26.06.

2012

2. TOPRAKLARIN GENEL
ZELLKLER

Topraktaki Faz
S : Kat

Zemin taneleri

W: Sv
A: hava

Su
hava

Faz Diyagram

Vt=Vv+Vs=(Va+Vw)+Vs

Mt=Mw+Ms

26.06.2012

Hacim Oranlar
(1) Boluk oran (Void ratio), e, (ondalk
olarak sunulur, 0.65)
Volume of voids (Vv )
e=
Volume of solids (Vs )
(2) Porozite (Porosity), n, (yzde olarak sunulur 100 %, 65 %)
n=

Volume of voids (Vv )

Vse
e n(%) =
x100
=
Total volume of soil sample (Vt )
Vs (1 + e) 1 + e

(3) Doygunluk derecesi (Degree of Saturation), S, (yzde olarak

sunulur 100 %, 65 %)
Total volume of voids contains water (Vw )
S (%) =
100
Total volume of voids (Vv )

Tipik Deerler

Basit kbik (SC), e = 0.91,

Kbik-tetrahedral (CT), e = 0.65,

(Lambe and Whitman, 1979)

26.06.2012

Doygunluk derecesi (Degree of saturation), (S)

S (%) =

Total volume of voids contains water (Vw )

100
Total volume of voids (Vv )

Tmyle kuru zemin S = 0 %

Tmyle doygun zemin S = 100%
Doygun olmayan (ksmen doygun zemin)

0% < S < 100%

Su ierii (Water content) (w)

Mw
w(%)=

Ww
X 100

=
Ms

Ws

Younluk ve birim hacim arlk

Ktle madde miktardr ve

evrenin her yerinde ayndr.
Arlk ktleye etki eden
yerekimi kuvvetinin
bykldr. (Newtonun
ikinci yasas F = mg)

Mass
Volume
Weight
Mass g
Unit weight , =
=
Volume
Volume

Density , =

g : accelerati on due to gravity

= g = 9 .8 m

Hesaplamalarda genellikle
birim hacim arlk tercih edilir.

Water , = 9 .8 kN

BRM EVRME

Gs =

sec 2
m3

s
g

= s
= s
w w g w

26.06.2012

Arlk likileri
(3) Topran younluu
a. Kuru younluk

(1) Su ierii w (%)

d =

Mass of water ( M w )
w(%) =
x100
Mass of soil solids ( M s )

Mass of soil solids(M s )

Total volume of soil sample ( Vt )

b. Toplam, nemli (doal) younluk

Baz organik topraklarda w> %100, (0%<S<100%, Ksmen doygun)

Mass of soil sample(M s + M w )
% 500e kadar ulaabilir.
=

Total volume of soil sample ( Vt )

c. Doygun younluk (S=100%, Va =0)

(2) Suyun younluu (scakla bal

olarak ok az deiir)

sat =

Mass of soil solids + water (M s + M w )

Total volume of soil sample (Vt )

d. Batk (Submerged) (Buoyant) younluk

w = 1 g / cm = 1 t / m = 1 Mg / m
3

' = sat w

Dier likiler
(1) zgl arlk (Gs): kat tanelerin arlnn kat tanelerin hacmi kadar
suyun arlna oran:
G s=

Ws

Gs =

Vs x w

s s
=
w w

w S e = w s
S e = w Gs

(2) zgl hacim (Specific volume, V): toprak hacminin birim kat tane
hacmine oran

V=

Vt
Vs

e
=1+e

n=

Gs+S.e

1+e

1+e

26.06.2012

Tipik zgl arlk deerleri

(Lambe and Whitman, 1979)

(Goodman, 1989)

Faz problemlerinin zm
Aadaki kurallar unutma:
1.
2.
3.
4.

Basit tanmlar unutma w, e, s, S, vd.

Faz diyagramn iz.
Vs=1 veya Vt=1 olarak kabul et (eer verilmemi ise).
Bu ilikiyi ou kez dene; wSe=ws ve/veya Se = wGs
=

Gs+S.e

1+e

26.06.2012

Kvam Limitleri (Atterberg Limitleri)

ve
Kvamllk ndisleri

Kvam Limitleri
nce taneli zeminlerde suyun varl mhendislik davrann dorudan etkiler.
Bu etkileri tanmlayan referans indekslere gereksinim vardr.

Toprak
zemin-su
karm

Sv (Liquid) durum
Likit (Liquid)
Limiti, LL

Su ierii
artyor

Plastik (Plastic) durum

Plastik Limiti, PL
Yarkat (Semisolid)
durum
Kat (solid) durum

Bzlme (Shrinkage)
Limiti, SL

Kuru toprak

26.06.2012

Likit (Liquid) Limit-LL

Casagrande Yntemi
(ASTM D4318-95a)
Prof. Casagrande, testi
standartlatrmtr.

Konik penetrometre (Cone Penetrometer)

Yntemi
(BS 1377: Part 2: 1990:4.3)
Bu yntem the Transport and Road

Research Laboratory, UK tarafndan

gelitirilmitir.

Casagrande Yntemi
Alet

N=25 dm
Kapanma boyu =
12.7mm (0.5 in)
(Holtz and Kovacs, 1981)

TANIM: 25 dm ile kapanma boyunun 0.5 inch

(12.7mm)e ulat andaki su ierii

26.06.2012

Casagrande Yntemi
ok noktal grafiksel zm

Das, 1998

Casagrande Yntemi
Tek noktal zm

Ak erisinin eimi sabit kabul

edilir.
Eim 767 liquid limit tests ile
belirlemitir.

tan

N
LL = wn
25
N = number of blows
wn = corresponding moisture content
tan = 0.121

Snrlamalar:
ampirik katsays her zaman
0.121 olmayabilir.
Dm saysnn 20 ile 30
arasndaki deerleri iin daha iyi
sonu alnr.

26.06.2012

Konik Penetrometre (Cone Penetrometer)

Yntemi
Alet

Transport and Road

Research
Laboratory.
(Head, 1992)

Konik Penetrometre Yntemi

Konik penetrasyonu
(mm)

ok noktal zm

20 mm

LL
Su ierii, w (%)

26.06.2012

Karlatrma
LL < 100
iin
sonular
uyumludur.

Littleton and Farmilo, 1977 (from Head, 1992)

10

26.06.2012

Plastik Limit-PL

(Holtz and Kovacs, 1981)

Ovularak silindirik ekle getirilen toprak zemin rneinin 3.2 mm apa

eritiinde klcal enine atlamalar gzleniyor ise, bu rnein su ierii PLdir.
ASTM D4318-95a, BS1377: Part 2:1990:5.3

11

26.06.2012

Bzlme (Shrinkage) Limit-SL

TANIM:
Kurumaya bal olarak
hacimsel klmenin
durduu andaki su
ierii SLdir.

SL

(Das, 1998)

Bzlme Limiti-SL (Cont.)

Toprak hacmi: Vi
Toprak ktlesi: M1

Toprak hacmi: Vf
Toprak ktlesi: M2
(Das, 1998)

SL = w i (%) w (%)
M M2
V Vf
(100) i
= 1
M2
M2

( w )(100)

12

26.06.2012

Kvam limitleri iin tipik deerler

(Mitchell, 1993)

ndisler
Plastisite (Plasticity) indeksi, PI
Plastik durumun geerli olduu su
ierii araln ifade eder.
PI = LL PL

Svlk (Liquidity) indeksi, LI

Doal nem ieriine gre zemin
davrann yorumlayan bir
indistir.

w PL w PL
=
PI
LL PL
w is the water content
LI =

Liquid State

C
Liquid Limit, LL

PI

Plastic State

LI <0 (A), makaslannca krlr.

0<LI<1 (B), makaslannca plastik davranr
Shrinkage Limit, SL LI >1 (C), makaslannca sv olarak
davranr.
Plastic Limit, PL

Semisolid State

Solid State

13

26.06.2012

ndisler
Aktivite (Activity) indeksi (Skempton,
1953)

A=

PI
% Kil yzdesi(arlka)

Kilyzdesi :< 0.002 mm

Normal killer: 0.75<A<1.25

Aktif olamayan killer: A<0.75
Aktif killer: A> 1.25
Yksek aktivite:
Islannca yksek hacim deiimi,
Kuruyunca yksek bzlme oran
Mitchell, 1993

AMA
Kvam limitlerini etkileyen kilin
miktar ve trn yorumlamay
amalar.

14