UYDU LME TEKNKLER

GNSSin Blmleri

GPS Blmden Oluur

Uzay Blm

Kullanc Blm

Kontrol Blm
Yer
Antenleri

Ana stasyon

zleme stasyonlar

Uzay Blm

Uzay blm uydulardan oluur.

Uydular ekvator dzlemi ile yaklak 55 lik a yaparlar,
6 yrnge dzleminden oluur
28 aktif, 4 yedek olmak zere toplam 32 uydudan olumaktadr.
Yedek uydular esas uydulardan birinde sorun olmas durumunda devreye
girerler.
Her bir GPS uydusu ,

Senkronize (ezamanl) zaman sinyallerini,

Tm dier uydularla ilgili konum bilgilerini,
Yrnge parametrelerine ilikin bilgileri iki tayc frekanstan (L1, L2) yaynlar;
Kontrol blm tarafndan yaynlanan bilgileri alr.

Uzay blmnn zellikleri

Uydular yeryznden yaklak 20200 km, yer merkezinden 26500 km uzaktadrlar,
Yrngelerindeki bir tam devirlerini 11h 58 da tamamlarlar.
Yeryznn herhangi bir yerinde gzlenebilecek en az uydu says 4 olup en az
yaklak olarak 5 saat ufuk zerinde kalr.

Uydu yrnge zaman (ortalama yldz zaman)

ile yer dnmesi (ortalama gne zaman) arasnda
yaklak 4 dak./gn fark vardr. Bu nedenle
yeryzndeki bir gzlemci ayn uyduyu her gn 4
dakika erken gzlemektedir.

Uydulara ilikin zellikler

Alt farkl tip GPS uydusu vardr. (Blok I, Blok II, Blok IIA, Blok IIR,
Blok IIF ve Blok III)
Blok I uydular 1978-1985 yllar arasnda yrngeye oturtulmu
olup arlklar 845 kg ve mrleri yaklak 7,5 yldr. Bu uydular
ekvator dzlemi ile 63 lik a yaparlar. Deneysel amal olup,
sistemi test etmek iin kullanld. 11 uydu frlatld ve u an
bunlarn hibiri varln srdrmemektedir.
Block II uydular 9 uydudan olumaktadr. Ekvatorla 55 lik a
yaparlar. Arlklar yaklak 1500 kg ve mrleri 7 yldr. 1989
ylnda yrngeye oturtulmutur. Haberleme olanaklarna sahip
olup, bazlarnda laser llerine olanak salayan yanstclar
vardr.
Block IIA serisi 19 uydudan olumakta

 Blok IIR uydularnn mrleri yaklak 10 yldr. Atomik saatler

tarlar, arlklar 2000 kg olup 1997 de yrngeye oturtulmulardr.
Bu uydular kontrol blmnn destei olmadan kullanclara 180
gnlk navigasyon olana salarlar. Mevcut uydularn yenileri ile yer
deitirmesi iin gelitirilmitir.
u anda gncel olarak 27 adet Block II, IIA and IIR uydular
yrngelerinde bulunmaktadr.
Blok IIF uydularn 2005-2010 tarihlerinde yrngeye
oturtulmulardr. 1176,45 Mz lik frekanstaki L5 sinyali bu uydularda
kullanlacaktr.
Blok III uydular tasarm aamasndadr. Bu uydular askeri amalar
iin kullanlacaklardr.

Uydular yrngelerinde dolarken birok

etken tarafndan etkilenirler. Bunlardan
bazlar aada verilmitir.
Gnein, Dnyann, Ayn ve dier gezegenlerin
ekim gc
Okyanuslardaki gel-git olay
Gnein radyasyon basnc
Dnyadan yansyan radyasyon basnc
Manyetik kuvvetler
Atmosferik srklenme

Kontrol Blm

Bu blm yeryznn eitli yerlerine dalm 1 ana ve 5

izleme istasyonundan olumaktadr.
Ana istasyon Coloradoda (USA) dr.
Bunun dndakiler izleme istasyonlardr.

GPS uydular

Dnya zerine uygun dalm,

ok hassas saatlerle donatlm,
Konumu iyi bilinen,
6 sabit izleme istasyonu tarafndan izlenmektedir.

Kontrol Blm
US Space Command

Cape Canaveral
Hawaii
Kwajalein Atoll
Ascension Is.

Ana Kontrol stasyonu

Diego Garcia

zleme stasyonu

Yer Anteni

GLONASS KONTROL STASYONLARI

Bu istasyonlarn grevi;
Gnlk olarak uydularn salkl ekilde almalarn salamak,
Toplanan verileri irdeleyerek uydu yrngelerini belirlemek,
Uydu saat dzeltmelerini hesaplamak ve SA etkileri gibi bilgileri
uydulara yklemektir.

Ana kontrol istasyonu;

Tm sistemin kontrolnden,
Her bir uydu iin uydu efemeris bilgilerinin saat dzeltmelerinin
hesabndan sorumludur.
Dier 5 istasyon, gzleme istasyonu grevi yapar ve uydu
efemerislerinin belirlenmesi iin gerekli verileri toplarlar.

Kullanc Birimi

GPS uydularndan yaylan sinyaller zerinden

bilgileri alarak yeryzndeki bir noktann
konumlanmasn salayan alclar, GPS sisteminin
kullanc blmn olutururlar. GNSS alcsna
sahip herkes bir kullancdr. Gnmzde GPS alc
ve anteni btnleik cihazlarda mevcuttur. Byle
bir gzlem seti u blmlerden oluur;
GPS alcs ve yazlm
GPS anteni ve anten kablosu
Alet sehpas
Batarya
ayak dze (Tribrach)

Kullanc Birimi
Alclar, gnmzde GPS alclar tek frekansl ve ift
frekansl olmak zere iki tip retilmektedir.
Alcnn ilevi osilatrde retilen sinyali, anten araclyla
alnan GPS sinyali ile Sinyal ilemcide karlatrarak
sonucu mikro ilemciye gnderir ve burada kod ve faz
lleri oluturur. Bu ller kayt nitesine gnderilerek
kaydedilir.
Tek Frekansl (Single Frequencey receivers 20 km baz):
L1 ve C/A-Kod
ift Frekansl (Dual Frequencey receivers 20 km baz):
L1, L2 ve C/A ayrca P(Y)-Kod
Frekans (f): Birim zamanda bir noktadan geen dalga
tepesi saysdr.
Dalga Boyu (): Dalga tepeleri arasndaki uzunluktur.

Kullanc Birimi

Frekans ve Dalga Boyu likisi

Frekans ve dalga boyu arasnda ters orant vardr. Uzun dalda boyu dk
frekans demektir.
GNSS ksa dalga boylu yksek frekansl radyo dalgalarn kullanr.

Kullanc Birimi
Modlasyon: Bir bilginin daha uzak mesafelere gnderilebilmesi iin kendinden daha
yksek frekansl bir taycnn sinyal zerine bindirilmesine denir. Modlasyon
alclarn ve vericilerin anten boyunun kk olmasn salar.
GNSS llerinde sinyallerin hassasiyetinin engellenmesi durumlar sz konusudur.
1. SA (Selected Availability)
a) Uydu saat frekansnn bilerek bozulmas. Zaman hatas nedeniyle uzunluk lle
hatal hesaplanr. Dolaysyla hesaplanan konum deerlerinin doruluu azalr.
Uydudan alcya yaklak 20,000 km den gelen bir sinyal yaklak olarak 0,06 sn de
ular. 0,001 sn hata 300,000 km/sn = 300 km hata
b) Uydu efemeris hassasiyetinin drlmesi. Bu durumda yrngeye ait bilgiler ve
koordinatlarn hatal verilmesi sz konusu olur.
2. AS (Anti Spoofing)
a) P kod bilgisinin engellenmesi. Bu durum genellikle el GNSSlerinde grlr.

GNSS lm Zaman
GNSS lmleri yapldktan sonra farkl uydulardan yaplan
lmler eletirilir. Bu ller UT zaman birimi yerine belirli
hesapla bulunan bir zaman birimi ile eletirilir. Bu
eletirme ileminin birimi saniyedir. Buna GNSS saniyesi
denir. GNSS saniyesini bulmak iin GNSS haftasn bulmak
gerekir.
GNSS haftas: 6 Ocak 1980 tarihli yeni standart GNSS epok
bilgisinden itibaren saylan ve Cumartesi 24.00 yani Pazar
0.00 saatinden itibaren saysna yeni bir deer eklenen
hafta saysdr.
GNSS gn: Her yl Ocak 1 den itibaren lm yaplan gne
kadar saylan gn deeridir.
GNSS saniyesi: lm yaplan haftann balangcndan
itibaren lm anna kadar saylan ve farkl uydularla
yaplan lmleri eletirmek iin kullanlan deerdir.

GNSS lm Zamann Hesaplanmas:

Gn (D) Ay (M) Yl (Y)
1. Gne gn deeri (Julian Day)
JD=Tamsay(365,25Y)+Tamsay[30,6001(M+1)] + D + UT / 24 +1720981,5
Eer M 2 ise Y = Y-1 ve M = M + 12
Eer M > 2 ise Y = Y ve M = M
UT = s + d / 60 + sn / 3600

2. GNSS haftas hesab

GNSS Haftas = TAMSAYI [ (JD 2444244,5) / 7]

3. GNSS saniyesi hesab

GNSS SANYES = HAFTANIN GN 24 3600 + lm An ( s/3600 + d/60 + sn )

GNSS lm Zamann Hesaplanmas:

rnek: Aada lm gn ve l an verilen
GNSS lleri iin GNSS saniyesini
hesaplaynz.
lm Gn: 19.09.2005 Gn (D) Ay (M) Yl (Y)
l an: 09.19.25 Saat (s) Dakika (d) Saniye (sn)

GNSS lm Zamann Hesaplanmas:

zm:
UT = 9.32361
JD = 2453632.888
GNSS Haftas = 1341
HAFTANIN GN = 1. gn
GNSS SANYES = 86425