫سال ‪ 93‬با افزايش مواجه خواهد بود و اين مساله نيز‬
‫در قيمت تمام‌شده مسكن تاثيرگذار خواهد بود‪.‬‬
‫همچنين سياس��ت‌هاي بانكي و افزايش س��ود‬
‫بانك‌ها مي‌تواند روي قيمت‌ها اثرگذار باشد‪ ،‬افزايش‬
‫قيمت حامل‌هاي انرژي در فاز دوم هدفمندي يارانه‌ها‬
‫نيز مي‌تواند تاثير بسزايي بر قيمت‌ها داشته باشد‪.‬‬
‫در آخر بايد بگويم معامالت مسكن در بهمن‌ماه‬
‫سال‌جاري نسبت به ماه‌هاي آذر و دي افزايش يافته‬
‫است اما روند ثبات قيمت مسكن تا پايان سال ‪92‬‬
‫ادامه خواهد داش��ت با اين تف��اوت كه متقاضيان‬
‫مصرفي بازار كه در انتظار كاهش قيمت بودند وارد‬
‫اين بازار شدند‪ .‬مطمئنا در شش ماه سال آينده جهش‬
‫قيمت نخواهيم داشت و از اوايل تابستان شيب ماليم‬
‫افزايش معامالت مشاهده خواهد شد البته برنامه هاي‬
‫احتمالي وزارت راه‌وشهرسازي مي تواند شرايط بازار‬
‫ویژه نامه‬
‫را به كلي تغيير دهد‪.‬‬
‫*رييس اتحاديه مشاوران امالك‬
‫دولت خط آهن بس��ازد‪ .‬ما بايد شرايط را براي حضور‬
‫بخش خصوصي فراهم كنيم‪.‬‬
‫شهري طبقه متوسط چند سال بايد پس‌انداز كند‬
‫اينكهبازگشتسرمايهدرحوزهحمل‌ونقلكمتراز‬
‫كند وارد اين موضوعات شود؟‬ ‫معاش مردم اس��ت‪ .‬كنترل تورم و افزايش قدرت خريد‬
‫اين مش��كلي است كه در گذش��ته وجود داشته و‬
‫اين دولت تالش مي‌كند فضاي كس��ب و كار مناسبي‬
‫فراهم كند تا بخش خصوصي با اطمينان وارد فعاليت‬
‫شود بنابراين در نگاه كالن دولت مشغول مرتفع كردن‬
‫اين مشكل است‪.‬‬
‫„ „ در ح�وزه حمل‌ونقل هوايي نيز مش�كالت‬
‫فراوان�ي داريم كه فرس�ودگي ناوگان مهم‌ترين‬
‫آن اس�ت‪ ،‬ب�راي اين حوزه چ�ه اقداماتي انجام‬
‫مي‌دهيد؟‬
‫با برداشته شدن بخشي از تحريم‌هاي صورت گرفته‬
‫توانسته‌ايم تاحدوديدر تامين قطعات موفقعملكنيم‪،‬‬
‫اينمشكلينيستكهحتيدرشرايطتحريمحل‌نشدني‬
‫باش��د‪ .‬به هر حال ما ايرالين‌هايي داريم كه در شرايط‬
‫تحريم توانسته‌اند هواپيماهاي جوان وارد كشور كنند‪.‬‬
‫حال ممكن است هزينه اين كار بيش از شرايط عادي‬
‫باشد كه آن هم طبيعي است‪.‬‬
‫„ „ آزادسازي نرخ بليت هواپيما را واقعا اجرايي‬
‫مي‌كنيد؟‬
‫شك نكنيد‪.‬‬
‫„ „ يعني دوباره منتظر افزايش قيمت‌ها باشيم؟‬
‫ابتدا توجه داشته باش��يد كه ميزان مسافرت‌هاي‬
‫هوايي درصد بس��يار كمي از كل جابه‌جايي در كشور‬
‫را شامل مي‌شود بنابراين نبايد بي‌جهت به اين موضوع‬
‫ابعاد گسترده داد‪ .‬موضوع بعدي اين است كه ما طبق‬
‫قانون موظف به اجراي آزادس��ازي نرخ بليت هواپيما‬
‫هس��تيم كه اين وظيفه در گذشته ناديده گرفته شده‬
‫اس��ت بنابراين ما قانوني را اجرا مي‌كنيم كه مجلس‬
‫محترم خواسته است‪.‬‬
‫„ „يعني خودتان راضي به اجراي آن نيستيد؟‬
‫اتفاقا بنده از مدافعان اين اقدام هستم‪.‬‬
‫„ „ چرا؟‬
‫ب��ه اي��ن دليل ك��ه مي‌توانيم خدم��ات بهتري به‬
‫شهروندان ارايه كنيم‪ .‬تا كي مردم بايد از حق انتخاب‬
‫خدمات پرواز محروم باشند؟ قرار نيست ما براي مردم‬
‫تعيين‌تكليفكنيم‪.‬‬
‫دهيم سطح قيمت‌ها را كاهش مي‌دهيم‪.‬‬
‫„ „ با اي�ن وضعيت درآم�د و هزينه‌هاي زندگي‬
‫تا بتواند به خريد مسكن بپردازد؟‬
‫آنچه از وضعيت درآمد و هزينه مردم مي‌گوييد درست‬
‫است اما فراموش نكنيد اين دولت مهم‌ترين كارش بهبود‬
‫مي‌تواند به مردم كم كند تا نسبت به پس‌انداز و خانه‌دار‬
‫شدن اقدام كنند‪.‬‬
‫„ „بپردازيم به حوزه حمل‌ونقل‪ .‬برخي معتقدند‬
‫ش�ما در بهترين حالت مي‌توانيد وزير مسكن و‬
‫شهرسازي خوبي باشيد اما در حوزه حمل‌ونقل‬
‫تخصص كاف�ي نداريد‪ ،‬اين گزاره را چقدر قبول‬
‫داريد؟‬
‫طبيعي است كه بنده نبايد به تعريف شناخت خود‬
‫از حوزه حمل‌ونقل بپردازم اما در اين مورد شما را ارجاع‬
‫مي‌دهم به اصول مديريت استراتژيك و كالن‪ .‬قرار نيست‬
‫مديران كالن نس��بت به تمام آنچه در زيرمجموعه‌شان‬
‫مي‌گذرد اشراف فني و تخصصي داشته باشند‪ .‬اشراف فني‬
‫وتخصصيمربوطبهمديرانميانياست‪.‬اگرمابهچرخش‬
‫مديراناستراتژيكاعتقادداشتهباشيممبناياعتقادآنهايي‬
‫كهشماذكركرديد‪،‬زيرسوالمي‌رودضمناينكهبايدبهيك‬
‫نكته مهم ديگر هم توجه كرد‪ .‬آيا ما امروز در كشور مديراني‬
‫لونقل‪،‬مسكنوشهرسازي‬ ‫داريمكهبهتمامحوزه‌هايحم ‌‬
‫واقف باشند؟ مسلما پاسخ منفي است‪ .‬حتي تنها در حوزه‬
‫حمل‌ونقل با گس��تردگي فراواني كه دارد كمتر مي‌توان‬
‫افراديراپيداكردكهاشرافهمه‌جانبهداشتهباشندبنابراين‬
‫بنده معتقدم كار وزير اين نيست كه با ورود به جزيي‌ترين‬
‫مسايلتخصصيتصميم‌گيريكند‪.‬بهعنوانمثالدربحث‬
‫بندري ما بايد انحصار را از بين ببريم‪ .‬اين موضوعي است‬
‫كه مورد توافق است‪ .‬حال بنده به عنوان وزير آيا بايد تمام‬
‫امور جزيي اپراتوري بندري را بلد باشم؟ پاسخ من به اين‬
‫سوال منفي است‪ .‬من بايد مدلي را پيدا كنم كه براساس‬
‫آن بخش خصوصي بتواند آزادانه فعاليت كند‪.‬‬
‫„ „يكي از مشكالت امروز ايران توسعه‌نيافتگي‬
‫مطلوب زيرس�اخت‌هاي حمل‌ونقل است‪ .‬ما در‬
‫مهم‌تري�ن منطقه خاورميانه هس�تيم اما هنوز‬
‫كريدورهاي اصلي ريلي كش�ورمان كامل نشده‬
‫اس�ت‪ .‬از طرف�ي ب�راي س�اخت خط�وط ريلي‬
‫س�رمايه‌گذاري هنگفتي الزم است كه به دليل‬
‫ش�رايط اقتصادي كش�ور امكان زي�ادي در اين‬
‫خصوص نداريم‪ ،‬چاره اين وضعيت چيست؟‬
‫ورود سرمايه‌گذار خصوصي و خارجي‪ .‬قرار نيست‬

‫گفت‌وگو با مسعود كرباسيان‪ ،‬رييس كل گمرك‪:‬‬
‫گمرك سال ‪ 93‬نفس مي‌كشد‬
‫تشريفات و پرداخت به طور مكانيزه انجام مي‌شود‪ .‬مجوز‬
‫س��ازمان‌ها و اتصال به انبارها به صورت الكترونيك انجام‬
‫مي‌گي��رد و عمال در اين دو گمرك��ي كه اخيرا راه‌اندازي‬
‫شده‪ ،‬ترخيص كاال از مسير سبز به يك روز و نيم و مسير‬
‫زرد كه حدود ‪ 10‬روز بود به دو روز كاهش يافته اس��ت‪.‬‬
‫مسير قرمز كه تش��ريفاتي حدود ‪ 14‬روز داشته عمال به‬
‫چهار روز تقليل يافته اس��ت‪ .‬خوشبختانه با تفاهمنامه‌اي‬
‫كه با اس��تاندارد به امضا رس��يده نيز سرعت بيشتري به‬
‫كارها داده ش��ده‪ ،‬يعني فضاي مناسبي به‌وجود آمده كه‬
‫فرآيند كار در فضاي مجازي كار انجام بگيرد‪ .‬در گذشته‬
‫ارزش كااليي كه وارد مي‌ش��د‪ ،‬مشخص نبود‪ .‬هم اكنون‬
‫كااليي كه وارد كشور مي‌شود براساس ارزش و اطالعات‬
‫بررس��ي مي‌ش��ود‪ .‬اطالعات مربوط به ارزش روي سايت‬
‫قرار گرفته است‪.‬‬
‫„ „قبال ه�م اين اقدام�ات صورت گرفت�ه بود‪،‬آيا‬
‫فرآيند كار تغيير كرده است؟‬
‫هنوز هم دامنه تعرفه‌ها زياد اس��ت ‪،‬اين دامنه بين دو‬
‫درصد تا ‪ 90‬درصد اس��ت وچون در ارزش ضرب مي‌شود‬
‫ي��ك دفعه رقم زيادي به آن تعلق مي‌گيرد‪ .‬در س��ازوكار‬
‫جدي��د اين روش را نيز اصالح كرديم‪ .‬در حوزه تعرفه‌ها‪،‬‬
‫تعاريفي وجود داش��ت كه با تعاريف بين‌المللي و اقتصاد‬
‫هماهنگي نداشت‪ .‬در مدت يادشده حدود يك‌هزار و ‪300‬‬
‫تعرفه را اصالح كرديم‪ .‬اين تعرفه‌هاي اصالح شده به وزارت‬
‫صنايع ارايه شده و آنها نيز در حال اصالح حقوق گمركي‬
‫و سود بازرگاني اين كاالها هستند‪ .‬مجموعه اين كارها به‬
‫شفاف‌سازي كمك كرده است و ديگر زيرنويس‌ها به صورت‬
‫قبلي وجود ندارد‪ .‬معتقديم كه هرچه در اين مسيرايستگاه‬
‫ايجاد ش��ود باع��ث معطلي كاالها در گمركات مي‌ش��ود‬
‫بنابراين مي‌توانم در جمع‌بندي بگويم كه مقدمات اين كار‬
‫ايجاد شده و اميدواريم براي سال آينده كار تسريع پيدا كند‬
‫گمرك‬
‫‪46‬‬
‫باشد‪ ،‬حتما گمرك مي‌تواند عملكرد بهتري داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ 8‬سال رييس كل گمرك در دولت سيد محمد خاتمي‬
‫وقتي مي‌گوييم در فضاي كسب‌وكار رتبه چندان جالبي‬ ‫با حذف عوارض‬ ‫بود‪ .‬اگرچه س��ابقه مديريتي‌اش به ‪ 25‬سالگي برمي‌گردد‬
‫نداريم‪ ،‬يكي از مهم‌ترين عواملي كه در فضاي كسب‌وكار‬ ‫صادراتي كه ‪ 70‬قلم‬ ‫ام��ا موفق‌تري��ن كارنامه مديريتي وي هن��وز هم مربوط‬
‫تاثير مي‌گذارد‪ ،‬مقررات دس��ت‌وپا‌گير است‪ .‬دومين مانع‬ ‫عوارض به آنها تعلق‬ ‫به گمرك اس��ت از همي��ن رو بود كه علي طيب‌نيا بدون‬
‫هزينه‌هايي است كه به واردكننده و بخش تجاري مربوط‬ ‫مي‌گرفت‪ ،‬مسير به‬ ‫درنگ وي را براي بازس��ازي گمرك انتخاب كرد‪ .‬مسعود‬
‫مي‌ش��ود و مانع سوم تشريفات و سرعت انجام كار به‌طور‬ ‫تدريج هموارتر شد‪.‬‬ ‫كرباسيان دانش‌آموخته دكتراي مديريت بازرگاني با تالیف‬
‫س��نتي و مدرن است‪ .‬خوشبختانه در اين زمينه كارهاي‬ ‫پس از آن مصوبه‬ ‫و ترجمه ده‌ها كتاب درباره جهاني ش��دن‪ ،‬پس از هشت‬
‫خوبي انجام ش��ده است‪ .‬در همين راستا دولت دو مصوبه‬ ‫‪ 21‬شهريور‌ماه در‬ ‫سال حاشيه‌نشيني از هرگونه پست دولتي شش ماهي است‬
‫ارايه كرد؛ مصوبه اول تكليف كاالهايي كه گروه ‪ 10‬قلمداد‬ ‫دولت به تصويب‬ ‫كه دوباره به دولت بازگش��ته اس��ت‪ .‬در مدتي كه رياست‬
‫مي‌ش��دند را مش��خص كرد و مصوبه دوم مس��ير قانوني‬ ‫رسيد كه درباره‬ ‫گمرك ايران را برعهده گرفته‪ ،‬انتشار منظم اخبار و آمارهاي‬
‫براي اين‌گونه كاالها را روش��ن ساخت‪ .‬در بخش صادرات‬ ‫ارزش و ماندگاري‬ ‫دوره‌اي از وضعيت واردات و صادرات تس��ريع يافته است‪.‬‬
‫پيمان‌س��پاري ارزي حذف شد كه كمك بسيار جدي به‬ ‫كاالها در گمركات‬ ‫گمرك ش��اهراه اقتصاد ايران با دنياست‪ ،‬اقتصادي كه اگر‬
‫تس��هيل صادرات داش��ت‪ .‬با حذف عوارض صادراتي كه‬ ‫تصميم‌گيريمي‌كرد‬ ‫سالم باشد‪ ،‬حال عمومي او از گمركش مشخص مي‌شود‪،‬‬
‫‪ 70‬قلم عوارض به آنها تعلق مي‌گرفت‪ ،‬مس��ير به تدريج‬ ‫كه اين مصوبه نيز‬ ‫اينكه چه ميزان كاال وارد و چه ميزان صادر شده است‪ ،‬تراز‬
‫ویژه نامه‬
‫هموارتر ش��د‪ .‬پس از آن مصوبه ‪ 21‬شهريور‌ماه در دولت‬ ‫كمك بسيارزيادي‬ ‫تجاري‌اش با دنيا چه وضعيتي دارد و روابطش با دنيا بعد‬
‫به تصويب رس��يد كه درباره ارزش و ماندگاري كاالها در‬ ‫به تسهيل امور‬ ‫از سياست خارجي در چه سطحي و با چه كيفيتي است‪.‬‬
‫گم��ركات تصميم‌گيري مي‌كرد كه اين مصوبه نيز كمك‬ ‫صادرات و واردات‬ ‫از همين رو كسي بايد سكان اين دستگاه مهم را برعهده‬
‫بسيارزيادي به تسهيل امور صادرات و واردات كرد‪ .‬به اين‬ ‫كرد‪ .‬به اين ترتيب‬ ‫بگيرد كه عالوه بر توانايي‌هاي مديريتي‪ ،‬جهاني بينديشد‪.‬‬
‫ترتيب فضاي كاري گمرك مشخص‌تر شد‪ .‬در حوزه ‪ IT‬و‬ ‫فضاي كاري گمرك‬ ‫مسعود كرباس��يان اگر اغراق نكنيم بهترين انتخاب علي‬
‫مكانيزه كردن‪ ،‬اقدامات بسياري انجام شد در حوزه ترانزيت‬ ‫مشخص‌تر شد‪ .‬در‬ ‫طيب‌نيا بوده است‪ .‬گفت‌وگو با وي درپي مي‌آيد‪:‬‬
‫هم‌اكنون بيش از ‪ 80‬درصد كاردر پوشش مكانيزه شدن‬ ‫حوزه ‪ IT‬و مكانيزه‬ ‫„ „هنگام�ي كه به‌عنوان ريي�س كل گمرك ايران‬
‫قرار گرفته است‪ .‬اين امكان فراهم شده كه فرد از راه دور‬ ‫كردن‪ ،‬اقدامات‬ ‫منصوب شديد‪ ،‬رتبه ايران در رنكينگ جهاني ‪103‬‬
‫كاالي خود را اظهار كند و پس از آنكه تش��ريفات انجام‬ ‫بسياري انجام شد‬ ‫ب�ود اما ظاهرا با اقداماتي كه صورت گرفته ش�اهد‬
‫ش��د و كاال به گمرك مقصد رسيد به‌طور مكانيزه تسويه‬ ‫در حوزه ترانزيت‬ ‫وضعيت بهتري نس�بت به گذش�ته در امر ترخيص‬
‫مي‌شود‪ .‬با اين شيوه عوامل انساني به حداقل رسيده است‪.‬‬ ‫هم‌اكنون بيش از ‪80‬‬ ‫كاال در گمركات كش�ور هستيم‪ .‬مهم‌ترين اقدامات‬
‫ملزومات ديگري نيز مثل راه بند‪ ،‬ايكس ري‪ ،‬پلمب و ‪gps‬‬ ‫درصد كاردر پوشش‬ ‫ش�ما براي تسهيل امر صادرات و واردات در گمرك‬
‫نيز به تدريج در حال ايجاد شدن است‪ .‬بعضي تجهيزات‬ ‫مكانيزه شدن قرار‬ ‫چيست؟‬
‫نصب شده و برخي نيز در حال تكميل شدن است به اين‬ ‫گرفته است‬ ‫اولي��ن تصمي��م دولت اي��ن بود كه نس��بت به حذف‬
‫ترتيب در حوزه مكانيزه كار تقريبا تكميل شده است‪ .‬در‬ ‫مقررات زائد شفاف‌س��ازي كند‪ .‬در واقع كار اصلي گمرك‬
‫ح��وزه واردات نيز در ح��ال حاضر يعني اظهار از راه دور‪،‬‬ ‫اجراي قوانين و مقررات اس��ت‪ .‬اگر اين مقررات ش��فاف‬
 ‫گمرك‬

‫خ��ود را به كار مي‌اندازند تا بتوانند كار مردم را به بهترين‬
‫نح��و انجام بدهند‪ .‬ممكن اس��ت در زمينه‌هايي در گمرك‬
‫سهل‌انگاري‌هايي شده باش��د اما درباره امنيت مردم اصال‬
‫نبايد كوتاه بياييم‪ .‬ما در گمرك نمي‌توانيم برمسايلي كه با‬
‫جان و امنيت مردم سروكار دارد چشم‌پوشي كنيم‪.‬‬
‫„ „به بحث ش�يرين قاچاق مي‌رس�يم؛ قطعا وظيفه‬
‫اصلي گمرك كش�ف محموله‌هاي قاچاق نيس�ت كه‬
‫درگير شود يا كشف كند‪ .‬اما در افكار عمومي اين‌گونه‬
‫جا افتاده كه اين وظيفه گمرك است كه قاچاق كشف‬
‫كن�د‪ .‬اين خالء از كجاس�ت؟آيا مش�كل از قوانين و‬
‫مقررات است يا كم‌كاري ساير دستگاه‌ها؟‬
‫اوال قاچاق ام��ر اقتصادي و قانون‌گريزي اس��ت‪ .‬وقتي‬
‫گازوييل در داخل كش��ور ليتري ‪ 300‬تومان و آن س��وي‬
‫مرز هفت هزار تومان اس��ت‪ ،‬معلوم است كه قاچاق صرفه‬
‫اقتص��ادي دارد‪ .‬اصال مگر س��وخت از گم��رك مي‌گذرد؟‬
‫خروج س��وخت ربطي به گمرك ندارد و بايد جاي ديگري‬
‫اين موضوع دنبال شود‪ .‬در گذشته كااليي كه در گروه ‪10‬‬
‫قرار داشت‪ ،‬واردات آن به سختي انجام می‌شد درحالي كه‬
‫قاچاق آن به راحتي صورت مي‌گرفت‪.‬‬
‫در واقع زمان گرفتن مجوز حقوق و عوارض گمركي به‬
‫اندازه ای زمانبر و س��خت بود كه گرايش به سمت قاچاق‬
‫كشيده مي‌شد‪ .‬وقتي واردكننده مجبور باشد براي واردات‬
‫يك كاال حتي شده تا ‪ 50‬روز در ثبت سفارش تا ترخيص‬
‫كاال بماند‪ ،‬معلوم است كه رقبتي به واردات ندارد چون يعني‬
‫سرمايه يك تاجر در سال و در مسير قانوني دو بار مي‌گردد‬
‫اما سرمايه قاچاقچي هفت بار گردش دارد‪.‬‬
‫قيمت تمام ش��ده دالر براي واردكننده از مرجع رسمي‬
‫براي گوش��ي تلفن‌همراه و پارچه هفت هزار تومان اس��ت‬
‫درحال��ي ك��ه قاچاقچي با نصف اين قيم��ت وارد مي‌كند‪.‬‬
‫مس��اله ديگر اينكه قاچاقچي از خود ردي به‌جا نمي‌گذارد‬
‫ك��ه بعدها بخواهد به دولت ماليات بدهد يا براي مس��ايل‬
‫ديگر پيگيري شود‪ .‬خوشبختانه امروز شرايط براي واردات‬
‫بهبود يافته است‪.‬‬
‫در امر قاچاق گمرك خود س��ازمان شاكي است چون‬
‫گمرك به‌عنوان شاكي طرف س��ازمان قضايي شده است‪.‬‬
‫‪47‬‬ ‫خوش��بختانه در قوانين جديد مس��ووليت ازعهده گمرك‬
‫برداشته شده اس��ت‪ .‬ديگر مارك قاچاق برپيشاني گمرك‬
‫نيست‪.‬‬
‫„ „در اين مدت چيزي هم كشف شده است؟‬
‫همان محموله واردات المپ كه اشاره كردم‪ .‬البته يكسري‬
‫كاالهايي هم از گروه ‪ 10‬بودند كه مثال به‌عنوان قطعات لوازم‬
‫خانگي اظهار شده اما در واقع كامل بوده است‪ .‬باالخره از اين‬
‫اختالف‌نظرها وجود دارد ولي افتخار ما اين است كه در حوزه‬
‫مبارزه با مواد مخدر بسيار خوب كار كرده‌ايم‪.‬‬
‫„ „سفرهاي نوروزي درپيش است‪ .‬در بحث گمرك‬
‫مسافري‪ ،‬عموما مسافران خاطره خوشي از برخورد‬
‫گمرك در فرودگاه‌ها و مبادي ورودي كشور ندارند ‪،‬در‬
‫اين رابطه چه اقداماتي صورت گرفته است؟‬
‫گمرك مجري قانون است‪ .‬قانون معافيت را براي هر نفر‬
‫‪ 80‬دالر اعالم كرده است‪ .‬مسافران هم بايد سعي كنند به‬
‫گمرك رحم كنند! فكر مي‌كنم ش��رايط روان‌تر شده است‬
‫و مثل همه جاي دنيا هم روش تغيير كرده و هم مديريت‬
‫كار اصالح شده است‪ .‬البته گمرك نيز سعي مي‌كند درجه‬
‫اعتماد به مردم را افزايش بدهد‪.‬‬
‫ویژه نامه‬
‫„ „خودروي گران‌قيمتي مثل پورش�ه از نظر ش�ما‬ ‫ضمن اينكه در حال تجهيز گمركات كشور هستيم‪.‬‬
‫چه تعريفي دارد؟‬ ‫„ „اين اصالح�ات در حوزه ص�ادرات چگونه بوده‬
‫ش��ايد بهتر باش��د ك��ه كاال را براس��اس برند خاص‬ ‫است؟‬
‫دس��ته‌بندي كني��د‪ .‬آي��ا اين دس��ته‌بندي ش��ما به ‪cc‬‬ ‫در اين حوزه نيز اصالحات بس��ياري انجام شده است‪.‬‬
‫برمي‌گردد؟ مثال خودرو باالي ‪ 2500 CC‬ممكن اس��ت‬ ‫مثالدر حال حاضر افراد ديگر كااليشان را به گمرك اظهار‬
‫خودرو ‪ 4‬ديفرانس��يل باشد كه در معدن مصرف داشته‬ ‫نمي‌كنند بلكه ارزيابي در محل انجام شده وكار صادركننده‬
‫باش��د‪ .‬ما اين ن��وع كاال را لوكس تلق��ي نمي‌كنيم بلكه‬ ‫آسان‌تر شده است‪ .‬اقداماتي هم در گمركات مرزي انجام‬
‫خودرويي را لوكس مي‌گوييم كه مثال در تشريفات وزارت‬ ‫داده‌اي��م مثل حمل يكس��ره‌اي كه ب��راي واحدها صورت‬
‫خارجه اس��تفاده شود كه آن هم لوكس تلقي نمي‌شود‪.‬‬ ‫مي‌گيرد‪ .‬االن بايد شما قضاوت كنيد كه آيا ديگر مساله‌اي‬
‫حال به خودرويي مي‌رس��يم كه مصرف خاص دارد‪ .‬اين‬ ‫ب��ه نام ماندگاري كاالهاي ضروري و مورد نياز در گمرك‬
‫در تعريف تعرفه بايد مش��خص ش��ود و بگوييم اين نوع‬ ‫داريم؟ به نظر مي‌رس��د كه نداريم‪ .‬تنها مقداري كاالهاي‬
‫از كاالها موردنظر ماس��ت‪ .‬حال سوال من اين است كه‬ ‫گروه ‪ 10‬مشكل داشت كه خوشبختانه اين مشكل نيز امروز‬
‫چگون��ه زماني كه مجوز داده مي‌ش��ود‪ ،‬لوكس نبوده اما‬ ‫حل شده است اما هنوز كارهاي زيادي داريم كه بايد انجام‬
‫االن كسي وارد كند لوكس است؟ نمي‌توان با ذكر كاالي‬ ‫بدهيم‪ ،‬مهم اين است كه در حال طي مسير هستيم و اين‬
‫لوكس بودن جل��وي واردات اين نوع از كاالها را گرفت‪.‬‬ ‫مس��ير نيز نياز به زمان دارد تا درريل بيفتد براي همين‬
‫اگر جلوي واردات گرفته شود ‪،‬طرف مي‌تواند به مناطق‬ ‫است كه يك اعتراضيه جدي به بانك جهاني نوشته‌ايم كه‬
‫آزاد رفته و س��پس مجوز بگيرد و وارد كند در حالي كه‬ ‫ما در رويه گمركي رتبه ‪ 103‬را نداريم‪.‬‬
‫از راه قانوني و عادي نمي‌تواند! چطور اس��ت كه خودرو‬ ‫„ „يعني ش�ما معتقديد كه در ش�ش ماه اين رتبه‬
‫پورشه در مناطق آزاد لوكس نيست اما اگر حقوق و سود‬ ‫كاهش يافته است؟‬
‫گمركي‌اش پرداخته شود‪ ،‬لوكس مي‌شود؟‬ ‫قطع��ا تغييرات صورت گرفته اس��ت چون رتبه بندي‬
‫„ „پس از ديدگاه شما مشكل تعاريف است و نه نوع‬ ‫براساس مقررات است كه اين مقررات بسيار كم شده و از‬
‫كااليي كه وارد مي‌شود؟‬ ‫سويي زمان ترخيص كاهش يافته است‪.‬‬
‫بحث من اي��ن بود كه محدوديت‌ه��اي غير تعرفه‌اي‬ ‫„ „چقدر حجم اين مقررات كم شده؟‬
‫اعمال نكنيم‪ .‬اگر محدوديتي هم براي يكسري كاال باشد‪،‬‬ ‫به طور تقريبي مي‌توان گفت خيلي زياد‪ .‬يعني هم‌اكنون‬
‫طوري نيس��ت آنها را محدود كنيم اما يكباره دامنه يك‬ ‫فقط ثبت س��فارش مانده است‪ .‬مجوزهايي مثل ايران‌كد‪،‬‬
‫اوال قاچاق امر‬ ‫گروه كاال كه ‪ 1800‬قلم است را ممنوع نكنيم بلكه دامنه‬ ‫شبنم و‪ ...‬حذف شده و ديگر محدوديت‌هاي غيرتعرفه‌اي‬
‫اقتصادي و‬ ‫آن بايد طوري تنظيم شود كه قابل ارزيابي باشد‪ .‬در گروه‬ ‫وجود ندارد ‪.‬امروز اگر كسي بخواهد كار تجاري كند‪ ،‬اگر در‬
‫قانون‌گريزي‬ ‫‪ 10‬كااليي‪ ،‬كاالهايي قرار مي‌گيرند كه ش��امل باند زخم‪،‬‬ ‫گذشته ارز مانع بود اين مانع ديگر وجود ندارد‪.‬‬
‫است‪ .‬وقتي‬ ‫صندلي‪ ،‬وس��ايل دندانپزش��كي‪ ،‬فريم عينك‪ ،‬فينيشر يا‬ ‫„ „اين اعتراض را كي ثبت كرده‌ايد؟‬
‫گازوييل در داخل‬ ‫كتاب هستند‪ ،‬آيا اين كاالها لوكس هستند؟ بنابراين بايد‬ ‫اين نامه اخيرا ارس��ال شده است چون معتقديم فضا‬
‫كشور ليتري‬ ‫در گروه‌بندي تجديدنظر شود‪.‬‬ ‫بسيار تغيير كرده است‪.‬‬
‫‪ 300‬تومان و آن‬ ‫„ „اخيرا كه انتش�ار آمارهاي دوره‌اي منظم شده‪،‬‬ ‫„ „اي�ن تغيير رتبه چ�ه تاثيري بر اقتص�اد ايران‬
‫سوي مرز هفت‬ ‫مش�خص شده كه بيش�ترين حجم واردات از چين‬ ‫دارد؟‬
‫هزار تومان‬ ‫صورت گرفته است‪ .‬آيا گمرك بر نوع كاال و رعايت‬ ‫يكي از روزنامه‌ها مطلبي منتش��ر كرده و در آن تاكيد‬
‫است‪ ،‬معلوم‬ ‫اس�تانداردهايي كه بايد داش�ته باشد‪ ،‬نظارت الزم‬ ‫كرده بود كه كااليي كه از ايران صادر مي‌ش��ود در مقصد‬
‫است كه قاچاق‬ ‫را دارد؟‬ ‫مشكالت زيادي دارد‪ .‬وقتي رتبه كسب‌وكار ايران باالست‪،‬‬
‫صرفه اقتصادي‬ ‫در اينك��ه بيش��ترين حج��م واردات از چي��ن بوده به‬ ‫مشخص است كه از اين مشكالت ايجاد مي‌شود در صورتي‬
‫دارد‪ .‬اصال مگر‬ ‫شرايط خاص خود برمي‌گردد‪ .‬براي آنكه توليد راه بيفتد‪،‬‬ ‫كه بعضي از كشورها مشكالت زيادي دارند اما چهره‌شان‬
‫سوخت از گمرك‬ ‫نياز اس��ت كه س��هم مواد اوليه و ماشين‌آالت در تركيب‬ ‫ناجور نش��ان داده نمي‌ش��ود بنابراين به طور جد معتقدم‬
‫مي‌گذرد؟ خروج‬ ‫كاالهاي وارداتي افزايش يابد‪ .‬بايد ديد صنايع و بازارهاي‬ ‫اقداماتي كه انجام شده بايد انعكاس پيدا كند‪.‬‬
‫سوخت ربطي به‬ ‫صادراتي ما از چه كاالهايي استفاده مي‌كنند مثال اگر فضاي‬ ‫„ „عنوان كرديد بس�ياري از تعرفه‌ها كاهش يافته‬
‫گمرك ندارد و‬ ‫محدود‌كننده‌اي كه براي واردات قطعات خودرو ايجاد شده‪،‬‬ ‫است‪ ،‬آيا اين كاهش تعرفه‌ها باعث كاهش منابع مالي‬
‫بايد جاي ديگري‬ ‫برداشته شود‪ ،‬ش��ايد شاهد تحوالت در اين حوزه باشيم‪.‬‬ ‫دولت نخواهد شد؟‬
‫اين موضوع‬ ‫برخي از توليدات كشور از بعضي از كشورهايي كه از آنها‬ ‫م��ن نگفتم تعرفه كاه��ش مي‌يابد‪ ،‬منظ��ورم اصالح‬
‫دنبال شود‪ .‬در‬ ‫كاال وارد مي‌كنيم بسيار بهتر است‪.‬‬ ‫تعرفه‌ها بود‪ .‬شرح تعرفه تغيير كرده است‪ .‬مي‌نويسم چادر‬
‫گذشته كااليي كه‬ ‫همين االن پرونده قاچاقي ثبت شده كه طرف المپ‬ ‫مش��كي‪ ،‬اين شرح تعرفه نيست بلكه منظور پارچه است‪.‬‬
‫در گروه ‪ 10‬قرار‬ ‫وارد كرده اما مهر استاندارد ايران دارد‪ ،‬يعني استاندارد ما‬ ‫ممكن اس��ت رنگ پارچه مشكي باش��د اما چادر مشكي‬
‫داشت‪ ،‬واردات‬ ‫بس��يار بهتر از كاالهايي است كه وارد مي‌شود‪ ،‬اين نشان‬ ‫نوشته شده باشد‪.‬‬
‫آن به سختي‬ ‫مي‌دهد كه كنترل و اس��تاندارد ايران باالست‪ .‬در مجموع‬ ‫„ „يعني تغيير به لحاظ مقررات صورت گرفته؟‬
‫انجام می‌شد‬ ‫كاالهاي��ي كه از مس��ير رس��مي وارد مي‌ش��وند كامال با‬ ‫بله‪ ،‬نرخ تعرفه‌ها مش��خص است‪ .‬از سوي ديگر وزارت‬
‫درحالي كه قاچاق‬ ‫هماهنگي گمرك و استاندارد وارد مي‌شوند‪ .‬يكسري كاالها‬ ‫صنايع در كميسيون ماده «يك» در حال جمع‌بندي است‬
‫آن به راحتي‬ ‫هم از طريق همراه مرزنشيني و وملواني وارد مي‌شود كه‬ ‫ك��ه نرخ جديد تعرفه‌ها را به دولت ارايه كند‪ .‬ما معتقديم‬
‫صورت مي‌گرفت‬ ‫درصد آن كم است اما باز هم بر واردات اين نوع از كاالها‬ ‫كه بايد شرايطي ايجاد شود كه پيش از آنكه واردات‪ ،‬جنبه‬
‫نيز نظارت صورت مي‌گيرد‪.‬‬ ‫درآمدي داش��ته باش��د در خدمت حمايت از توليد باشد‪.‬‬

‫„ „برنامه گمرك در سال آينده چيست؟‬
‫تجهيز گم��رك در زمينه ترانزيت و صادرات به صورت‬
‫الكتروني��ك در اولويت كار قرار دارد‪ .‬قصد داريم سيس��تم‬
‫فع��االن مجاز اقتصادي را راه‌اندازي كنيم‪ .‬تجهيز گمركات‬
‫به ‪ ،x-ray،gps‬سيس��تم مداربس��ته و گام��ا ريل از ديگر‬
‫برنامه‌ها خواهد بود‪ .‬در حوزه برون‌سپاري قصد داريم پنجره‬
‫مش��ترك مجازي ايجاد كنيم تا با كش��ورهاي ديگر تبادل‬
‫اسناد صورت بگيرد و تشريفات يك بار انجام شود‪ .‬از ديگر‬
‫برنامه‌ها بازنگري در آيين‌نامه‌هاست‪ .‬امسال با كمك ژاپن‬
‫آموزش افغاني‌ها را در دس��تور كار قرار داده بوديم و حتما‬
‫در س��ال آينده تجهيز مراكز گمركي اين كش��ور با كمك‬
‫گمرك ايران تس��ريع مي‌ش��ود‪ .‬در حوزه بين‌الملل بايد به‬
‫شرايط گذشته برگرديم‪ .‬حجم فعاليت ما با عراق بد نيست‪.‬‬
‫با س��ازمان پايانه‌ها در حال ايجاد محوطه‌اي براي افزايش‬
‫فضاي گمرك در مرز عراق هستيم‪.‬‬
‫„ „اما يكي از انتقاد‌هاي جدي كه مطرح مي‌ش�ود‬
‫مرب�وط به قطعات خ�ودرو اس�ت‪ .‬در ماه‌هاي اخير‬
‫شنيده ش�ده كه لنت ترمز‌هاي غيراستاندارد وارد‬
‫شده است‪ .‬آيا امكان دارد كه اينقدر مرز بي‌دروپيكر‬
‫باشد كه لنت خودرو غيراستاندارد به صورت قاچاق‬
‫وارد شود؟‬
‫اين مساله قابل رديابي است‪ .‬يك حرف كلي زدن چيزي‬
‫را حل نمي‌كند‪ ،‬اگر اين كاال از مسير رسمي وارد شده باشد‬
‫بايد پروانه سبز و ترخيص داشته باشد‪ .‬مشخص است كه از‬
‫كدام گمرك و از كدام محموله بوده و آيا مجوزهاي الزم‬
‫را داشته است؟ من مي‌گويم يك مورد را بررسي کنیم تا‬
‫به آخر كار برس��يم‪ .‬اگر يك پرونده لنت ترمز اين‌گونه در‬
‫گمرك تشكيل شده باشد‪ ،‬من مي‌گويم حرف شما درست‬
‫اس��ت درحالي كه اين‌گونه نيس��ت‪ .‬ما بايد به مردم اين‬
‫اعتماد را بدهيم كه س��ازمان‌هاي حاكميتي حداكثر توان‬
‫هم‌اكنون در دنيا وج��ه درآمدي از امر واردات كمرنگ‌تر‬
‫شده است‪ .‬كشورهايي كه عضو ‪ wto‬هستند‪ ،‬تعرفه‌ها را به‬
‫زير پنج درصد رسانده‌اند‪ .‬بيشتر به جنبه حمايت از توليد‬
‫داخل و گس��ترش تجارت توجه مي‌كنند‪ .‬در واقع امنيت‪،‬‬
‫نوع كاال و امتيازاتي كه در نوع كاال و صادراتش��ان وجود‬
‫دارد‪،‬بيشتر مورد توجه است‪.‬‬
‫„ „اخي�را گفته‌ايد كه كاالي لوكس ب�راي واردات‬
‫وجود ن�دارد‪ .‬درحالي كه برخي‌ها معتقدند كه مثال‬
‫پورش�ه كاالي لوكس اس�ت‪ .‬آيا اين در تعريف شما‬
‫قرار نمي‌گيرد؟‬
‫آيا ما براي كاالي لوكس تعريف داريم؟ منظور ش��ايد‬
‫اين باشد كه مصرف آن از اهميت برخوردار نيست‪ .‬مابراي‬
‫واردات تعري��ف اقتصادي و تجاري تعيين كرده‌ايم‪ ،‬همان‬
‫تعريفي كه در طبقه‌بندي آماري مي‌نويسند‪ .‬براساس اين‬
‫تعريف كاال سرمايه‌اي‪ ،‬واسطه‌اي يا كاالي نهايي است‪.‬‬

‫گفت و گو با احمد مسجد جامعی‪ ،‬رییس شورای شهر‬
‫مدیریت شهری بدون کمک دولت امکان‌پذیر نیست‬
‫„ „آيا راهكاري در اين‌باره انديشيده‌ايد؟‬
‫نظر شخصي من اين است كه بايد ناظر و مجري‬
‫يكي نباش��د تا امكان نظارت از بين نرود هرچند اين‬
‫موض��وع را به كميس��يون حقوقي و نظ��ارت ارجاع‬
‫داده‌ام‪.‬‬
‫„ „شهرداري به ارتباطات خاص با شركت‌هاي‬
‫مشخص متهم است كه همواره پروژه‌هاي عظيم‬
‫عمراني خ�ود را به آنها محول مي‌كند و به اين‬
‫ترتيب بخش‌خصوصي غيروابسته را وارد بازي‬
‫خود نمي‌كن�د و همواره مورد انتقاد اس�ت كه‬
‫حتي مناقصه‌هايي هم كه ش�ركت‌هاي وابسته‬
‫به ش�هرداري براي امور شهري برگزار مي‌كنند‬
‫سالمت نيست‪ ،‬آيا برنامه‌اي براي ايجاد تغييرات‬
‫در ساختار فعلي داريد؟‬
‫دو موضوع در اين پرسش مطرح شده است؛ يكي‬
‫درباره وضعيت فعلي است كه شوراي شهر آمادگي دارد‬
‫اگر مستنداتي درباره اين بحث وجود داشته باشد‪ ،‬آن را‬
‫بررسي و اقدام كند و موضوع بعد به نظارت هميشگي‬
‫برمي‌گردد كه در اين دوره از شورا روي نظارت تاكيد‬
‫ويژه داريم و نظارت در يك مورد به خصوص نيس��ت‬
‫بلكه بايد به وضعيتي برسيم كه در آن امكان خالف و‬
‫خطا نباشد‪ .‬يكي از راه‌ها دسترسي همگان به اطالعات‬
‫و شفاف كردن روندهاي مالي و بودجه‌هاست‪ ،‬يعني‬
‫نظارت قبل از اجراست‪ .‬در حين اجرا و پس از آن نيز‬
‫نظارت يكي از اولويت‌هاي شوراست‪ .‬طبيعي است كه‬
‫نظارت عام‌تر و پيچيده‌تر از آن است كه شورا به تنهايي‬
‫از پس آن برآيد و نيازمند نظارت همگاني و فراهم كردن‬
‫امكان نظارت همگاني هستيم‪.‬‬
‫„ „با وجود ادعاهاي ش�هرداري ك�ه با اجراي‬
‫حسابداري تعهدي و حسابرسي از سالمت مالي‬
‫بيش�تري نس�بت به دوره‌هاي قبلي برخوردار‬
‫است اما واقعيت اين است كه هنوز تكليف مالي‬
‫بسياري از پروژه‌ها به لحاظ نحوه تامين منابع و‬
‫پرداخت هزينه‌ها روشن نيست‪.‬‬
‫بل��ه‪ .‬اي��ن نظ��ارت از تصويب برنام��ه و بودجه‬
‫ش��هرداري تهران روشن اس��ت‪ .‬فكر مي‌كنم براي‬
‫نخس��تين‌بار اس��ت كه شوراي ش��هر با اين دقت‬
‫وارد جزييات بودجه ش��ده و بحث‌هاي كار‌شناسي‬
‫مهمي در گرفته اس��ت‪ .‬درباره بودجه‌ها و برآورد‌ها‬
‫بحث‌هاي كار‌شناسانه و انتقادي جدي شكل گرفته‬
‫است و اعضاي شورا با توجه به تجربه اجرايي خود‬
‫فارغ از گرايش سياس��ي و اجتماعي‌شان حضوري‬
‫كار‌شناسانه در اين موارد دارند‪.‬‬
‫„ „به نظر مي‌رسد با توجه به عملكرد چند سال‬
‫اخير‪ ،‬ش�هرداري تهران‪ -‬دوره قاليباف‪ -‬هيچ‬
‫عالق�ه جدي به توس�عه مترو ن�دارد و با وجود‬
‫ش�عارهايي كه مي‌دهد كمتر اقدامات جدي در‬
‫اين ارتباط كرده اس�ت با توجه به بودجه سال‬
‫آتي نظر شما در اين‌باره چيست؟‬
‫توسعه مترو تكليف شهرداري است و شوراي شهر‬
‫تهران بر توس��عه آن اصرار دارد و بودجه آن را تامين‬
‫خواهد كرد‪ .‬شهرداري هم ان‌شاءاهلل تالش خواهد كرد‬
‫تا مترو در زمان تعيين شده به نتيجه برسد‪ .‬در بودجه‬
‫سال ‪ 93‬هم به اين مهم توجه ويژه‌اي شده است‪.‬‬
‫شهری‬
‫زمان اجرا كمي تفاوت دارد‪ .‬به هر حال تركيب شورا و‬
‫مديريت شهري انتخاب شده و ما بايد راهي پيدا كنيم‬
‫كه از مشكالت شهر بكاهيم و بر فعاليت‌هاي مديريت‬
‫شهري نظارت كنيم‪.‬‬
‫„ „نظرت�ان درب�اره مان�دن يا رفت�ن قاليباف‬
‫چيست؟ چه جناحي دنبال رفتن قاليباف است‪،‬‬
‫موضع‌گيري شما به‌عنوان رييس شورا چيست؟‬
‫البته ش�ما يك‌بار ب�ه راي ‪ 700‬هزاري قاليباف‬
‫در تهران اش�اره كرده و گفته بوديد اين ميزان‬
‫راي نش�ان مي‌دهد كه مردم به گردش نخبگان‬
‫اعتقاد دارند‪.‬‬
‫آقاي قاليباف با راي اكثريت اعضاي شورا‪ ،‬شهردار‬
‫تهران اس��ت و هيچ جناحي به دنبال رفتن ايش��ان‬
‫نيس��ت‪ .‬ما به جاي اينكه وقت و انرژي خود را صرف‬
‫چني��ن كارهايي بكنيم بايد به فكر انجام بهتر كارها‬
‫باشيم‪ .‬ما در كنار اينكه بايد به مديريت شهري كمك‬
‫كنيم تا وظايف خود را در قبال شهروندان بهتر انجام‬
‫ده��د‪ ،‬به نمايندگي از مردم بايد بر اين كار‌ها نظارت‬
‫هم داشته باشيم‪.‬‬
‫„ „به نظر ديگر وقت آن رسيده كه به جاي آنكه‬
‫شوراي شهرداري باشيد شوراي شهر بشويد‪ ،‬اين‬
‫چند ماه چه اقدام جدي در اين‌باره كرديد؟‬
‫حتما وقت آن رس��يده و دليل��ش هم روي كار‬ ‫مسجدجامعي‪ ،‬رييس شوراي شهر تهران از معدود‬
‫مديريتيكپارچه‬ ‫انس��ان‌هايي است كه در زمان حيات از او تقدير شده‬
‫آمدن دولتي اس��ت كه هم گرايش به حضور مردم‬
‫شهري بدون‬
‫‪48‬‬
‫دارد و هم آنقدر اعتماد به نفس دارد كه از واگذاري‬ ‫و برايش مراسم بزرگداشت برگزار كرده‌اند‪ .‬او بيش از‬
‫خواست دولت به‬ ‫آنكه به چهره‌اي سياسي يا حتي مديريتي شناخته شود‬
‫كار‌ها واهمه ن��دارد‪ .‬همان‌طور كه مي‌دانيد تبديل‬
‫جايي نمي‌رسد‪ .‬در‬ ‫مديري اهل دين‪ ،‬هنر و دانش به حساب مي‌آيد‪.‬‬
‫شوراي شهرداري به شوراي شهر با موانعي رو‌به‌رو‬ ‫دولت فعلي برخي‬
‫است كه بخشي از آنها به روال‌هاي مديريتي تبديل‬ ‫سالي را كه او پشت سر گذاشت با مبارزات انتخاباتي‬
‫از وزرا به اين بحث‬
‫شده است‪.‬‬ ‫توجه ويژه دارند و‬
‫براي حضور در ش��وراي شهر همراه بوده است‪ .‬مدتي‬
‫يكي از مس��ايل اساس��ي در اي��ن زمينه مديريت‬ ‫فكر مي‌كنم دولت‬ ‫نيز نام او به‌عنوان گزينه‌اي جدي براي وزارت فرهنگ‬
‫يكپارچه ش��هري اس��ت‪ .‬مديريت يكپارچه شهري‬ ‫هم مخالفتي با اين‬ ‫و ارشاد اسالمي بر سر زبان‌ها بود به هر حال او با راي‬
‫بدون خواس��ت دولت به جايي نمي‌رس��د‪ .‬در دولت‬ ‫موضوع نداشته‬ ‫اكثريت به رياست شوراي شهر پايتخت برگزيده شد‪.‬‬
‫فعل��ي برخي از وزرا به اين بح��ث توجه ويژه دارند و‬ ‫باشد‪ .‬شوراهاي‬ ‫مصاحبه‌اي كه در ذيل مي‌خوانيد به رياست او در‬
‫اسالمي شهر در‬ ‫شورايي اشاره دارد كه نيمي از آن از جناح نزديك به‬
‫فكر مي‌كنم دولت هم مخالفتي با اين موضوع نداشته‬
‫قانون اساسي به‬ ‫ش��هردار كنوني تهران است؛ واقعيتي كه اگر درست‬
‫باشد‪ .‬شوراهاي اسالمي شهر در قانون اساسي به عنوان‬
‫عنوان يكي از اركان‬ ‫مديريت نشود هر لحظه ممكن است منافع شهروندان‪،‬‬
‫يكي از اركان حاكميت معرفي شده و نهادهاي مختلف‬ ‫حاكميتمعرفي‬
‫موظف ش��ده‌اند كه تصميم��ات آن را در حوزه‌هاي‬ ‫مديريت شهري و شوراي شهر پايتخت را قرباني سياسي‬
‫شده و نهادهاي‬
‫مرتبط بپذيرند‪.‬‬ ‫مختلفموظف‬
‫شدن يا انحراف از مسير اصلي و سياست‌زدگي كند‪ .‬او‬
‫اميدواري��م در اي��ن دوره با حمايت دولت تدبير و‬ ‫شده‌اند كه‬ ‫خود به تعامل باور جدي دارد و به نظر مي‌رسد قوت‬
‫امي��د كه ش��عارش واگذاري كار‌ها به مردم اس��ت و‬ ‫تصميمات آن را در‬ ‫او براي رياست شوراست‪.‬‬
‫اين گفت‌وگو را مي‌خوانيد‪.‬‬
‫ویژه نامه‬
‫اعتماد به نفس الزم را براي اين كار دارد‪ ،‬اين مشكل‬ ‫حوزه‌هاي مرتبط‬
‫حل و فصل شود‪.‬‬ ‫بپذيرند‪.‬‬ ‫„ „ش�ما اوايل امس�ال اعالم كرده بوديد كه‬
‫„ „نظر شما درباره حضور و حتي عضويت برخي‬ ‫اميدواريم در اين‬ ‫ه�م رياس�ت ش�ورا و هم حت�ي ش�هردار از‬
‫دوره با حمايت‬ ‫اصالح‌طلبان خواهد ش�د اما عملا و اتفاقا با‬
‫از اعض�اي ش�ورا در هيات‌مديره ش�ركت‌هاي‬
‫دولت تدبير و‬ ‫راي يكي از همي�ن اصالح‌طلبان قاليباف اين‬
‫شهرداري چيس�ت؟ آيا منافاتي قانوني ندارد؟‬ ‫اميد كه شعارش‬
‫به لحاظ سالمت حرفه‌اي و اخالقي حضور يك‬ ‫ش�انس را پيدا كرد كه براي بار سوم شهردار‬
‫واگذاري كار‌ها‬
‫عضو ش�ورا در زيرمجموعه شهرداري را چطور‬ ‫به مردم است و‬
‫ش�ود‪ .‬وقتي هم كه شما نيستيد آقاي طاليي‬
‫ارزيابي مي‌كنيد؟‬ ‫اعتماد به نفس‬ ‫رياست شورا را برعهده دارد‪ ،‬فكر نمي‌كنيد در‬
‫بين وظيفه عضويت در ش��ورا كه نظارت اس��ت و‬ ‫الزم را براي اين كار‬ ‫عمل از آنچه ايده‌آل‌گرايانه به دنبالش بوديد‪،‬‬
‫عضويت در هيات‌مديره كه اجراست بايد تفكيك قائل‬ ‫دارد‪ ،‬اين مشكل‬ ‫فاصله زيادي گرفته‌ايد‪ ،‬آيا اين موضوع تاكنون‬
‫شويم‪ .‬طبيعي است هر انتصابي كه نظارت را محدود‬ ‫حل و فصل شود‬ ‫مشكلي ايجاد كرده است؟‬
‫كند يا اين ش��ائبه را به وجود بياورد كه ممكن است‬ ‫بعيد است اين همه صراحت در اين‌باره در كالم من‬
‫نظارت را كمرنگ كند با آن مخالفم‪ .‬به نظرم مجري‬ ‫باشد‪ .‬حتي در مواردي خالف آن هم بوده است عالوه بر‬
‫و ناظر نمي‌توانند يكي باشند‪.‬‬ ‫اينكه بحث‌هاي زمان انتخابات و راي‌گيري با بحث‌هاي‬
 ‫فرهنگ‬

‫نگاهي به عملكرد دولت تدبير و اميد در حوزه فرهنگ‬

‫اهالي س��ينما معتقدند اگر تمام ظرفيت سينما براي‬
‫اكران در س��ال جديد‪ ،‬هماني باش��د كه در جش��نواره به‬
‫نمايش درآمد بايد ش��اهد زمين خوردن اكران عمومي در‬
‫سال جديد باشيم‪.‬‬
‫„ „تئاتر‬
‫حوزه تئاتر معموال حوزه كم سر‌وصدايي است اما با وجود‬
‫اين‪ ،‬جشنواره تئاتر فجر اگر بيش از جشنواره فيلم خبرساز‬
‫نشده باشد‪ ،‬كمتر از آن هم نبوده است‪ .‬تنها چند روز مانده به‬
‫شروع جشنواره‪ ،‬عالي‌زاد‪ ،‬دبير جشنواره بركنار شد و به جاي‬
‫آن قادرآشنا نشست‪ .‬مديراني كه از ديد اهالي تئاتر هيچ‌كدام‬
‫براي چنين كاري مناسب نبودند‪ .‬اين تغييرات نارضايتي‌ها و‬
‫ناهماهنگي‌هاي بسيار را در پي داشت‪ .‬در حالي كه قادرآشنا‬
‫طي مشاجره‌هاي رسانه‌اي خود با بعضي اهالي تئاتر از ادامه‬
‫‪49‬‬ ‫يافتن دبيري خود براي جش��نواره‌هاي بعدي خبر مي‌داد‪،‬‬
‫جشنواره در نهايت آشفتگي و بي‌نظمي برگزار شد‪.‬‬
‫نكته مثبت حوزه تئاتر‪ ،‬حضور دوباره محمد رحمانيان‬
‫بود‪ .‬اين كارگردان و نمايشنامه‌نويس كه چند سال اخير را‬
‫در كانادا به س��ر مي‌برد‪ ،‬در اين روزها س��فرهاي زيادي به‬
‫ايران مي‌كند و اجراهايش نيز با استقبال كم‌نظير مخاطبان‬
‫رو‌به‌رو مي‌شود؛ مخاطباني كه آرزو دارند با بهبود اوضاع تئاتر‬
‫شرايطي فراهم شود كه او و بهرام بيضايي براي هميشه به‬
‫ايران برگردند‪.‬‬
‫„ „ موسيقي‬
‫اوضاع در موس��يقي بهتر از مطبوعات اس��ت‪ .‬عليرضا‬
‫پاش��ايي سرپرست دفتر موسيقي وزارت ارشاد بركنار شد‬
‫و پي��روز ارجمند جايش را گرفت‪ .‬با اهالي موس��يقي كه‬
‫گپ مي‌زنيم از تغييرات به وجود آمده راضي‌اند و به آينده‬
‫اميدوار‪ .‬تا همين جاي كار چند خواننده و آهنگساز ممنوع‬
‫الكار دوباره فعاليتش��ان را شروع كردند‪ ،‬كساني مثل زانيار‬
‫خسروي يا مثال وزير ارشاد از بالمانع بودن فعاليت محمدرضا‬
‫شجريان صحبت به ميان آورده هرچند در ماه‌هاي بهمن‬
‫ویژه نامه‬
‫شاه‌كليدفرهنگي‪،‬‬
‫قفل روسي‬
‫الميراحسيني‪-‬محمدجوادتاج‌الدين‪ -‬از قديم‌االيام‬
‫گفتند و شنيديم كه قفل روسي به اين راحتي‌ها باز نمي‌شود‪.‬‬
‫داستان قفل روسي و كليد‌ساز عاصي‪ ،‬حكايت دولت آقاي‬
‫روحاني و مس��ايل فرهنگي اس��ت‪ .‬انگار هر چقدر هم كه‬
‫كليدهاي آقاي رييس‌جمهور‪ ،‬قفل چيني و بعضا وطني را در‬
‫مسايلمختلفازسياستخارجيگرفتهتابحثاقتصاديباز‬
‫كرده يا حتي قلقلك داده باشد‪ ،‬بر قفل روسي كه بر فرهنگ‬
‫كشور خورده كارساز نيست‪ .‬هرچند قدم‌هايي در اين بخش‬
‫برداشته شده ولي انگار دولت مرز نزاع خودش را با نيروهاي‬
‫باقيمانده از هشت سال گذشته و بعضا تندرو‌هاي هميشه‬
‫در س��ال‌هاي دور‪ ،‬نتيجه چنين قانوني را كه خمير شدن‬ ‫طلبكار در زمينه فرهنگي قرار نداده يا اگر داده بسيار كند‬
‫كتاب‌ها و بيش از پيش متضرر شدن ناشر و نويسنده بود‪،‬‬ ‫حركت مي‌كند‪.‬‬
‫ديده بودند با اين پيشنهاد مخالفت كردند‪ .‬جنتي هم كمي‬ ‫مطبوعات در‬ ‫„ „ مطبوعات‬
‫بعد حرفش را پس گرفت‪ .‬چندي بعد اين بار محمود آموزگار‪،‬‬ ‫هشت سال گذشته‬ ‫مطبوعات در هش��ت س��ال گذش��ته دوران سياهي را‬
‫دبير اتحاديه ناشران بود كه براي معضل مميزي‪ ،‬پيشنهاد‬ ‫دوران سياهي را‬ ‫گذرانده است‪ .‬آنچه بر مطبوعات رفت از توقيف و سانسور‬
‫تازه‌اي را مطرح كرد؛ اينكه كتاب نيز مانند مطبوعات داراي‬ ‫گذرانده است‪.‬‬ ‫و تهديد‪ ،‬شايد نظيرش در تاريخ مطبوعاتي كشور بي‌سابقه‬
‫دادگاه ش��ود و در صورت وجود شاكي‪ ،‬نويسنده و ناشر در‬ ‫آنچه بر مطبوعات‬ ‫باشد‪ .‬به همين خاطر مطبوعاتي‌ها براي روحاني چه قبل از‬
‫محضر قانوني مشخص پاسخگو باشند‪ .‬عده‌اي با اين مساله‬ ‫رفت از توقيف و‬ ‫انتخابات و چه بعدش سنگ‌تمام گذاشتند و انتظار مي‌رفت‬
‫مخالفتكردندوگفتنداينكارباعثمي‌شودنويسندهوناشر‬ ‫سانسور و تهديد‪،‬‬ ‫دولت روحاني هم اهتمام ويژه‌اي به ركن چهارم دموكراسي‬
‫دچار خودسانسوري شوند و مطبوعات با اين حجم توقيف و‬ ‫شايد نظيرش در‬ ‫يعني مطبوعات داشته باشد ولي كم‌كم اين فرضيه دود شد‬
‫شكايت و جريمه نمي‌تواند به عنوان نمونه‌اي موفق در نظر‬ ‫تاريخمطبوعاتي‬ ‫و رف��ت هوا؛ از انتخاب معاون مطبوعاتي تا بحث راه‌اندازي‬
‫گرفته شود‪ .‬از طرفي موافقان هم معتقد بودند كه در اين‬ ‫كشور بي‌سابقه‬ ‫روزنامه‌هاي جديد‪ .‬در دولت تازه‌تاسيس روحاني دو روزنامه‬
‫صورت روند چاپ كتاب سرعت مي‌يابد و اعمال سليقه نيز‬ ‫باشد‪ .‬به همين‬ ‫كه يكي‌ش��ان را با اطمينان مي‌ش��ود اصالح‌طلب خواند و‬
‫به حداقل مي‌رسد‪ .‬هرچه كه بود با واكنش نشان ندادن وزير‬ ‫خاطرمطبوعاتي‌ها‬ ‫ديگ��ري را اعتدال‌گرا‪ ،‬توقيف ش��دند‪ .‬دولت هم بجز چند‬
‫قضيه مسكوت ماند‪.‬‬ ‫براي روحاني چه‬ ‫اظهارنظر كوتاه و غيرمس��ووالنه كاري براي اين دو روزنامه‬
‫قبل از انتخابات‬ ‫انجام نداد‪ .‬بهار و آسمان در وزارت ارشاد دولت تدبير و اميد‬
‫شايد بتوان مهم‌ترين اتفاق حوزه نشر را رفع تعليق نشر‬
‫و چه بعدش‬ ‫توقيف شدند‪.‬‬
‫چشمه دانست‪ .‬وزير ارشاد كه از روزهاي آغازين وزارت خود‬
‫سنگ‌تمامگذاشتند‬ ‫نشاط‪ ،‬توسعه و هم‌ميهن؛ اسم‌هايي كه اهالي مطبوعات‬
‫به بهانه‌هاي مختلف درباره اين انتشارت سخن مي‌گفت و‬
‫و انتظار مي‌رفت‬ ‫از آغاز به كار دولت بارها و بارها شنيدند و هر بار كه زمزمه‬
‫يك بار هم شفاها‪ ،‬رفع تعليق چشمه را اعالم كرده بود‪ ،‬در‬
‫دولت روحاني هم‬ ‫باز شدنشان به گوش مي‌رسيد هلهله خوشحالي سر دادند‬
‫روزهاي پاياني خبر قطعي را منتشر كرد‪.‬‬ ‫اهتمام ويژه‌اي‬
‫ش��نيده‌ها حاكي از آن اس��ت كه اخيرا روند بررس��ي‬ ‫ولي هر بار به در بسته خوردند‪ .‬گويي اين سه نام خط قرمز‬
‫به ركن چهارم‬ ‫بعضي‌ها در حوزه مطبوعات اس��ت‪ .‬ديگر بر كسي پوشيده‬
‫كتاب‪ ،‬سرعت بيشتري يافته‪« .‬كلنل»‪ ،‬كتاب بحث‌برانگيز‬ ‫دموكراسي يعني‬
‫دولت‌آبادي نيز هنوز منتظر كسب مجوز است‪.‬‬ ‫نيس��ت كه عناصر تصميم‌گير با اش��خاص مشكل دارند و‬
‫مطبوعات داشته‬ ‫مشكلشان هم به اين راحتي‌ها حل نمي‌شود‪.‬‬
‫„ „ سينما‬ ‫باشد ولي كم‌كم اين‬
‫ه��ر قدر حوزه كتاب در بالتكليف��ي بود و دير صاحب‬ ‫بحث ديگر انجمن صنفي روزنامه‌نگاران است‪ .‬وزير ارشاد‬
‫فرضيه دود شد و‬ ‫در جلسه‌اش در اتاق بازرگاني گفت كه ديگر مشكلي براي‬
‫مدير ش��د‪ ،‬حوزه سينما خيلي زود س��ر و سامان گرفت‪.‬‬ ‫رفت هوا‬
‫حجت‌اهلل ايوبي كه نام آش��نايي براي اهالي س��ينما نبود‪،‬‬ ‫برگزاري مجمع عمومي انجمن صنفي روزنامه‌نگاران وجود‬
‫رييس سازماني شد كه حكم ويترين وزارت ارشاد را دارد‪.‬‬ ‫ندارد و وزارت اطالعات شكايتش را از اين نهاد صنفي پس‬
‫ايوبي با بازگش��ايي خانه سينما خيلي زود خود را به نامي‬ ‫گرفته‪ .‬بايد ديد اين بار آيا حرف وزير ارشاد به واقعيت بدل‬
‫آشنا در ميان سينماگران بدل كرد‪ .‬پس از آن جلسات وي‬ ‫مي‌ش��ود يا خير؟ چون در چند ماه گذش��ته بارها بحث از‬
‫با سينماگراني كه سال‌ها بود به دليل شرايط نامساعد ميل‬ ‫راه‌اندازي انجمن صنفي شده و بي‌نتيجه مانده هرچند اين‬
‫بار شمس‌الواعظين‪ ،‬رييس انجمن صنفي از برگزاري مجمع‬

‫و اسفند چند كنسرت در شهرستان‌هاي كشور لغو شد و‬
‫حال خيلي‌ها را گرفت ولي روند در حوزه موسيقي كشور‪،‬‬
‫روند مثبتي است‪ .‬هرچند هنوز خيلي‌ها مجبور به فعاليت‬
‫زيرزميني هستند گروه‌هايي كه اكثرا از جوانان تشكيل شدند‬
‫و س��بكي به غير از سبك‌هاي مرسوم در كشور را انتخاب‬
‫كردند‪ .‬گروه‌هاي راك‪ ،‬متال و حتي تلفيقي‪ .‬سبك‌هايي كه‬
‫بايد از نو شناخت‪ .‬ديد اكثر مسووالن فرهنگي به اين نوع‬
‫موسيقي ديدي شبيه مستند‌هاي صد‌او‌سيماست‪ .‬همه‌شان‬
‫را شيطان‌پرست و طرفدار فرقه‌هاي عجيب و غريب عرفاني‬
‫مي‌بينند‪.‬شايداستثناهاييوجودداشتهباشدوليدرحقيقت‬
‫موزيك راك و متال و مشتقاتش چيزي جز ذات موسيقي‬
‫نيست‪ .‬خيلي از فعاالن حقوق بشر و صلح دوستان جهاني‬
‫موزيسين اين نوع موسيقي بودند از جان لنون بگيريد تا راجر‬
‫واترز‪ .‬بايد ديد دولت تدبير و اميد نگاهش را به اين موضوع‬
‫تغيير مي‌دهد يا خير‪.‬‬
‫و رغبتي به فعاليت نداشتند‪ ،‬شروع شد؛ جلساتي كه فقط‬
‫خبرهاي درگوشي‌اش به اهالي رسانه مي‌رسيد‪.‬‬
‫با نزديك شدن جشنواره فجر‪ ،‬فيلم‌هايي كه در سال‌هاي‬
‫گذشته از اكران محروم مانده بودند‪ ،‬صف كشيدند‪ .‬هرچند‬
‫«خانه پدري» عياري و «قصه‌ها»ي بني‌اعتماد توانستند از‬
‫اين در عبور كنند‪ ،‬اما «آشغال‌هاي دوست‌داشتني» محسن‬
‫اميريوسفي اجازه ورود نيافت‪.‬‬
‫كيفيت پايين بس��ياري از فيلم‌ه��اي حاضر در بخش‬
‫مسابقه‪ ،‬نحوه داوري و توزيع جوايز و حذف شدن «عصباني‬
‫نيستم» به خواست سازنده آن‪ ،‬رضا درميشيان سبب شد تا‬
‫نارضايتي‌ها از تيم اجرايي جشنواره باال رود‪ .‬اما ايوبي بالفاصله‬
‫از تصميمات گرفته ش��ده توسط عليرضا رضاداد حمايت‬
‫كرد و از ابقاي وي براي دبيري دوره‌هاي بعدي جش��نواره‬
‫خبر داد و اقدام درميشيان را عملي شايسته براي پرهيز از‬
‫حاشيه‌سازي‌ها دانست‪.‬‬
‫از چاپ كتاب منتقل ش��ود اما ناش��ران و نويسندگان كه‬
‫عمومي بعد از تعطيالت عيد صحبت به ميان آورده است‪.‬‬
‫„ „ كتاب‬
‫حوزه ادبيات كه در س��ال‌هاي اخير با مشكالت زيادي‬
‫درگير بود از مشكالت اقتصادي و باال رفتن هزينه كاغذ و‬
‫چاپگرفتهتامميزي‌هايسليقه‌ايوسختگيرانهدرپروسه‌اي‬
‫طوالني‪ ،‬اميدوار بود كه در دوره جديد بتواند هواي تازه‌اي‬
‫تنفس كند به همين دليل روزهاي زيادي از تكيه زدن علي‬
‫جنتي بر صندلي وزارت ارش��اد نگذشته بود كه جمعي از‬
‫نويس��ندگان و ناشران خواسته‌هاي خود را در قالب نامه‌اي‬
‫به وزير عرضه كردند كه مهم‌ترين خواس��ته آنها اين بود‪:‬‬
‫مميزي را حذف كنيد!‬
‫جنتي به اين نامه واكنش نشان داد و گفت اين نامه را‬
‫خوانده ولي ام��كان حذف مميزي وجود ندارد و در مقابل‬
‫پيش��نهاد تازه‌اي ارايه ك��رد‪ .‬مميزي پيش از چاپ به پس‬

‫حتما بخشي از اين هزينه‌ها مربوط به فقدان فرهنگ‬
‫راننندگي است‪.‬‬
‫„ „يعني ش�ما معتقديد كه براي توسعه نيازمند‬
‫ايجاد زيرساخت‌هاي فرهنگي هستيم؟‬
‫اگر بتوانيم فرهنگ را توسعه بدهيم‪ ،‬حتما در ساير‬
‫بخش‌ها هم توس��عه اتفاق مي‌افتد‪ .‬فرهنگ زيربناي‬
‫توسعه سياسي و اقتصادي است اگر به اين حوزه توجه‬
‫نكنيم‪ ،‬درساير بخش‌ها نيز پيشرفتي حاصل نمي‌شود‬
‫و در نهاي��ت عقب مانده‌ايم و نمي‌توانيم كاري پيش‬
‫ببريم‪ .‬بنابراين بايد در سبك زندگي و روش‌هايي كه‬
‫افراد در زندگي خود به كار مي‌گيرند‪ ،‬تغيير ايجاد كنيم‪.‬‬
‫ترديدي نيست كه اعمال و رفتارهايي كه افراد دارند به‬
‫طور مستقيم به جامعه‌اي كه در آن زندگي مي‌كنند‬
‫سرايت مي‌كند‪ .‬اگر بنا باشد كه مصالح خود را بر مصالح‬
‫جامعه مقدم بداريم‪ ،‬پيشرفتي حاصل نمي‌شود ولي در‬
‫صورتي كه روح جمعي تقويت شود مي‌توان بسياري‬
‫از كارها را با همفكري و همدلي پيش برد در غير اين‬
‫صورت هركسي به دنبال اين است كه گليم خود را از‬
‫آب بيرون بكشد و هيچ وقت كشور با اين تفكر نمي‌تواند‬
‫به توسعه و پيشرفت واقعي دست پيدا كند‪.‬‬
‫„ „ از زمان روي كار آمدن دولت آقاي دكتر روحاني‬
‫شاهد تغييرات بسياري در حوزه فرهنگ و ارشاد‬
‫اسالمي بوديم‪ .‬به اين معنا كه به نظر مي‌رسد اين‬
‫حوزه از بن بس�تي كه در آن گرفتار بوده‪ ،‬در حال‬
‫رهايي است‪ .‬طي هفت ماه گذشته چه اقداماتي در‬
‫اين حوزه انجام گرفته است؟‬
‫رويكرد دولت آقاي دكتر روحاني در حوزه فرهنگ‬
‫با دولت قبل كامال متفاوت است‪ .‬همانطور كه در ساير‬
‫حوزه‌ها از جمله اقتصاد‪ ،‬سياس��ت داخلي و سياست‬
‫خارجي نيز اين تغيير رويكرد كامال مشخص است‪ .‬در‬
‫حوزه فرهنگ ما براساس برنامه‌اي كه به مجلس ارايه‬
‫داديم و مجلس براساس آن برنامه به وزير فرهنگ راي‬
‫اعتماد داد‪ ،‬مجموعه سياست‌هايي را دنبال مي‌كنيم‬
‫كه حوزه فرهنگ و انديش��ه به پويايي دست يابد‪ .‬در‬
‫حوزه فرهنگ معتقديم كه گسترش فرهنگ به صورت‬
‫ت بنابراين بايد سعي شود از‬
‫دستوري امكان‌پذير نيس ‌‬
‫تحكم در حوزه فرهنگ اجتناب شود‪ .‬فرهنگ مجموعه‬
‫آداب‪ ،‬س��نن‪ ،‬رفتارها و انديشه‌ها در درون يك ملت‬
‫كشوري كه به دنبال توسعه‌يافتگي است بايد مجموعه‬
‫اس��ت كه هويت آن ملت را تشكيل مي‌دهد‪ .‬ملت ما‬
‫نيز به عنوان يك ملت صاحب فرهنگ و تمدن ديرينه‬
‫و چند هزار ساله فرهنگ بسيار غني و ثروتمندي دارد‬
‫كه وظيفه داريم آن را ش��كوفا تر كرده و به آن رونق‬
‫ببخشيم‌‪ .‬در همين راستا وظيفه خود مي‌دانيم كه به‬
‫رشد استعدادهايي كه دراين حوزه وجود دارد‪ ،‬كمك‬
‫كنيم‌‪ .‬فكر مي‌كنم در طول هفت ماهي كه از عمر اين‬
‫دولت گذش��ته است حداقل براي اين امر بسترسازي‬
‫انجام شده است‪.‬‬
‫اقتصادي مناس��بي نداشته باشد‪ ،‬در زمره كشورهاي‬
‫„ „ مهم‌ترين اقداماتي كه صورت گرفته‪ ،‬در كدام‬
‫حوزه‌ها بوده است؟‬
‫كار در همه حوزه‌ها در حال انجام اس��ت‪ .‬در وهله‬
‫اول كار فرهنگ را به دست اهالي فرهنگ سپرده‌ايم‪.‬‬
‫مجموعه نيروهايي كه در سطح ارشد وزارت فرهنگ و‬
‫ارشاد اسالمي به كار گرفته شده‌اند‪ ،‬اوال خودشان اهل‬
‫دانش بوده و فرهنگ و هنر را به خوبي مي‌شناسند و‬
‫در كاري كه به آنها واگذار شده‪ ،‬به اندازه كافي تجربه‬
‫ت آنچه براي افراد هنگام‬
‫دارن��د‌‪ .‬نيروهاي فرهنگي و اصحاب فرهنگ و هنر را‬
‫رانندگي مهم است‪ ،‬منافع شخصي است و برخي فكر‬
‫در كش��ور به خوبي مي‌شناس��ند‪ .‬راه تعامل را با آنها‬
‫مي‌كن��د كه از هر راه��ي كه مي‌توانند بايد به مقصد‬
‫مي‌دانند و اين موضوع سبب شده تا زمينه براي تعامل‬
‫اصحاب فرهنگ و هنر مهيا شود اين شرايط بي‌گمان‬
‫ي سطح فرهنگي‬ ‫سبب بهبود وضعيت فرهنگي و ارتقا ‌‬
‫مي‌شود‪ .‬نكته دوم در رابطه با سياست‌هاي فرهنگي‬
‫است كه بايد اتخاذ مي‌ش��د‪ ،‬سياست دولت يازدهم‬
‫اين است كه فضاي فرهنگي را باز كرده به طوري كه‬
‫فرهنگ‬
‫گفت‌وگو با‬
‫علي جنتي‪ ،‬وزير فرهنگ و ارشاد اسالمي‪:‬‬
‫پيوند‬
‫گو‬
‫فرهن ‌‬
‫صنعت‬
‫درحوزه اقتصاد فرهنگ طرحي ارايه شد كه رونق‬ ‫خاطره وطن‌خواه‪ -‬وزير فرهنگ و ارشاد اسالمي‬
‫بخشيدن به صنايع فرهنگي را در اولويت قرار مي‌دهد‪.‬‬ ‫را پيش از معرفي به مجلس‪ ،‬به عنوان يك ديپلمات‬
‫اين طرح هم‌اكن��ون در اختيار وزير صنعت‪،‬معدن و‬ ‫كشوري كه به دنبال‬ ‫مي‌شناختند تا شخصيت فرهنگي‪ .‬چه آنكه سابقه‌اش‬
‫تجارت ق��رار گرفته اس��ت و اميدواريم با كمك اين‬ ‫توسعه‌يافتگياست‬
‫‪50‬‬
‫در ح��وزه سياس��ت خارجي آنچن��ان پررنگ بود كه‬
‫وزارتخانه‪ ،‬بتوانيم صناي��ع فرهنگي را تقويت كنيم‪.‬‬ ‫بايد مجموعه عوامل‬ ‫وقتي به عنوان وزير فرهنگ و ارشاد اسالمي از سوي‬
‫امادرباره بحث ش��ما و موضوع توس��عه اقتصادي كه‬ ‫سياسي‪ ،‬اقتصادي و‬
‫حسن روحاني به مجلس معرفي شد‪ ،‬قريب به اتفاق‬
‫بدان اش��اره كرديد‪ ،‬توسعه موضوعي نيست كه مجزا‬ ‫فرهنگي دست به‬
‫دست هم بدهند‪،‬‬ ‫مخاطبان اين حوزه متعجب شدن ‌د اما طولي نكشيد‬
‫از ساير بخش‌ها مثل حوزه سياسي يا اقتصادي باشد‪.‬‬ ‫كه بيان ديدگاه‌ها و سياس��ت‌هايي كه علي جنتي در‬
‫تا توسعه رخ بدهد‪.‬‬
‫كشوري كه به لحاظ‬ ‫حوزه فرهنگ به كار گرفت‪ ،‬موجب خروج اين بخش از‬
‫عوامل سياس��ي‪ ،‬اقتصادي و فرهنگي دست به دست‬ ‫نخوت و ركودي شد كه طي هشت سال گذشته بدان‬
‫اقتصادي توسعه‬
‫هم بدهند‪ ،‬تا توسعه رخ بدهد‪ .‬كشوري كه به لحاظ‬ ‫پيدا كند اما از لحاظ‬ ‫گرفتار شده بود‪ .‬اين سياست‌ها گاه آنچنان بي‌پروا از‬
‫اقتصادي توس��عه پيدا كند اما از لحاظ سياسي اين‬ ‫سياسي اين اتقاق‬ ‫س��وي وي مطرح ش��د كه به ارايه كارت زرد از سوي‬
‫اتقاق در آن كشور نيافته باشد يعني آزادي بيان وجود‬ ‫در آن كشور نيافته‬ ‫مجلس نيز منجر گرديد‪ .‬علي جنتي از دانش‌آموختگان‬
‫نداشته باشد و افراد نتوانند ديدگاه‌هاي سياسي خود‬ ‫باشد يعني آزادي‬ ‫مدرس��ه حقاني قم‪ ،‬ديدگاه‌هايي بس��يار روشنفكرانه‬
‫را مطرح كنند‪ ،‬توسعه‌نيافته محسوب نمي‌شود‪ .‬توسعه‬ ‫بيان وجود نداشته‬
‫دارد‪ .‬او معتقد است كه حوزه فرهنگ در پيوند با ساير‬
‫امري همه‌جانبه است‪ ،‬همچنان كه اگر كشوري احزاب‬ ‫باشد و افراد نتوانند‬
‫ديدگاه‌هاي سياسي‬ ‫بخش‌ها مي‌تواند به توسعه كشور كمك كند‪ .‬او در سال‬
‫پيشرفته و به لحاظ سياسي رشد داشته باشد‪ ،‬اگر رشد‬ ‫‪ 92‬يكي از خبرسازترين وزراي كابينه حسن روحاني‬
‫خود را مطرح‬
‫كنند‪،‬توسعه‌نيافته‬ ‫بود‪ .‬از آنجا كه فرهنگ زيربناي توسعه است و با توجه‬
‫توس��عه‌يافته نمي‌تواند قرار بگير ‌د مثل پاكستان كه‬ ‫محسوب نمي‌شود‪.‬‬ ‫به اينكه اقتصاد ايران گرفتار ركود است‪ ،‬پيوند فرهنگ‬
‫همه آزادند هرچه دوست دارند بنويسند اما به لحاظ‬ ‫توسعه امري‬ ‫و اقتصاد مي‌تواند به توسعه كشور و عبور از ركود منجر‬
‫ویژه نامه‬
‫اقتصادي وضعيت مطلوبي ندارد‪ .‬فرض س��ومي هم‬ ‫همه‌جانبه است‪،‬‬ ‫شود‪ .‬گفت‌وگو با وي به عنوان شخصيت سال روزنامه‬
‫وجود دارد‪ ،‬يعني كشوري از نظر سياسي و اقتصادي‬ ‫همچنان كه اگر‬ ‫جهان صنعت در پي مي‌آيد‪:‬‬
‫پيشرفته باشد اما به لحاظ فرهنگي رشد نداشته باشد‬ ‫كشوري احزاب‬ ‫„ „نظريه‌پردازانتوسعهمعتقدندكهفرهنگيكياز‬
‫‌در چنين شرايطي نيز باز نمي‌توان آن را توسعه‌يافته‬ ‫پيشرفته و به لحاظ‬ ‫ابزارهاياصليتوسعه‌يافتگياست‌‪ ،‬ازآنجاكهكشور‬
‫دانست‪ .‬يك مثال خيلي ساده مي‌زنم؛ فرهنگ رانندگي‬ ‫سياسي رشد داشته‬
‫ما به دليل سياست‌هاي دولت گذشته هم‌اكنون در‬
‫باشد‪ ،‬اگر رشد‬
‫در كشور ما بسيار ضعيف اس ‌‬ ‫شرايط ركود تورمي به سر مي‌برد و بيرون آمدن از‬
‫اقتصاديمناسبي‬
‫ركود نيازمند هماهنگي همه بخش‌هاست‪ ،‬فرهنگ‬
‫نداشته باشد‪ ،‬در‬
‫زمره كشورهاي‬ ‫چه كمكي مي‌تواند ب�ه رونق توليد كند‪ .‬در دولت‬
‫برسند‪ .‬حال با توسل به هر شيوه‌اي كه ممكن است‪.‬‬ ‫هشتم شورايي بهنامفرهنگو صنعتتشكيلشده‬
‫توسعه‌يافته‬
‫اين نوع تفكر ريشه فرهنگي دارد‪ .‬اگر مشكل فرهنگ‬ ‫نمي‌تواند قرار بگيرد‬ ‫بود كه پيوند بين اين دو حوزه را برقرار كرده بود اما‬
‫رانندگي در شهرهاي بزرگ و جاده‌هاي ما حل شود‪،‬‬ ‫در دولت نهم و دهم اين شورا تعطيل شده و به نظر‬
‫از اتالف وقت‌‪ ،‬ترافيك و حوادث رانندگي كاسته خواهد‬ ‫مي‌رسد كه گسستي بين اين دو حوزه به وجود آمد‪،‬‬
‫شد‪ .‬مي‌دانيد روزانه چه ميزان سوخت در كالنشهرها‬ ‫وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي چه برنامه‌اي براي‬
‫مصرف مي‌شود و مهم‌تر از همه باعث آلودگي مي‌شود؟‬ ‫پيوند با فرهنگ و توسعه كشور دارد؟‬

‫هنرخود را عرضه كنند‪ .‬در حوزه فيلم‌هاي سينمايي‬
‫‪،‬سياس��ت وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي اين است‬
‫ك��ه امكان س��اخت فيلم‌هايي در س��طح بين‌المللي‬
‫فراهم ش��ود‪ ،‬اغلب فيلم‌هايي كه س��اخته مي‌ش��ود‬
‫مصرف داخلي دارند و عموما در داخل كش��ور عرضه‬
‫مي‌شود‪ .‬سياست ما كمك به توليد فيلم‌هايي در عرصه‬
‫بين‌المللي اس��ت‪ .‬قبل از جشنواره فجر يك روز را به‬
‫عنوان سالم س��ينما اعالم كرديم و تمام سينماهاي‬
‫كشور به طور مجاني دراختيار مردم قرار گرفت‪ ،‬ديديم‬
‫كه چه استقبالي صورت گرفت‪ .‬اين يك مانور بود كه‬
‫افراد به س��ينما روي بياورند و فيلمسازان هم بدانند‬
‫مي‌توانند با توليد فيلم‌هاي خوب سالن‌هاي سينما را‬
‫پركنند‪ .‬در حوزه كتاب نيز بس��ياري از كتاب‌هاي ما‬
‫به زبان فارس��ي است و چون برگردان نمي‌شود قابل‬
‫عرضه به خارج نيست‪ .‬مثال بسياري از كتاب‌هايي كه‬
‫در نمايشگاه كتاب فرانكفورت عرضه مي‌شود به زبان‬
‫فارسي است و فقط فارسي زبان‌ها مي‌توانند استفاده‬
‫كنند‪ .‬به همين منظور به دنبال ايجاد نهضت ترجمه‬
‫هستيم تا كتاب‌هاي ايراني به زبان‌هاي خارجي ترجمه‬
‫شده و فرهنگ و تمدن كشور را انتقال بدهد‪ .‬درحوزه‬
‫كودك‪ ،‬كتاب‌ه��اي خيلي خوبي داري��م‪ .‬اين كارها‬
‫اخيرا ش��روع شده و بايد به تدريج توسعه يابد‪ .‬نكته‬
‫ديگري كه بايد دنبال كنيم گسترش اعتماد فرهنگي‬
‫واگذاري تصدي‬
‫و اميد فرهنگي در بين نخبگان است‪ .‬بعد از روي كار‬
‫گري‌هاي دولتي‪،‬‬
‫آمدن دولت يازدهم‪ ،‬بسياري از اهالي فرهنگ و هنر‬
‫اميدوار شدند‪ .‬بايد اين اعتمادي كه به وجود آمده را‬
‫قدر بدانيم و سعي كنيم آن را تقويت كنيم‪ .‬بايد اميد‬
‫را در جامعه تقويت كنيم‪ ،‬اگر اميد نباش��د هيچ‌كس‬
‫دست به قلم نمي‌برد‪.‬‬
‫„ „يكيازسياست‌هايدولتتوجهبهبخش‌خصوصي‬
‫است‪ .‬وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي در دولت يازدهم‬
‫چه برنامه‌اي در اين زمينه دارد؟‬
‫‪51‬‬
‫واگ��ذاري تص��دي گري‌ه��اي دولتي‪ ،‬سياس��ت‬
‫كلي دولت اس��ت‪ .‬ما نيز در وزارت فرهنگ و ارش��اد‬
‫اس�لامي تا جايي كه امكان‌پذير باش��د‪ ،‬اين سياست‬
‫را دنب��ال مي‌كنيم و اموري كه برعهده دولت اس��ت‬
‫را ب��ه بخش‌خصوصي واگذار خواهي��م كرد‪ .‬يكي از‬
‫اين تصدي‌ها برگزاري نمايشگاه‌هاست‪ .‬در سال‌هاي‬
‫گذش��ته برگزاري همه نمايش��گاه‌ها بر عهده دولت‬
‫بوده اس��ت‪ ،‬دولت متولي‪ ،‬برگزار‌كننده و سياس��ت‬
‫گذار بوده اس��ت‪ .‬ما امسال برگزاري نمايشگاه‌ها را به‬
‫خود شركت‌ها سپرده‌ايم‪ ،‬اين سياست را در نمايشگاه‬
‫بين‌المللي كت��اب نيز دنبال خواهيم كرد‪ .‬با اتحاديه‬
‫‌ايم اگرچه ممكن است در سال‬ ‫ناشران صحبت كرده ‌‌‬
‫اول به طور كامل امكان برگزاي اين نمايشگاه توسط‬
‫بخش‌خصوصي نباش�� ‌د اما ب��ه تدريج اين كار بايد به‬
‫خود آنها واگذار شو ‌د حتي برگزاري جشنواره‌ها مثل‬
‫جشنواره فجر يا موسيقي نيز بايد به خود هنرمندان‬
‫واگذار شود‌‪ ،‬چه كسي گفته كه حتما بايد دولت برگزار‬
‫ویژه نامه‬
‫كند؟ اصحاب موس��يقي با فيلم مي‌توانند خودشان‬
‫جش��نواره را برگ��زار كنند‪ ،‬دول��ت مي‌تواند كمك و‬
‫حمايت كند‪ .‬اين سياست در جشنواره مطبوعات نيز‬
‫دنبال مي‌شود‪ .‬در حال حاضر تشكل‌هايي ايجاد شده‬
‫و شركت‌هاي مطبوعاتي بس��ياري از امور را برعهده‬
‫گرفته‌ان�� ‌د حتي ضوابط پرداخ��ت يارانه را ما تعيين‬
‫نكرده‌ايم و مطبوعات خود برعهده گرفته‌اند‪ .‬مابه عنوان‬
‫وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي تنها سياست‌ها را اعالم‬
‫مي‌كنيم‪ .‬طبق قانون وظيفه وزارت فرهنگ و ارش��اد‬
‫ت اما هرچه مشاركت‬ ‫اسالمي يك وظيفه حاكميتي اس ‌‬
‫بخش‌خصوصي بيشتر باشد‪ ،‬نتيجه بهتري به دست‬
‫خواهد آمد‪ .‬ضمن اينكه كمك مي‌كند بار س��نگيني‬
‫كه برعهده وزارت است‪ ،‬سبك‌تر شود‪.‬‬
‫فرهنگ‬
‫حضور پيدا كردند‪ .‬در حوزه موسيقي نيز امسال شاهد‬
‫رونق در برگزاري كنسرت‌هاي موسيقي بوديم حتي‬
‫در فرهنگس��راي نياوران امس��ال به طور خاص براي‬
‫خانم‌ها كنسرت موسيقي برگزار شد‪ .‬در حوزه هنرهاي‬
‫تجسمي نيز حركت‌هاي بسيار خوبي آغاز شده است‪.‬‬
‫در زمينه رونق بخشيدن به حوزه فرهنگ و هنر فكر‬
‫مي‌كنم ظرف شش ماه گذشته حركت‌هاي خوبي آغاز‬
‫ش��ده و اميدواريم در سال‌هاي آينده بتوانيم گام‌هاي‬
‫محكم‌تري برداريم‪.‬‬
‫„ „ به س�ال آينده اش�اره كرديد‪ ،‬برنامه‌هاي سال‬
‫آينده وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي در حوزه‌هاي‬
‫مختلف چيس�ت و اص�وال كدام بخ�ش از اولويت‬
‫بيشتري براي شما برخوردار است؟‬
‫براي سال آينده آنچه به عنوان راهبرد كالن مورد‬
‫توجه وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامي است‪ ،‬اجراي‬
‫عدالت فرهنگي است‪ .‬به اين معنا كه فرصت‌هاي برابري‬
‫براي همه هنرمندان‪ ،‬اصحاب فرهنگ و هنر ايجاد شود‬
‫تا بتوانند هنر خود را عرضه كنند‪ .‬اينگونه نباش��د كه‬
‫در يك نقطه دورافتاده از كشور استعداد خوبي وجود‬
‫داش��ته باشد اما به دليل دوري و نبود امكانات امكان‬
‫بروز نداشته باشد‪ .‬ما بايد بتوانيم اين نيروها را آموزش‬
‫بدهيم‪ .‬امكانات و تجهيزات دراختيارشان قرار بدهيم‪،‬‬
‫تا رشد پيدا كنند‪.‬‬
‫„ „ يعني به طور خاص عبور از تمركز گرايي است؟‬
‫همينطور است‪ ،‬نبايد تمركز در تهران و شهرهاي‬
‫سياستكلي‬
‫بزرگ باشد‪ .‬ايجاد فرصت‌هاي برابر براي همه اصحاب‬
‫دولت است‪ .‬ما‬
‫نيز در وزارت‬ ‫فرهنگ و هنر يك اصل اس��ت‌‪ .‬امكانات بايد عادالنه‬
‫فرهنگ و ارشاد‬ ‫توزيع شود‪ ،‬نمي‌شود كه در مركز يك استان پنج سينما‬
‫اسالمي تا جايي كه‬ ‫باش ‌د اما در يك استان ديگر اصال نباشد يا در بعضي‬
‫امكان‌پذير باشد‪،‬‬ ‫از ش��هرها حتي يك سالن همايش هم وجود نداشته‬
‫اين سياست را‬ ‫باشد‪ .‬در زمينه مطبوعات استعدادهاي بسياري داريم‬
‫دنبال مي‌كنيم و‬ ‫كه نيازمند حمايت هستند‪ ،‬روزنامه‌هاي محلي را بايد‬
‫اموري كه برعهده‬
‫م��ورد حمايت قرار داد‪ ،‬اين جزيي از عدالت فرهنگي‬
‫دولت است را به‬ ‫است اگر به يك روزنامه در شهرستان كمك مادي و‬
‫بخش‌خصوصي‬
‫قانون تطبيق داشته باشد حتما مجوز مي‌گيرد‪ .‬بررسي‬
‫معنوي نش��ود‪ ،‬نمي‌تواند رشد كند‪ .‬نكته دوم كه فكر‬
‫واگذار خواهيم‬
‫كرد‪ .‬يكي از‬ ‫مي‌كنم سياست بسيار مهمي است‪ ،‬رونق بخشيدن به‬
‫اين تصدي‌ها‬ ‫ت متاسفانه وضعيتي كه با آن‬ ‫اقتصاد فرهنگ و هنر اس ‌‬
‫برگزاري‬ ‫روبه‌رو هستيم مطلوب نيست‪ .‬بسياري از هنرمندان ما‬
‫نمايشگاه‌هاست‪.‬‬ ‫براي زندگي روزانه شان مشكالت معيشتي دارن ‌د چه‬
‫در سال‌هاي‬ ‫برسد به اينكه خداي نكرده نياز به عمل جراحي هم‬
‫گذشته برگزاري‬ ‫پيدا كنن ‌د اين وضعيت براي كشور مطلوب و افتخار آميز‬
‫همهنمايشگاه‌ها‬ ‫نيست كه هنزمندان‪ ،‬اصحاب فكر و رسانه در چنين‬
‫بر عهده دولت‬ ‫شرايطي قرار داشته باشند‪.‬‬
‫بوده است‪،‬‬
‫„ „ راهكار شما براي حل اين مشكل چيست؟‬
‫دولت متولي‪،‬‬
‫برگزار‌كننده و‬
‫در اين زمينه كارهاي خوبي ش��روع شده است‪.‬‬
‫سياست گذار‬ ‫صندوق حمايت از روزنامه نگاران و هنرمندان تقويت‬
‫بوده است‪ .‬ما‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬هنگامي كه به وزارت فرهنگ و ارشاد‬
‫امسال برگزاري‬ ‫اسالمي آمدم اين صندوق با بدهي سنگين به سازمان‬
‫نمايشگاه‌ها را به‬ ‫تامين اجتماعي روبه‌رو بو ‌د حتي س��ازمان تهديد به‬
‫خود شركت‌ها‬ ‫قطع خدماتش كرده بود‪ ،‬سعي كرديم اين صندوق‬
‫سپرده‌ايم‬ ‫را احيا كنيم‪ .‬از همين رو از شخصيت‌هاي اقتصادي‬
‫برجسته‪ ،‬بانكداران بزرگ و كساني كه مي‌توانستند از‬
‫لحاظ اقتصادي به اين صندوق رونق ببخشند‪ ،‬دعوت‬
‫به عمل آورديم كه در هيات امناي اين صندوق حضور‬
‫يابند‪ .‬در حال حاضر مجموعه اقتصادي بسيار خوبي‬
‫تش��كيل شده است‪ .‬تالش مي‌كنيم از همه امكانات‬
‫كشور‪ ،‬بانك‌ها و شخصيت‌هاي متمكن و عالقه‌مند‬
‫ب��ه فرهنگ و هنر كمك بگيريم‪ .‬در بخش هنرهاي‬
‫تجس��مي و خوشنويس��ي امكان عرض��ه تابلوها در‬
‫داخل و در حراج‌هاي بزرگ دنيا فراهم ش��ده است‪.‬‬
‫كنسرت‌هاي موسيقي ما نيز بايد به همين نحو باشد‪،‬‬
‫باي��د هنرمندان ما بتوانن��د در تاالرهاي بزرگ دنيا‬
‫همه افراد صاحب فكر و انديش��ه بتوانند افكار خود را‬
‫عرضه كنند‪.‬‬
‫„ „اين آزادي در عرصه تفكر با اما و اگرهايي مواجه‬
‫است‪ ،‬مرز اين آزادي تا كجاست؟‬
‫مرز آن تا جايي اس��ت ك��ه قانون تعيين كرده‪ ،‬ما‬
‫معتقديم در سايه تبادل افكار و تضارب آرا فرهنگ رشد‬
‫مي‌كند‪ .‬فرهنگ در يك محيط بسته و محدود نمي‌تواند‬
‫هيچ پيشرفتي داشته باشد‪ .‬همانطور كه پيشرفت همه‬
‫علوم با اين رويكرد اتفاق افتاده است‪ ،‬هرجا پيشرفتي در‬
‫علوم ديده‌ايم چه علوم پايه يا انساني حتي در حوزه‌هاي‬
‫علميه‪ ،‬پيشرفت فقه و فلسفه كه در طول صدها سال‬
‫رخ داده‪ ،‬قطعا نتيجه تبادل افكار و انديشه‌ها بوده است‪.‬‬
‫يعني افراد با آزادي كامل اين امكان را داش��ته اند كه‬
‫حرفشان را بزنند و نظريات ديگران را رد كنند‪ .‬در سايه‬
‫تبادل و تضارب افكار است كه فقه و اصول رشد كرده‬
‫است‪ .‬در دنياي غرب نيز همينطور است‪ .‬اگر در غرب‬
‫رشدي صورت گرفته‪ ،‬نتيجه آزادي فكر است كه افراد‬
‫افكارشان را آزادانه بيان مي‌كنند تا زماني كه سانسور‬
‫وجود داشت افرادي مثل گاليله نمي‌توانستند اظهار نظر‬
‫كنند اما از زماني كه رنسانس رخ داد و فضا باز شد‪ ،‬افراد‬
‫با افكار متفاوت به ميدان آمدند و پيشرفت حاصل شد‪.‬‬
‫ما نيز در دولت به دنبال بسط اين سياست هستيم‪ .‬اعالم‬
‫كرده‌ايم كه همه كساني كه اهل قلم هستند در بيان‬
‫مطالبشان آزادند مگر آنكه خالف قانون باشد‪ .‬قانون نيز‬
‫در شوراي عالي انقالب فرهنگي تصويب شده و نقشه راه‬
‫را مشخص كرده است‪ .‬قانون اساسي تصريح كرده كه‬
‫افراد در بيان مطالبشان آزادند مگر آنكه برخالف قانون‬
‫عمل كنند‪ .‬برهمين اساس ما نيز مطابق قانون عمل‬
‫مي‌كنيم و اعمال قانون نيز براساس ساليق شخصي‬
‫ت بنابراين اعالم ش�� ‌د هيچ نويسنده‌اي در ايران‬ ‫نيس ‌‬
‫ممنوع‌القلم نيست‪ ،‬نبايد انتشار يك كتاب را صرفا به‬
‫اين دليل كه شخصيت نويسنده را قبول نداريم متوقف‬
‫كنيم‪ ،‬ما بايد كتاب را بررسي كنيم اگر محتواي كتاب با‬
‫كتاب هم به دس��ت افرادي سپرده شده كه خود اهل‬
‫نظر و تشخيص هستند‪.‬‬
‫„ „ اين تصميم صرفا در حوزه كتاب گرفتهشده يا در‬
‫ساير حوزه‌ها نيز اين تحوالت اتفاق افتاده است؟‬
‫در حوزه رسانه نيز به اين اعتقاد رسيده ايم و عمل‬
‫مي‌كنيم‪ .‬ما قانون مطبوعات را داريم كه در اين قانون‬
‫محدوديت‌هايي براي انتشار مطالب قائل شده است اما‬
‫خ��ارج از آن مواد قانوني‪ ،‬مطبوعات آزادند ‪ .‬همانطور‬
‫كه در قانون اساسي تاكيد شده كه مطبوعات در بيان‬
‫مطالب آزادند‪ ،‬مگر آنكه مواردي خالف قانون باشد‪.‬‬
‫„ „ البته در اينكه چه مواردي خالف قانون اس�ت‬
‫بحث وجود دارد‌‪.‌..‬‬
‫طبيعتا در اين زمينه چون وزارت فرهنگ و ارشاد‬
‫اسالمي به تنهايي تصميم گيرنده نيست و در هيات‬
‫نظارت بر مطبوعات ش��خصيت‌هايي از حوزه علميه‪،‬‬
‫شوراي عالي انقالب فرهنگي‪ ،‬نمايندگان مطبوعات و‬
‫وزارت علوم حضور دارند‪ ،‬تصميم هيات اعالم مي‌شو ‌د‬
‫اما ما به عنوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي وظيفه‬
‫خود مي‌دانيم كه آزادي مطبوعات را تا جايي كه خالف‬
‫قانون نباش��د‪ ،‬تامين كنيم‌‪ .‬تا به حال هم پيگير اين‬
‫مطلب بوده و در اين مدت هم به تعداد قابل توجهي‬
‫هفته نامه‪ ،‬ماهنامه‌‪ ،‬فصلنامه و روزنامه در استان‌ها و‬
‫سراسر كشور مجوز داده شده‪ ،‬تا به كساني كه در اين‬
‫حوزه استعداد دارند‪،‬كمك شود‪ .‬در ساير حوزه‌ها نيز‬
‫كار با همين سياس��ت دنبال مي‌شود‪ .‬مثال در حوزه‬
‫سينما‪ ،‬هنرهاي نمايشي و تجسمي سياست اين است‬
‫كه از اعمال سليقه شخصي جلوگيري شود‪ .‬همانطور‬
‫كه در جشنواره اخير سينما ديديد كه همه سليقه‌ها‬
 ‫فرهنگ‬

‫اقتصاد فرهنگ و هنر در گفت‌وگو با مرتضی کاظمی‬

‫بنای اقتصاد بر شالوده فرهنگ‬ ‫محبوبه حقيقي‬

‫مرتض��ي كاظمي‪ ،‬نامي قديم��ي در عرصه مديريت‬

‫پيدا نمي‌كنن ‌د يا اينكه فيلم‌هاي سينمايي در بسياري از‬
‫شهرهاي كشور به روي پرده نمي‌روند‌‪.‬‬
‫„ „ و اين يعني بس�ياري از ش�هرها‪ ،‬سالن سينما‬
‫ندارند‌‪.‬‬
‫بله‪ ،‬سالن سينما ندارند‪ ،‬سالن تئاتر ندارند‌‪ .‬اما طبيعي‬
‫است كه رونق اقتصاد فرهنگ باعث ايجاد نظام توزيع فراگير‬
‫شده و امكان مصرف عادالنه را در پي خواهد داشت‌‪ .‬رونق‬
‫اقتصاد فرهنگ اثر ديگري كه دارد اين اس��ت كه ميزان‬
‫بهره‌وري را در بخش فرهنگ ارتقا مي‌دهد‌‪ .‬ارتقاي بهره‌وري‬
‫نه تنها در بخش ملموس فرهنگ مثل آثار سينمايي‪ ،‬كتاب‪،‬‬
‫تئاتر‪ ،‬موسيقي و مطبوعات‪ ،‬بلكه در بخش غير ملموس و‬
‫غيرمادي فرهنگ‪ ،‬مثل آيين‌ها‪ ،‬آداب و رسوم‪ ،‬آرا‪ ،‬انديشه‌ها‬
‫ي خواهد داد‌‪ .‬به عنوان‬ ‫و عقايد هم اين افزايش بهره‌وري رو ‌‬
‫مثال نوروز يك امر معنوي و آييني است‌‪ .‬اگر اقتصاد فرهنگ‬
‫رونق پي��دا كند‪ ،‬نوروز به يك منبع ايجاد ثروت‪ ،‬نه تنها‬
‫در ايران بلكه در س��طح جهان ايراني‪ ،‬تبديل خواهد ش ‌د‬
‫منظورم اين است كه رونق اقتصاد فرهنگ اين امكان را‬
‫مي‌دهد كه ظرفيت اقتصادي فرهنگ حتي در حوزه‌هاي‬
‫معنوي مديريت شود‌؛ تاثير ديگري كه رونق اقتصاد فرهنگ‬
‫خواهد داشت اين است براي تعداد فراوان فارغ‌التحصيالن‬
‫رش��ته‌هاي فرهنگي و هنري بازار كار ايجاد خواهد كرد‪،‬‬
‫حتما اطالع داريد كه در ش��رايط حاضر‪ ،‬بسياري از اين‬
‫فارغ‌التحصيالن امكان فعاليت در رشته خود را نمي‌يابند‌‪.‬‬
‫نكته ديگري كه بايد اشاره كنم اين است كه رونق اقتصاد‬
‫فرهنگي در ايران است‌‪ .‬همان‌قدر كه قديمي است‪ ،‬خوشنام‬
‫نيز هست‌‪ .‬مروري بر مسووليت‌هاي او در عرصه فرهنگ و‬
‫هنر اين ادعا را ثابت مي‌كند‌‪ .‬او در زمان مديريت كرباسچي‬
‫بر شهر تهران‪ ،‬مدير فرهنگسراي بهمن بود‌‪ .‬در هر دو دولت‬
‫اصالحات‪ ،‬معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي را‬
‫برعهده داشت‌‪ .‬در حال حاضر نيز عضو هيات‌مديره موزه‬
‫موسيقي و عضو شوراي عالي خانه هنرمندان است و البته‬
‫اينها كه گفتيم‪ ،‬تمامش نيست‌‪.‬‬
‫مرتضي كاظمي اين روزها مشاور اقتصادي وزير فرهنگ‬
‫و ارشاد اسالمي است پس مي‌توان نتيجه گرفت كه قرار‬
‫گرفتن موضوع اقتصاد فرهنگ و هنر به عنوان يكي از ‪9‬‬
‫محور برنامه‌هاي وزير فرهنگ و ارش��اد اسالمي حاصل‬
‫نظرات و مشاوره‌هاي اوست‌‪ .‬در نتيجه ارايه همين برنامه‬
‫و تاكيدهاي مقامات اين وزارتخانه در ماه‌هاي اخير‪ ،‬عبارت‬
‫«اقتصاد فرهنگ و هنر» رواج يافت؛ مفهومي كه همان‌قدر‬
‫كه براي بيشتر ما ناشناس است‪ ،‬ظاهرا چه براي اقتصاد‬
‫زخمي ما و چه براي هنرهاي كم درآمدمان‪ ،‬معجزه‌گر و‬
‫نجات بخش خواهد بود البته به شرط آنكه اساسا بدانيم‬
‫درباره چه حرف مي‌زنيم‌‪ .‬در اين گفت‌وگو به دنبال دانستن‬
‫فرهنگ صاحب جايگاه ش�� ‌د اما در سطح جهاني اقتصاد‬ ‫همين نكته بوديم؛ وقتي از اقتصاد فرهنگ و هنر حرف‬
‫فرهنگ‪ ،‬عمري نزديك به ‪ 50‬سال دارد‌‪ .‬در دهه ‪ 70‬قرن‬ ‫مي‌زنيم‪ ،‬دقيقا از چه سخن مي‌گوييم؟ مرتضي كاظمي‬
‫بيس��تم اقتصاد فرهنگ در مجامع جهاني اقتصاد مطرح‬ ‫هم به اين س��وال پاسخ داد و هم مصداق‌هاي بحث‌هاي‬
‫همچنانكه‬
‫ش��د و تاثير و اهميتش‪ ،‬مورد تجزيه و تحليل قرارگرفت‬ ‫نظري‌اش را در جامعه هنري امروز مشخص كرد كه در‬
‫فرهنگ در‬
‫و به آنجا رسيد كه امروز اقتصاد فرهنگ صاحب انجمن‬ ‫پي مي‌خوانيد‌‪.‬‬
‫توسعه اقتصادي‬
‫بين‌المللي است‌‪ .‬نش��ريه‌هاي مختلفي در حوزه اقتصاد‬ ‫نقش دارد‬ ‫„ „عبارت اقتصاد فرهنگ و هنر در ماه‌هاي اخير‬
‫فرهنگ منتش��ر مي‌شود كه يكي از مهم‌ترين‌آنها نشريه‬ ‫اقتصاد نيز در‬ ‫و بع�د از روي كار آمدن دول�ت تدبير و اميد زياد‬ ‫‪52‬‬
‫اقتصاد فرهنگ آمريكاس��ت؛ «‪journal of cultural‬‬ ‫توسعهفرهنگي‬ ‫شنيدهمي‌شود‌‪.‬ازطرفيتوضيحوتفسيردقيقيهم‬
‫‪ « economics‬ك��ه در تصميم‌س��ازي‌هاي اقتصادي و‬ ‫موثر است‬ ‫درباره‌اش ارايه نشده‌‪ .‬لطف كنيد در گام اول اقتصاد‬
‫فرهنگي آمريكا تاثير‌گذار است‌‪ .‬در مجامع اقتصادي هم‬ ‫با اين تفاوت‬ ‫فرهنگ و هنر را براي ما تعريف كنيد‌‪.‬‬
‫ت در ايران البته اقتصاد‬
‫اقتصاد فرهنگ صاحب تريبون اس ‌‬ ‫كه فرهنگ‬ ‫در پاسخ به اين سوال به چند نكته اشاره مي‌كنم‌‪ .‬اول‬
‫فرهنگ از چنين موقعيتي بهره‌مند نيست و همچنان مورد‬ ‫شالوده‌اي‬ ‫اينكه همان‌گونه ك��ه نظام‌هاي اقتصادي در زمينه‌هاي‬
‫كم‌توجهي است‌‪.‬‬ ‫است كه بناي‬ ‫فرهنگي شكل مي‌گيرند‪ ،‬مثال نظام سرمايه‌داري در زمينه‬
‫„ „ اساس�ا چرا بايد به اقتصاد فرهنگ بپردازيم و‬ ‫اقتصاد روي آن‬ ‫فرهنگ ليبراليسم يا نظام سوسياليستي در زمينه فرهنگ‬
‫آثار رونق اقتص�اد فرهنگ براي خود فرهنگ چه‬ ‫ساخته مي‌شود‌‪.‬‬ ‫ماترياليست شكل گرفته‌اند‌‪ ،‬نظام‌هاي فرهنگي هم داراي‬
‫خواهد بود؟‬ ‫آدام اسميت‬ ‫زمينه‌هاي اقتصادي هس��تند مثال اقتصاد سرمايه‌داري‬
‫من معتقدم كه آثار رونق اقتصاد فرهنگ را در سه سطح‬ ‫واضع نظام‬ ‫زمينه‌هاي رش��د فرهنگ ليبراليس��م را فراهم مي‌كند‌‪.‬‬
‫مي‌توان بررسي كرد‌‪ .‬سطح اول بخش فرهنگ است‌‪ .‬يعني‬ ‫سرمايه‌داري‬ ‫ب��ه همين جهت مي‌توان گفت همچنان كه فرهنگ در‬
‫رونق اقتصاد فرهنگ در بخش فرهنگ چه آثاري خواهد‬ ‫معتقد است كه‬
‫توسعه اقتصادي نقش دارد اقتصاد نيز در توسعه فرهنگي‬
‫ت مهم‌ترين اثر اين است كه رونق اقتصاد فرهنگ باعث‬ ‫داش ‌‬ ‫اقتصاد بدون‬
‫موثر است‌‪ .‬با اين تفاوت كه فرهنگ شالوده‌اي است كه‬
‫درك نقش‬
‫كاهش ميزان اتكاي فرهنگ به اعتبارات دولتي و بودجه‌هاي‬ ‫بناي اقتصاد روي آن ساخته مي‌شود‌‪ .‬آدام اسميت واضع‬
‫احساسات اخالقي‬
‫ملي مي‌شود‌‪ .‬اين نكته مهمي است‌‪ .‬چون بايد توجه داشت‬ ‫نظام سرمايه‌داري معتقد اس��ت كه اقتصاد بدون درك‬
‫موفق نيست‌‪.‬‬
‫كه اتكاي فرهنگ به بودجه‌هاي دولتي باعث ايجاد نوعي‬ ‫نقش احساسات اخالقي موفق نيست‌‪ .‬معلوم مي‌شود كه‬
‫معلوم مي‌شود‬
‫فرهنگ دولتي مي‌شو ‌د باعث فرهنگي مي‌شود كه مديران‬ ‫كه او هم به نقش‬ ‫او هم به نقش فرهن��گ و اخالق در روندهاي اقتصادي‬
‫ویژه نامه‬

‫فرهنگ و هنر باعث مي‌ش��ود كه ميزان مصرف كاالها و‬
‫برنامه‌هاي فرهنگي در بين خانواده‌ها افزايش يابد‌‪ .‬در آماري‬
‫كه اخيرا ً به آن برخوردم‪ ،‬آمده است كه در طي بيست سال‬
‫گذشته‪ ،‬سهم گروه تفريحات و سرگرمي‌ها‪ ،‬آثار و برنامه‌هاي‬
‫فرهنگي‪ ،‬در سبد هزينه خانوارهاي شهري ‪ 3/3‬درصد و در‬
‫سبد هزينه خانوارهاي روستايي ‪ 1/6‬درصد بوده است‌‪ .‬با‬
‫رونق اقتصاد فرهنگ و طبعا تقويت صنايع فرهنگي مي‌توان‬
‫آثار و محصوالت فرهنگي با كيفيت بهتري را توليد و عرضه‬
‫كرد تا اين سهم افزايش پيدا كند‌‪ .‬يكي از داليل پايين بودن‬
‫اين سهم اين است كه آثار فرهنگي و هنري با كيفيت خوب‬
‫و جذاب توليد نمي‌شود براي نمونه سهم بااليي از جمعيت‬
‫ايران را كودكان و نوجوانان تشكيل مي‌دهند اما متاسفانه ما‬
‫پايين‌ترين ميزان توليد آثار فرهنگي ويژه كودكان را‪ -‬چه به‬
‫لحاظ كمي و چه به لحاظ كيفي‪ -‬داريم‌‪ .‬ما اصال موسيقي‬
‫كودك نداريم‌‪ .‬كتاب كودك بيشتر ترجمه است تا تاليف‌‪.‬‬
‫دولتي مي‌توانند سرنوشتش را به دست گيرند‌‪ ،‬اگر اقتصاد‬
‫فرهنگ رشد پيدا كند از يك طرف ميزان وابستگي فرهنگ‬
‫به دولت كم مي‌شود و از طرف ديگر فاصله بين فرهنگ‬
‫دولتي با فرهنگ غيررسمي يعني فرهنگ مردمي كمتر‬
‫مي‌شود و اين به نفع كليت فرهنگ است‪ ،‬اما تاثير ديگر‬
‫رونق اقتصاد فرهنگ اين است كه زمينه‌هاي رفاه مادي و‬
‫معنوي كنش‌گران فرهنگ را فراهم مي‌كند و به اين ترتيب‬
‫خالقيتشان ارتقا پيدا مي‌كند‌‪ .‬اثر ديگري كه رونق اقتصاد‬
‫فرهنگ دارد اين است كه نظام‌هاي توليد و توزيع و عرضه‬
‫آثار و خدمات فرهنگي را در سراسر كشور سامان مي‌دهد‬
‫و در نتيجه اينكه نوعي توزيع و مصرف عادالنه فرهنگي‬
‫كه از اهداف فرهنگي نظام است‪ ،‬در كشور محقق مي‌شود‌‪.‬‬
‫وضعيتي كه االن وجود ندارد‌‪ .‬به دليل اينكه فرهنگ اقتصاد‬
‫پررونقي ندارد‪ ،‬نظام توزيع مناسبي نيز وجود ندارد بنابراين‬
‫اكثر اهالي شهرهاي ايران از انتشار بسياري از كتب اطالعي‬
‫فرهنگ و اخالق‬ ‫توجه داشته است‌‪ .‬من در اين مختصر خواستم به نسبت‬
‫در روندهاي‬ ‫فرهنگ و اقتصاد اشاره كنم كه متقابل و دوجانبه است‬
‫اقتصادي توجه‬ ‫ولي فرهنگ نقش زيربنايي دار ‌د نكته دوم تعريف اقتصاد‬
‫داشته است‌‪ ‬‬ ‫فرهنگ است كه شاخه‌اي از دانش اقتصادي است كه با‬
‫تحليل مناسبات بين حوزه‌هاي توليد‪ ،‬توزيع و مصرف و‬
‫يا به عبارت ديگر مناسبات بين عرضه و تقاضاي كاالها و‬
‫خدمات فرهنگي اين امكان را فراهم مي‌كند كه دولت‌ها‬
‫شناخت دقيق‌تري از ظرفيت‌هاي فرهنگ و هنر داشته‬
‫باش��ند و اين ظرفيت‌ها را در برنامه‌هاي توس��عه به كار‬
‫گيرن ‌د در اصل اقتصاد فرهنگ شاخه‌اي جديد از اقتصاد‬
‫ت و نكته سوم اينكه‪ ،‬اين شاخه از اقتصاد در كشور ما‬ ‫اس ‌‬
‫عمري نزديك بيست‌سال دارد‌‪ .‬اولين بار در برنامه چهارم‬
‫توسعه تعبير اقتصاد فرهنگ در ماده «‪ »104‬آن برنامه‬
‫مطرح و براي رونق آن سياس��ت‌هايي ذكر شد‌‪ .‬مي‌شود‬
‫گفت كه براي اولين بار در نظام برنامه‌ريزي ملي اقتصاد‬

‫است به محصوالت فرهنگي و هنري مشرق زمين‌‪ .‬و البته‬
‫اين توجه منافعش تاكنون بيشتر نصيب كشورهاي ژاپن‬
‫و چين وكره‌جنوبي و هند شده است‌‪ .‬يك فرصت ديگر‬
‫گرايش روزافزون خانواده‌ها به فرهنگ است‌‪.‬‬
‫„ „ چنين چيزي در شرايط سخت موجود‪ ،‬وجود‬
‫دارد؟‬
‫بله‪ ،‬مثال خانواده‌ها به آموزش‌هاي هنري فرزندان خود‬
‫توجه دارند‌‪ .‬امروزه مي‌توان ديد كه بسياري از كودكان و‬
‫نوجوانان در حال آموختن يك رشته هنري هستند‌‪ .‬فرصت‬
‫ديگري كه در اين چند ماهه ايجاد شد‪ ،‬سياست‌هاي دولت‬
‫جديد است كه هم در برنامه‌هاي رييس‌جمهور و هم در‬
‫برنامه‌هاي وزير فرهنگ و ارشاد اسالمي‪ ،‬توسعه اقتصاد‬
‫فرهنگ جزء سياست‌هاي اصلي آنها مطرح شده است‌‪.‬‬
‫„ „پس براي نخس�تين‌بار پرداخت�ن به موضوع‬
‫اقتصاد فرهنگ و هنر در س�طح دولت و از منظر‬
‫اجرايي مطرح شد؟‬
‫همان‌گونه كه اشاره كردم نخستين‌بار در برنامه چهارم‪،‬‬
‫رونق اقتصاد فرهنگ و هنر تصريح شد ولي چون دولت‬
‫نهم و دهم به برنامه چهارم وقعي ننهاد اقتصاد فرهنگ‬
‫و هنر هم عمال بي‌اثر ش ‌د ولي خوشبختانه آقاي روحاني‬
‫از همان ابتداي برنامه‌هاي تبيلغات انتخاباتي خود روي‬
‫اقتصاد فرهنگ تاكيد گذاشت‌‪ .‬يكي از ‪ 9‬محور برنامه وزير‬
‫بلكه گاه فرهنگ‬
‫فرهنگ و ارشاد اسالمي هم رونق دادن به اقتصاد فرهنگ‬
‫و هنر بود و اين فرصت خيلي خوبي است‌‪.‬‬
‫„ „حاال كه به بحث برنامه‌ها و سياست‌هاي دولت‬
‫رسيد اجازه دهيد بپرسم كه به‌طور عملياتي دولت‬
‫چه سياس�ت‌هايي را در اين ح�وزه بايد در پيش‬
‫بگيرد؟‬
‫دولت بايد به چند سياست كالن توجه كند كه من به‬
‫مهم‌ترين آنها اشاره مي‌كنم‌‪ .‬يك سياست كالن‪ ،‬تثبيت‬
‫و تقويت بازار سرمايه در بخش فرهنگ است‌‪ .‬يعني بايد‬
‫ريس��ك سرمايه‌گذاري در بخش فرهنگ پايين بيايد تا‬
‫اساسا سرمايه‌گذاري در اين بخش در بين سرمايه‌گذاران‬
‫‪53‬‬ ‫جاي��گاه پيدا كند‌‪ .‬جايگاهي كه در حال حاضر به دليل‬
‫ريس��ك باال وجود ندارد‌‪ .‬به اي��ن منظور دولت چه بايد‬
‫بكند؟ بايد ثبات مديريت و امنيت ايجاد كند و تسهيالت‬
‫و سياست‌هاي تشويقي را پيش بگيرد كه سرمايه‌گذاران‬
‫رغبت به سرمايه‌گذاري در بخش فرهنگ پيدا كنند‌‪ .‬براي‬
‫مثال دولت بايد كمك كند كه نهادهاي مالي‪ ،‬اعتباري‬
‫و سرمايه‌گذاري در فرهنگ توسط بخش‌خصوصي ايجاد‬
‫نقطه ضعف ديگر‬
‫شو ‌د مثال شركت‌هاي سرمايه‌گذاري و بنگاه‌هاي بزرگ در‬
‫عرصه‌هاي فرهنگ و هنر ايجاد شود‌‪.‬‬
‫دولت بايد كمك كند تا صندوق‌هاي اعتباري فرهنگي‬
‫ايجاد شوند‌‪ .‬امكان ورود فرهنگ و هنر به بورس هم بايد‬
‫فراهم ش��ود‌‪ .‬سياست بعدي اين است كه نظام كسب و‬
‫كار ارتقا يابد يعني كنشگران فرهنگ و هنر‪ ،‬چه آنهايي‬
‫كه مس��تقيم حضور دارند و چه آناني كه غيرمس��تقيم‬
‫مش��غولند و البته هر دو هم فراوان هستند‪ ،‬مثال همين‬
‫روزنامه‌نگاري كه كار شماست من فكر كنم اگر مشاغلش‬
‫را فهرست كنيم‪ ،‬چه مشاغل مستقيم و چه غيرمستقيم‬
‫عناوين فراواني را دربرمي‌گيرد‌‪ .‬وضعيت كسب و كار در‬
‫ویژه نامه‬
‫ت در واقع نظام‬ ‫فرهنگ از نظامي يكپارچه بهره‌مند نيس ‌‬
‫كسب و كار حقوقي برايش تعريف نشده‌است‌‪.‬‬
‫بنابراين كسب و كار در بخش فرهنگ نه امنيتي دارد‬
‫و نه ثباتي و نه حتي اميد به آينده‌اي‌‪ .‬مثال يك روزنامه‌نگار‬
‫يا يك نويسنده يا كارگر فني سينما يا يك نوازنده هيچ‬
‫دورنماي اميدبخشي پيش رو ندارد‌‪ .‬اين نظام كسب و كار‬
‫را چگونه مي‌شود ايجاد كرد؟ به نظر من بايدكسب و كار‬
‫را به سمت حرفه‌اي شدن برد‌‪ .‬مثال روزنامه‌نگاري تبديل‬
‫شود به يك حرفه پذيرفته شده در نظام حقوقي كشور‌‪.‬‬
‫سوم هم اين است كه زيرساخت‌هاي بخش فرهنگ و هنر‬
‫توسعه يابد‌‪ .‬تكنولوژي و تجهيزات بخش فرهنگ ارتقا پيدا‬
‫كند‌‪ .‬فضاها و مراكز فرهنگي گسترش پيدا كنند‌‪ ،‬توليدات‬
‫كيفيت باالتري داش��ته باشد‌‪ .‬سياست‌هاي ديگري هم‬
‫هست ولي اينها مهم‌ترند‌‪ .‬يك بازار سرمايه‌‪ ،‬دو بازار آموزش‬
‫و بازار كار‪ ،‬سه بازار فناوري و بازار محصول‌‪ .‬دولت و اصحاب‬
‫فرهنگ‬
‫رشته‌هاي هنري هم داريم‌‪.‬‬
‫„ „بحث مي�راث فرهنگي هم در زمره مزيت‌هاي‬
‫ايران قرار مي‌گيرد؟‬
‫بله همين‌طور اس��ت‌‪ .‬زيرا در مقوله اقتصاد فرهنگ‪،‬‬
‫ميراث فرهنگي‪ ،‬در حوزه گردش��گري‪ ،‬موضوعيت پيدا‬
‫مي‌كند‌‪ .‬جذب گردش��گران فرهنگي‪ ،‬حاصل اين مزيت‬
‫است‌‪.‬‬
‫„ „بفرمايي�د كه وضعي�ت كنوني م�ا در رابطه با‬
‫اقتصاد فرهنگ چيس�ت و اساسا اين رونق چطور‬
‫اتفاق مي‌افتد؟‬
‫در كل وضع موجود خوب نيست‪ ،‬يعني رونقي وجود‬
‫ندارد‌‪ .‬در بعضي حوزه‌ها ركود وجود دارد و بعضي هم بد‬
‫نيس��ت‪ ،‬اما هيچ يك از حوزه‌هاي فرهنگ داراي اقتصاد‬
‫پررونق نيس��ت‌‪ .‬اين وضعيت چند دليل دارد‌‪ .‬يك دليل‬
‫شرايط نابسامان اقتصادي كشور‪ ،‬به خصوص در اين چند‬
‫سال گذشته است‪ ،‬فرهنگ هم كه هميشه در رده‌هاي آخر‬
‫جداول اقتصادي است‪ ،‬طبيعي است كه وضعيت خوبي‬
‫متاسفانهنظام‬ ‫نداشته باشد‌‪ .‬اگر بخواهيم ويژگي‌هاي وضعيت كنوني را‬
‫برنامه‌ريزي‬ ‫برشمريم‌‪ .‬براساس الگوي برنامه‌ريزي استراتژيك مي‌توان‬
‫كشور نه تنها‬
‫گفت كه االن اقتصاد فرهنگ در ايران از چه نقاط ضعفي‬ ‫ساده‌تر است‌‪ .‬مثال يك گروه موسيقي در خانه هم مي‌توانند‬
‫توجهي به اقتصاد‬
‫رنج مي‌برد‌‪ .‬اولي��ن نقطه ضعف رويكرد غيراقتصادي به‬
‫فرهنگ ندارد‬
‫ت متاسفانه نظام‬ ‫فرهنگ در نظام برنامه‌ريزي كشور اس ‌‬
‫برنامه‌ريزي كشور نه تنها توجهي به اقتصاد فرهنگ ندارد‬
‫را غيراقتصادي‬
‫ال غلط‬‫بلكه گاه فرهنگ را غيراقتصادي مي‌داند كه اين كام ً‬
‫مي‌داند كه اين‬
‫ال غلط است‌‪.‬‬ ‫كام ً‬ ‫است‌‪ .‬نقطه ضعف ديگر فقدان نظام آماري دقيق از اقتصاد‬
‫نقطهضعف‬ ‫فرهنگ است مثال مشخص نيس��ت چه ميزان اشتغال‬
‫ديگر فقدان‬ ‫مستقيموچهميزاناشتغالغيرمستقيمدربخشفرهنگ‬
‫نظام آماري‬ ‫وجود دار ‌د آماري هست ولي به هيچ وجه كامل و دقيق‬
‫دقيق از اقتصاد‬ ‫نيست‌‪ .‬نقطه ضعف ديگر پرريسك بودن سرمايه‌گذاري‬
‫فرهنگ است‬ ‫ت متاس��فانه به دليل بي‌ثباتي در‬ ‫در بخش فرهنگ اس�� ‌‬
‫مثالمشخص‬ ‫سياس��ت‌ها و بي ثباتي در مديريت‪ ،‬س��رمايه‌گذاري در‬
‫نيست چه ميزان‬ ‫اين بخش از ريس��ك بااليي برخوردار اس��ت و طبيعي‬
‫اشتغال مستقيم و‬ ‫است كه س��رمايه‌ها را فراري مي‌دهد‌‪ .‬توقيف فيلم‌هاي‬
‫چه ميزان اشتغال‬ ‫سينمايي‪ ،‬توقيف مطبوعات‪ ،‬توقيف كتاب‪ ،‬جلوگيري از‬
‫غير مستقيم در‬ ‫اجراي تئاتر‪ ،‬جلوگيري از برگزاري كنسرت‌هاي موسيقي‪،‬‬
‫بخشفرهنگ‬ ‫ريسك سرمايه‌گذاري در اين بخش را باال برده و طبيعي‬
‫وجود دارد‌‪،‬‬ ‫است كه سرمايه‌گذاران رغبتي نسبت به اين زمينه كاري‬
‫آماري هست ولي‬
‫نداشته باشند‌‪ .‬يك نقطه ضعف ديگر نقصان محيط قانوني‬
‫به هيچ وجه كامل‬
‫است از جمله قانون حمايت از حقوق مولفين‪ ،‬مصنفين‬
‫و دقيق نيست‌‪.‬‬
‫و هنرمندان اس��ت كه اجرا نمي‌شود و حقوق كنشگران‬
‫فرهنگ و هنر كشور متاسفانه در هجوم بازار قاچاق‪ ،‬ضايع‬
‫پرريسك بودن‬
‫مي‌شود‌‪ .‬نقطه ضعف ديگر در بنيه فني و تجهيزاتي فرهنگ‬
‫سرمايه‌گذاري‬
‫در بخش فرهنگ‬ ‫است‌‪ .‬كنشگران ما با وجود اينكه از خالقيت فوق‌العاده‌اي‬
‫است‌‪ ،‬متاسفانه‬ ‫برخوردارن��د ولي امكانات فني و تجهيزاتي كارآمد براي‬
‫به دليل بي‌ثباتي‬ ‫اينكه خالقيت خود را تبديل به آثار هنري كنند‪ ،‬ندارند‌‪.‬‬
‫در سياست‌ها‬ ‫ت اما به دو نقطه قوت مهم‬ ‫اينها نقطه ضعف‌هاي اصلي اس ‌‬
‫و بي ثباتي‬ ‫هم بايد اشاره كرد‌‪ .‬يكي وجود منابع غني فرهنگي‪ ،‬هنري‬
‫در مديريت‪،‬‬ ‫و ادبي‪ ،‬چه در دوران كهن و چه دوران معاصر است‌‪ .‬اين‬
‫سرمايه‌گذاري‬ ‫منابع بايد كشف و به آثار فرهنگي و هنري تبديل شون ‌د‬
‫در اين بخش از‬ ‫دومين نقطه قوت ما فراواني تعداد كنشگران عرصه‌هاي‬
‫ريسك بااليي‬ ‫ت اين تعداد فراوان هنرمند و نويسنده‬ ‫فرهنگ و هنر اس ‌‬
‫برخوردار است‬ ‫و اديب و فعاالن در عرصه فرهنگ با آن منابع غني‪ ،‬يعني‬
‫و طبيعي است‬ ‫دو امكان فوق‌العاده‪ ،‬با اضافه شدن يك مديريت حرفه‌اي‬
‫كه سرمايه‌ها را‬ ‫و جذب سرمايه الزم تبديل مي‌شود به فرهنگي با اقتصاد‬
‫فراري مي‌دهد‬ ‫پرقدرت‌‪ .‬اما تهديدها چيست؟ اقتصاد فرهنگ و هنر دو‬
‫تهديد عمده دارد‌‪ .‬يكي در س��طح مل��ي كه بازار قاچاق‬
‫است و يك تهديد جدي است و بايد برايش فكري كرد‌‪.‬‬
‫تهديدي هم در س��طح بين‌الملل��ي براي فرهنگ و هنر‬
‫ايران وجود دارد و آن هم رقيبان جدي در منطقه است‌‪.‬‬
‫مثال االن اطالع داريد كه كشورهاي حاشيه جنوبي خليج‬
‫فارس‪ ،‬سرمايه‌گذاري‌هاي بااليي را در حوزه‌هاي فرهنگي‬
‫و هنري صورت داده‌اند و حتي برخي از هنرمندان ما نيز را‬
‫جذب كرده‌ان ‌د در واقع آن‌ها از سرمايه‌هاي فرهنگي ما براي‬
‫اهداف اقتصادي خودشان استفاده مي‌كنند‌‪ .‬فرصت‌هايي‬
‫هم در پيش داريم كه يكي از آنها توجه بازارهاي جهاني‬
‫در حوزه سينماي كودك هم دو تا سه فيلم در سال توليد‬
‫مي‌ش��ود‌‪ ،‬تئاتر كودك هم همين‌طور است‌‪ .‬درحالي كه‬
‫يك بازار بسيار پرمصرف فرهنگ و هنر در كشور ما بازار‬
‫كودكان و نوجوانان اس��ت كه چون توليد نداريم طبيعي‬
‫است كه مصرف هم نداريم و طبعا خانواده‌ها هم اگر حتي‬
‫خواسته باشند براي تغذيه فرهنگي فرزندانشان آثاري را‬
‫پيدا كنند در بازار وجود ندارد‌‪.‬‬
‫„ „ اقتص�اد فرهنگ چه تاثي�ري در اقتصاد ملي‬
‫خواهد داشت؟‬
‫آث��ار قابل توجهي خواهد داش��ت‌‪ .‬م��ن معتقدم كه‬
‫بخش فرهن��گ كه االن زير مجموع��ه بخش خدمات‪،‬‬
‫حس��اب مي‌شود در توليد ناخالص ملي‪ ،‬در اقتصاد ملي‬
‫و در برنامه‌هاي ايجاد اش��تغال‌‪ ،‬توس��عه صادرات و ساير‬
‫شاخص‌هاي اقتصادي مي‌‌تواند سهم باالتري داشته باشد‬
‫اگر به آن توجه بشود‌‪ .‬همين جا بايد اشاره كنم كه ايجاد‬
‫يك شغل در بخش فرهنگ‪ ،‬كمترين هزينه را نسبت به‬
‫ايجاد يك شغل در ساير بخش‌ها دارد‌‪ .‬چرا؟ چون در بخش‬
‫فرهنگ مواد اوليه انديشه و خالقيت است كه متاسفانه‬
‫يا خوشبختانه در مملكت ما هزينه‌اي ندارد‌‪ ،‬فرآيند توليد‬
‫تمرين كنند و بعد كنسرت بدهند‌‪ .‬به جرات مي‌توان گفت‬
‫هزينه‌اي كه براي ايجاد يك شغل در بخش مثال صنعت‬
‫مصرف مي‌ش��ود حداقل پنج برابر هزينه براي ايجاد يك‬
‫شغل در بخش فرهنگ است يا به عبارت ديگر با همان‬
‫هزين��ه‌اي كه مي‌توان يك ش��غل در صنعت ايجاد كرد‬
‫مي‌توان پنج شغل در بخش فرهنگ ايجاد كرد‌‪ .‬در همين‬
‫بحث اقتصاد ملي؛ نكته ديگر اين است كه ارزش كاالها‬
‫و آثار فرهنگي به نس��بت ارزش كاالهاي توليدي س��اير‬
‫بخش‌ها باالترست‌‪ .‬براي مثال يك هنرمند مجسمه‌ساز با‬
‫استفاده از چند كيلو برنز و البته خالقيت خودش اثري را‬
‫خلق مي‌كند كه ميليون‌ها تومان ارزش دارد‌‪ .‬همان ميزان‬
‫برن��ز در صنعت كااليي را توليد مي‌كند كه يك صدم و‬
‫بلكه گاهي يك‌هزارم آن اثر هن��ري ارزش ندارد‌‪ .‬ميزان‬
‫استهالك آثار و محصوالت فرهنگي و هنري هم نسبت‬
‫به ميزان استهالك ساير محصوالت صنعتي بسيار پايين‬
‫اس��ت‌‪ .‬براي مثال؛ يك اثر هنري گاه نه تنها اس��تهالك‬
‫ندارد كه بر عكس قيمتش هم رو به افزايش است و سال‬
‫به سال گرانتر مي‌شود‌‪.‬‬
‫„ „ آث�ار رونق اقتصاد فرهنگ كش�ور در س�طح‬
‫بين‌المللي چه خواهد بود؟‬
‫چند اثر در پي خواهند داشت‌‪ .‬اولين اثر آن در روندهاي‬
‫جهاني است‌‪ .‬جهاني ش��دن‪ ،‬يك روند و وضعيتي است‬
‫ك��ه علم و فناوري ابزارهاي��ش را فراهم مي‌كند‪ ،‬اقتصاد‬
‫سرمايه‌اش را تامين و فرهنگ محتوايش را‌‪ .‬يعني جهاني‬
‫شدن‪ ،‬برآيند اين سه است؛ ابزار‌‪ ،‬سرمايه و محتوا‌‪ .‬اگر ما‬
‫بخواهيم در روندهاي جهاني فرهنگ حضور فعال داشته‬
‫و اثر‌گذار باشيم صرفا بايد بر ارزش‌هاي فرهنگ خود تكيه‬
‫كني��م‌‪ .‬در اصل بايد آثار فرهنگي خود را در صحنه‌هاي‬
‫جهاني عرضه كنيم‌‪ .‬رونق اقتصاد فرهنگ باعث مي‌شود‬
‫ي كش��ور در قالب آثار فرهنگي‬ ‫كه ظرفيت‌هاي فرهنگ ‌‬
‫با اس��تانداردهاي جهان��ي تولي��د و در بازارهاي جهاني‬
‫عرضه ش��ود‌‪ .‬همين جا به اين نكته هم بايد اش��اره كنم‬
‫ك��ه برترين مزيت ما براي حضور در صحنه‌هاي جهاني‪،‬‬
‫فرهنگ است‌‪.‬‬
‫„ „مي‌شود گفت چيزي جز فرهنگ نداريم‌‪.‬‬
‫نه اينكه نداشته باشيم‪ ،‬داريم‪ ،‬اما داشته‌هاي فرهنگي ما‪،‬‬
‫غني‌تر و ارزشمندتر و منحصربه‌فرد است‌‪ .‬براي مثال صنعت‬
‫خودروسازي ما امكان رقابت با خودروسازهاي بزرگ جهان‬
‫را ندارد ولي س��ينماي ما ظرفيت رقابت با سينماي برتر‬
‫جهان را دارد‌‪ .‬اين مزيت‪ ،‬مزيت منحصربه فردي است يعني‬
‫ما مي‌توانيم با اتكا به فرهنگ و هنر خود كه يك مزيت‬
‫فوق‌العاده و منحصر به فرد است در صحنه‌هاي جهاني‪ ،‬در‬
‫بازارها و در مجامع جهاني حرف اول را بزنيم‌‪.‬‬
‫من مثال سينما را زدم كه به لحاظ محتوايي مورد اقبال‬
‫جهاني است‌‪ .‬همين محتوا را در ساير حوزه‌هاي فرهنگي و‬
 ‫فرهنگ‬
‫فرآيند طوالني صدور مجوز است‌‪ .‬يعني در توليد يك فيلم‬
‫سينمايي خواب سرمايه حداقل يك ساله‌اي وجود دارد لذا‬
‫كمتر سرمايه‌گذاري حاضر مي‌شود كه حداقل يك سال‬
‫سرمايه‌اش را معطل بگذارد و لذا بايد فرآيند صدور مجوزها‬
‫را كوتاه كرد‌‪ .‬اين همان اصالح مقرراتي است كه بايد صورت‬
‫بگيرد تا يك محيط قانوني شفاف براي سرمايه‌گذار ايجاد‬
‫شود‌‪ .‬توسعه صادرات فرهنگي و هنري نيز بايد به عنوان‬
‫يكي از سياس��ت‌هاي اصلي مركز توسعه صادرات كشور‬
‫قلمداد شود و موانعي اگر بر سر راهش هست كه هست‬
‫برداشته شود‌‪ .‬تسهيالتي اگر ندارد كه ندارد‪ ،‬برايش ايجاد‬
‫ش��ود و عمال در مركز توسعه صادرات و توسعه صادرات‬
‫فرهنگي صاحب شناسنامه شود‌‪ .‬در نهايت نكته ديگري‬
‫كه بايد عرض كنم اين است كه كنشگران فرهنگ و هنر‬
‫بايد ورود به بازار جهاني فرهنگ را جدي بگيرند و براي‬
‫آن برنامه‌ريزي بكنن��د‌‪ .‬به اين منظور در اولين گام بايد‬
‫عمده‌ترين‪ ،‬معتبرترين و بزرگ‌ترين مراكز تجارت فرهنگ‬
‫را در جهان شناسايي و با آنها ارتباط برقرار كرد همچنان كه‬
‫مثال كريستيز روي هنر ايران متمركز شد و امكان فروش‬
‫آثار هنرمندان ايران را در حراج‌هاي خود ايجاد كرد و اين‬
‫نظام توزيع و عرضه را اصالح كند‪ .‬بيش از ‪ 1000‬ش��هر‬ ‫امكان موتور محرك فروش آثار ايران در صحنه‌هاي جهاني‬
‫كشور سينما ندارند‌‪ .‬دو استان كشور حتي يك كتابفروشي‬ ‫شد‪ ،‬بايد در ساير شاخه‌ها هم نهادهاي معتبرتر جهاني را‬
‫پيدا كرد و به آنها پيوست چون آنها هم به آثار ايران نياز‬ ‫چون اقتصاد‬
‫هم ندارن ‌د كه اين بايد اصالح شود‌‪ ،‬اين يعني نظام توزيع‌‪.‬‬ ‫فرهنگ و هنر‬
‫سال‌هاست كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي در استان‌ها‬ ‫دارند و استقبال مي‌كنند‌‪ .‬دنبال آثار متنوعي هستند و اين‬
‫توسط دولت‬
‫نمايشگاه كتاب استاني برگزار مي‌كن ‌د كه تاثير هم داشته‬ ‫را مي‌دانند كه ايران يكي از كشورها و خطه‌هايي است كه‬
‫رونق پيدا‬
‫اما آن‌طور كه بايد و شايد نبوده است‌‪ .‬يعني ميزان مطالعه‬ ‫آثار فوق‌العاده جذاب فرهنگي و هنري دارد كه تمام دنيا‬
‫نمي‌كند و دولت‬
‫در ش��هرها را خيلي باال نبرد‌ه است چون در شهرها بايد‬ ‫مصرف‌كننده‌اش خواهند بود‌‪.‬‬ ‫تنها بايد بسترش‬
‫كتابفروشي وجود داشته باشد تا مردم در اوقات فراغتشان‬ ‫„ „ اگر به من اج�ازه دهيد يك مقدار مصداقي‌تر‬ ‫د‬
‫را فراهم‌كن ‌‬
‫سر بزنند به كتابفروشي و از جريان ملي نشر آگاه شوند‪،‬‬ ‫صحبت كنيم‌‪ .‬م�ن بحث اقتصاد فرهنگ و هنر را‬ ‫تا رونق توسط‬
‫بايد همه شهرها به ويژه شهرهاي پرجمعيت داراي مراكز‬ ‫به لحاظ كميت مخاطبش س�ه بخش كردم‌‪ .‬يكي‬ ‫بخش‌خصوصي‬
‫عرضه آثار و محصوالت فرهنگي و هنري‪ ،‬مراكز نمايش‬ ‫از آن بخش�ي اس�ت كه اقتصادش ب�ا عامه مردم‬ ‫محقق شود‬
‫فيلم و اجراي تئاتر و موس��يقي باشند و اين در صورتي‬ ‫مس�تقيما درتماس است مثل س�ينما و كتاب‌‪ .‬در‬ ‫پس گام اول‬
‫محقق مي‌شود كه بخش‌خصوصي سرمايه‌گذاري كند‌‪.‬‬ ‫نتيجه اقتصادشان هم با اقتصاد عامه مردم در تماس‬ ‫اين است كه‬
‫نكته بعدي اينكه همه دولت‌ها تاكنون يارانه فرهنگ را‬ ‫مستقيم است‪ ،‬يعني اگر شرايط اقتصادي مردم بد‬ ‫بخش‌خصوصي‬
‫ب��ه توليد اختصاص مي‌دادند‪ ،‬بايد بخش��ي از اين يارانه‬ ‫ش�ود و نزول كند‪ ،‬اينها از سبد خريد مردم حذف‬ ‫جذب و تقويت‬
‫مي‌شوند و مستقيما اقتصاد عامه مردم به اقتصاد‬ ‫شود و موقعيت‬
‫به س��امان دادن مصرف فرهنگي اختصاص يابد تا مردم‬
‫اينها ضربه وارد مي‌كند‌‪ .‬همچنان كه خودتان قطعا‬ ‫تثبيت شده‌اي‬
‫كاالهاي فرهنگي مرغوب‌ت��ر و ارزان‌تري دريافت كنند‌‪.‬‬
‫بهتر از من مي‌دانيد‪ ،‬افق فروش سينماي ايران در‬ ‫را كسب كند و‬
‫منظورم اين است كه رويكرد اختصاص يارانه را از توليد‬ ‫عمال اين امكان را‬
‫به سمت مصرف هم اصالح كنيم‌‪.‬‬ ‫سال آينده افق خوبي نيست يا تيراژ كتاب به كمتر‬
‫از هزار جلد در چاپ اول رس�يده است‌‪ .‬مي‌توانيد‬ ‫فراهم كند كه‬
‫„ „ درب�اره اين فرمايش آخر ش�ما در مورد اينكه‬ ‫اقتصاد بخش‬
‫يارانه را ببريم به سمت مصرف براي من يك سوالي‬ ‫مشخصا بگوييد مثال براي دو بخش سينما و نشر‬
‫فرهنگ و هنر‬
‫ايجاد ش�د‌‪ .‬اگر ما مقايسه كنيم قيمت محصوالت‬ ‫چه كاري بايد انجام داد؟‬
‫قوام بگيرد‌‪.‬‬
‫فرهنگي در ايران را با يكسري كشورهاي ديگر كه‬ ‫بديهي است كه در اقتصاد سينما و نشر بايد تحوالتي‬
‫گام ديگر ايجاد‬
‫وضعيت اقتصادي خيلي بهتري هم از ما ندارند‪ ،‬اما‬ ‫رخ بده��د‌‪ .‬بدين منظور باي��د در فرآيند توليد و عرضه‬
‫نظام‌هاي بيمه‌اي‬
‫سرانهمطالعه‌شانخيليباالترازماست‪،‬ميبينيمكه‬ ‫تحوالتي ايجاد ش��ود‪ .‬از ابتدا ش��روع كني��م‌‪ ،‬در رويكرد‬ ‫و تضميني است‪،‬‬
‫محصوالت فرهنگي در كشور ما در مقايسه با همان‬ ‫مميزي باي��د اصالح صورت گيرد‌‪ ،‬در ه��ر دو زمينه‌اي‬ ‫يعني همچنان كه‬
‫كشورها واقعا قيمت بااليي ندارد‌‪ .‬در خيلي از موارد‬ ‫كه شما مثال زديد‌‪ .‬نتيجه مميزي‌هاي اين هشت سال‬ ‫سرمايه‌گذاري‬
‫پول يك كتاب از پول يك پيتزا كمتر اس�ت‌‪ .‬قبل‬ ‫گذشته وضعيتي است كه متاسفانه االن شاهدش هستيم‬ ‫در ساير بخش‌ها‬
‫از انتخابات با ناشري مصاحبه مي‌كردم كه ايشان‬ ‫پس يقينا بايد رويكرد عوض شود تا شاخص‌ها هم عوض‬ ‫بيمه مي‌شود در‬
‫شود‌‪ .‬سينما هشت ميليون بيننده در سال دارد درحالي‬ ‫اين بخش هم بايد‬
‫كه يك زماني ‪ 60‬ميليون داشت‪ ،‬اين نشان مي‌دهد كه‬ ‫بيمه شود‌‪ .‬اين‬
‫سياست‌هاي مديران منجر به اين نتيجه نامطلوب شده‬ ‫نيازمند ايجاد نهاد‬
‫‌اس��ت‪ ،‬پس بايد اين سياس��ت‌ها را عوض كرد‌‪ .‬بارزترين‬ ‫بيمه‌ايتخصصي‬
‫وجهش هم بحث مميزي است‪ .‬سياست‌هاي مميزي را‬ ‫است كه من‬
‫بايد اصالح كرد آنچنان كه هشت ميليون بيننده برسد‬ ‫اطالع دارم در‬
‫به ‪ 60‬ميليون‌‪ .‬عين همين وضعيت در كتاب هست‌‪ .‬من‬ ‫وزارت فرهنگ‬
‫آماري را از دوره س��ه‪ ،‬چهار سال گذشته ديدم‌‪ .‬براساس‬ ‫و ارشاد اسالمي‬
‫اين آمار تعداد كتابخانه‌ها بيش��تر شده‪ ،‬تعداد كتاب در‬ ‫در دست بررسي‬
‫كتابخانه‌ها بيشتر شده‪ ،‬تعداد مراجعه‌كننده به كتابخانه‬ ‫است‬
‫بيشتر ش��ده‪ ،‬اما ميزان امانت گرفتن كتاب از كتابخانه‬
‫كمتر شده‌است‌‪ ،‬اين يعني كه جامعه اعتمادي به كتبي‬
‫كه آن مديران براي كتابخانه‌ها انتخاب مي‌كردند نداشته‬
‫اس��ت‌‪ .‬اين سه شاخص رو به رشد اول دولت بوده و يك‬
‫شاخص رو به كاهش‪ ،‬ذوق و سليقه مردم بوده است‌‪ .‬اين‬
‫سياست‌ها را بايد عوض كرد‌‪ .‬از اينجا شروع مي‌شود و بعد‬
‫به سياست‌هاي تسهيالتي مي‌رسد‌‪ .‬يعني در ابتدا اعطاي‬
‫تسهيالتي كه صرف نظام توليد شود‌‪ ،‬بعد تسهيالتي كه‬
‫فرهنگ و هنر بايد نسبت به ايجاد‪ ،‬تعريف‪ ،‬استقرار و تسهيل‬
‫و تقويت اين بازارها همكاري و تالش كنند‌‪.‬‬
‫„ „طبيعتا براي رسيدن به آنچه فرموديد نيازمند‬
‫برنامه‌هاي اجرايي و اقدامات عملي هستيم‌‪.‬‬
‫بله‌‪ .‬اول اينكه چون اقتصاد فرهنگ و هنر توسط دولت‬
‫رونق پيدا نمي‌كند و دولت تنها بايد بسترش را فراهم‌كن ‌د‬
‫تا رونق توسط بخش‌خصوصي محقق شود‌‪ .‬پس گام اول‬
‫اين است كه بخش‌خصوصي جذب و تقويت شود و موقعيت‬
‫تثبيت ش��ده‌اي را كسب كند و عمال اين امكان را فراهم‬
‫كند كه اقتصاد بخش فرهنگ و هنر قوام بگيرد‌‪ .‬گام ديگر‬
‫ايجاد نظام‌هاي بيمه‌اي و تضميني است‌‪ .‬يعني همچنان‬
‫كه سرمايه‌گذاري در ساير بخش‌ها بيمه مي‌شود در اين‬
‫بخش هم بايد بيمه شود‌‪ .‬اين نيازمند ايجاد نهاد بيمه‌اي‬
‫تخصصي اس��ت كه من اطالع دارم در وزارت فرهنگ و‬
‫ارشاد اسالمي در دست بررسي است‌‪.‬‬
‫„ „يعني اين به شكل قانوني در مي‌آيد كه براي هر‬
‫دولتي كه سر كار بيايد الزم‌االجرا باشد؟‬
‫بل��ه‌‪ .‬مثل س��اير بخش‌ها‪ ،‬س��رمايه‌گذاري در بخش‬
‫فرهنگ هم بيمه‌ش��و ‌د در بسياري از كشورها نيز عمل‬
‫مي‌شود‌‪ .‬حتي د‌ر هاليوود كه سينما كامال ريسك پاييني‬
‫دارد و صنعت پرس��ودي اس��ت باز هم يك تهيه‌كننده‬
‫وقتي مي‌خواهد در توليد فيلمي سرمايه‌گذاري كند‪ ،‬ابتدا‬
‫سرمايه‌اش را بيمه مي‌كن ‌د اين يك اقدام اساسي است كه‬
‫بايد صورت بگيرد‌‪.‬‬
‫اقدام ديگر‪ ،‬گسترش صنايع فرهنگي است كه به نظر‬
‫من وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت بايد ورود كامال جدي‬
‫و تاثيرگذاري به آن پيدا كند‌‪ .‬صنايع فرهنگي امروز يكي‬
‫از مهم‌ترين‪ ،‬پرسودترين و از تاثيرگذارترين صنايع است‌‪.‬‬
‫وزارت صنعت بايد به اين صنعت كه بسيار هم گسترده‬
‫اس��ت در حد س��اير صنايع‪ ،‬مثل صنعت خودروسازي‪،‬‬
‫صنايع سنگين‪ ،‬صنايع سبك‪ ،‬فناوري‌هاي نانوتكنولوژي‪،‬‬
‫توجه كند‌‪ .‬نمي‌شود از وزارت فرهنگ و ارشاد انتظار داشت‬
‫به صنايع فرهنگي توجه كند او مس��ووليت دارد‪ ،‬منتهي‬
‫مس��ووليت در تامين و توليد محتوا‌‪ .‬فرآيندهاي صنعتي‬ ‫‪54‬‬
‫جزو ماموريت‌هاي وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت است‌‪.‬‬
‫صنايع فرهنگي صنايعي اس��ت كه خالقيت‌هاي هنري‬
‫منشا آنهاست‌‪ ،‬اين صنايع دايره گسترده‌اي را دربرمي‌گيرد‌‪.‬‬
‫موسيقي‪ ،‬ادبيات‪ ،‬تئاتر‪ ،‬سينما‪ ،‬هنرهاي تجسمي‪ ،‬هنرهاي‬
‫جديد و ديجيتالي را هم در برمي‌گيرد‪ ،‬چاپ‪ ،‬نشر‪ ،‬راديو‬
‫وتلويزيون و تبليغات هم در اين دايره قرار مي‌گيرند‌‪ .‬بعضي‬
‫از كش��ورها صنعت مد و تفريحات را هم در زمره صنايع‬
‫فرهنگي قرار داده‌اند‌‪ .‬گفته شده است صنايع فرهنگي در‬
‫سطح جهان گردش مالي باالي ‪ 2000‬ميليارد دالري دارد‬
‫كه رقم سنگيني است‌‪ .‬طبيعي است كه ما با توجه به نقاط‬
‫قوت و فرصت‌ها مي‌توانيم با صنايع فرهنگي خودمان به‬
‫تجارت جهاني فرهنگ با شناسنامه ايراني ورود پيدا كنيم و‬
‫متقاضي و خريدار داشته باشيم‌‪ .‬همچنان كه االن هنرهاي‬
‫تجسمي ما در سطح حراج‌هاي بين‌المللي صاحب موقعيت‬
‫خيلي خوبي هستند‌‪.‬‬
‫اق��دام ديگري كه بايد صورت‌گيرد ايجاد نظام صنفي‬
‫بخش فرهنگ اس��ت‌‪ .‬همه بخش‌هاي كشور داراي نظام‬
‫ویژه نامه‬
‫صنفي هستند‌‪ ،‬براي مثال نظام مهندسي‪ ،‬نظام پزشكي‪،‬‬
‫ي و حتي نظام‌هاي جزيي‌تر ولي بخش‬ ‫نظام دامپزش��ك ‌‬
‫فرهن��گ فاق��د نظام صنفي اس��ت‌‪ .‬به نظر م��ن يكي از‬
‫بس��ترهاي مورد نياز براي اقتص��اد بخش فرهنگ ايجاد‬
‫اين نظام است كه دس��تاوردهاي فراواني خواهد داشت‌‪.‬‬
‫يك دستاوردش اين است كه با ايجاد نظام صنفي‪ ،‬دولت‬
‫مي‌تواند تصدي‌گري‌هاي خ��ودش را در بخش فرهنگ‬
‫كاهش بدهد كه از جمله سياس��ت‌هايي اس��ت كه همه‬
‫دولت‌ها اعالم كرده‌اند اما تا امروز محقق نشده‌است‌‪ .‬علتش‬
‫هم اين است كه آن نظام صنفي كه عهده دار اين تصدي‌ها‬
‫شود‪ ،‬وجود ندارد‌‪.‬‬
‫برنامه عملياتي ديگري كه بايد دنبال كرد ايجاد يك‬
‫محيط قانوني شفاف‪ ،‬فراگير و تسهيل كنند‌ه است‪ ،‬يعني‬
‫درواقع بايد مقررات را با رويكرد رونق اقتصاد فرهنگ و هنر‬
‫اصالح كرد‌‪ .‬يكي از مشكالت توليدات فرهنگي و هنري‬

‫ديني و ملي ديده مي‌شود‌‪.‬‬
‫اختصاص يك درصد از اعتبارات عمراني براي طراحي‪،‬‬
‫س��اخت و نصب آثار هنري در بناه��ا‪ ،‬در اصل يك برنامه‬
‫راهبردي در بخش فرهنگ بود كه دوستان كم‌لطفي كردند‬
‫و اميدوارم پاسخي براي آيندگان داشته باشند‌‪.‬‬
‫ام��ا آن يك درصد دوم مورد ديگري بود كه براس��اس‬
‫آن دستگاه‌هاي اجرايي اين اجازه را يافتند كه يك درصد‬
‫از اعتبارات جاري‌ش��ان را صرف خريد و نصب آثار هنري‬
‫در فضاي اداري كنند‌‪ .‬اين شايد ديگر نياز نباش ‌د چون آن‬
‫موقع كه مطرح شد به دنبال ايجاد بازار داخلي براي خريد‬
‫و فروش آثار بود‌‪ .‬االن بازار ايجاد شده است‌‪ .‬اگرچه در آغاز‬
‫راه ولي روبه رشد است‌‪.‬‬
‫„ „در دوره اخير برپايي حراج كريس�تيز در دوبي‬
‫براي نخستين بار شما و آقاي مرادخاني‪ ،‬معاون هنري‬
‫وزارت فرهنگ و ارش�اد اسالمي شركت كرديد كه‬
‫به نظر من يك حرك�ت نمادين بود براي حمايت از‬
‫هنرمندان تجسمي ايران‌‪ .‬حراج كريستيز به اضافه‬
‫برگ�زاري دو دوره حراج ته�ران‪ ،‬چه نتيجه‌اي براي‬
‫رونق اقتصادي هنرهاي تجسمي داشته؟‬
‫قطعا آثار و نتايج ارزش��مندي داشته‌ان ‌د از جمله اينكه‬
‫هنر ايران را در بازارهاي جهاني معرفي كرده‌اند تا آنجا كه‬
‫مجموع��ه‌داران غيرايراني هم خريدار آثار هنرمندان ايران‬
‫هستند‌‪ .‬طبيعي است كه براي كسب نتايج بهتر و بيشتر بايد‬
‫فرصت داد تا موفقيت آن چه در سطح ملي و چه در سطح‬
‫جهاني تثبيت شود و آنگاه فراگير شده و همه هنرمندان را‬
‫دربربگيرد‪ ،‬باالخره هم اين اتفاق خواهد افتاد‌‪ .‬هم موقعيت‬
‫بهتري را در صحنه‌هاي جهاني پيدا خواهد كرد و هم آثارش‬
‫در داخل روزبه‌روز بيشتر و بهتر مي‌شود و همه هنرمندان را‬
‫هم پيشكسوتان و هم نسل مياني و هم نسل جوان هنرمند‬
‫را در برخواهد گرفت‌‪ .‬هر صنعت يا هر كسب و كار ديگري‬
‫هم طبعا در سال‌هاي اول مشكالت خودش را دارد‌‪ ،‬اين هم‬
‫ت‬‫ت اما يقينا رو به رشد و گسترش اس ‌‬ ‫مصون از مشكل نيس ‌‬
‫مهم اين است كه مديريت اين بخش همچنان در اختيار‬
‫‪55‬‬ ‫گالري‌‌دارها‪ ،‬مجموعه‌داران و خود هنرمندان باشد‪ .‬تصور من‬
‫بر اين اس��ت كه همچنان كه هنر ايران در حال حاضر در‬
‫منطقه موقعيت برتر را به لحاظ فروش در حراج‌ها دارد در‬
‫سطح آسيا نيز طي دو سه سال آينده مي‌تواند به موقعيت‬
‫هند برسد و در آينده نزديك موقعيت چين را هم مي‌تواند‬
‫به دست‌بياورد و در آسيا در طراز اول قرار بگيرد‌‪ .‬در سطح‬
‫جهان طبعا تالش بيشتري بايد كرد‌‪ .‬دولت در اين زمينه‌ها‬
‫بايد كمك كن ‌د تا هنر ايران در سطح جهان موقعيت‌هاي‬
‫باالتري را پيدا كند‌‪ .‬حضور آقاي مرادخاني به عنوان معاون‬
‫هنري وزير فرهنگ و ارش��اد اسالمي از اين جهت بود كه‬
‫كريستيز اين اطمينان را پيدا كند كه دولت ايران حامي هنر و‬
‫هنرمندان ايران است‌‪ .‬يعني همين شكل نماديني كه گفتيد‬
‫عالوه بر آن ايشان مذاكراتي را با مسووالن كريستيز داشت‬
‫م بلكه‬
‫و در اصول به يك تفاهمي كلي رسيدن ‌د اما در سياست‌هاي‬
‫اجرايي به نظر من وقت بيشتري مي‌خواهد‌‪.‬‬
‫„ „اساسا درباره مباحثي كه در حوزه اقتصاد فرهنگ‬
‫شرايط اقتصادي‪،‬‬
‫وهنرمطرحمي‌كنيدومعتقديدبايداتفاقبيفتدچقدر‬
‫اميدواريد؟وفكرمي‌كنيدچقدرزمانمي‌خواهدكهما‬
‫ویژه نامه‬
‫به نقطه‌اي كه مطلوب است برسيم؟‬
‫واقع‌بينانه مي‌گويم‪ ،‬خيلي اميدوارم‌‪ .‬ولي نمي‌توانم زمان و‬
‫ميزاني را براي آن مشخص كنم‌‪ .‬اميدوارم چون شاهدم كه‬
‫هنر و فرهنگ ما دارد دل سرمايه‌گذاران را مي‌بر ‌د البته اين‬
‫دلبري تنها كافي نيست‌‪ .‬بايد اطمينانشان را هم جذب كرد‌‪.‬‬
‫به همين دليل دولت بايد زمينه‌هاي جذب اعتماد را فراهم‬
‫كند‌‪ .‬بخش‌خصوصي كه بيايد آن اميد عمال محقق مي‌شو ‌د‬
‫بارقه‌ها و شواهدش ديده مي‌شود‪ ،‬وقتي بانك‌هاي خصوصي‬
‫به سرمايه‌گذاري در اين عرصه وارد شده‌اند‪ ،‬با توجه به اينكه‬
‫اقتصاد ما بانك محور است‪ ،‬نشانه خوبي است‌‪ .‬چون بانك‌ها‬
‫جايي سرمايه‌گذاري نمي‌كنند كه ضرر كنند‌‪ .‬طبعا هم آن‬
‫دلبري را ديده‌اند و هم بازگشت اقتصاديش را‌‪ .‬اين شاخص‬
‫خيلي خوبي است براي س��اير سرمايه‌گذاران و من به اين‬
‫جهت اميدوارم‌‪.‬‬
‫فرهنگ‬
‫را تولي�د كنند كه به اي�ن رونق اقتصادي فرهنگ‬
‫كمك كند‌‪.‬‬
‫نحوه برخورد كشورها و دولت‌ها در اين مورد مختلف‬
‫است‌‪ .‬برخي از كشورها مستقيما دخالت مي‌كنند و اين‬
‫دخالت حتي نوع معيشت و زندگي هنرمند را در برمي‌گيرد‌‪.‬‬
‫برخي از كشورها دخالت مي‌كنند اما نه مستقيم‌‪ .‬برخي از‬
‫كشورها هم كه تابع نظام سرمايه‌داري هستند و مهم‌ترين‬
‫ش��اخص نظام س��رمايه‌داري بازار عرضه و تقاضاس��ت‪،‬‬
‫فرآيندهاي فرهنگي را آزاد مي‌گذارند تا هنرمند هر چه‬
‫مي‌خواهد توليد كند و هرگونه مي‌خواهد عرضه كن ‌د البته‬
‫نوعي نظارت پنهان دارند‌‪.‬‬
‫طبيعي است كه ما نمي‌توانيم يك سياست را از بين‬
‫سياس��ت‌هاي جاري در جهان انتخاب كني ‌م بلكه بايد به‬
‫برخي از كشورها‬ ‫اقتضاي شرايط‪ ،‬هم شرايط اقتصادي‪ ،‬هم شرايط فرهنگي‬
‫مستقيمادخالت‬ ‫و هم ش��رايط جهاني و به اقتضاي هر يك از فعاليت‌ها و‬
‫مي‌كنند و اين‬ ‫ش��اخه‌هاي فرهنگ و هنر سياس��تي را در پيش گرفت‌‪.‬‬
‫دخالت حتي‬ ‫براي مثال تئاتر به دليل نوع فعاليت گروهي زمان‌بر است‪،‬‬
‫نوع معيشت و‬ ‫هزينه‌اش بيشتر است و امكانات بيشتري مي‌خواهد‪ ،‬براي‬
‫زندگيهنرمند‬ ‫تمرين فضا مي‌خواهد‪ ،‬سالن براي اجرا مي‌خواهد و حتي‬
‫را در برمي‌گيرد‌‪.‬‬ ‫اگر در بزرگ‌ترين سالن تهران هم اجرا شود‪ ،‬در هر اجرا‬
‫برخي از كشورها‬ ‫حدود ‪ 500‬نفر بيننده خواهد داش��ت‌‪ .‬پس قطعا بايد به‬
‫دخالت مي‌كنند‬ ‫تئات��ر كمك كرد‌‪ .‬در اكثر كش��ورهاي جهان هم همين‬
‫اما نه مستقيم‌‪.‬‬ ‫است‌‪ .‬جز برادوي در نيويورك كه تئاتر طبق همان اصل‬
‫برخي از كشورها‬ ‫عرضه و تقاضا كار خودش را مي‌كند‌‪ .‬اما هنر موسيقي باز‬
‫هم كه تابع نظام‬ ‫هم به دليل نوع فعاليتش كمتر نيازمند به حمايت است‬
‫سرمايه‌داري‬ ‫و امروز هم مي‌بينيم مي‌تواند مستقل از حمايت‌هاي مالي‬
‫هستند و‬ ‫دولت‪ ،‬جريان داشته باشد‌‪ .‬تكنولوژي‌هاي جديد هم بيشتر‬
‫قانوني توليد و منتشر مي‌ش��وند عموما كهنه و تكرار ‌‬
‫مهم‌ترين‬
‫اين امكان را برايش فراهم كرده اس��ت‌‪ .‬تا ‪ 20‬سال پيش‬
‫شاخص نظام‬
‫براي ضبط موسيقي بايد از چند استوديوي معدود وقت‬
‫سرمايه‌داري‬
‫مي‌گرفتند و كلي هزينه مي‌كردند ولي در حال حاضر در‬
‫بازار عرضه‬
‫خانه‌ها سيستم ضبط دارند و در فضاي ديجيتالي مي‌توانند‬
‫و تقاضاست‪،‬‬
‫فرآيندهاي‬ ‫توليد و عرضه فراواني داشته باشند‌‪ .‬به اين ترتيب موسيقي‬
‫فرهنگي را آزاد‬ ‫نسبتبهتئاتركمترنيازمندحمايتاست‌‪.‬وضعيتهنرهاي‬
‫تجسمي از اين دو بهتر است به دليل آنكه فرآيند خلق و‬
‫مي‌گذارند تا‬
‫هنرمند هر چه‬ ‫عرضه اثر‌‪ ،‬خيلي ساده‌تر است‪ ،‬بخش‌خصوصي هم در قالب‬
‫مي‌خواهد توليد‬ ‫گالري حضور كارآمدي در دادوستد آثار هنري دارد‌‪ .‬طبيعي‬
‫كند و هرگونه‬ ‫است اگر دولت كمك كند تا اين بازار داد و ستد رونق پيدا‬
‫مي‌خواهد عرضه‬ ‫كند‪ ،‬همه هنرمندان بهره‌مند خواهند شد‌‪ .‬خالصه عرضم‬
‫د البته نوعي‬ ‫كن ‌‬ ‫اين است كه بايد به اقتضاي شرايط هر كدام از اين هنرها‬
‫نظارت پنهان‬ ‫سياست‌هاي حمايتي الزم را تعريف كرد‌‪.‬‬
‫دارند‌‪ .‬طبيعي‬ ‫„ „ ش�ما با آن بح�ث خري�د آثار هنري توس�ط‬
‫است كه ما‬ ‫دس�تگاه‌هاي اجرايي و صرف يك درصد از بودجه‬
‫نمي‌توانيم يك‬ ‫عمراني دستگاه‌ها در اين راستا‪ ،‬با اين شكل حمايت‬
‫سياست را از‬ ‫موافقهستيد؟‬
‫بين سياست‌هاي‬ ‫با اين دومي‪ ،‬يعني اختص��اص يك درصد از اعتبارات‬
‫جاري در جهان‬
‫عمراني به آثار هنري به شدت موافق ‌م به چند دليل‪ ،‬شايد‬
‫انتخاب كني ‌‬
‫دليل آخرش كمك به تامين معاش هنرمندان باش ‌د ولي‬
‫بايد به اقتضاي‬
‫شرايط‪ ،‬هم‬
‫اصلي‌تريندليلشهويتبخشيدنبهساخت‌وسازهايدولتي‬ ‫حال اين هنرمندها هس�تند كه قرار اس�ت آثاري‬
‫است‌‪.‬متاسفانهاالندردستگاه‌هايدولتي‪،‬ساختوسازهايي‬
‫هم شرايط‬ ‫را شاهد هستيم كه كمترين نماد و نشاني از هويت و فرهنگ‬
‫ايراني و اسالمي ندارن ‌د درحالي‌كه در طول تاريخ حتي در‬
‫فرهنگي و هم‬
‫شرايط جهاني و‬ ‫خانه فقيرترين مردم يك آرايه هويتي وجود داشت و نقشي‬
‫به اقتضاي هر‬ ‫از هويتش ديد‌ه مي‌ش�� ‌د ولي االن در بزرگ‌ترين ساخت و‬
‫يك از فعاليت‌ها‬ ‫سازهاي دولتي هم اين را نمي‌بينيم‌‪ .‬اختصاص يك درصد‬
‫و شاخه‌هاي‬ ‫از اعتبارات عمراني بيشتر با هدف هدايت و راهبري ساخت‬
‫فرهنگ و هنر‬ ‫و سازها و سياست‌هاي عمراني‌‪ ،‬معماري و شهرسازي دولتي‬
‫سياستي را در‬ ‫است به سمت هويت‪ ،‬به سمت فرهنگ‪ ،‬به سمت آن چيزي‬
‫پيش گرفت‬ ‫كه تا همين ‪ 70،80‬سال گذشته رايج بوده ولي متاسفانه‬
‫فراموش شده است‌‪ .‬اصلي‌ترين هدف اين تبصره كه توسط‬
‫دولت پيشنهاد شد اما توسط مجلس تصويب نشد همين‬
‫بود‌‪.‬منتعجبمي‌كنمازنمايندگانيكهدرتبليغاتانتخاباتي‬
‫خود‌‪ ،‬شعار هويت و فرهنگ مي‌دهند ولي در عمل كمترين‬
‫توجه را به فرهنگ و هويت دارند‌‪ .‬خوب اس��ت خودش��ان‬
‫بررسي كنند و ببينند در قوانيني كه در مدت نمايندگي خود‬
‫گذرانده‌اند‪ ،‬چه رد پايي از حفظ و تقويت هويت و فرهنگ‬
‫مي‌گفت هيچ وقت در بحران‌هاي اقتصادي‌‪ ،‬مثال يك‬
‫پيتزافروشي تعطيل نمي‌شود اما چقدر كتابفروشي‬
‫در اين مدت تعطيل شده است‌‪.‬‬
‫بله‌‪ .‬همين‌طور است‌‪.‬‬
‫„ „پس به نظر مي‌رسد حتي مهم‌تر از بحث قيمت و‬
‫هزينه دليل ديگري وجود دارد كه مردم محصوالت‬
‫فرهنگي را نمي‌خرند‌‪.‬‬
‫بل��ه داليل ديگري هم وج��ود دارد‪ ،‬مثال فقدان تنوع‬
‫در محصوالت فرهنگي دليل مهمي اس��ت براي گريزان‬
‫شدن جامعه از مصرف آثاري كه از مجاري رسمي منتشر‬
‫مي‌شوند‌‪ .‬آحاد مردم در پي تنوع هستند و بديهي است‬
‫كه وفور آثار يك دست آنان را فراري خواهد داد‌‪ .‬پس يعني‬
‫صرفا اگر قيمت‌ها كمتر از اين هم شود بازهم ممكن است‬
‫كسي سمت خريد محصوالت فرهنگي نرود‌‪ .‬بله‪ ،‬همچنان‬
‫كه نرفته‌اند‌‪ .‬جامعه همواره به سمت تنوع مي‌رود‌‪.‬‬
‫„ „ آيا براي اين هم كاري انجام شده است؟‬
‫من مسووليتي در اين زمينه‌ها ندارم اما شنيده‌ام كه‬
‫معاونان س��ينمايي‪ ،‬هنري‪ ،‬فرهنگي و مطبوعاتي وزارت‬
‫فرهنگ و ارش��اد اسالمي برنامه‌هايي در دست تدوين و‬
‫اقدام دارند‌‪ .‬اگر اين دولت بتواند فاصله بين فرهنگ رسمي‬
‫و فرهنگ غيررسمي يا مردمي را كاهش دهد و حتي فصل‬
‫مش��ترك اينها را زياد كند به‌طوري كه گاه روي هم قرار‬
‫بگيرن��د به اين مفهوم كه مردم به محصوالت فرهنگي و‬
‫هنري رسمي و مجوزدار اعتماد پيدا كنن ‌د موفق خواهند‬
‫ش��د‌‪ .‬يقينا هيچ كس دل��ش نمي‌خواهد آثار غيرمجاز را‬
‫مصرف‌كند ولي وقتي آثار رس��مي كه طبق مجوز‌هاي‬
‫ي‬
‫هستند و نيازهاي امروزش را جواب نمي‌دهند‪ ،‬طبعا رغبتي‬
‫پيدا نمي‌كند ولي در همين شرايط چند سال گذشته هم‬
‫وقتي يك فيلم يا يك كتاب از زبان مردم حرف مي‌زد مورد‬
‫استقبال شگفت‌انگيزي قرار مي‌گرفت‌‪.‬‬
‫همين روز سالم سينمايي كه دوستان برگزار كردند و‬
‫استقبال فراواني از آن شد‪ ،‬فكر مي‌كنم حاصل اعتمادي‬
‫بود كه در اين ش��رايط مردم به دولت پيدا كرده‌اند‌‪ .‬نكته‬
‫شما درست است‌‪ .‬اگر سياس��ت‌هايمان را اصالح كنيم‪،‬‬
‫قطعا اس��تقبال بيش��تري از توليدات رسمي و قانوني به‬
‫عمل خواهد آمد‌‪.‬‬
‫„ „بح�ث ديگ�ري كه باز ش�ما اش�اره كرديد در‬
‫صحبت‌هايتان كه هنرمندي كه مش�كل معيشت‬
‫دارد‪ ،‬چشمه خالقيتش نمي‌جوشد‪ ،‬مي‌خواهم بدانم‬
‫در عم�ل چه كاري بايد برايش انج�ام داد؟ اين كه‬
‫هميشه اهالي فرهنگ و هنر از وضعيت معيشتشان‬
‫گله مي‌كنند و همه مي‌گويند كه بايد از ما حمايت‬
‫مالي شود‪ ،‬بايد دولت از ما حمايت مالي بكند‪ ،‬اساسا‬
‫يك همچين حمايتي در دنيا رايج است؟ آنها براي‬
‫هنرمندانشانچهمي‌كنندوشمادقيقافكرمي‌كنيد‬
‫ما بايد براي هنرمندانمان چه كار كنيم چون به هر‬

‫„ „پیشنهادهایی از‪ :‬سیداحمد محیط‌طباطبایی‪،‬فرزاد موتمن‪،‬رسول یونان‪،‬همایون ارشادی‪،‬مهدی یزدانی‌خرم‪،‬امید نعمتی‪،‬بابک ریاحی‌پور و‪...‬‬
‫دهید یا فیلم‌های خ��وب ببینید یا به دیدن دیدنی‌هایی بروید‬
‫که برایتان تازه باش��د‪ ،‬بسته فرهنگی «جهان‌صنعت» راهنمای‬
‫مناسبی برایتان خواهد بود‪.‬‬
‫چند پيشنهاد براي تهراني‌ها و مسافران تهران‬
‫به تماشاي پايتخت‬
‫به دره‪ -‬رودهاي شمال تهران از لواسان گرفته تا دره‌هايي‬
‫مثل دربند و فرحزاد و ديگر اين نقاط مي‌رون ‌د اين در حالي‬
‫است كه تنها به دليل بحران زيست‌محيطي و گرم شدن‬
‫زمين است كه در روز سيزده به در هوا براي رفتن به اين‬
‫نقاط مناسب شده و به طور تاريخي و طبيعي در اين تاريخ‬
‫بايد شاهد برف در كوهپايه‌هاي شميران باشيم‪ .‬براي همين‬
‫بود كه در قديم مردم براي سيزده به در به جنوب تهران‬
‫مي‌رفتند‪ ،‬به شهر‌ري‪ ،‬حضرت عبدالعظيم و‪ ...‬امسال اگر‬
‫اين مسير را براي سيزده به در انتخاب كنيد مي‌توانيد به‬
‫مالقات ش��كارگاه بهرام گور برويد‪ .‬در كنار نيزارهايي كه‬
‫محل شكارگاه بوده و در محدوده‌اي كه قلعه‌نو و تپه ميل‬
‫را تشكيل مي‌دهند‪ ،‬مي‌توانيد سبزه‌زارها و چمن‌زارهاي‬
‫طبيعي را در كنار نيزارهاي باقيمانده از دو هزار سال قبل‬
‫ببينيد كه به علت قرار داشتن در حريم ميراث فرهنگي‪،‬‬
‫ساخت و سازي در آنها نشده‪ .‬به اين ترتيب مي‌توانيد سيزده‬
‫به در را به رس��م پدرانمان اجرا كنيد‪ .‬خوب است بدانيد‬
‫كه همين ميل به جنوب تهران رفتن بود كه سبب شد‬
‫اولين خط آهن بين تهران و شهرري تاسيس شود چراكه‬
‫بيشترين ميزان گردشگر و مسافر شهري در همين مسير‬
‫جا‌به‌جا مي‌شدند‪ .‬مردم تهران عادت داشتند ‪ 9‬ماه سال را‬
‫براي تفرج به جنوب تهران بروند و شميرانات تنها در سه‬
‫ماه سال مقصد تفريح تهراني‌ها بود‪.‬‬
‫پرونده‬
‫دیدنی‌ها‪ ،‬شنیدنی‌ها و خواندنی‌ها‬
‫ن��وروز ک��ه می‌تواند بخش بزرگ��ی از فعالیت‌ه��ا و هزینه‌های‬
‫فرهنگی‌تان را در س��ال آینده پوشش دهد‪ .‬اگر دوست دارید از‬
‫فرصت تعطیالت استفاده کنید و کتاب بخوانید یا موسیقی گوش‬
‫‪ -2‬نقطه‌اي در تهران وجود دارد كه ش��ايد يكي از‬
‫معتقدم بنابر آن‬
‫معدود نقاطي در تهران امروزي اس��ت كه شما در آن‬
‫سنتقديمي‌حتي‬
‫هم��ان ديدگاه و منظر‪ 150‬س��ال قبل را داريد‪ .‬يعني‬ ‫اگر يك نفر هم‬
‫در اين نقطه كه بايس��تيد‪ ،‬همان تصويري پيش‌روي‬
‫در شهر نباشد‪،‬‬
‫شماس��ت كه ناصرالدين شاه مي‌ديد‪ .‬از پارك شهر به‬
‫بايد در شهر‬
‫خيابان امام خميني برويد و از سر در ميدان مشق كه‬ ‫باقي بمانم چرا‬
‫به باغ ملي معروف است عبور كنيد و در فضاي پشت به‬ ‫كه بزرگ‌ترين‬
‫سردر و رو به شمال آن بايستيد و منظره زيباي كوه‌هاي‬ ‫خويش يك‬
‫البرز را در محدوده توچال‪ ،‬بر فراز عمارت قزاق خانه‪-‬‬ ‫فرد‪ ،‬شهري‬
‫كه امروز به دانشگاه‌هاي هنر واگذار شده است‪ -‬تماشا‬ ‫است كه در آن‬
‫كني��د‪ .‬خود مجموعه باغ ملي‪ ،‬يكي از فضاهاي زيباي‬ ‫زندگي مي‌كند‬
‫متعلق به يك قرن قبل تهران است كه همچنان باقي‬ ‫اما مي‌توانم براي‬
‫كساني كه به‬
‫اس��ت و در آن مي‌توانيد مجموعه‌اي از ساختمان‌هاي‬
‫تهران مي‌آيند‬
‫رفيع و زيباي اوايل قرن ‪ 14‬هجري شمسي كه تهران‬ ‫يا كساني كه‬
‫قبل از جنگ جهاني دوم را تشكيل مي‌دهند بنگيريد‬
‫ويژگي‌هاي‬
‫ك��ه امروزه در آن مجموعه‌اي از موزه‌هايي چون موزه‬
‫شهرشان را‬
‫پست‪ ،‬مخابرات‪ ،‬عبرت‪ ،‬موزه ملك و موزه ملي ايران قرار‬ ‫نمي‌شناسند‪،‬‬
‫گرفته و امكان تفرج و بازديد را فراهم مي‌كند‪.‬‬ ‫بگويم كه به قلب‬
‫‪ -3‬اما براي خود اهالي تهران پيشنهاد مي‌كنم كه در‬ ‫تهران تاريخي‬
‫سيزده به در به سنت قديم برگردند‪ .‬االن پنج‪ ،‬شش دهه‬ ‫برويد و يكي دو‬
‫است كه مردم در روز سيزده به د‌ر جدا از اينكه به پارك‌ها‬ ‫محور قديم‬
‫و فضاي سبز مصنوعي و دست‌ساز داخل شهر پناه مي‌آورن ‌د‬ ‫آن را ببينيد‬
‫بس��ته کاملی از پیشنهادهای فرهنگی را به روایت بزرگان و‬
‫چهره‌های شناخته ش��ده حوزه فرهنگ و هنر در این صفحات‬
‫برایت��ان فراهم کرده‌ایم‪ .‬این پیش��نهاد‌ها نه‌تنها برای تعطیالت‬
‫ميرسيد احمد‬
‫محيط طباطبايي‬
‫ش��ايد بتوان گفت تا ‪ 50‬سال قبل‪ ،‬وقتي كه عيد فرا‬
‫مي‌رسيد مردمي كه در تهران زندگي مي‌كردند و بيشتر‬
‫داراي ريشه‌ها و اصالت‌هاي نقاط مختلف كشور بودند از‬
‫اين فرصت استفاده مي‌كردند تا به شهر و ديار و زادگاه خود‬
‫بازگردند‪ .‬به اين لحاظ تهران به صورت شهري با جمعيت‬
‫كمتر و فضايي مناس��ب‌تر براي استراحت و ديد‌و بازديد‬
‫اهالي تهران و گردش تهرانيان درمي‌آمد‪ .‬اين فرهنگ به‬
‫مرور باعث شد كه در دهه‌هاي ‪ 40‬و ‪ 50‬رفتن به سفرهاي‬
‫ن��وروزي در مي��ان تهراني‌ها به قصد گ��ردش و تفريح و‬
‫اس��تراحت‪ ،‬جاي خودش را در ميان برنامه‌هاي نوروزي‬
‫اهالي اين شهر بازكند‪ .‬اما اين تا حدي با ذات تعطيالت‬
‫نوروز منافات دارد‪ .‬عيد در حقيقت موقعيتي است كه سبب‬
‫مي‌ش��ود مردم يك شهر‪ ،‬افراد يك خانواده و مردمي كه‬
‫با هم نسبت‌هاي مشترك دارند بتوانند دور سفره نوروزي‬
‫گرد بيايند و از اين فرصت براي ديدار و مالقات يكديگر‬
‫و براي تجديد ميثاق و وفاق قبلي خويش بهره گيرند‪ .‬در‬
‫واقع ديد و‌بازديد عيد امري است اصلي و مسافرت مردمي‬ ‫‪56‬‬
‫كه ريشه در شهرهاي ديگر داشتند نيز به تبعيت از همين‬
‫اصل بود نه به خاطر نفس سفر‪.‬‬
‫از كمتر از يك دهه قبل به اين سمت شاهد يك تغيير‬
‫جديد در رفتار عمومي جامعه ايران در ايام عيد هستيم‪.‬‬
‫مي‌بينيم كه تهران از يك محل صدور گردشگر به مكاني‬
‫به عنوان مقصد گردش��گري تبديل شده است‪ .‬اين امر‪،‬‬
‫تعطي�لات نوروز را به فرصتي دوگانه‌هم براي آنها كه از‬
‫بيرون به ش��هر مي‌آيند و هم براي آنهايي كه در تهران‬
‫زندگي مي‌كنند تبديل كرده اس��ت و شايد اين فرصتي‬
‫بسيار مغتنم و گرانبها براي تهراني‌هاست كه بدانند تهراني‬
‫بودنشان چيست و جايي كه زندگي مي‌كنند چه شرايط و‬
‫ويژگي‌هاي تاريخي‪ ،‬فرهنگي و طبيعي دارد‪.‬‬
‫اگر از خود من بپرسيد معتقدم بنابر آن سنت قديمي‬
‫‌حتي اگر يك نفر هم در ش��هر نباشد‪ ،‬بايد در شهر باقي‬
‫بمانم چرا كه بزرگ‌ترين خويش يك فرد‪ ،‬شهري است كه‬
‫در آن زندگي مي‌كند‪ .‬اما مي‌توانم براي كساني كه به تهران‬
‫مي‌آيند يا كساني كه ويژگي‌هاي شهرشان را نمي‌شناسند‪،‬‬
‫ویژه نامه‬
‫بگوي��م كه به قلب تهران تاريخي برويد و يكي دو محور‬
‫قديم آن را ببينيد‪.‬‬
‫‪ -1‬به مركز س��نگلج كه پارك ش��هر اس��ت برويد و‬
‫قديمي‌ترين پارك ته��ران كه از نظر تنوع گياه باالترين‬
‫كميت و بهترين كيفيت را در شهر دارد ببينيد‪ .‬پارك شهر‬
‫نه به عنوان يك باغ ايراني كه به عنوان يك پارك شهري‬
‫كه جنبه مادري و تاريخي براي همه پارك‌هاي ايران دارد‬
‫و بزرگ خانواده پارك‌هاي كش��ور است‪ ،‬درختان زيباي‬
‫ماگنوليا و ديگر گونه‌هاي ويژه‌اي در خود دارد كه منحصر‬
‫به اين پارك است؛ پاركي كه اطراف آن محدود مي‌شود‬
‫به خيابان‌هاي تاريخي همچون خيام‪ ،‬بهشت و همچنين‬
‫خياب��ان حافظ كه خود در مس��يرها و محدوده مرزهاي‬
‫قديمي و تاريخي شهر تهرانند كه همه آنها را مي‌توانيم در‬
‫اين فرصت و مكان ببينيم‌‪.‬‬

‫‪ 10‬پيشنهاد «جهان‌صنعت» براي خواندن در نوروز‬
‫كتاب هشتمين سين هفت‌سين!‬
‫در خيابان‌ها مي‌چرخند و در پي مايحتاج عيدهستند‪ .‬اگر در بين اين مايحتاج به فكر خريد كتاب‬
‫افتاديد‪ ،‬پيشنهادهاي ما كارتان را ساده‌تر مي‌كند‪ .‬اين پيشنهادها را نويسندگاني به شما دادند‬
‫كه اين سال‌ها كتاب‌هايشان چاپ شده و مخاطبان زيادي داشته‌اند‪.‬‬
‫رمان آينه تاريخ است‬
‫رمان ايراني‪ :‬پيش��نهادم خواندن رمان‬
‫«گاماس��ياب ماهي ندارد» نوشته حامد‬
‫اسماعيليون است‪ .‬اين رمان را نشر ثالث‬
‫چاپومنتشركردهاست‪.‬رماناسماعيليون‬
‫يكي از معدود رمان‌هاي چند س��ال اخير‬
‫اس��ت كه تاريخ معاصر ما را در بس��تري‬
‫مهام ميقاني‬
‫داس��تانگو روايت مي‌كند‪ .‬كتاب در بين‬
‫سال‌هاي ‪ 58‬تا ‪ 67‬مي‌گذرد‪ .‬داستان در روستايي در گرگان شروع‬
‫مي‌شود و در عمليات مرصاد و استان كرمانشاه پايان مي‌يابد‪ .‬اسم‬
‫رمان هم از اسم رودي به همان نام برداشته شده يعني گاماسياب‪.‬‬
‫قبل از اين كتاب‪ ،‬اسماعيليون «آويشن قشنگ نيست»‪« ،‬قناري باز»‬
‫و «دكتر داتيس» را چاپ منتشر كرده بود‪.‬‬
‫رمان خارجي‪ :‬رمان «سياه» نوشته اورهان پاموك نويسنده نام‌آشناي‬
‫ترك كه جايزه نوبل ادبيات را هم برده پيشنهاد خوبي براي خواندن است‪.‬‬
‫پاموك در اين رمان توانسته شهر استانبول را با بيشينه تاريخي‌اش روايت‬
‫كند‪ .‬در حقيقت رم��ان پاموك تاريخ‬
‫معاصر تركيه را در كالبد شهر استانبول‬
‫دميده اس��ت‪ .‬رمان در دهه ‪ 70‬شروع‬
‫مي‌شود‪ ،‬در هوايي برفي كه تا صفحه‬
‫‪ 200‬كتاب برفش قطع نمي‌ش��ود و‬
‫‪57‬‬ ‫مي‌بارد‪ .‬اين رمان را هم نشر زاوش چاپ‬
‫ومنتشركرده‪،‬البتهترجمه‌هايديگري‬
‫هم در بازار از آن يافت مي‌شود‪.‬‬
‫پيش��نهاد ديگ��رم‪ ،‬رم��ان «ب��ودا در اتاق زير‬
‫ش��يرواني» اس��ت‪ .‬رمان را نويسنده ژاپني‌االصل‬
‫«جولي اوتسوكا» نوشته؛ نويسنده‌اي كه از مادر و‬
‫پدري ژاپني در آمريكا متولد شده‪ .‬داستان كتاب‬
‫در مورد دختراني است كه در دهه ‪ 30‬ميالدي به‬
‫صورت پستي شوهر پيدا مي‌كردند و راهي آمريكا‬
‫مي‌شدند‪ .‬آنها زن كارگران ژاپني مي‌شدند كه در‬
‫آمريكا مشغول كارگري بودند‪ .‬بعد از جنگ جهاني‬
‫دوم و سال‌هاي نزاع ژاپن و آمريكا‪ ،‬اين كارگران به‬
‫نقاط دورافتاده آمريكا تبعيد شده و زندگي سختي‬
‫ویژه نامه‬
‫گذراندند‪ .‬رمان دوم شخص جمع است و زندگي‬
‫يكي از اين دختران را روايت مي‌كند‪.‬‬
‫پرونده‬
‫„ „ كتاب هشتمين سين هفت‌سين همه ماست‪ .‬همه آنها كه هفت‌سين مي‌چينند‪ ،‬كتابي را‬
‫هم بر س��ر آن مي‌گذارند‪ ،‬قرآن و حافظ و‪ ...‬از همين‌جا مي‌ش��ود با چشم بسته گفت كتاب با‬
‫نوروز پيوندي نمادين دارد‪ .‬نزديكي‌هاي عيد كه مي‌شود‪ ،‬شهر مثل النه مورچه‌هاست‪ .‬مردم‬
‫رمان ايراني بخوانيد‬ ‫بيرون از اين اتاق برف مي‌بارد و وارتان اسب‬
‫ترجي��ح مي‌دهم فقط رم��ان ايراني‬ ‫كت��اب ايراني‪ :‬كتاب گزيده اش��عار‬
‫پيش��نهاد بدهم چون اي��ن روزها مردم‬ ‫احمدرض��ا احمدي با نام «بيرون از اين‬
‫باي��د رمان‌هاي ايراني بيش��تر بخوانند‪.‬‬ ‫اتاق برف مي‌ب��ارد» گزينه خوبي براي‬
‫پيشنهاد اولم رمان «هست يا نيست» سارا‬ ‫خوانش اس��ت‪ .‬اين كت��اب گزيده‌اي از‬
‫ساالر است؛ رماني كه نشر زاوش چاپ و‬ ‫بهترين اشعار احمدرضا احمدي است‪.‬‬
‫منتشرش كرده‪ .‬رمان خانم ساالر سال‌ها‬ ‫زمان��ي كه اين كت��اب را مي‌خواني در‬
‫سينا دادخواه‬ ‫رسول يونان‬
‫در ارشاد مانده و منتظر مجوز براي چاپ و‬ ‫باران و برف و مه رها مي‌شوي‪ .‬اين اشعار‬
‫نشر بود تا اينكه در دولت جديد باالخره مجوزش صادر شد‪.‬‬ ‫توسطسيداحمدحسينيجمع‌آوريشده‪.‬كتاب‪ 320‬صفحهاست‬
‫رمان فضايي كامال زنانه دارد با رگه‌هايي از طنز سياه‪ .‬رماني‬ ‫و توسط نشر «نيماژ» منتشر شده است‪.‬‬
‫خوش‌فرم و خوش‌س��اخت كه خواننده را با خود همراه مي‌كند‪.‬‬ ‫كتاب خارجي‪ :‬كتاب «وارتان اس��ب» نوشته «آنري ورنوي»‬
‫رمان دو راوي دارد؛ گاهي اول ش��خص و گاهي س��وم شخص‪.‬‬ ‫پيش��نهاد خوبي براي خواندن است‪ .‬كتاب را «سيف‌اهلل گلكار»‬
‫داستان زني ‪ 29‬ساله است كه روايتي از گذشته‪ ،‬حال و آينده‌اش‬ ‫ترجمه كرده و توسط نشر ثالث چاپ و توزيع شده است‪ .‬داستان‬
‫مي‌خوانيم‪.‬‬ ‫كتاب درباره قهرماني ساده و غم‌انگيز است كه در آخر ماجرا به‬
‫پيشنهاد ديگرم خوانش مجموعه داستان «آب و هواي چننر‬ ‫دوست‌داشتني‌هاي بي‌حاصلي مي‌رسد‪ .‬او در تنهايي خويش درد‬
‫روز سال» به قلم آيين نوروزي است‪ .‬مجموعه داستاني كه كامال‬ ‫و رنج بي‌پايان انساني را به نمايش مي‌گذارد‪.‬‬
‫تكيه بر فضاي شهر مخصوصا فضاي‬
‫شهر تهران دارد‪ .‬اغلب داستان‌هاي‬
‫اين كتاب قبال در مجله همشهري‬
‫داس��تان چاپ شده و حاال در كنار‬
‫هم قرار گرفته است‪ .‬اين مجموعه‬
‫از داستان‌هاي خيلي موفق مجله‬
‫همشهري داس��تان بود و مي‌تواند‬
‫پيشنهاد خوبي براي خواندن باشد‪.‬‬
‫رمان‌هايي سرد در آغاز فصل بهار‬
‫رمان ايراني‪ :‬پيشنهادم در اين بخش خواندن رمان پيمان‬
‫اسماعيلياست؛رمان«نگهبان»كهتوسطنشرزاوشدربهمن‌ماه‬
‫سال‪ 1392‬چاپ و منتشر شده‪ .‬رمان نگهباني قهرماني دارد به‬
‫اسم سيامك كه در منطقه‌اي سردسير كه همه جايش را برف‬
‫مهدي يزداني‌خرم‬ ‫و يخ پوشانده زندگي مي‌كند‪ .‬او كه تصور مي‌كند تمام دنيا در‬
‫حال تعقيبش هستند زندگي عجيب و سختي را مي‌گذراند‪.‬‬
‫رمان خارجي‪ :‬به تازگي منوچهر بديعي سه رمان از نويسنده مشهور فرانسوي‬ ‫داستان درباره او‪ ،‬گذشته‪ ،‬حال و آينده‌اش است‪.‬پيشنهاد دومم‬
‫«آلن رب گريه» را ترجمه كرده و توسط نشر «نيلوفر» به بازار فرستاده‪ .‬اين سه‬ ‫رمان «يخ» نوشته سينما حشمدار است كه به زودي وارد بازار‬
‫رمان به نام‌هاي «شاهد»‪« ،‬ژلوزي» و «تو در تو» است‪ .‬آقاي بديعي چند سالي را‬ ‫نشر مي‌ش��ود‪ .‬اين رمان هم در منطقه‌اي سردسير مي‌گذرد‪.‬‬
‫صرف ترجمه كردن اين رمان‌ها كرده و توانسته مجوز آنها را بگيرد‪.‬‬ ‫رمان حشمدار تم ترسناكي دارد‪ .‬مردي وسط يك ناكجاآباد به‬
‫كتاب ديگري كه منوچهر بديعي به بازار فرستاده «آري يا نه به رمان» است‬ ‫پم��پ بنزيني پناه مي‌برد و مي‌خواهد باك ماش��ينش را پر‬
‫كه مجموعه مقاالتي است در مورد رمان نو‪ .‬كتابي بسيار خواندني در مورد مباحث‬ ‫كند اما منبع پمپ بنزين خالي اس��ت‪ ،‬حاال او بايد خودش را‬
‫نظري اين جريان كه آلن رب گريه از پيشگامانش است‪.‬‬ ‫به شهر برساند‪.‬‬
 ‫پرونده‬

‫پزشكي بر فراز ادبيات افغانستان‬ ‫شما را به خدا عامه پسند باشيد‬

‫وقتي نام خالد حس��يني را مي‌شنويم‪ ،‬بي‌گمان خاطرمان‬
‫به س��مت رمان بي‌نظي��رش «بادبادك‌باز» مي‌رود‪ ،‬رماني كه‬
‫فيلمي هم با همين نام از روي آن س��اخته ش��د و مخاطبان‬
‫بس��ياري داش��ت‪ ،‬فيلمي كه نقش اصلي‪ ،‬يعني پدر را بازيگر‬
‫كش��ورمان همايون ارشادي بازي مي‌كرد‪ .‬ناگفته پيداست تم‬
‫اصلي رمان‌هاي خالد حسيني اوضاع افغانستان و مشكالتش‬
‫در اين چند دهه اس��ت‪ .‬انگار نمي‌ش��ود در افغانستان كتابي‬
‫نوشت و سايه جنگ و خونريزي و طالبان بر آن نباشد‪ .‬اين‌بار‬
‫هم خالد حس��يني به سمت داستاني با همين مضمون رفته‪،‬‬
‫او در كتاب «و كوه‌ها بازگفتند» داستان يك جدايي را بازگو‬
‫مي‌كند‪ ،‬جدايي خواهر و برادر افغان و تالش برادر براي پيدا‬
‫كردن خواهرش‪ .‬هرچقدر هم فضاي سياه جامعه اين روزهاي‬
‫افغانستان بر كتاب‌هاي خالد حسيني سايه انداخته باشد‪ ،‬باز‬
‫ه��م او لحظات بي‌نظي��ري در رمانش خلق مي‌كند‪ ،‬لحظاتي‬
‫پركشش و لبريز از احساسات‪.‬‬
‫«و كوه‌ه��ا بازگفتند» هم مانند رم��ان «بادبادك‌باز» در دو‬
‫مكان اتفاق مي‌افتد؛كابل افغانستان و كاليفرنياي آمريكا‪ .‬گويي‬
‫رمان بي‌ش��باهت به زندگي خود خالد حسيني نيست‪ ،‬پزشك‬
‫مهاجري كه از كش��ورش دور افتاده است‪ .‬حسيني توانسته در‬
‫كنار توصيف فضاي سياس��ي كشورش‪ ،‬داستاني عاطفي هم در‬
‫رمانش بگنجاند‪.‬‬
‫عمده نقد منتقدان به كتاب‌هاي پيشين او‪ ،‬يعني بادبادك باز و‬
‫محمدجواد تاج‌الدين‬
‫نمي‌دانم شايد شستن چش��م هم کارساز نباشد‪ ،‬بايد فکري‬
‫بيمار خنده‌هاي تو ام‪...‬‬
‫ادبيات داس��تاني ايران بايد با روي باز ميزبان نويسندگان‬
‫جواني باش��د که نزدي��ک به يک دهه اس��ت فعاليت جدي‬
‫خودش��ان را در زمين��ه رم��ان ش��روع کردند‪ .‬امير‌حس��ين‬
‫يزدان بد‪ ،‬س��ارا س��االر‪ ،‬مهام ميقاني‪ ،‬نازنين جودت‪ ،‬مهدي‬
‫يزداني خرم‪ ،‬فرهاد کشوري‪ ،‬ياسر نوروزي‪ ،‬احمد غالمي‪ ،‬سينا‬
‫دادخواه‪ ،‬مهدي ربي و شاهرخ گيوا‪ .‬شايد خيلي اسم‌ها را جا‬
‫انداخته باش�� ‌م ولي همين چند اس��م هم کافي است‪ .‬کساني‬
‫که اين روزها رمان‌هايش��ان با وجود تنگ‌نظري‌هاي بس��يا ‌ر‬
‫چاپ مي‌ش��ود و خواننده دارد‪ .‬کساني که ادبيات به اصطالح‬
‫کتابي چند دهه گذش��ته را شکستند و اولويتشان را تعريف‬
‫داستان قرار دادند‪.‬‬
‫نمونه خوبي از اين مجموعه‪ ،‬کتاب «اندوه موناليزا» نوشته‬
‫شاهرخ گيواست که پاييز سال ‪ 1392‬توسط نشر زاووش چاپ‬
‫و منتش��ر شده است‪ .‬رماني داس��تاني‪ -‬تاريخي که هم قصه‬
‫مي‌گويد هم تاريخ‌نگاري مي‌کند‪ .‬چند س��الي اس��ت که بازار‬
‫اين دست رمان‌ها داغ شده‪ ،‬کتاب گيوا را بايد نمون ‌ه خوبي از‬
‫اين دس��ت بدانيم‪ .‬تاريخ ايران هميشه جذاب بوده‪ ،‬مخصوصا‬
‫چش��م‌ها را بايد شست‪ ،‬جور ديگر بايد ديد‪ .‬کاش سهراب‬
‫هن��وز زنده ب��ود و گاهي برايمان ش��عرش را زمزمه مي‌کرد‪.‬‬
‫به حال باورمان کنيم‪ .‬نمي‌دانم چرا همه چيز در کشور ما بد‬
‫تعريف ش��ده‪ ،‬نمونه‌اش رمان‪ .‬اينکه حتما بايد رماني فلسفه‬ ‫‪58‬‬
‫بگوي��د و مکتب��ي فکري را دنبال کن��د‪ .‬ديگر کم‌کم به همه‬
‫رمان‌هاي داستان‌گو برچسب عامه‌پسند مي‌زنيم که اصال هم‬
‫بد نيست‪ .‬به قول دوستي خام پسند نباشيم‪ ،‬عامه‌پسند اشکالي‬
‫ن��دارد‪ .‬اين گرفت و گير را بايد در دوس��تان مترجم‌مان حل‬
‫کنيم که هميشه سراغ رمان‌ها و کتاب‌هايي مي‌روند که پشتش‬
‫اسمي پنهان شده‪ .‬مي‌خواهم رماني را به شما معرفي کنيم پر‬
‫کش��ش‪ ،‬جذاب و خواندني‪ .‬کتابي که ورق زدنش در روزهاي‬
‫نمناک عيد و حتي در جاده‌ها حالتان را جا مي‌آورد‪« .‬برادران‬
‫سيس��ترز» نوشته پاتريک دوويت نويسنده کانادايي‪ .‬کتابي که‬
‫در سال ‪ 2011‬چاپ و منتشر شده و نامش در تمام جوايز ادبي‬
‫آن سال به چشم مي‌خورد‪ .‬انتشارات به نگار هم در ايران چاپش‬
‫کرده‪ ،‬مترجمش هم پيمان خاکسار است‪ .‬کتابي سراسر قصه گو‬
‫و داس��تاني‪ .‬کتاب قصه دو برادر قاتل است به اسم‌هاي ايالي و‬
‫چارلي‪ .‬شغل جذابي دارند‪ ،‬پول مي‌گيرند و آدم مي‌کشند‪ .‬رمان‬
‫در دوراني از تاريخ آمريکا مي‌گذرد که برايمان آشناست؛ دوراني‬
‫که ده‌ها و شايد صد‌ها فيلم وسترن ازش ساخته شده‪ ،‬رمان را که‬
‫مي‌خواندم صورت پرچروک کلينت ايستوود و سيگار برگي گوشه‬
‫ویژه نامه‬

‫هزار خورشيد بر پايان‌بندي رمان است ولي اين‌بار او توانسته اين‬
‫نقيصه را هم جبران كند و پاياني بي‌نظير به رمانش ببخشيد‪.‬‬
‫به خودي خود دانس��تن فضاي كشوري كه در همسايگي ما‬
‫قرار دارد و در ديد ما نماد آشوب و افراط‌گري است‪ ،‬جذاب است‪،‬‬
‫كشوري كه اتباعش كم و بيش با ما زندگي مي‌كنند‪ .‬آشنا شدن ما‬
‫با واقعيت‌هاي اين جامعه مي‌تواند كمك فراواني به درك احساسات‬
‫و مشكالت افغاني‌هايي كند كه سال‌هاست در كنارمان زندگي‬
‫مي‌كنند و مهجور ماندند‪.‬‬
‫از ترجمه خوب خانم «ديبا داودي» هم نمي‌توان گذشت‪ ،‬شيوا‪،‬‬
‫روان و خواندني‪ .‬گويي رمان را يك ايراني به زبان فارسي نوشته‬
‫است‪ ،‬ترجمه‪ ،‬مخاطب را پس نمي‌زند‪.‬‬
‫رمان تازه خالد حسيني پيشنهاد خوبي براي ورق زدن در ايام‬
‫عيد است‪ ،‬رماني كه مي‌تواند احساساتمان را قلقلك بدهد و كمي‬
‫زندگيمان را انساني‌تر كند‪.‬‬
‫تاريخ معاصر ما‪ ،‬دوران رضا‌شاه و محمد‌رضا پهلوي و جريانات‬ ‫لبش به مغزم هجوم مي‌آورد‪ .‬رمان وسترني سياه است با چاشني‬
‫انقالب‪ .‬حاال اگر اين بستر تاريخي و پرکشش با داستاني جذاب‬ ‫طنز که نمي‌گذارد لحظه‌اي از کلمات کتاب جدا شوي‪.‬‬
‫همراه شود حتما نتيجه‌اش خواندني است‪ .‬اندوه موناليزا اين‬ ‫تجرب��ه دوم نويس��نده‌اش‪ ،‬يعني پاتريک دوييت اس��ت‪.‬‬
‫ويژگي را دارد‪ .‬شاهرخ گيوا در اين داستان‪ ،‬قص ‌ه آدم‌هايي را‬ ‫همان‌طور که گفتم رمان در س��ال انتشارش همه جوايز ادبي‬
‫رواي��ت مي‌کند که در خانه‌اي قديمي که حوض بزرگ و آبي‬ ‫کانادا را برده و جزو پرفروش‌هاي بازار کتاب بوده و هست‪ .‬حتي‬
‫رنگي وس��طش است زندگي مي‌کنند و هرکدامشان نماينده‬ ‫در س��ال ‪ 2011‬نامزد دريافت جايزه بوکر هم شده؛ جايزه‌اي‬
‫بخشي از جامعه هستند‪ ،‬هنرمند‪ ،‬روزنامه نگار‪ ،‬سنتي‪ ،‬متجدد‪،‬‬ ‫که در دنياي ادبيات اهميت فراواني دارد‪.‬‬
‫مذهبي و‌‪ ...‬گيوا رمان را طي سال‌هاي ‪ 85‬تا ‪ 90‬نوشته است ‌و‬ ‫بايد رمان برادران سيسترز را بخوانيم و يادمان بيفتد رسالت‬
‫شايد به همين دليل است که اکنون رمان رنگ و بويي ماورايي‬ ‫اول ادبيات‪ ،‬داستان‌گويي است وقتي داستانت را شسته و رفته‬
‫و آخرالزماني دارد‪ .‬کش��ور در ابرهاي سياهي پنهان شده و از‬ ‫تعريف کردي مي‌تواني به سراغ چيزهاي ديگر بروي‪ .‬حاال تا‬
‫دورن يخ زده‪ .‬با اين همه همه‌چيز رمان واقعي است‪ .‬شايد اگر‬ ‫آخر دنيا فلسفه بباف‪ ،‬حرف‌هاي سخت و روشنفکرانه بزن‪ .‬اما‬
‫هوا کمي سردتر شود و برف اندکي هم توي شهر ببارد خواندن‬ ‫بايد در ابتدا داستانت را خوب تعريف کني وگرنه تفاوت يک‬
‫رمان گيوا بيشتر بچسب ‌د اما هواي ملس نوروز و خلوتي شهر‬ ‫کتاب با يک سخنراني چيست؟!‬
‫هم مي‌تواند آدم را حالي به حالي کند‪.‬‬
 ‫پرونده‬

‫‪ 10‬پيشنهاد سينمايي «جهان‌صنعت»‬ ‫چنين گويند بزرگان‬

‫اين فيلم‌ها را در عيد ببينيد‬ ‫صحنه‌هاي سينمايي ميان پالن‌هاي بهاري‬
‫خاكستري دارد‌‪ .‬اين هم به علت فضاي‬ ‫„ „زوج تيم برتون و جاني دپ‬
‫براي روزهاي بهاري که هوا بالتکليف است و با صبح آفتابي شروع و به عصري باراني ختم‬
‫افسانه‌اي و فانتزي گونه فيلم است‌‪.‬‬
‫مي‌شود‪ ،‬پيشنهادها هم بايد متنوع باشد‪ .‬بايد اين قدر پيشنهاد فيلم توي دست و بالمان‬
‫«س��وئيني ت��اد»‪ ،‬قاتلي دوس��ت‬
‫الميرا حسيني‬
‫داشتني است كه پايان تلخي را براي‬ ‫باشد که متناسب با آب و هوا‪ ،‬در خلوت يا دسته جمعي‪ ،‬بنشينيم و فيلم دلخواهمان را‬
‫فارسي خوب ببينيد‌‪ .‬حيف ديالوگ‌هاي‬ ‫زندگ��ي خود رقم مي‌زن��د و هپي اِند‬ ‫ببينيم‪ .‬براي دستيابي به گنجينه فيلم‌هاي جذاب و متنوع به سراغ اهل فن رفتيم تا ببينيم‬
‫استثنايي فيلم‌هاي تارانتينو است كه‬ ‫نيس��ت بنابراين اين فيل��م را زماني‬ ‫پيشنهاد هنرمندان و منتقدان براي روزهاي تعطيل عيد‪ ،‬ديدن چه فيلم‌هايي است؟‬
‫تنها به ديدن صحنه‌هاي اكش��ن آن‬ ‫ببينيد كه حوصله ديدن فيلمي تلخ‬
‫بسنده كنيد‌‪.‬‬ ‫اما پركشش را داشته باشيد‌‪.‬‬
‫كوئنتين تارانتينو آنقدر داس��تان‬ ‫پر از ديالوگ‌هاي خوب‬
‫را ب��ا طنزهاي خاص خودش مخلوط‬
‫مي‌كند ك��ه تركيدن مغز يك نفر در‬
‫ديدن فيلم ‪ Stuck in love‬به کارگرداني جاش‬
‫ماش��ين هم حال شما را بد نمي‌كند‌‪.‬‬ ‫بون را پيش��نهاد مي‌کنم‪ .‬اي��ن فيلم که يک فيلم‬
‫بحث‌هاي دو نفره شخصيت‌هاي قاتل‬ ‫فرزاد موتمن‬ ‫رومنس و عاشقانه است به نحوي سه داستان عشقي‬
‫داس��تان با بازي تحسين‌برانگيز جان‬ ‫را در سه نسل پيگيري مي‌کند‪ .‬البته همه اين اتفاقات‬
‫تراولتا و بروس ويليس‪ ،‬از پرجاذبه‌ترين‬
‫بخش‌هاي فيلم است‌‪.‬‬ ‫فضاي فانت��زي آثار تي��م برتون‪،‬‬
‫در خانواده‌اي روي مي‌دهد که از هم پاش��يده شده و روند حوادث سبب‬
‫داستان به سبك ساير آثار تارانتينو‬ ‫انگار مخصوص روزهاي عيد س��اخته‬ ‫مي‌شوند تا خانواده را دور هم برگردانند ‪ Stuck in love .‬فيلمي است‬
‫به صورت غيرخطي روايت مي‌ش��ود‌‪.‬‬ ‫شده‌اند‪،‬فضايي جذاب و هيجان‌انگيز‬ ‫باهوش‪ ،‬هيجان انگيز و پر از ديالوگ‌هاي خوب‪ .‬بازي‌ها نيز بسيار باورپذير از‬
‫داستان‌هاي متفاوتي كه بيننده را براي‬ ‫ك��ه اجازه نمي‌دهد چش��م از صفحه‬ ‫کار درآمده‌اند‪ .‬اين فيلم برخالف غالب فيلم‌هاي امسال که جذابيت چنداني‬
‫يافتن ارتباط با يكديگر تا پايان با خود‬ ‫تلويزي��ون برداريد‌‪ .‬تيم برتون و جاني‬
‫همراه مي‌كند‌‪ .‬شخصيت‌پردازي قوي‬ ‫دپ‪ ،‬خوب همديگ��ر را پيدا كرده‌اند‌‪.‬‬ ‫نداشتند‪ ،‬فيلم خوبي بود که مخاطب را جذب مي‌کرد‪ .‬در ‪Stuck in love‬‬
‫در عين سادگي قصه‪« ،‬پالپ فيكشن»‬ ‫انگار كه جاني دپ س��اخته شده كه‬ ‫بازيگراني چون جنيفر کانلي‪ ،‬گرگ کينير و لي‌لي کالينز به زيبايي هر چه‬
‫را به اثري جذاب تبديل كرده است كه‬ ‫ي هالو‪ :‬داس��تان باز هم با‬ ‫اس�ليپ ‌‬ ‫نقش اول تمام داستان‌هاي ديوانه‌وار‬ ‫تمام‌تر ايفاي نقش کرده‌اند‪.‬‬
‫ديدن آن پس از گذشت ‪ 20‬سال‪ ،‬هنوز‬ ‫قتل‌هاي وحشيانه شروع مي‌شود‪ ،‬قاتلي‬ ‫برتون را بازي كند و رس��التش هم در‬
‫هم جذابيت خاص خود را دارد‌‪.‬‬ ‫كه اين بار اصال دوست‌داشتني نيست‌‪.‬‬ ‫دنياي بازيگري همين است‌‪.‬‬
‫تارانتين��و در جواني و درحالي كه‬ ‫برايش زن و مرد و پير و كودك تفاوتي‬ ‫ادوارد دس�ت قيچي‪ :‬به عنوان‬ ‫فيلمي که ‪ 7‬اسکار گرفت‬
‫هنوز شهرت چنداني به دست نياورده‬ ‫ندارد‌‪ .‬سوار بي‌سر‪ ،‬سر جمع مي‌كند و‬ ‫يك��ي از دوس��تداران كارهاي برتون‪،‬‬
‫بود‪ ،‬توانست با «پالپ فيكشن» نخل‬ ‫ادوارد دس��ت قيچي را بهترين اثرش‬ ‫تماش��اي فيلم «جاذبه» به کارگرداني آلفونسو‬
‫حاال نوبت جاني دپ باهوش و مهربان‬
‫طالي كن را از آن خود كند به عالوه در‬ ‫اس��ت كه اين بار در نقش نجات‌دهنده‬ ‫مي‌دان��م‌‪ .‬ادوارد‪ ،‬روباتي تماما ش��بيه‬ ‫کوارون را در ايام نوروز توصيه مي‌کنم‪ .‬اين فيلم که‬
‫هفت بخش اسكار نامزد دريافت جايزه‬ ‫ديدن انبو ِه‬ ‫دل‬ ‫انسان با قلب و گوشت و پوست است‬ ‫مهرزاد دانش‬ ‫توانسته است در مراسم اسکار اخير هفت جايزه را‬
‫ِ‬ ‫ظاهر ش��ود‌‪ .‬امي��دوارم ِ‬
‫شد و توانست اسكار برترين فيلمنامه‬ ‫كه بدشانسي مي‌آورد و پيش از آنكه‬
‫غيراقتباسي را ببرد‌‪ .‬اين فيلم در بين‬
‫سرهاي بريده را داشته باشيد‌‪ .‬هرچند‬ ‫از آن خود کند‪ ،‬فيلم بسيار مهمي تلقي مي‌شود‪ .‬اين فيلم نه‌تنها يکي از‬
‫برت��ون آنقدر ظراف��ت دارد كه صحنه‬ ‫دست‌هايش ساخته شوند‪ ،‬مخترعش‬
‫‪59‬‬ ‫صد فيلم برتر انجمن سينماي آمريكا و‬ ‫بريده ش��دن سر كودك را نشان ندهد‬ ‫از دنيا مي‌رو ‌د او مي‌ماند و قيچي‌هاي‬ ‫بهترين فيلم‌هاي امسال است بلکه در تاريخ سينما هم جايگاه ويژه‌اي را‬
‫صد فيلم برتر انتخابي مجله تايم در رده‬ ‫ولي هميش��ه اين قدر مهربان نيست‌‪.‬‬ ‫بزرگي كه به جاي دست براي خودش‬ ‫بعدها کس��ب خواهد کرد‪ .‬دليل اينکه چرا تاکيد دارم اين فيلم در تاريخ‬
‫چهارم ‪ ۲۵۰‬فيلم برتر سايت ‪IMDB‬‬ ‫سراس��ر فيلم پر از راز اس��ت‌‪ ،‬راز دختر‬ ‫تهيه مي‌كن ‌د‌‪ .‌..‬قيچي‌هاي دردسرسا‌ز‌‪.‌..‬‬ ‫س��ينما مي‌ماند‪ ،‬اين است که «جاذبه» به لحاظ تکنيک‌هاي سينمايي‪،‬‬
‫با امتياز باالي ‪ 8/9‬قرار دارد‌‪ .‬به نظرم‬ ‫جواني كه از جاني دپ مراقبت مي‌كند‪،‬‬ ‫حاال فكر كنيد ادوارد دست قيچي با‬
‫همه اين داليل براي آنكه اين فيلم را‬ ‫آن صورت س��فيد مثل روح و زخم و‬
‫مسايل فيلمبرداري‪ ،‬صدا‪ ،‬فضاسازي و صحنه‌آرايي اثر هنرمندانه و قوي‬
‫راز كودكي و كشته شدن مادر دپ‪ ،‬راز‬
‫تهيه كنيد و يكي از نيمه ش��ب‌هايي‬ ‫آرام شدن سوار بي‌سر ‌و‌‪.‌..‬‬ ‫زيلي عاشق شود‌‪.‬‬ ‫است و در رده فيلم‌هاي علمي‪ -‬تخيلي اثر قابل تاملي محسوب مي‌شود‪.‬‬
‫كه ه��وا هنوز بوي عي��د مي‌دهد به‬ ‫داستان نقص ندارد‪ ،‬بازي‌ها بي‌كم‬ ‫قاب‌بندي‌هاي مخصوص كارگردان‬ ‫کارگردان اين فيلم توانسته تنها با بهره‌گيري از دو بازيگر‪ ،‬درام مشکلي را‬
‫تماش��اي «پالپ فيكشن» بنشينيد‪،‬‬ ‫اجازه نمي‌دهد چش��م‌هايتان خسته‬
‫كافي باشد‌‪.‬‬
‫و كاس��ت اس��ت و باز ه��م قاب‌هاي‬ ‫در فضايي بسيار خلوت و ساکت و بدون تنش و کنش آسمان‪ ،‬روايت را‬
‫زيباي تيم برتوني‌‪ .‬داس��تان پركشش‬ ‫شوند‌‪ .‬فيلم از ريتم نمي‌افتد و قسمت‬
‫„ „بي‌كامينگ جين‬ ‫زايدي ندارد‌‪ .‬از من بپرسيد مي‌گويم‬ ‫به خوبي پيش ببرد و به نتيجه مطلوب برساند‪ .‬دو بازيگر اصلي اين فيلم‪،‬‬
‫و صحنه‌هاي دله��ره‌آور‪ ،‬بيننده را به‬
‫براي عالقه‌مندان به ادبيات بايد‬ ‫دنبال خود مي‌كشد‌‪.‬‬ ‫براي يك بار هم كه ش��ده با داستان‬ ‫ساندرا بوالک و جورج کلوني هستند که بازي خوبي را ارايه کرده‌اند‪.‬‬
‫داستان زندگي جين آستين‪ ،‬نويسنده‬ ‫تيم برتون فيلم‌هايش را مخصوص‬ ‫عش��قي ادوارد همراه شويد‌‪ .‬حتي اگر‬
‫داستان‌هاي عاشقانه جالب باشد‌‪ .‬اگر‬ ‫غروب‌ه��اي دلتنگ‌كنن��ده روزهاي‬ ‫طرفدار ماجراهاي عاش��قانه نيستيد‌‪.‬‬
‫به ديدن فيلم‌هاي لطيف و عاشقانه‬ ‫عيد س��اخته كه مخاط��ب را از زمان‬ ‫مطمئنا متضرر نخواهيد شد‌‪.‬‬
‫عالقه‌من��د هس��تيد‪« ،‬بي‌كامينگ‬ ‫کارگردان آشغال‌هاي دوست‌داشتني‬
‫و م��كان جدا مي‌كن��د و متوجه گذر‬
‫جي��ن» را از دس��ت ندهي��د‌‪ .‬جين‬ ‫زمان نمي‌شود‌‪.‬‬ ‫س�وئيني تاد‪ :‬جاني دپ خشن و‬ ‫کال در ايام عيد س��ينما برويد و به اکران فيلم‌ها‬
‫آس��تين كه خ��ود در جواني گرفتار‬ ‫„ „پالپ فيكشن‬ ‫تشنه انتقام همان‌قدر جذاب است كه‬
‫داستاني عاش��قانه مي‌شود‪ ،‬تصميم‬ ‫عاشق دست قيچي‌‪ .‬هر چند‬‫ِ‬ ‫جاني دپ‬ ‫کمک کني��د‪ .‬اگر ه��م مي‌خواهي��د از فيلم‌هاي‬
‫مي‌گيرد داس��تان‌هايي بنويسد كه‬ ‫اين خش��ونت هم ريشه در يك عشق‬ ‫قديمي ايراني‪ ،‬فيلمي ببينيد توصيه من به ش��ما‬
‫ویژه نامه‬

‫همگي پاياني خوش دارند‌‪ .‬او داستان‬
‫«غ��رور و تعصب» را ه��م با الهام از‬
‫زندگي ش��خصي خود نوشته است‌‪.‬‬
‫توضيح بيشتر درباره داستان‪ ،‬از لطف‬
‫دي��دن فيلم كم مي‌كن��د‌‪ .‬اين فيلم‬
‫كه با داش��تن امتياز ‪ 7/1‬در سايت‬
‫‪ IMDB‬نشان از رضايت بينندگان‬
‫دارد‪ ،‬پر اس��ت از لحظات عاشقانه با‬
‫پس‌زمينه‌هايي از طبيعت بكر‪ ،‬زيبا‬
‫و چشم‌نواز‌‪ .‬تماش��اي «بي‌كامينگ‬
‫جي��ن» را با بازي‌ه��اي قابل قبول‬
‫آنا‌هاتاوي و جيمز مك اوي بگذاريد‬
‫براي روزي كه حال و هواي عاشقانه‬
‫داريد و مي‌خواهيد فيلمي جذاب با‬
‫همين مضمون ببينيد‌‪.‬‬
‫محسن اميريوسفي‬
‫قديمي دارد و هيواليي كه از گوش��ت‬ ‫«اجاره‌نشين‌ها» ساخته داريوش مهرجويي است که‬
‫قربانيانش پيراش��كي درست مي‌كند‪،‬‬
‫روزي عاشق مظلومي بوده كه به ناحق‬
‫مي‌ش��ود به ياد روزهاي اوج اين کارگردان‪ ،‬آن را دوباره ديد‪ .‬در اين فيلم‬
‫عش��قش را از چنگش بيرون آورده‌اند‌‪.‬‬ ‫کمدي هنرمنداني چون اکبر عبدي‪ ،‬عزت‌اهلل انتظامي‪ ،‬حميده خيرآبادي‪،‬‬
‫«س��وئيني تاد» با وجود مقدار زيادي‬ ‫فريماه فرجامي و‪ ...‬به ايفاي نقش پرداخته‌اند‪ .‬توصيه مي‌کنم از سينماي‬
‫خشونت و خون و خونريزي‪ ،‬موزيكال‬ ‫کالسيک تاريخ سينما‪ ،‬به سراغ «جويندگان» اثر جان فورد برويد که يکي‬
‫اس��ت! كه البته همين سبب مي‌شود‬
‫صحنه‌هاي بسيار قتل در آن‪ ،‬ناخوشايند‬ ‫از درجه‌يک‌ترين آثار تاريخ سينماست‪ .‬در اين وسترن قديمي جان وين‬
‫يداند‬ ‫ونامطبوعنباشد‌‪.‬تيمبرتونخوبم ‌‬ ‫بازي مي‌کند‪« .‬جويندگان» در کارنامه جان فورد نيز از جمله شاهکارهاي‬
‫چه كار كند و در فيلمش چه‌حقه‌اي سوار‬ ‫وي محسوب مي‌شود‪ .‬همين طور ديدن «مردي براي فصول» با وجود آنکه‬
‫كند تا مخاطبش همان‌قدر از خشونت‬
‫چندين بار تا به حال از تلويزيون پخش شده‪ ،‬خالي از لطف نخواهد بود‪ .‬اين‬
‫فيلمخوششبيايدكهازعشق‌هايلطيف‬
‫و صميمي‌اش‌‪ .‬كاره��اي تيم برتون به‬ ‫فيلم به کارگرداني فرد زينمن که اسکار بهترين فيلم را نيز در سال ‪1967‬‬
‫اگر به زبان انگليسي به‌طور كامل‬ ‫افسانه‌هامي‌ماند‌‪.‬نيروهاياصليياسفيد‬ ‫از آن خود کرده است‪ ،‬درباره زندگي قاضي سرشناسي است‪ .‬در اين فيلم‬
‫تس��لط نداريد‪ ،‬فيلم را ب��ا زيرنويس‬ ‫هستند يا س��ياه و به ندرت شخصيت‬ ‫پل اسکوفيلد و وندي هيلر بازي مي‌کنند‪.‬‬
 ‫پرونده‬

‫مذكور پيدا مي‌شود يا نه‪ ،‬مهم است‬ ‫ت‌‪.‌..‬‬

‫ولي حتي با داش��تن علم به پايان‬
‫داس��تان هم مي‌توان از «شب‌هاي‬
‫روش��ن» با كادربندي‌هاي ويژه‌اش‬
‫لذت كافي را برد‌‪‌.‬هانيه توس��لي و‬
‫مهدي احمدي به خوبي توانسته‌اند‬
‫روند تغيير تدريجي‪ -‬نه به ش��يوه‬
‫فيلم‌ه��اي گل درش��ت به س��بك‬
‫باليوود‪ ،‬دفع��ي‪ -‬را در كاراكترهاي‬
‫داستان به نمايش بگذارند‪ .‬حتي اگر‬
‫سال‌ها پيش «شب‌هاي روشن» را‬
‫ديده‌ايد‪ ،‬ديدن مجددش در يك روز‬
‫خلوت عيد كه گرفتار مهماني‌هاي‬
‫مرس��وم نيس��تيد‪ ،‬خال��ي از لطف‬
‫نخواهد بود‌‪.‬‬
‫„ „روز فرشته‬
‫بايد براي ديدن اين فيلم‪ ،‬روحيه خوب‬
‫ي داشته باشيد‌‪ .‬پيشنهاد مي‌كنم‬
‫«ميزري» را بگذاريد براي پايان روز‬
‫شادي كه مي‌خواهيد با يك اثر قوي‬
‫اگر بعد از گذر ساليان هنوز هم‬
‫از دي��دن پ��ري و جن ب��وداده و بو‬
‫نداده‪ ،‬هيجان‌زده مي‌ش��ويد‪« ،‬روز‬
‫فرشته» را ببينيد‌‪ .‬هرچند اين فيلم‬
‫از روزهاي اوج خودش فاصله گرفته‬
‫ول��ي مي‌ش��ود هر بار از موس��يقي‬
‫بي‌نظير بابك بيات كه بيننده را در‬
‫تمام طول فيل��م همراهي مي‌كند‪،‬‬
‫لذت برد‌‪ .‬اين فيلم برخالف نمونه‌هاي‬
‫دستمالي شده بعدي‪ ،‬تصويري كه از‬
‫مرگ ارايه مي‌دهد‪ ،‬تصوير مهربان و‬
‫شيريني است‌‪ .‬منزل آخري كه اگر‬
‫خرده‪ ،‬برده‌اي نداشته باشي‪ ،‬مكان‬
‫امن تو است‌‪ .‬فيلم كه تصويربرداري‬
‫آن در خيابان‌هاي باكو‪ ،‬شكل فانتزي‬
‫آن را بيشتر كرده است‪ ،‬هچ تصوير‬
‫دهشتناكي از مرگ نشان نمي‌دهد‬
‫و خداوند مهرباني دارد كه مي‌خواهد‬
‫با كمك كائنات‪ ،‬ش��خصيت نااهل‬
‫داس��تان را عاقبت به خير كند‌‪ .‬اين‬
‫داس��تان لطيف را بگذاريد در كنار‬
‫نويسنده اس ‌‬ ‫„ „تاللو‬
‫گرگ وال‌استريت و بلو ژاسمين‬
‫«ميزري» كه باز هم براساس يكي‬
‫از داستان‌هاي استيون كينگ نوشته‬ ‫در ميان فيلم‌هاي نامزد اس��کار امس��ال‪ ،‬ديدن «گرگ‬
‫ش��ده با داشتن داس��تاني جذاب و‬ ‫وال استريت» و « بلو ژاسمين» را توصيه مي‌کنم‪ .‬هر دوي‬
‫پركشش‪ ،‬اجازه نمي‌دهد متوجه گذر‬ ‫اين آثار براي کارگردانان بزرگي هستند؛ اولي براي مارتين‬
‫زمان شويد و در پايان فيلم وقتي به‬ ‫آزاده صمدی‬
‫اسکورس��يزي و دومي س��اخته وودي آلن است‪ .‬از طرفي‬
‫خود مي‌آييد‪ ،‬مي‌بينيد با دست‌هايي‬ ‫نقش اول هر دو فيلم نيز به زيبايي ايفا ش��ده است‪ .‬لئوناردو دي‌کاپريو در «گرگ‬
‫عرق كرده از ش��دت اضطراب‪ ،‬يك‬ ‫وال استريت» و کيت بالنشت در «بلو ژاسمين» بازي‌هاي به شدت خوبي را ارايه‬
‫گوشه مچاله ش��ده‌ايد‌‪« .‬ميزري» به‬ ‫کرده‌اند‪ .‬شخصا شايد اين آخرين ساخته وودي آلن را به باقي فيلم‌هاي اين کارگردان‬
‫شما فرصت نفس كشيدن نمي‌دهد‌‪.‬‬ ‫بزرگ ترجيح ندهم اما « بلو ژاسمين» نيز مثل ساير آثار وي‪ ،‬حرف‌هاي خوبي براي‬
‫بازي بي‌نظير «كتي بيتس» در اين‬ ‫گفتن دارد‪.‬هر دوي اين فيلم‌ها‪ ،‬جذاب و قابل ديدن هستند‪ .‬خالصه داستان فيلم‬
‫فيلم‪ ،‬اسكار را نصيب وي كرده است‌‪.‬‬ ‫را تعريف نمي‌کنم اما بازي‌ها و س��اختار خوب مواردي هستند که سبب مي‌شوند‬
‫كارگرداني خوب هم در كنار داستان‬ ‫تا مخاطب جذب فيلم ش��ود به عالوه اينکه به هر حال بايد فيلم اين کارگردانان‬
‫بي‌نق��ص و پر ظراف��ت‪ ،‬مخاطب را‬ ‫بزرگ سينما را حتما ديد‪.‬‬
‫ميخكوب مي‌كند‌‪.‬‬
‫هش��دار من به شما اين است كه‬ ‫دل ديدن يك فيلم در ژانر وحشت‬
‫را داريد؟ «تاللو» را از دس��ت ندهيد!‬
‫و قو ‌‬ ‫اين شاهكار بي‌نظير استنلي كوبريك‬ ‫بهترين پيشنهاد‬
‫با بازي فوق‌العاده جك نيكلسون شما‬
‫را ميخكوب مي‌كند‌‪.‬‬ ‫جوزپه تورناتوره يکي از بهترين کارگردان‌هاي س��ينما‬
‫اس��ت به همين دليل تماش��اي فيلم « بهترين پيشنهاد»‬
‫سينمايي آن را تكميل كنيد‌‪.‬‬ ‫داس��تان درباره مرد نويسنده‌اي‬
‫است كه در فصل زمستان به همراه‬ ‫ساخته همين کارگردان را براي ايام عيد پيشنهاد مي‌کنم‪.‬‬
‫ايراني‬ ‫همایون ارشادی‬
‫اين کارگردان بزرگ همواره فيلمنامه‌هاي قوي کار مي‌کند‬
‫„ „شب‌هاي روشن‬ ‫خان��واده‌اش به عنوان س��رايدار‪ ،‬در‬
‫هتلي خالي اقامت مي‌كند تا بتواند‬ ‫و بازي که از بازيگران کارهاي خود مي‌گيرد‪ ،‬بازي روان و راحتي اس��ت‪ .‬چه بازي‬
‫در آرامش‪ ،‬داس��تانش را بنويسد اما‬ ‫افرادي چون جفري راش‪ ،‬جيم استرجس و سيلويا هوکس در «بهترين پيشنهاد»‬
‫اتفاقات عجيب و غريبي كه در هتل‬ ‫و چه آن بچه‌اي که در اثر ديگر اين کارگردان‪« ،‬س��ينما پاراديزو» حضور داش��ت‪.‬‬
‫مي‌افتد‪ ،‬همه چيز را بر هم مي‌زند‌‪ .‬اين‬ ‫فيلم‌هاي تورناتوره در عين س��ادگي‪ ،‬پيچيدگي‌ه��اي خاص خودش را دارد که به‬
‫فيلم كه براساس داستاني از نويسنده‬ ‫جذابيت آثار او مي‌افزايد‪« .‬بهترين پيشنهاد» محصول سال ‪ 2013‬ايتالياست‪.‬‬
‫مشهور‪ ،‬استيون كينگ ساخته شده‬
‫با داش��تن امتياز ‪ 8/5‬پس از گذشت‬
‫‪ 34‬سال از زمان ساخته شدن‪ ،‬نشان از‬
‫اکران نوروزی را از دست ندهید!‬
‫محبوبيتش در ميان مخاطبان دارد‌‪.‬‬
‫برخالفسايرفيلم‌هايژانروحشت‬ ‫در می��ان فيلم‌های ایرانی توصی��ه مي‌كنم تا جایی که‬
‫كه ت�لاش مي‌كنند با نش��ان دادن‬ ‫مي‌تواني��د و وقت داريد فيلم‌های اکران نوروزی را ببینيد‪،‬‬ ‫‪60‬‬
‫صحنه‌هاي مشمئزكننده و استفاده‬ ‫خصوصا فیلم «چ» س��اخته ابراهیم حاتمي‌کیا را از دست‬
‫از عنصر غافلگيري‪ ،‬به زور به مخاطب‬ ‫علیرضا رئیسیان‬
‫ندهید‪ ،‬هم به خاطر کارگردانی‪ ،‬هم به خاطر سایر ویژگي‌های‬
‫خود بقبوالنند كه با يك اثر ترسناك‬ ‫فیلم‪ .‬دیدن فيلم‌های دیگر هم برای تفریح خوب هستند‪ .‬از میان فيلم‌های خارجی‬
‫فكر مي‌ك��ردم ب��راي مني كه‬ ‫مواجه هس��تند‪« ،‬تالل��و» به كمك‬ ‫هم «بلو ژاسمین» فیلم آخر وودی آلن را توصیه مي‌كنم که هنرپیشه نقش اول زن‬
‫كتاب «ش��ب‌هاي روش��ن» نوشته‬ ‫كارگرداني و فيلمنام��ه قوي‪ ،‬بدون‬ ‫آن‪ ،‬کیت بالنشت موفق به دریافت اسکار شد‪ .‬همین‌طور دیدن دیگر اثر اسکاری‪،‬‬
‫داستايوفس��كي را خوانده‌ام‪ ،‬ديگر‬ ‫نشان دادن صحنه‌هاي مشمئزكننده‪،‬‬ ‫«جاذبه» را پیشنهاد مي‌دهم‪ .‬چنانچه امکان دیدن سه بعدی این اثر را داشته باشند‪،‬‬
‫ديدن فيلم «ش��ب‌هاي روش��ن»‬ ‫واقعا مخاطبش را مي‌ترساند‌‪.‬‬ ‫مفاهیم آن بهتر درک خواهند ش��د‪ .‬البته دیدن این فیلم به صورت دو بعدی هم‬
‫لطف چنداني نداش��ته باش��د‌‪ .‬اين‬ ‫„ „ ميزري‬ ‫جذابیت‌های خود را خواهد داش��ت‪ .‬در میان فيلم‌های محصول اروپا نیز «زیبایی‬
‫امكان درباره اولين اثر فرزاد موتمن‬ ‫بزرگ» که توانست اسکار بهترین فیلم خارجی زبان را از آن خود کند‪ ،‬اثری قابل‬
‫كه در زمان خود‪ ،‬نگاه تماش��اگران‬ ‫تامل است‪« .‬زیبایی بزرگ» بهترین نمونه در پنج‪ ،‬شش سال اخیر سینمای جدید‬
‫و منتقدان را ب��ه خود جلب كرده‬ ‫ایتالیاست که جذابیت‌های خاص خود را دارد‪ .‬انیمیشن «یخ‌زده» هم که توانست‬
‫بود‪ ،‬وجود داشت كه بعد از گذشت‬ ‫برنده اسکار شود نیز برای دوستداران انیمیشن جالب و دیدنی خواهد بود‪.‬‬
‫‪ 12 ،10‬سال ديگر نتواند مخاطب‬
‫را راضي كن��د ولي اين كار را كرد‌‪.‬‬
‫چه داس��تان را بدانيد و چه ندانيد‪،‬‬ ‫طبقه حساس و چند چیز دیگر‬
‫بازي‌ه��اي خ��وب‪ ،‬مت��ن روان و‬
‫موس��يقي دلپذير پيمان يزدانيان‬ ‫پیش��نهاد مي‌کنم در میان فيلم‌ه��ای اکران نوروزی به‬
‫دی��دن «خط ویژه» به کارگردان��ی مصطفی کیایی بروید؛‬
‫ویژه نامه‬

‫بازي بسيار خوب عزت‌اهلل انتظامي‪،‬‬
‫پروي��ز پورحس��يني‪ ،‬محمدرض��ا‬
‫هنرمند‪ ،‬اكبر عب��دي‪ ،‬مينا الكاني‬
‫‌و‌‪ .‌..‬و به آن صحنه‌هايي چون صحنه‬
‫رقص عزت‌اهلل انتظامي با موسيقي‬
‫باب��ك بيات را اضافه كنيد‌‪ .‬به نظرم‬
‫ديدن اين اثر بي‌تكرار بهروز افخمي‬
‫كه از گذش��ته‌هاي دور ب��ه يادگار‬
‫مان��ده‪ ،‬مي‌توان��د در يك بعدازظهر‬
‫بهاري كه خانه پر از س��كوت است‬
‫و خواب معروف بهاري‪ ،‬پلك‌هايتان‬
‫را س��نگين كرده‪ ،‬لذت‌بخش باشد‌‪.‬‬
‫فكر مي‌كنم بازي‌ه��اي كم‌نقص و‬
‫صحنه‌هاي ج��ذاب فيلم مي‌توانند‬
‫خواب را از سر شما بپرانند‌‪.‬‬
‫كه روي صحنه‌هاي فيلم نشس��ته‪،‬‬
‫بيننده را جذب خواهد كرد‌‪ .‬داستان‬
‫درباره برخورد اتفاقي استاد ادبيات‬
‫با دختر جواني است كه به معشوق‬
‫خود يك س��ال پيش ق��ول داده تا‬
‫چهار ش��ب پياپي در مكاني كه از‬
‫هم جدا ش��ده‌اند‪ ،‬بي��ن ‪ 10‬تا ‪11‬‬
‫ش��ب منتظرش بماند‌‪ .‬اما آشنايي‬
‫اين دختر عاشق‌پيش��ه و مردي در‬
‫آستانه ميانسالي كه در طول زندگي‬
‫خود بهره‌اي از عشق نبرده‪ ،‬سرآغاز‬
‫اتفاقاتي مي‌شود كه ديدگاه هر دو‬
‫آنها را نس��بت به عش��ق و زندگي‬
‫تغيير مي‌دهد‌‪ .‬هرچند دانستن پايان‬
‫داس��تان و اينكه باالخره معش��وق‬
‫نوروز توجه خانواده‌ها را به خود جلب کند‪« .‬طبقه حساس» هم دیگر فیلم اکران‬
‫نويسنده موفق ميانسالي كه براي‬
‫نوشتنقسمتآخرمجموعهداستانش‬
‫به مكاني خلوت س��فر ك��رده‪ ،‬پس‬
‫از پاي��ان يافتن كارش و در مس��ير‬
‫برگش��ت‪ ،‬گرفتار توفان مي‌ش��ود و‬
‫تصادف س��نگيني مي‌كند و از قضا‬
‫توس��ط زني كه يك��ي از طرفداران‬
‫پر و پا قرص مجموعه داس��تان‌هاي‬
‫«ميزري» است‪ ،‬نجات پيدا مي‌كند‬
‫و اين ابت��داي ماجراي دلهره‌آور اين‬
‫فیلمی شاد با فضایی جوانانه که قصه سرراست و بازي‌های‬
‫کیوان کثیریان‬
‫خوب��ی دارد و کارگردانی قابل قبول کیایی در مجموع این‬
‫اثر سینمایی را به فیلمی شاد و سرگرم‌کننده تبدیل کرده است و می‌تواند در ایام‬
‫نوروزی اس��ت که کمال تبریزی کارگردانی آن را انجام داده و پیمان قاس��م‌خانی‬
‫هم فیلمنامه را نوشته است‪ .‬این فیلم طنز با بازی خوب رضا عطاران نیز مي‌تواند‬
‫لحظات خوبی را برای خانواده‌ها رقم بزند‪.‬‬
‫از میان فیلم‌های خارجی که این روزها نامش��ان در اس��کار مطرح ش��ده است‪،‬‬
‫تماش��ای «‪ 12‬س��ال بردگی» را توصیه مي‌كنم‪ ،‬فیلم خوب و مناسبی که توانست‬
‫اس��کار بهترین فیلم را کس��ب کند‪ .‬قصه «‪ 12‬س��ال بردگی» مربوط به سال‌های‬
‫گذشته آمریکا بوده و بسیار جذاب است و مي‌تواند توجه مخاطب سینما را به خود‬
‫جلب کند‪« .‬جاذبه» نیز به دلیل داشتن فضای متفاوت و تکنیک‌های برترش قابل‬
‫دیدن است و جذاب خواهد بود‪.‬‬

‫بدون عجله و سر فرصت مرحله به‬
‫مرحله روايت مي‌شود‌‪.‬‬
‫«پله آخر» را مي‌شود هر زماني‬
‫از سال ديد و غرق در لذت شد؛ زير‬
‫باد كولر يك بعدازظهر تابس��تاني‪،‬‬
‫روزي باراني در ميانه پاييز‪ ،‬ش��بي‬
‫برفي در زمستان درحالي كه گرماي‬
‫مطبوع چاي‪ ،‬جرعه جرعه به جانتان‬
‫مي‌نشيند يا همين روزها در ميانه‬
‫تعطي�لات عيد در كنار س��رويس‬
‫كامل تنقالت‌‪.‬‬
‫„ „برف روي كاج‌ها‬
‫اگ��ر بخواهم خالصه داس��تان‬
‫«پل��ه آخ��ر» را برايت��ان تعريف‬
‫كن��م فقط بايد بگوي��م يك فيلم‬
‫پ��ر از ديوانگي‌‪ .‬هي��چ خالصه‌اي‬
‫اولين س��اخته پيمان معادي‬
‫در مقام كارگردان‪ ،‬آن‌قدر دوست‬
‫داشتني هست كه منتظر كارهاي‬
‫بع��دي‌اش بماني��د‌‪« .‬ب��رف روي‬
‫كاج‌ها» كه روايتي است از زندگي‬
‫زني تنها‪ ،‬به قدري احساسات زنانه‬
‫را خوب به تصوير كشيده كه كامال‬
‫‪61‬‬
‫فراموش مي‌كنيد‪ ،‬راوي داستان‪،‬‬
‫خود ي��ك مرد اس��ت‌‪ .‬بازي‌هاي‬
‫روان‪ ،‬باورپذي��ر و ديالوگ‌ه��اي‬
‫خوب و واقعي س��بب مي‌شود در‬
‫تمام ط��ول فيلم با قص��ه همراه‬
‫باش��يد و از آن دور نشويد‌‪ .‬شايد‬
‫در نگاه اول‪ ،‬س��ياه و سفيد بودن‬
‫فيلم‪ ،‬توي ذوق مخاطب بزند اما‬
‫در ادامه از اين انتخاب كارگردان‬
‫ناراضي نخواهيد بود‌‪ .‬داستان فيلم‬
‫كامال تكراري اس��ت اما اهميتي‬
‫ندارد‌‪ .‬مهم اين اس��ت كه معادي‬
‫هرچند به س��راغ سوژه دستمالي‬
‫شده خيانت رفته اما توانسته است‬
‫ب��ا نگاه خاص و متفاوت خود‪ ،‬اثر‬
‫متفاوت��ي را خلق كند كه امضاي‬
‫ویژه نامه‬
‫خودش را پاي كار دارد‌‪.‬‬
‫هرچند از تماش��اي «برف روي‬
‫كاج‌ه��ا» هم��ه ل��ذت مي‌برند اما‬
‫نمي‌ش��ود منكر اين مساله شد كه‬
‫اين فيلم‪ ،‬فيلم زنانه‌اي اس��ت و با‬
‫خانم‌ه��ا خواه‌ناخواه ارتباط بهتري‬
‫برقرار مي‌كند‌‪.‬‬
‫«برف روي كاج‌ها» را هر روز عيد‬
‫كه فرصت كرديد‪ ،‬ببينيد و اگر بعد‬
‫از پايان فيلم احساس كرديد دلتان‬
‫مي‌خواهد يك بار ديگر از ابتدا فيلم‬
‫را پِل ِي كنيد‪ ،‬بدانيد طبيعي اس��ت‬
‫و پيش از ش��ما هم اف��راد زيادي‬
‫احساس مشابه داشته‌اند‌‪.‬‬
‫پرونده‬
‫دغدغه كمتري داريد و مي‌خواهيد‬ ‫„ „پري‬ ‫هیس! دخترها فریاد نمي‌زنند‬
‫وقت بيشتري براي يك كار فرهنگي‬
‫خ��وب صرف كنيد‌‪« .‬پري» از آن‬ ‫در میان آثار س��ینمای ایران که در چند وقت‬
‫دس��ت فيلم‌هايي اس��ت كه اگر‬ ‫اخیر دیده‌ام‪ ،‬فیلم سینمایی «هیس! دخترها فریاد‬
‫ديده‌ايد ه��م ارزش دوباره ديدن‬ ‫نمي‌زنند» به کارگردانی پوران درخشنده را دوست‬
‫بهزاد فراهانی‬
‫را دارد‌‪.‬‬ ‫داشتم و توصیه مي‌كنم کسانی که آن را ندیده‌اند‪،‬‬
‫حتما این فیلم خ��وب را ببینند‪ .‬اصوال من عالقه‌مند دیدن فيلم‌هایی‬
‫„پله آخر‬
‫„‬
‫هستم که به نقد جامعه و فضای حاکم مي‌پردازد و به مخاطب پیشنهاد‬
‫مي‌کند که پس از دیدن فیلم درباره آن تفکر کنند و به اندیشه کردن‬
‫واداشته شوند‪ .‬این فيلم‌های مترقی عموما دوست‌داشتنی خواهند بود؛‬
‫آنها را مي‌پسندم و دیدنشان را به دیگران هم توصیه مي‌كنم‪.‬‬
‫م��ن نه منم‪ ،‬نه من منم‪ ،‬من نه‬ ‫خط ویژه‬
‫منم‪ ،‬نه من من ‌م‌‪.‌..‬‬
‫ب��ه هر كس��ي اس��م داريوش‬ ‫از بین فيلم‌هایی که قرار است در ایام عید اکران‬
‫مهرجوي��ي را بگوييد‪ ،‬اول از همه‬ ‫شوند‪ ،‬شما را به دیدن «خط ویژه» مصطفی کیایی‬
‫ي��اد فيلم‌ هام��ون مي‌افت��د‪ .‬اگر‬ ‫دع��وت مي‌کنم‪ ،‬فیلمی جذاب و دیدنی که خوب‬
‫فریدون جیرانی‬
‫ميان��ه طرف مقابل ب��ا فيلم‌هاي‬ ‫هم س��اخته شده اس��ت‪ .‬وقتی از کلمات جذاب و‬
‫كمدي بهتر باش��د با ذوق و شوق‬ ‫دیدنی برای توصیف فیلم استفاده مي‌کنم یعنی این جذابیت در تمام‬
‫از اجاره‌نش��ين‌ها مي‌گوي��د ك��ه‬
‫عناصر فیلم از جمله فیلمنامه و کارگردانی وجود دارد‪ .‬باز هم روی دو‬
‫نمونه بي‌بديل فيلم كمدي سياه‬
‫در س��ينماي ايران اس��ت آن هم‬
‫واژه جذابیت و دیدنی بودن تاکید مي‌کنم‪ ،‬یعنی فیلمی که وقتی مردم‬
‫اواخر ده��ه ‪ 60‬كه فيلمس��ازان‬ ‫مي‌بینند از تماش��ایش خسته نشوند و سرگرمشان کند‪ .‬نکته مهم در‬
‫وج��ود ندارد‌‪ .‬مورد مش��ابهي هم‬ ‫هن��وز ب��ا صحنه‌ه��اي اكش��ن‬ ‫تماش��ای فیلم همین خسته نش��دن و سرگرم‌سازی مخاطب است که‬
‫در دست نيست كه شما را به آن‬ ‫درگيري با ساواك دست و پنجه‬ ‫بسیاری از فيلم‌ها از آن غافلند‪.‬‬
‫ارجاع بدهم و بگويم ش��بيه فالن‬ ‫نرم مي‌كردن��د‌‪ .‬گزينه‌هاي بعدي‬
‫فيلم است و دقيقا اين اصلي‌ترين‬ ‫مي‌توانند ليال‪ ،‬سارا يا حتي درخت‬
‫ويژگ��ي «پله آخر» اس��ت‌‪ .‬اينكه‬ ‫گالبي باشند با بازي خاطره‌انگيز‬ ‫سریال ببینید!‬
‫شبيه خودش است و اداي كسي‬ ‫گلشيفته فراهاني‌ اما كمتر كسي‬
‫را درنمي‌آورد‌‪ .‬داستان به صورت‬ ‫اسمي از «پري» مي‌برد‌‪ .‬اين فيلم‬ ‫«طبقه حس��اس» که قرار اس��ت در ایام نوروز‬
‫اکران ش��ود‪ ،‬فیلم مناسبی برای کسانی است که‬
‫غيرخطي روايت مي‌شود و از يك‬ ‫كه براساس كتاب «فراني و زويي»‬
‫جا به بعد‪ ،‬ديگر مرز ميان واقعيت‬ ‫سلينجر س��اخته شده‪ ،‬اثري بكر‬ ‫شقایق دهقان‬
‫مي‌خواهند به س��ینما بروند و فيلم‌های روز روی‬
‫و خي��ال و داس��تان‌پردازي ذهن‬ ‫است‌‪ .‬فيلم با وجود آنكه آميخته‬ ‫پرده را ببینن��د‪ .‬اما اصوال برای تعطیالت عید که‬
‫ش��خصيت اول قصه را نمي‌شود‬ ‫با مفاهيم فلسفي است ولي اسير‬ ‫طوالنی اس��ت و خیلي‌ها هم در خانه هس��تند‪ ،‬شاید تماشای سریال‬
‫تش��خيص داد‌ اما اي��ن گمراهي‬ ‫آن نشده و مي‌تواند با مخاطب به‬ ‫مناس��ب‌تر و بهتر باش��د‪ .‬اين افراد هم مي‌توانند سریال‌های مناسبتی‬
‫برخالف بسياري از فيلم‌هايي كه‬ ‫ان��دازه كافي ارتب��اط برقرار كند‌‪.‬‬ ‫تلویزیون را ببینند و هم به س��راغ سریال‌های خارجی بروند‪ .‬در میان‬
‫عذاب‌آور اس��ت‪ ،‬اتفاقا لذتبخش‬ ‫ش��خصيت «داداش��ي» ب��ا بازي‬ ‫س��ریال‌های خارج��ی دیدن «برکینگ ب��د» را توصیه مي‌کنم‪ .‬بعضی‬
‫نش��ان مي‌دهد؛ لذتي كه تا پايان‬ ‫هيجان‌انگيز عل��ي مصفا كه دور‬
‫س��ریال‌ها آنقدر جذاب هستند که وقتی یک قسمت از آن را مي‌بینید‬
‫داس��تان س��ر جاي خ��ود باقي‬ ‫خودش مي‌چرخد و ِورد مي‌خواند‬
‫مي‌ماند و احساس مي‌كنيد علي‬
‫نمي‌توانید آن را رها کنید و به همین جهت مناس��ب روزهای عید که‬
‫و نيكي كريم��ي در نقش خواهر‬
‫مصفا‪ ،‬كارگردان باهوش اين اثر‪،‬‬ ‫«داداشي» كه در مفاهيم فلسفي‬ ‫وقت برای فیلم دیدن زیاد است‪ ،‬هستند‪.‬‬
‫پشت سرتان ايس��تاده و دارد به‬ ‫س��ر در گم است و كتابي قديمي‬ ‫گویا خارجي‌ها به یک فرمول جدید در سریال‌سازی دست یافته‌اند که‬
‫س��ر در گم��ي ش��ما‪ ،‬خنده‌هاي‬ ‫از يك عارف فرزانه بي‌نام و نشان‬ ‫داستان‌ها را به شدت جذاب مي‌کند و اگر یک قسمت را نگاه کنید حتی‬
‫شيطنت‌آميز مي‌كند‌‪ .‬مصفا نقش‬ ‫كه گيجش كرده‪ ،‬در تالشند تا به‬ ‫اگر آن قسمت‪ ،‬خوب نباشد‪ ،‬جایی تمام مي‌شود که وادارتان مي‌کند‪،‬‬
‫اول مرد را هم خودش بازي كرده‬ ‫درك درستي از زندگي برسند‌‪.‬‬ ‫قس��مت‌های بعدی را هم ببینید‪ .‬به نظرم نقطه قوت این س��ریال‌ها به‬
‫و چه انتخاب درس��تي كه اگر هر‬ ‫جايي از فيلم از ماهي «عش��ق‬ ‫همان داستان‌پردازی قوی برمی‌گردد‪.‬‬
‫كس ديگري ه��م كارگردان بود‬ ‫نور» ح��رف مي‌زنن��د؛ ماهي‌هاي‬
‫براي بازي آن نقش‪ ،‬بايد به سراغ‬ ‫كوچك��ي ك��ه با ديدن ن��ور از آب‬
‫مصفا مي‌آمد كه تركيبش با بازي‬ ‫بي��رون مي‌پرند تا به آن برس��ند‪،‬‬ ‫برکینگ بد‬
‫غالبا دلنشين ليال حاتمي تركيب‬ ‫حتي اگر در همين حين جان خود‬
‫بسيار خوبي از كار درآمده است‌‪.‬‬ ‫را از دس��ت بدهند باز هم دست از‬ ‫پیش��نهادم این اس��ت که روزهای عی��د خود را‬
‫مهم‌تري��ن نكته اين اس��ت كه‬ ‫تالش برنمي‌دارن ‌د و اين راهي است‬ ‫با دیدن س��ریال‌های خوب س��پری کنید‪ .‬در میان‬
‫مصفا‪ ،‬داس��تان‌گوي خيلي خوبي‬ ‫كه داس��تان پيش پاي يك طالب‬ ‫س��ریال‌های خوب این روزها ه��م «برکینگ بد» را‬
‫مهرداد فرید‬
‫است‌‪ .‬نداشتن قصه منسجم چيزي‬ ‫حقيق��ت مي‌گذارد‌‪ .‬اينكه عاش��ق‬ ‫توصیه مي‌کنم‪ .‬س��ریال هم فض��ای رئال دارد و هم‬
‫اس��ت كه بيش��تر فيلم‌هاي ما از‬ ‫نور ش��ود‪ ،‬حريم امنش را رها و به‬ ‫اجتماع��ی اس��ت‪ .‬قصه منظم و مرتبی دارد که قابل پیگیری اس��ت و‬
‫آن رن��ج مي‌برند و از طرفي گاهي‬ ‫سمتش پرواز كند‌‪.‬‬ ‫کشش کافی را برای بیننده دارد‪.‬‬
‫كارگردان‌ه��ا ب��ا پ��ردازش غلط‪،‬‬ ‫ديدن «پري» حوصله بيشتري‬
‫معدود قصه‌هاي خوب را هم خراب‬
‫«برکینگ بد» عالوه بر دارا بودن عنصر مهم سرگرم‌کنندگی‪ ،‬پیام‬
‫مي‌طلبد‌‪ .‬هرچند از معدود فيلم‌هاي‬
‫مي‌كنند‌‪ .‬اما در اين فيلم‪ ،‬قصه خوب‬ ‫فلسفي پركش��ش جذاب است اما‬ ‫اجتماعی خود را هم دارد و مجموعه این عوامل سبب مي‌شود تا با اثری‬
‫به زيبايي پردازش و در قاب‌هاي زيبا‬ ‫آن را ب��راي روزي كنار بگذاريد كه‬ ‫مواجه شویم که برای مخاطب مفید است‪.‬‬
 ‫پرونده‬

‫‪ 5‬پيشنهاد «جهان‌صنعت» براي گوش دادن در نوروز‬

‫تنها صداست که مي‌ماند‬

‫از ه��ر وقت ديگر در اين تعطيالت فرصت��ش برايتان پيش مي‌آيد يا حتي اگر‬ ‫„ „محمدجواد تاج‌الدین‪ -‬بيش��تر از هر وقت ديگري در تعطيالت عيد فرصت‬
‫تمام عيد را در خانه نشسته‌ايد و درها را به روي خودتان بسته‌ايد‪ ،‬مي‌توانيد‬ ‫گوش دادن به موسيقي داريد‪ .‬توي اتومبيل‪ ،‬در راه رفتن به ديد و بازديدهاي‬
‫گوش‌هايتان را به شنيدن موسيقي‌هاي خوب مهمان کنيد‪.‬‬ ‫نوروزي‪ ،‬در جاده‌هاي مسير سفرهايي که مي‌رويد‪ ،‬در گردهمايي‌هايي که بيشتر‬

‫حريق خزان‪ ،‬آلبومي که بايد دوباره شنيد‬
‫يک آهنگ يا يک آلبوم را چند بار مي‌شود گوش کرد؟! يک‬
‫بار؟ ده بار؟ صد بار؟‬
‫اگر رياضيدانان يک دليل براي کشف عدد بي‌نهايت داشته‬
‫باشند‪ ،‬آن يک دليل تعداد دفعات گوش دادن به آلبوم حريق‬
‫خزان عليرضا قرباني است؛ آلبومي که به سرعت توانست دل‬
‫دوستداران موسيقي سنتي و ديگر عالقه‌مندان موسيقي را به‬
‫دست بياورد‪ .‬استثنايي در موسيقي سنتي کشور که توسط‬
‫«مهيار عليزاده» آهنگسازي شده و شعرهايش براي هوشنگ‬
‫شنيدني هستند‪ .‬آلبوم اولي که در سال ‪ 2013‬به بازار آمد و‬
‫ابتهاج‪ ،‬فريدون مشيري و سهراب سپهري است‪.‬‬
‫شنيدني هم بود‪ ،‬از گروه «‪ »five finger deth pank‬است؛‬
‫م��ا با يک اثر صرفا س��نتي طرف نيس��تيم‪ ،‬بيش��تر‬
‫س��ازهاي اس��تفاده شده در آلبوم س��ازهاي زهي و غربي‬
‫اس��ت با ريتمي سنتي‬
‫و گاهي کالس��يک‪ .‬هر‬
‫بار ک��ه صداي عليرضا‬
‫قرباني با شعر شاهکار‬
‫ابته��اج و موس��يقي‬
‫ش��نيدني علي��زاده به‬
‫گ��وش آدم مي‌خ��ورد‬
‫بي‌اختيار زير لب زمزمه‬
‫مي‌کنيد‪:‬ارغوان‪ /‬شاخ ‌ه‬
‫همخون جدا مانده من‪/‬‬
‫آس��مان تو چ��ه رنگ‬
‫است امروز‪...‬‬
‫عالقه به موسيقي‪ ،‬دوره‌اي است‬
‫باي��د قبول کرد کس��اني ک��ه زياد‬
‫موسيقي گوش مي‌دهند‪ ،‬ممکن است‬
‫در س��ال سليقه موسيقي‌ش��ان کم و‬
‫بيش دچار تغييراتي بشود‪ .‬در اين دوره‬
‫من بيشتر آلبوم‌هاي «متال» را گوش‬
‫مي‌دهم‪ .‬ممکن است سليقه مخاطبان‬
‫بابک رياحي‌پور‬
‫شما نباش��د اما در اين حوزه کارهاي‬
‫آلبومي در سبک متال و خوش‌ساخت‪.‬‬
‫آلب��وم ديگري که‬
‫در س��ال ‪ 2013‬ب��ه‬
‫بازار آمد و ش��نيدني‬
‫بود‪ ،‬آلبوم گروه ‪alter‬‬
‫‪ bridge‬اس��ت‪ .‬اين‬
‫آلبوم هم در س��بک‬
‫متالاست‪.‬عالقه‌مندان‬
‫ب��ه آلبوم‌ه��اي متال‬
‫مي‌توانن��د از طري��ق‬
‫اينترنت اي��ن آلوم‌ها‬
‫را پي��دا کنند و گوش‬
‫بدهند‪.‬‬
‫اين روزها حالمان خوب است‬
‫اولين پيشنهادم آلبومي است که چهار‪،‬‬
‫پنج سالي اس��ت وارد بازار شده؛ آلبومي‬
‫شنيدني و دوست‌داشتني با صداي سهيل‬
‫نفيسي‪ ،‬آلبوم «ترانه‌هاي جنوب»‪ .‬صداي‬
‫سهيل نفيسي و موسيقي‌اش به راستي‬
‫حال آدم را خوب مي‌کند‪.‬‬
‫اميد نعمتي‬
‫آلبوم ديگري ک��ه از ورودش به بازار‬
‫موسيقي خوشحاليم‪ ،‬آلبوم «چهارتار» است؛ آلبومي شنيدني و‬
‫خوش‌ريتم که ارزش شنيدنش را دارد‪.‬‬
‫اتفاق بعدي انتشار آلبوم جديد گروه «اوهام» است‪ .‬اتفاق بسيار‬
‫خوشحال‌کننده‌اي که باعث شده فضاي موسيقي شاداب‌تر باشد و‬
‫دوستان ديگري هم بتوانند در اين فضا فعاليت کنند‪ .‬آلبوم جديد‬
‫گروه اوهام هم پيشنهاد خوبي براي گوش کردن است‪.‬‬
‫اي��ن روزها آلبومي هم از «مارتين ش��معون پ��ور» وارد بازار‬
‫موس��يقي شده‪ ،‬آلبومي به نام «هشت بيتي» که اثري جديد و‬
‫بس��يار جذابي اس��ت‪ .‬شمعون‌پور‬
‫در اين آلبوم آهنگ‌هايي که براي‬
‫همه ما آشنا هستند را با بازي‌هاي‬
‫کامپيوتري اجرا کرده است‪ .‬خالقيت‬
‫شمعون‌پور و موسيقي‌اش کنار هم‬
‫آلبوميشنيدنيساختهکهنمي‌توان‬ ‫‪62‬‬
‫از دستش داد‪.‬‬

‫و باز هم موسيقي تلفيقي!‬ ‫براي نسلي عاصي‬

‫سال گذشته بود که به پيشنهاد و اصرار‬ ‫آغازينش بازمي‌گردد‪ .‬اين آهنگسازي بسيار‬
‫يکي از دوستان آهنگي دانلود کردم به نام‬ ‫با فضاي اثر همخواني دارد که البته مي‌توان‬
‫«باران تويي» از گروه چارتار‪ .‬با وجود آنکه‬ ‫درصد زيادي از قدرت آهنگسازي را به وجود‬
‫به شخصه موسيقي‌سازي را به موسيقي‬ ‫پتانسيل بسيار زياد در ترانه نسبت داد‪« .‬اين‬
‫الکترونيک ترجيح مي‌دهم اما نتوانستم از‬ ‫نس��ل خود را تا سرحد مرگ سرگرم کرده»‬
‫گوش دادن دوباره و چند باره اين آهنگ‬ ‫جمله‌اي اس��ت که بارها در سراسر اثر تکرار‬
‫خودداري کنم‪.‬کيفيت اثر نکته‌اي است‬
‫پوريا ممتازفر‬
‫مي‌ش��ود‪ .‬جمله‌اي که نگراني خالق اثر را از‬
‫که بسياري از اوقات درباره موسيقي‌هايي که حتي زمان زيادي از‬ ‫ادامه اين روند در بين مردم مطرح مي‌کند؛‬
‫روز را صرف گوش دادن به آنها مي‌کنيم ناديده گرفته مي‌شود‪.‬‬ ‫تمس��خر «زن غربي» که سمبل تمام زنان‬
‫امکانات��ي که امروز براي ضبط و پخش آهنگ وجود دارد به هر‬ ‫دنياست!‪ ،‬وابستگي بيش از اندازه کودکان به‬
‫وآمالشانرادرگرواينپديده‌هامي‌بينند‪.‬يکي‬
‫از نمونه‌هاي شنيدني اين آثار‪ ،‬آخرين ترک از‬
‫آلبوم ‪ Amused to death‬اس��ت که در‬
‫سال ‪ 1992‬منتشر شد‪ .‬اين آهنگ که هم‌نام‬
‫عليرضا عاشوري‬
‫آلبوم اس��ت‪ ،‬عالوه بر داشتن رويکرد نقادانه‬
‫قدرتمند ويژه واترز در بيان هم توانمند عمل‬ ‫آخرين هوراي ما ‪ ...‬دکتر! دکتر!‬
‫مي‌کند‪ .‬ابتدا صداي زن و مردي را مي‌شنويم‬ ‫چه مرگم شده؟‬
‫در حال چانه‌زني براي معامله چيزي‪ ،‬سپس‬ ‫اين زندگي سوپرمارکتي ديگه داره زيادي‬
‫گيتاربيس‪،‬کي‌بردوپرکاشنشروعبهنواختن‬ ‫طول مي‌کشه‪ ...‬حقيقت زندگي يه تلويزيون‬
‫مي‌کنند‪.‬ورودگيتارالکتريکبهشدتبهالقاي‬ ‫رنگي چيه؟‬
‫ویژه نامه‬

‫کس اجازه مي‌دهد بدون داشتن هنر و تجربه الزم به هر تعداد‬ ‫تلويزيون و رسانه‌ها‪ ،‬نقد مطبوعات‪ ،‬ماشيني‬ ‫خشونت حاکم بر کليت اثر کمک مي‌کند‪.‬‬ ‫تاريخ مصرف يه ملکه زيبايي نوجوان کي‬
‫که بخواهد آهنگ توليد کند و به راحتي پخش کند‪ .‬اما چهارتار‬ ‫شدن زندگي بشر‪:‬‬ ‫آهنگ با ريتمي آرام آغاز مي‌شود‪ ،‬در ميانه اثر‬ ‫تمومميشه؟‬
‫نه فکري مي‌کنن‪،‬‬ ‫بسيار تند شده و پس از آن دوباره به آرامش‬ ‫ِ‬
‫آهن��گ‬ ‫آغازي��ن‬
‫ِ‬ ‫اي��ن جم�لاتِ‬
‫اين‌گونه عمل نکرد؛ ترانه‌هاي عاشقانه با آوازي ايراني و موسيقي‬
‫نه اشکي مي‌ريزن‪،‬‬ ‫‪ Amused to death‬از راجر واترز‪ ،‬يکي از‬
‫هيجان‌انگيز‪ .‬چهارتار در بهترين زم��ان بهترين کار را ارايه داد‪.‬‬
‫چشمه اشکشون تا آخرين قطره خشک‬ ‫مهم‌ترين چالش‌هاي زندگي مدرن رو مطرح‬
‫بزرگ‌ترين دليل موفق بودن‬
‫شده‬ ‫مي‌کنه‪ :‬سرگرمي تا سرح ِد مرگ! طرح چنين‬
‫چهارتاري‌ه��ا را مي‌توان اين‬
‫و سرانجام ناتواني انس��ان‌ها در برقراري‬ ‫مسايلي از سوي واترز چه در دوره حضورش در‬
‫دانس��ت که فهم درس��تي از‬
‫ارتباط از جمله موضوعات مطرح ش��ده در‬ ‫پينکفلويدوچهدردورهتجربياتشخصياو‪،‬‬
‫کاري که مي‌خواستند بکنند‬
‫ترانه است‪ .‬موس��يقي با زمزمه مردي پايان‬ ‫هميشهازمهم‌تريندغدغه‌هاياينهنرمند(و‬
‫داشتند و از خط بيرون نزدند‪.‬‬
‫مي‌يابد؛ مردي که ش��ايد بازمانده‌اي باشد از‬ ‫البته فعال سياسي) بريتانيايي بوده و هست‪ .‬با‬
‫ب��اران تويي يک آلب��وم پاپ‬
‫نسل انسان‌گونه بشر! اما تمام داليل انقراض‬ ‫کمي بررسي در دهه‪ 70‬و به ويژه دهه‌هاي‪80‬‬
‫خوب اس��ت‪ .‬آنقدر خوب که‬ ‫و‪ 90‬مي‌توان رد پاي اين رويکرد نقادانه و البته‬
‫قديمي‌تر‌هاي پاپ براي کنار‬ ‫اندوهناک ما رو خط زدند‪ ،‬تا فقط يک دليل‬
‫باقي موند‪« :‬اين‌گونه خودشو تا سرحد مرگ‬ ‫گاهي تند را در آثار وي يافت؛ انسان‌هايي که‬
‫گذاشته نشدن بايد فکري به‬ ‫بسيار در تفريحات عصر جديد چون سينما و‬
‫حال خودشان کنند‪.‬‬ ‫سرگرم کرده!»‬
‫بهويژهتلويزيونغرقشده‌اندوتمامخواسته‌ها‬
‫ویژه نامه‬
‫ویژه نامه‬
‫متن ویژه نامه صفحات ‪ 33‬الی ‪64‬‬

‫در اینجا قرار گیرد‬