1

Elastinost
Elastine osobine materijala i Hukov zakon
(AP78-79)
Vrste elastinih deformacija (AP79-83)
Sudari (AP83-85):
Elastini.
Neeleastini
Elastinost
Elastine osobine materijala.
Pojam krutog tela:
ne deformie se pri dejstvu sila, odnosno ne menja svoj oblik;
matematika apstrakcija, takva tela u prirodi ne postoje.
Umesto krutog tela uvodi se pojam vrstog tela:
telo stalnog oblika koje se moe defomisati;
dejstvo spoljanjih sila izaziva promene dimenzija, veliina
defomacije zavisi od osobina materijala.
Deformacije vrstog tela:
elastina deformacija - po prestanku delovanja sile telo ponovo
dobija prvobitni oblik;
plastina defomacija - kada sila pree odreenu granicu po
prestanku delovanja sile telo zadrava defomisani oblik.
Realna tela se nalaze izmeu ova dva ekstremna sluaja.
Elastinost
Elastine osobine materijala.
Napon
Istezanje
Region elastinih
deformacija
Region plastinih
deformacija
Kidanje
Elastinost
Elastine osobine materijala.
Dejstvo spoljanje sile na elastino telo:
izaziva protivdejstvo njegovih elastinih sila, koje tee da vrate telo
u prvobitni poloaj;
rezultujua sila koja dejstvuje na telo moe se razloiti na
tangencijalnu i normalnu komponentu;
nakon konane defomacije tela rezultanta elastinih sila tela
uravnoteava se u ma kom preseku sa rezultantnom spoljanjih
sila;
rezultanta elastinih sila ima tangencijalnu i normalnu komponentu.
2
Elastinost
Elastine osobine materijala.
Pod dejstvom spoljanje sile telo se nalazi u napregnutom
stanju.
Stanje se odreuje fizikom veliinom, NAPONOM, ija je brojna
vrednost jednaka odnosu elastine sile i povrine poprenog
preseka
I napon ima tangencijalnu i
normalnu komponentu:
Veliina defomacije odreena je relativnom defomacijom:

=
2
m
N
S
F

S
F

=
S
F
n
n
=
S
F
t
t
=
V
V
=
Elastinost
Hukov zakon.
Engleski naunik Huk je eksperimentom pokazao da je
napon proporcionalan relativnoj deformaciji.
Konstanta E je karakteristika materijala i naziva se modul elastinosti.
Reciprona vrednost modula elastinosti je koeficijent elastinosti .
Hukov zakon vai za male deformacije, odnosno u oblasti elastinosti.
Napon pri kome Hukov zakon prestaje da vai zove se granini napon
proporcionalnosti i on je ispred granice elastinosti.
E =

=
2
m
N

E
Elastinost
Vrste elastinih deformacija.
Svi vidovi elastinih defomacija mogu se svesti na dva
osnovna:
istezanje (sabijanje),
smicanje.
vrsto telo:
predstavlja kristal u kome njegovi delovi zauzimaju pravilan
raspored;
privlano-odbojne sile ih dre u stabilnoj ravnotei;
kada sila deluje na telo sastavni delovi se izvode iz ravnotee emu
se oni opiru usled elastinosti tela.
F
F
Elastinost
Vrste elastinih deformacija.
vrsto telo:
nakon prestanka delovanja sile sastavni delovi se vraaju u
ravnoteni poloaj;
Istezanje (sabijanje):
sila deluje normalno na povrinu tela;
dolazi do promene rastojanja izmeu sastanih delova.
Smicanje:
sila deluje tangencijalno;
dolazi do meusobnog smicanja slojeva sastavnih delova.
F
F
3
Elastinost
Vrste elastinih deformacija.
Elastina defomacija istezanja:
na kraj homogene ipke konstantnog poprenog preseka, S,
dejstvuje sila, F, du njene ose;
ipka se izdui, odnosno skrati pa je relativna promena duine
ipke:
primenom Hukovog zakona i
definicije napona:
l
l
=
E =
S
F
=
l k
l
l
ES F
l
l
E
S
F
=

=
Drugi oblik Hukovog zakona
Elastinost
Vrste elastinih deformacija.
Elastina defomacija istezanja:
relativna promena duine ipke proporcionalna je normalnom
naponu:
promena duine ipke proporcionalna je sili i poetnoj duini ipke,
a obrnuto srazmerna poprenom preseku ipke i modulu
elastinosti.
S
F
S
F
E l
l
= =
1
S E
l F
l

=
- koeficijent elastinosti
Elastinost
Vrste elastinih deformacija.
Elastina defomacija istezanja:
kod savijanja, javlja se istovremeno i istezanje i sabijanje;
veliina savijanja je proporcionalna treem stepenu duine, a
obrnuto srazmerna treem stepenu visine;
da bi savijanje bilo manje:
greda to kraa,
visina to vea.
F
Eab
l
k s
3
3
=
Elastinost
Vrste elastinih deformacija.
Elastina defomacija smicanja:
javlja se pod dejstvom tangencijalnih sila;
za homogeno telo privreno za podlogu jednom stranom,
delovanjem tangencijalne sile na drugoj strani nastaje tangencijalni
napon koji vertikalne strane zakrene za ugao:
G - modul smicanja ili torzije.
S
F
G l
l 1
tg =

=
F
4
Elastinost
Vrste elastinih deformacija.
Torzija (uvijanje ili upredanje) je specijalni sluaj smicanja:
homogena ipka koja je na jednom kraju nepokretna a na drugi
kraj se uvre momentom sile sa pravcem du ose ipke;
ipka trpi deformaciju, upreda se za ugao:
r - poluprenik ipke
Fd
G r
l
M
G r
l
4 4
2 2

= =
F
F
l
d
Elastinost
Sudari.
Kratkotrajno uzajamno dejstvo dva tela koje se deava pri
njihovom susretu, koji traje veoma kratko.
Pri sudaru dolazi do nagle promene kretanja stanja kretanja:
Pri sudaru tela mogu ali ne moraju da pretrpe defomacije.
Dve vrste sudara:
elastian sudar - pri sudaru nema nikakvih unutranjih promena u
tim telima;
neelastian sudar - pri sudaru dolazi do izmene unutranje energije
tela.
Elastian sudar - kinetika energija
pre i posle sudara ista.
Nelastian sudar - kinetika energija
pre i posle sudara nije ista.
Elastinost
Sudari - neelastini
Sudar kuglice sa zidom.
kod apsolutno neelastinog sudara kugla gubi celokupnu kinetiku
energiju i koliinu kretanja koja se prenosi na zid (ne primeuje se
zbog mase zida).
Centralni sudar dve kuglice.
Koliina kretanja pre sudara jednaka je koliini kretanja posle
sudara - kuglice nastavljaju da se kreu istom brzinom.
Ako su mase kuglica iste i jedna miruje pre sudara:
v m m v m v m
r r r
) (
2 1 2 2 1 1
+ = +
2
1
v
v
r
r
=
2 1
2 2 1 1
m m
v m v m
v
+
+
=
r r
r
Elastinost
Sudari - elastini
Sudar kuglice sa zidom.
kuglica se odbija od zida istom brzinom u suprotnom smeru;
kinetika energija kuglice ostaje ista;
promena koliine kretanja kuglice dvostruko je vea od koliine
kretanja kuglice pre sudara:
Centralni sudar dve kuglice.
Koliina kretanja pre sudara jednaka je koliini kretanja posle
sudara - kuglice nastavljaju da se kreu razliitim brzinama.
Kinetika energija pre i posle sudara je ista:
2 2 1 1
'
2 2
'
1 1
v m v m v m v m
r r r r
+ = +
mv mv mv p 2 ) ( = =
2 2 2 2
2
2 2
2
1 1
2 '
2 2
2 '
1 1
v m v m v m v m
+ = +
2 1
,v v
5
Elastinost
Sudari - elastini
Centralni sudar dve kuglice.
Ako su kuglice iste mase, kuglice izmenjuju brzine:
Ako su kuglice iste mase i druga kuglica miruje, prva kuglica se
zaustavlja a druga preuzima njenu brzinu.
'
1 2
'
2 1
, v v v v = =
1
'
2
'
1
, 0 v v v = =
Test pitanja - kolokvijum
1. Deformacije vrstog tela.
Elastina deformacija - po prestanku delovanja sile telo ponovo dobija
prvobitni oblik;
Plastina defomacija - kada sila pree odreenu granicu po prestanku
delovanja sile telo zadrava defomisani oblik.
2. Hukov zakon.
Kada se telo nalazi u napregnutom stanju, napon je proporcionalan
relativnoj deformaciji gde je konstanta E karakteristika materijala i naziva
se modul elastinosti.
E =
3. Vrste elastinih deformacija.
Istezanje (sabijanje) - sila deluje normalno na povrinu tela gde dolazi do
promene rastojanja izmeu sastanih delova;
Smicanje - sila deluje tangencijalno gde dolazi do meusobnog smicanja
slojeva sastavnih delova.
Test pitanja - kolokvijum
4. Sudar.
Kratkotrajno uzajamno dejstvo dva tela koje se deava pri njihovom
susretu, koji traje veoma kratko. Pri sudaru dolazi do nagle promene
kretanja stanja kretanja pri emu tela mogu ali ne moraju da pretrpe
defomacije.
5. Vrste sudara.
Elastian sudar - pri sudaru nema nikakvih unutranjih promena u tim
telima. Kinetika energija pre i posle sudara ista.
Neelastian sudar - pri sudaru dolazi do izmene unutranje energije tela.
Kinetika energija pre i posle sudara razliita.