Prezentim

Kontrata pr Know-How-in

Rndsia e kontrats pr Know-How-in

Sot me zhzhvillimin e teknikes dhe teknologjis edhe

shtetet m t zhvilluara kan nevoj per bashkpunim
tekniko-shkencor dhe teknologjik n mes vete,e sidomos
pr ato ne zhvillim dhe vendet e pa zhvilluara.
Pr ta avancu sot zhvillimin ekonomik te nj vendi,duhet
te kemi nje qasje sa m serioze ne aspektin e
angazhimit t shkencs dhe t kuptimit t teknologjive
t reja dhe te je t e seleksionuar me kujdes nga kuadri
profesionist dhe n mbikqyrjen e profesionistve t
autorizuar, t harmonizuar me nevojat e ekonomis s
nj vendi dhe duke I pas parasysh strukturen
ekonomike,nevojn e punsimit,mbrojtjen e mjedisit,si
dhe disa rrethana tjera te cilat ndikojne qe aftsia
tekniko-teknologjike dhe pergaditja e ekonomis se nj
vendi te jet e suksesshme dhe konkurente n ndarjen
nderkombtare te puns.

 N arenen ndrkombtare te ndarjes s

puns sot po dominojne ato shtete dhe ato
ekonomi q kan teknike dhe teknologji
kulminante si dhe kan t organizuar punen
kerkimore-shkencore.Kt po ju mundson
nevoja tepr e madhe e shteteve n
zhvillim dhe e atyre t pa zhvilluara pr
teknologji dhe njohuri te reja,pasiqe kt
nuk jane n gjendje ta organizojn apo te
themelojn institucionet shkencore dhe
profesionale pr krijimin e teknologjive,por
as nuk posedojn mjete t nevojshme
financiare pr blerjen e teknologjive t reja.

 Kshtu q kontratat pr licencen dhe

kontrata pr know-how-in paraqesin
modalitetet themelore juridike pr
bashkepunimin tekniko- afarist
ndrmjet shteteve dhe sistemeve t
ndryshme shoqeroro-politike dhe
ekonomike.

Kuptimi I kontrats s know-how-it

Kontrata e know-how-it kryesisht
permban ne vete nj vllim te dituris
dhe te pervojs dhe qe ka aplikim ne
ekonomi.
Know- how sht nje kreacion
shpirtror I mendjes se njeriut dhe
mund te shfaqet n form t
materializuar me an t shenimit ne
letr edhe pse nuk e jap atributin e
sendit material.

 Kuptimi etimologjik I know- howit.

Nocioni I know-how-it si shprehje nuk ka
ndonje perkthim adekuat,ne ghuhen shqipe
mir e zvendsojme me nj shprehje t
prafrt pr nga kuptimi dhe prmbajtja
dijeni dhe pervoj
N SHBA dominon prkufizimi sipas t cilit
know-how permban elemente t ndryshme
materiale si p.sh:formula
receptura,vizatime,plane,dosje
teknike,specifikacione,etj.

Dituria dhe pervoja e cila nuk sht e

natyres teknike dhe qnuk mund t
perdoret n industri apo n prodhimtari
nuk paraqet know-how,pasi q karakteri
teknik idituris dhe aplikimi I saj jan
kushte t pararpara me ligj pr
realizimin e mbrojtjes juridike.

Natyra juridike e kontrates

Me kontraten e know-how-it njra
pale kontraktuese obligohet t bart
dijenin apo pervojn afariste n
pikpamje t tekniks apo
teknologjis si dijenin afariste dhe
financiare,ne paln tjetr
kontraktuese.
Pala tjetr obligohet q ta paguaj
qmimin kontraktues,pr dijenin dhe
pervojn e bartur t kesaj kontrate,si
dhe ta ruaj dijenin dhe pervojn e

 Natyra juridike e know-how-it sht

dukshm m e gjer sesa vet natyra e
kontrats se know-how-it
Mbrojtja juridike eknow-how-it
realizohet me mbrojtjen e kontrats,por
edhe me nj sr dispozitash si psh:t
drejtes penale,ligjet t cilat e rregullojn
keqprdorimin e sjelljes
monopolistike,dispozitat administrative,etj

 Me kontrtn e konow-how-it rregullohen

qshtjet e kooperimit dhe t bashkepunimit
afategjat ekonomiko afarist n qarkullimin
e mbrendshm dhe t jashtm,n
dispozitat pr investimet e kapitalit t huaj
n organizatat ekonomike,n dispozitat
lidhur me asgjsimin e knkurencs jo lojale
dhe marrveshjeve monopolistike,etj,mirpo
t gjitha kto nuk jan t mjaftueshme
sepse nuk sht rregulluar know-howi dhe
as kontrata e know-howit

 Dispozita m e rndsishmesht dispozita e LMD-s e cila ne

mes t tjerash parasheh: me
kontratn pr licencn obligohet
dhnsi I licencs,q marrsit t
licencs ti bart n trsi apo
pjesrisht t drejtn e shfrytezimit t
shpikjes,dijenis teknike dhe
pervojs,shembullit apo
modelit,ndrsa marrsi obligohet q
pr kt ti paguaj shprblimin e
caktuar.

 llojet e kritereve pr prcaktimin e

kontrats know-how
Sipas kriterit t par,nuk sht e
domosdoshme bartja e t drejts
ekskluzive t shfrytzimit t dijenis dhe
prvojs se huaj.
Bartsi I t drejtave dhe detyrimeve
mundet pr veti ta mbaj t drejtn e
shfrytzimit t metejshem t dituris dhe
pervojs s vete,si dhe t drejtn e bartjes
n subjektet t tjer t prvojs dhe dijenis
s tij.

 Sipas kriterit t dyt-duhet br dallimi n

mes t kontrats s pastr dhe kontrats
s kombinuar t know-how-it.
Te kontrata e pastr objekt I kontrts sht
vetm konow-howi
Ndrsa te kontratat e kombinuara mund t
ekzistojne edhe detyrime tjera t
rndesishme
Komisioni ekonomik I OKB-s pr evropn
ka parapar planin e prpunuar t knowhow-it pr prpilimin e kontratave pr
bartjen nderkombtare t t drejtave t
know-how-it n industrin metalurgjike-

Pushimi i kontrates
N momentin e lidhjes s kontrts nuk do
t thot edhe fillimi I realizimit te
kontrates. Sipas ligjit mbi transferimin e
teknologjis,kontrata behet e plotfuqishme
ne momentin kur aktevendimi per lejimin
eshte bere I plotfuqishem,dhe vlen nga
data e lidhjes se kontrates.
Sa iperket mundesis se pushimit te
kontrates ne aspektin kohor,ne praktiken
afariste dhe ne te drejten krahasuese jane
qartesuar keyo qeshtje:

 Nese me ontrat nuk eshte percaktuar koha

e zgjatjes,ne ate rast kuptohet se kontrata
eshte lidh per koh te pa caktuar,dhe secila
pale ka te drejte per denoncim ne afatin e
kuptueshem.
Nese me kontrat eshte caktuar i
denoncimit,do te kihet parasysh afati i
kuptueshem,do te thote ai afat I cili do ti
mundesoi pales tjeter qe ti permbush
detyrimet ndaj personave te trete.
Kohezgjatja e kontrates eshte e lidhur me
permbushjen apo arritjen e rezultateve te

Shkaqet e pushimit te parakohshem te

kontrates

Njera nga keto eshte se pala

kontraktuese mund te shkepus
kontraten,nese pala tjeter e ben
cenimin e rende te kontrates si
psh:mospermbushjen e plote te
know-how-it ,mospermbushjen e
garancioneve ne pikpamje te bartjes
se objektit,etj.
Sa iperket cenimit nga marresi I
know-how-it,rendomte ceket
mospagimi I shperblimit(qmimit),ose
mospermbushja e dispozitave

Faliminderit per vemendjen