You are on page 1of 84

udf.damfoaYl kdysmdKka jykafiaf.

ka'''''

jkaf;da kfia: ;.a.;iai


jkaf;da kfia: ;.a.;iai
jkaf;da kfia: ;.a.;iai
ff;Hsf,dal;s,l" ;d,ldNsjkaokSh ;sf,da.=re iud inqoao rdcH iud
inqoaO;ajhg jkdyS ;j;a iud inqrcdKka jykafia kula isisKs
l,Hd:hla uq,af,au wfklla fkdfldg .=K inkaOj muKla '''' lf<a
k l,amh f. hkq kd ;=K jKkdj wjika l< fkdyelsjkafka uehs' tn
wiu iu .=K we;s Yaj kd: uyd m[a[dOdka kykafiaf.a ix{d .dNSr;ajh
jkd yS iuia: ilaj, jdiS h W.a.;[a[dhS [dKjka; fo nU msila fo
wjka lsisjl=g;a Ih fkdjkakdjQ wIh jQ w;sYh mru .dNSr jQjls'
ima; uyd id.rfha uyd c, l| tl ;efkla ys ys| weis is dkfhka l .;
fkdyelalldy' ta c, l| u; weof.k .sfha kuq tys w.la uq,la ,;=,la
.eUqrla weis is jdkfhka l k.; fkdyels jkakdyq h'
;:d.; iud inqoa rcdKkajykafiakulf.a m%[df .dNSr;ajh tys iaGq;ajh
h ;rul fyda k .; yelafla ;:d.;hka jykafiaf.a jk mfohka
ukdj wOHhkh tjekafkl=g tho ukdj dudk lr.; yels jkakdyqu h'
rEmhgu '''''''''''''''''''' .=Kfhka o .=Khg wdNrKhla u jQ kqjKskao" kqjKg
wdNrKhla o jQ bjiSfuka o th fidNudk jkafka h' wkd: jQ jkag '''''''''''''''
wirKjQjkag msysg fuka o oreKq odulhkag hCIhkag ;sika .; i;=kg
yd ukqIH wukqIHhkag mjd uyd lreKdfjkau msysg fuka owiu iu
.=Khkaf.ka oHdudk jQ uysuh i| ysre uv,fha fidaNudk jkafka h'
;o ysre /ia mj;sk g mirh WKqiqjkafka h fia o" we;e m%Yak wNsuqj
f,dalhd i,s; fjoa lmd fjoa ish .; isrere ;=< wud h oyka f;ud
yef,oa ;sf,da f,d;=re iud inq njg m;a ;:d.;hka jykafia iQis
uyd mGd mru .dNSr .%ck oYkh nei .%y id.rh ;=< lsfooa fufkys
lroa ;=kaf,da ;, isidrd nq /ia l| yso .sfha ysre /ia oyka f,dawre re
t<sh jkakd fia" ;=kaf,da ;,hu tl jQfha h' ta i|yd fya;= Wmks.%h jQ
nqrcdKka jykafiaf.a wiu iu ;:d.; nqoaO [dK iNdrh wruqKqfldg
f.k inqoa ieyej;a ;:d.; Y%djlhka [dK id.rh w;=frka fldila
fyda icdhkd k ta w.u [dK iNdrhka i|yd wkac,slu wNsjdok
wNsudk f.!rjnyqudk mqriajr mqrialdr m%idr nQcd mj;ajkafka k ta ;=<ska
;u ;ukaf.a ;a; ika;dkhka ;=< o w;Hh wpdjH wiS; uyd m%[a[d .=K
iNdrhla je hqKq jkafka fjhs' ;a; ika:dk .ek Y=Y=oaO nqoa Woamkh
;=<ska w.u [dK ix'''''' ;a; ika:dk .; fnda ''''' Ou ud.h wdf,dalu;a
u o tu.ska isjkafka fjhs'

.il msms w;=ls,s w. is meje;s u,a ud,d oduhla weuqKqjdfia u,a jhlg
fk,d .kakd wkka; l,am flda ish oyia f. .sh ;efkla ;f,dj my,
f,dail iekiQ m%[a[d uysuh tla ;efkys tlg tl;= lsug .;a W;aidyhla
f,i fuu Ou .%ka:h b;d by<ska w.h fldg i,lk w;r" th wOHhkh
lrkakkaf.a myiq mYS,kh i|yd o iqndjfndaOh i|yd fya;= Wmks.%h jkjd
fkdwkqudkh' inq iiqfka W;= ksjka ioy t<sfhka wdf,dalu;a lr
.ekSug leue;s udhdkafka ffj;=uka .;a W;aiyh ijm%ldrfhka id:l
jQjd fia u he' ud yes msxlug msx is;ska l< f msxl wkqyiska cks; l=i,
Ou f;aciska iir .uk Y%oaOd m[a[ uysufhka f;acia wkqNj inkak
ksy;udkS keK myka is, o,ajd wd wr re lr .ekSu Wfoid Wo l<"
Wmldr l< ''''''''''''''' l i;=gq jk '''''' m%idokSh;ajfhka mYS,kh lrk Tng
Tn ieug;a fya;= Wm.sh fuehs Y=Ndisxik m%d:kd lr'

fuhg
ldreKsl
''''''''''''''''''''''''''''''''''''

Y%S ''''''''''''''''''''''''''''
mkaksmsh mdr
;,j;=f.dv

ihsxhq hiax iq.;iai Od;=


ksudh rxiqcac, nqoaO rEmx
iqjKaKud,skS m;S; kdux
jkaoduyx :Qmjrx uy.a.x

jdikdjka; mskaj;=ks"
f .d:dfjka lshfjkafk iajKud,S hk kka m%isoahg m;ajqKq nqrcdKka jykafiaf.a ij{
Od;+ka jykafia,d fdaKhla ksOka fldg ;sfnk ta W;= od.en ;=< Od;= .Nfha nqoaO rYafhka
nenf<k nqrejla ;sfnkjd' ta W;= od.e jykafiag udf.a kuialdrh fjd lsh,d'
iajKud,S ffp;H rdchdKka jykafiaf.a Od;= .Nh ;=< ;sfnk nq rej ms<sn|j isxy,
:QmjxYfhys f osyg ia;r lr, ;sfhkjd' tk gq.euqKq rc;=ud iska nqrcdKka jykafiaf.a
Yrfhys m%udKfhka hq;= nqoaO;ajhg m;ajQ iajrEmfhka nqoaO m%;sud jykafia kula i;a
rejkska hq;=j lrjd ta nq refjys mdofha;a" yia:fha;a kshfmd;= o" wefia iq meye;s ;ekao
cd;siaml udkslHfhka lrjQ nj;a is m;=,a" f;d,a i," wefiys r;a meye;s ;eka jkd mn
udKslHhkaf.ka lrjQ nj;a" ta ms<su rEmfhys ysiflia" weys neu wdoS ;eka bka kS,
udkslHhkaf.ka lrjQ nj;a" ta nq refjys ueo msys W!K frdau Od;=j osfhka lrjk ,o nj;a"
Od;= .Nh ueo lrjk ,o ta i;a rejkauh nqoaO m%;sud jykafiag by<ska iym;S uyd n%yauhd
uq;= l=vhla ord isk wdldrh;a osfhka lrjQ nj i|yka fj,d ;sfhkjd'

wkak tA W;= nqoaO m%;sud jykafia isyslrf.k" iajKud,S ffp;H rdchdKka jykafiaf.a
Od;= .Nh ;=< ;em;aj ;sfnk ij{ Od;+ka jykafia,d isyslrf.k" iajKud,S k W;=
ffp;Hhg uu kuialdr lrkjd lshk w:hhs rejkaje,s uyd iEh jkaokd lrk .d:dfjka
lshfjkafk'
rejkaje,s uyd iEh lsh, lshkafk f ;=ka f,dalh ;=<u jeu ij{ Od;+ka jykafia,d
m%udKhla jev isk mQckShu ffp;Hh hs' ;;sid osjH f,dalh ;=< isKs uyd iEh kka uyd
fndai;dKka jykafiaf.a flaY Od;+ka jykafia,d;a" nqrcdKka jykafiaf.a ol=Kq o< jykafia;a
jev isk mQckSh ffp;Hhla ;sfnkjd'
n%yau f,dalh ;=< iKs uyd iEh kka uyd fndai;dKka jykafiaf.a .sys jia;% hq.,;a"
nqrcdKka jykafiaf.a j wl= Od;+ka jykafia;a jev isk mQckSh ffp;Hhla ;sfnkjd'
ukqIH f,dalh ;=< ij{ Od;+ka jykafia,d ksOka lrk ,o ffp;Hh ish oyia .Kkska
boslr, ;sfnkjd' kuq;a f ;=ka f,dalfhau jeu ij{ Od;+ka jykafia,d m%udKhla jev
isk ffp;Hhla ;sfnkjd k ta iajKud,S uyd iEh kka ykajk gq.euqKq rc;=uka iska
boslrk ,o wkqrdOmqrfha uyfukd mqKH N+h ;=< ;sfnk mQckSh od.enhs'

is nqjre jevu l< mskau'''''


iajKud,S ffp;Hh boslrmq mqKH N+h f uyd N l,amfha my< j< ll=i|" fldaKd.uk"
ldYHm" f.!;u hk isjq nqjrhka jykafia,d iskau fiajkh lrk ,o" iudm;a;s iqjfhka jev
iska isjq nqjrhka jykafia,d iskau mQckSh;ajhg m;alrk ,o W;=u mqKH N+hla'
rejkaje,s uyd iEh boslrk mqKH N+h ms<sn|j ys uyry;ka jykafia iska foajdkmsh;siai
rc;=udg lsjQ nj uydjxYfha i|yka fj,d ;sfhkjd' ojila ys uyry;ka jykafia wkqrdOmqr
uyfukd mqKH N+fha jevisoaos foajdkmsh;siai rc;=ud ys uyry;ka jykafiaj olskak
imqu,a jhl=;a wrf.k uyfukd Whkg meKshd' ys uyry;ka jykafia rc;=ud iska
ms<s.ekajQ imqu,a jh /f.k wkd.;fha rejkaje,s uyd iEh bosfjk mqKH N+h msys ;ekg
.syska ta u,a fmd<jg mQcd l<d' ta;a iuu uyfmd<j lmdjg m;afj,d fmd<j fi, .shd'
tod foajdkmsh;siai rc;=ud ys uyry;ka jykafiaf.ka wykjd iajdkS" wehs f imq u,a
fmdf<df iqrejd yoaos uyfmd<j lmdjg m;ajqfka lsh,d' ys uyry;ka jykafia rc;=udg
meyeos,s l<d uyrc" f ia:dkh ll=i| nqrcdKka jykafia y;,sia oyila uyry;ka jykafia,d
iu ksfrdaO iudm;a;shg iujeoS jev ish mqKH N+hla' fldaKd.uk nqrcdKka jykafia
,xldjg jevu fldg ;sia oyila uyry;ka jykafia,d iu ksfrdaO iudm;a;sfhka jev ish
mqKH N+hla' ldYHm nqrcdKka jykafiaf.a ld,fhao is oyila ry;ka jykafia,d iu
,xldjg jevu fldg iudm;a;sfhka jev ish mqKH N+hla' f.!;u nqrcdKka jykafia ;=kajeks
jr ,xldjg jevu l< fudfydf;a mkaishhla uyry;ka jykafia,d iu iudm;a;sfhka jev ish
mqKH N+hla'
f uyd N l,amfha my< jQ isjq nqrcdKka jykafia,d iskau fiajKh lrk ,o f W;= mqKH
N+h u; f.!;u nqrcdKka jykafiaf.a Ydl Od;+ka jykafia,d fdaKhla muK Od;+ ksOka
lrka tlish is hka Wi iajKud,S kdufhka m%lg jk mQckSh ffp;Hhla f mqKH N+h
u; bosfjkjd lsh,d wkdjelsh M, l<d'
ys uyry;ka jykafia iska foaYkd l< ta ia;rh wyf.k ysh foajdkmsh;siai rc;=udg
ta ffp;Hh boslrkak wdYdjla we;sjqKd' iajdkS" ta uyd ia:Qmh uu u boslrjkak lsh,
foajdkmsh;siai rc;=udu bosm;a jqKd' uyrc Tn iska l<hq;= fndfyda msxl ;sfnkjd' ta
uyd ia:Qmh boslsu msKsi fmre mqrdf.k mefKk uyd msxjka; flfkla wkd.;fha Tf
uqKqnqfrla f,i bmos,d f uyd ia:Qmh lrjkjd lsh,d ys uyry;ka jykafia foajdkmsh;siai
rc;=udg meyeos,s l<d'

mskaA f msysgjQ fi,a geU'''''


thska i;=gg m;ajqKq rc;=ud wfka iajdkS" uf.a uqKqnqfrla f ffp;Hh lrjkafka k th
ud l<d yd iudkhs lsh,d ta msk wkqfudaoka fj,d ys uyry;ka jykafiaf.a Wmfoia mos
ta ish ia;r fi,a geUl fldgd wkd.;fha ffp;H bosfjk mqKH N+h u; ta fi,a geU
msysfgjd' ta ;rla fkfjhs rkam;a ;Sre lsysmhl ta ia;rh ,shd lr~qj, nyd wkd.;fha
gq.euqKq rc;=ukayg ta ia;r fidhdf.k ffp;H boslsf myiqj msKsi rcf.hso ;em;a l<d'
gq.euqKq rc;=uka tod fid<Ska iu hqoaO fldg hqoaOfhka ch.%yKh ,nd wkqrdOmqr k.rh
ksoyia lr.ekSfuka miqj hqoaOfhaos rc;=ukayg Wo Wmldr l< msi;a iu ,laIhla lyjkq
h| fldg fnda mQcdjla meje;au msKsi uyfukd mqKH N+hg meKshd' ch uyd
fndaka jykafiayg mqo mQcdjka isfldg ;uka hqoaOfhka ksoyia fldg.;a uyfukd mqKH N+fha
weohk g tod foajdkmsh;siai rc;=ud iska msysgjk ,o fi,a geU olskakg ,enqKd' ta
fi,a geU lshfuka miq gq.euqKq rc;=udg mqudldr i;=gla m%sS;shla we;sjqKd' ys uyry;ka
jykafia iska wkd.;h foi n,d ud .ek oel f mqKH N+fha tlish is hka Wi od.enla
lrjkafka hehs igykla ;nd ;sfnkj fkao lsh, mqu i;=gla we;sjqKd' ta fi,a gef igyka
lr ;snQ wdldrhg uq,skau uyd ix>hdyg fmdfydh lu islsu i|yd f,dajduydmdh kka kj
uy,a m%didohla lrjd i i;=fldg mQcd l<d'

uyd ffp;Hhg .fvd,a ,eu'''''


bkamiq ta fi,a gef i|ykaj ;snQ uyd od.en ud iska lrj hs hk uyd wIaGdkfhka hq;=j
rc;=ud ud,s.hg f.dia wdydr f.k hyfka ie;mS f wdldrfha l,amkdjl fhkd'
f rf jeishka ud iu f.dia fid<Ska iu igkafldg hqoaOh wjika jQjd muKhs'
fndfydafofkla hqoaOh ksid lg meKs,d iskafk uu fldfyduo f ukqIHhkag la fkdoS
OdIaGj f uyd od.en boslsu msKsi .fvd,a imhd .kafk' ffp;Hh boslsug wjYH wuqjH
fidhd.kafk lsh, is;ka isoaos gq.euqKq rc;=udf.a hyfka Oj, P;%hg w.Dys; foaj;dhla
rc;=udf.a is;=,a, oel gq.euqKq rc;=udfufia is;kjd hehs fohkag wefik f,i y~kd
f>daId l<d' fohka w;r me;sr .sh ta f>daIdj ;;sid fof,dj is il% fohkag;a oek.kak
,enqKd' il% fohka iska gq.euqKq rc;=udf.a is;=,a, oek Yaulu osjH mq;%hd le|jd orej"
,xldoamfhys gq.euqKq kka rc lrk rcqka od.enla boslsu msKsi .fvd,a imhd.kafka
flfiaoehs is;ka miqfjkjd' kqU f.dia wkqrdOmqrhg W;=re osYdfjka . y;rla muK ka
.fvd,a f.dvla ujd mefKkak hehs il% fohka Yaulu osjH mq;%hdg mejrejd'
miqosk wkqrdOmqrhg W;=re osYdfjka . y;rla muK ka msys .NSr kosh kka tod yeoskajQ
m%foaYh ;=< jkdka;rhla msfrkaku .fvd,a f.dvla ujd Yaulu fohka fof,djg .shd'
tod .NSr kosh lsh, ykaj, ;sfhkafk wo wms u,aj;= Th lsh, ykajk m%foaYhghs'miqjod
WoEikskau n,a,ka /f.k o~hf .sh jeoafola f .fvd,a ujd ;snQ ia:dkh wi,ska hk g ta
wi, is N+udgq fofhla jeoaodg f .fvd,a olajkq msKsi ;,f.dfhl=f.a fjia ujdf.k Tyq
bosfhka jf.k .fvd,a f.dv msys ia:dkhg osj.shd'
jeoaod iu o~hf .sh n,a,ka Tyq miqmi yqne| hk g .fvd,a f.dv msys ia:dkh wi,oS
ta ;,f.dhd w;=reoyka jqKd' ;,f.dhdf.a w;=reoyka u;a" uyd jkdka;rh msfrkakg ;sfnk
.fvd,a f.dv oelSfukq;a mquhg m;ajqKq jeoaod wfma rcacqrejka jykafia ffp;Hhla lru
msKsi lghq;= lrkjd' ud iska oelmq f .fvd,a ms<sn|j rc;=udj oekqj;a lf<d;a rc;=ud i;=gg
m;a ug m~qre ,ndfohs lsh,d blaukskau ud,s.djg weoska rdc mqreIhkaf.ka wjir f.k
gq.euqKq rc;=udj uqK.eiS ;uka gq .fvd,a ms<sn|j rc;=ukag lreKq ie, l<d' ta wid i;=gg
m;a jQ rc;=ud ta .fvd,a oelSug uu u h lshd rdcmqreIhka iu f.dia ta .fvd,a oel uy;a
i;=gg m;a ta lreKq mejiQ jeoaodg fndfyda im;a oS ta .fvd,a f.dv wdrlaId lsu msKsi
ta jeoaodu m;al<d' Tkak Th wdlrhg ;uhs rejkaje,s iE ffp;Hh boslsug wjYH .fvd,a
fohka iska ujd ka wdldrh .ek uydjxYh" :QmjxYh wdoS b;sydi .%ka:j, i|yka fj,d
;sfhkafk'

uy fmdf<dfjka u;= jQ im;a'''''


rejkaje,s uyd iEh boslsug wjYH .fvd,a ;rla fkfjhs' uyd wisu;a wdldrhg f uy
fmdf<dfjka rka" oS" ;U" uq;= ueKsla wdoS jkd im;a /ila my< jqKd' wkqrdOmqrhg Bidk
os.ska fodf<dia .jla muK ka msys tod wjqreg lsh, ykajmq .f ksiaiq f.d;eka lrkak
c jmqr, fj,a hdhg .syska n,oaos r;a;rka me< fmdf<dfjka u;=fj,d' Wig ke.sS rka me< h;la
muK Wiska hq;=jo" m%udKfha rka me< w,a y;rl muK Wiska hq;=jo c jemsfuka miqosk
.jeishkag olskak ,enqKd' ta wisu;a isfuka mquhg m;ajqkq .jeishka wfma rcacqrejka
uyd od.enla boslrkak iQodk fjkjd ta ksihs f fmdf<dfjka r;a;rka me< yg.;af; lsh,d
md;a;flg mqrjd rcuerg.syska rcacqrejkag fmkakqjd' ta oel i;=gg m;a rc;=ud .jdiSkag
iqiq f,i im;a oS fmdf<dfjka yg.;a ta rka me< /l.ekSu msKsi .jdisSkaju m;al<d'
ta ;rla fkfjhs Bg l ojilg miafia wkqrdOmqrhg kef.kysr osYdfjka . is wgla
muK ka msys ;U lshk .f Th wdldrhgu fmdf<dfjka ;U u;=jqkd' ta oel mquhg
m;ajqk .jeishka md;a;rhla mqrjd ;U f.k f.dia gq.euqKq rc;=uka yuq rc;=udj oekqj;a
l<d' rc;=ud ta .jeishkago im;a oS ;=gq m~qre ,nd oS ta ;U wiajekak /l.ekSu msKsi ta
.jeishkaju m;al<d'

wkqrdOmqrhg .sKsfldk osYdf . odihla muK ka iquk kka tod ykajmq jej wi,
fmdf<dfjka fndfyda jkd ueKsla j. u;=fj,d ;snqKd' fmdf<dfjka u;= jQ ta ueKsla oel
mquhg m;a jQ .jeishka md;a;rhla mqrjd ueKsla /f.k rc;=uka yuq ta ms<sn| oekqj;a l<d'
f mqj; ie< l< .jeishkago rc;=ud ;=gq m~qre oS ueKsla Wmka ta N+hwdrlaId lsu msKsi
ta .jeishkaju m;al<d' ta ;rla fkdfjhs wkqrdOmqrhg ol=Kq osYdfjka . ;sia folla muK
ka msys tod wef;dg kka ykajmq m%foaYfha .,a f,klska oS u;=jqKd' wkqrdOmqrhg ngysr
osYdfjka . is wgla muK ka msys Wrefj,a kka ykajmq .f ksiqka uqyq hEu msKsi
fjr<g .shg uyd id.rh ;=< ;sfnk jkd ueKsla j. jk uq;=" mn wdoS jkd udKslH j.
uyd id.rfhka fjr<g f.dv.id we;s nj ud w,a,kakg hEu msKsi msg;aj .sh .jeishkag
olskak ,enqKd' f wdldrhg ffp;H ludka;h i|yd wjYH jk ueKsla j. fndfydauhlau
uyfmdf<dfjka tod u;=jqKd'
rejkaje,s uyd iEfha Od;= .Nh ;=< is fldfKa ;nd we;s ia .,a ;r Yd,;ajfhka hq;=
wdf,dalh ysfok udKslH y;rla ms<sn|j fndfyda fofkla wy,d ;sfhkjd' taueKsla .,a y;r
u;=jqfKa wkqrdOmqr k.rhg jhU fldkska is wg .jla muK ka msys tod fm<jdmS kka
ykajmq .udkfhys jejla wdY%s;jhs' tod ta m%foaYfhys o~hf .sh jeoafola fmdf<dfjka u;=j
;snQ ta Yd, udKslH r;ak y;r oel th Tijdf.k ud,s.djg f.khdug ne;r Yd, ksid je,s
j,ska jid k.rhg meK gq.euqKq rc;=ukaj oekqj;a l<d' rc;=uka ta ueKsla .,a y;r u;= jQ
m%foaYhg f.dia th oel uy;a i;=gg m;a ta .ek mejiQ jeoaodg;a ;=gq m~qre oS ffp;Hfha ;em;a
lsu i|yd ta Yd, udKslHhka ud,s.hg f.kajd .;a;d' rejkaje,s uyd iEhg wjYH .fvd,a
,enqKq wdldrh .ek;a" rka" oS" ;U" uq;= ueKsla wdoS jkd im;a ,enQ wdldrh .ek;a uif.k
hoaos f uyd ia:Qmh boslsu msKsi fohka fldhs;r Wo Wmldr l<do lsh, wmg fmfkkjd'
gq.euqKq rc;=ud fmdf<dfjka u;= jQ rka" oS" uq;= ueKsla wdoS f ish im;a ud,s.hg f.kajd
ffp;Hh ludka;hg fhou msKsiNdKavd.drfha ;em;a l<d' f uyd mQckSh ffp;Hh tk
iajKud,S uyd iEh boslsu msKsi rc;=ud u ilia lsu wdrN lf<a fjila mqr mif<diajl
mqka fmdfydaod id kel;ska hq;=jhs'

udkfhka nei .sh fo j'''''


rejkaje,s uyd iEh ykajk k .Kkdjlau ;sfhkjd' rejkaue,s uyd iEh" fyauud,S uyd iEh"
r;akud,S uyd iEh iajKud,S uyd iEh wdoS k j,ska f uyd ia:Qmh fkdfhla .%ka:j, ykajd
;sfnkjd' iajKud,S uyd iEh lshk ku fhk wdldrh mss<sn| ,iaik l:djla b;sydi .%ka:j,
i|yka fjkjd' f uyd ia:Qmh boslrkak iQodk fjoaos ta N+h ;=< rka f;<Uq .ila ;s,
;sfhkjd' ffp;Hh boslrkaak k f .i lmd bj;a lrkak k' kuq;a f .i udk lrf.k
osjHdx.kdjla jDlaI foaj;dhla yehg jdih l<d' rc;=ud f nj oekf.k ta rka f;<Uq .i
<g .syska ;uka f N+fha ffp;Hhla boslsug iQodkka isk ksid f .i lmd bj;a lrk
nj;a" fjk;a udkhla fidhd rka f;<Uq .iska bj;a fj,d hkak lsh,d b,a,Sula l<d' osjHdx.
kdj ta udkh w;yer hkak wlue;s jqkd'
rc;=ud lsysmj;djlau ta b,a,Su l<d' ffp;Hh boslsug u ilia lrkak iQodk fj,d gq.euqKq
rc;=ud wdfhu;a j;djla rka f;<Uq .i <g .syska b,a,Sula l<d' lrkak fohla keye' f N+h
u; uyd ia;+mhla boslrkjd' ta fjkqfjka f .i lmd bj;a lrkak fjkjd lsh,d' ta fjf,a f
osjHdx.kdj rc;=ud bosfha fmkS iska b,a,Sula l<d' rc;=uks" uu f udkh w;yer fjk;a
osYdjlg hkak' yenehs f N+h ;=< boslrk ta uyd ia;+mhg uf.a ku fhdokak lsh,d' rc;=ud
weyqjd" Tf ku fudllao@ lsh,d' rc;=uks" uf.a ku iajKud,S lsh, ta osjHdx.kdj ms<s;=re
kakd' wkak ta ksid f uyd ia;+mh boslsu msKsi ta N+fha msys rka f;,Uq .fia udkfhka
nei.sh ta osjHdx.kdj isysfjkak iajKud,S lshk ku f uyd ia;+mhg fh nj i|yka fj,d
;sfhkjd'

ffp;Hh boslsu msKsi fmdf<df ieliqu'''''


iajKud,S uyd ffp;H boslsu msKsi ta .i bj;alr, fmdf<dj ilia lrmq wdldrh yu
wdYaphu;a osyg b;sydi .%ka:j, i|yka fj,d ;sfhkjd' ta N+fha fmdf<dj ilia lf<a f
wdldrhghs' m;=,g Yd, .,a l= w;=rd ta u; yqKq .,a oud we;=ka ,jd md.jd fmdf<df hgu
;gqj ilia l<d' Bg Wka lsue ;gqjla fhdod ta u; .fvd,a ;gqjla we;srejd' Bg by,ska
;o .,a fndr ;gqjla t,d fj~re ue ;gqjla Wka fhjd'

ta u; hlv oe,a neiaula fh nj;a i|yka fj,d ;sfhkjd' hlv oe,a neiaug by<ska fndr .,a
;gqjla" m<s= .,a ;gqjla" l .,a ;gqjla" kj kS, ue ;gqjla wdoS jYfhka w;=rd riosh
Y% fldg ieliQ .sjq ue,sh ;gqjlby<ska w;=rd Bg by<ska w,a wgl muK >klka hq;a
f,day ;yvq fhjd' ta f,day ;yvqjg by<ska ;, f;,a j,ska f;uk ,o rka isfh,a ;ejrE w,a
y;l muK >klka hq;= oS ;yvq jeiaula fhdod w;a;sjdru ilia l< nj i|yka fj,d ;sfhkjd'

f uyd ia:Qmh bosslsu msKsi uy fmdf<dfjka u;=jqk oS" ;U wdoS f,day j. j,ska ilia lrk
,o w,a y;l" wgl m%udKfhka hq;= ;yvq hlv oe,a wdosh rejkaje,s uyd iEh boslsug m%:u
fmdf<dj ilia lsfoS w;d,ug fh nj f lreKq j,ska b;du meyeos,s fjkjd' f uyd
ia:Qmfha lghq;= wdrN lsu i|yd u=,a W ;nk oskfhaoS tk ffp;Hfha ie,eiaug wkqj
uq,a., ;nk ojfiaoS fkdfhla rgj, jevis uyry;ka jykafia,d ,laI.Kkska wyiska f W;=
mqKH N+hg jevu l< nj i|yka fj,d ;sfhkjd'

ry;ka jykafia,df.ka ms .sh mskau'''''


f ;r uyry;ka jykafia,d m%udKhla ,xldj /iajqKq fjk;a wjia:djla .ek wykak
,enfkafkau keye' iuyr gl nqrcdKka jykafia msksjka mEug fmr l< wIaGdkhlg wkqj
rejkaje,s uyd iEh boslsu msKsi uq,a., ;nk fudfydf;aoS ta jk g f,dalfha iEu m%foaYhlu
jev is uyry;ka jykafia,d uyfukd mqKH N+h fj; jevu lsu isjqkd fjkak mqjka'
rejkaje,s uyd iEfha jev wdrN l< iqN fudfyd;g jevu l< uyry;ka jykafia,d ms<sn|
i|yka fj,d ;sfnkafkf wdldrhghs' wo wms mishdj lsh, ykajk rg tod ykaj, ;sfnkafk
m,a,jfNd.a. lshk kka' ta rf isgka uyd foaj uyry;ka jykafia iu ydr,laI yegoyila
muK uyry;ka jykafia,d jevu lr, ;sfhkjd' .kaOdr foaYfha isg f mqKH W;aijh Wfoid
W;a;sKAK uyry;ka jykafia iu fo,laI wiQ oyil muK ry;ka jykafia,d jevu lr, ;sfhkjd' oUosj me,ma kqjr wfYdaldrdufha jevis ;a;sKaK uyry;ka jykafiaf.a kdhl;ajfhka
hq;=j tla ,laI yegoyil muK uyry;ka jykafia,d jevu fldg ;sfnkjd'
oUosj fldai, uyd ydrfha jev is iqh .=ma; uyry;ka jykafia iu wkQyh oyil uyry;ka
jykafia,d f mqKH W;aijhg jevu l< nj i|yka fjkjd' ta ;rla fkfjhs" rc.y kqjka
bka.=ma; uyry;ka jykafiaf.a kdhl;ajfhka hq;=j uyry;ka jykafia,d wiQoyil m%udKhl=;a"
kaOHd jkfhka W;a;r uyry;ka jykafiaf.a m%Odk;ajfhka hq;=j uyry;ka jykafia,d wiQ
oyil=;a jkjdiSfNda. k ydrfha jev is pka.=;a; uyry;ka jykafiaf.a m%Odk;ajfhka ;j;a
uyry;ka jykafia,d wiQ oyil m%udKhl=;a rejkaje,s uyd iEfha uq,a ., ;nk mqfKHda;aijhg
jevu l< nj i|yka fj,d ;sfhkjd' ta jk g ieje;akqjr fca;jkdrdufha kdhl;ajh orka
jev is mshoiaiS uyry;ka jykafia iuska uyry;ka jykafia,d yeg oyila muK f W;=
mqfKHda;aijhg jevu l<d' Wfoaks kqjr jev is uyd Ourla; uyry;ka jykafia iu y;,sia
oyila uyry;ka jykafia,d f mqfKHda;aijhg jevufldg ;sfnkjd'

ta ;rla fkfjhs" oUosj fldiUE kqjr f>daIs;drdufha jev is Ourla; uyry;ka jykafia
iu ;siaoyil muK uyry;ka jykafia,do j;udkfha .%sSish kka ykajk w;S;fha fhdaka
rg w,ikad k m%foaYfha jev is fhdakl Ourla; uyry;ka jykafia iu ;siaoyila muK
uyry;ka jykafia,do" uyd fnda uKav, k ydrfha jev is ;a;.=;a; uyry;ka jykafia
m%Odk fldg.;a uyry;ka jykafia,d ;sia oyil muK m%udKhlao f uyd ia;+mfha uq,a.,
;nk mqKH W;aijhg jevu l< nj i|yka fj,d ;sfhkjd' Yd,d uykqjr jev is nqoaOrla;
uyry;ka jykafia iu uyry;ka jykafia,d oywg oyila muK msila iy nrKei bism;k
ydrfha jevis Oufiak uyry;ka jykafia iu ry;ka jykafia,d fndfyda m%udKhl=;a jevu
l< nj i|yka fj,d ;sfhkjd' we;af;kau rejkaje,s uyd iEhg uq,a., ;nk ta W;= oskfhaoS uq
wkqrdOmqr k.rhu uyry;ka jykafia,df.ka ms b;s hkakg we;s' gq.euqKq rc;=ud rejkaje,s
uyd iEh boslsug iQodk fjoaos f ldrKh ms<sn| tod f,dalh mqrdu wdrx me;s,d hkakg we;s'
ta ta rgj,ska uyry;ka jykafia,d msjrdf.k meKs ix> ikaksmd;h osyd n,oaos mqu wNsudkhla
ys;g we;sfjkjd' Roa n, imkak uyry;ka jykafia,d ry;ka jykafia,d msjrdf.k wyiska
jevu lrmq njhs :QmjxYfha i|yka fj,d ;sfhkafk'

ffp;Hfha iSudj ,l=Kq lsu'''''


tod gq.euqKq rc;=ud uq wkqrdOmqr k.rfhau fld fiai;a kxj,d b;du w,xldr f,i irij,
mxp ;+h kdo iys;j fmryeka f ia;+mh fj; meKs,d uyry;ka jykafia,df.a wdYsjdo
uOHfha ux., iu; jQ wud;H mq;%fhl= ,jd osfhka ilia lrk ,o fYaIs; oKavlska ffp;Hfha
jg m%udKh ,l=Kq lsug mgka .;a;d' t;k jev ish isoaOd: k uyry;ka jykafia bosm;a
ta ,l=Kq lrf.k .sh iSudj fjkia l<d'
isoaOd: k uyry;ka jykafiag fujeks is;=,a,la bmkd' gq.euqKq rc;=ud f ;r Yd,
m%udKhlska f od.en boslrkak iQodk jqfkd;a tys jev fndfyda m%udKhla wjika lrkak;a
fmr Tyq h hkafkah' ta ;rla fkfjhs"fu;r Yd, ffp;Hhla wkd.;fha myrKh lrka
mj;ajd .ekSug mjd fkdyels jkafkah' ta ksid ud iska wkd.;h foi n,d ffp;H bosh hq;=
iSudj fmkajd osh hq;= hehs is;d rc;=uks" ud .shd jQ ud.h jgd od.en boslrkak hehs mjid
isoaOd: f;reka jykafia ffp;H bosh hq;= iSudj jgd .uka l< w;r ta miqmiska meKs
wud;Hjrhd ta iSudj ,l=Kq fldg ffp;H bosl< hq;= iSudj msysgh' ffp;H iSudj ,l=Kq lsfuka miqj gq.euqKq rc;=ud iska ta ,l=Kq l< iSudj u; rka l< wgla" oS l< wgla ;njd
fkdfhla wdldrfhka w,xldr f,i irik ,o mqkal,ia ;nd rka" .fvd,a wgla ;nd ta jgd oSfhka ilik ,o .fvd,a ;nd W;%i, kel;ska ffp;H ludka;h wdrN lrh' f uyd ia:Qmh
i|yd ux., .fvd,a fmd<j u; msysgjkjd;a iuu uyfmd<j lmdjg m;ah' ta W;= mqKH
lghq;a; wjidkfhaoS mshoiaiS k uyry;ka jykafia iska gq.euqKq rc;=uka we;= /iaj is
msig ta W;= mqKH N+h u;oS foaYkd lrk ,o Ouh wid fndfyda fofkla ud.M, wjfndaO
l< nj :QmjxYfhys i|ykaj we;'
fuf,i wdrN lrk ,o ffp;H ludka;fha fmaYd j, ;=k boslsu i|yd .fvd,a oi fldahla
jeh h' ffp;Hh neoSug wjYH .fvd,a mjd wkqrdOmqr k.rhg W;=reos. .jq y;rla muK r
msys u,aj;= Th wdY%s; uyd jkdka;rfha isg ffp;Hh boslrk N+h lrd /f.k wd wdldrh
ms<sn|jo wisu;a isula b;sydi .%ka:j, i|ykaj we;'

fohkaf.ka ,enqKq iyh'''''


tk ffp;H ludka;h wdrN l< rc;=ud tosk rd;%S is hyfkys ie;mS fujeks is;=,a,la
is;ka isfhah' f uyd ffp;H boslsu msKsi wjYH .fvd,a ffp;H bosjk N+h fj;
f.kajd .kafka flfiao @ ksiqkag la fkdosS ffp;H nosk ia:dkh fj; .fvd,a /f.k tkafka
flfiaoehs rc;=udf.a isf;ys we;s jQ is;=,a, gq foaj;djka osfkka osk ffp;Hh boslsug iEfyk
m%udKfha .fvd,a ffp;H wi,ska f.k;a ;enQ nj;a f isu oel u;shg m;a jQ ksiqka ta nj
gq.euqKq rc;=udg oekajQ nj;a rd;%S ld,fhys foaj;dfjda foajdkqNdjfhka ffp;Hh wi,g .fvd,a
/f.k;a ;enQ nj;a :QmjxYfha i|ykaj ;sf'
we;af;kau rejkaje,s uyd iEh boslrmq wdldrh .ek wOHhkh lrf.k hoaoS f ffp;H
boslrkak fohka mjd fldhs;r Wmldr l<do lsh,d f lreKq wkqj fyd|skau fmfkkjd'
B< ldrKh ;uhs gq.euqKq rc;=ud f ffp;Hh boslrkak iQodk fj,d rg mqrdu w~fnr
lrejka hj, W jvqjka mkaishhla ;r /ia l<d' W jvqjka lsh, tod ykaj, ;sfhkafk
f.dvke.s,s ludka;hg olaI Ys,amSkaghs' ta ta W jvqjkaj fjk fjku le|j, rc;=udf.a woyi
Tjqkag bosm;a lr, f ffp;Hh bosl< hq;af;a fldhs wdldrhgo lsh, Tjqkaf.ka uiqjd' ta tla
tla Ys,amSka ;uka ys;df.k bkak wdldrh rc;=udg meyeos,s l<d' kuq;a ta lsisu ie,iqula flfrys
rc;=udf.a isf;a meyeoSula we;sjqfka keye' ta w;r is tl ;reK W jvqfjla rc;=udg ffp;Hh
bosl< hq;= wdldrhmeyeos,s lroaos ta weiQ lreKq wkqj rc;=ud i;=gg m;afj,d orej" Tn Th lshk
ldrKd wkqj f ffp;Hfha yevrej fldhs jf.ao lsh, weyqjd'
wkak ta fudfydf;a mqu iy.; fohla isjqkd' Yaulu fohka ta W jvqjdf.a Yrhg we;=
fj,d rka ;,shla f.kajdf.k ta rka ;,shg c,h mqrjd Bg miafia w;ska c,h f.k ta rka ;,sfha
msreKq ;eka u; .eiqjd' t;fldgu f,dl= osh nqnq,la mek ke.a.d' ta ;reK W jvqjd f osh nqnq,
rc;=udg fmkaj, rc;=uks" f osh nqnqf,a wdldrhg ffp;Hh boslr lsh, fmkakqjd'

10

we;af;kau osh nqnq, lsh, lshkafk blaukskau ygf.k ke;sfj,d hk fohla' wks;H;djfha
i,l=Kla' nqnq,dldr kka ykajmq f osh nqnqf,a yevh oel, buy;a i;=gg m;afj,d ta W
jvqjdg fkdfhla ;E.s fNda." jkd jia;=j mskeuqjd' ta yevfhka ffp;Hh boslrkak rc;=ud
;SrKh l<d'

kj jrla .s,d neis fmaYdj'''''


f ffp;Hh boslrf.k hoaos kj j;djlau fmaYd j< ;=k fmdf<djg .s,d neimq nj b;sydi
.%ka:j, i|yka fj,d ;sfhkjd' we;af;kau ta ldrKh mjd isfj,d ;sfhkafk uyry;ka
jykafia,df.a wIaGdkhkag wkqj f uyd ia:Qmh fndfyda ld,hla mej;Su msKsi ffp;Hfha
w;a;sjdru Yla;su;a lsughs'
f ldrKh .ek i|yka fjkafk fukak f wdldrhghs' ffp;Hfha fmaYd j< ;=k boslsu msKsi
.fvd,a oi fldahla muK jeh jqkd' f uyd ia:Qmh bosjk mqKH N+hg meKs rc;=ud ffp;Hfha
fmaYd j< ;=k neo wjika fldg we;s wdldrh oel, i;=gg m;ajqkd' miqod WoEiku ffp;Hh
ludka;h msKsi meKs jvqjka mqu iy.; isula gqjd' tk .fvd,a oi fldahlska ne| wjika
l< fmaYd j< ;==k fmdf<dj ugugu .s,d nei we;s njhs' Tjqka mquhg m;afj,d rc;=udg f nj
oekq kakd' gq.euqKq rc;=ud" ffp;H boslrk mqKH N+hg meKs,d ta isu n,d wdfhu;a fmaYd
j< ;=k boslrkak Wmfoia kakd' ta .s,d neimq fmaYd j< u; wdfhu;a .fvd,a oi fldahlska
fmaYd j< ;=kla bosl<d' fojeks j;djg bosl< fmaYd j< ;=k;a l,ska j;dfj fiau fmdf<dj
ugugu .s,d neiaid' f osyg kj jdrhlau ffp;Hfha fmaYd j< ;=k fmdf<djg .s,d neimq nj
b;sydi .%ka:j, i|yka fj,d ;sfhkjd'
kjfjks j;dfj;a ffp;Hfha fmaYd j< ;=k fmdf<djg .s,d neiaig miafi rc;=udg ys;=k
uf.a j,;djhla ksido @ f ffp;Hh fmdf<djg .s,d niskafk lsh, rdc mqreIhka le|j,
wkqrdOmqr k.rfha jev is uyd ix>hd jykafia,dg mKsv hj, uy ry;ka jykafia,d iu jev is
NslaIQka wiQ oyila fokd /ia l<d' wiQ oyila NslaIQka jykafia,dyg iqj| u,a" fnfy;a mslr wdoS mQcd
jHhka ms<s.kajd tl;amfil isg f osyg lreKq oelajqjd' iajdkS" ud iska boslrkq ,nk f
uyd ffp;Hfha fmaYd j< ;=k ne| wjika jkjd;a iuu kj jdrhlau fmd<jg .s,d neiaid' tfia
isjkafk uf.a cS;hg fyda ud iska boslrkq ,nk f uyd ffp;Hhg wka;rdhla we;sksido @ ta
ms<sn| Tn jykafia,d ud oekqj;a lrk fialajd hehs uyd ix>hdf.ka rc;=ud b,a,Sula l<d'

ffp;Hfhys w;a;sjdru Yla;su;a l<


ry;ka jykafia,df.a wIAGdkh'''''
uyd ix>hd iska rc;=udg f wdldrhg lreKq oelajqjd' rc;=uks" f boslrk ffp;Hhg fyda
rc;=udf.a cS;hg lsis wk;=rla keye' wkd.;fhys wkH ;S:lhkaf.ka f ffp;Hhg ish
yels Wmjhka je,elau msKsi;a f ffp;Hh fndfyda ld,hla iarj meje;u msKsi;a fuys
w;a;sjdru Yla;su;a l<hq;= ksid Roan, imkak uyry;ka jykafia,d iska wIaGdk fldg
ffp;Hfhys fmaYd j< ;=k kj j;djlau .s,d neiajQ nj rc;=udg okajd ishd'
f isu oek.;a rc;=ud mqu i;=ka uyd ix>hdg jkaokd udk l<d' ffp;Hfhys w;a;sjdru
wjYH m%udKfhka Yla;su;aj ;sfnk nj Roan, imkak uyry;ka jykafia,d rc;=udg okajd
h,s;a fmdf<djg .s,d neiaiula wjYH ke;s nj;a" h,s ffp;Hh ludka;h wdrN lrk f,i;a
Wmfoia kakd' ta wkqj wdfhu;a j;djla .fvd,a oi fldahlska f uyd ffp;Hfha fmaYd j<
;=k bosl<d' f isu osyd n,oaos wmg b;du;au meyeos,sj fmfkk fohla ;uhs fid Yd,
iajKud,S uyd ffp;Hh msysg, ;sfhkafk uyry;ka jykafia,d iska Roa n,fhka fmdf<djg
.s,d niaijk ,o .fvd,a wkQ fldahl Yla;su;a w;a;sjdrula u;hs lsh,'

fmaYd j< ;=k boslsfuka miqj wdrN lf<a Od;= .Nh boslsuhs' wiQ hkla os." wiQ hkla Wi"
wiQ hkla m<, iup;=ri%dldr Od;= .Nhla lrjd ta Od;= .Nh ;=< rka" oS" uq;=" ueKsla" mn wdoS
jkd f,day j." udKslH j. Nd;d lrka w;s olaI ksudKlrejka ,jd Od;= .Nh ieliqjd'

11

Od;= .Nfhys ieliqu'''''



iajKud,S uyd ffp;Hfhys Od;= .Nfhys w,xldrj;a ieliqu ms<sn| :QmjxYh wdoS .%ka:
fndfydauhlu is;a.kakd iq f;dr;=re rdYshla i|yka fj,d ;sfhkjd' gq.euqKq rc;=ud Od;=
.Nh uOHfha b;d w,xldrj;a jQ fndaka jykafia kula i;a rejkska lrjd Od;= .Nh uOHfhys
lrjQ ta fndaka jykafiaf.a Wi hka oy wgla' i;r osYdjgu hka oy wg ne.ska os. w;= ysoS .sh
wdldrfha b;d w,xldrj;a f,i ta fndaka jykafia lrjQjd' ta fndaka jykafiaf.a uq,a mnuh
udKslHhkaf.kao" l| oSfhkao msg; ish r;a;rkskao fndaka jykafiaf.a fnda m;% bka kS,
udKslHhkaf.kao w,xldrj;a lrjd ta fndAka jykafiaf.a uqfkys iq hkla ne| ta hfkys
fl<jr uq;= wuqKd rka oje,a b;d w,xldrj;a f,i t,af,k mos ilia lrjd f wdldrfhka
w,xldrj;a f,i ilia l< Od;= .Nh uOHfha fndaka jykafiaf.a lf|ys uq, uq;=" ueKsla wdoS
jkd udKslH j. w;=rd iqj| meka msrjQ rka" oS wdoS l< ;nd fndaka jykafiag kef.kysr
osidfjys cSjudk nqrcdKka jykafiaf.a Yrfhys Wi m%udKfhka hq;=j nqoaO;ajhg m;ajQ
iajrEmfhka jev isk nq rejla lrjQjd'

rejkaje,s uyd iEh jkaokd lrk .d:df mjd i|yka fj,d ;sfhkafk Od;= .Nh ueo jev isk
ta nqrej ms<sn|jhs' fldhs;r jkd wdldrhlg ta nq rej ksudKh fldg weoaoehs lsjfyd;a ta
nq refjys yia:hkaf.a msys kshfmd;=o" mdohkaf.a mssys kshfmd;=o" wefiys iq meye;s ;ekao
cd;siaMludKslHhkaf.ka lrjd ism;=f,ys r;a meye;s ;ekao" f;d,a i,o" wefiys r;a meye;s
;ekao mn udKslHhkaf.ka lrjQjd' ta ;rla fkdfjhs ta nqoaO m%;sud jykafiaf.a ysi uqfkys
msys fliao" weys neu ;=< msys frdau l+mhkao wdoS ;eka bkakS, udKslHhkaf.ka lrjd ta nqoaO
m%;sudfjys k<, ueo msys W!K frdau Od;=j osfhka lrjd we;s nj;a tu nqoaO m%;sud jykafiag
oS l=vhla ord isk iym;s uyd n%yauhdf.a rejlao lrjd we;s nj;a i|ykaj ;sf'
g wu;rj f,d;=rd nqrcdKka jykafia iud inqoaO;ajhg m;ajqk fudfydf;aoS
fohkag wm;s jQ il% fohka fndfyda fof,dj fohka msjrdf.k ch;=rdil msU msUd i;=gqjqk
wdldrho" mxpisL fohka fnj mKavq k kdj jdokh lrka i;=ka ;+h kdo l< wdldrho" fkdfhla kd.hka kd. udkldjka msjrdf.k nqrcdKka jykafiag ia;+;s f>daId l<
uyfl< k kd. rdchdo" oyila w;a ujd fkdfhl=;a wdhqO f.k .sfL,d k we;= msg ys|
oi nrla fik iu meKs jij;a;s udrhd nqrcdKka jykafia iud inqoaO;ajhg m;ajqk
miqj merosS m,dhk wdldrho" b;d w,xldrj;a f,i Od;= .Nh ;=< ilia lrjQjd' g wu;rj
Od;= .Nh ;=< fkdfhla ueKsla Tnjd ilia lrk ,o oS hykla lrjd' nqrcdKka jykafia iud inqoaO;ajhg m;a i;a i;sh .; l< wdldrh tk wksif,dapk mQcdj isl<
wdldrh" rejka ilaufka .uka l< wdldrh" rejka f.h ;=< jev iska wNsOuh fufkys l<
wdldrh" wcmd, kq.rel uq, jev is wdldrh" uqp,skao kd. orKfhys jev is wdldrh" wcmd,
lsm rel uq, jev ishoS ;miaiq N,al fj<| fidfydhqrka ,| ms~q iys; oka mQcd l<
wdldrh" m%:u Ou foaYkdj mj;ajk wdldrho rkska lrjQjd'
f wdldrhg nqoaO p;fhys fYaIs; is /ila rka" oS" uq;= ueKsla wdoS jH j,ska lrjd we;s
nj rejkaje,s uyd iEfha Od;= .Nh .ek i|ykajk ;ek :QmjxYh wdoS .%ka:j, i|ykaj we;'
;jo miaj. NslaIQkayg oila mej;= iQ;%h foaYkd l< wdldrh" hil=, mq;%hd we;= mkiamia fofkl=f.a uyK u" Noao j.a.sh l=udrjreka ;sia fokdf.a uyK u" Wrefj,a ldYHm
wdoS ;=ka nE c,hka oyila ;dmijrekaf.a uyK u" idr rc;=ukayg Ouh foaYkd lsu"
fjkdrduh i i;=fldg mQcdlsu" w.% Y%djl uyry;ka jykafia,do" wiQ uyd Y%djlhka
jykafia,do mkaishla uyry;ka jykafia,do msjrd jevisk wdldrho Od;= .Nfhys i;a
rejkska ksujd we;s nj i|ykaj ;sf'
Bg wu;rj nqrcdKka jykafia lsUq,aj;amqrhg jevu l< wdldrho" YdlHjxYsl {d;Skaf.a udkh
re l< wdldrho" nqrcdKka jykafiaf.a m%d;sydh oel iqoafOdaok rc;=uka jkaokd lrka isk
wdldrho" rdyq, l=urekaf.a uyK lsuo" kkao l=urekaf.a uyK uo fca;jk Whk i i;=fldg
ms<s.ekauo" .kaOn k relaL uQ,h wi, hul uyd m%d;sydhh mE wdldrho" ;;sid fof,djg
jevu fldg wNsOuh foaYkd l< wdldrho" foafjdfrdayK k m%d;sydh islrka ixliai mqKH
N+hg jevu l< wdldrho" Od;= .Nh ;=< i;a rejkska ilia lr we;s nj i|yka f'

12

tmuKla fkdj wd,jl oukh" wx.=,sud, oukh" nln%yau oukh" ipl oukh" uyd iuh iQ;%h"
rdyqf,dajdo iQ;%h" ux., iQ;%h wdoS iQ;% foaYkdjka foaYkd l< wdldrho" i;a rejkska hq;=j Od;=
.Nh ;=< lrjd we;s nj;a nqrcdKka jykafia wdhq ixialdr w;ayer msksjka mEug wIaGdk
l< wdldrh;a" iQLr uoaoj iys; wjika odkh ms<s.;a wdldrh;a"wjika jrg meka je< wdldrh;a
l=iskdrdkqjr id, jfkdaoHdkfhaoS i,a .ia folla w;r W;=rg ysi ,d msksjka mE wdldrh;a"
fdaK nuqKd iska Od;= fnod ka wdldrh wdoS fndfyda is i;a rejkska lrjd Od;= .Nh jgd
w,xldrj;a f,i ilia l< nj;a" mkaish mkia cd;l isj, fjiaika;r cd;lh wdoS fYaIs;
cd;lhka ms<sn|jo i;arejkska lrjd we;s nj;a i|ykah'
we;af;kau Od;= .Nh ms<sn| i|yka fjk f f;dr;=re isyslroaos iajKud,S uyd ffp;Hfha
Od;= .Nh fldhs;r w,xldrj;ao lsh, flfkl=g isf;a ujd.kak mqjka' wiQ hkla os." Wi
iy m<,ska hq;= iup;=ri%dldr Yd, Od;= .Nhla ;=< nqoaO p;fhys iEu isulau rka" os" uq;=
ueKsla wdoS udKslHhkaf.ka hq;=j i;a rejkska lrjd gq.euqKq rc;=ud iska fldhs;r w,xldrj;a
f,i Wmfoia foka ilia lr weoao hkak f f;dr;=re j,ska ukdj meyeos,s fjkjd'
g wu;rj Od;= .Nh ;=< ;sia folla jQ osjH mq;%hkao" ,shjeg myka f.k isk osjHdx.kdjkao"
wgis hlaI fiakdm;sjrekao fodfyd;a uqka ;nd jkaokd lrf.k isk fohkao rka u,a" rka
l< f.k isk fohkao" kgk foaj;djkao" fnr .ik foaj;djkao" ysre u~," i| u~, f.k
isk foaj;djkao" rka mshq" oS mshq f.k isk foaj;djkao" uq;= l=v ordf.k isk foaj;djkao"
myka" md;%d" iqj| u,a ysi ordf.k isk foaj;djkao wdoS ish,a,u gq.euqKq rc;=ud iska Od;=
.Nh ;=< i;a rejkska lrjd we;s nj;a i|ykah'

f wdldrhg w,xldrj;a f,i ieliQ Od;= .Nfhys i;r fldk uy;a Yd, m%udKfhka hq;=
ueKsla .,a y;rla ;njd ta jgd rka" oS" uq;=" ueKsla" mn" re hk jkd udKslH j. fjk
fjku ;nd fkdfhl=;a mQcd NdKav ;em;a l< nj;a i|ykah'

ry;ka jykafia,dyg mejreKq ij{ Od;= /f.k taf ldhh'''''


f wdldrhg w,xldrj;a f,i ilia lrkq ,enQ Od;= .Nfhys ksudK lghq;= wjika l<
gq.euqKq rc;=ud uyd ydrhg f.dia uyd ix>hdyg ta nj oekau msKsi uyd ix>hdg /iajk
f,i wdrdOkd lrh' gq.euqKq rc;=udf.a ta wdrdOkh u; uyry;ka jykafia,do iu ;sia
oyila NslaIQka jykafia,d /iajQy'
uyd ix>hdyg wm%udK Y%oaOd f.!rjfhka jkaokd udk l< gq.euqKq rc;=ud iajdkS" uu Od;=
.Nfhys l<hq;= ish,a, ksudKh fldg wjika jQfh' fyg wei< ui ueoska mqka fmdfyda
oskfhys W;%i< kel;ska Od;=ka jykafia,d ;em;a lsu msKsi ish lghq;= iQodkh' ta i|yd
nqrcdKka jykafiaf.a ij{ Od;+ka jykafia,d we;s ;eklska f.k tkq uekj hehs uyd ix>hdyg
Ndrfldg gq.euqKq rc;=ud iska wkqrdOmqr k.rh fld fiai;a kxjd ieriS wdoS lghq;=
iQodk lrh'fyg ojfiys Od;= ksOka lsu msKsi Od;=ka jykafia,d f.k taug iu;a Roa n,
imkak NslaIQka jykafia kula fidhd.ekSu msKsi uyd ix>hd /ia ta ms<sn| idlPd fldg
oyih yeos jhiska hq;=j jev is fidakq;a;r k idufKar uyry;ka jykafiaf.a Roauh
yelshdj gq NslaIQka jykafia,d Wkajykafia le|jd fidakq;a;r idufKAr yshks" gq.euqKqrc;=ud
Od;= .Nfhys lghq;= wjika lrjd Od;=ka jykafia,d /f.k tau msKsi uyd ix>hdyg Ndr
lf<ah'
ta ksid Od;=ka jykafia,d /f.k tau uyd ix>hd iska Tn jykafiag mjrkafkah hehs
mjid uyry;ka jykafia,d iska ij{ Od;=ka jykafia,d ms<sn| ia;r iys;j nqoaO
wIaGdkhka ms<sn|jo rejkaje,s iEfha msysgk ij{ Od;+ka jykafia,d ms<sn| msksjka mEug fmr
nqrcdKka jykafia il% fohka le|jd l< ia;rho osjeiska n,d fidakq;a;r idufKar uyry;ka
jykafiayg Wmfoia ,nd oS Od;+ka jykafia,d /f.k tau Ndr l<y'

13

rejkaje,s uyd iEhg Wreu jQ fdaKhla ij{ Od;='''''



nqrcdKka jykafia tod l=iskdrd kqjr u<a, rcorejkaf.a Wmj:k k id< jfkdaoHdkfhaoS i,a
.ia folla w;r W;=rg ysi ,d isxy fihsHdfjka isg il% fohka le|jd fujeks ia;rhla l<d'
ila foks" udf.a msksjka mEfuka miqj fdaK wgla muK jk Od;+ka jykafia,d w;ka tla
fdaKhla flda,sh rcorejka iska uy;a f.!rjfhka hq;=j mqo mQcd mj;ajkq ,nhs' ta Od;= fdaKh
wkd.;fhys ,xldoamfhys bosjk rejkaue,s k od.enla ;=< msysgkafkah hkqfjka nqrcdKka
jykafia iska nq uqkau il% fohkayg foaYkd l< nj :QmjxYh wdoS .%ka: .Kkdjlu i|yka
fj,d ;sfhkjd'
tod l=iskdrdkqjr id< jfkdaoHdkfhaoS ij{ Od;=ka jykafia,d is mj;Sjd hehs wIaGdk fldg
wkqmdosfYaI mksjdK Od;=fjka msksjka md j, miq nqrcdKka jykafiaf.a foayh isks lmq
mqka mg, mkaishhlskao" isks i mkaishlskao T;d rka fokl nyd ika ;lhla ;=< ;ekam;a
fldg ila;s rc flfkl=f.a Yrhla wdodykh lrk moafoka nqrcdKka jykafiaf.a foayh
wdodykh l<d'
foayh wdodykfhka miqj rka fok jr l< g nqoaO wIaGdkh u; |S is .sh ij{ Od;=ka
jykafia,d fdaK nuqKd iska ueosy;a Od;=ka jykafia,d ,nd.ekSu msKsi meKs rcjreka wg
fofkl= yg tla fdaKh ne.ska iu fia fnodkakd' rdu.%du k.rfhka meKs flda,sh rc orejkag
,ndka ij{ Od;=ka jykafia,d fdaKh rka lr~qjl ;ekam;a fldg Y%oaOd f.!rjfhka hq;=j
/f.k f.dia ;u rdcHfhys .xd k . wi, .x bjqfrys ruKsh N+hl ffp;Hhla bosfldg ta
Od;=ka jykafia,d fdaKh tys ;ekam;a l<d'

kd. f,dalhg .sh ij{ Od;= lr~qj'''''


jir .Kkdjla flda,sh rcorejka iska ;u rdcHfhys bosl< f ffp;Hhg jkaokd udk
lrka is w;r uyd .x j;=rlska .x bjqfrys b|sfldg ;snQ ffp;Hh |S fdaKhla ij{ Od;=ka
jykafia,d ;ekam;a rka lr~qj .xd k . osf.a .idf.k f.dia uyd id.rhg meKshd' uyd
id.rh ;=< rkajka mdgg os,sfika rIa Odrdjka ysfoka mdfjk ta lr~qj gq udxfcl k
kd. Njfkys kd.hka ta Od;= lr~qj ms<sn|j uydfl< k kd. rcarejkaj oekqj;a l<d' ta ms<sn|
wid i;=gg m;a uydfl< k kd rcq kd. Njfkys is kd.hka msjrd f.dia uy;a fia mqo i;aldr
fldg kd rcqf.a ysfiys ;ndf.k f.dia i;a rejkska od.enla lrjd kd. f,dalh ;=< bosl< tu
od.efnys Od;= lr~qj ;ekam;a l<d'
kd.hka iska uyd id.rh ;=< ;sfnk jkd uq;= ueKsla" mn wdoS bka kS, udKslHhkaf.ka
ta ffp;Hh w,xldrj;a fldg buy;a Y%oaOd f.!rjhlska fdaKhla ij{ Od;+ka jykafia,dg
fndfyda ld,hla mqo mQcdjka meje;a;=jd' rejkaje,s uyd iEfha ;ekam;a lsu msKsi /f.k
meKsfha udxcl k kd. Njfkys kd.hka iska f.k .sh ta ij{ Od;=ka jykafia,d
fdaKhhs'
nqrcdKka jykafiaf.a msksjka mEfuka miqj m%:u Ou ix.dhkdj l< uyd ldYHm uyry;ka
jykafia Ou ix.dhkdfjka miq wkd.;fhys wkH ;S:lhkaf.ka Od;=ka jykafia,d ;ekam;a
ffp;Hhkag ydks isjk nj oel Bg fmr wcdi;a; rc;=ud ,jd ta ta rcjrekag fnodka
fdaK wfgka rdu.%du k.rfha flda,sh rcorejkag ,ndka Od;+ka jykafia,d fdaKh yer wfkla
rcorejkayg ,ndka fdaK y;u h,s f.k fmd<j ;=< Od;= ksOdkhla isl<d' wkak ta wjia:dfoS
wcdi;a; rc;=ud uyd ldYHm uyry;ka jykafiaf.ka uiqjd iajdkS" rdu.%du k.rfhys flda,sh
rcorejkag ,ndka Od;=ka jykafia,d fdaKh fkdf.fkkafk l=ula ksido @ lsh,d' uyd ldYHm
uyry;ka jykafia wkd.;h foi n,d rc;=udj oekqj;a l<d rc;=uks" rdu.%dufhys flda,sh
rcorejkag ,ndka Od;=ka jykafia,dg wkH ;S;lhkaf.ka wk;=rla jkafk ke;' ta Od;=
fdaKh wkd.;fhys ,xldoamfhys rejkaue,s k od.enl msysgkafk hehs j<d'
ta ;rla fkfjhs uyd ldYHm uyry;ka jykafia wcdi;a; rc;=uka iu tla l< Od;= ksOdkh
thska wjqre foish y;,sia .Kklg miqj my<jqk OudfYdal rc;=ud iska fud.a.,Smq;a;;siai
uyry;ka jykafiaf.a Wmfoia msg wiQydr oyila fjfyr ydr lrjd tys Od;= ;ekam;a lsu
msKsi fmdf<dfjys ;ekam;a l< Od;+ka jykafia,d fohkaf.ao Wmldr mos bosl< jd,ix>gl
hka;%h l%shdrys; lrjd w= yer th jr lr nejd'

14

tg fdaK y;la muKla Od;=ka jykafia,d we;s nj oel fud.a.,Smq;a; ;siai uyry;ka
jykafia we;= uyry;ka jykafia,df.ka fufia uiqjd' nqrcdKka jykafiaf.a
Ydl Od;=ka jykafia,d fdaK wgla ;sh hq;=hs fkao @ iajdks wfkla fdaKh fldfyao lsh,' tg Roan, imkak uyry;ka jykafia,d iska OudfYdal rc;=udj
oekqj;a l<d rc;=uks" flda,sh rcorejka iska Od;=ka jykafia,d ;ekam;a fldg neos
ffp;Hh uyd .xj;=rlska |S Od;= lr~qj .idf.k f.dia uyd id.rhg meKs g th gq
udxfcl k kd. Njfkys kd.hka uyfl< k kd rcq iu meK ta Od;= lr~qj f.k f.dia
kd. Njfkys ;ekam;a fldg mqo mQcdjka mj;ajkjd hehs rc;=udj oekqj;a l<d'

th weiQ OudfYdal rc;=ud uyry;ka jykafia,dg jkaokd fldg iajdkS" kd. Njk olajdu
uf.a rdc wd{dj mj;skj kd. f,dalfha ;sfnk ta Od;=ka jykafia,dj uu f.kajd .kak
lsh, ix>hdf.ka wjir b,ajd' tg uyry;ka jykafia,d rc;=uks" kd. f,dalfhys ;sfnk ta
Od;=ka jykafia,d wkd.;fhys ,xldoamfhys my<jk gq.euqKq k rcflfkla rejkaue,s kka
od.enla bosfldg ta Od;=ka jykafia,d ta od.efnys msysgjkjd' nqrcdKka jykafia msksjka mEug
fmr ta nj foaYkd l<d' tu ksid kd. f,dalfhys ;sfnk ta Od;= fdaKh f.ktau fkdl< hq;=hehs
rc;=udj oekqj;a l<d'
rdu.%du k.rfhys flda,sh rcorejkag ,enqk fdaKh ms<sn|j ta ish ia;r wkqrdOmqr uyd
ydrfhys jev isuyry;ka jykafia,d iska fidakq;a;r k Roan, imkak idufKar
uyry;ka jykafiag mjid fidakq;a;rhks" kqU jykafia udxfcl k kd. Njkg f.dia uyfl<
k kd rcqka yuq f lreKq mjid fyg ojfia gq.euqKq rc;=ud iska islsug iQodk l< Od;=
ksOdkh i|yd kd. f,dalfhys ;sfnk Od;=ka jykafia,d /f.k tkak hehs mejrejd'

Od;= ksOdkh fjkqfjka k.rh ieriSu'''''


gq.euqKq rc;=ud k.rhg f.dia w~ fnrlrejka /ialrjd kqU,d .ula .ula" k.rhla k.rhla
mdid f.dia w~fnr .id fyg ojfia gq.euqKq uy rc;=uka bosl< od.efnys Od;= ksOdkh
isjkafkah' msis jia;%dNrKfhka ieriS iqj| u,a wdosh /f.k od.e ujg /iajkak hehs
ksiqkaj oekqj;a lrk fuka mjid fnrlrejka msg;alr hejd'
rdc wKska hq;= wkqrdOmqr k.rh fld fiai;a kxjd mdrj,a u; iq je,s w;=rd w,xldrj;a
f,i ieriqjd' il% fohkao" Yaulu fohka le|jd fufia ksfhda. l<' fyg ojfia
gq.euqKq rc;=uka iska ,xldoamh ;=< boslrkq ,nk uyd od.efnys Od;= ksOdkh isfjhs' kqU
f.dia ish ,xldoamhu fYaI fldg irijhs foaj iu;fhka hq;=j ksfhda. l<d' we;af;kau
il% fohkaf.a wKil mos Yaulu fohka iska uq ,xldoamhu ieriQ wdldrh yu
ruKShhs' ta ms<sn|j b;du;au ,iaik ia;rhla i|yka fjkjd' yenehs fohka iska lrmq
f ieriSu idudkH ukqIHhkag fmfkk wdldrfha ieriSula fkdfjhs' Od;= ksOdfkda;aiajhg
mefKk fohka n%yauhka wdos wyfiys ms b;shk Tjqfkdjqkag fmfkk wdldrfha ieriSula
;uhs fohka lf<a'
Yaulu fohka uq ,xldoamfhysu j, f.dve,s mj; wdoS ish,a, w;=reoyka lrjd fnr weila
fia iufia fmfkk wdldrhg i,iajd oS mdka hq;= iq je,s w;=rjd mia mshqfuka irid uq ,xldoamhu jgfldg ;srhla we| ;sfnk wdldrh fmfkk whqfrkq;a" ,xldoamhg by<ska iq hkla
ne| ;sfnk wdldrfhkq;a i,iajd iqOud osjH iNdj fia w,xldrj;a f,i ieriqjd' uy uqyqfoys
r< is|S tlu ugfuys c,h ksfid,aukaj ;sfnk wdldrh olajd ,xldoamh jgd uqyqfoys mia mshq
ygf.k msmS we;s wdldrh fmfkkakg ie,iqjd'
yenehs fohka iska lrk ,o f ieris,s Roan, imkak uyry;ka jykafia,dg Roafhka
olskak mqjka' fohka" n%yauhkag wyfiys isg n,k g uq ,xldju fmfkkafk tjeks wdldrhghs' kuq;a idudkH ukqIHhkag msh weiska ta ieris,s olskak neye' idudkH ukqIHhka olskafk
rdc wKska hq;=j irijk ,o ksiqka l< k.r ieris,s muKhs'

15

rc;=uka isl< k.r ieris,s'''''



Od;=ka jykafia,d ksOka lrk ta W;= mqfKHda;aijh fjkqfjka gq.euqKq rc;=uka rdc ksfhda.
fhka isl< ieris,s mjd b;d w,xldrj;a f,i isjqk nj i|yka fj,d ;sfhkjd' kqjrjeishka
,jd l=Kq li, bj;alrjd iq je,s w;=rjd fkdfhla wdldr jKfhka os,sfik Oc" m;dl kxjd
u fomi mqkal,ia ;nd flfy,a f;drKa" u,a f;drKa" ms<S f;drKa wdoS fkdfhla jKj;a
ieris,s f;drKa boslrjd Od;= ksOdfkd;aijhg /iajk k.rjdiS mam;a ksiqkayg is fia wkqNj
lsu msKsi fkdfhla wdydr j." lejq" meKs" Wla meKs" flfi,a j. wdoS wdydrmdk j."
iqj| le,s j."nq,;a mqjla wdoS iEu fohlau k.rhg we;=jk i;rjdy,a fodrgq wi, ;eug
ie,eiaiqjd'
miqosk WoEikskau wjosjqk gq.euqKq rc;=ud iqj| meka l< odihlska kd rka meye;s jia;%NrKfhka
ieriS wYajhka y;r fofkl= fhdod irik ,o wYaj r:hl ke.S ta r:hg bosfhka irik
,o lfvd,a we;= fmrgq fldg rka lr~qjla lfvd,a we;=f.a ysi u; msysgqjd Bg by<ska uq;=
l=vhla fia w,xldrj;a Oj, P;%h;a msysgqjd ukdf,i jia;%dNrKfhka irijk ,o oyih oyila
muK ldka;djka" fidajreka msjrd fmryeka ud<ss.df isg k.rhg kslauqkd' w,xldrj;a ta
fmryefrys gq.euqKq rc;=ukag uyd Yla;shla jQ oi uyd fhdaOhka iu tfldf<dia oyia
tlishhla muK Yla;s imkak isr fiakdj;a" rdcrdc uydud;Hjrekq;a" gq.euqKq rc;=uka
fmrgq fldg kslauqkd' ta miqmiska fkdfhla u,a" o~qjeg myka" mxp jKhkaf.ka hq;= Oc
m;dlhka /.;a msio" mxp;+h kdo iys;j fmryefrys .uka l<d'

Od;= f.k taug kd. f,dalhg jevu l< Roau;a .uk


msfjfkys jev is fidakq;a;r idufKar uyry;ka jykafia gq.euqKq rc;=ud fmryefrka
kslauqk Yo f>daIdj wid Od;=ka jykafia,d kd. f,dalfhka /f.k tau msKsi wjir ,enQ
wNs[a[dmdol fldg y;rjeks OHdkhg iujeosS oshldfjl= osh lso hkakd fia uy fmd<j
m,df.k fmdf<dfjys lso f.dia udxcl k kd. Njfkys uy fl< k kd. rcacqrejka
bosfha fmkS ishd' uy fl< k kd. rcacqrejka idufKar uyry;ka jykafiaj oel jd is
wdikfhka ke.S idufKar ry;ka jykafiaf.a ism;=,a jkaokd fldg iqj| mekaj,ska md fidaojd iajdkS"
fldfya isgka wmf.a kd. Njkg jevu lf<aoehs uiqjd kd rc;=uks" ,xldoamfhys isg fuys
meKsfh hehs fidakq;a;r idufKarhka jykafia kd. rcacqrejkag mjid ,laosj rcl lrk
gq.euqKq uyrc;=ud iska rejkaue,s k od.enla lrjd Od;= ksOdkh lsug iQodkj isk nj;a
ta i|yd Od;=ka jykafia,d /f.k taf ldhh uyd ix>hd yg mejrE nj;a" wkqrdOmqr uyd
ydrfhys jev is ;sia oyila muK NslaIQka jykafia,df.a wjirh msg rejkaje,s od.e
jykafia ;=< ;ekam;a lsu msKsi uy fl< k kd rcqka imfhys ;sfnk fdaKhla ij{
Od;=ka jykafia,d /f.k hdug meKs nj;a fidakq;a;r idufKar uyry;ka jykafia iska kd
rcacqrejkag isysm;a l<d' fidakq;a;r idufKarhka jykafiaf.a meKSf fya;=j wid is uy fl<
k kd rcqka buy;a fYdalhg m;ajqkd' wms Od;=ka jykafia,dg mqo i;aldr fldg f .;sfhka oS
osjH iem im;a wkqNj lsf woyiska mqo mQcdjka islrkjd' fidakq;a;r idufKarhka jykafia
uyd Roan, imkakhs' f Od;=ka jykafia,d /f.k .sfhd;a wmg ta wjia:dj wys fjkj fkao
lsh, is;ka lg m;ajqkd'

kd rcq Od;= ieu'''''


Od;=ka jykafia,d ,nd fkdoSug Wml%uhla l,amkd l< uy fl< k kd rcqka ta wi, is
jdiq,o;a; k ;u nEKdjk kd.fhl=g Od;= lr~qj /f.k iefjk f,i ix{djla l<d'
ta ix{dj jgyd.;a jdiq,o;a; k kd.hdOd;= lr~qj f.k uyd frE mj;h mduq,g
f.dia Yd, kd. fYhla ujdf.k Od;= lr~qj ijdf.k ishd' uy fl< k kd.
rdchd ;u nEKdjk jdiq,o;a;
kd.hd iska Od;=ka jykafia,d ijd we;s nj oek
idufKar uyry;ka jykafiaj rjgk woyiska iajdks" ud < Od;=ka jykafia,d keye' Tn
jykafia f kd. Njfkys Od;=ka jykafia,d fifuka m%fhdackhla keye' ta nj wdmiq f.dia
uyd ix>hdg okajd fjk;a ;eklska Od;=ka jykafia,dj ,ndf.k Od;= ksOdkh islrkak hehs
mejiqjd'

16

tg fidakq;a;r k idufKar uyry;ka jykafia uyry;ka jykafia,d iska ;udg mejrE


wdldrfhkau flda,sh rcorejkag ,enqKq Od;=ka jykafia,d kd. f,dalhg meKs wdldrh;a" kd.
f,dalfhys ;sfnk Od;=ka jykafia,d fdaKh rejkaje,s uyd iEfhys msysgjk nj msksjka mEug
fmr nqrcdKka jykafia mjd il% fohka le|jd foaYkd l< wdldrh;a lreKq f.kyer kd
rcacqrejkag olajd blaukskau Od;=ka jykafia,dj ,ndfokak hehs kd rcacqrejkaf.ka b,a,Sula
l<d'

th wid is uyfl< k kd rcqka ;j;a Wmdhla l,amkd fldg Od;=ka jykafia,d iys;
lr~qj ;ekam;a fldg ;snQ ia:dkhg le|jd fidakq;a;r idufKarhsks" Od;=ka jykafia,d
;snQ i;arejkauh od.en fuhhs' kuq;a tys Od;=ka jykafia,d ke;' uu Tn jykafiag Od;=ka
jykafia,d ,ndfokafk flfiaoehs fojeks j;dfj;a kd rcqka fidakq;a;r idufKarhka jykafiag mejiqjd' idufKar uyry;ka jykafia ;=kafjks j;dfj;a kd. rcacqrejkag lreKq olajd
gq.euqKq uyrc;=uka wo Od;= ksOdkh islrkj ta msKsi ish,a, ixOdkh fldg wjidkhs'
ta ksid jydu Od;=ka jykafia,d ,ndfokak hehs b,a,d ishd'
ta wjia:dfoS uyfl< k
kd rcqka idufKarhka jykafiag fufia mejiqjd' iajdkS" Tn jykafia ud od.efnys Od;=ka
jykafia,d fkdue;s nj fyd|skau gqjd' tfia oel oel;a Od;=ka jykafia,d ,ndfokak hehs kej;
kej;;a b,a,kj' Tn jykafia ud hgf;a Od;=ka jykafia,d ;sfnkq gqjd k th /f.k jevu
lrkak hehs mejiqjd' ;=kajeks wjia:dfos kd. rcacqrejka ta wdldrhg mejiqf ;u nEKd iska
Od;=ka jykafia,d ijdf.k isk wdldrh fidakq;a;r idufKarhka jykafiag fidhd.; fkdyels hehs l,amkd l< ksihs'

Od;= lr~qj /f.k tau'''''


uyfl< k kd rcqf.a wjirh ,enQ fidakq;a;r idufKArhka jykafia Roafhka ishq w;la ujd
jdiq,o;a; k kd.hdf.a uqLhg ta w; oud ijdf.k is Od;= lr~qj /f.k fmdf<dfjka lso
h,s;a ;uka jykafia jev is uyfukd mqKH N+fha mqo msfjk wi,ska u;=jqkd'
fidakq;a;r idufKarhka jykafia kd. f,dalfhka h,s ,xldoamhg jevu l< miq ;u Wml%uh
id:l jQjdhehs i;=gq jqk uyfl< k kd. rdchd fufyldr kd.fhl=g l:dfldg Od;= lr~qj
ijdf.k is jdiq,o;a; k kd.hdg lr~qj /f.k h,s kd. f,dalfhys ffp;Hh ;=<
;ekam;a lsu msKsi mefKkak hehs mKsvhla okajd hejd' tg ;u l=i ;=< ijdf.k is
Od;= lr~qj fkdue;s nj gq jdiq,o;a; kd.hd ysfiys w;a .ika" y~ka je,fmka kdrcqwi,g
meK Od;= lr~qj ke;s nj mejiqfh' ta ,dmh wid kd rcacqrejka wi,g /iajqk udxcl kd.
Njfkys ish kd.hka y~ka" je,fmka" fidakq;a;r uyry;ka jykafia jev is mqo msfjk
wi,g /ia f wdldrhg lreKq lshka je,fmkakg jQkd'

kd. ,dmh'''''

ish i;ajhka flfrys m;, uyd lreKdfjka inqoaO;ajhg m;a jQ nqrcdKka jykafia iir
l ksudlsug oy foiqf ksiqkaguo @
ksjka iqjh ysjQfha ksiqkaguo @
nqrcdKka jykafia mr;d mqrd iud inqoaO;ajhg m;ajQfha ksiqkaguo @
ta Ouh wudjla jQfha ksiqkaguo @
uyd irejk la fodkia ke;slrkafk ksiqkaf.au o @nqrcdKka jykafiaf.a Yrfhka
isrek Od;=ka jykafia,d whs;s ksiqkag muKo @
nqrcdKka jykafiaf.a Od;= jkaokd udk fldg i;r wmdfhka oS iq.;s.d hhq;af; ksiqka
muKo @
nqoaO;ajhg m;au msKsi jevu l< .ufkaoS lsms~q j<|d Wvq .x n,d .fa md lr ye md;%h
/f.k f.dia je ms lf<A wmf.a l=,hg wh;a kd. Njkl fkdfo @iud inqoaO;ajhg
m;a yhjk i;sfhaoS weo yek uyd jeiafika fkdf; jev isu msKsi jgd ne|s wdikhla
fuka orK .id uq;= l=vhla fuka fmk f.dnh ysjd isfha wm l=,fhys kd.fhla fkdfo @

17

nqoaO;ajhg m;ajqk fudfydf;aoS oyila ;=vq ujdf.k nqka jykafiag jkaos ngfhl= fia ia;+;s
f>daIdjka meje;ajQfha wm l=,fhys kd.hka fkdfo @ lshka udxcl k kd. Njfkys kd.hka
uyd ix>hd ueo fkdfhla wdldrfhka lreKq lshka y~d je,fmkakg jqkd' tfia y~d je,mS
uyd ix>hdf.ka f wdldrfhkao uiqfjdah' iajdkS" fndfyda ld,hla f Od;=ka jykafia,d wm
kd. Njfka ;nd wm je ms lf<A wmg mskla ;snQ ksid fkdfo @ wmg tl Od;=ka jykafia
kulaj;a ,ndfkdoS ish,a, /f.k wdf Od;=ka jkaokd fldg wm iq.;s.d u j,lajkak o
lshka kd.hka uyd ix>hd bosfha y~d je,fmkakg o jqkd'kd.hkaf.a ,dmh wid kd.hkag
wkq.%y l< hq;= hehs ;SrKh l< uyd ix>hd fdaKhla ij{ Od;+ka jykafia,d w;ka iaj,amhla
ij{ Od;= f.k lr~qjl ;nd kd.hkayg ,ndkakd' thska uy;a i;=gg m;a kd.hka buy;a
f.!rjfhka hq;=j ta Od;=ka jykafia,d kd. Njkg /f.k f.dia ta od.efnys Od;= ;ekam;a fldg
wm%udK Y%oaOd f.!rjfhka mqo mQcdjka isl< nj :QmjxYh wdoS .%ka:j, b;d ia;r iys;ju i|yka
fj,d ;sfnkjd'

fohka uejQ rejka uKavmh'''''


kd. f,dalfhka ij{ Od;=ka jykafia,d /f.k meKs wdldrh gq il% fohka Yaulu osjH
mq;%hd le|jd orej" Tn f.dia idufKar uyry;ka jykafia fdaKhla Od;=ka jykafia,d f.k
fmdf<dj m,df.k meKs ;ek i;arejkska w,xldrj;a uKavmhla ujd mefKj hehs iu;
fldg msg;a l<d' ta wkqj Yaulu fohka laIKhlska fidakq;a;r idufKar uyry;ka jykafia
Od;=ka jykafia f.k fmdf<dfjka u;=jqk ;ek i;arejkska hq;= uKAvmhla ujd ta uKavmh u;
ueKsla j,ska lrk ,o wdikhla ujd rka lr~qjla f.k wyiska meKs il% fohka ta uKavmh u;
lr~qj ;nd fidakq;a;r uyry;ka jykafia iska /f.k meKs fdaKhla ij{ Od;=ka jykafia,d
iys; Od;= lr~qj /f.k il% fohka /f.k wd rka lr~qj ;=< ;em;a l<d'
f wdldrhg fohka iska ujk ,o i;a rejka uKavmh u; rka lr~qjl Od;=ka jykafia,d
msysgjkjd;a iuu iym;S uyd n%yauhd by< wyfia isg Oj, P;%h ordf.k jev ishd'
ika;=is; k osjH mq;%hd j,a kdj /f.k meK Od;= lr~qjg mjka i,ka ishd' iqhdu fohka rka ;,ajeg f.k wyfiys meK ishd' il% fohka ch;=rdil mska fohka
msjrd wyfiys ch f>daIdjka mj;ajka ishd' ta w;r i;rjr fo uyrcjreka lvq w;ska
f.k i;r osYdfjys isg fo,laI wiQoyila hlaIhka yd wgis hlaI fiakdm;sjreka msjrdf.k
meK Od;=ka jykafia,dg wdrlaIdj i,ik moafoka /lj,a,d is nj;a" ;sia folla jQ osjH
mq;%hka rka lr~q w;ska f.k mri;= uodrd wdoS u,a /f.k ;sia folla osjH l=udldjka iu
wyfiys is nj;a" ;sia folla osjH l=udldjkaf.a wf;a o~qjeg myka ord is w;r mxpisL
fohka wyfiys isg fjmKavq Kdj jdokh lrka fndfyda fo foaj;djka iu nq .=K
lshka Od;=ka jykafia,dg mqo mQcd l< nj;a" ;ukag ,enqKq ij{ Od;=ka jykafia,d kd.
f,dalfhys ;ekam;a fldg h,s meKs uyfl< k kd rcqka kd.hka msjrdf.k fkdfhla ia;+;s
f>daIdjka mj;ajka Od;=ka jykafia,dg jkaokdudk isl< wdldrh;a b;d wisu;a f,i i|ykaj
;sf'

gq.euqKq rc;=ukaf.a meKsSu'''''


mxp;+h kdo iys; fmryerlska meKs gq.euqKq rc;=ud uyry;ka jykafia,d msjrdf.k fohka iska ujk ,o i;a rejkauh uKavmh wi,g meK ;u ysi u; /f.k meKS lr~qjo
ta uKavmh u; ;eh' ,laI .Kkla uyry;ka jykafia,d f W;= mqfKHda;aijhg /iaj
is w;r Wkajykafia,d b;d ys yka ms;a icacCOdhkd lrkakg h' iqj| u,skao" iqj|
mQcdjkaf.kao Od;+ka jykafia,dg mQcd meje;ajQ gq.euqKq rc;=ud mi msysgqjd Od;+ka jykafia,dg
jkaokd fldg ms;a Ouhka Y%jKh lrka buy;a Y%oaOdfjka hq;=j oEia o,ajdf.k ta fudfydf;aoS
isjk wisu;a is ms<sn| n, n,d jkaokd lrka isfhah'
wyfiys Oj, P;%h muKla fmfka' th ord isk uyd n%yau fohka fkdfmfka' ;,ajeg" j,a
kdj wyfiys fmfka' kuq;a th ord isk fohka fkdfmfka' wyfiys isg fohka .ik osjH
fnr Yoho" osjH .S;sldjkao wefia' fohka fkdfmfka' f wdYaphh gq rc;=ud bkA .=ma;
uyry;ka jykafiaf.ka fufia uiSh'iajdkS" fohka osjH jQ P;%hlska Od;=ka jykafia,dg mQcd
mj;ajhs' udo ud i;= ukqIH P;%fhka mQcd mj;aj lshd wjir f.k gq.euqKq rc;=uka i;= rka
fiai;la Od;=ka jykafiag mQcdfldg mxp;+h kdohkaf.ka mQcd mj;ajd f ,xldoam rdcHu Od;=ka
jykafiag mQcdlr mQcdfjd lshka ,xld rdcH ;=kajrlau Od;=ka jykafia,dyg mQcd lf<ah'

18

hud uy fm<yr'''''
fo foaj;djqkao" ksiqkao wm%udK Y%oaOd f.!rjfhka hq;=j Od;=ka jykafia,dg mqo mQcdjka islroaos uyry;ka jykafia,df.a Wmfoia wkqj Od;= lr~qj ;u ysi u; ;nd.;a gq.euqKq
rc;=ud uyry;ka jykafia,d msjrd ffp;H ujg jevu fldg rejkaje,s ffp;H rdchdKka jykafia jgd ;=kajrla Od;= lr~qj ysi u; ;ndf.k meol=Kq fldg kef.kysr osYdfjka Od;= .Nh ;=<g we;= ij{ Od;=ka jykafia,d ;em;a lsu msKsi Od;= .Nh
;=< ilia l< oS hyk u; Od;= lr~qj ;n hehs is;kjd;a iuu wisu;a m%d;sydrhlaa
ish' tk gq.euqKq rc;=udf.a ysfiys msys fdaKhla ij{ Od;=ka jykafia,d iys; Od;=
lr~qj wyig mek ke.S lr~qfjka jr jqk Od;=ka jykafia,df.ka uejqkq fo;sia uyd mqreI
,laIKhkaf.ka hq;= cSjudk nqrcdKka jykafiaf.a iajremfha nqrejla nqoaO rYa Odrdjka
ysojka wyfiys jev isg nqjrhka jykafia kulg muKla l<yels wisu;a m%d;sydrhla jk
hud uy fm<yr mEula ish'

wisu;a nqoaO wIaGdk'''''


uyd ldreKsl nqrcdKka jykafia u,a, rcorejkaf.a Wmj:k id< jfkdaoHdkh ;=< msksjka
mEug fudfyd;lg fmr isl< nqoaO wIaGdkhka myla ms<sn|j Oufhys i|ykaj ;sf' tk
nqrcdKka jykafia msksjka mEfuka miqj ch uyd fndaka jykafiaf.a olaIsK YdLd fndah
,laosjg jevu lru msKsi OudfYdal uyrc;=ud rka lgdrula /f.k uyd fndah wi,g
meKs fudfydf;aoS olaIsK YdLd fndaka jykafia ;ud iskau fjka wyig mekke. uq,a
ysjdf.k rka lgdru u; msysgdjd hkak m<uq wIaGdkh h' rka lgdru u; msys ch
uyd fndaka jykafiaf.a olaIsK YdLd fndafha fnda m;% w;ka ijKla >k nqoaO rYa wdf,dal
Odrdjka ysfoajd hkak fojeks wIaGdkh h' fndaka jykafia msys rka lgdru wyig mek
ke.S wyfiys j,d .en w;r fo nUqkaf.a jkaokd udk ,nka i;shla mqrd mj;Sjd hkak ;=kajk
wIaGdkh h'

;:d.; nqrcdKka jykafiaf.a msksjka mEfuka miqj foayfha b;sjk Yd,;u Od;=ka
jykafia,d w;r fkd|S fkdis b;sjk ol=Kq wl= Od;=ka jykafia ,laosj wkqrdOmqr k.rfhys
:Qmdru k od.enla ;=< msysgqjk fudfydf;aoS ol=Kq wl= Od;=ka jykafia lr~qfjka oS wyig
mek ke.sS nqrej ujdf.k hud uy fm<yr mEula isfjd hkak y;rjk nqoaO wIAGdkh h'
nqrcdKka jykafia msksjka mEug fmr isl< miajk nqoaO wIaGdkh k udf.a Ydl Od;=ka
jykafia,df.ka tla fdaKhla ,laosj gq.euqKq k rc flfkl= iska boslrkq ,nk rejkaje,s
k ffp;Hfhys ;em;a lsug iQodk jk fudfydf;aoS fdaKhla ij{ Od;=ka jykafia,d
lr~qfjka oS wyig mek ke.S nqrej ujdf.k hud uy fm<yr mEula isfjd hkakh' tod
gq.euqKq rc;=uka iska rejkaje,s uyd iEfhys Od;=ka jykafia,d ;ekam;a lsug iQodk jQ
fudfydf;aoS ta W;= nqoaO wIAGdkh u; Od;= lr~qj wyig mek ke.S nqrej ujdf.k huduy
fm<yr mEula ish'
ta W;= m%d;sydrh oel gq.euqKq uyrc;=uka we;= /iaj is ,laI ixLHd; msi i;=ka Woaoduhg
m;ah' ij{ Od;=ka jykafia,df.a wisu;a m%d;sydrh gq fndfyda msila Ouh fufkys fldg
fidajdka" ilod.d" wkd.d" wry;a wdos ud. M,hkag meKs nj b;sydi .%ka:hkaf.a i|ykaj
we;'

mkaoyila mj;sk fm<yrl uysu'''''


nqrcdKka jykafia cSjudkj jev ishoS wkH ;S;lhkaf.a udkh re lsu msKsi .kaon
relaL uQ,h wi,oS wyig mek ke.S wyfiys .sksoe,a ysjka c, oyrdjka ysjka isl< hud
uy fm<yr whqkau nqoaO wIaGdkh u; ij{ Od;=ka jykafia,d ;=<skao nqrejla ue hul
uyd m%d;sydhh ish' tfia m%d;sydrh is wjika jQ miq nqrej wyfiys w;=reoyka fdaKhla
muK jk ij{ Od;=ka jykafia,d rka lr~qfjys ;snQ whqkau msysgd Od;=ka jykafia,diys; rka
lr~qj gq.euqKq rc;=ukaf.a ysi u; msysfhah' tg wm%udK Y%oaOd f.!rjhlska m%S;shlska mskd
.sh gq.euqKq rc;=uka Od;=ka jykafia,d iys; lr~qj oS hyk u; ;nd lr~qj jr fldg fufia
wIaGdkhla lf<Ah'

19

wjqre mkaoyila l,a f Od;=ka jykafia,dyg lsis Wmjhla isfkdfjd ish


i;ajhkaf.au ys; iqj msKsi f Od;= .Nh ;=< jev isk fialajd nqrcdKka jykafia l=iskdrd
kqjr i,a .ia folla w;r W;=re osYdjg ysi ,d ngysrg uqyqK,d isxy fihshdfjka msksjka mEug
jev is bhfjka f Od;=ka jykafia,d osfhka ilia l< f W;= hyk u; msysgk fialajd
hkqfjka gq.euqKq rc;=uka wIaGdk lrkjd;a iuu lr~qfjka k Od;=ka jykafia,d Od;=
.Nh ;=< ilia l< oS hyk u; W;=rg ysi ,d msksjka mE bhfjka iliaj msyshy'
wei< ui mqr mif<diajl mqka fmdfyda osk W;=rei< kel;ska Od;=ka jykafia,d msysgjkjd;a
iuu uy fmd<j lmd wyfiys wl,g u,a jeiaila weo yef,kakg h' oi oyila f,dal Od;=
mqrd ysos hk wdf,dal Odrdjka ysfokakg h' f wdYaph gq rc;=uka ;ud me<| is wdNrK
.,jd Od;=ka jykafia,dg mQcdfldg ,xld rdcHh i;a ojila Od;=ka jykafia,dg mQcd lf<ah'
gq.euqKq rc;=uka iu meKs fodf<dia oyila muK fidajrekao" rdc rdc uydud;Hjrekao"
oi uy fhdaOhkao" fndfyda ksiqkao ;uka me,| is wdNrK .,jd Od;= .Nhg mQcdl< nj
i|yka f'Od;= ;ekam;a lsfuka miq uy ry;ka jykafia,d iska ;=kah rd;%shla uq,af,ys Od;=
.Nh jgd jev iska rc;=ukaf.a wdrdOkfhka hq;=j ms;a icaCOdhkd lrkakgh' tfia ;=kah
rd;%shla mqrd ms;a icaCOdhkd fldg wjika jQ miq osk y;la ,xldjdiS ksiqkayg Od;= .Nh
jkaokd udk lsug wjia:dj ,ndoS Od;= .Nh jik ,oS'
Od;= .Nh jik fudfydf;aoS uyry;ka jykafia,d ffp;H ujg /ia fujka wIAGdkhla
isl< nj i|ykah' tk gq.euqKq rc;=uka iska Od;= .Nh ;=< .e,ajQ yqKq wjqre mkaoyila
hk f;la h<s fkdfhajd Od;= .Nh ;=< mQcdl< u,a mr fkdfjd wef,k iqj| f;,a myka
fkdksfjd Od;= .Nh ;=< ;em;a l< lsis mQcd NdKavhla udrhdg fyda fid<jd ,sh yels
fkdfjd hehs wIaGdkhla isl< nj i|ykah'

gq.euqKq rcq frda.d;=r u'''''


gq.euqKq uyrc;=uka iska f wdldrhg Od;=ka jykafia,d ;ekam;a fldg Od;= .Nh jid
ffp;Hfhys n| nqnq,dldr iajrEmfhka ilia lrjd foaj;d fldgqj" y;/ia fldgqj wdoS
ffp;Hfhys fldgia ksujkjd;a iuu rc;=uka frda.d;=r h' osfkka osk frda.h W;aikak
urKdikak jk nj jgyd.;a gq.euqKq rc;=uka os.duvq,af,a is ;u fidfydhqrdjk ;siai
l=ureka wkqrdOmqrhg f.kajd f.k rdcH lghq;= Tyqg mjrd oS fujka b,a,Sula lf<ah' tk ud
h hkakg fmr f uyd ffp;Hfhys l<hq;= ish ludka;hka blaukskau ksujd th ud weig
oelSug i,iajkak hehs ;siai l=uref.ka b,a,Sula lf<ah' gq.euqKq rc;=uka h hEug fmr
Wml%uhlska fyda ffp;Hfha lghq;= wjikaj we;s nj fmkajd is; i;=gq lsug is;+ ;siai l=ureka
NdKavd.drfhka fros f.k tajd fidaojdyqKq meyefhka hq;=j ilia lrjd ikakd,shka ,jd uiaijd
,S jvqjka ,jd oejfhka fld;a le/,a, ta iajrEmfhkau ilia lrjd ,Sfhka ilia l< fld;a
le/,a, jgd iq ms<sh l< fros T;d ffp;Hh ludka;fhys b;s jev ish,a,u wjikaj we;s
wdldrh fmfkk whqka ilia lrjd fld;a m<|jd uqfkys fiai;la msysgjd gq.euqKq rc;=uka
fj; f.dia iajdkS" ud iska ffp;Hfhys l<hq;= ish ludka; wjika lrk ,oehs oekah'

ta wid i;=gg m;a gq.euqKq rc;=uka fufia mejiqfh' ffp;Hh ludka;h wjika k
th ud weiska oel.ekSu msKsi ffp;Hh uj fj; ud Tijdf.k hkak hehs ;siai l=uref.
ka b,a,Sula lf<ah' gq.euqKq rc;=uka Tijd foda,djl ;nd rejkaje,s ffp;Hh wi,g
f.k meK ffp;Hh jgd meol=Kq lrjka ffp;Hfhys wjikaj we;s lghq;= rc;=ukag
fmfkkakg ie,eiah' fufia ffp;Hh jgd meol=Kq lrjd ffp;Hfhys ol=Kq fodrgqj wi,
uf we;s,s w;=rd ffp;Hh fmfkk whqka rc;=ukag ie;mSug ie,eiah' gq.euqKq rc;=uka
ol=Kq we,fhka ke rejkaje,s ffp;Hh uy;a Y%oaOd f.!rjfhka hq;=j jkaokd fldg kj uy,a
f,dajduyd m%didoh foigo ye jkaokd fldg nq.=K fufkys lrkakg h'

20

ry;=kaf.a meKSu'''''
tg gq.euqKq rc;=uka urKdikakj miqjk nj osjeiska gq uyry;ka jykafia,d ,laI
.Kkska wyiska jevu fldg rc;=uka jgd jev iska ms;a icaCOdhkd lrkakg h' gq.euqKq
rc;=uka iu tod hqO fmruqfKys igka l< oi uy fhdaOhkaf.ka flfkl= jQ f:armq;a;dNh
fhdaOhd rc;=ukaf.ka wjir f.k meos ta jkg ry;a M,hg m;a jev ishy' f:armq;a;dNh
uyry;ka jykafiao ;j;a uyry;ka jykafia,d msjrdf.k wyiska jevu fldg rc;=uka bosfha
fmkS isg rc;=uka l< mskaoy isysm;a lrjka Wmkakd jQ iEu i;ajfhlau crdjg;a" urKhg;a
m;ajk nj mjid nq" mfia nq" uyry;ka jykafia,d mjd w;agq wks;H;djh rc;=ukag foaYkd
lrkakg h' gq.euqKq rc;=ud isl< mskaoy mska fmdf;a igykaj ;snQ whqka isysm;a lrjd
urKdikak fudfydf;aoS rc;=udf.a is; i;=gq l< w;r ije ffp;Hh" f,dajduydmdh"
rejkaje,s uyd iEh wdoS gq.euqKq rc;=uka iska isl< uyd mskalo" ,laI .Kka uyry;ka
jykafia,dyg md;% isjqre mQcd lrjd fndfyda jdr .Kkdjla isl< mskaoy ms<sn|jo issysm;a lrjka rc;=udf.a is; isl< mskaoy ;=< msysgqh'

rcqf.a wjika b,a,Su'''''


urKdikak fudfydf;a is gq.euqKq rc;=uka uyry;ka jykafia,df.ka fujeks b,a,Sula
l<d iajdkS" uu isy;r wjqreoaola rcl lrka nqoaO Ydikfhys oshqKqj Wfoid
Wmldr l<d' NslaIQka jykafia,dg Wmldr l<d' udf.a Yrho uyd ix>hdgu Wmldr f
jd ud urKhg m;a jQ miq uf.a Yrh rejkaje,s ffp;Hh wdikakfhys uyd ix>hd
iska fmdfydh lu islrk ufjys wdodykh lrkak hehs ix>hdf.ka b,a,Sula l<d'
tfukau gq.euqKq rc;=uka ;u fidfydhqrd jqkq ;siai l=urd le|jd fidfydhqr" udf.a
ffp;Hfhys ;j;a l<hq;= ;j;a lghq;= we;ak hym;a mos ta lghq;= fidhd n,d islrkak'
WoEikg;a" ijig;a f mQckSh ffp;Hhg u,amyka mQcd lrka mQcdjka mj;ajkak' ud
iska ix>hdg isl< odkdoS mskal ud h.sh miq;a fkdmsfy,du bgqlrkak uyd ix>hdyg
wjYH ish Wmia:dk lghq;= m%udo fkd isfldg ,xldjdiSkag lsis msSvdjla we;s fkdjk
whqka oeyeka fika rdcH lghq;= islrkak hehs urKdikak fudfydf;aoS ;siai l=urekayg
wkqYdikd l<d'

fo f,dka meKs osjH r:'''''


bkamiq ry;ka jykafia,d iska rc;=ukayg ms;a Ouhka icaCOdhkd lsu wdrN l< w;r ta
fudfydf;a ta ta osjH f,dalhkaf.ka meKs fohka osjH r: yhl isg rc;=ukag fmfkk whqka
wyfiys /oS iska ;u ;ukaf.a osjH f,dal fj; mefKkak hehs gq.euqKq rc;=ukag wefik
mos fufia l:dlrkakg h'rc;=uks" wmf.a fof,dj yu ruKShhs' wmf.a fof,dj wdhqI
fndfydahs' wmf.a fof,djg jkq uekj hehs lshka fjk fjku osjH f,dalhkaf.ka meKs
fojre ;u ;ukaf.a osjH f,dalhkag wdrdOkd lrkakg h'
fohkaf.a wdrdOkd y~ weiqKq rc;=uka ol=Kq w; Tijd fohks" uu nK wi' tf;la bjid
iskak hehs w;ska ix{djla islf<ah' rcacqrejka iska isl< ta ix{dj gq fndfyda NslaIQka
jykafia,d ms;a icaCOdhkd lsu kj;ajk f,i ix{djla l<d hehs is;d ms;a icaCOdhkh
keje;ah'
tg gq.euqKq rc;=uka iajdkS" uu ix{d lf<a fohkaghs' ms;a lSu keje;aug
fkdfjhs hkqfjka mejiSh' Roauh yelshdjla ke;s we;euqka ta wid gq.euqKq rc;=ukaurKdikak
fudfydf;aoS hg m;a k fodvjkjd hehs jeros is;=,a,la Tjqka ;=< we;sh' fndfyda fofkla
;=< we;sjqk ta jeros is;=,s ke;sl< hq;=hehs is;+ f:armq;a;dNh uyry;ka jykafia ish,a,kaf.a
ielh refldg fof,dka wd ta osjH r:j, u,aud,djka oejfjd hehs wIaGdk fldg gq.
euqKq rc;=ukaf.kao wjir f.k u,aud,d yhla wyig islf<ah' idudkH ksiqkayg wyfiys
;sfnk osjH r: fkdfmkqko ta osjH r:j, oejgqk u,a ud,d wyfiys msysgd we;s wdldrh oel
ielh reh'

21

;=is; fof,dj .sh gq.euqKq rc;=ud'''''


ms;a icaCOdhkd fldg wjika jQ miq gq.euqKq rc;=uka f:armq;a;dNh uyry;ka jykafiaf.ka
iajdkS" u;= nqoaO;ajhg m;ajk ffu;%S fndai;ajhka jykafia jev iskafk l=uk fof,dj
oehs weiSh' rc;=uks" ;=is; fof,dj hehs uyry;ka jykafia mejiqfh'
tg gq.euqKq rc;=uka ;=is; osjH f,dalfha is; msygqjd rejkaje,s ffp;H rdchdKka jykafia
foi n,d oE;a tlafldg jeof.k ishoS kskafoka msoshdla fuka urKhg m;a ta iekska ;=is;
osjH f,dalfhka meKs osjH r:fhys mmd;slj my< h'
;=is; osjH f,dalfhka meKs osjH r:fhys my<jqk gq.euqKq fohka ;uka iska isl< l=i,
mdlhkaf.a m%;sM, /iaj is msig oelah hq;=hehs is;d osjHdNrKhkaf.ka ieriS ish,a,kagu
fmfkk whqka fmkS isg rejkaje,s uyd ffp;Hh jgd ;=kajrla meol=Kq fldg uyry;ka
jykafia,dgo jkaokd fldg ud ,o osjH im;a n,d wm%udoSj mskaoy lrkak hehs ish,a,gu
wefik mos osjH r:fhys ke. fkdfmkS ;=is; osjH f,dalhg .sh nj b;d ia;rd;aul f,i
b;sydi .%ka: fndfydauhlu i|ykaj we;'

uyd iEh imQK l< ioaOd;siai rc;=ud'''''


gq.euqKq rc;=ukaf.a urKfhka miq Tgqkq me<e|s ;siai rc;=uka rejkaje,s uyd ffp;Hfhys
fld;a le/,a, iy l< hq;= ish lghq;= lrjd ffpHfhys yqkq ms<sh fldg fld;a m<|jd uyd
mQcdjka isl< nj i|yka f'
gq.euqKq rc;=uka kka ,laosj rcl fldg f.!;u nq iiqfka oshqKqj Wfoid f id uy;a
mskal islf<a w.% Ydjl ;k;=rla ,eu msKsi wixfLhshl=;a l,am ,laIhla mqrd mdr Ouhka
oshqKq l< uyd mskajka; nq msilg wh;a mqoa.,fhls' gq.euqKq rc;=ukaf.a uEKshka jk ydr
uyd foaho" mshdKka jk ldjka;siai rc;=ukao" ifydaorhd jqk ;siai l=urekao" gq.euqKq
rc;=ukaf.a mq;Kqjka jQ id,sh l=urekao" ldjka;siai rc;=ukaf.a ke.ksh jQ wkq,d foah wdoS
fndfydafokd ffu;%S nqrcdKka jykafia inqoaO;ajhg m;ajk l, fkdfhla ;k;=re ,eu
msKsi mdr Ouhka mqrdf.k meKs nq msig wh;a iifrys mskal, whu nj i|yka f'

fuf;a nqka nqjk l<'''''


ta wkd.; ia;rh wkqj u;= nqoaO;ajhg m;ajk ffu;%S nqrcdKka jykafiaf.a mshdKka jkafka
gq.euqKq rc;=udf.a mshd jQ ldjka;siai rc;=ukah' ffu;%S nqrcdKka jykafiaf.a uEKshka jkafka gq.euqKq rc;=ukaf.a uj jQ ydruyd foahh' ffu;%S nqrcdKka jykafia iud inqoaO;ajhg
m;a jQ l< w.% Y%djlhka jykafia,d f,i gq.euqKq rc;=uka ol=K;a i moh ,nk nj;a" gq.
euqKq rc;=ukaf.a ifydaorhd jQ ioaOd;siai rc;=uka ffu;%S nqrcdKka jykafiaf.a ju;a i
moh ,nk nj;a" ldjka;siai rc;=ukaf.a ke.Ksh jQ wkq,d foah ffu;%S nqrcdKka jykafia
nqjk wd;aufhys .sys l< w. fufyish jk nj;a" gq.euqKq rc;=ukaf.a mq;Kqjka jQ id,sh
l=ure ffu;%S nqrcdKka jykafiaf.a .sys l< mq;Kqjka jk nj;a i|ykah' tfukau gq.euqKq
rc;=ukaf.a NdKavd.drfhys wdrlaIdjg is ix> k wud;Hjrhd u;= nqjk ffu;%S nqrcdKka
jykafiaf.a w.% Wmia:dhl jk nj;a i|yka f'

Roan, imkak uyry;ka jykafia,d iska mjik ,o wkd.; f;dr;=re weiqfrka i|yka
ia;r wkqj we;af;kau fmkS hkafk ffu;%S nqrcdKka jykafiaf.a nqoaO Ydikh ;=< ;k;=re
m%d:kd lrka mdr Ouhka imQK lrf.k meKs uyd mskajka; msila f.!;u nqoaO
Ydikfhys oshqKqj Wfoid ukqf,djg meK ,laosj tlafiai;a fldg fjfyr ydr" mQckSh
ffp;H bosfldg f.!;u nq iiqk ;=< OudjfndaOh msKsi W;aiy ork uyd ix>hdg;a
ieoeyej;a ksiqkag;a myiql i,id oS h,s ffu;%S fndai;dKka jykafia jev isk ;=is;
fof,djg .sh wdldrhhs'

22

rejkaje,s uyd ffp;Hhg wm%udK Y%oaOdfjka


mQcd meje;ajQ Nd;sh rc;=ud
rejkaje,s uydiEh jkaokd lrkak hk flfkl=g i,m;, uf ;sfnk nquer miqfldg
boshg hk g rejkaje,s uyd iEhg jkaokd lrf.k isk rc flfkl=f.a m%;sudjla yuqf'
tk ta Nd;sh rc;=udf.a m%;sudjhs'
rejkaje,s uyd iEhg b;du;a Y%oaOdfjka fkdfhl=;a mskal isl< Nd;sldNh fyj;a Nd;sh
rc;=ud yeu ojilu WoEik wdydr wkqNj lf<a rejkaje,s uyd iEhg jkaokd lsfuka miqj hs'
yjig;a rejkaje,s uyd iEhg jkaokd udk lsfuka miqj hs wdydr wkqNj lf<A' ojila rc;=udg
fhos, ;snqk rdcH lghq;a;la ksid fyd|gu yjia jqkd' ta lghq;= wjika lr, rc;=ud fl,skau
ud,s.djg .syska wdydr wkqNj lrkak jdjqkd' n;a ms~ w;g .kakfldgu rc;=udg u;la jqkd
wo uu rejkaje,s uyd iEhg yjiajrefj jkaokd lf<a keye fkao lsh,d' rc;=ud < ish
rdc mqreIfhl=f.ka n;a ms~ wf;a ;shdf.k fufyu weyqjd wo uu uf.a uq;a;Kqjkag jkaokd
lf<A keye fkao lsh,d' tod Nd;sh rc;=ud ;ukaf.a uq;a;Kqjka yehg f.!rjfhka ms<s.;af;
fdaKhla ij{ Od;+ka jykafia,d ;ekam;a f W;= od.enhs' rdc mqreIhd rc;=udg lshkjd
foajhka jykai" wo od.e jykafia jkaokd lf<a keye lsh,d' rc;=ud l,n,hg m;afj,d
;uka wkqNj lrkak .;a; n;a ms~ wdmyq rka ;,shgu ou,d ke.sgd' blaukskau ud,s.dfjka
t<shg we;a rejkaje,suyd iEh jkaokd lrkak msg;ajqkd' ol=Kq jdi,a fodr wrjf.k ydrhg
we;=,afj,d kef.kysr fodrgqfjka ffp;Hh ujg we;=,ajqkd' ljr je, Nd;sh rcacqrefjd
b;du Y%oaOd f.!rjfhka rejkaje,s uyd iEh jkaokd l<d' tod rc;=udg mqu isulg uqyqK
fokak isjqkd'
Nd;sh rc;=udg weyqkd ljqfoda msila fndfydau ys yka ms;a icaCOdhkd lrkjd' f
ms;a y~ wefykafk fldhs me;af;kao rc;=ud uj jf weoska fidhd nejd' ms;a lshk
flfkla olskak;a keye' lsisu NslaIQka jykafia kula fmfkkak;a keye' fyd|ska lka
fhduqlrf.k isoaos f ms;a y~ wefykafk ffp;Hfha Od;= .Nfha we;=,;ska lsh, rc;=udg
jegyqkd' tod Nd;sh rc;=ud kef.kysr jdy,a fodrgqj wi, kej;s,d ffp;Hhg jkaokd
lrf.k fujeks wIaGdkhla l<d' ffp;Hfhys Od;= .Nfhys ms;a icaCOdhkd lrkafk
ljqo lsh, oelf.k ila uu fu;kska ke.skafk keye uu f wdldrfha Y%oaOdjlska Wfoa
yji ffp;Hhg jkaokd lrkjd ta .=KdkqNdjfhka ug f isu oel.kak ,efjd lsh,d
rc;=ud wIaGdkhla l<d'
Nd;sh rc;=udf.a .=KdkqNdjfhka il% fohkaf.a wdikh WKqfjkak mgka .;a;d' il%
fohka ys; fhduqlr, nej fudllao ldrKh lsh,d' ta .ek jgyd.;a il% fohka ;;sid
fof,dj isg jevu fldg rejkaje,s uyd iEfha Od;= .Nh ;=< ms;a icaCOdhkd lrka is
Roan, imkak uyry;ka jykafia,dg ta nj oekq kakd' Roan, imkak uyry;ka
jykafia,d Od;= .Nh ;=<g Roafhka jevu fldg ms;a icaCOdhkd lrkjd' ta ms;a y~ ;uhs
rc;=udg wykak ,enqfka'ms;a icaCOdhkd lrka is ry;ka jykafia,d w;ka tla ry;ka
jykafia kula ;j;a Roan, imkak f;reka jykafia kulg mejrejd ffp;H uf isk
rc;=udj f.k;a Od;= .Nh jkaojkak lsh,d' ta ry;ka jykafiaf.a Roa n,fhka Od;=
.Nfhka t<shg we;a Nd;sh rc;=udf.a w;ska w,a,f.k rejkaje,s uyd iEfha Od;= .Nh
we;=,g tlalf.k .shd' rc;=udf.a ysf;a yehg Od;= .Nh jkaokd lr.kak ie,eiqjd' kej;
wdfhu;a i,m;, ujg f.k;a werjd'Roan, imkak uyry;ka jykafia kulg ;ukaf.a
Roa n,fhka ;j flfklaj wyiska jqk;a wrf.k hkak mqjkalu ;sfhkjd' nqrcdKka
jykafia kkao NslaIqjf.a w;ska w,a,f.k osjH f,dalh fmkajmq isu Tn wy, we;s' wkak ta
wdldrhg ;uhs Roan, imkak uyry;ka jykafia kula ;u Roan,fhka Nd;sh rc;=ukaj
w;ska w,a,f.k Od;= .Nh jkaokd lrjkak we;=,g f.k .sfha'
Od;= .Nh ;=< i;arejkska hq;=j ksujd ;sfnk nqrcdKka jykafiaf.a cS;h yd neKq
fndfyda is rc;=ud k.rjdiSkag;a fmkakqfjd;a fyd|hs lsh, l,amkd l<d' rc;=ud
rkalrejka ,jd ;uka oelmq rEm ilia lrj,d rdc ud,s.dfj f,a ilia lrmq uKavmhla u;
Od;= .Nfhys wdlD;shlm%oYkh l<d' Nd;sh rc;=ud jirla mdidu k.rjdiSkag ;uka gq ta
Od;= .Nfhys ie,eiau m%oYkh lrjmq nj;a th oel i;=gg m;a k.rjdiSka w;r is fndfyda
l=, orejka meos jQ nj;a :QmjxYfhys i|yka fj,d ;sfhkjd'

23

b;sydifhys m%:u j;djg rejkaje,s uyd iEh ;r Yd, ffp;Hhla u,a j,ska mqrj,d u,a
Tgqkakla f,i iri,d ;sid jefjka c,h f.ke;a hka;%dKqidrfhka fld;a le/,a, f;la
j;=r u,l wdldrhg c,h oska i;shla mqrd mQcdjka mj;ajmq tlu rc;=ud Nd;sldNh rc;=ud
muKhs' rc;=ud ta mQcdj fjkqfjkau rf fndfyda m%foaYj, boao" oE iuka wdoS iqj| u,a j.d
flfrjd' olaI Ys,amSkaf.a oekqu fhdojdf.k c,h |sk hka;%hla ilia flfrjd tlish is
hkla Wiska hq;=j tod gq.euqKq rc;=uka bosl< rejkaje,s uyd iEh uf isg fld;a le/,a,
olajd u,a mqrj,d u,a Tgqkakla f,i u,a j,ska jeiqjd' i;shla mqrdu hka;%dKqidrfhka c,h
biska ffp;Hhg wm%udK Y%oaOd f.!rjfhka mQcdjka isl<d' tjeks Y%oaOdjka; rc flfkl=f.
m%;sudjla ;uhs ffp;Hfhys i,m;, uj ;=< Tng olskak ,efnkafk' tod rcjre rejkaje,s
uyd iEhg isl< ta mQcdjka .ek isyslroaos rejkaje,s uyd iEfha mQckSh;ajh tod rcjre
fyd|skau jgydf.k is nj ukdj meyeos,s fjkjd' uydjxYfhys i|yka fjk wdldrhg
fndfyda rcjre wm%udK Y%oaOd f.!rjfhka rejkaje,s uyd iEhg mQcdjka isfldg ;sfnkjd'
uyd kd. k rc;=ud ffp;Hh jgd ;snqKq je,s uj Yd, lrj, ;sjxl k .,a j.h uf
w;=rd w,xldjr;a f,i ilia l< nj i|yka fjkjd'
w~ .euqKq k rc;=ud rejkaje,s uyd iEh uqfka P;%hla msysgqjd mQcdjka meje;a;=jd' bkamiq
b,kd. k rc;=ud ,nlrK f.da;%slhka ,jd rejkaje,s uyd iEhg hk ud.h w,xldrj;a
f,i ilia lrjQ nj;a" iskd. k rc;=ud rejkaje,s uyd iEfhys fld;a le/,a, uqfkys
P;%hla msysgqjd th rkska w,xldrj;a f,i legh lrjQ nj;a y;/ia fldgqfjys ,laIh ne.ska
jkd udKslH y;rla msysgqjd mQcdjka isl< nj;a i|yka fj,d ;sfhkjd' m<fjks w.%fnda
rc;=ud r;a;rkska lrjk ,o P;%hla rejkaje,s uyd iEhg mQcdl< nj;a" uyd mrdl%undyq
rc;=ud iska rejkaje,s uyd iEfha m%;sixialrK lghq;= isfldg ;j;a w,xldrj;a l< nj;a"
lS;s ksYaYxl rc;=ud" fojk mrdl%undyq rc;=ud" y;rjeks chndyq rc;=ud jeks rcjrekaf.a
ld,fha mjd ka g rejkaje,s uyd iEfha m%;sixialrK lghq;= islrka w;S; rcjreka uyd
iEhg .re i;aldr meje;ajQ wdldrh uydjxYh wdoS .%ka:j, i|yka fjkjd'

kshh re l< isifnda rc;=ud


,laosj rcl l< isifnda rc;=udf.a ldf,a uyd kshhla we;sjqkd' f kshh
ksid rgjeishka oe mSvdjlg m;ajqkd' Y%oaOdjka;" OdIaG rc flfkl= jQ isifnda
rc;=ud rejkaje,s uyd iEfha ujg f.dia ffp;Hh jkaokd lr, wIaGdkhla l<d f
kshfhka uf.a rgjeishka mSvdjg m;afj,d' uu f wdldrfha Oudkql+, m%;sm;a;s wdrlaId
lrk flfkla' fl i;Hhhs' f i;HdkqNdjfhka kshh refj,d uyd jeis jiSjd lsh,d
wIaGdkhla lr,d uf jdjqkd'
isifnda rc;=ud ta wIaGdkfhka rejkaje,s uyd iE uf jdfj,d l fj,djla
hkfldgu wyi llrf.k we;a uyd jeis weoye,s,d kshh rejqk nj b;sydifha i|yka
fj,d ;sfhkjd'

rejkaje,s uyd iEh m%;sixialrKh l<


kdrxg iqukidr ysmdKka
w;S; rcjreka t;r Y%oaOd f.!rjfhka mqo mQcdjka mj;ajka ksisl,g iqiq m%;sixialrK
lghq;= islrka mj;ajdf.k meKs rejkaje,s uyd iEh jir 150 lg;a jvd je ld,hla mqrd
ksiqkaf.ka yqfol,d uyd jkdka;rhla fia mej;=kd' ta mD;=.%Sis" ,kafoais" bx.%Sis wdoS foaY
wdm;Hhkag f rg hg;aj ;snQ iufha hs' ta ld,h ;=< ffp;Hh .rd je j,a ys .fvd,a
lkaola fia muKla fmfkkakg jqkd'
rejkaje,s uyd iEh fidhdf.k .sh kdrxg iqukidr k yshka 1873 oS f uyd ffp;Hhg
w;aj we;s brKu oel ud flfia fyda boslrhs hk wIaGdkfhka hq;=j yqfol,dju ffp;Hfha
lghq;= wdrN lrkakg fjr h oerejd'

24

ffp;Hh
jgd
j,a
ys

;snQ
le,h
t<s
fmfy,s
lr
ffp;Hfha
fmaYd
j<
;=fkys
isg
w;ajehd
lghq;=
wdrN
l<
ta
ysmdKka
jykafiag ,xldjdiS ieoeyej;a ksiqkaf.a Wo Wmldr osfkka osku ,efnkakg jqkd'tod ta
W;= iajdka jykafia iska yqfol,dj wdrN lrk ,o ffp;Hfhys m%;sixialrK lghq;=
b;d fyd|ska ksufldg wkqrdOmqr rejkaje,s uyd ffp;H jOk i;sh kka i;shla
msysgqjd uyd ix>hdf.a wkqYdikd we;sj wo olajdu f uyd ffp;Hfhys yqkq msh ls wdoS
iqiq m%;sixialrK lghq;= ksismos islrka wkd.; mrmqr Wfoid;a f uyd mQckSh ffp;Hh
wdrlaId lr.ekSu msKsi lghq;= isfjkjd'nqrcdKka jykafia msksjka md jir 5000 la hk
f;la nqoaO wIaGdkh u; is .sh ij{ Od;+ka jykafia,d fo ksiqkaf.a jkaokd udk
,nka f,dalfhys mj;skjd' nqrcdKka jykafia msksjka md jir 5000 la f. hk fjila
mqka fmdfyda oskfhaoS f,dalfha iEu ;eku ;sfnk ij{ Od;+ka jykafia,d tlg tla Od;=ka
jykafia,d ;=<ska uefjk nqrej wyfiys nqoaO rYa Odrdjka ysjka jev isg nq flfkl=g
muKla l< yels wisu;au m%d;sydrhla jk hud uyd fm<yr mEula isfldg Od;= mksjdKh
isjk nj Ou .%ka:hkaf.a i|yka fj,d ;sfnkjd'
nqrcdKka jykafia msksjka md jir 5000 lg miqj isjk ta Od;= mksjdK wisu;a
fm<yr wdrNu isjkafka f,dalfha jeu ij{ Od;=ka jykafia,d m%udKhla tla
;ekl ;ekam;aj ;sfnk mQckSh rejkaje,s uyd iEh ;=<ska nj;a" rejkaje,s uyd iEfha Od;=
.Nfhys jev isk fdaKhla ij{ Od;+ka jykafia,d Od;= mksjdKfhaoS ffp;Hfhys Od;=
.Nfhka wyig mek ke.S rejkaje,s uyd iE ffp;Hhg by< wyfiys nqrejlaa ue
fm<yr mEula isjk nj;a" bkamiq ta fdaKhla Od;+ka jykafia,d wyiskau kd.oSm ffp;Hh
rdchdKka jykafia wi,g jevu fldg ta ffp;H wi,oSom%d;sydh md nqoaO.hdf jcardi%kh
wi,g jevu lrk nj i|yka fjkjd'
nqoaO.hd jcardi%kh wi,oS f,dalfha iEu ;eklu fo ksiqkaf.a jkaokd udk ,nka mej;s
wn weghl m%udKfhka hq;= fyda ij{ Od;+ka jykafia kula fj;ak ta ishu Od;+ka
jykafia,d jcardi%kh wi,g jevu fldg nqoaO wIaGdkh u; nq isrefrka ysoS .sh fdaK
wgla jQ ij{ Od;+ka jykafia,d tlg weKS h,s nqrejla ue jcardi%khg by< wyfiaoS hud
uy fm<yr mEula isfldg Od;= mksjdKh isjk nj;a" Od;=ka jykafia,d .ek lshfjk
Ou .%ka: fndfydauhlu i|yka fj,d ;sfhkjd'
by; i|yka f;dr;=re wkqj n,k l, f.!;u nqrcdKka jykafiaf.a nqoaO wIaGdkh u; Od;=
mksjdKh isug ;j wjqre fooyia ydrish .Kkla .;fjkjd' tf;la wkd.; mrmqrg
nq.=K isyslrka cSjudk nqrcdKka jykafiag je ms fldg mska /ia lr.kakd moafokau
wm%udK mskaoy /ia lr.ekSu msKsi f uyd ffp;Hh wkd.;fhys Wmosk fndfyda fofkl=g
iq.;s.du msKsi mska /ia lr.; yels mska wiajekakla f,i rdcudkj mj;skjd'
tod gq.euqKq rc;=uka iska fohkaf.ao Wo Wmldr we;sj boslrkq ,enQ f uyd ffp;Hh
wdrlaId lr.ekSu msKsi lghq;= l< w;S; rcjrekag;a" foaY wdl%uKhka ksid ksiqkaf.ka
yqfol,d jir 150 lg je ld,hla mej;s f uyd ffp;Hh h,s m%;sixialrKh lsug uq,
msrE kdrxg iqukidr udysmdKka jykafiag;a" j;udkfhys rejkaje,s uyd iE ffp;Hh
m%;sixialrKh lrka ffp;Hfhys ish lghq;= fidhd n,ka wdrlaId lrk wkqrdOmqr
rejkaje,s uyd iE ffp;Hh jOk i;sfha yeu fokdg;a j;udkfha rejkaje, uyd iE
ffp;Hdrdudm;sj jev iska ffp;Hfhys lghq;= fidhd n,ka wdrlaId lrk m,af,a.u
fyaur;k kdhl ud ysmdKka jykafia we;= ish uyd ix>r;akhgo f,dal Wreuhla jQ f
uyd ffp;Hh /l.ekSu msKsi .kakd ish W;aidyhka ksjka wjfndaOh msKsiu mdr Ouhla
f,i Wmldr fjd

ish fokdgu f;rejka irKhs

mQcHmdo .,s.uqf {dkm iajdka jykafia

25

tjx wka;shd nqoaOd nqoaO.=Kd wka;shd


wka;sfhiqmikakdkx mdfld fyd;s wka;sfhd
nqrcdKka jykafia,df.a nq.=K fuf;le hs lshd is;d.;
fkdyelaflah' nqrcdKka jykafia,df.a iajNdjh fufiah
lshd is;d .; fkdyelaflah' wka;sh jQ nqrcdKka jykafia
flfrys meyek msxj;=kag wka;kSh mdl ,nd fokafkah'

26

wdrdOkdj

1'

ksfo hd inqoaOx - ;rd.x uyd uqKsx


ksuka;hd iq.;x - f,dl fcGx krd iyx

2'

hdj;d N.jd f,dfl - ;sfGH;j idikx


;dj;d m;s.Kay;= - mQcd f,dldkq lmhd

1'

f,dal fY%AIaG jQkfrda;a;u jQ iq.; k jQ myjQ rd.doS flf,iqka


we;s uyduqKs iud inq rcdKkajykafiag wdrdOkd lr'

2'

iajdkS Nd.Hj;=ka jykai" h;dla l,a Tn jykafia f.a


Ydikh f,dalfhys mj;So ta ;dla l,a f,dal i;ajhdg wkqlmd
msKsi mQcdjka ms<s.kakd fialajd'

f;,a myka mQcdj


.kaO f;a,mamos;af;ak


oSfmak ;u Oxiskd
;sf,dal oSmx inqoaOx
mQchd ;fudakqox

,s myka mQcdj
cacq,;d mos;af;ak

oSfmak ;u Oxiskd

;sf,dal oSmx inqoaOx

mQchd ;fudakqox
iqj| mQcdj
iq.kaldh jokx

wkka; .=K .kakx

iq.kakdyx .kafk

mQchd ;:d.;x
.kaO iNdr hq;af;ak - OQfmkdyx iq.kakd

mQcfh mQcfkhHx;x - mQcd Ndck uq;a;u

27



u,a mQcdj
jKaK.kaO .=fKdAfmA;x







ta;x l=iqu ika;;sx


mQchd uqkskaoiAi
ismdo ifrdArefya
mQf nqoaOx l=iqfkfkAk
mq[af[Ak ff;ak ,yd fudlaLx
mqMx ,dhd;s h:d box f
ldfhda;:d hd;S kdi Ndjx

wkka; .=K jKaKiAi



iqoaOiS, iq.kAfkd

mQfc f,dlkd:iai

mqIaMfu:x ufkdarux

fld mQcdj
OuoaOc Orx rx

Ocq.A.; uyd hix

OffkAf;Ak mQf
Ourdcx OcQmux

nqoaOd ospx uyd rx - Ou rdcx uyd uqksx


Oc Ocdh mQfc- ufyisx lreKdOrx

wdik mQcdj
i;a:drx ckmd fudlaLx
fojn%yaudos mQ;x
mQfc wdifk kdyx
ukq[A[x iqLox iqyx

Wvqhka mQcdj
cLKaK rxiSys rdcudk
inqoaO rdciai bux ;dkx
mQfc mQfc i.drfjk
mq[Af[Ak fuf;k ,yd fudlaLx

28


mjkAie,Su
jkaokdudk ilaldr
Ndckx ilH mqx.jx
ukq[a[ mjk.a.dys
cfk kp mQcfh

meka mQcdj
iq.kaOx iS;,x lmamx
mikAk uOqrx iqNx
mdkSh f;x N.jd
m;s.KaNd;=uq;a;ux
iqNfu;x ufkdarux - Wolx iqoaO iS;,x

iqyiAi f,dl kd;iai - fo mQfc idorx

wIaGmdk mQcdj
wjdfia ;=fkda NkAf;a
wGmdkx mlmAms;x
wkqlmx Wmdodh
m;s.Kayd;= uq;a;ux

p;=uOqr mQcdj
wjdfia ;=fkdA NkAf;a

p;= uOqr mlmAms;x
wkqlmx Wmdodh
m;s.Kayd;= uq;a;ux
oeye;a mQcdj

kd.j,a,sofmA;x
pqKaKmQ. iudhq;x
;dnQ,x m;s.Kayd;=

ilmamQr ox fkd

fnfy;a T!IO mQcdj


wjdfia ;=fkda Nkaf;a

fNaicx mlmams;x

wkqlmx Wmdodh

m;s.kayd;= uq;a;ux

29


wgmslr mQcdj

wjdfi;=fkd Nkaf; - wGmlLdrx mlmams;a;x


wkqlmx Wmdodh - m;s.Kayd;=f.!;u

W;a;uxf.ak jkafoayx

mdomxiq jre;a;ux

nqoaf fhda l<sf;da fodafida

nqoafOda nu;= ;x uux



kud nqoaOx .=Kid.rka;x


i;a;d iod fydka;= iq wfrd
ldfhda .=fcda ilf,da .kafOda
.cka;s if urKx wyxp

oy jkaokdj
iajdlaLdf;da N.j;d Ofuda



ikaosflda wld,sflda
taysmiAisflda mkhsflda mp;a;x
fos;fnda [AyS;S
Oux ; mhkA;x irKx .Pd

fhap Oud w;S;dp


fhap Oud wkd.;d
mpqmamkakdp fha Oud
wyx jkaod inod
k;A f irKx w[a[x
Ofuda f irKx jrx
taf;ak ip jfk
fyda;= f chux.,x
W;a;uxf.ak jkafoayx
Ou[ap ;sOx jrx
Of fhda l,sf;da fodafida
Ofuda nu;= ;x uux
kud Oux iq.f;ak foais;x

i;a;d iod fydka;= iq wfrd
ldfhda .=fPda ilf,da .kafOda
.Pka;s if urKx wyxp

30

ix> jkaokdj


iqmmkafkda N.jf;da idjlixf>da

Wcqmmkafkda N.jf;da idjlixf>da
[dhmmkafkda N.jf;daidjlixf>da
idmmkafkda N.jf;daidjlixf>da

hosox p;a;d mqi hq.dks

wGmqi mq.a.,d taiN.jf;da idjlixf>da

wdyqfkfhHda mdyqfkfhHda olafKfhHda

w[ac,slrKsfhda wkq;a;rx mq[a[lafL;a;x f,daliaid;s'

ix>x ; mhka;x irKx .Pd

fhap ix>d w;S;d p


fhap ix>d wkd.;d
mpqmkakdp fha ix>d
wyx jkaod inod

kka f irKx w[a[x


ixf>da f irKx jrx
taf;ak ip jfk
fyda;= f chux.,x

W;a;uxf.ak jkafoyx
ix>[ap ;sfOda;a;ux

ixf>a fhdal,sf;da fodafida

ixf>daLu;= ;x uux



kud ix>x uqksrdcidjlx


i;a;d iod fydka;= iq wfrd
ldfhda .=fcda ilf,da kafOda
.Pka;s if urKx wyx p

31

mQcd jdlHh

ksfrdaO iudm;a;sfhka ke.S ishdla fukao"

uyd lreKd im;a;sfhka ke.S ishdla fukao"

wry;aM, iudm;a;sfhka ke.Sishdla fukao"

jeviskakd j Qfo;sila uyd mqreI ,laIKfhka"

wiQjla wkqjH[ack ,laIKfhka" LHdu m%Ndfjka"

fla;= ud,d,xldrfhka" ijKla.K nq /ia ud,dfjka"
ysreuv,la fuka nn,kakdjQ"

;=ka f,dal jdiSkaf.a wdi mQcd " m%;sm;a;s mQcd ms<s.ekSug

fhda.HjQ" w.% olaIsKNjQ" foajd;sfoaj jQ" Yl%d;s Yl %jQ"

n%yaud;s n%yaujQ" udr mrdch l<djQ" jkaokSh wNsjkaokShjQ"
mQckSh wNsmQckShjQ" oYn,OdjQ

ll=i| iud inq rcdkka jykafiag

fldaKd.uk iud inq rcdkka jykafia g

ldYHm iud inq rcdkkajykafia g

f.!;u iud inq rcdkka jykafia g


03' iQis .=K jkAokd
nqoaO jkAokdj


b;smsfida N.jd wryx iud inqoafOdA


cdprK imkafkda iq.f;daf,dal wkq;a;frda
mqiOu idr i;a;d foaj ukqiaidkx nqoafOda N.jd;s'

nqoaOx ; mhka;x irKx .Pd

fhap nqoaOd w;S;dp


fhAp nqoaOd wkd.;d

mpqmamkakd p fha nqoaOd
wyx jkaod inod

k;a f irKx w[a[x
nqoafOdaf irKx prx

taf;ak ip jfk
fyda;= f chux.,x

32

uyd ldreKsl jQ Ydka;s kdhl Ou rdchdKka jykafiA


iskA ij{;d {dkhg meu msKsi fiAjkh lrk
,o fnda rdchdKka jykafiago" i;r ud. {dk fnda"
i;r M, {dk fnda" ij{;d {dk fnda" Ydka;
ksjdk Od;= fndahgo"

iqj| f;,skA o,Ajk ,o wr kik f m%oSmdf,dalfhkao"


,s mykA wdf,dalfhkAo mQcd lr' mQcd fjd

f iq.kaO OQmfhkA mQcd lr' mQcd fjd


f iqj| u,A iuQyfhkAo" is;=re u,A o iuQyfhkA o
mQcd lr mQcd fjd

f I jK fld iuQyfhka mQcd lr' mQcd fjd



f m%; wIaGmdk .s,kA mfikA mQcd lr' mQcd fjd


f m%; p;= uOqrfhka mQcd lr' mQcd fjd

f iqj| mekA wNsfIalfhkA mQcd lr' mQcd fjd

f YS,d m%;sm;A;s OufhkA mQcd lr' mQcd fjd

ufia nqoaO mQcd meje;au" fnda mQcd meje;au" {dk mQcd meje;au" f,dj
my< jod<d jQ wkkA; wmudK jQ nqoaO" mfl nqoaO" w.%Y%djl" uyd
Y%djl" uy ry;a wd ufyda;a;uhdKka jykafiA,df.A fY%aIaG pd;% YS,hls'
uuo ta W;= pd;%YS,h fufia wkq.ukh lr'

f m%; mQcdjiA;= iuQyh iaj,am fudfyd;lska wks;H;ajhg hkakdfiA" ish


ixiAldrfhda wks;Hfhdah' ish ixialdrfhda lALfhdah' ish Oufhda
wkd;aufhdah' f nqoaO mQcduh" fnda mQcduh" YS,uh" m%;sm;A;suh"
l=Y,dksYxi Ouh nq" mfianq" uy ry;ka jykafia,d ks iekiS meK
jod<djQ mru ruh jQ Ydka;s ,laIK jQ ksjdK wNh mqrhg iqjfia m
KSu msKsi u fya;= fjd jdikdfjd

idOq idOq idOq

33

04' ffp;H yd Od;= jkaokd

ffp;H jeu



jkaod f;shx inx


in Gdfkaiq m;s;x
idl Od;= uyd fndax
nqoaO rEmx il,x iod


ij{Od;= jkaokdj







1' WKaySix p;=frda odGd


wlaLoajhxp W;A;ux
wiNsKaKdp ;di;a;
fiaid NsKaKdp Od;=fhda

2' tald odGd ;soimqf


tald kd. mqf wyQ
tald .kOdr ifh
taldis mqk iSyf,a



3' j;iafida ;d uyd odGd

ksndk ri ms;d

mQ;d kr foafys

;dms jkaod Od;=fhda



4' uyka;d fidKaK jKaKdp

uud uq;a;sld mNd

nqoald ul=, jKaKdp

ind jkaod Od;=fhda



5' NsKaKd uq.a.mamudKdp

Nskakd f;Kavq, ikaksNd

uyka;d uud f;s
nqoald idiqmud



6' uyka;d mxp kd,Sp

uud mxp kd,sfhda

ckd,sld nqoald f;s

ind jkaod Od;=fhda

34


oka; Od;= jkaokdj
f,daflAl kd: joknqc rdcyxix


ffkhH fldauqojkx w;sfcda;hka;x


woaxldr jrrEm rdcudkx
jkaod jdu uu,x k oka; Od;=x

rejka je,s ffp;Hh jeu

ihsxiq hiax iq.;iai Od;=



ksudh rxiqc, nqoaO rEmx
iqjKaK ud,s;s m;S; kdux
jkauyx :qmjrx uy.a>x

fidf<diauia:dk jkaokdj
uyshx.Kx kd.oSmx l<HdKx mo,dxPkx
osjd.=yx oS>jdmS f;shx uq;shx.Kx

;siAiuyd ydrx p fndax upjhx
fidjKaKud,S uydf;shx :Qmdrdu Nhd.sx

f;jkx fia,f;shx ;:d ldpr .dulx

taf;a fida< iGdkdks wyx jkaod inod

05' fnda jkaokd


fnda jkaokd



hiAi uQf,a ksiskafkdaj


ind chx wld
m;af;da in[a;x i;a:d
jkafoa;x fnda mdomx

bf taf;a uydfnda
f,dal kdf:ak mQ;d
wyms f;a kuiaid
fndardcd kuia:q f;a
fia;x Ou rdfk
m;a;=x ifnda uq;a;ux
jkaod fnda rdcdkx
ksndK iqn isoahd

35



iS,doS m%;sm;a;s mQcdj
fia;x Ou rdfcak
m;a;=x ifnda uq;a;ux
mQfca fnda rdcdkx
mm;a;shdms idorx

idOq idOq idOq

06' oUosj i;r ia:dk jkaokd


Ks jkAokdj

Udhd iqf;dA iq.; idlSh iSykdf;dA
cd;laLfKa imoid jNsixl;ajd
hiax WoSrhs.srx jrKsys

;x cd; f;sh uyx isrid kud

nqoaO.hd jkaokdj
hiax ksic jrdik nkaOfkak


fc;ajd ijdik lsf,ai n,x uqkskafoda


ifnda [dK uj .u ydis iud
;x fnda f;sh uyx isrid kud

bism;k jkaokdj
ixlmhx oiiyiaish f,dal Od;=x

foafiais h;% N.jd jr Ou plalx
ndrdKiSmqr im jfka .dkx

;xOu f;sh uyx isrid kud

l=iskdrd jkaokdj
l;ajdk f,dal ys;u;a; ys;[ap kdf:da
wdiS;sfldaj Wmj;a;k ldkkyS
hiax ksmc .;jd ksremdfiaix

ksndk f;sh uyx isrid kud

36

mp iuqmamdo Ou_h
wkqf,dau
wcd mphd ixLdrd" ixLdr mphd [a[dKx" [a[dk mphd kdurEmx"
kdurEm mphd i<dh;kx" i<dh;k mphd tiafid" tiai mphd fjokd"
fjokd mphd ;Kayd" ;Kayd mphd Wmdkx" Wmdk mphd Nfjd" Nj mphd
cd;s" cd;s mphd crdurKx" Fidl mfoj laL fukiaiqmdhdid iNjka;s
tjfu;iai flj,iai laLlaLkaOiai iuqofhd fyd;'

mf,dau
wcdh;afjj wfii rd. ksfrdOd ixLdr ksfrdfOd" ixLdr ksfrdOd [a[dK
ksfrdfOd" [a[dK ksfrdOd kdurEm ksfrdfOd" kdurEm ksfrdOd i<dhd;k
ksfrdfOd" i<dh;k ksfrdOd tiai ksfrdfOd" tiai ksfrdaOd fjokd ksfrdfOd"
fjokd ksfrdOd ;Kayd ksfrdfOd" ;Kayd ksfrdOd Wmdk ksfrdfOd" Wmdk ksfrdOd Nj ksfrdfOd" Nj ksfrdOd cd;s ksfrdfOd" cd;s ksfrdOd crd urKx fidl
mfoj laL fukiaiqmdhdid ksreka;s" tjfu;iai flj,iai laLlaLkaOiai"
ksfrdfOd" fyd;s'





wfkl cd;s ixidrx .yldrlx .fjikaf;d .yldrl osfGdis


indf; Mdiqld N.a.d ix Ldr.;x ;a;x -

ikaOd iaix wksix"


laLd cd;s mqkmamqkx"
mqkf.yx kldyis"
.yl=gx ix ;x"
;Kaydkx Lh u.d;s

oY:d.; {dkn, jkaokdj


1' l;udksoi ;:d.; n,dks@ bO ;:d.f;d GdK[ap GdKf;d wGdK[ap
wGdKf;d h:dN+;x mcdkd;s hms ;:d.f;d GdK[ap GdKf;d wGdK[ap
wGdKf;d h:d N+;x mckd;s boms ;:d.;iai ;:d.; n,x fyd;s' hx n,x
wd.u ;:d.f;d wdiyx GKx mcdkd;s midiq isykdox ko;s n%yau plalx
mj;af;;s
2' mqkjmrx ;:d.f;d w;s;dkdY; mpqmamkakdkx luiudodkx Gdkfid
fy;=fid mdlx h:d N+;x mcdkd;s' hms;:d.f;d w;S;dkd.; mpqmamkakdkx
luiudkdkx Gdlfid fy;=fid mdlx h:dN+;x
mcdkd;s boms ;:d.;iai ;:d.;n,x fyd;s' hxn,x wd.u ;:d.f;d wdiyx
Gdkx mcd;s midiq isykdox ko;s' n%yaujlalx mj;af;;s'

37

3'

mqkjmrx ;:d.f;d in;A:.dKsx mmox h:dN+;x mcdkd;s hms


;:d.f;d in;A:.dKsx mmox h:dN+;x mcdkd;s" boms ;:d.;iai
;:d.; n,x fyd;s hx n,x wd.u ;:d.f;d wdiyx Gdkx mcdkd;s
midiq iSykdox ko;s n%yauplalx mj;af;;s'

4' mqkjmrx ;:d.f;d wfkl Od;= kdkdOd;= f,dlx h:dN+;x mcdkd;s'


hms ;:d.f;d wfkl Od;= kdkdOd;= f,dlx h:dN+;x mcdkd;s" boms
;:d.;iai ;:d.; n,x fyd;s hxn,x wd.u ;:d.f;d wdiyx Gdkx
mcdkd;s midiq iSykdox ko;s n%yau jlalx mj;af;;s'
5' mqkjmrx ;:d.f;d i;a;dkx kdkduq;a;sl;x h:dN+;x mcdkd;s" hms
;:d.f;d
i;a;dkx kdkd uq;a;sl;x h:dN+;x mcdkd;s" boms
;:d.;iai ;:d.; n,x fyd;s hxn,x wd.u ;:d.f;d wdiNx Gdkx
mcdkd;s midiq iSykdo ko;s n%yauplalx mj;af;;s'
6'

mqkjmrx ;:d.f;d mri;a;dkx mrmq.a.,dkx bkash mfrdmrsh;a;x


h:dN+;x mcdkd;s' hms ;:d.f;d mri;a;dkx mrmq.a.,dkx bkash
mfrdmhka;x h:dN+;x mcdkd;s boms ;:d.;iai ;:d.; n,x fyd;s
hx n,x wd.u ;:d.f;d wdiNx Gdkx mcdkd;s midiq isykdox ko;s
n%yau plalx mj;af;;s'

7' mqkpmrx ;:d.f;d cdkfudlaL iud im;a;S kx ixf,ix fpdkx


pqGdkx h:d N+;x mcdkd;s hms ;:d .f;d cdkfudlaL iud
iudm;a;Skx ixlS f,ix fjdkx jqGdkx h:dN+;x mcdkd;s' boms
;:d.;iai ;:d.;n,x fyd;s " hx n,x wd.u ;:d.f;d wdiNx Gdkx
mcdkd;s midiq iSykdox ko;s n%yau plalx mj;af;;s'
8' mqkjmrx ;:d.f;d wfkl yS;x mqfn ksjdix wkqiair;s hms ;:d.f;d
wfkl ys;x mqfn ksjdix wkqiair;s boms ;:d.;iai ;:d.; n,x
fyd;sx hx n,x wd.u ;:d.f;d wdiNx Gdkx mcdkd;s midiq iSykdox
ko;s n%yauplalx mj;af;;s'
9' mqkpmrx ;:d.f;d fnk plaLqkd iqoafOk w;slalka; udkqiflk
i;af; miai;s pjudfk Wmamcc udfk' hms ;:d.f;d fnk plaLqkd
iqoafOk w;slalka; udkqiflk i;af; miai;s pjudfk Wmamc udfk
boms ;:d.;iai ;:d.; n,xfyd;s' hxn,x wd.u ;:d.f;d wdiNx
Gdkx n,x mcdkd;s midiq iSykdox ko;s n%yau plalx mj;af;;s'
10' mqkpmrx ;:d.f;d wdijkx Lhd wkdjix fpf;duq;a;sx m[a[d
uq;a;sx osfGj Ofu ihx wNs[a[d il;ajd Wmimc yr;s hms
;:d.f;d wdij[a[dkx Lhd wkdijx ff;d uq;a;sx m[a[duq;a;sx
osfGj Ofu ihx wNs[a[d il;ajd Wmimc yr;s boms
;:d.;iai ;:d.; n,x fyd;s hx n,x wd.u ;:d.f;d wdiyx Gdkx
mcdkd;s mrsidiq iSykdox oko;s n%yauplalx mj;af;;s'

38

budks oi;:d.; n,dks bfuys oi;:d.; nf,ys iuka;d.;x j; id N.jd


oin, [dfKdays iuka;d.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .Pd'
isridkud'

p;=fjidrc {dKn, jkaokdj


1' l;udks j;a;d ;:d.; fjidrcdks @ bO ;:d.f;d iudinqoaOiai f;
mcd kf;d bf" Oud wkNs inqoaOd;s iufKd jd" n%dyaufKd jd" fofjd jd"
udfrd jd" n%dyaujd" fld jd f,dliax iyOfuk mfpdfiafi;S
;s ks;a;fu;x k iukqmiai;s' t;ms ks;a;x wiukqmiaikaf;d
fLum;af;d wNhmam;af;d fjidrcmam;af;d yr;s'
hms ;:d.f;d iud inqoaOiai f; mcdkf;d bfu Oud wkNs
inqoaOd;s iufKd jd" n%yaufKd jd" fofjd jd" udfrd jd" n%yaud jd"
fld jd f,dliax iyOfuk mfpdfoiai;S ;s ks;a;fu;x k
iukqmiai;s t;ms ks;a;x wiukqmiaikaf;d fLumam;af;d wNhm;af;d
fjidrcmam;af;d yr;s boms ;:d.;iai ;:d.; fjidrcx fyd;shx
fjidrcx wd.u ;:d.f;d wdiNx Gdkx mcdkd;s midiq iSykdox
ko;s n%yauplalx mj;af;;s'
2' mqkjmrx ;:d.f;d kdiiai f; mcdkf;d bfu wdijd wmKd;s
iufKd jd" n%dyaufKd jd" fofjd jd" udfrd jd" fld jd f,dliax
iyOfuk mfpdfiafi;S ;s ks;a;fu;x k iukqmiai;s' t;ms ks;a;x
wiukqmiaikaf;d fLum;af;d wNhmam;af;d fjidrccmam;af;d
yr;s'
hms ;:d.f;d Kdjiai f;d mcdkf;d bfu wdijd wmlaLKdks
iufKd jd" n%dyaufKd jd" fofjd jd" udfrd jd" n%yaud jd" fld jd
f,dliax iy Ofuk mfjdfoiai;S ;s ks;a;fu;x k iukqmiai;s
t;ms ks;a;x wiukqmiaikaf;d fLumam;af;d wNhmam;af;d
fjidrcmam;af;d yr;s' boms ;:d.;iai ;:d.; fjrcx fyd;s hx
fjidrcx wd.u ;:d.f;d wdiNx Gdkx mcdkd;s midiq iSykdox
ko;s n%yau plalx mj;af;;s'
3' mqkpmrx ;:d.f;d fh fLd mk f; wka;rdhsld Oud jq;a;d f;
mfijf;d kd,x wka;rd hdhd;s iufKd jd" n%dyaufKd jd" fofjd jd"
udfrd jd" fld jd f,dliax iyOfuk mfpdfiafi;S ;s ks;a;fu;x
k iukqmiai;s' t;ms ks;a;x wiukqmiaikaf;d fLum;af;d
wNhmam;af;d fjidrcmam;af;d yr;s'

39

hms ;:d.f;d fh fLd mk f; wka;rdhsld Oud jq;a;d f; mfijf;d


kd,x wka;rdhdhd;s iufKd jd" n%dyaufKd jd" fofjd jd" udfrd jd" n%yaud
jd" fld jd f,dliax iyOfuk mfpdfiafi;S ;s ks;a;fu;x k
iukqmiai;s' t;ms ks;a;x wiukqmiaikaf;d fLum;af;d wNhmam;af;d
fjidrcmam;af;d yr;s' boms ;:d.;iai ;:d.; fjidrcx fyd;s
fjidrcx wd.u ;:d.f;d wdiNjx Gdkx mcdkd;s midiq iSykdox
ko;s n%yau plalx mj;af;;s'
4' mqkpmrx ;:d.f;d hiai fLd mk f; w;a:dh Ofud foisf;d fid k kShd;s
;lalriai iud laLlahdhd;s iufKd jd" n%dyaufKd jd" fofjd jd" udfrd jd"
n%dyaujd" fld jd f,dliax iyOfuk mfpdfiafi;S ;s ks;a;fu;x k
iukqmiai;s' t;ms ks;a;x wiukqmiaikaf;d fLum;af;d wNhmam;af;d
fjidrcmam;af;d yr;s' hms ;:d.f;d hiai fLd mk f; w;a:dh
Ofud foisf;d fidk kS hd;sslalriai iud laLlaLhd hdks iufKd
jd" n%dyaufKd jd" fofjd jd" udfrd jd" n%yaud jd" fld jd f,dliax
iyOfuk mfpdfiafi;S ;s ks;a;fu;x k iukqmiai;s' t;ms
ks;a;x wiukqmiaikaf;d fLum;af;d wNhmam;af;d fjidrcmam;af;d
yr;s' boms ;:d.;iai ;:d.; fjidrcx fyd;s hx fjidrcx wd.u
;:d.f;d wdiNx Gdkx mcdkd;s midiq iSykdox ko;s n%yau plalx
mj;af;;s'
budks j;a;d ;:d.; fjidrcdks" bfuys p;=fjidrc [dfKdays
iukakd.;" jl fid N.jd p;=fjidrc idro [dfKdays iukak.;x
iu nqoaOx irKx .Pd isrid kud'

p;= miNs [dK jkaokdj





1' wC: miNsfo [dKx


2' Ou miNsfo [dKx
3' ksre;a;s miNsfo [dKx
4' mNdk miNsfo [dKx

nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO

[dKx
[dKx
[dKx
[dKx

bfuys p;= miNs [dKs iuka;d.;d j; fid N.jd p;= miNs [dfK
ys iuka;d.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .cd isrid kud'

40

IO nqoaO Ou_ jkaokdj


1'

2'

3'

4'


5'


6'

w;S;xfi wmamy; [dKx



wkd.;xfia wmamy; [dKx

mpqmakxfi wmamy; [dKx
ifiq ldh lfiq [dK
mqnx.ux [dKdkq mjlalsl [dK ifiq j lfiq [dK
mqnx.ux [dKdkq mjlalsl [dK ifiq ufkd lfiq [dK
mqnx.ux [dKdkq mjlalsl [dK -

nqoaO [dKx
nqoaO [dKx
nqoaO [dKx
nqoaO [dKx
nqoaO [dKx
nqoaO [dKx

bfuys IO nqoaO Ofuys iukakd.f;d j;fid N.jd IO nqoaO Ofuys


iuka;d.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .Pd isrid kud'

IO wNs{d [dK jkaokdj






1' boa fO [dKx


2' osn fidal Od;= [dKx
3' fpf;dmh [dKx
4' mqfn ksjdidkqiai;s [dKx
5' osn pCLq [dKx
6' wdijdkdLfh [dKx

nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO

[dK
[dK
[dK
[dK
[dK
[dK

bfuys c,Ns[a[d [dfK iuka;d.f;d j;fid N.jd bfuys c,Ns[a[[dfKys


iukakd.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .cd isrid kud'

I widOdrK [dK jkaokdj






1' bkash mfrdmh;af;a [dKx


2' i;aldkx wdihdkqifha [dKx
3' ulmdyddhA [dKx
4' uyd lreKd iudm;a;shd [dKx
5' in[a; [dKx
6' wkdjrK [dKx

nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO

[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx

bfuys I widOdrK [dfKys iukakd.;x j;fidN.jd bfuys I widOdrK


[dfKys iuka;d.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .cd isrid kud'

41

fidf<dia uyd [dK jkaokdj


1' m,dN m[a[dh [dKx
2' nqoa m[a[dh [dKx
3' fjiq,a, m[a[dh [dKx
4' uyd m[a[dh [dKx
5' m: m[a[dh [dKx
6' mq, m[a[dh [dKx
7' .NSr m[a[dh [dKx
8' widuka; m[a[dh [dKx
9' N+ m[a[dh [dKx
10' nyq, m[a[dh [dKx
11' iS> m[a[dh [dKx
12' ,yq m[a[dh [dKx
13' Ndh m[a[dh [dKx
14' cjk m[a[dh [dKx
15' ;slaL m[a[dh [dKx
16' ksfosl m[a[dh [dKx

nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO
nqoaO

[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx
[dKx

bfuys fidf<dia uyd [dKfhys iuka;d.f;d j;fid N.jd bfuys fidf<dia


uyd [dfKys iuka;d.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .Pd isrid kud '

wgf,dia wdfKsl nqoaO .=K [dK jkaokdj


1' w;S;xfi nqoaOiai N.jf;d


wmamy;x [dKx

2' wkd.;xiafi nqoaOiai N.jf;d


wmamy;x [dKx

3' mpqmamkakxfi nqoaOiai N.jf;d


wmamy;x [dKx

4' inx ldhlux [dK mqnx.ux


[dKdkq mj;a;x

5' inx j ldhlux [dK mqnx.ux


[dKdkq mj;a;x

6' inx ufkd ldhlux [dK mqnx.ux


[dKdkq mj;a;x

42

bfuys cys Ofys iukakd.;iai nqoaOiai N.jf;d







7'
8'
9'
10'
11'
12'

k;a
k;a
k;a
k;a
k;a
k;a

Ou foikdh ydks
ckaoiai ydks
hiai ydks
iudiai ydks
m[a[dh ydks
uq;a;shd ydks

bfuys ojdoiys Ofys iukakd.;iai nqoOiai N.jf;d







13'
14'
15'
16'
17'
18'

k;aojd
k;arjd
k;awmaMq;x
k;a fj.dhs;;a;x
k;a wnHdjgufkd
k;a wmamixLdfkd fmlLd;s

bfuys wGdriys nqoaO.=fKays iuka;d.f;d j;fi N.jd bfuys wGdriys


nqoaO.=fKys iukakd.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .Pd isrid kud'

tl=ka is m%;Hfd [dK jkaokdj


1' fida;dmkakiai u.a. mpfjlaLfK [dKx
2' fida;dmkakiai M, mpfjlaLfK [dKx
3' fida;dmkakiai mysk lsf,ai mpfjlaLfK [dKx 4' fida;dmkakiai fiai lsf,ai mpfjlaLfK [dKx 5' fida;dmkakiai ksndk lsf,ai mpfjlaLfK [dKx 6' il.diai u.a. mpfjlaLfK [dKx
7' il.diai M, mpfjlaLfK [dKx
8' il.diai mysklsf,ai mpfjlaLfK [dKx
9' il.diai fiai mpfjlaLfK [dKx
10' il.diai ksnd; mpfjlaLfK [dKx
11' wkd.diai u.a. mpfjlaLfK [dKx
12' wkd.diai M, mpfjlaLfK [dKx
13' wkd.diai mysk lsf,ai mpfjlaLfK [dKx
14' wkd.diai fiai lsf,ai mpfjlaLfK [dKx
-

43

nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx

15'
16'
17'
18'
19'

wkd.diai ksndk lsf,ai mpfjlaLfK [dKx


wyka; u.a. mpfjlaLfK [dKx
wyka; M, mpfjlaLfK [dKx
wyka; mysklsf,ai mpfjlaLfK [dKx
wyka; ksndk mpfjlaLfK [dKx

nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx
nqoaO[dKx

bfuys tl=ka ilshd mpfjlaLfK [dfKys iukakd.f;d j; fid N.jd bfuys


tl=ka ilshd mpfjlaLfK [dfKys iukakd.x iud inqoaOx N.jka;x
irKx .Pd isrid kud'

iQis m%;H [dK jkaokdj


fya;= mpfhd" wdruK mpfhd" wm;s mpfhd" wkka;r mpfhd" iukka;r
mpfhd" iycd; mpfhd" w[a[u[a[ mpfhd" ksiaih mpfhd" Wmksiaih mpfhd" mqfrcd; mpfhd" mPdcd; mpfhd" wdfijk mpfhd" lu
mpfhd" mdl mpfhd" wdydr mpfhd" bkash mpfhd" dk mpfhd" u.a.
mpfhd" imhq;a; mpfhd" mamhq;a; mpfhd" w;a mpfhd" ks mpfhd"
.; mpfhd" w.; mpfhd;s"
fid N.jd b;sms p;=i;s mphd [dfKdays iuka;d.f;d p;=i;s mphd
[dfKdays iuka;d.f;d j; fid N.jd ;x N.jka;x p;=i;s mph [dfKys
iuka;d.;x irKx .Pd' ;x N.jka;x p;=i;s mph [dfKys iukakd.;x
isrid kud'

44

iu ;%sxila mdr [dK jkaokdj































1'
2'
3'
4'
5'
6'
7'
8'
9'
10'
11'
12'
13'
14'
15'
16'
17'
18'
19'
20'
21'
22'
23'
24'
25'
26'
27'
28'
29'
30'

k mdr;d [dKx
k Wm mdr;d [dKx
k mru mdr;d [dKx
iS, mdr;d [dKx
iS, Wm mdr;d [dKx
iS, mru mdr;d [dKx
fklaLu mdr;d [dKx
fklaLu Wm mdr;d [dKx
fklaLu mru mdr;d [Kx
m[a[d mdr;d [dKx
m[a[d Wm mdr;d [dKx
m[a[d mru mdr;d [dKx
h mdr;d [dKx
h Wm mdr;d [dKx
h mru mdr;d [dKx
Lka;s mdr;d [dKx
Lka;s Wm mdr;d [dKx
Lka;s mru mdr;d [dKx
ip mdr;d [dKx
ip Wm mdr;d [dKx
ip mru mdr;d [dKx
wGdk mdr;d [dKx
wGdk Wm mdr;d [dKx
wGdk mru mdr;d [dKx
fu;a;d mdr;d [dKx
fu;a;d Wm mdr;d [dKx
fu;a;d mru mdr;d [dKx
WfmlaLd mdr;d [dKx
WfmlaLd Wm mdr;d [dKx
WfmlaLd mru mdr;d [dKx

bfuys iu;sxi mdr;d [dfKys iuka;d.;' j; fid N.jd bfuys iu;sxi


mdr;d [dfKys iuka;d.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .Pd isrid
kud'

45

i;a;sia fnda mdsl Ou_ [dK jkaokdj


1' ldhdkqmiaikd i;smGdfk [dKx
2' fokdkqmiaikd i;smGdfk [dKx
3' ;a;dkqmiaikd i;smGdfk [dKx
4' Oudkqmiaikd i;smGdfk [dKx
5' ckao boamdfo [dKx
6' ;a; boamdfo [dKx
7' h boamdfo [dKx
8' uxid boamdfo [dKx
9' wkqmamdkx mdmldkx wkqmamdfok mGu iumamOdk [dKx
10' Wmamkakdkx mdmldkx mydfk ;shiumamOdfk [dKx
11' wkqmamkakdkx l=i,dkx Oudkx Wmamdokx ;;sh iumamOdfk [dKx
12' Wmamkakdkx l=i,dkx Oudkx Ndjkdh p;=lc iumamOdfka [dKx
13' ioasfh [dKx
14' sfh [dKx
15' i;ssfh [dKx
16' iudsfh [dKx
17' m[af[sfh [dKx
18' ioaOdn,iax [dKfh
19' hn,iax [dKx
20' i;sn,iax [dKx
21' iud n,iax [dKx
22' m[a[d n,iax [dKx
23' i;s ifndxf. [dKx
24' Ouph ifndxf. [dKx
25' h ifndxf. [dKx
26' mS;s ifndxf. [dKx
27' miaioa ifndxf. [dKx
28' iud ifndxf. [dKx
29' WfmalaLd ifndxf. [dKx
30' iud oshd [dKx
31' iud ixlfmm [dKx
32' iud jdpdh [dKx
33' iud luka; [dKx
34' iud wdfj [dKx
35' iud jdhdfu [dKx
36' iud i;shd [dKx
37' iud iudiax [dKx
bfuys i;a;;sxi fndamdlal Ofuiq [dfKys iukakd.f;d j; fid N.jd
i;a;s;sxi fndamdlal Ofuiq [dfKys iukakd.;x iud inqoaOx N.jka;x
irKx .Pd isrix kud'

46

iu i;,sia lu_ia:dk [dK jkaokdj


1'
2'
3'
4'
5'
6'
7'
8'
9'
10'

mG lisK iudm;a;sh [dKx


wdfmda lisK iudm;a;sh [dKx
f;afcda lisK iudm;a;sh [dKx
jdfhda lisK iudm;a;sh [dKx
kS, lisK iudm;a;sh [dKx
mS; lisK iudm;a;sh [dKx
f,days; lisK iudm;a;sh [dKx
; lisK iudm;a;sh [dKx
wdf,dal lisK iudm;a;sh [dKx
wdldi lisK iudm;a;sh [dKx

iu i;,sia lu_ia:dk [dK jkaokdj


1' mG lisK iudm;a;sh [dKx
2' wdfmda lisK iudm;a;sh [dKx
3' f;afcda lisK iudm;a;sh [dKx
4' jdfhda lisK iudm;a;sh [dKx
5' kS, lisK iudm;a;sh [dKx
6' mS; lisK iudm;a;sh [dKx
7' f,days; lisK iudm;a;sh [dKx
8' ; lisK iudm;a;sh [dKx
9' wdf,dal lisK iudm;a;sh [dKx
10' wdldi lisK iudm;a;sh [dKx
11' WoaOqud;l wiqfN [dKx
12' kS,l wiqfN [dKx
13' mqnl wiqfN [dKx
14' oaol wiqfN [dKx
15' laLdhs;l wiqfN [dKx
16' la;a;l wiqfN [dKx
17' klla;a;l wiqfN [dKx
18' f,days;l wiqfN [dKx
19' mq,jl wiqfN [dKx
20' wl wiqfN [dKx
21' nqoaOdkqiai;shd [dKx
22' Oudkqiai;shd [dKx
23' ixidkqiai;shd [dKx
24' iS,dkqiai;shd [dKx
25' pd.dkqiai;shd [dKx
26' foj;dkqiai;shd [dKx
27' Wmiudkqiai;shd [dKx

47

28' urKdkqiai;shd [dKx


29' ldh.;d i;shd [dKx
30' wdkdmdkd i;shd[dKx
31' fu;a;d n%yauydfr [dKx
32' lreKd n%yauydfr [dKx
33' uq;d n%yauydfr [dKx
34' WfmlaLd n%yauydfr [dKx
35' wdldidk[apdh;k iudm;a;shd [dKx
36' [a[dK[apdh;k iudm;a;shd [dKx
37' wdls[ap[a[dh;k iudm;a;shd [dKx
38' fkji[a[dkd i[a[dh;k iudm;a;shd [dKx
39' wdydfr mlal=f, i[a[dh [dKx
40' p;= Od;=ukisldfr [dKx
bfuys inp;a;d,si ludGdfkiq [dfKys iuka;d.f;d j; fid N.jd iu
p;a;d,si luGdfkiq [dfKys iuka;d.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx
.Pd isrid kud'

p;a;d,sidldr uyd miaikd [dK jkaokdj


1' m[aplaLkafO
2' m[aplaLkafO
3' m[aplaLkafO
4' m[aplaLkafO
5' m[aplaLkafO
6' m[aplaLkafO
7' m[aplaLkafO
8' m[aplaLkafO
9' m[aplaLkafO
10' m[aplaLkafO
11' m[aplaLkafO
12' m[aplaLkafO
13' m[aplaLkafO
14' m[aplaLkafO
15' m[aplaLkafO
16' m[aplaLkafO
17' m[aplaLkafO
18' m[aplaLkafO
19' m[aplaLkafO
20' m[aplaLkafO
21' m[aplaLkafO
22' m[aplaLkafO
23' m[aplaLkafO

wkspf;d miaifk [dKx


laL;d miaifk [dKx
frd.f;d miaifk [dKx
.kaOf;d miaifk [dKx
i,a,f;d miaifk [dKx
w>f;d miaifk [dKx
wndOf; miaifk [dKx
mrf;d miaifk [dKx
mf,dlf;d miaifk [dKx
rlsf;d miaifk [dKx
Wmoaojf;a miaifk [dKx
Nhf;d miaifk [dKx
Wmiai.a.f;d miaifk [dKx
p,f;d miaifk [dKx
mN~.=f;d miaifk [dKx
woaOqjf;d miaifk [dKx
wldKf;d miaifk [dKx
wdf,Kf;d miaifk [dKx
wirKf;d miaifk [dKx
lalf;d miaifk [dKx
l=Pf;d miaifk [dKx
iq[a[f;d miaifk [dKx
wk;a;f;d miaifka [dKx

48

24' m[aplaLkafO
25' m[aplaLkafO
26' m[aplaLkafO
27' m[aplaLkafO
28' m[aplaLkafO
29' m[aplaLkafO
30' m[aplaLkafO
31' m[aplaLkafO
32' m[aplaLkafO
33' m[aplaLkafO
34' m[aplaLkafO
35' m[aplaLkafO
36' m[aplaLkafO
37' m[aplaLkafO
38' m[aplaLkafO
39' m[aplaLkafO
40' m[aplaLkafO

wdoSkjf;d miaifka [dKx


mkdu Ouf;d miaifka [dKx
widlrf;d miaifka [dKx
w>uq,f;d miaifka [dKx
jOlf;d miaifka [dKx
Njf;a miaifka [dKx
idijf;d miaifka [dKx
ixL;f;d miaifka [dKx
udrdif;d miaifka [dKx
cd;s Ouf;d miaifka [dKx
crd Ouf;d miaifka [dKx
jHd Ouf;d miaifka [dKx
urK Ouf;d miaifka [dKx
fidal Ouf;d miaifka [dKx
mfoj Ouf;d miaifka [dKx
Wmdhdi Ouf;d miaifka [dKx
ixlsf,ai Ouf;d miaifka [dKx

bfuys p;a;d,sidldr [dfKa iuka;d.;i j; fid N.jd bfuys p;a;d,sidldr


[dfKa iuka;d.;x iud inqoaOx lx irKx .Pd isrid kud'

p;= p;a;d,si;s [dK jkaokdj


1' crd urfKa [dKx
2' crd urK iuqofha [dKx
3' crd urK ksfrdfO [dKx
4' crd urK ksfrdfO .dkshd mmh [dKx
5' cd;shd [dKx
6' cd;s iuqofha [dKx
7' cd;s ksfrdfO [dKx
8' cd;s ksfrdO .dkshd mmh [dKx
9' Nfj [dKx
10' Nj iuqofha [dKx
11' Nj ksfrdfO [dKx
12' Nj ksfrdO .dkshd mmh [dKx
13' Wmdfka [dKx
14' Wmdk iuqofha [dKx
15' Wmdk ksfrdfO [dKx
16' Wmdk ksfrdO .dkshd mmh [dKx
17' ;kaydh [dKx
18' ;kayd iuqofha [dKx
19' ;kayd ksfrdfO [dKx
20' ;kayd ksfrdO .dkshd mmh [dKx

49

21' fokdh [dKx


22' fokd iuqofha [dKx
23' fokd ksfrdfO [dKx
24' fokd ksfrdO .dkshd mmh [dKx
25' Miafia [dKx
26' Miai iuqfha [dKx
27' Miai ksfrdfOd [dKx
28' Miai ksfrdO .dkshd mmh [dKx
29' i<dh;fka [dKx
30' i<dh;k iuqfha [dKx
31' i<dh;k ksfrdfO [dKx
32' i<dh;k ksfrdO .dkshd mmh [dKx
33' kdurEfma [dKx
34' kdurEm iuqfha [dKx
35' kdurEm ksfrdfO [dKx
36' kdurEm ksfrdO .dkshd mmh [dKx
37' [a[dfK [dKx
38' [a[dK iuqfha [dKx
39' [a[dK ksfrdfO [dKx
40' [a[dK ksfrdO .dkshd mmh [dKx
41' ixLdfr [dKx
42' ixLdr iuqfha [dKx
43' ixLdr ksfrdfO [dKx
44' ixLdr ksfrdO .dkshd mmh [dKx
bfuys p;=,;a;d,Si;sh [dfKys iuka;d.f;d j; fid N.jd bfuys p;=,;a;d,Si;sh
[dfKys iuka;d.;x iud inqoaOx N.jka;x irKx .Pd isrid kud'

f;ie;a;E [dK jkaokdj


1' iq;uh [dKh
fida;djOdfka m[a[d iq;ufh [dKx

2' iS,uh [dKh


iq;ajdk ixjf m[a[d iS, ufha [dKx

3' iud Ndjkduh [dKh


ixj;ajd iudoyfka m[a[d iud Ndjkdufha [dKx

4' Ou;s [dKh


mph m.a.fya m[a[d O;s [dKx

50

5' iuik [dKh


w;S;dkd.; mpqmamkakdkx Oudkx
ixms;ajd jj;a:dfka m[a[d iuifka [dKx

6' WohnHdkq miaifka [dKh


mpqmamkakdkx Oudkx mkdudkq miaifka m[a[d
Wohnhdkqmiaifka [dKx

7' miaifka [dKh


wdruKx mixLd Nx>dkqmiaifka m[[d miaifka [dKx

8' wdoSkf [dKh


Nh;=mGdfka m[a[k wdoSkf [dKx

9' ixLdrefmlaLd [dKh


uq[a;= luH;d mixLd ix;sGkd m[a[d ixLdre fmlaLdiq [dKx

10' f.d;%N+ [dKh


nysoaOd jqGdk jgfka m[a[d f.d;%N+ [dKx

11' u.af.A [dKh


yf;d jqgdk jgfk m[a[d u.af.a [dKx

12' M, [dKh
mfhda. mmAmiAioA m[a[d Mf,a [dKx

13' uq;a;s [dKh


kakjgqudkqmiaifka m[a[d uq;a;s [dKx

14' mpfjlaLK [dKh


;od iuqod.f;a Ofu miaifka m[a[d mpfjlaLfKa [dKx

15' j;a:qkdk;a; [dKh


w;a; jj;a:dfka m[a[d j;a:q kdk;af;a [dKx

16' f.dapr kdk;a; [dKh


nysoaOd jj;a:dfka m[a[d f.dapr kdk;af;a [dKx

17' phd kdk;a; [dKh


Phd jj;a;dfka m[a[d phd kdk;af;a [dKx

51

18' N+ kdk;a; [dKh


p;+Ou jj;a:dfka m[a[d N+ kdk;af;a [dKx

19' Ou kdk;a; [dKh


kjOu jj;a:dfka m[a[d Ou kdk;af;a [dKx

20' [d;G [dKh


wNs[a[d m[a[d [d;fGa [dKx

21' ;SrkG [dKh


m[a[d m[a[d ;SrkfGa [dKx

22' mpd.G [dKh


Mydfka m[a[d mpd.fGa [dKx

23' talriG [dKh


Ndjkd m[a[d tlrifGa [dKx

24' MqikG [dKh


ilshd m[a[d MqikfGa [dKx

25' w;a: miNs[d [dKh


w;a: kdk;af; m[a[d w;a: miNsfoa [dKx

26' Ou miNsod [dKh


Ou kdk;af;a m[a[d Ou miNsfoa [dKx

27' ksre;a;s miNsod [dKh


ksre;a;s kdk;af;a m[a[d ksre;a;s miNsfoa [dKx

28' mNdK miNsod [dKh


mydK kdk;af;a m[a[d mydk miNsfoa [dKx

29' ydrG [dKh


ydr kdk;af;a m[a[d ydrfGa [dKx

30' iudm;a;G [dKh


iudm;a;s kdk;af;a m[a[d iudm;a;fGa [dKx

31' ydr iudm;a;G [dKh


ydr iudm;a;s kdk;af;a m[a[d ydr iudm;a;fGa [dKx

52

32' wdkka;l iud [dKh


wlafLm miqoaO;a;d wdij iuqffo m[a[d wdkka;l iudys
[dKx

33' wrK ydr [dKh


oiaikd os mf;hHx ikaf;dp ydrd.fuda mKs;duq;a;;d m[a[d
wrK ydf [dKx

34' ksfrdO iudm;a;s [dKh


oays nf,ays iukakd.;;a; ;fhda p ixLdrdkx mmamiaioahd
fid<iys [dK phdys kjys iud phdys jiSNdj;d m[a[d ksfrdaO
iudm;a;shd [dKx

35' mksnd; [dKh


imcdkiai mj;a; mfhdodfka m[a[d mksndfka [dKx

36' iudiSisG [dKh


in Oudkx iud iuqffoa ksfrdaf p wkqmGdk;d m[[d
iuiSifGa [dKx

37' i,af,anG [dKh


mq:q kdk;a; f;ac mfhdodfka m[a[d i,af,LfGa [dKx

38' hdruN[dKh
wi,a,S k;a; mys;;a; m.a.yfGa m[a[d hdrfya [dKx

39' w;a: ikaoiaik [dKh


kdkd Ou mldika;d m[a[d w;a: ikaoiaifka [dKx

40' oiaik iqoa [dKh


in Oudkx tlix.y;d kdk;af;a l;a; mffoa m[a[d oiaik
iqoa [dKx

41' Lka;S [dKh


os;;a;d m[a[d Lka;S [dKx

42' mfhd.dyk [dKh


MqG;a;d m[a[d mfhd.yfka [dKx

43' mfoi ydr [dKh


ifudaoyfka m[a[d mfoi ydf [dKx

53

44' i[a[d jg [dKh


wm;;a;d m[a[d i[a[d jf [dKx

45' fpf;d jG [dKh


kdk;af;a m[a[d fpf;djfGa [dKx

46' ;a; jG [dKh


wGdfka m[a[d ;a;jfGa [dKx

47' [dK jG [dKh


iq[a[f;a m[a[d [dKjfGa [dKx

48' fudlaL jfG [dKh


fjdiai.af.a m[a[d fudlaL jfGa [Kx

49' ip jG [dKh
;:fGa m[a[d ip jfGa [dKx

50' boaO [dKh


Ldhms ;a;ms tljj;a:dk;d iqL i[a[[a p ,yq i[a[[ap
wGdk jfiAk bkfGa m[a[d boafO [dKx

51' fid; Od;= iqoa [dKh


;lal maIdrjfik kdk;af;a l;a; ioao ks;a;dkx mfhd.yfka
m[a[d fid; Od;= iqoa [dKx

52' fpdf;dmh [dKx


;sKaKx ;a;dkx maMdr;a;d bkashdkx mido jfiak kdk;af;a l;a;
[a[dK phdmfhd .yfka m[a[d fpf;dmh [dKx

53' mqf ksjdidkqiai;s [dKh


mphmamj;a;dkx Oudkx kdk;af;a l;a; lu maMdrjik
mfhd.yfka m[a[d mqf ksfjidkqiai;s [dKx

54' n planq [dKh


Tydijfik kdk;af;a l;a; rEm ks;a;dkx oiaikfGa m[a[d


planq [dKx

55' wdijlaLh [dKh


p;=ihd wdldfrys ;sKaKxkx bkashdkx jiSNdj;d m[a[d wdijdkx
nfha [dKx

54

56' lafL [dKh


m[a[fG m[a[d lafL [dkx

57' iuqofh [dKh


mydkfGa m[a[d iuqofha [dKx

58' ksfrdaO [dKh


iplshd m[a[d ksfrdaf [dKx

59' u.af.a [dKh


NdjkfGa m[a[d u.af.a [dKx

60' laf [dKx


laf [dKx

61' laL iuqoh [dKh


laL iuqofha [dKx

62' laL ksfrdaO [dKh


laL ksfrdaf [dKx

63' laL ksfrdaO .d mmod [dKh


laL ksfrdaO .dKshd mmodh [dKx

64' w;a: miNsod [dKh


w;a: miNsfoa [dKx

65' Ou miNsfo [dKh


Ou miNsfoa [dKx

66' ksre;a;s miNsod [dKh


ksre;a;s miNsfoa [dKx

67' mNdk miNsod [dKh


mydk miNsfoa [dKx

68' bkash mfrdmh;a; [dKh


bkash mfrdm;af;a [dKx

69' wdihdkqih [dKh


wdihdkqifha [dKx

55

70' hul mydh [dKh

71' uyd lreKd iudm;a;s [dKh

uyd lreKd iudm;a;shd [dKx

72' in[a; [dKh

hul mydfha [dKx

in[a; [dKx

73' wkdjrK [dKh


wkdjrK [dKx

bfys f;i;a;shd [dfkays iuka;d.;x j; fid NNjd bfys f;i;a;shd


[dfkays iuka;d.;iai iud inqoaOx N.jka;x irKx .Pd isrid kud'

i;a ie;a;E [dK


1' cd;s mphd Prd urK k;s [dKx
wi;s cd;shd k; crd urK k;s [dKx
w;S;ms woOdkx cd;s mphd crd urK k;s [dKx
wi;s cd;shd k; crd urK k;s [dKx
wkd.;ms woOdkx cd;s mphd crd urK k;s [dKx
wi;s cd;shd k; crd urK k;s [dKx
h mshi ;x Tuug;s [dKx ;ms Lh Oux jh Oux rd. Oux ksfrdO
Ouk;s [dKx'

2' Nj mphd cd;s;s [dKx


wi;s Njix k; cd;s;s [dKx
w;S;ms woOdkx Nj mphd cd;s;s [dKx
wi;s Njix k; cd;s;s [dKx
wkd.;ms woOdkx Nj mphd cd;s;s [dKx
wi;s Njix k; cd;s;s [dKx
wkd.;ms woOdkx Nj mphd cd;s;s [dKx
wi;s Njix k; cd;s;s [dKx
h mshi ;x Oug;s [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Oux Ouk;s [dKx'

56

3' Wmdk mphd Nfjd;s [dKx


wi;s Wmdk ix k; Nfjd;s [dKx
w;S;ms woOdkx WmdOdk mphd Nfjd;s [dKx
wi;s Wmdk ix k; Nfjd;s [dKx
wkd.;ms woOdkx WmdOdk mphd Nfjd;s [dKx
wi;s Wmdk ix k; Nfjd;s [dKx
hu mshi ;x Oug;s [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx
4' ;kayd mphd Wmdk;s [dKx
wi;s ;kaydh k; Wmdk;s [dKx
w;S;ms woOdkx ;kayd mphd Wmdk;s [dKx
wi;s ;kaydh k; Wmdk;s [dKx
wkd.;ms woOdkx ;kayd mphd Wmdk;s [dKx
wi;s ;kaydh k; Wmdk;s [dKx
hu mshi ;x Oug [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx

5' fjokd mphd ;kayd;s [dKx


wi;s fjokdh k; ;kayd;s [dKx
w;S;ms woOdkx fjokd mphd ;kayd;s [dKx
wi;s fjokdh k; ;kayd;s [dKx
wkd.;ms woOdkx fjokd mphd ;kayd;s [dKx
wi;s fjokdh k; ;kayd;s [dKx
hu mshi ;x Oug [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx
6' Mhi mphd fjokd;s [dKx
wi;s Mhi iix k; fjokd;s [dKx
w;S;ms woOdkx Mhi mphd fjokd;s [dKx
wi;s Mhi iix k; fjokd;s [dKx
wkd.;ms woOdkx Mhi mphd fjokd;s [dKx
wi;s Mhi iix k; fjokd;s [dKx
hu mshi ;x Oug [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx

57

7' i,dh;k mphd Mfiid;s [dKx


wi;s i,dh;k ix k; Mfiid;s [dKx
w;S;ms woOdkx i,dh;k mphd Mfiid;s [dKx
wi;s i,dh;k ix k; Mfiid;s [dKx
wkd.;ms woOdkx i,dh;k mphd Mfiid;s [dKx
wi;s i,dh;k ix k; Mfiid;s [dKx
hu mshi ;x Oug;s [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx
8' kdurEm mphd i,dh;k k;s [dKx
wi;s kdurEm ix k; i,dh;k k;s [dKx
w;S;ms woOdkx kdurEm mphd i,dh;k k;s [dKx
wi;s kdurEm ix k; i,dh;k k;s [dKx
wkd.;ms woOdkx kdurEm mphd i,dh;k k;s [dKx
wi;s kdurEm ix k; i,dh;k k;s [dKx
hu mshi ;x Oug;s [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx
9' [[dK mphd kdurEm k;s [dKx
wi;s [[dK ix k; kdurEm k;s [dKx
w;S;ms woOdkx [[dK mphd kdurEm k;s [dKx
wi;s [[dK ix k; kdurEm k;s [dKx
wkd.;ms woOdkx [[dK mphd kdurEm k;s [dKx
wi;s [[dK ix k; kdurEm k;s [dKx
hu mshi ;x Oug;s [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx
10' ixLdr mphd [[dKd;s [dKx
wi;s ixLdfri% k; [[dKd;s [dKx
w;S;ums woaOdkx ixLdr mphd [[dKd;s [dKx
wi;s ixLdfri% k; [[dKd;s [dKx
wkd.;ums woaOdkx ixLdr mphd [[dKd;s [dKx
wi;s ixLdfri% k; [[dKd;s [dKx
hu mshi ;x Oug;s [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx

58

11' wcd mphd ixLdrd;s [dKdx


wi;s wcdh k; ixLdrd;s [dKdx
w;S;ums woaOdkx wcd mphd ixLdrd;s [dKdx
wi;s wcdh k; ixLdrd;s [dKdx
wkd.;ums woaOdkx wcd mphd ixLdrd;s [dKdx
wi;s wcdh k; ixLdrd;s [dKdx
hu mshi ;x Oug;s [dKx ;ms Lh Oux" jh Oux" rd. Oux"
ksfrdO Ouk;s [dKx
bfuys i;a;i;a;shd [dfKys iukakd.f;d j; fid N.jd bfuys i;a; i;a;shd
[dfKys iukakd.;x iud inqoaOx N.jka;x' isrid kud'

nq.=K ms;
1'




fid N.jd b;sms wryx


Wryx j;fid N.jd
;x N.jka;x wryka;x irKx .cd
;x N.jka;x wryka;x isrid kud
f;k wryx .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

2'




fid N.jd b;sms iud inqoafOd


iud inqoafOd j; fid N.jd
;x N.jka;x iud inqoOx irKx .cd
;x N.jka;x iud inqoOx isrid kud
f;k iud inqoO .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

3'




fid N.jd b;sms cdprK imkafkd


cdprK imkafkd j; fid N.jd
;x N.jka;x cdprK imkakx irKx .cd
;x N.jka;x cdprK imkakx isrid kud
f;k cdprK imkak .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

4'




fid N.jd b;sms iq.f;d


iq.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x iq.;x irKx .cd
;x N.jka;x iq.;x isrid kud
f;k iq.; .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

59

5'




fid N.jd b;sms f,dl


f,dl j; fid N.jd
;x N.jka;x f,dlx irKx .cd
;x N.jka;x f,dlx isrid kud
f;k f,dl .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

6'




fid N.jd b;sms wkq;a;frd mqiOu idr


wkq;a;frd mqiOu idr j; fid N.jd
;x N.jka;x wkq;a;rx mqiOu idrx irKx .cd
;x N.jka;x wkq;a;rx mqiOu idrx isrid kud
f;k wkq;a;r mqiOu idr .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

7'




fid N.jd b;sms id fojukqiaidkx


id fojukqiaidkx j; fid N.jd
;x N.jka;x idrx fojukqiaidkx irKx .cd
;x N.jka;x idrx fojukqiaidkx isrid kud
f;k id fojukqiaidkx .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

8'




fid N.jd b;sms nqoafOd


nqoafOd j; fid N.jd
;x N.jka;x nqoaOx irKx .cd
;x N.jka;x nqoaOx isrid kud
f;k nqoaO .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

9'




fid N.jd b;sms N.jd


N.jd j; fid N.jd
;x N.jka;x N.jka;x irKx .cd
;x N.jka;x N.jka;x isrid kud
f;k N.jd .=K f;cid
fid;a fu fyd;= inod

10'




fid N.jd b;sms oin,Od


oin,Od j; fid N.jd
;x N.jka;x oin,Odx irKx .cd
;x N.jka;x oin,Odx isrid kud
f;k oin,[dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

60

11'




fid N.jd b;sms p;=fjidrc idrfod


p;=fjidrc idrfod j; fid N.jd
;x N.jka;x p;=fjidrc idrox irKx .cd
;x N.jka;x p;=fjidrc idrox isrid kud
f;k p;=fjidrc [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

12'




fid N.jd b;sms lafL [dfKk iukakd.f;d


lafL [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x lafL [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x lafL [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k lafL [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

13'




fid N.jd b;sms iuqofh [dfKk iukakd.f;d


iuqofh [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x iuqofh [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x iuqofh [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k iuqofh [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

14'




fid N.jd b;sms ksfrdfO [dfKk iukakd.f;d


ksfrdfO [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x ksfrdfO [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x ksfrdfO [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k ksfrdfO [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

15'




fid N.jd b;sms u.af. [dfKk iukakd.f;d


u.af. [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x u.af. [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x u.af. [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k u.af. [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

16'




fid N.jd b;sms w miNsfo [dfKk iukakd.f;d


w miNsfo [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x w miNsfo [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x w miNsfo [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k w miNsfo [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

61

17'




fid N.jd b;sms Ou miNsfo [dfKk iukakd.f;d


Ou miNsfo [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x Ou miNsfo [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x Ou miNsfo [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k Ou miNsfo [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

18'




fid N.jd b;sms ksre;a;s miNsfo [dfKk iukakd.f;d


ksre;a;s miNsfo [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x ksre;a;s miNsfo [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x ksre;a;s miNsfo [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k ksre;a;s miNsfo [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

19'




fid N.jd b;sms mydk miNsfo [dfKk iukakd.f;d


mydk miNsfo [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x mydk miNsfo [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x mydk miNsfo [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k mydk miNsfo [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

20' fid N.jd b;sms bkash mfrdmh;af; [dfKk iukakd.f;d


bkash mfrdmh;af; [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x bkash mfrdmh;af; [dfKk iukakd.;x irKx
.cd
;x N.jka;x bkash mfrdmh;af; [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k bkash mfrdmh;af; [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod
21'




fid N.jd b;sms wdihdkqifh [dfKk iukakd.f;d


wdihdkqifh [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x wdihdkqifh [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x wdihdkqifh [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k wdihdkqifh [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

22'




fid N.jd b;sms hulmdydfh [dfKk iukakd.f;d


hulmdydfh [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x hulmdydfh [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x hulmdydfh [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k hulmdydfh [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

62

23' fid N.jd b;sms uydlreKd iudm;a;shd [dfKk iukakd.f;d


uydlreKd iudm;a;shd [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x uydlreKd iudm;a;shd [dfKk iukakd.;x irKx
.cd
;x N.jka;x uydlreKd iudm;a;shd [dfKk iukakd.;x isrid
kud
f;k uydlreKd iudm;a;shd [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod
24'




fid N.jd b;sms in[a; [dfKk iukakd.f;d


in[a; [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x in[a; [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x in[a; [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k in[a; [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

25'




fid N.jd b;sms wkdjrK [dfKk iukakd.f;d


wkdjrK [dfKk iukakd.f;d j; fid N.jd
;x N.jka;x wkdjrK [dfKk iukakd.;x irKx .cd
;x N.jka;x wkdjrK [dfKk iukakd.;x isrid kud
f;k wkdjrK [dK f;cid
fid;a fu fyd;= inod

wg is nq ms;
1' ;KyXlfrd uyd frd - fuOxlfrd uyd hfid
irKxlfrd f,dlysf;d - mXlfrd cq;sJOfrd
2' fldKvf[[d ckmdfudflLd - uX.f,d mqidifNd
iqufkd iqufkd frd - frjf;dr;sjoOfkd
3' fidNsf;d .=K iumfkkd - wfkduoiiS ckq;;fud
mfud f,dlmfccdf;d - kdrfod jridr
4' muq;;frd i;;idfrd - iqfufOd w..mq..f,d
iqcdf;d inf,dlf..d - mshoiiS krdifNd
5'


6'

woiiS ldreKsfld - Ouu oiiS ;fudkqfod


isfd wifud f,dfl - ;sfiid jroixjfrd
Mqfiid jroiunqfd - miiS p wkQmfud
is innysf;d id - fjiiN+ iqLodhfld

63

7' ll=ifJOd ijdfyd - fldKd.ufkd rK[cfyd


liifmd isiumfkkd - f.d;fud ilHmqX.fjd
8' f;ix ifppk iSf,k - Lk;s fu;; nf,k p
f;Zms FjxwklLk;= - wdfrdf.Hk iqfLk pd;s

07' fi;ams;a
kfuda;iai N.jf;da wryf;da iud inqoaOiai $$$

uyd ux., iQ;%h


tajx f iq;x" talx iuhx N.jd idj;ahx yr;s f;jfka wkd:msKaliai
wdrdf' w: fnda w[a[;rd foaj;d wNslalka;dh r;a;shd wNslalka;jKaKd
flaj,lmamx f;jkx ydfi;ajd' fhak N.jd f;akqmixl Wmixl;ajd
N.jka;x wNsjdfo;ajd taluka;x ;d fLda id foaj;d N.jka;x .d:dh
wNdis ( 1' nyQfoajd ukqiaidp

ux.,dks wka;hqx

wdlxLudkd fid;a:dkx

n%Eys ux., uq;a;ux

2' wfiajkd p nd,dkx



mKa;dkxp fiajkd

mQcdp mQckShx

ta;x ux., uq;a;ux
3'


m;srEm foaijdfida p
Mqfp l;mq[a[;d
w;a;iudmKs p
ta;x ux., uq;a;ux

4' ndyqipxp ismamxp



kfhda p iqislaf;da

iqNdis;d p hd jdpd

ta;x ux., uq;a;ux

5' ud;d mS;= WmGdkx



mq;a;odriai ix.f;da

wkdl=,dp luka;d

ta;x ux., uq;a;ux

64

6' odkxp Ouphd p


[d;ldkxp ix.fyda
wkjcdks ludks
ta;x ux., uq;a;ux
7'


wdr;s r;s mdmd


ucmdkd p i[a[fuda
wmamudfoda p Ofiq
ta;x ux., uq;a;ux

8'


.drfjda p ksjdf;da p
ika;= p l;[a;d
ldf,ak OuijKx
ta;x ux., uq;a;ux

9' Lka;S p fidajpiai;d


iuKdxp oiaikx
ldf,ak Ou idlcd
ta;x ux., uq;a;ux
10' ;fmda p n%yauphx p
whipdkoiaikx
ksndKilshd p
ta;x ux., uq;a;ux
11' MqGiai f,dalOfys
;a;x hiai k lm;s
wfidalx rcx fux
ta;x ux., uq;a;ux
12' ta;didks l;ajdk
in;a:umrd;d
in;a: fid;ax .Pka;s ;x
f;aix ux.,uq;a;uka;s


taf;ak ip jfk fyda;= f chux.,x


taf;ak ip jfk fyda;= f chux.,x
taf;ak ip jfk fyda;= f chux.,x

65

8' r;k iq;a;x


Fld i;iyfiiaiq - plaljdf,iq foj;d
hiaidKx m;s.Kayka;= - hxp fjid,shx mqfr
frd.dZ ukqiai NslaLd - iN+;x ;sOx Nhx"
mamuka;rOdfmhs - m;a;x ;x yKdufy'
1'


hdkSO N=;dks iu.;dks


N=udks jd hdkSp wka;,slafL
ifj N=;d iqukd Njka;=
wf:dms ilalp iqKka;= Ndis;x

2'


;iaud ys N+;d ksidfu: ifn


fu;a;x lfrd: udkqishd mcdh
osjd p r;af;dp yrka;s fh n,sx
;iaud ys fk rlaLk wmamu;a;d'

3'



hx ls[ ;a;x bO jd yqrx jd


i.af.iq jd hx r;kx mKs;x
k fkd iux w;a ;:d.f;k
boms nqoafO r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

4'



Lhx rd.x wu;x mKs;x


hoc.d ilHuqkS iudysf;d
k f;k Ofuk iu;a ls[
boms Ofu r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

5'



hnqoOfifGd mjKaKhS iqx


iudZ udkka;l[a[udyq
iudkd f;k ifud k c;s
boms Ofu r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

6'




fh mq.a.,d wGi;x mi;a:d


p;a;d t;dks hq.dks fydka;=
f;olafKhHd iq.;iai idjld
tf;iq oskakdks uymam,dks
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

66

7'




fh iqmamhq;a;d ukid of<yk


Kslaldfkd f.d;uidikys
f; m;a;sm;a;d wu;x .hy
,oaOd uqOd ksnq;sx N=[acudkd
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

8'




hZkaof,d mGxisf;d ishd


p;=ys jdf;ys wimlmsfhd
;:qmux imamqix j
fhd whipdks wfjp miai;s
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

9'




fh whipdks Ndjh;ska
.NSrmf[[k iqfois;dks
ls[pdms f; fydka;s N+imamu;a;d
k f; Njx wGux wdhka;s
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

10'






iydjiai oiaikimh
;hiaiq Oud cys;d Njka;s
ilaldh ls;x p
iS,n;x jd msho;a ls[
p;+mdfhys p mamuq;af;d
PpdZNsGdkdks wNfnd ld;=x
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

11'




ls[pd ms fid lux lfrd;s mdmlx


ldfhk jdpd Wo fp;id jd
wyfnd fid;iai mcddh
wyn;d Gmoiai jq;a;d
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

12'




jkmam .=fn h:dmqiais;.af.


.sydkudfi mGuiax .sfy
;:Qmux Oujrx wfoihS
ksndK.dx mruxys;dh
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

67

13'


jfrd jr[ jrf jrdyfrd


wkq;a;frd Oujrx wfoihs
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

14'




Kx mqrdKx kjx k;a ixNjx


r;a; ;a;d wdh;sfl Njiax
f; Kcd wrE<yscka
ksnka;s rdh;dZhx mfmd
boms ixf> r;kx mKs;x
tf;k ifk iqj;a fyd;='

15'


hdkSO N+;dks iud.;dks


N+udks jd hdksj wka;,slafL
;:d.;x fojukqiai mQ;x
nqoaOx kuiaidu iqj;a fyd;='

16'


hdkSO N+;dks iud.;dks


N+udks jd hdks j wka;,slafL
;:d.;x fojukqiai mQ;x
Oux kuiaidu iqj;a fyd;='

17'


hdkSO N+;dks iud.;dks


N+udks jd hdks j wka;,slafL
;:d.;x fojukqiai mQ;x
ix>xkuiaidu iqj;a fyd;='

9' lrh - fu;a; iq;a;x


hiaidkqNdjf;d hlaLd - fkj oiafika;S Nsxikx
hys fp pdkq hq[aPkaf;d - r;a;sx ju;kaf;d
iqLx iqm;s iq;af;d j - mdmx ls[a k miai;s
tjudos .=fKdfm;x - m;a;x ;x NKdufy'
1'


lrKshZ u;a:l=if,k
hx ;x ika;x moxwNsifup
ilafld WPq p iQcq p
iqjfjdpZiAi uq wk;sudkS'

2'


ika;=iaifld p iqNfrd p
wmamlsfpd p i,a,yqljq;a;s
ika;skasfhd p ksmfld p
wmam.fNd l=f,iq wkkq.soafOd'

68

3'


k p nqoaox iudpfr ls[


fhk [a mfr WmjfohHqx
iqfkd jd fLfkd fydka;=
ifn i;a;d Njka;= iq;;a;d'

4'


fh fl mdKN+;;a
;id jd :djrd jd wkjfiid
>d jd fh uyka;d jd
ulaud riaildZKql:Q,d

5'


Gd jd fh j woaGd
fh p fr jika;s wfr
N+;d jd iNfjis jd
ifn i;a;d Njka;= iq;;a;d'

6'


k mfrd mrx ksl=fn:


kdZ;suf[[; l;a: kx l[
nHdfrdikd m>i[[d
kd[[u[[iailaLfchH'

7'


ud;d h:d kshxmq;a;x


wdhqid tlmq;a;ukqrlafL
tjms in N+f;iq
udkix Ndjfh wmudKx

8'


fu;a;x p inf,dliax
udkix Ndjfh wmudKx
WoOx wfOd p ;shx p
windox wfjrx wim;a;x

9'


;sGx prx ksiskafkd jd


ihdfkd jd hdj;iai .;oafOd
t;x i;sx wfGhH
n%yau f;x ydrx bOudyq'

10' x p wkqm.u iS,jd


Oiaifkk imkafkd
Ldfuiq fkhH f.Ox
Kys cd;=x .NfihHx mqkfr;SZ;s'

69

1' Ou plalmamj;a;k iq;a;x


1' tjx fu iq;x' tlx iuhx N.jd ndrdKishx yr;s bism;fk .fh"
;;% fLd N.jd m[apj.sfh NslaLq wdukaf;is'
2' oafj fu NslaLfj wka;d mnf;k k fi;nd" fhd pdhx ldfuiq
lduiqL,a,sldkqfhdf.dySfkd .fud fmd:qcksfld wkfhd wk;a:
ixysf;d" fhd pdhx w;a;sls,u:dkqfhdf.d lafLd wkfhd wk;a:ixysf;d"
tf; f; NslaLfj Wfyd wkaf; wkqm.u uud mmo ;:d.f;k
wNsinqoOd" plaLqlrKs [dKlrKs WmiudhwNs[[dh ifndOdh
ksndKdh ixj;a;;s'
3' l;ud p id NslaLfj uud mmod ;:d.f;k wNsinqoaOd" plaLqlr
[dKlr Wmiudh wNs[[dh ifndOdh ksndKdh ixj;a;;s" whfuj wfhd wGx.s fldu.af.d" fihHox@ iud iudixlmafmd
iud jdpd iudlukaf;d iudwdfjd iudjdhdfud iudi;s'
iudiud' whx fLd id NslaLfj uud mmod ;:d.f;k wNsinqoaOd" plaLqlr [dKlr Wmiudh wNs[[dh ifndOdh ksndKdh
ixj;a;;s'
4' box fLd mk NslaLfj laLx whipx' cd;s ms laLd crd ms laLd
jHd ms lafLd urK ms laLx" wmamsfhys imfhdf.d lafLd msfhys mamfhdf.d lafLd" humscxk ,y;s ;ms laLx" ix;af;;
m[pqmdklaLkaOd laLd'
5' box fLd mk NslaLfj laL iuqohx whipx hdZhx ;Kayd fmdfkdNld kkard .iy.;d;;% ;;%dNskkakSZ fihHox@ ldu;Kayd
Nj;Kayd Nj;Kayd'
6' box fLd mk NslaLfj laL ksfrdOx whipx" fhd ;iaid fhj ;Kaydh" wiafi rd. ksfrdfOd pdf.d mksiai.af.d uq;a;s wkd,fhd'
7' box fLd mk NslaLfj laL ksfrdO.dkS m m whipx" whfuj
wfhd wGx.sfld u.af.d" fihHox@ iud iuudixlmafmd
iuud jdpd iuudlukaf;d iuudwdfjd iuudjdhdfud iuui;s
iuuiud'
8' box laLx whipka;s fu NslaLfj mqfn wkkqiaiqf;iq Ofiq"
plaLqx Womd [dKx Womd m[[d Womd cd Womd wdf,dfld
Womd' ;x fLd mksox laLx whipx" mf[[hHka;s fu NslaLfj
mqfn wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx Womd [dKx Womd m[[d
Womd cd Womd wdf,dfld Womd' ;x fLd mksox laLx whipx"
mf[[hHka;s fu NslaLfj mqfn wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx
Womd [dKx Womd m[[d Womd cd Womd wdf,dfld Womd'

70

9' box laLiuqohx whipka;s fu NslaLfj mqfn wkkqiaiqf;iq Ofiq"


plaLqx Womd [dKx Womd m[[d Womd cd Womd wdf,dfld
Womd' ;x fLd mksox laLiuqohx whipx" myd;nka;s fu NslaLfj mqfn
wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx Womd [dKx Womd m[[d Womd cd
Womd wdf,dfld Womd' ;x fLd mksox laLiuqohx whipx" mySk;a;s fu
NslaLfj mqfn wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx Womd [dKx Womd m[[d
Womd cd Womd wdf,dfld Womd' ;x fLd mksox laLiuqohx whipx"
mySk;a;s fu NslaLfj mqfn wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx Womd [dKx
Womd m[[d Womd cd Womd wdf,dfld Womd'
10' box laLksfrdOx whipka;s fu NslaLfj mqfn wkkqiaiqf;iq Ofiq"
plaLqx Womd [dKx Womd m[[d Womd cd Womd wdf,dfld
Womd' ;x fLd mksox laLksfrdOx whipx icld;nka;s fu NslaLfj
mqfn wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx Womd [dKx Womd m[[d
Womd cd Womd wdf,dfld Womd' ;x fLd mksox laLksfrdOx whipx"
icld;ka;s fu NslaLfj mqfn wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx Womd [dKx
Womd m[[d Womd cd Womd wdf,dfld Womd'
11'
box laLksfrdO.dkS mm whipka;s fu NslaLfj mqfn
wkkqiaiqf;iq Ofiq" plaLqx Womd [dKx Womd m[[d Womd cd
Womd wdf,dfld Womd' ;x fLd mksox laLksfrdO.dkS mm whipx
Ndfj;nka;s fu NslaLfj mqfn wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx Womd
[dKx Womd m[[d Womd cd Womd wdf,dfld Womd' ;x fLd mksox
laLksfrdO.dkS mm whipx" Nd;ka;s fu NslaLfj mqfn
wkkqiaiqf;iq Ofuiq" plaLqx Womd [dKx Womd m[[d Womd cd
Womd wdf,dfld Womd'
12'
hdjlSj[p fu NslaLfj bfuiq p;=iq whifpiq tjx ;smjgx
oajdoidldrx h:dN+;x [dKoiaikx k iqiqoaOx wfydis' fkj ;djdyx NslaLfj
ifojfl f,dfl iudrfl in%yufl iiaiuK n%dyauKshd mPdh ifoj ukqiaidh wkq;a;rx iud ifndx wNsinqoafOd mp[[disx'
13' hf;d p fLd fu NslaLfj bfuiq p;=iq whifpiq tjx ;smjgx
oajdoidldrx h:dN+;x [dKoiaikx
iqiqoaOx wfydis' w:dyxNslaLfj
ifojfl f,dfl iudrfl in%yufl iiaiuK n%dyauKshd mPdh ifoj
ukqiaidh wkq;a;rx iud ifndx wNsinqoafOd mp[[disx' [dKx p
mk fu oiaikx Womd" wl=mamd fu fpf;duq;a;s" whuka;sudcd;s" k;aks
mqkNfjd;s'
14' boufjdp N.jd' w;a;ud m[pj.a.shd NslaLq N.jf;d Ndis;x wNskkaka;s'
15' buiax p mk fjhHdlrKiax N[[udfkd wdhiauf;d fldKaO[[iai
rcx;u,x Ou plLqx Womd" hx ls[ iuqohOux inx ;x
ksfrdOOuka;s'

71

16' mj;a;sf; p mk N.j;d Ouplafl N=ud fojd ioaoukqiaidfjiqx' t;x


N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shx" iufKkjd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s' N=udkx fojdkx ioox iq;ajd pd;=uNdrdcsld fojd
ioaoukqiaidfjiqx' t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx
Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk
jd udfrk jd n%yauqkd jd flk jd f,dliaka;s'

p;=uydrdldkx fojdkx ioox iq;ajd ;dj;sxid fojd ioaoukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd
jd flk jd f,dliaka;s'

;dj;sxidkx fojdkx ioaox iq;ajd hdud fojd ioao ukqiaidfjiqx' t;x


N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd
jd flk jd f,dliaka;s'

hdudkx fojdkx ioaox iq;ajd ;=is;d fojd ioao ukqiaidfjiqx' t;x N.j;d
ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ
iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd flk jd
f,dliaka;s'

;=is;d kx fojdkx ioaox iq;ajd ksudKr;Sfojd ioao ukqiaidfjiqx' t;x


N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd
jd flk jd f,dliaka;s'

ksudKr;Skx fojdkx ioaox iq;ajd mrks; jij;a;Sfkdfojd ioao


ukqiaidfjiqx' t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx
Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd
udfrk jd n%yauqkd jd flk jd f,dliaka;s'

mrks; jij;a;Skx fojdkx ioaox iq;ajd n%yaumdicd fojd ioao


ukqiaidfjiqx' t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx
Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd
udfrk jd n%yauqkd jd flk jd f,dliaka;s'

n%yaumdicdkx fojdkx ioaox iq;ajd n%yaumqfrdays;d fojd ioao


ukqiaidfjiqx' t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx
Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd
udfrk jd n%yauqkd jd flk jd f,dliaka;s'

72

n%yaumqfrdays;dkx fojdkx ioaox iq;ajd uydn%yaud fojd ioao ukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

uydn%yaudkx fojdkx ioaox iq;ajd m;a;d Nd fojd ioao ukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

m;a;dNdkx fojdkx ioaox iq;ajd wmamudKdNd fojd ioao ukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

wmamudKdNdkx fojdkx ioaox iq;ajd wdNiaird fojd ioao ukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

wdNiairdkx fojdkx ioaox iq;ajd m;a;iqNd fojd ioao ukqiaidfjiqx' t;x


N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

m;a;iqNdkx fojdkx ioaox iq;ajd wmamudKiqNd fojd ioao ukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

wmamudKiqNdkx fojdkx ioaox iq;ajd iqNlsKaKld fojd ioao ukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

iqNlsKaKldkx fojdkx ioaox iq;ajd fjymaM,d fojd ioao ukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

fjymaM,dkx fojdkx ioaox iq;ajd wyd fojd ioao ukqiaidfjiqx' t;x N.j;d
ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ
iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd flk jd
f,dliaka;s'

73

wydkx fojdkx ioaox iq;ajd w;mamd fojd ioao ukqiaidfjiqx' t;x N.j;d
ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ
iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd flk jd
f,dliaka;s'

w;mamdkx fojdkx ioaox iq;ajd iqoiaid fojd ioao ukqiaidfjiqx' t;x N.j;d
ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ
iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd flk jd
f,dliaka;s'

iqoiaidkx fojdkx ioaox iq;ajd iqoiaiS fojd ioao ukqiaidfjiqx' t;x N.j;d
ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x wmam;sj;a;shxZ
iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd flk jd
f,dliaka;s'

iqoiaiSkx fojdkx ioaox iq;ajd iq;ajd wlKGld fojd ioao ukqiaidfjiqx'


t;x N.j;d ndrdKishx bism;fk .fh wkq;a;rx Ouplalx mj;a;s;x
wmam;sj;a;shxZ iufKk jd n%dyaufKk jd fofjk jd udfrk jd n%yauqkd jd
flk jd f,dliaka;s'

17' b;sy f;k LfKk f;k uqyq;af;k hdj n%yauf,dld ioaf wN=.a.[a" whx
p oi iyiaiS f,dlOd;= ixlms imlms imfj' wmamudfKd p W<dfrd
Tydfid f,dfl md;=rfydis w;slalu fojdkx fojdkqNjka;s'
18' w:'fLd N.jd Wkx Wfkis "w[a[dis j; fyd fldKav[af[d"
w[a[dis j; fyd fldKav[af[;s' b;sysox wdhiauf;d fldv[a[iai
w[a[dfldKav[af[d f;aj kdux wfydiS;s'

chux., .d:d

1' ndyqx iyiaiuNsks;idZ hqOx ;x


.sfL,x W;f>darifiakudrx
odkdOu;d;jd uqkskafoda
;x f;acid Nj;= f;a chux.,dkS

2'


udrd;sfl uNshq; inr;a;sx


f>darmkdZ ,jlulaLu:oaOhlaLx
Lka;S iqoka; kd ;jd uqkskafoda
;x f;acid Nj;= f;a chux.,dks

3' kd,d.sx .cjrx w;su;a;N+;x


odj.a.splaluikSj iqodreKx ;x
fu;a;nqfialkd ;jd uqkskafoda
;x f;acid Nj;= f;a chux.,dks

74

4'


Wla;a;L.a.u;sy;a:iqodreKx ;x
Odjx ;sfhdackm:x.=,sud,jx ;x
boNsixL;ufkda ;jd uqkskafoda
;x f;acid Nj;= f;a chux.,dks

5' l;ajdk lGuqorx bj .Nskshd


[apdh Gjpkx ckldhuf
ikaf;akfidaukd ;jd uqkskafoda
;x f;acid Nj;= f;a chux.,dks
6'


ipx ydh u;sipljdofla;=x


jdodNsfrdams;ukx w;swkaON+;x
m[a[dmmc,sf;da ;jd uqkskafoda
;x f;acid Nj;= f;a chux.,dks

7'




8'




9'


kkfodaZmkkoN+c.x nqOx uysoax


mq;af;ak f:arN+cf.ak oudmhkaf;da
boaOQmfoaikd ;jd uqkskafoda
;x f;acid Nj;= f;a chux.,dks
.a.dyN+cf.ak iqoGy;a:x
n%yaux iqoacq;soanldNsOdkx
[dKd.foak kd ;jd uqkskafoda
;x f;acid Nj;= f;a chux.,dks
ta;dms nqoaOchux., wG.d;d
fhda jdpflda kfka irf;a u;ka
ys;ajdk fkalOdks pqmoaojdks
fudlaLx iqLx w.fuhH kfrda im[af[d'
idOq idOq idOq

ie'hq (-;udg fi;a m;kd g zfZ"uhsyxZ"zwfya Z hkak Nd;d jk w;r "wka


whg fi;a m;kd g zfZ hkakg zf;a Z lshdo zuhayxZ hkakg z;hayxZ lshd o
zwfya Z hkakg z;=fyaZ lshdo fhdod.; hq;=h'

uyd chu., .d:d


1' uydldreKsfld kdf:d ys;dh
innmdKskx" mQfr;ajd mdr innd"
mf;;d ifund uq;;ux
tf;k ippjfcck" fyd;= f; chu.,x

75

2' chfk;d fndhduQf, "ilHdkx ksjoOfkd"


tjx ;=hayx cfhd fyd;=Z chiiq chu.,x"
3' illd nqoaOr;kx" Tiox W;a;uxjrx"
ys;x foj ukqiidkx nqoaO f;fckfidskd
kiik;=Zmoojd ifnn" lLdjQmifuka;= f;
4' illd Ouu r;kx" TiOx W;;ux jrx"
m,dyqZmiukxOuuf;fckfidskd
kiik;=Zmoojd ifnn" Nhdjqm - ifuk;= f;
5' illd iX>r;kx" TiOx W;;ux jrx"
wdyqfKhHx mdyqfKhHx iX>f;fck fidskd"
kiik;=Zmoojd ifnn" frd.djQm - ifuka;=f;
6' hxlsx r;kx f,dfl" cc;s Od mq:Q"
r;kx nqoaO iux ks" ;iaud fids Njka;= f;
7' hxlsx r;kx f,dfl" cc;s Od mq:Q"
r;kx nqoaO iux ks" ;iaud fids Njka;= f;
8' hxlsx r;kx f,dfl" cc;s Od mq:Q"
r;kx nqoaO iux ks" ;iaud fids Njka;= f;
9' ks fu irKx" w[[x" nqfoOd fu irKx jrx"
tf;k ip jfcck" fyd;= f; chuX.,x
10' ks fu irKx" w[[x" Ofuud fu irKx jrx"
tf;k ip jfcck" fyd;=f; chuX.,x
11' ks fu irKx" w[[x" ifX>d fu irKx jrx"
tf;k ip jfcck" fyd;=f; chuX.,x
12' i;sfhd jcck;=" innfrdf.d kii;="
Ud f; Nj;ajk;rdfhd" iq >dZhq - fld Nj'
13' Nj;= inn uX.,x" rlLka;= inn foj;d"
inn nqOdkqZ Ndfjk iod fids Njk;= f;
14' Nj;= inn uX.,x" rlLka;= inn foj;d"
inn nqOdkqZ Ndfjk iod fids Njk;= f;

76

15' Nj;= inn uX.,x" rlLka;= inn foj;d"


inn nqOdkqZ Ndfjk iod fids Njk;= f;

16' klL;; hlL N+;dkx" mdm.y ksjdrKd"


m;;iidZkqNdfjk yka;= ;=hayx Wmoaofj'

17'


hxkaks;;x wjuX.,[p
fhdpdukdfmd il=kii ioafod
mdm..fyd iaiqmskx wlk;x"
nqoaOdZkqNdfjk kdifuka;=

18'


hxkaks;;x wjuX.,[p
fhdpdukdfmd il=kii ioafod
mdm..fyd iaiqmskx wlk;x"
OudZkqNdfjk kdifuka;=

19'


hxkaks;;x wjuX.,[p
fhdpdukdfmd il=kii ioafod
mdm..fyd iaiqmskx wlk;x"
iX>dZkqNdfjk kdifuka;=

20' rdcf;d jd fpdrf;d jd ukqiif;d jd wukqiif;d jd w.a.sf;d


jd Wolf;d jd msidpf;d jd LdKqlf;d jd lKaglf;d jd
klL;;f;d jd ckmofrd.f;d jd wioOuuf;d jd wisgf;d
jd wimamqif;d jd pKavys jd wii . f.dK l=lal=r wys
l uKsimm mS" wpP;rpc iQlr uysi hCLrCLidys kd kd
Nhf;d jd kd kd frd.f;d jd kd kd Wmoaojf;d jd wrCLx
.Kayka;='

21' ifnn nqoOd n,m;;d - mfppldk[p hx n,x


wry;;dk[p f;fck - rCLx nJOd innfid
^;=kajrla&

77

gq.euqKq rc;=uka ks;r Nd;d l< wdrlaId .d:d


nqoafOda ;sf,dal irfKda
nqoafOda iQfhda ;fudakqfoda
tajx ;x irKx fux
nqoafOda f irKx jrx
.Pd irKx nqoaOx
k;a uhayx Nhx iod
Ofuda ;sf,dal irfKda
Ofuda iQfhda ;fudakqfoda
tajx ;x irKx fux
Ofuda f irKx jrx
.Pd irKx nqoaOx
k;a uhayx Nhx iod
ixf>da ;sf,dal irfKda
ixf>da iQfhda ;fudakqfoda
tajx ;x irKx fux
ixf>da f irKx jrx
.Pd irKx nqoaOx
k;a uhayx Nhx iod
cfhda uqkskaoiai iqfnda uQf,a
wfydais udriai mrdcfhda ys
W.af>daihqx foaj .Kd mikakd
taf;ak ifk chiaiq uhayx
idOq idOq idOq

mqKHdkqfudaokd
{d;Skag


box fjda {d;skx fyda;= - iq;d fydka;= [d;fhda


box fjda {d;skx fyda;= - iq;d fydka;= [d;fhda
box fjda {d;skx fyda;= - iq;d fydka;= [d;fhda

78

fohka m%uqL ish,q i;ajhkag

t;a;dj;dp wf;ays
iN;x mq[a[ imox
if foajd wkqfudaoka;=
in im;a;s isoahd
t;a;dj;dp wf;ays
iN;x mq[a[ imox
if N+;d wkqfudaoka;=
in im;a;s isoahd
t;a;dj;dp wf;ays
iN;x mq[a[ imox
if i;a;d wkqfudaoka;=
in im;a;s isoahd
wdldiGdp N=uGd
foajdkd.du Nsoald
mq[a[ka;x wkqfudaos;ajd
rx rlaLka;= idikx
wdldiGdp N=uGd
foajdkd.du Nsoald
mq[a[ka;x wkqfudaos;ajd
rx rlaLka;= foaikx

wdldiGdp N=uGd
foajdkd.du Nsoald
mq[a[ka;x wkqfudaos;ajd

rx rlaLka;= ux mrx
wdrdu jeis fohkag
wiax ydfp wdrdf
wj;a;dp foaj;d
wkqfuda;ajd bux mq[a[x
rlaLka;= k idikx

79

idikh /l=jdjQ ishu uyd ix>r;akhg


foajdk msh;siai rP;=ud

ldjka ;siai rP;=ud

ydr uyd foah

.euqKq uyd rP;=ud
ioaOd;siai rc;=ud

uyd mrdl%undyq rP;=ud
j,.nd rP;=ud

wd nqoaO idikh /l=jdjQ rcjrekg
wk.dl Ou_md,;=udg

rg cd;sh /l+ ish rK rejkag yd rdcH kdhlhkag
ffu;%S fndai;ajhka jykafiag
lmam i; iyiaidks
fida<idks wixLfha
iNrx fnda iNdf
wd.f;da cd;s cd;siq
kshf;da nqoaO Ndjdh
Noao lmafma bOka;sf
fnda i;af;dai fu;af;fhHda
mq[a[x f wkqfudao;=

idOq idOq idOq

ish,a, wjidkfha ifoajl f,dalhdg mska wkqfudaoka lsu

CLmm;;dp ksoaCLd - Nhmm;;dp ksNhd


fidlmm;;dp ksfiidld - fydka;= ifnnms mdKsfkd

odkx ooka;= ioOdh - iSxrCLk;= innod


NdjkdNsr;d fydka;= - .pPka;= foaj;d .;d
Ifnniq plljdf<iq - hCLd fojdp n%yufkd
hx wfNys l;x mq[a[x - innim;a;s idOlx
ifnn ;x wkqfudd - iu..d idifkr;d
mudo rys;d fydk;= - wdrCLdiq fiif;d
idikiip f,dlii - jqoa Nj;= innod

80


idikumsp f,dlxp - fojd rCLk;= innod

ioax fydka;= iq ifnn - mjdfrys w;;fkd

wkS>d iqukd fydka;= -iy ifnnys [d;sNS
inqoaOidikjrx h;smq.jxp

iumd,kdh m,o jfrd uysoa

iflld;s iaiq; iqcm;s fojrdcd

mq[a[dkqfudo;= iod iqLdudjyk;x

m%d:kd
budh nqoO mQcdh l;dh kuq;a;fu ioaOd iS,xp pdf.dp m[a[iq h:d ryx;s
tf; m[dp msG;dks ,ys;ajd cd;s cd;shx wkaf; laLlaLhx ika;x ksndx fyd;=
mpfhd'
W;= jQ nq rcdkkajykafia Wfoid lrk ,o fuu nqoO mQcdj lrk fldg Y%oaOd"
iS," ;Hd." m[d" Y%e; hk fiaL n, Ou_hka iir jik f;la cd;shla cd;shla mdid
,en wjik la ke;a;djQ mru Ydka; jQ ksj_dK iemh msKsi fya;=fjd jdikdfjd'
uf.a ika;dkfha Y%oaOd n,h jefjd h n,h jefjd ils n,h
jefjd iud n,h jefjd m[d n,h jefjd ikash Ou_ jefjd mshkash Ou_ jefjd ilskash Ou_ jefjd iudkash Ou_ jefjd m[a[skash Ou_
jefjd'
fuu mqkH Yla;sfha n,fhka kQmka wl=i,a kQmjd' Wmka wl=i,a ke;s fjd' kQmka
l=i,a bmfoajd' Wmka l=i,a je hqKq fjd'
fuu l=i, Ouhka lrK fldg cd;shla cd;shla mdid iir Nh olakd cd;s
iaurK[dK ,dNsfhla fjd' i;r wmdhka yso" wrEm;, j, o" wdi[a[ i;a;d
jdifhyso" kQmjd' msgilaj, yd mqkHhka;s foaYhka ys lsisu cd;shl kQmjd'
inqoaO idil uqk .eiSfuka i;s ;sia fndamdCIsl Ou imQK fldg lduY%j"
NdjY%j" GdY%j" wcdY%j" ke;s lsfuka ,eh hq;= mru Ydka; ksjka iqjh
iqjfia ,njd'

81

ksjka m%d:kdj

box f mq[a[ lul wijlaLhd jykafyda;=


in laLd mq[ap;=

l<HdK ;% im;a;s m%d:kdj

bkd mq[a[ lfk


udf nd, iud.fuda
i;x iud.fuda fyda;=
hd j ksndk m;a;shd

1' f mskalu fya;=fldg f.k ug lsis lf,l w[dkhka


yd iud. ula fkdfjd' ksjka mefKk f;la i;a
mqreIhka yd tlau iSu fjd'
2' ia;%S Ndjfhka yd wIag Iag l j,ska fojd' rd.d
i;ais uofhka uu mudjQfjla fkdjkafkjd'
3' ksis lf,l;a iaj,am ud;% jQ o mdmhka fkdlrkafkjd'
fldlr jkafkjd' fkdis;kafkjd' uf.a rd. fodaid
m ;=kS fjd'
4' mdm ;%hka fiajkh fkdlrkafkjd' iEu l,ays
i;amqreIhka fiajkh lrkafkjd' udf.a rd. fodaid m
;=kS fjd'
5' inqoaO foaYs; jQ Ouh jydu wjfndaO lr .ekSug
iu: jQ [dKhla ,nkafkjd' cd;s cd;sfhys cd;s
iaurK [dKhho ,nkafkjd'
f mqKHdkq Ndjfhka .=Kfhka W;= WmdOHdhka o" wdpdhjreka o ug
Wmldr l, wh o" udf.a iu msfhda o n%yaufhdao" udrfhda o"Yl%fhda o"
f,dal md,l foajd;dfjda o" hu rcq o" ;% jQ ukqIHfhda o" ueoy;a wh o"
ffjr jQ wh o" ish i;a;ajfhda o" iqjm;a fj;ajd' uiska mska lrk ,'
f mqKH lufhka o" Tn yeu ;%sO jQ iemh ,n;ajd'
mefK;ajd'

82

jydu kjkg

uu o ;Kahd Wmdodkhka is' blaukska yd fydka ,njd' udf.a


ika;dkfha we;s ySk jQ laf,aY ufhda ksjka olakd cd;s olajd hgm;a
fj;ajd'
h Njfhla Wmkafk o" tys ish l,aysu iDcq is;a we;af;la fjjd' isys
kqjK o" flf<ia l,d f hho f msKska ,efjd'
udf.a hh wvq lsug udrfhda wjldY fkd,n;ajd' wdhhka jykafia,d
ug W;= msysghs' Ouho ug W;= msysghs'
mfia nqjrhka jykafia,d ug W;= msysghs' ta W;=udKka jykafia,df.a
wdkqNdjfhka udrfhda wjldY fkd,n;ajd'
Ndj.%fha mgka wh olajd f w;r;=r rEmS jQ o" wrEmS jQ o" i[a[s jQ
o" wi[a[s jQ o" ish f,dalj, WmkakdjQ i;a;aj iuQyhd lska fo;ajd
ksjka iem ,n;ajd'
iqiq ld,fha jeis jiSjd' YIH im;a;sh ,efjd'
iuDoa fjd rdcH md,kh Odl fjd'

83

f,dalh ish,af,ka

;=Kqrejka laIud lr .ekSu

ldfhak jdpd ;af;ak


mudfoak uhd l;x
wphx Lu f Nkaf;a
N+ m[a[ ;:d.;


ldfhak jdpd ;af;ak

mudfoak uhd l;x

wphx Lu f Ou
ikal wld,sl

ldfhak jdpd ;af;ak

mudfoak uhd l;x

wphx Lu f ix<
mq[a[;afL;a; wkq;a;r

idOq idOq idOq

iajdka jykafia,dg jkaokd lrk .d:d

iS,jka;x .=Kjka;x
mq[a[lafL;a;x wkq;a;rx

,a,fNak uhd ,oaOx

miaisx;=x jka;=x jrx
idmq;a;d f:ardkx
wd.;x mmdhd

ioaOd iS,x ohdjdic

nqoaO mq;a;x kuduyx

idOq idOq idOq

84

You might also like