Sayısal Fotoğrafa Giriş

T.C.
ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2171

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1198
SAYISAL FOTORAFA GRfi
Yazarlar
Prof.Dr. Levend KILI (nite 1)
r.Gr. Erdem ETNTAfi (nite 2)
r.Gr. Eren GKSEL (nite 3, 4)
Do.Dr. Hseyin ERYILMAZ (nite 5, 6, 7)
Editr
r.Gr. Eren GKSEL
ANADOLU NVERSTES
Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.

Uzaktan retim tekniine uygun olarak hazrlanan bu kitabn btn haklar sakldr.
lgili kurulufltan izin almadan kitabn tm ya da blmleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayt
veya baflka flekillerde oaltlamaz, baslamaz ve datlamaz.
Copyright 2010 by Anadolu University
All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Genel Koordinatr
Prof.Dr. Levend Kl
Genel Koordinatr Yardmcs
Do.Dr. Mjgan Bozkaya
retim Tasarmcs
Kadriye Kobak
Grafik Tasarm Ynetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uar
r.Gr. Cemalettin Yldz
r.Gr. Nilgn Salur
lme Deerlendirme Sorumlusu
r.Gr. Eren Gksel
Grafiker
Dilek Demirbafl
Kitap Koordinasyon Birimi
Do.Dr. Feyyaz Bodur
Uzm. Nermin zgr
Kapak Dzeni
Prof. Tevfik Fikret Uar
Dizgi
Akretim Fakltesi Dizgi Ekibi
Saysal Fotorafa Girifl
ISBN
978-975-06-0850-6
4. Bask
Bu kitap ANADOLU NVERSTES Web-Ofset Tesislerinde 7.000 adet baslmfltr.
ESKfiEHR, Ocak 2013
iii
indekiler
indekiler
nsz ............................................................................................................
vii
Saysal Teknolojiler..................................................................
MEKANK TEKNOLOJDEN SAYISAL TEKNOLOJYE ................................

Tarihsel Sre ................................................................................................
Analog ve Saysal Dnem.............................................................................
YZEY ZERNE RESMETMEK....................................................................
SAYISAL FOTORAFILIK...........................................................................
Analogdan Saysala Fotoraf Teknolojisi .....................................................
Saysal Fotoraflktaki Temel Kavramlar...................................................
Piksel........................................................................................................
znrlk ..............................................................................................
RGB Renk Modeli ...................................................................................
Renk Derinlii .........................................................................................
Dosya Formatlar .....................................................................................
zet................................................................................................................
Kendimizi Snayalm......................................................................................
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................
Sra Sizde Yant Anahtar ..............................................................................
Yararlanlan Kaynaklar..................................................................................
Seilmifl Fotoraflar .......................................................................................
3
3
4
5
6
6
9
9
10
10
11
13
14
15
16
16
16
17
Saysal Teknolojinin Fotorafa Getirdikleri............................ 26

FLMDEN SAYISALA GEfi..........................................................................
Teknolojik Adan Saysal Fotoraf ............................................................
Toplumsal Adan Saysal Fotoraf ..............................................................
Uygulama Asndan Saysal Fotoraf ..........................................................
Ekonomik Adan Saysal Fotoraf ..............................................................
Hukuksal Adan Saysal Fotoraf................................................................
SAYISAL TEKNOLOJNN OLANAKLARI VE YETERSZLKLER ................
Saysal Fotoraf Teknolojisinin Sunduu Olanaklar ...................................
Saysal Fotoraf Teknolojisinin Yetersizlikleri ............................................
SAYISAL FOTORAF RETM SREC .......................................................
ekim ncesi ................................................................................................
ekim .............................................................................................................
ekim Sonras................................................................................................
zet ...............................................................................................................
Kendimizi Snayalm .....................................................................................
27
28
30
30
31
32
33
34
36
40
40
41
42
45
47
48
48
48
49
1. NTE
2. NTE
iv
indekiler
3. NTE
Saysal Fotoraf Makineleri .................................................... 58

SAYISAL FOTORAF MAKNESNN ALIfiMA PRENSPLER ...................
Objektif ..........................................................................................................
Pozlama..........................................................................................................
Alglayc ........................................................................................................
SAYISAL FOTORAF MAKNES TRLER..................................................
Cep Telefonlar..............................................................................................
Basit Fotoraf Makineleri..............................................................................
Elektronik Bakal Fotoraf Makineleri .......................................................
Deiflebilir Objektifli Refleks Olmayan Fotoraf Makineleri ......................
DSLR Fotoraf Makineleri .............................................................................
Saysal Arkalklar ...........................................................................................
zet................................................................................................................
4. NTE
59
61
61
64
64
65
66
66
67
68
71
72
73
74
74
74
75
Alglayclar ............................................................................. . 84
ALGILAYICILAR............................................................................................. 85
Alglayclarn alflma Prensipleri ................................................................ 86
Efektif znrlk ........................................................................................ 88
Dinamik Aralk .............................................................................................. 89
Alglaycda Renk Oluflumu .......................................................................... 90
ALGILAYICI TRLER ................................................................................... 92
CCD ............................................................................................................... 92
CMOS ............................................................................................................. 93
Super CCD ..................................................................................................... 94
Foveon X3 ..................................................................................................... 94
DOSYA FORMATLARI................................................................................... 95
zet ............................................................................................................... 97
Kendimizi Snayalm ..................................................................................... 98
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................ 99
Sra Sizde Yant Anahtar .............................................................................. 99
Yararlanlan Kaynaklar.................................................................................. 99
Seilmifl Fotoraflar ....................................................................................... 100
5. NTE
Saysal Fotoraf Makinelerinin Kontrol Sistemleri .............. 110

NETLEME SSTEM ........................................................................................
(S) Tek Dokunufl le Netleme (Single).......................................................
(C) Srekli Deiflen Netleme (Continuous).................................................
(M) Objektif zerinden el le Netleme (Manual)........................................
Netlik Ayarnda Gvde Objektif liflkisi .......................................................
Netleme Blgesi Seenekleri ........................................................................
POZLAMA SSTEM .......................................................................................
(P) Program Seenei ...................................................................................
111
112
113
113
115
115
117
118
indekiler
(A) Diyafram ncelikli Seenek...................................................................

(S) rtc ncelikli Seenek.......................................................................
(M) El le Ayar Seenei...............................................................................
(B) Sresiz Pozlama ......................................................................................
zel Seenekler ...........................................................................................
Pozlama Telafisi ............................................................................................
ISO HIZI KONTROL SSTEM.......................................................................
ISO Hzlar .....................................................................................................
ISO Zorlama Seenekleri ..............................................................................
BEYAZ AYARI SSTEM ................................................................................
Beyaz Ayar Seenekleri ...............................................................................
Beyaz Ayar Aralar ....................................................................................
Beyaz Ayar Tarama ......................................................................................
FLAfi KONTROL SSTEM .............................................................................
Btnleflik Flafl Kullanm .............................................................................
Kafa Flafl Kullanm .......................................................................................
Elektronik Stdyo Flafl Kullanm ................................................................
Flafl Kontrol Sistemleri ..................................................................................
zet................................................................................................................
118
119
120
120
120
121
122
123
123
125
125
125
126
127
127
128
129
130
132
134
135
135
136
137
Saysal ekim ve Mdahale Olanaklar ................................. 145

SAYISAL EKM SRECNDE YEN OLANAKLAR ......................................
Panoramik Fotoraf.......................................................................................
Panoramik Fotoraf ekim Teknii .............................................................
rnek Uygulama ...........................................................................................
Kzltesi Fotoraf .........................................................................................
Filtreleme .......................................................................................................
Kzltesi ekimde Netleme .........................................................................
HDR Teknii..................................................................................................
Otoportre .......................................................................................................
Video ve Hareketli Grnt ........................................................................
SAYISAL EKM SONRASINDA YEN OLANAKLAR ...................................
Siyah-Beyaz....................................................................................................
ekim Sonras Makine le Dzeltme............................................................
Filtre Seenekleri ...........................................................................................
RAW YNETM LE MDAHALE ...............................................................
RAW Ynetiminden rnek Uygulamalar.....................................................
zet................................................................................................................
147
147
148
149
151
152
152
154
155
156
156
157
158
158
159
161
165
167
168
168
169
170
6. NTE
vi
indekiler
7. NTE
Fotoraf Makinesiyle Doru ve Etkili letiflim....................... 178

GRfi ..............................................................................................................
SAYISAL FOTORAF MAKNELERNN DONANIM ZELLKLER ...........
Bakalar .........................................................................................................
Elektronik Baka .....................................................................................
Optik Baka.............................................................................................
Saysal Makinelerde Objektifler ....................................................................
Taflnabilir Kart Okuyucu Depolama niteleri............................................
Ses Kaydetme Seenei ................................................................................
Saysal Makinelerde alflma Hzlar ............................................................
Makinenin ekime Hazr Olma Hz......................................................
ekim Dmesi Hz ...............................................................................
Kayt Hz .................................................................................................
Seri ekim Hafza Kapasitesi..................................................................
Srekli ekim Hz ..................................................................................
SAYISAL FOTORAF MAKNELERNN VERML KULLANIMI ..................
Ekran Ayarlar................................................................................................
Ekran Parlaklk Ayar ..............................................................................
Grnt zleme Biimleri .......................................................................
Ekranda Pozlama Kontrol.....................................................................
Histogram Kullanm .....................................................................................
Makinenin Doru Kullanm .........................................................................
zet ...............................................................................................................
Kendimizi Snayalm .....................................................................................
179
180
180
180
181
182
183
184
184
184
185
186
186
186
186
187
187
188
189
190
191
193
195
196
196
196
197
nsz
nsz
Hzla geliflen ve hayatmzn btn alanlarnda etkisini grmeye baflladmz
saysal teknolojiler fotorafln da ehresini deifltirmifltir. Geleneksel fotoraf
makinelerindeki filmin yerini, saysal fotoraf makinelerinde alglayclarn
almasyla birlikte fotorafn kaydedilmesi ve ifllenmesinde kullanla gelen kimyasal
srelerin yerini elektronik sreler almfltr. Fotoraf ve fotoraflk denildiinde
artk, film ve karanlk oda sreleri anlafllmamaktadr. Fotoraf saniyeler iinde
hemen sonulanan bir resmetme teknii haline gelmifltir.
Saysal Fotorafla Girifl adl bu kitap, adnda da anlaflld gibi girifl
dzeyindedir. Kitap iinde temel konulardan sz edilmifltir. Bu kitab, Temel
Fotoraflk kitabnzdaki bilgilerle iliflkilendirerek okumanz gerekmektedir.
Elinizdeki kitap, saysal teknolojilerin beraberinde getirdii teknolojik ve toplumsal deiflimleri, saysal fotoraflkla ilgili temel kavramlar, saysal fotoraf
makinelerinin trlerini, temel bileflenlerini ve alflma prensiplerini ele almakta,
saysal fotorafn sunduu yeni olanaklara ve bu olanaklarn doru kullanmna
deinmektedir. Karmaflk ve detayl aklamalar gerektiren sre ve durumlar,
anlafllr ve ksa olarak ele almaya alfltk. Bunu yaparken de detayl flekiller kullanmaya alfltk.
Bu program iinde yer alan dier kitaplarnzda olduu gibi bu kitap iinde de
Seilmifl Fotoraflar blm greceksiniz. Saysal teknoloji kullanlarak ekilmifl
olan bu fotoraflar EFSAD (Eskiflehir Fotoraf Sanat Dernei) fotoraflarnn
alflmalarndan setik. Bu fotoraflar yoluyla, saysal teknolojinin fotoraftaki
ulaflt durumu greceksiniz.
Sevgili renciler, saysal fotorafln teknik bir sre sonunda elde edilir.
Fotoraf makinesi baflta olmak zere birok ara ve gerecin nasl alfltn
bilmek gerekir. Bu kitap yoluyla size bu temel bilgileri ulafltrmaya alfltk. Sadece
rencilere deil, saysal fotorafa ilgi duyan her meraklya katk salayacan
dflndm bu kitabn hazrlanmasnda, baflta yazarlar olmak zere emei geen
herkese teflekkr ederim.
Editr
r. Gr. Eren Gksel
vii
Amalarmz
N
N
N
Bu niteyi tamamladktan sonra;

Toplumsal yaflam iinde insanln farkl teknolojik dnemlerini
aklayabilecek,
Tarihsel olarak yzey zerine resmetme tekniklerini sralayabilecek,
Fotoraflkta saysal teknolojinin belirleyici zelliklerini tartflabilecek
bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Mekanik Teknoloji
Film
PPI
Buhar Teknolojisi
Alglayc
DPI
Elektrik Teknolojisi
Saysal Grnt
Bit
Elektronik Teknolojisi
Piksel
Bit Derinlii
Analog
znrllk
Saysal
Megapiksel
erik Haritas
Saysal Teknolojiler
MEKANK TEKNOLOJDEN
SAYISAL TEKNOLOJYE
YZEY ZERNE RESMETMEK
SAYISAL FOTORAFILIK
Saysal Teknolojiler
MEKANK TEKNOLOJDEN SAYISAL TEKNOLOJYE
N
A M A
Toplumsal yaflam iinde insanln farkl teknolojik dnemlerini

aklamak.
Tarihsel Sre
Toplumsal yaflam iinde insan hayatna yn veren nemli olgulardan biri bulufllardr. Bulufl; bilinen bilgilerden yararlanlarak daha nce bilinmeyen yeni bir bulguya
ulafllmasdr. Bir fleyin bulunuflundan sz edildiinde, aniden bir gn iinde ortaya kan bir fley anlafllmamaldr. Bulufllar, daha nce var olan teknolojilerin nceden bilinmeyen bir flekilde bir araya getirilmesiyle ortaya kar. Tabii ki bulufllarn temelinde insan ihtiyalar vardr. nsanlk tarihi iinde farkl konulara ynelik
olarak saysz bulufl sz konusudur. Baz bulufllar, belirli bir alana ynelik olarak
insan yaflamna girerken baz bulufllar da ardndan gelen yeni bulufllarla insanlk
tarihinde yeni dnemlerin bafllamasna neden olmufltur.
nsan 400 bin yl nce akmak tafln, baltay ve mzra buldu, ayn dnemde
kemiklerden ve sopalardan eki yapt. 250 bin yl nce atefli kontrol altna ald. 5
bin yl nce ilk tekerlei de kulland sanlmaktadr. Bu flekilde mekanik bulufllarn geliflmesiyle insann kol gcn de iine alan mekanik teknoloji dnemi bafllamfltr. nsanolu alar boyu mekanik teknolojiler kullanarak yaflamfltr. Bu dnemde toplumsal yaflama mekanik teknolojiler hkim olmufltur. 1700l yllarn baflnda ise mekanik teknolojinin stne buhar teknolojisi eklenmifltir. Buhar gc,
makineleri ve fabrikalar alfltrrken retimi farkl alanlara yneltmifltir. 1800l
yllarda Sanayi Devrimi olarak adlandrlan yeni bir dnem yani insann kol ve paz gcyle birlikte mekanik teknolojinin yerine buhar teknolojisinin getii yeni bir
dnem bafllamfltr. Sanayi Devriminin sreci iinde 1800l yllar buhar teknolojisinin dnemi olarak yaflanmfltr. Bu yeni teknolojinin ortaya kard fabrikalar,
madenler, demiryolu yeni bir toplumsal yaflam da beraberinde getirmifltir.
Sanayi Devriminin oluflturduu geliflme sreci iinde 1800l yllarn sonuna
doru elektrik retimi ve elektrik ampul insan yaflamna girmifltir. Elektrik teknolojisi ile birlikte, ok farkl alet ve makineler insan yaflamna girmifltir. 1900l
yllarn ikinci on ylndan itibaren ev aletlerinden ifl aletlerine, fabrikalardan su
motorlarna, trenlerden gemilere, elektrik teknolojisi yeni bir insanlk dnemini
bafllatmfltr. II. Dnya Savafl sonrasnda 1950lerden itibaren ise yar iletkenlerin
nsanolunun farkl
teknolojilerle birlikte olduu
bu tarihsel sre iinde
herhangi bir verinin,
bilginin, aktarlmas,
oaltlmas, saklanmas ve
kaydedilmesinin nasl
yapld, zerinde
durulmas gereken bir
konudur.
gelifltirilmesiyle elektronik teknoloji dnemi bafllamfltr. Mekanik, buhar ve elektrik teknolojileri dnemlerindeki byk hacimli makineler ve retim sistemlerinin yerini elektronik teknoloji dneminde 4-5 milimetrekarelik silikon ipler almfltr. Elektronik teknoloji dneminin ara ve gereleri insan yaflamnn her alanna girmifltir.
Analog ve Saysal Dnem

Mekanik, buhar, elektrik ve elektronik teknolojisi dnemleri fleklinde yaplan ayrm, insann retim sreci iinde kulland teknolojilere gre yaplan bir snflandrmadr. Bu teknolojik srele birlikte, bir veri ya da bilginin kaydedilmesi, ifllenmesi, saklanmas aflamalarnda kullanlan teknolojileri de dnemlere ayrmak
mmkndr. Bu anlamda kaynaktan kan bir veri olarak sesin ve fln kaydedilmesi, saklanmas ve ifllenmesi dflnldnde, iki temel dnemden sz edilir.
Bunlar; analog dnem ve saysal (digital) dnemdir.
Sesin analog ve saysal yntemlerle nasl kaydedildiine baklarak bu iki yntemin nasl farkllaflt anlafllabilir. Analog yntemde kaynaktan kan ses dalgalar mikrofonun diyaframna arpar. Diyafram ise kendisine arpan dalgalarn basncyla doru orantl ve srekli bir elektrik akm retir. Bu akmn belirli bir deer aralndaki her deeri alabilecek olmas sreklilik olarak adlandrlr. Bu
elektrik akmndaki inifl ve kfllar, ses dalgalarnn fliddetindeki deiflimle ayndr.
Bu durumda ses dalgalar ile mikrofonun rettii elektrik akm arasndaki benzerlii ifade etmek iin kullanabileceimiz analoji terimi, analog kavramnn da temelinde yatan anlamdr. Analog sistemler veriyi kesintisiz, srekli bir formda ve olduu gibi kaydeder.
fiekil 1.1
Analog ve saysal
sinyaller.
Analog sinyaller
basamaklanmamfl
srekli sinyallerken
bilgisayar
ortamnda
kullanlan sinyaller
1 ve 0lar fleklinde
basamaklanmfl
sinyallerdir.
fiiddet
Zaman
Analog Sinyal
fiiddet
Zaman
Saysal Sinyal
Bir fotorafn analog olarak kaydedilmesi rneinde de ayn durum sz konusudur. Analog yntemde fla duyarl kimyasal bir yzey zerine dflen flk, bu
yzey zerinde kendi fliddetine efl deerde bir iz oluflturur.
Saysal ses ya da grntnn kaydedilmesinde byle bir durumdan sz edemeyiz. Saysal ortamda kaydedilen ses ya da grntnn kendisi deildir. Film veya
bir plak yzeyinde olduu gibi, saysal verilerin kaydedildii ortamlar ses ya da
grnty retemezler. Kaydedilen bilginin tekrar retilebilmesi iin bu saysal verilerin elektronik bir ortamda yorumlanmas ve ifllenmesi gerekir.
1. nite - Saysal Teknolojiler
Saysal sinyaller srekli olmayan basamakl sinyallerdir. Matematik ifllemlerini

yaparken 10luk say sistemi kullanrz. Oysa bilgisayarlar elektrik akmnn ak ya
da kapal olmasna gre ifllem yapabilir ve bu yzden sadece 1 ve 0lardan oluflan
2 tabanna gre dzenlenmifl bir sistem kullanr. Saysal sinyaller bu yzden 1 ve
0lardan oluflmufl sinyallerdir. Bilgisayar ortamnda dzenlenmek, kaydedilmek ve
yeniden retilmek istenen her verinin mutlaka 1 ve 0lardan oluflan bu sisteme uygun bir saysal veriye dnfltrlmesi gerekir.
Gnlk yaflammzda kullandmz 10luk say sisteminde her basamak 0 ile 9
arasnda 10 farkl deer alabilir. Bu yzden kullandmz basamaklar da 10un katlar fleklindedir. 1ler, 10lar, 100ler basama gibi. Bilgisayarlarn kulland 2li sistemde ise basamaklar 2nin katlar fleklindedir. Bu sistemdeki her bir basamak 0 ve
1 olmak zere iki farkl deer alabilir ve bu basamaklar bit olarak anlr. Bit terimi ngilizcede ikili basamaklar anlamna gelen binary digits ifadesinden tretilmifltir. 8 bit uzunluundaki verilere ise byte denir. 8 bitlik veri demetleri olan
bytelar 0 ile 255 arasnda 256 farkl deeri ifade edebilir. Byte ayn zamanda saysal verilerin bykln lmek iin kullandmz birimlerin de temelidir.
1 Kilo Byte (KB)
1024 Byte
1 Mega Byte (MB)
1024 KB
1 Giga Byte (GB)
1024 MB
1 Tera Byte (TB)
1024 GB
YZEY ZERNE RESMETMEK

A M A
Tarihsel olarak yzey zerine resmetme tekniklerini sralamak.
Bu kitap kapsamnda zerinde durduumuz konu fotoraftr. Daha genel dflnldnde ise yzey zerine resmetmektir. Fotoraf ise bir yzey zerine resmetme
tekniidir. Yzey zerine resmetme asndan teknolojik dnemleri yeniden ele
alrsak, flyle bir sreten sz edilebilir: izerek, boyayarak ve kazyarak yzey
zerine resmetme, mekanik teknoloji dneminden bafllayarak geliflmifltir. Mekanik
teknoloji dneminin belirgin zellii, insann el ve kol gcdr. Bu dnemin resmetme tekniklerinde de insan eli dorudan iflin iinde olmufltur. Buhar teknolojisi
ve Sanayi Devrimi ile birlikte yeni bir resmetme teknii olarak fotorafn dnemi
bafllamfltr. Dnemin tipik bir zellii olarak makine yoluyla yani fotoraf makinesi yoluyla resmetme dnemi bafllamfltr. Fotorafn hareketlenmifl hli olan film
yani sinema ise elektrik dneminde geliflerek yaylmfltr. Elektronik teknoloji dneminin resmetme teknii ise elektronik grnt yani video olmufltur.
nsanlk tarihi iinde temel resmetme tekniinden sz edebiliriz:
(1) izerek, boyayarak ve kazyarak resmetme teknii
(2) Fotorafn (fotografik) resmetme teknii
(3) Elektronik resmetme teknii
fiimdi konuyu yeniden analog ve saysal dnemler asndan ele alalm. Saysal
teknoloji, elektronik resmetme teknii dnemi olan 1950li yllarn sonuna denk dfler. zellikle 1900l yllarn sonundan bafllayarak elektronik ve bilgisayar teknolojisindeki geliflmelerle birlikte giderek yaylmfltr. Bu anlamda, bir geifl belirlemek gerekirse elektronik teknolojisinin ncesi iin analog dnem, sonras iin saysal dnem
denilebilir. Bu ayrm tabii ki snrlar kesin olan bir dnem ayrm deildir. Bu ayrm,
yzey zerine resmederken verilerin, nasl ifllendiini belirlemekle ilgili bir ayrmdr.
Tablo 1.1
kili Sistemdeki
Saysal Veri
Byklkleri
Saysal teknoloji ve rnleri,

bilgisayarn yaylmasyla
birlikte gnlk yaflama
girmifltir.
Analog ve saysal dnemleri yzey zerine resmetme teknikleri asndan dflnrsek, fotorafn resmetme teknii tipik bir rnektir. Fotorafn resmetme tekniinin belirleyici gesi flktr. Iflk dalgalar, fotoraf makinesinin objektifinden girerek fla duyarl yzey zerinde grnty oluflturur. Ifla duyarl yzey olarak
filmin kullanlmas, grntnn kesintisiz bir sre iinde ortaya kmasn salar.
Elektronik teknoloji dneminin bulufllaryla birlikte, fotoraflk alannda da elektronik teknolojinin olanaklar kullanlmaya bafllanmfltr. Bu anlamda zerinde durulmas gereken nemli konu, saysal teknolojinin fotoraflkta kullanlmasdr.
Bylece fla duyarl yzey olarak elektronik alglayclar kullanlmaya bafllanmfltr. Ifla duyarl yzey olarak alglayclarn kullanlmas, grntnn de bir dizi saysal veri olarak ortaya kmasn salar.
Fotoraflk, Sanayi Devrimi dneminin yani mekanik ve buhar teknoloji dneminin buluflu olarak, yzey olarak filmi kullanmfltr. Filmin fla duyarl yzey
olarak kullanlmas fotoraflkta elektrik ve elektronik aygtlarn yer ald dnemde de devam etmifltir. Film yoluyla yzey zerinde grnt elde etmek, veri
olarak fl kesintisiz olarak nesneden geldii flekliyle kaydetmektir. flte bu bir
analog sistemdir. Fotoraflkta fla duyarl yzey olarak filmin yerini saysal teknolojinin bir eleman olan alglayclarn almasyla birlikte, fotoraflk asndan
yeni bir durum sz konusu olmufltur. Elektronik donanmlar, mikro ifllemciler ve
yazlmlar fotoraf makinelerinin ilerindeki yerlerini almfltr. Filmin yerini elektronik alglayclarn ald bu srete veri olarak flk, nesneden gelerek fotoraf makinesinin iine girdikten sonra (1) ve (0)lar fleklinde ifllenerek kaydedilir.
SAYISAL FOTORAFILIK
N
AM A
Fotoraflkta saysal teknolojinin belirleyici zelliklerini

tartflmak.
Analogdan Saysala Fotoraf Teknolojisi
Saysal fotoraflkta
grntler saysal verilere
dnfltrlerek ifllenir ve
kaydedilir.
Fotoraf flk yoluyla, yzey zerine resmetme tekniidir. Bu teknii farkl yntemlerle gereklefltirmek mmkndr. Burada sz konusu olan yeni bir teknolojik
yntemle fotoraf elde etmektir. Bu yeni yntem, yeni bir teknolojik dnem olarak fotorafn resmetme tekniini yeni bir duruma getirmifltir. Saysal teknoloji yoluyla fotorafn ulaflt bu yeni durum, yeni bir fotoraflk ve fotoraf ortaya karmfltr. Saysal teknolojinin olanaklaryla donanmfl, bilgisayar sistemlerinin kontrolnde olan bu yeni fotorafl, geleneksel fotoraflkla karfllafltrmak doru
deildir. Sz konusu olan iki fark teknolojik dnemi karfllafltrmaktr. nsanlk tarihinde ayn konuya ynelik farkl teknolojinin kullanld birok durum olmufltur. Bu anlamda, teknoloji ortaya kan rn belirleyici temel ge olarak grlr.
Belki de zerinde durulmas gereken soru, bu teknolojileri kimin kulland ve nasl bir amaca ynelik kulland olmaldr. Unutulmamas gereken bir konu da, her
yeni teknolojinin, yeni olanaklar ve hi akla gelmeyen, eski teknolojilerde olmayan sorunlar da beraberinde getirdii konusudur.
Analog ve saysal fotoraf makineleri ok byk oranda ayndr. alflma prensipleri, sreleri, netleme ve pozlama ile ilgili kontrol sistemleri ve makineyi kullanabilmek iin gerekli olan beceriler ok farkllk gstermez. Farklln en byk ve
en belirleyici olduu aflama, objektiften ieri giren fln kaydedilmesi aflamasdr.
Analog fotorafta makinenin rtcsnn almasyla film zerine dflen flk
kimyasal bir reaksiyona neden olur. Objektif tarafndan odaklanan flk, selloit ya
da polyester bir taban zerinde yer alan ince bir fla duyarl emlsiyon zerine
dfler. Bu emlsiyon ierisindeki mikroskobik kristaller grntnn bir kaydn
oluflturur. Bu kimyasal sre ierisinde grnt, fla duyarl film yzeyinin flkla
temas sonucu meydana gelen kimyasal deiflimler sayesinde kaydedilir.
fiekil 1.2
Renkli film.
Fotoraf filminde
grnty
oluflturan birimler
fla duyarl
gmfl
kristalleridir.
Gren
Fotoraf 1.1
Gren.
Geleneksel
fotorafta gmfl
kristalleri
grnty
oluflturan en kk
temel elemanlardr.
Bunlara gren
denir.
Saysal fotoraf makinelerinde filmin yerini alglayclar almfltr ve alglayclar

SIRA SZDE
saysal fotorafn en nemli bileflenidir. Alglayc zerine dflen
flk mikro mercekler aracl ile fla duyarl hcreler ya da pikseller zerine younlafltrlr. Bu
hcreler zerlerine dflen fln parlakl ile doru orantl birDelektrik
fi N E L Makm oluflturur. Bu aflamada ortaya kan veri, basamakl yani saysal bir veri olmayp srekli ve analog bir veridir. Bu analog sinyal bir analog - saysal dnfltrc tarafnS O R U
dan saysal veriye dnfltrlr.
Alglayclar ile ilgili daha fazla bilgiyi kitabnzn drdnc nitesinde
D Kbulabilirsiniz.
KAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
fiekil 1.3
Alglayc.
Saysal fotoraf
makinelerinde
kullanlan
alglayclarda
grenlerin yerini
fla duyarl
hcreler almfltr.
ALGILAYICI
fla duyarl hcre
Analog - Saysal evirici
fiekil 1.4
Film ve bellek kart.
Analog fotorafta
grnt film
zerine
kaydedilirken,
saysal fotorafta
grnty
kaydetmek iin
hafza kartlar
kullanlr.
Film grnts elle tutulabilen fleffaf bir yzey zerinde ortaya kar ve yanstlabilir yani fla tuttuumuzda gzle grlebilir. Optik ve kimyasal srelerle kart
zerine baslabilir. Saysal sistemin rettii grnt ise alglayc zerinde elle tutulup gzle grlemez, saysal olarak kaydedilebilir ve ancak bir saysal sistem yoluyla yeniden retilebilir. Saysal fotoraflarn grntlenmesi, dzenlenmesi ve
baslmas; bilgisayar yazlmlar ve elektronik donanmlar aracl ile mmkndr.
Saysal fotoraflar zerinde ok farkl dzenlemeler yaplmasna olanak veren pek
ok grnt iflleme program vardr.
fiekil 1.5
Saysal grnt.
Grnt iflleme
programlar
ekildikten sonra
fotoraflar
zerinde pek ok
dzenleme
yaplmasna
olanak tanr.
Bu temel ayrmdan yola karak birok farkl zellik saylabilir. Eer bir farkllktan ve buna bal olarak da bir seimden sz ediliyorsa, teknolojik srece bal bir
seim sz konusudur. Basit ve belirleyici bir zellii belirtmek gerekirse; fotoraflkta film denildiinde el marifeti, ar iflleyen ve zaman alan uzun sreler ve bu
sreler sonucunda ortaya kan rnden sz edilir. Saysal fotoraf denildiinde
ise el deil bilgisayar teknolojilerinin marifetiyle, hzl ve kolay iflleyen, zaman almayan sreler sonucunda elde edilen rn anlafllr.
Grnt iflleme yazlmlar sayesinde ekilen fotoraf zerinde pek okSIRA
dzeltmenin
yaplabiSZDE
liyor olmas, grntleme aflamasnda ok zenli olunmasn gereksiz hle getirir mi? Tartflnz.
Saysal Fotoraflktaki Temel Kavramlar

Piksel
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
Saysal grntnn en kk elemanna piksel (ngilizce: pixel) denir. ngilizcede resim paras anlamna gelen picture element szcklerinin ksaltlarak
DKKAT
birlefltirilmesinden oluflur. Piksel terimi saysal bir imaj ya da ekrandaki bir grnty oluflturan en kk birim ya da bir alglayc zerindeki fla duyarl
SIRApiksellerden
SZDE
hcreler iin kullanlr. Demek ki saysal grnt denildiinde,
oluflan bir yap anlafllmaldr.
AMALARIMIZ
K T A P
DKKAT
N N
SIRA SZDE
fiekilAMALARIMIZ
1.6
Piksel.
Saysal fotorafta
grntyK T A P
oluflturan pikseller.
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
10
znrlk
znrlk, saysal fotorafln en nemli kavramlarndan biridir. Alglayc
zerindeki pikseller, film zerindeki grenlere benzetilebilir. Tpk dflk ASAl bir
filmdeki ince ve youn grenlerin daha keskin bir grnt oluflturmas gibi, zerinde daha ok piksel barndran bir alglayc da daha kaliteli bir saysal grnt elde
etmemizi salar. znrlk, birim uzunlukta ya da alandaki piksel says olarak tanmlanr ve birim uzunluk ise 1 intir. Yani bir inlik uzunlukta yer alan piksel says znrlktr. 72 piksel/inlik znrlk deeri, 300 piksel/inlik znrlk
deerine gre 1 inlik alanda daha az sayda piksel olaca anlamna gelir.
Toplam znrlk; bir saysal fotoraf makinesinde, alglayc zerindeki toplam piksel saysdr ve megapiksel (milyon piksel) cinsinden ifade edilir. Burada
dikkat edilmesi gereken nokta, bir fotoraf makinesindeki alglayc zerindeki
tm piksellerin grnty oluflturmak iin kullanlmaddr. Grnty oluflturmak iin kullanlan piksel saysna efektif znrlk ad verilir.
znrlkle ilgili baz kavramlar genellikle yanlfl anlafllmaktadr. Bunun sebebi znrlkle ilgili kullanlan DPI teriminin eski bir terim olmas ve saysal fotoraflkta znrlk ya da resim bykl ile ilgili her fley iin kullanlmfl olmasdr. znrlk kavram farkl durumlarda farkl flekillerde ortaya kar ve
bunlarn hepsi iin tek bir terim kullanmak karflkla sebep olur.
Saysal bir grntnn znrl in baflna dflen piksel says anlamndaki PPI (pixels per inch) ile tanmlanr. Ancak burada gz nnden bulundurulmas gereken fley, bir pikselin standart bir byklnn olmamasdr. znrlk
arttka piksellerin boyutu klrken, znrlk azaldka bu boyut byr.
RGB Renk Modeli
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
n baflna dflen nokta says anlamndaki DPI (dots per inch) terimi aslnda nokta vurufllu yazclarn znrln tanmlamak iin kullanlr ve kt zerine
yaplan basknn znrln ifade eder. DPI, PPIdan farkl bir kavram olmasna karfln genellikle onun yerine kullanld iin karflklk yaratmaktadr.
Fotoraflkla ilgili btn konular, renkli dnyann yzey zerine kaydedilmesiyle ilgilidir. Bu nedenle renk, saysal fotorafn da temel konulardan birini
oluflturur. Geleneksel fotoraflkta olduu gibi saysal fotoraflkta da renk
denildiinde, flk rengi anlafllr. Resim sanatnda ise boya rengi kullanlr. nsan
gznn grd beyaz flk; krmz, yeflil ve mavi renkli flk dalgalarnn birleflmesinden oluflur.
SIRA SZDE
RGB renk modeli krmz, mavi ve yeflil renklerin birbirine eklenerek dier
renkleri oluflturduu toplamsal bir renk modelidir. Model, adn ana rengin ngilizcedekiD karfll
fi N E L M olan kelimelerin ilk harflerinden (red - green - blue) alr. Bu
modelin ana amac televizyon ve bilgisayar gibi elektronik sistemlerde grntnn
alglanmas ve gsterilmesidir. Ancak elektronik andan nce de RGB modeli inS O R U
sann renkleri alglayfln aklayan salam bir teorik arka plana sahipti.
K K A T krmz, yeflil ve mavi renk flk veren fenerin yayd fl bir beKaranlk bir Dodada;
yaz karton zerine dflnldnde, bu fln birleflmesi sonunda beyaz fln ortaya
kt grlr.
rengin farkl oranlarda birleflmesi ile istediimiz her rengi elde
SIRA Bu
SZDE
edebiliriz.
N N
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
11
fiekil 1.7
Saysal grnt ve
renk.
RGB renk
modelindeki ana
renkler; krmz,
mavi ve yeflildir.
Elektronik ekranlarda her piksel krmz, mavi ve yeflil renkte hcreye ya da

alt piksele blnmfltr. Bu alt pikseller birbirlerinde bamsz olarak kontrol edilebilir ve bylelikle her piksel milyonlarca farkl renk oluflturabilir.
fiekil 1.8
Renkli grnt.
LCD ekranlar her
bir pikseli
oluflturan krmz,
yeflil ve mavi
renkteki alt pikseller
sayesinde renkli
grnt
olufltururlar.
Renk Derinlii
Saysal veriler 1 ve 0lardan olufltuu iin, saysal grnty oluflturan piksellerin
de sadece ak ya da kapal konumda olacaklar dflnlmemelidir. Bir pikselin ne
kadar ok bilgi depolayabileceini, daha net bir ifade ile ka bitlik bilgi barndrabileceini, renk derinlii (bit derinlii) belirtir. Renk derinlii ykseldike, pikseli
tanmlamak iin kullanlan bilgi miktar ve renk says artar. Bu anlamda, piksellerin renk derinlii arttka renklerin grntlenmesi o kadar daha genifl bir yelpaze iinde gerekleflir. Bir pikselin sahip olabilecei renk derinlii elbette pikselin
fiziksel bir zellii deil, kullanlan dosya formatnn bir snrlldr. Farkl renk
derinliklerini destekleyen farkl dosya formatlar vardr.
Renk derinlii ile tonlar arasndaki iliflki stel bir fonksiyonla ifade edilebilir: 2
bitlik bir grnt 22=4 ton, 4 bitlik bir grnt 24=16 ton, 8 bitlik bir grnt
28=256 ton, 16 bitlik bir grnt ise 216=65536 tona sahiptir.
Ton: Negatif ya da pozitif

fotorafta, karanlk ya da
flkl alanlardaki ayrt
edilebilen belli bir younluk.
12
Tablo 1.2
Bit Derinlii
Bit
Olas Tonlama Deerleri
16
64
256
10
1024
12
4096
14
16,384
16
65,536
Fotoraf 1.2
Piksel ve bit.
Pikselleri
tanmlamak iin
kullanlan
SIRA
SZDE bit says
arttka
kullanlabilen ton
says da artar.
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
Saysal grntde
derinlii konusunu kavrayabilmek iin RGB ve CMYK renk modelD K K Arenk
T
lerinin iyi anlafllmas gerekmektedir.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
K T A P
TELEVZYON
SIRA SZDE
Elektronik sistemlerde grnty oluflturmak iin RGB renk modeli kullanldndan sz etmifltik. Renkli grntleri kaydedebilmek iin bu ana renk kanalna ait bilgilerin
kaydedilmesi gerekir. Bu yzden rnein RGB formatndaki JPG
AMALARIMIZ
dosyalarndaki renkli grntlerde, her bir renk kanal 8 bitlik gri tonlardaki bir resim olarak kaydedilir. Bu durumda (3 x 8 bit) 24 bitlik bir renk derinlii kullanrlar.
T A bir
P derinlie sahip olduu iin 256 farkl parlaklk deeri tanmHer kanal 8K bitlik
lanabilir. Krmz, yeflil ve mavi kanallardaki iki yz elli altflar tonun karflm ile
(2563) 16.7 milyon renk tanmlanabilir. Bask amal kullanlan CMYK modelindeki
L E V Zkanalndan
YON
dosyalar 4T Erenk
olufltuu iin 32 bitlik bir renk derinliine sahiptir.
fiekil 1.9
Saysal grnt.
NRenki
T E R N saysal
ET
fotoraflar renk
kanalnda yer alan
8 bitlik gri
grntlerden
oluflur.
NTERNET
Dosya Formatlar
Saysal fotoraf makineleri, alglayc tarafndan alglanan ve saysal veriye dnfltrlen grnty kaydetme aflamasnda yaygn olarak farkl dosya format sunar. Bunlar; JPEG, TIFF ve RAWdr.
JPEG aslen bir dosya biimi deil bir skfltrma algoritmasdr. Grntde insan
gz tarafndan alglanma olasl en dflk blmleri atar ve verileri skfltrarak
kaydeder. Bu formatta kaydedilen grntler her dzenlemenin ardndan veri
kaybna urar. TIFF grntnn kaypsz skfltrma kullanlarak ya da skfltrlmadan kaydedildii dosya formatdr. Veri kayb olmad iin grntler kalite kayb olmakszn dzenlenip tekrar kaydedilebilir. Dezavantaj, dosya boyutlarnn byk olmasdr. Hafza kartna kaydedilmesi uzun srd iin ard ardna hzl ekim yaplmasn engeller. RAW formatnda alglayc zerine dfltkten sonra saysal hle getirilen veriler ifllenmeden kaydedilir. Yksek grnt kalitesine sahiptir
ve renk ve ton dzeltmeleri iin genifl olanaklar salar. Dosya formatlar bu kitabn nc nitesinde daha detayl aklanmaktadr.
Saysal fotorafn temel kavramlaryla ilgili konular, gnmzde saysal verileri
saklamada ve ifllemede en yaygn olarak kullandmz cihazlar olan kiflisel bilgisayarla da ilgilidir. Saysal fotoraf makineleri ile elde ettiimiz grntleri iflleyen
ve dzenleyen eflitli yazlmlar bulunmaktadr. Ayn sre iersinde saysal grntlerin kt yzey zerine aktarlmasn salayan yazc ve dier bask niteleri de
zerinde durulmas gereken temel konular arasndadr.
Saysal fotoraflk, optik sreler ve fotoraf makinesinin genel alflma prensipleri asndan geleneksel fotorafla ok benzer. Ancak grntnn elektronik bir alglayc tarafndan yakalanmas ve saysal veriye dnfltrlmesini izleyen
tm sreler; fotoraflarn ifllenmesi, kaydedilmesi, bask alnmas, bilgisayar alar ve internet zerinden paylafllmas hep bilgisayarlar ya da elektronik sistemler
sayesinde mmkn olur. Bu nedenle temel fotoraf bilgi ve becerilerinin bilgisayar teknolojisi ve bu teknolojinin gerektirdii bilgi ve becerilerle birlefltirilmesi bir
zorunluluk olmufltur.
13
14
zet
N
A M A
N
A M A
Toplumsal yaflam iinde insanln farkl teknolojik dnemlerini aklamak.

Bulufllar, insann toplumsal yaflamna yn veren
nemli olaylardan biridir. Bulufl, daha nce bulunmamfl olan bir fleyin insan abasyla gelifltirilmesidir. Bulufl sonucunda geliflen teknoloji insanlk tarihi iinde belli dnemlere ayrlr. Kol
gcnn hkim olduu mekanik teknoloji dnemi, makinelerin hkim olduu buhar teknolojisi
dnemi, elektrik ve elektronik teknolojisi dnemleri olarak snflandrma yaplabilir. Btn
bu teknolojik dnemlerin kendine zg ve belirleyici olan zellikleri sz konusudur. Birbirinden
farkl olan bu dnemler bir teknolojik geliflim ve
deiflim sreci olarak dflnldnde, bir veri
ya da bilginin kaydedilmesi, ifllenmesi ve saklanmas asndan da iki temel dnemden sz etmek mmkndr. Bunlar analog ve saysal dnemlerdir.
Tarihsel olarak yzey zerine resmetme tekniklerini sralamak.
nsanlk tarihi iinde temel resmetme tekniinden sz edilebilir. Bunlardan ilki; izerek, boyayarak ve kazyarak resmetmek olarak adlandrlan geleneksel resmetme teknikleridir. kincisi
ise Sanayi Devriminin rn olan fotorafn resmetme tekniidir. ncs ise elektronik resmetme tekniidir. Analog ve saysal dnemler
asndan resmetme teknikleri deerlendirildiinde, elektronik teknolojiyle birlikte saysal teknolojinin yaygn olarak kullanld grlr. Fotoraflk asndan konu ele alndnda filmin
yaygn olarak kullanld dnem, bir anlamda
analog dnemdir. Bilgisayar teknolojisinin fotoraflkta kullanlmaya bafllanlmasyla, fotoraflkta saysal dnem bafllar.
N
A M A
Fotoraflkta saysal teknolojinin belirleyici

zelliklerini tartflmak.
Saysal teknolojinin belirleyici zellii verilerin
basamaklanmasdr. Saysal fotoraflkta da btn veriler basamaklanarak kaydedilir, ifllenir ve
saklanr. Fotoraflkta film dneminin kts,
fla duyarl film yzeyi zerindeki grntdr.
Saysal fotorafln kts ise alglayc zerindeki saysal grntdr. Saysal fotorafln
temeli, saysal grntdr. Saysal grntnn
en kk birimine piksel ad verilir. Pikseller kare fleklindedir ve yan yana gelerek grnty
oluflturur. Piksellerin oluflturduu younluk, znrllk kavramyla aklanr. Saysal bir grntnn 1 in yani 2.54 santimetresinde yer alan
piksellerin saysdr. Fotoraf makinelerinde znrllk ls iin mega piksel kullanlr. znrlk, grntnn izlendii elemanlar ve grntnn basmnn yapld yazclar iin de
nemlidir. Grntdeki her bir pikselin ne kadar
renk bilgisi ierdii bit derinlii kavramyla ifade
edilir. 8 bit 256 olas tonlama deerini kapsar.
15
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi mekanik teknoloji dneminin belirleyici elerinden biridir?
a. Motor gc
b. Elektrik
c. elik
d. Kol ve pazu gc
e. ipler
6. Afladakilerden hangisi saysal grntnn belirleyici zelliklerinden biri deildir?

a. znrllk
b. Gmfl bromrl yzey
c. Piksel
d. Bit derinlii
e. Basamakl sistem
2. Afladakilerden hangisi analog verilerin belirleyici

zelliklerinden biridir?
a. Veriler basamaklanmfltr.
b. Veriler (0) - (1) saylaryla temsil edilir.
c. Veriler kesintisiz sinyaller fleklindedir.
d. Veriler saysallafltrlmfltr.
e. Veriler Evet - Hayr olarak basamaklanmfltr.
7. Birim uzunlukta (rnein 1 in) yer alan piksel says ve younluuna ne ad verilir?
a. Piksel deeri
b. Bit derinlii
c. Alglayclar
d. znrllk
e. Grenleme
3. Mekanik teknoloji dneminde resmetme teknii ile

ilgili afladakilerden hangisi sylenebilir?
a. Optikle resmetmek
b. izerek resmetmek
c. Fotorafn resmetme teknii
d. Elektriksel yntemle resmetmek
e. Elektronik resmetme teknii
8. Krmz, yeflil ve mavi renklerin farkl oranlarda birbirine eklenerek genifl bir renk yelpazesini oluflturduu
toplamsal renk modeli afladakilerden hangisidir ?
a. CMYK
b. HVS
c. HSL
d. Bitmap
e. RGB
4. Afladakilerden hangisi fotorafn resmetme tekniinin belirleyici zelliklerinden biridir?

a. Iflk dalgalar
b. Boyamak
c. izmek
d. nsan eli
e. Bask teknii
5. Saysal grntnn en kk birimine ne ad verilir?
a. Gren
b. Bit
c. Piksel
d. znrllk
e. Jpeg
9. Saysal grntde bit deerinin artmasyla ortaya kan belirleyici etki afladakilerden hangisidir?
a. Grenleme azalr.
b. Iflk deeri dfler.
c. Fotoraf kararr.
d. Grntnn nitelii artar.
e. Grntnn nitelii dfler.
10. Yazc yoluyla yzey zerine grnt baslrken
znrll belirleyen deer afladakilerden
hangisidir?
a. PPI
b. DPI
c. Bit
d. DX
e. AP
16
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar
Yararlanlan Kaynaklar
1. d
Basalla, G. (2004). Teknolojinin Evrimi. (ev. Cem

Soydemir), II. Basm, Ankara: TBTAK Popler
Bilim Kitaplar.
Huisman, D. (2000). Sokrates nternette. (ev. Kenem
Eksen), stanbul: Gncel Yaynclk.
Kl, L. (2002). Fotorafa Bafllarken. stanbul: Dost
Yaynclk.
McLuhan, M ve Fiore, Q. (2005). Yaradanmz Medya.
(ev. nsal Oskay), stanbul: Merkez Kitaplar.
2. c
3. b
4. a
5. c
6. b
7. d
8. e
9. d
10. b
Yantnz yanlfl ise, Tarihsel Sre konusunu

yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise, Analog ve Saysal Dnem
konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise, Yzey zerine Resmetmek
Yantnz yanlfl ise, Yzey zerine Resmetmek
Yantnz yanlfl ise, Saysal Fotoraflktaki
Temel Kavramlar konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise, Saysal Fotoraflk konusunu yeniden gzden geiriniz.
geiriniz.
geiriniz.
geiriniz.
geiriniz.
Sra Sizde Yant Anahtar

Sra Sizde 1
Grnt iflleme yazlmlarnn bize sunduu olanaklar
kuflkusuz ok nemlidir. Ancak grnt iflleme aflamasnda yaplan aflr ayarlar fotorafn kalitesini olumsuz
ynde etkileyebilir. Grntleme aflamasnda doru
ayarlarn kullanlmas, iflleme aflamasnda meydana gelebilecek bu tr kayplarn nne gemede nemli bir
yer tutar.
Seilmifl Fotoraflar
LEVEND KILI
17
18
HSEYN ERYILMAZ
GLBN ZDAMAR AKARAY
19
20
ERDEM ETNTAfi
BROL KAYNAK
21
22
ALPER ELTOK
LEVEND KILI
23
24
GLBN ZDAMAR AKARAY
ALPER ELTOK
25
Amalarmz
N
N
N

Saysal teknoloji ile birlikte fotoraflk uygulamalarndaki deiflimleri farkl
alardan tartflabilecek,
Saysal fotoraf teknolojisi ile filmli fotoraf teknolojisini karfllafltrabilecek,
Saysal fotorafln retim srecinin belirleyici aflamalarn sralayabilecek
ve bu aflamalar aklayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Histogram
Beyaz Dengesi
arpan Faktr
stveri
HDR
Panoramik
Tarama
Arflivleme
Taflma
oaltma
Titreflim Engelleme
Grnt flleme
Dinamik Aralk
Saysal Karanlk Oda
erik Haritas
Saysal Teknolojinin
Fotorafa Getirdikleri
FLMDEN SAYISALA GEfi

SAYISAL TEKNOLOJNN
OLANAKLARI VE
YETERSZLKLER
SAYISAL FOTORAF RETM
SREC
Saysal Teknolojinin
Fotorafa Getirdikleri
N
FLMDEN SAYISALA GEfi

A MA
Saysal teknoloji ile birlikte fotoraflk uygulamalarndaki deiflimleri farkl alardan tartflmak.
Saysal teknolojinin fotorafik kayt amacyla kullanlmasyla birlikte fotoraf dnyasnda byk dnflmler yaflanmfltr. Bu trden deiflimlerin ok ksa srede
gerekleflmesi ounlukla kavram kargaflalarna ve temel konularn kavranmasnda sorunlara neden olur. Btn deiflimler gibi teknolojik geliflmelere bal deiflimler de sancl geifl srelerine neden olabilmektedir. Byle bir geifl srecinin
en az sorunla atlatlabilmesi iin yeni teknolojinin ne getirdiini ve ne gtrdn salkl bir bakfl asyla deerlendirmek gerekir. Hibir deiflim tamamen kt ya da tamamen iyi olmaz. Ama, teknolojiyi iyi kullanmaya alflmak olmaldr.
nemli olan teknolojinin insan elinde ne sonular dourduu ve bu sonularn insanlar nasl etkilediidir.
Uygarlk kavramnn szlk anlam, teknolojiyi retme ve ondan doru yararlanma olarak zetlenebilir. rnein, telefonu bulan ve reten toplum uygar toplumdur. Ayn toplum telefonun ne tr bir iletiflim arac olduunu kavrayp doru
kullanabilirse uygarlk yolunda bir adm daha atmfl olur. Toplumu oluflturan bireyler, kamusal alanda cep telefonu ile grflme yaparken baflkalarn rahatsz etmiyorsa ve cep telefonlarnn btn zelliklerini bilip gerektiinde kullanabiliyorsa,
sz konusu uygarlk srecinin doru paralar olurlar. Ya da benzer bir rnekle,
grnt aktarlmayan telefon grflmelerinde karfl tarafn yz ifadesinin grlememesinin yanlfl anlamalara neden olabileceini unutmadan grflme annda her
zaman dikkatli olan bireylerin de sz konusu teknolojiyi doru kulland sylenebilir. Byle bireylerden oluflan bir toplumun, bir teknolojik olanak olan telefondan
yararlanma becerisiyle olduka uygar bir toplum olduu kabul edilebilir.
28
Fotoraf 2.1
Yeni teknolojiler.
Herhangi bir
teknolojiyi toplum
yaflamyla
uyumsuz
kullanmak
uygarlkla ters
dfler.
Ayn rnek saysal fotorafa uygulanrsa, saysal teknolojinin grnty nasl

kaydettiini ve nasl aktard bilmek uygarln gerekliliklerinden grlebilir. Sz
konusu teknolojinin yerini ald, kendisinden nceki teknolojiden farkn sonularyla birlikte kavramak ise ok daha uygar bir yaklaflm olacaktr. Bylece yeni
teknolojinin toplumsal faydalar olabildiince artacaktr.
Yeni bir teknoloji olarak saysal fotoraf teknolojisinin gerekte ne anlama geldiinin kavranmasyla ilgili temel sorun, bu teknolojinin hzla ve kontrolsz olarak
yaygnlaflmasna bal olarak ortaya kmfltr. rnein saysal fotoraflkla birlikte fotoraf teknolojisinde her fleyin deifltii yanlgs oluflmufltur. Saysal teknolojiye bal olarak ortaya kan bir dier yanlg, fotorafln artk ok kolay olduunun sanlmasdr. Yeni teknolojiler uygulama ve kullanm kolaylklarn da arttrmay amalad iin saysal fotoraf teknolojisinin yaygnlaflmas bu tr bir yanlgya yol amfltr. te yandan saysal teknolojiyle birlikte fotorafln artk ok
kolay olduunu sanan insanlarn, yeni teknolojilerle birlikte kalp ameliyat uygulamalarnn ok kolaylaflt haberini gazetede okuduklarnda, artk kendilerinin de
kalp ameliyat yapabilecekleri yanlsamasna kaplmamalar zerine dflnlmelidir. Sz konusu yanlgnn saysal fotoraflktan nceki fotoraflk algsnda da
ksmen olduunu anmsanrsa konu daha kolay anlafllr. zetle, fotoraf ekmenin yalnzca ekim dmesine basmak olduu yanlgs saysal fotoraftan nce de
vard. Nasl bir fotoraf ekmek istediinizi doru belirleyebiliyorsanz bu fotorafn ekimini saysal fotoraf teknolojisi olduka pratiklefltirmifltir. Saysal fotoraf
teknolojisi fotorafya nasl bir fotoraf ekmesi gerektiini ya da neden yle bir
fotoraf ekmesi gerektiini syleyemez. Yalnzca fotoraf fotorafa karar vermeye alflrken ona zaman kazandrabilir.
Teknolojik Adan Saysal Fotoraf

nsanlk tarihine bakldnda farkl teknolojik dnemlerin olduu grlr. rnein taflt teknolojisi asndan ele alndnda at arabas, buharl tren, otomobil gibi
farkl ulaflm aralarnn belirledii, farkl teknolojik dnemler olduu grlecektir.
Her yeni teknolojik dnemin kendi teknolojisiyle ilgili yeni bir toplumsal durum
29
2. nite - Saysal Teknolojinin Fotorafa Getirdikleri
ortaya kard vurgulanmaldr. Bu durum sadece o teknolojiyi kullanp renmekle ilgili deil, ayn zamanda toplumsal yaflam, insan ve insan iliflkilerini etkileyen bir durumdur. Saysal fotoraflk denildiinde de, evremizdeki insanlara,
onlarn fotoraf makinesine gemiflteki yllara gre ynelme biimlerine ve fotorafn girdii alanlara bakmak yeterli olacaktr.
Fotoraf teknolojisi saysal teknolojiye kadar iki temel bilimdeki geliflmelere
SIRA SZDEfla duyardayanmaktadr. Ifla duyarl yzey ve bask asndan kimya bilimine,
l yzeyle buluflacak fln kontrol asndan da fizik bilimine dayanmaktadr. Saysal teknoloji ile fla duyarl yzey kimya biliminin alanndan karak elektronikD fi N E L M
leflmifltir. Kimya teknolojisi ise fotorafn bask alannda grece yerini korumufltur.
Fiziin zellikle optik bafll fotoraflkta neredeyse ayn kalarak saysal teknoS O R U
lojiye uyum salamfltr.
Fotoraf teknolojisinin geliflim srecini doru bilmek ve anlamlandrmak
D K Kbu
A T teknolojiden
yararlanmak iin ok yarar salayacaktr.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
N N
Saysal teknolojilerle birlikte insan yaflam yeni bir boyut kazanmfltr. Bu boyut
iinde saysal teknolojinin salad olanaklar insann doumundan
D fi N E L Mbafllayarak
gnlk hayatndaki btn srelerde etkindir. Bu anlamda saysal
teknoloji denilAMALARIMIZ
diinde anlafllmas gereken fley verilerin saysal olarak kaydedilmesi,
ifllenmesi ve
S O R U
saklanmasdr. Gnmzn bankaclk ifllemleri, okullardaki kayt ifllemleri, askeri
arafltrmalar, Maliye Bakanlnn kaytlar, dier btn bakanlklarn
gibi
K T A ifllemleri
P
D K K A Tgirmifltir. Bu
saysz rnekte olduu gibi saysal teknoloji yaflammzn her alanna
srelerde veriler toplanp saysal olarak kaydedilmekte, ifllenmekte ve saklanmaktadr. Bu anlamda saysal teknolojinin getirdii en nemliT SIRA
birinEbirka
L E V SZDE
Z Yfarktan
ON
cisi verilerin ok hzl bir flekilde kaydedilmesi ve hzl bir flekilde saysal veri aktarm alar zerinden ayn anda dnyann birok yerinden ulafllabilir olmasdr.
AMALARIMIZ
Bu bilgisayarlar ve bilgisayarlarn bal olduu alar zerinden
gereklefltirilir. SaNTERNET
ysal teknolojinin sunduu olanaklar asndan bir fotorafn lkemizde ekilip
dnyann herhangi bir baflka noktasna ulafltrlmasnn 19. yy sonunda, 20. yy orK T A P
tasnda ve gnmzde nasl gerekleflebildii dflnlrse fark aka grlebilecektir. Telgraf ve telefondan sonra 19. yyn sonlarnda grntnn elektrik telleriyle aktarm ile ilgili alflmalarn baflars sonucunda telefoto teknolojisi hayata
TELEVZYON
gemifl ve 1935te uluslararas haber ajans Associated Press ilk
kez telefoto servisini bafllatmfltr.
N N
Associated Pressin tarihsel sreci ile ilgili daha detayl bilgiye http://www.ap.org/paNTERNET
ges/about/history/history_second.html adresine tklayarak ulaflabilirsiniz.
21. yy. baflnda ise saysal fotoraf makinesi, taflnabilir bilgisayar ve uydu balants ile ekilen fotoraf saniyeler iinde dnyann her yerinden ulafllabilir hale
getirmek ok kolaydr. Bu yeni durumun belirleyicileri verinin saysallaflmfl olmas, bilgisayarda ifllenebiliyor olmas ve bilgisayarlar birbirine balayp saysal veri
aktarmn gereklefltiren kresel a olan internettir.
Dier yandan fotorafln teknolojiye artk daha fazla baml olduu da unutulmamaldr. Marketlere satlan pillerle hatta pilsiz alflan fotoraf makineleri, yeterlilik ve yetersizlikleriyle birlikte bu yeni srecin dflnda kalmfltr. Gnmzn
fotoraf makineleri uydu balantsyla GPS (Kresel Konumlama Sistemi) verisi kaydedebilmektedir. Yani dnyann her yerinde fotorafn dnyann neresinde ekildi-
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
AMALARIMIZ
S O R U
K T A P
DKKAT
T ESIRA
L E V SZDE
ZYON
AMALARIMIZ
NTERNET
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
30
i bilgisini fotorafn stveri(metadata, veri hakknda veri)sine kaydedebilmektedir.

Bununla birlikte dnyann her yerinde fotoraf ekememektedir. rnein dnyann
aflr souk yerlerinde kayt yapamamaktadr. Pilsiz alflan fotoraf makineleri dnyann en souk yerlerinde fotoraf ekebilmekteydi. Baflta da belirtildii gibi, hibir
teknolojik geliflme tamamen olumlu ya da tamamen olumsuz deildir.
Toplumsal Adan Saysal Fotoraf

Fotorafn nceye oranla ok fazla ve hzl yaygnlaflmasna neden olan saysal
teknoloji, kafa karflklna neden olmakla birlikte, dier yandan fotorafn dnyasna genifl kitleleri adm attrmak gibi nemli bir sonu dourmufltur. Fotoraf retimindeki bafl dndrc nicel artfl grnt kirlilii boyutunda olsa da, yafladmz geifl dnemi atlatldnda fotoraf retim ve tketimindeki nitelik artfl bafl
dndrc bir dzeye ulaflabilir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Saysal fotoraf
yaygnlaflmasnn sonucu olarak ok fazla sayda fotoraf
SIRA teknolojisinin
SZDE
retilmeye bafllanmfl olmasnn olumsuzluklar neler olabilir?
D fi N E L M doru kullanlmas ile ilgili geifl srecinin atlatlmas konuYeni teknolojinin
sunda, saysal teknolojiden nce de yaflamlarnda fotoraf olan bireylere ve bu bireylerin paras
her tr dernek, meslek rgt, kurum ve toplumsal olufluS O Rolduu
U
ma nemli sorumluluklar dflmektedir. Sz konusu bireyler yeni teknolojiye hzlca uyum gsterip saysal teknoloji ile birlikte ya da saysal teknolojiden dolay foDKKAT
torafla tanflan kitleyle uyum ierisinde ortak hareket etmelidir. Bu kitlenin de ortak hareket etmeye ak olmas sreci kolaylafltrr. te yandan saysal fotorafSZDE tanflmfl olan kitlenin yeni teknolojiye uyum gstermesinde
lktan nceSIRA
fotorafla
destek olabilecek bireyler de ounlukla fotoraf dnyasna saysal fotorafla birlikte giren kitlede yer almaktadr. Fotoraflkla saysal fotoraf teknolojisi ile birAMALARIMIZ
likte tanflan bireylerin, fotoraf teknolojisi saysallaflmadan nce fotorafla tanflmfl olanlardan olduka farkl fotoraf anlayfl olduu grlmektedir. Bilgisayar ve
bilgi teknolojileri
ortalamann zerinde bilgi dzeyine sahip bireyler oK T A alannda
P
unlukla fotorafn saysallaflmasna bal olarak fotorafla tanflmfltr ve fotoraf
dnyasna girmifltir. Nitelik ve nicelik asndan nemli olan bu kitle saysal teknolojiyi bildikleri
iin teknolojisi saysallaflmfl olan fotorafl da bildikleri yanlgTELEVZYON
sna yaygn olarak dflmektedir. Bu yanlg bir bilgisayar mhendisinin tekstil retimi bilgisayar teknolojisine getii iin ok iyi bir tekstilci olduunu dflnmesiyle benzefliktir. Dier yanda yeni teknolojiye uyum gsteremeyen bilgisayar tekno N Ttekstilcileri
ERNET
lojisi ncesi
de byk sorunlarn beklediini ngrmek zor deildir.
Gnmzde toplumlarn fotoraf dnyalarn oluflturan kitlelerinden burada rneklenen fotorafn saysallaflmas yznden blnmfl iki kitle, hangi toplumlarda bir araya gelip bir grevdefllik oluflturabilirse, o toplumlar saysal fotoraftan
daha fazla yararlanabilecektir.
N N
Uygulama Asndan Saysal Fotoraf

Saysal teknoloji ile birlikte yaflanan kolaylklar daha ok fotoraf retim srecinin
uygulama alannda gze arpmaktadr. Saysal teknoloji fotografik kayt olanan
yeniden belirleyecek kadar byk bir deiflim olmakla birlikte unutulmamaldr ki,
bu kayt olanann nerede, nasl, ne amala kullanlacan belirleyecek olan ve
bundan sorumlu olan her zaman fotoraf makinesini elinde tutan insandr.
31
Saysal teknolojinin fotoraflk uygulamalarna yapt en belirgin katknn hz

olduu sylenebilir. Fotoraf kullanmnda hzn en nemsendii alanlardan biri
haberciliktir. Sz konusu hz srecin her aflamasnda kendisini gstermektedir. Saysal teknolojinin ilk dnemlerinde Amerika Birleflik Devletlerindeki baz medya
kurulufllar yalnzca 1.3 Mega Piksel grnt retebilen fotoraf makinelerine gnlk haber yayncl srecinde en az bir saat kazandrd iin 30.000 Amerikan
Dolar demifllerdir.
Bir fotoraf dolaysz olarak saysal fotoraf makinesiyle retilebilir ve bilgisayar
ortamna yani saysal ortama aktarlabilir. Filmli bir fotoraf makinesi kullanlrsa
film banyo edildikten sonra tarayc kullanlarak grnt saysallafltrlabilir ve bilgisayar ortamna aktarlabilir. Bilgisayarda ifllenerek yazcya (baskya) gnderilebilir, CD/DVD veya sabit disk zerine kaydedilerek arflivlenebilir, ya da internet
ortamnda yaymlanabilir. nternet ortamnda yaymlanmadan nce grnt iflleme
yazlmlaryla birka dakikada karanlk oda teknikleriyle ulafllmas olanaksz ve
neredeyse hayal gcyle snrl deiflimler geirebilir. Saysal olarak bire bir ayn
nitelikte snrsz sayda birok malzeme zerine hatta fotoraf filmi zerine oaltlabilir. Veri depolama ortam zarar grmedii srece ayn nitelikte saklanabilir. stendii zaman rnein bilgisayar monitryle, televizyon ekranyla, saysal fotoraf erevesiyle veya projeksiyon makinesiyle izlenebilir.
fiekil 2.1
Film ve saysal teknoloji iliflkisi.
Ekonomik Adan Saysal Fotoraf

Toplumlarn ulaflabildii teknolojileri belirleyen etkenlerin birisi de sz konusu
teknolojiyle balantl olan ekonomik boyuttur. Bir teknolojiye duyulan gereksinim, o teknolojinin nedenleri ve sonular, geliflme ve deiflme sreci belli koflullara da bal olarak gerekleflir. Bu koflullarn arasnda ekonomik koflullarn zerinde zellikle durulmaldr. Kr getirmeyecek teknolojiler retilmez. Bir teknolojinin yenisi ktnda eskisi yok olmaya bafllar ya da baflka gereksinim alanlarna
kayabilir. rnein saysal teknolojinin fotorafa ilk etkisi genellikle amatr gerek-
32
sinimleri karfllayan renkli negatif filmi piyasadan silmesi olmufltur. Cep telefonlar
ile ekilen fotoraflar basklar alnsn ya da alnmasn, nceden kullanlan basit fotoraf makinelerinin ve renkli negatif filmin karfllad gereksinimi karfllamaya
bafllamfltr. Bu adan deerlendirildiinde renkli pozitif filmin bir sre daha satlabilecei, ancak eninde sonunda onun da yok alabilecei ngrlebilir. te yandan siyah-beyaz film ve karanlk odada gereklefltirilen siyah-beyaz bask var olmay srdrebilir. Siyah-beyaz fotoraf teknii dneminde dn fotorafl
iin kullanlrken renkli negatifle birlikte baflka alanlara kaymfl ve yok olmamfltr.
Saysal teknoloji ile bafllayan srete siyah-beyaz fotoraf teknii daha ok sanatn
ve eitimin alanna kaymaya bafllamfltr. Yaygn kan saysal teknoloji ile elde edilen basklarda siyah, beyaz ve ara tonlar asndan deerlendirildiinde geleneksel
siyah-beyaz fotoraf tekniinin gerisinde kalmaktadr. Teknoloji ilerledike bu sorunun ortadan kalkacan ngrmek g olmad gibi siyah-beyaz fotoraf tekniinin de baflta sanatn alannda var olmaya daha ok uzun sre devam edeceini ngrmek de g deildir.
2000 ylnda dnyada saysal fotoraf makinesi satfl film kullanan makine satfln ilk kez geride brakmfltr. Saysal fotoraf teknolojisi ile birlikte dnya apnda fotorafa ayrlan para fazlasyla artmfl ve pazar bymfltr. Bunun doal sonucu olarak yeni fotoraf teknolojisine ayrlan arafltrma ve gelifltirme harcamalar
artmfltr. Pazar payn ve karlln arttrabilen teknolojilerin daha hzl ilerlemesi
btn sektrlerde grlmektedir. Gnmzde fotoraf teknolojisi birok baflka
teknolojiyle de birlikte kullanlmaya bafllanmfl ve hzla ilerlemifltir. Eskiden mikroskop ve teleskopa balanabilen fotoraf makinesi bugn neredeyse her fleye
balanabilmektedir. Bu yeni durum yeni fotoraf teknolojisinin ekonomik boyutunun hem nedeni hem de sonucu olarak ele alnabilir.
Tketici asndan bakldnda saysal fotoraf teknolojisinin yatrm maliyetinin bafllangta grece yksek olduu grlmektedir. Dier bir deyiflle, saysal fotoraf makinesi filmli fotoraf makinesinden ok daha maliyetlidir. Ancak satn
alndktan sonra maliyetler filmli teknolojiye gre ok dflktr. Her fleyden nce
film maliyeti ortadan kalkmaktadr. Fotoraflar baslmadan izlenebildii iin bask
maliyeti de byk lde dflmektedir. Bir baflka deyiflle orta ve uzun vadede yksek bafllang maliyetini fazlasyla karmaktadr.
Hukuksal Adan Saysal Fotoraf

Fotorafn hukukla iliflkisi her fleyden nce belge niteliinden kaynaklanmaktadr.
Fotoraf, bilgiyi grsel olarak kaydedip belgeleyebildii iin kimi zaman kant olarak hukuki anlam taflyabilmektedir. Kimi zaman da gereklikle iliflkisine bal olarak hukukun konusu olabilmektedir. Fotorafn gereklii olduu gibi aktardna dair yaygn bir inan vardr. Ayrca fotoraf ticari mal da olabilmektedir. Kullanmna bal olarak insanlara fayda ve zarar da getirebilmektedir. Fayda getirebildii iin alnabilmektedir. Ya da zarar verebildii iin su aleti olabilmektedir.
Fotorafn belge nitelii ve gereklikle iliflkisi icadndan gnmze tartfllagelmifltir; ancak, saysal fotoraf teknolojisi bu adan bir krlma noktas olmufltur. Artk bir grntnn ne kadar fotoraf olduunu hatta fotoraf olup olmadn anlamak olduka zorlaflmfltr. Saysal teknolojiden nceki olanaklarla fotoraf zerinde yaplabilecek deifliklikler olduka kstl, zor gereklefltirilen, uzun sren ve
yapldnn izleri belli olan deiflikliklerdi. Bir saysal grntnn fotoraf olup olmad zor anlaflld iin, bir nesnenin fotoraf var ise kendisi de mutlaka var olmufltur inanc da ifllevini yitirmeye bafllamfltr. Bir nesnenin fotoraf varsa kendisi de mutlaka var olmufltur inanc bile saysal teknoloji ile zayflamfltr. Yeni tek-
nolojinin sunduu olanaklar kullanarak bir nesnenin fotoraf gibi grnen grntsn retmek olasdr. Byle bir grnt, hibir zaman var olmamfl bir nesneyi
dahi gsterebilir. Bu durum toplum ve uzmanlar tarafndan endifle verici olarak
karfllanmaktadr. Aksi bir yaklaflm ise sz konusu belirsizliin fotorafn gerei
olduu gibi aktardna olan kr krne inanc ortadan kaldrd iin, toplumlarn fotoraftan daha bilinli yararlanabilecei yeni bir dneme kap atn savunarak bu yeni durumu olumlamaktadr.
Bir gazetede yer alan haber fotorafnn belge olma ykml olduu iin, aktard gereklii fotorafik olanaklar mmkn olduunca zorlanarak itenlikle retilmifl olmas baflta etik ve gerektii durumlarda da hukuksal bir zorunluluktur. Bu
rnek balamnda deerlendirildiinde saysal teknolojinin sunduu olanaklarn
ktye kullanlmak istendiinde rktc boyutlara ulaflabilecei dflnlecektir.
nceki teknolojiler ktye kullanlmak istense dahi, rnein haber fotoraflnn
zamana karfl yarfl buna zaman tanmyordu. Yeni teknoloji ile saniyeler fotoraflar deifltirmek yani belgede tahrifat yapmak iin yeterlidir. Konunun en endifle
verici yn ise yaplan deifliklilerin anlafllmasnn ok g olmasdr. Yeni teknolojinin sunduu dier bir olanak ise fotoraflarn kolaylkla ayn nitelikte oaltlp
zellikle internet zerinde datlabilme olanadr. Bu olanakla birlikte de fotoraflar baflta telif haklar asndan sklkla hukukun konusu olmaya bafllamfltr.
Yeni teknolojinin kendine zg etik duyarllklarnn toplumlar tarafndan kazanlmasnn nemi, yeni hukuksal dzenlemelerin yaplmas ve bu dzenlemelerin kanksanarak ifllemeye bafllamasnn nemi her gn yaflanan rnek olaylarda
aka grlmektedir.
zetle saysal teknolojinin fotorafla ne getirdii ve fotoraflktan ne gtrd ok zenle deerlendirilmeli ve doru yaklaflmlar salanmaldr. Temel
bir yaklaflmla burada konu; teknolojik, toplumsal, pratik, ekonomik ve hukuksal
adan deerlendirilmifltir. Benzer bir deerlendirme sanatsal ve psikolojik veya
baflkaca alardan da yaplabilir.
SAYISAL TEKNOLOJNN OLANAKLARI VE

YETERSZLKLER
N
A M A
Saysal fotoraf teknolojisi ile filmli fotoraf teknolojisini karfllafltrmak.
Yeni teknolojiler gelifltirildike, sz konusu teknolojilerin kullanclar tarafndan

farkl flekillerde alglanmfl ve farkl deerlendirilmifltir. Yeni teknolojiler sklkla n
yargyla karfllanarak reddedilir ya da yksek beklentilerle karfllanarak hayal krkl nedeni olurlar. Daha nce de zerinde durulduu zere, hibir yeni teknoloji
tamamen iyi ya da tamamen kt deildir. Yeni bir teknoloji ile ilgili olarak, sunduu olanaklarn ok fazla olmas kadar bu yeni olanaklarn neler olduu, neyi
amalad, nasl kullanlaca ve ne tr sonular douraca gibi konularn kavranmas da nem taflmaktadr. Yeni bir teknolojiden gerektii gibi yararlanmann
n koflullar arasnda bu konularn kavranmasnn nemsenmesi saylabilir. Bu nkoflulu yerine getirmeye katk salamas amacyla saysal teknolojinin fotorafla sunduu yeni olanaklar ve saysal fotoraf teknolojisinin kendisine zg yetersizliklerini ksaca ele almak yararl olacaktr. Saysal fotoraf teknolojisinin sunduu olanaklar ve kendisine zg yetersizlikler birlikte deerlendirildiinde ve bu
deerlendirme saysal fotoraf teknolojisinden nceki teknolojinin olanak ve yetersizlikleri ile karfllafltrmal olarak yapldnda anlaml olacaktr.
33
34
Saysal Fotoraf Teknolojisinin Sunduu Olanaklar
Grenlilik: Normal flk

koflullarnda bir fotorafa
bakldnda, gmfl bromr
kristallerinin (gren) tek tek
deil kme halinde bir
btn olarak ortaya
kard znel izlenim.
HDR: Yksek dinamik aralk.

Eflit flk koflullarna sahip
olmayan blgelerin ayn
fotorafta yer ald
durumlarda, erevede
grnen farkl flk
koflullarnn ayr ayr
fotoraflarda doru
pozland ayn ereveyle
ekilmifl fotoraflarn,
yazlmla tek fotorafta bir
araya getirilmesi teknii.
Filmin yerini saysal alglayclar ald iin fotoraf teknolojisi yeni olanaklar sunmaya bafllamfltr.
Saysal teknolojinin bafllang yatrm maliyeti yksek olduu halde orta ve
uzun vadede film kullanan teknolojiye gre dflk maliyetlidir. Saysal teknolojide film ve banyo maliyeti yoktur. Fotoraf seimi iin her fotorafn
basksn almaya da gerek yoktur. Baslacak fotoraf bilgisayar monitrnden izleyerek semek mmkndr. Baz fotoraflarn hibir zaman baslmasna gerek yoktur. rnein yalnzca internette kullanlacak bir fotoraftan
bask almaya gerek yoktur.
Bayat film ya da banyo kazas riski yoktur.
Farkl gereksinimler iin ok sayda film taflmaya ve bu filmleri korumaya
gerek yoktur.
Her fotoraf iin farkl fla duyarllk (ISO ya da ASA) deeri kullanmak
mmkndr.
Negatif, pozitif, siyah-beyaz, renkli gibi film eflitlerinin karfllad gereksinimler saysal teknoloji ile fotoraf makinesi zerindeki seeneklerle kolayca karfllanmaktadr.
Yksek ISO deerinin film grntsnde oluflturduu grenlilik, saysal teknolojide grlt (noise) olarak adlandrlr ve gnmzde yksek grene
oranla daha nemsiz bir sorundur. Saysal teknoloji ilerledike grlt sorun olmaktan kma yolundadr.
Renk dzeltme iin eflitli filtreler ya da farkl renk ss deerlerine gre retilmifl filmler kullanmaya gerek yoktur. Fotoraf makinesi zerinde farkl
flk koflullarna gre beyaz dengesi ayarlanabilmektedir.
Fotorafta en az ve en ok flk alan alanlarn nasl grneceini belirleyen
dinamik aralk saysal teknoloji ile kontrol edilebilmektedir. Dinamik aralk HDR (High Dynamic Range) teknii kullanlarak daha da ykseltilebilmektedir.
Panoramik ekimler saysal fotoraf makineleriyle ok daha kaliteli ve kolay gereklefltirilebilmektedir.
ekilen fotoraf kk bir ekranda da olsa makine zerinde annda izlenebilmektedir. Bylece istenilen fotorafa ulaflana kadar ekim tekrarlanabilmektedir.
Saysal fotoraf makinesiyle ekilmifl fotoraflarn pozlanmas ve flk dalmyla ilgili bilgiyi bir histogram grafii olarak grebilmek o fotorafn yeniden
ekilmesinin gerekip gerekmedii konusunda olduka deerli bir yol gstericidir. Birok saysal fotoraf makinesi histogram grafiini gsterebilmektedir.
Saysal teknoloji ile fotoraflarn depoland bellek kartn deifltirmeden
binlerce fotoraf ekilebilmektedir. Art arda ekim hz da saysal teknoloji
ilerledike ykselmektedir. Bu da birok olana beraberinde getirmektedir.
Netleme, titreflim engelleme gibi olanaklar saysal teknolojiyle birlikte daha
hzl geliflim gstermektedir.
Saysal teknoloji fotorafla ilgili birok bilgiyi de fotoraf belgesine gmd iin fotoraf ekim srecini kesintiye uratan notlar almaya gerek kalmamfltr. Fotorafn ekildii poz deeri, ekildii zaman, ekildii yer gibi temel bilgiler daha sonraki aflamalarda fotorafl ok daha etkin ve kolay
hale getirmektedir.
35
Saysal fotoraf makineleri video grnts ve ses de kaydedebilmektedir.

Saysal fotoraf makinelerinde bakataki grnt optik deil de saysal ise,
bu grnt alglayc tarafndan saland iin paralaks hatas olmaz. Yani
bakatan grnen ereve ile kaydedilen ayn olur. Optik bakal saysal
makineler ounlukla SLR (Single Lens Reflex-Tek Objektifli Refleks) olduu iin paralaks hatasndan sz edilemez. Saysal fotoraf teknolojisi ile birlikte paralaks hatas yok olmaya yz tutmufltur.
Saysal fotoraflar ekimden hemen sonra kolaylkla ve ksa srede bilgisayara aktarlabilmektedir. Burada gerekli deifliklikler ve dzeltmeler yapldktan sonra bilgisayara bal yazcdan istenilen bask alnabilmektedir. Bu
sre hz, kalite ve kolaylk asndan nemli stnlklere sahiptir. rnein
bir bilgisayar ve yazc bir karanlk odadan daha az yer kaplar.
Saysal teknoloji ile retilmifl fotoraflar saniyeler ierisinde internet zerinden dnyann istenilen yerine ulafltrlabilmektedir. Ya da bir veri tabannda
yerini alp internet zerinden her zaman ve internet balantsnn olduu
her yerden ulafllr olabilmektedir. Bu durum fotorafa yepyeni kaplar aarak fotorafn ifllevselliini bambaflka bir boyutta yeniden tanmlamfltr.
nternetin, fotorafn kullanm ve ifllevselliini asndan ne gibi SIRA
olanaklar
SZDE saladn
tartflnz.
D fi N E L retilmifl
M
Tarayclar yardmyla saysal teknolojiden nceki yntemlerle
fotoraflar da saysallaflabilmekte ve sonrasnda saysal fotoraflarn yararlarn
taflyabilmektedir. Hatta saysal bir fotoraf filmin zerine
S O de
R Ukaydedilebilmektedir. Grld zere saysal teknoloji btn kayt teknolojileri arasnda geifle de olanak tanmaktadr. Saysal teknolojiyle retilmemifl fotoraflar
KKAT
gerektiinde tarayclarla saysallafltrlrken nemli zaman,Dpara
ve kalite kayb olabilecei unutulmamaldr. Fotorafn saysal olarak retilmesi yani saysal fotoraf makinesi kullanlmas bu kayplar da ortadan
kaldrabilmektedir.
SIRA
SZDE
Saysal fotoraflar birebir ayn olarak oaltlabilmektedir. rnein, bir fotorafa internetten ulafllp ka kez ve ne zaman kopyalanrsa kopyalansn
AMALARIMIZ
hepsi ayn fotoraftr. DVD gibi farkl ortamlara ka kez
oaltlrsa oaltlsn yine hepsi ayn fotoraftr.
Saysal fotoraflarn arflivlenmesi ve bu arflivlerin taranmas grece ok kolayK T A P
laflmfltr ve ucuzlamfltr. Fotoraf filmlerinin ve bunlardan
yaplan basklarn
sakland arflivlerde ok zel koflullar yksek maliyetlerle salanmaktadr. Yine de film ve basklar zamana karfl tamamen gvende olamamaktadr. Ayrca
T E Lmmkn
E V Z Y O N deildir.
bu tr arflivlerden ok pratik bir flekilde yararlanlmas da
Bilgisayar yazlmlar kullanlarak saysal fotoraflar zerinde yaplabilecek
deifliklik ve dzeltmeler karanlk odada yaplagelenler ile karfllafltrlamayacak kadar ileri dzeydedir. Sz konusu yazlmlarn sunduu
olanaklarla
NTERNET
yaplabilecekler neredeyse yalnzca hayal gc ile snrldr. te yandan bu
tr yazlmlarn her yenileme ve gelifltirmeyle zaman ierisinde daha nelere
olanak tanyaca kestirmek kolay deildir.
Perspektif denetimi iin yksek maliyetli PC objektifler kullanmaya ya da
karanlk odada ok incelikli uygulamalara gerek yoktur. Fotoraf iflleme yazlmlar bu sorunlar ok kolayca dzeltebilmektedir.
Saysal fotoraf teknolojisinde film banyo ve fotoraf kartna bask srecinde kullanlan kimyasallar olmad iin evreye zararl kimyasal atk miktar
da azalmfltr.
Paralaks: Bir konuya iki

farkl noktadan
bakldnda, ortaya kan
iki farkl grnt.
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
S O R U
S O R U
DKKAT
DKKAT
36
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
N N
SIRA SZDE
Saysal fotoraf teknolojisiyle birlikte fotoraf ve gereklik iliflkisi ok daha

fazlaAMALARIMIZ
sorgulanr olduu iin fotografik kayt olana toplum tarafndan eskiye oranla da bilinli tketildii sylenebilir.
Konuyla ilgili
K detayl
T A Pbilgiyi iin Tom Angin Dijital Fotoraflk (stanbul: nklp Kitapevi, 2006) kitabna bakabilirsiniz.
Saysal TFotoraf
E L E V Z Y O N Teknolojisinin Yetersizlikleri
Fotoraf filmiyle karfllafltrldnda saysal fotoraf teknolojisinin kimi yetersizliklerinden sz edilebilir.

Bunlardan belki de en nemlisi saysal fotoraf teknolojisinin bafllang yaTERNET
trm Nmaliyetinin
olduka yksek olmasdr. Amatr saysal fotoraf makineleri zaman ierisinde yksek satfl rakamlar yakalad iin fiyatlar dflmfl
ve beklentileri karfllayan bir kalite de yakalamfltr. Dnya fotoraf pazarnn nemli bir blmn amatr saysal fotoraf makineleri oluflturmaktadr. Pazar paylarna bal olarak AR-GE btesi ayrld iin bu makinelerin
teknolojileri hzla geliflmektedir. Profesyonel makine satflnn reticiler iin
ayn oranda yksek getirisi yoktur.
Yalnz fotoraf filminin kullanld dnemlerde profesyonel donanm edinmenin bugn olduu kadar yksek yatrm gerektirmediini hatrlamakta yarar vardr. te yandan ok ksa srede yenisi kt iin srekli gncel saysal
fotoraf teknolojisi kullanabilmek ok yksek maliyetleri beraberinde getirmektedir. Filmli teknolojiye saysal fotoraf teknolojisinin kflnn hemen ncesinde yaplan yatrmlar nemli ekonomik kayp olmufltur. zellikle saysal
teknolojiye geiflin ilk dnemlerinde saysal fotoraf teknolojisi, kendi yetersizliklerine bal olarak kendi formatn dayatmfltr. Bu da hem ekonomik zarara neden olmufl hem de arpan faktr gibi teknik sorunlara yol amfltr.
En yaygn fotoraf filmi olan 35mm.nin 24mmX36mm. kayt yzeyi alanyla
ayn byklkte saysal alglayclar, objektifi deiflebilen saysal teknolojili fotoraf makinelerinin (DSLR) retiminde baflndan beri hep kullanlsayd, filmli SLR fotoraf makinelerinin objektifleri arpan faktr sorunu olmakszn
DSLR fotoraf makinelerinde de kullanlabilirdi. Byk alglayclar daha maliyetli olduu iin ve zellikle ok daha fazla MB. yer tutan fotoraflar rettii iin bu mmkn olamamfltr. Byk yer tutan bir fotoraf ok hzl ifllemek saysal fotoraf teknolojisi iin bafllangta ok zor olmufltur.
arpan faktr, 35mm. film format iin retilmifl objektiflerin rettii grnt alanndan ilgili formatn kayt alan olan 24x36mm.den daha kk
bir alana kayt yaplabilmesinden kaynaklanr. rnein APS-C olarak bilinen
kayt alan 15,7x23,7 mm.dir. Bu kayt alannn uzun kenar tam ereve
olarak adlandrlan 24x36 mm. kayt alannn uzun kenarna oranlanrsa arpan faktr 23,7/36=1,5 olarak hesaplanmfl olur. arpan faktr olan fotoraf makineleri iin retilen objektifler 35 mm. tam ereve film ya da saysal fotoraf makinelerinde genelde kullanlamaz. Eer kullanlrsa flekil
2.2.de grld gibi fotorafn kfleleri karanlk kar. Tam ereve saysal fotoraf makinelerinin ok aznda bu objektiflerin kullanm mmkndr. Bu durumda alglaycdan tam ereve olarak yararlanlamaz.
37
fiekil 2.2
Grnt alan.
Byk dikdrtgen
(24 x 36mm) tam
ereveyi, kk
dikdrtgen (15.7 x
23.7mm) ise 1.5x
arpan faktrn
gstermektedir.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
rnein arpan faktr 1,5 olan bir saysal fotoraf makinesinde

35mm. film
D fi N E L M
format iin retilmifl 100mm. odak uzunluu olan bir objektif kullanldnda,
100mm.x1,5=150mm. olduu iin 150mm. odak uzunluklu bir objektifin kaydedeS O R U
cei ereve kaydedilir.
arpan faktr yznden kullanlan objektiften daha uzun odak uzunluu
D K K olan
A T objektiflerin optik olarak yaknlafltrmas gibi bir etki elde edilemez. Elde edilen ancak kullanlan
objektifin fiziksel odak uzunluuna zg yaknlafltrabilme zellii SIRA
ve kendine
SZDE zg perspektifidir. rnein 35mm.x1,5=52,5mm. olmasna bal olarak, 35mm. genifl al bir objektif 1,5 arpan faktr yznden odak uzunluu 50mm. olan standart (normal) objekAMALARIMIZ
tiflerin verdii ok zel perspektife yakn bir sonu vermez. Bir baflka
ifadeyle, 300mm. teleobjektifiniz makinenizin arpan faktr 1,5 olduu iin 450mm. teleobjektif gibi yaknlafltrmaz ve onun perspektifini vermez. 450mm. kadar yaknlafltraca ancak pazarlama
K T A P
amacyla ya da bilgisizlikle iddia edilebilir. te yandan daha dar bir erevenin daha yksek Mega Piksel deerde kaydedilmesinin zellikle byk basklarda yaknlafltrarak ekilmifl gibi yarar salayacak olmas ise doaldr ve kesinlikle arpan faktrnn yaknlaflTELEVZYON
trmaya neden olduu anlamna gelmez.
N N
Saysal teknolojili amatr fotoraf makineleri ekim dmesine basar bas N T E R N E T son derece
maz kayt yapamaz, gecikir. Bu eksiklik fotorafln doasna
ters dflmektedir. Birok fotoraf o fotoraf yapan tam o anda ekilmifl olmasdr. ekilmifl fotorafn hemen ekimden sonra makinede izlenebilmesi nemli bir olanak olmakla birlikte nemli bir soruna da neden olabilmektedir. zellikle devam eden bir konuyu fotoraflayan fotoraf ektii fotoraf izlerken fotoraflad konuyu izlemeyi kestii iin ok fley karabilmektedir.
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
38
Fotoraf 2.2
Bu fotoraflar ne
yakaladklarn
grmeye alflrken
flu anda ne
kardklar
grmyor.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Teknolojiye son derece baml olan saysal fotoraf makineleri ilk rneklerinde kullanlanlardan ok daha dayankl pillerle donatlmfl olsalar da
zellikle aflr souk ortamlarda alflmamaktadr. Bu noktada pilsiz olan ya
SIRA SZDE
da pilsiz
de alflabilen filmli makinelerin kutuplarda ektii fotoraflar hatrlanabilir.
Yksek
kullanld saysal teknolojili fotoraf makineleri zelD fi teknolojinin
NELM
likle toz ve nem gibi evresel etkenlere karfl savunmaszdr. Bu tr sorunlarn bir gn tamamen zleceine dair ipular veren teknolojiler bugn
S O R U
kullanlmaktadr.
Tozlu ortamlarda
deifltirmek kesinlikle tavsiye edilmez. Profesyonel fotorafD K K Aobjektif
T
lar bu ve benzeri sebeplerle ayn anda birden ok makine taflr ve kullanrlar.
N N
SIRA SZDE
En kk bir arzada dahi saysal fotoraf makinelerine yaplabilecek pek

bir fley yoktur. Filmli makinelere gre daha kolay bozulabilirler tamiri daha
zor AMALARIMIZ
ve daha maliyetlidir.
Uzun pozlamalarda saysal alglayclar snd iin arzalanabilmekte hatta
yanabilmektedir. Fotoraf filmi ise istendii kadar sre pozlanabilir.
K teknolojinin
T A P
Saysal
filmin grnt kalitesine ulaflmas uzun srmfltr. Bugn gelinen noktada saysal fotoraf teknolojisinin tele objektiflerde verdii
grnt kalitesini genifl al objektiflerde veremedii gibi tartflmalar srp
T E L E V Z Y OSiyah-beyaz
N
gitmektedir.
filmle elde edilebilen tonlarn saysal teknoloji ile
tam elde edilemedii gibi gncel tartflmalar fotoraf dnyasnda ilgi grmektedir.
Saysal teknoloji ile elde edilmifl fotoraf basklarnn ne kadar uzun mrNTERNET
l olaca ise bir dier yaygn tartflma konusudur. te yandan, 19 yy. da yaplmfl kaliteli fotoraf basklar gnmzde hala ok iyi durumdadr.
Yalnzca filmin kullanld dnemlerde grnt kalitesini temelde film ve
objektif belirlediinden kaliteli objektife yatrm yapanlarn yksek grnt
kalitesini yakalayabilmek iin nlerindeki tek engel kolayca satn alnabilen
39
Megapiksel
fiekil 2.3
Saysal grnt ve
film megapiksel ve
ISO dzeyinde film
grnt kalitesinin
saysal fotorafla
karfllafltrlmas.
24
20
16
12
8
4
0
50
100
200
400
800
1600
3200
ISO
profesyonel film bulmakt. Bugn ise kolayca satn alnabilen profesyonel

filmlerin yerini ok yksek fiyatl saysal teknolojili profesyonel fotoraf makineleri almfltr. Objektif konusunda durum ayndr.
Saysal verilerin kaydedildii bellek kart gibi ortamlar, manyetik alanlardan, virslerden ya da fiziksel darbelerden ve nem gibi evresel faktrlerden korumak olduka gtr. Bu da en azndan gnmzde ok nemli bir
risktir. Baflka bir ifadeyle, bir hard diski yere dflrerek bir fotoraf mzesinin btn arflivini veya bir fotoraf ajansnn arflivinin yarsn yitirmek iflten
bile deildir.
Bir bilgisayar ve yazc yani bir saysal karanlk oda edinmek, bir karanlk
oda kurmaktan ok daha pratik olmakla birlikte, bilgisayar ve yazc kullanarak grnt ifllemeyi ve iyi sonu elde etmeyi renmek hi de pratik deildir. Fotoraf yazlmlarnn temelini renmek ok uzun sre gerektirebilir. Temel karanlk oda bilgisini edinmek daha kolaydr. Ancak sonrasnda
uzun yllar deneyim gerektirir. renilmesi zor bu tr yazlmlar profesyonelce kullanmak da kolay deildir. Saysal fotoraf teknolojisiyle birlikte fotoraflkta ortaya kan yaygn yanlglardan birisi de bu noktada kendisini gstermektedir. Bu yanlg, ekim aflamasnda fotorafn iyi olmas iin
elden gelenin yaplmasnn saysal teknolojide dahi zorunlu olduunun anlafllmamas fleklinde zetlenebilir. Bilerek ya da bilmeden ortaya kan veya zorunlu olarak gz yumulan her sorun fotoraf iflleme yazlmlarnca zlebilir yaklaflm gereki deildir. Fotoraf iflleme yazlmlar fotoraflardaki yanlfllk ve eksikliklere karfl etkili olabilir ama unutulmamaldr ki, bu
yazlmlar aslnda doru ekilmifl fotoraflar iin tasarlanmfltr ve onlara son
fleklini verip daha doru hale getirmeyi hedeflerler.
Saysal fotoraf teknolojisinde fotoraf belirleyen grece ok sayda etken
olduu iin kk bir detay atlamann ok olumsuz bir sonu dourma olasl her zaman vardr. Byle bir durumda saysal teknolojinin genifl hata tolerans dahi zme yetmeyebilir. rnein ISO deerinin bir nceki ekim-
fiekil 2.3te grld gibi

beyaz noktada filmin
grnt kalitesi grece
yksek iken, siyah noktaya
yaklafltka saysal
fotorafn grnt kalitesi
filmden daha yksek
olmaktadr. Bu durumda 50
ISO filmin grnt kalitesi 4
megapiksel ve 50 ISO
saysal fotoraftan iyi
olabilirken, 3200 ISO filmin
grnt kalitesi 24
megapiksel ve 3200 ISO
saysal fotoraf kadar iyi
olamamaktadr.
40
den 6400de kald gzden kap, ekim sonrasnda fark edilirse, zorunlu
olunmad halde yanlfllkla kaybedilen grnt kalitesi zc sonular dourabilir.
Saysal teknolojinin fotoraf retimini ok pratiklefltirdii, nceye oranla
dnya genelinde ok daha yksek sayda fotoraf retildiini ve bunun da
retilen fotoraflarn niteliini dflrdn savunan grfle de kulak vermek doru olacaktr.
Fotoraf retim ve tketim sreci son derece pratiklefltiinden dolay fotoraf retim, tketim, kullanm ve paylaflm artmfltr. Bunun doal sonucu
olarak etik ve hukuksal sorunlar da artmfltr. rnein fotorafa yepyeni kaplar aan internet zerinden fotoraf alarak telif haklarn inemek olduka kolaylaflmfltr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Saysal fotoraf
hangi gereksinimler doduunda tercih edilebilir?
SIRAteknolojileri
SZDE
SAYISAL FOTORAF RETM SREC

AM A
D fi N E L M
Saysal fotorafln retim srecinin belirleyici aflamalarn sralamak

S O R U ve bu aflamalar aklamak.
Film kullanarak fotoraf retme sreciyle saysal teknoloji kullanarak fotoraf retDKKAT
me sreci temelde ayndr. retim teknolojisine bal olarak srecin aflamalarnn
iflleyiflinde farkllklar vardr.
SIRA SZDE
Saysal fotoraf
retmek iin iki yntem vardr. Birincisi fotoraf saysal fotoraf makinesi kullanarak retmektir. Bir dier yntem ise saysal olmayan yntemlerle retilmifl bir fotoraf tarayc kullanarak saysallafltrmaktr.
AMALARIMIZ
Saysal teknolojiden nce retilmifl fotoraflar bugn tarayclar kullanlarak youn bir aba ile saysallafltrlmaya alfllmaktadr. Saysal olmayan arflivler olduu
gibi korunarak
da saysallafltrlmalar amalanmaktadr.
K Tbir
A yandan
P
Tarayclar hem baslmfl fotoraflar hem negatif veya pozitif filmleri tarayabilmektedir. Taranarak saysallafltrlmfl bir fotoraf, saysal fotoraf makinesiyle retilmifl fotoraflar
gibi srecin geri kalannda ayn yolu izleyebilir. te yandan ykTELEVZYON
sek kalitede bir taraycnn olduka yksek bir maliyeti olduunu ve kullanlmasnn da ksa srede kesinlikle elde edilemeyecek bir deneyim gerektirdiini hatrlatmak yararl olacaktr.
N T E R N E Tmakinesi kullanarak fotoraf retme sreci aflama olarak irSaysal fotoraf
delenebilir. Bu aflamalar ekim ncesi, ekim ve ekim sonrasdr.
N N
ekim ncesi
ekim ncesinde ekim iin gerekli hazrlklar byk bir titizlikle eksiksiz olarak
yaplmaldr. ekim ok iyi planlanmaldr. Donanm bu plana gre hazrlanmaldr. Bu aflamann her zaman en nemli iki bafll bellek kartlar ve pillerdir.
Gnmz makinelerinde Li-Ion (Lityum yon) yeniden doldurulabilir piller kullanlmaktadr. Bu piller doru kullanlmazsa fotoraf retimini srekli olumsuz etkiler. Li-Ion piller doldurulduktan sonra enerjiyi daha uzun sre saklayabilirler ve
eski piller gibi iri, ar deildirler. Souk havalarda daha verimli alflrlar. Kullanlmadklarnda boflalma hzlar dflktr.
Li-Ion pilin doluluu %40n altna dflmeden yeniden doldurulmaldr. Srekli
tam boflalp doldurulmas verimliliini ve mrn olumsuz etkiler. Kullanlmadan
41
uzun sre bekleyecekse yar dolu braklmaldr. Yedek pil mutlaka bulundurulmaldr ve kesinlikle dnflml olarak kullanlmaldr. Ayn tarihte retilmifl iki pil
kullanlsn kullanlmasn mrleri ortalama olarak ayndr. Hatta kullanlmadan
SIRA SZDE
bekleyen pilin mr daha ksa olabilir.
Fotoraf ekimlerinde neyle karfllafllacan ngrmek ounlukla zordur. Bu
yzden enerji kayna olan piller her trl soruna karfl hazrDolmaldr.
Fazladan
fi N E L M
arlk olacaktr ama her zaman flarj aleti bulundurmak hatta hem 220V. hem de
arata kullanmak iin 12V. flarj cihazlar bulundurmak bazen ekimi kurtarabilecek
S O R U
detaylardr.
Zayflamfl pillerle ekime devam etmek fotoraf makinesine ve hafza kartna
verebilir.
D K K Azarar
T
Saysal fotoraf makinesinde retilen fotoraflar saysal veri olarak bellek kartSIRA SZDE
larna kaydedilir. Bellek kart sorunlar fotoraflar kaybetmek anlamna gelecei
iin ok dikkatli olunmaldr. Bellek kartlar nem, darbe, dflme, ezilme, elektromanyetik alanda kalma gibi evresel etkenlerden korunmaldr.
Karta veri yazlrAMALARIMIZ
ken ya da karttan veri okunurken kart karlmamaldr. Kesinlikle tam doldurulmamaldr, birka fotoraflk yer her zaman bofl braklmaldr. Bellek kart satn
KSIRA
T SZDE
A P biimlendialndktan sonra hi kullanlmadan nce mutlaka fotoraf makinesinde
rilmelidir. Uyumlu bir baflka makinede kullanlacaksa da kesinlikle o makinede de
biimlendirilip kullanlmaldr. Bu durumda iindeki ncedenDekilmifl
fotorafla fi N E L M
L E V Z Y O bir
N ksmna
rn silinecei unutulmamaldr. Bir baflka ifadeyle ayn bellekT Ekartnn
bir makineyle fotoraf kaydedip bofl kalan ksmna da baflka bir makineyle fotoS O R U
raf kaydetmeyi denemekte yarar vardr.
N N
NTERNET
Bellek kart hata uyars verirse ekime devam edilmez. Hata uyarsndan
biimlenD K Ksonra
AT
dirilmemiflse, uygun yazlmlarla iindeki fotoraflarn nemli bir ksmn kurtarma olasl vardr.
SIRA SZDE
N N
Saysal fotoraf teknolojisi birok fleyi kolaylafltrrken fotoraf makinelerinin

kullanm klavuzlarnn sayfa saylar da kabarmfltr. Gnmz
saysal fotoraf maAMALARIMIZ
kinelerinin zerinde ok sayda kontrol olduu iin her fotorafnn her kontrol
iin bir standardnn olmas salk verilebilir. ekim ncesinde bu ayarlar kontrol
K kaybetmeden
T A P
etmek gerekir. ekime gre bu ayarlar deiflir. Sonrasnda zaman
fotorafnn standartlarna yeniden ayarlanmaldr. Bylece birok fotoraf ekimini baflarszla uratan gzden karmalar engellenebilir. Fotoraf retiminin
T E L E VMakinenin
ZYON
pratik blm ounlukla el alflkanl ve reflekslerle yrtlr.
ayarlarnda kifliye zel belirlenmifl bir sistematik bu yzden nemlidir. Yine ayn nedenle donanmn tutulduu antada her fleyi her zaman ayn yere koymak yerine
gre ekimin baflarsz olmasn engelleyebilecek bir detay olabilir. Donanmn teNTERNET
mizlii de dzenli olarak yaplmaldr.
ekim
ekim srasnda her fley kontrol altnda olmaldr. Panik ya da zensizlik her tr
retim srecini etkilemekle birlikte saysal fotoraf srecinde grece daha ykc
olabilmektedir. Filmli makinelerdeki kontrollerin zerine saysal fotoraf makinelerinde birok yeni kontrol eklenmifltir. Bunlarn baflnda beyaz ayar, format, ISO ve
znrlk gelmektedir. Dier ilgili alt kontroller genelde bu kontrollere baldr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
SIRA
K TSZDE
A P
D fi N E L M
TELEVZYON
S O R U
NTERNET
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
42
ekilmifl fotoraflarn izlendii ve birok saysal fotoraf makinesinde baka

grevi de gren LCD ekrann parlakl ortam flna gre ok dikkatli deerlendirilmelidir. Aydnlk bir ortam gerektirdii iin ok parlak bir ayarda kullanldktan
sonra o ayarda unutulursa daha dflk fliddetindeki ortam fl altnda az pozlanmfl bir fotoraf doru pozlanmfl gibi gstererek yanltc olabilir.
ekim amac ve ekim koflullar dorultusunda fotorafn keskinlik, kontrast,
parlaklk, doygunluk gibi zelliklerinin nasl olmas gerektii doru seilmeye alfllrken makineyi tanma ve deneyim ok yararl olacaktr. rnein baz makinelerin keskinlii dflktr. Bunun yannda, fotorafn renk nitelii ile ilgili standart,
doal, canl, siyah-beyaz gibi alternatifler arasndan da ekimin amac gzetilerek
bir seim yaplmaldr.
Hemen her saysal fotoraf makinesi JPEG (Joint Photographic Experts Group/Birleflik Fotoraf Uzmanlar Grubu) formatnda fotoraf kaydeder. JPEG az yer
tutan, bu yzden internet trafiinde de avantajl ancak skfltrlmfl bir formattr. Kimi saysal fotoraf makineleri ise RAW (ham,bitmemifl) ve TIFF (Tagged Image File Format) formatlarnda da fotoraf ekebilmektedir. RAW ham bir formattr, TIFF
ise skfltrlmamfl bir formattr. TIFF format JPEGin skfltrlmamfl hali olarak dflnlebilir. RAW ise henz bitmemifl olduu iin ekim sonrasnda birok deifliklii fotorafn grnt kalitesini kayba uratmadan yapmaya izin verir. rnein
RAW formatnda ekilmifl bir fotorafn poz deeri 2EV deifltirilebilir ya da beyaz ayar hibir kstlama olmadan istendii gibi deifltirilebilir. Bunlar JPEG formatyla ekilmifl fotoraflar zerinde kstl olarak yaplabilir ve grnt kalitesinde
kayplar olur. RAW formatnn sunduu bu olanaklar deerlendirilecekse ekim
sonrasnda uzunca bir sre bu ifle ayrlacak demektir. Her tr ekim iin bu tr ifllemler gerekli deildir. Bugn birok profesyonel fotoraf ayn fotorafn JPEG
formatnn yan sra RAW halini de kaydeden format seeneini kullanmaktadr.
Bu fotoraf makinesinin ifllem yapma hzn dflrecei iin ard ardna ok hzl ekim gereken koflullarda tercih edilememektedir. Format asndan en iyi sonu
RAW olarak ekilmifl fotorafn dzeltmeleri yapldktan sonra TIFF olarak kaydedilmesiyle elde edilir. Saysal fotoraf makinelerinin menlerinde fotorafn zellikle renk eflitliliini, zenginliini belirleyen nemli ayarlar vardr. Eer fotoraf ekim sonrasnda ifllenecekse bu ayarlardan sRGB deil de AdobeRGB seilmelidir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
Profesyonel SIRA
amal
ya da gnlk fotoraflar saklarken hangi dosya formatnn uygun olaSZDE
can dflnnz.
D fi N E L renk
M
Ortam flnn
ss (Kelvin deeri) fotorafta renklerin nasl temsil edileceini nemli oranda etkiler. Makine zerinde doru beyaz ayar(White Balance)
seilerek kabilecek
sorunlar engellenir. Ortamda tek tr flk varsa fotorafnn
S O R U
ifli daha kolay olacaktr. Beyaz ayarnn otomatik modu dahi ounlukla zm olmaktadr. Ifln tr kesin biliniyorsa beyaz ayarndan seilebilir. Ancak iyi sonu
DKKAT
alnamyorsa ve makine izin veriyorsa beyaz ayar ortamda bulunan beyaz bir yzey zerinde elle yaplmaldr.
N N
SIRA SZDE
ekim Sonras
AMALARIMIZ
Saysal olarak fotoraf retildikten sonra ifllenebilir ya da olduu gibi kullanlabiAMALARIMIZ

lir. Fotoraf saysal fotoraf makinesiyle retilmifl ya da taraycyla saysallafltrlmfl
olsun, fotoraf iflleme yazlmlar kullanlarak ifllenebilir.
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
Filmli ve saysal
fotoraflk
iliflkisi.
fiekil 2.4
43
44
Fotoraf bilgisayar monitr, yanstm arac, televizyon ekran ya da saysal fotoraf erevesi gibi bir ortamda izlenebilir. Fotoraf iflleme yazlmlar kullanlarak fotoraf zerinde yaplan bir deifliklik bilgisayar monitrnde izlendiinde olmas gerektii gibi grnd halde, baflka bir monitrde, televizyon ekrannda,
yanstm aracnda izlendiinde ya da kda basldnda ise hi istenmeyen bir sonula karfllafllabilir. Fotoraf ayn monitrde hibir ayar deiflmedii halde yalnzca ortam fl deifltii iin dahi farkl grnebilir. Bu tr sorunlar nlemek amacyla monitr lmleme cihazlar kullanlmaktadr. retimin ilk admndan son
admna kadar her fley birbiriyle uyumlu ve ayn standartlarda olmaldr. Ancak
zellikle bask iin her zaman deneme basks alnmaldr.
Fotoraf, ekimi izleyen aflamada saysal olarak ifllendikten sonra taflnabilir
bellek, taflnabilir sabit disk, CD/DVD, hafza kart ya da internet araclyla taflnabilir ya da saklanabilir. stendii zaman baslabilir ya da monitr gibi bir gstericiyle izlenebilir.
45
zet
N
A M A
Saysal teknoloji ile birlikte fotoraflk uygulamalarndaki deiflimleri farkl alardan tartflmak.
Saysal teknolojinin fotografik kayt amacyla kullanlmasyla birlikte fotoraf dnyasnda byk
dnflmler yaflanmfltr. Bu trden deiflimlerin
ok ksa srede gerekleflmesi kavram kargaflalarna neden olmaktadr. Hibir deiflim tamamen kt ya da tamamen iyi olamaz. Ama, teknolojiyi iyi kullanmaya alflmak olmaldr. nk nemli olan teknolojinin insan elinde ne sonular dourduu ve bu sonularn insanlar nasl etkilediidir. Yeni bir teknoloji olarak saysal
fotoraf teknolojisinin gerekte ne anlama geldiinin kavranmasyla ilgili temel sorun, bu teknolojinin hzla ve kontrolsz olarak yaygnlaflmasna bal olarak ortaya kmfltr. rnein saysal
fotoraflkla birlikte fotoraf teknolojisinde her
fleyin deifltii yanlgs oluflmufltur. Bir dier yanlg, fotorafln artk ok kolay olduunun
sanlmasdr. Saysal fotoraf teknolojisi fotorafya nasl bir fotoraf ekmesi gerektiini ya da
neden yle bir fotoraf ekmesi gerektiini syleyemez. Yalnzca fotoraf fotorafa karar vermeye alflrken ona zaman kazandrabilir. nk sreci olduka pratiklefltirmifltir. Genel olarak
baflkaca bir katkda ise bulunamaz.
Saysal teknoloji ile birlikte yaflanan kolaylklar
daha ok fotoraf retim srecinin uygulama alannda gze arpmaktadr. Saysal teknolojinin fotoraflk uygulamalarna yapt en belirgin katknn hz olduu sylenebilir. 21. yy. baflnda saysal fotoraf makinesi, taflnabilir bilgisayar ve
uydu balants ile ekilen fotoraf saniyeler iinde dnyann her yerinden ulafllabilir hale getirmek ok kolaydr. Bu yeni durumun belirleyicileri verinin saysallaflmfl olmas, bilgisayarda ifllenebiliyor olmas ve bilgisayarlar birbirine balayp saysal veri aktarmn gereklefltiren kresel a olan internettir. Ancak tketici asndan
bakldnda saysal fotoraf teknolojisinin yatrm maliyetinin bafllangta grece yksek olduu grlmektedir. Satn alndktan sonra ise maliyetler filmli teknolojiye gre ok dflktr. Fotorafn ekonomik boyutunun yan sra hukuksal
boyutu da saysal teknolojiyle birlikte deiflmifltir. Fotorafn hukukla iliflkisi her fleyden nce
belge niteliinden kaynaklanmaktadr. Fotoraf,

bilgiyi grsel olarak kaydedip belgeleyebildii
iin kimi zaman kant olarak hukuki anlam taflyabilmektedir. Kimi zaman da gereklikle iliflkisine bal olarak hukukun konusu olabilmektedir. Saysal fotoraf teknolojisi bu adan bir krlma noktas olmufltur. Artk bir grntnn ne
kadar fotoraf olduunu hatta fotoraf olup olmadn anlamak olduka zorlaflmfltr.
N
A M A
Saysal fotoraf teknolojisi ile filmli fotoraf teknolojisini karfllafltrmak.

Filmin yerini saysal alglayclar ald iin saysal fotoraf teknolojisi yeni olanaklar sunmaya
bafllamfltr.
Saysal teknolojide film ve banyo maliyeti yoktur. Fotoraf seimi iin her fotorafn basksn
almaya da gerek yoktur. Bayat film ya da banyo
kazas riski yoktur. ok sayda film taflmaya ve
bu filmleri korumaya gerek yoktur. Her fotoraf
iin yeniden fla duyarllk (ISO) deeri belirlemek mmkndr. Negatif, pozitif, siyah-beyaz,
renkli gibi film eflitlerinin karfllad gereksinimler saysal teknoloji ile fotoraf makinesi zerindeki seeneklerle karfllanmaktadr. Saysal
teknoloji ilerledike grlt (noise) sorun olmaktan kma yolundadr. Fotoraf makinesi zerinde farkl flk koflullarna gre beyaz dengesi
ayarlanabilmektedir. Dinamik aralk saysal teknoloji ile kontrol edilebilmektedir. Panoramik
ekimler saysal fotoraf makineleriyle kaliteli ve
kolay gereklefltirilebilmektedir. ekilen fotoraf
makine zerinde annda izlenebilmektedir. Saysal fotoraf makinesiyle fotoraflarn pozlanmas
ile ilgili bilgi bir histogram grafii olarak grlebilmektedir. Saysal teknoloji ile hafza kartn
deifltirmeden binlerce fotoraf ekilebilmektedir. Saysal fotoraf makineleri video grnts
ve ses de kaydedebilmektedir. Saysal fotoraf
teknolojisi ile birlikte paralaks hatas yok olmaya
yz tutmufltur. Saysal teknoloji ile retilmifl fotoraflar internet zerinden dnyann her yerine
ulafltrlabilmektedir. Tarayclar yardmyla saysal teknolojiden nceki yntemlerle retilmifl fotoraflar da saysallaflabilmekte ve sonrasnda saysal fotoraflarn avantajlarn taflyabilmektedir.
46
Saysal fotoraflar birebir ayn olarak oaltlabilmektedir. Saysal fotoraflarn arflivlenmesi ve

bu arflivlerin taranmas grece ok kolaylaflmfl
ve ucuzlamfltr. Bilgisayar yazlmlar kullanlarak saysal fotoraflar zerinde yaplabilecek deifliklik ve dzeltmeler karanlk odada yaplagelenler ile karfllafltrlamayacak kadar ileri dzeydedir. Saysal fotoraf teknolojisinde film, banyo
ve fotoraf kartna bask srecinde kullanlan
kimyasallar olmad iin evreye zararl kimyasal atk miktar da azalmfltr. Saysal fotoraf teknolojisiyle birlikte fotoraf ve gereklik iliflkisi
ok daha fazla sorgulanr olduu iin fotografik
kayt olana toplum tarafndan eskiye oranla da
bilinli tketildii sylenebilir.
Fotoraf filmiyle karfllafltrldnda saysal fotoraf teknolojisinin kimi yetersizliklerinden sz
edilebilir.
Saysal fotoraf teknolojisinin bafllang yatrm
maliyeti olduka yksektir. zellikle saysal teknolojiye geiflin ilk dnemlerinde saysal fotoraf teknolojisi, kendi yetersizliklerine bal olarak kendi formatn dayatmfltr. Bu da hem ekonomik zarara neden olmufl hem de arpan faktr gibi teknik sorunlara yol amfltr. Saysal
teknolojili amatr fotoraf makineleri deklanflre
basar basmaz kayt yapamaz, gecikir. ekilmifl
fotorafn hemen ekimden sonra makinede izlenebilmesi olana yznden zellikle devam
eden bir konuyu fotoraflayan fotoraf ektii
fotoraf izlerken ok fotoraf karabilmektedir.
Saysal fotoraf makineleri zellikle toz ve nem
gibi evresel etkenlere karfl ok direnli deildir. En kk bir arzada dahi saysal fotoraf
makinelerine tamir iin yaplabilecek pek bir fley
yoktur. Saysal fotoraf makineleri uzun pozlamalar iin ok uygun deildir. Saysal teknolojinin filmin grnt kalitesini yakalamas uzun srmfltr. Saysal teknoloji ile elde edilmifl fotoraf
basklarnn ne kadar uzun mrl olaca ise bir
dier yaygn tartflma konusudur. Hafza kartlarn, manyetik alanlardan, virslerden ya da fiziksel darbelerden ve nem gibi evresel faktrlerden korumak gtr. Bir bilgisayar ve yazc yani bir saysal karanlk oda edinmek, bir karanlk
oda kurmaktan ok daha pratiktir ama bilgisayar
ve yazc kullanarak grnt ifllemeyi ve iyi sonu elde etmeyi renmek kolay deildir. Saysal fotoraf belirleyen grece ok sayda etken
olduu iin kk bir detay atlamann ok olumsuz bir sonu dourma olasl her zaman vardr. Saysal teknolojinin fotoraf retimini ok
pratiklefltirmesi sonucu nceye oranla dnya genelinde yksek sayda fotoraf retildiini ve bunun da retilen fotoraflarn niteliini dflrdn savunan grfl hesaba katlmaldr. Saysal
fotoraflkla birlikte etik ve hukuksal sorunlar
da artmfl ve eflitlenmifltir.
N
A M A
Saysal fotorafln retim srecinin belirleyici aflamalarn sralamak ve bu aflamalar aklamak.

ekim ncesi: ekim ncesinde ekim iin gerekli hazrlklar byk bir titizlikle eksiksiz olarak yaplmaldr. ekim ok iyi planlanmaldr.
Donanm bu plana gre hazrlanmaldr. Bu aflamann her zaman en nemli iki bafll hafza
kartlar ve pillerdir.
ekim: ekim srasnda her fley kontrol altnda
olmaldr. Panik ya da zensizlik her tr retim
srecini etkilemekle birlikte saysal fotoraf srecinde grece daha ykc olabilmektedir. Filmli
makinelerdeki kontrollerin zerine saysal fotoraf makinelerinde birok yeni kontrol eklenmifltir. Bunlarn baflnda beyaz ayar, format, ASA ve
znrlk gelmektedir. Dier ilgili alt kontroller genelde bu kontrollere baldr.
ekim sonras: Saysal olarak fotoraf retildikten sonra ifllenebilir ya da olduu gibi kullanlabilir. Bir fotoraf saysal fotoraf makinesiyle retilmifl ya da taraycyla saysallafltrlmfl olsun, fotoraf iflleme yazlmlar kullanlarak ifllenebilir.
Fotoraf ekimi izleyen aflamada saysal olarak
ifllendikten sonra taflnabilir bellek, taflnabilir sabit disk, CD/DVD, hafza kart ya da internet araclyla taflnabilir ya da saklanabilir. stendii
zaman baslabilir ya da monitr gibi bir gstericiyle izlenebilir.
47
Kendimizi Snayalm
1. Yeni bir teknoloji ile ilgili afladaki ifadelerden hangisi yanlfltr?
a. Yeni teknolojiye geifl ok hzl olursa sancl
olabilir.
b. Bir nceki teknolojiden her zaman iyidir.
c. n yargyla karfllanp reddedilebilir.
d. Yksek beklentilerle karfllanp hayal krklna
neden olabilir.
e. nemli olan sonularnn insanlar nasl etkilediidir.
2. Saysal fotoraf teknolojisi ile ilgili yaplan yanlfl deerlendirmeler temelde neden kaynaklanmfltr?
a. Az kiflinin bu teknolojiye sahip olmasndan
b. Fotorafn dier sektrlerden sonra saysal teknolojiye gemifl olmasndan
c. ok yksek maliyetli bir teknoloji olmasndan
d. ok hzl ve kontrolsz yaygnlaflmfl olmasndan
e. Fotoraf teknolojisinde her fleyi deifltirmifl olmasndan
3. Fotoraf teknolojisi saysal teknolojiye kadar hangi
iki temel bilime dayanmaktadr?
a. Fizik- Kimya
b. Fizik- Astronomi
c. Astronomi- Kimya
d. Jeoloji- Astronomi
e. Kimya- Jeoloji
4. Afladakilerden hangisi saysal teknoloji ile ilgili ortaya kmfl yanlglardan biri deildir?
a. Saysal teknolojiyle birlikte fotoraf teknolojisinde her fley deiflmifltir.
b. Saysal teknolojiyle birlikte fotoraflk her ynyle ok kolaylaflmfltr.
c. Fotoraf iflleme yazlmlaryla fotoraftaki btn
eksik ve yanlfllar dzeltilebilir.
d. Saysal fotoraf teknolojisi filmin grnt kalitesini yakalayamaz.
e. Orta ve uzun vadede Saysal fotoraf teknolojisi
maliyeti dflrr.
5. Afladakilerden hangisi saysal fotoraf teknolojisinin sunduu olanaklardan biri deildir?
a. Her fotoraf iin ayr ISO deeri kullanlabilir.
b. ekilmifl fotoraf makinede hemen izlenebilir.
c. Saysal fotoraf makineleri ses ve video grnts de kaydedebilmektedir.
d. Saysal fotoraflar birebir ayn olarak oaltlabilir.
e. Profesyonel saysal fotoraf makineleri filmli alternatiflerinden ok daha ucuzdur.
6. Saysal fotoraf teknolojisi ile ilgili afladaki

ifadelerden hangisi yanlfltr?
a. Karanlk oda kimyasallarn kullanmad iin
evreyi kirletmez.
b. retim srecini hzlandrr.
c. arpan faktrne neden olmas kstlayc olmufltur.
d. Toz, nem, souk gibi evresel etkenlere son derece direnlidir.
e. Saysal fotorafn taflnmas ve arflivlenmesi ok
kolaydr.
7. Afladakilerden hangisi saysal fotorafn yetersizliklerinden biri olarak grlebilir?
a. Arfliv kullanmnn pratiklii
b. Sakland ortamlarn manyetik alan ve darbelere diren dzeyi
c. Saysal fotoraf iflleme yazlmlarnn yeterlilik
dzeyi
d. Panoramik ekim yeterlilikleri
e. Hafza kartlarnn kapasite yeterlilii
8. arpan faktr 1,5 olan bir saysal fotoraf makinesinde 35mm. film format iin retilmifl 200mm. odak
uzunluu olan bir objektif kullanldnda, objektifin kaydedecei erevenin odak uzunluu ka mm'dir?
a. 150
b. 200
c. 250
d. 300
e. 350
9. Afladakilerden hangi ikisi arttka saysal fotorafn grnt kalitesi filmden daha yksek olmaktadr?
a. Mega Piksel- ISO
b. Pozlama Sresi- Ifln Kontrastl
c. Diyafram Akl- Ifln Kontrastl
d. Pozlama Sresi- ISO
e. Mega Piksel- Pozlama Sresi
10.Afladakilerden hangisi srasyla ekim ve baskya
gnderme format olarak, ifllenecek bir fotoraf iin daha yksek grnt kalitesi salar?
a. RAW- JPEG
b. RAW- TIFF
c. TIFF-TIFF
d. TIFF- JPEG
e. JPEG- RAW
48

1. b
2. d
3. a
4. e
5. e
6. d
7. b
8. d
9. a
10. b
Yantnz yanlfl ise Filmden Saysala Geifl konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Teknolojik Adan Saysal
Fotoraf konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Saysal Fotoraf Teknolojisinin Sunduu Olanaklar konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Saysal Teknolojinin Olanaklar ve Yetersizlikleri konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Saysal Fotoraf Teknolojisinin Yetersizlikleri konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Saysal Fotoraf Teknolojisinin Yetersizlikleri konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Saysal Teknolojinin Olanaklar ve Yetersizlikleri konusunu yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Saysal Fotoraf retim Sreci konusunu yeniden gzden geiriniz.

Sra Sizde 1
ok fazla sayda fotoraf retilmeye bafllanmas ile fotoraf ekme eylemi ve fotorafn kendisi sradanlaflr.
Fotoraf zensiz retilmeye ve tketilmeye bafllanr.
Aflr fotoraf retimi ve tketimi fotorafn hem kendisine hem de gsterdiine toplumlar yabanclafltrr. Neyin, kim tarafndan, ne amala fotoraflanaca ve bu
fotoraflardan nasl yararlanlaca konusunda tartflmalar fazlasyla artabilir. te yandan anahtar kelime girilmeden ham olarak arflivlenen fotoraflar, her tr kiflisel
ve kurumsal fotoraf arflivini zamanla skntya sokar,
rnein aranan fotorafn bulunmas zorlaflr.
Sra Sizde 2
Kaytl saysal veriler nternet sayesinde zamandan ve
mekndan bamszlaflmfltr. Bu durum saysal veri olarak kaydedilmifl fotoraflarn internet balantsnn olduu her yerden ve ne zaman istenirse ulafllabilir olmasn salamfltr. Bu da fotorafn depolanmas ve
zellikle taflnmasnda yepyeni bir boyut olarak deerlendirilebilir. Bunun belki de en nemli sonucu kendisini fotorafn pazarlanmasnda gstermifltir. Stok fotoraf siteleri sayesinde herhangi bir fotoraf btn
dnyaya fotoraf satabilmektedir.
Sra Sizde 3
Gnmzde hemen btn fotografik gereksinimler iin
saysal fotoraf teknolojisi tercih edilebilir. Youn manyetik alan aflr kt hava koflullar gibi zorlayc durumlarda film kullanmak zorunda kalnabilir. Ya da sanatsal amal fotoraf retiminde film kullanmak istenebilir. Filmin orta ve uzun vadede sanatn alannda varln srdrecei ngrlmektedir.
Sra Sizde 4
JPEG format dosyalarn az yer kaplamasn salayan skfltrlmfl bir format olduuna gre bu skfltrmann
bedelinin grnt kalitesi kayb olduunu tahmin etmek g deildir. Profesyonel olmayan gnlk fotoraflarda ve fotorafn sadece internette kullanlaca
durumlarda ya da baslacaksa bile bask boyutunun byk olmayaca durumlarda JPEG format uygundur.
Fotoraf profesyonel gereksinimler dorultusunda baslacaksa ancak ekim sonras ifllenmesine gerek yoksa
ya da ok az gerek varsa TIFF uygun bir tercih olacaktr. Ancak profesyonel gereksinimler sz konusu ise ve
ekim sonras fotorafn mmkn olduunca ifllenmesi
gerekiyorsa RAW olarak ekilir, ifllenir ve baskya TIFF
olarak gnderilir.
Ang, T. (2006). Dijital Fotoraflk. (ev. Melih Zafer
Arcan), stanbul: nklp Kitapevi.
Busch D. (2004). Mastering Digital Photography. Boston: Muska&Lipman Publishing.
Kl, L. (2005). Fotorafa Bafllarken. Ankara: Dost Kitapevi.
Kinghom, J. ve Dickman, J. (2005). Perfect Digital Photography. McGraw-Hill, Osborne
Sahlin, D. (2007). Digital Photography QuickSteps. (2nd
Edition), McGraw-Hill.
http: // www.ap.org/pages/about/history/history_
second.html
Seilmifl Fotoraflar
HSEYN ERYILMAZ
49
50
ALPER ELTOK
EMRE KOAK
51
52
MEHMET BAYSAN
ERDEM ETNTAfi
53
54
GLBN ZDAMAR AKARAY
SERHAT ATALORMAN
55
56
CAN TEZOL
LEVEND KILI
57
Amalarmz
N
N

Saysal fotoraf makinesinin temel bileflenlerini aklayabilecek,
Saysal fotoraf makinesi trlerini sralayabilecek bilgi ve becerilere sahip
olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Saysal Fotoraf Makinesi
Format
DSLR
Objektif
Alglayc
Kompakt
erik Haritas
Saysal Fotorafa
Girifl
Saysal Fotoraf
Makineleri
SAYISAL FOTORAF MAKNESNN

ALIfiMA PRENSPLER
SAYISAL FOTORAF MAKNES
TRLER
Saysal Fotoraf Makineleri

SAYISAL FOTORAF MAKNESNN ALIfiMA
PRENSPLER
N
A M A
Saysal fotoraf makinesinin temel bileflenlerini aklamak.
Saysal fotoraf makinesi fotorafn 100 yl aflkn tarihi ierisinde greceli olarak
ok yeni bir geliflme olmasna ramen, gnmzn saysal fotoraf makinelerine
uzanan yol on yllar boyunca yavafl yavafl kat edilmifltir. Sadece alglayc retmenin fotoraf makinesinin geri kalan paralarn retmek kadar maliyetli olduu ve
saysal makine satfllarnn ok yksek olmad ilk zamanlarda, reticiler bafltan
bir saysal fotoraf makinesi tasarlamak yerine mevcut modellerini saysal teknolojiye uyarlama yolunu tercih etmifllerdir. Bunun sonucunda objektifleri de dahil olmak zere film kullanan fotoraf makinelerinin pek ok paras saysal fotoraf
makinelerine aktarlmfltr. Yksek znrlkl alglayc maliyetlerinin daha
uygun seviyelere dflmesiyle birlikte, daha ucuza satlabilen, saysal fotoraflk
iin bafltan tasarlanmfl fotoraf makineleri pazardaki yerlerini almfltr.
Film kullanan bir fotoraf makinesi ile karfllafltrdnda baz saysal fotoraf
makinelerinin film kullanan makinelerle ayn dfl grnme sahip olduu grlebilir. te yandan pek ok saysal fotoraf makinesi, film kullanan makinelere
kyasla daha kk boyutlara sahiptir. Dfl grnflleri belli oranlarda farkllaflabilse de alflma sistemleri ve makineyi oluflturan temel bileflenlerin yerleflimi
asndan fotoraf makineleri, saysal ya da geleneksel olsun, byk oranda
benzerdirler.
Aralarndaki farklar, geleneksel fotoraf makinelerindeki filmin yerini saysal
makinelerde alglayclarn almfl olmasndan kaynaklanr. Geleneksel makinelerde
film yzeyi grnty kaydetmek iin kullanlrken, alglayclar zerlerine dflen
grnty sadece alglayarak elektrik sinyallerine dnfltrr ve bu aflamadan
sonra grntnn ifllenmesi ve kaydedilmesi iin kimyasal yerine elektronik bir
sre ve elektronik donanmlarn kullanm gerekir. Ayrca baz saysal makinelerin arkasnda ekilen fotorafn izlenmesine ve men ayarlarnn yaplmasna olanak veren bir sv kristal ekran bulunmaktadr. Bunlar dflnda kalan optik donanm, diyafram ve rtc sistemleri ve baka sistemleri tamamen ayndr.
60
Bir sre olarak ele alndnda saysal bir fotoraf makinesinin bir fotoraf
ekmesi ekim dmesine basldnda objektiften geen fln alglayc zerinde grnty oluflturmas ile bafllar. Alglayc, zerine dflen fl elektriksel sinyallere evirir ve bu elektriksel sinyaller saysal verilere dnfltrlerek elektronik
bellek kartlarnda depolanr. Bu optik ve elektronik srete saysal fotoraf makinesinin baz bileflenlerinin n plana kt sylenebilir (fiekil 3.1 ve 3.2).
fiekil 3.1
Saysal fotoraf
makinesinin temel
bileflenleri.
LCD Ekran
Alglayc
Objektif
fiekil 3.2
Objektif, diyafram
ve rtc
sistemleriyle
alglaycnn
pozlanmas.
Alglayc
rtc
Diyafram
Objektif
61
3. nite - Saysal Fotoraf Makineleri
Objektif
Grnty alglayc zerine odaklamak iin kullanlan, fotoraf makinesi gvdesine sabit ya da taklp karlabilir olan, bir ya da daha fazla mercekten oluflan optik
SIRA SZDE
bir dzenektir. Bu optik sistem geleneksel ve saysal fotoraf makinelerinde
ayn flekilde ifllese de sonularda baz farkllklar vardr. Bu farkllklar tam ereve alglayclar dflndaki alglayc boyutlarnn 35mm filmden daha kk Dolmasndan
fi N E L M kaynaklanr. Hem geleneksel hem de saysal makineler reten baz reticiler, her iki tip
rnde kullanlabilecek tek bir objektif yelpazesi retirken bazlar da saysal ve geS O R U
leneksel makineler iin ayr objektifler retmeyi tercih etmektedir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
Temel Fotoraflk kitabnzn Objektifler nitesini bu kapsamda yeniden

D K K okuyabilirsiniz.
AT
SIRA SZDE
DKKAT
N N
SIRA SZDE
Fotoraf 3.1
eflitli objektifler.
AMALARIMIZ
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Pozlama
Pozlama denildiinde Temel Fotoraflk dersinden de hatrlayacanz gibi fla
duyarl yzeyin (alglaycnn) flktan etkilenmesi anlafllr. Bunu salayan da diyafram ve rtc sistemleridir. Diyafram fl miktar asndan, rtc ise sre asndan kontrol eder. Tabiki unutulmamas gereken bir nokta da kullanlan ISO deeridir. Yani belirlenen ISO deerine gre doru pozlama iin bir diyafram deeri ve
bir rtc deeri belirlenir. rnein, 100 ISO f 5.6, 1/25 iflte bunlar pozlamada kullanlan deerleri gsterir.
62
fiekil 3.3
Objektifin diyafram
sistemi.
fiekil 3.4
Pozlama rtc
iliflkisi. Bir
musluktan akan su
miktarn
musluun akl
ve ak kalma
sresi belirler.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Bir fotorafn doru pozlanmasn bir musluktan akan suyla dolan kova rnei
SIRA SZDE
ile aklayabiliriz.
Fotorafn doru pozlanmas bu rnekte kovadaki suyun ne az
olmas, ne de taflmas, kovann suyla tam olarak dolmasdr. Kovann belirli bir
hacmi vardr
ve tam olarak dolmas iin belirli bir miktar su almas gerekir. MusD fi N E L M
luktan uzun sre az miktarda su ya da ksa sre ok miktarda su aktarak kovay
tam olarak doldurmay baflarabilirsiniz. Bu benzetmede akan su miktarn belirleO R U
yen muslukSvanas
diyaframa, suyun akma sresi rtc hzna karfllk gelir.
Her ne kadarD farkl
K K A Trtc hz / diyafram akl kombinasyonlar ayn pozlama miktarn salasa da, bu farkl kombinasyonlarla elde edilen fotoraflar ayn olmayabilir. Bunu
nedeni diyafram
aklnn ayn zamanda alan derinliini etkilemesi ve farkl rtc hzSIRA SZDE
larnn hareketli sahnelerde farkl sonular vermesidir.
N N
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
63
Fotoraf makinelerinde diyafram akl f/deeri olarak ifade edilir. f/deeri

objektifin odak uzaklnn diyafram apna orann gsterir. f/deeri kldke diyafram akl artar, bydke azalr. Yani daha byk f/deeri objektiften daha
az flk geecei anlamna gelir. 35mm objektiflerdeki en kk f/deeri genellikle
f2 ya da f2.8dir. Takip eden f/deeri ise 4, 5.6, 8, 11, 16, 22 fleklindedir. Baz objektiflerdeki en byk f/deeri 16 iken, kimi objektiflerde bu deer 32, 45 ve hatta 64
olabilir. Her f/deeri kendinden bir byk komflusuna gre iki kat daha fazla flk
gemesine izin verirken, kendinden bir kk f/deerinin yars kadar flk geirir.
Diyafram akl: Herbir

diyafram aklna verilen
ad. f deeri ya da sadece
diyafram olarak da
adlandrlr.
fiekil 3.5
Diyafram sistemi.
f/ deeri arttka
diyafram akl
azalr.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
Diyafram akl sadece alglayc zerine dflecek flk miktarn ayarlamakla

kalmaz ayn zamanda alan derinliinin de belirleyici faktrdr.
D K KKsk
A T diyafram,
yani yksek f-stop deerleri net alan derinliini artrr.
Pozlama srasnda diyafram tarafndan miktar asndan kontrol edilen flk, sSIRA SZDE
re asndan da rtc sistem tarafndan kontrol edilir. Yani pozlama denildiinde, diyafram ve rtc sistemlerin birlikte alfllmas anlafllr. Baflka bir deyiflle,
ekim dmesine basldnda bir diyafram deeri rnein, fAMALARIMIZ
5.6 ve bir rtc deeri (hz) 1/125 belirlenir.
N N
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T flekilleri
A P
Diyafram ve rtc deerlerinin nasl belirlendii, uluslararas kullanm
ve zelSIRA
SZDE
likleriyle ilgili olarak Temel Fotoraflk kitabnzn Pozlama nitesine bakabilirsiniz.
K T A P
SIRA SZDE
Temel Fotoraflk bilgilerinden de hatrlayacanz gibi rtc

T ED LEfi V NZdeeri
EYLO MN denildiinde rtc hz anlafllr. rtc hzlar saniyenin dilimleriyle belirlenir. rnein,
1/2, 1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000 hatta baz makinelerde 1/3000
S O R U
rtc hz yer alr.
T DE L fiE V N ZE YL OMN
Diyafram ve rtc deerlerinin pozlama dflndaki ifllevlerini unutmaynz.

D K K A THer diyafram
deeri ayn zamanda alan derinliini belirler. Belirlenen her rtc hz da hareketli konunun donuk olarak kaydedilmesiyle ilgilidir.
SIRA SZDE
DKKAT
NTERNET
N N
rtc deerleri de diyafram deerlerindeki gibi komflu deerlerle iliflki halindedir. Her bir rtc deeri kendinden bir kk rtc deerinden
iki kat fazla
AMALARIMIZ
flk geirir. rnein, 1/30 ve 1/60 iki rtc deerini ele alrsak, 1/30 deeri daha
uzun sre ak kalr. 1/60 ise, daha ksa sre ak kalr. Bu durumda 1/30 deeri
1/60'a gre iki misli flk geirir. Temel Fotoraflk bilgilerinden
K T hatrlayacanz
A P
gibi, rtc deerleri ve diyafram deerleri arasnda aritmetiksel olarak bir iliflki
sz konusudur.
S O R U
NTERNET
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
64
Alglayc
SIRA SZDE
SZDEfotoraf makinesinde grntnn zerine dflt fla duyarAlglayclarSIRA

saysal
l yzeylerdir ve zerlerine dflen fl elektriksel sinyallere evirirler. retim teknikleri, znrlkleri
ve fla duyarllklar fotoraflar zerinde belirleyicidir. Bir
D fi N E L M
alglaycnn fla ne kadar duyarl olacan belirleyen deer ISO deeridir. ISO
deeri ykseltildike alglaycnn fla olan duyarll artar, ancak bu beraberinS O R U
de fotoraftaki
grltnn artmasn ortaya karr.
D fi N E L M
S O R U
Alglayclar hakknda
D K K A T daha fazla bilgiyi kitabnzn drdnc nitesinde bulabilirsiniz.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Saysal SIRA
fotoraf
makinelerinde yer alan ISO deerleri var olan men sistemiyle
SZDE
kontrol edilir. Yaygn olarak en dflk ISO deeri 50; en yksek 3200 fleklinde yer
alr. Unutulmamas gereken konu belirlenen ISO deerinin alglaycnn fla karfl
duyarlln
ynlendirmesidir.
AMALARIMIZ
zel durumlar dflnda az flk olan yerlerde yksek ISO; yksek flk ortamlarnda dflk ISO deeri kullanlr. Tabiki belirlenen ISO deeri fotorafn hem teknik
K Tniteliini
A P
hem de grsel
etkiler. Bu anlamda zerinde durulmas gereken bir konu
da ISO deerleri arasndaki iliflkidir. Her bir ISO deeri alglaycnn kendinden bir
kk ISO deerine oranla fla iki kat daha duyarl olduu anlamna gelir. rneT E L200
E V ZISO
Y O N deerleri dflnldnde 200, 100'e gre iki misli daha duin, 100 ve
yarllk salar. Demek ki, 200 ISO deeri, 100 ISO deerine gre daha az flkta fotoraf ekimine olanak salar.
N N
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
D fi N E L M
NTERNET
Belirli bir flk

koflulunda
doru pozlama iin kullanacanz deerlerin f5.6, 1/125 ve 200
SIRA
SZDE
ISO olduunu varsayn. Ayn flk koflulu altnda ISO deerini 800 yapmak istediinizde rtc hz ve diyafram akl deerleri nasl deiflmelidir?
D fi N E L M
SAYISAL FOTORAF MAKNES TRLER

S O R U
AM A
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
S O R U
Saysal fotoraf makinesi trlerini sralamak.

DKKAT
Gnmzde saysal fotoraf makinelerinin boyutlar, tasarmlar, fiyatlar, kullanm alanlarSIRA

ve SZDE
grnt kaliteleri ok eflitlidir. Kolay taflnabilirlik n plana ktka makinelerin boyutlar klmekte, bu ise makinenin sahip olduu fonksiyonlarn bir ksmndan ve yksek grnt kalitesinden dn vermeyi gerekmektedir. DahaAMALARIMIZ
profesyonel amalar iin kullanlabilecek fotoraf makineleri ise daha
byk ve ar olmaktadr. Bu ok saydaki saysal fotoraf makinesi tr znrlkleri, byklkleri, optik ya da teknik zellikleri bakmndan snflandrlabilir.
T A P
Cep Ktelefonlar
Basit fotoraf makineleri
Elektronik bakal fotoraf makineleri
T E L E V Z Yobjektifli
ON
Deiflebilir
refleks olmayan fotoraf makineleri
DSLR fotoraf makineleri
N N
NTERNET
65
Fotoraf 3.2
Saysal fotoraf
makineleri.
Tasarmlar,
byklkleri ve
kullanm alanlar
bakmndan
eflitlilik gsterir.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
Saysal fotoaraflkta kullanlan farkl fotoraf makinelerini ve bu makinelerin

nitelikleDKKAT
rini nternet ortamndan arafltrabilirsiniz.
Cep Telefonlar
SIRA SZDE
N N
Gnmzde cep telefonlarnn byk blm fotoraf ya da video ekme zeliklerine sahiptir. nsanlarn srekli olarak yanlarnda tafldklar AMALARIMIZ
bir cihaz olmalar nedeniyle son yllarda belki de en yaygn olarak kullanlan fotoraf makinesi eflidi
cep telefonlar olmufltur. ou cep telefonu kameras normal fotoraf makinelerinK T Aolmas
P
den daha basittir ve sabit netlikli olmalar ve alglayclarnn kk
zellikle az flk koflullarnda gsterdikleri performans kstlar. Kullanlan alglayc boyutlarnn kk olma zorunluluu grnt kalitesini dflren nemli etmenlerden bi-
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
66
Fotoraf 3.3
nsanlarn srekli
olarak yanlarnda
tafldklar bir cihaz
olmalar dolays ile
son yllarda belki
de en yaygn olarak
kullanlan fotoraf
makinesi eflidi cep
telefonlar
olmufltur.
risidir. Genellikle kflegen uzunluklar 1/2,5 in, 1/1,8 in, 1/1,6 in, 2/3
in olan alglayclar kullanlmaktadr.
ounda bir USB balants, kartlabilir bir bellek kart gibi, fotoraf dorudan farkl ortamlara aktarmaya yarayan zellikler bulunmaz. Cep telefonlarnn ekilen fotoraflar telefon
flebekesi ya da internet aracl ile
annda dier insanlarla paylaflma olana vermesi, sosyal anlamda cep telefonlarn birer fotoraf makinesi olarak gnlk hayatn nemli bir paras haline
getirmifltir. Genellikle bas-ek ifllevini yerine getirmek iin tasarlanmfl olan bu cihazlar pek ok adan gerek anlamda fotoraflk yapmak iin uygun deillerdir.
Basit Fotoraf Makineleri

Basit makineler kk, taflnabilir ve gnlk flip-flak fotoraflar ekmek amacyla
tasarlanmfl makinelerdir. 20mmden daha ince olan en kk modelleri ok basit
olarak adlandrlr. Gerek anlamda fotoraf olmayan, pratik bir flekilde fotoraf
ekebilmek isteyen insanlarn genellikle tercih ettikleri fotoraf makinesi modelidir. Kullanlmadnda iine giren objektifleri bu incelikteki makinelerin daha yksek odak uzaklna sahip objektifler kullanmasn olas klar ve cep telefonlarndakinden daha byk yzeyli alglayclarn kullanlabilmesine izin verir. Basit makineler ileri zelliklerden ve grnt kalitesinden daha kolay kullanm iin dn
veren makinelerdir ve genellikle sadece kaypl skfltrma formatlar (JPEG) kullanarak fotoraflar kaydedebilirler. Sadece yakn ekimlerde yeterli olabilecek dflk gte flafllara sahiptirler. Bu makinelerin ounda baka sistemi bulunmaz ve
ereveleme yapmak iin LCD ekranlar kullanlr. Su geirmez ve darbelere dayankl modelleri de vardr; ancak bu modellerde alp kapanabilen objektiflerin kullanm genellikle mmkn olmaz. Basit makineler daha karmaflk modellere kyasla dflk fiyatlar ile de amatr kullanclar iin uygun bir seenektir.
Elektronik Bakal Fotoraf Makineleri

Basit makinelerden daha byk, video kameralardaki gibi elektronik bir baka sitemine sahip olan fotoraf makineleridir. Bu makinelerde optik bir baka sistemi
yoktur. Bunun yerine objektiften girerek alglaycya ulaflan grnt, bir mercein
arkasnda yer alan kk bir ekrana iletilir. Optik bakal sistemlerdeki gibi gz
dayayarak grntlenen bu ekrann salad eflitli avantajlar vardr. ncelikle
objektifin grd fleyi olduu gibi gsterdiinden paralaks hatasn ortadan kaldrr. rtc hz, diyafram akl gibi bilgileri ve men seeneklerini grntnn
zerine yerlefltirerek ekim aflamasnda bu verileri gsterebilir. Elektronik ekranlar
olduklarndan fazladan enerji harcamalar, ekilen sahnenin flk koflullarn birebir
yanstmamalar ve sahnedeki her detay gsterecek kadar yksek znrlkl olmamalar ise dezavantajlar arasndadr. Baz modellerde makinenin arkasnda bulunan ve fark ynlere dndrlebilen LCD ekranlar farkl ve zor alardan fotoraf ekmeyi kolaylafltrmaktadr.
67
Fotoraf 3.4
Elektronik bakal
saysal fotoraf
makinesi.
Deiflebilir Objektifli Refleks Olmayan Fotoraf

Makineleri
Olympus ve Panasonic firmalar 2008 ylnda deifltirilebilir objektifli refleksi olmayan fotoraf makineleri iin Micro Four Thrids (Mikro 4/3) adnda bir sistem gelifltirdiklerini duyurmufltur. Bu sistemle film kullanan makinelere dayal saysal fotoraf makinesi yaps bir yana braklmfl, saysal fotorafn gereksinimleri ve karakteristikleri gz nne alnmfltr. Daha kk gvdelerde daha yksek grnt kalitesini elde etmeyi amalayan bu sistem, DSLR makinelerdeki objektiften giren fl optik baka sitemine gnderen ayna ve prizmalardan oluflan optik dzenei ortadan kaldrmfltr. Makine zerindeki saysal bir ekran baka olarak kullanlr. Objektiflerin alglaycya daha yakn yerlefltirilebilmesi sayesinde daha kk ve ucuz
objektiflerin kullanm mmkn olmufltur. Bu zellikleri dolaysyla DSLR makineSIRAalglayclarn
SZDE
ler ile karfllafltrldklarnda ok daha kk ve hafif, tam ereve
yars kadar olan alglayc boyutlar ile basit makinelere kyasla ise grnt kaliteleri olduka yksektir. Alglayclar 4/3 orannda ve 18mm X 13.5mm.
D fi N E LboyutlarndaM
dr. Bu boyutlaryla yzeyleri DSLR makinelerde kullanlan APS-C alglayclarn
yzeyine oranla %30-40 orannda daha kk, ancak basit makinelerde sklkla
S O R U
kullanlan 1/2.5 inlik alglayclardan 9 kat daha byktr.
Temel Fotoraflk bilgilerinizden refleks sistemin nasl alfltn hatrlaynz.
DKKAT
Bu tr makineler basit fotoraf makineleri ile daha sonra SIRA
ele alacamz
DSLR
SZDE
makineler arasndaki snf olufltururlar. Bu snftaki fotoraf makinelerinin belirgin
zellikleri genifl alglayc yzeyleri, refleks olmamalar, deifltirilebilir objektifleri
ve kk bir gvdede DSLR kalitesini sunuyor olmalardr. Bu
snftaki makinelerAMALARIMIZ
de baka olarak elektronik baka, LCD ekran ya da ayr bir optik baka sistemi
kullanlmaktadr. Bu snftaki makinelerin ortaya kflna kadar fotoraf makineleK TyaA da
P DSLR gvri, farkl tipteki gvdelerde kk yzeyli alglayclar barndryor
delerde byk yzeyli alglayclar barndryordu.
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
68
Fotoraf 3.5
Refleks olmayan
saysal fotoraf
makineleri.
DSLR Fotoraf Makineleri

Saysal Tek Objektifli Refleks anlamna gelen DSLR (Digital Single Lens Reflex)
refleks yapda olan saysal fotoraf makinelerini tanmlamak iin kullanlan ksaltmadr. Temel Fotoraflk bilgilerinden de hatrlayacanz gibi tek objektifli refleks fotoraf makinelerini kullanan kifli, bakaca gzn dayadnda bir ayna ve
prizma sistemi araclyla objektifin iinden konuyu grr. Refleks sistem olarak
adlandrlan bu teknik dzenein belirleyici bir zellii, baka yoluyla objektif
iinden konuyu grmesidir. DSRL fotoraf makineleriyle bir konunun fotorafn
ekmeye yneldiinizde bakatan grdnz ereve ayn flekilde alglayc yzeyin zerinde oluflur. ekim dmesine basldnda 45 derecelik bir ayla asl
olan ayna kapanr, bakataki grnt objektif yoluyla alglayc yzeyine ulaflr.
Bakacn elektronik deil de optik olmas daha net ve parlak bir n izleme imkan sunar. Elektronik bakal fotoraf makinelerinden sz ederken onlarn da objektiften gelen grnty elektronik bir baka sistemine aktardndan ve ereveleme konusunda ayn olanaklar sunduundan sz etmifltik. DSLR terimi ounlukla deifltirilebilir objektiflere sahip, n izleme iin ayna ve prizma sistemini kullanan makineler iin kullanlmaktadr. Bu fotoraf makinalar farkl odak ve uzaklktaki objektiflerle kullanmak mmkndr. Bu nedenle fotorafn farkl kullanm
SIRA SZDE
SIRA SZDE
69
D fi N E L M
D fi N E L M
alanlarnda ok yaygn olarak kullanlr. rnein, 28-80 mm zoom objektif, 21 mm

genifl al objektif, 800 mm teleobjektifinizi deifltirerek tek bir gvde ile kullanaS O R U
bilirsiniz.
S O R U
DSRL fotoraf makineleri denildiinde objektiften ayr bir yap olduu

D Kunutulmamaldr.
KAT
Belirleyici olan gvdedir. DSRL sistemi gvde zerinde yer alr.
SIRA SZDE
DKKAT
N N
DSRL fotoraf makineleri farkl firmalar tarafndan farkl amalara ynelik olarak piyasaya sunulmufltur. Genellikle gvde zerinde baka, LCD ekran, ekim
SIRATabiki,
SZDE grsel bildmesi ve pozlama sisteminin kontrol edildii menler yer alr.
AMALARIMIZ
gilerin saysal olarak kaydedilip depoland bellek nitesi de gvde zerinde yer
alr. Unutulmamas gereken temel nokta fludur: Dier saysal fotoraf
makinalarnD fi N E L M
K alflmaktadr.
T A P
da olduu DSRL fotoraf makinalar da bir bilgisayar sistemi gibi
Temel fotorafln optik, netleme ve pozlama kontrol sistemlerinin saysal teknolojilerle birlefltirilmesiyle ortaya kmfl bir fotoraf makinasdr.S O R U
Magazin: Orta ve byk

formatl fotoraf
SIRA SZDE
makinelerindeAMALARIMIZ
film taflyc
olarak kullanlan blm.
D fi N E L M
K T A P
S O R U
TELEVZYON
TELEVZYON
Saysal fotoraf makinelerini kullanrken temel bilgisayar becerilerine

D K K A T de ihtiya
duyacanz unutmaynz.
SIRA
N T E RSZDE
NET
Penta prizma
AMALARIMIZ
Objektif
DKKAT
N N
K T A P
Ayna
SIRA SZDE
TELEVZYON
SIRA SZDE
NTERNET
fiekil 3.6
DSLR kesiti. DSLR

makinelerde
AMALARIMIZ
objektiften geen
grnty bakaca
ileten, ayna ve
T A P
prizmadanK oluflan
bir optik sistem
vardr.
TELEVZYON
rtc
Alglayc N T E R N E T
NTERNET
Baz DSLR makinelerde bulunan Canl nizleme (Live view) zellii sayesinde
optik baka yerine makinenin arkasnda yer alan bir LCD ekrandan konuyu izlemek mmkn olur. Bu zellie sahip makineler nizlemeyi oluflturmak iin genellikle makine iindeki tek alglaycy kullanr. Baz modellerde ise nizleme iin
ikincil bir alglayc mevcuttur. nizleme iin ikinci bir alglayc kullanmann
avantaj alglaycnn srekli kullanmda olmas ve snmasndan kaynaklanabilecek
grlty engellemesidir.
Alglayc Boyutu
36 x 24 mm
28.7 x 19 mm
23.6 x 15.7 mm
22.2 x 14.8 mm
20.7 x 13.8 mm
17.3 x 13.0 mm
Tanm
Full Frame
APS-H
APS-C
APS-C
Foveon
Four Thirds
Odak arpan
1.0
1.3
1.5
1.6
1.7
2.0
En-Boy Oran
2/3
2/3
2/3
2/3
2/3
3/4
Tablo 3.1
DSLR Makinelerin
Alglayc Boyutlar
70
Tam ereve: Yzeyi 35 mm

ile ayn boyutlara sahip (24 x
36mm) alglayclar iin
kullanlr.
DSLR makineler, film kullanan SLR makinelerle ayn yapda olduklarndan bu

makinelere ait objektiflerle de genellikle uyumludurlar. DSLR makineler farkl byklkte alglayclara sahip olabilir. 35mm film ile ayn byklkte (24 x 36mm)
olan alglayclar Tam ereve (full frame) olarak adlandrlrlar ve bunlarn odak
arpan 1dir. Alglayc boyutu kldke odak arpan byr. Elimizde 23.5 x
15.7mm boyutlarnda alglaycs olan bir fotoraf makinesi olduunu varsayalm.
Bu durumda makinemizin odak arpan 1.5dir. Bu makinede 50mm odak uzunluuna sahip bir objektif kullanrsak bu objektifin grfl as (50mm x 1.5) 75mmlik
bir objektifin grfl asna denk olacaktr.
SIRA SZDE
Bir fotoraf SIRA

makinesi
SZDEtercihi yaparken gz nnde bulundurulmas gereken unsurlar nelerdir?
D fi N E L M
Fotoraf 3.6
DSLR
S O R fotoraf
U
makineleri.
AMALARIMIZ
S O R U
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
D fi N E L M
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
71
Saysal Arkalklar
Saysal arkalklar film kullanan orta ve byk boy fotoraf makinelerde filmi taflyan magazinin yerini almak zere tasarlanmfl saysal alglayclardr. Film kullanan
fotoraf makineleri ile saysal fotoraf ekilebilmesine olanak verirler. Profesyonel
fotoraflar iin gelifltirilmifl olan bu aralar zel bir bilgi birikimi gerektirir. znrlkleri 22 ile 60 milyon piksel arasnda deiflen saysal arkalklar, sunduklar stn grnt kalitesi ile pahal olmalarna ramen profesyonel fotoraflar iin vazgeilmez bir donanm olmufltur. zel adaptrler yardmyla btn orta ve byk
boy makinelerle kullanlabilirler. Ar, pahal ve yavafl olmalar nedeniyle kalitenin
nemli olduu durumlarda ve genellikle stdyo ortamnda kullanlrlar.
Fotoraf 3.7
Saysal arkalk.
Bafllangta saysal arkalklar, rettikleri grntnn yksek znrl yznden bir bilgisayara kablo ile balanarak kullanlabilen aygtlard. Daha sonra
retilen modeller veriyi daha hzl bir flekilde iflleyerek kendi ilerinde bulunan
belleklere kaydedebiliyordu. Gnmzde kullanlan saysal arkalklar, tam ereve bir alglaycnn iki kat byklkte alglayclara sahiptir ve zerlerinde bir LCD
ekran bulunmaktadr. Saysal arkalklar da tpk DSLRlerde olduu gibi, kullanldklar objektife bal olarak belli bir odak arpanna sahiptirler.
72
zet
N
A M A
Saysal fotoraf makinesinin temel bileflenlerini

aklamak.
Film kullanan bir fotoraf makinesi ile karfllafltrdnda baz saysal fotoraf makinelerinin film
kullanan makinelerle ayn dfl grnme sahip
olduu grlebilir. te yandan pek ok saysal
fotoraf makinesi, film kullanan makinelere kyasla daha kk boyutlara sahiptir. Dfl grnflleri belli oranlarda farkllaflabilse de alflma
prensipleri ve makineyi oluflturan temel bileflenlerin yerleflimi asndan fotoraf makineleri, saysal ya da geleneksel olsun, byk oranda benzerdirler. Objektif grnty alglayc zerine
odaklamak iin kullanlan, fotoraf makinesi gvdesine sabit ya da taklp karlabilir olan, bir ya
da daha fazla mercekten oluflan optik bir dzenektir. Fotoraf fla duyarl yzeyin fla maruz
kalarak pozlanmas ile ortaya kar. Estetik ynlerini bir yana brakrsak doru bir fotoraf doru bir pozlama ile elde edilir ve bir fotoraf
doru pozlamay rtc hz ve diyafram aklnn doru kombinasyonlar ile, alglayc zerine doru miktarda fln dflmesini salayarak
elde edebilir. Diyafram akl objektiften geen
fln miktarn, rtc hz ise alglaycnn ne
kadar sre boyunca fla maruz kalacan belirler. Bir alglaycnn fla ne kadar duyarl olacan belirleyen deer ISO deeridir. ISO deeri
ykseltildike alglaycnn fla olan hassasiyeti
artar ancak bu beraberinde fotoraftaki grltnn artmas problemini de getirir.
N
A M A
Saysal fotoraf makinesi trlerini sralamak.

Gnmzde saysal fotoraf makinelerinin boyutlar, tasarmlar, fiyatlar, kullanm alanlar ve
grnt kaliteleri ok eflitlidir. Kolay taflnabilirlik n plana ktka makinelerin boyutlar klmekte, bu ise makinenin sahip olduu fonksiyonlarn bir ksmndan ve yksek grnt kalitesinden dn vermeyi gerekmektedir. Daha profesyonel amalar iin kullanlabilecek fotoraf
makineleri ise daha byk ve ar olmaktadr.
Bu ok saydaki saysal fotoraf makinesi tr
znrlkleri, byklkleri, optik ya da teknik
zellikleri bakmndan snflanarak kategorize
edilebilirler. Gnmzde cep telefonlarnn byk blm fotoraf ya da video ekme zeliklerine sahiptir. nsanlarn srekli olarak yanlarnda tafldklar bir cihaz olmalar nedeniyle son
yllarda belki de en yaygn olarak kullanlan fotoraf makinesi eflidi cep telefonlar olmufltur.
Elektronik Bakal Saysal Fotoraf Makineleri
kompakt makinelerden daha byk, video kameralardaki gibi elektronik bir baka sitemine
sahip olan fotoraf makineleridir. Deiflebilir objektifli aynasz fotoraf makinelerinde film kullanan makinelere dayal saysal fotoraf makinesi
mimarisi bir yana braklmfl, saysal fotorafn
gereksinimleri ve karakteristikleri gz nne alnmfltr. Bu tr makineler daha kk gvdelerde
daha yksek grnt kalitesini elde etmeyi amalar. Saysal Tek Objektifli Aynal anlamna gelen DSLR (Digital Single Lens Reflex) refleks yapda olan saysal fotoraf makinelerini tanmlamak iin kullanlan ksaltmadr. Bu trdeki fotoraf makinelerinde ayna ve prizmadan oluflan
bir optik sistem objektiften geen grnty optik bakaca yanstt iin fotoraf eken objektif
dflnda ayr bir optik baka sistemine ihtiya duyulmaz. Saysal arkalklar ise film kullanan orta
ve byk formatl makinelerde filmi taflyan magazinin yerini almak zere tasarlanmfl saysal alglayclardr. Filmli fotoraf makineleri ile saysal fotoraf ekilebilmesine olanak verirler.
73
Kendimizi Snayalm
1. Film kullanan geleneksel fotoraf makineleri ile saysal fotoraf makineleri arasndaki farklarn tm neden kaynaklanr?
a. Farkl trde objektif kullanmalarndan
b. Netlik sistemlerinin elektronik olmasndan
c. Pozlama sistemlerinin elektronik olmasndan
d. Filmin yerini alglaycnn almasndan
e. Optik sistemlerindeki farkllktan
2. Grnty alglayc zerine odaklamak iin kullanlan, fotoraf makinesi gvdesine sabit ya da taklp
karlabilir olan, bir ya da daha fazla mercekten oluflan
optik sisteme ne ad verilir?
a. Diyafram
b. rtc
c. Baka
d. Objektif
e. Iflk ler
3. Objektiften geen ve alglayc zerine dflecek olan
fln miktarn, zerindeki boyutu deifltirilebilir bir
delik yardmyla ayarlayan mekanizmaya ne ad verilir?
a. Deklanflr
b. Alglayc
c. Diyafram
d. Objektif
e. rtc
4. Saysal fotoraflkta doru pozlamay elde etmek
iin deifltirilebilecek deerler afladakilerin hangisinde doru olarak verilmifltir?
a. Diyafram akl - Odak uzakl - Alglayc yzeyi
b. rtc hz - ISO - Odak uzunluu
c. Diyafram akl - rtc hz - ISO
d. Diyafram akl - Alglayc yzeyi
e. ISO - Alglayc yzeyi
5. Ifln alglayc zerine dflmesine belirlenen sre
boyunca izin vererek fotorafn pozlanmasn salayan
mekanizmaya ne ad verilir?
a. rtc
b. Diyafram
c. Objektif
d. Alglayc
e. Flafl
6. Bir alglaycnn fla ne kadar duyarl olacan belirleyen deere ne ad verilir?

a. znrlk
b. Efektif znrlk
c. ISO
d. Odak arpan
e. rtc hz
7. Ayna ve prizmadan oluflan bir optik sistemin objektiften geen grnty optik bakaca yanstt saysal
fotoraf makinesi tr afladakilerden hangisidir?
a. Basit makineler
b. Elektronik bakal makineler
c. DSLR makineler
d. Deifltirilebilir refleks olmayan fotoraf makineleri
e. Saysal arkalklar
8. Afladakilerden hangisi DSLRlerin fotoraflk iin
en uygun model olma gerekelerinden biri deildir?
a. Basit makineler
b. Salamlk
c. Hz
d. Optik baka sistemi
e. Hafiflik
9. Kk, taflnabilir ve gnlk flip-flak fotoraflar ekmek amacyla tasarlanmfl makineler hangi snfta yer
alr?
a. DSLR makineler
b. Elektronik bakal makineler
c. Saysal arkalklar
d. Deifltirilebilir refleks olmayan fotoraf makineleri
e. Basit makineler
10. Film kullanan orta ve byk formatl makinelerde
filmi taflyan magazinin yerini almak zere tasarlanmfl
saysal aygtlar hangileridir?
a. Saysal arkalklar
b. Bellek kartlar
c. LCD ekranlar
d. Elektronik bakalar
e. fllemci
74
1. d
Burian, P. K. (2004). Mastering Digital Photography &

Imaging. Sybex.
Busch, D. D. (2005). Mastering Digital SLR Photography.
Boston: Thomson Course Technology PTR.
Simon, D. (2004). Digital Photography Bible. Indianapolis: Wiley Publishing Inc.
White, R. (2007). How Digital Photography Works. Indianapolis: Que.
2. d
3. c
4. c
5. a
6. c
7. c
8. e
9. e
10. a
Yantnz yanlfl ise, Saysal Fotoraf Makinesinin alflma Prensipleri konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise, Saysal Fotoraf Makinesi
Trleri konusunu yeniden gzden geiriniz.

Sra Sizde 1
800 ISO 200e gre fla iki durak daha duyarldr. Bu
yzden rtc hzn sabit tutup diyafram akln iki
durak daha az flk geirecek flekilde f/11 yapabilir ya
da diyafram akln sabit tutup rtc hzn iki durak
daha az fln gemesine izin verecek flekilde 1/500sn.
olarak belirleyebilirsiniz.
Sra Sizde 2
Saysal fotoraf makinesi tercihinde her fleyden nce
gz nnde bulundurulmas gereken fley kullanm amacdr. Fotoraf makinelerindeki eflitlilik, ok farkl
amalar dorultusunda kullanlabilecek farkl seenekler sunar. Bu seenekler amalar dorultusunda incelenmeli ve profesyonellik dzeyi gz nnde bulundurularak, kullancya daha ok kontrol sunan makinelerle ayarlar otomatik olarak yapan makineler arasndaki
yelpazeden doru seimler yaplmaldr.
Seilmifl Fotoraflar
ERDEM ETNTAfi
75
76
HSEYN ERYILMAZ
MEHMET BAYSAN
77
78
CAN TEZOL
BROL KAYRAK
79
80
BROL KAYRAK
SERHAT ATALORMAN
81
82
ERDEM ETNTAfi
ALPER ELTOK
83
Amalarmz
N
N
N

Saysal fotoraf makinelerinin en nemli bileflenleri olan alglayclar
tanmlayabilecek,
Alglayclarn trlerini ve zelliklerini aklayabilecek,
Saysal fotoraflkta kullanlan dosya formatlarn sralayabilecek bilgi ve
becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Alglayc
CMOS
Dinamik Aralk
RAW
CCD
JPEG
TIFF
erik Haritas
Saysal Fotorafa
Girifl
Alglayclar
ALGILAYICILAR
ALGILAYICI TRLER
DOSYA FORMATLARI
Alglayclar
ALGILAYICILAR
N
A M A
Saysal fotoraf makinelerinin en nemli bileflenleri olan alglayclar tanmlamak.
Geleneksel fotoraf ile saysal fotorafn benzer optik ve mekanik sreleri kullandndan daha nce sz etmifltik. Saysal fotorafn geleneksel fotoraftan farkllaflt ilk noktada alglayclar karflmza kmaktadr. Alglayclar geleneksel makinelerdeki filmin yerini almfltr ve saysal fotorafn en nemli ve belirleyici bileflenidir. Alglayc en genel tanmyla zerine dflen fl elektriksel sinyallere dnfltren elektronik bir eleman. Bir alglaycnn rettii elektrik sinyalleri saysal deil,
analog sinyallerdir ve fliddetleri ok dflk olduundan bir amplifikatr aracl ile
glendirilmesi gerekir. Bu sinyallerin saysal verilere dnfltrlmesi ifli ise bir
analog-saysal evirici tarafndan gereklefltirilir.
fiekil 4.1
Gelen Iflk
Gz
ene
kler
Alglayc
yzeyindeki fla
duyarl hcreler
flk fotonlarnn
iinde topland
gzeneklere
benzetilebilir.
86
Alglayclarn alflma Prensipleri
Foton: Ifln ve dier

elektromanyetik
radyasyonlarn yaylmn
salayan dalga paketi, flk
parac.
Alglaycnn nasl alfltn basit bir benzetmeyle flyle ifade edebiliriz. Makinenin rtcs aldnda objektiften gelen flk ieri girer ve alglayc yzeyine dfler. Bu noktada alglayc yzeyini yan yana dizilmifl kk gzeneklerden oluflmufl bir yzey olarak dflnebilirsiniz. Pozlama devam ettii srece bu gzenekler
ilerine dflen fotonlarla dolar. rtc kapanp da pozlama sonlandnda fotoraf makinesi her bir gzenee dflen fotonlar sayar. Her gzenee dflen foton
miktar o hcreye dflen fln younluk seviyesi olarak llr. Bu lmn hassasiyetini ise bit-derinlii (renk derinlii) belirler. 8 bitlik bir derinlik sz konusu
olduunda 0 ile 255 arasnda 256 kademeli bir skalada fln younluu tanmlanmfl olur.
Fotoraf 4.1
Alglayc.
Fotodiyot: zerine dflen

flk miktarna gre akm
veya voltaj reten elektronik
cihaz.
Alglayc zerine dflen flk ilk nce milyonlarca kk mikro mercekle karfllaflr. Bu merceklerin ifllevi fl odaklamak deil, fotodiyotlarn zerine doru
ynlendirerek aralarndaki bofllua dflmelerini engellemektir. Mercekler aracl
ile ynlendirilen flk daha sonra bir kzltesi filtre ile karfllaflr. Alglaycdaki fla duyarl fotodiyotlar sadece gzle grebildiimiz fla deil, gremediimiz kzltesi dalga boylarna karfl da olduka duyarldr. Alglayclardaki bu filtreler kzltesi fl filtreleyerek fotorafa zarar vermesini engeller. Bu filtrenin altnda ise
alglaycdaki hcrelerin hangi renk fla duyarl olacan belirleyen renk filtreleri
bulunur. Bu filtreden geen flk fotodiyotlara arparak bir elektrik akm retmelerine neden olur. ok zayf olan bu akm amplifikatr aracl ile glendirilir ve
daha sonra bir analog-saysal evirici ile saysal bir sinyale dnfltrlr.
87
4. nite - Alglayclar
fiekil 4.2
Mikro Mercekler
Mikro mercekler fl odaklamak iin deil,

ynlendirerek duyarl hcrelerin dflnda kalan
alana dflmesini engellemek iin kullanlr.
Scak Ayna [Hot Mirror]
Kzl tesi fl filtreleyerek fotoraf

zerindeki olumsuz etkilerini ortadan
kaldrr.
Bayer Filtresi
Fotodiyotlar fln rengine deil,

sadece younluuna duyarldr.
temel renkteki filtrelerden oluflan
Bayer Dizisi renkli fotoraflar
ekmemizi salar.
Fotodiyotlar
zerlerine dflen fl, fliddetiyle doru orantl bir

elektrik akmna eviren fla duyarl hcreler,
grnty oluflturan piksellerdir.
Alglayclar genellikle farkl standart boyutlarda retilir. 35 mmlik film ile ayn
boyutlardaki (36mm x 24mm) alglayclar Tam ereve (Full Frame) olarak adlandrlr, ancak nadiren kullanlan bir alglayc boyutudur. Saysal fotoraf makinelerinde kullanlan alglayclar byk oranda tam ereveden daha kk boyuttaki
alglayclardr. Bunun temel sebepleri yksek retim maliyeti ve retimde karfllafllan teknolojik zorluklardr.
Alglayc yzeyi bydke elde edilen grntnn kalitesi de ykselir. Ayn
znrlkteki iki alglaycdan genifl yzeyli olandaki fla duyarl hcreler de
daha byk olacandan daha hassas lm yapabilirler ve ortaya daha kaliteli fotoraflar kar. zellikle dflk flk koflullarnda bu kalite fark kendini daha belirgin olarak gsterir. Cep telefonu gibi kk aygtlarn iinde yer alan alglayclar
kk olmak zorunda olduundan yzeylerindeki fla duyarl hcreler de kktr. Yksek znrlkl olmalarna karfln ok kaliteli fotoraflar retmemelerinin sebebi kk yzeyli alglayclardr.
Alglayc.
Bir alglaycnn
5x5 piksellik bir
kesiti.
88
Fotoraf 4.2
Alglayc boyutu.
Alglayc boyutu
kldke
objektiften geen
grntnn
alglayc
tarafndan
grnen ksm da
klmektedir.
(Fotoraf: Frank
Kovalchek)
Tablo 4.1
Baz Alglayc
Tipleri ve Boyutlar
En/Boy oran
Kflegen
En
Boy
1/3.6"
Tip
4:3
5.00
4.00
3.00
1/3.2"
4:3
5.68
4.53
3.41
1/3"
4:3
6.00
4.80
3.60
1/2.7"
4:3
6.72
5.37
4.03
1/2.5"
4:3
7.18
5.76
4.29
1/2.3"
4:3
7.70
6.16
4.62
1/2"
4:3
8.00
6.40
4.80
1/1.8"
4:3
8.93
7.17
5.32
1/1.7"
4:3
9.50
7.60
5.70
2/3"
4:3
11.00
8.80
6.60
1"
4:3
16.00
12.80
9.60
4/3" (Four Thirds)
4:3
22.50
18.00
13.50
1.5" (Foveon X3)
3:2
24.90
20.70
13.80
1.7" (APS-C)
3:2
26.68
22.20
14.80
1.8" (APS-C)
3:2
28.26
23.50
15.70
2" (APS-H)
3:2
33.75
28.10
18.70
35 mm film
3:2
43.30
36.00
24.00
Efektif znrlk
Bir saysal fotoraf makinesinin znrl alglaycsnn zerindeki piksellerin
says tarafndan belirlenir. Alglayc zerindeki piksel yani fla duyarl hcre says arttka, znrlk ve buna bal olarak da grnt kalitesi artar. Bir alglayc yzeyindeki fla duyarl hcre says ile oluflan grntdeki piksel saysnn ayn olmas beklenir, ancak byle olmaz. Bunun sebebi alglaycdaki baz hcrelerin grnt oluflturmak dflnda ifllevleri olmasdr. Bir alglayc zerinde sadece
grnt oluflturmak iin kullanlan hcre saysna Efektif znrlk ad verilir ve
89
grnt kalitesi asndan gz nnde bulundurulmas gereken deer budur. Kimi

markalar rn zelliklerini belirtilirken znrlk olarak alglayc zerindeki
toplam hcre saysn belirtime eilimindedir. rnein toplam znrl 13.1
milyon piksel olan bir alglayc 12.2 milyon piksellik bir efektif znrle sahip
olabilir. Bu yzden saysal bir fotoraf makinesi alrken efektif znrlnn ne
olduuna dikkat etmek nemlidir.
Saysal fotoraf makinelerinin znrl ile ilgili bir baflka durum ise alglayc zerinde az sayda hcre olmasna ramen ortaya kan grntnn yksek
znrlkl olmasdr. Byle bir durum elbette ki mmkn deildir. nterpolasyon ad verilen bir yntem ile grntdeki piksel says yazlm aracl ile yapay
olarak artrlr. Varolan piksellerden yola karak var olmayan piksellere ait deerler tahmin edilerek araya yeni pikseller eklenir. Grntnn znrl bu yntemle artrlr ancak kalitesini artrmak imkanszdr. Bu ifllem bilgisayar ortamnda
herhangi bir grnt iflleme yazlm ile de kolayca yaplabilir.
Dinamik Aralk
Dinamik aralk bir alglaycnn tanmlayabilecei beyaz olmayan en parlak deer
ile siyah olmayan en koyu deerin birbirine orandr. Bu oran her bir piksel zerine dflen fln parlaklnn siyah ile beyaz arasnda ne kadar genifl bir yelpazeye
gre tanmlanabileceini belirler. Alglayc zerindeki fla duyarl hcreleri birer
kova gibi dflnerek bunu daha anlafllr hale getirebiliriz. Kova flkla dolduka
daha ak tonda bir piksel ortaya kar. Kova tamamen dolduunda detay iermeyen beyaz bir piksel oluflur. Ancak kova dolmaya devam ederse taflacaktr ve bu
noktadan sonra gelen fln bir anlam olmayacaktr.
fiekil 4.3
Ifla duyarl
hcrelerin
bykl
dinamik aral ve
grnt kalitesini
ykseltir.
90
Saysal fotorafta dinamik aral belirleyen fley fla duyarl hcrelerin bykldr. Hcre bykl arttka dinamik aralk ykselir ve grnt kalitesi artar. Dinamik aralk dflk olduunda belli bir parlakln zerindeki btn tonlar
beyaz, belli bir parlakln altndaki btn tonlar siyah grnr. Yksek dinamik
aralkta ise aydnlk ve karanlk blgelerdeki detaylar kaydedilebilir.
Fotoraf 4.3
Dinamik aralk.
Dinamik araln
genifl olmas
fotorafn aydnlk
ve karanlk
blgelerinde daha
ok detay elde
edilmesini salar.
Gkyzndeki ve
tavandaki
detaylara dikkat
edin.
Alglaycda Renk Oluflumu

Ifla duyarl fotodiyotlar fln rengine deil sadece younluuna karfl duyarldr.
Yani zerlerine dflen fln rengini alglayamazlar. Bu problemin zm Bayer
Filtresi gibi Renkli Mozaik Filtreler (CFM) sayesinde mmkn olur. Adn mucidi
olan Bryce E. Bayerden alan Bayer Filtresi fotodiyotlarn zerinde yer alan krmz, yeflil ve mavi renklerdeki filtrelerin belirli bir dzen ierisinde dizilmesiyle oluflur. Bu dizideki yeflil filtrelerin says mavi ve krmz filtrelerim saylar toplamna
eflittir. Daha ok yeflil filtre olmasnn nedeni insan gznn yeflil fla karfl daha
duyarl olmas ve yeflil fln spektrumun orta blmnde yer almasdr. Fotodiyotlar renkleri alglayamaz ama bir Bayer Filtresi sayesinde hangi fotodiyotun hangi
renkteki fl ltn bilebiliriz. Yani alglayc zerindeki her bir piksel krmz,
yeflil ya da mavi renklerden sadece birisini alglayabilir, dier iki rengi grmezden
gelir. Bu fotoraf oluflturmak iin ihtiya duyduumuz bilginin te ikisinin eksik
olduu anlamna gelir. Bayer nterpolasyonu olarak bilinen bir yntem sayesinde
her pikselde eksik olan iki renge ait bilgi, komflu piksellerden elde edilen veriler
dorultusunda tahmin edilerek oluflturulur ve her pikselin bir RGB renk deerine
sahip olmas salanr.
fiekil 4.4
Bayer filtresinden
getikten sonra
ham grnt ve
interpolasyondan
sonraki hali.
91
fiekil 4.5
Bayer Filtresi en
ok kullanlan
Renkli Mozaik
Filtredir. Bu filtre
sayesinde her bir
fotodiyot krmz,
yeflil ve mavi
renklerden sadece
birini alglar.
Alglayclarda renkli grnt oluflturmak iin kullanlan tek Renkli Mozaik Filtre tr Bayer deildir. Baz markalar farkl mozaik filtreler kullanmay tercih etmektedir. fiekil 4.5de dier mozaik filtre trlerinden bazlarn grebilirsiniz.
fiekil 4.6
Saysal fotoraf
makinelerinde
kullanlan farkl
Renkli Mozaik
Filtreler.
RGBE
Krmz-Yeflil-Mavi-Zmrt Yeflili
Desen Bykl: 2x2 piksel
CYGM
Cam Gbei-Sar-Yeflil-Mor
RGBW
Krmz-Yeflil-Mavi-Beyaz
CYYM
Cam Gbei-Sar-Sar-Mor
92
ALGILAYICI TRLER
AM A
Alglayclarn trlerini ve zelliklerini aklamak.
Alglayclarn retimi son derece hassas, yksek teknoloji gerektiren ve maliyetli

bir ifltir. Alglayclar retim teknikleri bakmndan iki ana grupta incelenebilir.
Bunlar CCD ve CMOStur. Gnmzde her iki teknikle de retilen olduka kaliteli alglayclar mevcuttur.
Her iki tr alglayc da fl alglamalar, metal oksit yar iletken kullanmalar,
gzle grnen ve grnmeyen fla ayn derecede duyarl olmalar asndan benzerlikler gsterir. Iflk enerjisini elektrik enerjisine benzer flekilde dnfltrrler ve
fln rengine karfl deil, younluuna karfl duyarldrlar.
CCD
CCDler de CMOSlar gibi gelen flk demetlerini fla duyarl fotodiyotlar zerine
ynlendiren mikro merceklere sahiptir. CCDlerde hcrelerin fla duyarl yzeyleri olduka genifltir ve genellikle hcrenin %95ini kaplar. Bu CCDleri fl yakalma
konusunda etkili klar.
fiekil 4.7
CCD hcresi.
Pozlanma sresince fotonlar bu hcrelere dolmaya devam eder. Hcreye dolan

foton says bir alt eflii getikten sonra bu hcrede grntnn bir pikseli oluflmaya bafllar. Eer efliin altnda foton toplanrsa hcre siyah olur. Hcre tamamen fotonlarla dolduunda piksel beyaz olur. Aradaki tm deerler pikselin grinin tonlar olmasna neden olur. Renkli filtreler kullanld iin aslnda krmz, yeflil ya da
mavinin tonlar ortaya kar. Eer bir hcreye ok fazla foton dolarsa bu fotonlar
dflar taflar ve etraftaki hcrelere dolar, bu durumun sebep olduu istenmeyen
parlama etkisi blooming olarak adlandrlr. Bunu engellemenin tek yolu hcre
93
taflma noktasna gelmeden fotonlarn bir ksmn dflarya ynlendirmektir ve

CCDler bunu gereklefltiremez.
CCDdeki bu hcreler fla duyarl fotodiyotlar aracl ile toplanan foton miktar ile doru orantl bir elektrik akm retirler. Bu zayf bir analog sinyaldir ve
glendirildikten sonra saysal bir veriye dnfltrlmesi amacyla srayla analog/saysal bir eviriciye gnderilir. eviricide bu analog sinyallerin saysal sinyallere dnfltrlmesi zaman alan bir ifllemdir.
CMOS
CMOSlarda CCDlerde olduu gibi mikrolensler fl iinde fotodiyotlarn olduu
hcrelere ynlendirir. CMOSlarda CCDlerde bulunmayan elektronik devre elemanlar da yer alr ve bunun bir sonucu olarak fla duyarl yzeyler CCDde olduu kadar genifl deildir. Baz CMOS alglayclarda hcre iindeki fla duyarl
yzey hcrenin ancak %50si kadardr. COMSlarda da fotonlar ayn flekilde hcrelere dolar ve flk bir elektrik akmna evrilir. CMOSlarn en nemli zellii fln
oluflturduu elektrik akmlarnn hcre ierisinde saysal verilere dnfltrlmesidir. Hcrelerin ilerinde barndrd elektronik bileflenler sayesinde CMOS hcrelerindeki taflma belirli bir oranda engellenebilmekte ve blooming etkisi nemli
lde azaltlabilmektedir.
fiekil 4.8
CMOS hcresindeki
fla duyarl alan
hcrenin
barndrd
elektronik devre
bileflenleri
nedeniyle CCD
hcresindekine
oranla daha kk
olmak zorunda
kalmfltr.
CMOS alglayclar grnty ifllemede ok daha etkindir nk analog/saysal

dnflm tm hcrelerin iinde ayn anda gerekleflir. Bu CMOSlarn daha hzl
olmasn ve daha az enerji tketmelerini salar. Art arda hzl ekimlerin yaplmas gereken durumlarda CMOS alglayc kullanan fotoraf makineleri tercih edilir.
CMOSlarn yaps RAMler gibi standart mikroiplerin yapsna benzediinden benzer olanaklarla ve retim hatlarnda retilebilirler. CCDlerin zel retim koflullar
gerektirmesi CMOSlara retim maliyeti asndan da bir avantaj kazandrr. Dier
94
yanda fla duyarl yzeylerinin kk oluflu, bu tr alglayclarn fla olan duyarllklarn azaltr ve yksek kaliteli fotoraflar oluflturmalarn engeller.
Super CCD
Fuji Filmin 1999 ylnda gelifltirdii, CCD teknolojisi ile retilen bir alglayc trdr. Standart kare fleklindeki hcreler yerine daha yksek yatay ve dikey znrle olanak veren altgen fleklinde hcreler kullanr. En nemli zellii her bir
hcrede farkl byklkte iki fotodiyot iermesidir. Bunlardan byk olan yksek,
kk olan ise dflk hassasiyettedir. Hassas olan byk hcreler karanlk alanlar, daha az hassas olan kk hcreler ise ok parlak alanlar grntlemek iin
idealdir. Btn hcrelerden gelen verilerin uygun flekilde ifllenmesi ile yksek bir
dinamik aralk elde edilmifl olur.
fiekil 4.9
Super CCD
alglayc
zerindeki byk
ve kk fla
duyarl hcreler.
S Piksel
Yksek Duyarllkl
R Piksel
Dflk Duyarllkl
Foveon X3
fiu ana dek sz ettiimiz alglayc trlerinin tmnde renkli grnt oluflturmak
iin Bayer Filtresi gibi bir Renkli Mozaik Filtrenin kullanldn grdk. Bu yntemin en nemli dezavantaj her bir pikselin tek bir rengi alglamas ve komflu hcrelerden gelen veriler flnda o pikselin rengini tahmin ediyor olmasyd. Eer alglayc yzeyindeki tm piksellerin her renkteki fl alglamas mmkn olsayd
ok daha fazla veri toplanabilirdi. flte Foveon X3 alglayc Bayer filtresini ortadan
kaldrarak yeni bir zm getirmektedir.
Foveon X3 alglayclar renkli filmin alflma prensibini kullanr. Farkl dalga boyu aralndaki fl emen farkl silikon katmanndan oluflur. Bu sayede farkl
renklere duyarl hcreler yan yana deil alt alta dizilmifllerdir. Bir katman mavi, bir
katman yeflil, bir katman da krmz fl emer. Bylece her bir piksel her renk
fla karfl duyarldr.
95
fiekil 4.10
Foveon
alglayclarda her
piksel zerine
dflen fln
rengini
alglayabilir.
DOSYA FORMATLARI
A M A
Saysal fotoraflkta kullanlan dosya formatlarn sralamak.
Alglayc zerine dflen grntnn rengini ve parlakln geree yakn flekilde

kaydedebilmek iin her bir piksel zerine dflen fln 24bitlik bir veri olarak kaydedilmesi gerekir. Milyonlarca pikselden oluflan bir grnt sz konusu olduunda on milyonlarca bitlik verinin kaydedilmesi gerekir. Bu, znrlk arttka dosya boyutunun da artaca, yani fotorafn hafza kart ya da sabit disk zerinde daha byk bir alan kaplayaca anlamna gelir. Kullanlan fotoraf makinesinin teknolojisine de bal olarak saysal grnt 3 farkl flekilde kaydedilebilir: RAW formatnda, Skfltrmasz ya da Kaypl Skfltrma ile.
RAW format alglaycdaki her pikselin rettii verilerin olduu gibi, herhangi
bir ifllemden geirilmeden kaydedilmesi ile ortaya kar ve bu yzden RAW formatndaki dosyalar ok fazla yer kaplar. Fotoraf makinesinin retebilecei maksimum miktarda veriyi ieren RAW formatndaki dosyalar, saysal fotoraflkta saysal negatif olarak da adlandrlr. Herhangi bir ifllemden geirilmedii yani ham
olduu iin herhangi bir grnt iflleme program tarafndan dorudan grntlenemezler. RAW format ile ilgili bilinmesi gereken nemli fleylerden biri de tek bir
RAW formatnn olmad, her reticinin tescili kendilerine ait farkl RAW formatlar kullanddr. Bu nedenle RAW dosyalarn bilgisayar ortamnda grntleyebilmek iin retici firmalarn gelifltirdii ek yazlmlara ihtiya duyulabilir.
TIFF gibi skfltrmasz dosya formatlarnda, alglaycdan gelen veriler nce beyaz ayar, keskinlik ve pozlama ile ilgili dzeltmelerin yaplmas iin ifllemci tarafndan ifllenir. Bu ifllemler srasnda ham verinin bir ksm kaybolsa da, dosya boyutunu kltmek adna hi bir veri gz ard edilmez.
96
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
RAW, TIFF veSIRA

JPEGSZDE
formatlar hangi durumlarda tercih edilebilir?
Kaypl skfltrmann en yaygn rnei .JPEG (.jpg) formatndaki dosyalardr.
D fi N E L M
Esasen JPEG
bir dosya format deil, bir skfltrma algoritmasdr. Bu algoritma
grnty farkl oranlarda skfltrabilir. Skfltrma oran arttka dosya boyutu ve
S Odfler.
R U
doysa kalitesi
Dflk oranda skfltrma uygulandnda ok belirgin olmayan kayplar meydana gelirken, skfltrma oran ykseldiinde grnt ok fazla
kalite kaybna urayabilir. JPEG formatnn en nemli dezavantajlarndan birisi
DKKAT
dosya zerinde yaplan her dzenleme ve kaydetme iflleminin dosya kalitesini biraz daha dflryor olmasdr. te yandan dflk skfltrma oranlarnda da kaypSIRAgre
SZDEok kk dosya boyutlarna ve kabul edilebilir bir kaliteye
sz formatlara
sahip olmas, zellikle internet ortamnda ok sk kullanlan bir format olmasn
salamfltr.AMALARIMIZ
N N
fiekil 4.11
KFarkl
T Aoranlarda
P
K T A P
skfltrlmfl JPEG
dosyalar.
TELEVZYON
TELEVZYON
Skfltrma = 1
NTERNET
NTERNET
Skfltrma = 50
Skfltrma = 100
97
zet
N
A M A
N
A M A
Saysal fotoraf makinelerinin en nemli bileflenleri olan alglayclar tanmlamak.

Alglayclar analog makinelerdeki filmin yerini
almfltr ve saysal fotorafn en nemli ve belirleyici bileflenidir. Alglayc en genel tanmyla
zerine dflen fl elektriksel sinyallere dnfltren bir cihazdr. Yzeyindeki milyonlarca kk fla duyarl hcre sayesinde alglayclar
zerlerine dflen grnty elektriksel sinyallere
dnfltrr. Ifln rengine deil, sadece fliddetine karfl duyarl olan bu hcrelerin zerinde renkli fotoraf oluflumunu salayan renkli mozaik filtreler bulunmaktadr. Alglayclarn boyutlar grnt kalitesi asndan nemlidir ve farkl standartlarda olabilir.
Alglayc trlerini ve zelliklerini aklamak.
Alglayclarn retimi son derece hassas, yksek
teknoloji gerektiren ve maliyetli bir ifltir. Alglayclar retim teknikleri bakmndan iki ana grupta incelenebilir. Bunlar CCD ve CMOStur. Gnmzde her iki teknikle de retilen olduka
kaliteli alglayclar mevcuttur. Genellikle CCD
teknolojisi ile retilen alglayclar grnt kalitesinin, CMOS alglayclar ise hzn ncelikli olduu durumlarda tercih edilir. Super CCD alglayclar CCD teknolojisi ile retilen daha geliflmifl
alglayclardr. Foveon X3 alglayclarn ise
renkli saysal grnt oluflturmak iin yaraland yntem geleneksel filmin alflma prensiplerini kullanr.
N
A M A
Saysal fotoraflkta kullanlan dosya formatlarn sralamak.

Alglayc zerine dflen grntnn rengini ve
parlakln geree yakn flekilde kaydedebilmek iin her bir piksel zerine dflen fln 24bitlik bir veri olarak kaydedilmesi gerekir. Milyonlarca pikselden oluflan bir grnt sz konusu
olduunda on milyonlarca bitlik verinin kaydedilmesi gerekir. Bu, znrlk arttka dosya
boyutunun da artaca, yani fotorafn hafza kart ya da sabit disk zerinde daha byk bir alan
kaplayaca anlamna gelir. Kullanlan fotoraf
makinesinin teknolojisine de bal olarak saysal
grnt 3 farkl flekilde kaydedilebilir: RAW formatnda, Skfltrmasz ya da Kaypl Skfltrma
ile.
98
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi saysal fotoraf makinelerinde filmin yerini alan elemandr?
a. Objektif
b. Analog/Saysal evirici
c. Hafza kart
d. Alglayc
3. LCD ekran
2. Saysal fotoraf makinelerinde grnty saysal sinyallere eviren bileflene ne ad verilir?
a. Baka
b. CCD Alglayc
c. Objektif
d. Analog/Saysal evirici
e. Mikro mercekler
3. Afladakilerden hangisi grnt kalitesinin ykselmesini salamaz?
a. znrln artmas
b. Alglayc yzeyinin bymesi
c. Ifla duyarl hcrelerin klmesi
d. Efektif znrln artmas
e. Dinamik araln genifllemesi
4. Alglayc zerinde yer alan sadece grnt oluflturmak amacyla kullanlan piksellerin says afladakilerden hangisini ifade eder?
a. Toplam znrlk
b. Dinamik aralk
c. Bit derinlii
d. Efektif znrlk
e. Mega piksel
5. Alglaycda her bir piksel zerine dflen fln parlaklnn, siyah ile beyaz arasnda ne kadar genifl bir
yelpazeye gre tanmlanabileceini afladakilerden
hangisi belirler?
a. Dinamik aralk
b. Kontrast
c. Parlaklk
d. znrlk
e. Filtreler
6. Afladaki alglayc trlerinden hangisi renkli grnt oluflturmak iin dierlerinden farkl bir yntem
kullanmaktadr?
a. CMOS
b. CCD
c. Super CCD
d. Foveon
e. Bayer
7. Analog/Saysal dnflm fla duyarl hcre iinde
gereklefltirdii iin grnty ifllemede daha etkin olan
alglayc tr afladakilerden hangisidir?
a. CMOS
b. CCD
c. Super CCD
d. Foveon
e. RGB
8. Her bir hcre iinde yksek ve dflk hassasiyetli iki fotodiyot ieren alglayc tr afladakilerden
hangisidir?
a. CCD
b. CMOS
c. Super CCD
d. CFM
e. Foveon
9. Fotoraf makinesinin retebilecei maksimum miktarda veriyi ierdii iin saysal negatif olarak adlandrlan format afladakilerden hangisidir?
a. TIFF
b. JPEG
c. RAW
d. PNG
e. PDF
10. Afladakilerden hangisi kaypl skfltrma kullanan
bir dosya formatdr?
a. RAW
b. JPEG
c. RAW
d. TGA
e. PSD
99
1. d
Sra Sizde 1
RAW format fotoraf zerinde normal koflullarda ifllemcinin yapt beyaz ayar, keskinlik ve pozlama ile
ilgili dzeltmelerin kullanc tarafndan yaplmak istendii durumlarda, fotoraf zerinde maksimum kontrole
sahip olmak iin tercih edilebilir. TIFF format grnt
kalitesinin nemli olduu bask amal ekilen fotoraflarda tercih edilebilecek bir format iken kaypl skfltrmal JPEG format kk dosya boyutunun daha
nemli olduu ve bir noktaya kadar kalite kaybnn belirgin olmayaca ekranda grntlenecek fotoraflarda tercih edilebilecek bir formattr.
2. d
3. c
4. d
5. a
6. d
7. a
8. c
9. c
10. b
Yantnz yanlfl ise, Alglayclar konusunu

Yantnz yanlfl ise, Alglayc Trleri
Yantnz yanlfl ise, Dosya Formatlar
Yantnz yanlfl ise, Dosya Formatlar
Busch, D. (2009). Mastering Digital SLR Photography.
Boston: Thomson Course Technology PTR.
Simon, D. (2004). Digital Photography Bible.
Indianapolis: Wiley Publishing, Inc.
White, R.(2007). How Digital Photography Works.
Indianapolis: Quei.
http://www.dpreview.com/
http://www.imaging-resource.com/
http://www.nikonusa.com/
100
Seilmifl Fotoraflar
LEVEND KILI
GLBN ZDAMAR AKARAY
101
102
HSEYN ERYILMAZ
MEHMET BAYSAN
103
104
CAN TEZOL
CAN TEZOL
105
106
EMRE KOAK
BROL KAYRAK
107
108
ALPER ELTOK
BROL KAYRAK
109
Amalarmz
N
N
N
N
N

Saysal fotoraf makinelerinin netleme sistemlerini aklayabilecek,
Saysal fotoraf makinelerinin pozlama seeneklerini tanmlayabilecek,
ISO hz kavramn ve kullanmn aklayabilecek,
Beyaz ayar sisteminin seeneklerini ve kullanmn aklayabilecek,
Flafl trlerini ve kontrol sistemlerini aklayabilecek bilgi ve becerilere sahip
olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Otomatik Netleme
rtc ncelii
Diyafram ncelii
ISO ve ASA Deeri

Beyaz Ayar
Btnleflik Flafl
erik Haritas
Saysal Fotorafa
Girifl
Saysal Fotoraf
Makinelerinin
Kontrol Sistemleri
NETLEME SSTEM
POZLAMA SSTEM
ISO HIZI KONTROL SSTEM
BEYAZ AYARI SSTEM
FLAfi KONTROL SSTEM
Saysal Fotoraf
Makinelerinin Kontrol
Sistemleri
N
NETLEME SSTEM
A M A
Saysal fotoraf makinelerinin netleme sistemlerini aklamak.
Fotoraf makinelerinin pozlama annda grnty net kaydedebilmeleri iin bir

netleme sistemine gereksinimi vardr. Fixnet diye tanmlanan basit yapdaki fotoraf makinelerinin genellikle bir netleme sistemi bulunmaz. Bunlar, amatr kullanm iin retilmifl btnleflik objektif sistemine sahip olan makinelerdir. Geleneksel ve saysal olarak tanmlanan profesyonel ya da yar profesyonel btn fotoraf makinelerinde bir netleme sistemi vardr.
Netleme sistemleri fotoraf makinelerinin deifltirilebilir objektifleri zerinden
kontrol edilebildii gibi, baz makinelerde de gvde zerinden kontrol edilirler.
Makine gvdesi zerinden kontrol edilebilen netleme sistemleri otomatik netleme
Autofocus olarak tanmlanrlar. Saysal fotoraf makinelerinin netleme mant
ile geleneksel makinelerin netleme mant farkl iflledii iin, saysal fotoraf ekimlerinde genellikle bir netlik problemi yafland bilinen bir gerektir ve birok
fotoraf iin sorun oluflturur. Bu sorunun zmnde uygulanan etkili yntemlerden birisi, seri ekim yapmaktr. Bir konuyu grntlerken tek kare ekmek yerine seri ekim kullanarak arka arkaya bir ka kare ekmek, netlik sorununun afllmasnda etkili bir zm olabilmektedir. Bu yzden, tekrar ekilmesi mmkn
olamayacak grntleri kaydederken bu yntemi kullanmakta yarar vardr.
Fotoraf makineleri zerinden kontrol edilebilen netleme sistemlerinin farkl
netleme seenekleri vardr. Bu seenekler otomatik netleme sreci iin tek dokunufl ve sreklilik salayan netleme gibi zellikler taflr ve ifllevlerini tanmlayan
szcklerden alnan farkl harflerle tanmlanrlar (Fotoraf 5.1).
112
Fotoraf 5.1
Netleme noktas
seenekleri.
(S) Tek Dokunufl le Netleme (Single)
Fotoraf 5.2
Otomatik netleme
kilidi ile ereve
deifltirme.
ngilizce tek anlamna gelen single szcnn bafl harfi ile kodlanan bu uygulama kullanma alndnda, fotoraf ekim aflamasnda tek dokunufl ile netleme gerekleflir. ekimi yaplacak alan belirlendikten sonra, ekim dmesine dokunulduu anda netleme ifllemi otomatik olarak gerekleflir. Parmak ekim dmesinden
kaldrlmad srece de, grnt alan deifltirilse bile, netlik deiflmez. Bu zellik
genellikle netleme noktasnn, net kmas istenmeyen bir alana denk gelmesi durumunda kullanm kolayl salar. Bu tr durumlarda fotoraf ekim alann dikkate almakszn netlik noktasn, net yapmak istedii obje zerine getirerek ekim
dmesine dokunur. Netleme gereklefltikten sonra, parman ekim dmesinden kaldrmadan asl ekmek istedii alan grfl asna alr. S modunun kullanmnda, grfl as deifltii halde, netlik noktas deiflmeyecektir (Fotoraf 5.2).
5. nite - Saysal Fotoraf Makinelerinin Kontrol Sistemleri
113
(C) Srekli Deiflen Netleme (Continuous)

ngilizcede srekli anlamna gelen continuous szcnn bafl harfi ile kodlanan bu uygulama kullanmda olduunda ise, parmak ekim dmesine dokunduu anda netleme ifllemi gerekleflmektedir. Ancak, grnt alannn deiflmesi durumunda, netlik noktas da deiflecektir. Bu ekim modunda SIRA
parmak
SZDEekim dmesinden kalkmasa da netlik noktas srekli deiflebilir durumdadr. Bu mod zellikle, harket halinde bir objenin izlenmesi ve grntlenmesi aflamasnda yararl
D fi N E L M
olacaktr. Fotorafnn hareketli bir objeyi izlemesi, ya da fotorafnn bizzat hareket halinde olmas durumlarnda, srekli netleme ayar, fotorafya kolaylk
S O R U
salayacaktr.
Baz saysal fotoraf makinelerinde, AF-L harfleri ile tanmlanan Otomatik
kilidi
D K K A netleme
T
zellii bulunmaktadr. Bu kilit, netleme srasnda otomatik netlemeyi devre dfl brakabilmek iin kullanlr. Fotoraf srekli deiflken netleme zelliiniSIRA
(C) SZDE
kullanrken, makinenin grfl as deifltike, ya da grnt iinde yer alan objeler hareket ettike, netlik noktas da srekli olarak deiflecektir. Bu durumda makine de srekli olarak netleme
noktasn deifltirerek istediimiz noktann net kalmasn engelleyecei
gibi, fazladan
AMALARIMIZ
enerji harcayacaktr. Oysa, AF-L butonuna basldnda, netlik en son netlenen noktada kalacak, grfl as deiflse de netlik deiflmeyecektir.
N N
K T A P
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
(M) Objektif zerinden el le Netleme (Manual)

ngilizcede el ile anlamna gelen manual szcnn bafl harfi ile tanmlanan
TELEVZYON
bu seenek ise, fotorafnn otomatik olarak tek ya da srekli netleme olanaklarn kullanmak istememesi durumunda kullanaca seenektir. M seeneinde fotoraf otomatik netlemeyi devre dfl brakarak, eliyle ekim dmesini kontrol
N T E R N E T Bu seeederken, dier eli ile objektif zerinden netleme yapmak durumundadr.
nek, fotorafnn netleme ve ekim alflkanlklarna bal olarak, istedii taktirde
elle alflmasna frsat salad iin nemlidir.
El ile netleme seenei, fotorafnn zellikle netsiz fotoraflar ekmek istemesine ya da istedii biimde netlik salayabilmesine olanak tand iin, ou zaman
vazgeilmez bir seenektir. Bu zel durumlara rnek vermek gerekirse, fotoraf
makinesinin otomatik netlik yapmak iin referans noktas bulamad yzeyler, gece fotoraflarnda otomatik netleme iin yeterince aydnlk referans noktasnn olmayfl gibi konular rnek verilebilir. Ayrca, fotoraf makinesinin sessiz alflmas
gereken ve netlik yapan motorun sesinin rahatszlk yaratabilecei tiyatro, konser
gibi sessiz ortamlarda el ile netleme seenei nemli bir kolaylk salamaktadr.
Baz saysal fotoraf makinelerinin salad bir baflka yarar da, pozlamada tarama yapmay salayan BKT pozlama destei seeneini hatrlatan, BKT (netleme destei) seeneidir. BKT seenei el ile netleme yaplan durumlarda kullanld taktirde, normal netlik yaplan noktann nnde ve arkasnda kalan iki ayr
noktann da netlenmifl olarak grntlenmesi mmkn olmaktadr. Dier bir deyiflle makine program, netlik noktasn deifltirerek alternatif fotoraflar ekebilmektedir (Fotoraf 5.3).
TELEVZYON
NTERNET
114
Fotoraf 5.3
Otomatik netleme
taramas.
115
SZDE
El ile netleme seeneinin makinenin pil tketimi ile bir iliflkisi varSIRA
mdr?
Tartflnz.
Netlik Ayarnda Gvde Objektif liflkisi
D fi N E L M
Fotoraf teknolojisinin geliflmesi ile ortaya kan yeniliklerden biri de netleme

modu ayarnn gvdenin yan sra objektif zerinden de kontrol edilebilir hale gelS O R U
mesidir. Bu zellik fotorafya baz konularda pratik kullanm olana salarken,
baz durumlarda da sorunlara yol aabilmektedir. Eer fotoraf dikkatsiz olduu
D K Kolmas
AT
bir anda bu sorunu yaflarsa, ektii fotoraflarn tamamnn netsiz
tehlikesiyle karfl karflya kalacaktr. Szn ettiimiz sorun, makine gvdesi zerinde yer
SIRA SZDE
alan netleme seenei ile, objektif zerinde yer alan netleme kontrol
ayarnn yanlfl kullanmdr.
AMALARIMIZ
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
K T A P
SIRA SZDE
SIRA SZDE
Fotoraf
5.4
AMALARIMIZ
Objektif otomatik ve
el ile netleme
seenei. K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Fotoraf alflma annda makine gvdesi zerinde yer alan netleme seeneini
zaman zaman M (El ile netleme) ayarnda brakarak alflrken, zaman zaman da
bu ayar objektif zerinden yapabilmektedir. Ancak el ile netleme ayarndan vazgeildii anda bu deifliklik her iki taraftan da yaplmad taktirde, netleme sistemi devreye giremez. Fotoraf bu durumun farknda olmayaca iin, fotoraflar
bulank olarak ekilir. Bu sorun, kullanlan objektifin normal ya da uzun odak
uzaklkl olmas durumunda abuk farkedilebilir. Kullanlan objektif ksa odak
uzaklkl yani genifl al bir objektif ise, netlemenin yaplmad anlafllamayacak,
fotoraflar bilgisayar ortamnda incelenirken netsizlik farkedilebilecektir. Bu yzden fotorafnn alflrken kontrol btnyle elde tutmas, iflini flansa brakmamas, doru sonu almas asndan nemlidir.
Netleme Blgesi Seenekleri

Fotoraf makinelerinin netleme sistemlerinde, fotorafya kolaylk salamak amacyla farkl seenekler sunulmufltur. Bu seenekler, ekimi yaplan grnt alannn tamamnn dikkate alnmasn salayan ayar modundan, tek bir noktadan netleme yaplamasna olanak salayan moda kadar farkllk gstermektedir. Fotoraf, ekim yapt konunun ieriine gre netleme modu seimi yaparak alflma s-
116
recini kolaylafltrabilir. Bu seeneklerin kullanabilecei durumlar bir doa fotoraf ve bir stdyo fotoraf ile rneklendirelim. Bir fotorafnn doada alfltn ve
manzara ierikli fotoraflar ektiini varsayalm. Bu tr fotoraflarda derinlii fazla olan alanlar ekildii iin, genellikle netleme sorunu yaflanmaz. Doa fotorafnda kullanlan objektifler genellikle standart (normal a) ve ksa odak uzaklkl
(genifl a) objektiflerdir. Bu tr objektiflerde yaklaflk 20-25 metreden sonra her
fley nettir. Dier bir deyiflle, netlik sonsuza kadar gider. Byle bir ekim yaparken,
tek bir noktadan netlik yapmak gibi bir gereksinim domaz. Bu yzden genellikle btn grnt alann kapsayan netlik seenei kullanlr (Fotoraf 5.5).
Fotoraf 5.5
BEKR OKSAY.
Genel alan netleme
seenei.
fiimdi de stdyo ortamnda ekim yapldn dflnelim. Sonsuz fon zerinde

bir objenin fotorafland alflmada, fotoraf byk olaslkla tek bir noktadan
lm yapan netleme seeneini kullanacaktr (Fotoraf 5.6).
117
Fotoraf 5.6
Tek noktadan
netleme seenei.
Nesnenin bulunduu zemin dz, dokusuz bir zemin olaca iin, netleme sistemine referans olacak bir nokta yoktur. Bu tr durumlarda, makinenin netleme
sistemi referans noktas ararken srekli olarak ileri geri hareket eder, referans alabilecei bir nokta bulamaz. Fakat tek noktay referans alarak netleme yapan (spot)
seenek kullanldnda sorun yaflanmaz. Netleme noktasnn yeri, objenin zerine
gelecek flekilde ayarland taktirde netleme doru noktadan yaplacak ve fotoraf
beklendii gibi net ekilebilecektir. Hatta istenen net alan derinlii de bu sayede
daha kesin snrlarla belirlenebilir. Tek noktann referans alnd seenek ile btn alan dikkate alan seenek arasnda da farkl netleme alan ayarlar bulunmaktadr. Bunlar fotorafya kendi alflma alflkanlklar ya da kiflisel tercihleri gibi
nedenlerle seim flans tanmas asndan nemli ve yararldr.
POZLAMA SSTEM
A M A
Saysal fotoraf makinelerinin pozlama seeneklerini tanmlamak.
Pozlama kavramnn, fla karfl duyarl malzemenin flktan etkilenmesi, fotoraf

makinesinde film, agrandizrde de fotoraf kadna flk dflrlerek grntnn
oluflmas olarak tanmlandn hatrlayacaksnz. Saysal fotoraf makinelerinde de
alglayc yzeyine flk dflrlmesi sreci, pozlama olarak tanmlanr. Bu srete
fln alglayc zerine dflrlme koflullarn belirleyen mekanizma, pozlama sisteminin seeneklerini oluflturmaktadr. Bu seenekler de, netleme sisteminde olduu gibi, ifllevlerini aklayan ngilizce szcklerin ilk harfleriyle tanmlanrlar.
Fotoraf zel etkiler elde etmek amacyla kendisine sunulan farkl pozlama seeneklerinden yararlanr (Fotoraf 5.7).
118
Fotoraf 5.7
rtc hz
seenekleri butonu.
(P) Program Seenei
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
P seenei, fotoraf ekim annda, btn ayar sistemlerinin makineye retici firma
tarafndan yklenmifl yazlm tarafndan kontrol edilmesini salar. Genellikle flk
koflullarnn sklkla deifltii durumlarda seri ekim yaplan alflmalarda kullanlr. Program seenei, bilgisayar yazlm tarafndan kontrol edilmesi nedeniyle, insandan daha hzl karar verme ve uygulama flansna sahiptir. rtc ve diyafram
deerlerinin belirli bir mantk erevesinde birlikte kullanmn salayan program
seeneinin kendi iinde de farkl trleri bulunmaktadr. Bunlar P Dual, P ya
SIRA farkl
SZDE kolaylklar salayan seeneklerdir.
da P-Hi gibi,
Program kullanmna benzer zellikler taflyan bir baflka seenek ise, Auto
modudur. Dzellikle
amatr ya da yar profesyonel makinelerde kullanlan Auto
fi N E L M
modunda, program modunda yaplabilen baz ayar mdahaleleri yaplamaz. Bu
mod daha ok makine kullanm ve fotoraf konusunda bilgisi olmayan btnyS O R U
le amatr kullanclar
iin hazrlanmfl bir seenektir.
Saysal fotoraf
Program ya da dier otomatik pozlama modlar kullanrD K makinelerinde
KAT
ken, AE-L harfleri ile tanmlanan (Automatic Exposure Lock) Otomatik pozlama kilidi devreye sokulabilir. Program modlarnda, deklanflre yarm dokunulduunda flk lm yaSIRA SZDE
plr. lm yapld anda AE-L butonuna baslmas durumunda, yaplan lm, bellee
alnr. Daha sonra grfl asnn ya da flk koflullarnn deiflmesi, ekim deerini deifltirmez. Fotoraf,
ilk yaplan ve bellee alnan lme gre ekilecektir. AE-L zellii ProgAMALARIMIZ
ram modunun yan sra diyafram ve rtc ncelikli ekim modlarnda da kullanlabilmektedir.
N N
K T A P
(A) Diyafram ncelikli Seenek

TELEVZYON
NTERNET
ngilizce aperture szcnnn ilk harfi ile tanmlanr. Szcn Trkedeki

T E L E V Z Y O Nya da aklk olarak kullanlmaktadr. Baz fotoraf makinekarfll, diyafram
lerinde Av harfleri (Aperture value) ile tanmlanmaktadr. Daha nceki derslerimizden hatrlanaca gibi diyafram, net alan derinliinin belirlenmesini salayan
en nemli faktrlerden biridir. Diyafram akl kldke, (dier bir deyiflle, saNTERNET
119
ysal deeri bydke) fotoraftaki net alan derinlii artmaktadr. Tersi durumda
ise, diyafram akl bydke, net alan derinlii azalmaktadr. flte bu zellik,
otomatik ekimlerde fotorafnn grntledii konuda net alan derinliini belirlemesine olanak salar. Dier bir deyiflle, otomatik ekim seeneklerinden, diyafram fotorafnn belirlemesine olanak salayan ekim modu, (A) harfi ile tanmlanr. Bu modun kullanmnda fotoraf amacna en uygun olan diyafram akln makine zerinden belirler. Fotoraf makinesinin pozometre sistemi de, belirlenen diyafram aklna uygun olan rtc deerini belirleyerek devreye sokar. Bu
durumda, fotoraf ekiminde pozlama ayar otomatik olarak yaplmfl ancak, diyafram aklk deerini fotoraf belirlemifl olur.
(S) rtc ncelikli Seenek

rtc, ngilizce Shutter szcnn dilimizdeki karflldr. S harfi ise, rtc ncelikli ekim modunu tanmlar. Baz fotoraf makinelerinde Tv harfleri
(Time value) ile tanmlanmaktadr. Bu mod, fotoraf makinesinin flk geirme
srecinin belirlenmesini salar. Fotoraf, alglayc zerine ne kadar sre ile
flk dflreceini belirlerken, rtc dzeneini kullanr. rtcnn en nemli
ifllevlerinden biri, hareketli objelerin ekiminde ortaya kar. Hareketli bir objenin hareketi dondurulabilecei gibi, blur ad verilen netsiz bir grnt olarak
da kaydedilebilir (Fotoraf 5.8).
Blur: Hareketli objelerin

fotoraflanmas srasnda,
rtcnn uzun sre ak
braklmas nedeniyle oluflan
netsiz grnt. Blurred
effect ad verilen bu etki,
hareketten kaynaklanan
netsizlik olarak da
tanmlanmakta ve fotorafa
dinamik bir etki katt iin,
sklkla kullanlmaktadr.
Fotoraf 5.8
NC fiAHBAZ.
Dflk rtc hz
ile blur etkisi.
Dflk flk koflullarnda, flafl ya da ek bir aydnlatma kullanmakszn fotoraf

ekimi yaplmas gerekebilir. Bu tr fotorafik etkiler istenmesi durumunda fotorafnn yapmas gereken fley, rtc ayarna kendisinin karar vermesidir. Otomatik pozlama modlarndan biri olan S modunda rtc hz fotoraf tarafndan
belirlenirken, diyafram akl, makinenin flkleri tarafndan belirlenir. Bu modun kullanmn gerektiren nedenlerden biri de, gnbatm gibi, dflk flk koflullarnda flafl kullanma zorunluluunun domasdr. Gnbatm renklerinin flafl kullanmna ramen kaydedilebilmesi, ancak dflk rtc hzlar ile mmkn olabilmektedir. Fotoraf, flafl dolgu fl olarak kullanarak, n plandaki objeyi aydnlatr. Arka planda kalan gnbatm renkleri ise rtc ncelikli seenek sayesinde,
dflk rtc hz seilerek kaydedilebilir.
120
(M) El le Ayar Seenei

Manuel szcnn ilk harfi M ile tanmlanmaktadr. Fotoraf ekiminde hem
rtc sresinin, hem de diyafram aklk deerinin belirlenmesini fotorafya brakan seenektir. Fotoraf rtc ncelikli ya da diyafram ncelikli seenei tercih edebilir. Hangisine ncelik verirse versin, dier deeri makinenin flkleri
araclyla belirleyecektir. Dier modlardan belirgin fark, btn deerlerin el ile
fotoraf tarafndan ayarlanmasnn zorunluluudur. Bu durum, baz fotoraf ekimlerinde sorun yaratabilmektedir. zellikle haber fotoraflnda ve an fotoraf olarak tanmlanan fotoraflarn ekiminde zaman kayb yaratabilme olasl
nedeniyle, dikkatli olunmaldr. El ile ayar seeneinin en belirgin kolaylklarndan
biri, diyafram ve rtc ayarlarna kolay mdahale edilebilir olmas nedeniyle,
pozlama deeri zerinde ok abuk deifliklik yaplabilmesidir. El ile ayarlamann
getirdii dier kolaylk ise, doru pozlamann yan sra ak ve koyu pozlamalarn
da (poz tarama) ksa srede ekilebilmesine olanak salamasdr; fotoraf, doru pozu ektikten sonra hemen diyafram ya da rtc zerinden deifliklik yaparak dier pozlama alternatiflerini de ksa srede ekebilir.
(B) Sresiz Pozlama

B modu, Bulb szcnden alnmfltr ve sresiz pozlamay tanmlamaktadr. B
modunda makine ya da flkler tarafndan verilen belirgin bir sre ya da diyafram akl bulunmamaktadr. Bu modun kullanmnda sre tamamen fotorafnn insiyatifine baldr. Gnmzde kullanlan saysal fotoraf makineleri genellikle otuz saniyeye kadar pozlamalar otomatik olarak yapabilmektedir. Otuz saniyeden uzun sreler iin ise, B modu kullanlr. Srenin st snr yoktur, fotoraf ekim dmesine dokunarak pozlamay bafllatr, elini ekim dmesinden ektii anda ise, pozlama sona erer. zellikle gece fotoraflarnda, uzun sreli pozlamalar yaplmas gerektiinde B modu kullanlmaktadr. Pozlama sresi ise, fotorafnn yapaca hesaplamalar ya da nceden edinilmifl deneyimlerle belirlenir. B
modunda yaplan ekimlerde, hi hissedilmeyen ok kk sarsntlar bile fotorafn netlik kalitesini bozabilir. Bu nedenle, ayak kullanlmal; ayrca, ekim dmesi uzatma kablosu ya da otomatik zamanlama ayar kullanlarak, makineye
dorudan temas etmeden ekim gereklefltirilmelidir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Pozlamada tam
ya da program modunu kullanarak fotoraf ekmek ile, el ile
SIRA otomatik
SZDE
ayar modunu kullanarak fotoraf ekmek arasnda nasl bir farkllk vardr? Tartflnz.
D fi N E L M
zel Seenekler
Geleneksel film kullanmnda olduu gibi, saysal fotoraf makinelerinde de farkl

O R U
konular iinS belirlenmifl
farkl otomatik ekim modu seenekleri bulunmaktadr.
zellikle amatr kullanclar hedefleyen bu seenekler detayl ayarlamalar yapmakszn, kolay fotoraf ekmeye olanak salamaktadr. Portre, manzara, hareketDKKAT
li obje, ve makro fotoraf gibi konularn ekim modlarnda diyafram aklklarnn,
hareketli konular ve gece ekimlerinde ise rtc hzlarnn ncelikli belirleyici olSIRA SZDE
duu sylenebilir
(Fotoraf 5.9).
N N
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
121
Fotoraf 5.9
zel rtc
seenekleri butonu.
Pozlama Telafisi
Pozlama modlarndan otomatik olanlarn kullanmnda karfllafllan en temel sorun,
pozlamann doru sonu vermeme olasldr. Iflk lmnde kullanlan spot,
matris ya da merkez arlkl lm sistemleri, ou zaman doru sonu verir. Ancak zaman zaman baz sapmalar da oluflabilmektedir. rnein, spot lm kullanm srasnda lm noktasnn, fotoraftaki genel flk durumuna uymamas; matris lm kullanmnda karanlk bir fon nnde ak renk bir nesnenin ya da aydnlk bir zemin zerinde koyu renk bir objenin fotoraflanmas gibi durumlarda;
zoom objektif kullanmnda ani deifliklikler yaplmas durumunda, flklerler
doru sonu vermeyebilir. ekilen fotoraflar kimi zaman, beklenenden daha koyu ya da daha parlak olabilir. Bu sorunun zm, pozlama telafisi seenei ile
mmkndr. Fotorafn beklenenden koyu olmas durumunda (+) seenei, beklenenden parlak olmas durumunda da (-) seenei kullanlarak otomatik pozlamaya el ile mdahale edilebilir. Bu durumdaki mdahale oran da, yarm, bir durak gibi oranlarda artrlabilmekte ve genellikle durak kadar mdahale edilebilmektedir.
Pozlama telafisinin kullanmna en ok gereksinim duyulabilecek konular ise,
kar kapl doada ekilen bir insan portresi ya da gece karanlnda sokak lambasnn altnda bir modelin fotoraflanmas olabilir. Bu tr fotoraflarda genel aydnlanma ile, asl konunun aydnlanma oranlar farkl olduu iin, flklerlerin yanlma oran olduka yksektir.
Baz saysal fotoraf makinelerinde pozlama telafisinin yan sra, tek ekimde
doru pozlamann yannda ak ve koyu pozlamay da otomatik olarak kaydeden
bir seenek bulunmaktadr. Bu seenek bracketing olana salamann yannda,
HDR fotoraf retmek amacyla da kullanlabilmektedir (Fotoraf 5.10).
Durak: Pozlama yaplrken

rtc ya da diyafram
akl seiminde kullanlan
saysal deerler arasndaki
fark, durak olarak
tanmlanmaktadr. rnein
30 ile 60 rtc hzlar
arasndaki fark bir durak
iken, 8 ile 16 diyafram
arasndaki fark, arada 11
olduu iin, iki duraktr.
122
Fotoraf 5.10
Otomatik poz
telafisi seenei.
ISO HIZI KONTROL SSTEM

AM A
ISO hz kavramn ve kullanmn aklamak.
Daha nceki derslerden hatrlayacanz gibi, ISO (International Standards Organisation) Uluslararas bir standart kurumunun belirledii film hz deerlerini tanmlar. Baz yerlerde ASA (American Standards Association) deeri olarak da karflmza kabilir.
Saysal fotoraf makinelerini film kullanan makinelerden ayran en nemli zelliklerinden biri de, ISO hznn her an, her fotoraf iin deifltirilebilir olmasdr.
Film kullanan fotoraf makinelerinde bu zellik bulunmaz. Geleneksel fotoraflkta ISO hzn belirleyen, makineye taklan filmin kendisidir. Dolaysyla, film bitene kadar ait olduu ISO deeri zerinden fotoraf ekilmesi gerekir. Ancak, film
bittikten sonra farkl hzda bir film taklarak ISO deeri deifltirilebilir.
Saysal fotoraf makinelerinde ise, durum btnyle farkldr. ISO hz deifliklii dorudan alglayc zerinden yapld iin, her fotorafta ayr bir hz seilerek fotoraf ekimi yaplabilir. Bu zellik, saysal fotoraf makinelerine ok nemli bir ayrcalk salamaktadr. Gl bir gnefl fl altnda ekim yaplrken genellikle, dflk ISO hzl bir film kullanlr. Bu srada karanlk bir mekanda fotoraf ekilmek istendiinde, dflk hzl film yeterli olmayacaktr. zm, filmi deifltirmek ya da ikinci bir makine gvdesi kullanmaktr. Ancak, saysal makinelerde bu
sorun yoktur. ok sert flk altnda 100 ISO deeri kullanlarak yaplan ekimin hemen ardndan, karanlk bir mekanda 1600 ya da 3200 gibi bir ISO hz kullanlarak
ekim yaplabilir (Fotoraf 5.11).
123
Fotoraf 5.11
ASA/ISO hz seim
mens.
ISO Hzlar
ISO hz deerleri, genellikle yavafl, orta ve hzl olarak e ayrlr. Yavafl olarak tanmlanan ISO deerleri 25, 50, 64, 80, 100 ve 125 olarak tanmlanabilir. Bu deerlerde yaplan ekimlerde yksek dzeyde keskinlie sahip fotoraflar elde edilir.
Genellikle yksek gte ve kontrast flk deerleri altnda yaplan fotoraf ekimlerinde dflk hzl ISO deerleri kullanlr. Bu dzeyde ekilen fotoraflarda gren
ya da kumluluk dzeyi (noise) ok dflktr. Byk boyutlu baslacak fotoraflarn ekimlerinde zellikle tercih edilir. Fakat, gnmzde retilen saysal fotoraf
makinelerinde bu deerler henz btnyle oluflturulmufl deildir. En dflk gerek deer, 100 ISO civarndadr.
Orta hz olarak Kabul edilen ISO deerleri ise, 160, 180, 200 ve 400e kadar
olan deerlerdir. Bu ISO deerleri, genel kullanm iin uygundur. Kumluluk dzeyleri rahatsz edici olmayan ve orta dzeyde keskinlik ve kontrast sonular veren deerlerdir. Saysal fotoraf makinelerinin kayda deer ounlukta olan blm, 200 ISO deeri ile bafllamakta ve yksek deerlere ulaflmaktadr.
Yksek hz olarak Kabul edilen ISO deerleri ise, 800 ve zerinde yer alan hzlardr. 1600, 3200 gibi ISO deerleri, gnmzde retilen saysal fotoraf makinelerinde ulafllmfl ve sklkla kullanlan hzlardr. Her makinede olmamakla beraber,
ulafllan bu yksek hz deerlerinde grece yksek kaliteli fotoraflar elde edilebilmektedir. Baz saysal makinelerin hem yksek hem de dflk ISO deeri ile
ektii fotoraflarn grnt kaliteleri arasnda ok belirgin farkllklar yoktur.
Hatta, baz yazlm firmalar, insan gznn grme kapasitesine yakn dzeyde duyarlla sahip alglayclar retme abasnda olduklarn aklamakta, yakn bir gelecekte bu dzeye ulafllabilecei de tahmin edilmektedir. Saysal fotorafn ok ksa bir zaman srecinde ulaflt kalite dzeyi dikkate alndnda, sz edilen kapasitelere ulafllmas da srpriz bir geliflme olmayacaktr.
Yksek ISO deerlerinde ekilen fotoraflarda oluflan grenin btnyle
rahatsz edici olSIRA SZDE
duu dflnlebilir mi? Tartflnz.
ISO Zorlama Seenekleri
D fi N E L M
D fi N E L M
Saysal fotoraf makinelerinin ISO hzlar makine trne gre farkllk gstermektedir. En dflk ve en yksek ISO hz, makineye gre deiflebilmektedir.
PiyasaS O R U
ya yeni giren saysal fotoraf makinesi modellerinde en dflk ISO hznda 100 deerine ulafllrken, en yksek ISO hz 3200 dzeyindedir. Bu saysal deerler, her
DKKAT
geen gn deiflmektedir.
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
SIRA SZDE
N N
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
124
tme ve ekme: Geleneksel

film fotoraflnda
kullanlan bu teknikler,
filmin farkl bir greve
zorlanmas olarak da
tanmlanabilir. tme ifllemi
rnein, 400 ISO deerinde
bir filmin 800, 1600 ya da
3200 gibi daha yksek bir
deerde ekilmesi, oluflan
flk kaybnn da banyo
sresinin uzatlmas yoluyla
telafisi esasna dayanr.
ekme ifllemiyse itmenin
tersine, 100 ISO deerinde
bir filmin, 50 ya da 25 gibi
daha dflk bir deerde
ekilmesi ve fazla flk
giriflinin banyo sresinin
ksaltlmas yoluyla telafisi
esasna dayanr.
Geleneksel film fotoraflnda itme (push process) ve ekme (pull process)

olarak tanmlanan bir uygulama vardr. Bu uygulamada baz filmler, olduklarnn
iki kat ya da daha fazla duyarllktaymfl gibi kullanlabilecei gibi (itme), olduunun yars duyarllktaymfl gibi de (ekme) kullanlabilir. flte saysal fotoraf makinelerinin ISO duyarllklarnn kullanmnda da buna benzerlik gsteren bir uygulama vardr. Bu uygulama, boost szc ile tanmlanmakta ve en dflk ISO
hznn yarya dflrlmesi ile beraber, en yksek ISO hznn da ikiye katlanmasna olanak salamaktadr. Baflka bir deyiflle, 100-3200 ISO aralndaki bir saysal
makineyi, 50-6400 ISO aralna taflmaktadr. Burada belirtilmesi gereken, bu uygulamann film teknolojisinde elde edilen kalite dzeyinde olmad, grnt bytme srecindeki interpolasyon uygulamasnn film hzna uyarlanmas olarak grlmesi gerektiidir. Uygulamada ISO deeri dflrldnde dinamik ton aral
ok azalmakta, ykseltildiindeyse kumluluk oran kabul edilmesi g dzeylere
ulaflmaktadr (Fotoraf 5.12).
Fotoraf 5.12
ASA/ISO hz
zorlama etkisi;
A: Normal hz,
B: Zorlanmfl hz
(itme-800den
3200e).
125
BEYAZ AYARI SSTEM

A M A
Beyaz ayar sisteminin seeneklerini ve kullanmn aklamak.
Saysal fotoraf makinelerini geleneksel olanlardan ayran en nemli zelliklerden

biri de, beyaz ayar sistemidir. Film kullanarak fotoraf ekilen dnemlerin en
nemli sorunlarndan biri, ortamdaki flk kaynak ya da kaynaklarnn zaman zaman, makinedeki film tipi ile uyum salamamasdr. Fotoraf filmleri genellikle gnfl ya da tungsten flk koflullarnda fotoraf ekmek zere retilmektedir. Ortam fl ile filmin uyumlu olmamas durumunda,renkler doal tonlaryla grntlenemezler. Dolaysyla, doru renk elde etmek iin, mutlaka bu uyumun gzetilmesi gerekmektedir.
ISO kavramnda da belirttiimiz gibi, makineye taklan bir film, bitene kadar
ayn flk koflullarnda kullanlmal, ya da zorunlu durumlarda filtre kullanarak renk
dzeltmesi salanmaldr.
Gnmzde ise, saysal fotoraf makinelerinin beyaz ayar yapabilen yazlmlar sayesinde, renk uyumu sorun olmaktan kmfltr. Her bir fotoraf, farkl bir flk
tr altnda ekilebilmekte ve doruya en yakn sonular elde edilebilmektedir.
Beyaz Ayar Seenekleri

Iflk koflullarnn renk asndan glk yaratt durumlarda, ok etkin bir zm
olmamakla beraber, makinenin yazlm tarafndan kontrol edilen Otomatik beyaz
ayar modu A-WB kullanlmaktadr. Otomatik beyaz ayar, btn saysal fotoraf
makinelerinde bulunmaktadr. Makine otomatik beyaz ayarn yaparken fotoraf
karesinde yer alan en ak noktay beyaz kabul etmekte ve o blgedeki deerleri
dikkate alarak sonu retmektedir. Bu ifllemin her ortam iin yeterli olmamas nedeniyle, her fotorafta tam doru sonu elde edilmesi de mmkn olmaz.
ekim ortamnda tek bir tr flk kaynann hakim olmas durumunda ise, o
flk kayna iin zel olarak makineye eklenen modlar kullanlr. Bu modlar, gnfl, flafl, tungsten, floresan, glgeli alanlar ve bulutlu hava gibi zel flk koflullarna gre hazrlanmfltr ve makineyi, zel olarak o flk koflullarnn Kelvin deerine gre ayarlar. Bu ayarlarn tam sonu vermemesi durumunda da, ayn seenein hassas ayar salayan bir sistemi vardr. Bu sistem ile, fotorafta hakim olabilecek fazla sar ve yeflil tonlar, Mavi ve Amber renk filtrelerin kademeli olarak devreye sokulmasyla ortadan kaldrlabilmektedir. Beyaz ayar iin tercih edilebilecek
dier bir seenek ise, dorudan makine zerinden Kelvin deeri semek olabilir.
Bu seenek de her zaman olmasa da etkili zm salayabilmektedir.
Fotoraf ekiminde ortam flnn her zaman doru llp uygulanmas
bir zorunluluk
SIRA SZDE
mudur? Baz fotoraflardaki renk sapmalar kabul edilebilir mi?
Beyaz Ayar Aralar
D fi N E L M
D fi N E L M
Beyaz ayar deyimi, White balance/beyaz dengesi szcklerinden gelmektedir.

Beyaz ayar, syleniflinden de anlafllabilecei gibi, beyaz renk Sesas
yapO R alnarak
U
lr. Hangi flk altnda ekim yaplacaksa, o fln aydnlatmas altnda makineye beyaz bir kart tantlr. Makine program beyaz kartn zerindeki renk tonlarn dik K Ksnrl
AT
kate alarak kendi iinde bir ayar yapar. Bu ayar yalnzca beyazD ile
deildir.
Doru pozlama iin flk lmnde kullanlan %18 gri kart ile de beyaz ayar yaSIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
SIRA SZDE
N N
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
126
plabilir. Fotoraf makinesi kendisine tantlan beyaz ya da gri kart zerinden lmn yapar, renk fazlalklarn filtre eder ve ekim aflamasnda renkleri geree
en yakn biimde kaydeder (Fotoraf 5.13).
Fotoraf 5.13
Beyaz ve gri kart
rnekleri.
Beyaz ayar yaparken kullanlabilecek en yeni ve kolay yntemlerden biri de,

beyaz ayar kapa kullanmaktr. Objektif nne taklan zel bir kapak ile, deneme
ekimi yaplr. Makine ekimde elde ettii deeri hafzasna kaydeder. Bu aflamadan sonra yaplacak btn ekimler, hafzaya alnan deere gre kaydedilecektir
(Fotoraf 5.14).
Fotoraf 5.14
Objektif iin beyaz
ayar kapa.
Beyaz Ayar Tarama
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Bir ekim annda kendinizi farkl flklarla aydnlatlmfl bir ortamda bulabilir ve hangi ekim modunu
kullandnzda daha doru bir fotoraf elde edeceinizden emin
SIRA SZDE
olamayabilirsiniz. zellikle bylesine skntl durumlar iin gelifltirilmifl bir beyaz
ayar seenei bu durumda kurtarc olabilir. Szn ettiimiz uygulama, otomatik
fi Ntarama
E L M yaplarak gereklefltirilir. Genellikle yksek standartta saysal
beyaz ayarD ile
fotoraf makinelerinin sahip olduu bu zellik sayesinde makine, otomatik olarak
bir fotoraf eker. Daha sonra bu fotorafn iki ayr kopyasn retir ve her birine,
S O R U
orjinal fotoraftaki beyaz ayarna yakn olan baflka ayarlar uygular.
D K K A Tkullanmnn en uygun olduu durum zellikle, fotoraf makinesinin
Beyaz ayar tarama
renk ss seenekleri ile, flk kaynaklarnn birbirleriyle rtflmesidir. rnein floresan
ile aydnlatlmfl bir ortamda, farkl marka ve trde floresan lambalarn aydnlatma yaptSIRA SZDE
n varsayalm. Bu durumda makinenin verdii floresan beyaz dengesi yeterli olmayabilecektir. Byle bir fotorafa uygulanabilecek beyaz ayar tarama seenei, doruya en yakn
fotorafa ulaflmamz
AMALARIMIZkolaylafltrabilir.
N N
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
127
FLAfi KONTROL SSTEM

A M A
Flafl trlerini ve kontrol sistemlerini aklamak.
Bir fotoraf iyi yapan zelliklerin baflnda flk gelir. Ifln fotorafa katt temel
zellik ise aydnlatmadr. Doal ya da yapay flk kaynaklar ile aydnlanan mekanlarda yaplan fotoraf ekimlerinde zaman zaman ek flk kaynaklarna gerek duyulmaktadr. Mekan aydnlatan flk, ekimi yaplan konuyu beklentiye uygun biimde aydnlatamyorsa, baflvurulacak yntemlerin baflnda flafl kullanm gelir. Saysal fotoraf makineleri, gvde yapsnda bulunan, gvdeye eklenebilen ya da
kablolu ve kablosuz balant ile harekete geirilebilen flafl sistemleri ile alflrlar.
Btnleflik Flafl Kullanm

Fotoraf makinelerinin gvde sistemi iine eklenmifl, gerektiinde devreye sokulabilen flafllara Btnleflik flafl ad verilmektedir. Saysal fotoraf makinelerinin
byk ounluunda btnleflik flafl bulunmaktadr. Yalnzca ok geliflmifl profesyonel amal makinelerin gvde yaplarnda btnleflik flafla yer verilmez. Kompakt fotoraf makinelerine eklenen basit flafllarn dflnda, yar profesyonel makineler olarak tanmlayabileceimiz saysal SLR makineleri de btnleflik flafla sahiptir (Fotoraf 5.15).
Fotoraf 5.15
Btnleflik flafl
kullanm.
Btnleflik flafln kullanm zellikle aydnlatmann olmad kapal mekanlarda

ve ayak kullanlmayan gece fotoraflarnda kanlmazdr. Bir baflka kullanm
alan da, gnefl flnn karfldan geldii durumlardr. Ters flk olarak tanmlayabileceimiz bylesi durumlarda, btnleflik flafl, dolgu fl olarak nemli bir iflleve
sahiptir.
Btnleflik flafl, makine gvdesi zerinde bulunan bir ka buton ile ynetilir.
Flafl kullanmna gerek grldnde, bir butona baslarak devreye sokulan flafln
nasl bir etki ile kullanlaca ise, baflka butonlarla belirlenir.
128
Kafa Flafl Kullanm

Makine gvdesi zerinde bulunan bir kzaa ya da kablo ile farkl bir tehizat zerine balanan orta lekli flafllar, Kafa flafl deyimi ile tanmlanr. Saysal fotoraf
makinelerinin gvdelerinde bulunan btnleflik flafln yetersiz olduu durumlarda,
kafa flafl kullanlr (Fotoraf 5.16).
Fotoraf 5.16
Kafa flafl
kullanm.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
Kafa flafllarlaD ayn

sahip olmasa da, benzer bir ifllev gren baflka bir tr flafl
K K A fonksiyona
T
daha vardr. Bu flafl sistemleri, objektiflerin u blmne balanan ember formunda aygtlar olduu
iin,SZDE
Ring flafl olarak adlandrlrlar. Genel kullanm alanlar ise, portre ve
SIRA
makro fotoraf ekimleridir. Ring flafllarn ifllevini salayan benzer baz flafl sistemleri de
bulunmaktadr. Bunlar da yine makine ya da flafl zerine balanan ve objektifin iki yannAMALARIMIZ
dan 45 derecelik
alarla objeyi aydnlatan ift flafltan oluflan aygtlardr.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
Kafa flafllar genellikle saysal fotoraf makinesinin reticisi olan firma tarafnK Tretilen
A P
dan gelifltirilip
ve makinenin ekim programyla entegre halde alflan aygtlardr. Baz retici firmalar, tannmfl markalarn ok satlan makineleri iin yan
sanayi olarak tanmlayabileceimiz flafllar retmekte, bu flafllar da birlikte kullaT E L E V Z Y O N makinelerin yazlmlar ile entegre olabilmektedir.
nm iin retildikleri
Makine zerine eklenerek kullanlan bu flafl sistemlerinin kontrol butonlar da,
flafln ynetim panosu zerinde bulunurlar. Kafa flafllar, zengin aksesuarlar sayesinde, stdyolarda kullanlan elektronik flafllarn saladklarna benzer olanaklar suNTERNET
nabilmektedirler. Kafa flafllarn zellikle yukar doru evrilerek yanstma zelliinin kullanlmas, fln dorudan verilmemesi nedeniyle, objelerin arkasnda sert
glgelerin oluflmasn engeller. Gnmzde retilen kafa flafllar, kendilerini kontrol
eden programlar sayesinde uzaktan kumanda ile alflabilmektedir. Bu zellik, ayn mekanda farkl noktalara yerlefltirilen ok sayda flafln uzaktan kumanda ile eflzamanl patlatlarak zel aydnlatmalar yaplmasna olanak salamaktadr.
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
Flafllarn alflma
mantn dikkate alarak, btnleflik flafl ile kafa flafln ya da stdyo flaflSIRA SZDE
larnn birlikte kullanlp kullanlamayacan tartflnz.
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
DKKAT
129
Elektronik Stdyo Flafl Kullanm

Profesyonel amal fotoraf ekimleri stdyoda, ya da stdyo dfl mekanlarda yaplabilir. ekim mekan neresi olursa olsun, profesyonel alflmalarda, gl flk
sistemlerine gereksinim duyulur. Bu ortamlarda eer srekli flk kaynaklar (tungsten, halojen vs.) kullanlmayacaksa, elektronik stdyo flafllar en nemli aydnlatma elemanlar olacaktr (Fotoraf 5.17).
Fotoraf 5.17
Elektronik stdyo
flafl (Softbox ile).
130
Stdyo flafllarnn saysal fotoraf makineleri ile birlikte alflmas da, bir ka
farkl flekilde gerekleflmektedir. Baz sistemler makineye kablo ile balanarak
kontrol edilmektedir. Kablo balantsn zorunlu klmayan flafl sistemleri ise radyo
dalgalar ya da kzltesi fln kullanlarak uzaktan harekete geirilebilmektedir.
Kablolu ya da kablosuz her iki sistemde de fotoraf makinesinin tek flafl harekete geirmesi yeterlidir. Mekanda bulunan dier flafllar da ayn anda harekete getii iin, eflzamanl aydnlatma gerekleflir.
Elektronik stdyo flafl, fotoraflarn beklentilerine uygun aydnlatma salayabilen ok zengin aksesuar olanaklarna sahip olduu iin vazgeilmez bir ekipmandr.
Flafl Kontrol Sistemleri

Gerek btnleflik flafllarda gerek kafa flafllarnda patlamay kontrol eden farkl seenekler bulunmaktadr. Btnleflik flafllar, makinenin o andaki ekim moduyla
uyumlu olarak alflrlar. Program, diyafram ya da rtc ncelii veya el ile kontrol modu kullanlyor olabilir. Bu durumda makinenin yazlm gerekli lmleri
yaparak flafln hangi gte patlayp, ne kadar aydnlatma yapacan belirler ve
devreye sokar. Bu ayar sonucunda elde edilen fotoraf beklentiyi karfllamyorsa,
fotoraf devreye girerek makinenin yazlmn (bir anlamda) maniple eder. Bu
maniplasyon flafln etki gcn el ile art ya da eksiye getirmek biiminde gerekleflir. Bunun iin, bir yandan flafl iflareti bulunan buton basl tutulurken, dier
yandan poz telafisi biimindeki + veya - seenei kullanlarak yeni bir g ayar
yaplr.
Flafl kullanmyla ilgili en ok bilinen zelliklerden biri, krmz gz ayardr.
Krmz gz zellii seildiinde, flafl asl patlama ncesinde bir uyar fl yakar.
Gzbebei, bu fln yanmasna reaksiyon gsterdii iin, krmz gz sorunu ortadan kalkar.
Bir baflka zellik ise, herhangi bir flk kayna ile aydnlanan ya da zayf gnfl bulunan ortamlarda ekilen fotoraflarda kullanlr. Slow (yavafl) szcyle
tanmlanan bu zellik, ortam flnn dflk rtc hz ile kaydedilmesi ile birlikte, flafln da devreye girmesini ierir. Bu zellik, ortam aydnlatmasn yalnzca flafln gcne brakmad iin nemli lde derinlik ortaya kmasn salar, karanlk arka planlar aydnlanr. Bylece hem mekan tamamyla aydnlk grnr, hem
de n plan flafl ile aydnlatld iin, daha canldr. Bu modun kullanld ekimlerde hareketin olmas da, fotorafa dinamizm katar. Ortam fl ile aydnlanan arka plandaki hareketler blur etkisiyle grntlenirken, n plan flaflla aydnland
iin hareketler dondurulmufl olarak grntlenecektir.
131
Flafl kullanmnda zaman zaman gerek duyulan bir zellik de, uzun sreli pozlamalarda flafln patlama zamanyla ilgilidir. Bu seenek, flafln pozlama bafllad
anda ya da pozlama bitmeden hemen nce patlamasn salar. Bylece, ortam flnn da kaydedildii bir fotorafta hareket halindeki cisimler ilgin grntler
olufltururlar. Bir otomobilin hareketinin grntlendii fotorafta flafl ilk anda patlarsa (slow/front curtain sync.), ileri giden otomobil, geri gidiyormufl gibi grnecektir (Fotoraf 5.18).
Fotoraf 5.18
Uzun pozlamann
bafllangcnda
patlayan flafl etkisi.
Flafln, pozlamann sonunda patlamas ise (rear curtain sync.), otomobilin ileri
gittiini gsteren izler brakmasn salayacaktr (Fotoraf 5.19).
Fotoraf 5.19
Uzun pozlamann
sonunda patlayan
flafl etkisi.
132
zet
N
A M A
N
A M A
Saysal fotoraf makinelerinin netleme sistemlerini aklamak.

Fotoraf makinelerinin, ekilen grnty net
kaydedebilmeleri iin bir netleme sistemine gereksinimi vardr. Netleme sistemleri fotoraf makinelerinin deifltirilebilir objektifleri zerinden
kontrol edilebildii gibi, baz makinelerde de
gvde zerinden kontrol edilirler. Fotoraf makineleri zerinden kontrol edilebilen netleme sistemlerinin farkl netleme seenekleri vardr. Bu
seenekler otomatik netleme sreci iin tek dokunufl ve sreklilik salayan netleme gibi zellikler taflr ve ifllevlerini tanmlayan szcklerin
ilk harfleri ile tanmlanrlar. Tek dokunuflla netleme modunda, deklanflre dokunulduu anda
netleme ifllemi otomatik olarak gerekleflir. Parmak deklanflrden kaldrlmad srece de, grnt alan deifltirilse bile, netlik deiflmez. Srekli netleme modunda ise, deklanflre yarm basldnda netleme gerekleflir. Bu mod, grnt
alan deifltii srece netleme noktasnn da deiflmesini salar. M harfi ile tanmlanan el ile netleme modu ise, fotorafnn otomatik olarak tek
ya da srekli netleme olanaklarn kullanmak istememesi durumunda kullanabilecei seenektir. M seeneinde fotoraf otomatik netlemeyi
devre dfl brakarak, bir eli ile deklanflr kontrol ederken, dier eli ile objektif zerinden netleme yapmak durumundadr. Netleme ile ilgili
seenek ayarlar genellikle makine gvdesi zerinde bulunmaktadr. Baz objektiflerin kullanmnda farkl bir durum sz konusu olabilir; bu
objektifler, zerinde netleme ile ilgili otomatik
ya da el ile kontrol seeneini bulunduran aygtlardr ve kullanlacak seenek hem makine gvdesi zerinden, hem de objektif zerinden birlikte seilmelidir.
Saysal fotoraf makinelerinin pozlama seeneklerini tanmlamak.
Film kullanlan makinelerde olduu gibi, saysal
fotoraf makinelerinde de sensr yzeyine flk
dflrlmesi srecine, pozlama ad verilir. Bu srete fln sensr zerine dflrlme koflullarn
belirleyen mekanizma, pozlama sisteminin seeneklerini oluflturur. Bu seenekler de, dier baz
N
A M A
sistemlerde olduu gibi, ifllevlerini aklayan ngilizce szcklerin ilk harfleriyle tanmlanrlar. P
harfi bir ok alanda olduu gibi, Program modudur. Makine rtc ve diyafram gibi btn deerleri kendi yazlm erevesinde belirler. A
harfi ise, diyafram ncelikli ekim modudur. Diyafram ncelikli mod, fotorafnn setii diyaframa uygun rtc hznn makine yazlm tarafndan belirlenmesini ve uygulanmasn ierir. S
modunda ise diyaframn tersine, rtc deeri
fotoraf tarafndan belirlenirken, diyaframn deerine makine program karar verir. B modu ise,
fotorafnn sreyi el ile kontrol etmesine izin
verir. Deklanflre basldnda alan rtc sistemi, deklanflr serbest brakldnda kapanr.
ISO hz kavramn ve kullanmn aklamak.
ISO Uluslararas bir standart kurumunun belirledii film hz deerlerini tanmlar. Saysal fotoraf makinelerini film kullanan makinelerden ayran zelliklerinden biri, ISO hznn her an, her
fotoraf iin deifltirilebilmesidir. Film kullanan
fotoraf makinelerinde ISO deeri srekli olarak
deifltirilemez. Geleneksel fotoraflkta ISO hzn belirleyen, makineye taklan filmin kendisidir. Dolaysyla film bitene kadar ait olduu ISO
deeri zerinden fotoraf ekilmesi gerekir. Ancak film bittikten sonra farkl hzda bir film taklarak ISO deeri deifltirilebilir. Saysal fotoraf
makinelerinde ise her fotorafta ayr bir hz seilerek fotoraf ekimi yaplabilir. ISO hz deerleri genellikle yavafl, orta ve hzl olarak e ayrlr. Yavafl olarak tanmlanan ISO deerleri 25,
50, 64, 80, 100 ve 125 olarak tanmlanabilir. Orta
hz olarak Kabul edilen ISO deerleri ise, 160,
180, 200 ve 400e kadar olan deerlerdir. Bu ISO
deerleri, genel kullanm iin uygundur. Yksek
hz olarak Kabul edilen ISO deerleri ise, 800 ve
zerinde yer alan hzlardr. 1600, 3200 ve 6400
gibi ISO deerleri, gnmzde retilen saysal
fotoraf makinelerinde ulafllmfl ve sklkla kullanlan hzlardr. Film kullanmnda uygulanabilen itme ve ekme yntemlerine benzer bir uygulama da, saysal fotoraf makinelerinde bulunmaktadr. Boost (artrmak) olarak tanmlanan uygulamada, en dflk ISO deeri bir ka basamak
daha dflrlebilirken, en yksek ISO deeri de

bir ka basamak daha ykseltilebilmektedir. Bu
mdahale sonucu olumsuz etkiledii iin, ok
zorunlu olmadka kullanlmaz.
N
A M A
Beyaz ayar sisteminin seeneklerini ve kullanmn aklamak.

Saysal fotoraf makinelerini geleneksel olanlardan ayran en nemli zelliklerden biri de, beyaz ayar sistemidir. Fotoraf filmleri genellikle
gnfl ya da tungsten flk koflullarnda fotoraf
ekmek zere retilmektedir. Ortamdaki flk kayna ile film tipinin uyumlu olmamas durumunda, renkler doal tonlaryla grntlenemezler.
Gnmzde ise, saysal fotoraf makinelerinin
beyaz ayar yapabilen yazlmlar sayesinde, renk
uyumu sorun olmaktan kmfltr. Her bir fotoraf, farkl bir flk tr altnda ekilebilmekte ve
doruya en yakn sonular elde edilebilmektedir. Iflk koflullarnn renk asndan glk yaratt durumlarda, ok etkin bir zm olmamakla beraber, makinenin yazlm tarafndan
kontrol edilen Otomatik beyaz ayar modu AWB kullanlmaktadr. ekim ortamnda tek bir
tr flk kaynann hakim olmas durumunda ise,
o flk kayna iin zel olarak makineye eklenen
modlar kullanlr. Bu modlar, gnfl, flafl, tungsten, floresan, glgeli alanlar ve bulutlu hava gibi zel flk koflullarna gre hazrlanmfltr ve makineyi, zel olarak o flk koflullarnn Kelvin deerine gre ayarlar. Beyaz ayar, syleniflinden
de anlafllabilecei gibi, beyaz renk esas alnarak
yaplr. Makine program beyaz kartn zerindeki renk tonlarn dikkate alarak kendi iinde bir
ayar yapar. Doru pozlama iin flk lm yaparken kullanlan %18 gri kart ya da objektif nne taklan zel bir kapak da, beyaz ayar iin kullanlabilir.Bir ekim annda kendinizi farkl flklarla aydnlatlmfl bir ortamda bulabilir ve hangi
ekim modunu kullandnzda daha doru bir
fotoraf elde edeceinizden emin olamayabilirsiniz. zellikle bylesine skntl durumlar iin gelifltirilmifl bir beyaz ayar seenei bu durumda
kurtarc olabilir. Genellikle yksek standartta saysal fotoraf makinelerinin sahip olduu bu zellik sayesinde makine, otomatik olarak bir fotoraf eker. Daha sonra bu fotorafn iki ayr kopyasn retir ve her birine, orjinal fotoraftaki beyaz ayarna yakn olan baflka ayarlar uygular.
N
A M A
133
Flafl trlerini ve kontrol sistemlerini aklamak.

Bir fotoraf iyi yapan zelliklerin baflnda flk
gelir. Mekan aydnlatan flk, ekimi yaplan konuyu beklentiye uygun biimde aydnlatamyorsa, baflvurulacak yntemlerin baflnda flafl kullanm gelir. Fotoraf makinelerinin gvde sistemi
iine eklenmifl, gerektiinde devreye sokulabilen flafllara Btnleflik flafl ad verilmektedir.
Saysal fotoraf makinelerinin byk ounluunda btnleflik flafl bulunmaktadr. Btnleflik
flafln kullanm zellikle aydnlatmann olmad
kapal mekanlarda ve ayak kullanlmayan gece fotoraflarnda kanlmazdr. Aydnlatma, makine gvdesi zerinde bulunan bir ka buton ile
ynetilir. Gvde zerinde bulunan bir kzaa ya
da kablo ile farkl bir tehizat zerine balanan
orta lekli flafllar ise, Kafa flafl deyimi ile tanmlanr. Kafa flafllar genellikle saysal fotoraf
makinesinin reticisi olan firma tarafndan gelifltirilip retilen ve makinenin ekim programyla
entegre halde alflan aygtlardr. Makine zerine
eklenerek kullanlan bu flafl sistemlerinin kontrol
butonlar da, flafln ynetim panosu zerinde bulunurlar. Profesyonel alflmalarda, gl flk sistemlerine gereksinim duyulur. Bu ortamlarda
eer srekli flk kaynaklar (tungsten, halojen
vs.) kullanlmayacaksa, elektronik stdyo flafllar
en nemli aydnlatma elemanlar olacaktr. Elektronik stdyo flafl, fotoraflarn beklentilerine
uygun aydnlatma salayabilen ok zengin aksesuar olanaklarna sahip olduu iin vazgeilmez
bir ekipmandr. Gerek btnleflik flafllarda gerek
kafa flafllarnda patlamay kontrol eden farkl seenekler bulunur. Flafll ekimlerde sk kullanlan zelliklerden biri, krmz gz ayardr. Bir
baflka zellik ise, zayf gnfl bulunan ortamlarda ekilen fotoraflarda kullanlr. Slow (yavafl) szcyle tanmlanan bu zellik, ortam flnn dflk rtc hz ile kaydedilmesi ile birlikte, flafln da devreye girmesini ierir. Flafl kullanmnda zaman zaman gerek duyulan bir zellik de, uzun sreli pozlamalarda flafln patlama
zamanyla ilgilidir. Bu seenek, flafln pozlama
bafllad anda ya da pozlama bitmeden hemen
nce patlamasn salar. Bylece, ortam flnn
da kaydedildii bir fotorafta, hareket halindeki
cisimler ilgin grntler olufltururlar.
134
Kendimizi Snayalm
1. Amatr kullanm iin retilmifl btnleflik objektif
sistemine sahip olan ve genellikle bir netleme sistemi
bulunmayan basit yapdaki fotoraf makinelerinin netleme zelliklerini tanmlayan kavram afladakilerden
hangisidir?
a. Otomatik netleme
b. Fixnet
c. Grnt sabitleme
d. Netleme kontrol
e. El ile netleme
2. Afladakilerden hangisi fotoraf makineleri zerinden kontrol edilebilen netleme seeneklerine verilen
adlardan biridir?
a. rtc
b. Yararl aklk
c. Program
d. Tek dokunufl
e. st ste ekim
3. Saysal fotoraf makinelerinde alglayc yzeyine
flk dflrlmesi ve grnt oluflturulmas srecine ne
ad verilir?
a. Pozlama
b. Netleme
c. Grnt sabitleme
d. Otomatik ekim
e. rtc hz.
4. Saysal fotoraf makinelerinin pozlama ayar seenekleri arasnda yer alan ve diyafram ncelikli pozlama
seeneini tanmlayan mod afladakilerden hangisidir?
a. 125X
b. Auto
c. Av
d. Tv
e. Program
5. Hareketli bir objenin hareketi dondurulabilecei gibi, netsiz bir grnt olarak da kaydedilebilir. Hareketin dondurulamamasndan kaynaklanan netsizlie ne
ad verilir?
a. Net alan derinlii
b. Blur
c. Fixnet
d. Flu
e. Sonsuz net
6. Kar kapl doada ekilen bir insan portresi ya da gece karanlnda sokak lambasnn altnda bir modelin
ekiminde genel aydnlanma ile, asl konunun aydnlanma oranlar farkldr. Fotoraf makinelerinin flklerlerinin yanlma orannn olduka yksek olduu bu
tr durumlarda pozlama sorununu en kolay yoldan zebilen zellik afladakilerden hangisidir?
a. Otomatik pozlama zellii
b. Program ile pozlama zellii
c. Pozlama telafisi zellii
d. Otomatik netleme kilidi
e. Grnt sabitleme zellii
7. En dflk ISO hznn yarya dflrlmesi ile beraber, en yksek ISO hznn ikiye katlanmasna olanak
salayan saysal fotoraf makinesi zelliine ne ad verilir?
a. tme
b. ekme
c. Boost
d. Proof
e. ASA
8. Saysal fotoraf makinelerini film kullanan geleneksel makinelerden ayran en nemli zellik afladakilerden hangisidir?
a. Otomatik pozlama sistemi
b. Otomatik ekim zamanlaycs
c. Pozlamada program kullanm
d. Otomatik netleme sistemi
e. Beyaz ayar sistemi
9. Afladakilerden hangisi saysal fotoraf makinelerinde beyaz ayar yaparken kullanlan saysal yntemlerden biri deildir?
a. Renk dzeltme filtreleri kullanm
b. %18 gri kart kullanm
c. Beyaz kart kullanm
d. Beyaz ayar kapa kullanm
e. Otomatik beyaz ayar modunun kullanm
10. Fotoraf makinelerinin gvde sistemi iine eklenmifl, gerektiinde devreye sokulabilen flafllara ne ad verilir?
a. Kafa flafl
b. Magnezyum flafl
c. Ring flafl
d. Btnleflik flafl
e. Elektronik flafl
135
1. b
Sra Sizde 1
El ile netleme seeneinin makinenin pili ile ok yakndan iliflkisi vardr. Saysal fotoraf makinelerinin bir ou, genifl aralkl odak uzaklklarna sahip zoom objektifler kullanmaktadr. Profesyonel fotoraf makinelerinde kullanlan bu tr objektifler, netleme hareketlerini
bir motor sistemi aracl ile gereklefltirirler. zellikle
dz zeminlerde ve karanlk ortamlarda netleme noktas bulamayan objektiflerin motorlar, ileri geri hareketi
srekli tekrar etmek zorunda kalrlar. Bu da, aflr bir
enerji tketimi anlamna gelmektedir. Fotoraflarn
byle durumlarda el ile netleme zelliini kullanarak
enerji tasarrufu yapmalar ve daha hzl alflabilmeleri
mmkndr.
2. d
3. a
4. c
5. b
6. c
7. c
8. e
9. a
10. d
Yantnz yanlfl ise Netleme Sistemi konusunu yeniden gzden geiriniz.

Yantnz yanlfl ise Netleme Sistemi konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Pozlama Sistemi konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise ISO Hz Kontrol Sistemi
Yantnz yanlfl ise Beyaz Ayar Sistemi konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Beyaz Ayar Sistemi konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Flafl Kontrol Sistemi konusunu yeniden gzden geiriniz.
Sra sizde 2
Bilindii gibi, tam otomatik ya da program modlar, fotoraf ekimi yaparken retim srasnda yklenmifl olan
yazlmlar kullanarak karar verirler. Bu uygulama, bir
ok fotorafn ayn mantkta ve benzer dinamikler kullanlarak ekilmesi anlamna gelmektedir. Sonuta ortaya kan fotoraflar da, tekdze grntler olmaktan
teye gemez. Bu nedenle, fotorafnn olabildiince
el ile ayar yapmas ve kendi beklentilerine uyacak ayar
modlarn kullanmas gerekir. Her fotoraf iin farkl dinamikleri kullanan fotorafnn rettii fotoraflar,
farkl etkiler ierecei iin, tekdze grntler olmayacaktr.
Sra Sizde 3
Fotoraf ekimi ou zaman, eken kiflinin beenilerine uygun olmak durumundadr. Yaplan alflma ticari
bir retim sreci deilse, fotorafnn beenisi tek kriterse, sonuca karar verecek olan da fotorafnn kendisidir. Profesyonel fotoraf ekimlerinde iflverenin beklentileri belirleyici olurken, sanatsal kaygyla retilen
fotoraflarda, fotorafnn beklentileri belirleyicidir.
Fotorafn, zellikle de plastik bir malzeme olarak kabul edildii gnmzde, gren, kontrast, pozlama gibi
nicel zellikleri, btnyle fotorafnn kontrolndedir. Fotoraf greni seviyorsa, grenli fotoraf retmekte zgrdr. Dolaysyla, bu sonucu rahatsz edici olarak nitelendirmek doru bir yaklaflm olmayacaktr.
136
Sra Sizde 4
Bu sorunun yant nasl bir fotoraf istendiiyle iliflkilidir. Eer fotoraf ticari bir alflma yapyorsa ve yaplan alflmada pozlamann ve renklerin doru kaydedilmesi bekleniyorsa, hi flphesiz sonu beklentilere uygun olmaldr. ekilen fotoraf sanatsnn kiflisel beenileri belirliyorsa, yani yaplan sanatsal ve kiflisel bir
alflmaysa, hi flphesiz her fleye karar verecek olan
da, fotorafnn kendisidir. Bir doa fotorafn doru
renklerle ekmek yerine scak tonlarla ekmek isteyen
fotorafnn nnde bir engel yoktur. Pozlamann ya
da renk ssnn tercihi btnyle fotorafnn insiyatifindedir.
Sra sizde 5
Normal koflullarda, btnleflik flafl ve makine zerine
taklan kafa flafl, ayn anda kullanlamaz. nk kafa
flafl takldnda btnleflik flafln alp alflmas olanaksz hale gelir. Fakat iki flafln birlikte alflmas da
btnyle olanaksz deildir. Btnleflik flafl aarak
yaplan bir ekimde, mekana yerlefltirilen ve kablosuz
alflabilen kafa flafllar kullanlabilir. Kafa flafllar ya da
stdyo flafllar kablosuz ekim moduna alnarak kullanldnda, btnleflik flafln patlamasyla harekete geerek, aydnlatmay yapabilirler.
Busch, D. D. (2004). Mastering Digital Photography.

Boston: Muska and Lipman Publishing.
Eismann, K., Duggan, S. & Grey T. (2004). Digital Photography. Berkeley California: Peachpit Press.
Johnson, H. (2003). Mastering Digital Printing. Cincinnati, Ohio: Muska and Lipman Publishing.
Kellby, S. (2008). Dijital Fotorafnn El Kitab (ev.
Mehmet mleki). stanbul: Alfa Yaynlar.
Saffir, D. (2007). Mastering Digital Color. Boston: Thomson Course Technology.
http://www.mincel.com/tag/digital-grey-card/ (Son
eriflim: 21.08.2010)
http://www.digital-slr-guide.com/digital-slr-cameratechnique.html (Son eriflim: 27.07.2010)
http://www.kodak.com/eknec/PageQuerier.jhtml?pqpath=39&pq-locale=tr_TR&_requestid=31088 (Son
eriflim: 11.08.2010)
http://www.dpfwiw.com/ir.htm (Son eriflim: 18.08.2010
http://nikonrumors.com/2009/01/04/the-white-balance-lens-cap.aspx (Son eriflim: 21.08.2010)
Seilmifl Fotoraflar
GLBN ZDAMAR AKARAY
137
138
GLBN ZDAMAR AKARAY
LEVEND KILI
139
140
ERDEM ETNTAfi
ALPER ELTOK
141
142
HSEYN ERYILMAZ
BROL KAYRAK
143
144
LEVEND KILI
EMRE KOAK
145
6
Amalarmz
N
N
N

Saysal fotorafla hayatmza giren ekim olanaklarn snflandrabilecek,
Saysal fotorafla ortaya kan ekim sonras olanaklar snflandrabilecek,
Raw ynetimi kavramn ve uygulama alanlarn aklayabilecek bilgi ve
becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Panoramik ekim
Kzltesi
Yksek Dinamik Aral
Otoportre
Raw Ynetimi
erik Haritas
Saysal Fotorafa
Girifl
Saysal ekim ve
Mdahale
Olanaklar
SAYISAL EKM SRECNDE YEN

OLANAKLAR
SAYISAL EKM SONRASINDA
YEN OLANAKLAR
RAW YNETM LE MDAHALE
Saysal ekim ve Mdahale

Olanaklar
SAYISAL EKM SRECNDE YEN OLANAKLAR
N
A M A
Saysal fotorafla hayatmza giren yeni ekim olanaklarn aklamak.
Saysal fotoraf, hayatmza girdii gnden bu yana srekli geliflme kaydediyor.

Her geen gn yeni ekim olanaklar ortaya kyor, fotografik imgelerin retimini
kolaylafltran yeni teknikler hzla hayatmza giriyor. Bir zamanlar olanaksz olan
bir ok ifllem gnmzde herkesin kolaylkla uygulayabilecei basit tekniklere dnflyor. retimi ustalk, bilgi ve beceri gerektiren baz grsel teknikler bilgisayarda bir ka tufla baslarak gereklefltirilebiliyor. rnein panoramik fotoraf yapm,
kzltesi fotoraf uygulamalar ve buna benzer baz teknikler, gnmzn saysal
fotoraf makineleriyle kolayca retilebiliyor. Bu nitede geleneksel fotorafn urafl alannda olan, ancak eflitli zorluklar ieren uygulamalarn, saysal teknoloji ile
nasl basit zmlere kavuflturulduuna aklayacak, saysal fotorafn geliflmesiyle ortaya kan gncel uygulamalar ele alacaz.
Panoramik Fotoraf
Fotoraf makinelerinin kareye yakn ya da dikdrtgen biimindeki erevesi ile snrl olan grfl alanlar, birok fotorafnn grnt ve kompozisyon beklentilerini karfllamaktan uzaktr. Baz zel durumlarda genifl a ya da sper genifl a objektifler bile, fotoraflarn istedii sonucu vermez. nsann gz ile grd genifl alanlarn fotoraf makinesiyle kaydedilebilir olmaktan uzak olmas, fotoraflar farkl arayfllara itmifl, sonunda da panoramik fotoraf makinesi olarak adlandrlan, grnt alannda en ve boy oran fark byk olan aygtlar gelifltirilmifltir.
Geleneksel fotorafn yaygn olduu dnemde panoramik fotoraf retmek
hem teknik bilgi ve beceri, hem de olduka yksek dzeyde makine ve tehizat
yatrm gerektirmekteydi. Film kullanarak panoramik fotoraf retmenin en ok
uygulanan yntemlerinden biri, bu amala zel olarak retilmifl fotoraf makineleri kullanmak, dieri ise standart makinelerle birbirinin pefli sra ekilen fotoraflar grnt iflleme yazlmlar kullanarak birlefltirmektir. Her iki yntemin de kendine zg zorluklar vardr ve uzun alflma sreleri gerektirir. Gnmzdeki yaygn yntem ise, herkesin kolayca kullanabilecei basit yazlmlar marifetiyle panoramik fotoraf retimidir. Makine reten firmalarn makineyle birlikte tketiciye
148
sunduklar photo stitch ad verilen basit yazlmlar, gnmzn seeneklerinden

biridir. Dier basit seenek ise, Photoshop program ve eklentilerinin sunduu panoramik fotoraf reten uygulamalardr.
Hi flphesiz, panoramik fotoraf oluflturmak amacyla hazrlanmfl, kapsaml profesyonel yazlmlar da retilmekte ve profesyonellerin kullanmna sunulmaktadr.
Bu tr geliflmifl yazlmlarla, ok yksek kalitede ve nitelikli panoramik fotoraflar retilebilmektedir.
Ardflk flekilde ekilmifl 3-4 ya da 8-10 adet fotorafn birlefltirilmesiyle oluflturulan grntler, hemen hemen herkesin hofluna gider ve beeni ile karfllanr.
Profesyonel ya da amatr kapsamda panoramik fotoraf oluflturabilmek iin, aflada sz edeceimiz baz temel kurallara titizlikle uyulmaldr.
Panoramik Fotoraf ekim Teknii
Fotoraf 6.1
Panoramik
fotoraf ekiminde
su terazisi
kullanm.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Panoramik fotoraf ekimi yaparken, bir ayak kullanmak flarttr. Panoramik ekimler iin tasarlanmfl ayak bafllklar ve zel sistemler de retilmektedir. Fotoraf makinesinin yatay veya dikey pozisyonda, ufuk izgisine paralel olarak konumlandrlmas, fotoraflarn dzgn birlefltirilebilmesi asndan nemli bir ayrntdr.
Paralellii salamak amacyla makinelerin flafl kzana balanabilen su terazileri (level) pratik alflmay kolaylafltrr. Fotoraf makineleri iin retilen su terazilerinden
bulunamad taktirde, farkl amalarla
retilmifl olanlar da tercih edilebilir
(Fotoraf 6.1).
Makineyi sehpaya balayp teraziye aldktan sonra yaplacak ilk ifllem,
flk lmdr. Fotoraf belirli bir
ynde dnfl hareketi yaparak ekilecei iin, zellikle gkyzndeki
flk deerleri deiflkenlik gsterecektir. Bu nedenle, ekimlerde kesinlikle
SIRA SZDE
el ile pozlama ayar yaplmal ve ilk
lm, btn fotoraflarda ayn olmaldr. Makinenin
ayar kesinlikle otomatik (Auto) modunda olmamaldr. BeD fi N Ebeyaz
LM
yaz dengesi iin, gnefl fl ya da bulutlu hava gibi modlar seilmelidir ki, renk
ss her fotorafta ayn olabilsin. Otomatik beyaz ayar, her fotoraf iin farkl deS O R U
erler seecei iin, birleflme blgelerinde sorun yaflanabilir.
Diyafram ya da
D Krtc
K A T ncelii veya program kullanlarak panoramik ekim yaplmas halinde, pozlama her harekette deiflecektir. Bu deifliklikler, fotoraflarn birlefltii noktalarda ton fark
iin, doru pozlanmfl ve birlefltirilmifl bir panoramik fotoraf
SIRAyarataca
SZDE
retmenizi engeller.
N N
AMALARIMIZ
Panoramik
ekimin ilk karesinden nce ve son kareden sonra, ekimi dierlerinden ayrmanz salayacak bir boflluk brakmak ya da elinizi grntlemek, alflmay kolaylafltracaktr. Her karenin ekiminde, grnt alannn %30 kadar bir
T A Pfotorafla ayn alan kapsamaldr. Bu ortak alanlar, birlefltirmeblm birK nceki
nin kolay ve kusursuz olmasn salayacak referans blgeleridir. rnein Photoshop yazlmnn grntleri eflleyebilmesi iin en azndan %20-25 kadar bir alanT E L E Vgerektii
ZYON
nn rtflmesi
unutulmamaldr (Fotoraf 6.2).
NTERNET
149
6. nite - Saysal ekim ve Mdahale Olanaklar
Fotoraf 6.2
Drt fotorafn
panoramik
birleflimi ve
birleflme paylar.
Btn ekim alan iin ortalama bir mesafe belirlenmeli ve netleme yaplmaldr. Daha sonra netleme modunun otomatikten karlp el ile netleme moduna
alnmas gerekir. Aksi taktirde, netlemeye etki edecek farkl uzaklktaki objeler,
birleflme noktalarnda sorun yaratr.
Panoramik fotoraf ekiminde uyulmasnda yarar olan kurallardan biri de, fotoraf makinesinin yatay yerine, dikey tutulmasnn gerekliliidir. Bu teknik, grntnn stnde ve altnda fazladan alan oluflmasn salad iin, birlefltirme
sonrasnda kesimi ve yeniden kadraj yapmay kolaylafltrr. Makinenin dik tutulmas, sallanma riskini artrr. Sallanma riski dikkate alnmal ve ekimlerde deklanflr
kablosu veya zamanlayc kullanlmaldr.
ekim srasnda uyulmas gereken bir kural da, ekimin en ksa sre iinde tamamlanmas zorunluluudur. Grntde yer alan objelerin ya da gkyzndeki
bulutlarn hzl yer deifltirmesi, birlefltirmede sorun karabilmektedir.
rnek Uygulama
Panoramik fotoraf oluflturabilmek iin birden ok yntem olduunu belirtmifltik.
Bu yntemleri, zel olarak panoramik fotoraf retimi iin hazrlanmfl yazlmlar
ya da Photoshop programn kullanmak olarak ikiye ayrmak mmkndr. Biz burada, kolay ulafllabilirlii nedeniyle, Photoshop rneini ele alacaz.
Bilindii gibi, Photoshop program ile herhangi bir ifllem yapmann da birden
ok yolu vardr. Photoshop programnda katmanlar aarak birden fazla fotorafn
birlefltirilmesi, izlenebilecek yollardan yalnzca biridir. Dier yandan, Photoshop
programnn CS-4 ve CS-5 gibi son srmleri, panoramik fotoraf retimi asndan
son derece kolay ve baflarl sonular veren uygulamalar iermektedir. Panoramik
fotoraf oluflturmak iin srasyla flyle bir yol izlenebilir.
ncelikle ekilen fotoraflar bilgisayara indirilmeli ve bir klasrde toplanmaldr. Daha sonra File > Automate > Photomerge komutlar izlenmeli ve alan arayzde gz atma (browse) blmne girilmelidir. Bu aflamada fotoraflarn bulunduu klasr alp, iinden birlefltirilecek grntlerin seilmesi ve onay tufluna
baslmas yeterlidir. Fotoraflarnz ok ksa bir sre iinde en az hata ile birlefltiri-
150
lerek beeninize sunulacaktr. Bu aflamadan sonra size dflen, fotorafn gereksiz

blmlerini keserek temiz bir ereve oluflturmak ve paylaflma sunmaktr. Panoramik fotoraf retiminin yalnzca yatay dzlemle snrl olmadn da belirtemekte yarar var. Bir doa grntsnn yatay dzlemde panoramik olarak fotoraflanmasnn yannda, yksek bir binann dikey panoramik fotoraf da retilebilir.
Fotoraf 6.3
Dikey panoramik
fotoraf yapm
aflamalar.
(Hseyin Erylmaz/ Sagrada Familia Katedrali
Barselona/spanya).
151
Kzltesi Fotoraf
nfrared (kzltesi) fotoraflk, basit bir fizik kuralna dayanr; insan gz fln
400 nm ile 700 nm dalga boylar arasndaki spektrumunu grebilir. Kzltesi fotorafta ise, fln bu grnen spektrumun dflnda kalan 700 nm ile 1200 nm arasndaki blm, zel filtreler araclyla grntlenir. 700 nm ve 1200 nm dalga
boyu aral yakn-infrared blge olarak adlandrlan blgenin iindedir ve termal yaylm olarak adlandrlan uzak-infrared alan (3000 nm civar) iermez. Termal grntleme ok daha kompleks bir grntleme yntemidir ve kzltesi fotografl, bu grntleme yntemini kapsamamaktadr.
Genel anlamda tm dijital fotoraf makinelerinin alglayclarnn (CMOS veya
CCD) nnde IR Cut olarak adlandrlan kzltesi nleyici sabit bir filtre vardr;
SIRA SZDE
bu filtrenin temel grevi, fotorafa yansmas istenmeyen kzltesi flnlarn alglayc zerine dflmesini engellemektir. flin ehli veya dijital fotoraf makinelerinin i
yapsn iyi tanyan biri bu kzltesi nleyici filtreyi kaldrd zaman,
kesinD fi N E Lflnlar
M
tiye uramadan alglayacya dfler. Makinenin iinde, kzltesi nleyicinin bulunduu yere (alglaycnn nne), veya objektifin nne monte edilecek bir kzlS O R U
tesi filtreyle, kzltesi fotoraf ekimi yaplabilir (Fotoraf 6.4).
K K Aduyarl
T
Dijital kzltesi fotorafl iin gerekli olan malzemeler, kzltesiDfla
bir dijital fotoraf makinesi ve filtreden ibarettir. Pek ok dijital fotoraf makinesi kzltesi fla duyarldr. Makinenin kzltesi fla duyarl olup olmadn anlamak
iin basit bir test
SIRA SZDE
yaplabilir. Bunun iin en ok uygulanan yntem, kzltesi fln kullanan cihazlarn kullanm annda yayd flnn fotoraf makinesiyle grntlenerek kontrol edilmesidir. Bu
amala, bir televizyonun kumanda cihaznn lambas, herhangi birAMALARIMIZ
dmesine baslarak
grntlenir. Beyaz bir flk grnyorsa, makinenin kzltesi fotoraf ekimine uygun
olduu dflnlebilir.
nfrared: Kzltesi fln

anlamna gelmektedir.
700nmnin (nanometre)
tesinde yer alan ve
grnmeyen spektrumun bir
blmn tanmlar.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
K T A P
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
Fotoraf 6.4
TELEVZYON
NTERNET
Kzltesi ekim
TELEVZYON
uygunluu
kontrol.
NTERNET
152
Filtreleme
Kzltesi fotografl sadece dijital fotoraf makineleri iin geerli bir teknik deildir. Geleneksel film fotoralnda bu teknik iin zel filmler retilir; kzltesi film, kzltesi fla zel bir duyarll olmasna ramen, temelde klasik siyah
beyaz filmler gibi pankromatik (btn renklere duyarl) bir filmdir, gn flna ve
UV ye de duyarldr. zel filtreler kullanlmazsa, kzltesi filmde elde edilecek
grntlerin dier (klasik siyah beyaz film) filmlerle elde edilen grntlerden fark olmayacaktr.
zel kzltesi etkilerine sahip grntler elde edilmek istenirse, film zerine
dflecek olan grnr flnlarn (gn fl) ve UV flnlarn bir filtre yardmyla film
zerine dflmesi engellenmelidir. Ksacas, kzltesi filmin yalnz kzltesi flnlar
geirebilen zel filtrelerle pozlanmas gerekmektedir. Pek ok filtre kullanlmakla
beraber, kzltesi etkilerini kademeli olarak verebilen 25A, 29, 70 kodlu (Kodak
filtre sistemine gre) koyu krmz filtreler (Bu filtreler koyuluk derecelerine gre
kademeli olarak kzltesi flnlarn geirirler); yalnz kzltesi flnlarnn gemesine izin veren, opak grnfll koyu krmz filtrelere gre daha koyu olan, 87, 87C,
88A, 89B kodlaryla bilinen filtreler kullanlmaktadr.
Kullanm kolayl asndan bu filtrelerin iinden 25A koyu krmz filtre nerilebilir; dier filtrelere oranla (87, 87C, 88A, 89B) daha pratik kullanm, ucuz ve kolay bulunabilirlii ynnden daha avantajldr ve kzltesi etkilerini ok fazla kayp olmakszn verebilmektedir. 87, 87C, 88A, 89B, filtreleri, 25A koyu krmz filtrelere gre ok pahal ve kullanm asndan ok pratik deildir; opak grnfll
ve ok koyu olmalarndan dolay netlemede problem yaratmakta ve filtre faktrleri ok fazla olduu iin (8x ve 20x civarnda) rtc sreleri ok uzamaktadr.
Saysal fotoraf makinelerinde, ekim yaplacak olan makinenin kzltesi flnlara olan alglayc hassasiyeti lldkten sonra aynen yukarda anlattmz flekilde lensin nne uygun bir filtre yerlefltirilebilir. Yalnz alglayc nndeki kzltesi koruyucu filtrenin, makinenin ii alarak kartlmas gerekecektir. Pozlandrma srelerini daha iyi ve daha etkin kontrol etmek asndan bir baflka yntem de,
alglayc zerine dorudan kzltesi filtre yerlefltirmektir. Daha pahal ve riskli
olan bu sistem sayesinde daha net ve pozlandrma sreleri normale daha yakn fotoraflar elde edilebilir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
SIRA SZDE yalnzca fotoraf sanatnn urafl alannda m yer almaktadr?

Kzltesi grntleme,
Tartflnz.
D fi N E L M
Kzltesi
ekimde Netleme
Doada, yansyan her rengin farkli bir dalga boyu vardr. rnein, mavinin dalga
S O Rveya
U
boyu ile morun
krmznn dalga boyu ayn deildir. Aslnda bu, fotoraf ekiminde genel bir sorundur. nk objektif zerinde, farkl dalga boylarnn farkl netlik noktalar
Genel anlamda insan gz fartketmese de ok st seviye
D K K Aoluflur.
T
bir makine kullanlsa bile, ak ve net bir havada, bir gelincik tarlasndaki sonsuz
netlemedeki krmz gelincikler net kmaz. Bunun havadaki hafif bir esintiden
SIRA SZDE
kaynakland dflnlebilir. flin dorusu, krmz rengin dalga boyunun dier
renklere gre daha uzun ve farkl olmasdr.
Ayn flekilde
kzl tesinin de dalga boyu farkl olduundan, netleme noktas da
AMALARIMIZ
farkldr. Bu sorun, geleneksel makinelerde objektiflerin netleme noktasnn yaknnda, farkl bir netleme noktas belirlenerek zmlenmifltir. Bu nokta; R harfi, IR
N N
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
153
harfleri ya da yalnzca krmz bir nokta ile iflaretlenerek belirtilir.

Dijital makinelerde bunu gidermenin tek yolu ise deneme yanlma yntemi ile
ekilen grnt ile istenilen sonu arasnda bir netlik ayarnn elle yaplmasdr.
rnein kzltesi filtrenin makinenin alglaycs zerine dorudan takldn dSIRA SZDE
flnelim. Doal olarak, TTL sistemde netlii otomatik olarak yaptktan sonra, nceden tespit ettiimiz netlik noktasna doru (saa veya sola) netlemeyi dzeltebiD ettikten
fi N E L M sonra iflin
liriz. Bunun bir adm tesi olarak, makinemizde bu ayar tespit
ehli bir teknisyen tarafndan makinemizin netleme ayarn da otomatik olarak kzltesine gre yaptrabiliriz. Otomatik netleme modu kullanldnda
S O R Uvizrdeki grnt biraz krk grnse de, kan sonu net olacaktr.
K K A Ttaklmas duKzltesi filtresinin renk tonu ok koyudur. Netleme yaplmadan nceD filtre
rumunda, makine otomatik netleme yapmaya alflacak, referans noktas bulamad iin,
netlemekte zorlanabilecektir. Bu nedenle, nce netleme yaplmal,SIRA
danaSZDE
sonra otomatik
netleme devreden karlmal, en son aflamada krmz filtre taklmaldr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
AMALARIMIZ
Kzltesi fotoraf ekimlerinde; aalar, yeflillikler beyaza
yakn bir renk alacaktr; gkyz ve bulutlar arasndaki kontrast ciddi anlamda artacaktr; gkyz
siyaha yakn bir renge dnflecektir; durgun su yzeyi siyaha yakn koyu bir renk
K T A P
alacaktr; insan derisi olduka przsz, yumuflak bir grnmdedir; insan gz
retinas belirginleflecektir; gkdelenler gibi dfl yzeyi caml binalardaki yansmalar
gzle grldnden farkl ve ilgin bir grnm alacaktr.
TELEVZYON
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
Fotoraf 6.5
NTERNET
COfiAR KULAKSIZ
Kzltesi stanbul.
NTERNET
154
Zone teknii: Ansel

Adamsn 1941 ylnda Fred
Archer ile formle ettii,
siyah-beyaz fotorafta olas
her trl gri tonu ve
fotoraflardaki her trl
detay elde etmeye gre
tasarlanan bir optimal
pozlama, film banyosu ve
bask sistemidir.
HDR Teknii
Fotoraf 6.6
KAYA ELN.
Normal ekim ve
HDR uygulamas.
HDR fotoraf
rnei.
Saysal fotorafn yaflama geirdii en arpc tekniklerden biri, HDR szckleriyle

tanmlanan ve alm (High Dynamic Range/Yksek Dinamik Aralk) olan uygulamadr. HDR teknii ile oluflturulan bir fotorafn en temel zelliklerinden biri, en
ak renkli blgeden en koyu renkli blgeye kadar btn alanlardaki detaylarn
grntlenmifl olmasdr.
Geleneksel fotorafn zone teknii ile benzefltirilen HDR, Ansel Adamsn doa fotoraflarnda elde ettii ntr siyah ile ntr beyaz renk arasnda yer alan ton
zenginliini elde etme abasnn saysal fotoraftaki uzants olarak kabul edilebilir. HDR teknii, Ansel Adamsn siyah-beyaz fotoraflarda oluflturmaya alflt
zengin ton araln siyahbeyazn da tesine taflmfltr; renkli fotoraflarda da nemli bir ton aral oluflturan HDR, gnmzde tercihen kullanlan bir yazlm olmakla beraber, yakn bir
gelecekte saysal fotoraf makinelerinin standart bir zellii olmaya
aday olarak kabul edilmektedir.
Renkli ya da siyahbeyaz (monochrome)
fotoraf alflmalarnda,
ekim yaplan mekann
flk dengesi ok byk
nem
taflmaktadr.
zellikle ok zt flk deerlerinin yer ald mekanlarda doru pozlama ile ekilen fotoraflarn temel sorunu, karanlk ve aydnlk blgelerde detay kayb
oluflmasdr. Bu tr fotoraflarda,
karanlk
blgelerde kalan siyah dokuda, yardmc flk kullanlmakszn detay grntlenmesi mmkn deildir.
Benzer flekilde, aydnlk blgelerde bulunan beyaz dokularda da flk patlamalar oluflmakta, detay grntlenmesi olanaksz hale gelmektedir. Aydnlanmann
sorunlu olduu mekanlarda her aydnlanma blgesi iin ayr bir ekim yaplmas
ve bu grntlerin birlefltirilmesi, HDR tekniinin temelini oluflturmaktadr.
HDR uygulamalar, bu alan iin zel hazrlanmfl yazlmlar kullanlarak yaplabilecei gibi, Photoshop yazlm kapsamnda HDR iin hazrlanmfl arayzlerin
kullanmyla da yaplabilir (Fotoraf 6.6 ve 6.7).
155
Fotoraf 6.7
KAYA ELN.
Normal ekim ve
HDR uygulamas.
HDR fotoraf
rnei.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
KKAT
HDR tekniinin uygulanmas iin, farkl deerlerde pozlanmfl en az D fotorafn
ekilmesi gerekmektedir. Oysa, tek kare olarak ekilmifl bir grntye HDR uygulanmas da mmSIRA formatnda
SZDE
kndr. Yalanc HDR olarak adlandrlan bu yntemde, fotorafn RAW
ekilmifl olmas yeterlidir. RAW iflleyen bir yazlmda fotoraf farkl (ak, normal ve koyu)
tonda ifllenerek kaydedilir; elde edilen fotoraf, daha sonra herhangi bir HDR uyulamaAMALARIMIZ
snda birlefltirilir. Elde edilen fotoraf, normal yntemle elde edilmifl
HDR fotoraflar kadar gl bir etkiye sahip olmasa da, beklentileri karfllayabilir.
N N
K T A P
ncelikle HDR fotoraf iin uygun olan ekim ortamlarna ksaca bir gz atmakta yarar var; fln homojen olmad, karanlk ve aydnlk blgelerin fazlaca
baskn olduu kontrast flk ieren ortamlarda; i mekan ile dfl mekan flk deerTELEVZYON
lerinin birbirinden ok farkl olduu ve dengelenmesi gereken yerlerde; gece fotoraflarnda karanlk ve aydnlatlmfl blgelerin flk deerlerinin dengelenmesinde; gndz ekilen doa fotoraflarnda, zellikle bulutlu havalarda, yeryz ve
gkyz arasndaki flk farkllnn sorun yaratt ortamlarda;
N T E cam,
R N E T metal gibi
yansma yapan malzemelerle kaplanmfl mimari yaplarn yer ald grntler ve
su gibi yansma yapan dokularn bulunduu mekanlarda HDR teknii ile ok etkileyici fotoraflar ekilebilir.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Otoportre
Otoportre, yzyllardr sanatlarn kendi kendilerini resmetme abalarn tanmlayan bir szcktr. zellikle resim sanatnda ok karfllafllan otoportre uygulamalar fotoraflara esin kayna olmufl, fotoraflar da her dnemde otoportre aSIRA SZDE
lflmalar yapmfllardr. Benzer flekilde, fotoraf makinesi kullanan ou birey, kendi kendini grntlemek iin aba harcamfl, bunun iin farkl yntemler denemifltir. Geleneksel fotorafta, fotorafnn kendini vizrden izleyerek
D fi ekim
N E L M yapmasnn olanaksz olmasndan kaynaklanan sorun, genellikle makinenin zamanlaycsnn kurulmas ile ya da ayna karflsnda ekilen fotoraflarla zmlenmifltir.
S O R U
D K K A TKitabnzn 7.
HDR Teknii ile ilgili daha detayl bilgiyi Saysal Fotoraf Bask Teknikleri
nitesinde bulabilirsiniz.
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
156
Baz saysal fotoraf makinelerinin salad kolaylklardan biri de, fotorafnn kendini grntleme abasna zm sunmufl olmasdr. Bir ok saysal makinenin baka blmlerinin elektronik grnt veren ekran biiminde olmas ve bu
ekranlarn deiflik alarda kullanlabilmesi, elinde makineyi tutan kiflinin kendini
ekranda grerek otoportresini ekebilmesine ya da birlikte olduu kifliyle ayn fotorafta yer alabilmesine olanak salamfltr.
Video ve Hareketli Grnt
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Saysal fotoraf makineleri ayn zamanda birer video kameradr. Cep telefonlarnn
hayatmza girmesiyle birlikte ok basitleflen saysal fotoraf ve video uygulamalar, dnyada bir ok tafln yerinden oynamasna da neden olmufltur. Gnmzde
SIRA SZDE
kameral cep telefonu olan herkes birer muhabirdir, gazetecidir. Cep telefonlar ile
ekilen bir ok nemli olay, grnt kalitesi dflk olmasna ramen uluslararas
TV kanallarnda
D fi N Egsterilmektedir.
LM
Cep telefonlarnn bu nemli ifllevi, saysal fotoraf makinelerinin de benzer
zellikler taflyan aygtlar olarak retilmesini zorunlu klmaktadr. Bir ok yayn
S O R U
grubu, basl ve elektronik gazete (internet) ile birlikte TV kanallarna da sahiptir.
Gnmzn dflk btelerle habercilik yapan yayn gruplar, muhabirlerinin vi K K A T saysal bir fotoraf makinesi taflmasn tercih etme konumuna
deo ekimi Dyapan
gelmifllerdir. Yakn bir gelecekte, yalnzca fotoraf makinesi ya da kamera taflyan
bir muhabirin,
SIRA eksik
SZDE donanml bir haberci olarak deerlendirilmesi flaflrtc olmayacaktr.
Saysal fotoraf makinelerine Full HD (1080p) olarak tanmlanan video ekAMALARIMIZ
me zelliinin
eklenmesi, makinelerin daha genifl bir kullanm alan bulmasna da
olanak salamaktadr. Video grnt kaydetme zellikleri, otomatik flk optimizasyonu, parazit ve ISO parazit azaltma ifllevleri ve evre aydnlatma seenei giK T A P
bi zel etkiler
ieren bu makineler, yaygnlaflmaya bafllamfltr. Dier yandan, saysal fotoraf makinelerinin objektif seenekleri ve grnt kaliteleri de, normal video kameralara gre daha yksektir. Saysal makineler, bu zellikleri nedeniyle de
T E L Ereklam
V Z Y O N filmi, sanatsal amal ksa filmler ve klip gibi alflmalarda, vidflk bteli
deoya tercih edilmektedir.
N N
Bu konuyla ilgili
bilgileri http://web.canon.jp/imaging/eosd/samples/eos1dm4/
N T E Rayrntl
NET
http://web.canon.jp/imaging/eosd/samples/eos7d/ adreslerinden renebilirsiniz.
SAYISAL EKM SONRASINDA YEN OLANAKLAR

AM A
Saysal fotorafla ortaya kan ekim sonras olanaklar snflandrmak.
Saysal fotoraf uygulamalaryla beraber fotoraf tekniinde hayata geen uygulamalarn bir blm de, fotoraf ekiminden sonraki srete yaplan ifllemleri kapsamaktadr. ekim sonras mdahale ve maniplasyon olanaklar hi flphesiz ki
ok fazla alan kapsamaktadr. Bu blmde aktaracamz konular, fotorafn en
temel dinamikleri olan siyah-beyaz ekim, ekim sonras temel dzeltme fonksiyonlar ve filtre kullanm gibi konularda, fotoraf makinesi zerinden yaplabilen
mdahale olanaklar ile snrl olacaktr.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
157

S O R U
ekim sonras mdahale ve maniplasyon uygulamalarn fotoraf makinesi

D K K A Tzerinden ya
da bilgisayarda yazlm kullanlarak yaplabilen mdahaleler olarak iki ayr bafllk altnda
deerlendirmek gerekir. Yazlm kullanm yoluyla yaplabilen mdahalelerle
SIRA SZDE ilgili detaylar, bu programn iindeki dier kitaplarnzn ilgili blmlerinde ayrca ele alnmaktadr.
Siyah-Beyaz
AMALARIMIZ
S O R U
DKKAT
N N
Siyah-beyaz ya da fotoraflar arasnda kullanlan yaygn adyla Monochrome

fotoraf, zellikle sanat eseri balamnda yrtlen fotoraf alflmalarnn en te T A P aracl ile
mel uygulama alandr. Gerek ilkel ine delii , gerek modernK makine
fotoraf alflan sanatlar iin vazgeilmez olan, renklerin gri tonlara indirgenmesi, yani siyah-beyaz fotoraf alflmalardr. Her tr teknolojik geliflmeye ramen,
T E Lyapan
E V Z Y Oinkjet
N
siyah-beyaz fotoraf yerini korumay baflarmfltr. Saysal bask
makinelerin bask kaliteleri bile, bir ok fotoraf tarafndan, siyah-beyaz baskdaki
performansyla llmektedir.
Saysal siyah-beyaz fotorafn geleneksele en yakn olan ve yaygn olarak kulNTERNET
lanlan bask yntemi, inkjet makinelerle yaplan baskdr. Renkli baskda kullanlan katlara siyah-beyaz bask yaplabilmesine ramen, estetik beklentilerin karfllanmas mmkn olmamaktadr. Siyah-beyaz fotorafa ynelen bu tutku hi flphesiz, saysal fotoraf makinelerinin siyah-beyaz fotoraf retim performans konusundaki beklentilerin de yksek olmasna neden olmaktadr.
Renkli bir fotorafn, bilgisayarda siyah-beyaz fotorafa dnfltrlmesini salayan birden ok yntemin varl bilinmektedir. Dier yandan, siyah-beyaz evriminin kalitesini artrmak amacyla, zel yazlmlar da gelifltirilmektedir.
Fotorafn ekim srecinde makine zerinden siyah-beyaz fotoraf retiminin
en temel iki yolu bulunmaktadr; birincisi, fotoraf makinesinin siyah-beyaz ekim
modunun kullanlmas; ikincisi ise, ekilen renkli bir fotorafn men zerinden siyah-beyaz evriminin yaplmasdr. Makinelerin dorudan ekimi genellikle yalnzca siyah-beyaz ekimi kapsamaktadr. Renkli ekimin evrimi ise, menden monochrome (tek renk) seimi yapldktan sonra siyah-beyaz, sepya (kahverengi ton)
ya da mavi ton tercihi ile gereklefltirilmektedir. Bu aflamadaki seenekler, makineyi reten firmann belirledii biimde daha dar, ya da daha genifl bir liste oluflturabilir (Fotoraf 6.8).
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Fotoraf 6.8
Saysal makinede
monochrome
seenekleri
mens.
158
ekim Sonras Makine le Dzeltme
Fotoraf 6.9
Saysal makinede
renk dzeltme
uygulamas.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Saysal fotoraf makinelerinin zellikle yar profesyonel segment kapsamnda yer

alan modelleri, ekimin hemen sonrasnda fotorafa uygulanabilen, etkili bir renk
ss dzeltme seenei sunmaktadr.
Fotoraf ekimi yaplan
ortamn aydnlatma koflullar, ekim annda kullanlacak beyaz ayarnn en temel belirleyicisidir. Baz
ekim ortamlarnda, birden
fazla trde flk kaynann
kullanlmas ya da makinenin ilgili flk kayna iin
sunduu renk ssnn yeterli zm salayamad durumlar sz konusu
olabilmektedir. ki farkl
trde floresan lamba (rnein: sarms ve beyaz) ile aydnlatlan bir mekann ekimi renk ss asndan sorunlu olacaktr. Benzer bir durumla, tungsten ve halojen lambalarn birlikte kullanld ya da tungstenle aydnlatlan bir mekana gnflnn etki etmesinde de karfllafllabilir. Bylesi durumlarda, makinenin salad seenek yeterli olmayacaktr.
Geleneksel fotorafta kullanlan renk dzeltme filtrelerinin mant, saysal makinelerde de kullanld iin bu sorunun zm anlk mdahaleyle gerekleflebilmektedir. zellikle bilgisayar mdahalesi iin yeterli zaman olmadnda kurtarc haline gelen bu ince ayar sisteminde, dzeltme yaplacak fotoraf seilir ve
menden renk dzeltme (color correction) ayar devreye sokulur. Bu ayar, fazla
etkili olan yeflil, mavi, sar ve krmz renkleri dzeltmek iin dzenlenmifl, mavi,
sar, yeflil ve amber renklerin oluflturduu bir kombinasyondur. Fotorafta hakim
olan ve azaltlmas gereken rengin kontrast olan renk seilerek adm adm artrlr. Doru tonlara yaklaflldnda kaydet komutu ile, fotoraf yeni bir numarayla
hafza iine kaydedilir (Fotoraf 6.9).
ekim sonrasnda
fotoraf makinesinin mens kullanlarak yaplan beyaz ayar ya da
SIRA SZDE
renk dzeltmesinin sonularn btnyle gvenilir olabilir mi? Dflnnz.
D fi N E L M
Filtre Seenekleri
Film kullanan fotorafnn karfllaflt glklerden biri de, beklentiye uygun olmayan flk koflullar
S O R U altnda fotoraf ekmek ve ortam flna mdahale ederek grntleme yapma zorunluluunun domasdr. Fotoraflar bu tr durumlar ngrerek, baz zel malzemeleri yanlarnda taflmak ve gerektiinde kullanmak zoDKKAT
rundadr. Uygun olmayan flk koflullar ve mdahale zorunluluu da, hi flphesiz
ncelikle filtre kullanm anlamna gelmektedir.
SZDE amacyla seyahate kan ve film kullanan fotorafnn yanFotorafSIRA
ekmek
na almak zorunda olduu malzemelerin bir blmn, filtre setleri oluflturur. Iflk
koflullarnn uygun olmad ya da fotoraflanan konunun grsel etkisinin glenAMALARIMIZ
dirilmesi gereken durumlarda dzeltme ve zel efekt filtreleri kullanlr. Filtre se-
N N
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
159
eneklerinin ne kadar fazla olduu dikkate alndnda, bu filtreleri taflmann ve

kullanmann fotorafya getirecei ykn nemli bir sorun olduu da ortadadr.
Gnmzn saysal fotoraf makinelerinin ve mdahale olanaklarnn getirdii
kolaylklarn en nemlilerinden biri de, fotorafnn filtre taflma zorunluluunun
sona ermifl olmasdr. Objektiflerin zerinde her an takl durumda olan koruma
amal filtre ve polarize filtreyi bir zorunluluk olarak kabul edersek, fotorafnn
baflka filtre taflmasna gerek yoktur. Saysal makinelerin siyah beyaz fotoraf ekiminde kullanlmak zere salad sar, turuncu, krmz gibi filtre etkileri, menden kolayca seilip uygulanabilmektedir.
Fotoraf 6.10
Saysal makinede
siyah-beyaz iin
filtre seenekleri
mens.
Renkli fotoraf ekimleri iin de, farkl filtre seenekleri bulunmaktadr. Filtreler, saysal makinelerin bazlarnda fotorafn ekim aflamasnda, bazlarndaysa,
ekim sonrasnda devreye sokularak istenen etki elde edilmektedir.
Makinelerin uygulama seeneklerinde yer almayan filtre etkileriyse, Photoshop gibi yazlmlar tarafndan baflaryla uygulanmaktadr.
Filtre setleri ierisinde, kullanm ve taflnmas en ok sorun oluflturan renk dzeltme filtreleri ise, beyaz ayar nedeniyle zaten devre dfl kalmfl durumdadr.
RAW YNETM LE MDAHALE

A M A
Raw ynetimi kavramn ve uygulama alanlarn aklamak.
RAW, en temel tanmyla, JPG ve TIFF gibi ekim formatlarndan biridir. Bir ok
ekim ortamnda en ok kullanlan format, yksek oranda skfltrma ieren JPG
formatdr. TIFF genellikle, ekim koflullarnn uygun olduu ya da stdyo gibi, fln kontrol edilebildii ortamlarda kullanlan profesyonel ve skfltrmasz bir formattr. Fotoraf ekiminin yapld ortamn sorunlu olmas durumunda; zellikle
flk koflullarnn uygun olmad ortamlarda ekilen fotoraflarda sonradan mdahale yaplacaksa ve ekilecek fotorafn en yksek kalitede dosyalanmas gerekiyorsa, RAW en uygun formattr.
160
Fotoraf 6.11
fllenmemifl saysal
fotoraf rnei.
Fotoraf 6.12
fllenmifl saysal
fotoraf rnei.
formatn belirgin farkllklarndan biri, oluflturduklar dosyalarn byklk orandr. En az yer kaplayan JPG, en ok yer
kaplayan TIFF iken, RAW dosyas JPGden
biraz daha fazla yer kaplamaktadr. rnein 12 milyon piksel ekim yapan bir makinenin JPG format yaklaflk 5 megabayt,
TIFF format 30 megabayt yer kaplarken,
RAW dosyasnn kaplad yer yalnzca 1015 megabayttr. Bu ller, retici firmalarn gelifltirdikleri RAW yazlmlarna gre
baz kk farkllklar gsterebilir. Szn
ettiimiz formatlarn en temel farkllklarndan biri de, ekilen fotoraf zerindeki
etkileridir. Fotoraf makinesinin sensr,
JPG ve TIFF kullanmlarnda, grnty
ifller ve fotoraf dosyasna dnfltrerek
hafzaya aktarr. RAW format ise, ekimde
elde edilen bilgiyi ifllemeksizin, ham olarak hafzaya aktarr. Dier bir deyiflle, fotorafa dnfltrmez. Bu durum bir avantaj olarak grlebilirken, RAW formatnn
en nemli dezavantajn da oluflturmaktadr. nk RAW ile ekilmifl bir fotorafn, ilgili bir yazlmda ifllenmeden nce kullanm mmkn olmaz. ncelikle ham
fotoraf ifllenmeli, daha sonra save as komutu ile, JPG ya da TIFF olarak kaydedilmelidir.
Saysal bir fotorafn, RAW bile olsa, ekildii haliyle kullanlmas mmkn deildir. Kullanld taktirde elde edilecek sonu, gerekten bir hayli uzakta olacaktr. Saysal fotoraf teknolojisinin yeni olmas nedeniyle, grnt ile ilgili baz sorunlar henz afllamamfltr. Bu yzden, ekilen fotoraflarn temel dzeyde de olsa baz kk mdahalelerden gemeden
kullanlmas durumunda, istenmeyen sonular ortaya kabilmektedir (Fotoraf
6.11).
RAW format, mdahale edilebilirlik
asndan son derece elveriflli olmas nedeniyle, fotoraflar tarafndan, saysal
fotorafn negatifi olarak kabul edilmektedir. Film ile karanlk odada fotoraf baslrken, pozlama deeri ve kontrast deifliklii baflta olmak zere, bir ok zellie mdahale edilebilir. Karanlk oda
mdahalesi sayesinde, negatifteki grnt ile, baslan fotoraf arasnda nemli
lde fark oluflabilmektedir.
RAW formatnda ekilmifl bir fotorafa yaplabilen mdahale ve maniplasyon oran, filmdeki mdahaleye gre ok
daha fazla olabilir. Beyaz dengesi, pozla-
161
ma, keskinlik, kontrast, parlaklk, doygunluk, gren dzeyi gibi bir ok zellik,
RAW formatn iflleyebilen yazlmlar araclyla nemli lde deifltirilebilir; ekim aflamasna geri dnlerek, yaplan hatalar dzeltilebilir, geri alnabilir (Fotoraf
6.12).
RAW formatnda ekilip ifllenmifl bir fotorafn renk aral da, JPEG formatndan yksek olduu iin, grntnn renk zenginlii ve kalitesi de ykselir. JPEG
grntler 8 bit olan renk aralk deerleriyle 256 ton ile desteklenirken, RAW datalar 12, 12 ya da 16 bit gibi aralklarla, ok daha yksek oranda renk tonu ile desteklenmektedir. Bu durum, RAW ile ekilen fotoraflarn ifllenmesindeki en nemli avantajlardan birini de oluflturmaktadr. Baz grntlerin ton geifl blgelerinde
renk deeri azl nedeniyle, posterizasyon sorunu oluflabilmektedir. RAW kullanm sayesinde her kanalda daha fazla renk deeri saland iin, posterizasyon
SIRA SZDE
sorunu da azalmaktadr.
Fotoraf makinesi reten firmalarn RAW ifllemek amacyla rettikleri yazlm
ve arayzler de farkl uzantlarla tanmlanrlar. Nikon, NEF (Nikon
ImaD fi NElectronik
ELM
ge Format) uzantsn kullanrken, Canon .crw, cr2, Hasselblad .3fr, gibi uzantlar
kullanmaktadr. Fotoraflar iin RAW kullanmndaki en byk sorunlardan biri,
S O R U
srekli yazlm deiflikliidir. Yeni versiyonu kan makinelerin RAW datalar nceki makinelerin yazlmlaryla uyum salamamakta, bu da fotoraflar srekli
DKKAT
olarak yazlm sorunuyla bafl bafla brakmaktadr.
RAW Ynetiminden rnek Uygulamalar
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
RAW format kullanlarak fotoraflara mdahale edilebilmesi baz SIRA

kolaylk
ve avantajlar
SZDE
salamaktadr. Bu uygulamalarn fotorafya getirdii dezavantajlar da olabilir mi? Tartflnz.
AMALARIMIZ
SIRA SZDE
Fotoraf ekerek hayatn kazanan, profesyonel ifl reten fotoraflar, btn alfl T A Pzamana karma alanlarnda zamanla yarfl edercesine alflmakta, bir baflka Kdeyiflle
fl yarflmaktadrlar. fiphe yok ki, bylesine hzl bir alflma ortamnda hata yapmak ou zaman kanlmazdr. Fotorafnn RAW alfltn dflnrsek, yaplan
T Eolas
L E V Zbaz
Y O N yanlfllkou hatann bir geri dnfl olduunu syleyebiliriz. Burada,
lar ve bu yanlfllarn RAW iflleme yazlm kullanlarak dzeltilmesini rneklerle
aktaralm.
Fotoraflarn sk karfllafltklar sorunlardan birinin renk ss
belirt N T Eolduunu
RNET
mifltik. Bir fotorafnn i mekanda tungsten flk altnda yapt bir alflmann hemen sonrasnda dfl mekana ktn ve beyaz ayarn gnflna almadan ekim
yaptn dflnelim. Bu durumda, tungsten fln fazla sarsn yoketmek amacyla eklenmifl olan mavi ton, fotorafn tamamn mavi renk etkisinde grnmesine
neden olacaktr. Bu sorunun zm son derece kolaydr; fotorafn ilgili yazlmda almas ve beyaz ayarnn dorudan gnfl ayarna alnmas, ekim srasnda
yaplan hatay ortadan kaldracaktr. Bu noktada zaman geriye tafldmz, ekim
anna gittiimizi ve yanlfl ayar dzeltip yeniden ekim yaptmz dflnebiliriz.
nk yaplan dzeltmenin sonucu, ekim annda hata olmakszn ekilebilecek
fotorafla bire bir ayn olacaktr. Bu fotoraftaki renk sorununun dzeltilmesi iin,
tungsten > gnfl dnflm yaplabilecei gibi, daha hassas bir ayar iin white balance penceresi de kullanlabilir. Burada, beyaz ayar iin mavi 0.50 azaltlmfl, krmz 1.87 artrlmfltr. Dier mdahale ise, advanced raw penceresinden
+ 0.33 pozlama dzeltmesi ile, kontrast artrmdr (Fotoraf 6.13).
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
162
Fotoraf 6.13
Yanlfl renk
modunda ekilmifl
RAW fotorafn
dzeltme ncesi ve
sonras.
Gelelim benzer bir baflka soruna; fotoraf ekilen ortamn tungsten flk ile aydnlatldn dflnelim. Tungsten ile aydnlatlan mekanlarn ortak bir sorunu vardr; genellikle makinenin beyaz ayarndaki tungsten (incandescent) seenei tam
bir dzeltme yapmaz, ilave mdahaleler gerektirir. zellikle tekstil rnlerinin satld maazalarn aydnlatmas, gerekten ok uzak renk deerleri verir. Hal ve
kilim satfl yaplan bir maazadaki durum da buna rnek olabilir. Renklerin daha
alml daha scak grnmesini salamak isteyen firmann kulland flk kaynaklarnn neden olduu youn sar, tungsten ayar ile tam olarak dzeltilemeyecektir.
Bu durumda fotorafnn yapmas gereken, ilgili yazlm kullanarak, fotorafta
oluflan fazla sar etkiyi ortadan kaldrmaktr. Bunun iin birden fazla yol olduunu
hatrlayalm. Bu dzeltme iin mendeki Curves penceresi kullanlabilir. Curves
iinde yer alan mdahale olanaklar, flrngalar ve otomatik ayardan oluflmaktadr.
Grnt iinde beyaz ve siyah renk noktalar varsa; beyaz flrnga beyaz noktaya,
siyah flrnga siyah noktaya tklanarak byk lde doru bir renk tonu elde edilebilir. Dier yntemde de, otomatik ayar butonunun tklanmas ile, doruya daha
yakn renkler elde edilebilir (Fotoraf 6.14).
163
Fotoraf 6.14
Renk modu doru
ekildii halde
doru sonu
alnamayan RAW
fotorafn dzeltme
ncesi ve sonras.
Tungsten, floresan gibi flk kaynaklaryla aydnlatlmfl ortamlarda; renk deerleri ok nemli olan resim heykel gibi sanat eserlerinin ya da rn ekimlerinin yaplaca ortamlarda (stdyo bile olsa), bir renk skalasnn fotoraflanmasnda yarar
vardr. Skalann olduu RAW dosyasnda yaplacak dzeltmeler kopyalanr; dier
fotoraflara ayn flekilde aktarlr ve daha hzl bir renk ve ton dzeltme alflmas
gereklefltirilebilir. Renk skalasnn grntlendii fotorafta, renkler zerindeki
renk deeri okunarak; gri skalann grntlendii fotorafta ntr beyaz, ntr siyah
ve gri deerlere, flrnga ile mdahale edilerek doru renk deerlerine ulafllr. Daha sonra bu deerler kopyalanr ve ayn flk koflullar altnda ekilmifl olan fotoraflara uygulanr (Fotoraf 6.15)
164
Fotoraf 6.15
Gri skala ve renk
skalas ile birlikte
ekilen fotoraf
zerinde yaplan
renk dzeltmesi.
Bu flekilde ekilmifl bir sanat eserinin fotoraf, dnyann neresine gnderilirse

gnderilsin, doru renklerle baslma flansna sahiptir. Eserin gerek renklerinin ve
tonunun, basknn yaplaca yerde bilinmesi mmkn deildir. Eserle birlikte ekilen skaladaki renkler ve gri deerler ise, dnyann her yerinde standarttr ve bask ile ilgili uzman kifliler tarafndan bilinmektedir.
165
zet
N
A M A
Saysal fotorafla hayatmza giren yeni ekim

olanaklarn aklamak.
Saysal fotoraf hayatmza girdii gnden bu yana srekli geliflme kaydediyor. Her geen gn,
yeni ekim olanaklar ortaya kyor.Bir zamanlar olanaksz olan baz ifllemler, gnmzde herkesin uygulayabilecei basit teknikler haline geliyor. rnein panoramik fotoraf yapm, kzltesi fotoraf uygulamalar ve buna benzer baz
teknikler, gnmzn saysal fotoraf makineleriyle kolayca retilebiliyor. Sz konusu olan tekniklerden biri, panoramik fotoraf uygulamasdr. nsan gz ile grlebilen genifl alanlarn fotoraf makinesiyle kaydedilememesi, fotoraflar farkl arayfllara itmifl, sonunda da panoramik
fotoraf makinesi olarak adlandrlan, grnt
alannda en ve boy oran fark byk olan aygtlar gelifltirilmifltir. Geleneksel fotoraf uygulamalarnda panoramik fotorafn nemli bir yeri vardr. Gnmzdeki saysal yntem ise, herkesin
kolayca kullanabilecei basit yazlmlar marifetiyle panoramik fotoraf retimidir. Makine reten firmalarn makineyle birlikte tketiciye sunduklar photo stitch ad verilen basit yazlmlar,
gnmzn seeneklerinden biridir. Dier basit
seenek ise, photoshop program ve eklentilerinin sunduu panoramik fotoraf reten uygulamalardr. Kzltesi fotoraf, fizik kurallarna dayanr. Bu teknik, insan gznn grebildii
400nm ile 700nm dflndaki alanla ilgilidir. Bu
alan, 700nm ile 1200nm arasndaki blmdr ve
kzltesi filtre kullanlarak grntlenebilir. Saysal fotoraf makineleri, kzltesi fotorafl
kolaylafltrmakla beraber, oluflturduu ekonomik
yk de ortadan kaldrmfltr. Kzltesi fotoraf
ekimlerinde; aalar, yeflillikler beyaza yakn
bir renk alr; gkyz ve bulutlar arasndaki kontrast ciddi anlamda artar; gkyz siyaha yakn
bir renge dnflr; durgun sularn yzeyi siyaha
yakn koyu bir renk alr; insan derisi olduka przsz, soft bir grnmdedir; insan gz retinas belirginleflir; gkdelenler gibi dfl yzeyi caml
binalardaki yansmalar gzle grldnden
farkl ve ilgin bir grnm alr. Geleneksel fotorafn zone teknii ile benzefltirilen HDR, Ansel Adamsn doa fotoraflarnda elde ettii ntr
siyah ile ntr beyaz renk arasnda yer alan ton

zenginliini elde etme abasnn saysal fotoraftaki uzants olarak kabul edilebilir. HDR uygulamalar, bu alan iin zel hazrlanmfl yazlmlar
kullanlarak yaplabilecei gibi, Photoshop kapsamnda HDR iin hazrlanmfl arayzlerin kullanmyla da yaplabilir. Baz saysal fotoraf makinelerinin salad kolaylklardan biri de, fotorafnn kendini grntleme abasna zm
sunmufl olmasdr. Bir ok saysal makinenin baka blmlerinin elektronik grnt veren ekran
biiminde olmas ve bu ekranlarn deiflik alarda kullanlabilmesi, elinde makineyi tutan kiflinin kendini ekranda grerek otoportresini ekebilmesine ya da birlikte olduu kifliyle ayn fotorafta yer alabilmesine olanak salamfltr. Saysal fotoraf makinelerine Full HD (1080p)
olarak tanmlanan video ekme zelliinin eklenmesi, makinelerin daha genifl bir kullanm alan bulmasna da olanak salamaktadr. Saysal
fotoraf makinelerinin objektif seenekleri ve grnt kaliteleri, normal video kameralara gre
daha yksektir. Bu da, saysal makinelerin video
grntlemesinde kullanlmas konusunda
nemli ayrntlardan birini oluflturmaktadr.
N
A M A
Saysal fotorafla ortaya kan ekim sonras olanaklar snflandrmak.

Saysal fotoraf uygulamalaryla beraber fotoraf
tekniinde hayata geen uygulamalarn bir blm de, fotoraf ekiminden sonraki srete yaplan ifllemleri kapsar. Bu blmn konular, fotorafn en temel dinamikleri olan siyah-beyaz
ekim, ekim sonras temel dzeltme fonksiyonlar ve filtre kullanm gibi, fotoraf makinesi zerinden yaplabilen mdahale olanaklar ile snrl
olacaktr. Siyah-beyaz ya da fotoraflar arasnda kullanlan yaygn adyla Monochrome fotoraf, zellikle sanat eseri balamnda yrtlen fotoraf alflmalarnn en temel uygulama
alandr. Siyah-beyaz fotoraf, her tr teknolojik
geliflmeye ramen, yerini korumay ve renkli fotoraftan ayr bir yerde durmay baflarmfltr. Saysal siyah-beyaz fotorafn geleneksele en yakn
olan yaygn olarak kullanlan bask yntemi, inkjet makinelerle yaplan baskdr. Saysal renkli
166
bir fotorafn, bilgisayarda siyah-beyaz fotorafa

dnfltrlmesi iin birden ok yntemin varl
bilinmektedir. Fotorafn ekim srecinde makine zerinden siyah-beyaz fotorafa dnfltrlmesinin ise, en temel iki yolu bulunmaktadr; birincisi, fotoraf makinesinin siyah-beyaz ekim
modunun kullanlmas; ikincisi ise, ekilen renkli bir fotorafn men zerinden siyah-beyaz evriminin yaplmasdr. Saysal fotoraf makinelerinin zellikle yar profesyonel segment kapsamnda yer alan modelleri, ekimin hemen sonrasnda fotorafa uygulanabilen, etkili bir renk ss dzeltme seenei sunmaktadr. Geleneksel
fotorafta kullanlan renk dzeltme filtrelerinin
mant, saysal makinelerde de kullanld iin
bu sorunun zm anlk mdahaleyle gerekleflebilmektedir. Bu ayar, fazla etkili olan yeflil,
mavi, sar ve krmz renkleri dzeltmek iin dzenlenmifl, mavi, sar, yeflil ve amber renklerin
oluflturduu bir kombinasyondur. Fotorafta hakim olan ve azaltlmas gereken rengin kontrast
olan renk seilerek adm adm artrlr. Doru
tonlara yaklaflldnda kaydet komutu ile, fotoraf yeni bir numara ile hafza iine kaydedilir.
Film kullanan fotorafnn karfllaflt glklerden biri de, beklentiye uygun olmayan flk
koflullar altnda fotoraf ekmek ve ortam flna mdahale ederek grntleme yapma zorunluluunun domasdr. Fotoraf ekmek amacyla seyahate kan ve film kullanan fotorafnn
yanna almak zorunda olduu malzemelerin bir
blmn, filtre setleri oluflturur. Gnmzn
saysal fotoraf makinelerinin ve mdahale olanaklarnn getirdii kolaylklarn en nemlilerinden biri de, fotorafnn filtre taflma zorunluluunun sona ermifl olmasdr. Saysal makinelerin
siyah beyaz fotoraf ekiminde kullanlmak zere salad sar, turuncu, krmz gibi filtre etkileri, menden kolayca seilip uygulanabilmektedir. Filtreler, saysal makinelerin bazlarnda fotorafn ekim aflamasnda, bazlarndaysa, ekim sonrasnda devreye sokularak istenen etki
elde edilmektedir.
N
A M A
Raw ynetimi kavramn ve uygulama alanlarn aklamak

RAW, en temel tanmyla, JPG ve TIFF gibi ekim
formatlarndan biridir. Bir ok ekim ortamnda
en ok kullanlan format, yksek oranda skfltrma ieren JPG formatdr. TIFF genellikle, ekim
koflullarnn uygun olduu ya da stdyo gibi, fln kontrol edilebildii ortamlarda kullanlan profesyonel ve skfltrmasz bir formattr. Saysal bir
fotorafn, ekildii haliyle kullanlmas mmkn deildir. Kullanlmas durumunda, elde edilecek sonu genellikle beeniyle karfllanmayacaktr. Bu yzden, saysal fotoraflar basit dzeyde de olsa, baz kk mdahalelerden gemeden kullanldnda, istenmeyen sonular ortaya kabilmektedir. RAW format, ham data zerine mdahale edilebilirlik asndan son derece
elveriflli olmas nedeniyle, fotoraflar tarafndan, saysal fotorafn negatifi olarak kabul
edilmektedir. RAW formatnda ekilmifl bir fotorafa yaplabilen mdahale ve maniplasyon
oran, filmdeki mdahaleye gre ok daha fazla
olabilir. Beyaz dengesi, pozlama, keskinlik, kontrast, parlaklk, doygunluk, gren dzeyi gibi bir
ok zellik, RAW formatn iflleyebilen yazlmlar
araclyla nemli lde deifltirilebilir; ekim
aflamasna geri dnlerek, yaplan hatalar dzeltilebilir, geri alnabilir. Ayrca, JPEG grntler 8
bit olan renk aralk deerleriyle 256 ton ile desteklenirken, RAW datalar 12, 14 ya da 16 bit gibi aralklarla, ok daha yksek oranda renk tonu
ile desteklenmektedir. Bu durum, RAW ile ekilen fotoraflarn ifllenmesindeki en nemli avantajlardan birini de oluflturmaktadr. Baz grntlerin ton geifl blgelerinde renk deeri azl
nedeniyle oluflan posterizasyon sorunu, RAW
ile her kanalda daha fazla renk deeri salamas
nedeniyle azalmaktadr.
167
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi hem saysal hem de geleneksel fotoraf teknolojisinin sunduu olanaklarla gereklefltirilebilen uygulamalardan biridir?
a. Yazlmla panoramik fotoraf retimi
b. Yksek dinamik aralkl fotoraf ekimi (HDR)
c. Kzltesi fotoraf ekimi (IR)
d. Otomatik beyaz ayar. (AWB)
e. Raw ynetimi uygulamalar
2. Saysal fotoraf makinesi ile dfl mekanda gndz
vakti panoramik fotoraf ekimi yaparken, kesinlikle
kullanlmamas gereken beyaz ayar seenei afladakilerden hangisidir?
a. Gnfl
b. Otomatik
c. Bulutlu hava
d. Floresan
e. Glge
3. Panoramik fotoraf ekim uygulamasnda btn karelerin ayn flk deerinde ekilebilmesi iin kullanlmas gereken pozlama modu afladakilerden hangisidir?
a. rtc ncelii (S)
b. Diyafram ncelii (A)
c. Program (P)
d. El ile ayar (M)
e. Bulb (B)
4. Kzltesi fotoraf ekiminde fln grnen spektrumun dflnda kalan 700 nm ile 1200 nm arasndaki
blmnn, grntlenmesinde kullanlan yardmc
malzeme, afladakilerden hangisidir?
a. Iflkler (Pozometre)
b. Nanometre
c. Polarize filtre
d. Koyu krmz filtre
e. Spektrofotometre
5. Genel olarak tm saysal fotoraf makinelerinin alglayclarnn (CMOS veya CCD) nnde bulunan ve
kzltesi flnlarn alglayc zerine dflmesini engelleyen zel filtre afladakilerden hangisidir?
a. IR-Cut
b. Doal Younluk (ND)
c. 25-A
d. Polarizasyon
e. nfrared krmz filtre
6. Kzltesi fotoraf ekimlerinde kullanlan zel filtre makine zerinde hangi blme taklr?
a. Flafl nne
b. Objektif nne
c. Objektifin arka blmne
d. Alglaycnn arka blmne
e. Baka nne
7. Afladakilerden hangisi kzltesi fotoraflarda elde
edilen sonulardan biri deildir?
a. Aa ve yefliller beyaza yakn bir renge dnflr.
b. Gkyz ve bulutlar arasndaki kontrast artar.
c. Durgun su yzeyleri siyaha yakn bir renk alr.
d. nsan derisi olduka przsz bir grnm alr.
e. nsan gz rentinasnn rengi maviye dnflr.
8. Saysal fotorafta uygulanan HDR tekniinin geleneksel fotoraftaki benzeri olan zone tekniinin yaratcs ve uygulaycs olan fotoraf afladakilerden
hangisidir?
a. Robert Capa
b. Ansel Adams
c. Henri Cartier Bresson
d. Brassai
e. Sebastio Salgado
9. Afladakilerden hangisi, gnmzde video ekme
zellii de eklenen saysal fotoraf makinelerinin teknik zelliklerinden biri deildir?
a. Otomatik flk optimizasyonu
b. Parazit ve ISO parazit azaltma ifllevi
c. evre aydnlatma seenei
d. Saysal grnty filme aktarma ifllevi
e. Full HD (1080P) zellii
10.Saysal fotoraf makinelerinde bulunan renk dzeltme seenei kullanlarak renkler zerinde ince ayar yaplabilmektedir. Afladakilerden hangisi, dzeltmede
kullanlan renklerden biri deildir?
a. Mavi
b. Sar
c. Pembe
d. Yeflil
e. Amber
168
1. c
Sra sizde 1
Kzltesi flnlarla alflma, fotoraf dflnda da kullanm
alan bulan bir tekniktir. zellikle askeri ve bilimsel alflma alanlarnda kzltesi grntlemeden yararlanlabilir. rnein, silinmifl ya da deformasyona uramfl baz nemli belgelerin incelenmesi ve detaylarnn ortaya
karlmas amacyla kzltesi grntleme kullanlabilir. Sanat eserlerinin (zellikle resimlerin) incelenmesinde, doa alflmalarnda bitki rtsnn kontrol edilmesi ve hasta dokularn saptanmasnda, tarm rnleri
ile ilgili inceleme alflmalarnda ve uzaktan kumanda
cihazlarnda kzltesi flnlar kullanlr.
2. b
3. d
4. d
5. a
6. b
7. e
8. b
9. d
10. c
Yantnz yanlfl ise Saysal ekim Srecinde

Yeni Olanaklar konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Panoramik Fotoraf ekim
Teknii konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Panoramik Fotoraf ekim
Teknii konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kzltesi Fotoraf
Yantnz yanlfl ise HDR Teknii blmn
tekrar gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Video ve Hareketli
Grnt konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Saysal ekim Sonrasnda
Yeni Olanaklar konusunu yeniden gzden geiriniz.
Sra Sizde 2
Fotoraf makinelerinin menlerinden yaplan beyaz
ayar ya da renk dzeltmelerinin gvenilir sonular verebileceini dflnmek mmkn deildir. Bu uygulamalar gnlk kullanm iin tasarlanmfltr, profesyonel
alflmalarda referans alnmamaldr. Makinelerin yazlmlar ok doru bir renk dzeltmesi yapabilse bile,
ekilen fotoraflar izlediimiz LCD monitrlerin doru
renk deeri vermediini biliyoruz. Makinelerin LCD monitrleri yalnzca ekilen fotorafn genel grntsnn izlenebilmesi amacyla retilmifllerdir. Renk dzeltmelerinin gvenilir olabilmesi iin kalibrasyonu dzenli yaplan monitrler kullanlmaldr.
Sra Sizde 3
Raw format ya da baz grnt iflleme programlarnn,
fotorafnn ekim ortamnda karfllaflt glkleri aflmas asndan nemi tartfllmaz. Geleneksel fotorafta
glkle afllabilen sorunlar, saysal fotorafn dinamikleri sayesinde bugn kolayca zmlenebilmektedir.
zellikle RAW formatnda ekilen data zerinde yaplan mdahalelerin etkililii ve grnt iflleme programlarnn baflarl sonular yadsnamaz. Yalnz, bu noktada gzden kamamas gereken fley, btn bu kolaylklarn fotorafy tembellie itmemesi gerektiidir. Unutulmamaldr ki, bir ok fotoraf, ekim annda harcad zamann daha fazlasn bilgisayar baflnda harcamak zorunda kalmaktadr. zellikle ekim aflamasnda
zlebilecek baz sorunlarn sonraya braklmas, zamann gereksiz harcanmasna yol aacak bir dezavantaj
oluflturacaktr. Bu nedenle, bilgi ve deneyimler kullanlmal; ekim aflamasnda zlebilecek flk, renk, parlama vb. sorunlar, sonraya braklmamaldr.
169
Raw kullanmnn ortaya karaca sorunlardan biri de,
RAW datalarnn yksek dosya kapasiteleri nedeniyle,
hafza disklerinde fazla yer kaplamasdr. Gerek ekim
aflamasnda, gerek ekim sonrasnda ortaya kan yksek kapasiteli hafza ihtiyac, ek maliyetler getiren ve
ihmal edilmemesi gereken bir durumdur. Bir baflka sorun ise, makine reten firmalarn yeni gelifltirdikleri
gvdelerle birlikte yeni yazlmlar da kullanma sunmalardr. Yeni gvdelerin RAW datalarnn eski yazlmlar
tarafndan ifllenememesi, srekli bir gncelleme zorunluluunun domas da, ek maliyet oluflturan unsurlardan biridir.

Eismann, K., Duggan S. & Grey, T. (2004). Digital Photography. Berkeley California: Peachpit Press.
Kellby, S. (2008). Dijital Fotorafnn El Kitab
(ev.Mehmet mleki). stanbul: Alfa Yaynlar.
http://www.digital-slr-guide.com/digital-slr-cameratechnique.html Son Eriflim 11.08.2010
http://www.kodak.com/eknec/PageQuerier.jhtml?pqpath=39&pq-locale=tr_TR&_requestid=31088 Son
Eriflim 23.08.2010
http://www.dpfwiw.com/ir.htm Son Eriflim 20.08.2010
http://www.kodak.com/eknec/PageQuerier.jhtml?pqpath=39&pq-locale=tr_TR&_requestid=31088 Son
Eriflim 23.08.2010
http://www.dpfwiw.com/ir.htm Son Eriflim 20.08.2010
170
Seilmifl Fotoraflar
ERDEM ETNTAfi
LEVEND KILI
171
172
GLBN ZDAMAR AKARAY
GLBN ZDAMAR AKARAY
173
174
BROL KAYRAK
HSEYN ERYILMAZ
175
176
LEVEND KILI
ALPER ELTOK
177
7
Amalarmz
N
N

Saysal fotoraf makinelerinin donanmn oluflturan blmlerin zelliklerini
aklayabilecek,
Saysal fotoraf makinelerinin verimli kullanlabilmesi iin gerekli koflullar
aklayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Optik Baka
Elektronik Baka
Histogram
Kayt Hz
Gecikme Zaman
APS-C
erik Haritas
Fotoraf
Saysal Fotorafa Girifl Makinesiyle Doru
ve Etkili letiflim
GRfi
SAYISAL FOTORAF
MAKNELERNN DONANIM
ZELLKLER
SAYISAL FOTORAF
MAKNELERNN VERML
KULLANIMI
Fotoraf Makinesiyle Doru

ve Etkili letiflim
GRfi
Gnmzn insan, yaflamnn nemli bir blmn, adafl teknolojinin sunduu olanaklar kullanarak srdryor. Bilgisayar da, bu teknolojinin bir paras; ilk
ortaya kt gnlerde, profesyonel ifl yaflamndaki bireyler tarafndan uzun sre
reddedildi. Eski kuflak gazeteciler, daktilonun daha verimli olduunu iddia ederken, bilgisayar korkularn gizlemeye alfltlar. Baz alflanlar, insana olan gereksinimi azaltacan savundular. Oysa, teknolojiye ve geliflmelere karfl durulamayaca kesindir. Nitekim insanlk, yirminci yzyln son dnemlerini, inanlmaz bir
hzla geliflen teknolojiyi kabullenmek ve ona uyum salamakla geirdi. Bilgisayar
teknolojisi, ev kullanm aletleri, bro ara ve gereleri gibi farkl biimlerde, yaflamn her alanna girdi.
Bu geifl dneminin nemli aralarndan biri, saysal fotoraf makineleri; bu
harika aletler ksa srede yaygnlaflt ve fotoraf eken insan saysnn nemli lde artmasna neden oldu. Saysal makinelerle, kullancnn ifli kolaylaflt, maliyetler azald. Bu arada, baz kullanm hatalarndan dolay hayal krklklar da yafland. Bunlar; tketicinin satn ald makinenin teknik zelliklerini bilmeksizin alm
yapmas; kullanmayaca ya da gerek duymayaca zelliklere para demesi; satn
ald makineyi, bilgi yetersizlii nedeniyle verimsiz kullanmas gibi nedenler olarak sralanabilir.
ou elektronik aygt gibi, saysal fotoraf makinelerinin doru kullanm da
belirli bir oranda bilgi gerektirmektedir. retici firmalarn belirledii standart zellikler kapsamnda fotoraf ekmek, iflin kolay yoludur. Fakat bu kolaylk tekdze
bir retimi beraberinde getirir. Saysal fotoraflarn, eken kiflinin izini ve etkilerini taflmas, aygtn bilgi desteinde kullanlmasyla mmkndr. Bu sre, fotoraf makinesinin hem donanm hem de yazlm zelliklerini doru tanmay gerektirmektedir. Kitabn bu blmnde, saysal bir fotoraf makinesinin doru ve etkili kullanlabilmesi iin bilinmesi ve makine kullanmnda uygulanmas gereken temel prensipler aktarlacaktr.
180
SAYISAL FOTORAF MAKNELERNN DONANIM

ZELLKLER
N
AM A
Saysal fotoraf makinelerinin donanmn oluflturan blmlerin

zelliklerini aklamak.
Bakalar
Geleneksel ya da saysal olsun, btn fotoraf makinelerinin en nemli paralarndan biri baka olarak adlandrlan blmdr. Baka, fotorafnn grntlemek
istedii alan belirlerken kulland ereve alandr. Fotoraf ekimi ncesinde bilmek isteimiz verilerin bir ou baka ekrannda yer alr. Bakalar temel olarak,
elektronik ve optik olmak zere, iki farkl tipte retilmektedir. zellikle amatr
kullancya ynelik olarak retilen baz fotoraf makinelerinde optik baka bulunmaz. Bu tip makinelerin bakalar, hem LCD ekran hem de pencere ekran biiminde ve elektronik olarak retilmektedir. Yar profesyonel ve profesyonel kullanclar iin retilen saysal fotoraf makinelerinde hem elektronik hem de optik baka
bulunmaktadr. Fotoraf ekim annda en pratik olan baka trn kullanabilme
zgrlne sahiptir. Elektronik baka daha ok, amatr kullanclar tarafndan
tercih edilmekte; optik baka ise, edinilmifl alflkanlklar nedeniyle, geleneksel fotoraf dnemini yaflayan fotoraflar tarafndan daha ok kullanlmaktadr.
Elektronik Baka
Saysal fotoraf makinelerinde kullanlan elektronik bakalar iki farkl trde retilmektedir. Bir tanesi, makinenin arka blmnde bulunan LCD ekran biiminde,
dieri ise klasik fotoraf makinelerinde de olduu gibi kk bir pencere biimindedir (Fotoraf. 7.1). Baz makinelerde yalnzca LCD ekran biiminde olan bakalar kullanlrken, baz makinelerde hem LCD, hem de pencere biimindeki bakalar birlikte kullanlmaktadr.
Fotoraf 7.1
Elektronik baka.
181
7. nite - Fotoraf Makinesiyle Doru ve Etkili letiflim
Optik Baka
Saysal fotoraf makinelerinin zellikle yar profesyonel ve profesyonel SLR makinelerinde optik bakalar kullanlmaktadr (Fotoraf 7.2). Optik bakalarda, grnt merceklerden geerek, dorudan fotorafya ulaflmaktadr. Bu zellik, fotorafnn konuya daha fazla hakim olmasn ve ekim srecini daha kolay gereklefltirmesini salamaktadr.
Fotoraf 7.2
Optik baka.
Elektronik ve optik bakalarn kendi ilerinde avantaj ve dezavantajlarndan da

bahsedilebilir. Saysal fotoraf makinelerinin LCD ekranlar, elektronik bir baka
tr ve bir n izleme penceresi olduu gibi, ekim sonucunu annda gsteren bir
kaynaktr. ekilen fotorafn hemen grlebilmesine olanak salamas da, en
nemli avantajlarndan biridir. ekim sonrasnda ekilen fotorafn beklentiyi karfllayp karfllamad, flk glge deerleri ya da renk deerleri hemen incelenebilir, gerekirse yeni bir ekim yaplabilir. Fakat bu sonularn kesin olmad, yanltc olabilecei de gzard edilmemelidir. LCD ekranlarn iyi korunmadklar zaman
kolayca izilmeleri de, bir dezavantaj olarak Kabul edilebilir.
LCD ekranlarn en belirgin dezavantajlarndan biri de, hi kuflkusuz, ok fazla
enerji tketmesidir. zellikle uzun sreli ekim alflmalarnda ekrann uzun sre
kullanlmas, makinenin bataryasnn hzl tkenmesine ve enerji sorunu yaflanmaSIRA dikkatli
SZDE
sna neden olabilir. Bu yzden, zellikle de yedek batarya yoksa,
kullanlmaldr. ok nemli bir baflka sorun ise, zellikle ok gneflli havalarda yaplan
ekimlerde, ekrann yeterince belirgin grnt vermemesidir.DGnefl
altnda yap fi N E L M
lan ekimlerin sonucunun grlebilmesi iin glge bir yer aramak, ou zaman bir
zorunluluk haline gelmektedir. Bu nedenle, fotoraf yerine histogram dikkate alS O R U
mak daha doru olacaktr.
Saysal teknolojinin baka sistemine getirdii nemli bir avantaj, baka
D Kiinde
K A T yer alan klavuz izgilerdir. Gerektii taktirde menden seilerek grnr hale getirilebilen klavuz
izgiler zellikle mimari ekimlerde nemli lde kolaylk salamaktadr. Filmli makiSIRA SZDE
nelerde baka iin zel olarak kullanlan izgili optik zeminlerin yerini alan bu sistem,
hem ek bir harcama gerektirmemekte, hem de ihtiya duyulduunda aktif hale getirilebilmektedir.
AMALARIMIZ
N N
K T A P
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
182
Saysal Makinelerde Objektifler

Objektifler, fotorafln en nemli aygtlarndan biri, hatta baz fotoraflara gre, en nemlisidir. Bir konuyu beklentilere en uygun flekilde fotoraflamak iin,
ok sayda objektif seenei iinden bir seim yaplmas gerekir. Her objektifin
kendine zg bir yaps ve sahip olduu farkl zellikleri vardr.
Objektifler, genifl a, dar a, deifltirilebilir a (zoom) gibi grfl as ile yaplan snflandrmann dflnda; yararl aklk, perspektif kontrol, grnt sabitleyebilme gibi zellikler taflrlar. Gnmzde yaygnlaflan saysal fotoraf teknolojisi de farkl bir objektif sisteminin oluflmasna neden olmufltur. Geleneksel kk
format fotoraf makinelerinin 24x36 mm olan film boyutlar iin kullanlan objektifler, saysal fotoraf makinelerinin bugn hala retilen ilk nesil gvdelerinde
farkl sonular vermektedir. Yeni nesil objektifler, alglayclarn odak arpan zellii nedeniyle, APS-C ve Tam ereve iin olmak zere, iki farkl tipte retilmektedir.
Nikon, Canon, Sigma ve Leica gibi retici firmalarn piyasaya sunduklar objektifler farkl zelliklerde retilmekte ve kendileri tarafndan belirlenen kodlarla tanmlanmaktadr. rnein 24x36 filmin grnt alanndan daha kk alglaycs
olan saysal fotoraf makinelerinde kullanlmak zere retilen objektifleri; Canon
EF-S; Nikon DX Format; Pentax DA kodlaryla tanmlyor. Bu objektiflerin 24X36
formatl makinelerle kullanma uygun olmadn belirtmekte yarar var. Buna gre, yeni bir objektif edinmek isteyen fotorafnn, satn ald objektifi hangi tr
saysal makineyle kullanacan dikkate almas gerekmektedir. Tam ereve (Full
frame) olarak tanmlanan gvdelerde kullanlmak zere tasarlanp retilmifl objektiflerin APS-C tipi gvdelerde kullanlmasnda saknca yoktur. Oysa, APS-C iin
retilen objektiflerin, tam ereve olarak tanmlanan makine gvdeleriyle birlikte
kullanlmalar uygun deildir. Burada szn ettiimiz sorunu yaratan konu bilindii gibi, Odak arpan olarak adlandrlan sorundur. Odak arpan zellii taflyan makinelerin alglayclar 24x36 mmden kk olduu iin, objektiflerin grnt alann tam olarak kullanamaz. rnein 50 mm odak uzaklkl bir objektif,
1.5 odak arpan olan makinede 75 mm olarak ifllev grebilir. Dier bir deyiflle, 75
milimetrelik objektifin grd kadar alan grntleyebilir.
zellikle profesyonel kullanclarn beklentileri srekli artarken, her geen gn
daha yksek nitelikli objektifler de kullanma giriyor. Saysal fotoraf ncesinde
kullanlan baz yeni teknoloji rn objektifler, geliflerek daha da st segmentte
rnler haline geliyor. rnein zellikle uzun odak uzaklkl objektiflerde sorun
yaratan sallanma ya da titreflim sorunu, gnmzde byk lde afllmfl durumda. retici firmalarn verdii IS (Image Stabilization), VR (Vibration Reduction) OS
(Optical Stabilization ya da OIS (Optical Image Stabilization) gibi adlarla tanmlanan bu objektifler, ekim anndaki sallanma, titreflim ya da ekilen objenin hareketinden kaynaklanan netsizlik sorununu nemli lde zmektedir (Fotoraf 7.3).
Saysal makinelerle hayatmza giren objektif zelliklerinden biri de, otomatik
netleme seenei devrede olduu halde, el ile netlemeye izin veren sistemlerdir.
Mikro USM ya da Ring USM gibi kodlarla tanmlanan yeni nesil objektiflerin kendi
bnyelerinde yer alan netleme sistemleri hem daha hzl alflmakta, hem de daha
ucuz maliyetler oluflturmaktadr. Ring USM kullanmnda, makine AF modunda olsa bile, el ile netleme yaplabilir.
183
Fotoraf 7.3
Objektifin grnt
sabitleme butonu.
APS-C gvde ve alglayclar iin retilen objektiflerin, tam ereve olarak

tanmlanan maSIRA SZDE
kine gvdeleriyle birlikte kullanlmalar sorun yaratr m? Dflnnz.
D fi N E L M
Taflnabilir Kart Okuyucu Depolama niteleri
D fi N E L M
Fotoraf ekimi olduka zahmetli ve ok yorucu olabilen bir alflma srecidir. Bu

S O R alflmann
U
yzden, alflma srecindeki sorunlar azaltan her detay nemlidir,
baflar dzeyini ykselten bir etkendir. Film kullanan fotorafnn deiflik film trleri taflmak zorunda olduu dnemler artk geride kald. Gnmzn
profesyonel
DKKAT
fotorafs, tek bir makine gvdesi ile, gemiflin btn seeneklerini yannda taflyabiliyor. Dahas, yeni hayata geen olanaklardan yararlanabiliyor. Tek gvde ile
SIRA SZDE
uzun sreli bir ekim seyahatine kan bir fotoraf, iki kk
bellek kart ile, aylarca hatta yllarca fotoraf ekimi yapabilme esnekliine sahip. stelik, ekim yaparak doldurduu bellek kartlarn aktarp boflaltmak iin birAMALARIMIZ
bilgisayar taflmak ya
da zaman harcamak zorunda da deil.
Taflnabilir derecede kk boyutlarla retilen zel cihazlar, fotorafnn hem
bilgisayar, hem kart okuyucu, hem de depolama nitesi gereksinimlerini
K T A P karfllayabiliyor. Bunun iin ekim yaplan bellek kartnn bu cihaza taklmas ve bafllama
tufluna dokunulmas yeterli oluyor. Yaklaflk 80 ya da 100 gigabayt gibi nemli lde depolama alanna sahip olan bu cihazlar fotorafnn bellek
boflalT E L E V kartlarn
ZYON
tabilecei bir bilgisayar ifllevi grrken, ekilen fotoraflarn da hemen incelenip
deerlendirilebilmesine olanak salyor (Fotoraf 7.4).
N N
NTERNET
SIRA SZDE
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
184
Fotoraf 7.4
Taflnabilir kart
okuyucu depolama
aygt.
Ses Kaydetme Seenei

Gnmzde retilen saysal fotoraf makinelerinin bazlar ses kaydedebilme seenei de sunmaktadr. Genellikle wav formatnda eklenen bu zellik, makinelerde mikrofon ya da kaset iflareti ile gsterilen bir tufl ile devreye sokulabiliyor. Bu
seenein fotorafya sunduu olanak, ok nemli. Youn ekim alflmas yapan; srekli mekan deifltiren; flehirden flehire, lkeden lkeye dolaflarak ekim
yapan fotoraflarn, ektikleri fotoraflarla ilgili not alma sorunu ortadan kalkmfl
oluyor. Fotoraf istedii fotoraf dosyas zerine belirli bir sre iin ses kayd girerek, fotorafn ekildii yer, zaman, kifli isimleri gibi bilgileri kaydetme olanana sahip oluyor. Ses kayt seenei, fotoraflarn arflivlenmesini ve kullanm srasnda bu bilgilere ulaflmay kolaylafltryor. Fotoraf dosyas zerine yaplan kaytlar 30sn ile 1 dakika uzunluunda olabiliyor. Bu srenin uzunluu da, marka ve
modele gre deifliklik gsterebiliyor.
Saysal Makinelerde alflma Hzlar

Saysal fotoraf makinelerinin ayrdedici zelliklerinden biri de, fotoraf ekiminin
ne kadar abuk yaplabildii, ekimin kayt hz, bu hz destekleyen hafza kapasitesi ve saniyedeki ekim says gibi, hzla ilgili unsurlardr.
Makinenin ekime Hazr Olma Hz

Saysal fotoraf makinelerinin de, geleneksel fotoraf makineleri gibi birer ama
kapama dmeleri vardr. Bir fotorafnn, herhangi bir konuyu fotoraflama karar verdii an ile, ekimin gereklefltii an arasnda geen zaman ok nemlidir.
Fotoraf terminolojisine Karar an ya da An fotoraf kavramlaryla giren bu konu, fotorafn en can alc noktalarndan biridir. Fotoraf makinesinin kapal konumdan ak konuma getirilmesi srasndaki ekime hazr olma hz, ok nemlidir; bu hz Boot Speed olarak tanmlanr. zellikle basit gvdeli saysal fotoraf
makineleri ak konuma getirildiinde, ekime hazr olmazlar; bu arada bir ka saniyelik bir zaman dilimi geer ve makine program hazr hale gelir. Bu sre, zellikle ani geliflen olaylarn fotorafn ekmek asndan sknt yaratan bir sorundur.
Basit saysal makinelerin kullanlma aldi andan itibaren, kapann almas ve
zoom objektifinin hazr hale gelmesi, uzun bir zaman diliminin gemesini gerekti-
185
rir. Bu tr makinelerin objektif kapaklarn amadan makinenin alflr konuma getirilmesi de nemli bir sorundur. Objektifin hazr hale gelmek iin almas, bu arada kapal kalan kapa zorlamas sonucunda arzalanan ve alflmaz hale gelen makineler, zellikle amatr kullanclarn en nemli sorunlarndan biridir.
ekim Dmesi Hz
Saysal makinelerin zellikle basit gvdeli olan nemli bir blmnde, Lag Time
olarak tanmlanan bir zamanlama sorunu vardr. ekim dmesi hz olarak dilimize aktarabileceimiz bu sorun, Fotoraf ekme karar annda, ekim dmesine
dokunulduu an ile, ekimin gereklefltii an arasnda geen zaman tanmlar. Bu
zaman dilimi, zellikle amatr ya da basit diye tanmlayabileceimiz saysal fotoraf makinelerinin en nemli ortak sorunlarndan biridir. Bu sorunu rneklersek,
havuza atlayan bir kiflinin havadayken fotoraflanmasnn nndeki en byk engeldir gibi bir tanmlamayla aklayabiliriz. Fotoraf, grntlemek istedii anda ekim dmesine dokunur. Fakat makinenin devreye girmesi ve fotorafn ekilmesi iin geen zamanda grnt sona ermifltir. Bu sre, makineden makineye
deifliklik gstermektedir. Burada sorun olarak belirttiimiz sreye bir de otomatik netlemenin devreye girmesini ve netlik yapmas iin geen sreyi eklersek, gzel bir yz ifadesinin, ani geliflen bir olayn, komik bir ann fotoraflanmasnn olanaksz olduu anlafllacaktr. ekim dmesi hz sorunu olmayan bir makine ile ise,
anlk grntler yakalanabilir, hzla geliflen hareketler grntlenebilir (Fotoraf
7.5).
Fotoraf 7.5
ekim dmesi
hz, anlk ekimler
iin nemlidir.
186
Kayt Hz
Saysal makinelerin kayt hz Write Speed olarak adlandrlr ve bir fotorafn ekim an ile, hafza kartna kaydedilme iflleminin tamamland ana kadar geen sreyi tanmlar. Saysal fotoraf makinelerinin fotoraflama ifllemi, ekim annda elde edilen bilginin alglayc tarafndan ifllenmesi ve hafza kartna yazlmas biiminde gerekleflir. Alglaycnn ilk grnty ifllemek ve hafzaya aktarmak iin
harcad zaman, ikinci ekilen grntnn kaydedilmesini geciktiren bir sretir.
Bu nedenle, seri fotoraf ekilmesi gereken yerlerde, spor karfllaflmalar, haber fotorafl, gibi alanlarda, makinenin veri kayt hz ok nemlidir. Ancak veri kayd bittiinde, makine bir sonraki fotoraf kaydetmeye hazrdr.
Seri ekim Hafza Kapasitesi
Seri ekim modu:

Geleneksel ya da saysal
fotoraf makinelerinin
srekli olarak fotoraf
ekimine olanak salayan
ayar sistemi. Kullanm
amacna gre, yavafl hzl ve
ok hzl olarak
ayarlanabilen bu sistem
sayesinde, nemli anlarn
grntlenmesi
kolaylaflmaktadr.
Fotoraf makinesinin seri ekim hafza kapasitesi, kayt hz ile balantldr. Burst
Rate olarak adlandrlan zellii, seri ekim srecindeki hafza kapasitesi olarak
tanmlayabiliriz. Dier bir deyiflle, Makine alglaycs ilk ektii fotoraf iflleyip
hafza kartna aktarrken, ikinci, nc fotoraf ekiyor olabilir. Bu srete, bir
grntnn kayd bittiinde, ikincisi hafzaya kaydedilebilecektir. Bu arada makine seri ekim modunda fotoraf ekmeyi srdrebilir. ekilen fotoraflar geici
hafzaya alnr, alglayc tarafndan ifllenir ve hafza kartna yazlr. Bu srete ekilip ifllenmek zere hafzaya alnan fotoraf saysnn da bir snr vardr. Bir an
geldiinde makine ekimi durdurur ve hafzasnda yer alabilmesi iin, nceki ekimlerin kaydedilmesini ve geici hafzasnn boflalmasn bekler. Burada szn
ettiimiz geici hafza, bilgisayardaki RAM ile benzer bir ifllevi yerine getirmektedir.
Saysal fotoraf makinelerinin geici hafzalarnn kabul edebildii fotoraf says marka ve modele gre deiflmekle beraber, arka arkaya 9 fotorafla bafllayp
40-50 gibi saylara ulaflabilmektedir. Bu zellik, kullanlan makinenin o andaki grnt kalitesi, kayt format gibi zelliklere gre de deifliklik gsterebilmektedir.
Srekli ekim Hz
Spor fotorafl ya da haber fotorafl gibi alanlarda alflanlarn en byk
beklentilerinden biri, fotoraf makinelerinin seri ekim hzlarnn yksek olmasdr. Fotoraf terminolojisine Frames per Second tanmlamasyla giren bu kavram,
makinenin bir saniye iinde ektii fotoraf saysn gsterir. Baz olaylarn en can
alc anlar, ne zaman gerekleflecei bilinse bile, tek ekim hzyla fotoraflanamaz. Bu nedenle, seri ekim modu tercih edilir ve ekilen fotoraflar iinden beklentiyi en ok karfllayan kare seilip kullanlr. Bu bir penalt atfl srasnda yaplan seri ekim olabilecei gibi, ykseke bir yerden atlayan birinin grntlenmesi de olabilir.
SAYISAL FOTORAF MAKNELERNN VERML

KULLANIMI
N
AM A
Saysal fotoraf makinelerinin verimli kullanlabilmesi iin gerekli koflullar aklamak.
Saysal fotoraf makineleriyle fotoraf ekmek ok kolay bir sretir. Zor olan, yaplan ifllemi btn olanaklar doru kullanarak gereklefltirmektir; makinenin uzun
mrl olabilmesi iin gerekli nlemleri uygulamaktr. rnein objektif koruyucu
187
bir filtre kullanmadan da fotoraf ekimi yaplabilir. Koruyucu filtrenin olmamas

belki fotorafta nemli bir sorun yaratmaz ama objektifinizin mrnn ksalmasna neden olur. Ksacas, doru uygulamalar yapp gerekli nlemleri alarak hem ekeceiniz fotorafn kalitesini ykseltebilir, hem de makinenizin mrn uzatabilirsiniz. Bu blmde, daha doru sonular elde edebilmek iin gereken baz nlemlere deinecek, makinenin salkl alflabilmesi iin uyulmas gereken prensipleri sralayacaz.
Ekran Ayarlar
Saysal fotoraf makinelerinin en nemli ayrt edici zelliklerinden biri, baka olarak da kullanlabilen grnt izleme ekranlardr. Bu ekranlar hem ekilen fotorafn incelenmesini ve doru pozlama yaplp yaplmadn anlamamza, hem ekim srasnda grnt alann erevelememize, hem de ekim bilgilerini grmemize olanak salar. Btn bu olanaklar kullanabilmemiz iin de, makine iflletim
sisteminde bir dizi ayar yaplmas gerekir.
Ekran Parlaklk Ayar

Saysal fotoraf makinesinin ektii bir fotorafn ekranda btnyle doru alglanmas mmkn deildir. Ne kadar iyi bir ekran olursa olsun, grnt aktarma
kapasitesi, kalibrasyonlu bir bilgisayar ekran kadar iyi olamaz. Bu yzden, makinenin ekranna tamamen gvenmek doru olmaz. Makine ekranlarnn doruya en
yakn sonucu verebilmeleri iin yeterli bir parlaklk ayar yaplmas gerekir. Bu
ayar iin ou makinenin ekrannda bir gri skala izleme olana sunulur. Gri skala zerindeki btn tonlarn birbirinden ayrdedilebilecei bir parlaklk, ekilen fotoraflarn doru alglanmas iin yeterli olabilir (Fotoraf 7.6).
Fotoraf 7.6
LCD baka
ekrannn gri skala
yardmyla
ayarlanmas.
188
Grnt zleme Biimleri

Saysal fotoraf makinelerinin LCD ekranlarnda grnt izlemek iin farkl seenekler mevcuttur. Fotorafnn kiflisel beklentisine gre, ekrann tamamnda bir
fotoraf grntlenebilecei gibi, drt ya da dokuz fotoraf birlikte grntlenebilir (Fotoraf 7.7). Ayrca, tek bir kare zerinde bytme yaplarak, detaylar incelenebilir, netlik kontrol yaplabilir. rnein kalabalk insan gruplarnn fotoraflar ekildiinde, grnt ekranda bytlerek herkesin gznn ak olup olmad kontrol edilebilir. Baz blgelerdeki detaylar kontrol edilerek bir sorun olmadndan ya da istenmeyen bir detayn kaydedilmediinden emin olunabilir. zleme ifllemi yaplrken, grntlerin ekranda ne kadar sre ile kalaca da, menden
ayarlanarak belirlenir. Uzun sreli izlemelerin batarya gcn zayflataca dikkate alnmaldr.
Fotoraf 7.7
LCD bakacn drtl
ve dokuzlu izleme
seenekleri.
189
Ekranda Pozlama Kontrol

Histogram, geleneksel fotorafta kullanlan flk lerin, saysal fotoraftaki uzants gibi grlebilir. Yar profesyonel segmentteki makinelerin ounda, profesyonel
makinelerin tamamnda, LCD ekranda fotoraf incelerken, histogram da, fotorafla birlikte grntlenebilir (Fotoraf 7.8). ou ortamdaki flk koflullar nedeniyle,
fotorafn ekrandan izlenmesi srasnda yanlfl deerlendirmeler yaplabilir. Aslnda koyu olmayan blgeler ok koyu gibi alglanabilir. Bu durumda baflvurulacak
yntem, histogramn incelenmesidir. Bir ok durumda, histogram grnts dikkate alnp yeni bir ekim yaplarak daha doru sonu elde edilmesi mmkn olabilir.
Fotoraf 7.8
Histogram ile
pozlama kontrol.
Histograma benzer olarak devreye sokulabilen ve ekranda grntlenebilen

baflka bir seenek ise, fazla pozlama nedeniyle oluflan patlamalarn grntlenmesidir. Highlight szcyle tanmlanan bu seenekte, herhangi bir fotoraf incelendiinde eer ak renkli alanlarda bir patlama olmufl, dokular yok olmuflsa, makine bir uyar iflareti verecektir. LCD ekranda grntlenen bu zellik sayesinde,
ekim yenilenerek sorun hemen giderilebilir (Fotoraf 7.9) .
190
Fotoraf 7.9
Highlight
seenei ile flk
patlamas kontrol.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
Bir fotorafn SIRA

histogram
SZDE grnts, fotorafn yazlmda ifllenmesi srasnda herhangi bir
yarar salar m? Dflnnz.
D fiKullanm
NELM
Histogram
Saysal fotorafta histogram, ekilen fotoraftaki flk glge ve koyu alanlarn toplamn gsterenS ObirR Ugrafik gstergedir. Bu gsterge, en solda bulunan ve 0 dzeyi
olarak tanmlanan tam karanlk nokta ile, 255 dzeyi olarak tanmlanan ve en sada bulunan tam beyaz nokta arasndaki yatay dzlemi tanmlamaktadr. Az pozlanDKKAT
mfl, karanlk fotoraflarn histogram grntlerinde dikey lekesel grafik, histogramn sol tarafnda younlaflr. Fazla pozlanmfl, ok aydnlk olan fotorafik grnSIRA SZDE
tlerin histogramlarndaki
lekesel grafik ise, sa tarafta younlaflr. Doru pozlan-
N N
AMALARIMIZ
K T A P
191
mfl fotoraflarda ise lekesel grafik orta blmde younlaflarak daha dengeli bir
histogram grnts oluflturur (Fotoraf 7.10).
Fotoraf 7.10
Farkl pozlama
sonularnn
histogram
grntleri.
Histogramn doru pozlamayla ilgili grntsnn farkllk gsterdii durumlar

da sz konusudur. Doru pozlanmfl olsa bile, low key olarak tanmlanan baz dflk flk etkili fotoraflarda histogram solda younlaflabilir. Benzer durum, doru
pozlanmfl olmasna ramen, aydnlk ve ak tonlu olan fotoraflarda da ortaya kabilir. High key olarak da tanmlanan aydnlk fotoraflarn histogram grntlerinde de pozlama doru olmasna ramen, lekesel grafik sa tarafta younlaflr. Bu
ayrntdan da anlafllabilecei gibi, histogram grnts tek baflna doru ya da
yanlfl pozlama bilgisi verme konusunda yeterli olmayabilir. Fotorafnn, ekimini yapt konunun aydnlanma biimi ve renk tonlarnn dalmn da dikkate almas gerekmektedir.
Makinenin Doru Kullanm

Saysal fotoraf makineleri, geleneksel makinelerle kyaslandnda, daha fazla
zen isteyen, dikkatli kullanlmas gereken aygtlar olarak grlebilir. Bu zellik,
makinenin yapsn oluflturan elektronik sistemin hassas bir yapya sahip olmasnn
getirdii bir durumdur; bu durum, makinenin suya, neme, darbelere ya da youn
manyetik etkilere maruz kaldnda sorun yaratabileceine iflaret eder.
Saysal fotoraf makinelerinin kullanmnda dikkat edilmesi gereken nemli
noktalar hibir zaman gzard edilmemeli, hafife alnmamaldr. Kullanm srecinde en ok dikkat edilmesi gereken noktalarn bir blm flyle sralanabilir:
Kullanma klavuzu: Btn elektronik ve hassas kullanm gerektiren aygtlarda olduu gibi, saysal fotoraf makinelerinin de birer kullanma klavuzlar bulunur. Bunlar makinenin satld paketin ierisinde yer alabildii gibi, retici firmann internet sayfalarndan da indirilebilir. Makinenin kullanmndan nce klavuzunun okunmas son derece nemlidir. Baz kk ayrntlar, klavuz iersinide zellikle ne karlarak kullanc uyarlabilmektedir. Sorun yafladktan sonra klavuz
okumann bir yarar olmaz. ncelikle klavuzu okumak, daha sonra kullanma
gemek her zaman daha dorudur.
Low Key: Dflk anahtar, ya

da dflk flk olarak da tanmlanan bu kavram, fotoraflanan mekann renk tonlarnn younluu ve dalmnn koyu, karanlk tonlar
ierdiine iflaret etmektedir.
Genellikle dflk flk koflullar altnda ekilen, yalnzca
baz ayrntlarn belirgin olarak grlebildii biimde aydnlanmfl fotorafik grntler, low key olarak tanmlanr. Ksmi aydnlatlmfl
stdyo ve gece fotoraflar
rnek gsterilebilir.
High Key: Low Keyin tersidir.
Yksek anahtar ya da yksek flk olarak da tanmlanr. Yksek oranda flkla aydnlanmfl, olabildiince
ak seik grntlenen mekan fotoraflar high key
olarak tanmlanrlar. Gnfl ile aydnlanmfl fotoraflar rnek gsterilebilir.
192
Koruyucu filtre kullanm: Yeni alnan bir fotoraf makinesinin objektifinin

de makine gibi korunmaya alnmas gerekir. Makine gvdesi ve objektif kullanmnda en ok saknlmas gereken sorunlarn baflnda toz tehlikesi vardr. Makine
gvdelerinde ve zellikle alglayclarda sorun yaratan toz, makinenin objektifi iin
de nemli bir sorun kaynadr. Bu yzden objektifler mutlaka koruyucu bir filtre
ile tozdan korunmal, n planda yer alan mercein temizleme ve silme gibi ifllemlere maruz kalmamas salanmaldr. Makinenin gvde ya da gvde ve objektif
olarak bir anti-statik beze sarlarak saklanmas da zellikle nerilebilecek nlemlerin baflnda gelmektedir.
Batarya-pil kullanm: Saysal fotoraf makineleri elektronik ifllem yapan aygtlardr. Bu yzden enerji kaynaklarn oluflturan pil ya da batarya gibi yardmc
aralar zenle izlenmelidir. Gten dflmfl, zayf batarya ya da pil kullanm makineye zarar verebilir, hafza kart zerinde olumsuz etki yaratabilir. Fotoraf makinesinin pil gstergesi izlenmeli, uyar geldiinde mutlaka yenisi ile deifltirilmeli ya da yeni enerji yklenmelidir. Batarya ya da pilin sonuna kadar kullanm sakncaldr. Hafza kart zerine ifllem yapan bir makinenin enerjisinin tkenmesi,
kart zerinde sorun yaratabilir, kart okunamaz duruma dflebilir.
Bellek kartlar ve format: Bellek kartlarnn tamamen dolmasna izin verilmemelidir. Kartlarda mutlaka bofl yer braklmal, kart btnyle dolmadan baflka karta geilmelidir. Bellek kartlarnda yer alan grntlerin en az iki farkl bilgisayara
yklenmesi, fotoraflarn gvenlii asndan nemlidir. Aktarm yaplan kartlar
yeniden ekim sras gelmeden formatlanmamas da bir gvenlik nlemi olabilir.
Bellek kartlarnn fortmatlanmas nemli bir konudur. Bilgisayar kullanarak bellek
kart silinmesi ya da formatlanmas, sorun yaratabilir. Formatlama iflleminin mutlaka fotoraf makinesi ile yaplmas gerekir. Bilgisayarda yaplacak formatlama digital lobotomy olarak adlandrlan teknik bir soruna yol aabilir. Bu sorun, kartn
okunamaz duruma dflmesi ve kullanm dfl kalmasna neden olur. Doru olan,
kartlarn makinede ve arka arkaya iki kez formatlanmasdr. Bellek kartlarnn makineye katlmas ve karlmas da zenle yaplmas gereken ifllemlerin baflnda gelir. Kart yuvasna ters takld iin servise gitmesi zorunlu hale gelen fotoraf makinesi says, tahmin edilenin ok zerindedir. Yuvasna ters taklan kartlarn pin
yuvalar pinlerle rtflmedii iin makine iinde yer alan pinler ezilip yamulmakta
ya da krlmaktadr. Bu durumda makinenin mutlaka servis tarafndan alp pin
sisteminin deifltirilmesi gerekir. Dzeltme iflleminin pek olanakl olmad bu sorun, nemli bir tamirat maliyeti ve makinenin uzun sre kullanm dfl kalmas anlamna gelmektedir. Bu sorunu yaflamamak iin, makinenin kart yuvas zerindeki grntye dikkat edilmeli, kart makinede gsterildii biimde yuvaya itilmeli ve
karlmaldr.
193
zet
N
A M A
Saysal fotoraf makinelerinin donanmn oluflturan blmlerin zelliklerini aklamak.

Geleneksel ya da saysal olsun, btn fotoraf
makinelerinin en nemli paralarndan biri baka olarak adlandrlan blmdr. Baka, fotorafnn grntlemek istedii alan belirlerken kulland ereve alandr. Bakalar temel
olarak, elektronik ve optik olmak zere, iki farkl tipte retilmektedir.
Objektifler, fotorafln en nemli aygtlarndan biri, hatta baz fotoraflara gre, en nemlisidir. Her objektifin kendine zg bir yaps ve
sahip olduu farkl zellikleri vardr. Objektifler,
genifl a, dar a, deifltirilebilir a (zoom) gibi
grfl as ile yaplan snflandrmann dflnda;
yararl aklk, perspektif kontrol, grnt sabitleyebilme gibi zellikler taflrlar. Saysal fotoraf teknik yap zellikleri nedeniyle, farkl bir objektif sisteminin oluflmasna neden olmufltur. Geleneksel kk format fotoraf makinelerinin
24x36 mm olan film boyutlar iin kullanlan objektifler, saysal fotoraf makinelerinin bugn hala retilen ilk nesil gvdelerinde farkl sonular
vermektedir. Yeni nesil objektifler, alglayclarn
odak arpan zellii nedeniyle, APS-C ve Tam
ereve ad altnda iki farkl tipte retilmektedir.
Film kullanan fotorafnn deiflik film trleri
taflmak zorunda olduu dnemler artk geride
kald. Tek gvde ile uzun sreli bir ekim seyahatine kan bir fotoraf, iki kk hafza kart
ile, aylarca hatta yllarca fotoraf ekimi yapabilme esnekliine sahip.
Taflnabilir derecede kk boyutlarla retilen
zel cihazlar, fotorafnn hem bilgisayar, hem
kart okuyucu, hem de depolama nitesi gereksinimlerini karfllayabiliyor.
Gnmzde retilen saysal fotoraf makinelerinin bazlar ses kaydedebilme seenei de sunmaktadr. Genellikle wav formatnda eklenen bu
zellik, makinelerde mikrofon ya da kaset iflareti ile gsterilen bir tufl ile devreye sokulabiliyor.
Ses kayt seenei, fotoraflarn arflivlenmesini
ve kullanm srasnda bu bilgilere ulaflmay kolaylafltryor. Fotoraf makinesinin kapal konumdan ak konuma getirilmesi srasndaki ekime
hazr olma hz, ok nemlidir; bu hz Boot Spe-
ed olarak tanmlanr. zellikle basit gvdeli saysal fotoraf makineleri ak konuma getirildiinde, ekime hazr olmazlar; bu arada bir ka
saniyelik bir zaman dilimi geer ve makine program hazr hale gelir. Bu sre, zellikle ani geliflen olaylarn fotorafn ekmek asndan sknt yaratan bir sorundur. Saysal makinelerin zellikle basit gvdeli olan nemli bir blmnde,
Lag Time olarak tanmlanan bir zamanlama sorunu vardr. Deklanflr hz olarak dilimize aktarabileceimiz bu sorun, Fotoraf ekme karar
annda, deklanflre dokunulduu an ile, ekimin
gereklefltii an arasnda geen zaman tanmlar.
Bu zaman dilimi, zellikle amatr ya da basit diye tanmlayabileceimiz saysal fotoraf makinelerinin en nemli ortak sorunlarndan biridir. Saysal makinelerin kayt hz Write Speed olarak
adlandrlr ve bir fotorafn ekim an ile, hafza
kartna kaydedilme iflleminin tamamland ana
kadar geen sreyi tanmlar. Alglaycnn ilk grnty ifllemek ve bellee aktarmak iin harcad zaman, ikinci ekilen grntnn kaydedilmesini geciktiren bir sretir. Bu nedenle, seri
fotoraf ekilmesi gereken yerlerde, spor karfllaflmalar, haber fotorafl, gibi alanlarda, makinenin veri kayt hz ok nemlidir.
N
A M A
Saysal fotoraf makinelerinin verimli kullanlabilmesi iin gerekli koflullar aklamak.

Saysal fotoraf makinelerinin en nemli ayrt
edici zelliklerinden biri, baka olarak da kullanlabilen grnt izleme ekranlardr. Bu ekranlar hem ekilen fotorafn incelenmesini ve doru pozlama yaplp yaplmadn anlamamza,
hem ekim srasnda grnt alann erevelememize, hem de ekim bilgilerini grmemize
olanak salar. Saysal fotoraf makinesinin ektii bir fotorafn ekranda btnyle doru alglanmas mmkn deildir. Bu yzden, makinenin ekranna tamamen gvenmek doru olmaz.
Makine ekranlarnn doruya en yakn sonucu
verebilmeleri iin yeterli bir parlaklk ayar yaplmas gerekir. Yar profesyonel segmentteki makinelerin ounda, profesyonel makinelerin tamamnda, LCD ekranda fotoraf incelerken, histogram da, fotorafla birlikte grntlenebilir.
194
ou ortamdaki flk koflullar nedeniyle, fotorafn ekrandan izlenmesi srasnda yanlfl deerlendirmeler yaplabilir. Bu durumda baflvurulacak
yntem, histogramn incelenmesidir. Bir ok durumda, histogram grnts dikkate alnp yeni
bir ekim yaplarak daha doru sonu elde edilmesi mmkn olabilir. Histograma benzer olarak devreye sokulabilen ve ekranda grntlenebilen baflka bir seenek ise, fazla pozlama nedeniyle oluflan patlamalarn grntlenmesidir.
Highlight szcyle tanmlanan bu seenekte, herhangi bir fotoraf incelendiinde eer ak
renkli alanlarda bir patlama olmufl, dokular yok
olmuflsa, makine bir uyar iflareti verecektir.
Saysal fotorafta histogram, ekilen fotoraftaki
flk glge ve koyu alanlarn toplamn gsteren
bir grafik gstergedir. Bu gsterge, en solda bulunan ve 0 dzeyi olarak tanmlanan tam karanlk nokta ile, 255 dzeyi olarak tanmlanan ve en
sada bulunan tam beyaz nokta arasndaki yatay
dzlemi tanmlamaktadr. Az pozlanmfl, karanlk
fotoraflarn histogram grntlerinde dikey lekesel grafik, histogramn sol tarafnda younlaflr. Fazla pozlanmfl, ok aydnlk olan fotorafik
grntlerin histogramlarndaki lekesel grafik
ise, sa tarafta younlaflr.
Saysal fotoraf makinelerinin kullanmnda dikkat edilmesi gereken nemli noktalar hibir zaman gzard edilmemeli, hafife alnmamaldr.
Btn elektronik ve hassas kullanm gerektiren
aygtlarda olduu gibi, saysal fotoraf makinelerinin de birer kullanma klavuzlar bulunur. Makinenin kullanmndan nce klavuzunun okunmas son derece nemlidir. Yeni alnan bir fotoraf makinesinin objektifinin de makine gibi korunmaya alnmas gerekir. Makine gvdesi ve objektif kullanmnda en ok saknlmas gereken
sorunlarn baflnda toz tehlikesi vardr. Makinenin gvde ya da gvde ve objektif olarak bir anti-statik beze sarlarak saklanmas da zellikle
nerilebilecek nlemlerin baflnda gelmektedir.
Saysal fotoraf makineleri elektronik ifllem yapan aygtlardr. Gten dflmfl, zayf batarya ya
da pil kullanm makineye zarar verebilir, hafza
kart zerinde olumsuz etki yaratabilir. Bellek
kartlarnn tamamen dolmmasna izin verilmemelidir. Kartlarda mutlaka bofl yer braklmal,
kart btnyle dolmadan baflka karta geilmelidir. Bellek kartlarnn fortmatlanmas nemli bir
konudur. Bilgisayar kullanarak bellek kart silinmesi ya da formatlanmas, sorun yaratabilir. Formatlama iflleminin mutlaka fotoraf makinesi ile
yaplmas gerekir.
195
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi LCD bakalarn dezavantajlarndan biri deildir?
a. Fazladan enerji tketimine neden olur.
b. Kolay izilebilir.
c. Gneflli havalarda kullanm zordur.
d. ekimi yaplan alann tamamn grntleyebilir.
e. Pozlama konusunda yanltc sonu verebilir.
2. Afladakilerden hangisi objektiflerin yapsal zellikleriyle ilgili kavramlardan biri deildir?
a. Yararl aklk
b. Perspektif kontrol
c. Kumluluk dzeyi
d. Grnt sabitleyici
e. Sper genifl a
3. Taflnabilir kart okuyucu depolama niteleri ile ilgili
afladaki ifadelerden hangisi dorudur?
a. Terabayt dzeyinde hafzaya sahip olanlar vardr.
b. Hafza kart boflaltlabilen bir tr bilgisayardr.
c. Makineye balanp dorudan zerine ekim yaplabilir.
d. Gvde ve ekran olmak zere iki paradan oluflmaktadr.
e. Gerektiinde dflk znrlkte fotoraf da
ekebilir.
4. Baz profesyonel ve yar profesyonel saysal fotoraf
makinelerine genellikle wav formatnda eklenen zellik afladakilerden hangisidir?
a. RAW ekim zellii
b. GPS ile konum kaydedebilme zellii
c. Ses kayt zellii
d. MP-3 alar zellii
e. Panoramik fotoraf ekim zellii
5. Fotoraf makinesinin kapal konumdan ak konuma getirilmesi srasndaki ekime hazr olma hzn gsteren teknik kavram afladakilerden hangisidir?
a. Boot speed
b. Film speed
c. ISO speed
d. High speed
e. File speed
6. Fotoraf makinesinin seri ekim hafza kapasitesi,

kayt hz ile balantldr. Makinenin Burst Rate olarak adlandrlan zelliini, seri ekim srecindeki hafza kapasitesi olarak tanmlayabiliriz. Bu zellik, bilgisayarlarn donanm zelliklerinden hangisiyle benzer bir
iflleve sahiptir?
a. Hard disk
b. RAM
c. Klavye
d. Src
e. Ekran kart
7. Fotoraf terminolojisine Frames per Second tanmlamasyla giren kavram, saysal fotoraf makinelerinin
afladaki zelliklerinden hangisini tanmlamaktadr?
a. Srekli ekim hz
b. Burst speed
c. Katlanabilir LCD ekran
d. Veri aktarm hz
e. Kart formatlama hz
8. Geleneksel fotorafta kullanlan flk lerin, saysal
fotoraftaki uzants olarak tanmlayabileceimiz gsterge afladakilerden hangisidir?
a. Optik baka
b. Histogram
c. Curves
d. Gri skala
e. Diyoptri ayar
9. Bellek kartlarnda digital lobotomy olarak adlandrlan teknik soruna yol aarak kartlarn okunamaz hale gelmesine neden olan uygulama afladakilerden hangisidir?
a. Kartn btnyle doldurulmas
b. Kartn fotoraf makinesinde formatlanmas
c. Kartn svyla temas etmesi
d. Kartn kullanldndan farkl bir fotoraf makinesinde formatlanmas
e. Kartn bilgisayarda formatlanmas
10. Bellek kartnn yuvasna ters sokulmas afladakilerden hangisine yol aar?
a. Balant pinleri ezilir ya da krlr.
b. Fotoraflar ters aktarlr.
c. Bellek kartnda yer alan fotoraflar silinir.
d. Bellek kart okunmaz duruma dfler ve bozulur.
e. Bellek kart kendiliinden formatlanr.
196

1. d
2. c
3. b
4. c
5. a
6. b
7. a
8. b
9. e
10. a
Yantnz yanlfl ise Saysal Fotoraf Makinelerinin Donanm zellikleri blmn yeniden
gzden geiriniz.
gzden geiriniz.
gzden geiriniz.
gzden geiriniz.
gzden geiriniz.
gzden geiriniz.
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Saysal Fotoraf Makinelerinin Verimli Kullanm blmn yeniden gzden geiriniz.

Sra Sizde 1
APS-C gvde ve alglayclar iin retilen objektifler,
tam ereve olarak tanmlanan makine gvdeleriyle birlikte kullanlrsa, ekilen fotorafta sorun ortaya kacaktr. nk APS-C koduyla tanmlanan gvde ve alglayclar, tam ereve olarak tanmlanan makinelerle kyaslandklarnda daha kktrler. APS-C gvdeler iin
retilen objektiflerin aktard grnt alan da, tam
ereve gvdelerin alglayclar iin kk kalacaktr.
Bu durum, tam ereve alglayc zerine dflen grntnn evresinin kararma biiminde bir etki vermesi
anlamna gelir. Dier bir deyiflle, ekilen fotorafn evresinde karanlk bir alan kalr.
Sra Sizde 2
Bir fotorafn histogram grnts, fotorafn yapsn
oluflturan piksellerin flktan etkilenme durumlarn aktaran grafik bir grntdr. ekilen fotorafn fazla ya
da az pozlanmfl olmas, hatal pozlanmfl olmas, histogram grntsnde lekesel bir grafikle tanmlanr.
Pozlamadan kaynaklanan sorunlar, grnt iflleme yazlmlarnda nemli lde dzeltilebilir. Bu dzeltme
srecinde menden image>adjustments>level ile ulafllabilecek histogram grntsnden yararlanlabilir. rnein sa ya da sol tarafta kfleden bafllamas gereken
leke grafiinin daha ieriden bafllamfl olmas bir gstergedir. Bu durumda alt sada bulunan beyaz ok, ak
tonlar gsteren lekenin, siyah ok ise, koyu tonlar gsteren lekenin bafllad yere doru taflnarak tonlarn
doruya yaklaflmas salanabilir. Ortada bulunan gri ok
ise, orta tonlar tanmlad iin, fotorafn genel tonlamasna da mdahale edilebilir.
Eismann, K., Duggan, S. & Grey T. (2004). Digital Photography. Berkeley California: Peachpit Press.
Kellby, S. (2008). Dijital Fotorafnn El Kitab (. Mehmet mleki). stanbul: Alfa Yaynlar.
http://www.digital-slr-guide.com/digital-slr-cameratechnique.html (Son eriflim: 27. 08.2010).
http://www.kodak.com/eknec/PageQuerier.jhtml?pq-path=39&pq-locale=tr_TR&_requestid=31088 (Son eriflim: 30.08.2010)
http://www.dpfwiw.com/ir.htm
(Son
eriflim:
25.08.2010).
Seilmifl Fotoraflar
HSEYN ERYILMAZ
197
198
LEVEND KILI
BROL KAYRAK
199
200
GLBN ZDAMAR AKARAY
ALPER ELTOK
201
202
LEVEND KILI
CAN TEZOL
203
204
ERDEM ETNTAfi
GLBN ZDAMAR AKARAY
205
206
HSEYN ERYILMAZ
LEVEND KILI
207
208
LEVEND KILI
MEHMET BAYSAN
209

Sayısal Fotoğrafa Giriş

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sayısal Fotoğrafa Giriş

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2171

SAYISAL FOTORAFA GRfi

Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.

UZAKTAN RETM TASARIM BRM

MEKANK TEKNOLOJDEN SAYISAL TEKNOLOJYE ................................

Saysal Teknolojinin Fotorafa Getirdikleri............................ 26

Saysal Fotoraf Makineleri .................................................... 58

Saysal Fotoraf Makinelerinin Kontrol Sistemleri .............. 110

(A) Diyafram ncelikli Seenek...................................................................

Saysal ekim ve Mdahale Olanaklar ................................. 145

Fotoraf Makinesiyle Doru ve Etkili letiflim....................... 178

SAYISAL FOTORAFA GRfi

Bu niteyi tamamladktan sonra;

Saysal Fotorafa Girifl

Toplumsal yaflam iinde insanln farkl teknolojik dnemlerini

Saysal Fotorafa Girifl

Analog ve Saysal Dnem

1. nite - Saysal Teknolojiler

Saysal sinyaller srekli olmayan basamakl sinyallerdir. Matematik ifllemlerini

1 Mega Byte (MB)

1 Giga Byte (GB)

1 Tera Byte (TB)

YZEY ZERNE RESMETMEK

Tarihsel olarak yzey zerine resmetme tekniklerini sralamak.

Saysal teknoloji ve rnleri,

Saysal Fotorafa Girifl

Fotoraflkta saysal teknolojinin belirleyici zelliklerini

Analogdan Saysala Fotoraf Teknolojisi

1. nite - Saysal Teknolojiler

Saysal fotoraf makinelerinde filmin yerini alglayclar almfltr ve alglayclar

Saysal Fotorafa Girifl

fla duyarl hcre

Analog - Saysal evirici

1. nite - Saysal Teknolojiler

Saysal Fotoraflktaki Temel Kavramlar

Saysal Fotorafa Girifl

RGB Renk Modeli

1. nite - Saysal Teknolojiler

Elektronik ekranlarda her piksel krmz, mavi ve yeflil renkte hcreye ya da

Ton: Negatif ya da pozitif

Saysal Fotorafa Girifl

Olas Tonlama Deerleri

1. nite - Saysal Teknolojiler

Saysal Fotorafa Girifl

Toplumsal yaflam iinde insanln farkl teknolojik dnemlerini aklamak.

Fotoraflkta saysal teknolojinin belirleyici

1. nite - Saysal Teknolojiler

6. Afladakilerden hangisi saysal grntnn belirleyici zelliklerinden biri deildir?

2. Afladakilerden hangisi analog verilerin belirleyici

3. Mekanik teknoloji dneminde resmetme teknii ile

4. Afladakilerden hangisi fotorafn resmetme tekniinin belirleyici zelliklerinden biridir?

Saysal Fotorafa Girifl

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

Basalla, G. (2004). Teknolojinin Evrimi. (ev. Cem

Yantnz yanlfl ise, Tarihsel Sre konusunu

Sra Sizde Yant Anahtar

1. nite - Saysal Teknolojiler

Saysal Fotorafa Girifl

1. nite - Saysal Teknolojiler

GLBN ZDAMAR AKARAY

Saysal Fotorafa Girifl

1. nite - Saysal Teknolojiler

Saysal Fotorafa Girifl