T.C. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dekoratif Sanatlar Anabilim Dali Yüksek Lisans Programi

T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
DEKORATİF SANATLAR ANABİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
GAZİ ÜNİVERSİTESİ MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ

DEKORATİF SANATLAR ANABİLİM DALINDA UYGULANAN
TAKI TASARIMI DERSİ EĞİTİM PROGRAMININ
İNCELENMESİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan:
Meltem PEKŞEN
Tez Danışmanları:
Prof. Dr. Mediha GÜLER
Yrd. Doç. Dr. İbrahim KISAÇ
Ankara 2007
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne,
Meltem Pekşen’e ait Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Dekoratif

Sanatlar Anabilim Dalında Uygulanan Takı Tasarımı Dersi Eğitim Programının
İncelenmesi başlıklı tezi 05.06.2007 tarihinde jürimiz tarafından El Sanatları Eğitimi
Bölümü Dekoratif Sanatlar Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul
edilmiştir.
İmza
Üye (Tez Danışmanı): Prof. Dr. Mediha GÜLER ......................... .............................
Üye (2. Danışman) : Yrd. Dr. İbrahim KISAÇ ........................... .............................
Üye : Yrd. Dr. Semra GÜVEN ........................... .............................
Üye :Yrd. Dr. Serpil ORTAÇ. ............................ .............................
Üye :Yrd. Dr. Tomris YALÇINKAYA. ............. .............................

ÖZET
Bu araştırmanın amacı, Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, El

Sanatları Eğitimi Bölümü, Dekoratif Ürünler Öğretmenliği bölümünde uygulanan
Takı Tasarımı ders programının, öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesidir.
Araştırmanın çalışma evrenini, 2005- 2006 öğretim yılında Gazi Üniversitesi,
Mesleki Eğitim Fakültesi, El Sanatları Eğitimi Bölümü, Dekoratif Ürünler
Öğretmenliği programının 3. ve 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Toplam 77
öğrenciye anket uygulanmış, elde edilen verilerin değerlendirilmesinde Microsoft
Excel programı kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarını yorumlamak için verilerin
analizinde frekans ve yüzde dağılımları alınmış, bulgular tablolarda verilmiş ve
yorumlanmıştır.
Araştırmada elde edilen veriler değerlendirildiğinde takı tasarımı ders
programının, bölüm öğrencileri tarafından sevildiği görülmektedir. Takı tasarımı ders
programı için ayrılmış atölyeler büyüklük açısından yeterli bulunmuştur. Kullanılan
araç-gereçlerin günün teknolojisine uygun olmadığı tespit edilmiştir.
Programda ders saati çoğunlukla yeterli bulunmuş ve dersin amacına kısmen
ulaştığı görülmüştür. Programda kullanılan teknikler çoğunlukla yetersiz görülmüş,
piyasadaki gelişmelerin derslerde uygulanan ürünlere yansıtıldığı belirtilmiştir.
Derslerde kullanılan kaynaklar kısmen yeterli düzeydedir. Derslerde oluşturulan
ürünlerle piyasada bulunan ürünler arasında çoğunlukla benzerlik olduğu
görülmüştür. Programda yeni tekniklerin uygulanmasına kısmen imkan verildiği
belirtilmiştir. Derslerde oluşturulan ürünlerin sergileme ve satış imkanı
bulunmamaktadır. Derslerde oluşturulan ürünlerin okul dışında ilgi gördüğü
görülmüştür. Öğrencilerin çoğunluğu malzeme temini konusunda sıkıntı
çekmektedir. Araç-gereç teknolojik açıdan yetersizdir. Kullanılan program
çoğunlukla içerik açısından yetersiz durumdadır. Alınan eğitim iş hayatına kısmen
uygundur. Derslerde kaynak olarak en fazla dergiler ve modeller kullanılmaktadır.
Takı tasarımı eğitiminde kullanılan öğretim yöntemleri, kısmen yeterli
görülmektedir. Takı tasarımı programında öğrencilerin yaratıcılıklarını kullanmaları
kısmen mümkün olmaktadır. Öğrenciler alınan eğitim programında bulunan
tekniklerin tamamını öğrenmelerinin mümkün olmadığını belirtmiştir. Bu programda
eğitim veren öğretim elemanlarının davranışları öğrencilerin çoğunluğu tarafından
dersi sevdirecek nitelikte olarak belirtilmiştir.
i
4
ABSTRACT
The goal of this study is to design of Jewellery Education Programme

Curriculum, which is applied at Gazi University, Vocational Education Faculty,
Handcraft Education, Decorative Teaching Products Department, to be based upon
students opinions.
This research study contains third and senior level undergraduate students at
Gazi University, Vocational Education Faculty, Handcraft Education, and Decorative
Teaching Products Department. 77 students were included in the study and the data
were evaluated by using Microsoft Excel.
To interpret the results of the research for the analysis of the data, frequency
and percentage distribution were calculated and findings were given at tables.
When the data are analyzed, it is implied that Design of Jewellery Education
Programme is mostly liked by the students. The laboratories for Design of Jewellery
Education are not big enough. And they are also determined that the equipment used
in the laboratories is not technological.
The total of the course hours was found satisfactory. The courses were also
found to meet their aims.
In general, it was stated that the techniques used in the curriculum were not
enough and it was determined that the hand crafts made during the classes were
reflected by technological developments at the market. The level of the resources
used in the classes was moderately enough. In general, it was seen that the hand
crafts made in the classrooms were similar to the products at the market. It was
implied that the partial opportunity to applications of the new techniques at the
Programme Curriculum was given. There isn’t a possibility to exhibit and to sell the
products produced in the classes. It was understood that these products drew
attention outside the university as well. Most of the students frequently suffer to get
the necessary materials for their products. The equipment is insufficient with regard
to the technology. The curriculum is not enough with respect to its content. The
training received by the students is partly appropriate for their professional careers.
Models and periodicals are mostly used in the classes as resources. The teaching
methods used at the design of Jewellery Education Curriculum are moderately
ii
5
suitable. It is partially possible for students to use their creativities in the Design of
Jewellery Education Programme Curriculum. Students say that it is impossible to
learn all the techniques taught to them in the curriculum. The behaviors of the
teaching staff to attract the students’ attentions to the courses are determined by a
great majority of students.
iii
6
ÖNSÖZ
Bu araştırma, Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, El Sanatları

Eğitimi Bölümü, Dekoratif Ürünler Öğretmenliği bölümünde uygulanan Takı
Tasarımı eğitimini incelemek, belgelemek, tanıtmak ve öğrenci görüşleri alınarak bu
konudaki önerileri belirlemek amacıyla planlanmıştır.
Araştırma kapsamına, 2005- 2006 öğretim yılı Gazi Üniversitesi, Mesleki
Eğitim Fakültesi, El Sanatları Eğitimi Bölümü, Dekoratif Ürünler Öğretmenliği
programı Takı Tasarımı dersi almış 3. ve 4. sınıftan 77 öğrenci alınmıştır.
Araştırma 5 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde giriş, problem,
araştırmanın amacı, önemi, sayıltılar, sınırlılıklar ve tanımlar; ikinci bölümde
Mesleki Eğitimin tanımı, amaçları, nitelikleri, ilkeleri, mesleki eğitime olan
gereksinim, mesleki eğitimin tarihsel gelişimi, Mesleki Eğitim Fakültesinin Tarihi,
bölümleri, amacı, öğrenim süresi, Türkiyede yapılan araştırmalar, El Sanatlarının
tanımı, özellikleri ve Türkiyedeki durumu, El Sanatları Eğitimi Bölümü, Eğitim
Programları, ders tanımları, tasarım, takı tasarım ölçütleri, dünyada ve Türkiyede
takının tarihi, takının tanımı, çeşitleri, üretiminde kullanılan malzemeler, araç-
gereçler, teknikler, üçüncü bölümde yöntem, evren ve örneklem, veri toplama tekniği
ve verilerin çözümlenmesi; dördüncü bölümde, bulgular ve yorumlar; beşinci
bölümde ise, sonuç ve öneriler yer almaktadır.
Araştırmada her türlü katkı ve yardımlarından dolayı tez danışmanım Sayın
Prof.Dr.Mediha GÜLER’e teşekkürlerimi sunarım.
Araştırmanın istatistiksel işlemlerdeki katkılarından dolayı Sayın Yrd.Doç.Dr.
İbrahim KISAÇ’a teşekkürlerimi sunarım. Her zaman maddi ve manevi desteklerini
esirgemeyen aileme, değerli ağabeyim Yrd.Doç.Dr. Ertan PEKŞEN’e ve değerli
eşim Ahmet UYAROĞLU’na teşekkürlerimi sunarım.
Meltem PEKŞEN
iv
7
İÇİNDEKİLER
Sayfa No
ÖZET …………………………………………………………………………….i
ABSTRACK …………………………………………………………………….iii
ÖNSÖZ …………………………………………………………………………..v
İÇİNDEKİLER …………………………………………………………………...vi
TABLOLAR LİSTESİ ……………………………………………………………xi
RESİMLER LİSTESİ ……………………………………………………………..xiii
ÇİZELGELER LİSTESİ ………………………………………………………….xiv
BÖLÜM I
GİRİŞ
Problem ……………………………………………………………………1
Araştırmanın Amacı ………………………………………………………..3
Araştırmanın Önemi ……………………………………………………….4
Sayıltılar …………………………………………………………………..5
Sınırlılıklar ………………………………………………………………...5
Tanımlar …………………………………………………………………...5
BÖLÜM II
A.MESLEKİ EĞİTİM VE MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMİNİN TANITIMI ……...7

1- Mesleki ve Teknik Eğitiminin Amaçları …………………………………….7
2- Mesleki ve Teknik Eğitiminin Nitelikleri ……………………………………8
3- Mesleki ve Teknik Eğitiminin İlkeleri ……………………………………....9
B.MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ …………….....10

1- Üretim Sistemleri ……………………………………………………………11
v
8
2- Otomasyon ………………………………………………………………….12
3- Saybernasyon ……………………………………………………………….12
C.TÜRKİYE’DE MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİNİN TARİHSEL

GELİŞİMİ ……………………………………………………………………….....12
1-İmparatorluk Döneminde Mesleki ve Teknik Eğitim ………………………...12
2-Cumhuriyet Dönemin’de Mesleki ve Teknik Eğitim ………………………...13
D.MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİME OLAN GEREKSİNİM …………………....14

1-Sosyal Gereksinim …………………………………………………………....15
2-Ekonomik Gereksinim ………………………………………………………..16
3-Bireysel Gereksinim ……………………………………………………….....16
4-Ulusal Gereksinim …………………………………………………………....17
E.MESLEKİ-TEKNİK EĞİTİM VE GENEL EĞİTİM İLİŞKİSİ ………………...17
F.SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANINDA MESLEKİ VE

TEKNİK EĞİTİMİN YERİ ………………………………………………………..18
1-Mevcut Durum ………………………………………………………………..18
2-Amaçlar, İlkeler, ve politikalar ……………………………………………….19
G.MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ ………20
H.MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE İŞ GÜCÜ VE İSTİHDAM

PROBLEMLERİ …………………………………………………………………...27
İ.MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİNİN TARİHİ …………………………………29
J.MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİNİN BÖLÜMLERİ ………………………….30
K.MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİNİN AMACI ………………………………....30
vi
9
L. EL SANATLARINI TANIMI VE BUGÜNKÜ DURUMU …………………….30

1-El Sanatlarını Tanımı …………………………………………………………..30
2-Türkiye’de El Sanatlarının Bugünkü Durumu ………………………………....32
M.MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EL SANATLARI EĞİTİMİ BÖLÜMÜ …....34
N.DEKORATİF SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ……………………...34
O.DEKORATİF SANATLAR EĞİTİMİ ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS

PROGRAMI ……………………………………………………………………….35
Ö.DERS TANIMLARI ……………………………………………………………..38
P.TASARIM VE TAKI TASARIM ÖLÇÜTLERİ …………………………………45

1. Tasarım ………………………………………………………………………...45
2. Takı Tasarım Ölçütleri …………………………………………………………47
R.TAKICILIK HAKKINDA GENEL BİLGİ ………………………………………52

1. Takının Tarihi Gelişimi ………………………………………………………..52
2. Takının Tanımı …………………………………………………………………59
3- Takı Çeşitleri …………………………………………………………………...59
4- Geleneksel Takı Çeşitleri ………………………………………………………62
5- Takıların Kullanıldığı Yere Göre Fizyonomik Tasnifi ………………………...63
6- Takı Yapımında Kullanılan Araç Gereçler……………………………………..63
7- Takı Yapımında Kullanılan Materyaller ……………………………………….64
8- Takı Tasarım Dersinde Kullanılan Üretim Teknikleri ………………………...65
S.TÜRKİYE’DE YAPILAN ARAŞTIRMALAR …………………………………...71

BÖLÜM III
YÖNTEM …………………………………………………………………………74
Evren ve Örneklem ……………………………………………………………...74
vii
10
Veri Toplama Tekniği …………………………………………………………...74

Verilerin Çözümlenmesi ………………………………………………………...75
BÖLÜM IV
BULGULAR VE YORUM ……………………………………………………...76

Öğrencilerin En Son Mezuniyet Durumlarına İlişkin Bulgular …………………...76
Öğrencilerin Okudukları Bölümü Üniversite Tercih Sıralamasına İlişkin
Bulgular ……………………………………………………………………………76
Öğrencilerin Okudukları Bölümü Seçme Nedenlerine İlişkin Bulgular …………..77
Öğrencilerin Eğitim Araç-Gereci Tercihlerine İlişkin Bulgular …………………..77
Öğrencilerin Kullanılan Araç-Gereçlerin Teknolojik Yeterliliği Hakkındaki
Düşüncelerine İlişkin Bulgular ……………………………………………………78
Öğrencilerin Kaynakların Yeterliliği Hakkındaki Düşüncelerine İlişkin Bulgular 78
Öğrencilerin Kullanılan Tekniklerin Yeterliliği Hakkındaki Düşüncelerine
İlişkin Bulgular …………………………………………………………………....79
Öğrencilerin Önerdikleri Teknikler Hakkındaki Düşüncelerine İlişkin Bulgular 80
Öğrencilerin Yeni Teknik Uygulamaları İle İlgili Düşüncelerine İlişkin
Bulgular …………………………………………………………………………...81
Programda Tekniklerin Tamamını Öğrenme Yeterliliğine İlişkin Bulgular ……...81
Öğrencilerin Takı Tasarımı Dersi İle İlgili Düşüncelerine İlişkin Bulgular ……...82
Öğrencilerin Ders Sürelerinin Yeterliliği Hakkındaki Düşüncelerine İlişkin
Bulgular ……………………………………………………………………………82
Öğrencilerin Ders Süresi Önerilerine İlişkin Bulgular ……………………….……83
Öğrencilerin Dersin Amacına Ne Derece Ulaştığı Hakkındaki Düşüncelerine
İlişkin Bulgular ……………………………………………………………….…….83
Uygulanan Programın İçeriğinin Yeterliliğine İlişkin Bulgular …………………....84
Piyasadaki Değişikliklerin Ürünlere Ne Derecede Yansıdığına İlişkin Bulgular .....84
Okulda Üretilen Ürünlerle, Piyasadaki Ürünlerin Benzerliğine İlişkin Bulgular .....85
Yapılan Ürünlerin Sergilenme ve Satış İmkanları İle İlgili Düşüncelerine İlişkin
Bulgular ………………………………………………………………………….....85
Yapılan Ürünlerin İlgi Görmesi İle İlgili Düşüncelerine İlişkin Bulgular ………....86
viii
11
Öğretim Yöntemlerinin Yeterliliğine İlişkin Bulgular ……………………………..86

Değerlendirme Tekniklerinin Yeterliliğine İlişkin Bulgular ……………………....87
Öğrencilerin Yaratıcılıklarını Kullanmaları İle İlgili Düşüncelerine İlişkin
Bulgular ……………………………………………………………………….……87
Öğrencilerin Malzeme Temini Hakkındaki Düşüncelerine İlişkin Bulgular ……....88
Atölye Büyüklüğü Yeterliliğine İlişkin Bulgular …………………………………..88
Öğrencilerin Atölyede Kullanılan Araç-Gereçlerin Teknolojik Yeterliliği
Hakkındaki Düşüncelerine İlişkin Bulgular ………………………………………89
Alınan Eğitimin İş Hayatına Uygunluğuna İlişkin Bulgular ………………………89
Öğretim Elemanlarının Davranışlarına İlişkin Bulgular …………………………...90
Programın Geliştirilmesi İçin Sunulan Önerilere İlişkin Bulgular ………………...91
BÖLÜM V
SONUÇ VE ÖNERİLER
SONUÇ ……………………………………………………………………………..92
ÖNERİLER ………………………………………………………………………....96
KAYNAKÇA ………………………………………………………………………97
EKLER ……………………………………………………………………………101
EK-1. Anket Soruları
ix
12
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo No Sayfa No
1. Öğrencilerin en son mezun oldukları okul durumunu gösteren dağılım ……….76

2. Öğrencilerin okudukları bölümün üniversite tercihleri arasındaki yerini………76
gösteren dağılım
3. Öğrencilerin okudukları bölümü seçme nedenini gösteren dağılım……………77
4. Öğrencilerin takı dersinde eğitim araç-gereçlerinden hangilerini tercih……….77
ettiğini gösteren dağılım

5. Takı tasarımı dersinde kullanılan araç gereçlerin teknolojik açıdan …………..78
yeterliliğini gösteren dağılım
6. Takı tasarımı dersinde kullanılan yazılı kaynakların yeterliliğini gösteren…….78
dağılım
7. Takı tasarımı dersinde kullanılan tekniklerin yeterliliğini gösteren dağılım……79
8. Takı tasarım dersinde kullanılması önerilen teknikleri gösteren dağılım……….80
9. Öğrencilerin takı tasarımı dersinde yeni teknikler uygulamalarına imkan ……..81
verilmesi ile ilgili düşüncelerini gösteren dağılım
10. Takı tasarımı dersinde öğrencilerin, eğitim programının içeriğinde…………...81
bulunan yapım tekniklerinin tümünü öğrenme açısından yeterliliğine
ilişkin düşüncelerini gösteren dağılım
11. Öğrencilerin takı tasarımı dersine severek katılma durumlarını ………………82
12. Öğrencilerin ders süresinin yeterliliği hakkındaki düşüncelerini……………...82
13. Önerilen ders süresini gösteren dağılım……………………………………….83
14. Takı tasarımı dersinin amacına ulaşıp ulaşmadığını gösteren dağılım………...83
15. Takı tasarımı dersinin içeriğinin yeterliliğini gösteren dağılım ………………84
16. Piyasadaki gelişmelerin derslerde uygulanan ürünlere yansımasını…………...84
x
13
Tablo No Sayfa
No
17. Öğrencilerin piyasadaki ve derslerde ürettikleri takılar arasındaki …………..85

benzerlikleri hakkındaki düşüncelerini gösteren dağılım
18. Öğrencilerin yaptıkları ürünleri sergileme ve satış imkanı ile ilgili ………….85
düşüncelerini gösteren dağılım
19. Öğrencilerin yaptıkları ürünlerin okul dışında ilgi görmesine ilişkin ………..86
20. Takı tasarımı dersinde uygulanan öğretim yöntemlerinin yeterliliğini ………86
21. Takı tasarımı dersinde dersi değerlendirme tekniklerinin yeterliliğini ……….87
22. Takı tasarımı dersinde öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirmelerine ………..87
imkan verilmesine ilişkin düşüncelerini gösteren dağılım
23. Takı tasarımı dersinde öğrencilerin malzeme temini hakkındaki ……………..88
24. Takı tasarımı dersinde öğrencilerin atölye büyüklüğünün yeterliliğine ………88
ilişkin düşüncelerini gösteren dağılım
25. Öğrencilerin takı dersinde atölyelerdeki araç gerecin teknolojik açıdan ……..89
26. Öğrencilerin takı tasarımı dersinde aldığı eğitimin iş hayatına uygunluğu……89
hakkındaki düşüncelerini gösteren dağılım
27. Takı tasarımı dersinde öğrencilerin öğretim elemanlarının davranışlarının…...90
dersi sevdirecek nitelikte olup olmadığını gösteren dağılım.
28. Öğrencilerin programın geliştirilmesine ilişkin önerilerini gösteren ………….91
dağılım.
xi
14
Sayfa No
RESİMLER LİSTESİ
Resim No 1. Düz Dizgi Tekniği Kullanılarak Yapılmış Kolye…………………..65

Resim No 2. Düğüm Tekniği Kullanılarak Yapılmış Kolye..... ………………….66
Resim No 3. Misina Örme Tekniği ile Yapılmış Gerdanlık ……………………...66
Resim No 4. Halka Birleştirme Tekniği ile Yapılmış Kolye………………….…..67
Resim No 5. Çivi Kıvırma Tekniği Kullanılarak Yapılmış Bileklik …………….68
Resim No 6. Makara Tel Kıvırma Tekniği ile Yapılmış Kolye …………………..68
Resim No 7. Zincir Örme Tekniği ile Yapılmış Kolye ………………………...…69
Resim No 8. Hapishane İşi Tekniği ile Yapılmış Bileklik …………………...…...70
Resim No 9. İğne İşi Tekniği ile Yapılmış Bileklik ………………………………70
Resim No10.Tezgah İşi Tekniği ile Yapılmış Gerdanlık ve Bileklik …………......71
xii
15
Sayfa No
ÇİZELGELER LİSTESİ
Çizelge 1. Eğitimde Sayısal Gelişmeler ………………………………………….. 19

Çizelge 2. Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme Süreci ……………. 21
xiii
BÖLÜM I
GİRİŞ
Problem
Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak değişme,

meydana getirme süreci olarak ifade edilir(Özcan,2004:5).
Eğitim, toplumun yaratıcı gücünü ve verimini attıran, bireye yeteneklerinin
geliştirme olanağı veren, sosyal adalet, fırsat ve olanak eşitliği ilkelerinin gerçekleştiren en
etkili araçtır(Türkoğlu,1997).
Mesleki eğitim bireye yaşamı için gerekli, bilgi ve iş alışkanlıkları kazandırma
sürecidir. Bu sürecin etkin bir şekilde organize edilmesi gerekir. Bu işlevin yapılması
sırasında dikkate alınması gereken belirli kuramsal kavram ve ilkeler vardır. Bunlar
toplumun sahip olduğu değer yargıları, mesleki eğitime olan bakış açısı içinde bulunduğu
sosyal ve ekonomik düzeyin dikkate alınmasıyla oluşturulan kuramsal esaslardır. Mesleki
eğitim ülkemizin gelişmesi açısından taşıdığı önem herkes tarafından kabul edilmektedir.
Bu nedenle çağdaş anlamda bir mesleki eğitim sistemi oluşturabilmek için belirli kuramsal
esasların dikkate alındığı bir yapı oluşturmak ve buna dayalı bir organizasyon yapmak
zorunluluğu vardır. Böyle bir sistem bütünlüğünün kurulamaması sağlıklı bir mesleki
eğitim yapılmasını güçleştirmektedir(Taşpınar,1995:139).
Mesleki eğitim sanat dallarından birçok program ve dersi bünyesinde
barındırmaktadır. Sanat; kişilerin bilinçaltı gerilimleri, heyecanlarını coşkularını, dışarıya
aktarabilmelerine, insan ilişkilerine, insan ilişkilerinin hoşgörü ve barış içinde
sürdürülmesine imkan veren, insanca bir olgudur(Atay,1987:27).
Sanat ve sanat ürünleri çağdan çağa, toplumdan topluma çok farklı biçimlerde
değerlendirilmiştir. Ama buna karşın bütün insanlık tarihi boyunca varolmuştur. Sanat
(resim, heykel, müzik) gibi birçok dallara ayrılmıştır. Bunlardan birisi de “El
Sanatları”dır(Öztürk,1984:401).
El sanatları, kişinin bilgi ve becerisine dayanan, ananevi karakteri olan Milli sanatı
temsil eden, ekonomik değer taşıyan bir üretim şeklidir(Şehirlioğlu,1994:435).
2
El sanatları kimi zaman şahsi ihtiyaçları karşılamak, çevre ve mekan düzenlemesinde

kullanılmak üzere geliştirilmiş, renk, estetik özellikleri en uygun biçimde birleştirilerek
özgün yaratılar oluşturulmuştur. Kimi zamanda boş zamanları değerlendirme, ek kazanç
sağlama, giysi de ya da çeşitli yerlerde kullanılma amacı güdülerek oluşumlarıyla
kültürümüze ışık tutulmuştur(Öztürk,1984:401).
Her yörenin geçmiş ve günümüzde süregelen sanat kolları titizlikle araştırılmalı,
malzemesi bulunabilen ve asıl önemlisi, yapan ustanın olmasıyla meydana getirilecek işler,
o yerin özelliğini yansıtıp, sanatsal kimliğini oluşturabilmelidir(Atanur,1994:18).
Geleneksel el sanatları ya da halk sanatları, halıcılık, kilimcilik, kumaş dokumacılığı,
yazmacılık, çinicilik, seramik, çömlekçilik, işlemecilik, folklorik yapma bebekçilik, oya
işlemeciliği, deri işçiliği, bakırcılık, sepetçilik, maden işlemeciliği, keçe yapımcılığı, ahşap
işçiliği, vb. olarak sıralanabilir(Türk Ansiklopedesi,1960:209).
El sanatlarının hammadde ve üretim tekniklerine göre ayrılmış olduğu bu dallar
içerisinde en önemlilerinden birisi de takı tasarımı ve üretimidir.
İlk çağlardan günümüze kadar insan ve eşya arasındaki bağ incelenmiş, insanın dış
dünya ile ilişkilerinin herhangi bir yerinde değişik işlevleriyle karşımıza çıktığı
görülmüştür. İlkel toplumlardan, kentleşen toplumlara geçiş sürecinde bir takım ihtiyaçlar
doğrultusunda yaratılan kullanım nesneleri bize, uygarlıklar, toplumlar ve bireyler hakkında
yaşamsal ipuçları sunmaktadır(Kuşoğlu,1998:5).
İnsanlığın doğuşundan günümüze, kullanım nesneleri kapsamında yer alan takı
ürünleri, konumları ve işlevleri açısından sanat tarihi araştırmalarında önemli bir yer
tutmuştur. Bunun yanında psikoloji, parapsikoloji, sosyoloji ve tasarıma yönelik
çalışmalarda, taşıdıkları bazı özellikler ile araştırma konusu olmuşlardır. Takılar tarih
boyunca, insanlar arası etkileşim ve iletişimin bir aracı, kültürel değerlerin ve yaşam
tarzlarının taşıyıcısı, psikolojik ve fiziksel yatırımların nesnesi, yaşam dekorunun bir öğesi
ve sosyal bir mesaj niteliği taşımışlardır. Takıya yüklenilen bu anlamlar bütünü, günümüz
takı anlayışında da kendini göstermektedir. Sözsüz iletişim aracı olarak kabul edilen takı
ürünleri, kültürün üzerine yansıdığı, çeşitliliklerinde ve tasarımlarında, üretim şekilleri ve
kullanım biçimlerinde onları üreten toplumun mesajlarını verdiği gibi, onları kullanan
3
insanların kimliklerini de yansıtır. Takı insanlar arasında bir köprü olduğu kadar, iletişi
durduran, insanları birbirinden ayıran bir engel olarak da karşımıza çıkar.
Uygarlık tarihine baktığımızda toplumların, takı ürünlerine yükledikleri anlam ve takı
ürününden beklentileri, paralellik gösterse de, kültürel, sosyolojik farklılıkları gereğince
ayırdıkları pek çok nokta vardır.
Takı ürünleri, ortaya çıktıkları toplumun, yapısal özellikleri hakkında saptamalar
yapılmasına yardımcı olur. Takının formu, malzemesi ve üretim şekli toplumun sosyo-
kültürel ve ekonomik açıdan hangi noktada olduğunun göstergesidir(Demirtaş,1996:1).
Takı tasarımı dersi Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Dekoratif Sanatlar
Anabilim dalı bünyesinde de yer almaktadır. 1982 yılında yüksek öğretim kanunu yolu ile
Kız Teknik Öğretmen okulu üniversite bünyesine dahil edilerek Mesleki Eğitim Fakültesi
adını almıştır. Dekoratif Sanat Eğitimi Anabilim dalı olarak faaliyetini sürdürmektedir.
A.B.D.’nin 3 yıl önce yaptığı program değişikliği ile takı tasarımı dersi Dekoratif Sanatlar
Eğitimi programında yer almaya başlamıştır. Takı tasarımı dersinin amaçları, içeriği, derste
uygulanan öğretim yöntemleri ve değerlendirme ölçekleri hakkında öğrencilerin görüşlerini
alarak bu programın değerlendirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Mevcut programın ileride
yapılacak program geliştirme çalışmalarına katkı getireceği düşünülmektedir.
Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesinde verilen Takı

Tasarımı eğitimi dersinin incelenmesi ve öğrencilerin aldıkları eğitim sonunda bu ders
hakkındaki düşüncelerinin belirlenmesidir.
Bu amaç çerçevesinde araştırma kapsamında şu sorulara cevap aranacaktır.
1. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Dekoratif Sanatlar Öğretmenliği
bölümünde takı tasarımı eğitimi alan öğrencilerin kişisel bilgileri, bölümü tercih
sebepleri nelerdir?
2. Öğrencilerin takı tasarımı dersine ve dersin süresine ilişkin görüşleri nelerdir?
3. Takı Tasarımı eğitiminde kullanılan araç-gereçlerin yeterlilik durumu nedir?
4
4. Takı Tasarımı eğitiminde kullanılan teknikler nelerdir?

5. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesinde Takı Tasarımı eğitiminin içerik
ve işleyişi nelerdir?
6. Öğrencilerin takı tasarımı eğitiminde malzeme teminine ilişkin görüşleri
nelerdir?
7. Öğrencilerin, takı tasarımı dersinin uygulandığı eğitim ortamı ile ilgili görüşleri
nelerdir?
8. Takı Tasarımı eğitiminin iş hayatına uygunluğu hakkındaki görüşleri nelerdir?
9. Öğrencilerin, öğretim elemanlarının davranışlarına ilişkin görüşleri nelerdir?
Araştırmanın Önemi
El sanatlarımızın geçmişinde ve bugününde önemli bir yere sahip olan takı tasarımı
ve üretimi, bugün üst düzeyde eğitim veren Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesinde,
bu eğitimi incelemek, araştırmak, belgelemek, geliştirmek ve tanıtmak üzere planlanan bu
araştırma takı tasarımı eğitiminin daha sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi ve bu programın
varsa eksik yönlerinin giderilmesinde faydalı olacaktır.
Öğrencilerin okudukları bölüme ilişkin tutumları, verilen eğitim hakkındaki
düşünceleri ve geliştirme fikirleri varolan sistemin geliştirilmesi için son derece önemlidir.
Verilen eğitimin geçerliliğini saptama açısından, öğrencilere yönelik olarak yapılan bu
araştırma, büyük önem taşımaktadır.
Yapılan bu çalışma Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesinde bu konuda bir
araştırma yapılmamış olması nedeniyle önem taşımaktadır. Bu araştırma benzeri
araştırmalara kaynak teşkil etme özelliği taşıyacağı, araştırma sonrasında ortaya çıkacak
görüş ve önerilere karar verme, değişiklik yapma konularında fayda sağlayacağı için önem
taşımaktadır.
Bu araştırma Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesinde Takı Tasarımı eğitimi
uygulaması süresince karşılaşılan sorunların tespit edilmesi ve çözümlenebilmesinde fayda
5
sağlayacaktır. Bu araştırma takı tasarımı eğitiminin sağlıklı olarak sürdürülmesi için

öneriler getirmesi açısından önem taşımaktadır.
Sayıltılar
1. Hazırlanan anketin içeriği ölçülmek istenen özellikleri ölçecek niteliktedir.
Sınırlılıklar
1. Araştırma konusu Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Dekoratif Sanatlar

Öğretmenliği eğitiminde verilen takı tasarımı ders programı ile sınırlıdır.
2. Araştırma Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Dekoratif Sanatlar
Öğretmenliği eğitiminde verilen takı tasarımı programı eğitimi alan öğrencilerin
görüşleri ile sınırlıdır.
Tanımlar
Mesleki Eğitim: Mesleki eğitim bireyin iş hayatında belirli bir meslek ya da meslek
ailesinde işe giriş yapabilmesi için gerekli olan asgari standartlar düzeyinde bilgi, beceri ve
iş alışkanlıkları ile genel ve mesleki kültür kazandıran eğitimdir. Mesleki eğitimin genel
amacı iş ve yaşam için gerekli istendik davranışlar geliştirmek, bilgi, öğrenme ortamı
sağlamak, kuramsal ve uygulamalı alanlarda gerekli becerileri geliştirmektir(Alkan,1996).
Teknik Eğitim: İleri düzeyde fen ve matematik bilgisi ile uygulamalı teknik
yetenekleri gerektiren, meslek hiyerarşisinde orta ve yüksek kademeler arası düzey için
gerekli bilgi beceri ve alışkanlıkları kazandıran ileri düzeyde bir meslek eğitimidir. Temel
mühendislik alanların yaygın olmakla birlikte bu alanla sınırlı değildir. Tarım, sağlık,
beslenme, ticaret ve diğer alanlarda da bilim ve teknolojideki gelişmelere paralel olarak
gelişmektedir(Alkan,1996:8).
6
El Sanatları: Halı-kilim, çorap, eldiven, kese, bakır ve ağaç gibi her gün
kullandığımız eşyalar üzerine doğrudan doğruya içten gelerek yapılan yara ve güzelliği
bağdaştırmış sanattır(Züber,1979).
El Sanatları Eğitimi: Bölüm dört Ana bilim dalından oluşmaktadır. Nakış Eğitimi,
Dekoratif Sanatları Eğitimi, Tekstil-Dokuma-Örgü- Eğitimi ve Geleneksel Türk sanatları
Eğitimi isimlerini taşıyan söz konusu Ana bilim dallarında öğretmenlik mesleğine ilişkin
lisans eğitimi verilmektedir.,bölüm mezunlarının geniş bir yelpazede istihdam edilme
olanağı bulunmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Mesleki ve Teknik orta öğretim
kurumları ile yaygın eğitim kurumlarında meslek öğretmeni ve yöneticisi, çeşitli kamu
kurum ve özel sektör kuruluşlarında eğitimci, uzman, yönetici ve alanı ile ilgili sanat
danışmanı konumu, mezunların iş hayatındaki pozisyonlarının başlıcalarıdır.
Dekoratif Sanatlar Eğitimi: Deri Eşya Tasarımı ve Üretimi, Tabii Çiçek Tanzimi,
Yapay Çiçek ve Gelin Buketi Tanzimi, Şapka Tasarımı ve Yapımı, Ev ve Giyim
Aksesuarları Yapımı, Folklorik Bebek ve Turistik Eşya Üretimi, Takı Tasarımı ve Üretimi
konularında, nitelikli, araştırmacı, estetik yönleri gelişmiş olan eğitimi yanında öğretmenlik
formasyonu almış öğretmen ve piyasaya yönelik elaman yetiştirmeye yöneliktir.
Eğitim Programı: Belirlenmiş bir eğitim amacını karşılamak üzere desenlenmiş
çeşitli uzunlukta bir seri karşılıklı ilişkili derslerin mantıklı bir düzende bir araya getirilmesi
olarak tanımlanmıştır(Alkan,1996:237).
Ders Programı: Bir seri ilişkili öğretim üniteleri olup mantıklı bir düzende ve tüm
eğitim programının bir yönüyle ilgili bir amacı karşılamak üzere geliştirilmiş bir öğretim
planı olarak tanımlanmıştır(Alkan,1996:237).
Takı: Takı, takmak kelimesinden gelmektedir. Mücevher veya ziynet eşyası diye de
adlandırdığımız takı, insanların süslenmek amacıyla taktıkları çeşitli taş, maden, doğa
ürünleri ve buna benzer malzemelerden yapılmış kullanım eşyalarıdır.
Takı Tasarımı: Doğada gördüğü bir şeyden etkilenip, özgür ve yaratıcı düşüncesi
doğrultusunda, metalleri uygun formlarda ve özgünlükte kullanarak, yansıtmak istediği
düşünceyi çağdaş anlayış çerçevesinde estetik ile bütünleştirmek(Gargı,1996:23).
7
BÖLÜM II
A. MESLEKİ EĞİTİM VE MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMİN TANITIMI
Mesleki Eğitim; Bireye iş hayatında belirli bir meslekle ilgili bilgi, beceri ve iş
alışkanlıkları kazandıran ve bireyin yeteneklerini çeşitli yönleriyle geliştiren
eğitim(Alkan,2001:1)
Mesleki ve Teknik Eğitim; Milli eğitim sisteminin bütünlüğü içinde endüstri, tarım ve
hizmet sektörleri ile birlikte her türlü mesleki ve teknik eğitim hizmetinin planlanması,
araştırılması, geliştirilmesi, organizasyonu ve eşgüdümü ile yönetim, denetim ve öğretim
etkinliklerinin bütünüdür.
Mesleki eğitim bireyin yaşamında bireysel, sosyal, ekonomik, kültürel ve ulusal
gereksinimlerin karşılanmasında zorunlu olan bir eğitimdir.
Günümüzde mesleki ve teknik eğitime verilen önem giderek artmaktadır. Bunun
sebebi de çağımızdaki bilimsel ve teknolojik gelişmelerin bireylerin ve toplumların yaşam
tarzlarını etkilemesi aynı zamanda işinde uzman, kalifiye iş gücüne duyulan ihtiyacın
artmasıdır.
1. Mesleki ve Teknik Eğitimin Amaçları
Eğitimin temel amacı bireyi mümkün olan en yüksek mükemmeliyet düzeyine

ulaştırmaktır. Bu nedenle de, her tür eğitim programı bu temel amaç doğrultusunda işlevsel
olmak durumundadır. Bu açıdan mesleki ve teknik eğitimin temel amacının da bireyi,
mesleki bilgi ve gereksinimini güdüleme faktörü olarak kullanarak bütünüyle eğitmek
olması gerekmektedir.
Mesleki ve teknik eğitim bireyi etken bir yaşama hazırladığına göre insan
kaynaklarını yararlı toplumsal amaçlar için değerlendirmekte ve bu yolla kültürel,
ekonomik bireysel gelişmeye hizmet vermektedir.
8
Mesleki ve Teknik Eğitimin Esas Aldığı Üç Ana Hedefi:

a. Uygun öğrenme ortamı sağlamak
b. Gerekli becerileri geliştirmek
c. İstenilen davranışı oluşturmak(Alkan,2001).
Mesleki eğitimin temel amaçları ile bilgi kazandırma eğitimi ve bireyin bütün olarak
geliştirilmesi hedeflenmeli, her öğrenciye mesleki yöneltme ve bazılarına buna ek olarak
mesleğe hazırlık programları uygulamak, mesleki ve teknik eğitimin eğitsel yönünden tüm
okul programlarından yararlanmak. Mesleki ve teknik eğitim amaçlarını iş piyasasındaki
işler için hazırlananlara göre düzenlemesi gerekmektedir.
2. Mesleki ve Teknik Eğitimin Nitelikleri
Mesleki ve Teknik Eğitimin eğitim sistemi içinde gelişmesi bir yönden bilimsel eğitim
hareketleri, diğer yönden sanayi devrimi ile başlamıştır. Başlangıçta bu eğitimin eğitsel değeri
ve sosyo-ekonomik işlevi takdir edilmemiştir. Her gelişim evresinde karşılaşılan temel sorun
geleneksel okullarda egemen olan “felsefenin mi gelişeceği?” hususu olmuştur. Bugün mesleki
ve teknik eğitimle ilgili çağdaş kuramlar bu eğitimi birey, meslek ve eğitmen olmuş üç
boyutlu bir süreç olarak görmektedirler. Ayrıca geleneksel “fakirler için eğitim anlayışı da
yerini herkes için eğitim anlayışına bırakmıştır. Bugünkü mesleki ve teknik eğitim
anlayışını karakterize eden başlıca nitelikler şu şekilde özetlenebilir:
a. Alışkanlık psikolojisi ve yaparak öğrenme esastır.
b. Ucuz maliyetle etkili eğitim sağlamada sosyal verimlilik aracıdır.
c. Programları iş dünyasındaki gelişmelere göre geliştirerek değişen ortama uyarlama,
kuram ve uygulamada temel kuraldır.
d. Kavram, profesyonel düzeydekiler dışında iş dünyasındaki tüm meslekleri
kapsamaktadır.
e. Okullar, toplumla uyumlu ve iş dünyasına dönüktür.
f. Programlar, çalışma yaşamına giren ve çalışanların büyük çoğunluğunu kapsar.
g. Değişen sosyo-ekonomik koşullara ve isteklere sürekli uyum temel kuraldır.
9
h. Öğrenme- öğretme ortamı iş ortamının kendisi ya da benzeridir.

i. Öğretmen öğrenim alanının uzmanıdır.
j. Öğretim öğrenciye iş sağlayabilecek ve işte çalışabilme üretici gücünü geliştirinceye
kadar devam eder.
k. Öğretimin içeriği, kuramcıların bilgilerinden çok meslek alanında yetişkin kişilerin
bilgi, beceri ve etkinlikleri esas alınarak geliştirilir.
l. Gereksinimi olan hedef gruplara gereksinim anında ve olumlu sonuç alınacak şekilde
uygulanır.
m. İstihdam gereksinimlerine göre hazırlanmış programların uygulanmasına öncelik
verilir.
n. Yönetim esnek ve dinamiktir.
o. İş dünyasına katılmak isteyenler, okul dışı gençler ve yetişkinlere dönüktür.
p. Öğrenciler sınıf etkinliklerinden çok laboratuar, atelye ve alan çalışmaları yönünde
güdülenir.
q. Öğrenim kademesi orta öğretim sonrası yönünde gelişmektedir.
r. Programlar üst kademe öğretiminden çok hayata hazırlayıcı niteliktedir
(Alkan,2001:19-20).
3. Mesleki ve Teknik Eğitimin İlkeleri
Eğitim: Kişinin zihni, bedeni, duygusal, toplumsal yeteneklerinin, davranışlarının

istenilen doğrultuda geliştirilmesi ya da ona bir takım amaçlara dönük yeni yetenekler,
davranışlar, bilgiler kazandırılması yolundaki çalışmaların tümüdür(Akyüz,1985).
Çağdaş mesleki ve teknik eğitimin dayandığı temel ilkeler felsefesi, psikoloji, sosyal
ve ekonomik kurumsal esaslar dikkate alınarak geliştirilmelidir. Bu ilkeler sürekli olarak
gözden geçirilmeli değişen koşullara uyum sağlanmalıdır. Buna göre mesleki ve teknik
eğitimin temel ilkeleri şöyle özetlenebilir.
10
a. Mesleki- teknik eğitim kavramı toplumun tüm kesimlerince kabul edilebilecek

şekilde tanımlanmalı ve tanıtılmalıdır. Sistemin saygınlığını arttırmak için sürekli bir
propaganda süreci oluşturulmamalıdır(Taşpınar,1995:3.26).
b. Mesleki ve teknik eğitim örgün ve yaygın eğitim etkinliklerini içine alan “yaşam
boyu eğitim” düşüncesi içinde ele alınmalıdır.
c. Sisteme her düzeyde katılacak öğrencilerin nitelikleri ilgi ve istekleri dikkate
alınmalıdır.
d. Sisteme öğretmen yetiştiren kurumlar, Milli Eğitim Bakanlığı ve YÖK arasında her
konuda sistemli bir iş birliği sağlanmalıdır.
e. Öğretmenlerin yetiştirilmesinde alan bilgisi, pedagojik formasyon ve meslek
deneyimi yeterliliklerine önem verilmelidir. Göreve başlamadan belirli bir süre meslek iş
deneyiminden geçirilmeleri sağlanmalıdır.
f. Mesleki eğitim programları geniş bir meslekler dünyasını kapsamalı esnek bir yapıya
sahip olmalı program geliştirme esaslarına ve meslek analizlerine dayalı olarak sürekli
geliştirilmelidir.
g. Teori ve uygulama birbirini tamamlar bir nitelikte düzenlenmeli herhangi bir
nedenle eksik kalan çalışmaların tamamlanması mutlaka sağlanmalıdır.
h. Programın gerektirdiği her türlü araç ve gereçler amaçlar dikkate alınarak
belirlenmelidir.
B. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Bugünkü mesleki ve teknik eğitim insanın binlerce yıllık çalışma ve deneyimlerinin

doğal sonucudur. “iş” insanın temel gereksinimlerini karşılamada araç olduğundan “çalışmayı
öğrenme” onun doğuşundan beri üzerinde durduğu bir olgudur. Eğitim ve iş ilişkisi ilkel
çağlardan beri süre gelmekle beraber bu ilişki değişik biçimlerde oluşmuş ve çeşitli
aşamalardan geçerek sürekli gelişme göstermiştir. Sonuçta mesleki ve teknik eğitim kuram ve
uygulama yönünden geniş ve kapsamlı bir anlam kazanmıştır(Alkan,2001:30).
11
Uygarlık geliştikçe eğitimde bir çok aşamalar geçirmiştir. Eğitim başlangıçta ana ve
baba tarafından çocuğa uygulanan bir süreç olmuştur. Sonraları değişen toplumsal koşullar
nedeni ile “ailede meslek eğitimi” yerini başka kurumlara bırakmıştır. Bu durum “çıraklık”
sisteminin gelişmesine yol açmıştır. Çıraklık sisteminin geliştirilmesiyle de eğitim ve iş aile
dışında bir kuruluş tarafından bir araya getirilmiştir.
Bu eğitim sürecide zamanla gelişmekte olan toplum gereksinimleri, üretim süreçleri,
bilim ve teknoloji alanında görülen eğitim sorunlarını karşılamakta yetersiz kalmıştır.
Özellikle, endüstriyel devrim nedeniyle mesleklerin çoğalması, kaliteli teknisyen ve yarı
vasıflı operatör gereksiniminin artması çıraklık sistemi dışında çeşitli mesleki ve teknik eğitim
sistemlerinin geliştirilmesini gerektirmiştir. Sonuçta mesleki teknik eğitim teşkilatlanmış okul
programı olarak eğitim sistemine girmiş ve bir çok aşamalardan geçerek bugünkü yapıya
ulaşmıştır.
Tarihi süreç içerisinde Mesleki ve Teknik Eğitimin dayandığı kurumsal esaslar ve
uygulamaları etkileyen başlıca esaslar:
1. Üretim Sistemleri
a. Aile Sistemi(700-1000)
Çeşitli gereksinimler, temel üretici olan aileler arasındaki iş bölümü esasına göre
karşılanmaktadır. Meslek, ailede bireyden bireye devredilmektedir. Mesleklerin devamı, bilgi
ve beceriler aile içinde kuşaktan kuşağa aktarılarak sağlanmaktadır.
b. El sanatları Sistemi(1000-1500)
Bu sistem çıraklık, kalfalık ve ustalık aşamalarından oluşan bir meslek yapısıdır.
Sistem deneme yanılma yöntemini uygulamaktadır.
c. Lonca Sistemi(1000-1500)
Bir tür üretim sistemi olan Loncalar, tüccar ve sanatkarların mensuplarını karşılıklı
koruma amacıyla geliştirdikleri organizasyonlardır.
12
d. Ev İşletmeleri Sistemi (1500-1740)

Bu sistemde çalışanlar ve iş verenler aynı birer grup oluşturmaktadır. Aralarındaki
ilişki sadece para karşılığı olmaktadır. Sermaye sahibi, üretime parası ile, çalışan ise emeği ile
katılmaktadır.
e. Fabrika Sistemi (1740-1800)
Bu sistemde üretim, bina, takım ve makinalar sermaye sahibinin kontrolü altına
girmiştir. Verimi arttırmak için, işçiler uzmanlık alanlarında çalıştırılmaktadır.
2. Otomasyon
Fabrika üretim sisteminden sonra oluşan teknolojik gelişmeler yerini otomasyona
bırakmıştır. Otomatik işlemlerle seri üretim yapılmaktadır. Bu üretim insana ihtiyaç
göstermeyen mekanizma sistemidir.
3. Saybernasyon
Otomasyondaki otomatik iletişim ve kontrol mekanizmalarının bilgisayarlarla
geliştirilmesi sonucunda ortaya çıkan yeni üretim sistemidir. Bu üretimde insan beyninin bazı
fonksiyonları elektronik cihazlara yaptırılmaktadır.
C. TÜRKİYE’DE MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Mesleki teknik eğitimin ulusal düzeydeki gelişimi başlangıç, kuruluş, yayılma ve

ulusal nitelik kazanma evreleri olmak üzere dört aşamalı bir görünüm sergilemektedir.
Gelişimi, imparatorluk dönemi ve Cumhuriyet dönemi olmak üzere iki bölümde incelenir.
1. İmparatorluk Döneminde Mesleki ve Teknik Eğitim
Gelişimin başlangıç evresi olarak nitelenmektedir. Bu dönemdeki başlıca gelişmeler

şunlardır:
a. Çıraklık ve Lonca kuruluşları
b. Askeri alandaki çalışmalar
c. Endüstrileşme girişimleri
13
d. İlk açılan okullar olmak üzere dört bölümde toplanır.
Çıraklık Sistemi: Mesleki ve Teknik Eğitim, diğer toplumlarda olduğu gibi Türk
toplumunda da 19.yy.’la kadar çıraklık sistemiyle yürütülmüştür. Bu sistem zanaatçı ve
tüccarların karşılıklı yardımlaşmak, birbirlerini korumak ve mesleklerinin geliştirmek
amacıyla kurdukları lonca teşkilatı içinde gelişmiştir.El sanatlarına dayalı bu geleneksel
üretim ve eğitim sistemi gelişen endüstriye göre yenilenemeyince sistem hızla gerilemeye
başladı.
İlk mesleki ve teknik eğitim kurumları ordu bünyesinde kurulmaya başlamıştır. Savaş
araç ve gereçlerinin üretim ve bakımını yapabilecek teknik personeli yetiştirmek için sanat
okulları kurulmuştur.1773’de III. Selim tarafından Mühendishane-i Bahri-i Hümayun
açılmıştır. 1908’de Zeytinburnu’nda “İmalatı Harbiye Nazari Mektebi” adıyla bir sanat okulu
açılmıştır.
18 yy’ da Avrupa’da gelişen endüstrileşme hareketi ve meslek adamı yetiştirme
girişimlerine paralel olarak Türk toplumunda da çalışmalar yapılmıştır. İlk olarak Fırat Paşa
(1807-1857) genel eğitimi ve mesleki eğitimi bir arada düşünmüştür ve ekonomik
kalkınmanın gerçekleşmesi için el sanatları ve endüstride çalışacak elemanları yetiştirmek
üzere okul açılmasını önermiştir.
Mithat Paşa ilk olarak 1861’de islahane adıyla Niş’de bir okul açmıştır. Sonraları,
1864’ de Ruscuk ve Sofya’da 1868’ de İstanbul’da ilk erkek teknik öğretim okullarının
temeli atılmıştır(Alkan,2001:58).
2. Cumhuriyet Döneminde Mesleki ve Teknik Eğitim
Cumhuriyetin kurulması ile birlikte Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin temel

amacının batı değerine sahip yeni bir toplum yaratmak olduğunu bu amaçla Cumhuriyetin ilk
yıllarında ulusal kültür birliğinin sağlanması, vatandaşlık eğitimi ve ilk öğretimin
yaygınlaştırılması, ekonominin gerek duyduğu eğitilmiş insan gücünün yetiştirilmesi eğitim
politikasının temelini oluşturdu(Erdal,2004:11).
14
Bu dönemde mesleki ve teknik eğitim ile ilgili uzmanlar Türkiye’ye getirilmiştir. 1924
yılında Jonh Dewey, okulun sosyal yaşamın bir parçası olarak endüstri ile işbirliği içinde
olması gerektiğini belirtmiştir.1925 yılında Kühne çıraklık sistemi üzerinde durmuş 1926
yılında Ömer Buyse ise her bölgenin ihtiyacına uygun meslek yüksek okullarının kurulmasını
ve ülkenin endüstriyel gelişimine yön verecek teknik elemanları yetiştirmek için iş
üniversiteleri kurulmasını önermiştir.
1933 yılında okulların ve hizmetlerin gelişmesi sonucu 2287 sayılı yasa ile Mesleki ve
Teknik Öğretim Genel müdürlüğü kurulmuştur. 1931 yılında bölge sanat okulları
oluşturulmuştur. 1941 yılında başkanlık Merkez Örgütü kanunu 4113 sayılı yasayla Mesleki
ve Teknik Öğretim Müsteşarlığı kurulmuştur.1927 yılından 1939 yılına kadar çeşitli meslek
öğretmenliğinde öğrenim görmek üzere yabancı ülkelere bay bayan öğretmen adayı
gönderilmiştir.
Milli Eğitim Şuralarında Mesleki ve Teknik Eğitim ile ilgili önemli kararlar alınmıştır.
Sekizinci Şura, orta öğretim programlarının yeniden düzenlenmesi ve Mesleki Teknik Eğitim
kuruluşlarının üniversiteye açılmasını, Onuncu Şura, çok amaçlı lise ve teknik lise konularında
önemli kararlar almıştır.
Onaltıncı Şura Mesleki ve Teknik Eğitimin yeniden yapılandırılması, okul ve
işletmelerde mesleki eğitimi, öğretmen ve yöneticilerin yetiştirilmesi ile finansman konuları
incelenmiştir. 1982 yılında Mesleki ve Teknik Eğitime öğretmen yetiştirme üniversitelere
devredilmiştir. 1986’da çıkarılan 3308 sayılı yasa ile sistem yeniden düzenlenmiştir. Örgün ve
yaygın eğitim bir bütünlük içinde ele alınmıştır(Güler,2002).
D. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİME OLAN GEREKSİNİM
Genel olarak bir ülkenin gelişimini etkileyen temel faktörler:

a. Doğal kaynaklar
b. Sermaye
c. İnsan gücü
d. Yönetim
15
e. Girişim dir.
Burada ana öğeler doğal kaynaklar ve insan gücüdür. Bunların sonucu da üretim
olarak ortaya çıkmaktadır. Bu iki öğeden gereği gibi yararlanarak yüksek düzeyde üretim
sağlamak bir ülkenin gelişmesi için temeldir. Bu da ancak eğitimle olanaklıdır.
Öte yandan insan yaşamının temel gereksinimlerinin beslenme, barınma, sağlık ve
eğitim olduğu bilinmektedir. Sosyal bir ortamda yaşayan bireyin yaşamını etkileyen başlıca
kurumları ise;
a. İş ve Meslek
b. Eğitim ve Okul Sistemi
c. Dini kurumlar
d. Aile
e. Hükümet
Gibi temel kurumlar olduğunu araştırmalar göstermektedir. Özellikle gençlerin
gereksinimlerinin neler olduğunu inceleyen araştırmalar ise bunların:
a. Meslek Eğitim
b. Yurttaşlık bilgisi
c. Mesleki rehberlik
d. Kişilik geliştirme konularında yoğunlaştığını ortaya koymaktadır. Tüm bu hususlar
insan yaşamında iş ve eğitimin diğer bir değişle mesleki ve teknik eğitimin önemli bir yer
tutmakta olduğunun somut bir göstergesidir.
1. Sosyal Gereksinim
Sosyal boyut açısından mesleki ve teknik eğitime olan gereksinimi bireyin sosyal
etkinliklere katılma içgüdüsü ya da sosyal bir varlık olmasının doğal sonucu olarak düşünmek
gerekir. Bireylerin beden, zihin ve ruh sağlığını korumak ayrıca iş yaparak kazanç sağlamaları
ve kendilerini ekonomik yönden bağımsızlığa kavuşturmaları gerekir. Bir ülkede yurttaşların
yaşam ağaçlarının kökleri ve uygarlık dalları yaşamlarını kazandıkları meslekleridir.
16
Meslekler topluma uygun, dostluk bireysel ve kubaşık sosyal hizmet yönünden doğal ve
gerçek bir eğitim ortamı sağlamaktadır.
Bu bağlamda mesleki ve teknik eğitim gençlere sosyal başarı ve mülkiyet duygusu
kazandırmaktadır. Bu nedenle gençleri eğitimleri süresince ekonomik yaşantılara donatmak ve
mesleki yönden geliştirmek gerekmektedir.
2. Ekonomik Gereksinim
Ekonomik yönden Mesleki ve Teknik Eğitimi gerektiren başlıca hususlar

vardır.Bunlar:
a. Ulusal kaynakların korunması ve değerlendirilmesi
b. Çıraklık ve stajerlik sürelerini kısaltmak
c. Çalışanların kazançlarını artırmak
d. İnsan gücü sağlamak
e. Yaşamda istikrar sağlamak
f. Yatırımların karşılığını sağlamak
g. Ulusal üretim gücünü yükseltmek
h. İş gücünü tasarruflu kullanmak
i. Hızla değişen ekonomik yapıdan en iyi şekilde yararlanabilmek.
Mesleki ve teknik eğitim görmüş iş görenlerinin üretim yeteneği ve kazanç düzeyi
yükselmektedir.
3. Bireysel Gereksinim
Bu hizmetten yararlanacak bireyler açısından bakıldığında farklı gereksinimlerin beş

grup altında toplandığı görülmektedir:
Birinci Grup (13-18 yaş): tam gün öğrenim gören orta öğretim öğrencilerinin
oluşturduğu gruptur. Bu gençlerin okullarını bitirdiklerinde bir mesleğe girebilmeleri ve bu
17
meslekte ilerleyebilmeleri için kendilerine gerekli bilgiyi, beceriyi ve davranışları

kazandıracak programlara gereksinimleri vardır.
İkinci Grup : Orta eğitim sonrası düzeydeki genç ve yetişkinlerin oluşturduğu grup
olup, bu bireylerin yüksek düzeyde mesleklere hazırlanma ya da mesleklerinde ilerleme
gereksinimleri vardır.
Üçüncü Grup: ilk, orta ve lise çağında öğrenimini tamamlamadan okuldan ayrılmış ve
iş hayatına atılmış bireylerin yarım gün okula devam ederek geçerli ve sürekli bir mesleğe
hazırlanma olanağı verecek programlara gereksinimleri vardır.
Dördüncü Grup: yetişkinlerin oluşturduğu ve çalıştıkları mesleklerde gelişme
gereksinimine ihtiyaç duyan bireyler için.
Beşinci Grup: Zamanla oluşan bedensel, zihinsel, sosyal ve psikolojik özürler
nedeniyle çalışmaz duruma düşmüş mesleğini kaybetmiş özel sorunlu bireyleri kapsamaktadır.
4. Ulusal Gereksinim
Türk toplumunun bugünkü en önemli gereksinimi vasıflı teknik insan gücüdür. Bu

nedenle eğitimin bu doğrultuda düzenlenmesi gerekir. Toplumda okuma yazma bilenlerin
düşük oranda olması ve eğitim kaynaklarının sınırlılığı eğitimde önceliğin “zihinsel
mükemmeliyet “ yerine “ekonomik, verimlilik” ilkesine verilmesini gerektirmektedir. Bu ise
tüm yurtta iyi planlanmış, işlevsel bir mesleki ve teknik eğitim sisteminin geliştirilmesi ve
etkili biçimde uygulanmasına bağlıdır.
E. MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMLE GENEL EĞİTİM İLİŞKİSİ
Genel eğitim herhangi bir mesleki alana bağlı olmadan başarılı bir yaşam sağlamak
için bireyin genel olarak geliştirilmesi sürecidir. Mesleki ve teknik eğitimde ise belirli bir
meslek alanı ise ilgili bilgi, beceri ve alışkanlıkların kazandırılması esastır. Diğer bir değişle;
mesleki ve teknik eğitim üretimi amaç edinir. Genel eğitim ise tüketimci niteliktedir.
18
Eğitim genel ve Mesleki – Teknik eğitim olarak iki kategoride düşünülünce mesleki ve
teknik eğitimin daha çok belirli bir meslek alanıyla, genel eğitimde kültürle ilişkili olduğu ileri
sürülmektedir. Bu hususta iki ayrı görüş vardır. Birincisi bu iki eğitim türünün birbirine karşıt
olmadığı fakat ortak bir yönlerinin de bulunmadığı yönündedir. İkinci görüş ise, iki türün
birbirine karşıt olduğu ileri sürülmektedir.
Birinci görüşe göre genel ve mesleki teknik eğitim programları bireyin eğitimde denge
sağlayacak şekilde birleştirilmelidir. Amaçları yönünden bir eğitim programı, öğrenciyi ya da
bir yurttaş olarak akıllı bir yaşam için, yetiştirmeye amaçlar, ya da etkili bir iş yaşamına
hazırlamayı hedef alır. İçerik yönünden ya öğrenmek için gerekli yetenekleri kazandırmayı,
yaşam hakkında gerekli temel bilgiler vermeyi kapsar ya da bir meslekle ilgili bilgi ve
becerileri kapsar.
Genel eğitimle teknik eğitim hakkında ki görüşlerin felsefi, kavramsal ve sosyolojik
yönlerden farklılık arz ettiği dikkati çekmektedir. Çeşitli görüşlere karşın bir eğitim
programının mesleki ya da genel eğitim niteliğinde olduğunu saptamak mümkün
görünmektedir. Bunun için söz konusu programı belirli öğeleri açısından bir değerlendirmeye
tabi tutmak gerekmektedir(Alkan,2001:21-26).
F. SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANINDA MESLEKİ VE TEKNİK

EĞİTİMİN YERİ
1. Mevcut Durum :
1995 yılında 1137 olan fakülte, enstitü, yüksek okul ve meslek yüksek okulu sayısı,
1999 yılında 1492’ ye yükseltilmiştir. 1995-1996 öğretim yılı itibari ile yüzde 23,4 olan
mesleki ve teknik eğitimde okullaşma oranı, 1999-2000 öğretim yıllında yüzde 22,8 olarak
gerçekleşmiştir.
Kaynak yetersizliği, mevcut kaynakların etkin kullanılmaması ve sanayi ile iş birliğinin
yeterince geliştirilememesi gibi nedenlerle mesleki ve teknik eğitimde plan hedeflerinin
19
gerisinde kalınmış, iş piyasasının ihtiyaç duyduğu nitelikli ve türde mesleki eğitim

programları geliştirilmesinde yetersiz kalınmıştır.
Mesleki ve teknik eğitim kurumları ile çıraklık eğitim merkezlerinde başlatılan tam gün
ve tam yıl eğitim projesi uygulaması çerçevesinde 1996-1999 döneminde toplam 118128
öğrenciye eğitim imkanı sağlanmıştır.
2. Amaçlar, İlkeler ve Politikalar

Tablo 1 Eğitimde Sayısal Gelişmeler
1995 - 1996 1999 - 2000 2000 - 2005
EĞİTİM Öğrenci Okullaşma Öğrenci Okullaşma Öğrenci Okullaşma
KADEMESİ Sayısı Oranı Sayısı Oranı Sayısı Oranı
('000) (%) ('000) (%) ('000) (%)
Mesleki ve
946 23,4 938 22,8 1346 35,0
Teknik Eğitim
(1) Hedeflenen
Çizelge 1: Eğitimde Sayısal Gelişmeler
Ortaöğretim, okul türü yerine program türünü esas alan bir yapıya kavuşturulacak,
meslek eğitimine geniş tabanlı bir temel eğitim programı ile başlanılacaktır.
Örgün ve yaygın mesleki teknik eğitime ağırlık verilecek, orta öğretimde mesleki
teknik eğitimin payı arttırılacak, üniversitelere giriş sınavlarında normal liseler ile meslek
ve teknik lise mezunları arasındaki farklı değerlendirilmeler kaldırılarak, mesleki ve teknik
eğitimin yaygınlaşması teşvik edilecek, mesleki-teknik eğitim programlarının meslek
standartlarına dayalı olarak yapılması sağlanacak ve çalışma hayatı ile işlevsel iş birliği
geliştirilecek.
Meslek yüksek okulları ile mesleki ve teknik orta öğretim kurumları arasında
program bütünlüğünün esas alan iş bölümü ve iş birliği kurulacak; nitelikli iş gücünün
geliştirilmesinde önemli yeri olan meslek yüksek okullarında öğrencilerin uygulamalı
eğitim almaları sağlanacaktır(D.P.T.,2001-2005).
20
G. MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ
Mesleki ve teknik eğitim iş, birey ve eğitimden meydana gelen üç boyutlu bir
bütündür. Mesleki ve Teknik Eğitimin başarısı eğitim süreci sonunda bireyde geliştirilen
davranışların gerçek iş durumlarına uygunluğu ile orantılıdır. Bireyin eğitim süreci sonunda
işe uyumu sağlamak ayrıntılı bir öğrenme öğretme planın geliştirilmesinin gerektirir.
Eğitim için yapılan planlamalar yönelik olduğu sonuca göre farklı kapsam ve
özellikte olabilir. Bu planlamaların bir kısmı uzun süreli ve bir ekip çalışmasını
gerektirecek özelliktedir. Eğitim planı ayrıntılı bir plan olup öğrenme öğretme durumları ile
ilgili bütün unsurları bir sistem bütünlüğü içerisinde gösterir.
Mesleki ve Teknik Eğitimde bir ders için hazırlanan eğitim programında izlenecek
genel strateji katı olmaktan çok esnek niteliktedir(Sezgin,2000:26-27).
21
İŞ TANIMI
İŞ ANALİZİ
İŞ ANALİZİ
GERÇEK DURUMU
HAYIR UYGUN MU?
EVET
ÖĞRETİM ENVANTERİ
-Devirsel İşlemler
-Bilişsel İşlemler
-Duyusal İşlemler
İŞ HAYATININ HEDEF KİTLENİN

İHTİYAÇLARI VE İHTİYAÇLARI VE
İMKANLAR SINIRLILIKLAR
PROGRAMIN GEÇİCİ
AMAÇLARININ TESPİTİ
PROGRAMIN GEÇİCİ AMAÇLARININ KONTROLÜ

-Eğitim Felsefesi
-Öğretim ve Öğretim İlkeleri
-İşin Özellikleri
-Kaynaklar
PROGRAM AMAÇLARI
PROGRAM DEĞERLENDİRMESİNİN PLANLANMASI
PROGRAM KAPSAMININ TESPİTİ
ÖĞRENME – ÖĞRETME FAALİYETLERİNİN DÜZENLENMESİ
DENEME VE DEĞERLENDİRME, TASARLANAN SONUÇLARA ULAŞILDI MI?

EVET
DENENMİŞ VE TEST EDİLMİŞ

EĞİTİM PROGRAMI
HAYIR
Çizelge 2: Mesleki ve teknik eğitimde program geliştirme süreci.

22
1.İşin Tanımı
İş tanımlamalarında, görevin mahiyeti, temel üretim veya hizmet süreçleri,

kullanılan teknikler makine, cihaz, takım ve malzemeler, iş için gerekli zihin ve beden
gücü, çalışma ortamı, muhtemel iş kazaları ve meslek hastalıkları, işin etkinlikli
yapılabilmesi için gerekli asgari eğitim seviyesi ile işin özelliklerini gösterecek diğer
unsurlar yer alır. İş tanımlamaları pek çok gelişmiş ülkede belirli aralıklarla yapılan piyasa
iş analizlerine göre geliştirilmekte ve yayınlanmaktadır. Milletlerarası kuruluşlarda zaman
zaman bu tür analizleri yapmakta ve sonuçlarını yayınlamaktadır. Ülkemizde de Çalışma
Bakanlığı’nın bu konuda çalışmaları vardır. Türk Meslek ve Sözlüğü bu çalışmaların
ürünüdür.İş tanımı, program geliştirme sürecinde bireye kazandırılacak davranışları
belirlemede temel unsur olan işin kapsam ve sınırlılıklarını göstermesi yönünden önemlidir.
2.İş Analizi
İş veya görev analizleri mesleki ve teknik eğitim programı geliştirme sürecinin en

önemli basamaklarından birisidir. İşin öğretim gayesiyle sistematik analizi, işin etkinlikle
yapılabilmesi için gerekli bilme, yapma ve iş alışkanlıklarıyla ilgili temel öğretim
elemanlarını göstermesi bakımından önemlidir(Sezgin,2000:27).
3.İş Analizlerinin Kontrolü
İş tanımlamaları çerçevesinde yapılan iş veya görev analizleri doğru ve gerçek

duruma uygun olduğu oranda program kapsamını belirlemede güvenilir bir envanterdir.
Öğretim envanteri iş hayatında çeşitli sebeplerle meydana gelen değişmelere göre zaman
zaman düzeltilmelidir. İş analizleri bu alanda yeterli olan ve analiz tekniklerini bilen
kimselerce yapılır. Kontrol işleminde izlenecek başlıca yöntemler şunlardır:
a. Yazılı kaynaklarla karşılaştırma
b. Uzmanların değerlendirmesi
23
c. İş analizi sonuçlarının alanda test edilmesi

Kontrol işleminde iş analizlerinin gerçek iş şartlarına uygun olup olmadığı sorusuna
belirtilen yöntemlerle cevap aranır. Sorunun cevabı “EVET” ise iş için gerekli davranışları
yansıtan öğretim envanteri geliştirilmiştir. Sorunun cevabı “HAYIR” ise iş tanımına gri
dönülür.
4.Öğretim Envanterlerinin Düzenlenmesi
İş analizleri ile gerçek duruma uygunluğu kontrol edilen öğretim envanteri, işin
etkinlikle yapılabilmesi için gerekli davranışları gösterir. Öğretim envanterinde yer alan
unsurlar bilme, yapma ve iş alışkanlıkları yönünden tasnif edilerek, uygulama sıklığı,
öğrenme güçlüğü ve önem derecesine göre sıralanır.
5.İş Hayatının İhtiyaçları
Sistem tasarımcısı, sistemin amaçlarını tespit etmeden önce iş hayatının program

geliştirmeye konu olan mesleki insan gücü ihtiyacını nicelik ve nitelik yönünden
incelenmelidir.
Sistem araçlarını kararlaştırılmasında önemli faktörlerden birisi de, sistemin
uygulanacağı ortamın özellikleridir. Programın nerede hangi şartlarda uygulanacağı; hangi
makine, alet, takım ve malzemelerin mevcut olduğu; programı uygulayacak öğretmenlerin
yetişkinlik seviyesi analiz edilmelidir. Sistem tasarımı gerçek ihtiyaçlara, mevcut kaynaklar
ve şartlara uygun olmalıdır. Gerçekçi olmayan program tasarımlarının başarılı sonuçlar
vermesi beklenilemez(Sezgin,2000:29).
6.Hedef Kitlelerinin İhtiyaçları
Sistem amaçlarının tespitinde dikkate alınması gereken faktörlerden birisi de, eğitim
sürecine katılması beklenilen öğrencilerin ihtiyaçlarıdır. Öğretme-öğrenme sisteminin temel
24
amacı, bireyde işe uygun yeterlikler kazandırmaktır. Öğrencinin eğitim sürecine gireceği
durum analiz edilerek, sistem tasarımı, hedeflenen yeterliklere ulaşması için öğrenciye
hangi ortamda nasıl yardım edilebileceği göz önünde bulundurularak geliştirilmelidir.
Eğitim sürecine katılacak öğrenciler,
a. Mevcut yeterlikleri;
b. Akademik özgeçmişleri;
c. Programa karşı ilgi ve istekleri;
d. Grup homojenliği yönünden incelenmelidir. Öğretme-öğrenme sisteminin,
öğrencinin bu faktörler yönünden incelenmesinden ortaya çıkan sonuçlar da dikkate
alınarak geliştirilmesi gerekir.
7.Sınırlılıklar
Gerçekçi bir sistem tasarımında temel sınırlayıcı faktörler dikkate alınmalıdır. Bu

faktörleri dikkate almadan geliştirilen öğretme-öğrenme sistemlerinin başarıyla
uygulanması güçtür. Sistem tasarımcısı mümkün olan durumlarda sınırlayıcı faktörleri
bertaraf etmeye çalışmalı, bu mümkün olmaz ise, sistem bu faktörlere uyum sağlayacak
biçimde geliştirilmelidir. Sınırlayıcı faktörlerin başında öğretim için ayrılan süre
gelmektedir. İkinci grup sınırlayıcı faktörler ise, programın ilişkili olduğu üst sistemin
özellikleri, izlenen eğitim politikası, uyulması gerekli kurallar, diğer öğretmenlerce
uygulanacak aynı ve yakın özellikteki dersler arasında uyum sağlama ihtiyacı olarak
belirtilebilir(Sezgin,2000:30).
8.Program Geçici Amaçlarının Tespiti
Nitelikleri ne olursa olsun, her sistemin belirli amaçları vardır. Sistem belirlenen
amaçlara göre düzenlenir. Öğretme-öğrenme sistemi geliştirmenin başlıca aşamalarından
birisi de amaçlarının tespitidir. Öğretme-öğrenme sisteminin amaçları, öğretim süreci
sonunda öğrencilerden beklenilen davranışları gösterir. Amaçlar, sistem geliştirmede,
25
öğretimin kapsamının tespiti, uygulanacak yöntemlerin, kullanılacak makine, alet ve

malzemelerin seçimi, kapsamın düzenlenmesi, eğitim etkinliğinin belirlenmesi yönünden
önemlidir.
Mesleki ve teknik eğitim program geçici amaçları şu unsurlar dikkate alınarak tespit
edilir:
a. İş hayatının ihtiyaç ve imkanları
b. Hedef kitlenin ihtiyaçları
c. Sistemi etkileyen sınırlayıcı faktörler
d. İş analizleri
9.Program Geçici Amaçlarının Kontrolü
İşin, hedef kitlenin ve iş hayatının ihtiyaç analizi ile sağlanan verilere dayalı olarak
belirlenen program geçici amaçları, benimsenen mesleki eğitim felsefesine uygunluk
yönünden kontrol edilmelidir. Eğitim felsefesi, program tasarımının yönünü ve
önceliklerini belirleme yönünden önemlidir. Amaç seçiminde, benimsenen mesleki eğitim
felsefesi bir ölçüt niteliğindedir. Geçici amaçlarının, mesleki eğitim felsefesi yönünden
kontrolü yapılması gerekir ise düzeltme yapılmaktadır.
10.Değerlendirmenin Planlanması
Değerlendirme, öğretme-öğrenme sistemi tasarımı sırasında verilen kararların

isabetliliğini belirlemek için sürekli veri toplama ve yorumlama süreci olarak
tanımlanabilir. Bu tanım başlıca şu hususlara işaret etmektedir.1. Değerlendirme sürekli bir
süreç olup, yalnızca eğitim sürecinin sonunda yapılan bir işlem değildir. 2. Değerlendirme
belirli bir amaca yöneliktir. 3. Değerlendirme doğru ve uygun araçların kullanılmasını
gerektirir(Sezgin,2000:32).
26
11.Program Kapsamının Tespiti
Program kapsamı, öğretim envanterlerinden belirli ölçütler dikkate alınarak

seçilmelidir. Kapsam seçimi, amaçlar, hedef kitlenin ihtiyaç ve yetişkinlik seviyesi, diğer
işlemlerin öğretimine temel oluşturma, imkanlar, süre, tekrarlanma sıklığı, kaynaklar ve
tutarlılık ölçütlerine göre seçilmelidir.
12.Öğretme-öğrenme Faaliyetlerinin Düzenlenmesi
Eğitim amaçlarının gerçekleşebilmesi için öğretme- öğrenme durumlarının

belirlenmesi ve düzenlenmesi gerekir. Bu düzenlemenin yapılabilmesi için öncelikle
programın kapsamının iş analizine dayalı olarak geliştirilmiş olan öğretim öğretim
envanterinden seçilmesi gerekir. Program kapsamı değişik biçimde düzenlenebilir.
Kapsamın düzenlenmesinde ünite yaklaşımı etkinlikle kullanılmaktadır. Üniteler
birbirleriyle ilişkili bilme, yapma ve iş alışkanlıkları konularından meydana gelen ve kendi
içerisinde bütünlük gösteren öğretim birimleridir. Ünite yaklaşımı kapsamın düzenlenmesi,
zaman planlaması, sistemin işleyişinin değerlendirilmesi ve öğrencinin öğrenmeye karşı
güdülenmesi yönünden kolaylıklar sağlar. Mesleki ve teknik eğitim programlarının
ünitelere ayrıştırılmasında, yaptırılacak proje, iş ve deneylerle temel üretim ve hizmet
süreçleri, ölçüt olarak kullanılabilir(Sezgin,2000:34).
13.Programın Denenmesi
Program geliştirmede hazırlanan planın sistemli bir denemesi yapılmalıdır. Bu

denemede öğretmen ve öğrenciden kendilerinden beklenilen etkinlikleri göstermeleri
beklenir. Öğretmenin planlanan sonuçlara ulaşmada uygun öğrenme ortamını yaratması ve
öğrenciyi amaçlar doğrultusunda davranmaya yönlendirmesi gerekir. Hazırlanan planda
uygulamada ortaya çıkabilecek güçlüklerin üstesinden gelebilmek için esnek bir yaklaşım
izlenmelidir. Planlamaya olabildiğince bağlı kalınmalı, ancak önceden tahmin edilemeyen
27
durumların ortaya çıkması veya planlamada kusurların belirlenmesi durumunda yeni

düzenlemelerin yapılmasından da çekinilmemelidir.
14.Sistemin Değerlendirilmesi
Mesleki ve teknik eğitim öğretme-öğrenme sistemi değerlendirmesi,

a. Amaçlarla sonuçlar arasındaki uyumu,
b. Sistem ürünün iş piyasasının ihtiyaçlarına uygunluğunu belirlemeye yöneliktir.
Değerlendirmeden sağlanan verilere göre sistemde gerekli düzeltmeler yapılır. Sistem
düzeltmesinde, sistemi meydana getiren unsurlar arasındaki etkileşim dikkate alınmalıdır.
Bu amaçla sistemin sınırlarını belirleyici genel bir çerçeve çizilmeli ve düzeltme işlemi bu
çerçeve içerisinde yapılmalıdır(Sezgin,2000:27-40).
H. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE İŞ GÜCÜ VE İSTİHDAM

PROBLEMLERİ
Eğitim sistemimiz, bu güne geldiğinde her dönemdeki çabalar sonucu, özellikle

sayısal bakımdan büyük gelişmeler göstermiştir. Okullaşma, öğrenci ve öğretmen sayısı,
eğitim ve öğretim kurumlarının çeşitlenmesi ve yaygınlaşması göz önüne alındığında bu
durum açıkça görülmektedir. Ayrıca, eğitim sistemimizin sorunları, söz konusu sayısal
büyümeyle tamamen çözülememiş, bilakis gittikçe büyümüş ve çeşitlenerek karmaşık bir hal
almıştır. Bu problemlerden en belirgin olanı ise eğitilmiş insan gücündeki istihdam
problemidir. Özellikle planlı dönemden başlayarak, ihtiyaç duyulan insan gücünü yetiştirmek
ve eğitilmiş insan gücündeki istihdam problemidir. Özellikle planlı dönemden başlayarak,
ihtiyaç duyulan insan gücünü yetiştirmek ve eğitilmiş insan gücündeki istihdam problemine
çözüm olarak, mesleki teknik öğretimi genel öğretime tercih eden bir eğitim anlayışı
benimsenmiştir. Ne var ki, genel öğretime olan öğrenci akışı istenilen seviyelere
düşürülememiştir.
28
Son yıllarda alınan bazı tedbirler sonucu, mesleki ve teknik alana olan öğrenci
akışının arttığı görüşmüştür. Ayrıca, istihdam problemine çözüm olarak, iki yıllık ön lisans
eğitimi veren, meslek yüksek okullarına ağırlık verilmiştir. Bu doğrultuda bu okullar sayısal
olarak artırılmış, YÖK ve Dünya Bankası arasında varılan bir antlaşma ile söz konusu
okulların, öğretim elemanları yut dışında yetiştirilmeye ve gerekli donanımı sağlamaya
çalışılmıştır. Ayrıca gerek orta öğretimde gerekse yüksek öğretimde, okul - sanayi işbirliği
girişimleri başlamıştır.
Bütün bu çabalara rağmen, iş gücü ve istihdam arasında arzulanan seviyede bir denge
sağlanamamıştır. Bunun önemli nedenlerinden biri, mesleki ve teknik eğitimin emek
piyasasının taleplerine uygun insan gücü yetiştirebildiği ölçüde etkili olacağı gerçeğinin
gözden kaçırılmasıdır. Eğitim – öğretim bütün kademelerinde, hızlı bir şekilde mesleki
teknik öğretime yönelme sonucu ortaya çıkan atölye ve meslek dersleri için gerekli öğretmen
ve donanım sıkıntısı dikkate alınarak, ciddi bir talep araştırmasına gidilmeden, mevcut
imkanlara uygun meslek dallarına öncelik verilmiştir. Gerçekte bu kararın çok olumlu
sonuçları da olmuştur. Ancak okullaşmada, sektörel ihtiyaçlar göz önüne alınmadığı gibi, her
bir sektörün ihtiyaç duyduğu nitelikli elemanları mesleklere göre dağılımı ve ilgili
mesleklerde işverenlerin eleman talebinde beklediği niteliklerde dikkate alınmamıştır.
Konuyla ilgili olarak yapılan çalışmaların sonuçlarından gerektiği şekilde yararlanılmadığı
gibi, kalkınma planlarında ön görülen hedeflerde uyulamamıştır. Bu şekilde gelişme sonucu
günümüzde gelinen noktada, bir tarafta nitelikli eleman arayan müesseseler, diğer tarafta
küçümsenemeyecek oranda talep fazlası eğitilmiş iş gücü.
Genel eğitime göre çok daha pahalı bir yatırımla gerçekleştirilen, mesleki teknik
eğitimin ülkemiz ihtiyaçlarına göre, hem sektörel, hem meslekler bazında ve hem de
nitelikler açısından yeniden gözden geçirilmesi gerekliliğini ilgili herkes kabul etmektedir.
Eğitim diğer alanlardan özelliklede ekonomiden uzak, tek başına değerlendirilemez.
Günümüzde, eğitimsel niteliklerin piyasadaki yerinin ve rolünün tamamlanmasına yönelik
çalışmalar yoğunluk kazanmıştır. Dolayısıyla , eğitim sistemimizin alışılagelmiş
varsayımlarla yürütülemeyeceği açıktır(Topal,2004:311-312).
29
İ. MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİNİN TARİHİ
Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa

Kemal Atatürk’ün direktifleri ile, 1934-1935 öğretim yılında Kız Enstitüleri ile Akşam Kız
Sanat Okulları’na atelye ve meslek dersleri öğretmeni yetiştirmek amacıyla Milli Eğitim
Bakanlığı’na bağlı olarak Kız Meslek Öğretmen Okulu adıyla açılmıştır. İlk açıldığı yıllarda
öğretim süresi iki ve üç yıl olan iki kısımdan oluşan Yüksek Okul,1947-1948 öğretim
yılından itibaren Kız teknik Öğretmen Okulu adını alarak, öğretim süresi dört yıla
çıkarılmıştır.
Okulun adı 1962 yılında Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu olarak değiştirilirken
yapı ve programlarında önemli değişiklere gidilmiştir. Türk öğretmen yetiştirme tarihinde
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak öğretmen yetiştiren ve daha çok Kız Teknik Yüksek
Öğretmen Okulu adı ile bilinen bu kurum 20 Temmuz 1982’de çıkarılan 2547 sayılı Yüksek
Öğretim Kurumları Teşkilatı Hakkındaki Kanun Hükmündeki Kararname ile, Ticaret Turizm
Yüksek Öğretmen Okulu ile Endüstriyel Sanatlar Yüksek Öğretmen Okulu’nu birer bölüm
olarak bünyesine alarak, Mesleki Eğitim Fakültesi adıyla yeniden yapılandırılarak Gazi
Üniversitesi’ne bağlanmıştır.
3 Temmuz 1992’de çıkan 3837 sayılı kanunla, Mesleki Eğitim Fakültesi bünyesinde
birer bölüm olarak bulunan Ticaret ve Turizm Eğitimi Bölümü, Ticaret ve Turizm Eğitim
Fakültesine, Teknoloji Eğitim Bölümü’ de Endüstriyel Sanatlar Eğitimi Fakültesi’ne yine
Mesleki Eğitim Fakültesine bağlı olan Kız Sanat Eğitimi Yüksek Okulu, Mesleki Yaygın
Eğitim Fakültesine dönüştürülmüştür.
Türkiye’de kuruluşundan yakın zamana kadar Kız Teknik Öğretime, tek başına
öğretmen yetiştiren bu kurumun yapısında, en son değişiklik 2001 tarihinde çıkarılan 4633
sayılı kanunla gerçekleştirilecek; aynı isim altında mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi ile
birleştirilmiş ve böylece daha zengin ve dinamik yapıya kavuşturulmuştur. Mesleki Eğitim
Fakültesi’nde 6 bölüm ve öğrenci alınan 12 öğretmenlik programı bulunmaktadır.
30
J. MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ’NİN BÖLÜMLERİ
Mesleki Eğitim Fakültesi’nde altı bölüm bulunmaktadır. Bu bölümler:

1. Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Eğitimi
2. El sanatları Eğitimi
3. Giyim Endüstrisi ve Moda Tasarımı Eğitimi
4. Uygulamalı Sanatlar Eğitimi
5. Eğitim Bilimleri
6. Temel Bilimler
K. MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ’NİN AMACI
Fakültemizin temel amacı mesleki ve teknik eğitime öğretmen yetiştirmektir.

Mezunlarımız, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından meslek liselerinde öğretmen olarak
istihdam edilirken, hizmet ve sanayi sektöründe de, yetiştirdikleri alanlarda iş imkanı
bulabilmektedir. Mesleki ve teknik eğitime nitelikli öğretmen yetiştirilecek şekilde
hazırlanmış olan eğitim programlarımız iş piyasasının gerektirdiği nitelikte elemanları da
yetiştirmeyi gerçekleştirecek şekilde geliştirilmeye çalışılmaktadır. G.Ü Eğitim Bilimleri
Enstitüsü’ de Bilim Uzmanlığı (Master ) ve Doktora eğitimi verilmektedir(Erdal,2004:17).
L. EL SANATLARININ TANIMI VE BUGÜNKÜ DURUMU
1.El Sanatlarının Tanımı
Başlangıçta, insanların örtünmek beslenmek ve çeşitli ihtiyaçlarını karşılamak üzere

basit araç yapımıyla başlayan el sanatları, daha sonraları süslenme, yaşadıkları mekanları
süslemek ve artan ihtiyaçlarını karşılamak üzere geliştirilmeye ve türlerinde ise büyük
artışlara neden olmuştur.
31
İşte el sanatları; insanın; elini, gözünü, gönlünü sevgiyle birleştirerek meydana

getirdiği değerlerdir. Üretilen her şeyde el emeği göznuru, alın teri vardır. O nedenle emek
kutsaldır. El sanatları insan emeğinin ve becerisinin en değerli eserleridir.
Sanatkarın, hünerle meydana getirdiği eserlerde; insan ruhunun incelikleri, hayat
anlayışı, dünya görüşü, geleneği, göreneği ve daha nice duyguları vardır. Bunlar kimi
zaman bir çizgide, kimi zaman bir renkte, kimi zaman bir motifte
gizlenmiştir(Altuntaş,1985).
Ayrıca, kültürümüzün en önemli unsurlarından biri olan el sanatları, bir toplumun,
yaşam biçiminin, yeteneklerinin ve yaratıcılığının göstergesi olup geçmişten geleceğe
oluşturulan köprüde, kuşaktan kuşağa aktarılan çok önemli değerlerdir(Atanur,1994:19).
El sanatları kimi zaman şahsi ihtiyaçları karşılamak, çevre ve mekan
düzenlemesinde kullanılmak üzere geliştirilmiş, renk, estetik özellikleri en uygun biçimde
birleştirilerek özgün yaratılar oluşturulmuştur. Kimi zamanda boş zamanları değerlendirme,
ek kazanç sağlama, giysi de ya da çeşitli yerlerde kullanılma amacı güdülerek
oluşumlarıyla kültürümüze ışık tutulmuştur(Öztürk,1984:401).
a. El sanatlarının;
b. Geleneksel karakter taşıması,
c. Ulusal sanat beğenisi taşıması,
d. Kültürlerin nesilden nesile aktarılmasını sağlaması,
e. Bireyleri üretici yapması ve ekonomik katkı sağlaması,
f. Yaratıcılığı geliştirmesi,
g. İhtiyaçtan doğması,
h. Elde ve basit araçlarla yapılması, gibi özellikleri vardır(Züber,1979:21).
El sanatlarımız, bilimsel çevrelerce de önerildiği gibi işlenen hammaddelerin
cinslerine göre, sekiz ana sanat grubu adı altında toplanmaktadır.
a. Hammaddesi ağaç olan sanatlar.
b. Hammaddesi bitkisel ve hayvansal lifler olan sanatlar.
c. Hammaddesi bitki olan sanatlar.
d. Hammaddesi toprak olan sanatlar.
32
e. Hammaddesi çeşitli maden olan sanatlar.

f. Hammaddesi taş olan sanatlar.
g. Hammaddesi deri olan sanatlar.
h. Hammaddesi deniz ürünleri olan sanatlar(Taylan,1981:398).
Her yörenin geçmiş ve günümüzde süregelen sanat kolları titizlikle araştırılmalı,
malzemesi bulunabilen ve asıl önemlisi, yapan ustanın olmasıyla meydana getirilecek işler,
o yerin özelliğini yansıtıp, sanatsal kimliğini oluşturabilmelidir(Atanur,1994:18).
El sanatları, bir ülkenin kültür seviyesinin aynası olup, bu ürünler aynı zamanda o
ülkenin kültürel kişiliğinin en canlı belgelerini temsil eder. Bilindiği gibi el sanatları ürünleri
üretildiği yörenin özelliklerini taşıdığı sürece orjinaldir ve değerlidir.
2. El Sanatlarının Türkiye’de Bugünkü Durumu
El sanatları, bireyin bilgi ve becerisine dayanan, genellikle doğal ham maddelerin

kullanıldığı, elle ve basit aletler dışında makine gücüne ihtiyaç duyulmadan yapılan ve
toplumun kültürünü, gelenek ve göreneklerini, folklorik özelliklerini taşıyan, yapan kişinin
zevk ve becerisini yansıtan, gelir sağlayıcı üretime yönelik etkinlikleridir.
İnsanların günlük gereksinimlerini karşılamak için daha çok süsleme dekorasyon ve
fayda sağlama amacıyla yapılan el sanatları ürünleri, bireyin yaratıcı yeteneği ile toplumun
karakterini yansıtarak milli sanat zevkini ortaya koymaktadır. Bu ürünler tarihsel geçmişi
içinde günlük kullanım eşyasından süs eşyasına, çeyizlik eşyadan hediyelik eşyaya pek çok
ürünü içine alan dayanıklı tüketim malları olarak tanımlanabilmektedir(Öztürk,1998:1).
Çok zengin bir el sanatları potansiyeline sahip olan Türk milletinin kültür tarihini
incelediğimizde asırlar öncesinden bile yaratıcı gücü kullanarak madenlerden, taşlardan,
bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen ham maddeleri değerlendirerek çeşitli ihtiyaç
maddelerini yaptığını görüyoruz. Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar uzanan göç yoluyla
karşılaştıkları kültürlerden de etkilenerek günümüze kadar uzanan zengin el sanatlarımızı
oluşturmuşlardır(Özdemir,1997:191).
33
Yerleşik düzene geçilmesi, Cumhuriyetin ilanı, değişen çağ ve endüstri toplumuna

yönelme gibi nedenler, toplum yaşamıyla birlikte ihtiyaçlarının değişimini de beraberinde
getirmiştir. Batıya açılma politikasıyla birlikte, Batılı toplumların etkisiyle geleneksel kültür
değerlerinde de değişmelere neden olmuştur.
Özellikle endüstrinin gereği kurulan fabrikalarda ihtiyaç maddelerinin seri ve ucuz bir
şekilde üretilmeye başlanması artık pahalıya mal olan, ağır emeği ve özveriyi gerektiren el
sanatlarımızın ikinci plana atılmasına neden olmuştur. Her ne kadar el sanatlarına verilen
önemin gerilediğini düşünsekte son dönemlerde el sanatlarıyla ilgili olumlu kıpırdanmaların
olduğu da bir gerçektir. Özellikle çağdaş toplumların monoton bir endüstriyel toplum
yapısından sıkılarak sanata, tarihe ve etnografya ya yönelmeleri ülkemizi de etkilemiştir.
Özellikle dumansız sanayi olarak nitelenen turizmin ülke ekonomilerine katkılarını arttırmak
için yapılan hamlelerde el sanatlarının, hediyelik eşya olarak gündeme gelmesine neden
olmuştur.
Ancak bu hamlelere objektif bir gözle bakıldığında, olayın çok sağlıklı olarak
gerçekleşmediğinin görüleceği, büyük oranda ticari bir zihniyetle sürdürülen bu çalışmaların
alt yapısının çok yetersiz olduğu, bu nedenle de ortaya konan ürünlerin fazlaca itibar
görmediği bir gerçektir. Tabii ilgili ilgisiz kurum, kuruluş ve kişilerin olaya el atması,
özellikle kurumların bu alandaki fonksiyonlarının net bir şek,ilde ortaya konulması ve
amacının belli olmaması el sanatları alanında bir kargaşaya da neden olmaktadır. Özellikle
konuyla ilgilenen kamu kuruluşlarındaki bu belirsizlik özel kuruluşlar ve kişileri büyük
sıkıntıya sokmaktadır.
El sanatlarının sorunlarını çözmek için öncelikle sorunların net olarak ortaya
konulması gerekir.
Başlıca Sorunlar:
a. Hammadde sorunu
b. İstihdam sorunu
c. Vergilendirme sorunu
d. Kredi sorunu
e. Tanıtım sorunu
34
f. Pazarlama sorunu
g. Kalite kontrolü sorunu
h. Materyal bulma sorunu
M. MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EL SANATLARI EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
Mesleki Eğitim Fakültesi’nin El sanatları Eğitimi Bölümü dört Ana bilim dalından
oluşmaktadır. Nakış Eğitimi, Dekoratif Sanatları Eğitimi, Tekstil-Dokuma-Örgü- Eğitimi ve
Geleneksel Türk sanatları Eğitimi isimlerini taşıyan söz konusu Anabilim dallarında
öğretmenlik mesleğine ilişkin lisans eğitimi verilmektedir.,bölüm mezunlarının geniş bir
yelpazede istihdam edilme olanağı bulunmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı Mesleki
ve Teknik orta öğretim kurumları ile yaygın eğitim kurumlarında meslek öğretmeni ve
yöneticisi, çeşitli kamu kurum ve özel sektör kuruluşlarında eğitimci, uzman, yönetici ve
alanı ile ilgili sanat danışmanı konumu, mezunların iş hayatındaki pozisyonlarının
başlıcalarıdır. Bunun yanı sıra tekstil sektörü de önemli istihdam alanlarından biridir. Ayrıca,
mezunlar kendi alanlarında bireysel girişimcilik faaliyetleri yürütebilmektedirler.
N. DEKORATİF SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
Dekoratif Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı’nda

1. Deri Eşya Tasarımı ve Üretimi
2. Tabii Çiçek Tanzimi
3. Yapay Çiçek ve Gelin Buketi Tanzimi
4. Şapka Tasarımı ve Yapımı
5. Ev ve Giyim Aksesuarları Yapımı
6. Folklorik Bebek ve Turistik Eşya Üretimi
7. Takı Tasarımı ve Üretimi
Konularında, nitelikli, araştırmacı, estetik yönleri gelişmiş olan eğitimi yanında
öğretmenlik formasyonu almış öğretmen ve piyasaya yönelik elaman yetiştirmeye yöneliktir.
35
Ayrıca üretim derslerinde genel ya da sipariş üzerine aynı konularda çağdaş ürün tasarımları
ve üretimleri yapılabilmektedir.
Dekoratif Sanatlar Eğitimi Anabilin Dalı Programı, teknolojik gelişmelerden
yararlanarak günün ihtiyaçlarına göre desen, model, kalıp hazırlayabilen, geleneksel
sanatımızı yaşatmaya çalışan, üretken ve öğretmenlik formasyonu almış eğitimciler
yetiştirmeyi hedeflemektedir.
Öğreti kadrosu 2 Profesör, 4 Yardımcı Doçent, 2 Öğreti Görevlisi, 4 Araştırma
Görevlisinden oluşmaktadır(G.Ü.M.E.F.Rehberi,2003).
O.DEKORATİF SANATLAR EĞİTİMİ ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS PROGRAMI
I. YARIYIL
Dersin Kodu Dersin Adı T U K H/S
TDL 101 Türk Dili 2- 2 2
TAR 101 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi 2- 2 2
YDL 101 Yabancı Dil (İngilizce, Fransızca, Almanca) 2- 2 2
ENF 101 Temel Bilgi Teknolojisi Kullanımı 1 2- 3
EĞT 101 Öğretmenlik Mesleğine Giriş 3- 3 3
DES 101 Alan Teknolojisi 2- 2 2
ELS 101 El Sanatlarına Giriş 2- 2 2
TDÖ 101 Temel Dokuma Teknikleri 2 2 3 4
TDÖ 103 Temel Örgü Teknikleri 2 2 3 4
MER 101 Temel Sanat Eğitimi I 1 2 2 3
TOPLAM 19 8 21 27
36
II. YARIYIL
TDL 102 Türk Dili 2- 2 2
TAR 102 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi 2- 2 2
YDL 102 Yabancı Dil (İngilizce, Fransızca, Almanca) 2- 2 2
ENF 108 Temel Bilgisayar Bilimleri ve BASIC Program Dili 2 2 3 4
EĞT 102 Okul Deneyimi I 1 4 3 5
GTE 102 Türk Süsleme Sanatı Tarihi 2- 2 2
ELS 102 El Sanatlarına Giriş 2- 2 2
NAK 102 Temel İşleme Teknikleri 2 3 3 4
MER 102 Temel Sanat Eğitimi II 1 2 2 3
TOPLAM 14 10 19 24
III. YARIYIL
MYD 201 Mesleki Yabancı Dil 2 - 2 2
HBL 201 Halk Bilimi 2 - 2 2
EĞT 201 Gelişim ve Öğrenme 3 - 3 3
DES 201 Deri Teknolojisi 2 - 2 2
DES 203 Yapma Bebek Teknikleri I 2 2 3 4
DES 205 Çiçek Düzenleme Bilgisi 1 2 2 3
MER 201 Moda Resmi I 1 2 2 3
MER 203 Teknik Resim 1 2 2 3
MER 201 Temel Dikiş Teknikleri 1 2 2 3
TOPLAM 15 10 20 25
IV. YARIYIL

MYD 202 Mesleki Yabancı Dil 2- 2 2
EĞT 202 Öğretimde Planlama ve Değerlendirme 3 2 4 5
DES 202 Temel Deri Teknikleri 1 2 2 3
DES 204 Yapma Bebek Teknikleri II 2 4 4 6
DES 206 Çiçek Yapma Teknikleri 2 4 4 6
DES 208 Kalıp Hazırlama Teknikleri 1 2 2 3
DES 210 Türk Süsleme Motifleri 1 2 2 3
MER 202 Moda Resmi II 1 2 2 3
TOPLAM 13 18 22 31
* 4. yarıyılda programına devam eden öğrenciler yarıyıl sonunu izleyen yaz ayları içinde 30 iş günü
süreli işletme stajını başarı ile tamamlamakla yükümlüdürler.
37
V. YARIYIL
EĞT 301 ğretim Teknolojileri ve Meteryal Geliştirme 2 2 3 4
DES 301 Deri Yüzey Süsleme Teknikleri 1 2 2 3
DES 303 Şapka Yapım Teknikleri I 1 4 3 5
DES 305 Gelin Başı ve Buketi 1 4 3 5
ELS 301 Sergi Grafiği 1 2 2 3
GTE 301 Geleneksel Türk El Sanatları 1 4 3 5
TOPLAM 9 18 18 27
VI. YARIYIL
İŞL 302 Genel İşletme 2- 2 2
EĞT 302 Sınıf Yönetimi 2 2 3 4
EĞT 304 Özel Öğretim Yöntemleri I 2 2 3 4
DES 302 Deri-Giyim Aksesuarları I 1 2 2 3
DES 304 Şapka Yapım Teknikleri II 1 2 2 3
DES 306 Takı Tasarımı 1 2 2 3
DES 308 Alan Araştırma Teknikleri 2- 2 2
ELS 302 Boya ve Baskı Teknikleri 1 2 2 3
TOPLAM 14 12 20 26
* 6. yarıyılda programına devam eden öğrenciler yarıyıl sonunu izleyen yaz ayları içinde 30 iş günü
süreli işletme stajını başarı ile tamamlamakla yükümlüdürler.
VII. YARIYIL

ÜMH 401 Üretimde Maliyet Hesapları 2- 2 2
EĞT 401 Okul Deneyimi II 1 4 3 5
EĞT 403 Özel Öğreti Yöntemleri II 2 2 3 4
DES 401 Deri-Giyim Aksesuarları II 1 2 2 3
DES 403 Geleneksel Başlık Tasarımı 1 2 2 3
DES 405 Mezuniyet Tezi 1 2 2 3
_ * *
Seçmeli ½* /2 2 ²/3
TOPLAM 9/10* 12/14* 16 22/23*
* Uygulama saatleri bulunan seçmeli derslerden biri seçildiği takdirde toplam ders saati.
38
SEÇMELİ DERSLER
SYA 401 Sözlü ve Yazılı Anlatım 2- 2 2
GRA 401 Fotoğraf 1 2 2 3
DES 407 Dekorasyon İlkeleri 2- 2 2
MER 401 Moda Resmi 1 2 2 3
VIII. YARIYIL
Dersin Adı
Dersin Kodu T U K H/S
KLK 402 Kalite Kontrolü 2- 2 2
EĞT 402 Rehberlik 3- 3 3
EĞT 404 Öğretmenlik Uygulaması 2 6 5 8
DES 402 Deri Mekan Aksesuarları 2 4 4 6
DES 404 Dekoratif Eşya Üretimi 2 4 4 6
TOPLAM 11 14 18 25
GENEL TOPLAM 104/105* 102/104* 154 207/208*
* Uygulama saatleri bulunan seçmeli derslerden biri seçildiği takdirde toplam ders saati.
Ö. DERS TANIMLARI
DES 101 Alan Teknolojisi (2-0) 2

Teknolojinin tanımı ve tarihçesi, lifin tanımı sınıflandırılması ve özellikleri. El
sanatları teknolojisinde kullanılan boyalar ve boyama araçları, sertleştirici ve yapıştırıcı
maddeler, kağıtlar kumaşlar, kürkler, deriler, keçe- fötr, hasır, metal gereçler ve özellikleri
ile el sanatları teknolojisinde kullanılan araçlar ve özellikleri.
DES101 El Sanatlarına Giriş(2-0) 2
El sanatları ile terim kavramlar; dönemlere göre Türk el sanatlarının tarihi gelişimi,
sınıflandırılması; ülkemizde el sanatları ile ilgilenen kurum ve kuruluşlar , el sanatları
ürünlerinin üretimi ve pazarlaması.
TDÖ 101 Temel Dokuma Teknikleri(2-2) 3
Temel dokumam teknikleri ile ilgili terim ve kavramlar; tarihçesi; el dokumasının
sınıflandırılması. Çarpana ve kirkitli dokumalara ve uygulama.
39
TDÖ 103 Temel Örgü Teknikler(2-2) 3

Örücülük sanatının tarihçesi, örücülük sanatı ile terim ve kavramlar. Örücülüğün
sınıflandırılması, tığ örücülüğü, şiş örücülüğü, firkete örücülüğü, mekik örücülüğü, bağlama
örgüleri, bitkisel örücülük. Teknikler ilişkin örnek uygulama.
MER 101 Temel Sanat Eğitimi I (1-2) 2
Biçim ( açık- koyu, ışık- gölge, nokta – çizgi, kompozisyon), doku ( doğal dokular,
yapay dokular), renk ve teknik ilişkilerinin araştırılması ve özgün çalışmalar, uygulama.
GTE 102 Türk Süsleme Sanatı Tarihi (2-0) 2
Türk süsleme sanatları ile ilgili terim ve kavramlar. Türk süsleme sanatlarının tarihsel
gelişimi, Orta Asya döneminden başlayarak, Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu, Anadolu
Beylikler ve Osmanlı dönemlerini malzeme ve teknikler çerçevesinde ( taş, ahşap, dokuma,
tezhip, maden, cam, minyatür) incelenmesi. Her dönemin sanat dallarının teknik ve estetik
özellikleri ile birbirleriyle olan etkilerinin araştırılması, günümüze kalan örneklerinin
tanıtılması, açıklanması ve değerlendirilmesi.
NAK 102 Temel İşleme Teknikleri (2-2) 3
İşletmenin tarihi gelişimi. İşletmenin tanımı ve temel terimler. İşletme yapımında
kullanılan araç ve gereçler. İşletmede desen özellikleri ve desen geçirme teknikleri, renk
seçimi ve uyumu. İşletmede kumaşı germenin önemi ve germe teknikleri, basit nakış iğne
teknikleri, aplike, pul ve boncuk tutturma teknikleri. Tekniklere ilişkin örnek uygulama.
İşlemede kullanılan kenar temizleme teknikleri, işlemeli ürünlerde ütü yapma bilgisi,
ürünleri bakımı ve saklanması.
MER 102 Temel Sanat Eğitimi II (1-2) 2
Renk; doğadan sulu boya etütler, renk kontrastları, yalın, açık- koyu, sıcak- soğuk,
kalite, miktar, yalıtıcı, tamamlayıcı kontrast renkler.
HBL 201 Halk Bilimi (2-0) 2
Türk halk bilimi, biliminin kaynakları, sosyal değer, normlar ve yaptırımlar. Geçiş
dönemleri halk biliminde araştırma, teknikleri ve amaçları, el sanatları eğitiminde ve el
sanatları konulu araştırmalarda halk bilim verilerinden yararlanma.
40
DES 201 Deri Teknolojisi (2-0) 2

Derinin yapısı, türleri, deri kalitesini etkileyen faktörler, ham deri ticareti, deri üretimi
aşamaları; ham derinin elde edilmesi, konservasyon, tabaklama, boyama, yağlama ve diğer
finisaj işlemleri hakkında genel bilgi verilmesi. Mamul derilerde ölçü ve tartı, derilerin
depolanması ve korunması, deri ve deri eşya üretiminde kullanılan makine çeşitleri ve
özellikler.
DES 203 Yapma Bebek Teknikler I (2-2) 3
Yapma bebek ile ilgili terim ve kavramlar, yapma bebek çeşitleri, yapma bebeğin
turizmdeki yeri ve önemi. Mısır kapçığı bebek yapma teknikleri, kağıt hamuru ile kukla
yapma teknikleri, değişik malzemelerle bebek yapma teknikleri.
DES 205 Çiçek Düzenleme Bilgisi (1-2) 2
Çiçek düzenlemenin tarihçesi, çiçek düzenlemede kullanılan araç ve gereçler, çiçek
düzenlemede temel ilkiler, renk uyumu ve önemi. Çiçek düzenleme ön hazırlık işlemleri,
çiçek düzenlemede tutturma ve düzenleme şekilleri.
MER 201 Moda Resmi I (1-2) 2
Kurumsal desen bilgileri, ölçü- oran, perspektif bilgiler, kompozisyon ilkeleri, çizim
teknikleri, aksesuar etütleri ( çanta, kemer, şapka, deri takı, abajur, şamdan vb. dekoratif
formalar), aksesuar detay etütleri.
MER 203 Teknik Resim (1-2) 2
Teknik resimle ilgili tanımlar, donanımı, çizim takımlarının tanıtılması ve
uygulanması. Teknik resme ilişkin temel ve teknolojik bilgiler, çizgi ve yazı standartları,
temel geometrik çizimler, izdüşümü oluşan faktörler, temel izdüşüm düzlemleri ve görünüş
çıkarma, yardımcı görünüş çıkarma ve kesit görünüş alma teknikleri, perspektifin tanımı,
uygulama yerleri, çeşitleri, çizimleri ve çizim kuralları, ölçek ve ölçümlendirme çeşitleri,
yüzey pürüzsüzlüğü ve yüzey işaretlerinin gösterilmesi, boyut ve şekil toleransları ve
uygulamaları, tasarım konstrüksiyon bürosu organizasyonu.
41
GYE 201 Temel Dikiş Teknikleri(1-2) 2

Dikişin tanımı ve kapsamı, ilgili terim ve kavramlar. Makine kullanımı bilgisi ve
makine kullanma egzersizleri, temel dikiş teknikleri ( teyel, baskı, kenar temizleme, fermuar,
yırtmaç, cep çalışma, ilik açma ve düğme dikme ) ve özellikleri.
DES 202 Temel Deri Teknikler (1-2) 2
Temel deri teknikleri, kesim, tıraşlama, sertleştirme, birleştirme , kenar temizleme,
köşe çevirme, büzgü oluşturma, sap hazırlama ve toka geçirme teknikleri ve ilkeleri. Temel
deri tekniklerine ilişkin uygulama. Zımba ve fermejüp çeşitleri ile deri uygulama.
DES Yapma Bebek Teknikleri II (2-4) 4
Geleneksel yapma bebeğin tarihçesi, anlamı ve önemi, vücut ölçüleri, kalıp çıkarma
ve iskelet hazırlama teknikleri, kitre pamuk tekniği, çalışmada temel esaslar, ten boyası
hazırlama teknikleri ve yüz detaylarının belirlenmesi( kaş, göz, ağız), saç hazırlama tekniği
ve uygulama ile kıyafet hazırlama, bebeği giydirme.
DES 206 Çiçek Yapımı Teknikleri (2-4) 4
Çiçek yapımı teknikleri bilgisi, kalıp çıkarma, kumaş sertleştirme, yapraklık kumaş
hazırlama, patronları kumaşa uygulama, boya hazırlama ve boyama, şekil verme , tohum
hazırlama,toplama dal oluşturma, çiçekleri düzenleme teknikleri,ilkeleri ve uygulama.
DES 208 Kalıp Hazırlama Teknikleri (1-2) 2
Temel kalıp bilgisi, oranlama teknikleri ve önemi, kullanılan araç gereçler ve
tanımlar, işaret, sembol ve terimler, kalıp hazırlama yöntemleri, şablon hazırlama ilkeleri,
prototip öncesi deneme çalışmasına göre kalıp hatalarını belirleme ve düzeltme. Yerleşim
planı ilkeleri, kalıp arşivi oluşturma.
DES 210 Türk Süsleme Motifleri (1-2) 2
Türk süsleme sanatlarında kullanılan motiflerin kaynağı ve tarihsel gelişimi.
Motiflere ilişkin tanımlar, sınıflandırmalar, oluşum aşamaları, kompozisyon özellikleri ve
ortak prensipler, üsluplar ve oluşumları, motif desen ve renklendirmenin kompozisyon içinde
değerlendirilmesi ve yeni kompozisyon çalışmaları.
42
MER 202 Moda Resmi II (1-2) 2

Kurumsal desen bilgileri, anatomi, ölçü- oran, perspektif, çizim ve boya teknikleri,
modelden desen çalışmaları (tors- büst) canlı modelden desen çalışmaları, (büyüm boy ve
baş) ve stilize baş çalışmaları ve renklendirme.
DES 301 Deri Yüzey Süsleme Teknikler (1-2) 2
Deri aksesuar tasarımında kullanılan deri yüzeyi süsleme teknikleri. Tekniğe uygun
malzeme ve desen seçimindeki temel prensipler, süsleme tekniklerinin sınıflandırılması;
dikiş, aplike, boyama, keserek ve oyarak işleme, kakma(gömme) ,oyma(katı), baskı,
kabartma, dağlama(yakma), ve ısıtarak şekil verme teknikleri ile deri yüzeyini süsleme.
DES 303 Şapka Yapım Teknikleri I (1-4) 3
Konu alanında üretim ile ilgili temel teknikler, şapka hakkında tanıtıcı bilgiler ve araç
gereç tanıtımı. Ölçü alma teknikleri ve uygulama, kalot çalışma kenar çalışma ve kaplama
şapka.
DES 305 Gelin Başı ve Buketi (1-4) 3
Gelin başı ve buketine ait genel bilgiler, patron çıkarma, kumaşı sertleştirme kumaşa
patron uygulama, renklendirme, tohum hazırlama, ütüleme , dolama, dallama, buket yapma
teknikleri ile baş yapma ve duvak yapma.
ELS 301 Sergi Grafiği (1-2) 2
Sergi grafiği ile ilgili terim ve kavramlar, sergi grafiğinde iki ve üç boyutlu anlatım
örnekleri, sergi alanları( podyum, galeriler, vitrinler, duvarlar, açık alanlar,standlar),sergi
grafiğinde biçim-öz ilişkisi, tasarım öğeleri ve kullanımı, iki boyutlu sergi grafiği
uygulamaları.
GTE 301 Geleneksel Türk El Sanatları (1-4) 3
Geleneksel el sanatlarının çeşitleri, kullanım alanları: ebru, çini, ahşap ve vitray
sanatı, kullanılan teknikler ve teknikler ilişkin uygulamalar.
İŞL 302 Genel İşletme (2-0) 2
İşletme yönetim biliminin evrimi, işletme ve çevre ilişkileri, işletmeler arası birleşme
ve anlaşmalar, işletmelerin hukuki şekilleri, işletme kuruluşu, yönetim fonksiyonları, örgüt
teorisi konu ve kavramları,işletmelerin üretim-finansman ve pazarlama fonksiyonları ile
43
personel yönetiminin temel bilgileri işletmede fonksiyonel yönetim, araştırma- geliştirme

faaliyetleri, halkla ilişkiler.
DES 302 Deri Giyim Aksesuarları I (1-2) 2
Aksesuarın tanımını, sınıflandırılmasını, giyim süslemedeki, yeri ve önemi,takı
bilgisi,temel işlemler ve ilkeler, deri takı çalışmaları yapılaması. Kemer bilgisi, astarlı ve
astarsız deri kemer uygulamaları.
DES 304 Şapka Yapımı Teknikleri II (1-2) 2
Konu ile ilgili patron hazırlama teknikleri, model araştırma, mulaj hazırlama, mulaj
provası, kışlık şapka, çocuk şapka ve hasır şapka uygulamaları.
DES 306 Takı Tasarımı (1-2) 2
Takının tanımı, tarihi süreç içinde gelişimi ve takı çeşitleri, takının giyim
süslemelerindeki yeri, önemi ve kullanım ilkeleri, takı yapımında kullanılan araç ve gereçler
genel bilgilerin verilmesi. Hazır gereçlerle takı yapım teknikleri ile (boncuk ve diğer
gereçlerle) özgün takı tasarımı çalışmaları.
DES 308 Alan Çalıştırma Teknikleri (2-0) 2
Bilim ve bilimsel yöntemin tanımı, çeşitleri, araştırmanın tanımı aşamaları,
sınıflandırılması, araştırma süreç ve teknikleri araştırmanın bölümleri ve araştırma önerisi
hazırlama.
ELS 301 Boya ve Baskı Teknikleri (1-2) 2
Baskı kapsamına giren terim ve kavramlar; baskı çeşitleri, baskı tekniklerinde
kullanılan tasarım ilkeleri; serigrafi baskı, ahşap baskı ve batik tekniğinde uygulanan
işlemler. Yapılan tasarımların baskı tekniklerine göre uygulanması.
ÜMH 401 Üretimde Maliyet Hesapları (2-0) 2
Üretim işlerinde üretilen her bir mamulün birim maliyetini tespite yönelik olarak;
işletmelerde, maliyet, maliyet unsurları, gider çeşitleri, giderin takibi, ilk madde ve
malzemelerin özellikleri,giderlerin üretimle olan ilişkileri ve maliyet bilgisi.
44
DES 401 Deri- Giyim Aksesuarları II (1-2) 2

Deri giyim aksesuarlarından çantanın giyim süslemedeki yeri ve önemi, çanta ile
ilgili terim ve kavramlar, çanta çeşitlerinde kullanılan araç ve gereçler. Asarlı ve asarsız
tasarımında temel işlemler, ilkeler ve bu doğrultuda örnek uygulama.
DES 403 Geleneksel Başlık Tasarımı (1-2) 2
Konu alanında, yöresel baş süslemelerinin araştırılması, yeni tasarılarda kullanılmak
amacı ile günümüz malzemeleri ile araştırma çalışmalarının yürütülmesi. Fantezi şapka
tekniklerinin örnek çalışma ve uygulama.
DES 405 Mezuniyet Terzi(1-2) 2
Hazırlanan araştırma önerisi doğrultusunda elde edilen verileri çözümleme,
yorumlama, sonuç öneri ve özet bölümlerini hazırlayarak rapor haline getirme, araştırma
konu ile ilgili ürün tasarımı hazırlama ve uygulama.
SEÇMELİ DERSLER
SYA 401 Sözlü ve Yazılı Anlatım (2-0) 2

Bireye etkili bir şekilde sözlü ve yazılı bir anlatım becerisi kazandırılması. Sözlü ve
yazılı anlatımla ilgili temel kavram ve ilkelerin, konuşmayı etkili kılan söz ve üslup
özelliklerini, yazılı anlatımın temel özellikleri ve yazılı anlatım tekniklerini, konuşmayı
etkileyen temel faktörleri ve konuşma çeşitlerinin kavranması.
GRA 401 Fotoğraf (1-2) 2
Temel fotoğraf çekim ve basım kuralları, fotoğrafın tarihi gelişimi, makine ve
parçalarının tanıtımı, objektifler, filmler, karanlık oda bilgisi, gibi teorik bilgilerle çeşitli
uygulamalar( siyah-beyaz, portre, peyzaj vb.)
DES 407 Dekorasyon İlkeleri (2-0) 2
Dekorasyonun tanımı, kapsamı, önemi ve özellikleri, çağlar boyunca dekorasyon
sanat. Dekorasyonda rengin aydınlatmanın ve aksesuarın önemi ve kullanım ilkeleri.
45
MER 401 Moda Resmi (1-2) 2

Moda resmi ile ilgili temel kavramlar ve bu kavramları kullanabilme, moda
alanındaki çeşitlilik ve yenilikleri izleyebilme, her türde giysinin model kreasyonlarını
uygulanabilir nitelikte hazırlama ve çeşitli boya teknikleri ile uyumlu renk düzenlemeleri
yapabilme, çizimlerde tasarım ilkelerine uygunluk sağlayabilme, kreasyonları uygun üretim
malzemeleri seçme ve önerebilme.
KLK 402 Kalite Kontrolü (2-0) 2
Kalite kontrol kapsamına giren terim ve kavramlar, kalite kontrolünün amacı ve
önemi, gelişimi, kalite kontrol yöntemleri, aşamaları, organizasyonu, kalite kontrol giderleri,
kalite belgesi, kalite güvencesi, el sanatları üretiminde kalite kontrol ve standardizasyon
hakkında genel bilgiler.
DES 402 Deri Mekan Aksesuarı (2-4) 4
Mekan süslemede kullanılan deri aksesuar bilgisi ve dekorasyondaki yeri, deri;
mekan aksesuarı tasarımında temel işlemler ve ilkeler, deri mekan aksesuarı (sandık, örtü,
perde, çerçeve, tablo,abajur vb. ) uygulamalar.
DES 404 Dekoratif Eşya Üretimi (2-4) 4
Dekoratif sanatlar kapsamındaki konularda kazanılmış olan bilgi ve beceriler
paralelinde üretime yönelik ürün tasarımlarının gerçekleştirilmesi(G.Ü.M.E.F.Rehberi,2003).
P. TASARIM VE TAKI TASARIM ÖLÇÜTLERİ
1. Tasarım
Tasarlama sözcüğü İngilizce’deki “design” ve Fransızca “proje” sözcükleri karşılığı

olarak kullanılmaktadır. Design sözcüğü Latince’den gelip de-signare köklerinden oluşur.
Signare:etmek demek olup, signum:işaret kökünden türetilmiştir. Sözcük anlamı, bir plan ya
da eskizi yapmak üzere zihinde canlandırmak; biçim vermek ya da üretilmek üzere zihinde
canlandırılan bir plan ya da bir şey. Bir sonucu hazırlayan adımların ortaya konulduğu zihni
bir proje ya da semadır. Sanatta ilk eskiz:resim, bina ya da dekorasyon gibi yapılacak bir şey,
46
esas özelliklerini özetleyen şekil; bir sanat eserini meydana getirecek eleman ve detayların
düzenlenmesi anlamına gelir(Bayazıt,1994:8).
Tasar: Bir yapı veya aygıtın kısımlarının kağıt üzerine çizilmiş şekli. Eşanl. PLAN
Tasarı: Bir kimsenin yapmayı düşündüğü şey; olması veya istenen bir şeyin tasarlama
sonucu zihinde aldığı biçim. Eşanl. PROJE
Tasarım: Tasarlama eylemi veya zihinde canlandırılan biçim. Eşanl. TASAVVUR
Taslak: Asıl yapıta hazırlık olarak yapılan, genellikle küçük boyutlu sanatsal ön
çalışma ürünü(Sözen,1986:68).
Tasarımcılar, ressamlar ve diğer görsel sanatlar ile uğraşan sanatçılar çizgilerin yönlü,
şekillerin boyutu, formlar ve renklerle çalışırlar. Çizgilerin yönü, şekillerin boyutu, formların
görünümleri ve renklerin gölgeleriyle ilgilenirler. Sanatçılar bu değerleri izleyenleri duygusal
yönden tatmin edici görünecek bir kalıba sokmaya çalışırlar. Eğer bu etki sağlanabilirse
tasarım bir birliğe sahip demektir. Birliği oluşturan olguların tanımları şunlardır.
Tekrar: Çizgilerin veya şekillerin tekrarı demektir. Dünya tasarım anlayışında, tekrar
öğesi çok benimsenmiş ve sıkça kullanılmıştır.
Uyum: Bir sanat yapıtını oluşturan öğelerin birbirine ters düşmeden birlikte bir düzen
oluşturma durumudur. Düzen içerisinde olan öğeler belli bağlantılar ile bir sistem
oluştururlar.
Denge: Tasarımı oluşturan öğelerin bütün içinde kompozisyon düzenini bozmayacak
biçimde dağılışı, tasarımda denge, önemli bir yer kaplar. Simetrik ya da asimetrik düzenleme
ile kendini gösterir.
Simetrik Denge: Kompozisyonun merkezinde eşit uzunluklarda yerleşim ya da
oluşturulmuş özdeş şekiller, simetriklik denge oluşturur.
Asimetrik Denge: Asimetrik denge, simetrik dengeye göre oluşum düzenlemesinde,
hem merkez olmaması hem de kullanılan şekillerin boyutlarının farklı olmaları bakımından
daha karmaşıktır.
Ritim: Sanat yapıtında yer alan öğelerin kendi aralarında oluşturdukları ardışık zaman
ve mekan aralıklarının belirlediği düzen ritim tasarımına hayat veren belirli kalıplarda
kontrast bir biçimde bulunan motif ya da dalgalı çizgilerin kullanımıyla ortaya çıkar.
47
Birlik: Tasarımda kullanılan tüm öğelerin baştan sona bir uyum içerisinde olması
durumu. Tasarımda birlik, dendiğinde akla form-malzeme-estetik üçlüsü gelir. Birlik olgusu
ile denge olgusu içiçe geçmiştir. Denge öğeleri, tasarımda, bir bütün oluşturmak için bir
araya geldiğinde bir birlik oluşmuş demektir.
2. Takı Tasarım Ölçütleri
Takı tasarımında tasarım ölçütleri dört ana, dokuz alt başlık altında toplanabilir.
1. İşlevsel Ölçütler
a. Fizyolojik ölçütler
b. Fiziksel çevre ölçütleri
c. İletişimsel ölçütler
2. Psikolojik Ölçütler
a. Algısal ölçütler
b. Sosyo-kültürel ölçütler
c. Duygusal nitelikler
d. Anlatım ölçütleri
3. Teknolojik Ölçütler
a. Malzeme ölçütleri
b. Üretim yöntemi ölçütleri
4. Ekonomik Ölçütler
1.İşlevsel Ölçütler
Her nesne, belirli bir fiziksel gereksinim sonucu ortaya çıkar. Nesnelerin ana işlevi bu
gereksinimin karşılanmasıdır. Gerek bu ana işlev ve gerekse kullanım sırasında, ana işlevin
oluşumunda ortaya çıkan bazı yan gereksinimlerin oluşumunu analiz etmeye yönelik
ölçütlere işlevsel ölçütler denir.
48
a. Fizyolojik Ölçütler
İnsan vücudu belli fiziksel nitelikleri olan bir bütündür. İnsan kullanımı için
geliştirilen her üründe, belli koşullar altında, bu bütünün belli parçalarıyla ilişki kuracağı
gibi, uzaktan oluşturulan bir ilişki de olabilir. Bu ilişki sürecinde, ürünün fiziksel varlığının
insanın fiziksel varlığına uygunluğu, fizyolojik ölçütler ile gerçekleştirilir.
İnsan vücudu karmaşık bir yapı ve işleyişe sahiptir. Bu karmaşıklığın koşutunda,
insanın ürün ile olan fiziksel ilişkisi çeşitli anatomik, fizyolojik, antropometrik nitelikler
çerçevesinde gelişir. Bu nitelikler, vücudun motor yetenekleri, ölçüsel nitelikleri, algılama,
bilgi işleme ve saklama yetenekleri, metabolizma ve diğer fizyolojik süreçlere ilişkin
özellikler, vücudun strüktürel nitelikleri ve benzerleridir. Her nesne kendisinden beklenen
işlevin yapısına ve kullanma özelliklerine göre niteliklerin bir veya bir kaçının oluşturduğu
gereksinimlere uymak zorundadır. Ancak burada, temel işleve dönük ilişkilerle yan kullanım
etmenlerine dönük ilişkiler arasındaki ayrımı gözetmek gerekir. Temel işlev, bir ürünü
tanımlayan,onun varlığına neden olan gereksinimlerden doğar. Örneğin “ritüel düşünce
doğrultusunda, kişinin bu yöndeki düşüncelerini sembolize eden bir ürünü, vücudunun belli
bir bölgesinde taşıma isteği” olarak tariflenecek bir gereksinme, temel işlevi takınmak olan
bir takı ile sonuçlanır. Rahat ve sağlıklı bir takınmayı sağlayacak ölçütler ise, takının temel
işlevine dönük fizyolojik ölçütlerdir. Vücutta kullanıldığı yer, bu yere ergonomik uygunluğu,
kullanıldığında herhangi bir hareket kısıtlaması yaratmaması ve benzeri bir çok ölçüt vardır.
Yan kullanım etmenleri ise ürünün gerek temel işlevini oluşturduğu süreçte gerekse bu
sürecin dışındaki varolunu sırasında, kullanıcı ile kurduğu değişik ilişkilerden doğar. Bu
ilişkilerin çözümlemeleri temel işlevin oluşumunu etkileyebilir, ancak genel anlamda ürünün
kullanabilirliğini arttırır. Örneğin; bir tasma kolyenin ağırlığı ergonomik açıdan çok
önemlidir, bu ağırlık boyuna uygun olmalı ve boynun taşıyabileceği ağırlık sınırının üstüne
geçmemelidir(Demirtaş,1996:58).
b. Fiziksel Çevre Ölçütleri
Ürünler, çevre içinde birbirleriyle ve çevre elemanlarıyla ilişki kurmak
durumundadır. Bu ilişkiyi kuracak “uç” noktaların uygunluğunu fiziksel çevre ölçütleri
sağlar. Ürünlerin detayları, bağlantı ayrıntıları, vücut ve ruhla hangi noktalarda uyum
49
sağlaması gerektiği, ürünü desteklemek adına kullanılması gereken yan malzemelerin

belirlenmesi, bu tür ölçütler sonucudur. Kullanılacak bir yüzüğün fiziksel çevre ile
uyumu çok önemlidir. Eğer kullanılan bir yüzükte sivri ve sert noktalar varsa, kullanıcıyı
sıkıntıya sokabilecek bir rahatsızlık yaratabilir, bir yerlere takılıp fiziksel çevre ile
uyumu bozabilir. Bu tarz olumsuzlukları önlemek tasarım aşamasında mümkün olur.
c. İletişimsel Ölçütler
İletişimsel ölçütler, ürünlerin kendini kullanıcıya etkin bir biçimde iletmesini
amaçlar. İletilen bilgi, tümüyle kullanıma dönük olabileceği gibi, ürünün temel varlığı
da olabilir. Bu bakımdan iletişimsel ölçütleri, işlevsel iletişim ölçütleri ve kavramsal
iletişim ölçütleri şeklinde incelemek mümkündür.
İşlevsel İletişim, bir ürünün nasıl kullanılacağını kullanıcının, doğrudan nesneye
bakarak anlayabilmesidir. Kavramsal iletişim, ürünün biçim-işlev bağının kullanıcı
bilincindeki karşıtı ile ilgilidir. Takı ürünü olarak geliştirilmiş her obje zaman içinde
belli bir biçimsel bütüne ulaşır.
2.Psikolojik Ölçütler
Kişi yaşantısında oluşan her şeyi ve bu arada çevresini ve çevresini oluşturan

nesneleri sürekli olarak değerlendirir. Gerek değerlendirme öncesi algılama süreci,
gerekse değerlendirme olgusundan doğan gereksinmeler psikolojik ölçütler başlığı
altında toplanmıştır.
a. Algısal Ölçütler
Ürünün fiziksel ve biçimsel nitelikleri, onun nasıl algılanacağını belirlendiği gibi,
algılamayı izleyen kavrama sürecindeki değerlendirmeleri de etkiler. Algısal ölçüt,
ürünün, olduğu gibi algılanacak ve kavrama sürecinde psikolojik sapmalar ve
güvensizlik yaratmayacak bir biçimde tasarımlanmış olmasıdır(Demirtaş,1996:60).
50
b. Sosyo-Kültürel Ölçütler
Her toplum, bireylerinin davranışlarını değerlendirmek ve denetlemek amacıyla
belli kural ve değer sistemleri yaratır. Toplumun kabul edilmiş bir üyesi olmak, ancak bu
normlara uymakla gerçekleşebilir. Kişinin psiko-sosyal bir güvence duyabilmesi de
onun toplum tarafından kabul edildiğine inanmasıyla olur. Kişi çevresindeki ürünleri
seçerken, onları kullandığında psiko-sosyal bir güvence içinde olup olmayacağını da
değerlendirir. Dolayısıyla tasarım, ürünün biçimsel ve kullanma niteliklerinin toplum
değer sistemine uygunluğunu dikkate almalıdır.
c. Duygusal Nitelikler
Kullanıcının bir ürüne yaklaşımında, duygusal bir değerlendirme süreci de vardır. Bu
kabaca “beğenmek” ya da “beğenmemek” diye ifade edilebilir, ancak daha derin bir tanım
yapmak gerekirse, kullanıcının kendisini ürünle özdeşleyebilmesidir. Ürünün kendini
kullanıcıya ilettiği tüm ortamlarda, kişinin yaşantısı boyu biriktirdiği bilinç ya da bilinçaltı
değerler vardır. Bir dizi uyarı geldiğinde bu değerlerin anımsanması kişiye özel bazı ölçüler
yaratır. Bu ölçüler sonucu kişi ürünle özdeşleşir ya da özdeşleşmez. Anımsanan değerlerin
kişiye özel olmaları ve genellikle akılcı bir takım genellemelerle açıklanmaları, onların
duygusal olarak nitelendirilmelerine neden olur(Demirtaş,1996:62).
d. Anlatımsal Ölçütler
Bir ürünün biçimlenmesi tasarımcının kendine belirlediği bir dizi amaç çerçevesinde
olur. Doğru ve sağlıklı bir ürüne ulaşabilmek için bir çok amaç ve ölçütler ortaya koyma
zorunluluğu vardır. Tasarımcı, ürünün kullanacağı malzemeleri ve düşünce öğelerini,
iletilerini en iyi şekilde aktaracak biçimde seçer. Buna tasarımcının ürünü yorumlaması ve
fikirlerini nesne diline dökmesi denilebilir. Bir tasarımcı kullandığı ürün dili ile kullanıcıya
belli bir toplumsal tavır, fizyolojik tavır, psikolojik tavır önerir. O ürünü alan kullanıcı da,
aslında tasarımcının bu yorumunu algılamış, bu önerilerini benimsemiş kişidir.
51
3.Teknolojik Ölçütler
Her ürün belli bir teknolojik süreç sonucu üretilir. Bu sürecin fiziksel normları,
tasarımcının amaçladığı biçimi elde edebilmesinde en geçerli kısıtlamalardır. İşlevsel ve
psikolojik ölçütlere göre kağıt üzerinde biçimlenen ürünün fiziksel bir varlık olabilmesi,
ulaşılan biçimin mevcut teknoloji aracılığı ile gerekli malzemeden üretilmesine bağlıdır.
Malzeme ve üretim yöntemlerine ilişkin ortaya çıkan bu gereksinmelere teknolojik ölçütler
denir.
a. Malzeme Ölçütleri
Malzeme ölçütleri hem etken hem de edilgen ele alınmaları gereken ölçütlerdir. Bir
yandan, kullanılan malzemenin istenilen biçimin üretilmesine uygunluğu gerekirken öte
yandan tasarlanan biçim kullanılacak malzemeden üretilebilir olmalıdır. Çünkü malzeme
seçimi yalnız biçimsel niteliklerden değil, işlevden ve kullanma koşullarından kaynaklanır.
Bu durumda malzeme ölçütlerini; seçilen malzemenin işlev ve koşullarına uygunluğu,
seçilen malzemenin biçime uygunluğu, biçimlemenin seçilen malzemeye uygunluğu olarak
üç grupta değerlendirmek mümkündür.
b. Üretim Yöntemi Ölçütleri

Üretim yöntemi ölçütleri etken-edilgen ölçütleridir. Üretim yöntemi ölçütleri ikiye
ayrıldığı görülür.
Seçilen Yöntemin Malzeme/Biçim Bütününe Uygunluğu: Her malzeme belli
yöntemlerle işlenebilir. Malzemeye özgü işleme yöntemlerinin çeşitlemeleri de, malzemeye
verilmek istenen biçime göre oluşur. Dolayısıyla tasarımcı, üretim yöntemi seçiminde
yalnızca biçimden ya da kullanılan malzemeden değil, bir malzeme- biçim bütününden
etkilenir. Malzeme-biçim bütünü açıldığında şu etmenler gözlenir: Malzemenin cinsi, fiziksel
durumu, malzemeden beklenilen yapısal nitelikler ve elde edilecek biçim,üretim yöntemini
etkiler(Demirtaş,1996:63).
52
Malzeme-Biçim Bütününün Üretim Yöntemine Uygunluğu: Tasarım süreci içinde

üretim yöntemi, bir seçenek değil, bir veri olarak da ortaya çıkabilir. Bu durum gerek sürecin
çeşitli aşamalarındaki irdelemelerde, gerekse üreticinin olanaklarından kaynaklanan
durumlarda bir kısıtlama oluşturabilir. Malzemenin cinsi, malzemeden beklenen yapısal
nitelikler, malzemenin fiziksel durumu ve ürünün biçimsel nitelikleri, kullanılacak üretim
yönteminin istem ve verilerine uygun olarak açıklanır.
4. Ekonomik Ölçütler
Ürünler insanların belli gereksinmelerini karşılamak için üretilirler. Ancak, gerek

üretim gerekse bunu izleyen kullanım süreci, belli bir ekonomik ortamda gelişir.
Gereksinmenin, üretilen ürünle karşılanması kapsamındaki tüm insan birimleri, bu olgunun
belli bölümlerinden ekonomik yararlar elde etmeyi amaçlarlar. Üretilen ve kullanılan
nesnenin etrafında gelişen bu ekonomik olgular ekonomik ölçütleri
oluşturur(Demirtaş,1996:65).
R. TAKICILIK HAKINDA GENEL BİLGİ
1. Takının Tarihi Gelişimi
Takının tarihi insanlığın kültür tarihi kadar eskidir. Arkeolojik ve antropolojik

veriler bize ilk sanat ürünlerinin dans, müzik, takı ve beden süsleme olduğunu
gösteriyor. Günümüzden yaklaşık 35 bin yıl kadar önce bu sanat ürünleri karşımıza
çıkıyor. İlk takılar dinsel ve büyüsel anlamlar taşıyordu. Kabile simgeleri olarak
kullanılıyorlar. Malzeme olarak deniz kabukları, hayvan dişleri ve yumuşak taşlar
kullanılıyordu. Tarım ve hayvancılığın başladığı yerleşik kültürlerin ortaya çıktığı çağda
günümüzden 7 bin yıl önce ilk maden takılarla karşılaşıyoruz. Burada doğal, saf
kurşunlar soğuk dövme teknikleriyle işleniyor. Apetik, florit ve obsidyen gibi renkli
taşların ilk kez bu dönemde cilalanarak ve parlatılarak boncuk formuna getirilerek
53
kullanıldığını görüyoruz. Yine bu dönemin sonuna doğru M.Ö. 4. bin yılda maden talebi
artıyor. İnsanoğlu yeni madenler ararken 4. bin yılın başında ilk doğal altın ve gümüş
madenlerini buluyor. Bu dönemde aynı zamanda ilk siyasi yapılar ve şehir devletleri de
kuruluyor. Böylece tabakalı toplumlar ve statü simgeleri ortaya çıktı(Türe,2006:154).
M.Ö. 2600-2000 dönemine tarihlenen en parlak ve yetkin takı objeleri Troya,
Eskiyapar ve Alacahöyük’te bulundu. Prens mezarlarında ele geçen altın, gümüş, agat,
kuvars kristali gibi değerli malzemelerden yapılan broşlar, kolyeler, iğne, bilezik, diadem,
kemer ve elbise süsü olarak kullanılan çift altın idollerin her biri, birer sanat eseri
niteliğindeydi.
Aynı döneme ait Doğu Anadolu’da Karaz, Batı Anadolu’da Beycesultan ve Semayük,
Göller bölgesinde Kuruçay, Geçiş bölgesinde Kusura, Demircihöyük, Polatlı, Karaoğlan,
Konya civarında Karahöyük, Malatya’da Aslantepe, Çukurova bölgesinde Tarsus, İslahiye
bölgesinde Tilmenhöyük ve Gedikli, Güneydoğu Anadolu’da Pulur, Norşuntepe ve Tepecik
buluntuları, Anadolu insanının tasarımda ve döküm işlerinde daha o tarihte ulaştığı ileri
düzeyi anlatıyor. Troya altın takılarında kullanılan granülasyon ve telkari teknikleri ise, daha
ileri bir kuyumculuk çalışmasına işaret ediyor.
Tunç çağını geride bırakırken, M.Ö. 2000-1200 arasında Anadolu’da ticaret
kolonileri oluşturan Asurlu tüccarların ilgisi de, özellikle altın, gümüş ve bakır madenleri
üzerinde yoğunlaştı. Asurlu tüccarlar, Mezopotamya’dan getirdikleri malların yerine buradan
değerli madenleri götürüyorlardı. Ticaretin canlandırdığı iletişim olanakları, Anadolu’daki
ilkçağ zanaatkârlarına Mezopotamya kültürünü tanıttı. Zanaatkârlar, yeni tanıdıkları motifleri
ve konuları kendi dünyalarının anlamı içinde eritip, ortak bir üslup yaratmayı başardılar.
Hititler’in egemenliği altındaki Anadolu’dan bugüne taşınan takılar ne yazık ki çok
az; yalnızca Boğazköy’de bulunan altın mühür yüzük, altın “oturan tanrıça” amuleti,
mezarlarda ölülerin ağız ve gözlerini kapayan, kol ve ayak bileklerine sarılan altın
safihalarla, kulaklara yerleştirilen kulak tıkaçlarından ibarettir.
M.Ö. 900’den sonra değerli maden ve taş kullanılarak yaratılan takılar, eski
görkemine özellikle Anadolu’nun orta ve batısında kurulan uygarlıklarda kavuştu. Burada
hem takılar çoğaldı; hem teknik yetkinleşti. Günümüze çok fazla örnek kalmamasına karşın
54
M.Ö. 8. yüzyılın ikinci yarısında Orta Anadolu’da egemen olan Frigya’nın kuyumculuk
sanatına en önemli katkısı, özgün bir formu olan fibulalardı.
Antik dünyanın ticaret merkezinde oturan Batı Anadolu kentlerinin zanaatkârları ise
doğu ile batının sanatını kendilerinde bütünleştirip, Orientalizan sentezi gerçekleştirdiler.
M.Ö. 8. yüzyıl sonuyla 7. yüzyıl başında özellikle doğulu motiflerin kullanıldığı değerli
metal ve fildişi takılar ortaya çıktı. Lydia’nın başkenti Sardes, işte bu süreçte kuyumculuğun
ışığı oldu. Kimyasal işlemle ilk kez saf altının da elde edildiği altın rafinerisinin bulunduğu
Sardes’da özellikle fildişi oymacılığı ve değerli ya da yarı değerli taşların da başarıyla
kullanıldığı teknik ustalıkla işlenmiş altın takılar ortaya çıktı.
Sonraki iki yüzyıl Anadolu’nun batısında kuyumculuk zanaatının doruğa ulaştığı
yüzyıllar oldu. Saf ya da safa yakın ayarda altınla yapılan takılarda döküm, repousse, fligre,
granülasyon gibi birçok kuyumculuk tekniği birarada kullanıldı. En yetkin örnekleri, Efes
Artemis Tapınağı adak çukurunda ve Uşak çevresinde bulundu. Anadolu’nun ana tanrıçası
ile Helenler’in anavatanındaki tapınma biçemini birleştiren ana tanrıça Artemis tapımı,
dönemin takı sanatını da biçimlendirdi. Evrensel, uygarlığın koruyucusu, doğanın yöneticisi
ve arıların kraliçesi tanrıçanın üç farklı karakteri, takılarda görülen arı, hilal ve atmaca
motiflerinde anlatımını buldu. Küpelerde, apliklerde, broşlarda ve iğne topuzlarında arı;
küpeler ve sarkaçlarda hilal; broş ve sarkaçlarda ise atmaca kullanıldı.
Aynı dönemde M.Ö. 900-600 arasında merkezi Van olan Urartu krallığının önde
gelen kentleri Altıntepe, Patnos, Adilcevaz ve Toprakkale’deki prens mezarları, tapınak,
saray ve depolarından yüzyıllar sonra çıkan altın küpeler, agat ve amber kolyeler ve özellikle
düğmeler, granülasyon tekniğinin en güzel örneklerini oluşturdu. Bu zor kuyumculuk
tekniğinin ustası olan Urartular’ın granülasyonla bezeli üç at başı biçiminde kolye başı, balık
ve halka biçimi altın küpeler, uçları ejder başlı gümüş bilezikler, değerli metalleri işlemede
ulaştıkları başarıyı tüm görkemiyle ortaya koydu.
Arkaik ve klasik dönemlere ait Anadolu takıları, yalınlığın içinden ustalıkla çıkarılan
bir etkileyiciliğe sahiplerdi. Yaygın olarak telkari ve mineleme teknikleriyle yapılan
çelenklerde bitkisel motifler, kolye ve pandantiflerde nar, meşe palamudu ve hayvan başları
55
işliydi. Ay tanrıçasının sembolü hilal, Ön Asya kültürlerinin hepsinde olduğu gibi

Anadolu’da da her yerdeydi.
M.Ö. 545’ten itibaren Pers egemenliğine giren Anadolu’da bir kez daha doğu ve batı
kültürü harmanlandı; takılar bu kez kendilerine Pers etkisinde bir üslup buldular.
Anadolu’nun hemen her yerine yayılan dönemin takılarının en çarpıcı özelliği, üzerlerindeki
yarı değerli taşların ve bunların cam taklitlerinin kullanımlarının çok artmış olmasıydı;
takılar rengârenkti. Dönemin kuyumculuk merkezleri Sardes ve Çanakkale Boğazı
üzerindeki Lampsakos’ta biçimlenen takılarda özellikle üçgen, baklava motifi ve üçgen
piramit süslemeler çok kullanıldı.
Ardından gelen Hellenistik dönem, Anadolu’da takı sanatının ve kuyumculuk
zanaatının doruğa ulaştığı dönemlerden biri oldu. Arkaik ve klasik çağlar boyunca hemen
yalnızca tapınaklara adak ve mezarlara sunu olarak yapılan ve çok nadir kullanılan takılar, bu
dönemde insanların gündelik yaşamlarına girdi. Trakya’da zengin maden yataklarının
bulunması ve Pers hazinelerinde biriken altın ve gümüş stokları, dünyevi zevklerin en
cezbedici olanına eğilimi artırdı.
Bol bol insan ve hayvan figürleri kullanılan Hellenistik dönem takıları, bol
granülasyon ve filigre ile zenginleşti. Daha önemlisi Hellenistik dönem, sadece değerli
metallerin ve kimi zaman da yarı değerli taşların kullanıldığı takıların yerini artık değerli
taşlarla bezeli mücevherlerin aldığı döneme işaret etti. Büyük İskender’in doğu seferleriyle
Anadolu’ya taşınan zümrüt, yakut, agat, aquamarin, grena, karneol, sard, plasma, amatist gibi
değerli taşlar, Hellenistik dönem takılarına yerleşti. Motiflerde de farklılıklar oluştu;
menadlarla eroslar, zenci tasvirleri, aslan, boğa, geyik gibi hayvanların başları sıklıkla
kullanılır oldu. Dönemin “moda”sı ise Herakles düğümlü takılardı...
Roma döneminde Anadolu takıları, önceleri Hellenistik dönemin kuyumculuk
geleneklerine bağlı kaldı. Yine de takılarda inci, jasper ve camın kullanılması, renkli
kakmacılığa başlanması bu döneme rastlar. Ama Romalı kuyumcular, kendilerine özgü form
ve teknikleri asıl M.S. 200-400 arasında yarattılar. Hellenistik dönemde kuyumculuğun
merkezi olan İskenderiye ve Antakya Roma döneminde de önemini korumasına karşın,
imparatorluğun başkenti de kuyumculukta bir ekol oluşturmayı başardı.
56
Bu dönemde altın ile değerli taş kombinasyonlarının hem en güzel örnekleri verildi;
hem de kullanımları yaygınlaştı. Roma takıları, aşırı karmaşık ve zarif Hellenistik tarzın
tersine sadelikleriyle ön plana çıktılar. Romalı kuyumcular, geliştirdikleri iki yeni teknikle,
stampa ve savat teknikleriyle zanaatı da daha ileri bir noktaya taşıdılar. Kolyelerde sikkelerin
kullanılması, hayvan başlı ve bitki motifli bileziklerin yaratılması da bu dönemin
özelliklerindendi.
İkiye bölünen Roma İmparatorluğu’nun Anadolu topraklarındaki ardılı Bizans’ın takı
geleneği, sanatta egemen olan iki güçlü akımın etkisinde biçimlendi. İlki, özellikle saray ve
ileri gelen çevrelerce tutulan, kökü eski sanat geleneklerine bağlı, ince, hassas, hatta bazı
durumlarda Hıristiyanlığa yabancı unsurların bile göze batmadığı görkemli, zengin ve göz
kamaştırıcı bir sanat akımı olan başkent üslubuydu. Diğeri ise form güzelliğine önem
vermeyen, dini konuları esas alan ve sanatı dinin bir anlatımı olarak kabul eden ilkel ve kuru
bir sanat akımı olan eyalet üslubu... Ama her iki üslupta da çok tanrılı dinlerdeki motifler
Hıristiyanlıkla birlikte yerlerini farklı motiflere bıraktılar; çok farklı teknikler kuyumculuğa
egemen oldu.
Bizans İmparatorluğu’nun ilk dönemlerinde kuyumculuk, form ve teknik olarak
Roma kuyumculuğunun devamı niteliğindeydi. Kendine özgü form, desen ve teknikler,
Konstantinopolis’in kuyumculuk merkezi haline dönüştüğü 6. yüzyıldan sonra gelişti. Bu
gelişimde Bizans imparatorları II. Theodosius ve III. Valentinianus’un camcı ve
kuyumculardan vergi almamaları büyük rol oynadı. Saraya bağlı biçimlenen kuyumculuğun
ilerlemesi için ayrıca İskenderiye ve Antakya’dan ustalar getirtilerek, bir Bizans üslubunun
ortaya çıkması sağlandı. Değerli madenler, özellikle altınla birlikte değerli ve yarı değerli
taşların ve organik maddelerin kullanıldığı gösterişli takılarda Bizans kuyumculuğunun
özgün tekniği mine gelişmeye başladı.
Bizanslılar da tıpkı kendilerinden önceki Anadolu halkları gibi takılarını, süslenmenin
ve zenginliklerini göstermenin yanı sıra kötülüklerden korunmak ve dindarlıklarını
göstermek için taktılar. Bizans takıları, Roma ve Hellenistik dönemin geleneklerinin
Hıristiyanlıkla harmanlandığı özgün ürünler olarak hem Batı’yı hem de kendilerinden sonra
Anadolu’da yaşayan Selçuklu ve Osmanlı kuyumculuğunu etkilediler.
57
Ama takının Anadolu’daki yolculuğu sırasında edindiği farklı üsluplar arasında en

özgün olanı, bu topraklara Selçuklularla birlikte gelen Türkmen boylarının getirdiği üsluptu.
Orta Asya kökenli Türkmen takı geleneği, kökleri çok eskilere dayalı bilinmedik sırlarla
dolu, çok ince bir sanata dayanıyordu. Geleneksel teknolojinin basit araçlarıyla üretilen
takılara değerli taşların yerleştirilme biçimi, kullanılan geometrik formlar, Türkmen takı
geleneğinin özgünlüğünü yansıtıyordu. Her birinin etnolojik olarak farklı anlamları olan,
takının üstüne konulan şelpeli guppa, alına takılan manlaylık, saça takılan şelpeler, düğmeler,
boyuna takılan iğneler, gargılıklar, boncuklar, göğüse takılan çeşitli büyüklükteki gülyakalar,
tumarlar, yine göğüse takılan şelpeler, alkım çengekler, ses çıkaran düğmeler, kollara takılan
bilezikler, yüzükler, kaftana takılan çarpazlar, saça takılan tokalar...
Türkmen takıları, eski savaşçıların demirden giysilerini de hatırlatıyordu. Kubbe
şeklindeki gümüş “gupha”, tahiye kenarlarındaki yanaklara kadar inen gümüş askıları ile
“çekkelik” ve ense tarafındaki askı ile “yeğinlik” askeri bir şapkaya benziyordu. Geniş göğüs
süsleri “gülyaka”, “dağdun” ve “blukuv”, gümüş “apbaslar” ile askerlerin göğüs zırhlarını
andırıyordu.
Selçuklu döneminde altın ve gümüş takılar daha çok Konya ve Alaiye’de yapıldı.
İslamiyet’in getirdiği sınırlamalar çerçevesinde altın takılar hemen neredeyse kadınlarla
sınırlı kaldı. Ama hediye verme geleneğinin yerleşmesiyle birlikte değerli madenlerden
üretilen objelerin yapımı bu dönemde hız kazandı.
Osmanlı İmparatorluğu dönemine kadar Anadolu’da her türlü değerli maden, değerli
taş ve süsleme teknikleri denenmiş; çeşitli formlar geliştirilmişti. Osmanlılar, bin yıllarca
süren istilalar ve göçlerle biçimlenen son derece zengin bir takı geleneği mirasını devraldılar.
Osmanlı İmparatorluğu’nun gücü artarken kuyumculuk zanaatının önemi de giderek arttı.
Osmanlı kuyumculuğu, miras aldığı tarihi kültürel zenginlikle birlikte İmparatorluğun
yayıldığı geniş coğrafyanın birikimlerini de yansıttı. Payitaht İstanbul’un dışında Trabzon,
Samsun, Sivas, Van, Erzurum, Erzincan, Gümüşhane, Bitlis, Kula, Eskişehir, Diyarbakır,
Mardin, Midyat, Şam, Halep, Kıbrıs, Prizren gibi yerlerde de değerli madenler farklı
tekniklerle işlendi.
58
Bol bol insan ve hayvan figürleri kullanılan Hellenistik dönem takıları, bol
granülasyon ve filigre ile zenginleşti. Daha önemlisi Hellenistik dönem, sadece değerli
metallerin ve kimi zaman da yarı değerli taşların kullanıldığı takıların yerini artık değerli
taşlarla bezeli mücevherlerin aldığı döneme işaret etti. Büyük İskender’in doğu seferleriyle
Anadolu’ya taşınan zümrüt, yakut, agat, aquamarin, grena, karneol, sard, plasma, amatist gibi
değerli taşlar, Hellenistik dönem takılarına yerleşti. yayılmasıyla birlikte doğudan gelen
Herat ve erken Safevi üslubunun etkisiyle şark motifleri ve 18. yüzyıldan sonra ise Batılı
tarzda gemi, fiyonk, arma türü motifler belirginlik kazandı.
İlk dönemlerde daha sade olan takılar, sonraları giyimin ayrılmaz bir parçası haline
dönüştü ve giderek daha gösterişli olmaya başladı. Sorguç, istefan, zülüflük, enselik, saç
bağı, gerdanlık, iğne, çelenk, küpe, bilezik, yüzük, zehgir, mühür, nişan, halhal, pazubent,
düğme, çaprast, zincir, saat, köstek, kemer, kemer tokası gibi takılar, en çok tercih edilen
parçalardı. Osmanlı’da değerli maden ve taşlar, yalnız takılarda da kullanılmazdı. Kur’an
kabı, askı, kılıç, hançer, gaddare, gürz, tüfek, tesbih, bardak, matara, kase, şerbetlik, maşrapa,
zarf, kutu, sandık, şamdan, buhurdan, gülabdan, kaşık, nargile, yazı takımı, yelpaze, ayna,
tarak, kamçı, sadak, Kabe armağanları gibi eşyaların süslenmesinde de kullanılırdı. Altın,
gümüş ve değerli taşlar kullanılarak yapılan taht, beşik, örtü, kaftan, zırh, at koşum takımı
gibi büyük parçalar ise özellikle Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünü simgeliyordu.
Balkanlardan ve İran’dan getirtilen kuyumcu ustaları ile Türk ustaların yanına geç
dönemlerde katılan Ermeni ustaların kakma, çalma, oyma, savat, telkari, hasır, mıhlama gibi
tekniklerle çalıştıkları Osmanlı takılarının en önemli özelliği, İmparatorluğun çoğulcu
yapısını yansıtan çeşitliliğiydi. Çok değişik parçaların yan yana kullanılması bir yana farklı
tarza sahip, karşıt renklerin de büyük bir uyumla kullanıldığı takılar, Osmanlı
İmparatorluğu’nun özgünlüğünü yaratıyordu.
Türkiye kuyumculuğunun geleceği, bugün işte Anadolu’nun bu görkemli takı
geleneğinin üzerinde biçimleniyor. Anadolu takılarının mezar odalarından saraylara yaptığı
yolculuğu şimdi onlar sürdürüyor(İnce,2003:2).
59
2. Takının Tanımı
Geçmişi günümüze taşıyan el sanatlarımız; sosyal, kültürel ve ekonomik yaşam

biçimimizi yansıtan en kalıcı ve anlamlı belgeler arasında yer alır.
Çeşitli uygarlık ve kültürlerin merkezi olan Anadolu’da süsleme sanatları ve el
sanatlarının önemli bir yeri vardır. İnsanların vücutlarını ve elbiselerini süslemeleri ise çok
eski devirlere dayanmaktadır(Özbağı,1993:50).
Süslemecilik insanlık tarihi ile birlikte başlamış ve insanların en doğal tutkusu olarak
ortaya çıkmıştır. Süsleme, insanların kendilerini yaşadıkları ortamı ve kullandıkları eşyaları
göze en hoş görünecek biçimde güzelleştirmesi için üsluplaşmış şekil resim ve motiflerle
değerlendirilmesidir.
İnsanların süslenme gereksinimlerinden biriside en ilkel şekilden gelişmişine kadar
takı oluşturmaktadır. Takı, takmak kelimesinden gelmektedir. Mücevher veya ziynet eşyası
diye de adlandırdığımız takı, insanların süslenmek amacıyla taktıkları çeşitli taş, maden,
doğa ürünleri ve buna benzer malzemelerden yapılmış kullanım eşyalarıdır.
Ayrıca süsleme-form ve malzeme üçgeninin oluşturduğu düzenin yanı sıra gerekli
teknik imkanları ve ustalığı kullanarak ortaya konulan fonksiyonel kullanım eşyasıdır.
Takılar süslemenin dışında, inançlara ve geleneklere bağlı kalarak da hazırlanmakta,
bu amaçlı hazırlanan takılar,toplumun inançlarını yansıtması bakımından kutsal
sayılmaktadır.
3.Takı Çeşitleri
a. Baş Takıları
1.Diademler, Taçlar : ilk örneklerini ince altın, gümüş veya çok az da olsa tunç
levhadan oval veya kısa kenarları yuvarlak, ortası rozet motifli olarak görmekteyiz. Özel
hayatta, doğuda, sevgi belirtisi olarak, şölenlerde, hastalıkta, ölümde ve cenazede kullanılır.
Taç, daha çok geç dönemlerde rütbe ve takı olarak kullanılır.
60
2.Tepelik : Düz veya kubbemsi, genellikle dairesel, çok nadir kare biçiminde olup
fesin üzerine dikilerek veya fesin üzerine oturtularak takıldığı gibi, fessiz saç üzerine
oturtularak da kullanılan takı çeşididir.
3.Fes Süsü : Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde fesin ön kısmından yanlara doğru
takılarak kullanılan takı çeşididir.
4.Alınlık : Baş süslemelerinde, kadınların alınlarına gelecek şekilde fesin üzerine,
taktıkları çeşitli zincir, boncuk ve paralarla süslü altın veya gümüşten yapılmış takılardır.
5.Yanak Döven : Fesin yanlarına, yanaklara sarkıtılarak takılan zincir, penez ve
boncuklarla süslü takılardır.
6.Tarak : Saçı taramak, saça şekil vermek için kullanılan “tarak” aynı zaman da
kadınların baş süslemelerinde saçı tutturarak kullandıkları bir takı çeşididir(Özbağı,1993:53).
7.Küpe : Kulak memesinin delinmesinden sonra ince bir tel çengelle kulak memesine
geçirilen sayılamayacak derecede çok çeşidi olan kadınların ve kimi erkeklerin taktıkları
ziynet eşyası(Erkaplan,2000:23).
8.Hızma : Buruna takılan altın veya gümüşten yapılmış halka. Genellikle doğu
uygarlıklarına özgü bir takıdır.
b. Boyun Takıları
1.Kolye : Boyuna takılan takılardır. Boyuna sarılanlara boyunluk, çok öğeli olanına
da gerdanlık denmektedir.
2.Pandantifler : Altın, gümüş zincir veya kumaştan ince kordona takılan takı
öğesidir.
3.Hamaylı : Boyuna çapraz veya normal olarak asılan üçgen, kare, dikdörtgen veya
yuvarlak, bazen yıldız şeklinde veya başka şekillerde rastlanan birtakım muhafazasıdır.
c. El-Kol Takıları
1.Yüzük : El, bazen de ayak parmaklarına takılan yüzük halkalarının kesiti yarım
daire, kare, ince bant gibi farklı biçimlerde olabilir. Düz halka yüzüklerin dışındakilerde de,
61
üste gelecek yer genişletilir. Yüzük kaşı adı verilen bu bölüm, kabartma veya oyma, mühür,
motif yada figürlerle bezenebilir.
Yüzüğün en eski amacı süs eşyası olarak kullanılmasıydı. Bunun dışında belli
amaçlar için kullanılan yüzükler vardır. Bunlar mühürler, anahtar yüzükler, unvan belirten
yüzükler, evlilik ve nişan yüzükleri, büyü için kullanılan yüzükler, mevki yüzükleridir.
2.Bilezik : Bileğe takılan değerli halka. İlk örnekleri yine taştan yapılmış olup masif
altın bileziklerin yanı sıra, tunç üzeri altın kaplama veya yalnız gümüş ve tunç, daha sonra da
camdan yapılmış bilezikler de bulunmuştur.
3.Pazıbent : Genelde metalden yapılmış, kolun üst bölümüne takılan banttır.
4.Halhal : Kadınların ayak bileklerine taktıkları halkadır.
d. Bel Takıları
1.Kemer : Kuşaklar gibi her gün kullanılmayıp, özel günlerde ve özel kıyafetlerde
kullanılan iki ila beş parmak genişliğinde, beli bir kere doladıktan sonra toka ile birleştirilen
bir giyim tamamlayıcısı.
Kemer Tokası ; Kemerlerin birleştiği nokta da bütün veya geçmeli olarak bulunan genellikle
eşit iki parça halinde yuvarlak, elips ve badem şeklinde değişik teknik ve motiflerle süslü
bölümüdür.
e. Giysi Takıları
1.Aplikler : Herhangi bir obje veya elbiseye tutturulan süsleme öğeleridir. Her
dönemde görülmekte olup buluntuların çoğu altındandır.
2.Broşlar : Bezeme amacıyla elbiseye takılan iğne. Masif metalden veya metal ile
taşın birlikte kullanılmaları ile genelde yuvarlak, oval, kare ve dikdörtgen formlardaki
takılardır.
f. Ölü Takıları
1. Ağız ve Göz Bantları: Dini inançlar nedeniyle ölülere takılan bantlar mezarlarda
tek veya çift olarak bulunmaktadırlar. Hemen hemen hepsinde ip geçki deliği ya da delik
62
yerine halkaları vardır. Bu ip geçki delikleri çok azında düzenli açılmıştır. Çoğunda aceleyle
açıldıklarını gösterecek şekilde düzensiz delikler görülür. Çeşitli formlardadırlar. Genelde
oval olup uçları yuvarlak ya da düzdür. Çok sağlam bulunanların yanı sıra parçalar halinde
de ele geçmektedirler. Mezarda iskeletin başı hizasında bulundukları için ağız ve göz bantları
olarak kullandıkları kesin olmakla birlikte, hangilerinin göz, hangilerinin ağız için olduğunu
saptamak olanaksızdır. Yalnız kabartma olarak dudak şekli ya da izi olanların ağız bantı
olarak kullanıldıkları anlaşılmaktadır. Katalogda yer alan örneklerin biri dışında tek olmaları
bunların ağız bantı olmaları olasılığını artırmaktadır. Beş tanesinin uzunluğu 15 cm
civarında, diğerleri de 10 cm den küçüktür. Bu fark ve grupların kullanım amaçlarından mı,
yoksa zamansal bir nedenden mi kaynaklandığını saptamak şimdilik olanaksızdır. İÖ 3.ve 2.
bin ölü takıları genelde bezemesiz yapılmış olup, ağız ve gözü kapatan bantların yanı sıra el
ve ayak bileklerine takılan batlar da bulunmuştur. 2. binin son çeyreğine ait buluntular
arasında ise ağız bantlarında dudak kabartmalarına rastlanılmaktadır. İÖ 8. yüzyıldan sonra
bantların üzerinde geometrik kabartma, sikke veya mühür baskıları, bitki motifleriyle hayvan
figürleri vardır.
2. Kulak Tıkaçları: Ağız ve göz bantlarının yanı sıra ölülerin kulaklarını kapatmak
için ya dini inanış gereği veya haşaratın vücuda girmesini önlemek amacıyla kullanılmış
olabilir. İÖ 3. bine ait altın veya altın kaplama kulak tıkaçları bulunmuştur(Bingöl,1999:33).
4. Geleneksel Takı Çeşitleri
Toplumumuzun yaşayış tarzına, gelenek ve göreneklere, dini inanışlarına göre

takı kullanma geleneği oluşmuştur. Bunlar;
a.Doğum münasebetiyle Loğusa takısı
b.Nazar inanışına göre Aylık-Muska takısı
c.Sünnet olma sebebiyle Sünnet takısı
d.Ergenlik çağı sebebiyle Ad Verme takısı
e.Söz kesme sebebiyle Söz takısı
f.Nişanlanma münasebetiyle Nişan takısı
g.Düğün olayı nedeniyle Toy takısı
63
h.İnanç ve uğur addedilmesiyle Nevruz takısı

i.Yaş günleri nedeniyle Anma takısı
j.Özel günler nedeniyle Bayram takısı gibi takıları kullanma adeti toplumumuzun
geçmişinden günümüze kadar uzanan geleneksel bir alışkanlığı haline gelmiştir.
5. Takıların Kullanıldığı Yere Göre Fizyonomik Tasnifi
a.BAŞTA: Taç, tepelik, alınlık, saçlık, başlık, toka

b.KULAKTA: Küpe, sırğa
c.BURUNDA: Hızma
d.BOYUNDA: Kolye, zincir, akarsu, boyunbağı, gerdanlık
e.GÖGÜSTE: İğne, fibula, broş, döşlük, fişeklik, saat, köstek, düğme
f.BELDE: Kemer, kolan dolak, tütünlük, tabaka, hançer, ağızlık, barutluk, tespih,
belbağı
g.KOLDA: Kolçak, pazıbent, bileklik, bilezik, künye, saat, zincir
h.OMUZDA: Nazarlık, muska, hamaylı, göz boncuğu
i.AYAKTA: Hal hal, bileklik
j.PARMAKTA: Yüzük, alyans, yüksüf gibi takılar tarihten bu yana vücudun
çeşitli yerlerine takılarak bu isimleri almıştır(Ayter,1996:96).
6. Takı Yapımında Kullanılan Araç-Gereçler
Kargaburnu: Bir teli veya levhayı tutmak, çekmek, bükmek ve eğmek için
kullanılan el aletidir.
Yuvarlatıcı: Bir teli bükmek, istenilen büyüklükte helezon oluşturulması için
kullanılan ucu yuvarlak el aletidir.
Kesici: Bir teli veya levhayı kesmek, düzeltmek için kullanılan el aletidir.
Makas: Sırım, silikon lastik, ip, misina gibi malzemeleri kesmek için kullanılan
yassı iki koldan meydana gelmiş el aletidir.
64
Mezuro: Sırım, lastik, ip, mumlu ip gibi malzemelerin boyutlarının

belirlenmesinde kullanılan ölçüm aletidir. Ölçüleri kolay alabilmek için yumuşak cinste
olan mezuro tercih edilir.
Tığ: Sırım, ip, mumlu ip gibi malzemelerin örülerek farklı takılar
oluşturulmasında kullanılan el aletidir.
Boncuk iğnesi: Kum boncuktan takılar yapılırken kullanılan çok ince bir ucu
sivri bir ucu delik iğne çeşididir.
Dikiş iğnesi: Boncukların kumaş üzerine işlenmesinde kullanılır.
Naylon ip: İşlemeli ve tığ örgü ile yapılacak takılarda kullanılan sağlam, kolay
kopmayan özellikte olduğu için tercih edilen ip çeşidi.
Misina: Çeşitli kalınlıklarda olur. Yapılacak takının özelliğine göre kalınlık
belirlenir.
Silikon lastik: Şeffaf ve esnek özelliklerde olan takı yapımında kullanılan lastik
çeşidi.
Deri ip: Alımlı görünümü ve sağlamlığı için takı yapımında kullanılan ip çeşidi.
Mumlu ip: Dış yüzeyi parafinli, alımlı görünümü ve sağlamlığı için takı
yapımında tercih edilen ip çeşidi.
Küpe çengeli: Bir ucu sivri kulağa takılmasını sağlar, bir ucu çengeldir. Yapılan
ürün çengelin ucuna takılır.
Zincir: Çeşitli kalınlıkta ve renkte olur. Bütün olarak veya parçalara ayırarak
kullanılması mümkündür.
Kolye teli, bilezik teli, yüzük teli, çiçek teli, takı teli: Takı yapımında
kullanılan tel çeşitleri.
7. Takı Yapımında Kullanılan Materyaller
a. Boncuk Türleri: Çeşitli ölçülerde yuvarlak, oval ve damla boncuklar, nazar

boncukları, hint boncukları, kristal boncuklar, kum boncuklar, tahta boncuklar, boru
boncuklar, kırık taşlar.
65
b. Metal Malzemeler: Metal ara malzemeler (küçük malzemeler, yuvarlak, kare,

rondela, silindir, uzun borular, yaylar, büyük toplar), ara çubuklar (çok delikli), tarak
kilitler, boncuk kapakları, sarkaçlar, kolye kapakları, dört delikli metal aralar (kolye ve
bileklik için birleştirme), rondela, yüzük metalleri (köprülü; tek, çift), madalyonlar.
c. Kilit Malzemeleri: Kilit, düğüm kapama, bit, halka, küpe çengeli, çivi, deri
kapama(Gezek,2004:8).
8. Takı Tasarımı Dersinde Kullanılan Teknikler
a.Düz Dizgi: Bu tekniği kullanırken mumlu ip, naylon ip, deri, kurdela,biye
misina, kullanılır. Ölçü belirlenerek kesilir. Seçilen boncuklar tasarlanan şekilde iplere
takılır.
Resim No 1: Düz Dizgi Tekniği Kullanılarak Yapılmış Kolye
b. Düğüm Tekniği: Bu tekniği kullanırken mumlu ip, deri, kurdela,biye

kullanılır. Ölçü belirlenerek kesilir. Seçilen boncuklar tasarlanan şekilde iplere takılarak
makrome düğüm (basit, kare, sarma, zincir, fantezi düğümler) çeşitlerinden biri veya
birkaç çeşitle düğümlenir.
66
Resim No 2: Düğüm Tekniği kullanılarak Yapılmış Kolye
c. Misina Örgü : Misinanın kalınlığı modele uygun olarak seçilir. ( 20, 25, 30,
35 ). Kolye, bileklik veya yapılacak ürüne göre misina ile ölçü alınır, ölçünün iki katı
belirlenerek kesilir.
4’lü çapraz, 4’lü (2 sıralı) çapraz, piramit, helezon, çiçek, küçük küre, çeşitli
yüzük modelleri, küpe misina örgü ile yapılacak modeller arasındadır.
Resim No 3: Misina Örme Tekniği İle Yapılmış Gerdanlık

67
d. Halka Birleştirme: Bu teknik uygulanırken pul, metaller, etrafına metal

yerleştirilmiş boncuklar tercih edilmelidir. Tasarlanan model doğrultusunda halkalar
açılır, boncuk takılarak halka tekrar kapatılır. İşlem ard arda kargaburun kullanılarak
istenilen ölçü oluşturuluncaya kadar devam edilir. Kilit takılarak ürün tamamlanır.
Resim No 4: Halka Birleştirme Tekniği İle Yapılmış Kolye
e. Çivi Kıvırma: Bu teknik çivi ve tel kullanılarak yuvarlatıcı yardımıyla

uygulanır. Çivi boncuk içinden geçirilir. Boncuğun iki tarafında da çivinin eşit oranda
kalmasına dikkat edilir. Yuvarlatıcıyla çengel oluşturulur. İki tarafın eşit olmadığı
durumlarda çivi yan keski kullanılarak kesilip eşitlenir. Tek tarafını kıvırmanız
gerektiğinde; çivi boncuğa geçirilir, çivinin tepesi kesilmeden bir tarafı yuvarlatılıp
çengel oluşturulur.
68
Resim No 5: Çivi Kıvırma Tekniği Kullanılarak Yapılmış Bileklik
f. Tel Kıvırma: Kalın tel yuvarlatıcı kullanılarak iç içe geçmiş yuvarlaklar,

çiçek, büyük cam boncukların etrafına sarılarak çeşitli şekiller oluşturulur.
g. Makara Tel Kıvırma: Çiçek teli ölçünün iki katı alınarak kesilir. Boncuklar
sırasıyla takılarak ikiye katlanmış tel birbirine sarılır. İstenilen uzunluk oluşturulunca
işlemin başlangıcına ve sonuna düğüm kapama bitle sabitlenir. Kilidi takılır.
Resim No 6: Makara Tel Kıvırma Tekniği İle Yapılmış Kolye

69
h. Tığ Örgü: Zincir Örme; Genel olarak, boncuklar naylon ipe iki farklı renk
3’er 3’er dizilir. 10 zincir çekilerek örgüye başlanır. Boncuklar 3’er 3’er alınarak zincir
örme tekniği şeklinde örgüye devam edilir. İşlem istenilen uzunlukta olduğunda yine 10
zincir çekilerek bitirilir. Bitmiş parçanın iki ucuna kapama klipsi ve kilidi takılarak ürün
oluşturulur.
Resim No 7: Tığ Örgü Tekniği İle Yapılmış Kolye
Hapishane işi; Küçük kum boncuklar istenilen renklerde seçilerek genel olarak
iki farklı renk 3-1 , 3-1 şeklinde naylon ipe dizilir. 1,5 m. kadar dizildikten sonra 10 ya
da 12 zincir çekilir, halka oluşturulur. Halkanın içi 16 tane sıkı iğne ile doldurulur. 2.
sırada bir boncuk alınıp zincir çekilir. Tekrar bir sıkı iğne atlanarak ikinci sıkı iğneye
batılır. Bir boncuk alınır ve bir sıkı iğne atlanıp ikinciye batılır. 8 boncuk olana kadar
işleme devam edilir. 3. sıraya geçildiğinde boncuk alınarak zincir çekilir, buncuğu tutan
ipe batılarak boncuklar ipin arka tarafında kalacak şekilde sıkıştırılır. Örgü istenilen
uzunluğa gelinceye kadar bu şekilde devam eder. Aynı renklerin üst üste gelmesine
dikkat edilir. Klipsi takılarak ürün tamamlanır.
70
Resim No 8: Hapishane İşi Tekniği İle Yapılmış Bileklik
i. İğne İşi: İğne ile boncuk örme ; yapılacak ürüne uygun desen oluşturulur.
Naylon ipe istenilen kalınlıkta kum boncuk dizilir. 2. sırada ipe boncuk almadan birer
boncuk boşluk bırakarak diğer boncuklardan geçirilir. 3. sırada işlemi iğneye boncuk
alarak ve yine 1’er tane boncuk atlayarak devam edilir. İşlem istenilen uzunlukta olunca
bitmiş parçanın iki ucuna kapama klipsi takılır.
Hazır yakalara, kendinizin oluşturabileceği kumaş parçalarına dikiş ipi, naylon
ip kullanılarak boncuklar iğne ile tasarlanan şekilde dikilebilir.
Resim No 9: İğne İşi Tekniği İle Yapılmış Bileklik

71
j. Tezgah İşi: Yapılacak ürüne uygun desen çizilir, renklendirilir. Desendeki

sayının bir fazlası tezgaha ip gerilir. İğneye ip geçirilerek her çözgüye düğüm atılarak ilk
sıra tamamlanır. ½ cm. boyutunda bir alt bir üst kilim tekniği örülür (Klipsi tutturmak
için bunu yapmanız gerekir.). Desendeki boncuk sayısı kadar ipe boncuk geçirilir.
Gerilmiş iplerin altından geçirilip her araya bir boncuk gelecek şekilde yerleştirilir. İğne
tekrar boncukların içinden ters yöne doğru geçirilir (Bu işlemi yaparken gerilen iplerin
altta kalmış olmasına dikkat edilir). 5 sıra zemin rengi boncukla dokuma yapıldıktan
sonra aynı işlem desendeki renkler dikkate alınarak tekrarlanır. İşlem istenilen uzunlukta
olunca yine 5 sıra zemin rengi boncuklarla örülür. ½ cm. boyutunda kilim tekniğinde bir
alt bir üst örülür. Keserek tezgahtan çıkarılır. Gerekli düzeltmelerden sonra ipin uçları
kesilerek yakılır. Klipsi takılarak ürün tamamlanır.
Resim No 10: Tezgah İşi Tekniği İle Yapılmış Gerdanlık ve Bileklik
S. TÜRKİYEDE YAPILAN ARAŞTIRMALAR
Erdal (2004) tarafından yapılan araştırmanın amacı Gazi Üniversitesi, Mesleki

Eğitim Fakültesi El Sanatları Eğitimi Bölümü Dekoratif Ürünler Öğretmenliğinde
Uygulanan Deri Eğitiminin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesidir. Araştırma
72
çalışma evrenini, 2003-2004 öğretim yılında Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi El
Sanatları Eğitimi Bölümü Dekoratif Ürünler Öğretmenliği programının 4. sınıf öğrencileri
oluşturmaktadır. Toplam 50 öğrenciye ölçek uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler
değerlendirildiğinde Deri Eğitimi Programının, bölüm öğrencileri tarafından çok sevildiği
görülmektedir. Deri eğitimi için ayrılmış olan atölyeler sayı, büyüklük ve donanım
açılarından yetersiz bulunmaktadır. Kullanılan araç-gereçlerin günün teknolojisine uygun
olmadığı ve sayı bakımından yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Programda bulunan derslerin
saatleri çoğunlukla yeterli bulunmuş ve çoğunlukla amaçlarına ulaştığı görülmüştür.
Programa eklenmesi gereken dersler bulunduğu, varolan yeniliklerin derslere fazla
yansıtılmadığı belirtilmiştir. Derslerde oluşturulan ürünlerle piyasada bulunan ürünler
arasında kısmen benzerlikler olduğu görülmüştür. Piyasadaki teknolojik yeniliklerin
derslere kısmen yansıtıldığı tespit edilmiştir. Derslerde oluşturulan ürünlerin sergilenme ya
da satış imkanı kısmen bulunmaktadır. Derslerde oluşturulan ürünlerin okul dışında da ilgi
gördüğü görülmüştür. Öğrencilerin çoğunluğu malzeme temini konusunda kısmen de olsa
sıkıntı çekmektedir. Alınan eğitim iş hayatına kısmen uygundur. Deri Eğitimi Programında
öğrencilerin yaratıcılıklarını kullanmaları çoğunlukla mümkün olmaktadır.
Çil (2005) yaptığı araştırmada M.E.B. Kız Meslek Lisesi El Sanatları Teknolojisi
Bölümü, Yapma Bebek Eğitimi Uygulamalarını, Turizm’de değerlendirilmiştir.
Araştırmanın çalışma evrenini Ankara İli sınırlarında yer alan 17 Kız Meslek Lisesinde
bulunan El Sanatları Teknolojisi Bölümü, Yapma Bebek Eğitimi Dersleri, örneklemini ise
52 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada öğretmenlerin görüşlerini alabilmek amacıyla
anket tekniği kullanılmıştır. Anket Kız Meslek Lisesi El Sanatları Teknolojisi
öğretmenlerinin Kişisel özelliklerini, Yapma Bebekçilik hakkındaki görüşlerini, ayrıca
Turizm’de satışa sunulan Bebekler ve bu bebekleri üreten turizmcilerin görüşlerini
içermektedir. Öğretmenlerin Yapma Bebekçilik Programının hedeflerinin eksiklikleri
olduğunu, fakat yapma bebekçiliğe ayrılan süreyi hedefe ulaşmak için yeterli buldukları,
Yapma Bebekçilik dersi için belirtilen hedefleri ve içeriği yetersiz gördükleri, Eğitim
Ortamının donanımını hedefleri gerçekleştirmek için, yetersiz buldukları belirlenmiştir.
Öğrencilere uygulanan, Yapma Bebekçilik Derslerinin piyasada geçersiz olduğu,
73
Öğretmenlerin bulundukları bölgede, özel bebek çeşidinin olmadığı, Öğrencilerin derslerde

bulundukları bölgenin bebek çeşidini yansıtacak üretimi yapamadıkları, Piyasadaki el
sanatları ile ilgili gelişmelerin derslere yansıtılamadığı, Derslerde üretilen bebekler ile
piyasadaki bebeklerin üretiminin teknik ve malzeme olarak benzemediği tespit edilmiştir.
Yapma Bebekçilik derslerinde üretilen bebeklerin sergilendiği ama öğrencilerin üretilen
bebeklerle kazanç sağlamadıkları görülmüştür.
Şekerci (2006) tarafından yapılan araştırmanın amacı, Dumlupınar Üniversitesi
Kütahya Meslek Yüksekokulu Görsel Sanatlar Programları Bölümü Uygulamalı Takı
Teknolojisi Programında Uygulanan Kuyumculuk eğitiminin, öğrenci görüşlerine göre
değerlendirilmesidir. Araştırmanın çalışma evreni, 2005- 2006 öğretim yılında
Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Meslek Yüksekokulu Görsel Sanatlar Programları
Bölümü Uygulamalı Takı Teknolojisi Programının 1. ve 2. sınıf öğrencilerinden
oluşmaktadır. Toplam 80 öğrenciye anket uygulanmıştır. Takı eğitimi için ayrılmış
atölyeler sayı, büyüklük ve donanım açısından yetersiz bulunmaktadır. Kullanılan araç-
gereçlerin günün teknolojisine uygun olmadığı ve sayı bakımından yetersiz olduğu tespit
edilmiştir. Çizim dersleri dışında programda bulunan derslerin, saatleri yeterli bulunmuş
çoğunlukla öğrencilerin maçlarına ulaştığı görülmüştür.
Programda varolan derslerde yeniliklerin fazla yansıtılmadığı belirtilmiştir.
Derslerde kullanılan yazılı kaynaklar yetersiz düzeydedir. Derslerde oluşturulan
ürünlerle piyasada bulunan ürünler arasında kısmen benzerlikler olduğu görülmüştür.
Piyasadaki teknolojik yeniliklerin kısmen veya hiç yansıtılmadığı tespit edilmiştir.
Derslerde oluşturulan ürünlerin sergileme ya da satış imkanı hiç bulunmamaktadır.
Derslerde oluşturulan ürünlerin okul dışında ilgi gördüğü tespit edilmiştir. Öğrencilerin
çoğunluğu malzeme temini konusunda sıkıntı çekmektedir. Alınan eğitim iş hayatına
kısmen uygundur.
74
BÖLÜM III
YÖNTEM
Bu bölümde araştırma yöntemi, evren ve örneklem ve veri toplama tekniğinde

kullanılan istatistik işlemler yer almıştır.
Evren ve Örneklem
Bu araştırmanın evrenini, 2005- 2006 öğretim yılında Gazi Üniversitesi, Mesleki
Eğitim Fakültesi, El Sanatları Eğitimi Bölümünün, Dekoratif Sanatlar Öğretmenliği
programının 3. ve 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. 1. ve 2. sınıf öğrencileri dersi 3.
sınıf 2. dönem alacaklarından araştırma kapsamına alınmamıştır. Bu dersi alan 120
öğrenciden ulaşılabilen 77 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmuştur.
Veri Toplama Tekniği

Araştırmada 77 öğrencinin görüşlerini alabilmek amacıyla anket tekniği
kullanılmıştır. Araştırmanın amaçlarına paralel olarak elde edilen veriler doğrultusunda
Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, El Sanatları Eğitimi Bölümünün, Dekoratif
Sanatlar Öğretmenliği programının 3. ve 4. sınıf öğrencilerine uygulanmak üzere anket
formu araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Anketler uzman görüşü alınarak ve gerekli
düzeltme ve düzenlemeler yapılarak geliştirilmiştir.
Anket, öğrencilerin kişisel bilgilerini, bölümü tercih nedenlerini, Takı Tasarımı
dersi ve ders süresine, araç gerecin teknolojik yeterliliğine, dersin amacına, dersin
içeriğine, eğitim ortamına, öğretim elemanlarının davranışlarına ilişkin görüşlerini,
beklentilerini ve önerilerini içermektedir. Anket soruları üçlü ölçek şeklinde
düzenlenmiş olup öğrencilerin görüşleri alınmaya çalışılmıştır. Öğrencilerin sorulara,
Evet, Kısmen, Hayır seçeneklerinden birini işaretleyerek görüşlerini belirtilmeleri
istenmiştir. Ek 1.
75
Verilerin Çözümlenmesi
Araştırma kapsamına alınan okullardaki öğrencilere uygulanan anketlerden elde
edilen verilerin çözümlenmesinde, toplanan veriler bilgisayar ortamına aktarıldıktan
sonra istatistiksel çözümlemelerin yapılması için Microsoft Excel programından
yararlanılmıştır.
Microsoft Excel programından faydalanılarak frekans (f) ve yüzde (%) değerleri
hesaplanmıştır, bu değerler tablolar üzerinde gösterilmiştir. Bulgular elde edilen verilere
göre tablolar yorumlanmıştır.
76
BÖLÜM IV
BULGULAR VE YORUM
Bu bölümde araştırmanın genel amacı doğrultusunda aranan cevaplara ilişkin

toplanan verilerin istatistiksel analizleri sonucunda elde edilen bulgular yer almaktadır.
Öğrencilerin Kişisel Bilgilerine İlişkin Bulgular

Tablo 1: Öğrencilerin en son mezun oldukları okul durumunu gösteren dağılım
Mezuniyet Durumu f %
Kız Meslek Lisesi El 60 78

Sanatları Bölümü
Diğer 17 22
TOPLAM 77 100
Tablo incelendiğinde araştırmaya katılan kişilerin % 78'i Kız Meslek Liselerinin

El Sanatları Bölümünden, % 22'si ise diğer bölümlerden mezun durumdadır.
Tablo 2: Öğrencilerin okudukları bölümün üniversite tercihleri arasındaki yerini

Tercih Sırası f %
1-5 66 85
6-10 6 8
11-15 2 3
16 ve üzeri 3 4
TOPLAM 77 100
Tabloya göre araştırmaya katılan öğrencilerin % 85'i okudukları bölümü ilk 5

tercih arasında, % 8'i 6-10 tercih arasında, % 3'ü 11-15 tercih arasında, % 4'ü ise 16 ve
77
üzeri tercih arasında belirlemiş. Tablo incelendiğinde öğrencilerin çoğunluğunun bu

bölümü ilk sıralarda tercih ettikleri görülmüştür.
Tablo 3: Öğrencilerin okudukları bölümü seçme nedenini gösteren dağılım

Bölümü Seçme Nedeni f %
Ailem İstediği İçin 1 1
Meslek Lisesi Mezunu 59 77
Olduğum İçin
Kendi Tercihim Olduğu 13 17
İçin
Diğer 4 5
TOPLAM 77 100
Tablo 3’e göre araştırmaya katılan öğrencilerin % 1'i ailesi istediği için, % 77'si
Meslek Lisesi mezunu olduğu için, % 17'si kendi tercihi olduğu için, % 5'i ise diğer
sebeplerden dolayı okudukları bölümü tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Bölümü
seçmelerine kız meslek lisesi mezunu olmalarının etkisi olduğu söylenebilir.
Araç- Gerecin Yeterliliğine İlişkin Bulgular

Tablo 4: Öğrencilerin takı dersinde eğitim araç-gereçlerinden hangilerini tercih ettiğini
Kullanılan Eğitim Aracı f %
Gereci
Bilgisayar 7 9
Projeksiyon Cihazı 1 1
Kitle İletişim Araçları 1 1
Dergi ve Modeller 73 96
Diğer 7 9
78
Bu sonuca göre araştırmaya katılan öğrencilerin, % 9'u bilgisayar kullandığını,

% 1'i projeksiyon cihazı, % 1'i kitle iletişim araçları kullandığını, % 96'sı dergi ve
modelleri kullandığını, % 9'u ise diğer cevabını vermiştir. Takı tasarımı dersinde, eğitim
aracı olarak çoğunlukla dergilerin ve modellerin tercih edildiği belirlenmiştir. Son
yıllarda takı yapımına ilginin yoğunlaşması dergi ve malzeme çeşitliliğine sebep
olmuştur. Öğrencilerinde bu nedenle eğitim aracı olarak dergi ve modelleri seçtikleri
söylenebilir.
Tablo 5: Takı tasarımı dersinde kullanılan araç gereçlerin teknolojik açıdan yeterliliğini
Araç- Gerecin Teknolojik
f %
Açıdan Yeterliliği
Evet 8 10
Kısmen 25 32
Hayır 44 58
TOPLAM 77 100
Araştırmaya katılan öğrencilerin, % 10'u araç gereci teknolojik açıdan yeterli, %

32'si kısmen yeterli, % 58'i ise yetersiz olduğunu belirtmiştir. Tablo 5 incelendiğinde
kullanılan araç gerecin teknolojik açıdan yetersiz olduğunu belirtmiştir.
Tablo 6: Takı tasarımı dersinde kullanılan yazılı kaynakların yeterliliğini gösteren

dağılım
Kaynakların Yeterliliği f %
Evet 12 16
Kısmen 41 53
Hayır 24 31
TOPLAM 77 100
79
Tablo incelendiğinde araştırmaya katılan öğrencilerden, % 16'sı kaynakların

yeterli, % 53'ü kısmen yeterli, % 31'i yetersiz olduğunu belirtmiştir. Bu sonuçlar
öğrencilerin çoğunluğunun çalışmaları sırasında kullandıkları yazılı kaynakları kısmen
yeterli bulduklarını göstermektedir.
Takı Tasarımı Dersinde Kullanılan Tekniklere İlişkin Bulgular

Tablo 7: Takı tasarımı dersinde kullanılan tekniklerin yeterliliğini gösteren dağılım
Tekniklerin Yeterliliği f %
Evet 17 22
Kısmen 30 39
Hayır 30 39
TOPLAM 77 100
Derste kullanılan tekniklerin öğrencilerden, % 22'si yeterli, % 39'u kısmen

yeterli, % 39'u yetersiz olduğunu belirtmiştir. Bu sonuçlar takı tasarımı dersinde
kullanılan tekniklerin öğrencilerin çoğunluğu tarafından kısmen yeterli olarak
değerlendirildiğini göstermektedir.
80
Tablo 8: Takı tasarım dersinde kullanılması önerilen teknikleri gösteren dağılım

Önerilen Teknikler f %
Telkari tekniği
2 3
kullanılmasını önerenler
Kuyumculuk tekniklerinin
3 5
Fimo tekniği
4 7
Örgü, dokuma tekniği ve
oyalar kullanılmasını 4 7
önerenler
Öğrenci tasarımlarının
uygulanmasına imkan 28 46
verilmesini isteyenler
Önerisi olmayanlar 19 32
TOPLAM 60 100
Araştırmaya katılan, takı tasarımı dersinde kullanılan tekniklerle ilgili önerileri

olduğunu belirten, öğrencilerden, % 3'ü telkari tekniğinin kullanılmasını, % 5'i
kuyumculuk tekniklerinin kullanılmasını, % 7'si fimo tekniğinin kullanılmasını, % 7'si
örgü, dokuma tekniği ve oyalar kullanılmasını, % 46'sı öğrencilerin tasarımlarının
uygulanmasına imkan verilmesini belirtmiş, % 32'si ise herhangi bir teknik
belirtmemiştir. Bu sonuçlar öğrencilerin çoğunluğunun malzeme ve tekniklerle
sınırlanmadan özgün takılar tasarlamak ve üretmek istediği söylenebilir.
81
Tablo 9: Öğrencilerin takı tasarımı dersinde yeni teknikler uygulamalarına imkan

verilmesi ile ilgili düşüncelerini gösteren dağılım
Yeni Teknikler Uygulama
f %
İmkanı
Evet 32 42
Kısmen 28 36
Hayır 17 22
TOPLAM 77 100
Araştırmaya katılan öğrencilerin yeni teknikler uygulamalarına, % 42'si imkan

verildiği, % 36'sı kısmen imkan verildiği, % 22'si imkan verilmediği cevabını vermiştir.
Bu sonuçlarla takı tasarımı dersinde yeni tekniklerin uygulanmasına kısmen imkan
verildiğini ifade etmek mümkündür.
Tablo 10: Takı tasarımı dersinde öğrencilerin, eğitim programının içeriğinde bulunan
yapım tekniklerinin tümünü öğrenme açısından yeterliliğine ilişkin düşüncelerini
Üretim Tekniklerini
f %
Öğrenme
Evet 3 4
Kısmen 45 58
Hayır 29 38
TOPLAM 77 100
Araştırmaya katılan öğrencilerden % 4'ü programda yer alan yapım tekniklerinin

tümünü öğrenme açısından yeterli olduğunu, % 58'i kısmen yeterli olduğunu, % 38'i ise
82
yetersiz olduğunu belirtmiştir. Tablo 10 incelendiğinde öğrencilerin yapım tekniklerinin

tümünü öğrenme açısından yeterli bulmadıkları söylenebilir.
Öğrencilerin Derse İlişkin Düşüncelerini Gösteren Bulgular

Tablo 11: Öğrencilerin takı tasarımı dersine severek katılma durumlarını gösteren
dağılım
Derslere severek katılma f %
Evet 52 68
Kısmen 20 26
Hayır 5 6
TOPLAM 77 100
Tabloya göre araştırmaya katılan öğrencilerin, % 68'i takı dersine severek

katıldığını, % 26'sı ise takı dersini kısmen sevdiğini, % 6'sı dersi sevmediğini
belirtmiştir. Bu sonuçlar öğrencilerin büyük bölümünün derse severek katıldığını
göstermektedir.
Tablo 12: Öğrencilerin ders süresinin yeterliliği hakkındaki düşüncelerini gösteren
dağılım
Takı Tasarımı Ders Süresi f %
Evet 37 48
Kısmen 27 35
Hayır 13 17
TOPLAM 77 100
Tablo 12’ye göre araştırmaya katılan öğrencilerin, % 48'i takı dersinin süresini
yeterli, % 35'i süreyi kısmen yeterli, %17'si ise süreyi yetersiz bulmaktadır. Takı
tasarımı dersi süresi öğrencilerin çoğunluğu tarafından yeterli görülmektedir.
83
Tablo 13: Önerilen ders süresini gösteren dağılım

Önerilen Süre f %
3-5 28 69
6-7 10 25
8-9 1 3
10dan fazla 1 3
TOPLAM 40 100
Araştırmaya katılan takı tasarımı dersinin süresi ile ilgili görüşünü belirten,
öğrencilerden % 69'u 3-5 saat, % 25'i 6-7 saat, % 3'ü 8-9 saat, % 3'ü 10'dan fazla
ders saati süresi olmasını belirtmiştir. Takı tasarımı ders saati süresinin öğrencilerin
çoğunluğu tarafından 3 - 5 ders saati olması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Tablo 14: Takı tasarımı dersinin amacına ulaşıp ulaşmadığını gösteren dağılım
Dersin Amacı f %
Evet 27 35
Kısmen 41 53
Hayır 9 12
TOPLAM 77 100
Bu sonuca göre araştırmaya katılan öğrencilerden % 35'i dersin amacına

ulaştığını, % 53'ü kısmen ulaştığını, % 12'si dersin amacına ulaşmadığını belirtmiştir. Bu
sonuçlarla takı tasarımı dersinin amacına ulaştığı söylenebilir.
84
Tablo 15: Takı tasarımı dersinin içeriğinin yeterliliğini gösteren dağılım

İçeriğin Yeterliliği f %
Evet 9 12
Kısmen 42 54
Hayır 26 34
TOPLAM 77 100
Tabloya göre araştırmaya katılan öğrencilerden % 12'si dersin içeriğini yeterli, %

54'ü kısmen yeterli, % 34'ü yetersiz olduğunu belirtmiştir. Uygulanan programın
içeriğinin yeterliliği konusunda öğrencilerin çoğunluğu kısmen yeterli olduğunu
belirtmiştir.
Tablo 16: Piyasadaki gelişmelerin derslerde uygulanan ürünlere yansımasını gösteren

dağılım
Piyasadaki gelişmelerin
f %
derse yansıması
Evet 29 38
Kısmen 41 53
Hayır 7 9
TOPLAM 77 100
Araştırmaya katılan öğrencilerden piyasadaki gelişmelerin derslerde uygulanan

ürünlere yansımasıyla ilgili % 38'i yeterli, % 53'ü kısmen yeterli, % 9'u ise yetersiz
olduğunu belirtmiştir. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun evet ve kısmen cevabı
verdikleri görülmektedir. Öğrencilerin piyasadaki gelişmelerin derslere yansıdığını
kabul ettikleri söylenebilir.
85
Tablo 17: Öğrencilerin piyasadaki ve derslerde ürettikleri takılar arasındaki benzerlikleri

Derslerde üretilenlerle
piyasadakiler arasındaki f %
benzerlik
Evet 46 60
Kısmen 23 30
Hayır 8 10
TOPLAM 77 100
Tablo 17’e göre araştırmaya katılan öğrencilerden piyasadaki ve derslerde

üretilen takıların benzerlikleri hakkında % 60'ı evet, % 30'u kısmen, % 10'u ise hayır
cevabını vermiştir. Bu sonuçlarla derslerde üretilen takıların piyasadaki ürünlere
benzerliğinin çoğunlukta olduğu görülmektedir.
Tablo 18: Öğrencilerin yaptıkları ürünleri sergileme ve satış imkanı ile ilgili
Sergileme ve Satış İmkanı f %
Evet 11 14
Kısmen 23 30
Hayır 43 56
TOPLAM 77 100
Öğrencilerin, % 14'ü oluşturulan ürünleri sergileme ve satış imkanlarının

olduğunu, % 30'u kısmen olduğunu ve % 56'sı imkanlarının olmadığını belirtmiştir.
Tablo 18 incelendiğinde takı tasarımı dersinde öğrencilerin çoğunluğu oluşturdukları
ürünleri sergileme ve satış imkanlarının olmadığını belirtmiştir.
86
Tablo 19: Öğrencilerin yaptıkları ürünlerin okul dışında ilgi görmesine ilişkin
Okul dışında ürünlerin ilgi
f %
görmesi
Evet 46 60
Kısmen 24 31
Hayır 7 9
TOPLAM 77 100
Bu sonuca göre araştırmaya katılan öğrencilerin, % 60'ı derslerde ürettikleri

ürünlerin okul dışında ilgi gördüğünü, % 31'i kısmen ilgi gördüğünü, % 9'u ise ilgi
görmediğini belirtmiştir. Tablo 19 incelendiğinde öğrencilerin derslerde ürettikleri
ürünler okul dışında ilgi görmektedir.
Tablo 20: Takı tasarımı dersinde uygulanan öğretim yöntemlerinin yeterliliğini gösteren
dağılım
Öğretim Yöntemlerinin
f %
Yeterliliği
Evet 17 22
Kısmen 36 47
Hayır 24 31
TOPLAM 77 100
Tablo 20 incelendiğinde araştırmaya katılan öğrencilerden % 22'si uygulanan

öğretim yöntemini yeterli bulduğunu, % 47'si kısmen yeterli bulduğunu, % 31'i ise
yetersiz bulduğunu belirtmiştir. Bu sonuca göre öğrenciler uygulanan öğretim
yöntemlerinin kısmen yeterli olduğunu belirtmiştir.
87
Tablo 21: Takı tasarımı dersinde dersi değerlendirme tekniklerinin yeterliliğini gösteren
dağılım
Değerlendirme
f %
Tekniklerinin Yeterliliği
Evet 22 29
Kısmen 34 44
Hayır 21 27
TOPLAM 77 100
Bu sonuca göre araştırmaya katılan öğrencilerin % 29'u dersi değerlendirme

tekniklerinin yeterli olduğunu, % 44'ü kısmen yeterli olduğunu, % 27'si yetersiz
olduğunu belirtmiştir. Bu sonuçlara göre öğrencilerin dersi değerlendirme tekniklerini
kısmen yeterli buldukları söylenebilir.
Tablo 22: Takı tasarımı dersinde öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirmelerine imkan

verilmesine ilişkin düşüncelerini gösteren dağılım
Yaratıcılıklarını
f %
Geliştirebilme
Evet 25 32
Kısmen 35 46
Hayır 17 22
TOPLAM 77 100
Öğrencilerin % 32'si derslerde yaratıcılıklarını kullandıklarını, % 46'sı kısmen

kullanabildiğini, % 22'si kullanamadığını belirtmiştir. Tablo incelendiğinde takı tasarımı
dersinde öğrencilerin yaratıcılıklarını kullanmalarına kısmen imkan verildiği
söylenebilir.
88
Malzeme Teminine İlişkin Düşünceleri Gösteren Bulgular

Tablo 23: Takı tasarımı dersinde öğrencilerin malzeme temini hakkındaki düşüncelerini
Malzeme Temini Güçlüğü f %
Evet 7 9
Kısmen 20 26
Hayır 50 65
TOPLAM 77 100
Araştırmaya katılan öğrencilerin, % 9'u malzeme temininde sıkıntı

yaşamadıklarını, % 26'sı kısmen sıkıntı yaşadıklarını, % 65'i ise malzeme temininde
sıkıntı yaşadıklarını belirtmiştir. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun malzeme temininde
sıkıntı yaşadıklarını belirtmiştir. Şekerci (2006) tarafından yapılan araştırma bulguları da
bu sonucu destekler niteliktedir.
Öğrencilerin Eğitim Ortamı İle İlgili Düşüncelerini Gösteren Bulgular

Tablo 24: Takı tasarımı dersinde öğrencilerin atölye büyüklüğünün yeterliliğine ilişkin
Atölyelerin Büyüklüğü f %
Evet 30 39
Kısmen 21 27
Hayır 26 34
TOPLAM 77 100
Tablo 24’e göre araştırmaya katılan öğrencileri, % 39'u atölyelerin büyüklüğünü

yeterli, % 27'si kısmen yeterli, % 34'ü yetersiz olduğunu belirtmiştir. Atölyelerin
büyüklüğü çoğu öğrenci tarafından yeterli bulunmuştur.
89
Tablo 25: Öğrencilerin takı dersinde atölyelerdeki araç gerecin teknolojik açıdan
Araç-gerecin teknolojik
f %
açıdan yeterliliği
Evet - -
Kısmen 22 29
Hayır 55 71
TOPLAM 77 100
Araştırmaya katılan öğrencilerin, %29'u atölyelerdeki araç gerecin teknolojik

açıdan kısmen yeterli olduğunu, % 71'i ise araç gerecin teknolojik açıdan yeterli
olmadığını belirtmiştir. Öğrencilerin hiçbiri bu soruya evet cevabı vermemiştir.
Öğrencilerin büyük çoğunluğu takı dersinde atölyelerde kullanılan araç gerecin
teknolojik açıdan yetersiz olduğunu belirtmiştir. Benzer konuda Şekerci (2006)
tarafından yapılan araştırma da bu sonucu destekler niteliktedir. Sonuçlar doğrultusunda,
takı dersleri için ayrılmış atölyelerin yeniden düzenlenmesi gerektiği söylenebilir.
Alınan Eğitimin İş Hayatına Uygunluğuna İlişkin Bulgular

Tablo 26: Öğrencilerin takı tasarımı dersinde aldığı eğitimin iş hayatına uygunluğu
Eğitimin İş Hayatına
f %
Uygunluğu
Evet 12 16
Kısmen 43 55
Hayır 22 29
TOPLAM 77 100
90
Tabloya göre öğrencilerin, % 16'sı aldıkları eğitimin iş hayatına uygun olduğunu,

% 55'i kısmen uygun olduğunu, % 29'u ise uygun olmadığını belirtmiştir. Öğrencilerin
çoğunluğu alınan eğitimin iş hayatına kısmen uygun olduğunu düşünmektedir. Şekerci
(2006) tarafından yapılan araştırma bulguları da bu sonucu destekler niteliktedir.
Öğrencilerin aldıkları eğitimin iş hayatına uygun olmadığı söylenebilir.
Öğretim Elemanlarının Davranışlarına İlişkin Bulgular

Tablo 27: Takı tasarımı dersinde öğrencilerin öğretim elemanlarının davranışlarının
dersi sevdirecek nitelikte olup olmadığını gösteren dağılım.
Öğretim Elemanlarının
f %
Tutumları
Evet 38 49
Kısmen 26 34
Hayır 13 17
TOPLAM 77 100
Bu sonuca göre araştırmaya katılan öğrencilerin % 49'u öğretim elemanlarının

tutumlarının dersi sevdirecek nitelikte olduğunu, % 34'ü kısmen sevdirecek nitelikte
olduğunu, % 17'si ise sevdirecek nitelikte olmadığını belirtmiştir. Bu sonuçlara göre takı
tasarımı dersinde öğretim elemanlarının davranışları, dersleri sevdirecek niteliktedir.
91
Öğrencilerin Önerilerine İlişkin Bulgular

Tablo 28: Öğrencilerin programın geliştirilmesine ilişkin önerilerini gösteren dağılım.
Öneriler f %
Öğrencilerin yaratıcılığına
21 41
önem verilmeli
Tasarımlar bilgisayar
programları ile yapılmalı
9 17
atölyeler buna göre
düzenlenmeli
Uygun atölye donanımı ve

13 25
büyüklüğü olmalı
Çeşitli malzemelerle farklı

teknikler kullanılmasına 9 17
imkan verilmeli
TOPLAM 52 100
Tablo 28 incelendiğinde öğrencilerin % 41'i öğrencilerin yaratıcılığına önem

verilmesi gerektiğini, % 17'si tasarımların bilgisayar programları ile yapılması ve
atölyelerin buna göre düzenlenmesi gerektiğini, % 25'i uygun atölye donanımı ve
büyüklüğü olması gerektiğini, % 17'si çeşitli malzemelerle farklı teknikler
kullanılmasına imkan verilmesi gerektiğini belirtmiştir.
Takı tasarımı dersinde öğrencilerin çoğunluğu yaratıcılıklarına önem verilmesi
ile ilgili sorun yaşadıkları söylenebilir.
92
BÖLÜM V
SONUÇ VE ÖNERİLER
Türkiye’de ve dünyada teknoloji hızla artarken buna ayak uydurma ve takip

etme amacıyla kurulan ve geliştirilen mesleki eğitim içerisinde yer alan Gazi
Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, El Sanatları Eğitimi Bölümü, Dekoratif Ürünler
Öğretmenliği, Takı Tasarımı Eğitimi yapılan çeşitli araştırmalarla elde edilen verilerden
anlaşılmaktadır ki kimi zaman çağın gerektirdiklerine ayak uyduramamış ve kendisini
bu gelişmelere karşı yenileyememiştir.
Takı Tasarımı dersi öğrencilerinin çoğunluğu, takı dersine severek katıldığını, %
6'sı dersi sevmediğini belirtmiştir. Öğrencilerin büyük bölümünün derse severek
katıldığı söylenebilir.
Öğrencilerin, % 48'i takı dersinin süresini yeterli, %17'si ise süreyi yetersiz
bulmaktadır. Takı tasarımı dersi süresi öğrencilerin çoğunluğu tarafından yeterli
görülmektedir.
Takı tasarımı dersinin süresini, öğrencilerden % 69'u 3-5 saat, % 25'i 6-7
saat, % 3'ü 8-9 saat, % 3'ü 10 saatten fazla, olması gerektiğini belirtmiştir. Takı
tasarımı ders saati süresinin öğrencilerin çoğunluğu tarafından 3 - 5 ders saati olması
gerektiği sonucuna varılmıştır.
Öğrencilerin takı dersinde eğitim araç-gereçlerinden hangilerini tercih ettiklerine
ilişkin soruya, bilgisayar kullandığını, projeksiyon cihazı, kitle iletişim araçları
kullandığını, % 96'sı dergi ve modelleri kullandığını, % 9'u ise diğer cevabını vermiştir.
Takı tasarımı dersinde, eğitim aracı olarak çoğunlukla dergilerin ve modellerin tercih
edildiği belirlenmiştir.
Takı tasarımı dersinde kullanılan araç gereçlerin teknolojik açıdan yeterliliği ile
ilgili soruyu öğrencilerin çoğunluğu, kısmen ve hayır olarak cevap vermiştir. Kullanılan
araç gerecin teknolojik açıdan yetersiz olduğu belirtilmiştir.
93
Öğrenciler yazılı kaynakların yeterliliği ile ilgili soruyu, % 53'ü kısmen yeterli,
olarak ifade etmiştir. Öğrencilerin çoğunluğunun çalışmaları sırasında kullandıkları
yazılı kaynakları kısmen yeterli bulduklarını göstermektedir.
Öğrencilerin, % 22'si derste kullanılan tekniklerin yeterli, % 39'u kısmen yeterli,
% 39'u yetersiz olduğunu belirtmiştir. Bu sonuçlar takı tasarımı dersinde kullanılan
tekniklerin öğrencilerin çoğunluğu tarafından kısmen yeterli olarak değerlendirildiğini
göstermektedir.
Takı tasarımı dersinde kullanılmasını önerdiğiniz teknikler nelerdir? sorusuna
öğrencilerden, telkari tekniğinin kullanılmasını, kuyumculuk tekniklerinin
kullanılmasını, fimo tekniğinin kullanılmasını, örgü, dokuma tekniği ve oyalar
kullanılmasını, % 46'sı öğrencilerin tasarımlarının uygulanmasına imkan verilmesini
belirtmiş, % 32'si ise herhangi bir teknik belirtmemiştir. Öğrencilerin çoğunluğunun
malzeme ve tekniklerle sınırlanmadan özgün takılar tasarlamak ve üretmek istediği
söylenebilir.
Programda yer alan yapım tekniklerinin tümünün öğrenilmesi açısından
öğrencilerden % 4'ü yeterli olduğunu, % 58'i kısmen yeterli olduğunu, % 38'i ise
yetersiz olduğunu belirtmiştir. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun yapım tekniklerinin
tümünü öğrenme açısından kısmen yeterli bulduğunu söylenebilir.
Öğrencilerin yeni teknik uygulamalarına imkan verilmesi ile ilgili soruya, % 42'si
imkan verildiği, % 36'sı kısmen imkan verildiği, % 22'si imkan verilmediği cevabını
vermiştir. Takı tasarımı dersinde yeni tekniklerin uygulanmasına kısmen imkan
verildiğini ifade etmek mümkündür.
Takı tasarımı dersinin amacı ile ilgili olarak öğrencilerden % 35'i dersin amacına
ulaştığını, % 53'ü kısmen ulaştığını, % 12'si dersin amacına ulaşmadığını belirtmiştir.
Takı tasarımı dersinin amacına ulaştığı söylenebilir.
Öğrencilerden, % 54'ü dersin içeriğinin kısmen yeterli, olduğunu belirtmiştir.
Uygulanan programın içeriğinin yeterliliği konusunda öğrencilerin çoğunluğu kısmen
yeterli olduğunu belirtmiştir.
94
Piyasadaki gelişmelerin derslerde uygulanan ürünlere yansımasıyla ilgili olarak

öğrencilerin büyük çoğunluğu, kısmen ve evet cevabı vermiştir. Öğrencilerin piyasadaki
gelişmelerin derslere yansıdığını kabul ettikleri söylenebilir.
Araştırmaya katılan öğrencilerden çoğunluğu piyasadaki ve derslerde üretilen
takıların benzerliklerine ilişkin soruya evet cevabını vermiştir. Derslerde üretilen
takıların piyasadaki ürünlere benzerliğinin çoğunlukta olduğu görülmektedir.
Ürünleri sergileme ve satış imkanınız oluyor mu? sorusuna öğrencilerin
çoğunluğu, % 56’sı hayır cevabını vermiştir. Takı tasarımı dersinde öğrencilerin
oluşturdukları ürünleri sergileme ve satış imkanlarının olmadığını görmekteyiz.
Öğrencilerin çoğunluğu, derslerde ürettikleri ürünlerin okul dışında ilgi
gördüğünü, % 9'u ise ilgi görmediğini belirtmiştir. Öğrencilerin derslerde ürettikleri
ürünler okul dışında ilgi görmektedir.
Takı tasarımı dersinde uygulanan öğretim yönteminin yeterliliği ile ilgili soruyu
öğrencilerin çoğunluğu, kısmen ve hayır olarak cevaplandırmıştır. Öğrenciler uygulanan
öğretim yöntemlerinin kısmen yeterli olduğunu belirtmiştir.
Öğrencilerin % 29'u dersi değerlendirme tekniklerinin yeterli olduğunu, % 44'ü
kısmen yeterli olduğunu, % 27'si yetersiz olduğunu belirtmiştir. Öğrenciler dersi
değerlendirme tekniklerinin kısmen yeterli olduğunu belirtmiştir.
Takı tasarımı dersinde yaratıcılığınızı kullanmanıza imkan veriliyor mu?
sorusuna öğrencilerin % 32'si derslerde yaratıcılıklarını kullandıklarını, % 46'sı kısmen
kullanabildiğini, % 22'si kullanamadığını belirtmiştir. Takı tasarımı dersinde
öğrencilerin yaratıcılıklarını kullanmalarına kısmen imkan verildiği söylenebilir.
Öğrencilerin, % 9'u malzeme temininde sıkıntı yaşamadıklarını, büyük
çoğunluğu ise malzeme temininde sıkıntı yaşadıklarını belirtmiştir. Öğrencilerin büyük
çoğunluğunun malzeme temininde sıkıntı yaşadıklarını belirtmiştir.
Atölyelerin büyüklüğünü öğrencilerin, % 39'u yeterli, % 27'si kısmen yeterli, %
34'ü yetersiz olduğunu belirtmiştir. Atölyelerin büyüklüğü çoğu öğrenci tarafından
yeterli bulunmuştur.
95
Takı dersinde atölyelerdeki araç gerecin teknolojik açıdan yeterliliği ile ilgili
öğrencilerin hiçbiri evet cevabını vermemiştir, % 71'i ise araç gerecin teknolojik açıdan
yeterli olmadığını belirtmiştir.
Öğrencilerin, % 16'sı aldıkları eğitimin iş hayatına uygun olduğunu, % 55'i
kısmen uygun olduğunu, % 29'u ise uygun olmadığını belirtmiştir. Öğrencilerin
çoğunluğu alınan eğitimin iş hayatına kısmen uygun olduğunu düşünmektedir.
Öğrencilerin çoğunluğu öğretim elemanlarının tutumlarının dersi sevdirecek
nitelikte olduğunu belirtmiştir. Öğretim elemanlarının davranışlarının, dersi sevdirecek
nitelikte olması öğrencilerin derse devamlılığını ve katılımını sağlayacak niteliktedir.
Programın geliştirilmesine ilişkin öğrencilerin önerileri; öğrencilerin
yaratıcılığına önem verilmesi gerektiğini, tasarımların bilgisayar programları ile
yapılması ve atölyelerin buna göre düzenlenmesi gerektiğini, uygun atölye donanımı ve
büyüklüğü olması gerektiğini, % 17'si çeşitli malzemelerle farklı teknikler
kullanılmasına imkan verilmesi olarak belirtmiştir. Takı tasarımı dersinde öğrencilerin
çoğunluğu yaratıcılıklarına önem verilmesi gerektiğini ifade etmiştir.
96
ÖNERİLER
Bu araştırmada elde edilen bulgulara göre, ilgililere ve bu konuda yapılacak

araştırmalara yön göstermesi amacıyla aşağıdaki öneriler geliştirilmiştir.
1. Yapılan ürün çeşitleri çoğaltılmalı ve piyasadaki yenilikler ürünlere

yansıtılmalı,
2. Takı Üretim Teknikleri çeşitlendirilmeli,
3. Takı üretiminde farklı malzemelerle çalışma imkanı tanınmalı,
4. Takı tasarımı ders programına bilgisayar programlarının öğretileceği dersler
eklenmeli, atölyeler bu çalışmalara uygun şekilde düzenlenmeli,
5. Öğrenciler tasarımlarında malzeme ve teknik seçiminde serbest bırakılmalı,
özgün çalışmalar yapmaları sağlanmalıdır.
6. Öğrencilerin ürünlerini sergileme ve seri üretim yapmalarına uygun
düzenlemeler yapılmalıdır.
7. Öğrencilerin dersler ile ilgili araştırma yeteneklerini, ilgilerini arttırmaya
yönelik, ilgili kurumlara araştırma gezileri düzenlenmeli ve sonuçları
raporlaştırılmalıdır.
97
KAYNAKÇA
AKYÜZ, Y. (1985) Başlangıçtan 1985’e Türk Eğitim Tarihi, Ankara Üniversitesi

Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları No:149
ALKAN, C. (2001)Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları. Ankara: Nobel Yayınları
ALTUNTAŞ, Y. (1958) El Sanatlarının Dünü Bugünü ve Sorunları, Ulusal El Sanatları

Sempozyumu Bildirimi İzmir
ATAY, A. (1987) Örücülük. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
ATANUR, M. (1994) El Sanatlarını Geliştirmeliyiz. Kültür ve Sanat Dergisi.

(4), 6, 23-26.
BEYAZIT, N. (1994) Endüstri Ürünlerinde ve Mimarlıkta Tasarlama Metotlarına

Giriş. İstanbul:Literatür Yayınları
BİNGÖL, I. (1999) Antik Takılar. Anadolu Medeniyetleri Müzesi T.C. Kültür

Bakanlığı Yayınları. Ankara
Büyük Larousse Ansiklopedisi. Cilt: 22, Milliyet Yayınları İstanbul
ÇİL, S. (2005) T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Kız Meslek Liselerinde Uygulanan Yapma
Bebek Eğitimi ve Bu Bebeklerin Turizmde Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans
Tezi Ankara:
98
DEMİRTAŞ, P. (1996) Takı Kültürü ve Tasarımı Üzerine Bir Araştırma, Dokuz Eylül
Sosyal Bilimler Enstitüsü Uygulamalı Sanatlar Tekstil Ana Sanat Dalı, Yüksek
Lisans Tezi. İzmir
DEMİREL, Ö. (2004) Öğretimde Planlama ve Değerlendirme Öğretme Sanatı.

Ankara: Pagem Yayıncılık
ERDAL, S. (2004) G.Ü. Mesleki Eğitim Fakültesi Dekoratif Ürünler Ana Bilim Dalında
Eğitimin Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi Ankara
ERKAPLAN, E. (2000) Eskişehir il Merkezinde Lüle Taşından Üretilen Takı

Örnekleri ve Yeni Tasarımlar, Sanatta Yüksek Lisans Tezi. Ankara
GEZEK, D. ve GEZEK E. (2004) Takı Yapımı ve Tasarımı. Ankara: İnkılap Kitapevi.
G.Ü. Mesleki Eğitim Fakültesi Öğrenci Rehberi.Ankara:2003
GÜLER, M. ve ÖZDEMİR, M. (2002) Toplum Kalkınmasında Mesleki ve Teknik

Eğitimin Rolü, XI Eğitim Bilimleri Kongresi Yakındoğu Üniversitesi, Lefkoşa
İNCE, E. (Haziran-Temmuz 2003). Mezarlardan Saraylara Takının Anadolu Yolculuğu,

Turkishtime, 2, 48-50, 15 Ocak 2007 tarihinde http:// www.turkishtime.
org/sector adresinden alınmıştır.
KUŞOĞLU, Z. (1998) Tılsımdan Takıya. İstanbul: Pimapen Kültürevi
ÖZBAĞI, T. (1993) Baş Süslemelerinde Kullanılan Anadolu Kadın Takıları; Kültür ve

Sanat Dergisi, (3), 9, 20-23.
99
ÖZBAĞI, T. (2002) Geleneksel Türk Kadınları. Türkiye (7), 785-799
ÖZDEMİR, M. ve YETİM, F. (1997) Günümüz Ekonomisinde El sanatlarının Yeri ve

Önemi, Türkiye de El sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri
Sempozyumu Bildirileri. Kültür Bakanlığı Yayınları Ankara
ÖZER, H. (2004) Kuyumculuk Meslek Bilgisi. Meslek ve Teknik Öğretim Okulları

Temel Ders Kitabı M.E.B Yayımları Devlet Kitapları Müdürlüğü
ÖZTÜRK, İ. (1984) “El Sanatları Üzerine Açılan Yarışmaların Düşündürdükleri” 7. El

Sanatları Sempozyumu. İzmir
ÖZTÜRK, İ. (1998) Geleneksel Türk Sanatlarına Giriş. Ankara: Ürün Yayınları
SEZGİN, İ. (2000) Mesleki ve Teknik Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Nobel

Yayınları
SÖZEN, M. ve TANYELİ, U. (1986) Sanat Kavramları ve Terimler Sözlüğü.

İstanbul: Remzi Kitapevi
ŞEHİRLİOĞLU, A. (1994) “Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı El Sanatları Eğitim Sistemi”,

Kamu ve Özel kuruluşların, Üniversitelerde El Sanatlarına Yaklaşımları,
Sorunları Sempozyum Bildirileri. Ankara
ŞEKERCİ, H. (2006) Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Meslek Yüksekokulu Görsel

Sanatlar Programları Bölümü Uygulamalı Takı Teknolojisi Programının
İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Ankara
100
TAŞPINAR, M. (1995) Mesleki Teknik Eğitim Sempozyumu. Fırat Üniversitesi

Yayınları.
TAYLAN, J. (1981) “El Sanatları Alanında Araştırma ve Üretime Yönelik Yöntem ve

Teknikler” I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu. İzmir.
TOPAL, B. (2004) Mesleki ve Mesleki Eğitimde İşgücü ve İstihdam

Problemleri, Sa. Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Adapazarı
TÜRE, A., SAVAŞÇIN Y. (2006). Kuyumculuğun Doğuşu, 154.

15 Ocak 2007 tarihinde http://www.goldnews.com adresinden alınmıştır.
TÜRKOĞLU, A. (1997). 99 Soruda Eğitim Bilimine Giriş. Ankara:Memleket

Gazetecilik ve Matbaacılık.
Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Plan. Devlet Planlama Teşkilatı
2001-2005
ÜLGER, N. (1997). Ankara İli Beypazarı İlçesi Kuyumculuğunda Günümüzde Üretilen

Gümüş Bilezik Örnekleri ve Yeni Tasarımlar. G.Ü. Yayınlanmış Yüksek Lisans
Tezi Ankara
VITIELLO, L. (1995). Modern Teknik ve Pratik Kuyumculuk. Çeviren: Bonacia, E.

Ankara: M.E.B Yayınları
ZÜBER, H. (1979). Türk Süsleme Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları

101
EKLER
Ek1. Anket Soruları

102
ANKET FORMU
T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ, MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ, DEKORATİF

SANATLAR ANA BİLİM DALI’NDA UYGULANAN TAKI TASARIMI DERSİ
EĞİTİM PROGRAMININ İNCELENMESİ
Değerli Öğrenci,
Bu anketin amacı, Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, El Sanatları Eğitimi

Bölümü, Dekoratif Sanatlar Ana Bilim Dalında uygulanan Takı Tasarımı Eğitimi
Programını öğrenci görüşlerine dayanarak değerlendirmektir.
Anket iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde kişisel bilgilerinizi, ikinci bölümde
Takı Tasarımı Eğitim Programı’na ilişkin görüşlerinizi belirlemek için düzenlenen
sorular bulunmaktadır. Ankete vereceğiniz doğru ve içten cevaplar araştırmaya büyük
katkı sağlayacaktır. Bilgiler sadece araştırma için kullanılacaktır.
Yardımlarınız için teşekkür ederim.
Gazi Üniversitesi,
Eğitim Bilimleri Enstitüsü
El Sanatları Eğitimi Bölümü,
Yüksek Lisans Öğrencisi,
Meltem PEKŞEN
103
Size uygun olan seçeneğin yanına (x) işareti koyunuz.

1. Mezun olduğunuz okul. ……………………………………………………………
Mezun olduğunuz bölüm……………………………………………………………
2. Cinsiyetiniz.
( ) a- Kız ( ) b- Erkek
3. Dekoratif Sanatlar Eğitimi Programının üniversite tercihleriniz arasındaki yeri.
( ) a- 1-5 ( ) b- 5-10
( ) c- 10-15 ( ) d- 15 ve üzeri
4. Dekoratif Sanatlar Eğitimi Öğretmenliğini tercih etme nedeniniz
( ) a- Ailem istediği için
( ) b- Meslek lisesi mezunu olduğum için
( ) c- Kendi tercihim olduğu için
( ) e- Diğer
5. Takı Tasarımı dersine severek katılıyor musunuz?
( ) a- Evet
( ) b- Kısmen
( ) c- Hayır
6. Atölyenizdeki araç-gereçler yaptığınız çalışmalarda teknoloji açısından yeterli mi?
( ) a- Evet
( ) b- Kısmen
( ) c- Hayır
7. Takı Tasarımı dersinde aşağıda bulunan eğitim araç-gereçlerinden hangilerini
kullanmaktasınız?
( ) a- Bilgisayar ( ) b- Projeksiyon cihazı
( ) c- Kitle iletişim araçları ( ) d- Dergi ve modeller ( ) e- Diğer
8. Takı tasarımı programının ders saatini yeterli buluyor musunuz?
( ) a- Evet
( ) b- Kısmen
( ) c- Hayır
104
9. Cevabınız Hayır ise önerebileceğiniz süre nedir?

( ) a- 3-5
( ) b- 5-7
( ) c- 7-9
( ) d- 9-fazla
10. Takı Tasarımı Programında yer alan tekniklerin çeşitliliğini yeterli buluyor
musunuz?
( ) a- Evet
( ) b- Kısmen
( ) c- Hayır
11. 10. soruya cevabınız Kısmen ya da Hayır ise önerebileceğiniz teknikler nelerdir?
……………………………………………………………………………………………
……
12. Takı Tasarımında yer alan çalışmalarınızla ilgili yararlandığınız kaynaklar yeterli
mi?
( ) a- Evet
( ) b- Kısmen
( ) c- Hayır
EVET KISMEN HAYIR
13.Aldığınız Takı Tasarımı eğitiminde dersin amacına ulaştınız mı? ( ) ( ) ( )

14.Takı Tasarımı dersinin içeriğini yeterli buluyor musunuz? ( ) ( ) ( )
15.Takı Tasarımı Programında yer alan derslerde oluşturulan
ürünlerle, piyasada yapılan ürünler arasında benzerlik var mı? ( ) ( ) ( )
16.Piyasada bulunan takı ürünlerindeki gelişmeler (Kullanılan malzeme,
yapım tekniği ve estetik açıdan) derslerde uygulanan ürünlere ( ) ( ) ( )
yansıtılıyor mu?
105
17.Takı Tasarımı dersinde belirli tekniklerin dışında yeni teknikler ( ) ( ) ( )

uygulamanıza imkan veriliyor mu?
18.Derslerde yaptığınız ürünleri satış ya da sergileme imkanınız ( ) ( ) ( )
oluyor mu?
19.Derslerde oluşturduğunuz ürünler okul dışında ilgi görüyor mu? ( ) ( ) ( )
20.Ürün yapımında kullandığınız malzemeleri temin etmekte
güçlük çekiyor musunuz? ( ) ( ) ( )
21.Takı Tasarımında kullandığınız atölye büyüklük açısından yeterli mi? ( ) ( ) ( )
22.Takı Tasarımı için kullandığınız araç-gereçler teknolojik açıdan
yeterli mi? ( ) ( ) ( )
23.Takı Tasarımı Programında alınan eğitim iş hayatına uygun mudur? ( ) ( ) ( )
24.Takı Tasarımı Eğitiminde 412uygulanan öğretim yöntemleri
yeterli midir? ( ) ( ) ( )
25.Takı Tasarımı eğitiminde dersi değerlendirme teknikleri
yeterli midir? ( ) ( ) ( )
26.Takı Tasarımı Eğitiminde, öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirmelerine
imkan veriliyor mu? ( ) ( ) ( )
27.Takı Tasarımı Programında alınan eğitim, bu alanda uygulanan
yapım tekniklerinin tamamını öğrenme açısından yeterli mi? ( ) ( ) ( )
28.Takı Tasarımı Programında eğitim veren öğretim elemanlarının
davranışları öğrencilere dersleri sevdirecek nitelikte midir? ( ) ( ) ( )
29.Fakültemizde uygulanan Takı Tasarımı Programının geliştirilmesine ilişkin görüş ve
önerileriniz nelerdir?
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
..............................................................................................................................................
...................................................
TEŞEKÜRLER

T.C. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dekoratif Sanatlar Anabilim Dali Yüksek Lisans Programi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

T.C. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dekoratif Sanatlar Anabilim Dali Yüksek Lisans Programi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

GAZİ ÜNİVERSİTESİ MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Meltem Pekşen’e ait Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Dekoratif

Üye (Tez Danışmanı): Prof. Dr. Mediha GÜLER ......................... .............................

Üye (2. Danışman) : Yrd. Dr. İbrahim KISAÇ ........................... .............................

Üye : Yrd. Dr. Semra GÜVEN ........................... .............................

Üye :Yrd. Dr. Serpil ORTAÇ. ............................ .............................

Üye :Yrd. Dr. Tomris YALÇINKAYA. ............. .............................

Bu araştırmanın amacı, Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, El

The goal of this study is to design of Jewellery Education Programme

Bu araştırma, Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi, El Sanatları

A.MESLEKİ EĞİTİM VE MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMİNİN TANITIMI ……...7

B.MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ …………….....10

C.TÜRKİYE’DE MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİNİN TARİHSEL

D.MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİME OLAN GEREKSİNİM …………………....14

E.MESLEKİ-TEKNİK EĞİTİM VE GENEL EĞİTİM İLİŞKİSİ ………………...17

F.SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANINDA MESLEKİ VE

G.MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMDE PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ ………20

H.MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMDE İŞ GÜCÜ VE İSTİHDAM

İ.MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİNİN TARİHİ …………………………………29

J.MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİNİN BÖLÜMLERİ ………………………….30

K.MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİNİN AMACI ………………………………....30

L. EL SANATLARINI TANIMI VE BUGÜNKÜ DURUMU …………………….30

M.MESLEKİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EL SANATLARI EĞİTİMİ BÖLÜMÜ …....34

N.DEKORATİF SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ……………………...34

O.DEKORATİF SANATLAR EĞİTİMİ ÖĞRETMENLİĞİ LİSANS

Ö.DERS TANIMLARI ……………………………………………………………..38

P.TASARIM VE TAKI TASARIM ÖLÇÜTLERİ …………………………………45

R.TAKICILIK HAKKINDA GENEL BİLGİ ………………………………………52

S.TÜRKİYE’DE YAPILAN ARAŞTIRMALAR …………………………………...71

Veri Toplama Tekniği …………………………………………………………...74

BULGULAR VE YORUM ……………………………………………………...76

Öğretim Yöntemlerinin Yeterliliğine İlişkin Bulgular ……………………………..86

1. Öğrencilerin en son mezun oldukları okul durumunu gösteren dağılım ……….76

ettiğini gösteren dağılım

17. Öğrencilerin piyasadaki ve derslerde ürettikleri takılar arasındaki …………..85

Resim No 1. Düz Dizgi Tekniği Kullanılarak Yapılmış Kolye…………………..65

Çizelge 1. Eğitimde Sayısal Gelişmeler ………………………………………….. 19

Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak değişme,

El sanatları kimi zaman şahsi ihtiyaçları karşılamak, çevre ve mekan düzenlemesinde

Bu araştırmanın amacı Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesinde verilen Takı

4. Takı Tasarımı eğitiminde kullanılan teknikler nelerdir?

sağlayacaktır. Bu araştırma takı tasarımı eğitiminin sağlıklı olarak sürdürülmesi için

1. Hazırlanan anketin içeriği ölçülmek istenen özellikleri ölçecek niteliktedir.

1. Araştırma konusu Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Dekoratif Sanatlar

A. MESLEKİ EĞİTİM VE MESLEKİ TEKNİK EĞİTİMİN TANITIMI

1. Mesleki ve Teknik Eğitimin Amaçları

Eğitimin temel amacı bireyi mümkün olan en yüksek mükemmeliyet düzeyine

Mesleki ve Teknik Eğitimin Esas Aldığı Üç Ana Hedefi:

2. Mesleki ve Teknik Eğitimin Nitelikleri

h. Öğrenme- öğretme ortamı iş ortamının kendisi ya da benzeridir.

3. Mesleki ve Teknik Eğitimin İlkeleri

Eğitim: Kişinin zihni, bedeni, duygusal, toplumsal yeteneklerinin, davranışlarının

a. Mesleki- teknik eğitim kavramı toplumun tüm kesimlerince kabul edilebilecek

B. MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Bugünkü mesleki ve teknik eğitim insanın binlerce yıllık çalışma ve deneyimlerinin

d. Ev İşletmeleri Sistemi (1500-1740)

C. TÜRKİYE’DE MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Mesleki teknik eğitimin ulusal düzeydeki gelişimi başlangıç, kuruluş, yayılma ve

1. İmparatorluk Döneminde Mesleki ve Teknik Eğitim

Gelişimin başlangıç evresi olarak nitelenmektedir. Bu dönemdeki başlıca gelişmeler

d. İlk açılan okullar olmak üzere dört bölümde toplanır.