TO SMO NAUILI U TREEM RAZREDU

Proitaj tekst.
Pogled s prozora
Kad pogledam kroz prozor, vidim mali park i susjeda Matiju kako hrani ptice, Vedrana i Igora
koji nogometnom loptom gaaju gol izmeu dvije vitke breze. Najvie volim gledati trnicu na
kojoj se nalazi bogatstvo zrelih plodova. Zanimljivi su mi i ljudi u arenoj odjei s koarama
punim rajica, krastavaca, paprika i patlidana. Volim zaviriti pogledom u slastiarnicu gdje s
bakom Anom subotom pojedem ukusan kola.

1. U tekstu pronai vlastite imenice i napii ih na praznu crtu.

______________________________________________________________________________
2. U tekstu pronai pet opih imenica u jednini i mnoini i napii ih u tablicu.
OPE IMENICE U JEDNINI

OPE IMENICE U MNOINI

3. U zadanim reenicama podcrtaj glagole.

Volim gledati trnicu. Ljudi nose koare. Kroz prozor vidim park i susjeda Matiju kako
hrani ptice. Djeaci loptom gaaju gol.

4. U tekstu pronai pet pridjeva i napii ih na praznu crtu.

______________________________________________________________________________

5. U reenici oznai reenine znakove.

Na trnici smo kupili mrkvu perin salatu blitvu krumpir jabuke i ljive
6. U reenicama pronai mjerne jedinice. Napii ih kraticama na praznu crtu.
U trgovini trebam kupiti 1 litru mlijeka, 30 dekagrama sira, 50 grama badema i 25 decilitara
buina ulja za salatu. Na trnici trebam kupiti 1 kilogram krumpira i salatu. Za taj poduhvat
treba mi 30 minuta i moda jo koja sekunda.

______________________________________________________________________________
7. Napii umanjenice i uveanice sljedeih imenica:

UMANJENICE

UVEANICE

svijet
cvijet
ptica
torba
zvijezda

8. Nadopuni rijei upisujui ili tamo gdje je potrebno.

rije __
slasti __ ar

drve __ e
hla __ e

ho __ u

ku __ a
tre __ i

__ itanka

zavi __ aj

sendvi __

9. Prepii pisanim slovima ove reenice. Pazi na veliko slovo.

STJEPKO JE JUER POSJETIO ZAGREB, GLAVNI GRAD REPUBLIKE HRVATSKE.
NJEGOV RAZRED BIO JE U TEHNIKOM MUZEJU. U PLANETARIJU IM JE BILO

PREKRASNO. POZORNO SU SLUALI O ZVIJEZDI SJEVERNJAI, KUMOVOJ

SLAMI, VELIKOM MEDVJEDU KOJI VUE MALA KOLA I MLIJENOJ STAZI. BILE
SU SPOMENUTE ZAGREBAKA GORA I RIJEKA SAVA. NA POVRATKU SU
PROETALI TRGOM BANA JOSIPA JELAIA I POASTILI SE SLADOLEDOM.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

VELIKO POETNO SLOVO (1)

3

IMENICE (1)

Pauk i arobnjak popeli su se na stablo i beru jabuke. Stablo s jabukama neobino je jer jabuke
imaju na sebi napisane rijei mukog i enskog roda. Njih su se dvojica dogovorila da e Pauk
ubrati jabuke s rijeima enskog roda, a arobnjak jabuke s rijeima mukog roda. Jabuke koje
e ubrati Pauk oboji crvenom bojom, a jabuke koje e ubrati arobnjak utom bojom. Dok Pauk i
arobnjak beru jabuke na stablu, Pauica u travi trai jabuke s rijeima srednjeg roda. Te jabuke
oboji naranastom bojom.

Tko je sakupio najvie jabuka? _________________________________________________

IMENICE (2)
5

Proitaj tekst.
SLATKOPAP
udovite neodoljive privlanosti slastica
Na je svijet nevjerojatno natrpan raznim slasticama to svakako pogoduje velikoj brojnosti i
aktivnosti Slatkopapa. Ova udovita obilno napadaju u trolanim druinama, to tri puta
smanjuje nae izglede za otpor. Upravo ta brojnost napadaa brzo nas natjera na predaju, to jest
zatvoriti oi, otvoriti usta te gutati sve to nam ova udovita u njih guraju. Tu vam pet do devet
kolaia, sedamnaest bombona, tri okolade i brdo slatkog od jagoda nije nikakav svjetski rekord.
To je uobiajeni dnevni uinak jednog dobro uhodanog Slatkopap trija. Pria obino zavrava na
preuskoj zubarskoj stolici (preuska je zato to smo postali preiroki.) Dok se mi u njoj znojimo,
tri ponosna udovita estitaju jedno drugom na dobro obavljenom poslu. Stoga ne zaboravimo:
Slastice su slatke ako nisu prekobrojne!
Stanislav Marijanovi

1. Napii to si saznala/saznao o Slatkopapu.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2. Pronai u tekstu i zapii deset opih imenica:

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Odredi rod sljedeim imenicama: slastica, udovite, izgled, napada, druina, usta, oko,
kolai, bombon, stolica.
MUKI ROD

ENSKI ROD

SREDNJI ROD

4. Proitaj reenice i podcrtaj u njima imenice. Prepii reenice tako da sve imenice zapie u
mnoini.
6

Slatkopap je udovite koje ivi u kuhinji.

______________________________________________________________________________
Napadnuta osoba trpa u sebe kola, keks, okoladu i pije slatki sok od marelice.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
U kutu zubarske ambulante smjeka se trolana druina.
______________________________________________________________________________
5. Napii umanjenice i uveanice od sljedeih imenica:
UMANJENICE

UVEANICE
tijelo
zub
kola

IMENICE (3)

1. U ovom sastavku podcrtaj sve imenice. Razvrstaj ih u stupce po rodu te jednini i mnoini.
U praumi
Noas sam sanjala da smo Ivan, Ivo, Ivana i ja bili u praumi. Oko nas odjekivali su krici
majmuna, krijetanje papiga, zujanje kukaca... Jedva smo se probijali, micali grane i velike zelene
listove koji su nas kakljali po licima. Komarci su grizli, a bojali smo se zmija koje su gmizale
movarnim tlom. Sunce je polako zalazilo. Traili smo sklonite. Primili smo se za ruke jer smo
uli glasne korake. unuli smo ispod jednog stabla i ekali, drhtei i cvokoui zubima.
Probudila sam se oblivena znojem...
urim se to ispriati prijateljima.
Iva
JEDNINA
muki rod

enski rod

MNOINA
srednji rod

muki rod

enski rod

srednji rod

a) Sve imenice iz tablice u mnoini napii u jednini.

MNOINA
muki rod

enski rod

srednji rod

2. Prekrii znakom X uljeza.

a) voda

maka

ljiva

gora

ma

b) mlijeko

sunce

jutro

mjesto

znaka

c) konj

eki

san

kota

pile

d) Na prazne crte dopii jo po tri imenice u mnoini. Pazi na rod.

Klupe, _____________________________________________________________________
Djeca, _____________________________________________________________________
Uenici, ___________________________________________________________________

OPISNI PRIDJEVI
9

1. Proitaj reenice i crvenom bojom zaokrui opisne pridjeve.

Probudila se tri uta leptira na rosnoj livadi u sunano jutro.
Prvi zaigrani leptir odletio je na crveni cvijet visoke i debele stabljike.
Drugi je leptir trepnuo njenim krilcima i krenuo na dalek put.
Trei leptir volio je matati o novim, nedoivljenim, cvjetnim livadama pa je odletio na vrh
tankog, zelenog jablana i gledao u nepreglednu daljinu.

2. Pridrui imenicama odgovarajui pridjev.

zec
pas
maka
jelen
slon
zebra
lav

sivi
brkata
dugouhi
kratkodlaki
rogati
zubati
prugasta

3. Napii trailicu za izgubljenog psa s crtea. Opii pojedine dijelove tijela izgubljenog psa
(njuka, ui, noge, dlaka, boja). U svom opisu podcrtaj pridjeve.
TRAI SE
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________
_______________________________________

GLAGOLI (1)

10

1. Proitaj pjemu Kia (udbenik str. 57.). Zaokrui koliko si glagola pronala/pronaao u pjesmi:
a) 15

b) 13

c) 14.

2. Pronaene glagole upotrijebi u stvaranju svoje pjesme ili prie o kii.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

GLAGOLI (2)
1. Nadopuni glagolima sljedee reenice. Pazi na reenini smisao.
Moj mali susjed Zlatko ______________________________ me na sladoled.
11

Zlatko ______________________________ lopte.

Najvie volim ______________________________ golove.
Danas sam ______________________________ na lijevu nogu.
Mama ______________________________ hlae i haljinu.
Baka ______________________________ kruh.
Maja ______________________________ neobian san.
Razred ______________________________ lutkarsku predstavu.
Ante i ja ______________________________ o avionima, svemiru i zvijezdama.
Kroz prozor sam ______________________________ plavo nebo.

2. Balone u kojima stanuju glagoli oboji crveno.

GLAGOLI (3)
1. Proitaj pjesmu i podcrtaj glagole.
Sjena i ja
12

itavog me dana pratila,

malo se duila, malo se kratila,
dok smo zajedno etali,
svukud se okretali
i drugima smetali.
Malo smo parkom trkarali

zatim se na klupi odmarali.

Onda smo opet skakali i nismo pazili
kad smo jedno po drugom gazili.
Svata smo radili
Sve dok se sunce nije skrilo,
tada ni nje odjednom vie nije bilo.
Ivan Tomievi

2. Prepii glagole koji se rimuju.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

3. ije je osobine pjesnik dao sjeni? Kako nazivamo takvu pojavu u knjievnosti?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

4. Sjeni pridjeni osobine ivog bia i zamisli jednu etnju s njom. Napii kratak sastavak ili
pjesmu sa to vie glagola.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

GLAGOLSKA VREMENA (1)

Proitaj tekstove.
a)

13

Hodam do Majine kue. Ulazim u dvorite. Kucam na vrata. Ruka mi drhti. Otvorila mi je
ona. Odluno prelazim na stvar.
Doao sam zbog
Ne znam to mi je bilo, ali vie ni da zucnem.
Zato?, upita moja ljubav.
Ah, da doao sam da mi posudi biljenicu iz lektire.
Nita od moje velike pripreme za poziv u etnju.
b)
Automobil je polako klizio uskom cestom kroz planinski kraj. Kroz otvoreni prozor
osjeao sam vlani i hladni planinski zrak. Odjednom smo stigli. Cesta je zavravala kraj
planinarskog doma. Izali smo van, a pred nama su se rairile velebitske livade i ume. Sve je
izgledalo tajanstveno.
c)
Kad smo sletjeli u lijepi, starinski gradi izmeu zelenih breuljaka, lastavica ree:
Evo nas u Poegi. Predat u te ovdje prijateljici rodi. Ona e ti pokazati Slavoniju i
Podravinu.
A ti? Kamo e ti odletjeti? upita preplaeno Zvoni.
Vraam se kui u Zagreb. Ali ti se ne brini. S tobom e uvijek biti netko od mojih
prijatelja. Oni e ti pokazati cijelu nau domovinu Hrvatsku, a onda e te vratiti kui.

1. Podcrtaj u dijelu teksta pod slovom a) glagole u sadanjem vremenu.

2. Podcrtaj u dijelu teksta pod slovom b) glagole u prolom vremenu.
3. Podcrtaj u dijelu teksta pod slovom c) glagole u buduem vremenu.
4. Pronai i napii u dijelu teksta pod b):
opisne pridjeve: ____________________________________________________________________________________________
posvojne pridjeve: _________________________________________________________________________________________

5. Prepii ove reenice tako da glagole stavi u budue vrijeme.

Putovali su brzo.
____________________________________________________________________________________

Odmarali su se na livadi.
____________________________________________________________________________________

14

Nosili su teku torbu.

____________________________________________________________________________________

Imali su prave planinarske cipele.

____________________________________________________________________________________

Popeli su se na vrh tajanstvene planine.

____________________________________________________________________________________

GLAGOLSKA VREMENA (2)

1. Dopuni:

15

Sadanje vrijeme ili ______________________________________________.

Prolo vrijeme ili _________________________________________________.
Budue vrijeme ili _______________________________________________.

2. Svaka reenica napisana je u jednom glagolskom vremenu. Tu istu reenicu napii u dva
preostala vremena.
Mama je kupovala salatu.
____________________________________________________________________________________

Djeak voli koarku.

____________________________________________________________________________________

Ana e ii u obilazak grada.

____________________________________________________________________________________

3. Zaokrui glagole.
gledati

film
plesati

govoriti

obeati
itati

ljuljaka

kazalite
majka

drvena

crvene

baciti
misliti

sutra
stvari

pisati

igrati

Zaokruene glagole prepii u tablicu i stavi u prolo i budue vrijeme.

glagoli

prolo vrijeme

budue vrijeme

16

4. Napisane reenice su u sadanjem vremenu. Prepii ih najprije u prolom, a zatim u buduem

vremenu.
Ivana i Goran gledaju pueve u djedovu vrtu.
____________________________________________________________________________________

Vlatka mi poklanja Mars okoladicu.

____________________________________________________________________________________

Mama kupuje arobnu biljenicu.

____________________________________________________________________________________

Galeb Mate leti sam.

____________________________________________________________________________________

Mrvica eli jesti sir.

____________________________________________________________________________________

KNJINICA AROBNA PROSTORIJA

17

Odgovori na pitanja
1. to je knjinica, a to knjiara?
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

2. Kakve su knjige enciklopedije?

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

3. Kada e ti dobro doi pravopisni prirunik?

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

4. Reenice u kojima su rijei napisane velikim tiskanim slovima prepii tako da ih napie
pisanim slovima. Vano je znati da u nazivima knjiga samo prvu rije piemo velikim poetnim
slovom. Ostale rijei piu se velikim slovom samo ako su vlastita imena.
U knjinici
DAVOR i LINA otili su nakon nastave u KOLSKU KNJINICU. Oni vole police pune
knjiga sa arenim koricama i raznobojne asopise. esto razgovaraju o tome to bi se nou moglo
dogaati u knjinici, oive li likovi iz slikovnica, bajki ili romana. Danas su sjeli za stol i listali
novi broj asopisa ZVRK. Nakon toga LINA je izvadila iz torbe knjigu HARRY POTTER I
KAMEN MUDRACA, a DAVOR DNEVNIK PAULINE P. i knjigu TAJNA CRNE KUTIJE.
Vratili su knjige i krenuli u novo otkrivanje zanimljivih naslova. DAVOR se zaustavio kraj druge
police i odabrao ove naslove: TAJNA ZLATNOG ZUBA, TAJNI LEKSIKON i DJEVOJICA IZ
AFGANISTANA. LINA je izabrala knjigu PAS KOJI JE ITAO S USANA. Svidjela joj se
naslovnica. DAVOR je ipak posudio knjigu BUM TOMICA jer mu se svidio naslov. Posudili su
nove knjige i sretno otili svojim kuama veselei se ponovnom dolasku u knjinicu.

18

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

19

VELIKO SLOVO U IMENIMA GRADOVA, DRAVA I

STANOVNIKA
1. Zaokrui crvenom bojom imena koja su krivo napisana, a zatim ih tono napii.
Republika hrvatska
Finci

dalmatinci

Sveti Ivan zelina

maari

Mali Loinj

vela

Osjeani

spliani

Luka Biograd na moru

Slovenke

Zadrani

hrvatska kostajnica

Slavonski Brod

Novi vinodolski

Varadinci

Donja Stubica
akovec

Hrvatica

baka Voda

Staro Petrovo selo

talijani

Velika Britanija
osjeanke

Republika Francuska
liko Petrovo Selo
zagrepani

Republika Bosna i Hercegovina

Donji Dragonoec

Japanci

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

20

ZAVIAJNI GOVOR (1)

Proitaj pjesme na kajkavskom narjeju. Odaberi najdrau i naui ju izraajno itati. Potrai
znaenje tebi nepoznatih rijei i napii ih u tablicu.

KOLSKI ZVONEC
Tak je lepo v kolu
s tebom skupa iti
i v koli skup s tebom
v razredu sediti.
Jo da ni tog zvonca
kaj zvoni za kraj,
za navek bi kola
bila za me raj.
PROLETJE
Se se smeje
i hie i bregi
i poti i steze.
Se kaj gledim,
se peva, se cvate,
se kaj i ja,
misli na te.
VREME JE ZA VSTATI
Vreme je za vstati!
Den je!
Naj ve spati!
Gda bu sunce zilo,
bu te zaobilo!
Celi den bu sjalo,
ne te zagrejalo!
Kak bu i den iel,
bu te zaobiel!
Zato naj ve spati,

Vreme je za vstati!
DOJDITE SIM, BREGI!
Dojdite sim, bregi,
leim vu betegi!
im ne bum beteal,
po vam bum beal!
im se budem digel,
se vas bum prestigel!
I beal bum! Beal!
im ne bum beteal!
Dojdite sim, bregi!
Tak vas imam rad!
Rad bi doel k vami,
ali nemrem sad!
RAD BI TI POVEDAT
Rad bi ti povedat
to kaj ne znam rei.
Se to bum ti rekel
gda bum malko vei.
PULEC
alem ti of pulec
cvetje sem sam zbral,
zemi ga kaj kulec,
rad bi ti ga dal.
Pjesme napisao: Velimir Chytil

21

ZAVIAJNI GOVOR (kajkavsko narjeje)

KNJIEVNI GOVOR

Potrai i ti pjesme na razliitim narjejima, pa organizirajte sat itanja.

22

ZAVIAJNI GOVOR (2)

1. Naui izraajno itati pjesme.
MARENDA

SMOKVE

U petak je obilato bilo

mouna na leo,
krumpira u cilo.
Mati iz konobe drva donila,
vatra se jedva razgorila,
dica su mora polila,
dok striko odmrava parangale
svak posla ima, bez ale.

Bilo lito lipo dici,

bio glavo na udici,
guterica na litici,
lastavica na iici,
bilo groe na lozici,
zrele smokve na granici.
Sad jeseni evo mile,
ribe su se usolile,
guterice umorile,
lastavice odletile,
lozice su poutile,
a smokve se osuile.
Srdele su u bavici,
vino nam je u boici,
slatke smokve u krinjici,
slatke smokve i bajami
punu aku dido da mi.
Pjesme napisala: Mirjana Mrkela

2. U tablicu zapii nepoznate rijei i potrai znaenje.

RIJE

ZNAENJE

23

3. U drugoj kitici pjesme Smokve podcrtaj glagole, a u treoj imenice.

4. Potrai u pjesmi Smokve sve rijei sa slovom i napii ih na prazne crte.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

24

VRSTE RIJEI (1)

Ledeni kit
Zamislite ivotinju kojoj su razjapljena usta tri metra visoka, a pet metara iroka! Strahotne
li nemani!, uzviknut ete moda, pa ona moe prodrijeti na jedan zub itav amac i sve to je
u njemu! No ta je grdosija posve miroljubivo i bezazleno bie, a drijelo joj je tako tijesno da bi
ga zaepila ljudska aka. Zato se ledeni kit koji unato izgledu nije riba, nego pravi pravcati
sisavac hrani samo siunim morskim ivotinjama i biljem. Spokojno plivajui oceanskom
puinom (pri emu rep upotrebljava poput brodskog vijka, a prsne peraje poput vesala), kit guta
svojim nevjerojatnim ustima hektolitre vode u kojoj pluta plankton. Zatim jezikom veim od
najvee blazine, protisne tu vodu kroza usi raeljane ronate ploe koje mu zamjenjuju zube.
Kroz to gusto sito voda iscuri, a na usima se zadri bezbroj raia, algi i drugih bia, tvorei neku
vrstu elatine koju kit u slast guta. Iako je silno velik (dug je oko 18 metara), ovaj rijetki gost
naeg Jadrana plaljiv je i spor pliva. Zato je na oceanskoj puini lak plijen kitolovaca, pa je
gotovo posve istrijebljen: danas se mogu susresti tek rijetka krda razasuta beskrajnim
prostranstvom Atlantika.
Iz arolikog carstva ivotinja
1. Kakav je ledeni kit po svojim osobinama?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Ledeni kit je:
a) riba

b) bodljika

c) sisavac

3. Ledeni kit moe biti dug oko ____________________________________.

4. Zato je ledeni kit lak plijen kitolovaca?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

5. Iz teksta ispii:
a) vlastite imenice
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

25

b) sedam opih imenica:

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

6. Razvrstaj napisane imenice prema rodu: more, kit, riba, vesla, ocean, krdo, kitolovac, voda,
sisavac.
MUKI ROD

ENSKI ROD

SREDNJI ROD

7. Napii mnoinu ovih imenica:

jezik

________________________________

plovidba

________________________________

more

________________________________

8. Dopuni reenice koristei se tekstom.

Ledeni je kit ______________________________ i ___________________________________ . (Kakav?)
Ovaj rijetki gost naeg Jadrana ___________________________________ i ________________________ pliva.
(Kakav?)

9. Kojom si vrstom rijei dopunila/dopunio reenice?

______________________________________________________________________________

26

10. Za svaku imenicu napii tri pridjeva:

hobotnica ____________________________________________________________________________________________________
morska zvijezda ____________________________________________________________________________________________
jeinac _______________________________________________________________________________________________________

11. Pronai glagole i zaokrui ih.

plivati

ivotinja

spori

plaljiv

rak

penjati

roniti

obala

brod

misliti

jesti

dan

nositi

mirisan

ukusan

plavi

veseliti se

puina

morska

graditi

12. Proitaj reenice i podcrtaj plavom bojom glagole.

Kitovi se hrane siunim morskim ivotinjama i biljem.
Plivanje, plutanje i gutanje vode prava je poslastica za njih.
Perajama veslaju, repovima klepeu i sretno plove morem.

13. Pokuaj saznati neto vie o nepoznatim rijeima: plankton, sisavac, Atlantik. Napii ukratko
znaenje tih rijei.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

27

14. Koja je tvoja omiljena ivotinja? Napii neto zanimljivo o njoj.

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

28

VRSTE RIJEI (2)

1. Proitaj pjesmu. Pronai imenice, glagole i pridjeve u pjesmi i zapii ih u tablicu. Ugodan rad!
MJESEEVA MREA

IMENICE

Ustao mjesec,
velik i ut,
te krenuo na put.

Svu no tiho radio,

svu no tiho radio,
bijele dvorce gradio.

Svaku kuu dirnuo,

kroz prozore virnuo,
mjeseinu sijao,
djeje snove grijao.

Kad je mreu snova spleo,

bijelu zoru sreo,
skitati se prestao
i netragom nestao.
Tin Kolumbi
GLAGOLI

PRIDJEVI

29

TO SMO NAUILI U PRVOM POLUGODITU

Proitaj tekst.
Stara pe
Stajala je strpljivo u uglu velike bakine sobe uta, visoka pe. Sazidana prije mnogo godina.
Baka se sjea da je oduvijek tu. Brat i ja smo se ogledavali u njezinim sjajnim ploama i srebrnim
vratima. Radovala se naim dolascima. Ljeti je na njoj stajala vaza s cvijeem, a zimi smo ju
milovali pogledom i promrzlim rukama, nakon dugog sanjkanja. Rado je suila nae mokre
rukavice i vlane kape i alove.
Prolo je mnogo vremena. Mi smo odrasli, a baka je pogurena i boleljiva. Grije stan
plinskim peima. Stara pe i dalje strpljivo stoji u uglu velike bakine sobe. Samo je sada starija i
neizmjerno tuna.
Odgovori na pitanja.
1. Gdje je stajala uta, visoka pe?
______________________________________________________________________________
2. emu se radovala?
______________________________________________________________________________
3. to je pe rado radila zimi?
______________________________________________________________________________
4. Zato je pe bila tuna?
______________________________________________________________________________
5. Pronai u tekstu i napii u tablicu sedam imenica, pridjeva i glagola.
IMENICE

GLAGOLI

PRIDJEVI

30

6. Razvrstaj napisane imenice prema rodovima: pe, zima, ljeto, vrijeme, al, brat, baka, sunce,
dolazak.

MUKI ROD

ENSKI ROD

SREDNJI ROD

7. Sljedee reenice napii u prolom i buduem vremenu.

Stara pe stoji u uglu bakine sobe.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Raduje se naim dolascima.
_____________________________________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________________________________

Rado sui nae mokre rukavice i kape nakon sanjkanja.

______________________________________________________________________________

31

______________________________________________________________________________
8. Napii pisanim slovima imena gradova, drava i stanovnika.
METKOVI ________________________________________________________________
VELIKO TRGOVIE ___________________________________________________________________________________
IBENIK __________________________________________________________________
REPUBLIKA HRVATSKA ____________________________________________________
SJEDINJENE AMERIKE DRAVE ___________________________________________
SPLIANI _________________________________________________________________
DUBROVKINJE ____________________________________________________________
MAARI __________________________________________________________________

9. Nabroji narjeja hrvatskog jezika.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
a) Kojem narjeju pripadaju ove rijei?
kaj?, bregi, oblok ____________________________________________________________________
a?, lito, svit __________________________________________________________________________

10. a) Tko sudjeluje u razgovoru?

______________________________________________________________________________
b) Dopuni.
Poruke primamo i prenosimo pomou _________________________________ , _ ____________________________ ,
_______________________________________ i

___________________________ .
32

11. Kako treba biti napisano pismo.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

PISANJE POSVOJNIH PRIDJEVA

1. Od imenica naini posvojne pridjeve. Pii pisanim slovima i pazi na pravilno pisanje.
ija je ova knjiga?
_________________________________ , _________________________________ ili _________________________________.

PETRA

HRVOJE

MATKO

iji je sir?
_________________________________ ili _________________________________.

ZAGREB

PAG

ija je kapa?
_________________________________ ili _________________________________ .

BRAT

SESTRA

ije su hlae?
_________________________________ , _________________________________ ili _________________________________.

IVAN

FILIP

GRGA

iji je tap?
_________________________________ ili _________________________________.

BAKA

DJED

ije je ova narodna nonja?

_________________________________, _________________________________ ili _________________________________.

ZAGORJE

SLAVONIJA

DALMACIJA

iji je ovaj sat?

_________________________________ ili _________________________________.

ANA

EVA

33

ija je ovo nogometna reprezentacija?

_________________________________ , _________________________________ ili _________________________________ .

ENGLESKA

DANSKA

HRVATSKA

PISANJE GLASOVA , , D, I GLASOVNIH

SKUPOVA IJE I JE
1. Na prazna mjesta u rijeima upii glas , odnosno glas .
___ aa

___a___kalica

osje___aj

sendvi___

klju___

djevoj___ica

ru___ak

leptiri___

___arobnjak

vjetri___

ze___i___

plo___a

ra___un

hla___e

sloni___

bra___a

zada___a

2. Na prazna mjesta u rijeima upii glas d, odnosno glas .

svjedo_____ba

gro_____e

naru_____ba

an_____eo

_____ungla

ro_____ak

3. Na prazna mjesta u rijeima upii glasovnu skupinu ije, odnosno je.

cv_____t

ml_____ko

sv_____et

p_____tao

sv_____ea

c_____v

sm_____h

p_____sma

v_____tar

zv_____zda

zv_____zdica

cv_____ti

d_____ak

kor_____n

r_____

r_____ka

34

4. Pomozi Pauku uloviti jo neke rijei koje sadre u sebi glasove , , d, .

35

KRATICE
1. Prepii reenice koristei se kraticama.
Baka Jana krenula je u subotnju kupovinu. Na trnici treba kupiti 1 kilogram krumpira, 1
kilogram pinata i zelenu salatu. Treba kupiti i 20 dekagrama sira, 2 litre mlijeka, 2 decilitara
mineralne vode, 5 grama maslaca, 2 metra ukrasnog papira i ukrasnu traku irine 4 centimetra. U
19 sati i 30 minuta ide na roendansku proslavu kod svoje prijateljice Slavke u Ulicu jablanova
br. 15.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2. Napii kratice za ove nazive:

Republika Hrvatska __________

sat __________

broj __________

Sjedinjene Amerike Drave __________

uenik __________

metar __________

Zagrebaki velesajam __________

i tako dalje __________

Tvornica olovaka Zagreb __________

hektolitar __________

ulica __________

Zagrebaki elektrini tramvaj __________

36

Hrvatske eljeznice __________

sekunda __________

milimetar __________

Hrvatski autoklub __________

kilometar __________

Hrvatski telekom __________

IZGOVOR I PISANJE GLASOVA

1. Nadopuni rijei upisujui ili tamo gdje je potrebno.
lon___i___
pjeva___ica

leptiri___
svira___ica

zvon___i___
masla___ak

kota___i___
prega___a

mii___
ko___ija

ho___u

papu___e

prolje___e

___a___kalica

___aa

2. Pokuaj naglas proitati pjesmu Jezikolom. Pazi na izgovor glasova i .

JEZIKOLOM
ae, usta otvori
i jasno, glasno govori:
avrljaju vorii,
eprkaju aporii.
ivavkaju vrapii,
avii brbljavii.
Cvrkavo cvre cvrci,
trkavo tre trci.
Hrkavo hrkaju hrci,
zvrkavo zvrkaju zvrci (...)
Stjepan Jakevac
Ova je pjesma prava poslastica za hrabre itae. Pokuaj!
PREPLAENI MAAK
Joj, kako se jedan crni maak
bojao svoje sive make!
im bi ga strogo pogledala,
ispremijeale bi mu se kvake!

37

Ja am macak,
rni macak Sime,
plasim e voje ive macke
vake njezne ime!
Cim ugledam voju macku,
av e od traha treem!
I tako prolai proljece,
i ljeto i jetna jesen.
to da uradim?!
Mukam svoju glavu glupu!
Ali im nju ugledam,
zbriem u prvu miju rupu!
I to s kvakama
dogaa se dosta esto,
ali kad nje nema,
kvake se vrate na mjesto!
Joj, opet am je pazio!
Sulja e k meni ia ceme!
Trcim, bjezim, bogom djeco,
ovo je vrsetak pjeme!
Zvonimir Balog
a) Napii pravilno kitice u kojima je maak bio preplaen
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

38

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

3. Od navedenih imenica u mukom rodu naini imenice u enskom rodu.

uenik _____________________________
voza _____________________________

pjeva _____________________________
pliva ______________________________

arobnjak ________________________

skaka _____________________________

boksa ____________________________

ita ________________________________

4. Precrtaj netono napisane rijei. Napii pravilne rijei na praznu crtu. Pomo potrai u
pravopisnom priruniku.
svijet

smjeh

svijeica

cvijeti

rijeka

brjeg

lijek

ljevo

vremenska

cvijet

zvijezda

cijevica

korijen

mijera

lijenik

vrjeme

zvijezdica

cijev

vjera

snjeg

svijea

mlijeko

ljep

pjetao

ovjek

ljepilo

ljepiti

sjever

svijetlucavi

ljepotica

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

5. Od zadanih pridjeva naini imenice:

39

slijep

sljepoa

lijep

________________

blijed

________________

bijesan
vrijedan

________________
________________

njean

________________

bijel

________________

6. Nadopuni rijei upisujui d ili tamo gdje je potrebno.

______ep

a______a

______ak

(uenik)

______ur______ice

______emper

u______benik

eir______ija

______ungla

oru______e

gro______e

svjedo______ba

patli______an

doga______aj

an______eo

ro______enje

naru______ba

vo______a

strojovo______a

40

POSVOJNI PRIDJEVI (1)

1. Proitaj priu, pronai posvojne pridjeve i zapii ih na prazne crte.
Ljubav
Na knjievnom druenju s jednim razredom, nakon to smo se dobro upoznali i nakon to su
mi postavili bezbroj pitanja, zapitao sam i ja njih:
O emu biste eljeli da piem?
O ljubavi prva se ohrabrila Melita.
Odmah sam primijetio smijeak na Ivanovu i Josipovu licu. Svaki je mislio da Melita misli
ba na njega.
O ljubavi javila se i Sanja.
Tada je smijeak preplavio Juriino i Markovo lice.
O ljubavi odvaio se Ivan, a Melita je procvala kao prvi proljetni jaglac.
O ljubavi pridruio se njihovu miljenju i Jurica, a Sanja je u svom nadanju izgledala
veoma veselo i zadovoljno.
Nakon to sam sada sve to otkrio, ispriavam se Josipu i Marku ako su tek nakon itanja ove
prie o ljubavi saznali pravu istinu.
Josip Balako
2. Imenice ispod crte pretvori u posvojne pridjeve.
____________________________________________ tapi

arobnjak
____________________________________________ cipelica

Pepeljuga
____________________________________________ itanka

Petra i Matko
____________________________________________

konj

princ
____________________________________________ kuica

pu

41

POSVOJNI PRIDJEVI (2)

Proitaj reenice i provjeri svoje znanje o pridjevima. Ako je reenica tono napisana, stavi
plus u kvadrati, a minus ako je netono napisana. Sve pogrjeno napisane pridjeve napii tono.
Na natjecanju u nogometu pobijedio je splitski klub.

Posudio sam lovrakovu knjigu.

Dolac je najvea Zagrebaka trnica.

Moj djed voli paki sir.

Prelistala sam Dominikov spomenar.

Markov tata napravio je kuicu za ptice.

Razgledali smo ibensku katedralu.

Bili smo zadivljeni pulskom arenom.

U proljee putujem u primorski kraj.

Trava na Velebitskim livadama je prekrasna.

Mama od Vlatke ispekla je ukusne palainke.

2. Na prazne crte napii to nedostaje.

Ime:
Vedran
Nada

Samobor

Osijek

Hrvoje

42

Predmet:

lopta

__________ __________ rijeka

Posvojni pridjev: Vedranova

lopta

__________

__________ __________ __________ __________

POSVOJNI PRIDJEVI (3)

1. Primijeni pravilo i tono napii ove posvojne pridjeve:
HRVATSKI grb

_____________________________________________

PULSKA Arena

_____________________________________________

ZAGORSKI trukli

_____________________________________________

GOSPIKI snjegovi

_____________________________________________

ZAGREBAKI tramvaj

_____________________________________________

PAKA ipka

_____________________________________________

VINKOVAKE jeseni

_____________________________________________

ESTINSKI kiobran

_____________________________________________

NOVIGRADSKO more

_____________________________________________

LIKI sir

_____________________________________________

2. Naini od imenica ispod crte posvojne pridjeve. Napii ih na crte.

___________________________, ___________________________, ___________________________ zanat

glumac

kroja

pekar

___________________________, ___________________________, ___________________________ pribor

slikar

kipar

maioniar

___________________________, ___________________________, ___________________________ grb

plemi

grad

obitelj

___________________________ , ___________________________, ___________________________vrata

kralj

more

dvor

___________________________ , ___________________________, ___________________________sat

starina

umjetnost

kuhar

43

GLASOVNO ISTICANJE RIJEI U REENICI

1. Mijenjajui samo nain izgovora, od ovih izjavnih reenica naini upitne i uskline reenice.
Kia pada!

Kia pada?

Kia pada.

Trajekt dolazi.
Branko je Ani dao bombon.

__________________
__________________

__________________
__________________

Ovo je itanka Sretni koraci.

__________________

__________________

2. Naglaavajui pojedine rijei u reenici promijeni znaenje reenice. Naglaenu rije podcrtaj.
Zvonko danas nije u koli
____________________________________________________________________________________

Mirta sutra slavi roendan.

____________________________________________________________________________________

U knjinici ivi straan mi.

____________________________________________________________________________________

3. Proitaj priu najprije u sebi. Zatim ju proitaj izraajno naglas (sama/sam odredi koje e
rijei naglasiti u reenicama). Proglasite najboljeg izraajnog itaa u razredu.
Naoale
Nosio nos naoale, strpljivo i bez pogovora. Tako je odredio doktor! Ali, jednog dana, ipak se
pobunio:
Dosta mi je toga! Mene jaete, a druge sluite Neka vas nose oi koje vas trebaju!
Doktor je tako odredio! uzvrpoljie se naoale.

44

 Sjaite! to ja imam od vas? Nita! Kad bi moj njuh, kojim sluajem, ovisio o tim vaim
oima i o vama, slabo bih njuio i bilo to nanjuio u ivotu!
A tko nama ita uzvraa za nau dobrotu i trud? Nitko! Na nosu jaete, a za nas se
pridravate! javie se nezadovoljne ui. Da o ta dva migavca, koja sluite, ovisi na sluh,
slabo bismo ikada to uli i nauli!
Vidjevi da se nos pobunio i da ga ui podravaju, oi se uozbiljie.
Priznajemo da smo kratkovidne i da nam je vaa pomo nuna Ali ujte i upamtite
zauvijek! Svojim njukanjem i oslukivanjem, bez nae pomoi, ni vi ne biste stigli daleko Ova
naa zajednika glava prebrzo bi udarila o prvi zid!
Netom spomenuta, glava to kimanjem potvrdi. Naoale, osjetivi da se nos prenaglio, zasjae
zadovoljno svojim staklima. I jo se malo vre prihvatie za oba uha. Nos na to samo mrcne.
Ui kao da nisu nita ule i nitko vie nije rekao nita!
Stanislav Femeni

45

UPRAVNI I NEUPRAVNI GOVOR

(Luka i proljee)
1. Prepii reenice i oznai upravni govor. Pazi na reenine znakove.
Luka je gurnuo knjige u torbu i viknuo Mama, idem van!
____________________________________________________________________________________

Jesi li napisao zadau? upita mama.

____________________________________________________________________________________

Napisao sam odgovori Luka.

____________________________________________________________________________________

Mama je rekla Donesi mi biljenicu.

____________________________________________________________________________________

Izvoli mama ree Luka.

____________________________________________________________________________________

Mama proiti kroz zube Proitaj to tu pie!

____________________________________________________________________________________

Luka je proitao svoj sastavak i sam sebi govorio Trebam se vie potruditi, zakljuio je, i
ispraviti sve ove smijene pogrjeke.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

46

2. Prve etiri reenice iz prvog zadatka napii u obliku neupravnog govora.

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

47

KRATICE VIELANIH NAZIVA

Na klupi u parku Jura je pronaao neobinu poruku. Pisalo je:
POZDRAVLJAMO TE!
POSJETILI SMO HT, ZET, TOZ, TE, DTR, HNK I HAK. JO TREBAMO OTII U MUP.
PONOVNO EMO TI PISATI.
MI
Jura je bio zbunjen. Tko e mi pomoi to odgonetnuti? pitao se.
Napii znaenje kratica i tako pomozi Juri.
KRATICE

VIELANI NAZIVI

1. Uz svaku kraticu napii njezin potpuni naziv pisanim slovima.

MT _________________________________________________________________________________________________________
H ____________________________________________________________________________________________________________
ZV ________________________________________________________________________
KIM __________________________________________________________________________________________________________
RH ___________________________________________________________________________________________________________

48

RBiH _________________________________________________________________________________________________________
SAD __________________________________________________________________________________________________________

2. Za svaki vielani naziv napii kraticu.

Hrvatska vojska ____________
Matica hrvatska ____________
Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti ____________
Hrvatska radio televizija ____________

49

VELIKO POETNO SLOVO (2)

1. Odgonetni skrivene rijei i napii ih pravilno pisanim slovima. Pomo potrai u tekstu U
Kopakom ritu i na zemljopisnoj karti Republike Hrvatske.
VADRA

___________________________________________________

VDUNA

___________________________________________________

AMLJA

___________________________________________________

JANISLAVO

___________________________________________________

KIPAKO TIR

___________________________________________________

TINMENE

___________________________________________________

DADAR

___________________________________________________

SIJEKO

___________________________________________________

LIBE STIRMANA

___________________________________________________

VINO MIENAC

___________________________________________________

NONPASKO REMO

___________________________________________________

OKSVEAPOK OREZEJ ___________________________________________________

VASAR

___________________________________________________

50

PRIDJEVI (ponavljanje)
1. Proitaj Telegrafske basne iz itanke i popuni tablicu.
NASLOV BASNE

PRIDJEVI

2. Pronai i zaokrui pridjeve u ovim basnama.

Svraka i sova
Mudroj sovi ree svraka:
Ti si, sovo, dijete mraka!
A sova e: Ni dan svijetli
svraju pamet ne rasvijetli!

Stara kola
Va sam sluga ape lisac lavu
I ponizno pred njim sputa glavu,
a kad zeca susretne kraj brazde,
vie: Skidaj eir ispred gazde!
Nadmudrena lija
Lisica se obrati fazanu:
to si sjeo na visoku granu?
Njoj e fazan: Moja kumo mila,
to je stoga, to ti nema krila!

Za svaki lik iz basne napii tri pridjeva.

sova __________________________________________________________________________________________________________

51

svraka ________________________________________________________________________________________________________
lisica _________________________________________________________________________________________________________
fazan _________________________________________________________________________________________________________
lav ____________________________________________________________________________________________________________
zec ____________________________________________________________________________________________________________
Ovim pridjevima dodaj odgovarajue imenice:
hitra ___________________________________

sjajna ___________________________________

bodljikast _____________________________

malen ___________________________________

okrugla ________________________________

mudra ___________________________________

zlatna __________________________________

lukav ____________________________________

3. Na prazne crte upii pridjeve kojima e opisati nacrtani lik.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

52

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

UPRAVNI GOVOR
(Novi dom)
1. U reenicama oznai upravni govor. Pazi na reenine znakove.
Tono sam uo kako jedna radnica na traci govori drugoj Sigurno ne e proi niti dva
mjeseca, a ova stvarica vie ne e biti najnovija na tritu. Tko e ga onda jo htjeti?
Tono je to to kae, ree druga.
Malo zatim ujem prijazan enski glas Kupila bih mobitel. Moete mi preporuiti neki
model?
Morat u priekati i sljedeu priliku, razmiljao je mobitel.
Kakav vam je ono tamo pokraj? pitala je ena.
Ovaj tu?, s nevjericom e gospodin Ljevak.
Pa da, ree ena. Izgleda mi simpatino.

2. Zapii reenice koje esto izgovaraju tvoji najblii kad razgovaraju telefonom (mama, tata,
sestra, brat, baka, djed).
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
53

PISANJE POSVOJNIH PRIDJEVA

(Ako ti lei)
portski kreni na dopunjavanje!
1. Dopuni reenice posvojnim pridjevima tako da od imenica naini pridjeve. Pazi na pravilno
pisanje.
Danas smo imali _______________ dan u koli. uli smo i _______________ pjesmu. Bilo je
PORT

PORT

zanimljivo. Spomenuli smo ______________________________ loptu, _______________ reket,

PLEA

KOARKA

URBEK

______________________________ rukavice i _______________ gimnastiara Miroslava

MATE

BOKS

SLOVENIJA

Cerara. Priali smo o _______________ i _______________ skijama, _______________

JANICA

IVICA

BLANKA

atletskim tenisicama, _______________ teniskim potezima, _______________,

LJUBII

SPLIT

_______________, _______________ i _______________ nogometaima, _______________

ZAGREB

PULA

VARADIN

DUBROVNIK

vaterpolistima, _______________ golovima i _______________ obranama, _______________

MODRI

STIPE

ZADAR

jedriliarima, povijesnim _______________ i _______________ rukometnim majstorijama.

BALI

DOMBA

Sjetili smo se da su _______________ hokejai bivi _______________ prvaci,

KANADA

OLIMPIJADA

_______________ nogometai sadanji svjetski prvaci i da su _______________ dobri plivai, a

ITALIJA

AMERIKA

54

da su najbolji _______________ stolnotenisai.

KINA

port je izvrsna tema pa je moj razred odluio napraviti malo istraivanje o povijesti porta.

2. Od zadanih imenica naini posvojne pridjeve.

Na grad ima veliku _______________ dvoranu.
PORT

Ostvario mi se _______________san.
PORT

Gradi se novi _______________ stadion.

GRAD

_______________ su vaterpolisti svjetski prvaci.

HRVATSKA

Oduevili su me _______________ nogometai.

FRANCUSKA

Jako mi se svia kako skijaju _______________ , _______________ i

FINSKA

VEDSKA

_______________ skijai.
NORVEKA

3. Naini pridjeve od ovih imenica: tenis, odbojka, boks, skijanje, atletika, biciklizam. Pridjeve
dopii uz odgovarajuu rije.
_______________ lopta

_______________ rukavice

_______________ tap

_______________ reket

_______________ disciplina

_______________ utrka

55

VELIKO POETNO SLOVO (3)

1. U svakoj prii pod naslovom Otkljuani globus pronai imena gradova, drava, kontinenata i
stanovnika te ih napii ispod naslova prie u kojoj se nalaze. Pazi na pravilno pisanje.
MARKE ZA POBJEDNIKE
Zaokrui koliko si imena pronala/pronaao u prii:

___________________________________________________________________________
KAKO MAMA, KAKO TATA?
Zaokrui koliko si imena pronala/pronaao u prii:

___________________________________________________________________________
PLJESAK POKOJNIKU
Zaokrui koliko si imena pronala/pronaao u prii:

___________________________________________________________________________
SAMO ZA MUKARCE
Zaokrui koliko si imena pronala/pronaao u prii:

___________________________________________________________________________
2. Naini posvojne pridjeve od ovih vlastitih imenica:
Split

_______________________________________

Pula

_______________________________________

Rijeka

_______________________________________

Dubrovnik

_______________________________________

56

Gospi

_______________________________________

Osijek

_______________________________________

Bjelovar

_______________________________________

Varadin

_______________________________________

Hrvatska

_______________________________________

Nigerija

_______________________________________

Grka

_______________________________________

Atena

_______________________________________

Gvineja

_______________________________________

Urugvaj

_______________________________________

Australija

_______________________________________

57

KNJIEVNE VRSTE
1. Upotrijebi tablicu i odgonetni imena knjievnih vrsta.

A1 C2 E2 B2 C2 A1 C2 C4 E1 C2
__ __ __ __ __ __ __ __ __ __
B1 E2 D3 C4 A5 C2 B1 E4 A3 B1 C5 E3 A3 E2 D3 B3 B2 C2
__ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __
D1 E2 D3 B4 E2 A3 E4 C5 A5 C2 E1
__ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __
D1 E2 D3 B4 E2 A3 A3 D5 E4 C5 B2 C2 C1
__ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __

2. Proitaj tvrdnje i napii kojoj knjievnoj vrsti pripadaju.

Kratka pria u kojoj su
glavni likovi ivotinje.
Na kraju je prie pouka.

___________________

___________________

Glavni su likovi djeca.

Prikazani su dogaaji
iz djejeg ivota.

Pria u kojoj se isprepleu

stvarni i nestvarni dogaaji,
stvarni i nestvarni likovi.

___________________

58

Sastoji se od stihova
koji mogu biti povezani
u kitice.

___________________

___________________

Dogaaj se prikazuje glumom

tako da se glumci kreu
i govore.

Tekst u kojem se pripovijeda

o nekom stvarnom dogaaju
ili doivljaju ljudi.

___________________

59

ITAM, PIEM, RAZMILJAM, ISTRAUJEM

IVOTINJSKI ZEMLJOPIS
Sastale se jednog dana
ivotinje raznih strana:
ptice barske
iz BUGARSKE,
dvije guske
iz FRANCUSKE,
male trketu iz
GRKE,
pet fazana
iz JORDANA,
zatim kreje
iz KOREJE,
crna vrana
iz JAPANA,
aren-svraka
iz MONAKA,
uta una
KAMERUNA,

tri purana
iz IRANA,
stara koka
iz MAROKA,
tri-etiri
pelikanaVATIKANA,
papagaja
PARAGVAJA,
jo tri ptice
sve iz VICE,
crne make
iz NJEMAKE,
neto pasa
HONDURASA,
strana doga
ak iz TOGA,
bijele lame
iz PANAME,
mudre lije

iz BELGIJE,
tri dupina
s FILIPINA,
dva akala
PORTUGALA,
ljute zmije
iz INDIJE,
krdo slona
sa CEYLONA
i tri risa
iz TUNISA!
ivotinje raznih udi,
a bolje se slau nego
ljudi!
Pajo Kaniaj
ud = narav

1. Imena drava napii pisanim slovima na prazne crte.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

60

2. Pronai i pravilno napii jo nekoliko imena drava po tvom izboru.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

3. Pokuaj objasniti zadnja dva stiha: ivotinje raznih udi, a bolje se slau nego ljudi!
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

4. Ako se netko s nekim u tvom razredu ne slae, kako rjeavate takav problem?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

61

VELIKO POETNO SLOVO (4)

JA SAM TENA. MOJA SE OBITELJ OVE GODINE DOSELILA U ZAGREB. PRIJE SAM
IVJELA U RIJECI. TAMO SAM PROVELA DJETINJSTVO I ZAVRILA PRVA TRI
RAZREDA U OSNOVNOJ KOLI VLADIMIRA GORTANA. SVAKO LJETO PRELAZILI
SMO GORU UKU I DOLAZILI U ISTRU. VOZILI SMO SE DOLINOM RIJEKE MIRNE I
PROVODILI LJETO U NOVIGRADU I POREU.
SADA STANUJEM U ULICI REPUBLIKE AUSTRIJE. KOLA MI JE ODMAH IZA
UGLA, U KRAJIKOJ ULICI. U BLIZINI SE NALAZI PARK JELENOVAC. TAMO SE
IGRAM SKRIVAA S PRIJATELJIMA. PONEKAD GLEDAMO ZVIJEZDU SJEVERNJAU
ZAJEDNO S RODITELJIMA I DIVIMO SE NEBU. NEDJELJOM ODLAZIMO NA
MEDVEDNICU U PLANINRSKI DOM PUNTIJARKA NA IZVRSTAN KOLA OD SIRA.
VOLIMO PROETATI VELIKIM TRGOM BANA JOSIPA JELAIA, TKALIEVOM
ULICOM I ILICOM. JEZERO BUNDEK JE PREKRASNO. NALAZI SE U NOVOM
ZAGREBU KRAJ OBALA RIJEKE SAVE.
DOPISUJEM SE S IVOM, NAJBOLJOM PRIJATELJICOM IZ RIJEKE. USKORO E ME
POSJETITI.
BILA SAM TUNA KADA SMO DOLAZILI U ZAGREB, ALI SADA ZNAM DA SVAKI
GRAD IMA SVOJU LJEPOTU I AROLIJU.
Potrai u tekstu rijei koje piemo velikim poetnim slovom, napii ih pravilno na crtovlje.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

62

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

VELIKO POETNO SLOVO (5)

1. Prepii pisanim slovima ove reenice. Pazi na veliko slovo. Upotrijebi i kratice.
JOSIP I STJEPAN IVE U DUBROVNIKU. SUTRA PUTUJU U ZAGREB. POSJETIT E
ROAKE I KOD NJIH OSTATI TRI DANA. JOSIP JE SVE ISPLANIRAO I NAPISAO
PODSJETNIK.
1. POSJETITI MUZEJ GRADA ZAGREBA I KAPTOL
2. VIDJETI RIJEKU SAVU
3. POSJETITI MAKSIMIR I ZOOLOKI VRT
4. PROETATI ZRINJEVCEM, MAURANIEVIM TRGOM I BOTANIKIM
VRTOM
5. OTII NA SLJEME
6. U INFORMATIVNOM CENTRU NA TRGU BANA JSIPA JELAIA ZAMOLITI
TURISTIKU KARTU GRADA I POPIS ZNAMENITOSTI ZA SVOJ RAZRED I
OSNOVNU KOLU IVANA GUNDULIA.
7. POGLEDATI ZA BAKU POPIS PREDSTAVA U HRVATSKOM NARODNOM
KAZALITU
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

63

______________________________________________________________________________

VELIKO POETNO SLOVO (6)

Proitaj kratak sastavak.
Moje mjesto
Moj gradi zove se VRSAR. Nalazi se u ISTRI pokraj POREA. ISTARSKI je krajolik
zanimljiv. Moe se vidjeti puno toga, od uzvisina,oranica, jezera, livada do mora.
Na ulazu u grad je kamp. Ljeti se ondje kupamo i sunamo. Iza kampa velika je borova uma
u kojoj ive vjeverice. Moja se ulica zove ISTARSKA, SVENOVA BRIJUNSKA, a ELINA
JADRANSKA ULICA. Svaki se dan igramo u jednoj od njih. Nae je susjedstvo veselo.
1. Reenice u kojima su rijei napisane velikim tiskanim slovima prepii tako da ih napie
pisanim slovima.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2. Zadana imena napii pravilno pisanim slovima.

Mirta ivi u ______________________________________________, u ______________________________________________.
SLAVONIJI

REPUBLICI HRVATSKOJ

Mirtu i njezinu obitelj posjetit e prijatelji iz _____________________________________________.

REPUBLIKE SLOVENIJE

Zajedno e posjetiti __________________________________________ i __________________________________________.

BJELOLASICA

JADRANSKO MORE

64

VELIKO POETNO SLOVO (7)

Pii pisanim slovima. Primijeni to zna.
1. Imena ulica i trgova:
TRG KRALJA TOMISLAVA, KATARININ TRG, AVENIJA DUBRAVA, ULICA KNEZA
BRANIMIRA, ULICA AFRANA
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2. Imena gradova, sela, drava:

DONJA TRIGOVA, NOVI VINODOLSKI, VELA LUKA, ZAPRUE, REPUBLIKA
SLOVENIJA
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Imena voda i gora:
MODRO JEZERO, PLITVIKA JEZERA, JADRANSKO MORE, MOSLAVAKA GORA,
MALA KAPELA, RIJEKA ZRMANJA
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
4. Kratice:
O, HNK, MH, MUP, TOZ, cm, itd., str.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

65

5.
Ime grada

Stanovnici

Posvojni pridjev

Vinkovci
Dubrovnik
Pula
6.
Ime drave

Stanovnik

Stanovnica

Posvojni pridjev

Republika Hrvatska
Republika Francuska
Republika Maarska

66

VELIKO POETNO SLOVO (8)

Pii pisanim slovima. Primijeni to zna.
1. Imena ulica i trgova:
TRG PETRA PRERADOVIA, ULICA STJEPANA RADIA, ULICA KNEZA MISLAVA,
CVJETNI TRG, VUKOVARSKA AVENIJA
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
2. Imena gradova, sela i drava:
ZLATAR BISTRICA, CAVTAT, STARO PETROVO SELO, DONJA ZDENINA, OSIJEK,
REPUBLIKA MAARSKA
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Imena voda i gora:
ZAGREBAKA GORA, VELEBIT, VRANSKO JEZERO, RIJEKA KUPA, JADRANSKO
MORE
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
4. Kratice:
HRT, MT, HNK, dm, h, min
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

67

5.
Ime grada

Stanovnici

Posvojni pridjev

Zadar
Zagreb
Varadin
6.

Ime drave

Stanovnik

Stanovnica

Posvojni pridjev

Republika Slovenija
Republika Italija
Velika Britanija

68

VRSTE RIJEI (1)

Proitaj tekst.
MOJ GRAD
Moj grad ima stotinu tornjeva, mostova, lukova, stubita, prolaza. Moj je grad opleten
svjetlom, sjenovito taman, prostran i uzak. Ulice vode do trgova, drvee se povija pod vjetrom,
zdenci ubore, ljudi se smiju, neka majka doziva svoje dijete. Moj grad ima mnogo ivotinja,
konja, magaraca, pasa, maaka. Nou mievi cijuu po dvoritima, danju u njima galame vrapci.
Na trnici stoje atre to se arene jabukama, krukama, groem.
Moj je grad tajanstven. Pun je uglova, zakutaka i podruma. Pun je duplja za skrivanje. Ima
prozoria na krovovima. Ima zidova, vrtova, a ima i uspinjau. Ta se uspinje gore sve do vrha
brda, do zamka i do plavog neba. A odande letim kud god hou
Sophie Brandes
S njemakoga preveo: Dubravko Torjanac

Popuni tablicu.
IMENICE
jednina

mnoina

PRIDJEVI

GLAGOLI

69

VRSTE RIJEI (2)

1. U reenicama pronai imenice, glagole i pridjeve. Napii ih u tablicu.
Tre bosonogi djeaci.
Sone se trenje smiju.
Lete proljetni leptiri.
Slatke, crvene jagode zriju.
Procvjetale su bijele tratinice.
Igraju se nestane djevojice.
IMENICE

GLAGOLI

PRIDJEVI

2. Oboji istom bojom iste vrste rijei: imenice, glagole i pridjeve.

koulja

naranast

crtali

bicikl

pjevao

zaguljivo

slikati

mekano

trati

vilica

plivali

la

istina

kuhala

smeokos
70

tajanstvena

glasna

rta

pravda

matati

mirisna

3. Odredi koja je rije imenica, koja glagol, a koja pridjev.

slualica

sluao

sluali

ruiastiti

ruinjak

ruiast

tajna

tajiti

tajanstven

znatieljan

znatieljna

znatielja

slikarica

slikati

slikovan

IMENICE:
____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

GLAGOLI:
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

PRIDJEVI:
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

4. Preoblikuj imenice u pridjeve:

vino

_________________________________

jabuka

_________________________________

71

cvijet

_________________________________

drvo

_________________________________

kamen

_________________________________

5. Preoblikuj imenice u glagole.

san

_________________________________

spava

_________________________________

pria

_________________________________

dan

_________________________________

smijeh

_________________________________

72

PRIDJEVI
1. Proitaj dio prie Borovi i cvrci Palme Katalini. Podcrtaj pridjeve.
Mnogo to voljela sam u toj umi: krivudave stazice prekrivene mrtvim iglama borova,
debelu hladovinu stoljetnih stabala, vlanu mahovinu, svijetle istine pod travom, arene glave
sitnih umskih cvjetova; ali najvie od svega voljela sam cvrkovu pjesmu.
2. Podcrtaj pridjeve i u ovom ulomku prie Eko-alarm Ivana Golea.
Vjetar je brzo prohujao kroz borovu umu nosei stranu vijest: dolaze drvosjee. Sjei e
umu. umom zavlada neopisivi strah. Grane borovih stabala drhtale su i savijale se. iarke su
gubile ravnoteu i padale na suhu zemlju, a borove iglice zaplau i, poput snjene meave, zaspu
svu okolicu.
Kako?... Zato?... pitala su stabla jedno drugo.
Kako?... Zato?... uzbueno su cvrkutale ptice kojima je uma pruala i stan i hranu.
Kako?... Zato? ulo se meu tihim mravima koji su u dugakoj koloni nekamo urili.
Naravno, odgovor nitko nije znao.

3. Proitaj reenice i podcrtaj pridjeve. Iznad svakog pridjeva napii pitanje na koje pridjev
odgovara.
____________________

Djevojica je promatrala velike susjedove masline.

_______________________

Sluala je cvrkovu pjesmu u gustim, srebrnastim kronjama.

______

______________

Stare masline dalmatinski su ponos.

73

4. Pronai u nizovima slova to vie pridjeva. Oboji kvadrate. Ispii pridjeve.

Pridjevi: _________________
_______________

_______________

_______________
_______________
_______________
_______________
_______________
_______________
Svi su pridjevi: a) opisni

b) posvojni

74

DIKTATI
Veliko slovo u imenima gradova, drava, stanovnika
Dino i Mirta ive u Saveznoj Republici Njemakoj. Svako ljeto dolaze u ibenik kod bake
Mare. Tada dolaze i prijatelji Maari i Austrijanci sa svojom djecom koja vole izlete u prirodu.
Posebno ih vesele izleti na slapove rijeke Krke i na Kornate. Ove godine e posjetiti i Dubrovnik.
Dubrovani su zanimljivi ljudi, a grad je prekrasan. Mirta se veseli Botanikom vrtu na otoku
Lokrumu.
Veliko slovo (1)
Rado itam djeji asopis Zvrk. esto uzmem i Jutarnji list pa itam o sportaima. Najvie
me zanimaju nogometai i klubovi iz Italije i Njemake. Volio bih putovati u Veliku Britaniju i
upoznati njihove nogometae. Ljeti mi je najljepe u Dalmaciji na Jadranskom moru. Tamo se na
plai druim i s esima i Poljacima. Zimu provodim u planinama i tamo se druim s
Austrijancima i Slovencima. Moja domovina Republika Hrvatska puna je prirodnih ljepota.
Najdrae su mi Plitvika jezera i Velebit.
Veliko slovo (2)
U Slavoniji u Slavonskoj Poegi imam tetu.
Tamo mi je super provoditi vrijeme uz rijeku Orljavu. U Krapinskim Toplicama ivi moja
baka. Imam rodbinu u svim krajevima od Posavine do Podravine. Nedavno sam proitao knjigu
Putovanje patuljka Zvonia i shvatio da sam poput njega. Kad ponem putovati od Zagreba do
Osijeka, od Varadina do Karlovca, od Ogulina do Novog Vinodolskog, posjetim svu svoju
rodbinu.

75

TO ZNAM
Proitaj priu.
PRIJATELJI(CE)
Imam prijateljicu Doricu. Ona mi je jako dobra prijateljica.
Na nju mogu raunati kad sam:
bolesna
dosadna
posvaana s mamom
nesretno zaljubljena
osjetljiva
cendrasta
nespretna.
Imam prijateljicu Zoricu. Ona mi je napola dobra prijateljica.
S njom se mogu druiti kad sam:
vesela
pametna
dobra u koli
sretno zaljubljena
bezbrina
najbolja u igranju graniara.
Ponekad razmiljam kako je ivot udan. I kako sam nala prijateljice slinih imena, a
razliite Danas sam, na primjer, tuna. Kia pada, moj brat Kiki ima anginu i osjeam se bez
veze.
Dorici mogu priznati da sam bez veze i ona e me utjeiti.
Zorici ne smijem priznati da sam bez veze, jer e rei da joj dosaujem.
to da radim?
Ne elim vie razmiljati o prijateljstvu. Uzet u slikovnicu Tri praia i Kikiju proitati
priu.
Kiki e se smijati kad u glumiti vuka. (Usprkos angini.)
Kiki e se smijati kad u glumiti praie. Grok!Grok! (Usprkos temperaturi.)
I bit emo najbolji prijatelji.
A to nije malo!!!
Sanja Pili

1. U prii potrai i napii:

vlastite imenice:

____________________________________________________________________________________________

pet opih imenica: _________________________________________________________________________________________

76

2. U zadanim reenicama podcrtaj imenice.

Imam prijateljicu Doricu.
Moj je brat Kiki bolestan.
Razmiljam o ivotu i prijateljstvu.

3. Ovim imenicama odredi rod i broj:

prijateljstvo

imenica srednjeg roda, jednina

rijei

_______________________________________________________

srce

_______________________________________________________

parkovi

_______________________________________________________

grad

_______________________________________________________

pria

_______________________________________________________

dijete

_______________________________________________________

4. U zadanim reenicama podcrtaj glagole.

Kikiju u proitati priu i glumiti vuka.
Nazvat u Doricu i priznati joj da sam bez veze.

5. U zadanim reenicama podcrtaj pridjeve.

Na Doricu mogu raunati kad sam nespretna, dosadna, osjetljiva i tuna.
Sa Zoricom se druim kad sam vesela, bezbrina i sretna.
Kiki i ja igramo se u zagrebakom djejem parku.

77

6. Podcrtane pridjeve iz reenica prepii u tablicu gdje pripadaju.

OPISNI PRIDJEVI

POSVOJNI PRIDJEVI

7. Popuni tablicu.

PROLO VRIJEME

SADANJE VRIJEME

BUDUE VRIJEME

glumim
govorio sam
e putovati

8. Prepii zadane reenice tako da glagol stavi u prolo i budue vrijeme.

Mi razgovaramo.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

Zorica odlazi u park.

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

78

Kiki tri u tatin zagrljaj.

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

9. Naini posvojne pridjeve od vlastitih imenica u zagradama. Napii ih na prazne crte. Pazi na
zavretke i slaganje s imenicom u rodu i broju.
(ZAGREB)

_________________________________________

razgovori

(TRSAT)

_________________________________________

crkva

(SPLIT)

_________________________________________

festival

(DUBROVNIK)

_________________________________________

zidine

(GOSPI)

_________________________________________

vjetrovi

(IVAN)

_________________________________________

bicikl

(PETRA)

_________________________________________

knjiga

(HRVOJE)

_________________________________________

kompjutor

10. Prepii reenicu tako da skrati sve rijei koje moe skratiti.
Dorica je uenica IV. Razreda Osnovne kole Marina Dria u Vukovarskoj ulici.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

11. Napii puni naziv kratice.

HV

_____________________________________________________________________

TOZ

_____________________________________________________________________

HNK

_____________________________________________________________________

12. Paljivo proitaj reenice i stavi odgovarajue znakove za doslovno navoenje rijei.
Kako si danas _____ upita me Dorica
79

Tiho sam odgovorila _____ Tuna sam

Ja u te utjeiti _____ rekla je Dorica _____ a kia e prestati
13. Napii imena gradova, drava i njihovih stanovnika pisanim slovima.
BJELOVAR, NOVA GRADIKA, REPUBLIKA HRVATSKA, SPLIANI, AUSTRIJANAC,
VARADINKA
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

80

81

82