Bilgisayar Donanım

Levent Emmungil 2007
1
Bir UTEV (Ulusal Teknoloji ve Eitim Dernei) Hizmetidir

Levent Emmungil

Ulusal Teknoloji ve Eitim Dernei (http://www.utev.org)
Hizmetidir

Austos 2007
Son Gncelleme: ubat 2008
ANKARA

ISBN: 978-9944-0039-0-2
Bu bir reklamdr

TEKNOloji iini bize brakn, siz KEYFinize bakn.
http://www.TEKNOKEYF.com/

Eitimse Eitim, Kafeyse Kafe
http://www.egitimkafe.com

FAMER Proje ve Mavirlik
http://www.FAMERGROUP.com

LKD - Linux Kullanclar Dernei
http://www.lkd.org.tr

2

NDEKLER
NDEKLER........................................................................................................................... 3
GR ......................................................................................................................................... 1
TEMEL BLGLER ................................................................................................................... 2
DONANIM................................................................................................................................. 2
YAZILIM................................................................................................................................... 4
1. letim Sistemi:................................................................................................................... 4
2. Uygulama yazlmlar:........................................................................................................ 5
BLGSAYAR TRLER.......................................................................................................... 6
Masast Bilgisayarlar:.......................................................................................................... 6
Dizst bilgisayarlar: ............................................................................................................. 6
Avu ii bilgisayarlar: ............................................................................................................ 7
Giyilebilir bilgisayarlar: ......................................................................................................... 8
nce stemciler: ....................................................................................................................... 8
Sper bilgisayarlar: ................................................................................................................ 9
ANAKART .............................................................................................................................. 11
Yonga seti (Chipset):............................................................................................................ 13
Veriyolu Hz (FSB): ............................................................................................................ 14
Bellek Tr:.......................................................................................................................... 14
Dier zellikler:................................................................................................................... 14
VGA (Video Graphic Adapter / Ekran Kart) Ara yz: ..................................................... 17
Soket tr: ............................................................................................................................ 17
BIOS (Basic Input Output System).......................................................................................... 18
LEMC.................................................................................................................................. 27
Veriyolu Hz (FSB): ............................................................................................................ 28
L1 (Level1) ve L2 (Level2) n bellekleri: ........................................................................... 29
64 bit destei: ....................................................................................................................... 29
ekirdek says: .................................................................................................................... 30
Hz: ....................................................................................................................................... 30
Soket tr: ............................................................................................................................ 30
Teknoloji: ............................................................................................................................. 31
RAM......................................................................................................................................... 32
Tr: ....................................................................................................................................... 32
Standart: ............................................................................................................................... 33
Miktar: .................................................................................................................................. 33
SABT DSK............................................................................................................................ 34
Arabirim: .............................................................................................................................. 34
Dn Hz: .......................................................................................................................... 35
Tampon Bellek: .................................................................................................................... 35
Kapasite:............................................................................................................................... 35
EKRAN KARTI....................................................................................................................... 36
Bellek Tr:.......................................................................................................................... 36
Balant Arabirimi: .............................................................................................................. 37
Grafik nitesi:...................................................................................................................... 37
En Yksek znrlk: ....................................................................................................... 38
MONTR............................................................................................................................... 39
Tr: ....................................................................................................................................... 39
Nokta Aral:....................................................................................................................... 39

3
Parlaklk ve Ztlk (kontrast) Deerleri: ............................................................................... 40
Tepki Sresi: ........................................................................................................................ 40
Ekran Boyutu/zlenebilir Boyut: .......................................................................................... 40
En Yksek znrlk: ....................................................................................................... 40
Tarama Hz:......................................................................................................................... 40
KASA....................................................................................................................................... 42
G kayna: ........................................................................................................................ 42
Tip: ....................................................................................................................................... 43
5.25" Yuva Says:................................................................................................................ 43
3.5" Yuva Says:.................................................................................................................. 43
Dier zellikler:.................................................................................................................... 44
DVD YAZICI........................................................................................................................... 45
Tampon Bellek: .................................................................................................................... 45
Yazma Hz:.......................................................................................................................... 45
Arabirim: .............................................................................................................................. 45
DVD Medyalar:.................................................................................................................... 46
GRD ARALARI ................................................................................................................. 47
Klavye .................................................................................................................................. 47
Fare....................................................................................................................................... 48
Dier Girdi Aralar ............................................................................................................. 49
PROJEKSYON CHAZI ........................................................................................................ 50
Lamba mr: ........................................................................................................................ 50
Ik gc: .............................................................................................................................. 50
Yanstma teknolojisi:............................................................................................................ 50
znrlk: .......................................................................................................................... 50
Kontrast: ............................................................................................................................... 51
DOKMAN KAMERA........................................................................................................... 52
AKILLI (NTERAKTF) TAHTA........................................................................................... 53
TELEVZYON KARTI............................................................................................................ 54
Yayn uyumluluu:............................................................................................................... 54
Balant ara yz:................................................................................................................. 54
Uzaktan Kumanda: ............................................................................................................... 54
Radyo alcs:........................................................................................................................ 55
CEP BLGSAYARI ................................................................................................................ 56
Bellek miktar:...................................................................................................................... 56
Kablosuz A:........................................................................................................................ 56
letim Sistemi:..................................................................................................................... 57
lemci: ................................................................................................................................. 57
ADSL MODEM....................................................................................................................... 58
Balant Arabirimleri: .......................................................................................................... 58
ADSL Ayar: ........................................................................................................................ 59
Kablosuz Balant: ............................................................................................................... 59
Gvenlik Duvar:.................................................................................................................. 60
IP Servis Kalitesi (QoS): ...................................................................................................... 60
Ebeveyn Kontrol: ............................................................................................................... 60
VoIP (Skype, Msn vb.) TELEFONU....................................................................................... 61
Kullanlan VoIP protokol: .................................................................................................. 61
Balant Ara yz: ............................................................................................................... 62
Sabit Telefon zellii: .......................................................................................................... 62
YAZICI .................................................................................................................................... 63

4
Bask teknolojisi:.................................................................................................................. 63
Cihaz tipi: ............................................................................................................................. 64
Bellek: .................................................................................................................................. 65
Bask znrl:............................................................................................................... 65
Balant ara yz:................................................................................................................. 65
Bask hz:............................................................................................................................. 65
Katlar:................................................................................................................................ 65
APPLE DONANIMLARI ........................................................................................................ 66
Mac Mini: ............................................................................................................................. 66
iMac:..................................................................................................................................... 67
Mac Pro: ............................................................................................................................... 67
MacBook: ............................................................................................................................. 67
MacBook Pro: ...................................................................................................................... 68
Xserve: ................................................................................................................................. 68
SANAL BLGSAYARLAR ................................................................................................... 69
VirtualBox............................................................................................................................ 70
VMware................................................................................................................................ 71
Virtual PC............................................................................................................................. 72
KNC EL DONANIM RNLER ...................................................................................... 73
1. kinci el alm-satm yapan firmalar .................................................................................. 74
2. Araclk yapan internet siteleri ......................................................................................... 75
3. Alm-satm ilan siteleri..................................................................................................... 76
PERFORMANS LM..................................................................................................... 77
BLGSAYAR KORUMA DONANIMLARI ......................................................................... 79
Yksek Voltaj Koruma Prizleri:........................................................................................... 79
Kesintisiz G Kayna (Uninterruptable Power Supply, UPS):......................................... 79
Veri Kurtarma (Recovery) Kartlar: ..................................................................................... 80
Parmak izi okuyucular: ....................................................................................................... 81
Gvenlik Kilitleri (Kensington Lock): ................................................................................. 81
G-Guardian:.......................................................................................................................... 81
Toz ve Nem koruma:............................................................................................................ 82
Statik Elektrikten koruma: ................................................................................................... 82
PROBLEM BELRLEME ve ZME.................................................................................... 83
PC Analiz Kart: ................................................................................................................... 83
EVREYE VERLEN ZARARI NLEME............................................................................ 85
WEEE Yasas: ...................................................................................................................... 85
RoHS Uyumu: ...................................................................................................................... 85
SZLK.................................................................................................................................. 86

5

GR

Teknoloji artk hayatmzn vazgeilmez bir paras. Fakat insanlarmz
teknolojiden geri kalmamakla beraber, teknolojiden kokmaktalar. En yeni teknolojiyi
satn alarak bozulacak korkusuyla kullanamayan bir ok insan bulunmakta.
zellikle lkemizin en byk ithalat kalemlerinden biri olan teknolojiyi verimli
bir ekilde kullanarak ekonomimizi byk yklerden kurtarabiliriz. Bu kitap
teknolojinin temeli olan donanm rnlerini tantmak, nemli zellikleri ile ilgili bilgi
vermek, ve verimli kullanlmasna yardmc olmak amacyla hazrlanmtr. Bu amac
gerekletirmeye en byk destek phesiz eitimcilerimizden zellikle de Bilgisayar
ve retim Teknolojileri retmenlerinden gelecektir. Yazara gre teknolojinin etkili
ve verimli seilmesi, kullanlmas ve srdrlebilirliinin salanmas grevi en ok
BTE blmlerine dmektedir. BTE Blm rencilerimizin donanmdan
balayarak teknolojiyi iyi tanmalar gerekmektedir. Yeni programa eklenen Bilgisayar
Donanm dersi ile daha iyi bir renme ortam yakalayacak olan rencilerimiz bunu
deerlendirmeleri halinde gelecekte de grevlerini daha iyi bir ekilde yerine getirme
imkan bulacaklardr.
Bu kitap Ulusal Teknoloji ve Eitim Dernei (http://www.utev.org)
hizmetidir. Sadece BTE blmne deil, teknoloji ile ilgilenen herkese kaynak
olacak ekilde yazlmtr. Kitabn uzun bir sre teknoloji bavuru kayna olarak
kullanlmasn mit ediyoruz.

Bana yol gsteren alma arkadalarm Yrd.Do. Dr. Talip CAN bata olmak
zere, Orun MADRAN ve Hasan TINMAZ, ayrca bana snrsz destek sunan
UTEV isim ve fikir babas Kenan Korkmaz (UTEM), hepinize ayr ayr teekkr
ediyorum.

1
TEMEL BLGLER

Bilgisayar, kullancdan giri birimleriyle ald komutlar ileyerek k
birimleri aracl ile kullancsna sunan elektronik aygtlarn genel addr.

kt Birimleri

Ekran
Hoparlr
Yazc

Girdi Birimleri

Klavye
Fare
Joystic
Sytlus pen
Tarayc
Merkezi
lem nitesi

Girdi ve kt Aralar

Bilgisayar donanm ve yazlm olarak iki temel birimden oluur. Donanm veya
yazlm birlikte alrken. kisi bir araya gelmeden bir ilevleri yoktur. Bu kitabn
amac bilgisayar donanmlarn tantmaktr. Dier blmlerde tamamen donanm
zerinde durulacaktr. Fakat Yazlm olmadan donanm kullanlamadndan basit
dzeyden yazlmlardan da bahsetmek yerinde olacaktr.

YAZILIM
DONANIM

Bilgisayar Sistemleri

DONANIM

ekil 2 de grnd gibi, bilgisayar sistemlerinin merkezinde donanm
bulunmaktadr. Donanm ile yazlm ortak almasna ramen bu ekilde
emalatrlmasnn sebebi yazlmn donanm tarafndan kontrol edilmesidir.
ncelikle bilgisayarn donanm ksm hazrlanr, daha sonra yazlm ksm onu kontrol
etmek zere entegre edilir.

2
Donanm denilen ksm ksaca elle tutabildiiniz blmlerdir. Yazlm ise DVD
gibi donanm ortamlarnda tanr ve bilgisayara aktarlr. Yazlm blmnden sonra
donanm rnleri ayrntl olarak aklanacaktr.
Bu blmde temel olarak devrelerin zerindeki temel paralar tantmak uygun
olacaktr.
Kondansatr: Elektronik devrelerdeki yap talarndan biridir. Elektrii depolar.
Elektrik datmn dzenleme amal kullanlr. C ile gsterilir.
Diren: Devreye verilecek akm dzenlemeye yardmc olur. Elektriin
dorudan akn engeller. R ile gsterilir.
Diyot: Elektrii tek ynl olarak geirir. Akm ynn belirlemede kullanlr. Bir
ucu renklidir. Akm yn renk dorultusundadr. D ile gsterilir.
Bobin: Gelen voltajn ihtiya duyulan voltaja dntrlmesinde kullanlr.
Genelde sarmal eklinde kablo olarak grnr. L ile gsterilir.
Transistr: Bilgisayarn yap talarndan biridir. Karar mekanizmas olarak
kullanlr. En ok snan ve en abuk bozulan devre elemandr. ayakldr. Q ile
gsterilir.

Transistr

Diyot

Kondansatr

Diren

3
YAZILIM

1. letim Sistemi: Bilgisayarn donanm birimleri ile kullanc arasnda kpr
grevi gren ve paralarn ynetimini salayan yapdr. rnek olarak cep telefonu
donanm birimi olarak, sim-kart iindeki bilgiler de iletim sistemi olarak dnlebilir.
Microsoft Windows, Linux, MacOS birer iletim sistemidir. Yaptklar grevler ayn
olsa da yazlm olarak kodlar birbirlerinden farkldr.
Genelde tm iletim sistemlerinde pencere yaps hakimdir. Bir uygulamay
altrdnzda karnzda o uygulamann penceresi gelir. Ayn anda sadece bir
uygulamann deil birden fazla uygulamann penceresi ak durumda bulunabilir.
Fakat bunlarn ayn anda sadece biri zerinde ilem yapabilirsiniz. Mesela
dinlediiniz arky deitirdiiniz anda baka bir programda yaz yazamazsnz.
nce arky deitirip daha sonra yaznz yazmanz gerekmektedir.
Bunun yannda iletim sistemlerinin tmnde dizin veya klasr yaps vardr.
Bilgisayar ok eitli bilgileri depolayp ileyebilmekte ve birden fazla kii tarafndan
kullanlabilmektedir. Bu da bu da ok sayda dosya ile uramak demektir. Bu
karkl engellemek iin dosya/dizin yaps gelitirilmitir. Bilgisayar iindeki
dosyalar (rnein mzik dosyalar, resim dosyalar) ilgili dizin veya klasr iinde
tutulur ve istenilen zamanda daha rahat ulalabilir. Bu yapy ktphanedeki dzene
benzetebiliriz. Eitim kitaplar bir rafta bir arada, edebiyat kitaplar ise ayr bir rafta bir
arada bulunur. stenilen kitaba ulamak iin ilgili rafa gitmek ve ilgili rafta arama
yapmak yeterlidir. Bylece tm raflar aramak gerekmez. Tabi Eitim balnn
altnda bilgisayar eitimi, sosyoloji eitimi gibi alt balklar olabilecektir. Bu alt
balklar alt dizin veya alt klasr olarak dnebiliriz. Bu sayede istenilen dosyalara
daha da kolay ulalabilir.

a) Microsoft Windows: Windows
98, Windows 2000, Windows XP,
Windows 2003, Windows Vista gibi
deiik srmleri olan Windows iletim
sistemleri Microsoft firmas tarafndan
gelitirilmitir. Gvenlik aklar ve sitem
kaynaklar verimsiz kullanmalar
nedeniyle srekli eletirilere hedef olsa
da pazarlama stratejisi sayesinde en ok
kullanlan iletim sistemleridir.
Windows logo

Linux logo
b) Linux: Ak kodlu serbest
yazlmn ncs olan Linux iletim
sistemleri gvenlik asndan ileri seviyesi
ve sistem kaynaklarn verimli kullanmas
sayesinde Windowsun ciddi
rakiplerindendir. cretsiz olan bu iletim
sisteminin ok farkl srmleri
bulunmaktadr. Amaca gre zelleen bu

4
iletim sistemlerine rnek olarak Red-hat Linux, Mandrake Linux, Suse Linux gibi
yaygn kullanlan datmlar, Xandros gibi zellemi datmlar (Asus Eee PC iinde
kullanlmaktadr) ve ulusal datmmz olan Pardus verilebilir.

c) MacOS: MacOS gvenilirlik ve hz
asndan en etkileyici iletim sistemi
olmasna ramen sadece Macintosh
bilgisayar sistemlerinde kullanlabilmesi
nedeniyle yaygn kullanma sahip deildir.
zel sistem yaps sayesinde en st dzey
gvenlik ve kaynaklar en verimli ekilde
kullanan iletim sistemidir. MacOS 10.4 Tiger,
MacOS 10.5 Leopard gibi srmleri
bulunmaktadr. Sistem uzun vadeli
performans ve gvenilirlii asndan tercih
edilebilir bir iletim sitemidir. MacOS UNIX
tabanl bir iletim sistemidir.

MacOSX logo

d) Unix: Gvenlik asndan ileri dzeyde olan Unix iletim sistemi yksek
fiyat nedeniyle masast bilgisayarlarn kullanabilecei bir iletim sistemi deildir.
Sunucu sistemlerde kullanlan Unix, Linuxun benzer zellikleri tamas ve cretsiz
olmas nedeniyle yerini Linuxa vermektedir.

2. Uygulama yazlmlar: letim sistemi donanm ile kullanc arasndaki
kprdr. Fakat kullancnn direkt olarak faydalanaca yazlmlarn ok azn
iermektedir. Kullanlan yazlmlarn ou iletim sistemi ile kullanc arasndaki
kpry oluturan uygulama yazlmlardr. nternet sayfalarn grntlemek iin
nternet Explorer, Mzik dinlemek iin Winamp program, Film izlemek iin BsPlayer,
Ofis uygulamalar iin OpenOffice program, Oyun oynamak iin NeedforSpeed
uygulama yazlmlarna rneklerdendir. zellikle Ofis yazlmlar kullanrken dikkat
edilmesi gereken en nemli nokta, belli aralklarla dosyanz kaydetmektir. Bu sayede
elektrik kesilmeleri veya sistemde oluabilecek hatalardan dolay veri kayb en aza
indirilir. Ofis programlar otomatik olarak bu kayt ilemini yapabilir fakat bu ilem
dosya hi kaydedilmemise yaplamaz.

5
BLGSAYAR TRLER

Bilgisayarlar temelde kiisel bilgisayarlar ve sunucular olarak ikiye ayrlr.
Kiisel bilgisayarlar dorudan kiilere hizmet verirken sunucu bilgisayarlar dier
bilgisayarlara hizmet veren bilgisayarlardr.

Masast Bilgisayarlar: Tanabilir olmayan kiisel bilgisayarlardr. lem
gcnn ykseklii ve sonradan para eklenebilmesi zelliklerinden dolay tercih
edilmektedir. lem gc ve fiyat asndan en uygun bilgisayar trdr. Ofis
uygulamalar fotoraf organizasyonu, mzik dinleme, video izleme gibi ilemlerin
yannda gerekli olan paralarn bulunmas durumunda video ileme, grnt aktarma
gibi almalar da gerekletirebilir. Temel donanm ile bir ok ilem yaplsa da
bahsedilen video ileme, grnt aktarma gibi ilemler iin ek donanmlara ihtiya
duyar.

Masast Bilgisayar

Dizst bilgisayarlar: Tanabilir bilgisayarlar arasnda yksek ilem gc
olan ounlukla masast bilgisayarlarn yerine de kullanlabilen bilgisayarlardr.
Ekran, klavye, fare, hoparlr gibi tm bilgisayar birimlerini bir arada bulundurmas ve
uygun fiyatlar nedeniyle zellikle son zamanlarda ok tercih edilmektedir. Tablet
bilgisayarlar farkl bir tr olarak dnlse de dizst bilgisayarlarn ekrandan
dorudan komut kabul edebilen eitleridir. rnekte grnen dizst bilgisayar
Vestel firmasnn Manisada rettii modellerdendir.

6

Vestel Firmasnn Manisada rettii Dizst Bilgisayar

Avu ii bilgisayarlar: Dizst bilgisayarlar tanabilir olsa da yaklak 3kg
olan arlklar ve 3 saat dzeyindeki pil mrleri pratikliklerini kstlamaktadr. Bu
nedenle daha dk ilem gcne sahip olsa da, uzun pil mr ve cebe san
boyutlaryla avu ii bilgisayarlar poplerlik kazanmtr. Cep telefonu zellii de
bulunabilen bu cihazlar giderek yaygnlamaktadr. Dizst bilgisayarlara gre daha
dk ilem gc nedeniyle halen beklendii kadar yaygnlamamtr. Firmalar bu
nedenle avuii bilgisayar ile dizst bilgisayar zeliklerini zerinde toplayan Ultra
Mobil Kiisel Bilgisayar (UMPC) olarak adlandrlan bilgisayarlar piyasaya
srmlerdir. Bir baka cihaz ise ucuz dizst olarak geen cihazlardr. Daha dk
zellikli, fakat ou kullancnn ihtiyacn karlayacak dzeydelerdir.

Avu i Bilgisayar

7
Giyilebilir bilgisayarlar: Teknolojinin gelimesiyle birlikte kola taklan
bilgisayarlar, gzlk tipi ekranlar, sanal klavyeler gibi donanmlar farkl trlerde
bilgisayarlar oluturmay kolaylatrmtr. Giyilebilir bilgisayar bu trlerden biridir.
Bazlarnda eldivene benzeyen girdi arac, gze taklan ekran sayesinde deiik bir
bilgisayar kullanm deneyimi sunmaktadr.

Giyilebilir Bilgisayar

nce stemciler: Thin Client veya baz zamanlarda aptal terminal olarak
bahsedilen bilgisayarlardr. inde sabit disk olmad iin aptal terminal denilmekte
fakat bu ayn zamanda nemsiz bir donanm gibi grnmesine yol amaktadr. Bu
nedenle biz ince istemci terimini tercih ediyoruz. nce istemciler ana makinenin
terminal sunucu servislerini kullanarak iletim sistemi altran cihazlardr. inde
modeline gre deimekle birlikte, sabit disk, CD veya DVD src, iletim sistemi
bulunmaz. Dk hzl bir ilemci (sunucuya balanma ilemlerini yapacak kadar),
dk zellikli btnleik ekran kart (grnty ekranda gstermeye yetecek kadar),
dk miktarda RAM (ayn ekilde temel ilemler iin) ve network kartna sahiptir.
Baz modellerde ses kart, PCMCI genileme yuvas gibi zellikler de bulunabilir.
Tabi tm bu birimler anakart zerindedir ve bu anakart normal bilgisayarlardakine
oranla daha ucuz ve dk zellikli bir karttr.
Sunucu bilgisayara bal ekilde oradaki sistemi kullanmanz salayan ince
istemciler, bakm ve gncelleme maliyetini drmesi asndan avantajldrlar.
Sunucu yatrm gerektirdiinden bir ka bilgisayar iin avantajl olmasa da, bilgisayar
says arttka ince istemci sistemi daha kullanlabilir hale gelmektedir. Bankalar ve
baz devlet kurulular ince istemcileri tercih eden rneklerdir.
Bakm ve gncelleme maliyetini drmesi yannda, gvenlik zellikleri ve
kullanc hatalarn en alt dzeyde tutmas ince istemcilerin bir baka olumlu yandr.
Sistem ana makinede altndan ana makinenin gvenliinin salanmasyla tm
verilerin ve bilgisayarlarn gvenlii salanm olur. Ayn zamanda kullanclar
sisteme mdahale edemediklerinden virs veya casus yazlmlardan etkilenmezler.
Elektrik tketimi de normal bilgisayarlara gre ok dktr.

8
Okullarda da bilgisayar laboratuarlarnda kullanlabilecek bir altyapdr. Linux
iletim sistemi ailesinin okullarda ince istemci kullanm iin gelitirdii bir srm de
bulunmaktadr. K12LTSP (K-12 Linux Terminal Server Project) Fedora tabanl, ok
eski bilgisayarlarda da kullanabileceiniz bir iletim sistemidir ve eitsel yazlmlar da
iermektedir.
nce istemcilerin 30 bilgisayara kadar kullanlmas pek uygun deildir. 30
bilgisayardan sonra yatrm maliyeti uygun duruma gelmektedir. Bu nedenle 30
bilgisayara kadar zellikle de 10 bilgisayara kadar ihtiyacnz varsa, fakat ince istemci
sisteminin olumlu ynlerinden de yararlanmak istiyorsanz ince istemcilere benzer
cihazlar da bulunmaktadr. Network terminali olarak ta adlandrlan bu cihazlar ince
istemcilerin biraz daha basit teknoloji kullanlarak oluturulmasdr. Ek bir yazlma
gerek duyulmamas asndan avantajldr.

nce istemci

Sper bilgisayarlar: Normal bilgisayarlar da sunucu olarak kullanlabilse de
yksek ilem gc ihtiyacn karlamakta yetersiz kalmaktadrlar. lem gc belli bir
dzeyi geen bilgisayarlara sper bilgisayar denir. Maliyetleri nedeniyle dnyada
snrl sayda bulunurlar. ok yksek ilem gc olan bir bilgisayar yerine ok daha
dk maliyeti sebebiyle bir ok bilgisayar tek bir bilgisayarm gibi kullanma
teknolojisi daha yaygn kullanlmaktadr. Bu teknolojinin kmeleme olarak
kullanlmaktadr. Bilgisayar kmelerinin birlemesine ise GRID ad verilir. Trkiyede
de sper bilgisayarlar yerine GRID sistemi daha yaygn olarak kullanlmaktadr.
Ulusal Akademik A (ULAKBM) bu konudaki almalarn merkezi konumundadr.
lkemizde sper bilgisayar olarak, Ulusal Yksek Baarml Hesaplama Merkezi
projesi kapsamnda lkemizde kurulan sper bilgisayar rneini aadaki resimde
grebilirsiniz.

9

Tdeki Sper Bilgisayar

10
ANAKART
Anakart bilgisayarn en nemli birimlerinden biridir. Tm verilerin iletim ilemi
anakart zerinden yaplr. Birimler arasnda iletiim ve kontrol birimidir. zerinde
barndrd BIOS ile bilgisayarn altaki kontrol ilemleri, ve iletim sisteminin
yklenmesinin hazrl bu birimde yaplr. Bilgisayarn tm birimleri ne kadar iyi
olursa olsun, birimler arasnda iletiimi dzenleyen para anakart olduundan,
anakartn salkl almamas tm sistemi olumsuz etkileyecektir. Bilgisayarda en
ok snn para ilemci olsa da, anakartn salkl bir ekilde soutulmas ve ar
snmasnn nlenmesi, bilgisayarn salkl almasna nemli katklar
salayacaktr.
Bilgisayar tipine gre eitli anakartlar bulunmaktadr. Burada zelliklerinden
bahsedeceimiz anakartlar genelde masast bilgisayarlarn anakartlar olacaktr.
Fakat dier anakart trlerindeki nemli farkllklarda bunlar da belirtilecektir. Bir ok
anakart markas bulunmaktadr. Bunlar genellikle firmalarn isimleri olmaktadr. Baz
firmalar birden ok marka ile piyasada bulunabilmektedir. AsRock anakartlar buna
rnektir. Sunucu bilgisayarlarn anakartlar ise birden fazla ilemci taklmas gibi
zellikleri nedeniyle biraz farkldr. Intel, Asus gibi markalarn yannda, masast
sistemlerde kullanlmayan Tyan marka sunucu anakartlar bulunmaktadr. Bu
anakartlar normalde daha yksek fiyatl olmaktadr ve zerinde daha ok ilemci,
daha ok RAM bulunmas nedeniyle daha yksek deerli g kaynaklarna
balanmaldrlar.

Anakart

11
1: lemci yuvasdr. Buradaki yuva Pentium 4 soket tipi ilemciler iin
uygundur. Dikkat edilirse ilemci yuvasnn sol st kesinde iki pin girii
bulunmamaktadr. Bu ilemcinin doru yerletirilmesine yardmc olur. lemci
yerletirildikten sonra zerine soutucu blok yerletirilir.
2: RAM yuvalardr. Anakartn zerinde belirtildii gibi, bu kart ift kanal DDR
RAMleri altrabilmektedir.
3: G giriidir. Kasadaki g kaynandan kan kablo buraya taklarak
anakart ve zerindeki birimlere elektrik salar. Aadaki resim bu yuvaya taklan
kabloyu gstermektedir.

Anakart Elektrik Kablosu

4: IDE yuvalar. Mavisi birincil IDE, Siyah ikincil IDE kanaldr. lk olarak
cihazlar birincil kanaldan balayarak balamak gerekmektedir. Aadaki ilk resim
IDE disk veri kablosudur. Her bir kablonun banda, ortasnda ve sonunda cihazlara
balant noktalar bulunmaktadr. lki anakarta balanr. Ortadaki ve sondaki balant
noktalar iki farkl cihaza balanarak her bir kablo ile anakarta iki cihaz balanm
olur. Bu cihazlar sabit disk, CD veya DVD yazc olabilir. stenirse ulardan biri bo
braklabilir. kinci resim ise elektrik kablosudur. IDE diskler ve CD, DVD cihazlar iin
kullanlr.
IDE Veri kablosu IDE Elektrik kablosu

12

5: P465G anakartn model numarasn belirtir. Bu numara nemlidir, nk
gncelleme ilemleri, src bulma ilemleri bu modele gre yaplr. Srclerini
bulamadnz bir bilgisayar kurabilmek iin, bu numara ile internette aratrma
yaparak srclerine ulaabilirsiniz.
6: AGP yuvas. Ekran kartnn taklaca yuvadr. Yeni anakartlarda bu giri
yerini PCI-Express yuvasna brakmtr.
7: Yonga seti soutucusu. Anakartn yonga setinin soutucusudur.
8: Pentium 4 trevi anakartlarda bulunan ikinci elektrik giriidir. G
kaynandan kan kablo buraya taklr. AMD destekli anakartlarda byle bir giri
yoktur.
Yonga seti (Chipset): Anakartn zerindeki yonga seti bilgisayarn salkl
almasnda en ok rol olan birimdir. Bilgisayarn tm birimleri arasndaki iletiim
bu yonga seti tarafndan dzenlenir. Bilgisayarn tm paralar en pahal cihazlardan
olusa bile kt bir yonga seti bilgisayarn salkl almasn engelleyecektir. Yonga
seti trleri anakart markalarndan bamszdr. A markas ile B markas ayn tr
yonga setine sahip olabilirler, bu da performanslar arasnda bir farkllk olmayaca
anlamna gelmez. Bu nedenle anakart seerken anakartn markasna deil, yonga
setinin markasna baklmas gerekmektedir. AMD, Intel, AT, NVIDIA, SS ve VIA
yonga seti markalardr.
Intel ilemcilerini kullanacaksanz Intel yonga setli anakartlar tercih etmeniz
yerinde olacaktr. AMD ilemciler iin AMD, AT veya NVIDIA yonga setli
anakartlardan herhangi birini tercih edebilirsiniz. ok kullanlmasa da VIA ilemciler
de piyasada bulunabilmektedir. VIA ilemciler ile de VIA yonga setleri kullanmanz
performansa olumlu ynde etki edecektir.
Anakartn arka ksmn gsteren resimde de grlebilecei gibi, tm birimler
yonga setine baldr ve iletiim buradan ynetilir. Bu resimde ayn zamanda veri
yollar da grlebilir.

Veri Yollar

13

Veriyolu Hz (FSB): Anakart seiminde nemli faktrlerden biri de veriyolu
hzdr. Bu hz ilemci ile RAM arasndaki veri transfer hzn gstermektedir. Bu hz
ne kadar yksekse bilgisayarn performans da o kadar yksektir. Bu zellie daha
ok ilemcilerin seiminde dikkat edilmeli ve anakart seilen ilemcinin veriyolu
hznda alabilecek ekilde olmaldr. u anda Intel ilemcilerin kulland en
yksek veriyolu hz 1333 Mhz, AMD ilemcilerin kulland en yksek veriyolu hz
ise 2000 Mhz dzeyindedir.

Bellek Tr: Gnmzde kullanlmakta olan bellek (RAM) trleri DDR ve
DDR2 dir. DDR2, DDR neslinin 400 Mhz snrn am ve 1200 dzeyine kadar
kabilmektedir. Kolay bulunmasa da DDR3 RAMler piyasaya srlmtr. Yakn
zamanda DDR2- RAMlerin yerini almas beklenmektedir. DDR3 RAMler ile 1600 Mhz
veriyolu hzna ulalabilmektedir. SDRAM, RDRAM gibi eitleri de olmakla birlikte
artk bu RAMler kullanlmamaktadr. RAMlerle ilgili bir baka kavram ise "ift kanal"
kavramdr. Bu ilem veriyi ikiye blerek daha yksek performans elde edilmesini
salamaktadr. DDR2 ile ift kanal kavramlar farkldr. Bir RAM DDR2 olup tek
kanalda alabilir. RAMinizi ift kanal olarak kullanabilmeniz iin anakartn bu
zellii desteklemesi gerekmektedir. Baz anakart zelliklerinde ECC (Error Checking
and Correction) kavram gemektedir. Bu kavram sunucularda kullanlan RAMlerin
hata kontrol zelliini belirtir. Bu tr RAMler ift olarak kullanlr ve normalden
pahaldrlar. ECC-Registered olarak belirtilirler. Normal kullanclar iin bu tr
RAMlere gerek yoktur.

Anakart klar

Dier zellikler: Dier zellikler blmnde anakarta entegre olarak gelen
kartlarn zelliklerini inceleyeceiz.
a a) ) O On nb bo oa ar rd d V VG GA A ( (P Pa ay yl la a m ml l e ek kr ra an n k ka ar rt t ) ): : Tm anakartlarda bulunmayan
btnleik ekran kart zelliidir. Ekran kartnn anakarta btnleik olarak geldiini
ve ayrca bir ekran kart almak zorunda olmadnz belirtir. Fakat istenmesi halinde
ayrca ekran kart da taklabilir. Bu ekran kartlarnn dk miktarda RAMleri bulunur.
Geri kalan RAM ihtiyac sistemin RAM'inden karlanr. Bu kartlarn zelliklerinde

14
maksimum 256 MB veya maksimum 128 MB gibi ibareler bulunur. Eer paylaml bir
kart 256 MB hafzal olarak kullanmak istiyorsanz bilgisayarn RAM miktarn 512
MBtan byk yapmanz gerekmektedir. nk ekran kartnn kulland 256 MBtan
sonra sistem iin sadece 256 MB RAM kalacak ve bu sistem performansn
drecektir. Fakat unutulmamas gereken nokta normal bir kullanc iin (Ofis
yazlmlar, internet, film izleme, mzik dinleme vb.) 32 MB boyutundaki RAMA sahip
bir ekran kart bile ihtiyac karlayacak dzeydedir
b b) ) O On nb bo oa ar rd d S SA AT TA A: Eski teknoloji olan Paralel ATA sabit diskler bilgisayarn
hzn snrlayan etkenler haline gelince zm olarak ortaya SATA (Serial ATA)
teknolojisi kmtr. SATA teknolojisi normal disklerin uyumluluunu, sunucu
disklerindeki (SCSI diskler) performans ile birletirmitir. Bunun iin anakartn
zerinde kk bir kontrol devresi gerekmektedir. Bu zellik anakartta bu kontrol
devresinin olup olmadn belirtir. SATA ve SATA II olarak 2 eit disk vardr. SATA
II diskler daha yksek performans salar. Bilgisayarnz iin mmkn olduunca
normal diskler yerine SATA diskleri tercih etmeniz bilgisayarn hzna olumlu katk
salayacaktr. Bunun sebebi hem diskin kulland veriyolu hznn yksek olmas
hem de bu disklerin tampon belleklerinin eski tip disklere gre daha yksek
olmasdr. Aadaki resimlerde siyah kablo SATA diskler iin elektrik kablosu,
krmzs ise veri tama kablosudur.

SATA Elektrik Kablosu SATA Veri Kablosu

c c) ) O On nb bo oa ar rd d L LA AN N ( (B B t t n nl le e i ik k n ne et tw wo or rk k/ /e et th he er rn ne et t k ka ar rt t ) ): : ADSL ve kurumsal a
balantlarnn daha yaygn kullanlmasyla birlikte evirmeli balantlara (modemlere)
ihtiya ok azalm, a kartlarna ihtiya duyulmaya balanmtr. nternet artk ok
gerekli olarak grndnden anakartlara a kartlar eklenmitir. Hatta bazlarnda
birden fazla a kart bulunabilmektedir. Piyasadaki tm anakartlarda en az bir
ethernet kart bulunmaktadr. 10/100/1000 (veya Gbit LAN) yazan kartlar yerel a
oyunlar, sunucular gibi amalarla kullanabilirsiniz. Normal bir kullanc iin 10/100
yani 100 Mbit hzda alan a kartlar yeterlidir. Ethernet kartna taklan kablonun
ucu aadaki ekildedir. Kablo ierisinde 8 tel bulunur. Telefon kablolarna gre
daha yksek hzl veri tamas bu sayede gerekleir.

15

RJ45 U

d d) ) O On nb bo oa ar rd d S Se es s ( (B B t t n nl le e i ik k s se es s k ka ar rt t ) ): :
Piyasadaki tm anakartlarn zerinde ses kart
btnleik olarak gelmektedir. Bu ses kart da
normal bir kullancnn mzik dinleme, ses
kaydetme gibi temel ilemlerini rahatlkla yerine
getirecek dzeydedir. Artk btnleik ses
kartlar 8 kanala kadar ses destei
salayabilmektedir. Bunun anlam 7+1
hoparlrnz bu destee sahip anakart ile
rahata kullanabileceinizdir. Profesyonel ses
ileme yapacaksanz o zaman ayrca ses kart
almanz gerekebilecektir. Fakat anakarta
entegre gelen ses kartlar ihtiyalarnz
karlayacaktr. Aadaki resim bir ses
kablosunu gstermektedir. Kablo ular 3 blmden oluur. Bunun sebebi iki
hoparlrden farkl sesler karabilmektir. Bir kanal ortak kullanlr, dier kanallardan
biri sa dieri sol hoparlre aittir. Stereo denilen kavram burada ortaya kar. Stereo
iki kanaldan farkl sesler gnderebilmek demektir. Mikrofon girilerinde ise iki blm
bulunur. Bunun anlam mikrofonlar ile tek kanall kayt yapabilirsiniz demektir.

Ses Kablosu

e e) ) O On nb bo oa ar rd d R RA AI ID D: : Sunucu ve SATA disklerde kullanlan bir teknoloji olan
RAID teknolojisi sabit disk zerindeki verileri daha hzl, daha gvenli veya hem daha
hzl hem de daha gvenli olarak kullanmay salamaktadr. Normal kullanclarn
ihtiya duyabilecekleri RAID 0 veya RAID 1 dir. RAID 0, verileri iki diske blerek daha
hzl veri kullanmn salar. RAID 1 ise verilerin iki diske de yazlarak daha gvenli
veri eriimi salanmas iin kullanlr (Bir disk bozulursa verilere dier diskten eriilir).
RAID 5 de anakartlarda karlaabildiimiz bir zelliktir. Bunun iin en az diske
ihtiya vardr. Bundan dolay normal kullanclarn tercih etmesi kolay deildir. Fakat
RAID 5, RAID 0 ile RAID 1 in birlikte kullanlmas gibi bir durumdur. Hem yedekli hem
de hzl veri eriimi salar.

16
VGA (Video Graphic Adapter / Ekran Kart) Ara yz: Anakartn VGA ara
yz hangi trde ekran kart takabileceinizi gstermektedir. Bu zellik anakarta
entegre bir ekran kart olmamas durumunda daha ok nem kazanmaktadr. Yeni
anakartlarda PCI-E (PCI Express) olarak gelen bu tr, daha ncekilerde AGP olarak
bulunmaktayd. PCI-E x16 olarak belirtilen ara yz piyasadaki en yeni ekran kartlarn
altrabileceini gstermektedir. Anakart zelliklerinde birisi olan SLI, anakarta
ayn anda iki tane takarak daha yksek bir grafik performans elde edebileceinizi
gstermektedir. Normal bir kullanc iin yksek fiyatl ekran kartlar almaya gerek
yoktur. Baz anakartlara entegre olarak gelen (VGA onboard olarak belirtilir) ekran
kartlar normal bir kullancnn tm ihtiyalarn karlayacaktr. Sadece ok yeni 3
boyutlu oyunlar daha yksek grafik performansna ihtiya duyduu iin gelimi
ekran kartlar gerekmektedir. Ekran kartlarnn klar da ekran kartnn kalitesi ile
ilgili bilgi vermektedir. DVI kl (genelde beyaz renkli eskisine gre daha uzun bir
k) bir btnleik ekran kart varsa yeni bir ekran kart takma ihtiyacnz
olmayacaktr. nk dijital arayz ile monitrnz balayp yksek kalitede
grntler alabilirsiniz. Eer btnleik ekran kartnda sadece Analog k varsa
(mavi renkli standart k) ayr bir ekran kartna ihtiya duyabilirsiniz.

Soket tr: Soket tr, ilemcilerde ve anakartlarda belirtilen bir zelliktir.
Anakart ile hangi tr ilemcilerin kullanlabileceini belirler. ok nemli bir zellik
deildir. Fakat alacanz ilemcinin bu soket tipinde anakartlar iin hazrlanm
olmas gerekmektedir. Bilgisayarn gncellenmesi iin gerekli olduu dnlse de
anakartn deitirilmesi ilemcinin ve baz dier paralarn da deitirilmesi anlamna
geldii iin ok mantkl deildir. lemcilerin daha hzl ilem yapabilmesi iin pin
saylar giderek arttrldndan, ilemci soket tipleri srekli deimekte, bu da
bilgisayarlarn donanmsal olarak gncellenmelerini zorlatrmaktadr. Soket 939,
AM2, Soket F (Sunucular iin), LGA 775 baz soket trleridir.

17
BIOS (Basic Input Output System)

Anakart zerinde bulunsa da temelde anakarttan bamsz bir bileen olduu
iin ayr olarak incelediimiz BIOS bilgisayarn en temel iletim sistemidir. Donanm
rnleri yazlm olmadan alamazlar. BIOS donanmn en temel seviyede birbiriyle
haberleebilmesini ve akma oluturmadan alabilmesini salar. BIOS ngilizce
dilindedir ve Trkesi yoktur. Bu nedenle BIOS ayarlamalarnda baz ngilizce
terimleri bilmek gerekmektedir. Overclock denilen, bilgisayar orijinal zelliklerinden
daha hzl kullanma ilemi de buradan yaplmaktadr. Bu ilem veriyolu hzlarnn
arttrlmas ile olur. Salkl bir ilem deildir. nk tasarlanandan daha yksek
hzda kullanmak anlamna gelir bu da donanma zarar verebileceini gsterir.

Bilgisayar Al Ekran

BIOS bir yazlmdr ve baz zellikleri deitirilebilir. Bu zellikler bilgisayarn
paralarna gre olan ayarlar veya kiisel ayarlar olabilir. BIOS ayar ekranna
girebilmek iin bilgisayara alta komut vermek gerekir. Bu komut bilgisayarn
markasna gre deiebilir ve al ekrannda yazmaktadr. AMI BIOS ve Phoenix
Award BIOS olarak iki BIOS reten iki rakip firma bulunur. rneini inceleyeceimiz
BIOS sanal olarak oluturulmu bir bilgisayara aittir. lk ekranda da grnd gibi bu
bilgisayarda BIOS SETUP blmne girmek iin F2 tuuna baslmaldr. Bu ekran
kaybolana kadar F2 tuuna baslmazsa bilgisayar normal ekilde alacaktr. Yine bu
srede a zerinden bilgisayarn sisteminin almas isteniyorsa F12 tuuna, Al

18
srasnn deitirilmesi isteniyorsa Esc tuuna baslabilir. Genelde toplama
bilgisayarlarda BIOS tuu Del tuudur. Baz bilgisayarlarda ise F10 olabilir.

BIOSun her ekran yukardaki ve aadaki menler ayn olmak zere
ekildeki gibidir. Main anaekran, Advanced ayrntl ayarlar, Security sistem gvenlii,
Power g korumas seenekleri, Boot al srasndaki ayarlar, Exit ise k iin
kullanlr. Sa tarafta yaptnz seimle ilgili bilgiler verilir. Aada ise
kullanabileceiniz komutlar listelenmitir. rnein st menye Esc tuuyla
geebilirsiniz. + ve tular deerleri deitirmek iin kullanlr.

BIOS Ana Sayfas

BIOS ana sayfas yukarda gsterilmitir. Sistemle ilgili temel bilgiler bulunur.
Bilgisayarn iletim sistemi tarih ve saati buradan bakarak kullanr. Anakart zerindeki
pil bu bilgilerin elektrik kesildiinde silinmemesi iin bulunur. Disket srclerinin olup
olmad buradan grlebilir. Bu bilgisayara disket src balanmamtr. Elektrik
kablosu veya veri kablosunun herhangi birinin balanmamas cihazn burada
listelenmeyecei anlamna gelir. Fakat artk yeni bilgisayarlar disket srcs
olmadan satlmaktadr.
Bilgisayarn salkl almas iin en nemli kurallardan biri disklerin doru
ekilde balanm olmasdr. Bilgisayardaki dier birimlerin aksine ayn kablo zerine
iki cihaz balanabilmesi disklerin bilgisayara balanmasnda sorunlara yol
aabilmektedir.
Primary ilk kanal anlamna gelir. Anakart zerinde iki IDE kanal bulunur.
Bunlarn her birine 2 cihaz balanabilir. Yani 4 adede kadar cihaz balayabilirsiniz.

19
Fakat nemli olan bunlarn srasn doru belirlemektir. nk bu cihazlar arasnda
akma olmamas gerekmektedir. Ayrca cihazlar arasnda hz fark olacandan
doru yerleim sistem performans asndan nemlidir. Primary Master ilk kanaldaki
birinci cihazdr. Genelde sistemin kurulu olduu sabit disk bu kanaldadr.
Taklabilecek drt cihazdan en hzls bu olacandan sistemin kurlu olduu disk
buraya yerletirilir. Kablo zerindeki iki giriten hangisinin cihaza takld (kablo zel
deilse) fark etmemektedir. Kablo zel ise en utaki girie taklmas gerekebilir.
Cihazn hangi uca takld fark etmediinden hangi kanal kullanmas gereklilii
jumper (kk metal iletken) denilen paralarla disk zerinden belirlenir.Resimde
grnd gibi Jumperlar plastik kapl kk metal paralardr. Bilgisayara cihazn
kanc srada olduunu belirtir. Jumperin nereye taklaca diskin zerindeki
tablodan baklarak belirlenir. Her diskte yeri deiebilir.
Keyboard Features balnda altaki NumLock tuunun aktif olup
olmamas, klavyede tularn aktif olma sreleri gibi ayarlar bulunur.
Dier bilgiler genelde bilgi amaldr. rnein bu sistemin RAM miktarnn 256
MB olduu grlmektedir.

IDE Disk Girileri

Diskin Master veya Slave olmas bu ekilde belirlenir. Yani anakarta
takacanz kabloyu hangi porta balayacanz Primary veya Secondary olacan,
Jumper ayarlar da Master veya Slave olacan belirler. Sistemin kurulaca diski
Primary Master yapmanz iin anakartn ilk kanalna takl veri kablosunu diske
balayp cihazn zerindeki tabloya bakarak jumper Master konumuna getirmeniz
gerekmektedir.
Fakat dikkat edilirse ekranda Primary Master blmnde None yazmaktadr.
Bu bal bir cihazn olmadn gstermektedir. Bu durum iki ekilde gerekleir.
Birinci alternatif bal cihaz olmamasdr. kinci durumda ise cihaza SATA disk bal
olabilir. Yani SATA diskler bal olduu halde burada grnmeyebilir. Bunun sebebi
SATA disklerin kontrol kartlar olmas ve bu kartlarn iletim sistemi yklenmeden
hemen nce devreye girmesidir. Yani BIOS SATA kontrol kartna bal cihazlar
grmeyebilir. Fakat bu diskler de SATA kontrol ekranndan istenilen ekilde
yaplandrlarak kullanlabilir. SATA disklerde jumper ayar bulunmamaktadr. Bunun
sebebi her diskin ayr birer kablo ile anakarta balanmasdr. Ayn ekilde Secondary
Master ve Secondary Slave anakartta ikinci kanaldaki kablonun zerindeki birinci ve
ikinci cihazlar gsterir. rnekteki bilgisayarda CD src Secondary Master olarak
sisteme balanmtr.

20

BIOS Advanced Sayfas

Birden ok ilemci kullanlmas durumunda Multiprocessor Specification
ayarnn deitirilmesi gerekebilir. Bu kurulacak iletim sisteminin uyumluluu ile
ilgilidir.
Installed O/S yine kurulacak iletim sistemiyle ilgilidir. Eer Windows 95 gibi
bir sistem kuracaksanz, bu sistem ok eski olduundan buradaki ayar deitirmeniz
gerekir. Linux trevi sistemler iin burada ayar deiiklii gerekmez.
Gelimi sistem ayarlarn silmek isterseniz Reset Configuration Data
blmn Yes olarak belirlemeniz gerekmektedir.
Cache Memory blmnde RAM bellein nbelleinin aktif olup olmamasn
belirleyebilirsiniz. Burada Write through, Write back gibi terimlerle karlaabilirsiniz.
Write through yazlacak verilerin RAM blmne gnderilmesi, Write back ise sadece
gerektii zaman gnderilmesi anlamna gelir.
I/O Device Configuration seri ve paralel portlarn aktif durumda olup
olmayacan, aktif olacaksa hangi moda kullanlacan belirlemek iin kullanlr.
Large Disk Access Mode iletim sistemine gre belirlenmesi gereken bir
zellik olup, Novell gibi bir iletim sistemi kurulacaksa Other seenei ile
kullanlmaldr.
Local Bus IDE Adapter Primary ve Secondary kanallarn iptal etmek iin
kullanlr. Anakart kullanlmayan kanallar da kontrol edeceinden sistem kaynaklarn

21
azaltmak iin iptal edebilir. rnein bu kanallara hi cihaz balamayp sadece SATA
cihazlar kullanyorsanz bu blm iptal edebilirsiniz.
Advanced Chipset Control ECC konfigrasyonu blmn ierir. ECC RAM
kullancaksanz bu blmde belirtmeniz gerekmektedir.

BIOS Security Sayfas

BIOS blmnden ayarlar deitirerek bilgisayara zarar verilebilir. Bunu
nlemek iin BIOS ayarlarnn deitirilmesi ifre ile engellenebilir. Supervisor
Password BIOS ayarlarn deitirmek iin gereken ifredir. User Password ise
bilgisayarn almas srasnda ifre sormasn salamak ve ifreyi bilmeyenlerin
bilgisayar amasn nlemek iin kullanlr. ifrelerin unutulmas halinde BIOS ayar
ekranna girilemez. Kullanc ifresi aktifletirilmise bilgisayar da alamaz. Bunun
iin yaplmas gereken bilgisayarn elektriini keserek anakartn zerinde bulunan
BIOS ayarlarnn silinmesini engelleyen pilin karlarak bir ka dakika beklenmesidir.
Bu sayede BIOS ayarlar sfrlanacak ve sistem kullanlabilir hale gelecektir. Fakat bu
ilemden sonra ifre ayarlarn, tarih ve saati yeniden ayarlamak gerekecektir.

22

BIOS Power Sayfas

Power blmnde performans veya g tasarrufu seenekleri vardr. rnein
dizst bilgisayarlarda pilin daha uzun sre kullanm iin g tasarrufu modu seilir.
Ayrca burada bilgisayarn bekleme konumuna geip gemeyecei, geecekse ne
kadar srede geecei belirlenir. Baz bilgisayarlarda destekleniyorsa otomatik
alma zellii burada bulunur. Bu istediiniz gn ve saatte bilgisayarn otomatik
olarak almasn salayacaktr.

23

BIOS Boot Sayfas

Boot blm bilgisayarn srasyla hangi cihazlar kullanarak iletim sistemini
kontrol edeceini belirler. lk bulduu iletim sistemini yklemeye balar. Bu nedenle
buradaki sra nemlidir. Bu bilgisayar ncelikle CD-ROM srcye bakar. Eer
burada yklenebilir sistem varsa ykler, yoksa sabit diske geer. Sabit diskte de
al kayd bulamazsa disket srcye bakar. En sonda ise a zerinden bilgisayar
amaya alr.

24

BIOS Exit Sayfas

lemleri bitirdikten sonra ayarlar kaydederek kmak iin Exit Saving
Changes, ayarlar deitirmeden brakp kmak iin Exit Discarding Changes, Tm
ayarlar silerek ilk ayarlara dnmek iin Load Setup Defaults seenekleri seilir. BIOS
ekranndan kmadan ayarlar kaydetmek iin Save Changes, silmek iin Discard
Changes seenekleri kullanlr.

Bunlarn yannda BIOS gncellemesi kavram, BIOS yazlmnn yeni
srmnn yklenmesi anlamna gelir. Bylece BIOS daha nceden olmayan
zellikler kazanm olur. rnein eski bir bilgisayar yeni RAMleri kabul etmiyorsa
BIOS gncellemesi ile bu sorun giderilebilir.

25

BIOS Ayar Ekranlarndan Biri

Tm BIOS ekranlar birbirinin ayns deildir. Bazen farkl ekranlarla
karlaabilirsiniz. Fakat bu sadece balklarn yerleimi ile ilgilidir. rnein
yukardaki ekran grntsnde bir bilgisayara ait Phoneix Award BIOS ekran
grnts verilmitir. Dier aklamalara dikkat ederek bu bilgisayarn ayarlar da
rahatlkla yaplabilir. Dierinden farkl olan nokta, alta baklacak cihaz srasnn bu
mende Advanced BIOS Features balnda olmasdr.

26
LEMC

Bilgisayardaki ilemleri gerekletiren zorunlu birimdir. Bir ok ilem
gerekletirir, bilgisayar ierisinde en hzl alan ve dolaysyla en ok snan
paradr. Kendisi kk olmasna ramen, zerine byk metal bir soutucu ve
zerine de fan yerletirilir. Bu fann almamas durumunda ilemci 10-15 dakika
ierisinde yanacaktr. Farkl bir soutma tr ise su soutma seeneidir. Burada
snan metalin hava ile soutulmas yerine su ile soutulmas teknolojisi
kullanlmaktadr. ncelikle bu sistem ses dzeyini azaltmaktadr. Fakat maliyeti
yksek olduu iin halen fanla soutma sistemleri ok daha yaygn olarak
kullanlmaktadr. Yeni bilgisayarlarda anakart ilemcinin ssn dzenli olarak kontrol
eder ve tehlikeli dzeye kmas durumunda bilgisayar kapatr. Varolan ilemciyi en
etkili ekilde kullanmak iin farkl stratejiler gelitirilmitir. Bunlardan biri AMD nin
HyperTransport teknolojisidir. Bu teknoloji lemci ile Ram arasndaki iletiimde
anakart yonga setini devre d brakp ok yksek veri yolu hzna ulamay salar.
HyperTransport sayesinde AMD ilemcileri 2000Mhz veriyolu hzlarna
ulaabilmektedir. Bir dieri Intelin HyperThreading teknolojisidir. lemciyi sanal
olarak iki tane gibi gstererek performans art salamaktadr. Gemite AMD
ilemcileri yaplar gerei overclock denilen daha yksek saat hznda altrma
ilemine yatknlklarndan dolay kendi hzndan daha yksek hzlarda
kullanlmlardr. Fakat kullanclar daha yksek hzn daha ok snma ve dolaysyla
daha ok soutma ihtiyac anlamna geldiinin farkna varamamlardr.
Soutulamayan ilemcilerde snma problemleri ile karlalmtr. Bu da AMD
ilemcileri ok snr, AMD ilemcileri dizst gibi kapal sistemlerde kullanlmaz
gibi yanl inanlara yol amtr. AMD ilemcisinin birlikte gelen soutucusu ile
kullanlmas durumunda herhangi bir problemle karlalmaz.
lemcilerde Intel ve AMD en ok kullanlan markalardr. Bu markalarn bir ok
modeli bulunmaktadr. En ok kullanlan ilemcileri bir tablo ierisinde zetleyecek
olursak:

27
Kullanm Alan AMD Intel
Gml sistem ilemcileri (RISC) Geode StrongARM
Giri seviyesi ilemciler Sempron Celeron
Giri seviyesi ilemciler (64 bit) Sempron 64 Celeron
Mobil ilemciler (32 bit tek ekirdek) Athlon M,
Sempron M
Pentium M,
Celeron M
Mobil ilemciler (32 bit ift ekirdek) Tm ift ekirdekli
ilemciler 64 bittir.
Core Duo Mobile
Mobil ilemciler (64 bit tek ekirdek) Turion 64 Celeron M
Mobil ilemciler (64 bit ift ekirdek) Turion 64 X2 Core2 Duo M
Masast ilemciler (32 bit tek
ekirdek)
Athlon Pentium 4
Masast ilemciler (64 bit tek
ekirdek)
Athlon 64 Core Solo
Masast ilemciler (32 bit ift
ekirdek)
Tm ift ekirdekli
ilemciler 64 bittir.
Core Duo
Masast ilemciler (64 bit ift
ekirdek)
Athlon 64 X2 Core2 Duo
Masast ilemciler (64 bit drt
ekirdek)
Phenom Core2 Quad
Sunucu ilemcileri (32 bit) Tm sunucu
ilemcileri 64 bittir.
Xeon
Sunucu ilemcileri (64 bit) Opteron Xeon, Itanium
Sunucu ilemcileri (64 bit drt
ekirdek)
Opteron Xeon

Bu ilemcilerden bazlarnn LV (Low Voltage - Dk Voltaj), ULV (Ultra Low
Voltage Ultra Dk Voltaj), gml sistem ilemcileri, el bilgisayar ilemcileri, a
cihazlar ilemcileri gibi eitli ilemci trevleri bulunmaktadr. Bunlarn dnda IBM
G5, G6 gibi ilemciler olsa da bunlar nceki Macintosh bilgisayarlarda (artk
Macintosh bilgisayarlar Intel ilemcileri kullanmaktalar) ve kurumsal IBM sunucularda
kullanlmaktalar. Bu tr sistemler ok fazla sayda olmadndan ayrntl
bahsedilmemitir. Fakat RISC (Reduced instruction set computer) ve CISC (Complex
instruction set computer) olarak iki tr ilemci bulunduu bilinmelidir. RISC ilemciler
snrl sayda ilem yaparlar fakat dier tre gre daha hzl yaparlar. PowerPC, ARM
gibi ilemciler bunlara rnektir. CISC ilemcilerinde komut says daha fazladr.
Teknik olarak RISC komut seti zerine ek komut seti eklenerek oluturulur. Daha
fazla komut daha eitli ilemler demektir. oklu ortam zellikleri, 3 boyutlu grnt
teknolojileri gibi ilemler CISC ilemciler kullanlarak gerekletirilir. Genelde
zelliklerini kendimiz belirleyebildiimiz bilgisayarlarda bu tr ilemciler kullanlr. Intel
ve AMD ilemcileri bu tr ilemcilere rnektir. Bu nedenle burada daha ok ilemci
dendiinde CISC ilemciler anlalmaldr. Son yllarda bu iki tip ilemcinin yannda
VLIW (Very Long Instruction Word) ilemciler retilmitir. Intel Itanium2 bu ilemcilere
rnektir.

Veriyolu Hz (FSB): lemci seiminde en nemli faktrlerden biri de veriyolu
hzdr. Bu hz ilemci ile RAM arasndaki veri transfer hzn gsterir. Bu hz ne kadar
yksekse bilgisayarn performans da o kadar yksektir. Fakat bu tek bana yeterli

28
deildir, L1 ve L2 nbellekleri dk olan bir ilemci iin veri yolu hznn ok yksek
olmas bir anlam ifade etmez. nk ilemci verileri RAMden ok hzl olsa da onlar
depolayacak yeterli yeri olmadndan sonraki verileri bekletmek zorunda kalr. Ayn
ekilde L1 ve L2 nbellekleri ok yksek bir ilemcinin veri yolu hznn dk
olmasnn da bir anlam olmayacaktr. nk nbellekler RAMden veri gelmesi iin
bekleyecektir. u anda Intel ilemcilerin kulland en yksek veriyolu hz 1333 Mhz,
AMD ilemcilerin kulland en yksek veriyolu hz ise 2000 Mhz dzeyindedir.

L1 (Level1) ve L2 (Level2) n bellekleri: lemcinin alma performansna
en ok etki eden zellik ncelikle L1 nbellei, sonrasnda L2 nbelleidir. lemci
verileri bu n belleklerden alarak iler ve geri gnderir. Bu bellekler ne kadar fazlaysa
ilemci o kadar verimli alr. Ayn hzlardaki baz ilemcilerin ucuz olmasnn sebebi
bu hafzalarnn dk olmasdr. Sempron ve Celeron ilemci aileleri bu tip dk
nbellekli ilemcileri barndrr. Normal bir kullanc iin bu tip ilemcilerin
seilmesinde bir saknca yoktur. lemci tercihinizde ilk bakmanz gereken L1
miktarlardr. Dk nbellekler ayn anda birok i yapmak istediiniz zaman sknt
yaayacanz anlamna gelmektedir. Fakat sadece internet kullanacaksanz veya
kelime ilemci gibi yazlmlar kullanacaksanz dk nbellekler sizin iin yeterli
olacaktr. Sunucu bilgisayarlarn ilemcilerinde ise L3 olarak 3. seviyede de bir
tampon bellek ile karlaabilirsiniz. Bu daha ok anakart zerinde ilemciye destek
olacak tampon bellek anlamna gelse de sunucu ilemcilerinde ilemciye entegre
olarak ta bulunabilir. Byle bir durumda da nem sras L1, L2, ve L3 olarak
gerekleecektir. Sunucu ilemcileri Opteron, Xeon ve Itanium2 adlar ile bilinirler. L3
bellek genelde Itanium2 ilemciler tarafndan kullanlmaktadr.

lemci

64 bit destei: Bilgisayarlar daha hzl altrabilmek iin saat hzn
arttrmak yerine ayn anda daha ok veri ilemeye ihtiya duyulmutur.
Bilgisayarlarda saat hzlar ykseldike snma artmaktadr. 64 bit sayesinde snma
sorunu yaamadan hz kazanmlardr. Unutulmamas gereken 64 bit ilemcinin tam

29
verimle alabilmesi iin tm yazlmlarn 64 bit uyumlu olmas gerektiidir. lemci
alrken artk fiyat fark kalmamas nedeniyle 64 bitlik ilemcileri tercih etmeniz
yerinde olacaktr.

ekirdek says: Tek ilemci ierisine birden fazla ekirdek koyma teknolojisi
temelde maliyeti drmek amacyla ortaya kmtr. Baz yazlmlar ilemci bana
lisans creti ile pazarlanmaktadr. Eer 4 ilemcili bir bilgisayar oluturulursa bu
bilgisayarn tm donanm birimleri zel olmak zorunda olacaktr. Bu da maliyeti byk
lde arttracaktr. lemci says ne kadar artarsa bilgisayarn maliyeti stel olarak
artmaktadr. Bunun yannda yazlmlarn lisans maliyeti de artacaktr. Fakat 4
ekirdekli tek ilemcili bir bilgisayar yaklak olarak az nce bahsettiimiz bilgisayarla
ayn ii yapacak fakat hem donanm olarak, hem de lisans maliyeti olarak ok daha
ucuza mal olacaktr. Fakat unutulmamas gereken vari yolu yapsndan kaynaklanan
nedenlerle her zaman ayr ilemcilerin, ayn ilemci ierisindeki ekirdeklerden daha
hzl alacaklardr.
Sunucu bilgisayarlar ayn anda birok ilem yaptklar iin bu tip bilgisayarlarda
birden fazla ilemci bulunmaktadr. Bu dnceden hareketle masast bilgisayarlar
iin daha fazla sayda ilem yapabilmesini salamak amacyla tek bir ilemci iine
birden fazla ilemci konulmaya balanmtr. Tek bir fiziksel ilemci iinde olan her
ilemciye ekirdek ad verilir. Anakartn zerine yerletirdiiniz ift ekirdekli bir
ilemci sizin iki ilemcili bir bilgisayar oluturmanz salar. ekirdek says bilgisayar
hzlandrmaz, bilgisayarn ayn anda daha ok sayda ilem yapabilmesini salar.
Yani ayn anda ok ilem gc gerektiren tek bir i yapacaksanz (video ileme, 3
boyutlu modelleme gibi) yksek hzl tek ekirdekli bir ilemci iinizi grecektir. Fakat
ayn anda birok ilem yapmak istiyorsanz (ayn anda hem oyun oynamak, hem ses
dosyas dzenlemek, hem de kiisel sunucu hizmeti vermek gibi) ok ekirdekli
ilemcilere ihtiyacnz var demektir.

Hz: Gnmz ilemcileri ok yksek hzlarda almaktadr. Dier bilgisayar
birimlerinden kat kat hzl alan ilemciler bu yzden tam kapasitede
kullanlmamaktadrlar. Bu yzden saat hz yksek diye ilemciye fazla para
demenin bir anlam yoktur. Normal bir kullanc iin 1600 Mhz ilemci ile 2600 Mhz
ilemci arasnda hissedilir bir hz fark olmayacaktr. Piyasada bulunan en dk hzl
ilemci bile kullanclarn ihtiyalarn fazlasyla karlamaktadr. rnein Mini
bilgisayarlarda 1Ghz dzeyindeki hzlarda ilemciler bulunmasna ramen bu
bilgisayarlar da rahatlkla kullanlabilmektedirler.

Soket tr: Soket tr ilemci tipini ve hangi tip anakartlarda
kullanlabileceini belirler. ok nemli bir zellik deildir. Fakat alacanz anakartn
bu soket tipinde ilemciler iin hazrlanm olmas gerekmektedir. Bilgisayarn
gncellenmesi iin gerekli olduu dnlse de ilemcinin deitirilmesi anakartn ve
dier baz paralarn da deitirilmesi anlamna geldii iin ok mantkl deildir.
Daha hzl ilem yapabilmek iin pin saylar giderek arttrldndan, ilemci soket
tipleri srekli deimekte, bu da bilgisayarlarn donanmsal olarak gncellenmelerini
zorlatrmaktadr. Soket 939, AM2, LGA 775, Soket F ve Socket 604 (Sunucular iin)
baz soket trleridir. lemci seiminde mmkn olan en yeni soket trn tercih
etmeniz yerinde olacaktr.

30

Teknoloji: Mikron lsyle belirtilen teknoloji aslnda ilemci iine ka adet
transistor yerletirildiini belirler. Bu rakam kldke ayn boyuttaki ilemci iine
daha ok transistor yerletirildiini ve dolaysyla ilemcinin daha yksek saat hznda
altn gsterir. Zaten ilemcinin hz bunu belirttiinden zellikle dikkat edilmesi
gereken bir nokta deildir. Bunun yannda bu teknoloji ilemcinin ne kadar sndn
da belirtmektedir. Yksek deerler daha yksek s deerlerini ifade eder. lemci
ssndaki ykseklik ise performansta azalma ile sonulanr.

31
RAM

Donanm paralar arasnda bilgisayarn salkl almasnda en etkili birim
RAMdir. Etkili olmasnn sebebi RAMden kaynaklanan sorunlarn en zor anlalan
sorun olmasdr. Bilgisayar gerekli bileenlerden biri taklmam olduunda ses ile
hata bildirir. Paralardan biri almad zaman paraya gre bir hata grnr.
rnein disket src hatasnda BIOS ilgili hata mesajn ekrana getirir. Fakat RAM
hatalar belirlenmesi en zor hatadr. Bilgisayar normal alrken belirli zamanlarda
hata bilgisi vermeden kilitlenebilir. Ekran kart sorunsuz olduu halde bazen ekrana
grnt gelmeyebilir. Buna benzer baz sorunlar RAM kaynakl olabilmekte ve
zm uzun srmektedir. Baka bir rnek ise farkl veri yolu hznda alan RAMler
olarak verilebilir. lk RAM dolana kadar bir hata ile karlalmaz. kinci RAMe veri
yazlmaya balandnda ise kilitlenmeler oluur. Hz farkndan kaynaklanan bu
hatay zmek zaman alabilir. Bu nedenle RAM seimi ve RAM gncellenmesi dikkat
edilmesi gereken ilemlerdir. Piyasada Kingston, Corsair, Bigboy, Twinmos gibi
firmalarn RAMleri bulunmaktadr. Trkiyede RAM retimi yurt dndan alnan hafza
yongalarnn birletirilmesi ile yaplabilmektedir. Pek ok bilgisayar bileeni iin bunu
sylemek mmkn deildir. Bu nedenle baz birimleri yurt dndan alnsa da
Trkiyede retiminin yaplmas olumludur.

Tr: RAM seiminde en nemli etken trdr. Tr, RAM performansn
etkileyen en temel zelliktir. Yksek miktardaki RAM, hz yava olmas halinde bir
ie yaramayacaktr. Piyasada DDR ve DDR2 trler bulunmaktadr. Kolay bulunmasa
da DDR3 RAMler piyasaya srlmtr. Yakn zamanda DDR2- RAMlerin yerini
almas beklenmektedir. DDR3 RAMler ile 1600 Mhz veriyolu hzna
ulalabilmektedir. DDR2 tr DDR trnn 400 Mhz'lik snrn amak iin
oluturulmutur. Bunun yannda 400 Mhz hzndaki DDR RAM ile 533 Mhz hzndaki
DDR2 RAM arasnda bir hz fark beklenmemelidir. nk st seviye hafza
birimlerinin bekleme sreleri de yksektir. Bu da performans azaltmaktadr. st
seviye hafza birimlerinin bir avantaj da dk elektrik tketimleridir. RAMin
teknolojisi ykseldike elektrik tketimi azalr. Baz RAM zelliklerinde ECC (Error
Checking and Correction) kavram gemektedir. Bu kavram sunucularda kullanlan
RAMlerin hata kontrol zelliini belirtir. Bu tr RAMler ift olarak kullanlr ve
normalden pahaldrlar. ECC-Registered olarak belirtilirler. Normal kullanclar iin bu
tr RAMlere gerek yoktur.

32
RAM

Standart: RAM in standard RAMin hzn belirlemektedir. PC 3200, PC2
5400 ekillerinde belirtilir. PC 3200, DDR olduunu ve 400 Mhz hznda olduunu
gsterir (3200 / 8 = 400). PC2 5400, DDR2 ve 667 Mhz hznda olduunu gsterir.
Hz ne kadar yksekse, RAM o kadar yksek performansl alr. Fakat daha nce
de belirtildii gibi, yeni tiplerin dk hzllar ile eski tipler arasnda hz fark
bulunmamaktadr.

Miktar: Normal bir kullanc iin 512 MB boyutundaki RAM yeterlidir. Ayn
anda birok ilem yaplacaksa bu miktar 1024 MBa kadar karlabilir. Kullanlmad
srece yksek boyuttaki RAMin hi bir faydas yoktur ve 1GB zerindeki RAMin
kullanlmas ok zordur. nk dier paralar kullanm snrlayacaklardr. Fakat
Windows'un yeni iletim sistemi Windows Vista iin 1 GB RAM nerildii
unutulmamaldr.

33
SABT DSK

Sabit disk bilgisayarn hzn en ok etkileyen birimdir. Dier depolama
birimlerinin aksine srekli aktif durumdadr. Srekli aktif durumda olan en yava
para olduu iin bilgisayarn hzn etkileyen en temel faktrlerden biridir. Bu engeli
amak iin Seri ATA teknolojisi ile birlikte kullanlabilen RAID (bkz. Anakart)
teknolojisi gelitirilmitir. Bunun yannda NCQ teknolojisi de baz sabit disk markalar
tarafndan kullanlmaktadr. NCQ kavram sabit disk zerindeki bilgilere istenilen
srayla deil, en uygun srayla ulalmas teknolojisidir. Sabit diskin nce bandan,
sonra sonundan sonra da ortasndan bilgi istenince NCQ destei sayesinde sabit
disk nce bataki, sonra ortadaki daha sonra da sondaki bilgiyi alr. Bylece daha
yksek performans gsterebilir. Samsung, Seagate, Western Dijital, Toshiba gibi
markalarda sabit diskler mevcuttur. Kullanc asndan sabit disk markasnn byk
bir nemi yoktur. Bunun yannda SSD - Solid State Disk (Kat hal diski) tr de son
zamanlarda piyasaya srlmtr. Fiyat yksek olsa da iinde dnen para
olmamas, yani flash bellekler gibi almas, verilere ulam srelerinin de daha hzl
olmas nedeniyle yksek performans salamaktadr.

Arabirim: IDE ve SATA olmak zere masast bilgisayarlarda kullanlan iki
tr sabit disk vardr. SCSI diskler olarak nc bir tr olsa da bunlar sunucularda
kullanlr ve artk SATA diskler bunlarn yerini almaktadr. SCSI disklerin en son
versiyonlar Serial Attached SCSI (SAS) denen disklerdir. Saniyede 15000 devire
ulaan dn hzlaryla veriye ortalama eriim sresini drmektedirler. Fakat veri
transfer hzlar SATA diskler kadar olduundan veri transfer hzlar daha yksek
olmad srece SATA disklere sunuculardaki tahtn kaptracak gibi grnmektedir.
SATA disklerin de SATA ve SATA II olarak iki tr vardr. IDE en dk veri hz olan,
SATA II en yksek veri hz olan trdr. Fiyat fark da bulunmadndan mmkn
olduu kadar SATA II diskler tercih edilmelidir. Masast bilgisayarlarda ok
kullanlmasa da SATA disklerin anakartn da desteklemesi halinde RAID zellii
vardr (RAID zellii anakart blmnde aklanmtr.).

Sabit Disk

34

Dn Hz: En nemli zelliklerden biri de dn hzdr. Bu diskin iindeki
plakalarn dakikada ka devir yaptn gsterir. Bu da bilgilere hzl ulalmas
anlamna gelir. Artk 7200 rpm standart hale gelmitir. 15000 rpmlik diskler de
bulunmaktadr fakat fiyatlar daha yksektir. Dizst bilgisayarlarn sabit diskleri ise
dakikada 5400 devir yapmaktadr. Sabit disk bilgisayarn hzn snrlayan en nemli
etkendir. Dizst bilgisayarlarn daha dk hzda almalarnn temel nedeni
buradaki dn hz farklldr (Mobil ilemcilerin yap farkll da ayr bir sebeptir
fakat basit ilemlerde bu dikkate alnacak bir farkllk yaratmaz).

Tampon Bellek: IDE disklerde 2 MB olan tampon bellek SATA disklerde 8 MB
yaplmtr. Bazlarnda ise 16 MBtr. Tampon bellein tm hafza birimlerinde
bulunmas gerekmektedir ve birimin hzn dorudan etkiler. Tampon bellek ne kadar
yksek miktardaysa o kadar yksek performans sunar. SATA diskleri tercih
etmemizin bir dier nedeni de IDE disklere oranla daha yksek tampon bellee sahip
olmalardr.

Kapasite: Sabit diskin kapasitesi tamamen ihtiyacnza ynelik olarak
belirlenmelidir. letim sisteminin almas iin yaklak 10 GB disk alan yeterlidir.
Geri kalan alan dosyalarnz depolamak iin kullanlr. 100 GB boyutunda bir disk
DivX formatnda 150 den fazla film veya MP3 formatnda 30.000 ark depolayabilir.

35
EKRAN KARTI

Ekran kart bilgisayarn zorunlu donanmlarndan biridir. Temelde ekranda
grntnn olumas iin gerekir. Basit bir ilem gibi grnse de, zellikle boyutlu
oyunlar gibi yksek grafik ilem gc gerektiren uygulamalarda byk nem
kazanmaktadr. Ekran kartlar yap olarak kendi iinde bir bilgisayar olarak
dnlebilir. Grafik uygulamalar iin zellemi ilemcisi, bu ilemcinin ileyecei
verilerin depoland RAM blmnn olmas yap olarak bilgisayara benzemesini
salamaktadr. Ayrca bilgisayarlarn bir sonraki nesilde kullanaca teknolojiyi ekran
kartlarndan takip etmek mmkndr. Bugn bilgisayar sistemlerinde kullanlan
DDR2 ilk olarak ekran kartlarnda kullanlmaya balanmtr. 64 bit ilemciler ilk
olarak ekran kartlarnda kullanlmlardr. Bu nedenle gelecek nesil bilgisayarlarda ne
greceini bilmek isteyenler ekran kartlarnda kullanlan teknolojiyi takip edebilirler.

Ekran Kart

Bellek Tr: Bellek miktarnn byk nemi olmasa da bellein tr ekran
kartlarnn performansnn en nemli etkenlerinden biridir. Bellek tr ayn zamanda
hz anlamna gelmektedir. Btnleik ekran kartlar sistem belleini kullandndan
sistem bellei tr ne ise btnleik ekran kartlarnn tr de odur. Normal ekran
kartlarnda ise DDR hafzadan GDDR4 hafzaya kadar eitli trler
kullanlabilmektedir. Pahal ekran kartlarnda GDDR3 hafza tr ile karlarsnz
(GDDR4 henz yaygnlamamtr). Bu trn bandaki G harfi bellein ekran kartlar
iin zelletirildii anlamna gelir. Bellek trlerinin rakamlar arttka hzlar artar.
Fakat bu katlanarak giden bir art deildir. Bu trlerin arasnda normal bir
kullancnn hissedebilecei bir farkllk bulunmaz.

36
Balant Arabirimi: Piyasada bulunan ekran kartlarnda iki eit arabirim
kullanmaktadr. Bunlardan biri AGP 8x dieri ise PCI-E x16 dr. AGP 8x bir nceki
nesil ekran kartdr. Tasarmclar AGP teknolojisi limitlerine ulat iin daha hzl bir
arabirim ihtiyacn PCI-E (PCI-Express) ile karladlar. PCI-E x1 gibi ara yzler de
bulunmakta fakat bunlar dier birimler iin kullanlmaktadr. Yeni ekran kartlarnn veri
yolu hz ihtiyacn PCI-E x16 karlamaktadr. Bundan sonraki nesil PCI-E 2.0
olacaktr. Normal bir kullanc iin AGP veya PCI-E ara yz fark hissedilmese de
byk fiyat farklar olmad srece PCI-E ekran kartlarnn tercih edilmesi yerinde
olacaktr. Ekran kartnn arabirimi dnda k da nemlidir. DVI ve analog olarak iki
eit grnt k vardr. Analog kta bir evirim ilemi gerekletiinden kalite
dmektedir. Dijital klar daha yksek kalitede grnt iin arttr. DVI-D ve DVI-I
olarak iki eidi kullanlmaktadr. DVI-D sadece dijital k verir, bu eski tip analog
girili monitrleri balayamayacanz anlamna gelir. DVI-I hem dijital, hem analog
k verebilir. Tm monitr balantlarn (analoglar iin evirici gerekir)
kullanabileceiniz bir arayzdr.

DVI (Dijital grnt) k

Grafik nitesi: Ekran kartlar anakartlarn kk ve zellemi halleri olarak
dnlebileceini belirtmitik. zerinde ilemcisi, hafzas, veri yollar
bulunmaktadr. Ekran kartlarndaki ilemcilere grafik ilem birimi (nitesi) ad verilir.
Yksek performansl kartlarda AT ve NVIDIAnn ekimesi grlmektedir. Intel
firmasnn bu tip ilemcileri olsa da dier ikisi kadar st seviye deildir. Grafik
nitelerinde genelde marka ve arkasndan model numaras yazlr. Model numaras
bydke grafik ilemcisinin daha hzl ilem yapt, hafza birimiyle daha hzl
iletiim kurduu anlalr. AT veya NVIDIA ilemcilerinin hangisinin daha iyi olduu
kesin deildir. Her iki marka da kullanclarna tatmin edici performans
sunabilmektedir. Normal bir kullanc iin bamsz ekran kartna bile gerek
duyulmayaca unutulmamaldr. Grafikerlerin gl ekran kartlarna ihtiya duyaca
dnlse de byle deildir. nk grafikerlerin yapt ilemler ilemci tarafndan
yaplr. Ekran kartna bu anlamda i dmemektedir. 3 boyutlu grafik tasarm yapan
kiilerin ise bamsz ekran kartlarn tercih etmeleri yerinde olacaktr. nk 3
boyutlu tasarmlarn modellenmesinde ekran kartna da bir miktar i dmektedir. Bir
bilgisayara SLI denen ikili ekran kartlar taklabilmektedir. Bunun iin anakartn bunu
desteklemesi gerekir. ift ekran kart i blmn ikiye blerek daha yksek grafiksel
ilem kapasitesine ulaabilirler. Fiyatlar nispeten daha yksektir. zellikle geni
ekranlarda 3 boyutlu oyunlar oynamak isteyenler SLI ekran kartlarna ihtiya
duyabilirler.

37
En Yksek znrlk: Birok monitr en yksek 1600x1200 gibi bir
znrlk sunmaktadr. Bu nedenle ekran kartlarnda en yksek znrlk destei
monitrden dolay ou zaman kullanlmamaktadr. Bu rakama yksek znrlk
destekleyebilen zel bir monitre (rnein Apple monitrler) sahipseniz dikkat
etmeniz gerekecektir. Aksi durumda 19" ekran boyutundaki monitrlerde bile yksek
rakamlar kullanmanz gerekmeyecektir.

Aada bir ekran grnts verilen Flightgear, Linux iletim sistemlerinde
oynayabileceiniz 3 boyutlu cretsiz ve ak kaynak kodlu bir uu simlatrdr.
Tm kontroller gerek hayattaki gibidir. Bu oyunu oynayabilmeniz iin ilem gc
yksek bir ekran kartna ihtiya duyabilirsiniz. Microsoft firmasna ait uu simlatr
de bulunmaktadr, fakat bu yazlm cretlidir.

Flightgear Oyunundan Grnt

38
MONTR

Bilgisayarmzn bizimle iletiim kurduu en nemli birimi monitrdr.
Bilgisayarnzn performans ne kadar iyi olursa olsun, kalitesiz grntler rahat bir
kullanm engelleyecektir. Monitr seerken dikkat edilmesi gereken nokta
bilgisayarn kullanm amalardr. Film veya televizyon izlenecek mi? Ayn anda bir
ok uygulama altrlarak birbiri arasnda veri alverii yaplacak m? gibi sorularn
cevab nasl bir monitre ihtiya duyulduunun cevab olacaktr.

Tr: Bilgisayar monitrleri CRT ve LCD olarak iki trdedir. Plazma tr
bilgisayar ekran yoktur. CRT eski teknoloji olan tpl ekranlardr. Artk LCD ekranlar
fiyat ve kalite asndan yeterince iyi olduklarndan burada LCD monitr
zelliklerinden bahsedilecektir. LCD ince ekran olarak bilinen sv iindeki kristaller
yardmyla grnt oluturan daha yeni bir teknolojidir. CRT tipi monitrlere gre hem
daha az yer kaplar, hem de daha az elektrik harcar. LCD ekranlarn 15 ile 22
arasndaki boyutlar ayn miktarda ve yaklak 50 watt elektrik harcarlar. Bunun
yannda daha az radyasyon yayar, bata gzler olmak zere insan salna zararl
etkileri daha azdr. Bu nedenlerle fiyat asndan da byk bir fark olmadndan LCD
tipi monitrleri tercih etmek yerinde olacaktr.

Nokta Aral: Tm ekranlar kk noktalardan oluur ve bu noktalarn her
birinde bir renk oluturularak ekranda grnt belirir. Bu noktalarn aralarndaki
mesafe grntnn kalitesini belirler. Televizyonlarda yakndan baklnca grntnn
bozulmasnn sebebi bu noktalarn aralarndaki mesafenin uzun olmasdr. 0,2 mm ile
0,3 mm arasnda deien bu deerin mmkn olan en d olmasna dikkat
edilmelidir.

Monitr

39

Parlaklk ve Ztlk (kontrast) Deerleri: Parlaklk ve ztlk (kontrast) deerleri
grnt kalitesini en ok belirleyen etkenlerdir. Parlaklk k gc ile ilgilidir ve cd/m
2

ile gsterilir. 300cd/m
2
gibi bir deer yeterlidir. Ztlk deeri ise 600:1 eklinde
gsterilir ve renkler arasndaki kartlk seviyesini gsterir. Deer ne kadar yksekse
renklerin canllklar o kadar fazla olur. Televizyonlardakine oranla bilgisayar
monitrlerinde bu deer daha dktr. Bilgisayar kullanclar iin rnek olarak
belirtilen deerler yeterli olacaktr.

Tepki Sresi: LCD monitrlerde dikkat edeceiniz bir dier zellik tepki
sresidir. Tepki sresi bir sonraki grnty oluturma sresidir. LCD ekranlarda
kayan yazlarn ok zor okunmasnn sebebi hareketli grntlerin arkasnda iz
brakmasdr. Bu tepki sresinin drlmesi ile zlebilmektedir. Artk LCD ekranlar
2 ms seviyesine den tepki sreleri ok akc grntler oluturabilmektedir. Bu
deer ne kadar dkse grntler arasndaki gei o kadar belirgin olacaktr. Fakat
unutulmamas gereken bu deerin televizyon veya film izlerken zellikle de kayan
yazlar okurken nemli olacadr. Bilgisayar kullanrken grntler sk
deimeyeceinden sadece bilgisayar kullanm iin bu deer hissedilir bir farkllk
oluturmayacaktr.

Ekran Boyutu/zlenebilir Boyut: CRT ekranlarda izlenebilir boyut ekran
boyutundan daha kktr. Fakat LCD ekranlarda byle kullanlmayan bir alan
bulunmamaktadr. Bu nedenle LCD ekranlar iin ekran boyutu ve izlenebilir boyut
birbirine eittir. Boyut zellii tamamen kiilerin tercihindedir ve bu zellii ihtiyacnz
dorultusunda belirlemeniz gerekmektedir. Bilgisayar zerinden film veya televizyon
izleme gibi bir amacnz varsa byk boyutlar tercih etmeniz gerekir. Televizyon
izlemek iin kullanmayacaksanz, 17 boyutunda bir ekran sizin iin yeterli olacaktr.
Fakat 17 ekranlarla 19 ekranlar arasnda kk bir fiyat fark vardr. Bu nedenle 17
yerine 19 LCD ekran tercih edebilirsiniz. LCD ekranlarda geni ekran seenei
bulunmaktadr. Gzlerimizin alglamas geni ekranlarda yap gerei daha rahat
olacaktr. Fakat normal ekranlardan geni ekrana geite bir sre uyum problemi
yaayabilirsiniz. Filmler geni ekran formatnda yaymlanr, normal ekranlar
kenarlardan bir miktar krpma yapar. zellikle ekran film izleme amal
kullanacaksanz geni ekran tercih etmenizde yarar vardr.

En Yksek znrlk: Ekran kartlar zelliklerinde bahsedilen znrlk
destei ayn ekilde burada da geerlidir. Yksek znrlkte grntler iin hem
monitrnzn hem de ekran kartnzn bu deeri desteklemesi gerekmektedir. Bu
deer ayn zamanda ekrandaki nokta saysn belirtir. 22 bir ekran kullanmay
dnyorsanz 1600x1200 dzeyinde bir znrle ihtiya duyabilirsiniz. Aksi
durumda grntleriniz ekranda ok byk llerde kalacaktr. Dk znrlk
grntlerin daha byk ekilde oluturulmas anlamna gelir.

Tarama Hz: Tarama hz ekranda bir saniyede grntnn ka defa yeniden
oluturulduunu belirtir. nsan gz artk saniyede 60 tazeleme rakamna bile
almaktadr. 60 yeterli bir rakam olsa da bu deerin yksek olmas grntde

40
dalgalanma olumasn engellemek iin gerekli olabilir. Uzun sredir bilgisayar
kullanyorsanz 100e yakn bir deeri tercih etmeniz yerinde olacaktr. Aksi durumda
60 rakam sizin iin yeterli gelecektir.

Monitr daha uzun sre verimli kullanabilmeniz iin aadaki uyarlara dikkat
etmeniz gerekmektedir.
Bilgisayarnz belli bir sre sonra kullanmayacaksanz, g ayarlar
seeneinden bekleme moduna geme ayarn uygulaynz. Bu hem elektrik
tketiminizi azaltr, hem de ekrann kullanm mrn uzatr.
Ekrannz zel LCD ekran temizleyiciler ile veya az nemli (dk alkol oranl
sv nerilmekte) %100 pamuklu yumuak bir bez ile temizleyebilirsiniz, fakat
tamamen kurumadan ekrannz kullanmaynz.
DVI kl bir ekran kartnz varsa, DVI girili bir mnitr kullanmanz elde
edeceiniz kaliteyi arttracaktr.
Eski tipte olanlar dahil, monitrler snr. Monitr zerini kapatacak bir ekilde
herhangi bir cisim ile rtmeyiniz.

41
KASA

Bilgisayarclar tarafndan da en nemsizmi gibi dnlen, fakat tm
donanmn elektrik datmn yapt iin en nemlilerden olan birim kasadr.
Bilgisayarn kard grlt miktar genelde kasaya baldr. Elektrik
dalgalanmalarnda birimlerin ne kadar etkilenecei de kasann kalitesi ile doru
orantldr. Bu nedenlerle bilgisayar birimleri arasnda dikkatle seilmesi gereken bir
paradr.

Kasa

G kayna: Kasann en nemli zellii bilgisayar paralarn koruyacak bir
kutu olmaktan daha ok paralara elektrik salamasdr. G kayna watt cinsinden
yazlr. Normal bilgisayarlar iin 200250 watt yeterlidir. Fakat ift ekirdekli ilemci,
cd yazc, DVD yazc, iki tane sabit disk, ekran kart, televizyon kart gibi birok para
kullanacaksanz daha ok elektrik salayabilen g kaynaklarna ihtiya duyarsnz.
Byle bir durumda ise gerek 300 watt veya 350 watt'lk bir g kayna ihtiyacnz
karlar. Normal bilgisayarlar iin gerek 350 watt olduu srece 350 watt zeri g
kaynaklarna gerek yoktur. Burada en nemli faktr g kaynann watt deerinin
GEREK olmasdr. Gerek 300 watt Gerek 350 watt olarak belirtilir. Baz
kasalarda bulunan basit g kaynaklarndan daha ardrlar. G kayna ilemciden
bile nemli bir paradr. Her elektrik dalgalanmasndan etkilenecek, yeterli elektrii
salayamayacak bir g kayna bilgisayarn iindeki tm paralarn yanmasna yol
aabilir.
Aadaki resimde kasadaki g kaynann ierisi grnmektedir. Soutucu
fan g kayna birimlerinin yannda, kasa ierisindeki tm birimlerin soutulmasna
yardmc olur. Isnan havay dar atarak souk hava giriine yardmc olur.
Kasalarn genelde st blmne yerletirilmesinin sebebi snan havay darya

42
atabilmesini salamaktr. Soutucu metaller g kayna ierisindeki birimlerin
snmasn engeller. Resimde grnen sigorta ise bilgisayar korumak iindir. Yksek
voltaj geldiinde bu sigorta yanarak dier paralarn zarar grmesini engeller.
Sigortalar gerektiinde deitirilebilir.

G Kayna inin Grnts

Tip: ATX, micro ATX, BTX gibi eitleri bulunmaktadr. Kasa eitleri iine
hangi tr anakart koyacanza gre belirlenir. Piyasada masast bilgisayarlar iin
bulunan anakartlarn neredeyse tamam ATX uyumludur. Bu nedenle ATX kasalar
byk oranda ihtiyacnz karlayacaktr. Mini PC hazrlama gibi baka amalarnz
varsa o zaman farkl tipteki kasalara ynelmeniz gerekmektedir.

5.25" Yuva Says: Bu yuvalar bilgisayara ka tane CD veya DVD cihaz
takabileceinizi belirtir. Normalde ikiden fazla taklmaz. Bu nedenle bu deerin
yksekliinin bir anlam yoktur.

3.5" Yuva Says: Bu yuvalar ise ka tane disket src veya ZIP src (ok
kullanlmazlar, disketlerin daha yksek kapasiteli trleridir) takabileceinizi belirtir. Bir
bilgisayarda ou zaman bir, en fazla iki tane kullanldndan nemli bir faktr
deildir.

43
Dier zellikler: Kasann n yznde USB girileri ve kulaklk ve mikrofon
yuvalar olmas kullanm kolayl sunacaktr. Baz kasalarda IEEE 1394 balants
da bulunmaktadr. Bu balant Firewire olarak bildiimiz, USB'den daha hzl bir
balant ara yzdr. Bu yuvalarn almas iin kasa ierisindeki balantlarn
yaplm olmas gerekmektedir.

44
DVD YAZICI

DVD yazclarn fiyatlar neredeyse CD yazclarn fiyatlar dzeyine gelmitir.
Bu nedenle DVD yazclar tercih etmek daha uygun olduundan bu blmde DVD
yazclarn seiminde dikkat edilmesi gereken faktrlerden bahsedilecektir.

DVD Yazc

Tampon Bellek: Tampon bellek en nemli zellik olmasna ramen
neredeyse tm cihazlarda 2MB boyutundadr. Bu boyut sizin iin yeterli olsa da
mmkn olursa daha byk boyutlarda tampon bellei olan cihazlar tercih etmeniz
yerinde olacaktr. Bu zellik DVD yazma ilemi srasnda yazm ileminin anlk veri
aktarm problemler dolay baarszlkla sonulanmasn engelleyecektir.

Yazma Hz: Piyasada bulunan en dk fiyatl DVD yazc bile yazma hzlar
bakmndan ihtiyacnz karlayacaktr. Yazma hzlar X deeri ile belirtilir ve her
ortam iin farkldr. DVD yazma hzlarndaki X deeri ile CD yazma hzlarndaki X
deeri birbirinden farkldr. DVD ortam iin 6X deeri, CD ortam iin 52X deerinden
fazladr. ok dikkat etmeniz gereken bir zellik deildir. Hzdan daha nemli olan
faktr bu ortamlarn kullanm alanlardr. Baz rnlerde karlaacanz Lightscribe
zellii, bu zellie sahip DVDlerin zerine resim basks yaplabilmesini salar. Bu
resim basksnn tek renkli yaplabildiini unutmaynz.

Arabirim: Sabit disklerdekine benzer ekilde DVD yazclar IDE ve SATA
olmak zere iki trdedir. SATA daha yeni arabirim olmasna ramen henz hzlar

45
IDE yazclardan yksek deildir. leride daha yksek hzlar kabul eden ortamlar
gelitike ihtiya duyulacaktr.

DVD Medyalar:
DVD+R, DVD-R, DVD+RW, DVD-RW, DVD-RAM, DVD+R DL olarak birok
DVD tr vardr. R yazlabilir, RW yeniden yazlabilir anlamndadr. DVD-RAM sabit
disklere benzer ekilde kullanlabilen trdr. DL ise DVDnin ift katmanl olduunu ve
ayn yze iki defa yazabileceini ve bylece iki kat veri depolayabileceini belirtir. Bu
ilemler iin DVD yazcnzn bunlar desteklemesi gerekmektedir. DVD-RAM
dndaki trler artk neredeyse tm DVD cihazlar tarafndan okunabilmektedir. Bu
konuda dikkat edilmesi gereken daha ok kullanm alanlardr.
DVD+ ile DVD- arasnda kullanm asndan nemsiz farkllklar vardr. DVD
alar cihaznda video izlemek iin DVD-RAM kullanmaynz, cihaz diskinizi
okumayacaktr. Bunun yannda DVD-RAM sabit disk gibi kullanlarak (kolay dosya
yazlp silinmesi) avantaj salamaktadr.

46
GRD ARALARI

Klavye
Bilgisayara kullancnn komut verebilmesi iin gerekli olan paradr. Trke
klavyelerde F klavye ve Q klavye olmak zere iki eidi vardr. Bu iki eit arasnda
tularn dizili fark vardr. F klavye Trke kelimelerin yazmna daha uygun olsa da
yava yava yerini Q klavyeye brakmaktadr. Bilgisayarda klavye istendiinde F
klavye olarak, istendiinde Q klavye olarak kullanlacak ekilde ayarlama da
yaplabilmektedir.
Baz klavyelerde bulunan Anti-RSI zellii bileklerin birbirine paralel durarak
zarar grmesini engellemek zere tasarlandn belirtmektedir. Bu ekilde kaslar
srekli bir ekilde zorlanacandan, klavyenin bilekleri zorlamayacak ekilde
tasarlanm olduunu gsterir.

Klavye

Klavye zerindeki tular 4 ksmda inceleyebiliriz;
1. Fonksiyon tular: Bu tular her programlama dilinde ve iletim sisteminde
farkl grevler almtr. F1 den F12 ye kadardr.
2. Daktilo tular: Bu blmde A ile Z aras harfler 0 ile 9 aras rakamlar !, ^,
, ? vb. gibi iaret tular ile baz zel tular bulunur.
3. Nmerik tular: Bu blmde 0 ile 9 aras rakamlarn yannda baz zel
fonksiyonlar bulunur. "NUM LOCK" bir kez basldnda k sner ve rakamlar yerine
zel fonksiyonlar alr.
4. zel tular: Dier tularla yaplamayan ilemleri yapmak iin kullanlrlar.
rnein Print Screen tuu ile o andaki ekran grnts daha sonra kullanlmak zere
hafzaya alnr. Veya Scroll lock tuu tablo ilemci programlarnda hcreler aras
geiler iin kullanlmaktadr.

47

Fare

ok eitli trlerde fare bulunsa da temelde imleci hareket ettirmek iin
kullanlr. Klavyeden daha rahat bir ekilde bilgisayara komut verilebildii iin zorunlu
bir birim olmad halde vazgeilmez paralardan biridir. Optik fareler top yerine k
kullanr. Bylece kirlenme olayyla karlalmaz. Lazerli fareler normal k yerine
lazer kullanarak daha yksek znrlkl hareket salarlar. Kablosuz fareler
bilgisayara dorudan balanmamas nedeniyle uzaktan kullanlabilir ve portatiflik
salarlar. Touchpad denilen trler dizst bilgisayarlar zerinde kullanlanlardr.

Fare Grnts

48

Dier Girdi Aralar

Joystic

Grafik tablet, Joystic, sytlus pen gibi girdi
aralar da bulunmaktadr. Grafik tablet fare ile
resim izmek zor olduu iin kalemle izer gibi
bilgisayarda resim izmeye yarayan cihazdr.
Joystic oyunlarn vazgeilmez parasdr. Araba
yar oyunlar iin Oyun Direksiyonu trevleri de
vardr. zellikle uak simlasyonlarnda kullanlr.
Sytlus pen ise cep bilgisayarlar dokunmatik
ekranl olduundan ekran zerinden komut
vermek veya yaz yazmak iin kullanlr. Tablet
bilgisayarlar iin biraz daha byk eitleri vardr.
Ular ekrana zarar vermeyecek ekilde
yaplmtr.

Grafik Tablet

49
PROJEKSYON CHAZI

Ev sinema sistemleri giderek yaygnlamaktadr. nsanlar sinema izlemeyi ev
rahatlnda yaamay tercih etmektedirler. Bu da projeksiyon cihazlarn daha yaygn
kullanlr hale getirmitir.

Lamba mr: Lamba mr projeksiyon cihazlar iin en nemli zelliktir.
Lamba mrnn nemli olmasnn nedeni ise yedek para olarak, projeksiyon
cihaznn fiyatna yakn olmasdr. Bir dier deyile, lamba mr bittiinde cihaznza
lamba almak yerine bir cihaz almay tercih edebilirsiniz. Ik kayna olarak LED
kullanan yeni tip cihazlarda bu sre 10.000 saate kadar kmtr. Dier cihazlarda bu
deer 2.000 ile 5.000 saat arasnda deimektedir. Fakat dikkat etmeniz gereken
dier bir nokta cihazlarda daha az parlaklk salayan ekonomik modun da olmasdr.
Bu sayede lamba mr %50 kadar artmaktadr. Bu deerin normal modda m, yoksa
ekonomik modda m olduunu kontrol ediniz. Elektrik harcamas asndan lamba ile
ilgili 150 watt ile 200 watt arasnda deien deerler grlebilir. Bunlar k gc ve
harcad elektrik ile ilgilidir. LED kullanan cihazlar ile bu deerler daha da
azalacaktr.

Ik gc: Projeksiyon cihazlarn nemli zelliklerden biri k gcdr. Ik
gc ansi-lmen olarak belirtilir. Bu deer ne kadar yksekse grntnz o kadar
aydnlk oluur. Yksek k gc olan cihazlarla siyah perdeler kullanmadan veya
klar kapatmadan ortamda sunumlar yapabilirsiniz. Dk deerli cihazlar
kullandnzda ortamdaki aydnlatmay en aza indirmeniz gerekmektedir.

Yanstma teknolojisi: Projeksiyon cihazlar grnt oluturmada DLP veya
LCD teknolojilerini kullanrlar. DLP renk ark kullanarak grnty olutururken, LCD
ise monitrlerdekine benzer bir teknoloji kullanr. Her iki trn de birbirine gre iyi
ynleri vardr. DLP teknolojisini kullanan cihazlar, ev sinemas sistemlerinde, LCD
teknolojisini kullanan cihazlar ise daha sabit grntleri (rnein sunumlar)
yanstmada kullanmak daha verimli olacaktr. LCD projeksiyonlar daha keskin
grntler olutururken, DLP teknolojisini kullanan cihazlar ztlk oran daha yksek
(rnein siyah renklerin daha canl olmas) grntler olutururlar.

znrlk: Projeksiyon cihazlarnda znrlk deeri grntnn ka
nokta (piksel) ile oluturulduunu gsterir. znrlk grntnn boyutu ile ilgili
deil, grntnn daha ok noktadan oluarak daha ayrntl olmasyla ilgilidir. Ev
sinema sistemleri iin 800x600 znrlk yeterli olacaktr. Fakat cihazn yakn
mesafeli ayrntl grafik sunumlar iin kullanlacaksa 1024x768 gibi daha yksek
znrlkl olann tercih edilmesi daha uygundur.

50

Projeksiyon Cihaz

Kontrast: Ztlk deeri 500:1 eklinde yazlr ve renklerin birbirine olan en
yksek kartlk deerini verir. Bu deer ykseldike renkler geree daha ok
yaklar. Dk deerde siyahlar koyu gri gibi grnrken, yksek deerlerde
siyahlar gerek siyaha daha yakndr. Baka bir rnek olarak beyaz ile ak gri
arasndaki farkllk verilebilir. Monitrdeki grntde ak gri olarak grnen yerler
yanstlan grntde olduundan farkl grnyorsa cihazn ztlk deeri dktr.
Normal kullanm iin 500:1 kontrast oran olan bir cihaz sizin iin yeterli olacaktr.

Bakm maliyeti yksek olan bu cihazlar kullanrken aadaki hususlara dikkat
ediniz:

Yedek para olarak projeksiyon cihazlarnn lambalarnn 1.000 YTL gibi
fiyatlar ve snrl mrleri olduundan kullanrken dikkatli olmak gerekmektedir.
Kullanlmad zaman cihaz kapatlmaldr. rnein bilgisayar alrken projeksiyon
cihaznn almasna gerek yoktur. Sunum yapacanz zaman bilgisayar
ekranndan ilk ilemleri yapp daha sonra cihaz amanz ve ara verme gibi
durumlarda cihaznz kapatmanz daha uzun sreli bir kullanm salayacaktr.

Bu cihazlar ok sndndan soutma sistemleri nemlidir. Fanlarn nn
kapatmamaya, tozlu ortamlarda altrmamaya dikkat etmeniz gerekmektedir. Ortam
uygunsa cihaz tavana monte ederek kullanmanz gereksiz mdahaleleri ve
sarsntlar nleyecektir.

51
DOKMAN KAMERA

Bilgisayar ve projeksiyon cihaz bir ok grsel uygulama iin yeterli olsa da,
eksik kald baz noktalar bulunmaktadr. Bilgisayar zerinden yanstlan cisimlerin
boyutlar renciler tarafndan yanl alglanabilmektedir. Bunun nedeni kk bir
devrenin projeksiyon cihaz tarafndan byk boyutlarla yanstlabilmesidir. Bu
devreyi elden ele gezdirmeden, boyut konusunda kavram yanlgsna yol amadan
sunabilmenin yolu dokman kameradr. Bir baka kullanm alan ise mikroskop gibi
cihazlarn kullanmdr. Bir snfn mikroskop zerinden bir inceleme yapmas saatler
srebilecekken, dokman kameralarn bir eklentisi sayesinde mikroskoptaki grnt
projeksiyon cihazna aktarlabilir. Bylece tm snf ayn anda ksa srede
incelemesini tamamlayabilir.
zellikle 3 boyutlu nesnelerin yanstlmasnda kullanlan dokman kamera bir
projeksiyon cihazna balanarak kullanlr. Baz modellerde projeksiyon cihazna
entegre olarak bulunabilmektedir.
Her ne kadar yazl ve resimli belgelerin sunulmasnda kullanlr dense de
aslnda bu adan ok kullanl deildir. nk bu belgeleri bilgisayar ortamna
aktarmak daha kolaydr. Tepegzlerin kullanld durumlarda belgelerin asetat
ortamna aktarlmasn engelledii gerekesiyle cihazn kullanl olduu
dnlmektedir. Fakat dokman kamerann projeksiyon cihaz ile birlikte alt
hatrlanrsa bunun daha zor bir yol olaca grnmektedir. Bu nedenle tarafsz
bakldnda dokman kamerann kat zerindeki belgeleri yanstmak iin uygun bir
yol olduunu sylemek yanl olacaktr.

Avermedia Dokman Kamera

52
AKILLI (NTERAKTF) TAHTA

nteraktif yaz tahtalar bilgisayar kullanmnn yaygnlamasyla birlikte
eitimde kullanlmaya balanmtr. Bilgisayar ve projeksiyon cihazna balanarak
kullanlrlar.
Kullanm alanlarn u ekilde sralayabiliriz:
rencilerin tahtada yazlanlar defterlerine geirmeleri onlara zaman
kaybettirmektedir. Tahtada yazlanlar dijital ortamda rencilere datmak zaman
kazandran, ayrca rencilerin ilgisini arttran bir uygulama olacaktr. Akll tahtalar
byle bir alma iinde kullanlabilirler.
Bir baka kullanm amac bilgisayarn snf tarafndan ayn anda kullanlmasn
salamaktr. Bilgisayar normalde kiisel bir aratr. Ayn anda tek bir kii tarafndan
kullanlr. Bu nedenle bilgisayarn kullanld derslerde snf ynetiminde problemler
olumaktadr. Akll tahta, zerine yanstlan bilgisayar grnts zerinde
bilgisayarn ortak kullanmna yardmc olur. Bu yolla snf ynetimi problemlerini de
azaltmaya destek olmaktadr.
Akll tahtann yetenekleri bununla da snrl kalmaz. Tahta zerinde yaplan
ilemleri baka bir snfa da aktarabilir, farkl dosya biimlerinde kaydedebilir,
yazcya kt gnderebilir. stenildii zaman gemi yazlara dnlebilir.
Akll tahta yetenekleri sayesinde gelecekte snflarda standart bir donanm
olarak yerini alacaktr. Teknolojideki gelimeler sayesinde akll tahtalar, avu iine
sacak hale getirilmilerdir. Bu sayede her snfa ayr bir akll tahta koymak yerine,
bir adet cihaz ile ihtiyac olan snflar akll tahta ile donatlm olacaktr. Bu tr
tanabilir akll tahtalarn korunmas, kullanm, tanmas eski tiptekilere gre daha
kolay olmaktadr.

eBeam Tanabilir Akll Tahta

53
TELEVZYON KARTI

Normal televizyonlara gre baz alardan avantajl olmas bilgisayarda
kullanlan televizyon kartlarna olan ilgiyi arttrmtr. Kayt yapma, baz durumlarda
ifre zme gibi zellikleri televizyon kartlarnn yaygnlamasna neden olmutur.

Yayn uyumluluu: Yaynlar analog ve dijital olarak iki eittir. Dijital yaynlar
daha kalitelidir. nemli olan bu yaynlarn nasl alnddr. ki tr yayn da karasal
anten, karasal kablo ve uydu antenleriyle alnabilir. DVB (Dijital Video Broadcast)
cihaz zelliklerinde karlaabileceiniz bir terimdir. Televizyon kartlarnda
grebileceiniz DVB-S Dijital uydu, DVB-T Dijital karasal, DVB-C Dijital kablolu
yaynlar alabildiini gstermektedir. Kart hangi amala kullanacaksanz ona uygun
bir kart almanz gerekmektedir. Dijital karasal yaynlar hala deneme aamasnda olup
yakn zamanda devreye girecektir. Devlet uydu yaynlarn denetlemekte zorland
iin karasal yaynlarn kalitesini arttracak olan dijital karasal yaynlar
desteklemektedir. Dijital uydu kart alacaksanz dk grlt oranl bir LNB ile
kullanmanz yaynlar daha rahat izleyebilmenizi salayacaktr. Kullandnz iletim
sisteminin de yayn kalitesine etkisi olduunu unutmamalsnz.

Balant ara yz: Televizyon kartlarnda balant seeneklerine baktnzda
PCI, PCMCI, USB, VGA gibi seenekler karnza kacaktr. VGA ara yz hari
dierleri bilgisayara bal olarak alr. VGA televizyon kartlarn bilgisayarnz
altrmaya ihtiya duymadan monitrden televizyon izlemek iin kullanabilirsiniz.
PCI bo genileme yuvas bulunan kasalara taklarak kullanlr. Byle bir kart
almadan nce bilgisayarnzda bo genileme yuvas olup olmadn kontrol etmeniz
gerekmektedir. PCI yuvas dizst bilgisayarlarda bulunmamaktadr. Bunun yerine
PCMCI ara yzl kartlar dizst bilgisayarlarn genileme yuvalarna taklarak
kullanlmaktadr. Artk tm bilgisayarlarda USB girii bulunmaktadr. Bu nedenle USB
kartlar masast ve dizst bilgisayarlarnzda kullanabilirsiniz. USB kartlar tm
bilgisayarlara uyumlu olduklar iin fiyatlar dierlerine gre biraz daha yksektir.

Uzaktan Kumanda: Bilgisayara taklan televizyon kartlar uzaktan kumanda
ile kontrol edilebilmektedir. Her ne kadar bilgisayar bandayken klavye ve fare
kullanarak ilem yaplabilecei dnlse de, kartn kumandasnn olmas zellikle
byk ekranl bilgisayarlarda kullanm asndan kolaylk salamaktadrlar.
Bilgisayarnzn ekran zellikle 19" ve zeri byklkteyse uzaktan kumandas olan
kartlar tercih etmeniz daha uygun olacaktr.

54

Televizyon Kart

Radyo alcs: ou televizyon kartnda radyo alcs bulunmaktadr. Uydu
kartlar dijital radyo kanallarn televizyon kanallarndan ayr olarak gstermekte ve
dinletebilmektedir. ou kartta radyo kart standart hale gelmiti. Dijital kartlar ile
normal radyo yaynlarn dinleyemeyeceinizi unutmamanz gerekmektedir.

Bu blmde bilgisayarda kullanlan televizyon kartlar tantlmtr. Uydu
kartlarnn ilevini televizyona balayacanz uydu alclar da yapabilmektedir. Bu
cihazlarda da analog ve dijital ayrm bulunmaktadr. Eski teknoloji olduu iin analog
kartlar yerine dijital veya hybrid olarak geen iki tr yayn da alan kartlar tercih
etmeniz yerinde olacaktr. Ayrca anak anten kullanma engeliniz yoksa dijital uydu
(DVB-S) kart kullanmanzdr. Dijital yayn daha kaliteli olmakla birlikte, karasal dijital
yayna 2016 ylnda tamamen geilmesi planlanmaktadr. Bu da bir sre daha uydu
yaynlarnn daha zengin olmaya devam edeceini gstermektedir.

55
CEP BLGSAYARI

Cep bilgisayarlar normal bilgisayarlar gibi ilemci, geici hafza (RAM), kalc
hafza (ROM), ekran, girdi aralar gibi birimlerden oluur. Cep bilgisayar seerken
geerli olan kurallar byk oranda bilgisayar seimi iin de geerlidir.

Cep Bilgisayar

Bellek miktar: Cep bilgisayarlarnda hafza RAM ve ROM olarak iki eittir.
ROM iletim sistemi, uygulama yazlmlar gibi cihazn almas iin gerekli olan
bilgilerini RAM ise o anda almakta olan program verilerini ve kullanc dosyalarn
tutmaktadr. Normal bilgisayarlardan farkl olarak RAM zerindeki veriler cihaz
kapattnz zaman silinmezler. Hafza miktarnn ok fazla olmasnn herhangi bir
avantaj yoktur. Fakat cihazn salkl alabilmesi iin yeterli miktarda olmas arttr.
Hafza kartlar ile bu miktar arttrlsa da cihazn kendi belleinin yksek olmas daha
salkl almasn salayacaktr. Cep bilgisayar alrken zellikle hafza miktarna
dikkat etmeniz yerinde olacaktr. Cihaz zelliklerinde karlaabileceiniz toplam
hafza ise RAM ve ROM kapasitelerinin toplamn belirtmektedir. Normal
bilgisayarlarda kalc hafza olarak ROM (sadece okunabilir bellek) yerine sabit disk
kullanlmaktadr. Ayrca cep bilgisayarlarnda kullanlan kalc hafza tr Flash-ROM
olarak bilinen geici hafza ile kalc hafzann iyi ynlerini birletiren bir trdr.
Gnmzde ska kullanlan flash diskler bunun bir rneidir.

Kablosuz A: Piyasadaki cihazlarda Kzltesi ve Bluetooth balantlar artk
standart hale gelmektedir. Fakat cep bilgisayar alacaksanz mutlaka kablosuz a
(Wi-Fi veya WLAN eklinde grlebilir) destekli bir cihaz almanzdr. Artk birok
yerde bulunan kablosuz internet eriim noktalarndan yararlanabilmek iin
cihaznzda bu zelliin bulunmas gerekmektedir. Daha sonra eklemek isterseniz

56
300 YTL civarndaki fiyatlarla ek kart almanz gerekecektir. GPRS ile cep telefonu
hatt zerinden internete balanmanz mmkn olsa da, GPRS balantlar veri
miktarna gre cretlendirilir ve bu cretler halen yksektir.

letim Sistemi: Cep bilgisayarlarnn kullanm ve zerindeki yazlmlar
zellikle cep telefonu zelliklerine gre deiim gstermektedir. Cihazn cep telefonu
zellikleri ne karlmak isteniyorsa firma buna uygun yazlmlar tercih eder.
SymbianOS bu tr bir iletim sistemidir ve daha ok telefona ek olarak bilgisayar
zellikleri eklenmi cihazlarda karmza kmaktadr. Aslen cep bilgisayar olan fakat
cep telefonu zellii eklenmi cihazlarda ise bilgisayar uygulamalarnn daha rahat
kullanm iin tasarlanan iletim sistemleri ve programlar tercih edilmektedir. Cep
bilgisayarlar iin lkemizde en yaygn kullanlan iletim sistemi Windows Mobile
iletim sistemleridir. u anda 2006 srm bulunmaktadr. Windows alternatiflerinden
biri PalmOS iletim sistemidir. Palm firmasnn cihazlarnda kulland bu sistem
kullanm asndan Windowsa gre farkllklar iermektedir. PalmOS yazlmnn iyi
ynlerinden biri cihazn hem cep telefonu zelliklerinin hem de bilgisayar zelliklerinin
rahat kullanlmasdr. Fakat Palm firmas artk PalmOS kullanmayacan belirtmitir.
Cep bilgisayarlar iin eitli Linux eitleri olsa da lkemizde henz
yaygnlamamtr.

lemci: Bilgisayarlarda olduu gibi ilemci hz cep bilgisayarlarnda da
ncelikli neme sahip deildir. Bilgisayarlarn hzlarn tm birimler etkiler ve sadece
bir birimin yksek hzda almasnn performansa bir etkisi yoktur.
Cep bilgisayarlar alacaksanz kablosuz a destekli olan bir cihaz tercih
etmenizdir. Bunun dnda Windows iletim sistemlerine alksanz bu tr sistemi
olan bir cihaza almanz daha kolay olacaktr. Bunun dnda ilemcinin tr, hz ve
dier zelliklere ok fazla dikkat etmeniz gerekmemektedir. nk cihazlar arasnda
sizin hissedebileceiniz bir performans fark olmayacaktr.

Cihaznz kullanrken aadaki maddelere dikkat etmeniz yerinde olacaktr:

Cihazn ekranna zellikle dikkat etmeniz gerekmektedir. zellikle dokunmatik
ekranl cihazlarn kolayca zarar grebileceini unutmamalsnz. Ekran koruyucu
varsa karmamanz yoksa ekran koruyucusu yaptrmanz daha uygun olacaktr.
Pili tamamen biterse RAM de olan tm verilerin silineceini unutmaynz. Uzun
sre kullanmadnz zaman da pil bitebilir. Cihaz uzun sre kullanmayacaksanz
iindeki verilerinizi baka bir ortamda yedeklemeniz yerinde olacaktr. Byle
durumlarda dardan taktnz hafza kartlarnn iindeki bilgiler silinmez.
Pil mr nemli olduu iin bu cihazlarda bluetooth, kablosuz a gibi
zelliklerini kullanmadnz zaman kapal tutmanz pilin dayanma sresi artacaktr.

57
ADSL MODEM

ADSL, xDSL ailesinin bir yesidir. Normalde veriler hat zerine analog
sinyallere evrilerek gnderilir, kar tarafta ise bu sinyaller dijitale evrilerek
kullanlr. xDSL teknolojisi ise bu evirme zamann ortadan kaldrarak daha hzl veri
iletimine olanak salamtr. Yeni altyapya gerek olmad iin kullanclara ayrca
avantaj salamaktadr. ADSL, xDSL teknolojilerinden indirme (download) hz
ykleme (upload) hzndan farkl olan eididir. Ev kullanclar iin daha uygun
olmasnn sebebi de budur. Normal kullanclarn indirme miktar daha yksektir.
ADSL de indirme iin kullanlan bant geniliinin frekans araln daha geni tutarak
bu ihtiyaca cevap vermektedir.
ADSL modemlerin zelliklerinden bahsetmeden nce ADSL trlerini
tanmlamak yerinde olacaktr. zellikle modem zelliklerinde karlald gibi ADSL,
ADSL2 ve ADSL2+ olmak zere ADSL eitleri vardr. Bunlar birbirinin devam
teknolojiler olmakla birlikte kullanclara daha yksek hz sunarlar. Fakat burada
dikkat edilmesi gereken hz artnn sadece indirme tarafnda olmasdr. Ykleme
hznda bir at sz konusu deildir. Baz modellerde ykleme hz yksek olarak
yazlsa da bu ADSL standard deil, firmann rne entegre ettii zelliktir. Bunun
sonucunda baz durumlarda bu hz teoride kalacaktr. Sonuta ADSL2+ kullanmanz
bile sorunsuz sunucu hizmeti verebileceiniz anlamna gelmez.
ADSL, ADSL2 ve ADSL2+ teknolojilerinin teorik en yksek indirme hz snrlar
srasyla 8, 12 ve 24 Mbit/s dzeyindedir. Ykleme hzlar arasnda bir fark yoktur.
Ayrca bu hzlarn Telekom santraline olan mesafenin yakn olmas durumunda
geerli olduunu, bu mesafenin arttka elde edilen hzn azalacan unutmamak
gerekir.

D-Link Kablosuz ADSL Modem

Balant Arabirimleri: USB, Ethernet ve kablosuz olmak zere ADSL
modemler tip balant kabul ederler. USB balant noktasndan ayn anda sadece
bir bilgisayar gerekli src yklenerek balant salayabilir. Ethernet balants
zerinden birok bilgisayar tek modemi kullanarak internete kabilirler. Eer modem

58
zerinde tek ethernet k varsa ayrca switch cihaz kullanlarak tm bilgisayarlar
modeme balanabilir. Baz modemlerde 4 adet ethernet portu bulunur. Bu sayede
fazladan bir cihaza gerek kalmadan birden fazla bilgisayar ayn anda internete
kabilirler. Kablosuz a balants ise herhangi bir cihaz olmadan birok bilgisayara
kablosuz olarak internet eriimi hizmeti verebilir. Fakat kablosuz balantlarda her bir
bilgisayar iin balant hznn bal olan bilgisayar saysna blm kadar bant
genilii decei unutulmamaldr. Ethernet balants ise bundan farkl olarak ka
cihaz bal olursa olsun 100Mbit/s hznda alrlar.

ADSL Ayar: Modemlerin desteklenen zellikleri arasnda PPPoE ve PPPoA
yazldr. Noktadan noktaya iletimin Ethernet veya ATM protokol zerinden
yaplacan belirler. Kullanc iin aralarnda bir farkllk yoktur. kisinin arasnda
balk bilgisinin boyutu kk bir farkllk gstermektedir. Dikkat edilmesi gereken
sadece ayarlar yaparken PPPoE ile LLC, PPPoA ile VC-MUX kullanmak gerektiidir.
ndirme ve ykleme hzlar Telekom tarafndan ayarlanr.

Kablosuz Balant: Gnmzde pratiklii asndan kablosuz balant
modemleri tercih edilme zelliklerinden biri yapmtr. Kablosuz balant rahatl
asndan olumlu olsa da, gvenlik asndan dikkat edilmesi gereken noktalara
sahiptir.
Gnmzde 802.11b, 802.11g, 802.11n olan standartlar bulunmaktadr.
802.11b 11 Mbit/s, 802.11g 54Mbit/s (MAXg gibi baz teknolojilerle 125Mbit/s),
802.11n ise 320Mbit/s hzlarnda balant imkan sunmaktadr. Tabi ADSL
balantsnn 4Mbit/s snrnda olduu dnlrse bu hzlar yeteri kadar yksektir.
Bu hzlar ok sayda cihaz kablosuz olarak balanacaksa, bu hz cihaz saysna
blneceinden nemli hale gelecektir.
Kablosuz balantda hzdan ok gvenlik zellikleri nemlidir. Sinyaller
havadan gnderildii iin kt niyetli kiiler tarafndan hattnz kullanlabilir veya
internet trafiiniz incelenebilir. Bu nedenle kablosuz ADSL modemlerde gvenlik
zellikleri nem kazanmaktadr. Bunlar ksaca inceleyecek olursak:
a) SSID Gizleme: Kablosuz alarn bir ad vardr ve kullanclar bu a ad ile
aa balanrlar. Bu ismin gizlenmesi durumunda sadece a adn bilenler
balanabilir. ok etkili olmasa da bir gvenlik nlemidir.
b) WEP ifreleme: Veri trafiinin bir ifre ile deitirilerek aktarlmasdr. ok
gvenli olmasa da ifreleme olmamasndan iyidir. 64 bit ve 128 bit olmak zere iki
eittir. ifrenin bilinmesi halinde dier kullanclarn veri trafii incelenebilir.
c) WPA ifreleme: WEPten daha gvenli olan ifrelemedir. ifre bilinse bile
dier kullanclarn veri trafii incelenemez. WPA gvenli olmakla birlikte daha da
gvenli olan WPA2 ifrelemesi de kullanlabilmektedir. WPA ile WPA2 arasndaki fark
verilerin ifrelenme eklidir.
d) 802.11x Kimlik Denetimi: WEP veya WPA her kullancya ayr ifre
verilmesini desteklemez. Bu nedenle baka bir bilgisayardan kullanc haklarn
denetleyecek bir sistem gelitirilmitir. Bu 802.11x kimlik denetimi olarak anlr. Bu
zellikte bir cihaz kullanc tabanl kontrol yapabilir anlamna gelir. En gvenilir
kablosuz a gvenlik sistemlerinden biridir.

59
e) Wireless Distribution System (WDS): Kablosuz datm sistemi varolan
kablosuz a daha geni alanda kullanmak iin cihazn sinyal tekrarlayc olarak
kullanlmasdr. WDS destekli bir cihaz kablosuz an kapsad alan geniletmekte
kullanlr. Cihazn bu modda alrken kendine zel bir a olmayacaktr.
f) MAC Filtreleme: MAC adresi her a cihaznn kendine zel adresidir. Bir
baka cihazda ayn adres bulunmaz. MAC filtreleme MAC adresine gre kontrol
anlamna gelir. Cihaz sadece kendi zerinde tanmlanm olan MAC adresine sahip
cihazlarn aa balanmasna izin verir. ok etkili olmasa da kullanlabilecek gvenlik
nlemlerinden biridir.
g) Anten zellikleri: Kablosuz cihazlar genelde standart olan 2dbi gcndeki
antenler kullanrlar. Bu rakamn artmas kablosuz an kapsama alannn daha geni
olaca anlamna gelir. stenmesi halinde baz cihazlarn antenleri deitirilerek daha
gl antenler taklabilir. Fakat unutulmamas gereken 4dbi gcndeki antenin 2dbi
deerindeki antenden tam olarak iki kat gl olmayacadr.

Gvenlik Duvar: ADSL srekli balant salad iin balantnn tespit
edilmesi ve saldrda bulunulmas ok kolaydr. Bu nedenle gvenlik duvar ADSL
modemlerin en nemli zelliklerinden biridir. Sadece USB balantl ucuz modemlerin
tercih edilmemesi gerekir. Sebebi de bu tr cihazlarda gvenlik duvar olmamasdr.
Gvenlik duvar dardan ieriye doru portlar kapatarak saldrlar engeller. Birok
gvenlik duvarnda dardan sorgulamalar devre d brakma zellii vardr. Bu da
sizin ADSL balantnzn belirlenmesini glendirir.

IP Servis Kalitesi (QoS): nternet zerinden sesli grme veya video
konferans yaparken hat birok kii tarafndan kullanlyorsa grme kalitesi der.
Bu nedenle modem zerinden tanmlama yaplarak baz servislere ncelik tannarak
bu kalitenin arttrlmas mmkndr.

Ebeveyn Kontrol: Paral programlarla tek bir bilgisayar iin
gerekletirilebilen kullanc kontrol artk baz modemlerde entegre olarak
bulunmaktadr. Bu programlar belirlenen sitelere balanmay engelleyebilir veya belli
saatlerde internet kullanmn kstlayabilir. zellikle ocuklar iin veya irketlerde
alanlar iin kullanl bir zelliktir.

60
VoIP (Skype, Msn vb.) TELEFONU

zellikle lkemizde iletiim pahal bir hizmettir. Sabit telefon olsun, cep
telefonu olsun konuma cretleri vergilerle birlikte bir hayli artmaktadr. ADSL internet
balantlarnn younlamas ile birlikte iletiim masraflarn drmenin yollar ortaya
kmtr. nternet zerinden cretsiz iletiim yaplabilmektedir. Bu teknolojinin ad
VoIP olarak gemektedir. (Voice over IP, nternet protokol zerinden ses). Skype en
nl rneklerden biridir. Fakat bunun iin bilgisayarn banda olmanz gerekmekte
bu da kullanm alann snrlandrmaktadr. Bilgisayar banda olmanza gerek
kalmadan internet zerinden iletiim kurmanz iin telefonlar gelitirilmitir. VoIP
telefonlar yakn gelecekte ev telefonlar gibi vazgeilmez rnlerden biri olacaktr.
Fakat bu tr telefonlarda VoIP zellii kullanlarak acil arama yaplamaz. Acil
aramalar normal telefon hatlar ile kullanabileceiniz bir zelliktir.
Kurumlara zel eitli seenekler Karel, Superonline, Borusan Telekom,
Mortel vb. firmalarn zellikle noktadan noktaya VoIP iletiimi salayabilen cihaz ve
hizmetleridir. cretsiz grme iin her iki tarafta da bu cihazlardan olmas
gerekmektedir. Bu nedenle, bu tr cihazlarn ubeleri bulunan kurumlarn ubeler
aras iletiim masraflarn drmek iin kullanlmas daha uygundur.

Kullanlan VoIP protokol: VoIP data hatt zerinden ses iletiiminin genel
addr. Skype, Msn ve benzeri programlar bu sistemi farkl ekillerde kullanmaya
yaramaktadr. Birbirleri ile uyumluluklar yoktur. Msn telefonlar Skype telefonlarna
gre daha ucuz bulunabilir, fakat sesli grme iin ok verimli olmadndan
kullanm zor olabilmektedir. Hangi sistemi kullanacanza gre telefon semenizde
yarar vardr. Bu telefonlar, kurumlara zel ok eitli seenekler bulunsa da ev
kullancs iin henz yeteri kadar kullanl deillerdir.

VoIP Telefonu

61
Balant Ara yz: VoIP telefonlar internet balants gerektirir. Balant ara
yz bu balanty nasl yapacanz belirler. u anda piyasada yaygn olarak
kullanlan telefonlar USB ara yz ile bilgisayara balanarak kullanlr. Bu telefonlarn
aslnda kulaklk ve mikrofondan ok fark yoktur. Bilgisayarnzn o srada ak olmas
ve zerinde Skype gibi bir programn almas gerekmektedir. A kablosu ile
dorudan internete balanan yeni modeller de bulunmaktadr. Bu cihazlar bilgisayar
gerektirmemesi asndan daha kullanldr. Biraz daha gelimileri ise kablosuz
internet balants zerinden kullanlabilen cep telefonuna benzeyen telefonlardr.
Kablosuz internet balants olan her yerde kullanabileceiniz bu telefonlar henz
lkemizde yaygnlamamtr. Srekli bilgisayarn ak olduu bir yerde VoIP
telefonuna ihtiyacnz varsa, USB ara yzl bir VoIP telefonu sizin iin yeterli
olacaktr. Eer bilgisayar srekli ak tutmak istemiyorsanz dorudan aa
balanabilen bir cihaz tercih etmeniz daha uygun olacaktr.

Sabit Telefon zellii: Sadece USB ara yz ile bilgisayara balanan
cihazlarn mikrofonlu kulaklklardan pek fark olmadndan, firmalar sabit telefonla
VoIP telefonu ayn cihazda birletirmeye karar vermilerdir. Genelde kablosuz sabit
telefon grnmndeki cihazlar ile hem sabit telefon hattn, hem de internet hattn
kullanarak grmeler yaplabilmektedir. Bu cihazlarn ou VoIP kullanabilmek iin
bilgisayara USB ile balanma ihtiyac duyarlar. Bunun yannda imdilik sadece
Windows iletim sistemini desteklerler. Bu tr cihazlarda mmknse dorudan
modeme balanan cihazlar tercih ediniz.

62
YAZICI

ou insan halen bilgisayar ekranndan okumakta zorlanmaktadr.
Bilgisayardaki bilgileri kat zerine aktarmak iin yazclar kullanyoruz. Bakm
maliyetleri yksek olsa da bilgisayar birimlerinden vazgeemediklerimizden biri
olmaya devam edecektir.

Bask teknolojisi: Yazclarda bask teknolojisi mrekkep pskrtmeli, lazer
ve nokta vurulu olmak zere eittir. u anda pek kullanlmayan LEDli yazclarn
yakn gelecekte 4. tr olarak kullanlmaya balanmas bekleniyor. Lazer yazclar
fotokopi makineleri gibi kt zerinde toneri yakarak (starak) basky oluturur.
Lazer yazclarn satn alma maliyeti pahal, fakat sayfa ba maliyet olarak daha
ekonomiktir. Bir toner 5.000 sayfaya kadar bask yapabilir. Mrekkep pskrtmeli
yazclarn satn alma maliyeti daha ekonomik olmasna ramen sayfa ba maliyet
asndan pahaldr. Bir kartu 500 ile 1.000 sayfa aras bask yapabilir. Lazer
yazcnn toner kartuu iinde kmr tozuna benzeyen toner tozu bulunur. Mrekkep
pskrtmeli yazclarda ise kartularn iinde modele gre farkl akkanlklarda
mrekkep bulunur. Orjinal toner kartular da mrekkep kartular da olanlar pahal
olduundan daha ekonomik ekilde doldurulabilir. Sadece zerinde devre bulunan
mrekkep kartularnn mrleri devre mr olan yaklak 3 dolum ile snrldr.
Piyasada tekrar doldurulmu kartular da rahatlkla bulunabilmektedir.
Mrekkep pskrtmeli yazclarda kt stlmad iin asetat basks iin
uygun deillerdir. Ayn zamanda yksek sayda bask iin mutlaka lazer yazclar
tercih etmelisiniz. Nokta vurulu yazc tr olsa da evlerde kullanlmad iin burada
bahsedilmemitir. Srekli formlarn kullanld bu tip yazclar eski teknolojide
olmalar, yaygn olarak kullanlmamalar ve grltl almalar nedeniyle ev
kullanclar tarafndan tercih edilmemektedir.

Yazc

63
Cihaz tipi: Cihaz tiplerini mrekkep pskrtmeli, fotoraf yazcs, siyah/beyaz
lazer, renkli lazer, ok fonksiyonlu olmak zere farkl eitlerde bulabilirsiniz. Evde
nadiren kullanlan bir yazc iin en uygunu mrekkep pskrtmeli yazclardr.
Cihazlar 50 YTL den balayan fiyatlara alnabilir. Fotoraf basks iin ideal cihaz,
yine mrekkep pskrtmeli olan fotoraf yazcs olarak geen cihazlardr. Bunlar
bask kalitesini yksek znrlk ve alt farkl renkte kartula arttrrlar. Mono lazer
olarak ta karnza kabilecek siyah/beyaz lazer yazclar, renkler sizin iin nemli
deilse, hz ve sayfa ba maliyet asndan en uygun cihazlardr. Bu cihazlar, 130
YTL den balayan fiyatlara bulunabilmektedirler. Fiyatlarnn da dmesiyle renkle
lazer yazclar birlikte hayatmza daha ok girmeye balad. Fakat, lazer yazclar
500 YTL civarndaki fiyatlar ile hala ev kullanclarna hitap etmemektedir. Bu
cihazlarda biri siyah olmak zere 4 ayr renkte toner bulunur. Renkli lazer yazclarda
bu tonerler aadaki ekildeki gibidir. Tm bask aralar monitrlerdekinin tersine
renk oluturmak iin CMYK (Cyan cam gbei, Magenta morumsu krmz, Yellow
- sar, Black - siyah) renklerini kullanr.Monitrlerde renk oluturma RGB (Red
krmz, Green yeil, Blue - Mavi) renkleri kullanlarak yaplr. ok fonksiyonlu
yazclar tarayc ve yazc zelliklerini birletirmilerdir. Bu sayede fotokopi ilemi iin
de kullanlabilmektedirler. Baz modellerin faks zellii de vardr. Ev kullanm iin
tmleik ideal bir cihaz gibi grnse de bu tr cihazlarn lazer olanlarn tercih
etmeniz daha yerinde olacaktr. ok amal yazclar kullanmayacaksanz
almamanz neririz. Bu cihazlarn bask maliyetleri dierlerine oranla daha yksektir.
Ayrca kullanmayacanz zellikleri olan bir cihaz almanza gerek yoktur. rnek
olarak faks zelliini kullanmayacaksanz bu cihaza gerekmedii halde fazladan para
demi olacaksnz.

Renkli Lazer Yazc Tonerleri

64
Bellek: Bellek zellii daha ok lazer yazclar iin belirtilen bir zelliktir. ok
fonksiyonlu mrekkep pskrtmeli yazclarda da grlebilir. Tm cihazlarda hafza
bulunmak zorundadr, aksi durumda cihaz alamaz. Fakat bu boyut ou cihazda
ok dk olduundan bahsedilmez. Bu zellik cihazda en fazla ne kadar veri
depolanabileceini gstermektedir. Basklar bilgisayardan gnderdiiniz iin cihazn
hafzas yetmedii zaman veriler bilgisayarda depolanr. Bellek miktar zellikle a
yazclar iin nemlidir.

Bask znrl: Fotoraf yazclar hari yazclar iin 300x300
znrlk (2.54 cm bana yazcnn basabilecei nokta says) yeterlidir. Fotoraf
yazclar iin ise bu deer mmkn olan en yksek deerde olmaldr. Bask
znrl ok fonksiyonlu yazclarda bulunan tarama znrl ile
kartrlmamaldr. Tarama zellii belgeyi bilgisayara aktarmak iin kullanlr. Bu
deerin ykseklii her zaman ihtiyatan daha yksek deerdedir. Bu nedenle yksek
nemde deildir. Dikkat edilmesi gereken basknn znrldr.

Balant ara yz: Yazclarda paralel, USB ve ethernet olmak zere 3 eit
balant tr bulunur. Bu, yazcnn bilgisayara nasl balandn gsterir. Paralel
balant eski trde biraz daha yava bir balant trdr. Bu balant trn
kullandnzda yazdrma ilemi bitene kadar bilgisayar kullanmakta zorlanrsnz.
Biraz daha gelimi olan USB balants daha kolay kullanm ve tanma seenekleri
sunuyor. Mmkn olduunca USB balantsn tercih etmeniz gerekiyor. Ethernet
balants a yazclarnda olan ve bilgisayar balants gerektirmeyen ara yzdr.

Bask hz: Cihazn dakikada ka sayfa bask yapabildiini gsterir. Renkli
bask hz siyah baskya gre daha yavatr. Ev kullanm iin bu hza dikkat etmenize
gerek yoktur. Hzl baskya ihtiya duyuyorsanz daha profesyonel cihazlara
ynelmeniz daha uygun olacaktr. lk sayfa bask sresi lazer yazclar iin
belirtilen bir zelliktir. Cihazn snmas gerektiinden lazer yazclar aldklar anda
bask veremez bir sre bekletirler. Bu deer bu sreyi belirtir. Saniyelerle belirtilen bu
deer de ev kullanclar iin ok ncelikli bir zellik deildir. Lazer yazclar iin
nemli bir nokta UPS cihazlarna bal olarak kullanmamanz gerektiidir. Isnma
sresinde yksek elektrik tketimi olduundan UPS cihazlar bu yk kaldrmayabilir.
Bu nedenle Lazer yazclarn normal elektrie balanmas gerekmektedir.

Katlar: Yazclarda kullanabileceiniz birok kt tr vardr. Kdn
arl ve parlaklna gre seim yapabilirsiniz. Mat, Yar parlak ve parlak olmak
zere tr parlaklkta fotoraf kd vardr. Fotoraf ktlar normal ktlardan
daha ar (kaln) olduu iin seim yaparken parlaklna bakmanz yeterlidir. Canl
ve doal fotoraflar iin parlak kad, siyah beyaz veya nostaljik fotoraflarnz iin
mat veya yar parlak ktlar seebilirsiniz.
Haftada yaklak on veya yirmi sayfa bask alyorsanz lazer yazclar sizin iin
gereksiz olacaktr. Fakat bu say yzler seviyesine ulayorsa maliyet asndan lazer
yazclar tercih etmelisiniz. Fotoraf basks iin yazc alyorsanz bu i iin zel olan
fotoraf yazclarndan almalsnz. Tabi bu yazc ile fotoraflar iin retilmi olan
fotoraf ktlarn kullanmanz en iyi sonucu verecektir.

65
APPLE DONANIMLARI

Apple firmas Trkiye'de yaygn olarak kullanlmasa da, dnya apnda bir ok
kullancs, hatta fanatii bulunan, estetik ve performans bir arada bulunduran
Macintosh bilgisayarlar reten firmadr. Apple insanlarn daha rahat
kullanabilecekleri teknolojileri reten firma olarak ta bilinir. rnleri genelde
kullandmz bilgisayarlar gre biraz daha pahal olsa da, daha kaliteli, daha
gvenilirdir.
Macintosh bilgisayarlarn en iyi yn, baz donanmlarnn Apple firmas
tarafndan tasarlanmasdr. Macintosh sistemlerin daha salkl almasnda yatan
temel faktr budur. Bu strateji ile src arama, ykleme, donanmn yazlmla
uyumlu almamas gibi problemler yaatmaz. Windows Vista iletim sisteminde
olduu gibi, iletim sisteminin yeni srm ktnda eski bilgisayarnz pe
atmanz gerekmez. Firmann rettii tm yazlmlarla bilgisayarnz sorunsuz bir
ekilde alacaktr. Intel ilemcilerini kullanan yeni Macintosh bilgisayarlar Bootcamp
yazlmn kullanarak Windows iletim sistemlerini de kullanabilmektedirler. Bilgisayar
alrken hangi sistem isteniyorsa o alabilmektedir. Her ne kadar MacOSX iletim
sistemi Windows iletim sistemlerinden daha gl olsa da Windows sistemlere
alm kiiler bir sre ikisini birlikte kullanabilirler.
Ayn zamanda Apple teknoloji konusunda nc firma haline gelmitir. Grafik
arayz ilk reten firma olmu, ift ilemcili kiisel bilgisayarlar ilk olarak piyasaya
sunmutur. Masast bilgisayarda monitr ile kasay bir arada kullanmtr. USB
veriyollar ilk olarak Macintosh bilgisayarlarda standart haline gelmitir. Ayrca hzl
dosya arama, masast uygulamalarn yllar nce kullanmaya balamtr. Buna
benzeyen bir ok ilkleri sayesinde Apple sektrn ncs haline gelmitir.
Apple firmasnn piyasada bulunan 6 trde Macintosh bilgisayar
bulunmaktadr:
Mac Mini: Macintoshlar toplama bilgisayarlara gre pahaldr. Apple firmas
hem pratik, hem de uygun fiyatl bilgisayar olarak Mac Mini bilgisayarlar retmitir.
Avu iine sacak masast bilgisayar olarak dnebileceimiz bu bilgisayarlar,
st modelleri kadar hzl olmasa da, normal bir kullancnn tm ihtiyacn
karlayacak dzeydedir.

Mac Mini

66

iMac: Apple firmasnn estetik ile performans bir arada sunan masast
bilgisayar modelidir. Fare ve klavye dnda tm birimler LCD ekran iinde tek para
halindedir. k tasarm ile dikkat ekmektedir.

iMac Mac Pro

Mac Pro: En pahal, fakat en gl Macintosh masast bilgisayardr.
Btnleik ekran yoktur, kasa eklindedir. Apple en gl donanmlarn Mac Pro
bilgisayarlarda kullanr. Sadece Macintosh bilgisayarlar arasnda deil, piyasadaki
tm bilgisayarlar arasnda bulunabilecek olan performans en yksek kiisel
bilgisayardr.
MacBook: Tanabilir Macintosh bilgisayardr. Genelde normal kullanclara
hitap eden dizst bilgisayar modelidir.

67

MacBook

MacBook Pro: Gl tanabilir Macintosh bilgisayardr. MacBooklara gre
daha st donanmlara, daha geni ekranlara sahiptirler. Hem tanabilir hem yksek
performansl bilgisayar isteyenler iin gelitirilmilerdir.
Xserve: Macintosh bilgisayarlarn sunucu trdr. ok fazla
bilinmemektedirler. MacOSX iletim sisteminin sunucu srm kullanlr. Daha
salkl altklar halde dier sunuculardan daha pahal deillerdir. Hatta Xserve
sunucular neredeyse Mac Pro fiyatna alnabilmektedir. stelik MacOSX Server
sunucu iletim sistemi entegre olarak verilmektedir.

Xserve

68
SANAL BLGSAYARLAR

Bilgisayar donanmlar ok hzl gelimekte fakat yazlmlar bu hz
yakalamakta zorlanmaktadr. Halen Windows programlarnn 64 bitte salkl
almamas buna rnektir. Fakat yine de piyasada bulunan donanmlar ileri dzeyde
olmaktadr. Sanal bilgisayarlarn ortaya kma nedenlerinden biri budur. Bir baka
neden piyasada ok eitli iletim sistemlerinin ve bu sistemlere gre ok eitli
yazlmlarn bulunmasdr. Bir bilgisayara birden fazla iletim sistemi kurulsa da ayn
anda sadece bir tanesi kullanlabilir. Ayrca kurulan her iletim sistemi iin sabit diski
blmlere ayrmak gerekmektedir. Sanal bilgisayarlar bilgisayarda bir dosya gibi
grndklerinden bu gereksinimi ortadan kaldrmakta, istenildii kadar iletim sistemi
bir bilgisayar altna kurulabilmektedir.
Buna benzer sebeplerle sanal bilgisayar kullanm giderek yaygnlamaktadr.
zellikle sistemleri renmek isteyenlerin bu yolla, kullandklar iletim sistemine
zarar vermeden yeni yazlmlar renmeleri olas hale gelmektedir. Sanal bilgisayar
yazlmlarndan VirtualBox, VMware ve VirtualPC programlarn ksaca inceleyelim.

69
VirtualBox
Sanal bilgisayar oluturma yazlmlarndan biri Innotek firmasnn gelitirdii
ak kaynak kodlu ve cretsiz olan VirtualBox yazlmdr. Ana bilgisayarn donanm
zelliklerini gememesi artyla istenilen donanm zelliklerinde sanal bilgisayarlar
oluturulabilmekte ve bu bilgisayarlara istenilen iletim sistemi kurulup
kullanlabilmektedir.
Aada Linux iletim sistemi altnda VirtualBox kullanlarak oluturulan sanal
bilgisayara Windows Vista kurulurken grnmektedir. Bu sayede Windows Vista
incelenebilir ve kullanlabilir.

VirtualBox ile ayn anda birden fazla iletim sistemi kullanma

70
VMware
Bir baka sanal bilgisayar yazlm VMware yazlmdr. VirtualBox yazlmdan biraz
daha gelimi olsa da cretli bir programdr. Aada MacOSX altnda VMware ile
kurulmu Ubuntu iletim sistemini grebilirsiniz. Bu ilem Bootcamp yazlmndan
farkldr. Bootcamp bilgisayarda ayn anda tek iletim sistemini altrrken, bu tr
sanal bilgisayarlar ana sistem alrken, ayn anda ek bir sistemin almasna
olanak salarlar.

VMware ile ayn anda birden fazla iletim sistemi kullanma

71
Virtual PC

Bir baka sanal bilgisayar uygulamas Microsoft firmasnn Virtual PC
yazlmdr. u anda 2007 srm bulunmaktadr. cretsiz yazlm daha ok
Windows sistemi altnda baka Windows sistemlerini altrmak iin kullanlr.

Virtual PC

72
KNC EL DONANIM RNLER

Elinizde bir sredir severek kullandnz bir bilgisayar var. Birden ekran kart
bozuldu. AGP 8X ekran kartnn piyasada olmadn fark ettiniz. Yeni ekran kartlar
ise sisteminize uygun deil. Bilgisayar pe mi atacaksnz? Tabi ki HAYIR. Az
kullanlm AGP 8X bir ekran kart probleminizi zecektir. Veya daha hzl almas
iin bilgisayarnzn RAM miktarn arttrmak istiyorsunuz. Ama anakartnz DDR-RAM
kullanmad iin piyasada eski tip RAMlerden olan SD-RAM bulamyorsunuz. kinci
el uygun bir SDRAM ile yeni bilgisayar almanza gerek kalmadan, bilgisayarn hzn
arttrabilirsiniz. Bilgisayar teknolojisi hzla gelitii iin birok birim iin durum bu
ekildedir. kinci el paralar bazen sizin iin belki de tek uygun yol olacaktr. Baka bir
rnek vermek gerekirse bir cep bilgisayar almak istiyorsunuz fakat fiyat 1500 YTL
civarnda. Bu kadar para demek istemiyorsunuz ama yine de o model ok hounuza
gitti. Beendiiniz modelden alm olup satmak isteyen birinden garantisi devam
eden rn yar fiyatna almak cazip geliyorsa ikinci el rnler tam size gre.
kinci el para alrken mmkn olduu kadar az kullanlm ve garantisi devam
eden rnleri tercih etmeniz aldnz rnleri de pe atmanz engelleyecektir.

kinci el bilgisayar alrken temelde alternatif vardr. lki ikinci el bilgisayar
paralar satan firmalar, ikincisi internet zerinden araclk yaparak ikinci el al-veri
yaptran siteler, nc yol ise ikinci el bilgisayar birimlerinin ilanlarnn bulunduu
internetteki forum siteleridir.

73
1. kinci el alm-satm yapan firmalar
kinci el bilgisayar malzemeleri alm satm yapan firmalara bir rnek Uranium
Bilgisayardr.
http://www.uraniumpc.com/bizeulasin.asp

Uranium Bilgisayar nternet Sayfas

Firma olarak almaya balayan ilk rnektir. stanbul Kadkyde bulunan bu
rnek gibi artk eitli illerde bir ok firma bulunabilmektedir. Bu ekilde al-veri
yaplaca zaman rnlerin al ve sat fiyatlar farkl olur. Firmalar bu aradaki
farktan kazan salarlar. Bu ekilde alveri yapmann olumlu yn rn satn
almadan nce deneme ansnzdr. Unutulmamas gereken nokta bu tr rnlerin
normal garanti sreleri dolmusa sizin yeniden garanti talebinde bulunamayacak
olmanzdr. stanbulda younlukla Kadky tarafnda, Ankarada Ulus ile Shhiye
arasnda ikinci el bilgisayar rnleri satan firmalar bulabilirsiniz.

74
2. Araclk yapan internet siteleri
kinci alternatif internet zerinden araclk yapan firmalardr. Gittigidiyor ak
artrma sitesi olarak balamasna ramen burada rnek olarak verilmesinin sebebi
alc ile satc arasnda araclk yapyor olmasdr. Sistem rnn alcsnn paray
Gittigidiyor hesabna yatrmas, alcnn rn gndermesi, Gittigidiyorun rn
bedelini satcnn hesabna aktarmas eklinde alr. Bu zincirin herhangi bir
noktasnda problem kmas durumunda sat durdurulur. Alc ile satc sadece site
zerinden haberleir. Alc ve satclar iin daha nce yaplan al-verilerdeki
memnuniyet durumu ayrca dikkat edilebilecek faktrlerden biridir. Gittigidiyor her
satlan rnden %10 pay alarak kazan salar. Buna benzer sistemle ikinci el
bilgisayar rnleri al-verii imkan salayan bir ok site bulunmaktadr.
http://bilgisayar.gittigidiyor.com/

Gittigidiyor nternet Sayfas

75
3. Alm-satm ilan siteleri
Son olarak alc ile satcnn dorudan iletiime geebilecekleri siteler vardr.
Burada herhangi bir arac sz konusu deildir. nternet sitelerinde bireysel ilanlar
eklinde karlalan bu tr al-veri sisteminde arac yoktur. Site reklamdan kazan
salar. Donanm Haber Forumu youn kullanlan rneklerden biridir.
http://forum.donanimhaber.com/forumid_16/tt.htm

DonanmHaber Forumu nternet Sayfas

Burada site sorumlu olmad iin mmkn olduu kadar rnleri elden
almanz yerinde olacaktr. Daha sonra satcya ulaamamanz gibi sorunlarla
karlaabilirsiniz. Bu sitelerin iyi yn komisyon almadklar iin rnlerin daha
uygun fiyatlarla bulunabilmesidir. Ayrca satclar dnda bu sitelere alclar da ilan
verebilmekte. Genelde bunun iin bu sitede alnk terimi kullanlmaktadr.

76
PERFORMANS LM

PerformanceTest Program Sonu Ekran

Bilgisayar bir ok bileenden olumakta ve bilgisayarn performans hem bu
birimlerin ayr ayr alma hzlarna, hem de bu birimlerin birbirleri ile uyumlu bir
ekilde almasna baldr.
Bilgisayarn performansn len yazlmlar mevcuttur. PerformanceTest
yazlm bunlardan biridir. Resimde programn bir sonucu grnmektedir. Bu program
bilgisayara matematiksel, grafiksel, veri okuma-yazdrma gibi ilemler yaptrarak her
ilem iin puanlama yapmaktadr. Ayn zamanda tm testleri dikkate alarak genel bir
sonu oluturmaktadr. Resimdeki rnekte elimizdeki bilgisayar 435,9 puan almtr.

77
Testin uyguland bilgisayar Pentium D 2.8 Ghz ilemci, 1 GB DDR RAM,
btnleik ekran kart ve SATA diske sahiptir. Teste giren bilgisayarn performans
sonucu baka bilgisayarlarla karlatrma yaplarak ta deerlendirilebilir. rnekte bir
HP, bir IBM ve bir de DELL bilgisayar ile teste giren bilgisayarn grafiksel sonular
gsterilmitir. Programda uygulanan her bir testin sonular da ayr ayr
karlatrlabilmektedir.
Bunun dnda Linux Cdlerinde bulunan Memory Test seenei ile de hzl
bir ekilde lemci ve RAM hzlar test edilebilmektedir.

78

BLGSAYAR KORUMA DONANIMLARI

Bilgisayarlar hem sahip olma maliyetinin yksek olmas, hem de iinde kiisel
bilgilerimizin bulunmas asndan bizler iin deerli cihazlardr. Ne var ki
bilgisayarlara eitli alardan zarar gelebilmektedir. Bu zararlar elektrik kesintisinden
kaynaklanabilecei gibi, kt niyetli kiilerden de kaynaklanabilmektedir.
Bilgisayarlarn zarar grmesini engellemek iin eitli yntemler vardr:

Yksek Voltaj Koruma Prizleri: Yksek voltaj koruma prizleri adndan da
anlalaca gibi, cihazlar voltaj ykselmesinden korur. Normal prizlerden biraz daha
byk olan bu cihazlar voltaj ykselmesinden doabilecek zararlar nlemek
asndan kullanlmas uygun olacak cihazlardr. Fakat bu koruma prizlerinin elektrik
kesintisinde veya voltaj dmesi durumunda ilevleri yoktur. Bilgisayarlarda ilem
yaplrken elektrik kesintisi durumunda paralar ve veriler zarar grebilir. Bu durumda
bu koruma prizlerinin bilgisayarlar iin gerekli olduunu sylemek doru deildir. Bu
cihazlarn fiyatlar da yksek olduu iin, yksek voltaj koruma prizleri yerine
kesintisiz g kaynaklarn kullanmak daha doru bir seim olacaktr.

Yksek Voltaj Koruma Prizi

Kesintisiz G Kayna (Uninterruptable Power Supply, UPS): Kesintisiz
g kaynaklar Voltaj ykselmesi ve dmesi durumunda bilgisayarn zarar grmesini
engelleyecek, ayn zamanda elektrik kesintisi durumunda bilgisayar salkl bir
ekilde kapatacak zaman kazandracaktr. zellikle Trkiye artlarnda kesintisiz g
kaynaklar bilgisayarn zorunlu birimlerinden biri gibi dnlebilir. Bir ok cihazn
abuk bozulmasnn nedeni voltaj dalgalanmalardr. Elektrik salama kapasitesi VA
ile belirtilir. 600VA gibi dzeylerden balayarak, byk kurumlarn ihtiyacn
karlayacak dzeye kadar bir ok eidi vardr. Normal bir ev kullancs iin 600VA
kapasitede bir cihaz voltaj dalgalanmalarn engelleyecek, bunun yannda kullancya
5-10 dakika gibi bir zaman kazandracaktr. Bu zaman bilgisayar trne gre
deimektedir. LCD ekranl bir bilgisayar daha uzun sre alacak fakat CRT ekran
daha ok elektrik tkettiinden byle bir bilgisayar daha ksa srede depolanm
elektrii tketecektir.
Bu cihazlarn kullandmz watt cinsinden deeri g arpan ile belirlenir.
Genelde g arpan 0,6 dr. Bu da 600VA lk bir cihazn 360 Watt elektrik eken bir

79
cihaz besleyebilecei anlamna gelir. Cihaz trne gre g arpan farkllk
gsterebilir. Bu bahsedilen trlerden biri offline denen trdr. Cihaz normalde
devrede deildir ve elektrik kesilince devreye girer. Arada bir miktar bekleme sresi
vardr, bu nedenle hassas cihazlar iin uygun deildir. ou bilgisayar iin bu trler
de kullanlabilir nk bilgisayarlar 10-15ms dzeyine kadar olan kesintilerden
etkilenmezler. Kesintisiz g kaynaklarnn bizim kullandmz trleri line-interactive
denilen, elektriksel sorunu alglayp ok ksa zamanda devreye giren trlerdir.
Piyasada bulunanlar bu trlerdir. Fakat offline trlerinde olduu gibi bu trlerde de
gecikme sresi vardr ve hassas cihazlar bu nedenle zarar grebilirler. Srekli
devrede olan trler de vardr, bunlar online olarak adlandrlrlar, fakat maliyetleri
yksektir. u anda en gelimi kesintisiz g kayna tr delta denilen trdr. Bu
tr online ile offline cihazlarn avantajl ynlerini bir araya getirirler. Az enerji tketirler
fakat yksek koruma salarlar. G arpanlar yksektir. Gelen voltajdaki
dalgalanmay alglayp aklerden sadece dengeleyecek miktarda g ekerler. Bu
yaklam zellikle yksek kapasiteli kesintisiz g kaynaklar iin verimlilii
arttrmaktadr. Dier trler dk verimlilik salayp, hem enerjiyi s olarak dar
atarlar, hem de bu sy drmek iin klima gibi baka cihazlar altrlmasn
zorunlu klarlar.
Kesintisiz g kaynaklarnn iinde ak bulunur. Dolu olarak bekleyen ak
veya akler elektrik kesintisi durumunda ihtiya duyulan enerjiyi salar. Bu cihazlara
telefon, fax gibi hatlar da balanabilmektedir. Bu sayede hatlardaki dalgalanmalardan
bu cihazlar da korunmu olacaktr. Aks biten g kaynaklarn atmak yerine,
sadece iindeki aksn deitirerek tekrar kullanmaya balayabilirsiniz. Bu daha
ekonomik bir zm olacaktr.

Kesintisiz G Kayna

Veri Kurtarma (Recovery) Kartlar: Bazen bilgisayarlara onlar kullanan
kiiler istemeden zarar verebilirler. Genellikle yazlmsal olarak verilen bu zararlar,
ciddi virsler ile donanmsal boyutlara ulaabilir. Veri kurtarma kartlar (ok kullanl
olmasa da) yeniden balatld zaman bilgisayar ilk ald hale getirmeye yarar.
Bunlara kurulan programlar, allan dosyalar, virsler dahildir. Bu ekilde sistemin
istenmeden zarar grmesi engellenmi olur. Daha ok bilgisayar laboratuvarlarnda,
internet kafe gibi yerlerde kullanlrlar. Ayn ilemi yapan donanmsal rnlerin
yannda yazlmlar da bulunmaktadr. DeepFreeze program bu tr programlara bir
rnektir.

80

Bilgisayar Koruma Kart

Parmak izi okuyucular: Bilgisayarnzda deerli verileriniz varsa ve sizden
bakas bilgilere ulamasn istiyorsanz, bu tr eriim kontrolleri ihtiyacnz
karlayacaktr. Bilgisayarn kendisine ulatktan sonra bilgilere ulamak ok kolaydr.
Ne kadar ifreli de olsa bilgisayar bandan tm sistemlerde ifre deitirme
yntemleri vardr. Bunun nne gemek iin biyometrik tanma sistemleri
kullanlmaktadr. Baz dizst bilgisayarlarda olan bu parmak izi okuyucular
sayesinde sizden bakas bilgisayardaki bilgilere ulaamamaktadr

Entegre Parmak zi Okuyucu

Gvenlik Kilitleri (Kensington Lock): En temel anlamda donanm korumas
salayan kilitlerdir. Daha ok portatif bilgisayarlarda kullanlr. Bilgisayar elik kablo
ile bir yere balayarak alnmasn engeller. Yine de verileri gvence altna almada
yetersiz kald iin, ifreleme sistemleriyle birlikte kullanlmas nemli veriler ile
uraanlar asndan yerinde olacaktr.

Kensington Kilit

G-Guardian: Asus firmasnn bir anakart modelindeki G-Guardian zellii,
laboratuvarlarda karlalan donanm problemleri iin anakarta eklenmi bir gvenlik
zelliidir. RAMlerin kolayca karlmasn nlemek, klavye ve farenin baka

81
bilgisayarlarnkiyle deitirilmesini nlemek iin kullanlr. Hrszla kar da bir eit
nlemdir. Yakn gelecekte bilgisayar firmalar bu tip zellikleri arttrrsa, bilgisayarn
genel eriim alanlarnda kullanlmasnn sorunlar biraz azalm olacaktr.

Toz ve Nem koruma: Toz soutucularn ve dier birimlerin zerinde bir
tabaka oluturarak birimlerin daha ok snmasn ve soutucularn almasn
engeller. Bunun iin zel bir koruma nlemi olmasa da, mmkn olduu kadar tozsuz
ortamlarda kullanmak, belli aralklarla bilgisayarn iindeki tozlar elektrik
sprgesiyle ekmek bir koruma yntemidir. Nem de bilgisayara fark ettirmeden ok
zarar verebilecek faktrlerden biridir. Bilgisayarnz nemli ortamlardan uzak tutmanz
gerekmektedir.

Statik Elektrikten koruma: Statik elektrik bilgisayarda kullanlan hassas
elektronik cihazlara ok kolay zarar verebilmekte, mrlerini ksaltmakta, hatta
cihazlar yakabilmektedir. Bu amala eitli materyaller kullanlmaktadr:
Antistatik Sprey: Tozlanmay azaltr, Statik elektrik oluumunu engeller.
Ekran Filtresi: CRT ekranlardan gelen nlarn gze ve vcuda zarar
vermesini nlemek dnda statik elektrik oluumunu engelleme zellii de vardr.
Antistatik Giysiler: Bileklik vcuttaki statik elektrii topraa boaltarak
elektronik cihazlarn zarar grmesini engeller. Ayakkab elektronik devrelerin
hazrlanmasnda kullanlan zel odalarda kullanlr. Eldiven elektronik cihazlar
tutmak iin kullanlr.
Antistatik Poet: Elektronik cihazlar tamak iin kullanlr. Normal siyah
renkte ve hava kabarckl ve pembe renkte olmak zere iki eittir. Normal bantn
statik elektrii engelleyen eidi olan antistatik bantlar da paketleme veya tama
srasnda kullanlabilir.
Toz rts: Statik elektrik dnda toz da bilgisayarlara zarar vermektedir.
Bunlar da tozdan koruma dnda ekran filtresi gibi statik elektrik oluumunu
azaltrlar.
Antistatik Kaplama: Elektronik cihazlarn bulunduu ortamda yere veya masa
stlerine denen kaplamalardr. Statik elektrik oluumunu engelleme zellikleri
vardr.

82
PROBLEM BELRLEME ve ZME
PC Analiz Kart:
Bilgisayardaki problemleri belirlemek iin kullanlabilecek olan yntemlerden
biri PC analiz kartdr. Bilgisayarda ses sinyalleri kullanlsa da, bu sinyaller tm
arzalar belirlemede yetersiz kalmaktadr. Bu kart Anakart zerinde gerekleen
ilemler ve problemler ile ilgili bilgi verir. PCI, MiniPCI, ISA, USB veya Paralel porta
taklan eitleri bulunmaktadr.

PC Analiz Kart

PC analiz kart BIOS POST (Power on Self Test) sinyallerini zerindeki ekran
yardmyla grsel hale getirir. Bu ekilde test srasnda nerede hata olduu,
gsterdii kodun karl bulunarak belirlenir. Bu kod onaltlk say sisteminde iki
basamakl bir saydr. Resimde grnen kartn drt basamakl gstergesinin
olmasnn sebebi, sadaki iki basaman bir nceki POST kodunu gstermesidir.
Bunun yannda kodlarn rahat grnmesi iin bu kartlara uzatma kablosu ile ek bir
ekran da taklabilmektedir. Ayrca zerindeki dme sayesinde eski kodlar gsterme
gibi ek ilevleri bulunmaktadr.
Bilgisayara bu kart takmadan nce genileme yuvalarndaki kartlar
sklmelidir. Bilgisayar aldnda iki sra LED takmndan resimde grnd
ekilde soldakiler yanmaldr. Bu anakarta doru voltajlarn gittiini belirtir. Bylece
g kaynanda bir problem olmad anlalr. Ayrca yanan CLK LEDi veri yolunun
doru saat sinyalinde altn gsterir. Bilgisayarn takld noktada kartn verdii

83
kod okunur ve BIOS tipine bal olarak kullanm klavuzundan bu kodun karl
okunur. Bu bilgi bilgisayarn hangi aamada hata verdiini gsterir. lgili birim arzas
giderildikten sonra bilgisayar alacaktr. zellikle yenisi bulunamayan veya yksek
maliyeti olan anakartlar iin yararl bir yntemdir. Kartn fiyat modeline gre
deimekle beraber 15$ ile 50$ arasnda deimektedir.

84
EVREYE VERLEN ZARARI NLEME
Elektronik atklar doaya ve insan salna zarar vermektedir. Kurun, civa,
kadmiyum, baryum, berilyum ve bromlu alev geciktiriciler gibi maddeler elektronik
cihazlarda bulunmakta, bu cihazlar kullanm mrleri sonunda normal plerle ilem
grdklerinde evreye zarar vermektedirler. retici firmalarn sorumluluunda
atklarn toplanmas ve ilenmesi birok lkede zorunlu hale gelmitir. lkemizde bu
amala birka firma almalar yrtmektedir. Doa Entegre Geri Dnm Endstri
A.. Kocaelide faaliyet gsteren rnek bir firmadr. Fakat yine de lkemizdeki geri
dnm oran ok dk dzeydedir.
Elektronik atklarn (e-atk) evreye verdii zarar nlemek iin uluslar aras
dzeydeki dzenlemelere rnek olarak WEEE ve RoHS dzenlemeleri gsterilebilir:

WEEE Yasas:
lkemizde henz yerlememi olmasna ramen,
Avrupa lkeleri ve Amerikadaki birok eyalette elektronik
atklar normal plere atmak yasaktr. Bu atklar zel
irketler veya cihazlarn datclar tarafndan toplanarak
uygun ekilde deerlendirilir. Bu toplama ve
deerlendirme masraflar reticiler tarafndan karlanr.
Avrupa Birlii uyum srecinde lkemizde de yakn
zamanda byle bir yasa yrrle girecektir.

RoHS Uyumu:
Tehlikeli maddelerin doaya atlmasn nleme ile birlikte elektronik cihazlarn
iindeki tehlikeli maddelerin azaltlmas ynnde de giriimler vardr. RoHS uyumu
bunlardan biridir. Firmalar tehlikeli maddeleri rnlerinde yasal snrlarn altna
indirmeyi kabul ederler. Bu da daha ok Avrupa lkeleri ve Amerikadaki baz
eyaletler iin geerlidir. Fakat ok uluslu firmalar dnya genelinde bu dzenlemelere
dikkat etmektedirler.

85
SZLK

ADSL: Asymmetric Digital Subscriber Line, Asenkron Saysal Abone Hatt.
Varolan telefon altyapsn kullanan hzl internet eriimi servisi
ATA: Advanced Technology Attachment, Veri depolama niteleri iin kullanlr
BIOS: Basic Input/Output System
CISC: Complex instruction set computer. ok sayda komut ieren ilemci
DDR-SDRAM: Double Data Rate-Synchronous Dynamic Random Access
Memory
DLP: Dijital Light Processing. Projeksiyon cihazlarnda kullanlan yanstma
teknolojisi
DVB-C: Kablo zerinden dijital video yayn
DVB-S: Uydu zerinden dijital video yayn
DVB-T: Karasal dijital video yayn
DVD: Digital Versatile Disc, ok amal dijital disk
ECC: Error Checking and Correction, hata kontrol ve dzeltme
GB: Gigabyte, depolama birimi
GRID: Bilgisayar kmelerinin i ykn paylamak amacyla tek bir
bilgisayarm gibi kullanlmas
HyperThreading: Bir ilemciyi iki ilemciymi gibi gstererek performans
arttrmay amalayan Intel teknolojisi.
HyperTransport: AMD firmasnn daha hzl veri yolu kullanm iin gelitirdii
teknoloji
IDE: Integrated Drive Electronics
LCD: Likit kristal ekran.
LED: Light Emitting Diyote. Dk enerji harcayan, uzun mrl k
kaynaklar
MAXg: 802.11g kablosuz alarn hzn arttrmak iin kullanlan teknolojilerden
biridir.
Mbit/s: Megabit, veri transfer hz iin kullanlr. Saniyedeki hz gsterir.
Mhz: MegaHertz, hz birimi
POST: Power on Self Test. Bilgisayar ald zaman gerekleen otomatik
test
PPPoA: ATM zerinden noktadan noktaya eriim protokol
PPPoE: Ethernet zerinden noktadan noktaya eriim protokol
RoHS: Restriction of Hazardous Substances, Zararl Maddeleri Azaltma
QoS: Quality of Service. Servis kalitesi istenilen uygulamann dier
uygulamadan daha ncelikli olarak kullanlmasn salar

86
RAID: Redundant Array of Independent Disks, Bamsz disklerin hz ve/veya
gvenlik amacyla bir arada kullanlmasdr
RISC: Reduced instruction set computer, Azaltlm sayda komut ieren
ilemci
SAS: Serial Attached SCSI. SCSI disklerin yeni nesil olanlardr
SSD: Solid State Disk, Flash bellek gibi alan hzl eriim imkan sunan sabit
diskler
SSID: Service Set Identifier. Kablosuz an addr
Terminal Server: nce istemcileri altrmak iin gereken sunucudur
Thin Client: nce istemci
UPS: Kesintisiz g kayna
USB: Universal Serial Bus, Evrensel Seri yol
VA: VoltAmper, UPS cihazlarnn kapasitesini belirten birim
WDS: Wireless Distribution System, Varolan kablosuz an daha geni bir
alanda hizmet vermesi iin datmnn yaplmas
WEEE: Directive on waste of electrical and electronic equipment, Atk elektrik
elektronik cihazlar ynergesi
WEP: Wired Equivalent Protection, Kablosuz alarda kullanlan eski nesil
ifreleme teknii
WLAN: Wireless Local Area Network, Kablosuz yerel alan a
VLIW: Very Long Instruction Word. lemci komut setlerinde yeni kullanlmaya
balayan komut seti
WPA: Wireless Protected Access, WEP ifrelemenin eksikliklerini ortadan
kaldran kablosuz veri ifreleme teknii

87

Bilgisayar Donanım

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bilgisayar Donanım

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Levent Emmungil 2007

You might also like