Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

Tham gia Cng ng Kinh t ASEAN v

nhng tc ng n thng mi quc t ca Vit Nam(1)
H Vn Hi**
Trng i hc Kinh t - i hc Quc gia H Ni,
144 Xun Thy, Cu Giy, H Ni, Vit Nam
Nhn ngy 23 thng 9 nm 2013
Chnh sa ngy 04 thng 12 nm 2013; chp nhn ng ngy 23 thng 12 nm 2013
Tm tt: Thng qua gii thiu khi qut v Cng ng Kinh t ASEAN (AEC), mt trong ba tr
ct chnh ca Cng ng ASEAN, bi vit phn tch nhng kt qu t c trong l trnh hng
ti thnh lp AEC, th hin vic thc thi cc ni dung trong K hoch tng th xy dng AEC,
trn cc lnh vc: thng mi hng ha, thng mi dch v, u t, quyn s hu tr tu...; nhng
tc ng tch cc v tiu cc ca vic tham gia AEC i vi thng mi Vit Nam. Trn c s ,
bi vit xut mt s gii php thng mi Vit Nam hi nhp AEC mt cch hiu qu.
T kha: Cng ng Kinh t ASEAN, k hoch tng th, tc ng, thng mi quc t.

1. M u *

trng chung ca khu vc. iu s c nhng

tc ng, nh hng nht nh ti nn kinh t
Vit Nam ni chung v thng mi quc t Vit
Nam ni ring.

Trong thi gian gn y, hi nhp kinh t

ASEAN l vn khng ch c Vit Nam m
hu ht cc nc trong khu vc ht sc quan
tm, th hin vic cc quc gia ASEAN tch
cc trin khai cc hot ng chun b thnh lp
AEC vo nm 2015. AEC ra i s l mt bc
ngot nh du s hi nhp khu vc mt cch
ton din ca cc nn kinh t ng Nam ,
hng ti m hnh mt cng ng kinh t - an
ninh - x hi theo kiu Lin minh Chu u
(EU). ng thi, AEC cng s ha trn nn
kinh t ca 10 quc gia thnh vin thnh mt
khi sn xut, thng mi v u t, to ra th

2. Cc tha thun t c trong l trnh

hng ti thnh lp AEC
AEC l mt t chc hp tc lin chnh ph
d nh c thnh lp vo nm 2015. y l
mt trong ba tr ct quan trng ca Cng ng
ASEAN nhm thc hin cc mc tiu ra
trong Tm nhn ASEAN 2020 v c khng
nh li trong Tuyn b Ha hp ASEAN
(Tuyn b Bali II): To dng mt khu vc
kinh t ASEAN n nh, thnh vng v cnh
tranh cao, ni c s di chuyn t do ca hng
ha, dch v v u t, di chuyn t do hn ca
cc lung vn, pht trin kinh t ng u v
gim ngho, thu hp khong cch chnh lch v

______
*

T: 84-913559235
Email: hoihv@vnu.edu.vn
(1)
Bi vit c thc hin trong khun kh ti cp Nh
nc Cng ng Kinh t ASEAN trong bi cnh mi ca
th gii v s tham gia ca Vit Nam, m s KX 01.11/
11-15.

44

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

kinh t - x hi. AEC c s mnh nhm to

dng: i) Mt th trng chung v c s sn xut
thng nht; ii) Mt khu vc c sc cnh tranh;
iii) Pht trin ng u; iv) Hi nhp vo nn
kinh t ton cu [1].
C th:
V thng mi hng ha, ASEAN sa
i, b sung cc hip nh kinh t ASEAN,
trong c Hip nh Thng mi Hng ha
ASEAN (ATIGA) c k kt ngy 26/2/2009
ti Thi Lan. Ngh nh th v sa i mt s
hip nh kinh t ASEAN lin quan n thng
mi hng ha c k ngy 8/3/2013 trong
dp Hi ngh AEM Retreat ln th 19 ti H
Ni. Cc nc thnh vin ASEAN ang trong
qu trnh hon tt cc th tc ni b ph
duyt Ngh nh th.
Cc nc tho lun tch cc gii
quyt cc vn hng ro phi thu quan
(NTBs) trong ASEAN nh cp nht c s d
liu v cc cng c phi thu quan, phn hi ca
khu vc t nhn v gii quyt cc tr ngi i
vi thng mi. Ngoi ra, c 3-5 d n th
nghim hoc cc tnh hung s c thc hin
kim tra v mc ct gim cc ro cn i
vi thng mi.
Bn ghi nh D n th nghim ln th hai
v T chng nhn gm Philippines, Lo v
Indonesia c k kt gia cc B trng
Kinh t vo thng 8/2012 ti Siem Reap,
Campuchia, vi thi hn mc tiu l c thc
thi trong qu II/2013. ASEAN cng bt u
tho lun v cc im tng ng v khc bit
ca hai d n th nghim t chng nhn hng
ti thc hin chng trnh t chng nhn ton
khu vc vo cui nm 2015 [2].
i vi C ch hi quan mt ca ASEAN
(ASW), vi s tham gia th nghim ca 7 nc
thnh vin (Brunei, Indonesia, Malaysia,
Philippines, Singapore, Thi Lan v Vit Nam)
v trao i d liu in t C/O mu D v T
khai hi quan in t c hon tt. Tt c

45

cc nc tham gia u th nghim thnh

cng kt ni cng ASW.
V thng mi dch v, ASEAN c
nhng tha thun gip cc bn sm hon tt cc
th tc cn thit Hip nh ASEAN v di
chuyn th nhn c hiu lc, trn c s to
thun li cho vic di chuyn ca cc c nhn
tham gia vo cc hot ng thng mi hng
ha, thng mi dch v v u t trong khu
vc. Cc B trng cng ghi nhn tnh hnh
xy dng Gi cam kt dch v th 9 trong
khun kh Hip nh khung ASEAN v dch v
(AFAS) v ngh cc nc n lc hon thnh
Gi 9 trong nm 2013. ASEAN cng ang
chun b m phn mt Hip nh AFAS mi t
qu IV nm 2013 nhm nng cao tnh ton din
v cp nht ca Hip nh ph hp vi bi
cnh hin nay (Hip nh AFAS c k kt t
nm 1995). Bn cnh , vic thc thi K
hoch Chin lc Du lch ASEAN 2011-2015
ang c tch cc trin khai nhm to thun
li cho s di chuyn ca nhng ngi lm du
lch thng qua cc tha thun cng nhn ln
nhau (MRA).
V u t, ASEAN ang trong giai on
thc thi Hip nh ACIA, trong qu trnh r
sot ln nhau c trin khai nhm gim st
vic xa b cc hn ch/tr ngi hoc ci thin
cc bin php theo cc iu khon ACIA v K
hoch tng th v xy dng AEC nhm thc
y ASEAN thnh mt khu vc thu ht u t
thng nht. ng thi, cng vi Hip nh u
t ton din ASEAN (ACIA) c hiu lc t
thng 3/2012, cc nc ASEAN cng hon
tt tho lun Ngh nh th sa i Hip nh
ACIA nhm ra quy trnh sa i Hip nh
v Danh mc bo lu ca Hip nh, hng ti
t do ha hn na mi trng u t.
V quyn s hu tr tu, vic thc thi k
hoch lm vic vi 28 sng kin v 5 mc tiu
chin lc trong K hoch Hnh ng IPR
ASEAN 2012-2015 gip nng cao tnh php

46

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

l v chnh sch trong vic gii quyt cc vn

lin quan n s hu tr tu. Philippines
tham gia Ngh nh th lin quan n Hip nh
Madrid v ng k nhn mc quc t ngy
25/7/2012, trong khi Brunei tham gia Hip c
Hp tc sng ch ngy 24/4/2012. C hai nc
thnh vin u ang tng bc gia nhp h
thng Hague v ng k quc t kiu dng cng
nghip. Cc h thng ng k ny s cho php
cc nc thnh vin ASEAN tham gia cc h
thng s hu tr tu ton cu [2].
Hi nhp ca ASEAN vo nn kinh t ton
cu, v cc FTA ASEAN+1, c hai ngh nh
th v nng cao thc thi ACFTA c k
kt vo thng 11/2012, bao gm Ngh nh th
v a cc hng ro k thut i vi thng
mi v cc bin php v sinh, kim dch ng
thc vt vo Hip nh Thng mi hng ha
ca Hip nh khung v hp tc kinh t ton
din gia ASEAN v Trung Quc; v Ngh
nh th th ba v sa i Hip nh khung v
hp tc kinh t ton din ASEAN - Trung
Quc. Cho n nay, vn cn 5 nc thnh vin
cha ph chun cc ngh nh th ny.
ASEAN v n c bn hon thnh
vic r sot php l Hip nh Thng mi dch
v v Hip nh u t ASEAN-n
chun b k kt trong nm 2013. Vic m phn
m rng chng v thng mi dch v v u
t trong khun kh Hip nh i tc kinh t
ton din ASEAN - Nht Bn tip tc c
thc hin v d kin kt thc m phn trong
nm 2013.

3. Tc ng ca AEC i vi thng mi
Vit Nam
Sau khi thnh lp, AEC s l mt th trng
chung c quy m ln vi hn 600 triu dn v
tng GDP hng nm khong 2.000 t USD qua
s lin kt v kinh t trn c s sn xut thng
nht nh t do thng mi v u t, chu

chuyn vn, lao ng, dch v Vi mc tiu

nhm thc y pht trin kinh t cng bng
trong khu vc, AEC s to ra mt khu vc kinh
t c tnh cnh tranh cao v hi nhp y
vo nn kinh t ton cu. Do , li ch m cc
thnh vin c c khi AEC c hnh thnh l
tng trng kinh t nhanh hn, to ra nhiu vic
lm hn, thu ht u t trc tip nc ngoi (FDI)
mnh m hn, phn b ngun lc tt hn, tng
cng nng lc sn xut v tnh cnh tranh. c
bit, AEC ch trng n mc tiu thu hp khong
cch pht trin gia cc nc, cng l lnh vc m
Vit Nam ht sc quan tm.
3.1. Tc ng tch cc
Th nht, tham gia AEC s gip Vit Nam
tng thm khi lng trao i thng mi vi
cc nc trong khu vc. Mt trong nhng tr
ct trong K hoch tng th xy dng AEC l
hnh thnh th trng chung v c s sn xut
thng nht. Mc tiu a ASEAN tr thnh mt
th trng v c s sn xut thng nht ang
c ASEAN thc y mnh, bao gm nm
yu t c bn: (i) t do lu chuyn hng ha;
(ii) t do lu chuyn dch v; (iii) t do lu
chuyn u t; (iv) t do lu chuyn vn; v (v)
t do lu chuyn lao ng c k nng. Nm yu
t nu trn s l nhng ng lc chnh thc y
s tng trng kim ngch xut khu ca Vit
Nam vi cc nc ASEAN cng nh vi cc
i tc ca ASEAN.
T lu, ASEAN y mnh cc n lc
chun b cho AEC thng qua vic g b cc ro
cn chnh v thu quan, t do ha lnh vc dch
v v ni lng cc quy nh v u t nc
ngoi. Theo L Lng Minh (2012), n cui
thng 3/2013, ASEAN hon thnh 80% cc
gii php c nu trong K hoch xy dng
AEC trn tt c cc lnh vc. Tnh n thi
im nm 2013, Hip nh u t ton din
ASEAN c trin khai y , Hip nh
ASEAN v di chuyn con ngi c k

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

kt; vic trin khai th im chng trnh C

ch hi quan mt ca ASEAN nhm ci thin
cc iu kin thun li cho thng mi khu vc
ang c y mnh.
V t do ha thng mi khu vc, tnh n
ngy 1/1/2010, cc nc ASEAN-6 hon
thnh mc tiu xa b thu quan i vi
99,65% s dng thu. ASEAN-4 (gm
Campuchia, Lo, Myanmar v Vit Nam)
a 98,86% s dng thu tham gia Chng
trnh u i thu quan c hiu lc chung xy
dng Khu vc Thng mi T do ASEAN
(CEPT-AFTA) v mc 0-5%. y l mt kt
qu ni bt, ct mc quan trng ca ASEAN.
Vi mc ct gim thu quan nh vy to
thun li cho xut khu hng ha ca Vit
Nam, gp phn lm tng khi lng trao i

47

thng mi ca Vit Nam vi cc nc trong

khu vc. Theo Trung tm Thng tin - B Cng
Thng (2012), kim ngch nhp khu ca ton
khi ASEAN (khng tnh Myanmar) bnh qun
hng nm khong 1.329 t USD v xut khu
t 1.460,8 t USD. Trong , Vit Nam chim
t trng khong 7,36% kim ngch xut khu v
8,5% kim ngch nhp khu. Go v du th vn
l hai nhm hng chnh Vit Nam xut sang th
trng ny, vi tr gi chim khong 30% tng
kim ngch xut khu ca Vit Nam sang
ASEAN; ngoi ra, cn c nhng mt hng khc
nh xng du cc loi, st thp, my vi tnh, sn
phm in t v linh kin. Ngc li, Vit Nam
nhp khu t ASEAN ch yu my mc thit
b, du th, phng tin, dng c... [3].

Hnh 1: Xut khu ca Vit Nam sang cc nc ASEAN (n v: t USD).

Ngun: Tng cc Thng k v Tng cc Hi quan, 2013

Theo Hnh 1, kim ngch xut khu ca Vit

Nam sang cc nc ASEAN qua 5 nm (20082012) nhn chung c xu hng tng (ring nm
2009 gim st do nh hng t cuc khng
hon kinh t th gii). Nu tnh giai on 20092012, mc tng bnh qun v kim ngch xut
khu ca Vit Nam sang ASEAN t khong
29%/nm.
Vic thc y t do lu chuyn hng ha
c ASEAN trin khai thc hin khng ch
vi thng mi ni khi m cn c m rng

vi nhiu i tc thng qua cc FTA ca

ASEAN vi cc i tc ny. L thnh vin ca
ASEAN, Vit Nam ang n lc cng cc nc
ASEAN trin khai thc hin cc Hip nh
thng mi t do (FTA) vi Trung Quc, Hn
Quc, Nht Bn, Australia, New Zealand v n
. Cc FTA ASEAN+1 ang v s em li
nhng tc ng nhiu chiu, nht l trong di hn,
i vi thng mi v u t ca Vit Nam.
Thng qua cc FTA, phn ln hng xut
khu ca Vit Nam , ang v s c hng

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

48

thu nhp khu u i 0%. Thc t cho thy

AEC v cc FTA gp phn tng nhanh gi
tr xut khu gia Vit Nam vi ASEAN v vi
cc i tc ca ASEAN. Nh vy, thc y
xut khu l tc ng ln nht v quan trng
nht m cc FTA ny mang li. im qua mt
lot cc FTA a phng ca ASEAN vi cc
i tc ln cho thy, Vit Nam c hng
nhng tc ng tch cc t hiu ng lan ta ca
vic thc hin t do ha thng mi m l trnh
hng ti thnh lp AEC mang li. l nhng
c hi m rng th trng xut khu t hiu
ng ca vic ct gim thu theo cam kt trong
FTA bi trong tt c cc cuc m phn FTA,
mc tiu m Vit Nam lun hng ti l khi
thng v thc y xut khu hng ha v dch
v ca Vit Nam ra th trng th gii.

i vi thng mi dch v, mc tiu ca

AEC cng hng ti t do lu chuyn dch v
trong v ngoi khi. Mt khi AEC c hnh
thnh, n s to ra c hi cho cc phn ngnh
dch v Vit Nam nh du lch, vn ti, ti
chnh, ngn hng m rng mng li hot ng
ra ton b th trng ASEAN vi chi ph thp
hn nhiu so vi hin nay. Tuy nhin, s thm
nhp su ca cc doanh nghip dch v nc
ngoi, nh cc doanh nghip logistics, cc ngn
hng cc quc gia ASEAN-5 vi th mnh v
ngun vn, mng li, a dng v sn phm s
lm cho th trng ngn hng ni a bo ha
v to p lc cnh tranh gay gt i vi cc
phn ngnh dch v trong nc, vn c quy m
nh v ngho nn v sn phm.

Hnh 2: Xut khu ca Vit Nam sang cc i tc chnh ca ASEAN (n v: t USD).

Ngun: Tng cc Thng k v Tng cc Hi quan, 2013

Th hai, tc ng ca AEC ti tng trng

xut khu. ASEAN hin l i tc thng mi
quan trng hng u ca Vit Nam v l ng
lc gip nn kinh t nc ta duy tr tc tng
trng v xut khu trong nhiu nm qua, vt
trn c EU, Nht Bn, Trung Quc hay M. Vi
li th l mt khu vc pht trin nng ng, gn
gi v a l, quan h thng mi gia Vit
Nam v ASEAN c mc tng trng cao. So

vi nm 2002, thng mi hai chiu Vit Nam

v ASEAN nm 2012 tng hn 5 ln, t
37,84 t USD, chim 16,6% tng kim ngch
xut nhp khu ca c nc. Cng trong giai
on ny, nhp tng trng xut khu trung
bnh ca Vit Nam sang ASEAN t 28,4% v
nhp khu t 27%. Kim ngch xut khu ca
Vit Nam sang ASEAN tng t 2,43 t USD
nm 2002 ln ti 17,08 t USD nm 2012. T

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

nm 2010, kim ngch xut khu ca Vit Nam

sang Campuchia, Indonesia, Philippines, Thi
Lan, Singapore u t hn mt t USD [3].
Trong giai on 2006-2012, tc tng
trng xut khu trung bnh ca Vit Nam sang
ASEAN, Trung Quc, Hn Quc, Nht Bn,
Australia, New Zealand v n (cc i tc
ASEAN+) t trn 20%, cao hn so vi tc
tng trng xut khu chung (khong 15%) v
cao hn tc tng nhp khu trong cng thi
k. Do hiu ng ca FTA, din mt hng xut
khu sang mt s i tc, nh ASEAN, n
v Nht Bn a dng hn. Nhn chung, cc
mt hng xut khu chnh ca Vit Nam u c
kh nng hng li t AEC v t cc FTA ca
ASEAN m rng.
Trong thi gian ti, nu AEC c thnh lp
v hot ng mt cch ton din th cc tr ct
nu trn cng s c thc hin mt cch y
hn. Theo , thun li ha thng mi trong khu
vc s l c hi ln cho Vit Nam hnh thnh
nn hiu ng to thm thng mi, tc l lm
tng thm khi lng trao i thng mi ca
Vit Nam vi cc nc trong AEC.
Th ba, tham gia AEC s tc ng ti vic
thay i c cu sn phm xut khu theo chiu
hng tch cc. ASEAN l mt th trng
chung c quy m ln vi hn 600 triu dn v
tng GDP hng nm vo khong 2.000 t
USD. Trong thi gian qua, c cu xut khu
ca Vit Nam sang ASEAN ang chuyn bin
theo chiu hng tch cc, c nng cao c v
cht lng v gi tr. Ngoi nhng mt hng
nng sn v nguyn liu nh go, c ph, cao
su, du th c hm lng ch tc thp, Vit
Nam xut khu nhiu mt hng tiu dng,
hng cng nghip nh linh kin my tnh, dt
may, nng sn ch bin, m phm vi gi tr
cao v n nh. Vit Nam v cc nc ASEAN
khc cng gia nhp cc cu lc b cc nc
xut khu ln nht trn th gii v go, cao su,
c ph, ht iu, hng dt may...

49

Trong quan h v FDI, ASEAN l ngun

FDI ln cho Vit Nam, ng thi l cu ni cho
nhiu khon u t ca cc cng ty a quc gia
c tr s ti ASEAN. Cc thnh vin ASEAN
c vn u t ln vo Vit Nam l Singapore,
Malaysia, Thi Lan v Brunei.
Th t, tham gia AEC s tc ng tch cc
ti vic m rng th phn ca hng ha Vit
Nam trn cc th trng c lin quan, th hin
r nht l ti cc nc ASEAN, Hn Quc v
Nht Bn. Trn thc t, th phn ca hng Vit
Nam trn cc th trng ny tng t bin v
gi c sc tng n nh ngay sau khi cc
FTA c hiu lc. Cc doanh nghip ca Vit
Nam ngy cng ch ng v tch cc hn trong
vic tn dng cc u i v thu trong cc FTA.
T l hng ha c hng u i ca Vit
Nam (p ng c yu cu v xut x) cao so
vi cc i tc trong khu vc v lun c xu
hng tng ln qua cc nm thc hin. Ring
vi Hn Quc, trn 90% hng xut khu ca
Vit Nam c hng u i v thu thng qua
FTA ASEAN - Hn Quc. FTA to c hi cho
hng xut khu Vit Nam thm nhp th trng
nc ngoi. Mt trong nhng vn ln nht
i vi hng ha xut khu Vit Nam l vp
phi cc hng ro thu quan v phi thu quan t
cc th trng nc ngoi. chnh l tr ngi
lm cho nhiu mt hng ca Vit Nam kh
thm nhp th trng quc t. Tuy nhin, nu
Vit Nam c c cc FTA th cc ro cn mu
dch ny s khng cn l mi lo ngi i vi
hng ha xut khu ca Vit Nam na.
Cc hip nh AEC cn gip n nh ngun
nhp khu v h gi u vo nhp khu. Do
nhp khu thng xuyn chim khong 80%
GDP ca Vit Nam nn vic n nh ngun
nhp khu v h gi u vo nhp khu c
ngha rt quan trng i vi vic duy tr tng
trng kinh t ni chung v tng trng xut
khu ni ring.
Th nm, tham gia AEC s gia tng nng
lc cnh tranh cho hng xut khu Vit Nam.

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

50

Khi AEC c thnh lp, doanh nghip Vit

Nam s c th trng rng ln hn. Bi, doanh
nghip Vit Nam khng ch hng vo sn xut
ni a m s hng ra th trng chung, th
trng m ASEAN c FTA nh Hn Quc,
Nht Bn v Trung Quc. Thm vo , khi
thu sut trong ASEAN gim xung 0%, cc
doanh nghip Vit Nam s c iu kin gim
chi ph, h gi thnh hng xut khu, gp phn
gia tng nng lc cnh tranh.
Bn cnh , theo quy nh ca ASEAN,
cc sn phm sn xut c t l ni khi 40%
c xem l sn phm vng ASEAN, s c
hng cc u i khi xut khu sang cc th
trng khu vc ASEAN c FTA. y cng l
c hi Vit Nam tn dng cc u i nhm gia
tng nng lc cnh tranh cho hng ha xut khu
trong nc sang th trng khu vc.
3.2. Tc ng tiu cc
Th nht, vi vic y mnh t do ha
thng mi ni khi, hng ro thu quan v phi
thu quan gia cc quc gia thnh vin AEC s
k

dn xa b. Tnh n thng 7/2013, Vit Nam

gim thu nhp khu cho hn 10.000 dng
thu xung mc 0-5% theo ATIGA, chim
khong 98% s dng thu trong biu thu.
[3] Vi mc gim thu su nh vy, trong
tng lai, hng ha ca cc nc ASEAN s
trn ngp th trng Vit Nam, dn n vic ci
thin tnh trng nhp siu ca Vit Nam vi cc
nc ASEAN cng tr nn kh khn hn.
Theo s liu ca Tng cc Hi quan
(2013), cn cn thng mi Vit Nam ASEAN t nhiu nm qua lun b thm ht.
Kim ngch nhp khu giai on 2006-2008 gp
gn 2 ln so vi kim ngch xut khu. Giai
on 2009-2012, t l kim ngch nhp khu v
kim ngch xut khu tuy c gim nhng vn
mc cao (Hnh 3). Cn tnh ring 9 thng u
nm 2013, cn cn thng mi hng ha gia
Vit Nam vi cc quc gia thnh vin ASEAN
cng trng thi thm ht vi 2,13 t USD.
Nh vy, tnh chung c giai on 2006-2013,
mc thm ht thng mi vn ang nghing v
pha Vit Nam.

Hnh 3: Kim ngch xut, nhp khu v cn cn thng mi Vit Nam - ASEAN
(giai on 2006-2012) (n v: t USD).
Ngun: Tng cc Hi quan, 2013

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

51

i vi trao i thng mi ngoi khi,

trong thi gian qua, Vit Nam cng tham gia
k kt cc Hip nh thng mi t do ASEAN
vi nhiu nc nh Trung Quc, Hn Quc,
Nht Bn..., trong u a ra l trnh thc
hin t do ha thng mi. y cng chnh l
nguy c tim n ca vic gia tng tnh trng
nhp siu ca Vit Nam. Hip nh ASEAN Trung Quc l mt v d. Theo tin trnh ct
gim thu quan vi Trung Quc, phn ln hng
ha Trung Quc vo Vit Nam s ch cn thu
sut t 0-5% vo nm 2015. Vi mc thu sut
nh vy, kim ngch nhp khu t Trung Quc
s gia tng, lm cho cn cn thng mi Vit
Nam - Trung Quc cng mt cn i nghim
trng hn.
Th hai, cc sn phm xut khu ca Vit
Nam s phi i mt vi s cnh tranh ca hng
ha cc nc khc trn th trng ASEAN.
Trong thi gian ti, AEC hnh thnh s to ra
th trng chung, khng cn ro cn hng ha,
dch v, vn... Hng ho cc nc thnh vin
ASEAN s c mc thu u i nh nhau, khi
sc cnh tranh s tp trung vo cht lng
v gi tr gia tng ca sn phm. Trong khi ,
vi thit b, cng ngh hin nay, sn phm ca
doanh nghip Vit Nam kh c th cnh tranh
vi sn phm xut khu ca cc nc trong
khi. Th trng Singapore l mt v d. Hin
nay, Singapore l i tc ln nht ca Vit Nam
trong ASEAN, lun dn u v c kim ngch
xut khu v nhp khu. Cc mt hng m Vit
Nam xut khu sang Singapore ch yu l my
mc, thit b, dng c v ph tng. Trong khi
, Malaysia cng ang xut khu sang
Singapore cc mt hng tng t nh ca Vit
Nam. Khi mc thu quan c u i nh
nhau, vi nng lc cng ngh km hn, cc sn
phm xut khu ca Vit Nam s kh khn hn
khi gi vng v th trn th trng Singapore.
Th trng ASEAN vn l th trng c
mc tiu dng cao, khng chung sn phm
km cht lng, khng r ngun gc xut x.

Khi ASEAN thc hin t do ha thng mi

vi cc i tc nh Hn Quc, Trung Quc,
Nht Bn, n , EU..., cc sn phm c cht
lng cao ca Nht Bn, Hn Quc, EU s c
nhiu thun li khi thm nhp th trng ASEAN.
Nh vy, sn phm xut khu ca Vit Nam sang
ASEAN s cng gp kh khn hn.
Th ba, thun li ha thng mi trong
AEC s to ra s cnh tranh ca hng ha nhp
khu i vi cc sn phm, ngnh hay lnh vc
sn xut, kinh doanh ngay ti th trng Vit
Nam. Hin nay, ti cc thnh ph ln ca Vit
Nam nh H Ni, Nng, Thnh ph H Ch
Minh, cc sn phm c ngun gc t ASEAN
xut hin ngy cng nhiu. Mc d c th coi
y l c hi cho ngi tiu dng trong nc,
nhng cng l nguy c khin Vit Nam tr
thnh vng trng tiu th hng ha ca cc
nc trong khu vc. Hng ha ca ASEAN
c ngi tiu dng mua nhiu gm nhng
sn phm gia dng nh in my, dng c nh
bp, tip n l ha m phm c ngun gc t
Thi Lan, Malaysia u th ca cc mt hng
ny l gi bn rt r, ch bng 1/2 hoc 2/3 so
vi sn phm cng loi bn trong ca hng v
siu th ca Vit Nam. Ti nhiu siu th, cc
sn phm t ASEAN tng kh mnh so vi
cch y 3 nm, chim bnh qun khong 2530% trong c cu cc mt hng nhp khu.
Nhm hng c nhp khu nhiu nht gm
dng c gia nh, ha m phm, bnh ko v
qun o. Do biu thu nhp khu t cc nc
ASEAN gim mnh, ph bin mc 0-5%
nn ti mt s siu th bt u xy dng
mt chin lc nhp khu hng ha thay cho
cc sn phm do cc doanh nghip trong nc
sn xut [3].
Bn cnh , khi Vit Nam thc hin cam
kt gim thu sut i vi cc sn phm nhp
khu t cc nc i tc m Vit Nam cng
ASEAN k kt Hip nh thng mi, hng ha
Vit Nam s phi i mt vi s cnh tranh ca
hng nhp khu t cc nc i tc ny. Khi

52

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

mt nn kinh t cha c chun b y

trc nhng i th cnh tranh trong iu kin
cc hng ro thu quan sm b d b, s dn
n nhng tn tht v kinh t trong cuc cnh
tranh khng cn sc, ng thi cn gy sc p
i vi nn cng nghip non tr ca Vit Nam.
Trn Vn Th (2011) a ra khi nim by
t do ha mu dch ch ra nguy c sau khi
m ca th trng, t do ha mu dch, nhng
nc i sau s khng cn c c hi chuyn dch
c cu kinh t theo hng cng nghip ha [4].

4. nh hng v gii php thng mi

Vit Nam hi nhp AEC mt cch hiu qu
nn kinh t Vit Nam ni chung v
thng mi Vit Nam ni ring hi nhp AEC
c hiu qu, cn thc hin mt s gii php sau:
Thc hin i mi kinh t: tham gia hiu
qu vo l trnh AEC, mt trong nhng yu t
quan trng nht l Vit Nam cn n lc trong
vic ci cch cc quy ch trong nc nh n
gin ha cc th tc hnh chnh, h thng ha
v iu chnh cc iu lut khng c hiu qu
hay c s mu thun. ng thi, bn cnh vic
thc hin ng, v tch cc cc cam kt,
Chnh ph Vit Nam cn c s h tr i vi
cc doanh nghip, gim thiu chi ph giao dch
kinh doanh thng qua vic ct gim chi ph u
vo sn xut v cung ng dch v vi thi gian
ngn nht.
Tng cng tuyn tuyn, nng cao nhn
thc v AEC: Theo bo co ca Ban Th k
ASEAN (2011), ti Vit Nam, c ti 76%
ngi dn khng hiu r v AEC v cng ch
c 55% doanh nghip c hiu bit s b v
ASEAN. Nh vy, n lc chng ta cn
nng cao vai tr ca cc t chc xc tin
thng mi trong nc cng nh thng v ti
cc nc ASEAN [5].
Ci tin trong p dng thu sut Khu vc
mu dch t do (FTA): Hin ti, Vit Nam

vn cn nhiu trng hp cha p dng ng

mc u i ny, nhiu trng hp p dng mc
thu sut cao hn mc thu sut tha thun
gia cc quc gia i x ti hu quc (MFN).
Tng cng hiu qu ca cung ng u vo
cho sn xut v dch v, c bit l tng cng
hiu qu ca cc ngnh cung ng u vo cho
sn xut v dch v nh giao thng vn ti, in
lc, vin thng, ti chnh v ngn hng ton
b nn kinh t c c u vo sn xut v dch
v vi chi ph thp hn v cht lng cao hn.
Chnh sch minh bch, thng nht: Mt
khun kh u t m v t do i vi lu
chuyn dng vn thng qua ci cch cc quy
nh iu tit th trng theo hng minh bch
hn, d on c v c hiu lc hn; mt
chnh sch thu quan chung vi bn ngoi
th trng khng b phn mng.
Thc y xy dng c s h tng: Mt
mng li c s h tng xuyn ASEAN thng
qua ku gi u t v ti tr pht trin ng
b mng li vn ti, thng tin, giao dch an
ton gia cc thnh vin v vi th gii.
Nng cao nng lc cnh tranh ca cc
doanh nghip: y l vn quan trng, c
bit l cc doanh nghip nh nc/t nhn hot
ng trong 12 lnh vc u tin ca tin trnh
AEC. Theo , cn tp trung ci t b my iu
hnh, nng cao trnh sn xut - kinh doanh
ca cc doanh nghip nh nc, ng thi to
iu kin thun li v u i cho cc doanh
nghip t nhn c th cnh tranh vi cc
doanh nghip trong khi ASEAN. Cc c quan
hnh chnh cn c cc quy nh c th v nht
qun v cc th tc, c ch hng dn bng
vn bn v t vn hiu qu cho cc doanh
nghip trc khi doanh nghip tin hnh cc
th tc hnh chnh.
V pha cc doanh nghip Vit Nam, ngoi
vic phi c nhn s chuyn trch xy dng th
trng, cn cn c s chun b chu o t sn
phm, bao b, mu m, quy cch n cc
phng thc thm nhp th trng ph hp.
ng thi, qu trnh pht trin th trng cn

H.V. Hi / Tp ch Khoa hc HQGHN, Kinh t v Kinh doanh, Tp 29, S 4 (2013) 44-53

theo st xu hng tiu dng ca ngi dn mi

nc ASEAN. Qu trnh kinh doanh cng cn
lin kt vi nh phn phi ni a uy tn, c
nng lc Thc tin cho thy, sn phm ca
mi nc, mi doanh nghip u nm trong
chui gi tr ca khu vc hay chui gi tr ca
ton cu. V d, v cc sn phm nng nghip,
13/15 sn phm ca Vit Nam tng ng vi
Indonesia nn c hi th trng ca nc ta
khng nhiu. Nhng vi 70% dn s lm nng
nghip th chc chn Vit Nam c th mnh so
vi cc nc ASEAN khc pht trin cng
nghip hoc pht trin dch v. y l mt th
mnh m cc doanh nghip Vit Nam cn phi
tn dng.
5. Kt lun
Xy dng Cng ng ASEAN l nhim v
trng tm v xuyn sut ca Hip hi. i vi
Vit Nam, AEC s l c hi qu bu Vit
Nam nhanh chng bt nhp vi xu th v trnh
pht trin kinh t ca khu vc v th gii.
Do , Chnh ph v cc doanh nghip Vit
Nam cn tn dng c hi, vt qua thch thc
trong qu trnh xy dng AEC, hi nhp su

53

rng hn na nhm nng cao vai tr ca mnh

trong qu trnh pht trin v hon thin ca
ASEAN, da trn khun kh php l quc t v
ASEAN ph hp vi php lut Vit Nam, v li
ch ca cc bn cng nh ca c Hip hi.

Ti liu tham kho

[1] Ban th k ASEAN (2011), S tay kinh doanh
trong cng ng kinh t ASEAN, Jakarta, thng
11/2011.
[2] Hip nh v thng mi hng ha
ASEAN/ATIGA nm 2009.
[3] Trn Th Tuyt Minh (2013), Hng ti hnh
thnh Cng ng Kinh t ASEAN,
http://www.baocongthuong.com.vn/.
[4] Trn Vn Th (2011), By Thng mi t do, ai
chu
trch
nhim,
http://trungtamwto.vn/node/1759.
[5] V Huy Hong, Cng ng Kinh t ASEAN - u
tin
hi
nhp
kinh
t
ASEAN, http://www.mofahcm.gov.vn/mofa/nr091
019080134/nr091019083649/ns100805083136/new
sitem_print_preview.
[6] Phm Th Thanh Bnh (2010), Trin vng hnh
thnh Cng ng ASEAN v vai tr ca Vit
Nam, http://www.tapchicongsan.org.vn.

ASEAN Economic Community

Impacts on International Trade of Vietnam
H Vn Hi
VNU University of Economics and Business,
144 Xun Thy Str., Cu Giy Dist., Hanoi, Vietnam

Abstract: By introducing an overview of the ASEAN Economic Community (AEC), one of the
three pillars of the ASEAN Community, the paper analyzes the achievements in the roadmap towards
the establishment of AEC. These results are shown in the implementation of the AEC Blueprint in the
aspects of trade in goods, trade in services, investment, intellectual property rights, etc. The paper also
examines the AECs positive and negative effects on the trade of Vietnam. Thereby, the author
proposes some recommendations for efficient trade integration of Vietnam into AEC.
Keywords: ASEAN Economic Community, master plan, impact, international trade.