GAZ NVERSTES

ETM BLMLER ENSTTS

GYM ENDSTRS VE MODA TASARIMI ETM ANABLM DALI

MESLEK ETM FAKLTES GYM ENDSTRS VE MODA TASARIMI

ETM BLM MODA TARH DERS N RNEK BR MODEL
NERS VE NTERNET ORTAMINA AKTARILMASI

YKSEK LSANS TEZ

Hazrlayan
LEYLA KAYA

ANKARA-2007

ii

Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits Mdrlne,

Leyla Kayaya ait Mesleki Eitim Fakltesi Giyim Endstrisi Ve Moda

Tasarm Eitimi Blm Moda Tarihi Dersi in rnek Bir Model nerisi Ve
nternet Ortamna Aktarlmas adl alma jrimiz tarafndan 11 Eyll 2007
tarihinde, Giyim Endstrisi ve Moda Tasarm Eitimi Anabilim Dalnda Yksek
Lisans Tezi olarak kabul edilmitir.

Ad Soyad
ye (Tez Danman): Yrd. Do. Dr. Halime YCEER ARSLAN

ye : Yrd. Do. Dr. Melek ZTRK

ye : Yrd. Do. Dr. Songl KURU

mza

iii

NSZ

Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits Giyim Endstrisi ve Moda

Tasarm Eitimi Anabilim Dal yksek lisans tez almas olarak hazrlanan bu
aratrmada, iletiim ve bilgisayar teknolojilerinden her alanda olduu gibi eitim
alannda da yararlanarak, Moda Tarihi ders konularndan birinin internet ortamnda
ve geleneksel retim ortamnda hazrlanp, geleneksel retim uygulamasna gre
daha verimli ve etkili bir renme salayp salamadn belirlemek amac ile
yaplmtr.
Aratrma be blmden olumaktadr. Birinci blmde; problem aklanm,
aratrmann amac, nemi, saytllar, snrllklar, kullanlan terimlerin tanmlar ve
ksaltmalara, ikinci blmde; kuramsal ereve ve ilgili yaynlara, nc blmde;
aratrma yntemi, evren, rneklem, veri toplama aralar ve verilerin analizlerine
ilikin bilgilere, drdnc blmde; bulgu ve yorumlara, beinci blmde; ise bulgu
ve yorumlar nda hazrlanan sonu ve nerilere yer verilmitir.
Aratrmamm

yrtlmesinde

anlay

ve

yardmn

grdm

tez

danmanm Yrd. Do. Dr. Halime YCEER ARSLANa teekkrlerimi sunarm.

Aratrmamn eitli aamalarnda yardmlarn benden esirgemeyen sayn
Yrd. Do. Dr. Melek ZTRKe, web sitesinin hazrlanmasnda bana yardmc olan
kardeim Hlya KAYAya ve tm almalarm boyunca byk desteini grdm
ailem ve i arkadalarma teekkr ederim.

Leyla KAYA
ANKARA 2007

iv

ZET
MESLEK ETM FAKLTES GYM ENDSTRS VE MODA TASARIMI
ETM BLM MODA TARH DERS N RNEK BR MODEL
NERS VE NTERNET ORTAMINA AKTARILMASI
Kaya, Leyla
Yksek Lisans, Giyim Endstrisi ve Moda Tasarm Eitimi Anabilim Dal
Tez Danman: Yrd. Do. Dr. Halime YCEER ARSLAN
Ekim, 2007 Sayfa Adedi: 95
Aratrmada, iletiim ve bilgisayar teknolojilerinden her alanda olduu gibi
eitim alannda da yararlanarak, Moda Tarihi dersi nitelerinden 19401950 Yllar
Arasnda Moda Akmlar konusu internet ortamnda ve geleneksel retim
ortamnda hazrlanp, geleneksel retim uygulamasna gre daha verimli ve etkili
bir renme salayp salamad belirlenmeye; renmeye katk salayp, kalc
kaynak

oluturulmaya

allmtr.

Aratrmann

evrenini,

Trkiyedeki

niversitelerde Moda Tarihi dersi alan renciler oluturmaktadr. Aratrmann

rneklemini, Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi Giyim Endstrisi ve Moda
Tasarm Eitimi Blm 2006 2007 retim Bahar Yaryl Moda Tarihi (MOT
210P) dersi alan nc snf rencileri oluturmaktadr.
Verilerin toplanmasnda, rencilere geleneksel retim ve web tabanl
retim uygulamalar ile ders anlatlm, ders sonunda dzey belirleme testi ve anket
uygulanmtr. Geleneksel retim ve web tabanl retim uygulamalar arasndaki
farkn tespit edilebilmesi iin t-testi uygulanmtr. Ankette rencilere, web sitesiyle
ilgili dncelerine ait 20 soru yneltilmitir ve be seenekli likert tipi lek
kullanlmtr. Anket sorularna verilen cevaplar tablolara aktarlm ve aritmetik
ortalamalar alnmtr.
Aratrma sonucunda, geleneksel retimin baar ortalamas ile web tabanl
retimin baar ortalamas arasndaki fark olduka anlamldr. Anket sonularna
bakldnda, web tabanl retimin rencilerin dikkatini ektii ve beenilerini
toplad sonucuna varlmtr. Aratrma sonunda, ortaya kan sonulara dayal
olarak nerilere yer verilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Moda, moda tarihi, web, internet, web tabanl retim,
geleneksel retim, dzey belirleme testi.

ABSTRACT
FACULTY OF VOCATIONAL EDUCATION CLOTHING INDUSTRY AND
FASHION DESIGN EDUCATION BRANCH FOR HISTORY OF FASHION
CLASS SUGESSTION OF EXAMPLE MODEL AND TO TRANSFER
INTERNET EVIRONMENT
Kaya, Leyla
Master Program, Clothing Industry And Fashion Desgn Education Branch
Thesis Supervisor : Asisst. Prof.Dr. Halime YCEER ARSLAN
October, 2007 Page Number: 95
In this study, to use comunication and computer tecnology in to education
which is used every case, the part of lesson History Of Fasihon Fashion Of A
Decade The 1940-1950 in to use web based instruction and traditional instruction
case to understand which one is more productive and influential and if it is contribute
to learning and help to constitute permanent documents. Studies universe is, the
universities in Turkey which have students to learning History Of Fashion lesson.
Studies example areas is, who take Gazi Universty Faculty Of Vocatonal Educaton
Clothng Industry And Fashon Desgn Educat on Branch 2006-2007 Education
Spring Semester Lesson to History Of Fashion who were student from third class.
At the studiy of scope, sudents were realted lesson with traditional instruction
and web based instruction, at the and of the lesson they had test and survey. For to
fix diffirince between the traditional instruction and web based instruction, t-test was
applied. At the survey, 20 questions were asked to students. The likert type scale
with five choices is used in the survey which is formed to collect data. The answers,
which ara given to questions of the survey, are written in the tables and their
aritmetical avarages ara taken.
At the result of the study, web based instruction and traditional instructions
success influential diffirence is found very meaningful. When we look the survey ,
we seems that web based instruntion is attract attention and win approval like
traditional instruction. At the and of the study, it has suggestions which are stipulated
from researcher.Key Words: Fashion,history of fashion, web, internet, web based
instruction, traditional instruction, level defination test.

vi

NDEKLER
Sayfa No:
JR YELERNN MZA SAYFASI ..................................................................
NSZ ................................................................................................................. i
ZET .................................................................................................................... ii
ABSTRACT .......................................................................................................... iii
NDEKLER...................................................................................................... iv
TABLOLAR LSTES........................................................................................... vii

BLM I

GR .............................................................................................................. 1
1.1. Problem Durumu ................................................................................. 1
1.2. Ama................................................................................................... 1
1.3. nem................................................................................................... 2
1.4. Saylt lar .............................................................................................. 4
1.5. Snrllklar .......................................................................................... 4
1.6. Tanmlar .............................................................................................. 5
1.7. Ksaltmalar ......................................................................................... 5

BLM II

KURAMSAL EREVE VE LGL ARATIRMALAR

2.1. Kuramsal ereve ............................................................................... 8
2.1.1. Moda .......................................................................................... 8
2.1.2. 20.Yzyla Kadar Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar.............. 14
2.1.2.1. 13 ila 16.Yzylda Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar
2.1.2.2. 17.Yzylda Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar .......... 19
2.1.2.3. 18. Yzylda Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar.......... 21
2.1.2.4. 19. Yzylda Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar.......... 23

vii

2.1.3. 19002005 Yllar Arasnda Moda Akmlar ............................... 25

2.1.3.1. 19001930 Moda Akmlar............................................... 25
2.1.3.2. 19301940 Moda Akmlar............................................... 29
2.1.3.3. 19401950 Moda Akmlar............................................... 31
2.1.3.4. 19501960 Moda Akmlar............................................... 34
2.1.3.5. 19601970 Moda Akmlar............................................... 37
2.1.3.6. 19701980 Moda Akmlar............................................... 39
2.1.3.7. 19801990 Moda Akmlar............................................... 42
2.1.3.8. 19902007 Moda Akmlar............................................... 43
2.1.4. nternet ....................................................................................... 48
2.1.5. nternet Ve Eitim ...................................................................... 50
2.2. lgili Aratrmalar ................................................................................ 52

BLM III

YNTEM ........................................................................................................ 54
3.1. Aratrmann Modeli............................................................................ 54
3.2. Evren ve rneklem.............................................................................. 54
3.3. Verilerin Toplanmas........................................................................... 54
3.4. Verilerin Analizi.................................................................................. 57

BLM IV

BULGULAR VE YORUMLAR ...................................................................... 58

4.1. Moda Tarihi Dersinde Geleneksel retim ile Elde Edilen Baar
Dzeyine likin Deerler58
4.2.Moda Tarihi Dersinde Web Tabanl retim ile Elde Edilen Baar
Dzeyine likin Deerler ..................................................................... 59

viii

4.3.Geleneksel retim Ve Web Tabanl retim Uygulamalar Dzey

Belirleme Testi Ortalamalarna likin t Testi Sonucu.60
4.4 renciler Web Tabanl retimi Ne Derece Yeterli
Buluyorlar?..............................................................................................61.
4.4.1. Web Tabanl retim Uygulamasnn Kullanllk Durumuna
likin Deerler..61
4.4.2. Web Tabanl retim Uygulamasnn Ulam Durumuna

likin

Deerler.63
4.4.3.Web Tabanl retimin Baar Dzeyinin Yeterlilik Durumuna
likin Deerler ..64
4.4.4.Web Tabanl retim Uygulamasnn Kalitesine likin Deerler..65
4.4.5.Web Tabanl retim Uygulamasna rencilerin Verdii
Puanlama..66

BLM V
SONU VE NERLER ................................................................................. 68
5.1. Sonu .................................................................................................. 68
5.2. neriler ............................................................................................... 69

KAYNAKA........................................................................................................ 70
EKLER................................................................................................................. 75
Ek-1 Belirtke Tablosu ..................................................................................... 76
Ek-2 Dzey Belirleme Testi....77
Ek-3 Web Tabanl retimle lgili Anket Formu81
Ek-4 t Tablosu.............................................................................................. 83
Ek-5 Web Tabanl retim in Web Sitesine Aktarlan Konu erii ............. 84
Ek-6 Web Sitesinden rnek Resimler.....94

ix

TABLOLAR LSTES
Tablo No:

Sayfa No:

1. Moda Tarihi Dersinde Geleneksel retim ile Elde Edilen Baar Dzeyine likin
Deerler... 58
2. Moda Tarihi Dersinde Web Tabanl retim ile Elde Edilen Baar Dzeyine
likin Deerler..59
3. Geleneksel retim Ve Web Tabanl retim Uygulamalar Dzey Belirleme
Testi Ortalamalarna likin t Testi Sonucu...60
4. Web Tabanl retim Uygulamasnn Kullanllk Durumuna likin Deerler..62
5. Web Tabanl retim Uygulamasnn Ulam Durumuna likin Deerler...63
6. Web Tabanl retimin Baar Dzeyinin Yeterlilik Durumuna likin Deerler.64
7. Web Tabanl retim Uygulamasnn Kalitesine likin Deerler.65
8. Web Tabanl retim Uygulamasna rencilerin Verdii Puanlama......66

BLM I
GR

Bu blmde aratrmann problem durumu, amalar, nemi, sayltlar,

snrllklar, tanmlar ve ksaltmalar aklanmtr.

1.1. Problem Durumu

Eitim; genel olarak insanlara istendik yeni davranlar kazandrmaktr. Asl
ama ise topluma fayda salayacak bireylerin yetitirilmesidir. Eitim, geliimin
temel unsurudur ve insanln douundan beri hep olagelmitir.
nceleri eitim, daha ok st tabaka insanlarn bir olgusu iken toplu yaama
geilmesi ve ehirleme ile birlikte tm toplumun sahip olduu bir olgu haline
gelmitir. 1870 Eitim Yasas, Endstri Devriminin ardndan fabrikalar ve i
yerlerinde hesap ve okuma yazma bilen insanlara ciddi ihtiya duyulmas nedeniyle
hayata gemitir. Bu ekilde medeniyetler eitimin, eitim de medeniyetlerin
gelimesini salamtr.
Bir toplumu veya kurumu oluturan kiilerin sahip olduu nitelik ve kalite, o
kurumun veya toplumun kalitesini belirleyen en temel olgudur. Toplumlarn
gelitirilebilmesi byk lde bnyesindeki insan gcnn nitelikli eitilmesine ve
srekli gelitirilmesine baldr ( Karaman, 2000, s: 7).
Geleneksel insan evrelerinin daha ok ocukluk ve genlik dnemlerini ieren
rgn eitim yoluyla renme artk ileri evrelere de tanmtr. Bireyler her ne kadar
kendi kendilerine devaml renseler de, zgr iradeleriyle gerekletirdikleri
yapnn salayaca rehberlikten yoksundur. Bu eit bir renme hayatn pek ok
alannda bireyin kontrol dnda planlanmasyla ve gelien teknolojinin bilgi arkn
hzla dndrmesiyle paralel olarak keyfi bir kavram olmaktan kmtr.

Gnmzde a yakalamak, kendini amak, kendini gelitirmek ya da

yenilemek gibi farkl kavramlarla da ifade edilen srekli geliim halinde olma 21.
yzyl insan modelinin temel zellii haline gelmitir. Bireyin ailesine, sosyal
yaamna, hobilerine zaman ayrma istei, i ve sorumluluklarn basks gibi modern
yaamn getirdii problemler, onu allagelen renme yntemleri dnda farkl
zmler aramaya ynlendiriyor.
Gemii ilk yzyla kadar dayanan, renci ve eitmenin fiziksel olarak ayn
mekan paylamak zorunda olmad, rencinin kendi renme sorumluluunu
stlendii uzaktan eitim gnmz bireylerinin eitim ihtiyacn karlamada
alternatif zmler sunabilecek bir sistem olarak karmza kmtr. Bu sistem,
ekonomik ynden her dnemde kolaylk salamakla birlikte gemite uzak
mekanlarn ulam sorununa zm olmas, eitimde frsat eitlii salamas,
engellilere ve eitli sebeplerle eitim yapamam veya yarda brakm olanlara ans
tanmas, gnmzde ise yaam seyrini bozamadan ekonomik zaman kullanm
yaratmasyla tercih sebebi olmaktadr ( Verduin, 1994, s:15).
Her an yeni bir gelimeyle karlatmz gnmzde, teknolojinin salad
kolaylklar hayatmzn her alannda kendine yer bulmu durumda. Bilgisayar ve
internetin eitim amacyla kullanlmas da bu gelimelerle birlikte son yllarda dnya
gndemine girmi bir konu. nternetin eitim amal kullanmndan bahsettiimizde,
uzaktan eitimden snf ii eitime kadar birok konu gndeme gelir.
Eitim alannda yaplan almalar sonucunda, farkl eitim eklinin
olduu artk ok iyi bilinen bir gerek. Bir genelleme yaplacak olursa, rencilerin
bu eit iinde eit olarak daldn kabul edebiliriz. Buna gre, snflarn
yaklak te biri grerek reniyor, dier te biri yaparak reniyor ve sadece
kalan te biri dinleyerek renme yeteneine sahip. Bu durum okullarda halen
uygulanan anlatmaya dayal eitim sisteminin rencilerimizin sadece te birine
hitap ettiini gstermektedir. Geriye kalan te ikilik blm de renir hale
getirebilmek iin onlarn renme yeteneklerine uygun bir yntem kullanlmas
gerekmektedir.

Gnmzde bilim ve teknolojideki hzl ilerlemeler, yaam biimimizi

etkilemitir. Bu bilimsel ve teknolojik gelimenin en somut rnei bilgisayar
kullanmnn yaygnlamasdr. amzn en nemli teknolojik arac olan bilgisayar,
rencilerin ilgisini ekerek hem derslerdeki dikkati hem de renme hzn ve
kalcln artrmaktadr. lginin artmas bilgilenmeyi de beraberinde getirmektedir.
Bu adan dnldnde akla ilk gelen yntem sunduu byk imkanlarla
bilgisayar ve internet destekli eitim yani web tabanl retimdir (Ylmazoban ve
Damkac, 2001, s: 32).
Bu konudaki bilgi ve yaplandrma eksikliklerini gideren tam bir kaynan
olmay dikkatleri ekmektedir. Web tabanl retim uygulamalarnn az olmas,
Moda Tarihi dersinin ierik olarak daha ok grsel olmas ve dersin ileni ekline
bir alternatif oluturma gerei aratrmacy bu almann hazrlanmasna sevk
etmitir.
Bu aratrmada, web tabanl retimi Gazi niversitesi Mesleki Eitim
Fakltesi Giyim Endstrisi ve Moda Tasarm Eitimi Blm rencilerine Moda
Tarihi dersi iinde kullanarak, web tabanl retimin baar dzeyinin geleneksel
retime gre yeterliliini, retimin etkililiini ve verimini artrmak zerinde
allmtr.

1.2. Aratrmann Amac

Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi Giyim Endstrisi ve Moda
Tasarm Eitimi Blm 2006 2007 retim Yl Bahar Yarylnda Moda Tarihi
ders nitelerinden 19401950 Yllar Arasnda Moda Akmlar nitesinin internet
ortamnda hazrlanp, renmeye katk salayp kalc kaynak oluturulmasn
salamak ve renci baarsna olan etkilerini belirlemeye almaktr.
Bu amaca ulamak iin, aadaki sorulara cevap aranacaktr;

1. Moda Tarihi dersinde geleneksel retimle elde edilen baar dzeyi yeterli
midir?
2. Moda Tarihi dersinde web tabanl retimle elde edilen baar dzeyi yeterli
midir?
3. Moda Tarihi dersinde geleneksel retimin baar ortalamas ile web tabanl
retimin baar ortalamas arasnda anlaml bir fark var mdr?
4. renciler web tabanl retimi ne derece yeterli buluyorlar?
a. Web tabanl retimin kullanm durumunu yeterli buluyorlar m?
b. Web tabanl retime ulama durumunu yeterli buluyorlar m?
c. Web tabanl retimdeki baar dzeyini yeterli buluyorlar m?
d. Web tabanl retim iin hazrlanan web sitesinin kalitesini yeterli
buluyorlar m?

1.3. Aratrmann nemi

Biliim teknolojilerinde yaanan hzl gelime, 21.yzyl toplumunu bilgi
toplumuna dntrrken, bireylerin eitim-retim alarn da tm yaama
yaymtr. Yaam boyu renme felsefesiyle birlikte eitim ynl talep artnn
karlanmasnda geleneksel eitim olanaklarnn yetersiz kalmas, teknolojinin
yaygn kullanmna neden olmutur. Teknolojinin yaygnlamasnn bir dier nedeni;
geleneksel retime gre, ekonomisinin farkl zelliklere sahip olmas ve pek ok
uygulamada uygun tasarmla zellikle birim maliyetler as ndan daha ucuz
olabilmesidir.
Bilgi ann yaand gnmzde eitimin temel amac, temel bilgileri
aktarmaktan ok, bilgiye ulama becerisi kazandrmak ve daha etkili - hzl
renmeyi salamaktr. Teknolojinin, snf ortamnda kullanlmasnn derste zaman
kazanc salamasnn yannda rencilerin istedikleri zaman evlerinde veya internete
balanabilecekleri bir yerde merak ettikleri sayfalara girmeleri ve konular daha
derin ekilde renmelerine olanak salamaktadr. Bu yolla, renme istei olan ya
da bilgisayar kullanmay seven renciler bilgiye ynlendirilmektedir.

nternet, her eyden nce renci iin de ok geni bir bilgi kaynadr. Kuru
bir bilginin verilmesinden te resimler ile desteklenmi elenceli bir bilgi kaynadr.
Bu ynyle renciyi bilgiye ekecek ve onu saatlerce, bilgi ile ba baa
brakabilecek niteliktedir. Snf ii kullanmda da ayn zellikler nedeniyle
monotonluktan uzak dersler ilenebilir, rencilerin ilgisi konuya daha ok ekilir,
dersler skc monolog havasndan karak interaktif bir snf ortam salanr. Burada,
nem verilmesi gereken nokta, bilgisayar ve internetin eitim amacyla
kullanlmasnn alkanln salamakt r (Ylmazoban ve Damkac, 2001, s: 34).
nternetin eitime katk salayaca bir gerektir ve yaplamayacak almalar
deildir.
Bu alma tm bu sebeplerden ve internetin etkileim zellii sayesinde,
renmeye katk getirmesi ve dorudan derslerde kullanlacak konu alanna ynelik
kaynak ve materyallerin salanmas bakmndan nemlidir.

1.4. Sayltlar
Bu aratrmann temelinde aadaki sayltlar yer almaktadr
1. Aratrmann rneklemi evreni temsil etmektedir.
2. renci baarlarn lmek zere hazrlanan dzey belirleme testinin kapsam
geerlilii uzman kansna gre yeterlidir.
3. Web tabanl retimin yeterlilii ile ilgili anket uzman kansna gre geerlidir.
4. renciler ankete doru cevap vermiler ve retime istekli katlmlardr.

1.5. Snrllklar
1.

Aratrma Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi Giyim Endstrisi ve

Moda Tasarm Eitimi Blm 2006 2007 retim Yl Bahar Yarylnda
Moda Tarihi dersi alan (MOT 210P-Moda Tarihi) nc snf rencilerini
kapsamaktadr.

2. Aratrmada Moda Tarihi ders nitelerinden 1940 1950 Yllar Arasnda

Moda Akmlar nitesi seilerek geleneksel retim ve web tabanl retim
uygulanmtr.

1.6. Tanmlar
Moda: nsanlarn deiiklik arama ve yeni biimler ortaya koyma tutkusudur
(Baydar, 1999, s: 11).
nternet: Kk veya byk birok bilgisayar sisteminin meydana gelen, dnya
apnda yaygn olan ve srekli byyen bir iletiim adr( Da, 2001, s: 36).
Trend: Eilim, ya da o an hakim olan genel akim, moda.
Dzey Belirleme Testi: retimin etkililiinin belirlenmesi amalandnda, bir
dersin sonunda o dersteki hedeflerin ne lde gereklemi olduu belirlenmek
istendiinde ya da rencilere snf gemeye, ders gemeye temel oluturacak bir
notun verilmesi gerektiinde, dzey belirlemeye ynelik deerlendirme
yaplmas gerekir. Dzey belirme amac ile yaplacak olan bir deerlendirme iin
hazrlanan teste ise dzey belirleme testi ad verilir ( Can, 1998).
Geleneksel retim: retmenin liderliinde btn rencilere dz anlatm,
soru - yant ve tartma teknikleri kullanlarak uygulanan retim sreci
(Demirel ve n, 1987, s: 88).
Web Tabanl retim: Bilginin bilgisayar alar ile renciye ulatrlmasdr
(French, 1999, s: 10).

1.7. Ksaltmalar
WEB: oklu ortam yzeyi ( World Wide Web) ( Koolu ve Sezgin, 2000).
TCP/IP: Network Protokol (Transmission Control Protocol / nternet Protocol)
( Yaln, 2002, s: 183).
ITUDEM: nternet tabanl lme ve deerlendirme modeli ( Karadeniz, 2001, s:
103).

BLM II
KURAMSAL EREVE VE LGL ARATIRMALAR
Bu blmde, aratrmann kuramsal erevesi aklanarak aratrmayla ilgili
dier aratrmalarn ksa zetlerine yer verilmitir.
2.1. Kuramsal ereve
2.1.1. Moda
Moda; Latince, olumayan snr anlamndaki modus tan gelir. Ortaa
Fransasnda La Mode olarak kullanlmtr. ngilizce karl fashiondr ki, adet,
usul, biim, ekil, tarz, slup, davran, kibar snf hayat, st tabaka, yksek zumre
manalarn ihtiva etmektedir ( Babarosolu, 1995, s:26).
Moda, bir dneme damgasn vuran geici giyim, kullanm ve davran
btnln, yani hayat kar durutaki farkllklarn toplam temsil eder. Ayn
zamanda toplumsal tavr, ahlak, din ve bilim alanlarndaki anlay deiimleri olarak
karmza kar. Modann bir olgu olarak karmza kmasnn temelinde; bireyin
dier bireylere gre farkl olma isteinin ne ktn grrz. Bu farkl olma
durumu bireyde, deiiklik yapma ediminin olumasna katk salayan itici bir
gtr. Deiimi savunan ve farkl olmay neren g, var olan koruyan dier bir
g ile kar karya gelir. Gelenek ile ona kar duran deiim yanls eilimler
arasndaki karlamann ardndan bir ncekine gre yeni farkl moda hareketlerinin
hayata gelemsi kanlmazdr ( Onur, 2004, s:15).
Moda, genelde sanayi sonras aa zg bir olgu olarak dnlse de
gerekte ok eskilere dayanr. nsanlarn yaamn bir moda sergisine benzediini
gstermektedir ( Yceer, 1992, s:1).
Moda, kimi zaman zorlamayla ortaya kar, ksa srede yaygnlar ve bir
kibrit p gibi yava yava sner. Krklenen ateler genellikle havada dalr ve
zaman, alkanlklarn, bkknlklarn, ilgisizliin arlyla bu atei iine ekip

yutar. Rzgr ise ncekilerden daha yakc ve itahl modalar dnyaya getirmek
zere oktan yn deitirmitir bile. Beenilir. Taklit edilir ( Baudot, 2001, s:8).
Moda; belirli bir toplumda uygun grlen ortak zevkler, geici yaama ve
hissetme biimleri olarak tanmlanmtr. Bu tanmdan yola karak moda kavramn
birka adan incelemek mmkn olabilir.
lk olarak moda, bir nesnenin ya da bir kullanmn birden bire yaygnlk
kazanmasdr. XVI. yzylda atallarn, XVIII. yzylda kahvenin, XIX. yzylda da
bisikletin yaygnlamas kavram rnekleyebilir. Gerekte kltrel kazanmlar sz
konusudur ve o zamandan beri bu nesneler hep moda olmu ve retilmitir.
kinci olarak, moda, geerli bir dorulanmas bulunmayan bir nesne ya da bir
kullanmn birden bire yaygnlk kazanmasdr. Gerek anlamda varln srdrmek
olan bir zevk sorunu sz konusudur.
nc olarak da, bir nesne ya da kullanm nedensiz ve ksa bir sre iin,
birdenbire yaygnlk kazanmasdr. rnein, plastik emsiye, ince topuk, anahtarlk
koleksiyonlar vb. bu modann geerlilik sresi ksadr, ou kez ne denli hzl
biimde yaygnlk kazandysa, mr de o denli ksa olacakt r.
Drdnc olarak, moda, kimi nesnelerin nedensiz ve ksa sreli, birdenbire
yaygnlk kazanmasyla oluan, kesintisiz ve yava bir dizidir. te ancak bu aama
modadan sz etmek yerinde olur. nk bu noktada, salt deiiklik olsun diye
deiiklik gereksinmesini karlayan bir kullanmn, aralksz biimde yenilenmesi
sz konusudur. Dar anlamda, toplumsal moda olgusu u an iin tek bir hedef zerine
kuruludur ki o da, tartmasz giyimdir.
Beinci olarak, moda, kimi nesnelerin birdenbire yaygnlk kazanmasyla
oluan hzl, aralksz kendinden baka amac olmayan ve ksa sreli bir dizidir. te
bu ksa sreli baarlarn, hzla birbirlerini izlemesi hzl hareketli moday oluturur
(Zengingnl, Tarihsiz, s:7).

10

Barnma, beslenme ve giyim, insanlarn genel gereksinimidir. Giyinmeye

duyulan gereksinim ilk alarda, insanlarn vcutlarn doann etkilerinden koruma
dncesinden domutur.
nsanlarn gzel grnme ve dikkat ekme arzular, daha iyiyi ve daha gzeli
arama abalar ile iyi giyim deyimi ortaya kmtr.
Daha iyi ve gzel arama duygusu, ypranan, eskiyen giysinin yerine aynsn
deil de farklsn edinme istei ile moda olay balamtr.
nsanolu, rtnmek deil de giyinmek istedii anda belki de bilinsizce de
olsa moda kavramn yaratm oluyordu. Aslnda modada ama giysinin ille de
yararl ve gerekli olmas deil farkl olmasdr. Yani temelde snmak veya korunmak
iin modaya ihtiyacmz yoktur. Ama insanolunun gzel ve ekici olmaya, kiiliini
ve stilini giydii eylerle belirtmeye olan ihtiyacn moda karlar.
Moda, insanlarn deiiklik arama ve yeni biimler ortaya koyma tutkusudur.
Daha geni anlamda tanmlanrsa toplumdaki sslenme ve deiiklik ihtiyacndan
doan geici bir yeniliktir denilebilir. rnekleri; giyim, sa modeli mobilya, yabanc
dil modalarnda grlr ( Baydar, 1999, s:11).
Giyimde, ilk alarda ilkellik, daha sonralar ilevsel nitelik, toplumsal
snflamann sonucu olarak da kiiler arasnda giyim ayrlklarnn doduu grlr.
nsanlara arasnda i blmnn gereklemesi, avcln bu da hayvan postlarnn
gelimesine ve kullanmna sebep olmutur. Derilerin deerlendirilmesi, tylerin
erilmesi ve bunlardan yaam biimine uygun giysiler yaplmasyla, ie gre giyinme
olgusu ortaya kmtr. Mesela; tarlada alan, avlanan ya da savaan kii tabii
koullara gre giyinmitir. Giderek, toplumdaki snflama sonucu giyim, kiilerin
toplumsal durumunu sembolize eder nitelie dnnce; kyl, soylu, din adam,
derebeyi, asker v.b. durumlarna, mevkilerine gre giyinmeye balamtr.
(Komuolu, 1986, s:3).

11

Moday konu alan eserlerin byk bir blm giyimi, her eyden nce de
kadnn giyimini ilerler. Karikatristlerin ele aldklar bir konudur. Yeni bir
modann ktn gren kadn, kocasna hibir eyi olmadn syler.
ktisatlarn olduu gibi kamuoyunun gznde de moda byk lde
kadnca bir garipliktir. Aralksz biimde yenilendikleri iin hep canl kalan btn bir
mesleki etkinlik, insan ilikileri, efsane ve kukusuz byk mali karlar dnyas
yaratan da moda olmutur. Ne var ki moda, kadnn rtnmesi ya da soyunmas ile
snrlanmaz. Dorusu, moda toplumsal yaamn her alanna karr. Gnmzde,
beslenmeden konuta, otomobillerden ilalara, arklardan tatil tasarlarna varncaya
kadar, btn tketim davranlar modann damgasn tar. Giyside moda, moda
kavramnn kucaklad btn iinde ok kk bir yer kaplar.
Geleneksel toplumlarda moda yoktur. Giysiler belirli rolleri belirtir. Herkes
kendi yana, cinsiyetine, toplum iindeki durumuna, iine uygun olan giyer.
Olabilecek deiiklikler son derece nemsizdir. Kiisel yorumlar da btnn
srekliliini bozmaz.
Moda, gerek anlamda, ancak deimeye inanan, deime yoluna girmi
toplumlarda ortaya kar. Bu nedenle de bir yandan ekonomiye bir yandan da
toplumsal yapya sk skya, ama hareketli ( deiken ) biimde baldr. Uzun
zaman boyunca, moda nfusun ancak ok kk bir blmn ilgilendiren bir olgu
olarak kalm, sekinlere zg olmutur.
Moda, toplumlarn geleneklerin, olaylarn bir byl aynasdr. Savalar,
barlar, bulular, sanat olaylar moday her adan etkilemitir.
Demelik kumatan ev eyalarna, mcevherlerden parfme, otomobilden
televizyona, arklardan romanlara kadar her eyin bir ayr modas vardr. Dnyada
modas gemeyecek tek ey galiba insanlarn modaya uyma drtsdr.
Moda Kavramnn eitli Kiilerce Yorumu
-

Giysi simgelerin en enerjik olandr. Balzac

12

st ba bakmnn savsaklanmas moral bir intihardr. Balzac

Moda bir gereksinme deil, bir zlemdir. Franoise Giraud

Moda denilen ey o kadar irkindir ki onu her alt ayda bir deitirirler.
Ocar Wild ( Yceer, 1992, s:3).

Moda kavram eitli alardan ele alnabilir. Buna gre bireysel adan
moda; insanlarn birbirlerine benzeyerek farkllatklar bir oyundur.
Cinsellik asndan moda grnn yenilenmesi yoluyla erotik ekicilik
oluturmaktadr.
Ekonomik adan moda; gereksiz objelerin tketimindeki bir deiiklikle,
servetin gsteri amacyla tketilmesidir.
Hiyerarik adan moda; insann toplumsal konumunu saptamak, bylece de
belirli bir toplumsal snfn yesi olduunu gsterme aracdr.
Toplumsal adan moda, bir toplumun evriminin yansmasdr. Bir toplum
dnme uradnda moda da dnme urar bir toplum ne denli hzla deiirse,
moda da o denli hzla deiir.
Moda, sadece ayr bir tarz isimlendirmenin baka bir yolu mu yoksa daha
genel olarak Robert ve Jeanette Lauern tanmyla sadece belli zamanda belli bir
gruba zg olan tarz, uygun ya da arzu edilir saylan tarz mi?. Tarz, adet,
geleneksellemi ya da kabul grm giyim veya hakim kyafet biimleri ile ayrm
yapma abasna dayanan her moda tanmnda, ou zaman bize dorudan bu terimi
artran deiim unsuru da sz konusudur ( Davis, 1997, s:25).
Giyim tarihi ve moda aracl ile, milletlerin uygarlk gelimeleri, ahlak anlaylar,
gelenekleri, grenekleri ve ekonomik koullar tarihi sre iinde renilmektedir.
lkel ve kltrleri dini temellere dayal toplumlarda, moda izlerine rastlamak
hemen hemen imknszdr. Uygar toplumlarda ise, yenilikler nceleri yadrgansa
bile, sonralar alkanla dnmektedir.

13

Moda, giderek ya grenek biimine dnr ya da ksa bir sre sonra ortadan
yok olur. Mesela; kinci Dnya Savanda, Amerikal erlerin giydii Blue-Jeansler
nceleri Avrupallarca yadrganm, sonra Avrupa ve Amerika toplumlarnn yaam
biimleri birbirlerine benzemeye balaynca, Blue-Jeansler dnya genliinin ortak
giysisi olmutur.
Modann nemli bir zellii de deikenliidir. Bunu moday izlemek ya da
modas gemi deyimlerinden anlamak mmkndr. Giyimin; sa biimlerinin,
modann teknik yeniliklerin yaylmas bile bir moda nitelii tamaktadr.
(Komuolu, 1986, s:3).
Belirli bir toplumda uygun grlen ortak zevkler, geici yaama ve hissetme
biimleri olarak tanmlyor Le petit Robert szl. eitli yazarlar moda hakknda,
eitli grler ortaya srmektedirler. Kimine gre modann soyut ve uygulamal
sanatlar, elence, edebiyat, felsefe ve ilim evrelerinde etkili olduu, kimine gre
moda hemen hemen gnlk yaamn her ynn etkileyen bir olgu v.s.
dncelerden de anlalaca gibi moda terimi bir dizi yorum ve uygulamalara
akt r (Yanmaz, 1995/1, s:72).
Giyim, tketimin en grnr biimlerinden biri olarak, kimliin kurulmasnda
nemli bir rol oynar. Giyim tercihleri, hem belli bir zaman dilimine uygun
grnlere (dier bir deyile modaya ) ilikin gl normlar, hem de olaanst bir
seenek zenginliini barndran kltrn belirli bir biimini kendi amalar
dorultusunda nasl yorumladklarn incelemek iin esiz bir alan salar. Toplumsal
statnn ve cinsiyetin en belirgin gstergelerinden biri olan ve bu nedenle sembolik
snrlarn korunmasnda ya da yklmasnda etkili olan giyim, toplumsal yaplar
iindeki konumlarn farkl alarda nasl alglandn ve stat snrlarnn nasl
belirlendiini gsterir. Gemi yzyllarda, kamusal alanda kimlii ifade eden balca
ara giyim olmutur (Crane, 2003, s:11).
Moda, gittike daha geni bir kitlede nerilen yeni biimlere kendini uydurma
davran douran, belirli bir toplumsal etkinlik alanndaki davranlarn kanlarn
yada kullanmlarn deiim srecidir. Moda, grne ilikin tm etkinliklerde,

14

8elence, giyinme ilikin adetler, dil ve gsteri) belirgindir ve ksa sreli evrimlere
sahiptir. br etkinliklerin pek ounda, bundan daha yava gelien bir evrim
grlr. Bu evrimin temelinde zorla kendini benimseten bir model rol oynayan, bir
dnce sisteminin ya da bir davran tipinin bulunmas yatar. Bu durumda, kiiler
kendini esir alan bir yapya tutsak olurlar, taklit yoluyla tepkide bulunurlar yada
eitli basklara konu olurlar. Bu basklar ounlukla bamllk ve uygunluk
gereksinmesinin gc lsnde hzl, eksiksiz bir deiime yol aarlar. Yaylma
srecinin zmlenmesi, bavurulan liderlerin ve topluluklarn rol kadar, yeni
normlar tayan bilgilerin dolamn kolaylatran iletiim yollarn da ortaya
karr.

2.1.2. 20.Yzyla Kadar Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar

2.1.2.1. 13 ila 16.Yzylda Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar
Modann ne zaman baladna dair iki farkl gr vardr. Birincisi moday
kyafet eitlilii olarak tanmlayanlarn grdr ki, bunlara gre moda eski
alardan beri vardr. kinci gre gre modann balang tarihi olarak Sanayi
Devrimi ve Fransz htilalini kabul etmek gerekmektedir (Barbarasolu, 1995, s:
289).
lk alarda plak olarak dolaan, daha sonra avladklar hayvanlarn deri ve
postlarn doal halleriyle vcutlarn saran insanlar, zaman ierisinde deriyi terbiye
ederek ve daha farkl biimlerde vcutlarn sararak giymilerdir. nceleri korunmak
ve rtnmek amacyla giyinen ilk alarn insanlar, ilerleyen yllarda sslenmeyi de
ama edinmitir.
1. Yzyldan 5.yzyla kadar olan dnemde, giysilerde genelde u zelliklere
rastlanmaktadr. Kumalarn eni ve boyu giyside balayc rol oynamtr. Kumalar
vcuda sarlm bir omuz ya da gsn yars ak braklmtr. Belde ya da gs
altnda vcuda sarlan kumalar tutturmak iin, kuak-kemer balanarak giysilere
korsaj havas verilmitir. lk dnemlerde yalnayak gezilmi sonralar sandalet tr,

15

parmak arasndan geen atkl ayakkablar giyinmitir. Salar, eitli uzunlukta olup,
ba sslemelerinde rt ve apkalara nem verilmitir. Salar ve sakallara spiral
grntler hakim olmutur. Aksesuar ve tak olarak, ilk dnemlerde yaplan kemik
ve metal ss eyalarn, ilerleyen yllarda yerini kymetli ta ve boncuklara brakmtr
(Zengingnl, Tarihsiz, s:17).
13.yzyln balarnda kadnlar her konuda erkeklerle hemen hemen eit sz
hakkna sahiptiler. Yaam biimleri ve giysileri de bu dnce tarzn yanstmtr.
Erkek ve kadn giysileri birbirine ok benziyordu (Yceer, 1992, s:18). Kumalarn
kendi haline braklarak vcudu sarlan trde oluturulan giyimler, 10.yzyl
sonlarnda balanan, biilerek giyim yapmna brakmtr. Giysilerin kollar ok
abart l bir genilikte olup, kadn giysilerinde eteklerin arka blmne kuyruk
grnm verilmitir. Bu devirde asillerin giysileri halk giysilerinden ok farkl idi.
Asillerin farkl ve zengin giyimlerinin yannda asaletlerini belirtir amblemleri vard.
Dou dan ipek ithal ediliyor ve ok kuma kullanlarak yaplan uzun elbiseler
giyiliyordu.
14.yzylda Avrupada biki bilgileri artt ve elbiselerde dme kullanlmaya
baland (Yceer, 1992, s:18). Kadn giysilerinde kullanlan Crinoline-ember etekler
Pannier ad ile en basit biimde etek kabartma amac ile balam, nceleri at kl,
balina kemii ile sertletirilerek kullanlmtr.
Kadnlarn salar uzun olup, rlerek ya da serbest bir ekilde braklmtr.
zellikle Fransz erkeklerinde de sakal modas balamtr.
Wimpil denilen kadn bartlerini, bu dnemde daha klerek kullandklar
grlmtr. Ayakkablarn ular sivrilmeye ve deiik ekilde yrtmalar ve
desenlerle sslenmeye balanmtr. Bu dnemde en fakl giyim ekli skolarda
yaanmtr. Hrn doa koullar ve sava halinde olmalar, kilt ad verilen ekoseli,
ksa ve pileli eteklerin giyilmesini gndeme getirmitir.
14.yzylda, giyimdeki incelik kiinin toplum iindeki konumunu fazlasyla
belli eder nitelik kazanmt. Erkek giyiminde iki para ok nemli olmaya

16

balamt. Biri stten giyilen ve belden sklan redingottu. kinci para ise, ok dar
olarak giyilen, rg pantolondu.
Bu dnemde terzilik artk nemli bir ura olmaya balamt. Farkl giysi
tasarmlarn gerekletirmek zenli bir almay gerektiriyordu (Onur, 2004, s:34).
14. yzylda, daha ok kadns grnm veren giysiler giyilmitir. ift renkli
giysilerin ortaya kmas, dnemin en belirgin zelliidir. Ayakkablarn ularnda,
arla kaan bir uzunluk ve sivrilik gzlenmitir. Ayakkablarn dier bir zellii,
aya orap gibi sarmasdr.
14. yzylda balayan saray modas etkisini 19.yzyla kadar srdrmtr.
lk uluslar aras saray modas 13501480 yllar arasnda, saraylar aras iletiimde
yaygnlk kazanmtr (Zengingnl, Tarihsiz, s:18).
15.yzylda, Fransada mimarlktaki izgiler moday etkilemitir. Bu
dnemde kadnlarn apkalar, kiliselerin sivri kulelerinden esinlenerek yaplmtr
(Komuolu, 1986, s:5).
Erkek elbiselerinde pantolonlar uzamaya, buna karlk ste giyilen tunik ve
yelekler ksalarak kala altnda son bulmaya balamtr. Kadn giyiminde ise yksek
bel hakimdi. Geni etekler kyafetleri tamamlayan bir unsurdu.
Kadn giysilerinde rastlanan en belirgin zellik, yakalarn bele kadar ak
olmasdr. Etekler uzun ve geni ok katldr. stteki etek hafife kaldrlarak, alttaki
dier etein grnmesini salanmtr. Bu dnemim kadn ba sslemeleri, ok
deiik bir zellik tamaktadr. Deiik ekillerde apkalar takan kadnlarn en
yaygn apka ekilleri; Hennin, boynuz ve kalp eklinde olanlardr. Ayakkab, tak ve
pantolonlarda dier yzyllardan farl bir moda akm yaanmtr (Onur, 2004, s:
35).
Gotik dnem olarak da adlandrlan 1314 ve 15. yzyllar, Papalk ve krallk
arasnda g gsterisi olarak nitelendirilerek tarihe geen ve yksek Ortaa iine
alan bir dnemdir. Gotik mimaride etkili olan sivri ve dikey hatlardaki ar incelik,

17

modaya da yansmtr. Kale burlar ve mazgal delikleri kostm tasarmlarna ilham

olmutur. Yeni diki teknikleri ve stilleri gelitirilmitir.
Bu dnemde, ngiliz soylu kadnlar desenlerle bezenmi ceketler ve
erkeklerse beden skca oturan yelekler giyerlerdi. talyan kadn kostmlerinde ise,
uzun dar ve el zerinde sivrilerek sonlanan kol stilleri kullanlmtr. Kadn
giyiminde birbirine zt renklerin ve kumalarn kullanm yaygnd. Bu ztlk, uzun
kollarda, astarlarda ve st ste giyilen giysilerde gze arpmaktayd. Mor, kestane
rengi, kobalt mavisi ve krmz en ok kullanlan renklerdir. Kumalarda stilize iek
ve hayvan figrleri arlkl olarak kullanlmtr. Altn, srma iplikten dokunan
motifler kumalar sslemekte, inci ile yaplan ilemeler devrin gsteri sembol
olarak kabul edilmektedir. nce ipek kumalarn ve atlas olarak adlandrlan
kumalarn giysilerin astarlarnda kullanlmas ilk kez bu dnemde yerlemi bir
moda gelenei haline dnmtr.
Gotik dnemde, kadn apkalar olduka eitli olup, beyaz ketenden yaplan
balklarn kullanm yaygnd. Balklardan bazlar hafif boynuzu andrr biimde
zarif kvrmlar sahipti. ene altndan geen ve kuma balktan oluan touret ad
verilen balklar kullanlmaktayd (Khler, 1963, s:45). Fransz kadnlar, salarn
ortadan ayrp yanlarda kulak stnde rer, talyan kadnlar ise, salarn
mcevherlerle sslenmi filelerle toplarlard. Ayrca bu dnemde iine pamuk
doldurulmu kalp eklinde apkalar ve kenarlarnda alttan siyah kadife bantlar
geirilmi olan hennin tarz apkalarda moda olmutur. Bu balklarn ykseklii
bazen bir metreye kadar uzanm ve ucuna taklan peeler yerlere kadar uzanmtr.
Gotik dnemde ngiliz erkekleri, yuvarlak kesimli ve ie kvrlm salar
kullanrlard. Bu sa biimleri liripipe denilen sivri kukuleta tarz apkalarla
tamamlanrd. Fransz erkekleri arasnda ise ksa ve tral salar modayd. talyan
erkeklerinde salar kulak ve enseyi rten uzunlukta ve ieriye kvrlm bir tarzdadr.
apkalarda ise, yandan tyl, yuvarlak ve kenarsz kepler giyilmitir.
Bu dnemde aksesuar olarak kullanlan ssl para keseleri giysiye bir eit
nem ve itibar kazandrmaktayd. Gnmzde bu para keseleri ilk anta rnekleri

18

olarak kabul edilmektedir. Venedik, gzlk retimi iin nemli bir merkez haline
gelmitir. Gzlkler iki yuvarlak camdan oluup, bir deri backla burun yanlarna
sarkk biimde taklmtr. Eldivenler sembolik deer tamakta, devlet byklerinin
yetkililerin belirtisi olarak kullanlmaktayd. Ayakkablar ise, Gotik mimariyi
anmsatacak ekilde abartl sivri burunlu ve aya skca saran stildeydi (Dereboy,
2004, s:596061).
16.yzyl da etek ve bluz ayr ayr d kyafetler haline geldi. ste giyilen
kyafetler, bedeni saran, dmdz giysilerdi ve kalaya kadar uzanyordu. spanyada
eteklerin abartl olmas iin ie belden itibaren telden, tahtadan ya da balina
kemiklerinden yaplm bir jpon giyilirdi. an eklindeki bu etekler, 16.yzylda
ngiltere ve Fransada da giyilmeye baland. Kalalarn daha dolgun grnmesi iin
iine yast k gibi ekstra dolgular da kondu. 1580de bu ok geni etekler bir yk
haline geldi, etein iine tekerler eklinde bir ember taklarak belden itibaren adr
gibi alan ve sonrada dey bir ekilde aa inen etekler, an eklinde ar eteklerin
yerini ald (Yceer, 1992, s:38).
Bordr ve krkler dnemin en belirgin ssleme arac olarak kullanlmlardr.
Ayakkablarn burnu yuvarlak topuklar ksadr. Kadnlar balarna kpek kulbesi
eklinde apka ve krk boneler kullanmlardr. Boyun evresinde ruf yaka
kullanlmtr. lk kez, Alman kadnlar tarafndan Milano Bonesi taklmaya
balanmtr, erkek giysilerin zellii ise balon pantolonlar olmutur.
16.yzyln balangc olan Rnesans, Ortaan etkilerini kaldrmaya
ynelik bir dnce biimiydi. Rnesansta insan vcudunun gzelliinin kabul
edilmeye balanmas ve insanlarn bilinlenmesiyle modaya verilen nemde
artmtr. Zenginler iin elence kayna olan moda, Rnesans dnemimde orta
snfnda ilgi oda haline gelmitir. talya ve Orta Doudan getirilen zengin
ipekliler, desenli tablo nitelikli brokarlar, kadife ve lame kumalar dolayl olarak
moday etkilemitir. Giyim geleneksel kalplarndan kurtulmu, moda konusunda
kadnlar ve erkekler kiisel tercihlerini kullanmaya balamtr. Bu dnemde, pilili
kostmler ar biimde sergilenmi olup, elmas, yakut gibi deerli mcevherler
kostmlerin sslemesinde kullanlmtr. En byk deiiklik ise, yksek belli

19

kostmler olmu, yzyln sonlarna doru V bitili bel izgisi moda tarihinde yerini
almtr.
16.yzylda temel erkek kyafeti bazen diz boyuna kadar uzanan ve doublet
ad verilen bir tr ceketti. Bu dnemde genileyen ceket kollar, tek kat farkl
renkten olmak zere ift kat olarak kullanlrd. Erkekler ayrca, cassock adn verilen
kalaya kadar uzana bol bir ceket ve uzun, geni kollar olan gabardin paltolarda
giymilerdir. Erkek giyiminde bir baka belirgin stil ise, balon biimindeki klot
pantolonlard.
16.yzyln ilk yarsnda st snfn kyafetlerinde krmz ve mavi gibi ar
parlak renkler grlmektedir. Kralie Elizabeth (15581603) dnemimde kadn v
erkek kostmlerinde, kolal ve krmal dik yakalar grlmekteydi. lk ipek orab
1560 ylnda Kralie 1. Elizabethin giydii bilinmektedir ( Dereboy, 2004, s:6566).
Bu dnemin erkek giyimindeki en byk zellik ise balon eklinde, uzun
dikey yrtmal klot pantolonlard. Bu kyafet dar bir yelek ile giyilirdi. Soylular
bazen giydikleri kyafetlerin zelliklerine gre sade ve ilemeli bir pelerin
kullanrlard. Pelerin genelde kadifeden olurdu. Kollarn kmas iin bir yrtma
alr ve bu yrtmacn kenarlar krkle sslenirdi. Soylularn ve asilzadelerin kendi
zel terzileri vard (Onur, 2004, s:37).

2.1.2.2. 17.Yzylda Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar

17.yzylda yaanan Barok dnemi, sanatn tm dallarn giyim de dahil
olmak zere etkilemitir. O dnemde, son derece ilgin modeller ortaya kmtr.
Dnemin balarnda, Fransz modas, spanyol modasnn etkisinden kurtulmaya
almtr. Bu yzyln banda giyimde geometrik bir katlk hakimdir. rgnn
kefi ile rg ipliklerinin eitlenmesi, pamuk-iplik-ipek ve yn arasndaki
seeneklere, Merinos ve kamirin girmesini salad. Kadife-saten poplin gibi
kumalar dokunarak, kuma tasarmlar gelitirildi.

20

Kadn giyimlerinde, bel izgisi kalaya kadar uzam ve nde sivrilmitir.

Kollar geni olarak biimli, kol ularnda danteller kullanlmtr. Etekler, bol ve baz
modellerde nden toplanarak i etein sslemesini gsterilmesine devam edilmitir.
Bu dnemde, ilerleyen yllarda, bel izgisi yukarya km, kollar dirsek
boyuna kadar ekilirken, etekler dz olarak ayak bileklerinde kalmtr. Yzyln
ortalarna doru kadn kyafetlerinde sadelik hakim olmutur. Dantel ve fiyonk
kullanmaktan vazgeilmi, ssleme olarak kollarda manet ve yakalarda deiik renk
kullanlmtr. Baa, daha ok keten ve eitli kumalardan yaplan apkalar ve
boneler giyilmitir.
17.yzyln balarnda spanyol etkisi bir sre daha kendini hissettirdi. Daha
sonra ise 14. Louis zamannda Fransann etkisi tekrar grlmeye balad. Paris artk
moda merkezi olmutu. Kadn giyiminde de Fransz etkisi youn olarak hissedilmeye
balanmt. Bu giysiler ar dard ve keskin izgilerle inerek vcudu saryordu
(Onur, 2004, s: 37).
17.yzylda i giyim olarak da paal donlar rafa kalkm ve yerini i eteklere
brakmtr. Bu ste bolca oturan i amar havasnn rahata dolamasna izin
veriyordu ve stratejik pozisyonlarna gre isimlendirilmi kattan oluuyordu;
modeste ( sade ), fripon ( oyunbaz ) ve son olarak da la secret ( sr). Art k i
amarna verilen isimler daha drstt, en azndan i amarnn sulu
maksatlarn ortaya koyuyordu. Dekolte korseye verilen ad ise la gourgandine, yani
edepsiz civelek idi. Montaignein tanmna gre bu korse karnn biraz stnde son
bulan, gs kafesinin altndan gslerin alt ksmna kadar olan blgeyi rtyordu.
Fransada bu korsenin daha cretli eitleri, silahor, masum, kargaa, eekars, hadi
gel, flrtler, arsz, edepsiz gibi daha teklifkar ve renkli isimlerin ortaya kmasn
saladlar (http://www.iccamasiri.com/HISTORY2.htm)
1620lerde kollar ift katl ve kabarkt. Omuzdan taklyordu. 16501660larda bu ok kabark kollarn yerini daha az kabark ve o muzun daha alt ndan
taklan kollar ald. 1670lerde artk kabark kollara ilgi azald. Daha dar kollar
kullanlmaya baland (Yceer, 1992, s:43).

21

17.yzylda orta snfn modaya ilgisiyle beraber moda hareketleri hz

kazanmtr. st snf bu ince ayrm belirginletirebilmek iin giyim stilleriyle ne
kma abasna girimi, her yeni moda akm orta snfn, st snfn giysilerini taklit
etmesi ile st snf yeni stiller oluturmak zorunda kalmtr. Bu dnemde kadn
eteklerinin izgilerini zel tasarlanan etek emberleri belirlemi, bel hatt yukarya
ekilmi, kalalara dolgun grnm kazandrmak iin eteklerin altna destekleyici
yastklar konulmutur. Yzyln ikinci yarsnda sarayl kadnlar, etek emberlerinin
yerine kat etek giymilerdir.
Bu

dnem

modasnda

kadn

ve

erkek

kyafetlerindeki

farklln

belirginlemesine ramen, tasarmlarda ayn materyaller kullanlmtr. Dantel

popler bir materyal olmu ve kadn, erkek, ocuk tasarmlarnda kullanlmtr
(Dereboy, 2004, s:7374).
17. yzyln balarnda ayakkablarn yerini alan yksek topuklu uzun
izmeler, evde bile giyiliyordu. Sonralar, dantelli oraplarn grnmesi iin
izmelerin st kenarlar da doru kvrld. 1660'tan sonra siyah, zeri backl ya da
tokal, kalkk kare burunlu ayakkablar izmenin yerini ald. Kadn ayakkablar
erkek ayakkablarnn modasn izledi.1720'lere kadar kare burunlu ayakkablar
yaygnd. Bu tarihten sonra bunlarn yerini yuvarlak burunlu ayakkablar ald.
1770'lerde stte geni kvrmlar bulunmayan uzun izmeler

moda oldu

(http://www.bydigi.com/diger-dersler/53273-ayakkabinin-tarihi.html).

2.1.2.3. 18. Yzylda Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar

18. yzylda da 17. yzylda olduu gibi kadn elbiselerindeki dekolte ve ak
tarzn yaygn olmasna karn dnemim ahlak savunucular duruma kar
kmlardr. Erkek giyiminde ise, redingot, yelek ve ok dar bir pantolonun
oluturduu kombinasyon yaygnd.
18.yzyln ilk yarsnda, olduka grkemli giysilere, ipekli kumalara deerli
dantel ve mcevherlere baml kalnrken, ayn arlk erkek giyimine de

22

yansmtr. Altn ve gm sim ilemeler, abartl sa modelleri ve apkalar,

kadnlar olduu kadar, erkekleri de etkisi altna almtr. Ayn yzyln ikinci yarn
ise, sadelemeye doru giden bir akm yanstarak giysilerin giderek o eski abartl
grntlerinden syrlmalarna tank olmutur.
Bu yzyln sonlarna doru, Fransz ihtilalinin ba gstermesi ,tm gemii
ykmay baarm,giyimde sslemede kumalarda olduu gibi sanatn tm
alanlarnda da sadelik ba gstermitir. Kadn ve erkek giyimde devrimin etkileri,
Napolyon apkalar, svari ceketleri ve ampir denilen ( bel izgisi gsn hemen
altndan balayan ) giysilerle hissedilmeye balanmtr.
Kadnlar, daha nce tek alt na kullandklar tm destekleri atp uzun etekler
giymeye balamlardr. Artk salarda da yle antsal bir hava kalmamtr. Tam
aksine, salar tabii bir ekilde omuzlara serbeste braklmtr (Onur, 2004, s:39).
Bu dnemde, fazla ayrntya yer verilmi, giysi, kuma ve aksesuarlardaki
sslemelerde olduka arla kalmtr. Yine bu dnemde, modada renk ve izgi
ile ilgili yeni dnceler ortaya km, Apron ad verilen nlkler giysileri
sslemede zarafet unsuru olarak kullanlmtr.
Rokoko dneminin bu ssl, renkli neeli grnts, nl ressamlarca
lmszletirilmi, bu dnemde moda olan Rob manto da nlenerek saray
ressamlarna konu olmutur.
18.yzyln ilk yarsnda, olduka grkemli giysilerle, ipekli kumalara
deerli dantel ve mcevherlere baml kalnrken, ayn arlk erkek giyimine de
yansmtr. Altn ve gm sim ilemeler, abartl sa modelleri ve apkalar,
kadnlar olduu kadar, erkekleri de etkisi altna almt r. Ayn yzyln ikinci yars
ise, sadelemeye doru giden bir akm yanstarak, giysilerin giderek o eski abartl
grntlerinden syrlmalarna tank olmutur (Zengingnl, Tarihsiz, s:19 ).
Bu dnemde, kadn modasnda sadelik n plana km, stillerde demokratik
ve zgrlk bir konsept izlenmitir. Avrupada hazr giyim satan yeni dkkanlar
almtr. Muslin, ipek, ipek tafta, koton, yn, dantel kadife ve brokar gibi kumalar

23

kullanlm, kn kadife, yazn tafta kumalar tercih edilmitir. Kumalarn desenleri,

manzara resimleri, iek motifleri, mimari figrleri, mitolojiden etkilenilen motifleri
iermektedir.
18.yzylda Rokoko dnemimde erkekler yelek, jile ve diz boyu pantolonlar
giymiler, ceketlerin iinde kullanlan yelekler erkek gardrobunun dekoratif
parasn oluturmaktayd. ngiliz stili n plandayd. Bu stilde dantel ve kurdelalarn
yerini siyah ipek boyun balar almtr. Daha sonralar da muslin earplar boyna
balanmaya balam, ceketler renkli, ipekten ve belden kesimli iki kuyruktan
olumutur (Dereboy, 2004, s:8587).

2.1.2.4. 19. Yzylda Giyim zellikleri Ve Moda Akmlar

Avrupada Napolyonun kendisini imparator ilan etmesi, 19.yzyla ayak
basarken, beraberinde yeni dnceler, yeni fikirlerin gelmesine neden olmutur. Bu
dnemde giyimde de ani fikirler dorultusunda sadeleme grlmtr. Giyimdeki
denge ve orandaki deimeler dikkati ekmektedir. Hem kadn hem de erkek
kyafetlerinde zgrleme eski Yunan ve Roma kyafetlerinin zellikleri de
grlmektedir.
Fransada Napolyonun imparatorluk kurmasyla birlikte giysilerde balayan
modaya ampir ad verilmitir. Bel izgisinin yukarda olmasyla belirlenen bu
moda, Fransz ressam Jacques Louis Davidin zarif yorumuyla tablolarnda
lmszlemitir. Bu arada Paris, Floransa ve Venedikte ortaya kan bir ok moda
dergisinde, Davidin portrelerinde izdii modellere yer verilmitir.
Bu dnemde, Paris yine moda merkezidir. Dier lkelerde, kk
deiikliklerle birlikte izgilerde hep Paris modas hakimdir. Parisli moda nderleri
effaf mslin giysiler giyip, salarn Eski yunanllar gibi taramlar, ayaklarna
sandaletler giymilerdir (Yceer, 1992, s:74).

24

19.yzyln ikinci yarsnda Avrupada bolluk dnemi yaanm, kent yaam

ve krsal skimdeki yaam arasnda belirgin farklar ortaya kmtr. Kadn modas
hzl bir ekilde deiim gstermi, teknik ilerlemeler ve seri retim olanaklar,
modann ilerlemesini etkileyerek orta snflara kadar ulaabilmitir (Black, 1980,
s:23).
19.yzylda modada genel anlamda farkllklar gzlenmi, 1820 ylna kadar
Franszlarn yaratt stiller kadn modasna hakim olmaya devam etmitir. Bu
modada Antik Yunann klasik kostmlerinden esinlenilmi, kadnlar drapeli,
dkml, yksek belli, uzun beyaz kostmler giymilerdir. nce ifon, ipek gibi
kumalardan yaplan bu kostmler kn kullanma uygun olmad iin bu giysilerle
allar ve redingotlar kullanlmtr. ngiltere ve Fransa arasndaki sava dolaysyla
Cashmere den getirilen bu allar artk ihra edilemez hale gelmi ve bylece
Franszlar kamir retimine gemilerdir. Ardndan ngiltere de imitasyonlar kamir
allar retilmeye balanmtr.
19.yzyln balarnda kadn kostmlerindeki etekler dar ve dkml olup,
ularnda eitli sslemeler bulunmaktayd. 1820lerde kadn modasnda bir dnm
noktas yaanm, yksek bel hatt normal grnmne kaydrlm ve dar bir stile
oturtulmutur. Siluetteki bu deiimi salamak iin de korselere bavurulmu, belin
inceliini daha iyi vurgulayabilmek iin geni etek stilleri benimsenmitir. Sava
sonrasnda Franszlarn genellikle beyaz renkte, etek ularnda sslemelerle bezenmi
kostmler giydikleri grlmektedir. Dier yandan ngiliz kostmleri ise romantik bir
havaya brnm ve Kralie Elizabeth stili etekler grlmtr.
Savan sona ermesiyle kltr etkileimi tekrar gndeme gelmi ve ngilizler
yeniden Fransz modasna adapte olmulardr. Erkek modasnda ise Franszlar n
ngiliz modasndan etkilenmi, bu durum daha ok Londral terzilerin ynl
kumalarn diki tekniklerinde gsterdikleri ustalktan kaynaklanmtr. 19.yzylda
erkek modasnda, George Brummell in ncln yapt Dandyism akm dikkati
ekmektedir. Dandyism, centilmen kostmlerini sadeletirmeye ynelik bir akm
olup, erkek gardrobunu dantel frfrlar, ipek oraplar ve keli apkalardan
arndrmay amalam, dar kesimli vcuda skca oturan ciddi grnml kostmler

25

beyaz keten gmlekler, jabolar ve binici botlar ile farkl bir erkek silueti ortaya
koymutur (Dereboy, 2004, s:9495).

2.1.3. 19002005 Yllar Arasnda Moda Akmlar

2.1.3.1. 19001930 Moda Akmlar

19. ve 20.yzyln balarnda, dier sanatlarnda olduu gibi modann da

merkezi Paristi. 1878, 1889, 1900 yllarnda Pariste ve dier bakentlerde alan
byk uluslar aras fuarlar, dnyaya birok pencerenin almasn salad. Endstriler
buralarda uluslar aras bir vitrin buldular. En ok kazan salayan, lks madde
ticareti oldu. Halk artk gnlk alkanlklar ve ihtiyalar erevesinde byk
maazalara gidiyordu (Baudot, 2001, s:33).
I. Dnya Savann 1918 ylnda sona ermesi, beraberinde ekonomik krizi de
getirmitir. 1920 yllar balarnda brakn modaya gre giyinmeyi, korunmak iin
bile giyinmek sorun haline gelmitir. Hatta o yllarda kuma da, ekmek ile birlikte
karneye balanmtr. Ekonomik ve ykanabilir kumalar bu dnemde olduka rabet
grmtr.
Savan sonucu, sosyal hayatta etkili olduu gibi, moday da ok etkilemitir.
Sava sonucunda erkek nfusun da grlr derecede azalma olmutur ve Bat
Avrupada kadnlar arasnda ecinselliin artmas giyim anlaynn deimesine
sebep olmutur. Bu dnemde yaln erkeksi izgileri olan moda izlenmitir. Alo
Garson tarz diye nitelendirilen bu tarzn mhrn, bu dneme belirgin biimde
vurduu grlr. Salar ksalr, gs ve srt kapanrken kol ve bacak alr.
Kostmden pantolona, kadna aykr saylm btn formlar moda dnyasnda yer
almaya balamtr (Zengingnl, Tarihsiz, s:23).
1900ler moda tarihinin balangc olarak kabul edilmektedir. 20.yzylda
teknolojinin geliimi, ehirleme ve sosyal hayatn gelimesi, kadnlarn toplumda

26

daha aktif rol oynamalar, hr ve eit olma araylar, geleneksel tutumlara kar
kma eilimi, sanatta mekaniklemeye kart grler ve lkeler aras kltrel
etkileimler moday etkilemitir( Dereboy,2004, s:106).
1900lerde kadn ilk kez sporla ilgilenmeye balar. Uralan spor dallarna
gre giyinmek moda olur. Mesela; deniz, otomobil ve at yarlarnda zel giysiler
giyilir. Daralan ve ksalan eteklerin alt na da, dize ya da ayak bileine dek uzanan
botlar giyilmektedir. 1915 ylnda bel izgisi, bel yerindedir. Ksalan etekler, an
biiminde olup bedene skca oturmaktadr. 1910 ylnda yaylan Vogue dergisinin
bir saysnda, Pariste, Opera; Komedi Franse ve Odeon gibi lks elence yerlerinde,
kadnlarn tuvalet giymelerinin, tak takmalarnn sava sonuna dein yasakland
haberi verilir. Parisli kadnlar sava yllarnda bu yasaa gerekten uyarlar
(Komuolu,1986, s:6).
1905 ylnda gazetelerin moda ekleri ve dergiler kmaya balad. 1906da
Guccio Gucci Floransada aksesuar irketini kurdu. Poiret tarafndan tasarlanan korse
kullanlmadan giyilebilen elbiseye Lola Montes ad verilmitir. 1907 ylna
gelindiinde lks kadn modas yaygnlat, ayn yl Cartier, Albert Santos Dumont
bir pilot iin zel bir saat tasarland. 1908de Mariona Fortunynin mterileri
arasnda nl dans Isadora Duncada bulunmaktayd. 1909 ylnda bilee kadar
uzanan botlar moda oldu (Dereboy, 2004, s:107).
19141918, Birinci Dnya Sava yllardr. Milletlerin savaa, kadnn moda
sava ile birlikte srmektedir. Fransa, ngiltere, Avusturya ve Macaristandaki moda
evleri sava koullarna uygun bir moda izlemektedir. Savaa ramen 1918in
Avrupal kadn yine ar ssl giysiler giyerek ilgin grnmek istemekte, kart
renkte ve izgide ar ssler kullanmakta, ksaca bu yllarn insanlar yine yenilikler
peinde komaktadr. Bu yllarda, kadn sa biiminde yanlar ksa kesimli olup,
salar arkada kk bir topuzla toplanmaktadr. Savan bitmesi moday yine etkiler.
Yaln ve erkeksi izgileri olan bir moda izlenmektedir. Kadn salar a la jeanne
dare stilinde ve omuz izgisinde kesilmektedir. Kuafrler Fransz kadn kahraman
Jeanne Darcn sa biiminden esinlenmilerdir (Komuolu, 1986, s:14).

27

20li yllarda kltr, kolektif bir anlam kazanm, modernizm daha geni
alanlarda etkisini gstermi, moda teriminin gnmzdeki anlamyla kullanlmas
20li yllarda balamtr.
Sava sonras modernizmi, makinelere kar duyulan hayranl da
beraberinde getirmi, Le Corbusler ve Chanel gibi modaclar iin makinelerin yaln
ve net izgileri esin kayna olmutur. Makine estetii ad da verilen bu duruma
dnemin btn grsel sanatlarnda rastlamak mmkndr. 1920lerde moda,
endstriyel tasarm dnyasyla i ie gemitir. arliston dans uluslar aras
anlamada poplerlik kazanm, bu dans iin kullanlan kostmlerde kadnlar saakl
bordrlerle, uzun kolyeler, sallant kpeler kullanmlardr. Bununla birlikte mimari,
resim, mzik modern an temposuna ayak uydurmutur. 20li yllarda sava
ncesine oranla eitli sosyal snflardaki insanlar modaya uygun giyinme balam:
tiyatrolarda, kabarelerde ve sinema salonlarnda daha fazla zaman ve para
harcamlardr. Hollywood filmleri bu dnem de nemli etki yaratm, canl kent
yaamn btn aklyla yanstmtr.
Sessiz ve siyah-beyaz filmlerde kullanlan kostmler, moday byk lde
etkilemi, sinema yldzlar dramatik efektler yaratmak amacyla kontrast tonlarda
kostmler kullanmlardr (Waddell, 2004, s:42).
1920 lerde kadnlarn dnsel anlamdaki zgrleme eilimleri modaya da
yansmtr. Kadnlar artk sosyal hayatta ve spor aktivitelerinde daha faal olarak yer
almaya

baladklar

iin

rahat

kyafetler

ve

daha

fonksiyonel

apkalar

kullanlmlardr. Sava srasna almak zorunda kalan kadnlar savan ardndan da

i dnyasnda yer edinmiler, dolaysyla i hayatna uygun, rahat, hareket olana
salayan kyafetlere ihtiya artmtr. 20li yllarda gzellik anlay da tamamen
deimi, kadn silueti dar kala ve uzun bacak boyuyla modern bir grnme
yaklamtr.
20li yllarn silueti, kadnn kvrmlarn gizleyerek daha dz ve kare formlu
bir grnm dunmu, bu grnm salamak amacyla, nceki dnemlerdeki
korselerin yerine daha farkl ekillerdeki elastik korseler almtr.

28

Gece giyiminde bel hattna kadar inen srt dekolteleri kullanlm, naklarda
zengin grnm salayan krk bordrler zellikle manto ve palto yakalarn
sslemitir. Vizon, samur gibi kymetli krkler tuvaletlerin, eteklerin, saten, atlas ve
kadifeden yaplan gece pardslerinin kol ve yakalarnda kullanlmtr. Krklerle
birlikte otriler ve tyler haute couture koleksiyonlarnda kostmleri sslemitir.
1920 lerde gemi dnemlere gre daha sade olan tek para elbiseler poplerlik
kazanm, sonralar bu elbiseler biraz daha daralarak, etek boyu dize kadar
ksalmtr. Coco Chanel in moda sahnesine sunduu diz alt etek boyu moda olmu
ve gnmze kadar Chanel boy olarak gelmitir. On yl boyunca bluz boylar, yava
yava kalaya kadar uzam ve verev kesim, bol bluzlar nde veya arkada bzlerek
toplanm, srt dekolteleri ise bele kadar inmitir. ok bol olan kol kesimleri
elbisenin sade ve temel siluetini dengelemektedir. Genellikle kostmler st ste
giyilirdi; rnein transparan bir tunik daha ksa veya ilemelerle ssl bir elbisenin
stne giyilerek kombine edilmekteydi. Gece kyafetleri gndz giyimiyle ayn tarza
sahip olup; genellikle tek para, dz kesimli ve ksayd.
20li yllarda erkek gnlk giyimde, gmlek zerine giyilen sveterlerle
beyaz renkli tenis pantolonlar grlmtr. Paltolarn genel grnm ceketlerle
paralel olarak dnem iinde deiiklik gstermi, palto kenarlarnda yada
yakalarnda krk bordrler kullanlmtr. Palto ve pardslerin tamamlayc bir
aksesuar olarak eldivenler tercih edilmitir. Erkek gece giyiminde kuyruklu veya
kuyruksuz olarak kullanlan smokinler gz doldurmutur. 19.yzylda George Bryan
Brummel in ncln yapt Dandyizm akmnn zellikleri bu dnemde tekrar
moda sahnesindedir. Amerikal yazar F.Scott Fitzgerald, bu akmn Amerika da ki
savunucusu olmu ve The Great Gatsby olmak zere romanlarnda bu etkileimi
yanstmtr. Caz mziinin etkisiyle erkek modasnda yeni bir stil ortaya kmtr.
Caz mzisyenlerinin giydikleri uzun, bol pantolonlar ve bol, dkml ceketler bu
stilin genel hatlarn belirlemitir. 1920lere kadar modada belirleyici ve etkin bir rol
oynayan Worth ve Poiret nin modaevleri bu dnemde de almalarn srdrmler,
bununla birlikte alan dier modaevleri modada eitliliin domasna olanak
salamtr ( Dereboy, 2004, s:118-119).

29

2.1.3.2. 19301940 Moda Akmlar

1930lu yllarda kadn giyimi vcut llerine tekrar nem verdi. Art k daha
az teorik olan moda, feminizm dncesini korumay amalyordu, nk
feminizmde daha kalc ve ince gzellikler buluyordu. Kriz dnemleri cretli
bayanlar iin elverili deildi. Vcut lleri yerleiyordu artk. Salar belli
uzunlukta ve genellikle dalgalyd. Vcuda gelince, eer ince, kasl ve sportif ise
gsler yine nem kazanyordu (Baudot, 2001, s:64).
1930larda moda, serbestlik kazanmaya balamtr. 1930un kadn, uzun
etekli erkeksi tayyr, klo kenarl ftr apkasyla yaln bir figr izmekte, gece de
has ipekten vcudu saran verev giysiler giymektedir. Srt ak mayolarla, omuzsuz
gece giysileri de bu yllarda moda olur. Paris yine moda merkezidir. Kadn ve
erkekler bol kesimli spor pantolonlar giymektedir. 1929 1934 yllar, sesli
sinemann ilk yllardr. Sinemann yine modaya etkileri grlmektedir. Kadnlar
yine film yldzlarnn giyimlerine zenmektedirler. Greta Garbo, Douglas Fairbanks,
Marlene Dietrich, Joan Crawford, Jean Harlow gibi nl aktr ve aktristler giyim ve
davranlaryla moday etkilemektedir.
1935lerde, Windsor desi, bayan Simpson un sa modeli ve giyim stili de
kadnlar arasnda moda olur. Bu yllarda Schiaparelli, Chanel, Lanven moda evleri
ile Mourgue ve Koudine adl moda kreatrlerinin izgileri ilgi grmektedir.1935de,
ngilterede Espadril denen bez spor ayakkablar byk ilgi grm, naylon orap
moda dnyasna ilk admn atmtr (Zengingnl, Tarihsiz, s:32).
20li yllarn aktristleri filmlerde, gnlk yaamlarndaki kyafetlerini
kullanrlarken, 30lu yllarn kyafetleri, filmler iin zel tasarlanan kostmler
giyilmeye balamlardr. Hollywood artistlerinin kostmleri ve sinema filmlerindeki
kostmler modann akn etkilemi, Joan Crawford, Ginger Rogers, Jean Harlow,
Marlene Dietrich in kostmleri, sinema endstrisinin gelimesiyle byk kitlelere
ulaarak modada etkili olmutur. Vivien Leigh in evirdii Rzgr Gibi Geti
filmindeki Scarlett OHara tiplemesinin kostmleri ve Great Garno nun film
kostmleri Parisli modaclar tarafndan tasarlanp, hazrlanmaktayd.

30

30lu yllarda kadn siluetlerinde 20li yllara gre bir deiim sz

konusuydu. Bu dnemde 1920lerin erkeksi ve sportif izgisi daha geleneksel, zarif
ve feminen bir havaya brnm, keskin hatlarn yerini yumuak hatlar almtr
(Dereboy, 2004, s:127 ).
n dekoltelerde U ve V drapeli yakalarn yan sra, srt dekolteleri derin V
kesimlerle almakta, bitilerinde byk fiyonklar ve mcevher ineler dikkati
ekmekteydi. Enine allm pileler ve bzgler bedeni sarmakta, bel hattn
belirginlemesi ile vcudu boydan boya eitli alardan kesen verev, yuvarlak
diagonal kup oyunlar grlmekteydi.

Etek ceket takmlarnda ceket boylar genelde uzun olup, bel hatt
kemerlerle vurgulanyordu. 30lu yllarda dar ve diz alt nda biten eteklerle pileler
dikkati ekiyordu (Constantino, 1991, s:27).
30larn erkek modasnda ise sportif ceketler belirleyici bir izgi
oluturmaktayd. Fred Astaire, dans ederken giydii polo gmlei, geni
pantolonlar, beyaz kravatl akam takm ile rahat ve uk bir tarz oluturmu,
Spencer Tracy ise kravatsz giyilen bol grnml takmlar ile moday etkilemitir
(Waddell,2004, s:12).
1936da Steibel Celephne ilk kez tafta elbiseler tasarlamtr. Bu dnemde bir
ok alanda etkisini gsteren srrealizmin, modaclarn srrealist tasarmlar zerinde
de etkisi doruk noktasna ulamtr. Ayakkab modacs Salvatore Ferrofome, birden
ykselen kaln topuk modasn karmtr.
En yeni kumalardan yaplm bol etekli tunik ceketlerden, redingot biimi
mantolardan tutunuzda, yksek tepeli ftr apkalara, drt ke topuklu iskarpinlere
kadar, bu yln modas, dnya kadnlarnn benimsedikleri yeniliki bir moda
anlayn getirmitir (Blum, 1986, s: 43).
1937 de eteklerin izgilerinde, bilhassa etek ularnda bolluk ve kloluk
vardr. Dz kulpu etekler bele dolanm etekler ve serbest hareket ettiren pliseli bol

31

etekler oka giyilmitir ve bunlarn bazlar nden, bazlar da yandan yrtmal

tasarlanmlardr. Etek boylar git gide ksalmtr. Fakat yemek ve ay elbiseleri ile
gece elbiselerinin etekleri uzun ve bol allmtr.
Tayyr modas 1937 ylnda da devam etmi bunlar kaln ve stc
kumalardan yaplm genelde truvakar ceketler biiminde olmutur .
1939da sava tekrar baladnda kadnlarn hayat tekrar dramatik olarak
deiti. Daha ncede olduu gibi, sava kadnlarn toplumdaki yerini, duruunu ve
grntsn deitirdi. II. Dnya Sava ngilteredeki btn insanlarn gnlk
yaantsn altst etti (Rouse, 1989, s:171).
30lu yllarn stilleri Christian Dior un 10 yl sonra lanse edecei New Look
un temelini oluturmaktayd. 30lu yllarn i giyim tasarmlarnda, dantel aplikeli
kombinezonlar ve sutyen korse takmlarnda rahatlk n planda tutulmu, haute
couture i amar tasarmlar hazr giyim modasn etkilemitir. Hollywood
yldzlarnn stillerini, i amar, sabahlk ve geceliklerde de grmek mmknd.
lk kez sinema sahnesinde grlen al yakal, ipek desenli sabahlklar i amar
modasnda bir devrim yaratmtr (Dereboy,2004, s:128).

2.1.3.3. 1940-1950 Moda Akmlar

Avrupa ile Amerika nn savaa katld dnemin ilk be yl belki de
modann dnlmesi zaman deildi. Ancak sava, modann tm yapsnda kesin bir
deiiklik yaratt. Tm zorlayc koullara ve ham maddedeki tm kstlamalara
karn moda sektr, yine de baard.
1941 Haziran nda ngiltere de giysiler iin karne uygulamas balatld. Bu
uygulamalar giysiler ile snrl kalmyor, giysilerin trn, retim miktarn ve
retimde kullanlan materyalleri de kapsyordu. Bu uygulanana kstlama 1949a
kadar kaldrlmad. Buna ramen Molyneux ve Creed in yan sra Norman Hartnell,
Victor Stiebel ve Bianca Mosca nn da aralarnda bulunduu nl modaclar,

32

Londral moda tasarmlarnn rettikleri rnek modelleri aratrdlar. Daha sonra bu

modeller ok miktarda retildi.
Sava yllar boyunca niformalar her yerde ve her ortamda grld.
Sivillerin giysileri de askeri imaja olan sempatiden dolay sadeleti. ngilizlerin
politikas ise, yap kullan, tamir et slogan ile retim maliyetini drerek materyali
geri kazanmakt. Amerika da ise moda, sava ncesine gre ilerlemeyi srdrd.
nce beli vcudu saran bluzlar ve bzgl etekleri ile kadnlar baharda aan iekleri
andryorlard. Tm giysiler, naylon oraplar, parlak renkli, yksek keli
ayakkablar, apkalar ve eldivenler ile tamamlanyordu.
Erkekler arasnda Bobstil modas yayld. Abartlm biimde geni vatkal
omuzlar, kocaman ipek mendili, dar paal pantolonu ve kaln tabanl ayakkabs yla
erkek figr olduka ilginlemitir.
Sava sonras yllarda gen kzlar arasnda daire kesimli eteklerle giyilen, bale
tipi ayakkablar moda oldu. Ayrca pantolon stne kart larak giyilen arpc renkli
bluz ve mokasen ayakkablardan oluan apal joe modasn, gen kz ve erkekler
hemen benimsemilerdir (Komuolu, 1986, s:22).
2.Dnya Sava nn etkileri 1940larn modasna damgasn vurmutur. Sava
dneminde giyim ve kuam karneye balanm, Avrupa modas savatan her konuda
etkilenmitir. Tm dnyada yaanan kuma sknts, zellikle ngiltere de etkili
olmu, kuma satlar karneye balanmtr. 1040lar modada durgunluk dneminin
balad yllardr. Bu yllarn en nemli zellii asker niformas stilindeki
tayyrlerdir.

niforma tarz kyafetler gnlk hayat n her alannda ve gece giysisi olarak
kullanlmtr. nsanlar savatan etkilenmiler ve sava hayatlarnn bir paras
olmutur. Sava ncesi modann ok zevksiz olduu kabul edilmi, kadnlar savan
etkisiyle daha sade stili tercih etmilerdir. Bu nedenle kadn siluetleri daha sade ve
rafine bir grnme dnm; omuzlarda kare hatlar moda olmu, vatkal ceketler

33

ve diz alt izgisine kadar ksalan etekler, hareket rahatl salayan fonksiyonel
giysiler moda sahnesinde yerini almtr.
1940 ylnda Fransa, Almanya tarafndan igal edilince Paristeki moda evleri
kapanm, modada bir durgunluk dnemi balamtr. Schiaparelli ve Mainbocher
Amerika da, Molyneux ngiltere de almalarna devam ermiler, Chanel
modaevini 15 yl sreyle kapatmak zorunda kamtr.
1941de Venedik te ilk kez moda enlii dzenlendi. 1942de savatan nce
moda olan apka, bu tarihten itibaren gnceliini yitirdi. 1943te ipek retiminin
orap yapmndan parat yapmna kaydrlmasyla kadnlar sokaa karken
bacaklarnn arkasna kalemle orap diki izi izmeye balamtr (Dereboy, 2004,
s:135).
1945te Paris in kurtuluundan sonra, zazous stili kyafetler moda olmaktan
kmtr. Hollywood da tasarmlarn Hayes office denilen bir denetimden gemesi
gerekiyordu. Bu ofis tasarmlarn bireyin fiziksel zelliklerine uygun olup
olmadna ve yaplacak harcamalarn hkmetin ekonomik politikasna uygun olup
olmadna bakyordu (Zengingnl, Tarihsiz, s:36).
1947 ylnda, estetik gzellikle ustal birletirebilen modac Dior, giyimde
yeni bir hava (newlook) yaratr. Bu yllarda Dior, zarif ve kadnca bir siluet
izmektedir. Dk omuzlar, ince bir bel, bileklere kadar uzanan bol etekler, yksek
topuklar ve yana eik kk apkalar bu modann zellikleridir. Bu yllarn nl
modaclarndan bazlar Molyneux, Schiparelli, Lee Miller ve Dior dur. Eric, Berard,
Nobili gibi kreatrler, sanatsal izgileriyle artistik moda desenleri sunmaktadr
(rnek 21). Film yldzlarnn modaya etkileri yine srmektedir. Katherine Hepburn,
ngrid Bergman, Humhrey Bogart gibi yldzlar sanatsal sinema yaptlaryla moda ve
dnyasn da etkilemektedirler (Stegemeyer, 2004, s:58).

34

2.1.3.4. 19501960 Moda Akmlar

1950li yllar boyunca dekoratif sanatlarda ve modada, her eyin ayn
kalmasn isteyenlerle her eyin deimesini isteyenleri ayran bir snr izgisi olutu.
Dnya ellilerde yaayanlarn umduundan ya da korktuundan daha az deiecekti.
Ama yeni bir oyunun kurallar bu yllarda belirlendi. Moda da bu yeni oyundan
etkilendi. Bir meslee bir etkinlie ait olsun ya da toplumda alt snfn simgesi olsun,
i veya tatil kyafeti, szcn bugn bile koruduu tm bayalyla konfeksiyona
ait bir anlay olarak kald (Baudot, 2001, s:140).
1950li yllar belki de modann en heyecanl dnemi oldu. Ya da kadnn
batan yaratlmasnn, yeniden douunun serveniydi. Tasarmclar birer imza
haline geliyordu ve tketim toplumunun kurallar almaya balamt. Amerika
dnya ekonomisinin ynn tayin konumuna ykseliyordu. 1850lerde doan LeviStraussun kot pantolonlar 1955 ylnsan itibaren genlerin ilgi oda olmaya
balamt.
Kadn, erkein karsna yenidnyann imgelerini bedenine tayarak
kyordu. Bu dnem, sava sonrasnn kazanma arzusunun ivmesinde, zarafet ile
ihtiamn yan yana gezinti yllaryd (Onur, 2004, s:55).
1950 1960 yllar aras, sava zaman kstlamalarn hzla kaldrld
dnemdir. Savalarn sona ermesi ve savan getirdii etkilerin ortadan kalkmasyla
insanlar, rahat bir ortama kavumulardr. nsanlar, savalarn etkisi ile tercihlerinde
gvenli ve normal alanlara ynelmiler, onlar iin radikal olmaktan ok, sadelik
nem kazanmtr.
Marlyn Monroe 1950li yllarn seks tanras olmutur. Erkekler sarn
sever , otobs dura adl filmleri ile olduka yetenekli olduunu sergilemi, sa
biimi, makyaj, giysisi ve dzgn fizii ile insanlar etkilemitir.
Kadn magazin dergileri gen modas konusunu deneme niteliinde ortaya
atmlar, dar ve baldr hizasna uzanan pantolonlar bo vakitlerde kullanlan popler
giysiler olmulardr. Blue Jean kabul grmeye balamtr. Amerikada gen kzlar

35

arasnda erkek gmlei giymek moda olmutur. Liselerde ift kazak ya da Peter Pan
yakal bluzlar giyilmitir. Birok gen kz dairesel bol etekleri tercih etmitir
(Zengingnl, Tarihsiz, s:3940).
1950lerde naylon, asetat, bamberg gibi sentetik kumalar piyasaya srlr,
bunlar orlon, dralon gibi yine sentetik kumalar izler. Bu yllarda Trkiye de,
naylon kuma byk ilgi grmtr. Kullanlmas salk asndan sakncal olan
sentetik kumalar, uzun yllar pamuklu ipekli ve ynl kumalarn unutulmasna
sebep olmutur. Bu dnemde kadn giysilerinde beller sk, kala belirgindir. Bu dar
giysiler, zellikle film yldzlarnn giyiminde arpcdr (Komuolu, 1986, s:23).
1950lerde moda merkezlerinin saysnda art grlm, spanya, talya ve
Dublin birer moda merkezi haline gelmitir. 50li yllarda gen kuaklar artk
kendilerine zg stiller yaratabilecek moda bilincine erimeye balamlardr.
40larn ortalarndaki Fransa kkenli varoluuluk akm toplumda entelektel bir
kesim oluturmutur.
Bu akm burjuvazi deerlerine kar gelerek insan birey olarak tanmlamay
tercih etmitir. Jean Paul Sartre, Simone de Beauvoir ve Albert Camus, bu anlay
felsefi adan deerlendirirken, Juliette Greco da bunu arklarnda dile getirmitir.
Varoluu anlay modada da kendini siyah renkle belli etmi, bu akmn
Amerikadaki yanklar daha geni alanlara yaylarak kendini gstermitir. Rockn
Roll ve bu mzik akmnn idol olan Elvis Presley, batnn gen kuanda nemli
etkiler oluturmutur. Elvis Presleyin provokatif hareketleri ve parlak kostmleri
zellikle gen kzlar olmak zere, gen kuan tamamn hayran kitlesi haline
dntrmtr (Dereboy, 2004, s:142).
50li yllarda Hollywood moday yeniden etkiledi. Sinema artisti Jane
Russell, Diana Dors, Jayne Mansfield ve bilhassa Aundrey Hepburn moda ncs
idiler. (Yceer, 1992, s:132-134).
1951de modac Jacques Fath, geometrik ekil dedii modasn karr. Sa
modellerinde de kuzu ba, atkuyruu gibi hayvan zelliklerinden esinlenilmektedir.

36

nl ressam Picasso nun modeli olan gen kzn, atkuyruu sa modeli portresi, bu
sa modelinin zellikle yaylmasna neden olur. Atkuyruu sa modeli kullanl
olduu sebebiyle gen kz ve rencilerde hemen benimsenmi ve bu sa stili o
yllardan gnmze kadar gelenekleerek sregelmitir.
1953 1954 yllarnda giysilerin altnda yapma kabarklk salayan jponlar,
ellili yllarn sonlarna dek gen giyiminde, gece giysileri ve gelinliklerde
kullanlmtr. Tunik stili giysiler, 1955 ylnn zelliidir.
1955 ve 1956da zellikle scak aylarda sentetik ipekvari giysiler popler
olmutur. Uzun, ular yumuamayan gmlek yakarl, selilozla sertletirilmi ve daha
ince kvrml bir hal almtr. Naylon oraplar sadece daha iyi ve ucuz olmam,
ayrca daha iyi ekiller de olmutur. Bu sebeple modaclar etek boylarn birka
santim daha diz stne karmlardr (Baker, 1991, s:15).
Bu yldan sonra modada ok hzl deimeler grlr. 1956 1957lerde
pastel renkli twinsetler ok modadr. 1958de kadn pantolonlarnn paalar
daralr, bu dar paalara yrtmalar bile yaplr. Erkek ve kadn ayakkablarnn
burunlar ok sivridir. Kadn ayakkablar, sivri burnu ve ince elik topuklaryla son
derece zarif ancak ayn lde de kullanszdr.
1956ya gelindiinde sokak lambalarnn altnda dolanp duran ya da sinema
koridorlarnda bo lakrdlar eden gruplar ortaya kmtr. Giysileri ve tarzlaryla
insanlar etkilemilerdir. Ayn yllarda Chanel, Balenciaga, Givenchy, Ywes Saint
Laurent gibi modaclar modaya egemendir. nl kreatr Gruau, artistik izgileriyle
moda dergilerini deerlendirmektedir (Komuolu, 1986, s:25).
1957 moda dnyasnda ne kadar yeni is imle domu olursa olsun yln
moda armaann Paris denene sihirli ehirden dnyaya hkmeden Christian Dior
kazanmtr. 1958-1959 yllarnda trapez modas yln modas olarak belirlenmitir.
Siluet yukardan aaya genileyerek inmi, etekler ok genilemi ve Jponlarla
giyilmitir. Elbiseler arasnda kz ocuklarnn elbiselerini anran ksa bedenli,
yksek belli kurdeleli elbiselere rastlanmtr.

37

Palto ve pardslerde ya ok geni yakalar grlm, yada hi yaka

kullanlmamtr. Tayyr ve elbiselerde yakalar yine yat k, boyuna ve enseye
yapmamtr. Bele sarlan kumatan geni kemerler ok moda olmutur. Kollarn
ou dirsekte bitmitir. Gece elbiseleri tamamen ksalm, byk suvareler iin
giyilen uzun tuvaletler, ayak bileinde bitmi ve gece ayakkablarna daha fazla
nem verilmitir.

2.1.3.5. 19601970 Moda Akmlar

1960larda ilk kez modann oda genler olmaya balad. Stiller o kadar hzl
deiiyordu ki reticiler yeterince hzl malzeme retmekte zorlanyorlard.
Bu dnemde etek boylar yzyl boyunca grlmemi biimde ksald yle ki
en lgn dnem olan 20lerde bile etekler bu kadar ksalmamt. Salar ise, uzun ve
serbest braklyordu. Bu ka modu, Pop Artdan ilham alan yeni enerjilere,
filmlere, kendi sosyal durumlar iinde devrimci hareketlere, yeni ebedi akmlarla
birlikte yeni yazarlara, yeni mzik trlerine ve yeni mzisyenlere yani tm sanat
dallarna kadar uzanyordu.
1960larn moda tasarmclar iin insan vcudu, herhangi bir fikri veya
durumu boyalar ile ifade edebilecekleri bir kanvas grevi gryordu. Giysileri sert ve
geometrik olarak ifade edilebilecek yeni bir eilim getirdi vcut ok plak ve ak
biimde olabildiince erotik olarak belli ediliyordu. Etekler basenlere kadar kt.
Yakalara aa ekildi veya yukarya topland. giyim bu yeni havaya uyarland.
Uzun i amarlar basen hizasndaki ksa etekler ile giyilebilmek iin klot haline
getirildi (ndoan, 1996/6, s:452).
1960lar da ilgin moda olaylaryla doludur. Bu denli hzl deiime, kadnn
nasl uyum salayacan dnmek bile gtr. 1960tan sonra giysi modelleri,
moda izgilerinden daha ok, sanatsal fotoraflarla anlatlmaktadr. zellikle David
Bailey in ekimleri ilgi toplamaktadr. Fakat yine de moda uzmanlar, yaratcln

38

nemini ve izgi gereini unutmazlar. 1960 1962lerde ilemeli ve bluzdan

giysilerin yan sra renci stili jumperler (campr) gze arpar. izme modas
balar. Trkiye de de bu yllarda izme modas yaygndr (Komuolu, 1986, s:26).
1962de Amerika ve Rusya arsndaki souk sava, cumhurbakan Kennedy
ve Krushchev in Florida kylarndan sadece 80 mil uzaklkta olan Kba ya Rusya
nn nkleer roket yerletirmesine ok kzmalaryla neredeyse scak sava
aamasna gelmitir. Halkn girmi olduu bunalml durum d grntlerinin yan
sra giysilerine de yansmtr. inde bulunulan zr durumlar hem ekonomiyi hem de
toplumun sosyal yapsn olumsuz ynde etkilemitir.
60l yllarda hayat tarzndaki kkl bakalam paralelinde kart cinsler
arasnda bir eit rol deiimi ortaya kmtr. Paris sokaklarnda takm elbiseleriyle
dolap sigara ien kzlarn varlnn yannda, etek giymi erkeklerde sokaklara
kmtr.
Bu yllarda, hippi modas yaygnlat. Genellikle toplum dna itilmi
sorunlu genler, pasakl bir giyim tarz, uzun ve pis giysileri ile bu moda akmnn
temsilcileri oldular (Yceer, 1992, s:136).
Sinema, moday gemi yllarda olduu gibi fazlasyla etkilemi, 1967de
ekilen Bonni ve Clyde filminde Faye Dunawayin giydii apka ve trenchkot, The
Avengers adl televizyon dizisinde Mr.Peelin giydii catsuit, James Bond
filmlerindeki kadn siluetleri, pop-art, iekli bikiniler moda olmutur. Bu dnemde
kadn silueti, ince uzun boylu ve ok zayft r. Bu dnemin gece giysilerinde ayak
bileklerine kadar uzanan tuvaletler, tek omuzlu yunan tarz ili ve drapeli ifon
tuvaletler, bel hatt dk gs izgisine yakn iki renkli tasarlanm gece
kostmleri, kala hattnda bol bzg ile diz stne inen etekler, koton dantelli mini
siyah kokteyl elbiseler n plana kan tasarmlardr.
Spor giyiminde iki paral kayak giysileri, ort mini-bluz kombinasyonlar,
girik kollu, gbei akta brakan mini, cepli, pskll yazlk bluzlar, in stili bluzpantolon takmlar grlmekteydi. Mayo ve bikinilerde derin dekolteleri dk bel

39

hatt sportif stler n plana kmtr. 502lerde balayan jean modas 60larda da
gnlk giyimde youn ekilde kullanlmaya balanmtr.
Birok nl modac farkl tasarmlaryla n plana kmtr. Mary Quant
mini etein yaratcs olarak kabul edilmi, Londrada ilk butiini aarak gen
bayanlar iin yapt yamurluklar ve hacimli kol antalar tm moda dnyasnda
tannmtr (Dereboy,2004, s:155156).
1961 ve 1963 yllarnda, uzaya gitme denemeleri insanl uzay aralaryla
yaplrken, 1969da insanolu aya gitme ryasn gerekletirmitir. Bu arada
lkelerin uzay yar moday da etkiler. 1964te modac Courregees, Moon Girl Ay
Kz modasn yarat r. Modac Carden in astronot stili giysileri de ilgiyle izlenir. Bu
modaclar,

uzay

adamlarnn

giysilerinden

esinlenerek

balklar,

sentetik

kumalardan yaplm fermuarl giysiler ve ayaa giyilen prl prl botlarla ilgin bir
moda yaratrlar (Komuolu, 1986, s:27).
19671968 yllar ierisinde Parisli ve Londral modaclar eitli lkelerin
folklorik kyafetlerinden yola karak koleksiyonlar oluturmaya balamlardr.
rnein, Afgan montlar, Hint pantolonlar, Trk kaftanlar bu yaratm srecinin esin
kayna olmutur (Onur, 2004, s:56).
1962de kendi markasn yaratan Fiorucci, renkli kauuk botlar, plastik
papatya ssl sandaletler ile, butiinde geleneksel zevke uymayan tarzda rnler
satmaya balad, 1969dan sonra ucuz giysiler de satmaya balad (Baudot, 2001,
s:229).

2.1.3.6. 19701980 Moda Akmlar

1970 ylnda pantolon salgn yaanmtr. ster mini, ister midi btn
teklerin en byk rakibi pantolon olmutur. Gece pantolonlar iinse in havas
tayanlar, ince kumatan yaplm son derece bol btn Plise adr pantolonlar
yer almtr. Dz yada empirmeden yaplan bu pantolonlar zerine, lameden,

40

satenden uzun, bol yelekler giyilmitir. Yelekler bol pantolonlar alabildiine bol
olmutur (Zengingnl, Tarihsiz, s:52).
1971de nl kadn modac Chanel in lm, moda dnyasnda yeri
doldurulamayacak bir boluk yaratr. 1971ler moda dalgalanmalar asndan
olduka hareketlidir. Dior moda evi kuma renklerini, ressam Dufy in tablolarndan
almakta, asit yeili, beyaz, sar, lacivert, mavi ve krmzlar kullanmaktadr. Bu
moda evi, omuzlar vatkal tayyrleri, kvrck salar ve krmz ruju ile 1940lar n
kadnna dn yapmaktadr.
Modac Lanvin in koleksiyonundaki kumalar, srrealist ressam Eduardo
Paolozzi desenlemitir. Gece giysilerinden kullanlan parlak luminex kumalar da,
1925lerdeki pullarn yerini almaktadr (Komuolu, 1986, s:31).
1971de St. Laurent tarafndan erkeksi stili ile blazer sunuldu. Etek stilleri;
dz, bzgl, pilili izgiler arasnda geziyordu. Pantolon ve jeanler geni paal idi.
Bu dnemdeki en ilgin moda olay ise, punk giysilerin ve sa biimlerinin gangster
modasndan yksek modaya geii idi. Pantolonlarn paalar prangaland, emniyet
ineleri-mandallar kulaklara hatta buruna takld. Salar, krmz, yeil, mavi ,sar
veya siyah izgili peroksit tonlarnda sert ve sivri biimli idi. Punk, birka gen
isizin isyannn anlatm olarak mzik dnyasn da etkiledi.
zellikle ngilterede moda, belirsizlikten ve hayalcilikten kurtuldu. Kadnlar
ve erkekler iyi yaplm eyler aslalarda pahal rnler iin daha isteksiz harcama
yapar hale gelmilerdir. Kadnlar byk dkknlara ve maazalar zincirlerine daha
az gider oldular. Parann yokluun dolay giysi tasarmlar kadnlarn gzndeki
cazibesini yitirmiti. Amerikada ise, bu durumun tam tersine ekonomideki gidi
stabildi ve durum parlakt. Buna paralel olarak daha ok kuma isteyen yeni ve klasik
tasarmlar gze arpyordu (ndoan, 1996/6, s:457).

1972nin sonbahar k renkleri canl tonlar olmutur. Kumalarda krmz,

yeil safran rengi, mor, koyu mavi, siyah ve beyaz kullanlmtr. Bu yln balca

41

yenilii olarak izgili oraplarla yksek topuklu ve sivri burunlu ayakkablar

yaygnca kullanlmtr. lkbahar ve yaz elbiselerinin ana hatlar; grn kadnca
olmutur. Ayrca bunun yannda kravatlar, blazer tipi ceketler, dz ve kvrk paal
pantolonlarla erkeksi izgiler hakim olmutur (Cranegy, 1991, s: 142).
1973 ylna gelindiinde tasarmclarn modas haute couture ile olan
birlikteliine son verdi. Artk hibir ey eskisi gibi olmayacakt . 19731te bir araya
gelen E.Khanh, O.Clarke ve dierleri deneyimli bir modac topluluu olmann
verdii ansla byk bir baar elde ettiler (Baudot, 2001, s:244).
1974te moda da eskiye doru bir dn olmutur. Etekler diz
kapaklarndan drt santim aa hatta daha bile uzun olarak giyilmitir. Klo tvit
etekleri, ince ipekli bluzlar, yakalarda da danteller kullanlmtr. 74te etekler
alabildiine yaygnlamtr. Balca zellikleri her ekilde, her boyda her renkte ve
her kumatan yaplm olmasyd.
1975 kadn modasnn balca yeniliklerinden birisi de kadnlarn zerinde
ve ska rastlanan bol elbiseler olmutur. Bu elbiselerini kollarnn dikisiz olduu,
yakadan inen tm bolluu etee yansd, manet ya da yaka biimleri gibi
ayrnt lara hi nem verilmedii grlmtr.
1976 1977 yllarnda nl kuafr Alexander, salara kakll ksack
kesimle 1930larn romantik havasn getirir. Vidal Sassoon ise bu yl kadnlar
kk birer erkek ocuu havasna sokacaz demektedir (Herald, 1991, s:28).
1978 1979da Lanvin, giysilerinde Asya lkelerinin kendine has folklor ve
kltrnden esinlenir. 1979 yl modas, eskiyi araylarla doludur. Vatkal manto ve
tayyryle, tyl, baa oturtma apkasyla 1950lerin ekici kadnn yeniden
domaktadr. Mantolar, yukardan aaya doru daralr. Dar eteklerde nde
yrtmalar grlmekte, kollara Dolman (kukla) ve Batwing (yarasa) biimi
verilmektedir. Japone ve pili iine taklm kollar yelenmektedir. Gndz
giysilerinde gabardinler, flaneller ve krepler, gece ise saten, tafta tr kumalar

42

kullanlmaktadr. Puantiye kumalar da her zaman olduu gibi bu yl da

beenilmektedir (Komuolu, 1986, s:33).

2.1.3.7. 19801990 Moda Akmlar

1980 yl, petroln sebep olduu ekonomik bunalmlarn yldr. Bu yl
modaclar 1960lardan esinlenirler. Dar beden ince bel, bol etekler, ort ve
bermudalar ve drapeli mayolarla ilkbahar, yaz modasnn izgileri belirlenmektedir.
Moda dnyasndaki yeni adlar Thierri Mugler, Montana, Jean Claude gibi modaclar
mini etei geri getirmeye almaktadr. Asimetrik kesimlerden oluan modeller ilgi
ekmektedir. Genkzlar, sindirella ve bale tipi, yine genkz ve erkeler, mokasen ve
basket tipi ayakkablar giymektedirler (Komuolu, 1986, s:37).
80lerin ilk yllarnda ngilterede iyi tasarmlarn ve rnlerin uygun fiyatla
satld kk maazalar grlmeye baland. Kadnlar ncelikle kendi kadns
ortamlar iinde yeni kariyerlerine balamak ve kendilerini kantlamak iin artan bir
gayretle alyorlard. Kadnlarn giysilerinin bakmna ve onlarn dzenlenmesine
artk ok az vakitleri olmasna ramen, kullanlan kuma trleri ve giysi
tasarmlarndan da anlalaca gibi moda; rekabete dayanan bu yaam tarzndan
etkilendi (Wilcox, 1958, s:28).
Stiller gelip gitse de 80lerin balarnda kadnlarn i giysileri, erkeklerin
kendi ortamlarnda onlarla karlama drtsnden kaynaklanan bir igd ile
bilinli ekilde erkeksi kesime doru gidildiinin gstergesiydi. Bu giysiler basit
anlamada monoton ve unisex izgiler tayordu (Nunn, 1990, s:156).
dareci kadnlar iin eik kravatlar, muhtemelen kadn gcnn tehdit
edilemez iddias olarak, baya popler oldu. Buna karlk, sk sk alan kadna
uygulanan kravatlar, hem kamu hem de zel sektrde anlamn kaybetti ve kadn n
deiik trdeki brokratik ve hiyerarik yapdaki rutinlemi zmsemesini
yanstmaya balad. Bu zamanda ortaya kan spermodel veya tasarmc etiketi olan

43

catwalk

stili

ksa

srede

btn

sosyal

ve

corafik

alanlara

ulat

(http://www.insankaynaklari.com/CN/ContentBody004.asp?BodyID=2125 )
1981 ylnda Yohji Yamamoto, Issey Miyake ve Rei Kawakuba n plana
kan Japon modaclard. 1982 de Cinzia Ruggeri kristal elbise tasarmn lanse etti.
1983 te Pradann naylon, marka monograml antalar stat sembol oldu. 1984te
Dona Karan Amerikann tercih ettii en nl stilist oldu. 1985 ylnda Benettonun
Toscani tarafndan yaratlan slogan dnyaya yaylmaya baland (Dereboy, 2004,
s:176).
1986dan itibaren etek boylar ksalmaya balad. 1987den sonra spor
yapmak iin kullanlan eofmanlar, sokakta, evde, her yerde kullanlr hale gelmitir.
ok rahat olan bu giysiyi insanlar, erkek kadn ayrt etmeksizin bilhassa seyahatte
tercih etmilerdir (Yceer, 1992, s:145).
1987de Christian Lacroixin ortaya k Paris haute couturen de elektro
ok etkisi yaratt.
Tiyatro ve opera tarihini iyi bilen Lacroix, baz gsterilerin kostmcln
de yapt . 1989 ylnda Nimesde yaplan Carmen gibi gsterilerde kendi tasarmlarn
kullanma olana buldu. 1977de bir defile iin Parise gelen vatanda Junko
Shimada 1989da bir butik at (Baudot, 2001, s:304310).

2.1.3.8. 19902007 Moda Akmlar

90l yllarla beraber bir moda emberi tamamlanm oldu. Teknoloji tutkunu
birok tasarmc gndelik zevklerin yerini ilevselliin ald yeni modeller
yaratyordu. 70li 80li yllarda lgnln einde koan, modann 90l yllarda daha
az moda olaca tahmin edilebilirdi.

44

Yeterince abiye olmama endiesi, yerini fazla abiye olma endiesine brakt.
Eliminasyonlar, basitletirme ve sadeletirmelerden sonra doksanl yllarn
modasnda yeni bir sava l duyuldu minimalizm (Onur, 2004, s:318).
90l yllara, sade ve vcudu kavrayan formlar damgasn vurmutur.
Mmkn olduunca ssten uzak, iyi kalp, yetenekli kuma ve koyu renkli giyimin
uzak,

endieli

ve

skntl

grnmleri

seildi

(http://arsiv.hurriyetim.com.tr/tatilpazar/turk/99/07/10/eklhab/07ekl.htm)
19911992 yllarnda strech pantolonlar ve taytlar eofmanlar gibi hzla moda
olmu, vcudun tm hatlarn ortaya karan bu pantolon ve ort tipleri de genlerce
ok tutulmu hatta orta yallarca da benimsenmitir. Zaman zaman fantezi bir giysi
gibi kullanlan bu strech pantolonlarn stne, vcudu, gs iyice saran ksa
bstiyerleri ksa ceketler giyilmektedir. Elbiselerde ve ceketlerde abart l vatkalar
atlm, daha sade vcudu saran giysiler giyilmeye balanmtr (Yceer, 1992,
s:146).
19921993 modas son derece rahat, basit ve takip edilmesi son derece
kolayd. Giysiler ok modern, fakat bununla beraber klasikten esinlenmi bir stilde
hkm sryordu (Bozkurt, 1992/2, s:245). Elbiseler, etekler ve ortlar daha da
ksald. Spor giyim ise son derece rahat, rastgele, macerac bir kombinasyon
izmitir. Erkek modasnda ise, alt dmeli blazerler yine ok gzde ve kullanlan
kumalar parlakt (Bulgun, 1992/3, s:222225).
1994 ylnda mini etek modas doruk noktasna ulat. yle ki ceketlerin
alt nda kaybolan kombinezon elbiseler, ksack ceketlerin alt ndan kan erkek
gmlekleri ok popler olmutur. 19951996 yllarnda vcuda oturan ksa ceketler
ya ok mini ya ok uzun eteklerle ve pantolonlarla kombine edilmitir.
1997 ylnda siletler rahat olmutur. Diz ortasnda veya diz altnda biten
etek boylar giyilmezken sper mini boylar ok popler olmutur (Zengingnl,
Tarihsiz, s:67). 1997de kullanllk, sportiflik ve klasik takmlar yeni ve gelecek

45

vaat edici olarak vurgulanm ve doallk ve gncellik yanstlmtr (ndoan,

1997/6, s:293).
1998de moda arbal bir klk sergilemitir. Bu lkslk bireysel olarak
ekillenmi ve faydal ztlklar oluturmutur. Elbiseler diz hizasndan baldr hizasna
kadar deiik boylar ile dikkat ekmitir. Uzun ve vcudu saran elbiseler ceketler ile
kombinlenmi, rme kumalarda kuman elastikiyeti ile ortaya karlan vcut
hatlar, dokuma kumalarda drapeler ile vurgulanmtr (Feldman, 1992 , s:71).
1998 knda, napa yeni bir materyal olarak karmza kmtr. Detaylarda
yrtma bir yenilik olarak grlm ve sadelik n planda olmutur. Pantolon ve tay
zerine giyilen tunikler kadar ksa eteklerde gndemdeydi. Dz kesimli, geni
pantolonlar, lenggingler, ok uzun dklen paalar ile yksek belli jogging
pantolonlar modayd. Bol pantolonlar ise dk belliydi. Allm ceket-pantolon
kombinasyonunun yannda hi ttsz-dmesiz ve astarsz gmlekler de beli
kemerli olarak kullanld grlmektedir (ndoan, 1998/1, s:6768).
1999da Milano, New York, Londra ve Paris defilelerinin ipularn
grmekteyiz. Payetler metal dokular, straplesler, volanlar ve satenler yzyln son
yaznda gz kamatrmtr. Gsler tekrar kefedilmi ve dekoltelerle ortaya
karlmtr (Zengingnl, Tarihsiz, s:71).
90l yllardan 2000li yllara gelindiinde, donuk ve kentsel yaam yanstan
renkler, kumalardan oluan minimalist akmn yerini 20li, 50li ve 70li yllarn k,
seksi kadnlarn yanstan koleksiyonlar ve kumalar almtr. nsanlar bu yllarda,
kl, rahatl, giyilebilir ve kullanlabilirlii estetikle yorumlayan moda anlayna
ve moda akmlarna ilgi gstermekteydiler (Dereboy,2004, s:184).
2001

koleksiyonlarnda

koleksiyonlarnda

seilen

rahatlk,

temann

ad

Trk

markalarnn

olmutur.

Renk

kadn

ve

cmb

erkek
kendini

snrlamamtr. Bele oturan ceketler, plikae etekler kadn koleksiyonlarnn ana

unsurlar olarak gze arparken, erkek koleksiyonlarnda kentli ve ada erkein
izleri srlyordu. Klk ayakkab ve izmelerde piton ve ylan bask younluunu

46

hissettiriyor ve dz desenler, ruganlar, stre kumalarla hazrlanan sivri burunlu ve

topuklu

piton

izmeler

sezonun

ilkleri

arasnda

yer

alyor

(http://www.milliyet.com.tr/2000/10/18/yasam/yas02.html).
2002 ylnda, kadns hatlar tayan erkek kostmleri, transparan emprime
gmlekler, vcut hatlarn ortaya karan trikolar, uzun kvrck salar, byk
gzlkler

erkek

modasnn

ne

kan

trendleri

(http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=7384). Klasik gmlek, polo tirt ve

pantolonlardan da dn verilmeden zellikle genlerin ok fazla rabet gsterecei
yepyeni bir koleksiyonun yaratld dikkat ekti. Uzun etekler ve bol paa
pantolonlar en nemli elerdi. Pantolon etekler, V yaka sveterler ve tozluklar
koleksiyondaki gemie dn simgeliyordu. K koleksiyonunda, geni apka,
tozluk,

al

ve

kep

gibi

aksesuvarlara

da

geni

yer

verildii

grld

(http://ist.milliyet.com.tr/content/kadin/kad012/kadin27.html).
2003 ylnn moda trendleri, getiimiz yllara oranla biraz daha saf ve yaln
gzkse de, aslnda her kreasyonun oluumu ve hikayesi; heyecan ve adrenalini en
doruk noktada tutuyor. Trendler ne olursa olsun moday uzaktan veya yakndan takip
edenler iin 2003e en rahat dnem denilebilir. 2003 yl modasna; grafik stil, saf ve
dz izgiler, canl renkler, byk ve optik motifler n planda olmakla beraber, baroc
ile yksek teknolojinin birlemesi denilebilir. Ayrca spor logolar kullanlarak aktif
modeller de yine 2003 izgileri arasnda yerini almtr. Karamel renklerin, gri tonlar
ile birletirilmi, ama kyafetlerin i astarlar canl renk tonlar ile hareketlendirilmi
ve bylece srpriz temas ortaya kmtr. 2003 trendlerinde, daha doal ve otantik
ilemeler veya kumalar n plandadr ve kadife kumalar da en gzde materyallerden
saylmtr ( http://www.kolej.org/dergi/sayi74/moda.shtml).
2004 ylna damgasn vuran ekose ve tvit takmlar hanmlarn gzdesi haline
gelmiti. zellikle alan kadnlarn tercihi olan bu takmlar, hem k hem de
sevimlilikleriyle gz dolduruyordu. Pantolondan etee, ceketten kabana, hatta apka
ve allara kadar geni bir rn yelpazesiyle karmza ekose kmaktadr. Ekose ve
tvit takmlar daha k hale getirmek iin ceket ilerini, mor, turuncu, sar, krmz
beyaz ve siyah renklerinin hakim olduu bisiklet yaka tirtler, polo yaka gmlekler

47

ve buruuk bluzlar ile tamamlanmtr. Bluzlarda ayrca, renkli basklar ve dantel

ilemeler de sklkla kullanlmtr. Ksa kol boylarna sahip nostaljik Chanel
ceketler, dar ve dz kesimli elbiseler, boylar diz kapandan uzun etekler ve vcudu
sms k saran bilek hizasnda pantolonlar, hareketli etekler, yakalara taklan
rengarenk

tal

brolar

2004

ylnn

gzdeleriydi.

(http://ya2004.yeniasir.com.tr/10/14/index.php3?kat=ege&sayfa=alisveris3&bolum=guide).

2005'te moda 'masum ve romantik' olarak tanmlanabilir. En seksi

kreasyonlarn yaratclar bile bu tarza dnmtr. Genel olarak neo-romantizm
akm ve ok renkli giysiler n plana km ve kadns izgideki modellerin okluu
dikkati ekmektedir. New York, birka yl nce balatt defileler zincirindeki
nclk yapma konumunu bu yl da korumutur. Klasizm, sportif grnt veren
detaylarla modernletirilmitir ve 1940'l ve 1970'li yllarn esintileri podyuma
yansmtr. Yaz koleksiyonlarnda dikkatleri eken bir dier trend ise 'masum ve
gzel kadn' imajnn tema olarak kullanlmasyd. John Galliano ve Dolce&Gabanna
gibi tasarmclarn bile, seksi kadn izgisinden uzaklaarak bu dorultuda
koleksiyonlar hazrladklar grlmtr (http://www.dexigner.com/moda/haberler62.html).
2006 ylnda, etnik akm son koleksiyonlarnda iddeti eskisi kadar olmasa da
feminen ve yumuak bir grntyle yeniden karmza kmtr. Nak ilemeli
bluzlar, payet ve boncuklarla sslenmi minik stler ve etekler trendi en gzel
yanstan detaylar arasndadr. Aksesuarlarda da yine zellikle el yapm ilemeler ve
payet sslemeleri dikkat ekmektedir. pek, saten, yumuak dokulu cotton, ifon gibi
hafif kumalar ve bunlardan hazrlanm diz boyu etekler, minik bzg ve drapeli
stler, V yakal bluzlar bu trendin dikkat eken paralarn oluturuyordu. Hibirey
ok sert yada kontrast deildi. Ak pastel tonlar yerine hafif kirli tonlar zellikle
kirli pembe ve beyaz kombinasyonu n plandayd. Ksa blazer ve ceketler bu yl iin
mutlaka edinilmesi gereken paralardand. Canl ve parlak renkler, zellikle kuvvetli
yeil ve pembe, asimetrik detaylar ile dikkat ekici dmeler trendin detaylar
arasnda. Arca bu yln pantolon boylar da olduka ksa, bermuda ve dizin alt nda

48

biten

pantolonlar

ksa

ve

renkli

ceketlerle

birlikte

kullanlyordu

(http://www.modaturkiye.com/fashion/newsread.php?id=367).
2007 ylnda, satenler, ipekler, cvl cvl renkler, salalk ve asilik hakim
(http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=5900). nci yine 2007 ylnda ok
moda, yzyllardr masumiyetin ve zarafetin simgesi olan inci, bu yl da kadnlar n
en k aksesuar olacak. her vakit gzde olan beyaz inci, tahtn siyah inciye
brakacak (http://www.moda2007.info/Moda_2007_inci_yine_cok_moda.html).
2007 modasnda kadn, elikili birka rol birden stleniyor. Hem etkin,
gvenli ve gl, hem de savunmasz ve yapay zrhla korunan bir kadn kyor
karmza. Aslnda 2007 koleksiyonu, geride kalm on yllk dnemlerin hepsinden
esinlenmi. Tasarmlar daha karmak, sslemeler daha girift; renkler daha parlak,
aksesuarlar karmakark. Asl eliki ise sa ve makyajda. Giysiler biraz sahte ve
yapayken, sa ve makyaj kadnn doal kusursuzluunu glendiriyor. arpc,
gsterili metalik bir makyaj, son derece ak ve dengeli bir fondten, yumuak
bronz bir parlaklk ve saa lt veren sprey ya da jleler. Ama giyimin tersine
makyaj, her zaman var ile yok arasnda, tamamen doall ortaya karan tonlar ve
arpc bir sadelik (http://www.ntvmsnbc.com/news/406587.asp).

2.1.4. nternet
nternet, dnya zerinde milyonlarca kiinin srekli iletiim iinde olduu bir
bilgisayar sistemi olarak tanmlanmaktadr. Birok bilgisayar sistemini TCP/IP ad
verilen bir protokol ile birbirine balayan dnya apnda yaygn olan ve srekli
byyen bir iletiim adr. Uluslar aras alarn en nemlisidir ve tm dnyaya
yaylm her eit be milyon kadar bilgisayardan oluan bir byk adr. Dnyann
en byk posta adr ve kullanclarna genellikle bedelsiz ve ok geni bir
yelpazede bilgi ve referans kayna sunmaktadr (Varol, 1998, s:10).
nternet,

binlerce

bilgisayar

a,

milyonlarca

kullancnn

bilgisayar

kaynaklarn ve bilgi paylamn salar. Kelime anlam olarak da uluslar aras

49

alma a anlamna gelir. nternet sayesinde kullanclar, bilgisayarda bir dosya

formatnda depolanabilen herhangi bir veriyi paylaabilirler. nternete bal tm
alarn ve bilgisayarlarn birbirleriyle haberleirken ayn dili konuabilmesi veya
evirmen kullanmas gerekir. Bu dil fakl alarda bulunan farkl tipteki makinelerin
iletiimini ve bilgiyi paylaabilmesini salayan programdr.
Internet, birok bilgisayar sisteminin birbirine bal olduu, dnya apnda
yaygn

olan

ve

srekli

byyen

bir

iletiim

adr.

Internet, insanlarn her geen gn gittike artan "retilen bilgiyi saklama/paylama

ve ona kolayca ulama" istekleri sonrasnda ortaya km bir teknolojidir. Bu
teknoloji yardmyla pek ok alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, hzl ve gvenli
bir ekilde eriebilmektedir. nterneti bu haliyle bir bilgi denizine, ya da byke bir
ktphaneye

benzetebiliriz.

Internete,

bak

amza

bal

olarak

farkl

tanmlamalar da getirebiliriz: Internet,

1997 sonu itibaryla 100.000.000u akn insann kendi arasnda etkiletii,

bilgi dei-tokuu yapabildii ve kendi yazsz kurallar olan byk bir
topluluktur. Bu, internetin sosyal yndr.

Pek ok yararl bilginin bir tua basmak kadar yakn olduu dev bir
ktphanedir.

1997 sonu itibaryla, 20.000.000u akn bilgisayarn bal olduu ok byk

bir bilgisayar ve iletiim adr.

Kiilerin deiik konularda fikirlerini serbeste syleyebilecekleri ortamlar

barndran bir demokrasi platformudur.

Evden al-veri, bankaclk hizmetleri, radyo-televizyon yaynlar, gnlk

gazete servisleri gibi uygulamalar ile aslnda internet ayn zamanda bir hayat
kolaylatrcdr (http://www.po.metu.edu.tr/links/inf/css25/bolum1.html#1).

Internet, tm dnyay kapsayan, 110 lkeye dalm ve 2.000.000 dan fazla

bilgisayar (host) birbirine balayan yaklak 5000 bilgisayar ann toplamdr. 1994
yl banda yaklak 12 milyon Internet kullancs bulunmaktadr. Internet genel
bilgiye eriimi destekler ve elektronik posta (elektronik mail), konferans, bildiriler
gibi konularda iletiim hizmetleri salar.

50

Btn bilgi ve servisler, Internet'i oluturan eitli alara datlmtr ve geerli

bir Internet adresi ve fiziksel balants olan herhangi bir yerden ulalabilir
durumdadrlar. Kurulular Internet'e iki ana nedenden dolay balanmaktadrlar.
Birincisi, Internet yararl bilgilere dnya apnda bir balanabilirlik ve eriim salar.
kincisi, Internet'e balanmak, kurululara zel bir geni blge a kurmaktan daha
ucuza mal olmaktadr ( http://www.belgeler.org/arsiv/archive-hii-whatis.html).

2.1.5. nternet Ve Eitim

Eitim; genel olarak insanlara istendik yeni davranlarn kazandrlmas
olarak tanmlanr. Burada asl ama topluma fayda salayacak bireylerin
yetitirilmesidir. Eitim, geliimin temel unsurudur ve insanln douundan beri
hep olagelmitir. Eitimin bir bilim olarak kabul edilii ise ok yenidir.
Eitim belli bir dnemden sonra yeterli grlebilecek bir olgu deildir artk.
Baarnn ancak eitimle elde edilebileceine inanlmaktadr. Eitim hayatn her
nitesinde hzla gelimesinin nemli sebeplerinden birisi de insanlar aras iletiim ve
etkileimin artm olmasdr. Teknolojinin salad geni imknlarla dnya birbirini
grebilmektedir ve iletiime geebilmektedir. Bu durum, karlkl etkileimle
bireylerin kendilerini gelitirmesine neden olmaktadr.
nternette eitim dier bir deyile web tabanl eitim anlay da eitim
temelinde iletiimin olduu dncesi ile gelitirilen bir olgudur. nternette eitim;
renci ve retim elemanlarnn farkl meknlarda olduu, ders malzemesi aktarm
ve etkileimin eitli unsurlardan yararlanlarak gerekletirildii bir eitim biimidir
( http://www.egze.com/internet/ ).
nternet tabanl eitimin en nemli zellii, eitim srecinde yaplacak
aratrma ve literatr taramalarndaki kolaylk oluturmaktayd. Yeryzndeki ok
eitli kaynaklardan depolanm snrsz bilgiye, ksa srede ve kstlamasz
ulaabilmek, eitimde ve renciler iin ei bulunmaz bir olanak yaratmaktayd.
An yaratt tm bu frsatlar, iletiim ve eitimbilimciler tarafndan eitimin

51

yaygnlamas ve kolaylamas olarak nitelendirilmekteydi. Fakat, interneti yalnzca

bu

adan

kullanmak,

eitim

srecinde

karlalan

glkleri

ksmen

engelleyebiliyordu. Madalyonun teki yzn ise, ekonomik sknt lar ve zaman

sorunu nedeniyle eitimlerini tamamlayamayan ya da hi frsat bulamayan
bireylerden

meydana

gelen

ok

byk

bir

kitle

oluturmaktayd

(http://www.bilgisite.com/etic_eitim4.htm ).
Eitime olan talebin artyla birlikte yeni bir seenek olarak kabul gren
Web Tabanl retimin dnya apnda yaygnlamasnn bir nedeni; eitim kurumu
ve renen asndan daha dk maliyet potansiyeline sahip olmasdr. Web tabanl
retim sistemleri kitlesel eitime uygun tasarlandnda, geleneksel retime gre
maliyette etkinlii yksek uygulamalar ortaya koyabilmektedir. Ekonomik anlamda
kazand bu stnlk; kullanlan teknoloji, eriilen renci says, retim
materyallerinin tasarm, etkileim, maliyet unsurlarnn lm ve yaps gibi pek
ok faktre bal olarak deimektedir. Bu nedenle her iki sistemi ekonomik ynden
karlatrrken, bu

faktrlerin birlikte gz nne alnmas gerekmektedir

(http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=175).
Geleneksel retimde olduu gibi eitimin koulu olarak geni fiziksel
tesisler gerektirmemektedir. Balang maliyeti ynyle her yeni yat rm projesinde
olduu gibi web tabanl retim iin de belirli bir kaynaa, finansmana gereksinim
vardr. Ekonomik sistem iindeki bir dengesizlik, sistemin ileyiine de
yansyacandan web tabanl retimin belirleyici amalarndan birisi olan,
olabildiince ok sayda renciye az maliyette eitim hizmetini gtrmek
amacnn, mali sistem ile btnletirilmesi gerekmektedir.
Web tabanl retim zaman ve mekan ks tlamasn ortadan kaldrmaktadr.
Dnyann her yerinden, evden, iten veya internete balanabileceiniz bir yerden
istediiniz bir programa katlma imkan salamaktadr. Bulunduu yer okula uzak
olanlara, eitime ihtiya duyanlara veya ii gerei eitim almak zorunda olup i
younluu nedeniyle geleneksel retim programna katlamayanlara, ileri yata
eitime karar verip snf ortamnda eitim grmek istemeyenlere, salk veya ailevi

52

sorunlar nedeniyle bulunduklar yeri terk edemeyenlere eitim imkan salar

(Koolu ve Sezgin, 2000, s:48).
Eitimin just-in-time yani uygun zamanda veya kiinin kendini renmeye hazr
hissettii zamanda sunuluyor olmas, renme ekline uygun metotlarn kullanlmas
ve en nemlisi kendi renme hzyla eitim alabilmesi, renmeyi kolaylatrmakta
ve

verimlilii

artrmaktadr

(http://Berkeleycollege.edu/Academics/Distance

/Learning/DistanceBenefits.htm).

2.2. lgili Aratrmalar

PEKGZ smail (2006) Veri Yaplar Dersinin nternet zerinden Uzaktan
Eitimi konulu yksek lisans aratrmasnda ama, Veri Yaplar dersinin ileniini
her ynyle ve verimli olacak ekilde internet ortamnda uygulamak, temel veri
yaplar konularn ve ilgili algoritmalar tantmak ve ayrca rencilere problemlere
uygun

veri

yaplarn

belirlemeye

ve

farkl

algoritmalarn

etkinliini

karlatrabilmeleri imkan salamak olarak belirlenmitir.

Veri Yaplar dersi konularnn ve algoritmalarnn anlatld bir web sitesi
hazrlanmtr. Daha sonra, web sitesinin tasarm konusunda Meslek Yksekokulu
Bilgisayar Programcl blm rencilerine bir anket uygulanm ve veriler
toplanmtr.
Aratrma sonucunda, eitim ve retimde biliim teknolojilerinin ve uzaktan
eitim sistemlerinin yaygnlamas gerektii, web tabanl eitimin eitim materyalin
ieriini zenginletirerek grsel olarak renme stiline sahip kullanclar iin avantaj
salayaca kansna varlmtr.
KARADENZ irin (2001), nternet Tabanl Uzaktan Eitim iin Bir
Deerlendirme Modeli konulu aratrmada temel ama, internet tabanl eitimde
renci baarsnn deerlendirilmesine ynelik gelitirilen ITUDEM modeli ile,

53

rencilerin kendi renme hzlarna paralel olarak kendi kendilerini deerlendirerek

eksiklerini grmelerini salamaktr.
Tezde gelitirilen model, internet tabanl lme deerlendirme etkinliini ve
eitimin kalitesini artrmaya ynelik olarak 2000-2001 retim yl bahar dneminde
Gazi niversitesi Eitim Fakltesi Bilgisayar ve retim Teknolojileri Eitimi
Blmnn Mikroilemciler dersinde lme ve deerlendirme aralarndan biri
olarak denenmitir. Modelde quiz-1 ve quiz-2 olarak adlandrlan iki snav
uygulanmtr ve uygulama sonucunda veriler toplanmtr.
Aratrmada, rencilerin kendi renme hzlarnda ve istedikleri zaman
renebilmeleri, eksiklerini grebilmeleri iin tasarlanan modelin amacna ulat,
Javascript dilinin bu tr uygulamalar iin etkin ve hzl bir dil olduu sonucuna
varlmtr.
TZN Hakan (1999), Yksek retim Kurumlarnda Ders eriinin Web
Tabanl Olarak Aktarlmas konulu yksek lisans tezinde web tabanl eitim teorisi
incelenmi

ve rnek

bir

web tabanl ders tasarlanm,

gelitirilmi

ve

tamamlanmtr.
Aratrmada, internetin eitim ve retim iin uygun bir ara oldu gereinin
alglanmas ve web tabanl retim gibi iyi tasarlanm kaynaklarn oluturulmasn
desteklemek amalanmtr.
Aratrmada, web tabanl eitim yntemi kullanlmaya devam ederken genel
tasarm, retimsel metotlar ve faaliyetler iin sistematik bir yaklam gerektii
sonucuna varlm ve tezde ortaya konan teori ve uygulamayla retmenler,
aratrmaclar ve gelitiriciler iin bu alandaki kavramlar tantlmaya allmtr.

54

BLM III
YNTEM
Bu blmde arat rma modeli, evren ve rneklem, verilerin toplanmas ve
verilerin analizinin nasl yapld aklanmtr.

3.1. Aratrmann Modeli

Bu aratrma da betimsel yntem kullanlmtr. Aratrma verileri dzey
belirleme testi ve anket ile elde edilen verilere dayanmaktadr.
Aratrma, kontrol grupsuz son test uygulanan deneysel bir aratrmadr.

3.2. Evren Ve rneklem

Aratrmann evrenini, Trkiyedeki eitli niversitelerde Moda Tarihi dersi
alan renciler oluturmaktadr.
Aratrmann rneklemini, Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi Giyim
Endstrisi ve Moda Tasarm Eitimi Blm 2006 2007 retim Yl Bahar
Yaryl Moda Tarihi dersi alan (MOT 210P-Moda Tarihi) nc snf rencileri
oluturmaktadr.

3.3. Verilerin Toplanmas

Aratrmann birinci veri toplama arac dzey belirleme testidir. Moda Tarihi
dersi 1940 1950 Yllar Arasnda Moda Akmlar ve Trendleri nitesinin
konularn ve amalarn ieren belirtke tablosu hazrlanmtr ( Bkz. Ek 1). Bu

55

konular ve amalar kapsayan davranlarla ilgili sorulardan oluan dzey belirleme

testi hazrlanmtr.
Daha nceki yllarda bu dersi okuyan 20 renciye testlerin deneme
uygulamas yaplarak analize gidilmitir. Test geerlilii .73 olarak hesaplanmtr.
Sorularn glk derecesi ise .50 dolaylarnda tutulmutur.
Test rneklem kapsamna alnan Mesleki Eitim Fakltesi Giyim Endstrisi
ve Moda Tasarm Eitimi Blm 2006 - 2007 retim Yl Bahar Yaryl nc
snf

rencilerine,

ders

konular

retildikten

sonra

uygulanm

ve

deerlendirilmitir.
Aratrmann dier veri toplama arac ise ankettir. Aratrmann amac
erevesinde hazrlanan anket, nce gerekli dzeltmeler yaplm ve son ekli
verilmitir.
Ankette rneklem kapsamna alnan Mesleki Eitim Fakltesi Giyim
Endstrisi ve Moda Tasarm Eitimi Blm (MOT 210P-Moda Tarihi) nc
snf rencilerine web tabanl retim sitesi ile ilgili dncelerine ait 20 soru
yneltilmitir. Belirlenen alt amalara kaynak oluturacak ekilde gelitirilen anket,
web sitesinin oluumu, baars ve kalitesi ile ilgilidir.
Aratrmada, deneysel ilemleri gerekletirmek zere aratrmac tarafndan
Moda Tarihi ders nitelerinden olan 19401950 Yllar Arasnda Moda Akmlar ve
Trendleri konusunu kapsayan bir retim sitesi tasarlanmtr. nce dersin hedefleri
ve ierii retim programna uygun olarak belirlenmitir. Belirlenen ierii bir
internet sayfas haline getirebilmek iin ncelikle gerekli materyaller hazrlanmtr.
Hazrlanan materyaller ( metin, resim, animasyon) web sayfas tasarmcsnn destei
alnarak internet sayfas haline getirilmitir.
rencilerin kulland web sitesinde grlen tm tasarmlar ( ara yzler,
etkileimler)

Macromedia

Dreamweaver

MX

2004

program

kullanlarak

hazrlanmtr. Sitenin, kaynak bulmadaki kolayl ve internette tarayclarda

56

problem karmamas nedeniyle Macromedia Dreamweaver programnda hazrlamas

tercih edilmitir.
Hazrlanan web sitesinin yapm aamasnda, ERTRK, S. (1979), AKIR,
Hseyin, (2002), ETMEN, Mehmet, (1997),

KARAGLLE, hsan, (1999),

PARKER, Roger, (1999), BATES, A.W. (1995) kaynaklarndan da faydalanlmtr.

Hazrlanan web tabanl retim, Gazi niversitesi Mesleki Eitim Fakltesi
Giyim Endstrisi ve Moda Tasarm Blm (MOT 210P-Moda Tarihi) nc snf
rencilerinin kullanmas salanmtr.
Uygulama ncesinde katlan rencilerin hepsine, nce geleneksel retim
uygulamas ile ders anlatlmtr. Bu yntemde eitici merkezli klasik eitim
uygulanmtr. Konular aratrmac tarafndan bizzat anlatlmtr. rencilere
anlamadklar noktalar annda sorma imkn verilmitir. Her konunun pekitirilmesi
salanmaya allmtr. Ders sonunda rencilere, anlat lan konular ieren bir
dzey belirleme testi uygulanmtr.
Aradan yaklak 2 ay getikten sonra, rencilere aratrmac tarafndan
internet sitesinin adresi (www.modatarihi.tr.cx) ve site kullanm hakknda bilgi
verilmitir. rencilerin bir hafta sre iinde, web tabanl retimi uygulamalar
istenmitir. Ek-6da web tabanl retim sitesinden alnm rnek sayfa resimleri
grlmektedir. Uygulama sonrasnda rencilere konu ile ilgili dzey belirleme testi
uygulanmtr.
rencilere yaplan uygulama, snav dnemlerine ok yakn olduu ve kstl
bir zaman ierisinde yapld iin forum, elektronik posta ve benzeri iletiim yollar
kullanlmamtr. Bunun bir baka sebebi ise, rencilere internet teknolojisi ile ilgili
bir eitimin verilmemi olmasdr.

57

3.4. Verilerin Analizi

Veri toplama arac olan testte yer alan sorularn zmlenmesi iin, grubun
dzey belirleme testi ortalamalar arasndaki farkn anlamlln tespit etmek
amacyla t-testi kullanlm, frekans, yzde ve standart sapma hesaplanmtr.
Dier bir veri toplama arac olan ankette yer alan sorularn zmlenmesinde,
be seenekli likert tipi lek kullanlmtr. Ankette sorulara ilikin kesinlikle
katlyorum cevabna 5, katlyorum 4, ksmen katlyorum 3, katlmyorum 2 ve
kesinlikle kat lmyorum cevabna 1 puan verilerek deerlendirilmitir. Deer
aralklar aadaki gibidir;
4.21 5.00: Kesinlikle katlyorum
3.41 4.20: Katlyorum
2.61 3.40: Ksmen katlyorum
1.81 2.60: Katlmyorum
1 1.80

: Kesinlikle katlmyorum

Anket sorularna verilen cevaplar tablolara aktarlm ve aritmetik

ortalamalar hesaplanmtr. Aritmetik ortalamalara gre, 2.61 ve yukars olumlu ya
da yeterli kabul edilmitir.
Bu verilere gre tablolarn yorumu yaplmtr.

58

BLM IV
BULGULAR VE YORUMLAR
Bu blmde Moda Tarihi dersinin internet zerinden ilenmesi ve bu web
tabanl eitim sitesinin rencilerin akademik baarsna etkisi ni aratrmak zere
yaplan almadan elde edilen verilerin istatistiksel analiz sonular ve sonularn
yorumlar sunulmutur.

4.1. Moda Tarihi Dersinde Geleneksel retimle Elde Edilen Baar

Dzeyi Yeterli midir?
Moda Tarihi dersinde geleneksel retimle elde edilen baar dzeyinin
yeterli olup olmadn belirlemek iin yaplan dzey belirleme testi sonucu Tablo
1de verilmitir.
Tablo 1
Moda Tarihi Dersinde Geleneksel retim ile Elde Edilen Baar Dzeyine
likin Deerler

GRUP
Geleneksel
retim.Uygulamas

Aritmetik
Ortalama

N
100

58,66

(S)
3,62

Bir dersin baar dzeyinin yeterli olmas iin puan ortalamalarnn 70 ve

zeri olmas gerekmektedir.
Tablo 1deki verilere gre, geleneksel retimle elde edilen puan
ortalamasnn 58,66 olduu grlmektedir. Buna gre, Moda Tarihi dersinde
geleneksel retimle elde edilen baar dzeyinin yeterli olmad anlalmaktadr.

59

4.2. Moda Tarihi Dersinde Web Tabanl retimle Elde Edilen Baar
Dzeyi Yeterli midir?
Moda Tarihi dersinde web tabanl retimle elde edilen baar dzeyinin
yeterli olup olmadn belirlemek iin yaplan dzey belirleme testi sonucu Tablo
2de verilmitir.

Tablo 2
Moda Tarihi Dersinde Web Tabanl retim ile Elde Edilen Baar Dzeyine
likin Deerler

GRUP
Web Tabanl
retim Uygulamas

Aritmetik
Ortalama

N
100

63,41

(S)
3,16

Bir dersin baar dzeyinin yeterli olmas iin puan ortalamalarnn 70 ve

zeri olmas gerekmektedir.
Tablo 2deki verilere gre, web tabanl retimle elde edilen puan
ortalamasnn 63,41 olduu grlmektedir. Buna gre, Moda Tarihi dersinde web
tabanl retimle elde edilen baar dzeyinin yeterli olmad anlalmaktadr.

60

4.3.Moda Tarihi Dersinde Geleneksel retim Baar Ortalamas le

Web Tabanl retim Baar Ortalamas Arasnda Anlaml Bir Fark
Var mdr?
Geleneksel retim ve web tabanl retimde uygulanan dzey belirleme testi
puan ortalamalar arasnda fark olup olmadn belirlemek amacyla yaplan t-testi
sonucu Tablo 3de verilmitir.

Tablo 3

Geleneksel retim Ve Web Tabanl retim Uygulamalar Dzey Belirleme Testi

Ortalamalarna likin t Testi Sonucu

Aritmetik
GRUP
Geleneksel retim
Uygulamas
Web Tabanl retim
Uygulamas

Ortalama X

(S)

100

58,66

3,62

100

63,41

3,16

15,03

(:0,05).
Tablo 3 de grld gibi geleneksel retim iin aritmetik ortalama 58,66 (

X = 58,66) standart sapma 3,62 iken (S = 3,62), web tabanl retim iin de aritmetik
ortalama 63,41 ( X = 63,41) ve standart sapma 3,16 (S = 3,16) hesaplanmtr. t
puannn ise 15,03 olduu grlmektedir.
ki ortalama arasndaki fark 4,75 tir. Bu farkn anstan m yoksa retimin
etkililiinden mi geldii t-testi ile test edilmitir. Hesaplanan t deeri ( 15,03), t
tablosunda ( Bkz. Ek- 4 ) bulunan t deerinden byk kt iin 0,05 dzeyinde ve
0,01 dzeyinde fark anlamldr.

61

4.4. renciler Web Tabanl retimi Ne Derece Yeterli

Buluyorlar?

Geleneksel retim ve web tabanl retim uygulamalarndan sonra yaplan

dzey belirleme testi ile rencilerin, her iki uygulama ile verimli bir eitim alp
almadklar yaplan istatistiksel analizler sonucu belirlenmeye allmtr.
Web tabanl retim uygulamasndan sonra, rencilerin web tabanl
retime nasl baktklar, web sitesinde neyi sevip sevmedikleri, kullanmnn ve
ulamnn kolay olup olmad gibi verileri incelemek amacyla anket uygulanmtr.

4.4.1. Web Tabanl retimin Kullanm Durumunu Yeterli

Buluyorlar m?

Web tabanl retim uygulamas sonucunda yaplan anket sonularndan elde

edilen verilere gre web tabanl retimin kullanm yeterlilii ile ilgili veriler Tablo
4de verilmitir.

62

Tablo 4
Web Tabanl retim Uygulamasnn Kullanm Yeterliliine likin Deerler

Web tabanl retimi kullanmak kolaydr.

5
31

Web tabanl retimi kullanmak karktr

Kesinlikle
Katlmyorum

Katlmyorum

Ksmen
Katlyorum

Katlyorum

KAYNAKLAR

Kesinlikle
Katlyorum

LEKLER

Aritmetik
Ortalama

4
22

3
40

2
6

1
1

3,76*

12

22

34

32

2,14

Web tabanl retimi kullanmay

renmek zevklidir

28

34

25

13

3,77*

Web tabanl retimde bilginin

organizasyonu anlalr ve kolaydr

23

31

30

16

3,61*

Web tabanl retimde yn bulma /

ilerleme kolaydr

44

24

20

12

4,00*

20

46

Web tabanl retimde yn bulma /

ilerleme karktr.
TOPLAM( X ) Aritmetik Ortalamalarn
Ortalamas

27

2,07
3,22

* lgili kriterin yeterli saylabileceini gstermektedir.

Tablo 4 incelendiinde, web tabanl retimi kullanmak kolaydr diyenlerin
aritmetik ortalamas 3.26, web tabanl retimi kullanmak karktr diyenlerin
aritmetik ortalamas 2.14, web tabanl retimi kullanmay renmek zevklidir
diyenlerin aritmetik ortalamas 3.77, web tabanl retimde bilginin organizasyonu
anlalr ve kolaydr diyenlerin aritmetik ortalamas 3.61, web tabanl retimde yn
bulma ilerleme kolaydr diyenlerin aritmetik ortalamas 4.00, web tabanl retimde
yn bulma ilerleme karktr diyenlerin aritmetik ortalamas 2.07 olduu
grlmektedir. Bu verilere gre, web tabanl retimin renciler iin kullanmas
kolay ve zevkli, bilginin organizasyonun anlalr ve kolay, yn bulma ve ilerlemenin

63

kolay olduu anlalmaktadr. rencilerin aradklar bilgileri bulmalar, site iinde

gezebilmelerinin kolay olduu ve sitede bulunan butonlarn yn gsterici nitelikte
olduu sylenebilir.

4.4.2. Web Tabanl retime Ulama Durumunu Yeterli

Buluyorlar m?
rencilerin web tabanl retime ulama durumlaryla ilgili deerler Tablo
5de verilmitir.
Tablo 5
Web Tabanl retim Uygulamasnn Ulam Durumuna likin Deerler

Web tabanl retime kolay ulaabildim

Web tabanl retim bana zamandan
tasarruf salar

5
23

4
27

3
20

35

28

23

14

TOPLAM( X ) Aritmetik Ortalamalarn

Ortalamas
* lgili kriterin yeterli saylabileceini gstermektedir.

Kesinlikle
Katlmyorum

Katlmyorum

Ksmen
Katlyorum

Katlyorum

KAYNAKLAR

Kesinlikle
Katlyorum

LEKLER

1
30

Aritmetik
Ortalama

3,13*
3,84*
3,48

Tablo 5 incelendiinde, web tabanl retime kolay ulaabildim diyenlerin

aritmetik ortalamas 3.13, web tabanl retim bana zamandan tasarruf salar
diyenlerin aritmetik ortalamas 3.84 olduu grlmektedir. Bu veriler nda,
rencilerin web tabanl retime kolay ulaabildikleri ve web tabanl retimin
onlara zamandan tasarruf salad yorumu anlalmaktadr.

64

4.4.3. Web Tabanl retimdeki Baar Dzeyini Yeterli

Buluyorlar m?
rencilerin web tabanl retimdeki baar dzeyinin yeterliliiyle ilgili
deerler Tablo 6de verilmitir.
Tablo 6
Web Tabanl retimin Baar Dzeyinin Yeterlilik Durumuna likin Deerler

Kesinlikle
Katlmyorum

Katlmyorum

Ksmen
Katlyorum

KAYNAKLAR

Katlyorum

Kesinlikle
Katlyorum

LEKLER

5
17

4
26

3
26

2
14

31

25

32

12

Web tabanl retimde hatalarn

dzeltilmesi kolay

30

28

22

15

3,63*

Web tabanl retimde hatalarn

dzeltilmesi kark

19

22

23

17

19

3,05*

Web tabanl retimde konular,

geleneksel retime gre daha kolay
kavrayabildim
Web tabanl retimde alnan geri
besleme uygundu

TOPLAM( X ) Aritmetik Ortalamalarn

Ortalamas
* lgili kriterin yeterli saylabileceini gstermektedir.

Tablo 6da grld gibi,

1
17

Aritmetik
Ortalama

3,12*

3,74*

3,38

web tabanl retimde konular geleneksel

retime gre daha kolay kavranabildim diyenlerin aritmetik ortalamas 3.12, web
tabanl retimde alna geri besleme uygundur diyenlerin aritmetik ortalamas 3.74,
web tabanl retimde hatalarn dzeltilmesi kolaydr diyenlerin aritmetik ortalamas
3.63, web tabanl retimde hatalarn dzeltilmesi karktr diyenlerin aritmetik
ortalamas 3.05tir. Bu verilere gre, web tabanl retimde konularn geleneksel

65

retime gre daha kolay kavranabildii, web tabanl retimdeki alnan geri
beslemenin uygun olduu anlalmaktadr. Web tabanl retimde hatalarn
dzeltilmesinin kolay ayn zamanda kark olduunu dnenlerin oran arasnda
anlamal bir fark olmad grlmektedir.

4.4.4. Web Tabanl retim in Hazrlanan Web Sitesinin

Kalitesini Yeterli Buluyorlar m?
rencilerin web tabanl retim iin hazrlanan web sitesi kalitesinin
yeterliliiyle ilgili deerler Tablo 7de verilmitir.

Tablo 7
Web Tabanl retim Uygulamasnn Kalitesine likin Deerler

Kesinlikle
Katlmyorum

Katlmyorum

Ksmen
Katlyorum

Katlyorum

KAYNAKLAR

Kesinlikle
Katlyorum

LEKLER

Aritmetik
Ortalama

5
40

4
32

3
15

2
10

1
3

3,96*

Web tabanl retimin grsel dizaynn

beendim

19

32

25

13

11

3,35*

Web tabanl retimi kullanrken kendimi

rahat hissettim

23

27

21

14

15

3,29*

Genel olarak bu web tabanl retimden

memnun kaldm

TOPLAM( X ) Aritmetik Ortalamalarn

Ortalamas
* lgili kriterin yeterli saylabileceini gstermektedir.

3,53

66

Tablo 7 incelendiinde, web tabanl retimden memnun kaldm diyenlerin

aritmetik ortalamalar 3.96, web tabanl retimin grsel dizaynn beendim
diyenlerin aritmetik ortalamalar 3.35, web tabanl retimi kullanrken kendimi
rahat hissettim diyenlerin aritmetik ortalamalarnn 3.29 olduu grlmektedir. Bu
verirle gre, rencilerin web tabanl retimden memnun kald, web tabanl
retimin grsel dizaynn beendii anlalmaktadr. Ayrca web sitesini kullanrken
kendilerini rahat ve zgr hissettikleri de sylenebilir.

Tablo 8
Web Tabanl retim Uygulamasna rencilerin Verdii Puanlama

KAYNAKLAR

E
*
1

Bu web tabanl retime

u notu verdim:

D
**
2

C
***
3

32

LEKLER
B
A
**** *****
4
5

36

27

Aritmetik
Ortalama

3,80*

Tablo 8deki veriler incelediinde, rencilerin web tabanl retim

uygulamasn ve hazrlanan web sitesini beendii, baarl ve yararl bulduu
sonucuna varlabilir.
Ankette bulunan bu web tabanl retimde en ok neyi sevdiniz? sorusuna
verilen yantlara gre, bilgilere kolay ulalmas, kaynak aramak zorunda
kalnmamas, not tutma olmamas, teknolojinin daha ok kullanlmas, bir konuyu
aratrrken farkl bilgilere de ulalabiliyor olmas rencilerin web tabanl retim
ile ilgili olarak sevdii konular ierisindedir.

67

Ankette bulunan bu web tabanl retimde en az neyi sevdiniz? sorusuna

verilen yantlara gre, karda birebir muhatap bulunmamas, bilgisayar kullanmay
bilmemesi, srekli bilgisayara bakld iin yorucu olmas ve internete ulamlarnn
zor olmas rencilerin web tabanl retim ile ilgili olarak sevmedikleri arasndadr.

68

BLM V
SONU ve NERLER
Bu blmde, aratrmann amalar dorultusunda elde dilen bulgular
zetlenmekte, bulgulardan varlan sonular sralanmakta ve buna dayal baz
nerilere yer verilmektedir.

5.1. Sonular
Mesleki Eitim Fakltesi Giyim Endstrisi ve Moda Tasarm Eitimi
Blmnde okutulan Moda Tarihi dersinde geleneksel retim ile elde edilen baar
dzeyinin yeterli olmad anlalmtr. Ayn zamanda web tabanl retim ile elde
edilen baar dzeyi de yeterli bulunmamtr.
Mesleki Eitim Fakltesi Giyim Endstrisi ve Moda Tasarm Eitimi
Blmnde okutulan Moda Tarihi dersinde geleneksel retimin baar ortalamas
ile web tabanl retimin baar ortalamas arasndaki fark anlamldr yani web
tabanl retim geleneksel retime gre daha baar bir yntem olmutur sonucuna
varlmtr.
Geleneksel retim ve web tabanl retim uygulamalarnda baar
ortalamalar dktr, fakat aradaki fark olduka anlamldr.
Anket sonularna bakldnda, web tabanl retimin geleneksel retim
uygulamas kadar

rencilerin

dikkatini ektii

ve

beenilerini toplad

grlmtr.
Web tabanl retim uygulamasnda konularn kavranmasnn geleneksel
retim uygulamas ile benzer dzeyde olduu, bilginin organizasyonun ise daha
sistemli ve grsele dayal olmas gerektii grlmektedir.

69

Web tabanl retim uygulamasnda geri besleme ve hatalarn dzeltilmesi,

kolay, anlalr ve memnun edici olarak bulunmutur.
Zaman ve mekan yetersizlii, ara-gere, retim eleman eksiklii ve
benzeri skntlarn yaand durumlarda szl eitime alternatif olarak web tabanl
retimin uygulanabilecei sonucuna varlmtr.

5.2. neriler
Yeni yaplacak aratrmalara fikir vermek amacyla aadaki neriler
gelitirilmitir.
1. Bu aratrmada yaplan alma Giyim Endstrisi ve Moda Tasarm
blmnn, teorik veya uygulamal baka bir dersinin btn nitelerini ve
tm blm rencilerini kapsayan, deney ve kontrol gruplu, n test ve son
test uygulamal bir alma ile daha byk bir evrende aratrma yaplarak
daha kapsaml sonular elde edilebilir.
2. rencilerin uygulama almalarn ( izim, diki, kalp, v.b.)
bilgisayarda gerekletirebilmeleri iin sanal blmlerin oluturularak
veya bu uygulamalarn gerek ortamda yapln ieren video
grntlerini kullanlarak renci baarsna etkileri aratrlabilir.
3. Web tabanl retim frsat eitliini salayacak nemli bir ara kabul
edildiinden, toplumun her bireyine biliim teknolojileri eitimi verilmeli
ve yurdun her kesine biliim devrimi oluturulmaldr.
4. Geleneksel retim ve web tabanl retimde baar ortalamasnn
ykseltilebilmesi iin, renciler yeterli gdlenmeli, tam renmeleri
salanarak retim devam etmelidir.

70

KAYNAKA
BAKER, Patricia, (1991). Fashion Of a Decade The 1940, London: Batsford Ltd.
BAKER, Patricia, (1991). Fashion Of a Decade The 1950, London: Batsford Ltd.
BARBARASOLU, F, (1995). Modernleme Srecinde Moda Ve Zihniyet,
stanbul.
BAER, Gngr, (1989). Moda: Srekli Bir Deiim Sreci, Tekstil ve Makine
Yl:3 Say:17
BAUDOT, (2001). Modann Yzyl, ev: Noyan Akatl, stanbul: Gncel
Yaynclk.
BAYDAR, Oya, (1999). 75 Ylda Deien nsan, , stanbul: Tarih Vakf Yaynlar.
BLACK, Anderson, (1980). A History Of Fashion, London: Orbis Publisher.
BLUM, Stella, (1986). Everyday Fashions Of The Thirties, Sears Roebuck and
Company.
BOZKURT, Belgin, (1992). Kadn Giysilerinde 199293 Aksesuar Modas,
Tekstil ve Konfeksiyon / 2.
BULGUN, E., BOZKURT, B., (1992). 1993 lkbahar / Yaz Sezonunda Moda
Deiimi, Tekstil ve Konfeksiyon / 5.
BULGUN, E., (1992). 19921993 Sonbahar-K Modasnda Renkler ve Stiller,
Tekstil ve Konfeksiyon / 3.
CAN, Grhan, EFK, Y., ERSAN, S. (1998) Sosyal Bilgiler retiminde lme
Ve Deerlendirme, Editr: Grhan Can. Eskiehir: Anadolu niversitesi
Akretim Fakltesi lkretim retmenlii Lisans Tamamlama Program.

71

CONSTANTINO, Maria, (1991). Fashion Of A Decade The 1930s, London:

Batsford Ltd.
CRANE, D. (2003). Moda ve Gndemleri: Giyimde Snf, Cinsiyet ve Kimlik,
stanbul: Ayrnt Yaynlar.
CRANEGY, V., (1991). Fashion Of The Decade 1980s., London: Batsford Ltd.
AKIR, Hseyin, (2002). nternet ve Web Sayfas Hazrlama, stanbul:Atlas
Yayn No: 118.
DA, Funda, (2001).letim Sistemleri ve Bilgisayar Alar, stanbul Atla Yaym.
DAVIS, Fred, (1997). Moda, Kltr ve Kimlik, stanbul: Yap Kredi Yaynlar.
DEMREL, ., N, K., (1987). Eitim Terimleri; Aklamalar, ngilizce- Trke
Szlk, Trke- ngilizce Szlk, Ankara: afak Matbaas.
DEREBOY, Jlide, (2004). Kostm ve Moda Tarihi, stanbul: Format Matbaaclk.
ETMEN, Mehmet, (1997). Pratik nternet Balama Kullanma Klavuzu, Kendi
Kendine WEB Sayfas Hazrlama, Ankara: Sekin Yaynevi.
ERTRK, S. (1979). Eitimde Program Gelitirme, Ankara: Yelkentepe Yayinlar.
EVANS, Caroline, (1989). Women and Fashion: A New Look,
FELDMAN, Elane, (1992).Fashion Of A Decade The 1990s, London: Batsford Ltd.
FRENCH, D. (1999). Preparing For Based nternet Learning, Virginia.
GARSLINE, Douglas, (1991). A History Of Fashion: A Visual Survey Of
Costume From

Ancient Times, London: Fitzhouse Boks.

GOLBIN, Pamela, (2001). Fashion Designers, New York: Watson Guptill

Publications.

72

HERALD, J., ( 1991). Fashion Of A Decade The 1920s, London: Batsford Ltd.
HERALD, J., ( 1991). Fashion Of A Decade The 1970s, London: Batsford Ltd.
KARAMAN, zcan, Polis Eitiminde Eitimcilik Sorunu, Polis Bilimleri Dergisi
Cilt-2.
KOOLU, ., SEZGN, E., (2000). WWW in Etkili retim Materyali
Tasarm nerileri, VI. Trkiyede nternet Konferans, 9-11 Kasm, stanbul.
KOMUOLU, kran, (1986). Resim II: Moda Resmi Ve Giyim Tarihi,
Ankara:MEGSB.
KHLER, Carl, (1963). The History Of Costume, New York: Daver Publications.
NUNN,J.,( 1990).Fashion in Costume1200-1980, New York: NewAmsterdmBooks.
ONUR, Nur, ( 2004). Moda Bulacdr, stanbul: Epsilon.
NDOAN, Ziynet, (1996). 1960dan 1980e Kadar Moda, Tekstil ve
Konfeksiyon/6
NDOAN, Ziynet, (1998). Konfor Art Lks: 98 / 99 Sonbahar / K Bayan
Giyim Modas, Tekstil ve Konfeksiyon / 1.
NDOAN, Ziynet, (1997). 98 lkbahar / Yaz Kadn Giyim Modas stn
Saflk, Tekstil ve Konfeksiyon / 4.
NDOAN, Ziynet, (1997). Unutulmuluun Sanat: 97 lkbahar / Yaz Modas,
Tekstil ve Konfeksiyon / 1.
NDOAN, Ziynet, (1998). 1999 lkbahar / Yaz Modasna Genel Bak, Tekstil
ve Konfeksiyon / 5
ROUSE, Elizabeth, (1989). Understanding Fashion , Oxford:Bip Professionel
Books

73

ROWNTREE, Derek, (1992). Exploring Open and Distance Learning, London:

Kogan Page Ltd.
SAINDERICHIN, Cinette, (1989). Kenzo, Paris: Dumay Publisher.
STEGEMEYER, Anne, (2004).Whos Who In The Fashion,Amerika:Fairchild
Publ.
TRKOLU, R., (2002). Web Tabanl Eitim: rnek Bir Uygulama, Gazi
niversitesi Fen Bilimleri Enstits Yksek Lisans Tezi, Ankara.
TZN, H.,(1999). Yksek retim Kurumlarnda Ders eriinin Web
Tabanl Olarak Aktarlmas, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits Yksek
Lisans Tezi, Ankara.
VAROL, A. (1998). nternete Genel Bak, Uzaktan Eitim, K.
VERDUIN, John R., (1994). Uzaktan Eitim: Etkin Uygulama Esaslar, eviren:
lknur Mavi Anadolu niversitesi,
WILCOX, Turner, (1958). The Mode n Costume, New York: Charles Seribnerls
Sens.
WADDELL, ( 2004). How Fashion Works, Oxford: Blackwell Sience.
YALIN, brahim (2002). retim Teknolojileri ve Materyal Gelitirme, Ankara:
Nobel Yaynlar.
YANMAZ, Kemal ( 1995). Moda Grafii, Tekstil ve Konfeksiyon /1.
YILMAZOBAN, S., DAMKACI, F. (1999). nternetin Eitim Amal
Kullanlmas V. Trkiyede Internet Konferans, 19-21 Kasm 1999 Ankara.
YCEER, Halime, ALTINAY, Hsniye, (1992). Moda ve Tarihi, Ankara: Kadolu
Matbaas.

74

ZENGNGNL, Nuran, (Tarihsiz), Giyimde Moda Akmlar ve nc

Tasarmlar Ders Notlar, Ankara.
<http://www.bydigi.com/diger-dersler/53273-ayakkabinin-tarihi.html>
<http://www.iccamasiri.com/HISTORY2.htm>
<http://www.insankaynaklari.com/CN/ContentBody004.asp?BodyID=2125>
TEKELOLU, T. (1999, Temmuz 10).
<http://arsiv.hurriyetim.com.tr/tatilpazar/turk/99/07/10/eklhab/07ekl.htm> ( 2007,
Nisan 10).
(2000, Ekim 18) <http://www.milliyet.com.tr/2000/10/18/yasam/yas02.html>
Akimolu, Alex, (2002, Temmuz 9).
<http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=7384>
Eray, Sibel, (2002, ubat 15).
<http://ist.milliyet.com.tr/content/kadin/kad012/kadin27.html>
Albayrak, Erol (2002). <http://www.kolej.org/dergi/sayi74/moda.shtml>
(2004, Ekim 14).
<http://ya2004.yeniasir.com.tr/10/14/index.php3?kat=ege&sayfa=alisveris3&bolum=guide>

Akimolu, Alex, (2004, Ekim 18).

<http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=131481&tarih=18/10/2004>
Mutlu, Seda, <http://www.modaturkiye.com/fashion/newsread.php?id=367>
(2006, Eyll 3).<http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=5900>
<http://www.moda2007.info/Moda_2007_inci_yine_cok_moda.html>
(2007, Nisan 29).<http://www.ntvmsnbc.com/news/406587.asp>
<http://www.po.metu.edu.tr/links/inf/css25/bolum1.html#1>
<http://www.belgeler.org/arsiv/archive-hii-whatis.html>
<http://www.egze.com/internet/>
<http://www.bilgisite.com/etic_eitim4.html>
Girginer, Nuray, (2002).<http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=175>
<http://Berkeleycollege.edu/Academics/Distance /Learning/DistanceBenefits.htm>
< http://www.inet-tr.org.tr/inetconf5/tammetin/selami-tam.doc>

75

EKLER
Ek-1 Belirtke Tablosu
Ek-2 Dzey Belirleme Testi
Ek-3 Anket Formu
Ek-4 t - Tablosu
Ek-5 Web Tabanl retim in Web Sitesine Aktarlan Konu erii
Ek-6 Web Sitesinden rnek Resimler

Modann Tanm

Modann zellikleri

TOPLAM

AMALAR

KONULAR

Moday Etkileyen Faktrler

Moda Akmlar ve Giyimin

Genel zellikleri

Modann Tarihi Geliimi

1930-1940 Yllar Arasnda

Moda Akmlar

3
3

5
4
2
1
3

TOPLAM

1940'lu yllarda modaya damgasn vuran modaclar

kavrayabilme

1940'lu yllarn nemli moda olaylarn

kavrayabilme

1940'lu yllarn moda akm zelliklerini

kavrayabilme

Modann tarihi sre ierisindeki deiimi ve

geliimini kavrayabilme

Moda akmlar ve giyimin genel

zelliklerini kavrayabilme

Moday etkileyen faktrleri kavrayabilme

Modann zelliklerini kavrayabilme

Modann tanmn kavrayabilme

76

Ek-1 Belirtke Tablosu

Belirtke Tablosu

2
11
3
16

14

34

77

Ek-2 Dzey Belirleme Testi

Moda Tarihi Dersi Dzey Belirleme Testi
Sre:
Bu snav, sizin Moda Tarihi dersi ierisinde moda akmlar ve trendleri konularnda edinmi olduunuz
bilgileri lmeye amalamaktadr. Sorular dikkatli okuyarak cevaplandrnz.
Aadaki sorular cevaplaynz.

1. Modann tanmn yapnz.

2. Kendi uygulaynza gre modann tanmn yapnz.
Aadaki doru yanl sorularn cevaplaynz.
NO

Doru

3.

Moda, insanlarn deiiklik arama ve yeni biimler ortaya koyma tutkusudur.

4.

Moda, kimi nesnelerin nedensiz ve ksa sreli, aniden yaygnlk kazanmasyla oluan bir
sretir.

5.

Moda kavram sabittir ve tek ynden ele alnabilir(incelenebilir)

6.

Toplumsal adan moda, gereksiz objelerin tketim ve elde bulunann gsteri amacyla
tketilmesidir.

7.

Moda giderek ya alkanlk haline dnr ya da ksa srede yok olur.

Aadaki oktan semeli sorular cevaplaynz.

8. Aadakilerden hangisi modann geliimini etkileyen faktrlerden deildir?
a) Sosyolojik etkenler
b) Demokratik etkenler
c) Psikolojik etkenler
d) Bireysel etkenler
e) Ekonomik etkenler

9. Toplum asndan incelendiinde moda ile ilgili gruplamalarn olduu grlr. Aadakilerden
hangisi bu gruplardan biri deildir?
a) Yakn izleyiciler
b) Deneyiciler
c) Gecikmeli izleyiciler
d) Anti-Modaclar (moda dlar)

Yanl

78

10. Modann tarihi sre ierisinde en olumsuz etkilendii olay hangisidir?

a) 1789 Fransz htilali
b) 1914 I. Dnya Sava
c) 1940 Dior New Look akm
d) II.Dnya Sava

11. Aadakilerden hangisi modann zelliklerinden deildir?

a) Moda sadece giyimden ibaret deildir.
b) Moda kalcdr, yani deimez, sreklilik arz eder.
c) Gndemde olan modann yerini, bir baka moda alabilir.
d) Moda anlay bireyler arasnda farkllk gsterebilir.

12. nternette yaynlanan web tabanl eitim program hangi yllar arasndaki moda akmlarn
kapsamaktadr?
a) 1920 1930
b) 1920 1940
c) 1940 1950
d) 1930 1940

13. 1940l yllarda kadn silueti daha sade ve rafine bir grnme brnmtr. En nemli sebebi
aadakilerden hangisidir?
a) Hkmetin kuma stoklarna el koymas,
b) II.Dnya Savayla Birlikte gelen ekonomik kriz,
c) Sava sonras faizmin ve isizliin artmas,
d) 1929larn sonu 30larn banda yaanan borsadaki ani deiim,

14. I. Hkmet btn doal kuma stoklarna el koymutur.

II. ndigoya boyanm pamuklu kumatan yaplan pantolonlar, blue jeanler ortaya kmtr.
III. Gece kostmleri eski nemini geri alm, lks ve feminen kadn moda sahnesinde yerini tekrar
almtr.
IV. ngilterede kyafete vesika uygulamas balamtr.
Yukarda verilen bilgilere gre, aadakilerden kronolojik olarak doru olan hangisidir?
a)

IV-II-III-I

b) II-III-IV-I

c) II-I-III-IV

d) I-IV-II-III

e) IV-II-I-III

79

15. II.Dnya Sava sonrasnda bozulan ekonomik durum karsnda kadnlar moda asndan baz
nlemler almtr. Aadakilerden hangisi, kadnlarn ald bu nlemlerden birisi olmaz?
a) Kadnlar kyafetlerini kendileri dikmeye ve kullanlm kumalar yeniden deerlendirmeye
balamlardr.
b) Evdeki eski kumalardan iki rengi birletirerek giysiler yapmlardr.
c) Moday takip etmekten vazgemilerdir.
d) Giysilerini sadece ihtiya karlamak iin giyiyorlard ve sadece ss olan eylerden vazgemilerdi.

16. 1940l yllarda dneme en ok damgasn vuran modac aadakilerden hangisidir?

a) Christian Dior
b) Elsa Schiaparelli
c) Gabriel Coco Chanel
d) Madam Madeline Vionnet
e) Emilio Schubert

17. Aadaki aktrlerden hangisi 40lu yllarda erkeklerin ok etkilendii Bobstil modasnn
nclerinden birisidir?
a) Spencer Tracy
b) Fred Astaine
c) Humpery Bogart
d) Clark Gable
e) Howard Hughes

18. Howard Hughesin yarm kapl sutyeni icat etmesi ile birlikte Hollywood dnyasnda yldz parlayan
aktris aadakilerden hangisidir?
a) Ginger Rogers
b) Marlene Dierich
c) Cloudette Colbert
d) Jane Russell
e) Joan Crawford
19. Aadakilerden hangisi, 40l yllarda Diorun lanse ettii New Look akmnn zelliklerinden deildir?
a) Kabark diz alt etekleri kullanmtr.
b) Omuzlarda kare hatlar ve vatkalar n plandadr.
c) nce beden, bel hatt ve belirgin omuz izgisi vardr.
d) Omuzlar daralm, doal bir grnm alm,vatkalar kalkmtr.

80

20. Venedikte dzenlenen ilk moda enliinin tarihi aadakilerden hangisidir?

a) 1940

b) 1941

c) 1942

d) 1943

e) 1944

Aadaki sorularda bo braklan yerleri doldurunuz.

21. 1940l yllarn ortalarnda Amerikann batsnda, un. nclk ettii indigoya
boyanm pamuklu kumatan yaplan pantolonlar, blue jeanler ortaya kmtr.
22. 1940-1945 yllar ......... . yllardr.
23. Dnya yeni bir savaa girmiti ve bu yllar .. iin karartma yllaryd.
24. Bu yllarda askerler , i amar giymi, pek de sanatsal deeri olmayan i amarl kadn
resimlerini ranzalarna, uaklarnn levyelerinin kenarlarna, jiplerinin gneliklerine 'inelediler'. Bylece
pin-up. kzlar da domu oldu.
25. de hkmet btn doal kuma stoklarna el koydu. Suni ipekli kuma endstrisi hz kazand.
Naylon oraplar ortadan kalkt.
26. lk kez 40l yllarda kaln nian yz. .kullanlmtr.
27. 1944 y
l nn en belirgin zeliklerinden birisi, apkalarla ay ve gece elbiseleri ile kullanlan, baa
ilitirilen .... olmutur.
28. 1945 y
l nda tasarmlarn, hayesoffice.. . denilen bir denetimden
gemesi gerekiyordu. Bu ofis tasarmlarn bireyin fiziksel zelliklerine uygun olup olmadna ve
yaplacak harcamalarn hkmetin ekonomik politikasna uygun olup olmadna bakyordu.
29. 1947 y
l nda erkekler arasnda . modas yayld.
30. 1940 ylnda Fransa, Almanya tarafndan igal edilince, Paristeki moda veleri kapanm, modada bir
durgunluk dnemi balamtr, modaevini 15 yl sreyle kapatmak zorunda kalmtr.

Aadaki sorular cevaplaynz.

32. Diorun New Look akmnn zelliklerinden tanesini yaznz.
32. 1940-1950 yllar arasnda modann etkilendii olaylardan tanesini yaznz.
33. 1940l yllarda ortaya kan Bobstil modasnda, erkek silueti nasldr?
34. 40l yllarda kadn sileti nasldr? Aklaynz.

81

Ek-3 Anket Formu

Bu aratrma; Gazi niversitesi Eitim Bilimleri Enstits Giyim Endstrisi
ve Moda Tasarm Eitimi Anabilim Dal Giyim Endstrisi ve Giyim Sanatlar
Eitimi Blm Yksek Lisans Tezi gerei yaplmaktadr. Aratrma ile nternet
ortamna aktarlan Moda Tarihi dersi ile ilgili 19401950 Tarihleri Arasnda Moda
Akmlar ve Trendleri konulu nitenin ileni eklinin uygunluu ve yarar tespit
edilmeye ve bu dorultuda zm nerileri retilmeye allacaktr. Yardmlarnz
iin imdiden teekkrler.
Leyla

Kesinlikle
Katlmyorum

Katl myorum

Ksmen
Katlyorum

Katlyorum

AAIDA WEB STESNN KULLANIMINA

YNELK BAZI SORULAR BULUNMAKTADIR,
CEVAPLARINIZI LGL BLMLERE
ARETLEYNZ. ( 1=Kesinlikle Katlmyorum,
5=Kesinlikle Katlyorum )

Kesinlikle
Katlyorum

KAYA

Genel olarak bu web tabanl retimden memnun

kaldm
Web tabanl retimin grsel dizaynn beendim

Web tabanl retimi kullanrken kendimi rahat

hissettim
Web tabanl retimi kullanmak kolay

Web tabanl retimi kullanmak kark

Web tabanl retime kolay ulaabildim

Web tabanl retimi kullanmay renmek zevkli

Web tabanl retimde bilginin organizasyonu anlalr ve

kolay

Web tabanl retimde konular, geleneksel retime gre

daha kolay kavrayabildim

10

Web tabanl retim bana zamandan tasarruf salar

11

Web tabanl retimde yn bulma / ilerleme kolay

12

Web tabanl retimde yn bulma / ilerleme kark

13

Web tabanl retimde alnan geri besleme uygundu

14

Web tabanl retimde hatalarn dzeltilmesi kolay

15

Web tabanl retimde hatalarn dzeltilmesi kark

2
3

82

16. Bu web-tabanl retime u notu verdim:

*
E

**
D

***
C

****
B

*****
A

17. Bu web-tabanl retimde en ok neyi sevdiniz?

18. Bu web-tabanl retimde en az neyi sevdiniz?

19. Bu web-tabanl retimde neyi deitirirdiniz?

20. Eklemek istedikleriniz / beklentileriniz

83

Ek 4 t Tablosu

t - Tablosu

SD
1
2
3
4
5

Anlamllk dzeyi ya da red alan dzeyi

0,10
0,05
0,01
6,31
12,71
63,66
2,92
4,30
9,92
2,35
3,18
5,84
2,13
2,78
4,60
2,02
2,57
4,03

0,001
636,62
31,60
12,94
8,61
6,86

6
7
8
9
10

1,94
1,89
1,86
1,81
1,81

2,45
2,36
2,31
2,26
2,23

3,71
3,50
3,36
3,25
3,17

5,96
5,40
5,04
4,78
4,59

11
12
13
14
15

1,80
1,78
1,77
1,76
1,75

2,20
2,18
2,16
2,14
2,13

3,11
3,05
3,01
2,98
2,95

4,44
4,32
4,22
4,14
1,07

16
17
18
19
20

1,75
1,74
1,73
1,73
1,72

2,12
2,11
2,10
2,09
2,09

2,92
2,90
2,88
2,86
2,85

4,02
3,96
3,92
3,88
3,85

21
22
23
24
25

1,72
1,72
1,71
1,71
1,71

2,08
2,07
2,07
2,06
2,06

2,83
2,82
2,81
2,80
2,79

3,82
3,79
3,77
3,74
3,72

30
40
60
120
*Sonsuz

1,70
1,68
1,67
1,66
1,65

2,04
2,02
2,00
1,98
1,96

2,75
2,70
2,66
2,62
2,58

3,65
3,55
3,46
3,37
3,29

*Ayn zamanda yukardaki anlamllk dzeyleri iin Z deerleridir.

84

Ek-5 Web Tabanl retim in Web Sitesine Aktarlan Konu erii

Moda Nedir?

Moda yalnzca giysi anlamna gelmez. Sanat, mzik, tiyatro, edebiyat, yemek,
i mimarlk, mimari, bahe bakm gibi duyular uyaran hereyi iine alr.
Random House szlne gre moda;
1. Giysi, etiket, davetler ve dierlerinin gnlk alkanlk veya stili
2. Giyimin, davranlarn vb. zellikle sekin veya sekin olmak iin yaplanan bir
toplum tarafndan geleneksel kullanm.
3. Tarz, yol.
4. Herhangi bir eyin yaps, formu.
Bu tanmlar modann zaman iinde gerek anlamndan uzaklatn
kantlyor. Bugn oumuz iin moda, yalnzca giysi anlamna geliyor. Oysa bu
kadar basit deil. Moda; sanat, mzik, tiyatro, edebiyat, yemek, i mimarlk, mimari,
bahe bakm gibi konular, daha dorusu duyular uyaran hereyi iine alr. Gene de,
bu deiimin mant anlalabilir. Tarihte, belirli bir aa ait olan giyim stili
kaytlara 'moda' diye geiyor. Giyim alkanl; yaanan ann havas ile eanlaml
olarak kullanlyordu. Moda, insanlarn deiiklik arama ve yeni biimler ortaya
koyma tutkusudur. Daha geni anlamda tanmlanrsa toplumdaki sslenme ve
deiiklik ihtiyacndan doan geici bir yeniliktir denilebilir. Daha iyi ve gzel
arama duygusu, ypranan, eskiyen giysinin yerine aynsn deil de farklsn edinme
istei ile moda olay balamt r.
Moda, gerek anlamda, ancak deimeye inanan, deime yoluna girmi
toplumlarda ortaya kar. Bu nedenle de bir yandan ekonomiye bir yandan da
toplumsal yapya sk skya, ama hareketli ( deiken ) biimde baldr.

85

Modann nemli bir zellii de deikenliidir. Bunu moday izlemek ya da

modas gemi deyimlerinden anlamak mmkndr. Giyimin; sa biimlerinin,
modann teknik yeniliklerin yaylmas bile bir moda nitelii tamaktadr. Moda,
giderek ya grenek biimine dnr ya da ksa bir sre sonra ortadan yok olur.
1940-1950 Yllar Arasnda Moda Akm
kinci Dnya Savann etkileri 40l yllara damgasn vurmutur. 1940
1945 yllar, kinci Dnya Sava yllardr. Sava koullar, tm lkelerde insanlar
daha ekonomik olmaya zorlamaktadr. Ekmekle birlikte kuma da karneye
balanmtr. Evdeki eski kumalardan iki rengi birletirerek giysiler yaplmaktadr.
Etekler ksalm, modada bir durgunluk balamtr. Kadnlar son derece yaln ve
gsterisiz giyinmektedir. Bu yllarn en askeri ve i yerlerinde alan kadnlar,
niforma haval tayyrleri yelemektedir.
niforma tarz kyafetler gnlk hayat n her alannda ve gece giysisi olarak
kullanlmtr. nsanlar savatan etkilenmitir ve sava hayatlarnn bir paras
olmutur. Sava ncesindeki modann ok zevksiz olduu kabul edilmi, kadnlar
savan etkisiyle daha sade stili tercih etmilerdir. Bu nedenle kadn siletleri daha
sade ve rafine bir grnme dnmtr. Omuzlarda kare hatlar moda olmu,
vatkal ceketler ve diz alt izgisine kadar ksalan etekler, hareket rahatl salayan
fonksiyonel giysiler moda sahnesinde yerini almtr.
Avrupada hayat tehlikeli, rahatsz bir ekil almt. Avrupa harbe girmiti,
kadnlar hammallk bile yapyorlar, snklarda uyuyorlard. Hayat altst olmutu.
Tm bu sknt iinde Vogue binas bombalanm ii perian edilmiti.
Bodrum katnda almaya devam ediliyordu ama satlar durmu, kadnlar moday
dnemeyecek hale gelmiti. Elbise sadece ihtiya karlamak iin giyiliyordu.
Elbiselerdeki lzumsuz, sadece ss olan eylerden vazgeilmiti.
Ne yazik ki dnya yeni bir savaa girmiti ve ehvet merakllar iin de bu
yllar karartma yllaryd. amar endstrisi, rnleri iin yeni materyaller elde
edemiyordu ve paratler orap asklarndan ok daha nemli hale gelmiti.

86

ehirlerde, kadnlar sava ncesinde aldklar i amarlaryla idare etmeye

alyor ya da boyayla oraplarnn rengini deitirmeye alyordu; bacan
arkasna, boydan boya, kalemle izilen yalanc bir diki bu deiimlerdeki son
noktayd. Askerler ise i amar giymi pek de sanatsal deeri olmayan i amarl
kadn resimlerini ranzlarna, uaklarnn levyelerinin kenarlarna, jiplerinin
gneliklerine 'inelediler'. Bylece 'pin-up' kzlar da domu oldu. Daha sonra 'pinup' bir tarz olarak illstrasyon sanat nda yerini alacaktr.
1941de hkmet btn doal kuma stoklarna el koydu. Suni ipekli kuma
endstrisi hz kazand. Naylon oraplar ortadan kalkt . 8 Mart 1942deki US
Government War Production Board giyimin her grnn dzene soktu ve doal
ip kullanmn ks tlad. Sivil giyimde kullanlan yn tedariki, askeri gereksinimi
karlamak iin 204.000 tondan 136.000 tona indirildi. Btn lkelerdeki retimler
suni iple yaplmaya baland. Viskoz ve suni ipek bunlardan en ok kullanlanlaryd.
Ama maalesef bunlar iyi substitute deildi, nk scak tutmuyorlard ve
ekiyorlard. Amerikan tasarmclarnn ncln yapt spor giyim modas lise
kampslerinden kt ve toplumun her katna ve her ya grubuna uyum salad.
40l yllara ait moda ve etkileim alanlaryla ilgili bu genel aklamalardan
da anlalaca gibi bu dnemce II. Dnya Sava her alan etkiledii gibi moday da
byk lde etkilemi ve o yllarn modasnn olumasnda belirleyici olmutur.
Savatan nce kadnlar evden karken apka takarlarken, 1942den sonra
balar ak olmutur. antalar kk kutuya benzemi, kapaklarnda mutlaka ayna
bulundurulmutur. Sava nedeniyle 1943de ngiltere ou alanda kstlamaya
gitmitir ve banyo suyu da kstlanmtr. Bu nedenle deodorant reklamlarnda byk
bir art olmutur.
ngilterede 1941 Haziranda kyafetle vesika uygulanmtr. lk nce 66
kupon sonra 48 kupon ve 1945te ise 36 kupona dmtr. Bu dnemde yasad
kuma ve giysiler elde edilmitir. Hkmet dn elbisesi iin dman
devletlerinden hibir maln kullanlmamasn istemitir. Bu da ngiliz desinatr

87

Norman Hartnell in ne anlamna gelmitir. Bu yasaklamalardan dolay ipek orap

yerine naylon orap retilmitir.
1940da Parisin Alman igali ile, Paristeki modaevleri, Lucien Llong
liderliinde hayatta kalmak ve iilerini dman fabrikalardan korumak iin savat.
Paris tamamen kapand ve birdenbire Amerikan ve ngiliz tasarmclar halkn
moralini yksek tutmak iin tasarmlar yapmaya balad.
Amerika da ise moda, sava ncesine gre ilerlemeyi srdrd. nce beli
vcudu saran bluzlar ve bzgl etekleri ile kadnlar baharda aan iekleri
andryorlard. Tm giysiler, naylon oraplar, parlak renkli, yksek keli
ayakkablar, apkalar ve eldivenler ile tamamlanyordu.
40l yllarda sava dneminde, kuma sknts kadnlarn daha yaratc
olmalarna neden olmu, kadnlar daha nce hi kullanmayan materyallerle kendi
yaptklar

aksesuar

ve

elbiselerle

klklarndan

dn

vermemeye

aba

gstermilerdir. Kadnlar kyafetlerini kendileri dikmeye ve kullanlm kumalar

yeniden deerlendirmeye balamlardr. Eskimi kostmler tersyz edilerek
kullanlm, gelinlikler minik deiiklikler tadilatlarla birok kereler kullanlm veya
gece giysilerine dntrlmtr. Sava sresince i amarlar kadnlarn kendileri
tarafndan dikilmekteydi. rg de yine kuma skntsnn yaratt boluu
doldurmaya yarayan nemli bir yntem olmutur. zellikle V yakal rg yelekler
dnemi en iyi yanstan giyim niteleriydi.
Artk kadnlarn pantolon giymeleri yadrganr bir durum olmaktan kmtr
ve herkes tarafndan benimsenmitir. Ayakkab yapmnda kullanlan deri ok zor
bulunuyordu, bu nedenle tahta tabanlar boluu doldurmutur. 1943lerde topuklar
daha uzun olunca, apkalarda dengeyi salamak iin abartl olmutur.
1940larn banda kuma sanayisinde kstlamalara gidilmesi ile etek boylar
da diz altna kadar ksalmtr. Dpiyesler 23 dmeli olarak karmza kmaktadr.
Minik yakalar, mizye dik yakalar, kruvaze palto ve ceketler 1945ten sonra
farkllk gstermi, sava sonras Cristian Diorun lanse ettii bar tayyr ile bele

88

smsk oturan, yuvarlak hatl ve vatkal, kalalar belirginletiren abiye tayyrler

damgasn vurmutur.
Kabark diz alt etekler, ince beden, bel hatt ve belirgin omuz izgisi bu yeni
kadn imajnn belirgin zelliiydi. Savan izlerini unutturacak kadar etkili olan bu
deiim lksn geri dnn sembolize ediyordu. Diorun yaratt bu akm baz
evrelerce israf olarak grlmekteydi ve Kralie Elizabeth ve Margeret da byle
dnmesine ramen, bir zaman sonra kendileri de bu stili uygulam ve deiimin
kanlmaz olduunu kabul etmilerdir. Christian Diorun New Look akmyla, kbik
niforma stili tarihi karm, omuzlar daralarak doal bir grnm kazanm ve
vatkalar terkedilmitir.
40 l yllarda erkeklerde Bobstil modas yaylmtr. Kaln tabanl
ayakkablar, dar paal pantolon, dmeli ceket, ftr apka ve hafif kambur
yrme, konumalar kk sesli, birka kelime Franszcal ve kibar m kibard. 40'l
yllarda grlen ve kkleri Hollywood'a uzanan moda akm 'bobstil', ayn yllarda
Trkiye'de de yaygnlamt. Ksa zamanda hemen tm dnyay saran akma
Avrupa'da 'Swing' deniyordu. Biz bu moday bir dnemin nlleri Clark Gable,
Tyrone Power, Gary Grant ve daha birok film yldzyla tanmtk. Fakat nedense
bu 'moda' lkeden lkeye geerken birok deiiklie urad, abartld. 'Bobstillik';
kalabalk, kaln, ar ve ngrtl giyinmeyi benimsemi bir tarz olarak algland.
Zamanmzdaki asi-lgn genliin 1943-44 arasnda ncs olmu bir kuaa
verilen isim olan bu moda, her moda gibi bir lgnlk olarak nitelendirilse de o yllar
iin bir terapi niteliini tayordu.
Bu dnemin ortalarnda Amerikann bat snda, San Fransiscoya yeni
yerlemi Bavyeral Yahudi bir eri * olan Morris Levi Straussun nclk ettii
indigoya boyanm pamuklu kumatan yaplan pantolonlar, blue jeanler ortaya
kmtr.

Kuman

ilk

olarak

Fransann

Nimes

yresinde

dokunduu

sylenmektedir. ngilizcedeki denim-kot kuma szc de Franszca da

Nimesden gelmektedir. Fakat bu ii giysinin bugnk kadar nem kazanmas ve
kabul grmesi iin bir yzyldan fazla zaman gemesi gerekmitir.

89

40l yllarda kadn sileti uzun ve ince, bel hatt belirgin, gsler daha
dolgun bir grnm almtr. Savatan sonra gece kostmleri eski nemini geri alm,
lks ve feminen kadn moda sahnesinde yerini tekrar almtr. Gece giysileri vcuda
tamamen oturmaktayd, grkemli gece elbiselerinde, straplez, tek omuzlu dekolteli
st bedenler, belden genileyerek yerlere kadar pile, bzg ve drapelerle inan
kuyruklarla zenginletirilmi kabark etekler ve asimetrik kesimlerle dikkati
ekmektedir.
kinci Dnya Sava'nn bitii, yeni bir refah dnemini ve Christian Dior'un
devrim yaratan Yeni Grnm'n beraberine getirdi. 1947'de uzun sren lks
eyalardan zoraki olarak kanma dnemi yerini i amar iin byyen bir talebe
brakt. Sava zamannda olduu gibi gsler artk gizlenmiyordu, tam tersine bir
gvercin gibi, ipein iine yerleiyordu. Howard Hughes yarm kapl sutyeni icat etti
ve bununla birlikte Jane Russell'i Hollywood dnyasna kazandrd. Artk, i amar
modas gm perdeden takip edilebiliyordu. Filmciler ksa zamanda ufak i
amarlarnn tamamen plak olmaktan ok daha mstehcen olduunu fark ettiler.
O zamandan sonra, her film yldz sansre kar sregelen bu gizli savata, klotlar
veya orap asklaryla gz kamatrc ve sarsc gzkerek yerini ald. Sahnede bir
soyunma hali bal banda bir film, ve soyunma hareketi de bal bana bir son
olabilirdi. Fellini'nin striptiz sahnesi (La Dolce Vita'daki Nadia Gray) Vittorio De
Sica'ninki (Dn, Bugn ve Yarin'daki Sophia Lauren) kadar anlmaya deerdir.
40l yllarn en byk yeniliklerinden biriside krklerdir. Krkler,
dpiyeslerde bordr, yakalarda ve manetlerde kullanlmtr. Krkten yaplm etol
ve allar ile klk elde edilmitir. Sava sonrasnda kolsuz bluzlar, daire etekler,
beyaz oset oraplar, bale tipi ayakkablar, pantolonlarn zerinde renkli gmlekler,
alt na giyilen loafer-mokasen tipi ayakkablar moda akm yanstmtr. Bikini ve
mayolar iki paral olup, sutyen ksmnda boyundan asklar kullanlm, etek ve ort
olan ks mlarda drape ve bzgler dikkat ekmitir. lk kez 40larda kullanlan kaln
nian yzkleri, tek ta yzkler, kemer tokalarnda kullanlan sar ve beyaz altn,
inci, yakut, zmrt, safir, mercan ve safir mcevherler de poplerdir. Bu yllarda
apka genilemi ve kadnn en byk ss haline gelmitir. Kadife, tyl , talarla

90

sslenmi, gece kullanlan kepler ve ynl kumalardan tasarlanm trban stili apkalar
moda olmutur.

antalar, 30lu yllarn zarf antalarna gre daha bym, omuzdan askl
pratik kullanml antalar sava yllarnda moda olmutur. Ayakkablar, Diorun New
Look akm ile deiim gstermi, ayakkab burunlar ve keleri ince ve sivri bir
grrnm almtr. orap trlerinde de kstlama sz konusudur. Kadnlar yine bu
konuda beceri ve yaratclklarn kullanarak, orap giyilmi hissini vermek amacyla,
bacaklarnn arkasna uzunlamasna izgi izmilerdir. File oraplarda 40l yllarn
banda grlm, savan bitmesiyle ipek ve naylon karml oraplar giysilerin
kln tamamlamtr.
1940-1950 Yllar Arasnda Moda Trendi
1941
1940 ylnda Fransa, Almanya tarafndan igal edilince, Paristeki moda veleri
kapanm, modada bir durgunluk dnemi balamtr. Chanel, modaevini 15 yl
sreyle kapatmak zorunda kalmtr. Modaclar artk kalc tasarmlar gelitiremez
olmular, dolaysyla varolanlarn zerinde deiiklikler yaratma yoluna gitmilerdir.
Robalar bele oturmu, ynl kumalardan yaplm, pili ve nervrler kullanlmtr.
Tayyrler de bele oturmu, krk ve deri ayakkablar kullanlmtr. Manonlar
olduka ilgi grmtr. Etekler ise, pilili ve aaya doru genileyen, ok uzun
olmayan an eteklerdir.
Gece kyafetlerinde saten, krep ve kadife gibi kumalar kullanlmtr. Tasarmlarda
karpuz kollar kullanlmtr. Sslemelerde ise danteller ve eitli byklkteki iekler
kullanlmtr. 1941 yaz modas genlik ve tazelik getirmitir. Yln renkleri ak, tatl

renkler, pembe, sar, bal rengi, bahar yeili, gk mavisi, beyaz yumurta kabuu rengi,
kenevir renklerinden olumutur. Ceket ve mantolar canl, renkli ve byk desenli
ekoselerden tasarlanmtr. Etek boylar ksa ve genellikle bol grnl
dizaynlardan olumutur. Ynl tayyrlerin iine renkli ince yn bluzlar veya ok
basit organzeden veya ipekten yaplm nleri sedef dmeli jile bluzlar giyilmitir.

91

Giysilerde sadelik n planda olmutur. 1941 ylnda Venedikte ilk kez moda enlii
dzenlenmitir.
1942

8 Mart 1942deki US Government War Production Board giyimin her

grnn dzene soktu ve doal ip kullanmn kstlad. Sivil giyimde kullanlan
yn tedariki, askeri gereksinimi karlamak iin 204.000 tondan 136.000 tona
indirildi. Btn lkelerdeki retimler suni iple yaplmaya baland. Viskoz ve suni
ipek bunlardan en ok kullanlanlaryd. Ama maalesef bunlar iyi temsilci deildi,
nk scak tutmuyorlard ve ekiyorlard. Amerikan tasarmclarnn ncln
yapt spor giyim modas lise kampslerinden kt ve toplumun her katna ve her
ya grubuna uyum salad.
1943
1943 ylnda etekler, baz modellerde kala yuvarlakln belirtecek ekilde
genilemekte fakat aaya doru daralmaktadr. Genellikle, dz, bazen pili, nervr,
pilise ve garnitrlerle, boncuk ilemeli jabolarla sslenen robalar gz doldurmutur.
Sade gibi grnen mantolarn kuplarnda gizemli izgiler oluturulmutur. Tayyrler
klasik yakal veya yakasz, cepler genellikler byk formlarda olmutur.
1944
Bu yln apka modas geen yllardan farkldr. Ftr kadife, jarse, kurdele,
ty ve vualet apkalarn vazgeilmez malzemesi olmulardr. apkalar sadelemi,
daha klm, tepeler ykselmi kenarlar ise ieriye doru kvrlmtr. Salar
iyice toplayan trbanlar zerine oturtulmu ftr berelerde bu yln arpc yenilii
olmutur. Hazr earplardan yaplan apkalarla ay ve gece elbiseleri ile kullanlan,
baa ilitirilen dantel earplar da 1944n belirgin zelliklerinden olmutur.

92

1945
1945te Paris in kurtuluundan sonra, zazous stili kyafetler moda olmaktan
kmtr. Hollywood da tasarmlarn Hayes office denilen bir denetimden gemesi
gerekiyordu. Bu ofis tasarmlarn bireyin fiziksel zelliklerine uygun olup
olmadna ve yaplacak harcamalarn hkmetin ekonomik politikasna uygun olup
olmadna bakyordu.

1947
1947 de moda tekrar uyand. Bu harbden sonraki silkiniti.
Chiristian Dior, Paris te ald. Moda tekrar hareket kazanmt. Diorla
kadnlar 15-20 hatta 80 metre kumatan yaplm elbiselere tekrar kavutular.Dior,
kadnlara yeni bir grnt vermiti. Artk asker gibi kadnlarn yerini iek grnl
yuvarlak omuzlu, dolgun kadns yapl kadnlar almt. Diorun modelleri,
evresindeki dier modaclarnkinden hep bir adm ndeydi.
Erkekler arasnda Bobstil modas yayld. Abartlm biimde geni vatkal
omuzlar, kocaman ipek mendili, dar paa pantolonu ve kaln altl ayakkablaryla
erkek figr olduka ilginlemitir.
1947 ylnda, estetik gzellikle ustal birletirebilen modac dior, giyimde
yeni bir hava (newlook) yaratr. Bu yllarda Dior, zarif ve kadnca bir siluet
izmektedir. Dk omuzlar, nce bir bel, bileklere kadar uzanan bol etekler, yksek
topuklar ve yana eik kk apkalar bu modann zellikleridir.
Film yldzlarnn modaya etkileri yine srmektedir. Katherine Hepburn,
ngrid Bergman, Humhrey Bogart gibi yldzlar sanatsal sinema yaptlaryla moda ve
dnyasn da etkilemektedirler.

93

1949
Bu yl siyah keten olduka moda, keten elbiseler ok yaygndr. Hindistan
muslinlerinden yaplan giysiler bu yln gzde kyafetleri arsndadr. ngiliz yn
kumalar da ok rabet grmtr. Dar ve geni etekleri, ynl elbiselerin zerinde
uuan bolero ceketler, bu yln yeniliklerindendir. Kareli kumalarda yeniden
gndemde olmutur.

94

Ek-6 Web Sitesinden rnek Resimler

95