ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ - ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ - ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 1

1. Aν οι συναρτήσεις f και g είναι συνθέσιμες με τυχαία σειρά , ορίζονται δηλαδή

οι g◦f και f◦g , τότε ισχύει : g◦f ≠ f◦g .( Δεν ισχύει η αντιμεταθετική ιδιότητα)

Απόδειξη : Με ένα αντιπαράδειγμα . Έστω οι συναρτήσεις f(x)= x 2 και g(x) = 2x + 1 . Έχουμε

+
D f = D g =R και f(D f ) = R 0 , g(D g )=R . Επομένως ορίζονται οι συνθέσεις g◦f και f◦g .
Είναι (g◦f)(x) = g(f(x)) = g( x 2 ) = 2 x 2 + 1 . Ενώ είναι (f◦g)(x) = f(g(x)) = f(2x + 1) = (2x+1) 2 .
Προφανώς g◦f ≠f◦g .

2. Αν f , g , h είναι τρεις συναρτήσεις όπου , f(D f ) Ν D g και g(D g ) Ν D h ,

τότε : h◦(g◦f) = (h◦g)◦f . (ισχύει η προσεταιριστική ιδιότητα )

Απόδειξη: Εύκολα αποδεικνύεται η ύπαρξη των h◦(g◦f) και (h◦g)◦f , έχοντας μάλιστα κοινό πεδίο
ορισμού το D f . Αρκεί συνεπώς να δειχθεί ότι ∀ x Ξ D f , είναι (h◦(g◦f))(x) = ((h◦g)◦f)(x) .
Έχουμε λοιπόν :(h◦(g◦f))(x) = h((g◦f)(x)) = h(g(f(x))) και ((h◦g)◦f)(x) = (h◦g)◦(f(x))= h(g(f(x))) .

3. Έστω η συνάρτηση f : R→ R και η ταυτοτική συνάρτηση I(x) = x, ∀ x Ξ R .

Τότε ισχύουν οι σχέσεις : I◦f = f και f◦I = f .

Απόδειξη : Έχουμε ότι (I◦f)(x) = I(f(x)) = f(x) . Και (f◦I)(x) = f(I(x)) = f(x) .

Σημείωση: Τα ίδια αποτελέσματα θα είχαμε και στην περίπτωση όπου η f ήταν περιορισμένη σε
ένα σύνολο Α Ν R , με τιμές στο σύνολο B Ν R . Απλά η ταυτοτική συνάρτηση I ,
θα περιοριζόταν στα σύνολα Β και Α αντίστοιχα .

4. Έστω η συνάρτηση f : R→ R η οποία είναι 1-1 και ακόμη η ταυτοτική συνάρτηση

I(x) = x, ∀ x Ξ R . Αν f − 1 είναι η αντίστροφη συνάρτηση της f , τότε ισχύουν οι σχέσεις :
−1 −1
f ◦f = I και f◦ f = I .
μ f -1(f(x))=x ό
Απόδειξη: Ως γνωστόν είναι : y=f(x) Ϋ f -1(y)=x Ϋ ν -1 ύ , ∀ x Ξ R.
ξ f(f (y)=y ώ
Έχουμε τώρα : ( f − 1 ◦f)(x) = f − 1 (f(x)) = x και (f◦ f − 1 )(x) = f( f − 1 (x)) = x .
Σημείωση: Τα ίδια αποτελέσματα θα είχαμε και στην περίπτωση όπου η f ήταν περιορισμένη σε ένα
σύνολο Α Ν R , με τιμές στο σύνολο B Ν R . Απλά η ταυτοτική συνάρτηση I ,
θα περιοριζόταν στα σύνολα Β και Α αντίστοιχα.

5. Aν οι συναρτήσεις f και g είναι συνθέσιμες και επί πλέον ισχύει :

(i) g◦f 1-1 , τότε η f είναι 1-1 , ενώ (ii) f , g 1-1 , τότε η g◦f είναι 1-1 .

Απόδειξη: (i) Αρκεί να δείξουμε ότι : f(x)=f(y) ή x = y ∀ x , y Ξ D f . Ας είναι f(x) = f(y) ,

οπότε g(f(x)) = g(f(y) και (g◦f)(x) = (g◦f)(y) .Επειδή g◦f 1-1 ,τότε x = y και η f 1-1 .

Απόδειξη: (ii) Αρκεί να δείξουμε ότι: ∀ x , y Ξ D gοf ,οπότε x , y Ξ D f αν g(f(x)) = g(f(y)) ,

τότε x = y .Πράγματι: ∀ x , y Ξ D f έχουμε
(g◦f)(x) = (g◦f)(y) ή g(f(x)) = g(f(y)) ή f(x) = f(y) ή x = y .
g:1-1 f: 1-1

ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΚΟΚΟΣ

ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ - ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ - ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 2

6. Θεωρούμε τις συναρτήσεις f: Α→ Β και g: Β→ Α. Αναγκαία και ικανή συνθήκη ώστε να

είναι: g = f − 1 , αποτελούν οι σχέσεις g◦f = I A και f◦g = I B ,όπου I A και I B η ταυτοτική
συνάρτηση I(x) = x, περιορισμένη στα σύνολα Α Ν R και B Ν R , αντίστοιχα .

Απόδειξη: (i) f : 1-1 . Έχουμε ότι : αν x 1 , x 2 Ξ Α και f( x 1) = f ( x 2) , οπου f( x 1), f ( x 2) Ξ Β ,

τότε θα είναι και g(f( x 1)) = g(f ( x 2)) . Επειδή έχουμε δεχθεί ότι g◦f = I A ,
∀ x Ξ A η τελευταία σχέση δίνει x 1 = x 2 . Άρα f : 1-1.Συνεπώς υπάρχει η f − 1 .
(Αναγκαίο, ή )
(ii) Έχουμε δεχθεί ότι f◦g = I B , ∀ x Ξ B . Οπότε έχουμε τις σχέσεις :
(f◦g)(x) = x ή f(g(x)) = x ή f − 1 (f(g(x))) = f − 1 (x) ή g(x) = f − 1 (x),
και αυτό ισχύει ∀ x Ξ B . Άρα g = f − 1 .

( Ικανό, ά ) Αν g = f − 1 τότε ∀ x Ξ B έχουμε :

g(x) = f − 1 (x) ή f(g(x)) = f( f − 1 (x)) ή f(g(x)) = x .Άρα f◦g = I B .
−1
Επειδή g = f − 1 , τότε (f − 1) = g ή f(x) = g − 1 (x) , ∀ x Ξ A .Επομένως
−1

g(f(x)) = g( g − 1 (x)) ή g(f(x)) = x . Άρα g◦f = I A .

7. Θεωρούμε τις συναρτήσεις f: Α→ Β και g: Β→ Γ , οι οποίες είναι 1-1. Τότε και η

συνάρτηση g◦f είναι 1-1 και επί πλέον ισχύει: (gοf ) − 1 = f − 1ο g .
-1

Απόδειξη: Από την πρόταση 5 (ii) έχουμε ότι η συνάρτηση g◦f είναι 1-1 , και επομένως υπάρχει
και η αντίστροφη της (gοf ) − 1 ,με πεδίο ορισμού το Γ . Επίσης υπάρχουν και οι
-1
αντίστροφες συναρτήσεις των f και g , οι f − 1 και g αντίστοιχα , καθώς και
η σύνθεσή τους f − 1οg , με πεδίο ορισμού το Γ . Για να δείξουμε ότι (gοf ) − 1 = f − 1ο g ,
-1 -1

σύμφωνα με την πρόταση 7, αρκεί να δείξουμε ότι :

-1 -1
(f − 1οg )ο(gοf) = I AΓκαι (gοf)ο(f − 1οg ) = I , όπου I A και I Γ οι ταυτοτικές
συναρτήσεις των συνόλων Α και Γ αντίστοιχα ,αφού είναι gοf : Α → Γ και f − 1οg : Γ → Α
-1

Έχουμε ότι : ( σύμφωνα με τις προτάσεις 2 , 3 , 4)

(f − 1οg )ο(gοf) = ιλ (f − 1οg )οg ωϋ οf = ιλ f − 1ο(g οg) ωϋ οf = (f − 1ο I B)οf = f − 1οf = I A
-1 -1 -1

και (gοf)ο (f − 1οg )= ιλ (gοf )οf − 1ωϋ οg = ιλ gο(fοf − 1) ωϋ οg = (gο I B)οg = gοg = I Γ .
-1 -1 -1 -1 -1

8. Θεωρούμε τις συναρτήσεις f και g ορισμένες στο Α και έστω ότι ορίζεται η g◦f .
(i) Αν οι f και g έχουν το ίδιο είδος μονοτονίας ,τότε η g◦f είναι γνησίως αύξουσα .
(ii) Αν οι f και g έχουν διαφορετικό είδος μονοτονίας ,τότε η g◦f είναι γνησίως φθίνουσα .

Απόδειξη: (i) Έστω ότι f , g είναι γνησίως αύξουσες .Τότε ∀ x1 , x 2 ∈ Dg f

f↑ g↑
με x1 < x 2 ⇒ f ( x1) < f ( x 2) ⇒ g(f ( x1)) < g(f ( x 2) ⇒ (g  f )( x1) < (g  f )( x 2) ,
άρα η g◦f είναι γνησίως αύξουσα . Με παρόμοιο τρόπο θα αποδεικνύαμε ότι
g◦f είναι γνησίως αύξουσα , αν f , g ήταν γνησίως φθίνουσες .
(ii) Έστω ότι f είναι γνησίως αύξουσα και g είναι γνησίως φθίνουσα.

ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΚΟΚΟΣ

ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ - ΜΟΝΟΤΟΝΙΑ - ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 3

Τότε ∀ x1 , x 2 ∈ Dg f με x1 < x 2 έχουμε

f↑ g↓
x1 < x 2 ⇒ f ( x1) < f ( x 2) ⇒ g(f ( x1)) > g(f ( x 2) ⇒ (g  f )( x1) > (g  f )( x 2) ,
άρα η g◦f είναι γνησίως φθίνουσα . Με παρόμοιο τρόπο θα αποδεικνύαμε ότι
g◦f είναι γνησίως φθίνουσα , αν ήταν f γνησίως φθίνουσα και g γνησίως αύξουσα .

9. Έστω συνάρτηση f γνησίως μονότονη . Τότε

(i) η f αντιστρέφεται και (ii) η f − 1 είναι του ίδιου είδους μονοτονίας με την f

Απόδειξη : (i) Έστω ότι f είναι γνησίως αύξουσα .Τότε ∀ x1 , x 2 ∈ Df με x1 < x 2 ⇒ f ( x1) < f ( x 2)
ή ∀ x1 , x 2 ∈ Df με x1 ≠ x 2 ⇒ f ( x1) ≠ f ( x 2) .
Άρα η f: 1 – 1 και συνεπώς αντιστρέφεται με f − 1 : f(A) → A .
(ii) Θέλουμε να δείξουμε ότι f − 1 γνησίως αύξουσα , δηλαδή ότι : ∀ y1 , y2 ∈ f (A)
με y1 < y2 ⇒ f ( y1) < f ( y2) . Έστω ότι f ( y1) ≥ f ( y2)
−1 −1 −1 −1

τότε x1 ≥ x 2 ⇒ f( x1) ≥ f ( x 2) ⇒ y1 ≥ y2 .Άτοπο διότι y1 < y2 .

Άρα η f − 1 είναι γνησίως αύξουσα .

10 . Έστω οι συναρτήσεις f: Α→ Β και g: Β→ Γ . Ισχύουν οι προτάσεις .

(i) Αν η f είναι άρτια , τότε η g◦f είναι άρτια .
(ii) Αν η f είναι περιττή και η g άρτια ,τότε η g◦f είναι άρτια .
(iii) Αν η f είναι περιττή και η g περιττή ,τότε η g◦f είναι περιττή .
(iv) Αν η f είναι περιττή και g◦f είναι περιττή ,τότε η g είναι περιττή.
(v) Αν η f είναι άρτια και η g περιττή , τότε η f δεν είναι 1-1, ενώ η g είναι 1-1 .

Απόδειξη: (i) Έστω x , - x ∈ A τότε f(x) = f( - x)

Είναι (g◦f)(x) = g(f(x)) = g(f(- x)) = (g◦f)( -x) . Άρα g◦f άρτια .
(ii) Έχουμε ότι f(x) = - f( - x) ∀ x , - x ∈ A και g(y) = g(- y) ∀ y, - y ∈ f(A)
με y = f(x).Είναι (g◦f)(x) = g(f(x)) = g( -f(- x)) = g( f(- x)) = (g◦f)( -x).Άρα g◦f άρτια .
(iii) Έχουμε ότι f(x) = - f( - x) ∀ x , - x ∈ A και g(y) = - g(- y) ∀ y, - y ∈ f(A)
με y = f(x). Είναι (g◦f)(x) = g(f(x)) = g( -f(- x)) = - g( f(- x)) = - (g◦f)( -x).
Άρα g◦f περιττή .

(iv)Έχουμε ότι f(x) = - f( - x) ∀ x , - x ∈ A και g(y) = - g(- y) ∀ y, - y ∈ f(A)

με y = f(x).Είναι g(y) = g(f(x)) = g(- f( -x)) = - g(f( -x)) = - g(- y) . Άρα η g είναι περιττή.

(v) Έχουμε ότι f(x) = f( - x) ∀ x , - x ∈ A και g(x) = - g( - x) ∀ x , - x ∈ B .

Άρα για κάθε x ≠ - x έχουμε f(x) = f( - x) , οπότε η f όχι 1-1 .
Ενώ για κάθε x ≠ - x έχουμε g(x) ≠ g( - x) οπότε η g: 1-1 .

ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΚΟΚΟΣ