BILIŞIMLE ÜRETIM PILOT UYGULAMASI

Değerlendirme Raporu

T.C.
MİLLî EĞİTİM BAKANLIĞI
Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü

HAZIRAN|2019|ANKARA
Genel Müdür
Anıl YILMAZ

Eğitim Teknolojileri ve Teknik Destek Hizmetleri Daire Başkanı

Asaf Murat KARAPINAR

Eğitim Teknolojileri Geliştirme ve Projeler Daire Başkanı

Mustafa Hakan BÜCÜK

Bilişimle Üretim Küçük Ölçek Pilot Uygulama Çalışma Ekibi*

Ezgi ULUTAN – Ölçme ve Değerlendirme Ekibi
Gizem TOPAÇ – Milli Eğitim Uzmanı, Özel Büro, Yürütme Kurulu
Gökhan GÖK – Eğitim ve Teknik Destek Ekibi
Gülhan DÖNMEZ – Milli Eğitim Uzmanı, Yürütme Kurulu
Dr. Hülya BAL – Ölçme ve Değerlendirme Ekibi
Kafiye SEMIZ – Milli Eğitim Uzmanı, Yürütme Kurulu
Oktay ŞEKER – Özel Büro, Yürütme Kurulu
Zehra SAYIN – Ölçme ve Değerlendirme Ekibi
Zeynep Beyza KARAKOÇ – Şube Müdürü, Eğitim ve Teknik Destek Ekibi
(*Kişi ismine göre alfabetik sırada)

Proje Afiş ve Logo Tasarım

Cem YILDIRIM – EBA Grafik ve Tasarım Ekibi

Grafik ve Görsel Tasarım

Zeynep Azra KESMEN – EBA Eğitim Yayınları ve İçerik Yönetimi Ekibi

HAZIRAN 2019
İÇINDEKILER
YÖNETICI ÖZETI.................................................................................................................. 2
GİRİŞ................................................................................................................................... 10
A. Pilotlamanın Gerekçesi................................................................................................. 12
B. Pilotlaması Yapılan Eğitim Materyali – Bilişim Garajı................................................... 13
C. Pedagoji....................................................................................................................... 14
Ç. Araştırmanın Amacı ve Önemi...................................................................................... 17
D. Araştırmanın Sınırlılıkları.............................................................................................. 18
E. Araştırmanın Problemleri.............................................................................................. 18
YÖNTEM............................................................................................................................. 19
A. Araştırmanın Modeli...................................................................................................... 19
B. Araştırma Çalışma Grubu............................................................................................. 19
C. Verilerin Toplanması..................................................................................................... 22
D. Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması Öğretmen Eğitimlerİ................................................ 25
BULGULAR........................................................................................................................ 27
A. Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması – Okul Ziyaretleri..................................................... 27
B. Pilot Uygulama Kapsamındaki Öğretmenlere Ait Demografik Bilgiler.......................... 31
C. Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması – İlkokul.................................................................. 32
Ç. Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması – Ortaokul............................................................... 52
D. Ortaokul Öğrencilerinin Derslerde Doldurdukları Nitel “5N1K Formu”na
Ait Bulgular................................................................................................................... 78
E. Ortaokul Öğrencilerinin Velilerinin Doldurdukları “Veli Değerlendirme Formu”na
Ait Bulgular................................................................................................................... 81
GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇLAR.................................................................... 83
A. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Örnekleri – Okul Ziyaretleri....................................... 83
B. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Sonuçları – İlkokul..................................................... 84
C. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Sonuçları – Ortaokul.................................................. 86
ÖNERİLER.......................................................................................................................... 90
A. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Önerileri – İlkokul....................................................... 90
B. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Önerileri – Ortaokul................................................... 91
KAYNAKÇA........................................................................................................................ 98
 YÖNETİCİ ÖZETİ
2023 Eğitim Vizyonu belgesinde, tüm öğretim kademelerinde çocukla-
ra bilgi ve becerilerin uygulama düzeyinde kazandırılıp öğrencilerin de-
neyimleyerek öğrenmesinin öneminden bahsedilmiştir. Algoritmik dü-
şünme, problem çözme, eleştirel düşünme, üretkenlik, tasarım, takım
çalışması gibi becerilerin öğrenciler tarafından küçük yaşlardan itiba-
ren içselleştirerek hayata hazırlanmaları hedeflenmiştir. Bu amaç doğ-
rultusunda öğretmenlerin derslerinde kullanabileceği belirtilen beceri-
leri geliştirmeye yönelik eğitim materyallerinin uygulamaya konulması
önem taşımaktadır. Geliştirilen eğitim materyallerinin eğitim ortamları-
na uygun olup olmadığı ve belirtilen hedefler doğrultusunda kullanılıp
kullanılamayacağı konusunda uygunlukları test edilmelidir. Geliştirilen
eğitim materyallerinin sınıflarda kullanılması için belirgin standartları
içermesi ve kazanımlara uygun nitelikleri taşıyıp taşımadığının belir-
lenmesi amacıyla pilotlama (ön araştırma) çalışması yapılması gerek-
mektedir. Pilot uygulama sürecinde alan yazın incelendiğinde öğrenci-
lerin kodlama, algoritmik düşünme becerilerini kazanmaları açısından
alan yazında yeterli araştırma bulunmamaktadır. Bu nedenle yapılan
bu araştırmada; Bilişim Teknolojileri öğretmenlerinin bilişimle üretim
eğitim materyalini nasıl değerlendirdikleri, öneriler ve öğrenciler üze-
rinde nasıl bir etki bıraktığı gözlemlenerek incelenecektir.
Araştırmanın amacı ülkemizde yenilenen ve sürekli değişen teknolo-
jilerin eğitimde kullanılması ve bu teknolojilerin çok yönlü etkisi ko-
nusunda farkındalığın artırılması, disiplinler arası uygulamaları içeren
ve bir eğitim platformuna sahip eğitim materyalinin alanda pilotlanma-
sı ile güncel veri elde etmektir. Böylece eğitimde teknoloji içerikli ma-
teryallerin kullanılması ile öğrencilerin hazırbulunuşluklarının artırılma-
sı ve bu alanda veriye dayalı kararlar alınabilmesi için bilgi toplanmış
olacaktır. Araştırmanın amacına uygun gerçekleştirilmesi için öğrenme
süreçlerinde dijital içerik ve beceri destekli dönüşüm alanında eğitim
politikalarımıza yön verecek metodolojinin belirlenmesi açısından Bili-
şimle Üretim Pilot Uygulaması çalışması; Yenilik ve Eğitim Teknolojile-
ri Genel Müdürlüğü, Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, Din Öğretimi Ge-
nel Müdürlüğü, Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü
ve özel sektör iş birliği ile 2019 yılı Şubat – Haziran döneminde yapıl-
mıştır. Pilot uygulama sonucunda geliştirilmesi düşünülen öğretmenle-
re yönelik mesleki gelişim programları, öğretmenler için kılavuz kitap;
eğitim içerikleri ve programlarının pedagojik modeli, uygulama mode-
li, standartları, ölçeklendirme kurgusu gibi uygulama çıktıları ile 2023
Eğitim Vizyonu hedeflerine katkı verecek önemli sonuçlara ulaşılaca-
ğı düşünülmektedir.
2
ARAŞTIRMANIN MODELİ
Araştırmada çok aşamalı karma bir araştırma deseni kullanılmıştır.
Araştırmada nicel veriler (kapalı uçlu) ve nitel veriler (açık uçlu) olmak
üzere iki veri seti kullanılmıştır. Bilişimle üretim pilot uygulama süre-
cinde tüm iç paydaşların (okul müdürü, müdür yardımcısı, öğretmen,
öğrenci ve veli) görüş ve önerileri nitel ölçme araçları ile toplanmıştır.
Çalışma kapsamında öğretmenlerin görsel programlama, kodlama öğ-
retimi ile ilgili deneyimleri, görüşleri ve önerileri belirlenmiştir.
Pilotlama süreci için seçilen öğretmenlerin istekli ve gönüllü olması
göz önünde bulundurulmuştur. Ayrıca eğitim materyalinin kullanıldı-
ğı sınıf ortamı, bilgisayarlar, ürün ve ürüne online erişim vb. fiziksel
şartlar pilotlama başlamadan önce yerinde düzenlenmiştir. Eğitim ma-
teryali olarak kullanılabilecek ortamın pilotlama süreci ile ilgili olarak
zaman, kapsam, amaç, bütçe ve ortam (sınıf ortamı) uygulama ön-
cesinde hazırlanmıştır. Araştırmaya seçilen illerden (Ankara, İstanbul,
Siirt) toplam 18 öğretmen ve 2457 öğrenci katılmıştır.

Proje afişi

3
 SONUÇLAR ve ÖNERİLER
Bilişimle üretim pilot uygulama sürecinde öğrenci ve öğretmenlerle il-
gili ölçme değerlendirme tasarımına uygun olarak veriler toplanmıştır.
Toplanan nicel ve nitel veriler doğrultusunda sonuçlar incelenmiş ve
sonuçlara uygun önerilerde bulunulmuştur. Veri toplama sürecinde, pi-
lotlama sürecine dâhil edilen 15 okulla birlikte eş zamanlı olarak eğitim
materyalinin kullanıldığı özel okullar (2 okul Ankara, 1 okul İstanbul) zi-
yaret edilmiştir. Bu okullarda pilotlanan ürünü 4 yıldır kullanan öğren-
cilerin algoritmik düşünme becerilerinin geliştiği ders öğretmenleri ta-
rafından ifade edilmiştir. Ayrıca Ağrı iline ziyaret gerçekleştirilerek bu
eğitim materyalini uygulayan öğretmen ve öğrencilerle de görüşülmüş-
tür. Ağrı ilinde yapılan okul ziyaretlerinde eğitimde yeni trendlerin ta-
kip edilmesi ve derslerde uygulanabilmesi için tüm paydaşların bu tür
projeleri sahiplenmesi gerektiği, Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersleri
için 2 ders saatinin yeterli olmadığı, destek kursları ile Bilişim dersleri
desteklenmesi gerektiği, projelerin yürütülmesinde ve ölçme tasarım-
larının yenilenmesinde üniversitelerle iş birliğinin sağlanması gerekti-
ği, diğer branşlardan da öğretmenlere eğitimlerinin düzenlenmesinin
önemli olduğu, hizmet içi eğitimlerle öğretmenlerin mesleki gelişimi-
nin desteklenmesi ve sergi, fuar ya da bilişim şenliği gibi uygulamala-
rın hazırlanması öğrenciler açısından motive edici olacağı sonuçlarına
ulaşılmıştır. Sürecin işleyişiyle ilgili genel olarak görüşler incelendiğin-
de, pilot uygulama sürecinin hızlı başlanması ve iç paydaşların zama-
nında yeterince bilgilendirilmemesi pilotlama çalışmasından beklenen
etkiyi zayıflattığı görülmektedir.

İlkokul
İlkokulda öğretmenler arasında iş birliğinin güçlendiği zümre olarak
planlamaya uygun içeriklerin zamanında derslerde yer verildiği anla-
şılmıştır. Ancak pilot uygulama kapsamında yürütülen çalışmalar için
öğretmenler ders saatinin yetmediği hakkında ortak görüş bildirmişler-
dir. Öğretmenler ilkokul düzeyinde öğrencilerin bilişimle ilgili öğrendik-
leri bilgileri 5. sınıfta devam etmek istediklerini belirtmişlerdir. Öğret-
menler; öğrencilerin kendilerine sunulan problemlere farklı çözümler
üretebildikleri ve sonuç olarak problem çözme becerilerinin geliştiği-
ni paylaşmışlardır. Öğretmenler, öğrencilerin olaylar arasındaki neden
sonuç ilişkilerini görebildiklerini ve bilgisayara kodlama ile bir iş yaptı-
rabilmenin verdiği öz güveni hissettiklerini ve bu durumu paylaştıkları-
nı vurgulamışlardır. İlkokul düzeyinde; öğrenciler Yarı kodlama dersleri
ile öğrendikleri teknolojinin çalışma prensiplerini anlamışlardır. Özellik-
le karar verme ve eyleme geçme komutlarını öğrencilerin günlük ya-
şamda kullanabildiklerini ifade etmişlerdir.
Pilotlanan eğitim materyaline ait platformun kullanım oranı ilkokul için
%71.8 olarak tespit edilmiştir. Pilot uygulama kapsamında kullanılan
4
Kümülüs setlerinin ve yarı kodlama derslerinin algoritmik düşünme
becerisini desteklediği görüşündedirler. 3. sınıf öğretmenlerinin pro-
je üretmedikleri ya da ürünlerini sergilemeyecekleri için bu soruları an-
lamlandıramadıkları anlaşılmıştır.
4. sınıf öğretmenlerinin derslere hazırlıklı geldikleri ve plan dâhilinde
zümre arkadaşlarıyla iş birliğinde çalıştıkları belirlenmiştir. Micro:bit
eğitiminin sınıf öğretmenleri için dikkatli olmalıyım gibi bir duygu uyan-
dırdığı ve derste yanlış bilgi verme korkusunun oluştuğu anlaşılmıştır.
Bu nedenle micro:bit eğitimlerinin derslerde de devam etmesi ya da
öğretmenlere bu konuda zaman zaman eğitim dışında da destek ve-
rilmesi gerektiği belirlenmiştir. Bu durumu bertaraf etmek için eğitimle-
rin sıklaştırılması gerektiği düşünülmektedir. Bu nedenle öğretmenle-
rin öncelikle teknoloji ile ilgili bilgilerinin geliştirilmesi ve bireysel olarak
öğrenmelerinin desteklenmesi amacıyla online ders ve webinarlar ya-
pılması önerilir. Web içeriğinde bu uygulamanın daha basit örneklerle
anlatılmasının gerektiğini paylaşmışlardır. Öğretmenler, bu uygulama
için örnekleri çeşitlendiremediklerini, öğrencilerin daha hızlı öğrendi-
ğini ve sınıf yönetimi konusunda zorluk çektiklerini açıklamışlardır. İl-
kokul öğretmenler, 3. sınıfta kümülüs setlerinin ve Çizit ile 3B Çizim
uygulamalarının ve 4. sınıfta Çizit ile 3B Çizim uygulamalarının daha
başarılı bulunduğu belirlenmiştir.
Pilot uygulama sürecinde ilkokul örnek vaka incelemesinde elde edi-
len sonuçlar doğrultusunda pilot uygulamanın genişletilerek bir okul-
da sadece bir pilot uygulamanın yürütülmesine dikkat edilecek şekilde
planlanması önerilmektedir. Uygulama eğitim – öğretim yılına yayıla-
rak yapılması ölçme ve değerlendirme açısından daha doğru sonuçlar
verecektir. Ders saati olarak yeterli süre verilmeli veya bir ders olarak
müfredat içinde yer almalıdır. Pilot uygulama kapsamında planlama-
sı yapılan eğitim konularının basitleştirilmesi gerektiği görülmektedir.
İnternet etiği, güvenli internet kullanımı vb. konuları da ders içerikleri-
ne eklenmelidir. Dijital hak ve sorumluluklar açıklanmalı ve aktif dijital
vatandaşlık için derslerde verilen bilgiler örneklerle somutlaştırılmalı-
dır. Pilot uygulama kapsamında geliştirilen ürünlerin ilkokullar bazında
da sergilenmesi ya da yarışmaların düzenlenmesi katılımcıları motive
edeceği ön görülmektedir.
Öğretmenler arasında iş birlikçi çalışma imkânı sağlayan akademik bir
sosyal öğrenme ağının oluşturulması için bir web alanı açılabilir. Böy-
lece öğrenciler ve öğretmenler akademik içerikli iletişim kurabilirler.
İlkokul seviyesinde bilişimle üretim müfredatına uygun pedagojilerin
geliştirilmesi ve ölçme değerlendirme tasarımı konularında uzmanlaş-
mış akademisyenlerle birlikte çalışılması gerekmektedir. Pilot uygula-
ma kapsamında okullarda donanım ve yazılım sorunların takip ede-
bilecek ve zamanında ve yerinde sorunları belirleyebilecek teknik bir
ekibin kurulması önemlidir.
5
 Ortaokul
Öğretmen eğitimi süreci içerisinde yapılan mülakatlar, değerlendirme
formu ve ön test son test sonuçları incelendiğinde katılımcı öğretmen-
lerin disiplinler arası bütüncül bir yaklaşımla, günlük hayatta karşıla-
şılabilecek problemleri temel alan projeler, teknolojiler ve ürünler ko-
nusunda farkındalıklarını arttırdıkları tespit edilmiştir. Pilotlanan eğitim
materyaline ait platformun kullanım oranı orta okul için % 87.96 ola-
rak tespit edilmiştir. Ders içeriği planlanırken uygulanması gereken pe-
dagojik yöntemler hakkında farkındalıklarının artması gerektiği hem
öğretmenler tarafından belirtilmiş hem de yapılan değerlendirme so-
nuçlarında tespit edilmiştir. Öğretmenler, teknik konuların seviyeleri-
nin arttırılması ve kendilerinin bu konularda eğitime ihtiyacı olduğunu
söylemiştir.
Bilişim Teknolojileri ve Yazılım derslerine 5. sınıftan başlanmalı, müfre-
datta verilen etkinlikler konusunda serbestlik olmalı, ölçme ve not ver-
me için portalın aktif kullanılması gerektiği sonuçları çıkarılmıştır. Ay-
rıca öğretmenlerin bilişimle üretim pilot uygulamasındaki yöntem ve
teknikler ile derslerini işlemelerinin iş doyumlarını arttırdığı söylene-
bilmektedir. Bunlarla birlikte öğretmenlerin, öğrencileri aktif kılacak ve
akran öğrenmesine izin verecek çözümler üretmeye çalıştıkları, eği-
timler konusunda daha fazla desteğe ve eğitim kaynağına ihtiyaç du-
yulması, bilişimle üretim pilot uygulaması müfredatı için 2 saatlik ders
süresinin yeterli olmadığı ve sınıf yönetimi konusunda desteklenmeyi
bekledikleri belirtilmiştir. Ayrıca öğretmenler, bilişimle üretim pilot uy-
gulama sürecinin öğrencilere kendi hızlarında öğrenmelerini destek-
lediğini ve müfredatın ötesine geçmeye izin verdiğini ve müfredatın
daha fazlasını yapmak isteyen veya daha ileri düzeyde konuları öğ-
renmek isteyen öğrenciler için geliştirilmesini istenmektedirler.
Öğretmenler genel olarak bilgisayar laboratuvarlarının fiziki imkânları-
nın yetersiz olduğunu, öğretmenlerin bilişimle üretim pilot uygulama-
sı müfredatından genel olarak memnun olduklarını, öğrencilerin bili-
şimle üretim pilot uygulaması müfredatına ilgilerinin yüksek olduğunu
ancak hazırbulunuşluklarının düşük olduğunu belirtmişlerdir. Öğrenci-
nin etkinliğini ve verimliliğini artırmak amacıyla öğretmen ve öğrenme
etkinliklerinin bireyselleştirilmesi gerekmektedir. Pilot okullarda pilot
uygulamanın yapılacağı sınıflarda öğrenci mevcudunun fazla olması
uygulamayı zorlaştırmaktadır. Öğretmenler bu konuda, derse iki öğ-
retmenin aynı anda katılmasını ya da sınıfın ikiye bölünmesini öner-
mektedir.
Teknoloji içerikli eğitim materyallerinin derslerde nitelikli ve amaca yö-
nelik bir araç olarak kullanılması ancak doğru pedagojilerle bütünleşti-
rildiğinde mümkün olabilecektir. Yapılandırmacı yaklaşım çerçevesinde
yenilenen öğretim yöntem ve teknikleri çerçevesinde bireyselleştirilmiş
öğrenme süreçleri kullanılarak senaryo tabanlı öğrenme, problem ve
6
araştırmaya dayalı öğrenme pedagojilerinin kullanıldığı eğitim mater-
yalinin sorgulama tabanlı öğrenme, iş birlikli öğrenme, oyun tabanlı
öğrenme, proje tabanlı öğrenme vb. pedagojileri de kullanacak şekilde
geliştirilmesi önerilmektedir. Eğitim materyali içerisinde çoklu pedago-
jileri destekleyen etkinlikler geliştirilmesi öğrenme süreçlerine olumlu
katkı sağlayacaktır.
Öğretmenlere eğitimler sırasında pedagojik bilgilerin yanı sıra, ölçme
ve değerlendirme konularında da eğitim ve bilgilendirme yapılmasının
faydalı olacağı düşünülmektedir. Bu nedenle özellikle öğretmen eği-
timlerinde bu konularda bilgi verilmesi ve uygulama sürecinde geri bil-
dirimlerde bulunulmasının süreç değerlendirmede kullanılacak verileri
zenginleştireceği düşünülmektedir.
Pilotlama sürecinde okul temsilcisi olarak ulusal tanınırlık elde etmek
öğretmenleri motive edici bir unsur olmuştur. Öğretmenlerin mesleki
gelişimlerini ve paylaşımlarını desteklemeye yönelik etkin ve kullanıcı
merkezli çevrim için bir ortamın oluşturulması önerilmektedir.
Öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitimlerde Bilişim Teknolojileri öğret-
menlerinin yanı sıra branş öğretmenlerine de kurslar açılması fayda-
lı olacaktır. Okullardaki derse giren öğretmenlerin doğrudan eğitime
alınması, koordinatörlerin sürece destek vermesi beklenmektedir. Pi-
lot bağlamında daha büyük ölçekli çalışmalarda eğitici öğretmenler-
den okul gelişimini desteklemek ve bireysel olarak okuldaki diğer öğ-
retmenlere mentörlük yapmaları istenebilir.
Öğretmenlere öğrencilerinin ders başarısını ölçebilecekleri süreç ve
ürün odaklı ölçme sağlayan rubrikler verilmiştir. Bu ölçme aracı ile her
bir öğrenci için elde edilen ham puanlar ürün çıktısı ile birlikte ders
notuna dönüştürülerek e-okula işlenmesi önerilmiştir. Öğretmenler bu
rubrikler ile öğrenci yeterliklerini tam olarak değerlendiremediklerini
belirtmişlerdir. Ders sırasında öğrenmenin derinleşip derinleşmediğini
anlamak amacıyla bir öğrenciye yeterince vakit ayıramadıklarını açık-
lamışlardır. Bu tür uygulama içeren derslerin ölçme araçlarının çok va-
kit alması sebebiyle bir dönemde en az bir sınavın uygulama bilgisi
içermesi şeklinde rubriklerin geliştirilmesi önerilmektedir.
Müfredat kapsamındaki düzenli ders içeriğinin ve materyal açısından
verilen desteğin ihtiyacı karşıladığı belirtilmiştir. Ancak bazı pilot okul-
larında öğrencilerin kullandığı bilgisayarların eski olmasının pilotlanan
içerikte kullanılan programların çalıştırılmasında sorunlar oluşturduğu
belirlenmiştir. Yazıcıların kurulumu, sarf malzemelerinin devamlılığının
sağlanmasının yanı sıra sürekli teknik destek verilmesi de önerilmekte-
dir. Pilot uygulama çalışmalarında tüm paydaşların ortak çalışmasının
bir plan dâhilinde olması önem taşımaktadır. Bu amaçla iç paydaşla-
rın katılabileceği toplantıların ve saha ziyaretlerinin pilot başlangıcında
planlanması ve yürütülmesi pilot uygulamasına önemli katkı sağlamış-
tır ve gelecek uygulamalarda devam edilmesi önerilmektedir.
7
 Öğrenciler ise içerikteki etkinliklerin nasıl yapıldığını öğretmen reh-
berliğinde öğrenmiş ve uygulamışlardır. Kodlama ve 3 boyutlu tasa-
rım yaparken hangi aşamalardan geçildiğini ve süreçlerde ihtiyaç du-
yulan çalışmaları-malzemeleri öğrenmişlerdir. Öğrenciler genel olarak
pilot uygulamaya karşı olumlu duygular geliştirmişlerdir. Özellikle üret-
mek ve bilgiyi uygulamaya dönüştürmek öğrencilerin ilgisini çekmiş ve
merak duygularını uyandırmıştır. Öğrencilerin en çok etkilendikleri kı-
sımlardan birinin 3 boyutlu yazıcı olduğu ve tasarlayabildikleri ürünle-
ri üretilebilmeleri olduğu belirtilmiştir. Pilot uygulamanın günlük hayatla
entegre bir biçimde oluşturulması öğrencilerin derse ilgilerini kaybetme-
melerinde önemli bir etken olmuştur. Öğrencilerin düşündükleri araçları
ürün olarak ortaya çıkarabilmelerinin kariyer planlamalarına da yön ve-
rebileceği tespit edilmiştir. Öğrenciler için bazı etkinlikler karmaşık gel-
diği belirlenmiştir. Öğrenciler hangi uygulamayı neden yaptıklarını anla-
madıklarını belirtmişlerdir. Projeler için ders saati yeterli olmamaktadır.
Veliler, çocuklarında yeni beceri edinmesini beklediklerini belirtilmiştir.
Velilerin büyük bir kısmı, becerilerin yanı sıra öğrencilerin yaratıcılık, öz
güven kazanma, derslere karşı istekli olma, araştırmacı yönünün art-
masını da beklemektedir. Veliler evde uygun ortamı sağlama konusun-
da isteklidir; maddi ve manevi olarak öğrenciler destek olmak istedik-
lerini söylemektedirler. Uygulamada genel olarak öğrencilerin gelişim
gösterdiğini belirtmektedir. Bununla beraber velilerin bir kısmı ise (%3
oranında) öğrencilerde bir değişiklik olmadığını ya da uygulamanın ge-
reksiz olduğunu yazmışlardır. Ayrıca bilgisayarda fazla vakit geçirme-
nin öğrencinin fiziksel sağlığına etki edebileceğinden endişe duymakta
ve diğer derslerine yeterince önem vermediğini düşündüklerini söyle-
mişlerdir. Veliler öğretmenlerin daha donanımlı ve aktif olmasını, öğ-
rencilere bilgilendirmenin daha detaylı yapılmasını istemişlerdir. Ders
saatinin azlığı ve öğrencilerin zaman yönetimi konusunda sıkıntı yaşa-
dıkları ifade edilmiştir. İnternetin yavaş olması, bilgisayar sayısının sı-
nıf mevcuduna göre yetersiz olması, sınıf mevcudunun fazlalığı velile-
rin belirttiği diğer hususlardır.
Velilere pilotlama sürecinin açıklanması amacıyla okullarda yapılan
toplantılar faydalı görülmektedir. Velilerin sürece dâhil edilmesi ama-
cıyla geri bildirim döngüleri sınırlı olan öğrencilerin projelerine yöne-
lik içeriklerini (video, fotoğraf) paylaşabilecek bir alan (web sayfası
vb.) açılmasıyla pilot uygulama çalışmalarının paylaşılmasında önem-
li görülmektedir. Böylece velilerde pilotlama sürecini zamanında takip
edebilmektedirler. Mevcut platformun, öğrenci-öğretmen-veli-yönetici
paydaşlarının aktif olarak iletişim ve iş birliğini destekleyecek şekilde
yetenekleri artırılmalıdır. Ayrıca mevcut verilerin belirlenmesi ve pilotla-
ma çalışmalarında güvenilir bir işleyişle bütüncül veriler çerçevesinde
eğitim politikaları oluşturulabilmesi amacıyla üniversitelerle iş birliği ya-
pılması önemli görülmektedir.

8
Pilot uygulamada kullanılan eğitim materyaline ait öğrenme analitiği
verilerinin değerlendirme sürecine dâhil edilmesi amacıyla Bilişim Ga-
rajı’ndan temin edilmesi faydalı olacaktır. Orta ölçekli pilot çalışmasın-
da bütüncül veriye dayalı etki değerlendirilmesinin yapılması öneril-
mektedir.
Özetlemek gerekirse rapor, kodlama, 3 Boyutlu tasarım, robotik vb.
araçlar ile yapılacak düşünce ve beceri eğitimi için eğitim-öğretim or-
tamlarının fiziksel olarak tasarlanması, öğretim-yöntem ve teknikle-
ri konusunda öğretmen desteğinin arttırılması, eğitim içeriklerinin çe-
şitlendirilmesi ve üst düzey seviyeler için oluşturulması konusunda
önemli veriler içermektedir. Elde edilen verilerin pilot uygulama süreci-
nin doğal paydaşları olan Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı Genel Müdür-
lükler ile süreci destekleyebilecek diğer dış paydaşlar ile paylaşılması-
nın faydalı olacağı düşünülmektedir.

İSTANBUL / Şehit Büyükelçi Galip Balkar Ortaokulu

9
 BILIŞIMLE ÜRETIM
PILOT UYGULAMASI

GİRİŞ
Günümüzde öğrencilerin yaşam problemlerinin farkına varmasını ve
okulda öğrendiği bilgi ve becerileri yaşantısında kullanabilmesini sağ-
lamak amacıyla değişkenleri ve değişkenler arasındaki ilişkileri araş-
tırmalarla belirleyerek eğitimde yenilenme sağlanabilir. Nitelikli bir eği-
timle öğrencilerin kendilerine ve yaşadıkları topluma faydalı, üretim
odaklı düşünebilen, sorgulayan ve hayata değer katan bireyler olarak
yetişmeleri önemlidir. Özellikle eğitimde dünya standartlarında kalite-
li bir eğitim ortamı ve müfredatı oluşturabilmek için mevcut imkânlarla
yenilenen, değişen ve gelişen eğitim süreçleri dünyadaki örnekleriyle
aynı süreçlerle uygulanmalıdır. Alanyazında öğretim programlarında
öğrencilerin yaratıcılık, stratejik düşünme, karar verme, problem çöz-
me gibi temel becerilerini geliştirmeleri destekleyecek yöntem, teknik
ve araçların eğitim ortamlarında daha sıklıkla kullanılması tavsiye edil-
mektedir. Öğrencilerin günlük hayatta da çok sık kullandığı becerilerin
yanı sıra temel becerilerinin de geliştirilebileceği araçların kullanılması
gereklidir. Çalışma hayatına yenilik ve gelişmelere açık, üretken, eko-
nomik gelişmeye katkı sağlayan nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi
zamanında bu becerilerin öğrencilere kazandırılmasına bağlıdır. Bili-
şim, öğrencilerin bilgi edinme süreçlerini hızlandırır, edinilen bilgilerin
aynı hızda aktarımını kolaylaştırır. Bilgisayar ya da cep telefonu ba-
ğımlılığı günümüzde en önemli rahatsızlıklar haline gelmiştir. Bilişim
araçlarının üretim amacıyla kullanılması öğrenme sürecini kolaylaştır-
ması ve verimlilik sağlaması bakımından önemli bir kaynaktır. Çocuk-
ların bilişim teknoloji araçlarını üretim amacıyla kullanırsa bilişim tek-
nolojilerinin hem bireysel hem de toplumsal açıdan ekonomik büyüme
ile refahta artacaktır. Günümüzde bilişim teknolojilerinin öğrenmeyi ko-
laylaştırdığı ve bireyin yetkinliğini artırdığı bilinmektedir. Bu kazanımlar
uzun dönemde sosyoekonomik faydaya dönüşmekte ve sürdürülebi-
lir kalkınmayı sağlamaktadır. Bu noktada bireysel ve toplumsal açıdan
bilişimle üretimin eğitime etkilerini sınıflandırmak yeni buluş ve yatı-
rımların geliştirilmesi açısından da fayda sağlayacağı açıktır (Öztop-
çu, 2018).

10
Bilişim teknolojileri kapsamında bilgisayarsız bilgisayar (unplugged)
eğitiminde programlama etkinliklerine ilköğretim düzeyinde öğretilme-
si çocukların bilişsel gelişimine (Akpınar ve Altun, 2014) katkı sağla-
dığı gibi, öğrencilerin küçük yaşta görsel programlama yazılımlarının
derslerde kullanılması öğrencilerin programlamaya yönelik algılarına
olumlu katkısı sağladığı bilinmektedir (Kalelioğlu ve Gülbahar, 2014).
Ülkemizde de ortaokullarda 5. ve 6. sınıflarda Bilişim Teknolojileri ve
Yazılım dersine ait çerçeve programda programlamaya yönelik kaza-
nımlar bulunmaktadır. Ancak, alanyazında öğrencinin 5. sınıfa gelme-
den önce hazırbulunuşluk arttırılması amacıyla daha küçük yaşlardan
eğitimlerin görsel programlamayla başlaması gerektiği belirtilmektedir.
Nitelikli bir eğitimle yetiştirilen öğrenciler kendilerine ve yaşadıkları
topluma faydalı, üretim odaklı düşünebilen, sorgulayan ve hayata de-
ğer katan bireyler olacakları varsayılmaktadır. Eğitimde en temel kay-
gı öğrencilerin gelecekte gerçek yaşam problemlerinin farkına varması
ve okulda öğrendiği bilgileri yaşantısında kullanabilmesidir.

11
 A. Pilotlamanın Gerekçesi
Eğitim teknolojileri öğrenme-öğretme ortamlarını etkili bir şekilde ta-
sarlayarak öğrenmeyi etkili ve kalıcı hale getirebilmek amacıyla kulla-
nılmaktadır. Öğrenme ve öğretme sürecinde meydana gelen sorunları
çözen, öğrenme ürünün kalitesini ve kalıcılığını arttıran akademik bir
alt yapıya sahip eğitim materyallerinin geliştirilmesi, toplumun gereksi-
nimleri doğrultusunda bireyler yetiştirilmesi için bilgi çağına uygun te-
meller oluşturabilir.
2023 Eğitim Vizyonu Belgesi doğrultusunda, ilkokuldan itibaren tüm
öğretim kademelerinde çocuklara bilgi ve becerilerin uygulama dü-
zeyinde kazandırılıp öğrencilerin deneyimleyerek öğrenmesinin öne-
minden bahsedilmiştir. Öğrencinin özellikle atölye çalışması yapması-
nı önemseyen, somut öğrenme ortamları sağlayan tasarım ve beceri
atölyelerinin ilkokuldan başlanarak tüm öğretim kademelerinde kurul-
ması planlanmıştır. Algoritmik düşünme, problem çözme, eleştirel dü-
şünme, üretkenlik, tasarım, takım çalışması gibi becerilerin ilkokul dü-
zeyinden başlanarak desteklenmesi ile öğrencilerin küçük yaşlardan
itibaren bu becerileri içselleştirerek hayata hazırlanmaları hedeflen-
miştir. Özellikle küçük yaşlardan itibaren teknolojinin sahip olduğu fır-
satları ve tehditleri iyi anlayan bir nesil yetiştirmek için temel kodlama
mantığının öğretilmesi bir zorunluluk haline gelmiştir. Ayrıca dijital içe-
riklerin etkin olarak kullanma ve geliştirme kültürünü edinmiş lider eği-
tim yöneticileri ve öğretmenlerin yetiştirilmesi için süreçte yüz yüze ve
uzaktan hizmet içi eğitimlerin verilmesi de bir diğer kazanım olacaktır.
Geliştirilen eğitim materyallerinin sınıflarda kullanılması için belirgin
standartları içermesi ve kazanımlara uygun nitelikleri taşıyıp taşıma-
dığının belirlenmesi için endüstri ortakları ve diğer paydaşlarla birlik-
te pilotlama (ön araştırma) çalışması yapılmasının önemi ortaya çık-
maktadır. Pilotlama uygulamasında bir etkinliğin, projenin, programın,
ürünün, işletimsel alanın veya kurumun sistematik ve nesnel değerlen-
dirmesi yapılır. Böylece eğitim politikalarını etkileyebilecek, eğitimde
geniş çaplı kullanıma yönelik esasların fizibilitesi hazırlanmış olacaktır.
Bu amaçla öğretmenlerin derslerinde kullanabileceği eğitim materyal-
lerinin geliştirilmesi ve bu materyallerin eğitim ortamlarına uygunlukları
test edilmelidir. Ancak bu testlerin henüz standart formları geliştirilme-
miştir. Okul ekosistemine ve kazanımlara yönelik öğrenmeye uygun
geleceğin sınıfları gibi sınıf ortamlarında esnek pedagojilerin kullanıl-
ması öngörülmektedir.
Pilot uygulamalarda değerlendirme; esas olarak müdahalenin tasarımı,
uygulanışı ve etkililiği ile ilgilidir. Bu kapsamda pilotlama çalışmalarının
değerlendirmesini yaparken bir takım algı ve deneyimleri belgelendir-
mek ve incelemek; çıkarılan dersleri ve nelerin hangi sebeplerle işe ya-
radığını tanımlamak; yenilikçi veya genel uygulamaları belirlemektir. Ay-
rıca okullarda yeni pedagojik yaklaşımları test etmek ve keşfetmek için
12
pilotlama yapılabilir. Böylece mevcut bir girişimin etkililiği değerlendirilir
ve öğrencilere fırsat eşitliği sağlanarak yaygınlaştırılır. Değerlendirme
öğrenicilerin ilerleme ve başarılarının belirli kalite kriterlerine uygun ola-
rak ölçüldüğü veya yargılandığı bir süreçtir (UNESCO-IBE, 2013). De-
ğerlendirmenin sonuçları genellikle gelecekte eğitim ile ilgili kararlara
ışık tutması ve yeni gündemler belirlemesi için kullanılabilir. Bu nedenle
değerlendirmeler bağımsız olmalıdır. Pilotlaması yapılan ürünün etkili-
liğini değerlendirmeye yönelik sistematik bir süreç, ürün ya da hizmet-
lerin geliştirilmesi için teknoloji prototipleri test edilmesi sağlamış olur.

B. Pilotlaması Yapılan Eğitim Materyali

Bilişim Garajı, öğrencilerin hızla değişen, gelişen ve hayatın her aşa-
masında hızla kullanılan bilişim teknolojilerini problemlerin çözümle-
rinde üretim odaklı kullanabilmeleri için gerekli bilgi ve becerileri ka-
zandırmaya yönelik geliştirilmiş bir ortamdır. Bilişim teknolojilerinde
pedagojik yaklaşımla örnek uygulamaları bir arada veren, müfredat
kazanımlarına uygun e-içerikler sunan özgün bir platforma sahip tek-
nolojik eğitim materyalleri içeren bir yaklaşımdır. Bilişim Garajı tara-
fından sunulan eğitim materyallerinin okullara kazandırılması amacıy-
la pilotlama başlatılmıştır. Her zaman her yerden erişilebilen zengin
çevrim içi içerikleri sayesinde öğrencilerin bilgisayar programlama, üç
boyutlu tasarım ve elektronik tasarım, robotik alanlarında öğrenciler
kendilerini geliştirebilmektedir. Okul yetkilileri ve veliler de istedikleri
zaman sistemi kullanabilmektedirler. Bilişim Garajı, 2012’de bir grup
akademisyen tarafından hizmete açılmıştır. 16 yaş altı nesillere yöne-
lik “Bilişimle Üretim” eğitimleri veren bir online eğitim platformu olarak
karşımıza çıkmaktadır. Bu eğitim platformunda farklı yaş seviyelerine
yönelik eğitimler, sınavlar, raporlar yer almaktadır. Bu raporlar; ders ra-
porları, genel raporlar, sınav raporları ve yardım masası raporlarıdır.

13
 C. Pedagoji
Tüm dünyada ve toplumumuzda sürekli gelişen bilgi ve teknoloji her
geçen gün farklı ihtiyaçları doğurmaktadır. Eğitim sistemleri de bu ih-
tiyaçlara göre güncellenmektedir. Türk eğitim sisteminde 2005 yılı iti-
bariyle “öğrenci merkezli eğitim modeli” anlayışı yer almıştır. Yapılan
programda yapılandırmacı bir yaklaşıma geçilmiş ve öğretimin yanı sıra
eğitimde ön plana alınmıştır. Müfredat süreç içerisinde ihtiyaçlara göre
yenilenmiş ve eğitim programında temel beceri ve yeterlikler vurgulan-
mıştır. Yapılandırmacılığın temeli bilgiyi aktarmak yerine bilginin birey
tarafından yeniden yapılandırılması ve keşfederek öğrenme olguları-
nın birleşmesi ile oluşmaktadır. Yapılandırmacı yaklaşımda öğrenme,
esnek, günlük hayat problemleriyle ilişkili, çok değişkenli ve öğrenci
merkezli bir yapı olarak görülmektedir. Ayrıca yapılandırmacı yaklaşım-
da öğrenme süreci bilginin zihinsel süreçlerden geçirilmesi aşamala-
rından oluşur ve anlamlandırılır. Bununla birlikte yapılandırmacı yakla-
şımı; bilgi ve öğrenmenin oluşumu deneyimler, gözlemler ve mantıksal
düşünme süreçlerinden meydana gelir (Akınoğlu, 2004). Bireylerin bu
süreç içerisinde sorgulama, problem çözme, araştırma ve inceleme
çalışmalarına aktif olarak katılmaları beklenmektedir. Yapılandırmacı
yaklaşımın uygulanabilmesi iş birliğine dayalı öğrenme, sorgulamaya
dayalı öğrenme, probleme dayalı öğrenme ve araştırmaya dayalı öğ-
renme ile mümkündür (Akınoğlu, 2004). Öğrenci merkezli çalışmala-
rı aktif olarak yapabilmek ve bireylerin yetiştirilebilmesi için vurgulanan
yöntemlerden biriside proje tabanlı öğrenmedir. Öğretim sürecinin sı-
nıf içerisiyle sınırlandırıldığı, öğretmenin bilgiyi aktaran olduğu anlayış
yerine; öğretmenin rehber, öğrencinin araştırarak ve sorgulayarak öğ-
rendiği bir anlayış gelmiştir. Bu anlayışa uygun olarak proje tabanlı öğ-
renme, yapısı itibariyle ön plana çıkmaktadır. Proje tabanlı öğrenme
yaklaşımında, bir konunun derinlemesine araştırılmasına odaklanılır.
Öğrenciler farklı dersler arasında bağ kurarak, işbirliği içerisinde, öğ-
renci merkezli ve gerçek hayat problemleriyle ilişkili konular üzerinde
araştırma yaparlar. Öğretmen rehber görevindedir ve öğrencilere bil-
giyi vermek yerine yol gösterir. Burada amaç öğrencilerin kendilerinin
doğru bilgiye ulaşmalarını ve bu bilgileri uygulamalarını sağlamaktır
(Başbay, 2011). Proje tabanlı yaklaşımda, öğrenci ve öğretmenler teo-
rik bilgiyi uygulamaya dönüştürerek daha aktif ve daha etkin bir rol al-
maktadır. Öğrenciler bilgiyi sorgulayarak, yeniden şekillendirerek işler.
Bu nedenle yapılandırmacı yaklaşımda proje tabanlı öğrenmenin yanı
sıra sorgulama tabanlı öğrenmede, öğrenci merkezli öğretimi destek-
lemektedir. Sorgulama tabanlı öğrenmede öğrenciler fikirlerini ve bi-
limsel içerikleri organize edebilir, fikirlerini test etmek için performans
etkinliklerine katılım sağlarlar, test etme metotlarının önemi vurgula-
nır ve öğrenciler hem içeriği hem de sürecin önemli bir parçasıdır (Ca-
sotti, Rieser-Danner ve Knabb, 2008). Sorgulama tabanlı öğretimde
öğrenciler bilim insanları gibi araştırma yapmak istedikleri alanlarda
14
çalışmalarını yürütürler ve bilimsel okuryazarlıklarını, sorumluluklarını
ve motivasyonları artıracak çalışmalara dâhil olurlar. Bu süreçte öğret-
menler öğrencilerin, uygun araştırma soruları oluşturabilmeleri için öğ-
rencilere imkân sağlamalı ve rehberlik etmelidir (Kaya ve Yılmaz, 2016).
Sorgulama tabanlı eğitim öğrencilere akademik anlamda gelişim im-
kânı sağlarken aynı zamanda 21. yüzyıl becerilerini kazandırmada da
etkin rol oynamaktadır. Bu becerilerin kazandırılması için klasik eği-
tim sisteminin yerine alanların birbiriyle bütünleşik yapıda olduğu, gün-
lük hayat problemleriyle ilişkili, bilginin yorumlanmasını sağlayacak bir
eğitim anlayışı benimsenmelidir (TÜBİTAK, 2016). Günümüzde öğ-
rencilere kazandırması gereken 21. yüzyıl becerileri ile ilgili temaların
anahtar konuları İngilizce, okuma veya dil sanatları, dünya dilleri, sa-
nat, matematik, ekonomi, bilim, coğrafya, tarih, hükûmet ve vatandaş-
lıktır. Akademik içerik anlayışı ile birlikte 21. yüzyıl disiplinlerarası te-
maları kilit konulara dönüşmüştür (Şekil 1).

21. YÜZYIL BECERİLERİ

Öğrenme ve Yenilikçilik BT, Çoklu Ortam Sosyal Yaşam ve

Temel Konular
Becerileri Teknoloji Becerileri İş Dünyası Becerileri

Kritik Düşünebilme Finansal* Bilgi* Kişisel Motivasyon

Etkileşim Girişimcilik* Medya* Sorumluluk

İletişim Sağlık* BİT* Üretkenlik

Yenilikçilik Çevre* Esneklik

Şekil 1: Anahtar Konular ve 21. Yüzyıl Temaları (*Okuryazarlık)

Bu özelliklerin incelendiğinde 21. yüzyıl becerilerinin zihinsel süreç-

leri içeren beceriler olduğu görülmektedir. Her öğrencinin kazanma-
sı gereken 21. yüzyıl becerilerinden hesaplamalı düşünme (computa-
tional thinking) becerisi birçok ülkede özellikle ilköğretim düzeyindeki
öğretim programlarına görsel kodlama dersleri olarak eklenmiştir (Ye-
can, Özçınar ve Tanyeri, 2017). Uluslararası Eğitim Teknolojileri Top-
luluğu (ISTE) ve Bilgisayar Bilimi Öğretmenleri Derneği (CSTA), prob-
lemleri formüle ederek çözüm üretme, veriyi analiz etme, düzenleme,
modelleme algoritmik düşünme ile çözümler de kullanılabilecek kay-
nakları birleştirme ve çözümleri genelleyerek diğer problemlerde kulla-
nabilmektir. Bilgi işlemsel düşünme bir diğer tanıma göre problemlerin
15
 çözüldüğü, süreçler ve sistemlerin daha iyi anlaşıldığı mantıksal akıl
yürütmeyi içeren bir bilişsel düşünme sürecidir (CAS, 2015). Asıl he-
deflenen öğrencinin bilgi İşlemsel düşünme becerisi kazanması-
nı sağlamaktır. Bilgi işlemsel düşünmenin problemi formülleştirme,
verileri düzenleme ve analiz etme, soyutlama yoluyla veriler sunma
(modeller ve simülasyonlar vb.), algoritmik düşünme yardımıyla ku-
ralları belirleme, probleme yönelik olası çözümleri uygulama ve prob-
lem çözme sürecini problem çeşitliliğine dönüştürme ve yaygınlaş-
tırma özelliklerini kapsadığı söylenebilir (Barr, Harrison ve Conery,
2011). ISTE (2015), bilgi işlemsel düşünme becerisinin yaratıcı dü-
şünme, algoritmik düşünme, eleştirel düşünme, problem çözme, iş-
birlikli öğrenme ve iletişim becerilerinden oluştuğunu ifade etmektedir.
İletişim becerileri, belirtilen diğer becerilerin ortaya çıkmasında temel
nitelik taşıdığı için bilgi işlemsel düşünmenin diğer becerilerle açık-
lanabileceği tespit edilmiştir. Bu nedenle bilgi işlemsel düşünme be-
cerilerinin ölçülebilmesi için yaratıcılık, algoritmik düşünme, işbirlikli
çalışma, eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme becerilerinin incelen-
mesi yeterli olarak görülmektedir (Korkmaz, Çakır ve Özden, 2015).
Bilgi işlemsel düşünme, bireyleri bağımsız öğrenici ve yeni teknolo-
jilerin tasarımcıları haline getirebilecek bir disiplindir (CSTA & ISTE,
2011). Bilgi işlemsel düşünme becerisinin bireylere kazandırılması ki-
şilerin programlama becerilerini geliştirecek ve günlük hayatta karşıla-
şılacak sorunlarla başa çıkmayı sağlamak açısından önem taşımakta-
dır. Kişinin kendini geliştirme sürecinde 21. yüzyıl becerilerine sahip,
gelecekteki meslek alanlarını dolduracak nitelikte ve topluma fayda-
lı bireyler olabilmesi için bilgi işlemsel düşünme ön plana çıkmaktadır.
Bilimsel süreç becerilerini düzeylerine göre temel beceriler ve üst dü-
zey beceriler olmak üzere ikiye ayırmıştır. Bu beceri düzeylerinden te-
mel beceriler (Gözlem yapma, tahmin, ölçüm yapma, sınıflandırma,
sunum yapma, sonuca varma) ve üst düzey beceriler (Değişkenle-
rin belirlenmesi, değişkenlerin kontrol edilmesi, hipotez kurma, deney
yapma, verilere dayanarak sonuçların ifade edilmesi, grafik çizme, yo-
rum yapma, modelleme) kazanım bazında Bilişim Teknolojileri ve Ya-
zılım müfredatında yer alması önerilmektedir (Martin, 1997).
Müfredat entegreli yeni eğitim materyali ya da araçlar geliştirmek için
alanda denemeler Bilişim Garajı materyalinin paydaşlar tarafından
geliştirilmesi sürecinde yeni projeler kurgulanabilir. Gerçek hayattan
örnekler, oyun tasarımı ve grup çalışmalarıyla ders işlediklerini, öğ-
rencilerin genel akademik başarı durumları ve programlamaya ilgi dü-
zeyleri arasındaki farklılıkların önemli olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ay-
rıca programlamanın, öğrencilerin problem çözme, mantık yürütme ve
algoritma oluşturma gibi farklı alanlardaki becerilerinin, yaratıcılık ve
üreticiliklerinin gelişmesine katkı sağlayabileceği sonucuna varılmıştır.

16
Ç. Araştırmanın Amacı ve Önemi
Günümüzde bilgiye verilen önem gelişen bilişim teknolojileri ile bilgi-
nin daha hızlı toplanması ve daha uzun süre saklanması sonucunda
artmıştır. Özellikle iletişim teknolojilerinde gelişmesi gelişen teknoloji-
nin tüm dünyaya anında ulaşmasını sağlamakta ve çocukların ilgisini
çekmektedir. Ülkemizin geleceği açısından öğrencilerin kodlama, algo-
ritmik düşünme becerilerini kazanmaları açısından alanyazında yeter-
li veri bulunmamaktadır. Bu bağlamda yapılacak bu araştırma; Bilişim
Teknolojileri öğretmenlerinin pilotlanan eğitim materyalini nasıl değer-
lendirdikleri, öneriler ve öğrenciler üzerinde nasıl bir etki bıraktığı göz-
lemlenerek anlamlandırılacaktır. Pilotlanan eğitim materyalinde gelişti-
rilmesi gereken hususlar yerinde tespit edilmiş olacaktır. Araştırmanın
amacı; ülkemizde yenilenen ve sürekli değişen teknolojilerin eğitimde
kullanılması ve bu teknolojilerin çok yönlü etkisi konusunda farkındalı-
ğın artırılması, disiplinler arası uygulamaları içeren ve bir eğitim plat-
formuna sahip eğitim materyalinin alanda pilotlanması ile güncel veri
elde etmektir. Böylece eğitimde teknoloji içerikli materyallerin kullanıl-
ması ile öğrencilerin hazırbulunuşluklarının artırılması ve bu alanda ve-
riye dayalı kararlar alınabilmesi için bilgi toplanmış olacaktır. Araştırma-
nın amacına uygun gerçekleştirilmesi için öğrenme süreçlerinde dijital
içerik ve beceri destekli dönüşüm alanında eğitim politikalarımıza yön
verecek metodolojinin belirlenmesi açısından Bilişimle Üretim Pilot Uy-
gulaması çalışması; Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü,
Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, Öğret-
men Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü ve özel sektör iş birliği
ile 2019 yılı Şubat – Haziran döneminde yapılmıştır. Pilot uygulama so-
nucunda geliştirilmesi düşünülen öğretmenlere yönelik mesleki gelişim
programları, öğretmenler için kılavuz kitap; eğitim içerikleri ve program-
larının pedagojik modeli, uygulama modeli, standartları, ölçeklendirme
kurgusu gibi uygulama çıktıları ile 2023 Eğitim Vizyonu hedeflerine kat-
kı verecek önemli sonuçlara ulaşılacağı düşünülmektedir.
Ortaokullarda Bilişim ve Teknolojileri ve Yazılım derslerinde eğitim ma-
teryallerinin çocukların ilgisini çekebilecek oranda güncellenmesi ve
gelişen teknolojinin takip edilmesi bakımından veriye dayalı bilgi edi-
nilmesi sağlanmıştır. Bu araştırma eğitim materyali olarak alanda ihti-
yaç olan ürünlerin yerinde pilotlanması açısından bir öneme sahiptir.
Bu alanda eğitim materyalleri ile ilgili ihtiyaç analizimiz bulunmamak-
tadır. Araştırma sonuçları eğitimde yeni teknolojilerin kullanımı, erken
yaşlardan itibaren kodlama eğitimi ile ülkemizde kodlama eğitiminin
yaygınlaştırılmasına yönelik önemli sonuçlar içermektedir. Ayrıca bu
sonuçlar bilişim teknolojileri alanında çalışmalar yürütmekte olan pay-
daşlar içinde faydalı olacaktır. Araştırmada örneklem seçimi verile-
rin toplanması ve verilerin analizi konularında elde edilen bilgiler yeni
araştırmalar için de bir kaynak olabilecektir.

17
 D. Araştırmanın Sınırlılıkları
1. Yönetici, öğretmen, öğrenci ve velilerin anket sorularına ve nitel so-
rulara içten ve doğru cevap verdikleri varsayılmıştır. Anketi cevapla-
yan pilot uygulama iç paydaşlarının zaman ve gerçeği tam yansıtır
şekilde nitel ve nicel soruları cevaplama hassasiyetleri bu çalışma-
nın sınırlılıkları olarak değerlendirilebilir.
2. Yapılan pilot uygulama çalışması ölçme ve değerlendirme tasarımı
2018-2019 Eğitim-Öğretim yılının ikinci döneminde Bilişimle Üretim
Pilot Uygulaması’na katılan öğretmen, öğrenci, idarece ve velilerle
sınırlandırılmıştır.

E. Araştırmanın Problemleri
Pilot uygulama kapsamında örneklem olarak seçilen ortaokullarda pi-
lot çalışma kapsamında öğrencilerin 3 boyutlu tasarım ve modelleme
becerilerini desteklemek üzere Tinkercad aracı kullanılırken, kodlama
ve algoritmik düşünme becerilerini desteklemek üzere Scratch görsel
blok tabanlı programlama aracı kullanılmıştır. Bilişimle üretim müfre-
datı 10 haftalık etkinlikler üzerinden gerçekleştirilecek eğitimin deva-
mında 4 haftalık proje çalışması yapılmak üzere toplam 12 hafta sür-
müştür. Öğrencilerin 8 haftalık eğitim boyunca edinmeleri beklenen
bilgi ve beceriler ile 4 hafta boyunca özgün ve yaratıcılık içeren ürün-
lerini somut bir şekilde sergileyecekleri projeler hazırlamaları beklen-
miştir. Hazırlanan projeler okullarda öğrencilerin, öğretmenlerin, velile-
rin ve diğer paydaşların katılımları ile sergilenmiştir.
Bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki problemlere yanıt aranmıştır:
1. İlkokul düzeyinde; öğrencilerin ve öğretmenlerin derslerde araç ola-
rak teknolojik online içeriklerin kullanılması ile ilgili görüşleri nelerdir?
2. İlkokul ve ortaokul düzeyinde; öğrenciler verilen bir problemi çöz-
me sürecinde matematiği, temel ve sosyal bilimleri, bilişim teknolo-
jilerini, her türlü araç gereci kullanabilme becerisi geliştirebildiler mi?
3. Ortaokul düzeyinde; Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersi müfredat
kazanımları ile entegreli bir eğitim materyalinde kullanılan kodlama
araçlarının (Tinkercad, Scracht vb.) öğrencilerin hayal gücü ve mo-
delleme yeteneklerine katkısı nedir?
4. Ortaokul düzeyinde; pilotlaması yapılan eğitim materyalinin öğren-
cilerin bilişimle ilgili bilgilerinin ve teknik becerilerinin artırılmasına
katkısı nedir?
5. Ortaokul düzeyinde; pilotlaması yapılan eğitim materyalinin algorit-
mik düşünme, problem çözme, eleştirel düşünme, işbirliklilik, kodla-
ma ve tasarlama becerilerinin artırılmasına katkısı konusunda Bili-
şim teknolojileri öğretmenlerinin görüşleri nelerdir?
6. Pilotlanan eğitim materyalinin geliştirilmesi gereken yönleri var mıdır?

18
YÖNTEM
Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve çalışma grubu, veri topla-
ma yöntemi ve anketler ile toplanan verilerin çözümlenmesine ilişkin
bilgiler yer almaktadır.

A. Araştırmanın Modeli
Araştırmada çok aşamalı karma bir araştırma deseni kullanılmış-
tır. Araştırma deseninde farklı sorgulama yöntemleri harmanlanır ve
araştırma problemi daha kapsamlı bir anlayış içerisinde değerlendirilir
(Tashakkori ve Teddlie, 2003). Özellikle dezavantajlı okullarda çeşitli
yöntemleri birarada kullanıldığı karma yöntem araştırmaları yapılacak
karşılaştırmalı çalışmalar, eğitimde eğilimlerin belirlenmesinde etkili-
dir (Baki ve Gökçek, 2012). Araştırmada nicel veriler (kapalı uçlu) ve
nitel veriler (açık uçlu) olmak üzere iki veri seti kullanılmıştır. Bu veri-
ler kimi zaman eş zamanlı, kimi zaman da sıralı bir şekilde toplanmış-
tır. Öncelikle bilişim teknolojileri öğretmenlerinin Bilişim Teknolojileri ve
Yazılım derslerinde pilot uygulama kapsamında uygulanan çerçeve
müfredat için sıralı desen çalışması kullanılmıştır. Bilişimle üretim pilot
uygulama sürecinde tüm iç paydaşların (okul müdürü, müdür yardım-
cısı, öğretmen, öğrenci ve veli) görüş ve önerileri nitel ölçme araçları
ile toplanmıştır. Çalışma kapsamında öğretmenlerin görsel program-
lama, kodlama öğretimi ile ilgili deneyimleri, görüşleri ve önerileri be-
lirlenmiştir. Bu kapsamda araştırma verileri kişisel deneyimlerle (nitel
veriler) istatistiki eğilimler (nicel veriler) bir arada bütünleşik bir şekilde
özetleyici bir yaklaşımla yorumlanmıştır.

B. Araştırma Çalışma Grubu

2023 Eğitim Vizyonu belgesinde “Öğrenme Süreçlerinde Dijital İçe-
rik ve Beceri Destekli Dönüşüm” teması dâhilinde dijital becerilerin
gelişmesi için içerik geliştirilmesi ve öğretmen eğitimlerinin yapılma-
sı hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda 01.02.2019 tarihli ve

”
30706984-604.01.02-E.2196931 sayılı Bakan Oluru ile başlatılan “Bi-
lişimle Üretim Pilot Uygulaması” kapsamında öğrencilere bilişimle üre-
tim ve algoritmik düşünme becerileri kazandırmaya yönelik olarak üç Öğretmenlere , pi-
boyutlu tasarım, akıllı cihaz tasarımı etkinlikleri yürütülmüş; öğretmen- lot uygulama süre-
lere de bu süreçte öğrencilere rehberlik edebilmelerini sağlayacak hiz- cinde öğrencilerine
met içi eğitimler (yüz yüze ve online) verilmiştir. rehberlik edebilme-
Pilot uygulama sürecinde eğitim materyali olarak kullanılacak ortam lerini sağlayacak
ile ilgili doğru ve güvenilir veriler elde etmek amacıyla değerlendirme hizmet içi eğitim-
tasarımını etkileyen değişkenler belirlenmiştir. Eğitim materyalinin kul- ler (yüz yüze ve on-
lanıldığı sınıf ortamı, bilgisayarlar, ürün ve ürüne online erişim vb. fi- line) verilmiştir.
ziksel şartlar pilotlama başlamadan önce yerinde düzenlenmiştir. Ay-
rıca pilotlama için öğretmenin istekli ve gönüllü olması göz önünde

19
 bulundurulmuştur. Bu nedenle pilot uygulama öncesinde sınıf ortamı ve
bilgisayarların teknik özellikleri gözden geçirilmiş ve BT koordinatörle-
ri tarafından yerinde kontrolleri yapılmıştır. Eğitim materyali olarak kul-
lanılabilecek ortamın pilotlama süreci ile ilgili olarak zaman, kapsam,
amaç, bütçe ve ortam (sınıf ortamı) uygulama öncesinde hazırlanmıştır.

a) Pilotlanan eğitim materyalini kullanan okulların ziyaretleri

Bilişimle üretim pilot uygulamasında pilotlanan eğitim materyalinin kul-
lanıldığı özel okullara okul ziyareti yapılmıştır. Bu okullarda öğretmen-
lerin eğitim materyalinin kullanımı ile görüşleri alınmıştır. Bu okullar
Ankara Yaşamkent Uğur Okulları, ABC okulları ve İstanbul Oğuzkaan
okulları olmak üzere üç özel okuldur.
Bilişimle üretim pilot uygulamasında Ağrı ilinde pilotlanan eğitim ma-
teryalinin kullanan okullara okul ziyareti yapılmıştır. Ağrı ilinde 14-15
Mart 2019 tarihlerinde BİLSEM, Murat Kız YBO, Selçuk Ortaokulu,
Kaymakam Azer Kurak Ortaokulu, Alpaslan Ortaokulu olmak üzere 5
okul ziyaret edilmiştir. Bu okullarda toplamda 5 idareci, 5 öğretmen ve
5 öğrenci ile nitel görüşme yapılmıştır.

”
b) Pilot uygulamanın yapıldığı okullardaki çalışma grubu
Öğrencilerin Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersi müfredatına bağlı ka-
Pilot uygulamanın ya- zanımlar ile sınıfta teknolojik eğitim materyali içeren uygulamalara yö-
pıldığı okullarda gö- nelik hazırbulunuşluk düzeylerinin 5. sınıfta kazandığı düşünülerek pi-
revli olan 9 Sınıf öğ- lot uygulamada çalışma grubu 6. sınıf öğrencilerinden oluşturulmuştur.
retmeni ve 18 Bilişim Ortaokul 6. sınıf öğretim programında yer alan Bilişim Teknolojileri ve
Teknolojileri öğret- Yazılım Dersi müfredatına ait kazanımlara uygun içerikleri bulunan ve
meni ile çalışılmıştır. pilotlaması yapılan eğitim materyaline ait müfredat çerçeve programı
hazırlanmış ve ilgili okullara ile gönderilmiştir. Pilotlama çalışmasına
Ankara’da 7 (1 ilkokul), İstanbul’da 5 ve Siirt’te 3 olmak üzere top-
lam 15 okul, 91 şube (82 şube ortaokul, 9 şube ilkokul), 2662 öğren-
ci (2467 ortaokul, 195 ilkokul) dâhil edilmiştir (Tablo 1). Pilot uygulama
kapsamının genişletilmesi ve öğrencilerin uygulamalara yönelik hazır-
bulunuşluk düzeylerinin test edilmesi amacıyla ilkokul düzeyinde de
bir okul uygulamaya dâhil edilmiştir. İlkokulda uygulanan pilotlama ça-
lışmasında örnek olay inceleme yöntemi ile ölçme değerlendirme ya-
pılmıştır. Şubat 2019’da başlayan pilot uygulama ortaokullarda mayıs
ayının son haftası ile haziran ayının ikinci haftasında okullarda yapılan
proje sergileriyle sonlandırılmıştır.

20
Tablo 1: Pilot uygulama yapılan okullara ait sayısal bilgiler

Şube başına Toplam

Sıra Öğretmen Şube
İl İlçe Okul Adı düşen öğrenci
no sayısı sayısı
öğrenci sayısı sayısı

1 Ankara Çankaya Ahmet Yesevi Ortaokulu 1 6 22 134

2 Ankara Keçiören Gülhane Ortaokulu 2 6 28 166

3 Ankara Polatlı İMKB Ortaokulu 1 4 30 120

4 Ankara Altındağ Cebeci Ortaokulu 2 7 29 206

5 Ankara Pursaklar Feride Bekçioğlu Ortaokulu 2 7 35 245

6 Ankara Mamak Derbent İmam Hatip Ortaokulu 1 2 16 32

7 İstanbul Beylikdüzü Şehit Büyükelçi Galip Balkar Ortaokulu 1 6 32 192

8 İstanbul Fatih Uzun Yusuf Ortaokulu 1 5 42 209

9 İstanbul Bahçelievler Kemal Hasoğlu İmam Hatip Ortaokulu 1 8 23 180

10 İstanbul Küçükçekmece Kartaltepe Ortaokulu 1 5 35 175

11 İstanbul Eyüpsultan Gümüşsuyu Ortaokulu 1 6 30 182

12 Siirt Merkez İbrahim Hakki İmam Hatip Ortaokulu 1 4 28 112

13 Siirt Merkez 14 Eylül Ortaokulu 1 6 20 120

14 Siirt Merkez Sancaklar Ortaokulu 2 10 39 394

TOPLAM 18 82 29 2467

Ankara Etimesgut Bilge Kağan İlkokulu (3. sınıf) 5 5 19 95

15
Ankara Etimesgut Bilge Kağan İlkokulu (4. sınıf) 4 4 25 100

TOPLAM 9 9 22 195

Tablo 1’e göre Bilişimle üretim pilot uygulamasına 14 ortaokulda, 18 Bi-

lişim Teknolojileri öğretmeni, 82 şube ve 2467 öğrenci katılmıştır. Ayrı-
ca Bilişimle üretim pilot uygulamasına bir ilkokulda toplam 9 öğretmen
ve 195 öğrenci katılmıştır. Pilot uygulama yapılan okullar bulundukla-
rı il içerisinde dezavantajlı yerlerden seçilmiştir. Pilot uygulama yapılan
okullarda öğrenci değişimleri dikkate alınmış ve okula yeni gelen öğren-
ciler zamanında uygulamaya dâhil edilmiştir. Pilot uygulama süreci içe-
risinde değişen öğrenci sayıları dikkatli olarak takip edilmiştir. Ortaokul
düzeyinde imam hatip ortaokulları pilot uygulamaya dâhil edilmiştir.

21
 VERİLERİN TOPLANMASI
Bilişimle üretim pilot uygulamasında kullanılacak ölçme ve değerlen-
dirme tasarımı pilotlanan eğitim materyalinin kullanıldığı okulların ziya-
ret edilmesi sırasında okul müdürleri, öğretmenler ve öğrencilerle ya-
pılan görüşmeler ile netleştirilmiştir.

a) Nitel verilerin toplanması

Pilot uygulama yapılan illerde öğretmenler BT formatör öğretmenleri ta-
rafından koordine edilmiştir. Donanım sorunları yerel imkânlarla çözüm-
lenmiştir. Pilot uygulama değerlendirme sürecine yönelik gerekli hazır-
lıklar yapılmış ve ilgili ölçme formları ile veriler toplanmaya başlanmıştır.
Pilot okullarda uygulama sürecinde şubat ayının son haftasında baş-
lanmıştır. Bu süreçte okul yöneticileri, öğretmenler ve öğrencilerle mart
ayının son haftası ve mayıs ayının ilk haftasında (başlangıç-bitiş) nitel
görüşmeler iki kez yapılmış (Mart ayının sonu ve mayıs ayının ilk haf-
tası), ses kayıtları alınmıştır. Pilot uygulama değerlendirme sürecinde

”
14 ortaokulda iki kez saha ziyareti yapılmıştır. Ölçme ve değerlendir-
me çalışmaları kapsamında okul müdürleri (28 görüşme), öğretmenler
Ölçme ve değerlen- (35 görüşme) ve öğrencilerle iki kez (40 görüşme) yapılmıştır. İlkokulda
dirme çalışmaları kap- öğrenci yaşlarının küçük olması sebebiyle nitel görüşme yapılmamış-
samında nitel görüşme tır. İlkokulda okul müdürü ve müdür yardımcısı (3 görüşme) ve öğret-
olarak toplamda 103 menlerle (18 görüşme) iki kez nitel görüşme yapılmıştır. Ses kayıtları çö-
görüşme yapılmış, ses zümlenerek yazılı hale getirilmiştir. Nitel görüşmelere ait ses kayıtlarının
kaydı alınmış ve ses- betimsel analizleri yapılmış, içerik analizleri kapsamında temalar çıkarıl-
ler analiz edilmiştir. mış ve uygulamanın etkisiyle ilgili araştırma sonuçları elde edilmiştir. Ni-
tel veriler kodlanmış ve temalar çıkarılmıştır. Nitel görüşmelerde görüş-
meyi yapan araştırmacı tarafından görüşme yapılan kişiye bilgi verilmiş
ve görüşme için izni alınmış, ses kaydının başlangıcında kaydedilmiştir.

b) Nitel verilerin analizi

Nitel görüşmelerde elde edilen ses kayıtla çözümlenmiş, analizleri ya-
pılmıştır. Nitel analizler, okul, öğretmen ve öğrencilerin pilotlama sü-
recinin başlangıcında ve bitişindeki görüşleri değerlendirilmiştir. Ayrıca
nitel veriler okul bazında da incelenmiştir. Bu verilerdeki ortak bulgu-
lar çıkarılmış, uygulama sürecinde dikkat çeken durumlar ve alterna-
tif bulgular tespit edilmiştir. Nitel araştırmalarda araştırmanın yürütül-
düğü okullarda çalışan okul müdürü ve öğretmenlerin araştırılan olay,
olgu, norm ve değerleri araştırarak açıklamaya çalışması güvenilir-
liği artırmaktadır (Ekiz, 2009). Nitel görüşmelerde pilot uygulama sü-
reci ile ilgili öğretmenlerin görüş ve düşünceleri öğretmenlerin isimleri
verilmeden raporda paylaşılmıştır. Pilot uygulama sürecinde 15 okul-
da (ilkokul ve ortaokulda) mart, nisan ve mayıs aylarının ilk haftasında
gerçekleştirilen derslere yönelik öğrenci görüşlerinin belirtildiği 5N1K

22
formları analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre betimsel analiz-
ler yapılmış, içerik analizleri kapsamında temalar çıkarılmış ve uygu-
lamanın etkisiyle ilgili araştırma sonuçları elde edilmiştir. 5N1K öğ-
renci formu her ay, veli değerlendirme formları ise süreç içerisinde
başlangıç ve bitiş olmak üzere iki kere toplanmıştır. Araştırma kap-
samında 2262 5N1K öğrenci formu ve 780 veli değerlendirme formu
toplanmıştır. Öğretmen gözlem formu ve öz değerlendirme formu her
ünite için dersi veren öğretmenler tarafından bir kez doldurmuştur.

c) Nicel verilerin toplanması

Bilişimle üretim pilot uygulama sürecinde öğretmenlerin deneyimlerini
anlamak üzere derinlemesine veri toplanarak analiz etmek amacıyla
nitel veri toplama araçları kullanılmıştır. Nitel analiz sonuçlarının nicel
olarak desteklenmesi amacıyla yarı yapılandırılmış bir anket pilot uy-

”
gulamanın sonunda pilot uygulama kapsamındaki okullarda görevli bi-
lişim teknolojileri öğretmenleriyle iletişim kurularak anket online olarak
Surveymonkey anket aracı ile gönderilmiş ve gönüllü katılım sağlan- Pilot uygulamanın so-
mıştır. Öğretmenlere araştırmada öncelikle nitel ölçme araçları sıralı nunda pilot uygulama
olarak kullanılmış ve nicel anket nitel bulgular sonrasında gerçekleş- kapsamındaki okullar-
tirilmiştir. Araştırmada veriler nitel bulgular çerçevesinde yapılandı- da yarı yapılandırılmış
rılarak sunulmuş, nicel veriler nitel bulguları desteklemek amacıyla bir anket hazırlamış
kullanılmıştır. Nitel ve nicel veri analizleri ayrı zamanlarda yapılmak- ve Bilişim Teknolo-
la birlikte, bulgular, bütünlüğün bozulmaması amacıyla, nitel temalara jileri öğretmenle-
göre başlıklandırılmış ve bütüncül olarak bir arada sunulmuştur. Böy- riyle paylaşılmıştır.
lece tek bir yöntemle araştırma sınırlanmamış ve öğretmenlerin ve öğ-
rencilerin gönüllü olarak daha geniş ve eksiksiz bir biçimde araştırma
sorularını cevaplaması hedeflenmiştir.

ç) Nicel verilerin analizi

Yarı yapılandırılmış anket üç kısımdan oluşturulmuştur. Birinci kısım-
da öğretmenlere demografik bilgiler (Cinsiyet, il, hizmet yılı ve lisans
mezuniyeti), ikinci kısımda ise 5’li Likert-tipi sorular (30 madde) hazır-
lanmıştır. Anketin ikinci kısmındaki sorular pilot uygulama sürecini de-
ğerlendirmeye yönelik olarak Algoritmik düşünme (A1, A2, A3, A4, A5,
A6, A7, A8), Problem çözme (P1, P2, P3, P4, P5, P6, P7), Kodlama
(K1, K2, K3, K4, K5), Eleştirel düşünme (E1, E2, E3, E4), Tasarım be-
cerisi (T1, T2, T3, T4) ve İşbirliklilik (İ1) davranışlarını ölçmeyi hedefle-
yen sorular yönlendirilmiştir. Anketin üçüncü kısmında ise öğretmenle-
re açık uçlu “Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersi sürecinde dikkatinizi
çeken unsurları paylaşır mısınız? (Eklemek istedikleriniz ya da öneri-
leriniz nelerdir?)” şeklinde bir soru sorulmuştur.

23
 5’li Likert-tipi sorular içeren anketlerde araştırılan konu hakkında tu-
tum veya görüş içeren bir ifade ve bu ifadeye katılım düzeyini belir-
ten soru seçenekler bulunmaktadır. Likert-tipi sorularda katılım düze-
yini belirlemek amacıyla “Kesinlikle katılmıyorum.”, “Katılmıyorum.”,
“Kararsızım”, “Katılıyorum.” ve “Kesinlikle katılmıyorum.” şeklinde de-
recelendirilmiştir. Veri toplama aracı olarak nicel anket linki webinar-
da öğretmenlere duyurulmuş ve eposta ile tekrar hatırlatılmıştır. Veri-
ler 23.05.2019 ile 10.06.2019 tarihleri arasında Surveymonkey anket
aracı üzerinden toplanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, kodla-

”
nılarak bilgisayara yüklenmiş ve “SPSS (Statistical package for soci-
al sciences) 20.0 for Windows” istatistik programı kullanılarak çözüm-
lenmiştir. Verilerin, anlamlandırmak amacıyla yüzde (%) ve frekans
Ankette pilot uygula-
(f), ortalama ve standart sapma gibi betimsel istatistikler kullanılmıştır.
ma sürecini değerlen-
dirmeye yönelik olarak Anket sorularına verilen cevapların değerlendirilmesinde aralıkların
algoritmik düşünme, eşit olduğu varsayılmış, aritmetik ortalamalar için puan aralığı 0,80
problem çözme, kod- olarak hesaplanmıştır (Puan Aralığı = (En Yüksek Değer – En Düşük
lama, eleştirel düşün- Değer)/5 = (5 – 1)/5 = 4/5 = 0,80). Bu hesaplamaya göre aritmetik or-
me, tasarım becerisi talamaların değerlendirme aralığı;
ve işbirliklilik davra- 1,00 – 1,80 arası Kesinlikle katılmıyorum.
nışlarına yönelik so- 1,81 – 2,60 arası Katılmıyorum.
rulara yer verilmiştir. 2,61 – 3,40 arası Kararsızım.
3,41 – 4,20 arası Katılıyorum.
4,21 – 5,00 arası Kesinlikle katılıyorum.
şeklinde belirlenmiştir. Pilotlama çalışması sürecinde ürünün kullanıl-
ması ve okullarda uygulanması ile ilgili çalışmalarda Prof. Dr. Selçuk
ÖZDEMİR ve pilotlama yapılan eğitim materyali çalışma ekibi (Bilişim
Garajı ekibi) aktif yer almıştır.

24
Ç. Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması Öğretmen Eğitimleri
a) Sınıf öğretmenlerine yönelik yapılan eğitimler
Pilot uygulamanın yürütüldüğü ilkokulda tüm öğretmenlere kümülüs
marka plastik temelli örnek aracın kullanıldığı toplamda 3 saat süren
bir eğitim verilmiştir. İki öğretmene bir setin verildiği eğitimde tüm ya-
pılması gerekenler etkileşimli tahtadaki şemada açıklanmıştır. Bu bil-
gisayarsız kodlama eğitimi etkinlikleri eğitim materyaline ait online
platform üzerinden uygulamalı olarak öğretmenlere anlatılmıştır. Pilot
uygulama 3. sınıf öğrencilerine (5 şube) Sosyal Etkinlik dersinde yü-
rütülmüştür.

”
Bilişimle üretim pilot uygulaması kapsamında 4. sınıf (4 şube) öğret-
menlerine toplamda 3 saat süren Micro:bit ve Çizit ile 3B Çizim eği-
timleri verilmiştir. Öğrencilerde bilim, teknoloji, mühendislik alanların- Sınıf öğretmenlerine
da tüketen değil üreten bireyler olmalarını destekleyen bir araç olan bilgisayarsız kodlama,
micro:bit akıllı özelliklerle kodlanabilir bir mikro bilgisayardır. Bunun micro:bit, çizit cetvel
yanı sıra öğrencinin önceden bildiği nesneleri, çok basit çizgilerle çiz- ile 3 boyutlu çizim
melerini sağlayan Çizit ile 3B Çizim eğitimi, uygulama kapsamında 4. derslerine yönelik
sınıf öğretmenleri ile gönüllü öğretmenlere verilmiştir. Pilot uygulama eğitimler verilmiştir.
kapsamında ilkokulda okul müdürü ve ilgili müdür yardımcısı ile iki kez
(4 görüşme), öğretmenler ile iki kez nitel (18 görüşme) görüşme yapıl-
mıştır.

b) Bilişim Teknolojileri öğretmenlerine yönelik yapılan eğitimler

04.02.2019-08.02.2019 tarihlerinde gerçekleştirilen Bilişimle Üretim
Pilot uygulaması öğretmen eğitimi 18 öğretmen, 3 Bilişim Teknoloji-

”
leri (BT) il koordinatörü ve 2 FATİH Projesi eğitmenine yönelik olarak
yapılmıştır. Yapılan eğitimde Bilişim Garajı eğitmenleri 5 gün süreyle
“Tinkercad ile 3 Boyutlu Tasarım”, “Scratch For Arduino ile Akıllı Cihaz
Bilişim Teknolojileri
Tasarımı” ve “Akıllı Sera ve Vinç Projesi” konuları kapsamında eğitim
öğretmenlerine hiz-
verilmiştir. Verilen eğitimde belirtilen programların kullanımları üzerin-
met içi eğitim kapsa-
de detaylı açıklamalar yapılmış ve öğretmenlere uygulama yaptırılmış-
mında 5 gün süreyle
tır. Eğitim kapsamında yapılan projelere ait kitler ve setler getirilmiş
“Tinkercad ile 3 Bo-
ve öğretmenler verilen yönergeler doğrultusunda projeleri gerçekleş-
yutlu Tasarım”, “Sc-
tirmişlerdir. Öğretmenlere gönderilen kılavuzlarda, eğitimde verilen
ratch For Arduino ile
proje ve çalışmaların öğrencilere nasıl uygulanacağı, süreç içerisinde
Akıllı Cihaz Tasarı-
oluşturulabilecek örnek sorular, ilgili derslere yönelik kazanımlar belir-
mı” ve “Akıllı Sera ve
tilmiştir. Ayrıca öğretmenlere uygulanacak olan müfredat gönderilmiş-
Vinç Projesi” konu-
tir. Öğretmenlerden de bu kılavuzlar doğrultusunda projeleri sınıfla-
ları kapsamında eği-
ra uygun kazanımlara göre düzenlemeleri ve uygun soruları kendileri
tim verilmiştir.
oluşturmaları doğrultusunda önerilerde bulunulmuştur. Eğitim sonun-
da içerikle ilgili bir test yapılmıştır.

25
 Öğretmenlerin disiplinlerarası bütüncül bir yaklaşımla, gerçek yaşam
problemlerini temel alan projelerin hazırlanması konusunda farkındalık
düzeylerinin arttığı belirlenmiştir. Öğretmenler, özellikle eğitim mater-
yali olarak kullanılacak ürünün teknik özelliklerini, platform üzerinden
nasıl takip edileceğini öğrendiklerini söylemişlerdir. Ayrıca öğretmenler
teknik ya da pedagojik problemlerin zamanında ve yerinde çözülmesi-
nin ürüne olan güveni artıracağını vurgulamışlardır.
Süreci değerlendirmek amacıyla öğretmen eğitiminde mülakat, değer-
lendirme formu ve ön test – son test yapılmıştır. Eğitim süresince 8 öğ-
retmen (4 erkek, 4 kadın) ile yapılan mülakatlarda, öğretmenlerin üç
boyutlu tasarım, elektronik devre ve kodlama alanlarında ne kadar yet-
kin olduklarına ve bu becerilerin gerekliliğine dair inanç düzeyleri belir-
lenmese çalışılmıştır. Ayrıca Prof. Dr. Selçuk Özdemir’in önerisiyle öğ-
retmenlerle yüz yüze mülakat yapılmıştır.

Proje afişi

26
BULGULAR
Araştırmanın bu bölümünde alandan toplanan nitel ve nicel verilerin
çözümlenmesi sonucunda elde edilen bulgular yer almaktadır.

A. Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması – Okul Ziyaretleri

”
a) Pilotlama öncesinde yapılan okul ziyaretleri
Pilotlama öncesinde özel okullara yapılan okul ziyaretlerinde öğret-
menlerin eğitim materyalini üç yıl kullandıktan sonra başarı sağla- Pilotlama uygulaması
dıklarını belirtmişlerdir. Öğrencilerin planlama dahilinde bakış açıları- öncesinde pilotlanan
nın değiştiğini, Bilişim derslerinde gerçek yaşam problemlerini daha eğitim materyaline
iyi anladıklarını ve farklı çözüm önerileri sunduklarını ifade etmişler- ait güncel uygula-
dir. Pilotlanan eğitim materyalinin derslerde kullanımı sırasında zümre ma yapan özel okul-
öğretmenleri ve okuldaki diğer öğretmenlerle düzenli toplantılar yap- lar ziyaret edilmiştir.
tıklarını ve tecrübeli öğretmenlerin liderliğinde çalıştıklarını açıklamış-
lardır. Disiplinlerarası projelerin oluşturulmasında derslere iki öğret-
menin girdiğini açıklamışlardır. Alan öğretmeni ile Bilişim Teknolojileri
öğretmenlerinin iş birliği içerisinde çalışması sonucunda özel proje-
lerin geliştirildiğini belirtmişlerdir. Bu eğitimlerin üçüncü yıldan sonra
daha anlamlı hale geldiğini ifade etmişlerdir. Öğrencilerin bilişimle ilgi-
li bir projeyi ancak grup çalışması sonucunda evde de zaman ayırarak
bitirdikleri gözlemlenmiştir. Bir projede birçok ortak sorunu çözmeye
çalıştıkları, sorunları grup arkadaşları ile belirledikleri bu yüzden sınıf
içerisinde öğrenciler arasındaki iletişimde çok olumlu artış olduğunu
tespit etmişlerdir. Genellikle bilişimle ürettikleri projelerde birden fazla
evin bulunduğu alanları oluşturdukları ve bu alanlarda her ayrıntıyı bi-
lişimle kurgulamaya çalıştıkları anlaşılmıştır. Gerekli olan yeni malze-
meleri 3 boyutlu yazıcılardan çıktı alarak güncelledikleri fark edilmiştir.

b) Ağrı ilinde pilotlama öncesinde yapılan okul ziyaretleri

Ağrı ilinde 2017 yılı eylül ayında Kodla Ağrı projesi başlatılmıştır. Bu pro-
je, eğitimde verimliliğin artırılması, sürekli olarak teknolojik yeniliklerin

”
takip edilmesi kapsamında bilimsel araştırma ve değerlendirmeler esas
alınarak hazırlanmıştır. Proje paydaşlarından bilgi ve teknoloji üretmek
ve kültürümüzü geliştirmekle görevli eğitim kurumları olan üniversiteler Kod okuryazarlı-
ile projede kullanılacak ölçme araçlarını geliştirmişlerdir. Apple gibi bazı ğı bilincinin yayıl-
bilişim firmalarından özel yetenekli öğrencilerin bu niteliklerini koruyu- ması için Ağrı ilinde
cu ve geliştirici özel eğitim ve öğretim programlarını uygulanmalarını başlatılan KodlaAğ-
izlemek amacıyla Ağrı ilini ziyaret etmiştir. Kod okuryazarlığı bilincinin rı projesine ile ilgi-
yayılması için her kademedeki öğrencilere eğitimler verilmiştir. Proje li uygulamalar yerin-
ürünlerinin eTwinning faaliyeti kapsamında yeni projeler açarak değer- de ziyaret edilmiştir.
lendirilmesi ve sınıflarda eTwinning projelerinin yapılması proje planın-
da yer almıştır. Ağrı Valisi Süleyman Elban’ın başlatmış olduğu Kod-
la Ağrı projesi ile Bilişim öğretmenlerine eğitim verilmiştir. Ağrı ilindeki

27
 okullara BT sınıfları açılmış ve öğrenciler yazılım eğitimi almıştır. Kodla
Ağrı projesi öncelikle FATİH projesi kapsamında sınıflara kurulan etki-
leşimli tahtaların verimli kullanılması amaçlanmıştır. Ağrı ilinde bilişim
ağırlıklı eğitim çalışmaları başlatıldığı için öğretmenlerin ve öğrencile-
rin hazırbulunuşluklarının yüksek olduğu görülmüştür. Süreç içerisinde
okullara malzeme temini yapılmış ve kodlama, robotik ve STEM eği-
timlerine olan ilgi arttırılmıştır. Bilişim konusundaki dış ülkelere bağ-
lılığımızı en aza indirmeyi amaçlayan proje çalışmaları bu yıl Bilişim
ürünlerinin de gelmesiyle hız kazanmıştır. Öğrenciler temel algoritma
eğitimi aldıktan sonra code.org sitesi üzerinden Blok Tabanlı Program-
lama öğrenmeye başlamıştır. Belli bir düzeye ulaştıktan sonra Scrat-
ch programı üzerinden programlama öğrenmeye Bilişim Teknolojileri
ve yazılım derslerinde devam edilmiştir. Bilişim alanlarına ilgisi artan

”
öğrencilere ders dışında destek kursları ile daha fazla imkân sağlan-
mıştır. Özellikle dezavantajlı mahallelerdeki okullarda okul müdürleri
Ağrı ilinde özellik- ile yapılan görüşmelerde öğrencilerin okulda daha fazla zaman geçir-
le gençlerin bu et- diği paylaşılmıştır. Velilerin okulun bitiş saatinde eve gelmeyen çocuk-
kinliklerle ufukları- ları için önce çok endişelendikleri ve hemen okula geldiklerini belirten
nın açılması sağlanmış okul müdürleri öğrencilerin ödevlerini okulda bitirdiklerini görünce za-
ve gençlerin zarar- manla velilerin bu duruma alıştıklarını paylaştılar. Bilişim öğretmenle-
lı alışkanlıklar edin- ri öğrencilerin evlerinde bilgisayar ya da internet olmadığı için okulda
memeleri için fırsat- bilişim ödevlerini bitirdikten sonra eve gittiklerini belirttiler. Sosyal im-
lar oluşturulmuştur. kânları az olan öğrencilerin özellikle bilgisayarı ve interneti yeni ürün-
lerin tasarlanmasında kullanmaları velilerin de projeye olan güvenini
artırmıştır.
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selçuk Özdemir, Kodla Ağrı
Projesi kapsamında seminerler vermiştir. Bilişim öğretmenleri sınıfların-
da uyguladıkları bilişim çalışmalarını il genelindeki düzenli olarak pay-
laştıklarını belirtmiştir. Öğrenciler projenin ikinci yılında basit düzeydeki
uygulamaları kendi tasarladıkları programlamalarla birlikte kullanmak-
tadırlar. Proje kapsamında üretilen ürünlerin sergilendiği Bilişim Şenliği
her yıl sene sonunda yapılmaktadır. Velilerin şenlik sürecinde sergile-
nen projelere ilgilerinin yüksek olduğu görülmüştür.
Projenin anasınıfı ayağında öğrencilere okuma yazmayı öğrenmeden
önce kodlamayı öğretmeye başlamışlardır. Bu yıl proje kapsamında
öğretmenlerimize robotik kodlama eğitimi verilmiş ve mart ayı itibarıy-
la okullarımıza robotik eğitim kitleri temini sağlanmıştır. Proje hedefleri
arasında eğitim alan öğrencilerimizin gelecek yıl ulusal ve uluslararası
düzeyde tüm müsabakalarda artık Ağrı ilinin temsil etmesi yer almak-
tadır. Okul müdürü, “Okulda BT sınıfı var. Sınıflar üç dönem boyunca
Bilişim Teknoloji ve Yazılım dersini BT sınıflarında malzemeleri kulla-
narak yapmaktadırlar. Özellikle yatılı öğrencilerimiz daha hevesli. Öğ-
renciler kodlamanın yapılabilirliğini gördükten sonra daha hızlı ilerliyor.
Velilerin bilişim şenliğinde kendi çocuklarının ürünlerini gördüklerinde

28
şaşırdıklarını ve sevindiklerini fark ettim” şeklinde görüşlerini paylaş-
mıştır. Okul müdürü, “Okulumuzda 365 öğrenci eğitim almaktadır. Ağrı
ilindeki 8 farklı köyden taşımalı olarak okula gelen öğrencilerimiz var.

”
Okulumuzda yaklaşık olarak üç yıldır kodlama ve robotik derslerini dik-
katle devam ettirdik. Bu yıl yeni kitler gelince doğru yolda olduğumu-
zu anladık. Yeni gelen bilişim kitleri ile öğrencilerimizin aldığı eğitimler Öğretmenler, öğren-
anlamlı hale geldi. Ağrı Valilik birimleri ve İl Milli Eğitim Müdürlüğünün cilerin derslere, bi-
ortak çalışmalarıyla malzeme temini yapıldı. Anasınıfına kayıt yaptı- lim fuarlarına ve kod-
ran öğrencilere bilişim rehberliği yapılmaktadır. Okulumuzun anasını- lamaya olan ilgilerini
fında da bilişim dersleri bulunmaktadır. Bilişim Teknolojileri ve Yazılım arttığını paylaştı.
derslerinin 7. ve 8. sınıfta devam etmemesi öğrencilerin heveslerini kı-
rıyor.” belirtmiştir.
Diğer bir okul müdürü ise, “İki yıldır bilişim ile çalışma yapıyoruz. Ağrı
ilinin fiziki şartlarından dolayı dışarıya bağımlı olmadan üretim yapa-
bileceğimize inanıyorum. Fiziki şartlar yani malzeme temini sağlanır-
sa öğretmen ve idarecilerimizin desteği ile proje kolaylıkla uygulana-
biliyor. Öğrenciler bilişim teknolojileri ile üretim yapabileceklerine dair
cesaret kazandılar, kodlamanın yapılabilirliği öğrencilere ve bize cesa-
ret veriyor. Mülkü amirin ve il Milli Eğitim Müdürlüklerinin istekli olma-
sı ve destek olmaları önemli bu nedenle biz de bu projenin parçasıyız,
işi sahiplenmek oldukça önemli” şeklinde paylaşımda bulunmuştur.
Bilişim Teknolojileri öğretmeni, “Bilişim projesini Ağrı ilinde 25 okulda
uygulamaya başladık. Pilotlama sürecinde Kodla Ağrı projesi il gene-
linde bir plan dahilinde uygulandı. Proje kapsamında teknik ekip oluş-
turuldu. Derslerde çıkabilecek problemlere bu ekip hemen müdahale
ediyor. Öğrencilerimizin hazırbulunuşluk süreçlerini proje kapsamında
gözlemledik. Proje sloganımız; “Teknolojik tufan yaklaşıyor, Nuh’un di-
jital gemisinde yerini al geleceğini kurtar.” Öğrencilerimiz il dışına aile-
sinin tayini sebebiyle çıktığında öğrendiklerini unutmaması ve teknoloji
ile barışık kalması bakımından diğer illerde de benzer projelerin yapıl-
ması gerekmektedir.” görüşlerini paylaşmıştır.
Bilişim Teknolojileri öğretmeni, “Geçen yıl pilot olarak uyguladık, bu
yıl ikinci dönem bilişim setleri ile çalıştık. Sınıftan çıkarken öğrencile-
rin yüzündeki mutluluğu görünce çok seviniyorum. Öğrenciler setleri-
ni okulda bırakınca üzülüyorlar. Çünkü evlerinde internetleri ve bilgi-
sayarları yok. Öğrencilerin geri dönütleri çok olumlu. Tüm zorluklara
” Öğrencilerin bilişim
derslerinde çok mutlu
rağmen öğrencilerimdeki değişiklikler mesleğe tutunmamı sağlıyor.
oldukları, gelecekte-
İnanın eve mutlu gidiyorum. Müfredatı işlendiğim derslerde zamanı
ki hayallerini gerçek-
bazen durmuş gibi hissediyorum. Bazen derste planladığını her şeyi
leştirebilmek için çok
yapamıyorum. Ders saati yetmiyor. Malzemelerimiz aldığını, herkesin
çalıştıkları izlenmiştir.
yapmadığını, çocukların geride kalmaması için planladığını uygulama-
ların hepsini yapmamayı tercih ediyorum. Ders saatimiz bazı uygula-
malar için yeter değil.” dedi. Bilişim Teknolojileri öğretmeni, “Bilişim kit-
lerini 6. sınıfta 1.5 ay boyunca uyguluyoruz. Eğitim aldığımız için

29
 derslerimizde daha farklı ürünleri de deniyoruz. Bilişim Teknolojileri ve
Yazılım derslerinin uygulamalı yapılması daha çok öğrencilerin ilgisini
çekiyor. Temel bilgisayar bilgisi olan öğrenciler kitleri kullanmakta zor-
lanmıyorlar. Öğrenciler 7. sınıfta kursla bilişim dersine devam ediyor-
lar.” dedi.
Bilişim öğretmeni, “Okulda tek Bilişim öğretmeni olduğum için dersler-
de öğrencilere yetişmekte zorlanıyorum. İki yıldır kodlama derslerine
ağırlık veriyorum. Bu yıl Bilişim ürünlerinin software desteğinin olma-
sı bazı öğrencilerimin kodlamada nasıl ilerlediklerini anlamamı sağla-
dı. Eğitim programı kitlerdeki uygulamaları kolaylaştırıyor. Öğrenciler

”
verilen talimatları takip ediyor ve ürüne odaklanıyor. Derslerde ölçme
olarak yazılı sınav ve uygulama sınavı yapıyoruz. Ürünleri ikinci sınav
Kodlama eğitimleri ile puanına ekliyorum. Derslerde hikâye oluşturuyorum ve bilgisayarda
veliler çocuklarının oluşturdukları ürünlere kılık ekleme ya da hareket değiştirme gibi hikâ-
bilgisayar ve teknolo- yeyi devam ettiriyorum. Malzeme olarak bilişim eğitim ürünlerinin kul-
jiye olan meraklarını lanımı ile ilgiliydi. Pedagojik eğitimlerin yanı sıra ölçme ile ilgili eğitim-
üretime dönüştüre- ler de almak istiyorum. Böylece okulumuza gelen malzemeleri yerinde
bileceklerini anladık- ve zamanında kullanarak daha iyi ürünler ortaya çıkarabiliriz.” dedi.
larını paylaşmışlardır. BİLSEM’de ders veren Bilişim öğretmeni bu yıl diğer derslerle işbirliği
içerisinde çalıştıklarını söyledi. Öğrencimiz, görüşme formuna “Kodla-
mayı önce nasıl yapacağım diye çok korkuyordum. Şimdi öğrendikle-
rimi hayatımda nerede kullanırım diye düşünüyorum.” Şeklinde açık-
lamalarını paylaşmış. Bilişim ile öğrencilere kodlama ile yapılabilecek
ürünler öğretildiğinde ya da bu ürünlerin oluşturulması için kodlamanın
kullanılabileceği öğretildiğinde öğrencilerin çok çeşitte ürün geliştirebi-
lir.” şeklinde yazmıştır.
Öğrencimiz, “Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersinde LED’leri ışıklan-
dırma, direnç ile RGB kontrolü yaptık, Arduino, Direnç gibi kavramla-
rı öğrendik. Scratch ile oyunlar yaptık ve çok eğlendik. Ben kodlama-
yı kullanarak oyunları kendim yapabiliyorum. Kendini çok iyi hissettim
ben özelim dedim. Ben meslek olarak ilerde bilim insanı olmak istiyo-
rum. Bu çalışmalarda arkadaşlarımızla birlikte çok çalışıyoruz.” Şek-
linde paylaşımda bulunmuştur. Öğrencimiz, “Derste sıcaklık ölçmek,

”
lambaları yakmak, 5V, GND, kablolarda akımın nasıl gerçekleştiğini
öğrendik. Kod yazdık. Akıllı baston projesi yaptım. Yeni şeyler öğren-
Teknolojiyi sadece dik ve yeni şeyler, projeler yapabilirim. Çok heyecanlandım.” Sözleriyle
tüketen değil üreten duygularını paylaşmıştır. Ağrı ilindeki ortaokul 5. ve 6. sınıf öğrencileri,
bireylere dönüşmeleri Seçmeli Bilişim Teknolojileri dersinde uygulamaları birebir yapmakta-
ancak gerçek yaşam dırlar. Öğrenciler özellikle 7. sınıfta bu ders olmadığı için destek kurs-
problemlerinin farkına ları ile kodlama atölyelerine yönlendirilmektedir. Seçmeli ders istek for-
varmaları ile sağlana- munda Bilişim Teknolojileri kurslarının ilk sıralarda seçilmesi eğitimin
bileceği anlaşılmıştır. faydalı olduğunu net bir şekilde ortaya çıkarmaktadır. Veliler çocukları-
nın daha mutlu olduklarını ve okula gitmek için istekli olduklarını belirt-
mişlerdir. Okullar da öğrenci terklerinin azaldığını belirtmiştir.

30
B. Pilot Uygulama Kapsamındaki Öğretmenlere Ait
Demografik Bilgiler
Pilot uygulamaya ilkokulda 9 Sınıf Öğretmeni ve ortaokulda 18 Bilişim
Teknolojileri öğretmeni katılmıştır. Pilot uygulama Ankara, İstanbul ve
Siirt illerinde yapılmıştır. Eğitim materyaline ait platform öğretmenlere
ve öğrencilere açılmış araştırmanın kapsamında 312 kit okullara gön-
derilmiştir. Her sınıfta iki öğrencinin bir kit kullanması öngörülmüş olup
projelerin hazırlanması için 3-5 öğrencinin katıldığı çalışma grupları
oluşturulmuştur. Görüşmelere katılan öğretmenlerin demografik özel-
likleri Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2. Pilot uygulama süreci öğretmenlerin demografik özellikleri

İlkokul Ortaokul
Demografik özellikler
f Yüzde (%) f Yüzde (%)

Kadın 9 100 7 38.9

Cinsiyet
Erkek 11 61.1

Ankara 9 100 9 50.0

Pilot illerdeki öğretmen sayıları İstanbul 5 27.8

Siirt 4 22.2

1 yıldan az 2 11.1

1 - 5 yıl 2 11.1

6 - 10 yıl 6 33.3
Hizmet Yılı
11-15 yıl 2 20.0 5 27.8

16 - 20 yıl 2 11.1

21 yıl ve sonrası 7 80,0 1 5.6

Sınıf öğretmeni 9 100

Bilgisayar ve Öğretim
Lisans Teknolojileri Eğitimi 16 88.8
(BÖTE)
Teknik Eğitim Bilgisayar
2 11.1
Öğretmenliği

Toplam 9 öğretmen 18 öğretmen

31
 Tablo 2’de Sınıf öğretmenlerinin hizmet yılı olarak 21 yıl ve üzerinde
olan 7 öğretmen (%80), 11-15 yıl hizmet yılı olan 2 (%20) öğretme-
nin katıldığı belirlenmiştir. Pilot uygulamaya katılan sınıf öğretmenleri-
nin hepsi kadındır.
Pilot uygulama kapsamındaki ortaokullarda çalışan Bilişim Teknolojileri
öğretmenlerinin demografik bilgileri analiz edildiğinde; kadın öğretmen
7 (%38.9), erkek öğretmen 11 (%61.1); hizmet yılı olarak 6-10 yıl olan
6 (%33.3), 11-15 yıl olan 5 (%227.8), 1 yıldan az 2 (%11.1), 1-5 yıl ara-
sında2 (%11.1) ve 21 yıl ve üzerinde olan 1 (%5.6) katıldığı belirlen-
miştir. Bilişim Teknoloji öğretmenlerinden 16 (%88.8) öğretmenin Bil-
gisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE), 2 (%11.1) öğretmenin
Teknik Eğitim Bilgisayar Öğretmenliği mezunu olduğu tespit edilmiştir.

C. Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması - İlkokul

a) Sınıf öğretmenlerine yönelik eğitimler
Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması kapsamında şubat ayı içerisinde il-
kokul öğretmenlerimize “Bilişim Garajı” Öğrenme Yönetim Sistemi’n-

”
de (LMS) kullanıcı girişi için gerekli düzenlemeler yapılmış ve portalda
eğitim alanı açılmıştır. Sınıf öğretmenlerine verilen eğitimlerde uygu-
Pilot uygulamanın yü- lamalara ağırlık verilmiştir. Nitel görüşmelerde eğitimlerin yararlı ol-
rütüldüğü ilkokul kıs- duğunu fakat mevcut müfredatta verilen örnek uygulamalarda zaman
mında Öğrenme Yö- ayrılmadığı için zorlandıklarını belirtmişlerdir. 3. sınıf öğretmeni “Öğ-
netim Sistemi sitemi retmen eğitimleri daha uzun süreçli olması gerektiğini düşünüyorum.
üzerinden Girişimcilik Kısa zamanda yapılan yoğunlaştırılmış eğitimlerin çok faydası olma-
201, Elektronik Dev- dığını düşünüyorum. Ayrıca yapılan eğitimlerin pedagojik alt yapısı-
re Tasarımı 103, Yarı nın oluşturulması gerektiğini düşünüyorum.” yorumunu paylaşmıştır.
Kodlama 104, Pro- Özellikle öğrencilerin yarı kodlama derslerinde karar verme ve eyle-
jeler-201 dersle- me geçme gibi komutlarını aynı anlamda kullandıklarını fark etmişler-
ri öğretmenlerin ve dir. Öğretmenler, yarı kodlama derslerinin bittiği mayıs aylarında en
öğrencilerin kulla- büyük kazanımın bu komutları artık öğrencilerinin anlamlandırdıkları-
nımına açılmıştır. nı ve günlük yaşamda kullandıklarını vurgulamışlardır. Öğrenciler İlko-
kul öğretmenleri Girişimcilik 201, Elektronik Devre Tasarımı 103, Yarı
Kodlama 104, Projeler-201 dersleri ile pilot uygulamayı yürütmektedir-
ler. 3. sınıf öğretmeni “Girişimcilik konusunda ünlü girişimcilerin röpor-
tajları çocuklara yönelik olması tercihimdir.” açıklamasında bulunmuş-
tur. Özellikle belli bir ders saatinin olmaması sebebiyle uygulamaları
yetiştiremediklerini vurgulamışlardır.

b) İlkokul Düzeyinde Bilişimle Üretim Web içeriklerinin kullanım

bilgilerine ait bulgular
Bilişim terminolojisinde bir bilgisayarın gerçekleştirdiği etkinliğin kayıt-
larının yani log kayıtlarının tutulması ve analiz edilmesi, eğitim mater-
yali olarak bir web sayfasının etkili ve verimli kullanımının ölçülmesinde

32
kullanılan yöntemlerden biridir. Sistemde yer alan log kayıtlarının ra-
porlanması ile öğretmene derslerinde yardımcı olabilecek verilerin su-
nulması hedeflenmiştir. Fakat ilkokul öğretmenlerinin bu raporları çok
az kullandığı belirlenmiştir. Portal üzerinde Genel Raporlar kısmından
Sistem Giriş Raporu alınmış ve portalın saatlik kullanım oranları Gra-
fik 1’de verilmiştir.

200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Grafik 1: Pilotlanan eğitim materyalinin ilkokul için saatlik kullanım oranları

Grafik 1’e göre pilot uygulamanın yapıldı ilkokulda öğretmen ve öğren-

ciler portalı okulun açık olduğu saatler arasında kullandıkları belirlen-
miştir. Öğrencilerin eve gittikleri 14:00’den sonra da portalı kullanmaya
devam ettikleri tespit edilmiştir. Portal kullanımının günlere göre oran-
ları Grafik 2’de verilmiştir.

Pazartesi

Salı
Çarşamba

Perşembe
Cuma

Cumartesi
Pazar

Grafik 2: Pilotlanan eğitim materyaline ait portalın ilkokul için bir hafta içerisinde
günlere göre kullanım oranları

33
 Grafik 2’ye göre Bilişim ile ilgili eğitim materyali hafta içerisinde Çar-
şamba-Perşembe-Cuma günlerinde kullanıldığı belirlenmiştir. Ayrıca
hafta sonu da eğitim protalının aktif kullanıldığı anlaşılmıştır. Eğitim
portalına ait günlük kullanım oranları Grafik 3’de verilmiştir.

60
50
40
30
20
10
0
Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran
2019 2019 2019 2019 2019

Grafik 3: Pilotlanan eğitim materyaline ait portalın ilkokul için günlük kullanım oranları

Grafik 3’e göre; Pilotlanan eğitim materyaline ait portalın ilkokul için
günlük kullanım oranları incelendiğinde portalın en çok Nisan ayında
kullanıldığı belirlenmiştir. Bu oranın nisan ayında artmasının sebebi
micro:bit uygulamalarının başlamasından dolayı olduğu anlaşılmıştır.
Portala kayıt yaptığı halde 55 kullanıcının portala hiç giriş yapmadığı
tespit edilmiştir. Portalda kayıtlı kullanıcı olmasına rağmen hiç yapma-
yan kullanıcı oranı %28.20 olarak tespit edilmiştir.
Pilotlanan eğitim materyaline ait portaldaki etkinlikleri bitirmedikleri iz-
lenmiştir. Öğretmenler portaldaki etkinlikleri zümre olarak yardımlaş-
tıktan sonra öğrencilerine anlattıklarını ifade etmişlerdir. Pilotlaması
yapılan ürüne ait web alanının ilkokul düzeyinde öğretmenler tarafın-
dan kullanılma durumları Tablo 3’de verilmiştir.
Tablo 3: Pilotlanan ürüne ait web alanının kullanılma durumu

İlkokul öğretmeni Sisteme giriş sayısı Toplam süre (Dakika) Ortalama süre (Dakika)

3.sınıf öğretmeni-1 7 372 53,14

3.sınıf öğretmeni-2 48 1071 22,31

3.sınıf öğretmeni-3 9 656 72,88

3.sınıf öğretmeni-5 16 467 29,18

4.sınıf öğretmeni-4 16 197 12,31

TOPLAM 96 2.763 37,96

Tablo 3’e göre ilkokulda toplamda 9 öğretmenden sadece 5’i pilotla-

ması yapılan ürüne ait web alanını kullandığı belirlenmiştir. Pilotla-
nan eğitim materyalinin belli bir ders saati olmadığı için düzenli ola-
rak bu ürüne ait web alanında kullanılmadığı belirlenmiştir. Pilotlanan

34
ürüne ait web sayfasının toplam kullanılma süresi bir ders saati-
ni (yani 40 dakikayı) doldurmamaktadır. Aynı okulda Tasarım Bece-
ri Atölyelerinin (TBA) pilot uygulaması yapıldığından, öğretmenlerinin
Bilişimle Üretim Pilot uygulamasını ile TBA pilot uygulamasını karış-
tırdıkları, süreci TBA kapsamında değerlendirdiklerini görülmüştür.
Pilotun uygulandığı ilkokuldan toplam 188 öğrenci sisteme kayıt yap-
mıştır. Eğitim materyaline ait web alanında toplamda 38 sınıf açılmış-
tır. Pilot uygulama sürecinde ilkokuldan sisteme 3. sınıf öğrencilerinin
587 kez, 4.sınıf öğrencilerinin ise 67 kez olmak üzere toplamda 654
kez giriş yapıldığı belirlenmiştir (Tablo 4).
Tablo 4: Pilotun uygulandığı ilkokuldan web içeriklerine ait log kayıtları*

Sistemde ilerleme 3. sınıf 4. sınıf

Dersin adı – Dersin kodu Öğrenci sayısı
durumu (kayıtlı öğrenci) (kayıtlı öğrenci)

Elektronik Devre Tasarımı - 102 0 65 89

3 9

6 6

10 2

20 1

27 9

37 – 41 – 89 – 96 – 100 1

Elektronik Devre Tasarımı - 103 0 72 89

2 3

5 2

7 – 10 1

15 3

20 – 30 1

60 2

92 1

100 2

Girişimcilik - 201 0 77 89

5 3

11 2

17 1

23 5

47 1

35
 Yarı Kodlama - 104 0 65 89 -

16 11

33 2

50 4

66 3

83 1

100 3

Çizit ile 3B Çizim - 101 0 77 - 99

16 6

33 5

50 – 66 3

83 1

100 4

Çizit ile 3B Çizim - 102 0 90 - 99

12 4

25 3

37 – 100 1

Micro:bit ile Kodlama - 101 0 40 - 99

5 13

11 – 17 11

23 7

29 4

35 3

41 – 47 2

52 – 58 – 70 1

100 3

*Log kayıtlarında sadece öğrencilerin eğitim materyaline ait portalı kullanım durumları analiz edilmiştir. Tekrar eden sayılar
yatayda sistemde ilerleme durumu sütununda birleştirilmiştir.

Tablo 4’e göre 3. sınıf öğrencilerine 4 dersin öğretmenlerin ve öğrenci-

lerin erişimine açıldığı görülmektedir. Bu derslerin sistem üzerinden ta-
mamlanmadığı belirlenmiştir. Sistemde Elektronik Devre Tasarımı-103
ve Yarı Kodlama-104 derslerinin diğer derslere oranla daha çok izlen-
diği görülmüştür. 4. sınıflarda en çok micro:bit sersi için sisteme giriş
yapılmadığı tespit edilmiştir.

36
4. sınıf öğretmeni “En çok dikkatimi çeken micro:bitin kendisi. Kodla-
ma çok zevkli. Çocuklar içinde çok zevkli. Bunu yaptığımız zaman en
sonunda hepimiz çok mutlu oluyoruz. En çok dikkatimi çeken bunlar.
Çocuklarda bir mutluluk oluyor. O micro:bite yüklüyoruz yaptıklarımızı
kodladıktan sonra. Hepsinde, ben de dâhil olmak üzere, hepimiz se-
viniyoruz. Hoşumuza gidiyor.” öğrencilerin micro:bit uygulamalarında
çok isteyerek uygulama yaptıklarını belirtmiştir.
Pilotlanan eğitim materyaline ait web sayfasında öğrencilerin dersle-
ri ve ödevlerini tamamlamadıkları belirlenmiştir. Sınıf mevcudunun ka-
labalık olması özellikle 3. sınıflarda ayrı bir dersin olmaması gibi bazı
sorunların olduğu öğretmenler tarafından yapılan görüşmelerde belir-
tilmiştir. Pilot uygulamanın yürütüldüğü ilkokullarda ise öğretmen ve
öğrencilere yönelik 3. sınıf ve 4. sınıflarda 3’er ders olmak üzere top-
lamda 6 derse ait web içerikler açılmıştır. Kullanıcı girişi sadece ilko-
kulda pilot uygulama kapsamında seçilen 3. ve 4. sınıf öğrencilerine
ve öğretmenlerine açılmıştır. Bu dersler Elektronik Devre Tasarımı-102
(29 etkinlik), Elektronik Devre Tasarımı-103 (40 etkinlik), Çizit ile 3B
Çizim-101 (6 etkinlik), Çizit ile 3B Çizim-102 (8 etkinlik), Yarı Kodla-
ma-104 (6 etkinlik), Micro:bit ile Kodlama-101 (17 etkinlik) dersleridir.
Pilotun uygulandığı ilkokuldan eğitim materyaline ait web sayfasının
log kayıtları dersler ve konular bazında da analiz edilmiş ve Tablo 5’de
verilmiştir.

İSTANBUL / Gümüşsuyu Ortaokulu

37
 Tablo 5: Pilotun uygulandığı ilkokuldan eğitim materyaline ait web sayfasının dersler ve konular log kayıtları

Dersin adı –
Sistemde ilerleme durumu 3. sınıf 4. sınıf
Dersin kodu

Tamamla- Tamamla- Tamamla- Tamamla-

yan öğren- mayan öğ- yan öğren- mayan öğ-
ci sayısı renci sayısı ci sayısı renci sayısı
Elektronik Devre 01. Işığın Gücüne Göre LED E-Ders 26 8
Tasarımı - 102 02. İletken mi? Yalıtkan mı? - Lamba E-Ders 16 1
03. İletken mi? Yalıtkan mı? - LED E-Ders 9 1
04. İletken mi? Yalıtkan mı? - Motor E-Ders 10 1
05. Basit Telgraf - Lamba E-Ders 7 -
06. Basit Telgraf - LED E-Ders 8 1
07. İki Kapılı Lamba E-Ders 7 1
08. İki Kapılı LED E-Ders 8 1
09. İki Kapılı Motor E-Ders 7 -
10. Değişen Işık E-Ders 6 -
11. Değişen LED E-Ders 5 -
12. Değişen Motor E-Ders 3 1
13. Değişen Işık ve Motor E-Ders 3 -
14. Açık mı? Kapalı mı?- Lamba ve LED E-Ders 3 -
15. Açık mı? Kapalı mı?- Motor ve LED E-Ders 3 -
16. Açık mı? Kapalı mı?- Motor ve Lamba E-Ders 3 -
17. Açık mı? Kapalı mı?- Lamba ve Motor E-Ders 4 -
18. Manuel Müzik Kutusu E-Ders 3 -
19. Mıknatıs Kontrollü Müzik Kutusu E-Ders 3 1
20. Işık Kontrollü Müzik Kutusu E-Ders 3 -
21. Ses Kontrollü Müzik Kutusu E-Ders 3 -
22. Motor Kontrollü Müzik Kutusu E-Ders 3 -
23. Zaman Gecikmeli Manuel Müzik Kutusu E-Ders 3 -
24. Zaman Gecikmeli Mıknatıs Kontrollü
E-Ders 3 -
Müzik Kutusu
25. Hızlı ve Yavaş Müzik-Manuel E-Ders 3 -
26. Hızlı ve Yavaş Müzik-Mıknatıs Kontrollü E-Ders 4 1
27. Hızlı ve Yavaş Müzik-Işık Kontrollü E-Ders 2 -
28. Hızlı ve Yavaş Müzik-Ses Kontrollü E-Ders 2 -
29. Hızlı ve Yavaş Müzik-Motor Kontrollü E-Ders 2 -
E-Ders 162 17
Toplam öğrenci sayısı: 179
Görüntülenme sayısı: 265

38
Elektronik Devre 01. Baz Devre E-Ders 16 -
Tasarımı - 103 02. Mıknatısla Lamba Yakmak E-Ders 15 1
03. Elektrik Motoru E-Ders 12 -
04. Mıknatısla Çalışan Motor E-Ders 11 -
05. Lamba ve Motorun Seri Bağlanması E-Ders 10 -
06. Lamba ve Motorun Paralel Bağlanması E-Ders 10 -
07. Tek Yönlü İletişim E-Ders 7 1
08. Röle Devresi E-Ders 7 -
09. Alternatik Mıknatıslı Röle E-Ders 6 -
10. Değişen Işık E-Ders 6 -
11. Değişen Motor E-Ders 6 -
12. Helikopter E-Ders 6 -
13. Motorun Yönünü Değiştirmek E-Ders 5 -
14. Pilleri Seri Bağlamak E-Ders 5 -
15. Pilleri Paralel Bağlamak E-Ders 5 -
16. Müzik Yapmak E-Ders 5 -
17. Mıknatısla Müzik Yapmak E-Ders 5 -
18. Işıkla Müzik Yapmak E-Ders 5 -
19. Suyla Müzik Yapmak E-Ders 5 1
20. Sesle Müzik Yapmak E-Ders 5 -
21. Motor Sayesinde Müzik Yapmak E-Ders 5 -
22. Suyla LED’i Yakmak E-Ders 5 -
23. Ses ile LED’i Yakmak E-Ders 5 -
24. Işıkla Lambayı Yakmak E-Ders 5 -
25. Motorla LED Yakmak E-Ders 3 5
26. Su ile Lambayı Yakmak E-Ders 2 6
27. Ses ile Lambayı Yakmak E-Ders 3 -
28. Motorla Lambayı Yakmak E-Ders 3 -
29. Motorla Müzik Yapmak E-Ders 3 -
30. Mıknatıslı Röle ve Lamba E-Ders 3 -
31.Işıkla Müzik ve Işık E-Ders 3 -
32. Suyla Müzik ve Lamba Yakmak E-Ders 3 -
33. Motorla Müzik ve Işık E-Ders 3 -
34. Işık ile Ses E-Ders 3 -
35. Oyun Sesi E-Ders 3 -
36. İtfaiye Siren Sesi E-Ders 3 -
37. Ambulans Siren Sesi E-Ders 2 1
38. Elektronik Oyun Sesi E-Ders 3 -
39. LED Yakıp Söndürmek E-Ders 2 -
40. Lambayı Yakıp Söndürmek E-Ders 3 -
217 6
Toplam öğrenci sayısı: 225
Görüntülenme sayısı: 286

39
 Yarı Kodlama - 01. Melis Bilim Merkezinde E-Ders 19 17
104 02. Siber Ortamda Güvendeyim E-Ders 12 6
03. Kendimi Koruyorum E-Ders 10 7
04. Selim Varlıkları Keşfediyor E-Ders 11 5
05. Bahçedeki Anıt E-Ders 6 6
06. Şiir Kulübü E-Ders 5 8
63 49

Toplam öğrenci sayısı: 112

Görüntülenme sayısı: 168

Çizit ile 3B 01. Piramit Çizelim E-Ders 14 19

Çizim - 101 02. Dikdörtgen Çizelim E-Ders 12 5
03. Silindir Çizelim E-Ders 12 3
04. Kuş Evi Çizelim E-Ders 11 7
05. Zar Çizelim - 1 E-Ders 10 3
06. Zar Çizelim - 2 E-Ders 7 4
66 40

Toplam öğrenci sayısı: 106

Görüntülenme sayısı: 151

Çizit ile 3B 01. Piramit Çizelim E-Ders

Çizim - 102 02. Dikdörtgen Çizelim E-Ders 5 4
03. Çalar Saat Çizelim E-Ders 3 5
04. Kahve Kupası Çizelim E-Ders 3 4
05. Ekmek Kızartma Makinesi Çizelim - 1 E-Ders 2 2
06. Ekmek Kızartma Makinesi Çizelim - 2 E-Ders 1 1
07. Fotoğraf Makinesi Çizelim - 1 E-Ders 2 3
08. Fotoğraf Makinesi Çizelim - 2 E-Ders 6 2
21 20

Toplam öğrenci sayısı: 41

Görüntülenme sayısı: 93

40
 Micro:bit ile 01. Micro:bit’i Tanıyalım E-Ders 39 15
Kodlama - 101 02. Başlangıç E-Ders 30 13
03. Yanıp Sönen Ay Yıldız E-Ders 34 13
04. LED Ekranı Kullanalım - 1 E-Ders 23 18
05. LED Ekranı Kullanalım - 2 E-Ders 15 18
06. LED Ekranı Kullanalım - 3 E-Ders 11 11
07. Düğmeleri Kullanalım E-Ders 18 12
08. Mutlu mu? Üzgün mü? E-Ders 12 21
09. Yazı mı? Tura mı? - 1 E-Ders 14 8
10. Yazı mı? Tura mı? - 2 E-Ders 15 13
11. LED Parlaklığı E-Ders 9 9
12. Sayıları Saydıralım - 1 E-Ders 7 4
13. Sayıları Saydıralım - 2 E-Ders 4 -
14. Sayıları Saydıralım - 3 E-Ders 3 2
15. Oklarla Yönleri Gösterelim E-Ders 3 -
16. Düğmeye Bastığımda Dur E-Ders 3 -
17. Micro:bit Kaç Yaşında? E-Ders 6 3
246 160

Toplam öğrenci sayısı: 406

Görüntülenme sayısı: 973

Tablo 5’e göre öğrencilerin okul dışından da içerikleri takip ettiği an-
laşılmıştır. Ancak her öğrencinin her etkinlikleri tamamlamadığı belir-
lenmiştir. Özellikle ilkokulda 4 öğretmenin pilotlanan eğitim materyali-
ne ait portalı aktif kullanmadığı belirlenmiştir. Tablo 6’da analizi yapılan
derslere öğrencilerin etkinliği tamamlama sayılarını ve bu etkinliklere
kaç kez giriş yaptığını özetlemek amacıyla Tablo 6 hazırlanmış ve aşa-
ğıda verilmiştir.
Tablo 6: Pilotlanan ürüne ait web alanının kullanılma durumu özeti

Etkinliği tamamlayan Etkinliği tamamlaya- Toplam Görüntülenme

Dersin adı – Dersin kodu Sınıf
öğrenci sayısı mayan öğrenci sayısı öğrenci sayısı

Elektronik Devre Tasarımı - 102 162 17 179 265

Elektronik Devre Tasarımı - 103 219 6 225 286 3. sınıf

Yarı Kodlama - 104 63 49 112 168

Çizit ile 3B Çizim - 101 66 40 106 151

Çizit ile 3B Çizim - 102 21 20 41 93 4. sınıf

Micro:bit ile Kodlama - 101 246 160 406 973

41
 Tablo 6’ya göre 3. sınıf öğrencilerinin pilotlanan eğitim materyaline ait
derslerden en çok Elektronik Devre Tasarımı-103 dersi için portala gir-
dikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin okulda işlenen bu dersi evde de izle-
dikleri anlaşılmaktadır. Bununla beraber 4. sınıf öğrencilerinin pilotla-
nan eğitim materyaline ait derslerden en çok Micro:bit ile Kodlama-101
dersi için portala girdikleri belirlenmiştir. Öğrencilerin bu dersi sevdik-
leri ve etkinliği tamamlamak amacıyla portala çok fazla girdikleri tespit
edilmiştir.

ANKARA / Ahmet Yesvi Ortaokulu

c) İlkokul öğretmenlerinin pilot uygulama süreci ile ilgili görüşle-

rine yönelik nicel bulgular
Yarı yapılandırılmış anket ilkokul öğretmenlerine çıktı olarak verilmiştir
ve analiz edilmiştir (Tablo 7). Anket sonuçlarını anlamlandırmak ama-
cıyla frekans (f), yüzde, aritmetik ortalama ile standart sapma (Ss) de-
ğerleri çıkarılmış ve öğretmenlerin katılım düzeyleri belirlenerek yo-
rumlanmıştır. İlkokul öğretmenlerinin görüşleri 3. sınıf (satır beyaz) ve
4. sınıf (satır gri) olarak ayrı satırlara işlenmiştir.

42
Tablo 7: İlkokul öğretmenlerinin pilot süreci ile ilgili görüşleri (Satırlarda 3.sınıf öğretmen görüşleri beyaz, 4.sı-
nıf öğretmen görüşleri gri)

Katılmıyorum
katılmıyorum

Katılıyorum

katılıyorum
Kararsızım
Kesinlikle

Kesinlikle
Sıra no

Bilişimle üretim süreç de-

ğerlendirme soruları
Katılım
düzeyi
f % f % f % f % f % X̄ Ss

Ürün elde etmek için belirli - - - - 1 20.0 3 60.0 1 20.0 4.0 .7 Katılıyorum
bir sıraya göre aritmetik ve
1 A1
mantıksal talimatlar oluş-
tururum. - - - - 1 25.0 2 50.0 1 25.0 4.0 .8 Katılıyorum

- - - - 2 40.0 1 20.0 2 40.0 4.0 1.0 Katılıyorum

Verileri depolayan, taşıyan
2 A2 ve işleyen komutların sıra-
lamasını yazarım.
- - 1 25.0 1 25.0 2 50.0 - - 3.2 .9 Kararsızım

- - 1 20.0 1 20.0 - - 3 60.0 4.0 1.4 Katılıyorum

Koşullu ve döngü oluştu-
3 A3 ran algoritmalar oluşturu-
rum.
- - 1 25.0 1 25.0 2 50.0 - - 3.2 .9 Kararsızım

- - 2 40.0 -- - - 3 60.0 3.8 1.6 Katılıyorum

Algoritma oluştururken
4 A4 mantıksal sorgulama ya-
parım.
- - 2 50.0 - - 2 50.0 - - 3.0 1.1 Kararsızım

- - 1 20.0 1 20.0 3 60.0 - - 3.4 .8 Kararsızım

Algoritmaların dijital araç-
5 A5 lar için nasıl koda dönüş-
türüleceğini bilirim.
- - 2 50.0 - - 2 50.0 - - 3.0 1.1 Kararsızım

Problemi çözüp sonucunu - - 1 20.0 - - 2 40.0 2 40.0 4.0 1.2 Katılıyorum

bulduktan sonra yaptığım
6 P1
işlemleri kontrol eder var-
sa hataları düzeltirim. - - 1 25.0 1 25.0 1 25.0 1 25.0 3.5 1.2 Katılıyorum

- - 1 20.0 - - 1 20.0 3 60.0 4.2 1.3 Katılıyorum

Bir problemi okuduğumda,
7 P2 çözüm için ihtiyaç duydu-
ğum bilgiyi ayırt ederim. Kesinlikle
- - - - - - 3 75.0 1 25.0 4.2 .5
katılıyorum

43
 Bir problemi okuduğumda,
- - 1 20.0 - - 1 20.0 3 60.0 4.2 1.3 Katılıyorum
benzer problemleri düşüne-
8 P3 rek benzerlik ve farklılıkları-
na göre aralarında ilişki ku-
- - 1 25.0 - - 2 50.0 1 25.0 3.7 1.2 Katılıyorum
rarım.

- - 1 20.0 1 20.0 3 60.0 - - 3.4 .8 Kararsızım

Problem çözerken, hangi iş-
9 P4 lemi neden yaptığımı sü-
rekli sorgularım.
- - 4 100,0 - - - - - - 4.0 .0 Katılıyorum

Bir problemi çözebilmem - - 1 20.0 - - 3 60.0 1 20.0 3.8 1.0 Katılıyorum

için yeterli veri sunulup
10 P5
sunulmadığına karar veri-
rim. - - 1 25.0 - - 3 75.0 - - 3.5 1.0 Katılıyorum

- - - - - - 3 60.0 2 40.0 4.4 .5 Katılıyorum

Yeni bir durumla karşılaş-
11 P6 tığımda ortaya çıkabilecek
sorunları çözerim.
- - 1 25.0 - - 2 50.0 1 25.0 3.7 1.2 Katılıyorum

- - - - 1 20.0 1 20.0 3 60.0 4.4 .8 Katılıyorum

Bir sorunumu çözmek için
12 P7 plan yaparım ve planı uy-
gularım. Kesinlikle
- - - - - - 3 75.0 1 25.0 4.2 .5
katılıyorum

Kesinlikle
Karmaşık bir durumla kar- - - - - - - 2 40.0 3 60.0 4.6 .5
katılıyorum
şılaştığımda, karmaşıklı-
13 A6
ğı parçalara ayırarak azal-
tırım. - - - - 1 25.0 2 50.0 1 25.0 4.0 .8 Katılıyorum

Matematiksel sembol ve - - 1 20.0 - - 2 40.0 2 40.0 4.0 1.2 Katılıyorum

kavramlar yardımıyla yapı-
14 A7
lan anlatımları daha kolay
öğrenirim. - - 1 25.0 - - 2 50.0 1 25.0 3.7 1.2 Katılıyorum

- - - - 1 20.0 2 40.0 2 40.0 4.2 .8 Katılıyorum

Sözel olarak ifade edilen bir
15 A8 matematik problemini sayı-
sallaştırırım.
- - 1 25.0 1 25.0 2 50.0 - - 3.2 .9 Kararsızım

44
 - - - - 1 20.0 3 60.0 1 20.0 4.0 .7 Katılıyorum
İşbirlikli öğrenmede, grupla
16 İ1 çalıştığım için daha başarılı
sonuçlar elde ederim.
- - - - - - 3 75.0 1 25.0 4.2 .5 Katılıyorum

Kesinlikle
- - - - 1 20.0 1 20.0 3 60.0 4.4 .8
Karmaşık problemlerin çö- katılıyorum
17 E1 zümüne yönelik düzenli
planlar geliştiririm.
- - - - 1 25.0 3 75.0 - - 3.7 .5 Katılıyorum

Elimdeki seçenekleri kar- - - - - 1 20.0 2 40.0 2 40.0 4.2 .8 Katılıyorum

şılaştırırken ve karar verir-
18 E2
ken kullandığım bir yöntem
vardır. - - - - 2 50.0 2 50.0 - - 3.5 .5 Katılıyorum

- - - - 1 20.0 3 60.0 1 20.0 4.0 .7 Katılıyorum

Kodlamada arayüzü içeri-
19 K1
ğe uygun tasarlarım.
- - 2 50.0 1 25.0 1 25.0 - - 2.7 .9 Kararsızım

- - - - 2 40.0 - - 3 60.0 4.2 1.0 Katılıyorum

Kodlama yaratıcılığımı ge-
20 K2
liştirir.
- - 1 25.0 2 50.0 1 25.0 - - 3.0 .8 Kararsızım

Kesinlikle
- - - - 1 20.0 1 20.0 3 60.0 4.4 .8
Kodlamada tasarladığım katılıyorum
21 K3 ürünü farklı alanlarla birleş-
tiririm.
- - 2 50.0 1 25.0 1 25.0 - - 3.7 .95 Katılıyorum

- - - - 1 20.0 1 20.0 3 60.0 4.0 1.4 Katılıyorum

Kodlama prosedürlerini
22 K4 (döngü, fonksiyon vb.) pro-
jelerde uygularım.
- - 2 50.0 1 25.0 1 25.0 - - 2.7 .9 Kararsızım

- - 1 20.0 2 40.0 1 20.0 1 20.0 3.4 1.1 Kararsızım

Akıllı cihazı hatasız bir bü-
23 K5
tün olarak kurabilirim.
- - 2 50.0 2 50.0 - - - - 2.5 .5 Katılmıyorum

45
 1 20.0 - - 3 60.0 1 20.0 - - 2.8 1.0 Kararsızım
Başkalarının kullanabilece-
24 K6 ği şekilde akıllı cihaz tasar-
larım.
1 25.0 2 50.0 1 25.0 - - - - 2.0 .8 Katılmıyorum

- - - - 1 20.0 2 40.0 2 40.0 4.2 .8 Katılıyorum

Proje süresince yeni bilgi
25 T1
ve beceriler kazanırım.
- - 1 25.0 1 25.0 2 50.0 - - 3.2 .9 Kararsızım

- - 1 20.0 3 60.0 1 20.0 - - 3.0 .7 Kararsızım

3 boyutlu modellemede
26 T2 ürünü ayrıntılı ve gerçekçi
şekilde oluştururum.
- - 1 25.0 1 25.0 2 50.0 - - 3.2 .9 Kararsızım

- - 1 20.0 3 60.0 1 20.0 - - 3.2 1.0 Kararsızım

3 boyutlu modellemede
27 T3 özgün ürünler ortaya çıka-
rırım.
- - 1 25.0 1 25.0 2 50.0 - - 3.5 1.2 Katılıyorum

- - 1 20.0 3 60.0 1 20.0 - - 3.2 1.0 Kararsızım

3 boyutlu modellemede
28 T4 kullanışlı ürünler ortaya çı-
karırım.
- - 1 25.0 1 25.0 1 25.0 1 25.0 3.5 1.2 Katılıyorum

- - 1 20.0 2 40.0 1 20.0 1 20.0 3.4 1.1 Kararsızım

Günlük hayatta ihtiyaca yö-
29 E3
nelik ürün tasarlarım.
- - 1 25.0 1 25.0 1 25.0 1 25.0 3.5 1.2 Katılıyorum

- - - - 2 40.0 - 3 60.0 4.2 1.0 Katılıyorum

Aynı problemler için farklı
30 E4
çözümler üretirim.
- - 1 25.0 - - 2 50.0 1 25.0 3.7 1.2 Katılıyorum

Not: Pilot uygulamaya 3. sınıflarda 5 öğretmen, 4. sınıflarda 4 öğretmen katılmıştır. Satırlarda 3.sınıf öğretmen görüşleri
beyaz, 4.sınıf öğretmen görüşleri gri ile belirtilmiştir.

46
Tablo 7’ye göre 3. sınıflara derse giren sınıf öğretmenleri algoritmik dü-
şünme (A1, A2, A3, A4, A5, A7, A8) ile ilgili olarak sorulan davranış so-
rularına “Katılıyorum.” Cevabını vermişlerdir. A6 “Karmaşık bir durum-
la karşılaştığımda, karmaşıklığı parçalara ayırarak azaltırım.” sorusuna
ise “Kesinlikle katılıyorum.” cevabını vermişlerdir. Problem çözme be-
cerisine yönelik davranışları ölçmek amacıyla sorulan (P1, P2, P3, P5,
P6, P7) sorularına “Katılıyorum cevabını verirken, 3. sınıflara derse gi-
ren sınıf öğretmenlerinin P4 “Problem çözerken, hangi işlemi neden
yaptığımı sürekli sorgularım.” sorusuna “Kararsızım.” cevabını verdik-

”
leri belirlenmiştir. İşbirlikli öğrenme (İ1) sorusuna 3. sınıf öğretmenle-
rini “Katılıyorum.” şeklinde ifade etmişlerdir. Kodlama ile ilgili sorulara
K1 “Kodlamada ara yüzü içeriğe uygun tasarlarım.”, K5 “Akıllı cihazı Sınıf öğretmenleri pi-
hatasız bir bütün olarak kurabilirim.” ve K6 “Başkalarının kullanabile- lotlaması yapılan eği-
ceği şekilde akıllı cihaz tasarlarım.” Sorularına “Kararsızım.” cevabını tim materyali ile ilgili
vermişlerdir. K3 “Kodlamada tasarladığım ürünü farklı alanlarla birleş- olarak algoritmik dü-
tiririm.” sorusuna katılım derecesi olarak “Kesinlikle katılıyorum.” Pay- şünme ve tasarım be-
laşımında bulunmuşlardır. Eleştirel düşünme ile ilgili olarak E1 “Kar- cerilerini geliştirdi-
maşık problemlerin çözümüne yönelik düzenli planlar geliştiririm.” ğini vurgulamışlardır.
Sorusuna “Kesinlikle katılıyorum.” derken E3 “Günlük hayatta ihtiyaca
yönelik ürün tasarlarım.” sorusuna kararsızım ifadesini seçmişlerdir. 3.
Sınıf öğretmenleri E2 ve E4 sorularına “Katılıyorum.” cevabını vermiş-
lerdir. Tasarım becerilerine yönelik davranış sorularından T2 “3 boyutlu
modellemede ürünü ayrıntılı ve gerçekçi şekilde oluştururum.”, T3 “3 bo-
yutlu modellemede özgün ürünler ortaya çıkarırım.”, T4 “3 boyutlu mo-
dellemede kullanışlı ürünler ortaya çıkarırım.” sorularına “Kararsızım.”
cevabını vermişlerdir. Öğretmenler T1 “Proje süresince yeni bilgi ve be-
ceriler kazanırım.” sorusuna “Katılıyorum.” cevabını vermişlerdir.
4. sınıflara derse giren sınıf öğretmenleri algoritmik düşünme (A1, A5,
A6, A7) ile ilgili olarak sorulan davranış sorularına “Kararsızım.” cevabı-
nı verirken A2, A3, A4, A5) sorularını “Karasızım.” olarak işaretlemişler.
Micro:bit eğitimi alan 4. sınıflara derse giren sınıf öğretmenlerinin bu ko-
nuda yenilik üretemedikleri ve gelişme kaydedemedikleri belirlenmiştir.
4. sınıflara derse giren sınıf öğretmenlerinin P2 “Bir problemi okuduğum-

”
da, çözüm için ihtiyaç duyduğum bilgiyi ayırt ederim.”, P7 “Bir sorunumu
çözmek için plan yaparım ve planı uygularım.” Sorularına “Kesinlikle ka-
tılıyorum.” Katılım derecesini seçtiği izlenmiştir. İşbirlikli öğrenme (İ1) so- İlkokul 4. Sınıf öğ-
rusuna 4. sınıflara derse giren sınıf öğretmenlerini “Katılıyorum.” şeklinde retmenlerinin aldıkla-
ifade etmişlerdir. Kodlama ile ilgi davranış sorularından K3 “Kodlamada rı micro:bit eğitimleri
tasarladığım ürünü farklı alanlarla birleştiririm.” Sorusuna “Kesinlikle ka- ile yenilik üreteme-
tılıyorum cevabını vermişlerdir. Aynı grupta yer alan K1 “Kodlamada ara diklerini ve geliş-
yüzü içeriğe uygun tasarlarım.”, K2 “Kodlama yaratıcılığımı geliştirir.”, K4 me kaydedemedikle-
“Kodlama prosedürlerini (döngü, fonksiyon vb.) projelerde uygularım.”, rini açıklamışlardır.
sorularına “Kararsızım.”; K5 “Akıllı cihazı hatasız bir bütün olarak kura-
bilirim.”, K6 “Başkalarının kullanabileceği şekilde akıllı cihaz tasarlarım.”
Sorularına ise “Katılmıyorum.” olarak cevaplamışlardır.
47
 4. sınıflara derse giren sınıf öğretmenleri, tasarım becerilerine yönelik
davranış sorularından T1 “Proje süresince yeni bilgi ve beceriler kaza-
nırım.” ve T2 “3 boyutlu modellemede ürünü ayrıntılı ve gerçekçi şekil-
de oluştururum.”, sorularına “Katılıyorum.” cevabını verirken T3 “3 bo-
yutlu modellemede özgün ürünler ortaya çıkarırım.” ve T4 “3 boyutlu
modellemede kullanışlı ürünler ortaya çıkarırım.” sorularına “Katılmı-
yorum.” cevabını verdikleri izlenmiştir.

ç) İlkokul yöneticileri ile yapılan nitel görüşmeler

İlkokul yöneticileri ders saatlerinin yetmediğini belirtmişlerdir. Öğret-

”
menlerin TBA’larda yarı kodlama derslerinin daha rahat işlediklerini
belirtmişlerdir. Sürecin başlangıcında okul yöneticileri ve öğretmenler
İlkokulda pilot uygu- heyecanla derslere başladıklarını belirtmişlerdir. Okul idarecileri “Öğ-
lama sürecinde okul retmen arkadaşlarımız açısından okulumuzda iki projenin yürütülmesi
yöneticilerinin ve öğ- yorucu oluyor. Ama biz memnunuz.” ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin
retmenlerin teknolo- okulda birden fazla proje yürütüldüğü için çok yorulduklarını vurgula-
jik gelişmeleri takip mışlardır. Sürecin sonunda okul yöneticileri ve öğretmenler süreklilik
ettikleri anlaşılmıştır. konusunda endişe duyduklarını açıklamışlardır.
Okul müdürleri öğretmenlerin okulda yenilenen teknolojileri öğrencile-
re öğretmek amacıyla bir arayış içerisinde olduklarını, derslerde farklı
araçları kullanmak istediklerini açıklamışlardır.

d) İlkokul öğretmenleri ile yapılan nitel görüşmeler

İlkokul öğretmenleri ile yapılan nitel görüşmelerde temalar çıkarılmış
ve Şekil 2’de bu temalar listelenmiştir.

Öğretmen İlgisi Öğrenci İlgisi

• Zümre öğretmenleri ile iş birliği
• Geleceği takip etme
• İş doyumu
• Platform ve uygulama hakkın-
daki giriş bilgi ve becerilerinin
artırılması
• Mesleki yeterlik geliştirme ola-
naklarının artırılması
• Uygulamalı dersler
• Atölyelerin kullanılması
• Ürün elde edilmesi
• Bilişimle ilgili duydukları ya da
televizyonda, internette gördük-
leri bilgileri uygulamaları
• Karar verme süreçlerinin öğre-
nilmesi
• Planlama ve problem çözme
becerilerinin gelişmesi

48

Ders Süresi
• 3. sınıflarda Bilişim dersinin ol-
maması
• 4. Sınıflarda eklenmesi düşü-
nülen 2 saatlik dersin süresinin
3 saate çıkarılma ihtiyacı
• Pilot müfredat yoğunluğunun
ders saati sayısına uyumlu
hale getirilmesi
Müfredat ve
Kazanımlar
• Rubriklerin niteliğinin ve kaza-
nımlarla uyumunun artırılması
• Pilot müfredatı yoğunluğunun
hafifletilmesi
• Öğrenci seviyesine yönelik pe-
dagojilerin zenginleştirilmesi ve
çeşitlendirilmesi
Veli İlgisi
• Pilot uygulama ile TBA çalış-
malarının karıştırılması
• 5. sınıfta pilot uygulamanın de-
vam edip etmeyeceği endişesi
• Eğitim araçlarının evde olma-
ması

Şekil 2: İlkokul öğretmenleri ile yapılan nitel görüşmelerde temalar

(Kırmızı ile yazılanlar olumsuz olarak değerlendirilmiştir.)

Şekil 2’de nitel görüşme temaları özetlenmiştir. Bu temalarla ilgili açık-

lamalara aşağıda yer verilmiştir. Pilot uygulama yapılan ilkokuldaki öğ-
retmenler pilot uygulama sürecinde öğrencilerinin ilgili ve istekli oldu-
ğunu açıklamışlardır. Okulun Tasarım ve Beceri Atölyeleri kapsamında
pilot okul olmasının zaman açısından sorun oluşturduğunu belirtmişler-
dir. Buna rağmen bilgisayar atölyesinde derslerin yapılmasının öğrenci

”
memnuniyetini artırdığını vurgulamışlardır.
Pilot uygulamanın yapıldığı ilkokulda öğretmenler süreçte kendilerinin Öğretmenler; öğren-
de yeni teknolojileri öğrendiklerini açıklamışlardır. 3. sınıf öğretmeni, cilerin akademik ba-
“Müfredat ve ders ile ilgili kazanımları, atölyedeki faaliyetleri ilişkilendi- şarılarının yanı sıra
rerek düzenleme yapılmıştır. Yazılım - Tasarım ve ahşap - metal atölye- özgüveni yüksek,
si yeni fikirler üretmek için önemli. Tasarım yapıp bu tasarımları hayata problemler karşısın-
geçiriyoruz. Öğrencilerin saklı göze çarpmayan yetenek ve ilgi alanları- da yılgınlığa düşme-
na göre çalışmalar yapıyorum. Çocuklar okuldan eve gitmek istemiyor. yen ve yeni fikirler
Okula heyecan ve sevgiyle geliyorlar. Bu uygulamaların tüm ülkemiz- ortaya çıkaran birey-
de faaliyete geçilebilmesi için iş birliği halinde çalışmalıyız. Öğrencileri ler olarak yetiştiril-
geliştirirken, bizler de onlarla bazen öğreniyoruz ve uygulama yapıyo- mesine katkı sağlana-
ruz.” ifade etmiştir. bileceği paylaşılmıştır.
3. sınıf öğretmeni çocukların çok çabuk kavradığını “Araştırma sonuçla-
rı eğitimde yeni teknolojilerin kullanımı, erken yaşlardan itibaren kodla-
ma eğitimi ile ülkemizde kodlama eğitiminin yaygınlaştırılmasına yöne-
lik önemli sonuçlar içermektedir. Ayrıca bu sonuçlar bilişim teknolojileri
alanında çalışmalar yürütmekte olan paydaşlar içinde faydalı olacaktır.”
ifade etmiştir. Gelişen teknolojilerin derslere entegrasyonunun öğretimi

49
 olumlu etkileyeceğini 3. sınıf öğretmeni, “Yani devrelerin dışında elekt-
ronik olarak farklı şeylerde olabilir sadece devreye bağımlı kalmayıp,
bizim ders konularımıza yönelik olursa özellikler tamam biz bir tanesi-
ni yakaladık. Işık ve ses ünitesinde devrelerle bağlantı kurduk ama di-
ğer ünitelerde bunu yaygınlaştırabilirsek o anlamda bişeyler üretip de
çocukların önüne materyal olarak koyabilirsek daha iyi olacağını düşü-

”
nüyorum.” belirtmiştir.
4. sınıf öğretmeni “Çocuk baskı kodlamayı öğreniyor. Bilgisayara kay-
Pilot uygulama kapsa- detmeyi öğreniyor. Kaydedip yaptığı ürünün çıktısını görmek hoşuna
mında okullarda her gidiyor. Bunlar avantaj ama kendi adıma konuşayım. Bizler dördün-
öğrenciye bir bilgi- cü sınıfız, haftada iki saat yapıyoruz. Sadece bu ders için değil diğer
sayar gibi donanım- dersler içinde atölyeleri kullanıyoruz. Bu bizim derslerimizde bir aksa-
lar sağlandığı takdir- maya neden oluyor.” vurgulamıştır. Okul bünyesinde birden fazla pi-
de öğrencilerin kendi lotlama çalışmasının olması süreçlerinde karışmasına yol açmıştır. 4.
öğrenmelerinin so- sınıf öğretmeni “Araştırma yönelik şu anda bir şeye çok denkte gelme-
rumluluğunu aldıkla- dim işin açık tarafı. Çünkü elimizde hazır bir şablon var onu adım adım
rı gözlemlenmiştir. ilerliyoruz şu anda. Hani son derslere bakmadım. Son dersler de var
mı ama çok araştırmaya yönelik değil. Çünkü orada zaten adım adım.
Belki de eksisi olarak hepsini adım adım veriyor. Çocuk keşfetmiyor.
Onu yap, bunu yap, çocuklar yapıyor zaten. Çocuklarda pek bir yara-
tıcılık olmuyor açıkçası.” açıklamıştır. 4. sınıf öğretmeni “Bir kere ora-
da öğrenmeleri gereken şeyleri çok güzel öğreniyorlar ve birbirlerini de
öğretiyorlar. Bir bilgisayarda iki kişi çalışıyorlar. Çok uyumlu düzenli bir
şekilde çalışıyorlar. Öğrenemeyen arkadaşlarına çok güzel öğreniyor-
lar. Ben sadece gözlüyorum onları. Çünkü onlar bu dersleri evde ça-
lışıp geliyorlar, birde burada tekrar ediyoruz beraber. Sonra kendileri
çok güzel yapabiliyorlar micro:bitler. Kendi öğrenmelerinin sorumlulu-
ğunu aldılar. Gayette güzel çalışıyorlar.” gözlemlerini paylaşmıştır. Öğ-
renciler sınıfta akran öğrenme ile birbirlerine yardım ettikleri ve daha

”
hızlı öğrendiklerine dair gözlemleri olduğunu belirtmişlerdir.
Sürecin sonunda 4. sınıf öğretmeni, “Micro:bit eğitimi, yapay zekâyla
Öğrencilerin pilot uy- ile ilgili. Çocuklarımız şu anda daha çok robotik kodlama ile ilgilendiği
gulama sürecinde için. Onlara bir kapı açtığını düşünüyorum. Önden. Biraz daha ilkokul
yeni teknolojilere olan seviyesinde olduğu için basit. Onlara bir kapı açıyor. Basit bilgisayar,
ilgi ve farkındalıkları- onu kullanma, basit bir kodlama yöntemi ile ilgili.” belirtmiştir. Öğren-
nın arttığını ama öğ- cilerde yeni teknolojilere olan ilginin ve farkındalığın arttığını fakat öğ-
rencilerin bu öğren- rencilerin bu öğrenme ile asıl istenen amaca ulaşamadıklarını vurgu-
me ile asıl istenen lamışlardır. Ayrıca velilerin 5. sınıfa gidecek öğrencilerin bu eğitime
amaca ulaşamadıkla- devam edip etmeyeceklerini sorduklarını paylaşmışlardır.
rını vurgulamışlardır. Öğretmenler pilot uygulama sürecinde yarı kodlama, Çizit ile 3B Çi-
zim konularına ait uygulamaların daha başarılı olduğunu tespit etmiş-
lerdir. Bilişim dersi olmadığı için sadece örnek uygulamaları sınıfla-
rında uyguladıklarını belirten öğretmenler herhangi bir pedagoji ya da
ölçme değerlendirme kullanmadıklarını, pilot uygulama kapsamında

50
öğrendiklerine sadece dersin bir kısmında yer verdiklerini vurgulamış-
lardır. Öğretmenler pilotlaması yapılan eğitim materyali ile kendilerine
verilen değerlendirme rubriklerini kullanmadıklarını söylediler.
Öğretmenler arasında iş birliğinin arttığını 4. sınıf öğretmeni, “Bilge
Kaan olarak da şanslıyız kadromuz iş birliği halinde her şeyi birlik-
te yapıyoruz, grup çalışmalarımız çok güzel. Çocuklar bunu bizde
gördüğünden hiçbir zorluk çekmeden öğrenci bazında da hiçbir zor-
luk çekmeden ekip çalışması yapıyorlar.” ifadeleriyle açıklamıştır. Öğ-
retmenler arasındaki bu olumlu iş birliğinin öğrencilere de yansıdığını
vurgulamıştır. Öğrencilerin okuldan eve gitmek istemediklerini belirt-
mişlerdir.

”
e) İlkokul öğrencilerinin derslerde doldurdukları nitel “5N1K For-
mu”na ait bulgular
Öğrencilerin Çizit ile 3B Çizim ve Mikro:bit eğitiminde kodlama, elektrik Öğrenciler kodlama
devresi oluşturma, hesap yapma, resim tasarlama gibi çalışmaları öğ- ile ilgili uygulamalı
rendikleri ifade edilmiştir. Ayrıca öğrenciler “Birlik ve beraberliği, yardım- eğitimlerle eğlenerek,
laşmayı, fikirlerimizi paylaşmayı, arkadaşlığı” öğrendiklerini belirtmiş- deneyerek öğren-
lerdir. Öğrenciler derslerde mutlu, heyecanlı, iyi, eğlenceli, sevinçli ve diklerini ve gelece-
kendilerini bilgili hissettiklerini yazmışlardır. Ancak öğrencilerin bir kıs- ği yakalayabilecekleri
mı sıkıldıklarını ya da hiçbir şey hissetmediklerini de ifade etmişlerdir. için heyecanlandık-
larını söylemişlerdir.
Öğrenciler takım çalışmasından hoşlandıklarını ve yapılan çalışmala-
rın bakkallarda, oyun merkezlerinde, dükkânlarda, bilgisayarda oyun
oynarken, led lambalarda, reklam yapmada ve resim dersinde kullana-
bileceklerini; ek olarak da iş hayatında, mimar ya da bilgisayar mühen-
disliği gibi alanlarda kullanabileceklerini belirtmişlerdir.

İSTANBUL / Şehit Büyükelçi Galip Balkar Ortaokulu

51
 f) İlkokul öğrencilerinin velilerinin doldurdukları “Veli Değerlen-
dirme Formu”na ait bulgular
Bilişimle üretim pilot uygulamasında “Bilge Kağan İlkokulu” örnek olay
incelemesi olarak ele alınmış ve uygulanan formlar ayrıca analiz edil-
miştir. Uygulama yapılan okulda Bilişimle üretim pilot uygulamasının
yanı sıra “Tasarım Beceri Atölyeleri” (TBA) pilot uygulaması da ya-
pılmaktadır. Formların analizi sırasında verilen cevapların genellikle
TBA’lara uygun olduğu ve bilişimle üretim pilot uygulaması hakkında
bir bilgi vermediği görülmüştür. Veliler iki pilot uygulamayı karıştırmış
ve TBA’lara yönelik cevaplar vermişlerdir.
Formlardan elde edilen bilgilere göre veliler öğrencilerin algoritma man-
tığını öğrendiklerini, öz güvenlerinin arttığını, okula merak ve ilgiyle git-

”
tiklerini belirtmişlerdir. Ayrıca görsel, el becerisi, sosyal beceriler ve
motor becerilerin arttığı ve farklı yöntem ve materyallerle öğrenmenin
Veliler çocuklarının desteklendiği vurgulanmıştır. Öğrencilerin fen bilimleri, bilgisayar, kod-
bilgisayarda oyun dı- lama, beden eğitimi ve sanat alanlarında ilgilerinin arttığı ifade edilmiş-
şında ders çalışmak tir. Pilot uygulamanın olumsuz yönleri; öğretmenlerin tecrübesizliği ve
için vakit ayırdıkla- malzemelerin düzenli gönderilmemesi olarak; olumlu yönleri ise öğrenci
rını gördüklerinde gelişimi ve becerilerinin ilerlemesine katkısı olduğu şeklindedir. Veliler,
çok memnun olduk- atölyelere profesyonel kişiler çağrılabileceğini, branş öğretmenlerinin
larını söylemişlerdir. göreve getirilmesiyle daha hızlı gelişebileceğini, atölyelerin her okul-
da olması ve kodlama, bilgisayara alanlarına daha fazla ağırlık veril-
mesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Veli, “Deneyimleyerek öğrendiği yeni
bilgilerin kalıcı bilgi olarak öğrenilmesi ve pekişmesine faydalı olmak-
tadır. El becerilerinin gelişmesi ve görsel zekânın gelişmesi, algoritma
mantığının öğrenilmesi bakımından faydalı olmaktadır.” ifade etmiştir.

Ç. Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması – Ortaokul

a) Ortaokuldaki Bilişim Teknolojileri öğretmenlerine yönelik hiz-

”
met içi eğitim
Sayın Selçuk Özdemir’in önerisiyle yapılan mülakat sonuçlarına göre
Bilişim Teknolojileri öğ-
öğretmenler üç boyutlu tasarım konusunda genel olarak bilgi sahibi ol-
retmenleri elektro-
dukları (f = 7), üç boyutlu tasarım ile ilgili bir teknolojiyi en az giriş se-
nik tasarım ve kodlama
viyesinde kullanabildikleri görülmektedir (f = 7). Ayrıca öğretmenler üç
ile ilgili bilgi ve be-
boyutlu tasarım bilgi ve becerisi kazanmanın gerekli olduğunu belirt-
cerilerinin güncellen-
mektedir. Mülakatta belirtilen elektronik tasarım ve kodlama konusun-
mesi amacıyla hizmet
da öğretmenler bilgi sahibiler (f = 8) ve bu konularla ilgili bir teknoloji-
içi eğitimlerle destek-
yi en az giriş seviyesinde kullanabiliyorlar (f = 8). Ayrıca öğretmenler
lenmeleri gerektiği-
elektronik tasarım ve kodlama bilgi ve becerisi kazanmanın gerekli ol-
ni vurgulamışlardır.
duğunu belirtmektedir.

52
Eğitimde uygulanan değerlendirme formunda öğretmenler eğitimle ilgili
yaptıklarını, öğrendiklerini, hissettiklerini ve kullandıkları araçları belirt-
mişlerdir. Katılımcılar eğitimde üç boyutlu tasarım, elektronik tasarım ve

”
kodlama alanında teknoloji kullanımını temel seviyede öğrendiklerini ve
ürün oluşturduklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerden Ö3:“3 boyutlu ta-
sarım ve devre tasarım kodlamayla alakalı bilgiler aldık. Bu amaca uy- Öğretmenler hizmet
gun programlarla çalıştık. Ürünler ortaya çıkardık.” şeklinde görüşlerini içi eğitim kapsamın-
belirtmiştir. Eğitim süresince neler öğrenildiğini kısaca Ö5: “Eğitime en- da alternatif uygula-
tegre edebileceğim teknolojik materyallerle ilgili temel kullanım bilgileri- malarında anlatılması
ni uygulama alanlarını öğrendim.” ifadesiyle görüş bildirmiştir. Ayrıca ka- gerektiğini, pedagojik
tılımcılar kodlama, 3 boyutlu tasarım ve arduino eğitimini aldıklarını ve ve ölçme konularında
bunları öğrencilere yönelik uygulamasını tasarladıklarını ve ürün oluş- da ders almak istedik-
turduklarını da ifade etmişlerdir. Öğretmenler, eğitimi keyifli ve faydalı lerini açıklamışlardır.
bulmuşlar ancak yapılan projelerin arttırılmasını istediklerini belirtmiş-
lerdir. Son olarak verilen eğitimin kullanım alanları okuldaki öğrenciler
olarak belirtmişler ve Ö10: “Öğrencilerin bilişsel, fiziksel ve psikomotor
gelişimde kullanabilirim. Hayal etme ve hayal gücünü projelere dönüş-
türebilme için imkân veriyor.” şeklinde ifade etmiştir.
Öğretmen eğitiminin başlangıcında ön test yapılmış olup, testin içeriğin-
de yapılan eğitimin pedagojik alt yapısıyla ilgili (proje tabanlı, sorgulama
tabanlı eğitim, bilgi işlemsel düşünme) sorular yer almaktadır. Öğret-
menlerin eğitimden önce bu alanlardaki farkındalığı belirlenerek yapılan
eğitimin pedagojik yönü ölçülmeye çalışılmıştır. Eğitimin sonunda eğiti-
min içeriği ve pedagojik alt yapıyla ilgili sorular tekrar sorulmuş ve veri-
len eğitimin öğretmenlerin farkındalığını ne kadar etkilediği incelenmiş-
tir. Aşağıda belirtilen Tablo 8’de ön test ve son testin analizleri verilmiştir.
Tablo 8: Ön Test Son Test Analizi

Kişi Sayısı (N) Ön Test Son Test

Normal Parametreler Ortalama 18 18

Standart Sapma 63,33 74,58
En Aşırı Farklar Kesin Değer 8,48 11,28
Pozitif ,14 ,18
Negatif ,08 ,09
-,14 -,18
Kolmogorov-Smirnov Z ,60 ,75
Asymp. Sig. (2-tailed) ,86 ,64

a. Test dağılımı Normal.

Tablo 8’de ön test ve son testlere ait betimsel istatistiklerde ön testin
ortalaması (X̄ = 63,33), son testin ortalaması (X̄ = 74,58) olarak tespit
edilmiştir. Ön testin anlamlılık değeri (p = 0,86) ve son testin anlamlılık
değeri (p = 0,64) .05’den büyük olduğu için veriler normal dağılım gös-
terdiği belirlenmiştir.

53
 b) Ortaokul düzeyinde pilotlaması yapılan ürünün web içerikleri-
nin kullanımına ait bulgular
Pilotlaması yapılan ürüne ait web alanına ortaokul düzeyinde Bilişim
teknolojileri öğretmenleri tarafından pilotlanan eğitim materyaline ait
platforma kullanıcı kayıt durumları Tablo 9’da verilmiştir.
Tablo 9: Pilotlanan ürüne ait web alanına ait platforma kullanıcı kayıt durumları

Okul Adı Eğitmen sayısı Öğrenci sayısı Sınıf sayısı

Ahmet Yesevi Ortaokulu 1 138 12

Gülhane Ortaokulu 2 164 18

İMKB Ortaokulu 1 118 12

Cebeci Ortaokulu 2 208 21

Feride Bekçioğlu Ortaokulu 2 243 63

Derbent İmam Hatip Ortaokulu 1 34 6

Şehit Büyükelçi Galip Balkar Ortaokulu 1 231 23

Uzun Yusuf Ortaokulu 1 195 15

Kemal Hasoğlu İmam Hatip Ortaokulu 1 159 21

Kartaltepe Ortaokulu 1 189 15

Gümüşsuyu Ortaokulu 1 173 18

İbrahim Hakki İmam Hatip Ortaokulu 1 109 12

14 Eylül Ortaokulu 1 103 18

Sancaklar Ortaokulu 2 393 27

TOPLAM 18 2457 281

”
Tablo 9’a göre pilotlaması yapılan ürüne ait web alanına ortaokul dü-
zeyinde 18 öğretmen, 281 şube ve 2457 öğrenci için pilotlanan eği-
Öğretmenler, eğitim
tim materyaline ait platforma kullanıcı kaydı gerçekleştirilmiştir. Öğret-
materyaline ait web
menlerin öğrencilerin kullanıcı kayıtlarını öğrenciye ya da sınıfa ait bir
sayfalarının kullanıl-
mail adresi alarak bu kayıtları gerçekleştirdikleri belirlenmiştir. Bütün
ması amacıyla gerekli
sınıf öğrencilerinin tek bir mail adresini kullanmaları ileride etik sorun-
olan mail adreslerinin
lar oluşturabileceği düşüncesi ile olumlu olarak karşılanmamıştır. Ders
açılmasında zorluklar-
sürecinde her öğrenci için bir mail adresi alınması öğretmenlere öneril-
la karşılaştıklarını ve
miştir. Pilotlanan eğitim materyaline ait portalı öğretmenlerin kullanım
aynı mail adresinin sı-
durumları analiz edilmiş ve sonuçlar Tablo 10’da verilmiştir.
nıfta tüm öğrenciler
tarafından kullanılma-
sı gibi bazı etik so-
runlarla karşılaştıkla-
rını paylaşmışlardır.

54
Tablo 10: Pilotlanan ürüne ait web alanının kullanılma durumu
Bilişim Teknolojileri Sisteme giriş Toplam süre Ortalama süre
Okul Adı
öğretmeni sayısı (Dakika) (Dakika)

Ahmet Yesevi Ortaokulu Öğretmen (E) 107 9701 90.66

Öğretmen (K1) 31 1899 61.25

Gülhane Ortaokulu
Öğretmen (K2) 13 42 3.23

İMKB Ortaokulu Öğretmen (E) 24 12239 509.96

Öğretmen (E1) 133 8722 65.57

Cebeci Ortaokulu
Öğretmen (K2) 72 5898 81.91

Öğretmen (E1) 12 660 55

Feride Bekçioğlu Ortaokulu
Öğretmen (K2) - - -

Derbent İmam Hatip Ortaokulu Öğretmen (E) 58 2839 48.94

Şehit Büyükelçi Galip Balkar Ortaokulu Öğretmen (K) 61 8170 133.93

Uzun Yusuf Ortaokulu Öğretmen (E) 42 1073 26.17

Kemal Hasoğlu İmam Hatip Ortaokulu Öğretmen (E) 9 812 90.22

Kartaltepe Ortaokulu Öğretmen (K) 59 5522 9.59

Gümüşsuyu Ortaokulu Öğretmen (E) 87 9784 112.45

İbrahim Hakki İmam Hatip Ortaokulu Öğretmen (E) 132 2644 20.03

14 Eylül Ortaokulu Öğretmen (E) 78 3309 42.42

Öğretmen (K1) 37 2246 60.70

Sancaklar Ortaokulu
Öğretmen (E2) 5 4 0.8

TOPLAM 960 75.564 963.5

Tablo 10’e göre pilot uygulama kapsamında eğitim materyaline ait sis-
teme 960 kez giriş yapıldığı tespit edilmiştir. Öğretmenler 75.564 daki-
ka portalda etkinlikler için zaman harcamışlardır. Öğretmenlerin portalı
ortalama olarak 963.5 dakika kullandıkları belirlenmiştir.
Portal üzerinde Genel Raporlar kısmından Sistem Giriş Raporu alın-
mış ve portalın saatlik kullanım oranları Grafik 4’de verilmiştir.

55
 8000

7000
6000
5000
4000

3000
2000

1000
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Grafik 4: Pilotlanan eğitim materyalinin ilkokul için saatlik kullanım oranları

Grafik 4’e göre pilot uygulamanın yapıldı ortaokullarda öğretmen ve

öğrenciler portalı okulun açık olduğu saatler arasında kullandıkları be-
lirlenmiştir. Öğrencilerin eve gittikleri 13:00’den sonra da portalı kullan-
maya devam ettikleri tespit edilmiştir. Portal kullanımının günlere göre
oranları Grafik 5’de verilmiştir.

”
Pazartesi

Salı
Pilotlanan eğitim ma-
Çarşamba
teryaline ait porta-
lın ortaokul için gün- Perşembe

lük olarak kullanım Cuma

oranları incelendiğin- Cumartesi
de pilotlama sürecin- Pazar
de portalın %87.96
oranında kullanıldı-
ğı belirlenmiştir.

Grafik 5: Pilotlanan eğitim materyaline ait portalın ilkokul için bir hafta içerisinde
günlere göre kullanım oranları

Grafik 5’e göre Bilişim ile ilgili eğitim materyali hafta içerisinde Çar-
şamba-Perşembe-Cuma günlerinde kullanıldığı belirlenmiştir. Ayrıca
hafta sonu da eğitim protalının aktif kullanıldığı anlaşılmıştır. Eğitim
portalına ait günlük kullanım oranları Grafik 6’da verilmiştir.
56
 800
700
600
500
400
300
200
100
0
Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran
2019 2019 2019 2019 2019

Grafik 6: Pilotlanan eğitim materyaline ait portalın ilkokul için günlük kullanım oranları

Grafik 6’ya göre; Pilotlanan eğitim materyaline ait portalın ilkokul için
günlük kullanım oranları incelendiğinde portalın en çok Nisan ayında
kullanıldığı belirlenmiştir. Bu oranın nisan ayında artmasının sebebi
micro:bit uygulamalarının başlamasından dolayı olduğu anlaşılmıştır.
Portala kayıt yaptığı halde 296 kullanıcının portala hiç giriş yapmadı-
ğı belirlenmiştir. Portala kayıt yaptığı halde 296 kullanıcının portala hiç
giriş yapmadığı tespit edilmiştir. Portalda kayıtlı kullanıcı olmasına rağ-
men hiç yapmayan kullanıcı oranı %12,04 olarak tespit edilmiştir.
Öğretmenlerin portala ilgisinin iyi olduğu sonucu çıkarılmıştır. Pilotun
uygulandığı ortaokullarda eğitim materyaline ait web sayfasının dersler
ve konular log kayıtları çıkarılmış ve Tablo 11’de verilmiştir.
Tablo 11: Pilotun uygulandığı ortaokullarda eğitim materyaline ait web sayfasının
dersler ve konular log kayıtları

Ortaokul öğrenci Ortaokul öğretmen

Portaldaki kayıt

Tamamlanmadı

Tamamlanmadı

Dersin adı –
Tamamlandı

Tamamlandı

Etkinliler adı – Etkinlik kodu

Portala giriş

Portala giriş
Dersin kodu
sayısı

sayısı

Tinkercad ile 3B 1.hafta Ödev 42 - 82 2 - 2

Tasarım - 101
2.hafta etkinlikleri Ödev 59 - 142 2 - 2
01. Kapak Açacağı E-Ders 447 523 4198 1 4 14
02. Kırık Düğme E-Ders 503 467 2681 1 1 2
03. Havan (Dibek) E-Ders 510 560 2810 5 5 41
04. Satranç Taşı E-Ders 377 631 3794 1 9 23
05. Çapa Anahtarlık E-Ders 404 493 2216 3 7 34
06. Açılır Kapaklı Kutu E-Ders 292 496 2494 1 10 30
07. Basılabilir Buton E-Ders 317 395 1599 5 5 31
08. Dönebilen Anahtarlık E-Ders 248 342 1447 4 8 31
09. Traktör Römorku E-Ders 221 308 1412 1 6 11
Toplam öğrenci sayısı: 7.635 Toplam öğretmen sayısı: 14
Görüntülenme sayısı: 22.875 Görüntülenme sayısı: 80

57
 S4A ile Akıllı 01. LED ile Sinyal Verelim E-Ders 947 344 3218 13 2 105
Cihaz Tasarımı 02. Işığın Gücüne Göre LED’i
E-Ders 775 371 2662 10 2 84
- 202 Yakalım
03. Düğme ile LED Yakalım
E-Ders 804 341 2453 7 5 48
(Bas Yak Bas Söndür)

04. Ortam Sıcaklığını Ölçelim! E-Ders 532 424 2171 6 6 40

05. Yürüyen Işıklar E-Ders 555 381 1990 4 6 32

06. Her Tuş Farklı Bir Renk E-Ders 629 295 1994 4 4 40

07. Rengarenk Bir Dünya E-Ders 488 344 1865 3 5 33

08. Dijital Termometre Yapalım! E-Ders 194 320 1143 3 4 22

09. 7 Bölümlü LED Kullanalım mı? E-Ders 272 300 1202 2 4 42

10. Farklı Şehirlerin Hava

E-Ders 112 172 511 2 7 17
Durumu Grafiklerini Çizelim

11. Top Sektirme Oyunu E-Ders 251 275 1267 7 1 43

12. Joystick ile Araba Yarışı E-Ders 161 383 1255 3 4 25

13. Deprem Simülatörü E-Ders 134 228 731 3 8 37

14. Uzaklık Algılayıcı ile Top Zıplat E-Ders 217 203 800 3 3 31

15. Uçak Simülasyonu - 1 E-Ders 176 95 607 6 4 55

16. Uçak Simülasyonu - 2 E-Ders 148 68 447 2 3 20

17. Uçak Simülasyonu - 3 E-Ders 93 95 361 2 - 16

18. Ortamdaki Gürültüyü Ölçelim E-Ders 66 102 340 2 3 20

19. Işık Algılayıcı ile RGB LED

E-Ders 119 73 376 2 3 28
Yakma

20. Kafa Topu Oyunu - 1 E-Ders 77 117 354 1 5 11

21. Kafa Topu Oyunu - 2 E-Ders 50 80 209 2 - 2

23. Kafa Topu Oyunu - 3 E-Ders 44 48 149 2 - 3

24. Kafa Topu Oyunu - 4 E-Ders 39 77 164 - - -

25. Müzik Çalar Yapalım - 1 E-Ders 46 88 206 2 3 27

26. Müzik Çalar Yapalım - 2 E-Ders 56 115 171 2 3 23

Toplam öğrenci sayısı: 12.324 Toplam öğretmen sayısı: 16
Görüntülenme sayısı: 26.659 Görüntülenme sayısı: 768

58
Projeler - 201 01. Vinç Yapalım - 1 E-Ders 40 226 372 1 2 3

02. Vinç Yapalım - 2 E-Ders 30 62 121 - - -

03. Akıllı Ev Tasarlayalım - 1 E-Ders 374 449 3806 9 2 82

04. Akıllı Ev Tasarlayalım - 2 E-Ders 264 267 1545 3 6 41

05. Labirent Tasarlayalım - 1 E-Ders 28 34 84 - 1 1

06. Labirent Tasarlayalım - 2 E-Ders 17 23 53 - 1 1

07. Hidroelektrik Sistemi

E-Ders 13 37 77 - 1 1
Yapalım - 1
08. Hidroelektrik Sistemi
E-Ders 9 28 41 - - -
Yapalım - 2
09. Joystick Kontrollü Vinç
E-Ders 8 33 56 - 1 1
Projesi - 1
10. Joystick Kontrollü Vinç
E-Ders 12 16 43 - 1 1
Projesi - 2
11. Joystick Kontrollü Vinç
E-Ders 11 19 44 - - -
Projesi - 3
12. Joystick Kontrollü Vinç
E-Ders 11 29 51 - - -
Projesi - 4
13. Mancınık Yapalım - 1 E-Ders 8 18 39 - - -

14. Mancınık Yapalım - 2 E-Ders 9 19 44 - 1 1

15. Dinamometre Yapalım E-Ders 8 19 39 - 2 2

16. Akıllı Sera E-Ders 281 496 3775 7 5 102

17. Akıllı Bardak Yapalım - 1 E-Ders 12 39 63 - 2 2

18. Akıllı Bardak Tasarlayalım - 2 E-Ders 9 11 28 - 1 1

19. Akıllı Bardak Tasarlayalım - 3 E-Ders 7 15 30 - 1 1

20. Trafik Sinyalizasyonu - 1 E-Ders 9 14 31 - - -

21. Trafik Sinyalizasyonu - 2 E-Ders 7 8 22 - - -

22. Trafik Sinyalizasyonu - 3 E-Ders 9 4 14 - - -

23. Kapı Kilit Sistemi Yapalım - 1 E-Ders 8 15 30 - - -

24. Kapı Kilit Sistemi Yapalım - 2 E-Ders 8 17 33 - - -

25. Pervane Yapalım 1 E-Ders 7 10 26 - - -

26. Pervane Yapalım 2 E-Ders 8 8 22 - - -

27. Yürüyen Robot Yapalım 1 E-Ders 6 22 38 - 1 2

28. Yürüyen Robot Yapalım 2 E-Ders 11 24 45 - 1 1

Toplam öğrenci sayısı: 3.186 Toplam öğretmen sayısı: 13
Görüntülenme sayısı: 10.572 Görüntülenme sayısı: 243

59
 SketchUp ile 3B 01. Başlangıç E-Ders - 1 1 - - -
Tasarım - 201
02. SketchUp Kavramları E-Ders - 1 1 - - -

04. Merdiven Çizimi E-Ders - 1 1 - - -

Toplam öğrenci sayısı: 3
Görüntülenme sayısı: 3

SketchUp ile 3B 01. Arabayı Tasarlamaya E-Ders - 2 2 - - -

Tasarım - 202 Başlıyoruz
04. Arabanın Ön Farını
E-Ders - 1 1 - - -
Tasarlayalım
12. Güneş Panelini
E-Ders - 1 1 - - -
Tasarlayalım
Toplam öğrenci sayısı: 8
Görüntülenme sayısı: 9

Unity ile Oyun 01. Unity Kuralım E-Ders - 2 2 - - -

Tasarımı - 301
02. Unity Arayüzü E-Ders - 1 1 - - -

05. Yarış Pisti - 1 E-Ders - 1 1 - - -

06. Yarış Pisti - 2 E-Ders 1 2 3 - - -

Toplam öğrenci sayısı: 3
Görüntülenme sayısı: 4

Unity ile Oyun 01. Movement and Collision E-Ders - 1 1 - - -

Tasarımı - 302
02. Making a Ball And Prefab E-Ders - 1 1 - - -

03. Layers and Tags E-Ders - 2 2 - - -

04. Throwing E-Ders - 1 1 - - -

Toplam öğrenci sayısı: 5
Görüntülenme sayısı: 5

Girişimcilik-201 17. Steve Jobs Kayıp

Video 1 - 1 - - -
Röportaj 2

SolidWorks ile 02. Çatal Ağızlı Anahtar

E-Ders - 1 1 - - -
3B Tasarım - 201 Tasarlayalım

SolidWorks ile
Mekanik Tasarım 02. Güneş Çizdirelim E-Ders - 1 1 - - -
- 202

Tablo 11 Bilişim Teknolojileri öğretmenlere pilot uygulama kapsamında

verilen müfredat ile ilişkilendirilerek değerlendirilmiştir. Bu kapsamda
ilgili müfredat Tablo 12’de verilmiştir.
60
Tablo 12: Bilişimle Üretim Pilot Uygulaması Müfredatı

AY HAFTA SAAT DERS ADI ETKİNLİK ADI

Tanışma ve dersin amaçlarının anlatılması

https://www.tinkercad.com/ adresinden öğ-
ŞUBAT
MART

1. HAFTA
3 Tinkercad ile 3B Tasarım 101 rencilerinizin üyeliklerini tamamlayıp kullanı-
(25 ŞUBAT - 1 MART) cı adı ve şifrelerini kayıt altına alınız.
Kırık Düğme, Kapak Açacağı

2. HAFTA
3 Tinkercad ile 3B Tasarım 101 Havan Dibek, Satranç Taşı
(4 - 8 MART)

3. HAFTA
3 Tinkercad ile 3B Tasarım 101 Çapa Anahtarlık, Açılır Kapaklı Kutu
(11 - 15 MART)
MART

4. HAFTA
3 Tinkercad ile 3B Tasarım 101 Basılabilir Buton, Traktör Römorku
(18 - 22 MART)

5. HAFTA LED ile Sinyal Verelim, Işığın Gücüne Göre

3 S4A ile Akıllı Cihaz Tasarımı 202
(25 - 29 MART) LED Yakalım, Bas Yak Bas Söndür

6. HAFTA
3 S4A ile Akıllı Cihaz Tasarımı 202 Her Tuş Farklı Bir Renk, Ortam Isısını Ölçelim
(1 - 5 NİSAN)

7. HAFTA Uzaklık Algılayıcı ile Top Zıplat, Joystick ile

3 S4A ile Akıllı Cihaz Tasarımı 202
(8 - 12 NİSAN) Araba Yarışı
NİSAN

8. HAFTA
3 S4A ile Akıllı Cihaz Tasarımı 202 Deprem Simülatörü, Top Sektirme Oyunu
(15 - 19 NİSAN)

9. HAFTA
3 S4A ile Akıllı Cihaz Tasarımı 202 Müzik Çalar Yapalım 1-2
(22 - 26 NİSAN)
NİSAN
MAYIS

10. HAFTA
3 S4A ile Akıllı Cihaz Tasarımı 202 Uçak Simülasyonu 1-2-3
(29 NİSAN - 3 MAYIS)

11. HAFTA
3 Projeler 201 Akıllı Sera/Akıllı ev tasarlayalım
(6 - 10 MAYIS)

12. HAFTA
3 Projeler 201 Akıllı Sera/Akıllı ev tasarlayalım
(13 - 17 MAYIS)
MAYIS

13. HAFTA
3 Projeler 201 Akıllı Sera/Akıllı ev tasarlayalım
(20 - 24 MAYIS)

14. HAFTA
3 Projeler 201 Akıllı Sera/Akıllı ev tasarlayalım
(27 - 31 MAYIS)

Tablo 11 ve Tablo 12 karşılaştırıldığında, “Tinkercad ile 3B Tasarım

101” başlıklı ilk ünitede müfredatta 8 etkinlik verilmiş fakat portalda 9
etkinlik açılmıştır. Öğretmenler bu 9 etkinliği zamanında bitirmişlerdir.
Portalda 22.875 giriş belirlenmesine rağmen bu ünitede etkinliklerin bi-
tirilme oranlarının portalda % 14.77 olduğu tespit edilmiştir. Tinkercad
ve 3 boyutlu yazılıma ilgisi olan öğrencilerin müfredat dışında da ma-
teryal ürettikleri izlenmiştir.
61
” “Arduino projeleri ile
Tablo 11 ve Tablo 12 karşılaştırıldığında, “S4A ile Akıllı Cihaz Tasarımı
202” başlıklı ikinci ünitede müfredatta 11 etkinlik verilmiş fakat portal-
da 25 etkinlik açılmıştır. Portalda 26.659 giriş belirlenmesine rağmen
Scratch arasında bağ
kuran blok taban- bu ünitede etkinliklerin portalda bitirilme oranlarının % 10.96 olduğu
lı bir programlama dili tespit edilmiştir. Öğrencilerin S4A ünitesinde zorlandıkları sonucu çı-
olan S4A ile akıllı ci- karılmıştır.
hazlar tasarlanmıştır. Tablo 11 ve Tablo 12 karşılaştırıldığında, “Projeler 201” başlıklı ikinci
ünitede müfredatta 2 proje geliştirmeleri istenmiştir. Portalda 28 pro-
je dersi açılmıştır. Portalda 10.572 giriş belirlenmesine rağmen bu
ünitede projelerin portalda bitirilme sayıları olarak Akıllı Ev Tasarla-
yalım projesinde 638, Akıllı Sera projesinde ise 281 olarak belirlenmiş-

”
tir. Projelerin portalda bitirilme oranları Akıllı Ev Tasarlayalım projesi
%3.92, Akıllı Sera projesi %11.03 olarak tespit edilmiş olup bu oranla-
Pilotlanan eğitim ma- rın grup çalışması ile iş paylaşımından kaynaklanmış olacağı sonucu-
teryali ile üretim na varılmıştır.
aşamasında öğren- Öğretmenler ünitelerdeki etkinliklerin yoğun olduğunu ve müfredatın
ciler farklı proje- sadeleştirilmesi gerektiğini vurgulamışlardır. Öğrencilerin ödevlere ev-
ler üretmişlerdir. lerinde de devam etmek istedikleri açıklamışlardır. Fakat öğrencilerin
bilgisayar ve internet sahipliklerinin olmadığı ve eğitim materyallerini
alamadıkları için ödevlerine evlerinde de devam edemedikleri belirlen-
miştir.
Ortaokul öğrencilerinin Girişimcilik-201, SolidWorks ile 3B Tasa-
rım-201, SolidWorks ile Mekanik Tasarım-202, Unity ile Oyun Tasarı-

”
mı-301, Unity ile Oyun Tasarımı-302, SketchUp ile 3B Tasarım-201 ve
SketchUp ile 3B Tasarım-202 derslerini de portalda izledikleri belirlen-
Eğitim materyalinin miştir. İlkokul öğrencileri için açılan derslere ait videoları da izledikleri
derslerdeki uygulama- belirlenmiştir. Bu dersler, ünitelere hazırlık amacıyla arduino gibi bazı
ları sırasında öğren- özel programların öğretilmesinde kullanılmıştır.
ciler arasında akran Ortaokul öğrencilerin özellikle “Projeler 201” dersini 2457 öğrenciden
öğrenmenin arttı- 1224 öğrencinin tamamladığı belirlemiştir. Projeler için sınıflarda 3-5
ğı tespit edilmiştir. öğrenciden oluşan gruplarla çalıştıkları için proje tamamlama oranları-
nın az olduğu düşünülmektedir.

c) Bilişim Teknolojileri öğretmenlerinin pilot uygulama süreci ile

ilgili görüşlerine yönelik - nicel bulgular
Yarı yapılandırılmış anket Bilişim Teknolojileri öğretmenlerine Survey-
monkey anket aracında hazırlanan ankete ait link gönderilmiş ve anket
analiz edilmiştir (Tablo 13). Anket sonuçlarını anlamlandırmak ama-
cıyla frekans (f), yüzde, aritmetik ortalama ile standart sapma (Ss) de-
ğerleri çıkarılmış ve öğretmenlerin katılım düzeyleri belirlenerek yo-
rumlanmıştır. Bilişim Teknolojileri öğretmenlerinin pilot süreci ile ilgili
görüşleri Tablo 13’de verilmiştir.

62
Tablo 13: Bilişim Teknolojileri öğretmenlerinin pilot süreci ile ilgili görüşleri

Katılmıyorum
katılmıyorum

Katılıyorum

katılıyorum
Kararsızım
Kesinlikle

Kesinlikle
Sıra no

Bilişimle üretim süreç de- Katılım

ğerlendirme soruları f % f % f % f % f % X̄ Ss düzeyi

Ürün elde etmek için belirli

bir sıraya göre aritmetik ve Kesinlikle
1 A1 - - - - - - 14 77.8 4 22.2 4.2 0.4
mantıksal talimatlar oluş- katılıyorum
tururum.

Verileri depolayan, taşıyan Kesinlikle

2 A2 ve işleyen komutların sıra- - - - - 1 5.6 12 66.7 5 27.8 4.2 0.5
lamasını yazarım. katılıyorum

Koşullu ve döngü oluştu- Kesinlikle

3 A3 ran algoritmalar oluşturu- - - - - 2 11.1 9 50.0 7 38.9 4.2 0.6
rum. katılıyorum

Algoritma oluştururken Kesinlikle

4 A4 mantıksal sorgulama ya- - - - - 2 11.1 9 50.0 7 38.9 4.2 0.6
parım. katılıyorum

Algoritmaların dijital araç-

5 A5 lar için nasıl koda dönüş- - - 3 16.7 2 11.1 7 38.9 6 33.3 3.8 1.0 Katılıyorum
türüleceğini bilirim.

Problemi çözüp sonucunu

bulduktan sonra yaptığım Kesinlikle
6 P1 - - 1 5.6 1 5.6 9 50.0 7 38.9 4.2 0.8
işlemleri kontrol eder var- katılıyorum
sa hataları düzeltirim.

Bir problemi okuduğumda, Kesinlikle

7 P2 çözüm için ihtiyaç duydu- - - - - 2 11.1 8 44.4 8 44.4 4.3 0.6
ğum bilgiyi ayırt ederim. katılıyorum

Bir problemi okuduğumda,

benzer problemleri düşü- Kesinlikle
8 P3 nerek benzerlik ve farklılık- - - - - 1 5.6 10 55.6 7 38.9 4.3 0.5
larına göre aralarında ilişki katılıyorum
kurarım.

Problem çözerken, hangi Kesinlikle

9 P4 işlemi neden yaptığımı sü- - - 1 5.6 - - 9 50.0 8 44.4 4.3 0.7
rekli sorgularım. katılıyorum

63
 Bir problemi çözebilmem
için yeterli veri sunulup Kesinlikle
10 P5 - - - - 1 5.6 9 50.0 8 44.4 4.3 0.6
sunulmadığına karar veri- katılıyorum
rim.

Yeni bir durumla karşılaş- Kesinlikle

11 P6 tığımda ortaya çıkabilecek - - - - 1 5.6 11 61.1 6 33.3 4.2 0.5
sorunları çözerim. katılıyorum

Bir sorunumu çözmek için

12 P7 plan yaparım ve planı uy- 1 5.6 - - 3 16.7 8 44.4 6 33.3 4.0 1.0 Katılıyorum
gularım.

Karmaşık bir durumla kar-

şılaştığımda, karmaşıklı- Kesinlikle
13 A6 - - 1 5.6 1 5.6 9 50.0 7 38.9 4.2 0.8
ğı parçalara ayırarak azal- katılıyorum
tırım.

Matematiksel sembol ve
kavramlar yardımıyla yapı- Kesinlikle
14 A7 - - - - 1 5.6 7 38.9 10 55.6 4.5 0.6
lan anlatımları daha kolay katılıyorum
öğrenirim.

Sözel olarak ifade edilen Kesinlikle

15 A8 bir matematik problemini - - - - 1 5.6 7 38.9 10 55.6 4.5 0.6
sayısallaştırırım. katılıyorum

İşbirlikli öğrenmede, grup-

la çalıştığım için daha ba-
16 İ1 1 5.6 2 11.1 3 16.7 5 27.8 7 38.9 3.8 1.2 Katılıyorum
şarılı sonuçlar elde ede-
rim.

Karmaşık problemlerin çö-

17 E1 zümüne yönelik düzenli 1 5.6 1 5.6 2 11.1 1o 55.6 4 22.2 3.8 1.0 Katılıyorum
planlar geliştiririm.

Elimdeki seçenekleri kar-

şılaştırırken ve karar ve-
18 E2 - - 2 11.1 5 27.8 5 27.8 6 33.3 3.8 1.0 Katılıyorum
rirken kullandığım bir yön-
tem vardır.

Kodlamada arayüzü içeri-

19 K1 - - 2 11.1 3 16.7 7 38.9 6 33.3 3.9 0.9 Katılıyorum
ğe uygun tasarlarım.

Kodlama yaratıcılığımı ge- Kesinlikle

20 K2 - - 1 5.6 6 33.3 11 61.1 - - 4.5 0.7
liştirir. katılıyorum

64
 Kodlamada tasarladığım
21 K3 ürünü farklı alanlarla bir- - - 1 5.6 2 11.1 7 38.9 7 38.9 4.1 0.8 Katılıyorum
leştiririm.

Kodlama prosedürleri- Kesinlikle

22 K4 ni (döngü, fonksiyon vb.) - - 1 5.6 1 5.6 7 38.9 9 50.0 4.3 0.8
projelerde uygularım. katılıyorum

Akıllı cihazı hatasız bir bü-

23 K5 - - 3 16.7 2 11.1 10 55.6 3 16.7 3.7 0.9 Katılıyorum
tün olarak kurabilirim.

Başkalarının kullanabile-
24 K6 ceği şekilde akıllı cihaz ta- - - 2 11.1 4 22.2 7 38.9 5 27.8 3.8 0.9 Katılıyorum
sarlarım.

Proje süresince yeni bilgi Kesinlikle

25 T1 - - - - - - 8 44.4 10 55.6 4.5 0.5
ve beceriler kazanırım. katılıyorum

3 boyutlu modellemede
26 T2 ürünü ayrıntılı ve gerçekçi - - - - 3 16.7 9 50.0 6 33.3 4.1 0.7 Katılıyorum
şekilde oluştururum.

3 boyutlu modellemede
27 T3 özgün ürünler ortaya çıka- - - 1 5.6 3 16.7 8 44.4 6 33.3 4.0 0.8 Katılıyorum
rırım.

3 boyutlu modellemede Kesinlikle

28 T4 kullanışlı ürünler ortaya çı- - - - - 1 5.6 11 61.1 6 33.3 4.2 0.5
karırım. katılıyorum

Günlük hayatta ihtiyaca

29 E3 - - - - 1 5.6 13 72.2 4 22.2 4.1 0.5 Katılıyorum.
yönelik ürün tasarlarım.

Aynı problemler için farklı

30 E4 - - - - 4 22.2 9 50.0 5 27.8 4.0 0.7 Katılıyorum.
çözümler üretirim.

65

”
Öğretmenler, eğitim
materyaline ait uy-
gulamaların problem
çözme, tasarım be-
cerilerinin geliştirdi-
ğini paylaşmışlardır.
” Okul müdürleri öğren-
cilerin yaratıcılıklarının,
özgüvenlerini arttığı-
nı ve günlük hayatta
kullanılabilecek araç-
ları tasarlamanın öğ-
renciler için faydalı ol-
duğu belirtmişlerdir.
66
Tablo 13’e göre Bilişim Teknolojileri öğretmenleri algoritmik düşünme
(A1, A2, A3, A4, A6, A7, A8) ile ilgili olarak sorulan davranış soruları-
na “Kesinlikle katılıyorum.” Cevabını vermişlerdir. Sadece A5, “Algorit-
maların dijital araçlar için nasıl koda dönüştürüleceğini bilirim.” sorusu-
na “Katılıyorum.” şeklinde ifade etmişlerdir. Problem çözme becerisine
yönelik davranışları ölçmek amacıyla sorulan (P1, P2, P3, P5, P6) so-
rularına “Katılıyorum cevabını verirken, P7 “Bir sorunumu çözmek için
plan yaparım ve planı uygularım.” sorusuna “Katılıyorum.” şeklinde
belirtmişlerdir. İşbirlikli öğrenme (İ1) sorusuna “İşbirlikli öğrenmede,
grupla çalıştığım için daha başarılı sonuçlar elde ederim.” sorusuna
“Katılıyorum.” cevabını vermişlerdir. Kodlama ile ilgili K2 ve K4 soru-
larına “Kesinlikle katılıyorum.” Cevabını verirken diğer K1, K3, K5, K6
sorularına “Katılıyorum.” cevabını seçmişlerdir. Eleştirel düşünme ile
ilgili olarak E 1, E2, E3 ve E4 sorularının hepsine “Katılıyorum.” olarak
belirtmişlerdir. Tasarım becerilerine yönelik davranış sorularından T1
ve T4 sorularına “Kesinlikle katılıyorum.” derken T2 ve T3 sorularına
“Katılıyorum.” cevabını vermişlerdir.
ç) Ortaokul yöneticileri ile yapılan nitel görüşmeler
Pilot çalışma ile ilgili ölçme ve değerlendirme çalışmaları devam et-
mekle birlikte, öğretmenlerin ses kayıtlarından ve diğer ölçme araçla-
rından elde edilen verilerin analiz edildiğinde incelendiğinde, pilot uy-
gulamanın daha etkili ve verimli hale getirilmesi için diğer formlardaki
temalardaki ile aynı temalar ön plana çıktığı belirlenmiştir.
Öğrenciler Bilişimle Üretim Pilot uygulaması kapsamında gerçekleş-
tirilen derslerde Tinkercad uygulamasında yaptıkları araçları (çapa,
anahtarlık, kırık düğme vb.) belirtmişlerdir. Öğrenciler 3B tasarım ya-
parak, tasarladıkları araçları somut bir şekilde elde etmenin onları he-
yecanlandırdığını ve mutlu ettiğini ifade etmişlerdir. Ayrıca bu ders
kapsamında yaratıcılıklarının, özgüvenlerini arttığını ve günlük hayat-
ta kullanılabilecek araçları tasarlamanın öğrenciler için faydalı olduğu
görülmüştür. Arduino ile Scratch arasında bağ kuran blok tabanlı bir
programlama dili olan S4A ünitesine yeni başlanıldığı için bu alanda
çok fazla bir yorum yapılmamış olup sadece teknik olarak yapılan ça-
lışmalar aktarılmıştır.
d) Ortaokul Bilişim Teknolojileri öğretmenleri ile yapılan nitel gö-
rüşmeler
Ortaokul Bilişim Teknolojileri öğretmenleri ile yapılan nitel görüşmeler-
deki temalar çıkarılmış ve Şekil 3’de listelenmiştir. Bu temalar nitel gö-
rüşme ses kayıtlarının çözümlenmesi ile elde edilmiştir. Ancak çalış-
ma grubunun küçük olması sebebiyle temalara ait sayısal çözümleme
yapılmamıştır.
 İş Doyumu
ve İş birliği
• Geleceği zamanında takip
etme
• Klasik uygulamaların (word,
excell gibi) yerine güncel (Tin-
kercad, S4A vb.) kullanılması
• Zümre öğretmenleri ile iş birliği-
nin artması
Mesleki Yeterlik
• Pilot uygulamaya yönelik mes-
leki gelişim imkânlarının zen-
ginleştirilmesi
• Pilot müfredat yoğunluğunun
azaltılması
• Öğrencilerin platform ve uygu-
lama hakkındaki giriş bilgi ve
becerilerinin artırılması
Şekil 3: Bilişim Teknolojileri öğretmenleri ile yapılan nitel görüşmelerde temalar
(Kırmızı ile yazılanlar olumsuz olarak değerlendirilmiştir.)
Derse Olan İlgi
• Uygulamalı dersler ve ürün
elde etme
• Gerçek yaşamla ilişkilendirme
• BT laboratuvarlarının kullanıl-
ması
• Planlama ve problem çözme
becerilerinin gelişmesi
Müfredat ve
Kazanımlar
• Pilot müfredatı yoğunluğunun
hafifletilmesi ve ders sayısıyla
uyumlu hale getirilmesi
• Öğrenci seviyesine yönelik pe-
dagojilerin zenginleştirilmesi ve
çeşitlendirilmesi
• Rubriklerin niteliğinin ve kaza-
nımlarla uyumunun artırılması
Fiziki İmkânlar
• Fiziki imkânların okullar tarafın-
dan yeterli hale getirilmesi
• e-içerik ve platformun daha ak-
tif kullanılması için gerekli dü-
zenlemelerin yapılması
Veli İlgisi
• Eğitim araçlarının evde olma-
ması
• 7. ve 8. sınıflarda uygulamanın
devam edip etmeyeceği endi-
şesi
67
” Pilot uygulama süre-
cinde Siirt ilinde öğ-
Şekil 3’de nitel görüşme temaları özetlenmiştir. Bu temalarla ilgili açık-
lamalara Öğretmen Öz Değerlendirme formları değerlendirilirken tek-
rarı önlemek amacıyla yer verilmiştir. Öğrencilerle yapılan nitel gö-
retmenler, aileleri rüşmelere ait analizler tekrarı önlemek amacıyla 5N1K formlarının
mevsimlik işçi olan öğ- değerlendirilmesinde kullanılmıştır.
rencilerin çok olma- Öğretmenlerin ses kayıtlarından elde edilen bulgulara göre pilot uy-
sı sebebiyle projelere gulama müfredatı çerçevesinde derslerini işlediklerini belirtmişlerdir.
daha erken başladık- Bazı öğretmelerin Tinkercad uygulamalarında özellikle Matematik alan
larını vurgulamışlardır. bilgisini de öğrencilere verdiği belirlenmiştir. Sınıflarında bazı öğrenci-
lerin dersi çok hızlı anladıklarını, bilgisayar sahipliği olan öğrencilerin
evlerinde de çalıştıklarını ve derse hazırlıklı geldiklerini belirtmişlerdir.
Öğretmenler;
• Sınıflarında yavaş-orta ve hızlı ilerleyen öğrencilerin bulunduğunu
ve bu durumla baş etmekte zorlandıklarını, üç boyutlu düşünme ye-
teneği olan öğrencilerin Tinkercad çalışmasında çok başarılı oldu-
ğunu,
• Öğrencilerin bu uygulama ile somut çıktı yani ürün elde ettikleri için
çok mutlu olduklarını, öğrencilerin internetten hazır 3 boyutlu şab-
lonlarını buldukları ve printerdan çıkarmak istediklerini,
• S4A uygulamalarında bilgisayara bağımlı kaldıklarını ve kodları her
derste yeni baştan yazmaları gerektiği için öğrencilerinin sıkılabil-
diklerini,
• Bazı okullarda mevsimlik işçi olarak çalışan ailelerden gelen öğren-
cilerin mayıs ayı içerisinde, okula devamlılıklarının azalmasından
dolayı blok tabanlı yazılım ünitesindeki içerikleri sınıflarda yapama-
dıklarını,
• Projelerine erken başlayan öğrencilerin sensörlerin kullanımını tam
olarak öğrenmedikleri için materyallerin yanlış kullanımdan dolayı
kaybının çok olduğu,
• Projeler için okullara gönderilen setlerde silikon tabancası, maket
bıçağı gibi bazı malzemelerin öğrenciler tarafından kullanılmasının

”
tehlikeli olduğu için bu malzemeleri öğretmenler tarafından veya öğ-
retmen gözetiminde kullandığı tespit edilmiştir.
Öğretmenler, pilotla- • Pilot uygulama sürecinde yöneticilerin özellikle bu çalışmada yer al-
nan eğitim materyali- maktan dolayı mutlu olduklarını, kurumsal tanınırlıklarının arttığını
nin ders bazında çok açıklamışlardır.
etkinlik içermesin- • Bazı okullardaki yöneticiler pilot sürecinde iç paydaşlarla uyum-
den dolayı ders saa- lu çalıştıklarını, dış paydaşlar (üniversitelerde çalışan konu ile ilgi-
ti sürecinin yetmedi- li araştırma yapanlar, okula çocuğunu kayıt ettirmek isteyen veliler,
ğini paylaşmışlardır. eğitim materyali geliştirmek isteyen kuruluşlar, diğer bakanlık birim-
leri) ile süreç hakkında ortak paydada buluşamadıklarını,

68
• Projeler birkaç hafta sürdüğü için öğrenciler diğer derse geldiğinde
önceki hafta yaptıklarını unutabildiğini, öğrencilerin bir önceki hafta
projede kaldığı yerden devam edememesinin ders sürecini olumsuz
etkilediğinin,
• Her hafta ürün çıkacak şekilde etkinliklerin olmasının ders sürecini
ders saatinin yeterli olmamasından olumsuz etkilediği,
• Hareket sensörü, Servo Motor, Buzzer, Dc Motor bağlantı şeması
gibi devre elemanlarının işlevini ve proje içinde ne işe yaradığının
eğitim içeriğinde daha ayrıntılı olarak anlatılmasının gerektiğini be-
lirtmişlerdir.

e) Bilişim teknolojileri öğretmenleri öğretmen öz değerlendirme

formları
Bilişimle üretim pilot uygulaması kapsamında, Nisan ayına ait öğret-
menler tarafından doldurulan öz değerlendirme formları analiz edilmiş- ”
Bilişim teknolojileri öğ-
tir. Analiz sonucunda öğretmenlerin görüşlerinin belirli temalarda top- retmenleri BT koordi-
landığı belirlenmiş ve bu temalar Şekil 4’de gösterilmiştir. natörlerinin pilotlama
Öğretmenlerin öz değerlendirme formları incelenmiş ve öğretmenlerin sürecini koordine et-
paylaşımları değerlendirilmiştir. Öğretmenler, öğrencilerin ekran üze- melerinden dolayı ol-
rinden slaytları takip ederek bire bir uygulama yaptıklarını ve bu uy- dukça memnun olduk-
gulamaları tek başına bir bilgisayarda oturarak yapmak istediklerini larını belirtmişlerdir.
gözlemlemişlerdir. Video izleyerek yapılan öğrenmelerin bazı yanlış
öğrenmelere neden olduğu belirten öğretmenler genellikle derslerde
etkinlikler için ayrılan sürenin yeterli olmadığını açıklamışlardır. Bazı
videolarda yanlış adımların olduğu belirtilmektedir. Hangi videolar ol-
duğunu öğretmenler yazmamıştır. Sistemin gere dönüt vermemesinin
ilerleyen zamanlarda öğrenciler için sıkıcı olduğu söylemişlerdir. Ay-
rıca öğretmenler platform üzerinde konuya geri dönülememesi ya da
bir önceki slaytın tekrarlanamaması öğretim pekiştireçlerinin kullanıla-
mamasına yol açtığını söylemişlerdir. Öğretmen sınıf içinde destekle-
yici rolünde kalmaya çalıştıklarını, ilk derse girişte konunun günlük ha-
yat ilişkisini kurmaya çalıştıklarını ve problem buna göre belirlediklerini
vurgulamışlardır. Pilot uygulama kapsamında hazırlanan şemsiye pe-
dagoji kılavuzunda öğretmen gözlem formları kullanılacaktır.

69
 Derse
Hazırlık
Süreci

Ders Mesleki
Süresi Yeterlik

Öğrenci
Hazırbu-
lunuşluk

İş
Birliği

Öğrenci
İlgisi

Fiziki
İmkânlar

Sınıf İş
Yönetimi Doyumu

Şekil 4: Bilişimle üretim pilot uygulama öğretmen öz değerlendirme formuna ait temalar
70
Bilişimle üretim pilot uygulaması öğretmen öz değerlendirme form-
larını öğretmenlerin her ünite için ayrı ayrı doldurmaları istenmiştir.
Formlarda özellikle pilot uygulama kapsamındaki ünitelerin derslerde
işlenişi sırasında Şekil 4’de çıkarılan temalar çerçevesinde bilgi pay-
laşımında bulundukları belirlenmiştir. Bu temalar ile ilgili görüşleri form
kapsamında değerlendirilmiş ve öğretmen görüşlerine sonuçlar kıs-
mında yer verilmiştir.
Bilişimle üretim pilot uygulaması öğretmen öz değerlendirme form-
larında öğretmenler iş doyumu temasını sıklıkla kullanmışlardır. Öğ-
retmenler özellikle öğrencilerdeki heyecanın dikkatlerini çektiklerini
açıklamışlardır. Bilişim Teknolojileri zümre öğretmenlerini, 2023 vizyo-
nunda kodlama öğretiminin gerekliliğinin belirtilmesinin olumlu etkile-
diğini vurguladılar. Öğretmenler, pilot uygulamaya olumlu baktıklarını
belirtmişlerdir. Öğretmenlerin BÖTE mezunu oldukları (16 öğretmen),
lisans müfredatında yer almayan konularda zorlandıkları belirlenmiş-
tir. Ancak Teknik Eğitim Bilgisayar Öğretmenliği mezunu olan (2 öğret-
men) daha hızlı konulara hâkim olduklarını açıklamışlardır.
Bu konuda “Derste Arduino uygulamalarına giriş yaptım. Öğrenciler
çok heyecanlandılar. Bu anlamda ben de kendimi çok değerli hisset-
tim.”, “Çocukların yeni farklı bir konuda uygulama yapmaları heyecan
vericidir. Hevesli olmalarını görmek güzel hissettirdi.” yazmışlardır. Pi-
lot uygulamaya ait çerçeve müfredat kapsamında ilgili uygulamaları
başarı ile ders öncesinde kendilerinin uyguladıklarını açıklamışlardır.

SİİRT / 14 Eylül Ortaokulu

71
 Öğretmenler, “Öğrencilerin günlük hayatla bu kadar iç içe geçmiş ka-
zanımları edinebilecekleri bir ders işlemek benim için büyük bir fırsattı.
Böyle olanakları hayal bile edemezdim. Teknolojinin böylesine sınıfı-
ma gelmesi, her işlediğim derste daha mutlu etti ve şevklendirdi. Öğ-
rencilerin kendi tasarladıkları ürünleri çıkarmalarının (3 boyutlu yazı-
cı ile) verdiği mutluluk, beni mesleğimde ilk kez bu kadar tatmin etti.”
paylaşımında bulunmuşlardır. Dersin gerektirdiği kazanımları öğrenci-
lerin edindiği fikrini paylaşan öğretmenler “Öğrencilere gerçekten ya-
rarlı olduğuma emin ders işlemek, sonuçları hemen görmek beni daha
çok kamçıladı. Onlar ilerledikçe ben bir adım daha yaklaştım kendimi
görmek istediğim yere.” açıklamışlardır.

İSTANBUL / Uzun Yusuf Ortaokulu

SİİRT / İbrahim Hakkı İmam Hatip Ortaokulu

ANKARA / Gühane Ortaokulu

72
Öğretmenlik hizmet yılı diğer öğretmenlere göre daha fazla olan bir
öğretmen “15 yıllık öğretmenlik hayatımda belki de kendimi en verim-
li hissettiğim zamandı. Daha önceleri hayal dünyasında dersleri işler-
ken, ilk defa öğrencilerin birinci ders çizimini yaptıkları ürünün çıktısını
ikinci ders ellerine aldıklarında gözlerindeki mutluluk görülmeye de-
ğerdi.” yazmıştır. Öğretmenler pilot uygulama kapsamında Bilişim Tek-
nolojileri ve Yazılım derslerinde aktif ve verimli bir eğitim süreci geçir-
diklerini “Ders bitiminde öğrencilerle birlikte tasarım yaptığım için daha
aktif ve verimli olduğumu düşündüm.” sözleri ile ifade etmişlerdir.

İSTANBUL / Şehit Büyükelçi Galip Balkar Ortaokulu

Bilişimle üretim pilot uygulaması öğretmen öz değerlendirme formla-
rında pilot uygulamadaki fiziki imkanları ve donanım konusunda olum-
lu görüş bildirmişlerdir. Bu konuda öğretmenimiz “Okulumuzun fiziki
imkânları yeterli olmadığı için; uzun zamandır istediğim fakat uygula-
yamadığım bir programın içinde bulunmaktan tabi ki çok mutluyum.”
paylaşımında bulunmuştur. Öğretmenlerimiz, pilot uygulamada karşı-
laştıkları sorunları “Bunların dışında BT sınıfı bilgisayarlarımızın eski
olması ve teknik bazı problemler çıkarması da süreci olumsuz etkile-
yen bir durum oldu.” sözleriyle açıklamışlardır. Ayrıca bu konuda diğer

73
 bir öğretmenimiz malzemelerin sürdürülebilirliği ile ilgili olarak “Ders
araç gereç ve programlarıyla ilgili sorunlar giderilmeli. Zaxe (3 boyut-
lu yazıcı) sık sık hata veriyor. Sarı filament kaliteden dolayı, zararlı
maddeler içermesinden kaynaklı baş ağrısı yaratmakta. Bu malzeme-
ler ekonomiklik kaldırmıyor ne yazık ki. Zaxe ile gelen siyah filament
böyle bir durum yaratmadı. Sonradan gelen renkliler sağlığa zararlı
maalesef.” paylaşımında bulunmuştur.

” Öğretmenler, bilişim
Çerçeve müfredatta nisan ayında arduino konusunu anlatan öğretmen-
lerimiz “S4A’da yazdığım programlara bazen okuyor bazen okumuyor.
Arduino en büyük sıkıntımız S4A. Ulaşılamamış öğrencilerin sebebinin
teknolojileri ve Yazı-
sınıfların kalabalığı, her öğrenciye bir bilgisayar düşmediğinden kay-
lım dersinde kullandık-
naklanıyor. Özellikle Zaxe yazıcı ile ilgili yaşadığımız sorunları online
ları bazı malzemelerin
ortamda tartıştık. Yazıcı bazen basıları sorunlu çıkardı. Bir havan 13
derslerdeki deneme-
saat civarında basıldığından okul kapadığında da çalışmaya devam
ler sırasında bozul-
etti. Geldiğimde ise filamentin tüm yazıcıya bulaştığını gördüm. Aynı
duklarını söylemişlerdir.
problemi diğer öğretmenlerim de yaşamıştı. S4A kurulumu ve sonra-
sında arduino setlerle başladığımız derslerde kartların okunamamış
konusun konuştuk. Tabii işbirliği konuşma noktasında kaldı. Diğer arka-
daşlardan önce S4A ya başladığım için ders öncesinde fikir olarak bir
şey alamadım. Ancak sonrasında genel olarak hemen herkesin S4A ile
ufak tefek sorunlar yaşadığı aşikar.” açıklamalarında bulunmuşlardır.

ANKARA / Feride Bekçioğlu Ortaokulu ANKARA / Derbent İmam Hatip Ortaokulu

74
Okullara gönderilen proje malzemeleri le ilgili olarak “Ayrıca setlerde
eksiklerimiz vardı ve 3 öğrenciye 1 set düştü. Buna rağmen verimli
geçti diyebilirim. Bilgisayarların donanım yetersizliğinden dolayı ders
”Öğretmenler, öğrenci-
lerin önceden edindik-
sürece 80 dakikaya yayılmak zorunda kaldı. Bilişim garajındaki online leri bilgilerin dersler-
dersler ile Tinkercad sitesinin malzemeleri arasında güncellemeden de hazırbulunuşluluk
kaynaklı farklılıklar gösterdiğinden dolayı öğrencilerin ilk adapte olma- düzeylerinin yük-
ları biraz zorlaştı ama zamanla uyum sağladırlar.” Şeklinde görüşleri- sek olmasından dola-
ni belirtmişlerdir. yı daha ilgili oldukla-
Öğrencilerin ders için hazırbulunuşluluk durumlarını dikkatle gözlem- rını paylaşmışlardır.
leyen öğretmenler, “Öncelikle öğrencilere devre mantığını kavratmak
için çok zaman kaybettim. İlk uygulama zor gelmekle beraber çoğu
yaptığı uygulamadan memnun kaldı.” yazmışlardır. Öğretmen, “Bu haf-
ta ilk defa S4A ile uygulama yaptık. Ders öncesinde bazı tereddütlerim
vardı. Destekleme kurslarına katılan öğrenciler daha önceden arduino
görmüştü ancak pek çok öğrenci ilk defa arduino ile karşılaşıyorlardı.
Dersin başında biraz zorlansalar da sonradan hepsi uygulamalarını ta-
mamladılar.” Öğrencilerin ilkokulda bilgisayar kullanmasının önemine
dikkat çekmiştir. Ayrıca öğretmenlerimiz bilgisayar donanımının daha
iyi olmasının pilot uygulamadaki başarıyı artıracağını “Öğrencilerin bi-
lişim teknolojilerini kullanma becerileri çok farklı olduğundan ve bilgi-
sayar donamları yetersizliğinden 40 dakika da bitmesi gereken etkin-
likler iki ders saati sürmüştür.” sözleriyle vurgulamıştır. Öğrencilerin
ders uygulamalarını kendisinin yapmasının önemli olduğunu “Program
kodlama mantığının kavranması sonucu öğrenci hazırladığı tasarımı

”
kendisi yapabiliyor.” sözleriyle açıklamıştır.
Pilot uygulamada öğrenci ilgisini öğretmenler, “Öğrencilerin konuya il- Öğretmenler öğren-
gileri çok yüksekti, onların ilgilerini çekmek için ayrıca bir etkinliğe ihti- ci sayısının fazla ol-
yaç kalmadı. Devre ve kodlamayı birleştirme kısmında ise derse olan duğu sınıflarda tek
ilgileri daha da arttı.”, “Her öğrenci devre kurma ve elektronik konu- öğretmenin sınıf yö-
suna meraklı ilgili ve yetenekli olmayabilir. Tüm öğrencilerin böyle bir netimi konusunda zor-
programa tutulmasının uzun vadede ne gibi artı eksiler doğuracağı ko- landığı anlaşılmıştır.
nusunda endişelerim var.” şeklinde değerlendirmişlerdir.
Pilot uygulama sürecinde sınıf yönetimini kalabalık sınıflarda sağlaya-
madıklarını belirten öğretmenlerimiz, bu durumu; “Etkinliğini bitiren öğ-
rencilerin diğer arkadaşlarına yardım etmesini istedim. Bu durum dü-
zen açısından karışıklık yaratsa bile, öğrencilerin öğrenmesi açısından
faydalı oldu. Özetle, ders hakimiyeti daha zor ama öğrenciler süreçte
aktif olduğu için öğretim faaliyeti daha etkili oldu.”, “Dersler çok dina-
mik geçiyordu. Teneffüse bile çıkmadık daha çok şey yapalım diye. Bi-
rebir ilgilenmek kalabalık sınıflarda çok yorucu olsa da emeğimin kar-
şılığını anında görmek beni yeniden canlandırıyordu her gün.”, “Sınıf
kalabalık olduğu için her öğrenciye yeterli vakti ayıramadığımı düşü-
nüyorum.”, “Derste sınıfların kalabalık olmasında dolayı öğrencilerle
birebir ilgilenme esnasında zorluk yaşadım.” şeklinde açıklamışlardır.

75

”
Öğretmenler derse
hazırlıklı gelen öğren-
cilerin başarı düzeyle-
rinin arttığını açıkla-
mışlardır. Bu kapsamda
pilotlanan ürünün por-
talının aktif kullanıl-
masının faydalı oldu-
ğunu vurgulamışlardır.
İSTANBUL / Kartaltepe Ortaokulu
76
Derse hazırlık sürecinde “Etkinlikleri öğrencilerin kendilerinin yapma-
sına fırsat verip sürece gerektiğinde müdahale ettim. Kodlama kıs-
mında ise öğrenciler konuyu tamamladıktan sonra yazdıkları kodları
sorgulamalarını sağladım.” ile öğrencilerde çoklu pedagojilerin kulla-
nılması gerektiğini fark ettiklerini belirtmişlerdir. Derslerde “Öncelikle
arduino uygulamalarını öğrenci mantığına uygun olarak nasıl anlata-
cağım konusunda ilçemizde bu konuda eğitimler veren bir öğretmen
arkadaşımdan bilgi aldım. Bunun dışında süreçte karşılaştığımız tek-
nik problemlerle ilgili projeye dâhil olan diğer arkadaşlarla görüştük.”,
“Dersin planlanması kısmında eksiklikler olduğunu düşünüyorum. Bu
konuları ilk defa anlatan bir öğretmen olarak ders planında çok zorlan-
dım. Tabi öğrencilerimin de hazırbulunuşluklarıyla ilgili problemlerim
oldu. Dersin içeriği ile ilgili daha erken bilgilendirme yapılsaydı planla-
ma ve öğrencileri hazırlama kısmı daha başarılı olabilirdi.” paylaşım-
larında bulunmuşlardır. Pilot uygulamada karşılaştıkları “Ders öncesi
setler ilk defa kullanılacağı için genel bir kontrol yapılmış setlerin çalı-
şıp çalışmadığı kontrol edilmiştir. Bilişim Garajındaki eğitimler izlene-
rek bir devre kurulmuş olası sorunlar test edilmiş, bazı bilgisayarlarda
S4A’nın arduinoyu görmediği tespit edilmiştir.”, “Hesap açıp gelme-
lerini istemiştim ancak almadan gelen çoktu. İlk derste onlara hesap
da açmaya çalışmak biraz telaşa sebep oldu. Hem şişe açacağı hem,
düğme yapmak gerekiyordu. İlk hafta programa göre. Yetiştirmek hiç
mümkün değil. O biraz strese sebep oldu.” yazmışlar ve öğrencile-
rin derse hazırlıklı gelmedikleri için ders süresini iyi kullanamadıkları-
nı açıklamışlarıdır.
Öğretmenler ders süreci ile ilgili olarak; “Öncelikle öğrencilerim ardu-
ino ile ilk kez karşılaştılar. Bu anlamda onlar için çok ciddi bir yol kat
ettik. İlk ders için öğretmek istediklerimi öğrendiklerini düşünüyorum.
Bu düşüncemin dayanağı ise; etkinliğini tamamlayan öğrenciyi arka-
daşlarına yardıma gönderdim. Çocuklar yardım etmeye de yardım al-
maya da çok istekliydiler. Ders sonunda çoğu öğrenci etkinliklerini ta-
mamlamıştı. Etkinliğini bitiremeyenler ise yarım bırakmak istemiyor ve
uğraşmaya devam ediyorlardı. Süreç değerlendirme açısından hepsi
çok başarılıydı.”, “Dersler çok dinamik geçiyordu. Teneffüse bile çık-
madık daha çok şey yapalım diye. Birebir ilgilenmek kalabalık sınıflar-
da çok yorucu olsa da emeğimin karşılığını anında görmek beni yeni-
den canlandırıyordu her gün.” belirtmişlerdir. Ders sırasında daha iyi
kavrayan öğrencilerin sürece yardım ettiklerini “Tüm öğrenciler verilen
kazanımları elde ettiler fakat uygulama esnasında çeşitli zamanlama
sorunları meydana geldi. Bilişim teknolojileri kullanma hazırbulunuş-
luk düzeyi yetersiz olan birkaç öğrenci desteklendi. Etkinlikleri daha
çabuk yapan öğrenciler diğer arkadaşlarına yardım ederek birbirleri-
ne destek oldular.” sözleriyle açıklamışlardır. Pilot uygulamayı başarılı
bulduklarını “Genel anlamda %80’lik bir başarı elde ettiğimiz söylene-
bilir. Öğrencilerimizin çoğu anahtarlıklarını ders saatleri içerisinde bi-
tirdi. İlk yapan 2 öğrencinin tasarımlarını 3 boyutlu yazıcıdan çıktı alıp
kendilerine verdik. Birkaç öğrencinin anahtarlığı yarım kaldı. Zaman
yetişmedi.” sözleriyle açıklamıştır. Ders süresini yetmediğini “Bazı uy-
gulamalar müfredatta ayını hafta içerisinde iki ürün çıkarmaları üze-
rine planlanmış. Ancak bir ders gününde ancak tek ürün çıkarabildik.
Diğer uygulamaları ödev olarak verdim. Thinkercad ünitesinde birey-
sel olarak ilerlemelerine izin verdim ve zaman zaman açıklamalar yap-
tım.” ifade etmiştir.
ANKARA / Feride Bekçioğlu Ortaokulu

77
” Pilotlama kapsamın-
da yürütülen çalışma-
Öğretmenler diğer zümre öğretmenleriyle iş birliği içerisinde derslerini
yürüttüklerini “Fen ve Teknoloji öğretmenleriyle iş birliği yaparak dev-
re kısımlarını daha anlaşılır hale getirmeliyim.” açıklamışlardır. Öğret-
larda okul müdürleri, menler, “Uygulamayı yapamayanlar öğrenciler derste zaman zaman
öğretmenler arasın- yoruluyorlar, biraz daha ilgili olan çocuklar derste hemen yapamayan-
da iş birliğinin arttığı- lara yardım ediyorlar böylece aslında akran öğrenmesi yaşıyorlar. As-
nı ve diğer branşlar- lında dersleri Bilişim sınıflarında yapmak bile çocukların hoşuna gidi-
daki öğretmenlerinde yor. Daha iyi odaklandıklarını ve öğrendiklerini düşünüyorum.”. Akran
yeni teknolojileri öğ- öğrenmenin derslerde çok iyi gözlediklerini belirten öğretmenler “Yani
renmeye istekli olduk- buna ekstradan çok şey yok. Sadece güzel bir uygulama, beğendim.
larını belirtmişlerdir. Her hafta iki saat biz yapıyoruz. Derslerimiz ile çok fazla bağdaştıra-
mıyoruz. Bence olmalı mı evet olmalı ama buradaki birçok uygulama-
yı biz ders olarak çocuklara verdik. Evde de yapıyorlar. Bu kadar çok
vakit ayırmamalıydık.” ders planının daha yararlı etkinlikler eklenmesi
gerektiğini vurgulamışlardır. Öğretmenler pilot uygulamanın dezavan-
tajları ile ilgili olarak “Hem öğrenci hem öğretmen açısından kalaba-
lık ortam en büyük dezavantaj. Bizde rahatsızız öğrenci de rahatsız.
Sınıflarının kalabalık olduğu okullarda benim hayal ettiğim verim dü-
zeyinin çok altında gerçekleşiyor. 16 kişilik bir sınıf olsaydı çok farklı
bir ilerleme sağlayabilirdik. İkimiz açısından en büyük dezavantaj bu.
Mümkün olduğu kadar ders içerisinde öğrenmeliyiz. Matematik veya
fen gibi bir şey değil. Anlatırsınız, ütün öğrencilerden sonucu göre-
mezsiniz. Birkaç kişiye sorarsınız. Ama bir şey yaptığımızda, özellikle
uygulama olduğumuz için, hangi öğrenci nerede hemen görebiliyorsu-
nuz. Herkesi aynı seviyeye getirmeye çalışırken önde olan öğrenci-
lerden biraz zaman çalıyorsunuz arkadakileri yetiştirmeye çalışırken.
Daha fazla öğrenmesi gereken öğrenciyi diğer öğrenciler biraz geriye
çekiyor. Bunun dezavantajını görüyoruz.” paylaşımlarında bulunmuş-
lardır.

D. Ortaokul Öğrencilerinin Derslerde Doldurdukları Nitel

“5N1K Formu”na Ait Bulgular
Bilişimle Üretim Pilot uygulaması kapsamında, Mart ve Nisan ayına ait
öğrenciler tarafından doldurulan 5N1K (Ne, Nerede, Neden, Nasıl, Ne
zaman ve Kim) değerlendirme formları nicel olarak analiz edilmiştir.
Analiz sonucunda öğrencilerin görüşlerinin belirli temalarda toplandı-
ğı görülmüştür. Bu temalar Şekil 5’de özetlenmiştir. Bilişimle üretim pi-
lot uygulaması öğrenci 5N1K formlarının tamamlanma durumları Tablo
4’de listelenmiştir. Pilot uygulamanın sonunda tüm formlar toplanmış
olacaktır. Temalara ilişkin öğrenci görüşlerine sonuçlar kısmında yer
verilmiştir.

78
 Günlük
Etkinlik Hayat
İçeriği İlişkisi

Kariyer
Planlaması

İş
Birliği

Matematiksel
Beceri

Ders
İçeriği
Duyuşsal
Etkiler

Şekil 5: Bilişimle üretim pilot uygulama öğrenci 5N1K formuna ait temaları
79
 Bilişimle üretim pilot uygulaması kapsamında, Mart ve Nisan ayına
ait öğrenciler tarafından doldurulan 5N1K değerlendirme formları nitel
olarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda öğrencilerin görüşlerinin be-
lirli temalarda toplandığı görülmüştür.

” Derslerde bilişimle ilgi-

Öğrenciler ders içeriğinde bulunan materyalleri tasarlayarak 3 boyut-
lu yazıcıda üretmişlerdir. Bu süreçte gösterip yaptırma tekniği uygu-
lanmıştır. Öğretmenler önce kendileri nasıl yapılacağını göstermiş ya
lenen öğrencilerin pi-
lotlanan eğitim ma- da videodan öğrenciler izleyerek etkinliğin nasıl yapılacağını öğrenmiş
teryaline ait portalda ve daha sonra öğrenciler uygulamışlardır. Öğrenciler derste işledikleri
ilgili videoları izleye- konuları tinkercad, scratch ve arduino olarak belirtmişlerdir. Bu uygu-
rek derslere geldik- lamaları kullanarak içerikte belirtilen etkinlikleri yapmış ve bunlara uy-
lerini paylaşmışlardır. gun ürünler (çapa, anahtarlık, kırık düğme vb.) ortaya çıkarmışlardır.
Derste öğrencilere önce teknik anlamda bilgi verilmiştir. Örneğin, tin-
kercad’e nasıl kayıt olunacağı, programın özellikleri ve nasıl kullanıla-
cağı, arduinoda ısı kontrolü vb. Ürünlerin nasıl tasarlandığı ve işlem
basamakları açık ve net bir şekilde ifade edilmiştir. Uygulama esna-
sında öğrencilere öğretmenler tarafından rehberlik yapılmış ve ürün-
ler basılmıştır.

” Öğrencilerin mate-
matiksel becerileri-
Öğrencilerin neyi nasıl öğreneceğinin yanında, öğrenme öncesinde na-
sıl hissettiği, öğrenmeye veya almaya açık olup olmadığı yani duyuş-
sal etkiler çok önemlidir (Duman ve Yakar, 2017). Pilotlama müfredatın-
nin geliştiği, ders sı- da duyuşsal etkiler ve grup çalışmalarına önem verilmelidir. Etkinlikler
rasında oluşturulan uygulanırken öğrenciler matematiksel becerilerini geliştirmiş, oluşturulan
şekillerin geometrik şekillerin geometrik temele dayandığını algılamışlar ve cihazların iç me-
temele dayandığını al- kanizmasını anlamaya başlamışlardır. Öğrenciler grup çalışması içerisin-
gıladıkları ve cihazla- de çalıştıklarını ve bu durumdan memnun olduklarını ifade etmişlerdir. İş-
rın iç mekanizmasını birliği içerisinde ürün oluşturarak hayal güçlerini kullanabilmek öğrencileri
anlamaya başladıkla- mutlu etmiştir. Ancak sınıf mevcudunun fazlalığı dersin işlenişini olum-
rı tespit edilmiştir. suz etkilemektedir. Öğrencilerin ders hakkında düşüncelerinden örnek-
ler aşağıda belirtilmiştir. Öğretmenler, “Normal derslerden çok farklı ve
çok eğlenceli bir ders”, “Tinkercad sayesinde hayal gücünün sınırlarının
ötesinde yolculuk yapmayı öğrendim.” Paylaşımlarında bulunmuşlardır.
Derste öğrenciler kendilerini mutlu, değerli, heyecanlı, gururlu, zeki,
özgüvenli ve önemli hissettiklerini ifade etmiştir. Ayrıca dersi eğlen-
celi ve öğretici bulduklarını, keyifli ve zevkli zaman geçirdiklerini be-
lirtmişlerdir. Örneğin; “3 boyutlu yazıcıdan kendi tasarladığım bir şeyi
çıkardığımda kendi eserimmiş gibi gururlu hissediyorum.” Öğrenciler
kendilerini geliştirmeyi, bilgiyi nasıl kullanabileceklerini, dersin merak
duygularını arttırdığını, ilginç konular işlediklerini yazmışlardır. Örne-
ğin, “Yeni bir şeyler öğrenmek iyi hissettirdi.” Bununla birlikte öğren-
ciler kendilerini ilgili mesleklerle bağdaştırdıklarını şu ifadelerle be-
lirtmişlerdir. Öğrenciler, “Kendimi bir bilim insanı veya tasarımcı gibi
hissettim.”, “Kendimi bir bilgisayar mühendisi gibi hissettim.” “Kendimi
mucit gibi hissettim.” paylaşımlarında bulunmuşlardır.
80
Öğrencilerin %1’lik kısmı konularda zorlandıklarını, etkinlikleri yapa-
mayınca sinirlendiklerini, etkinlikleri yapamayacaklarını düşünüp kork-
tuklarını ve sıkıldıklarını bildirmişlerdir. Örneğin; “Konu güzeldi ama
”
Pilotlama sürecinin öğ-
rencilerin mesleki se-
sıkıcıydı. Çünkü ben bu konuda zorlandım.”, “Bazı üniteler yapama-
çimlerine olumlu katkı
dığım için bana sıkıcı geldi.”, “Bazen yorulduğum için sevmedim ama
sağladığı belirlenmiştir.
genel olarak sevdim.” yazmışlardır.
Ders içeriğinde üretilen materyallerin günlük hayatta kolaylıkla kulla-
nılabileceği ve içeriğin bu temel doğrultusunda üretildiği görülmekte-
dir. Bu durum öğrenciler tarafından da belirtilmiştir. Örneğin; “Düğme-
miz koptuğunda düğme üretebiliriz.”, “Sanayi alanında yedek parça ve
alet üretebilirim”. Ayrıca öğrencilerin 3B tasarım ve 3 boyutlu yazıcıyı
günlük hayatlarında da kullanmak istedikleri belirtilmiştir. “Keşke evde
de 3 boyutlu yazıcı olsa ve kullanabilsek” isteklerinde bulunmuşlardır.
Pilot uygulamanın kariyer planlamasında öğrencileri etkilediği tespit
edilmiştir. Öğrenciler meslek hayatlarında bu içeriklerde öğrendikleri-
ni kullanabileceklerini ve bu alanlarla ilgili meslek seçebileceklerini ifa-
de etmişlerdir. Öğrenciler, “Bilişim öğretmeni olursam kullanabilirim”,
“Meslek hayatımda kullanırım”, “Mimari alanlarda ve sinemalarda kul-
lanabilirim” çıkarımlarında bulunmuşlardır.

SİİRT / 14 Eylül Ortaokulu

81
 E. Ortaokul Öğrencilerinin Velilerinin Doldurdukları
“Veli Değerlendirme Formu”na Ait Bulgular
Bilişimle Üretim Pilot uygulaması kapsamında, Mart ve Nisan ayına ait
veliler tarafından doldurulan veli değerlendirme formları nicel olarak
analiz edilmiştir. Analiz sonucunda velilerin görüşlerinin belirli temalar-
da toplandığı görülmüştür. Bu temalar ve temalara ilişkin veli görüşleri
aşağıda yer almaktadır.
Veliler öğrencilerin teknoloji, kodlama, bilgisayar becerisi, 3 boyutlu ta-
sarım ve becerisi, yazılım alanlarında geliştiklerini belirtmişlerdir. Öğ-
rencilerin uygulamayla birlikte daha meraklı, daha sorgulama eğilim-
li, üretken, araştırmacı kişiler olduklarını ifade etmişlerdir. Örneğin,
Tinkercad 3 boyutlu tasarım ve modelleme hakkında yoğun bir bilgi-
ye sahip olup kendini geliştirmek için çaba sarf ettiğini ve bu sayede
başardıkça daha mutlu olduğunu gözlemledim.” paylaşımında bulun-
muşlardır. Uygulamanın teknolojik bir alana ve farklı düşünmeye teş-

”
vik etmesi velilerin ilgisini çekmiştir.
Öğrencilerin uygulama sayesinde yaratıcı düşünme becerilerinin ge-
Veliler çocuklarının liştiği, hayal güçlerini kullanarak üretim yapabildikleri, çok yönlü dü-
uygulamayla birlik- şünme becerileri, pratik düşünme ve fikirlerini açıkça ifade edebildik-
te daha meraklı, daha leri belirtilmiştir. Örneğin, “Toplumsal kalkınma, inovasyon, yeni fikirler
sorgulama eğilim- üretmeyi sağlayacak projeler geliştirdi.” yazmışlardır. Veliler öğrenciler
li, üretken, araştırma- grup içerisinde işbirliğiyle çalışmasından memnun olduklarını ve öğ-
cı davranışlar geliştir- rencilerin daha iyi öğrendiklerini ifade etmişlerdir. Öğrencilerin arkadaş
diklerini söylemişlerdir. ortamlarında da daha aktif oldukları belirtilmişlerdir. Örneğin bir veli,
“Arkadaşlarıyla fikir paylaşımı, araştırmacı ve ilgi alanlarında gelişme-
lere faydalı oldu.” diye ifade etmiştir.
Veliler pilot uygulamanın öğrenciler için iş olanağını arttırdığını, öğren-
cilerin meslek seçimlerini etkileyebileceğini belirtmişlerdir. Öğrencile-
rin farklı alanlarda etkinlik yapabilmesi meslek seçiminde karar veril-
mesine etki edebilir. Ayrıca öğrencilerin diğer derslerdeki başarısının
arttığı ifade edilmiştir. Veliler formlara “Çocuğum artık daha meraklı,
daha araştırmacı, teknoloji dergileri kitapları okuyor, daha fazla neler
yapabilirim diye düşünüyor. Bizimle bilgi alış verişi yapıyor.”, “Bilgisa-
yarla daha fazla ilgilenmeye başladı.”, “Mühendis ya da mimar olma
alanında geliştiğini düşünüyorum.”, “Çok akıllandı yaptığı dersler artık
ona kolay geliyor.”, “Çocuğumun küçük yaşta hangi alanda daha ba-
şarılı olabileceğini pilot uygulama sayesinde öğrenmiş oluyoruz.” şek-
linde paylaşmışlardır. Veliler, “Teknoloji alanında ilerledi ama fazla de-
ğişiklik olmadı sadece her zamankinden çok bilgisayarla oynuyor.” ,
“Çok zaman alıcı ve uğraştırıcı bence ama faydasını pek göremedim.”
ya da “Evde malzeme olmadığı için yorum yapamıyorum.” Şeklinde
paylaşımlarda bulunmuşlardır.

82
Öğrencilerin bilgisayarı sadece oyun amacıyla kullandıkları ve uygu-
lama sonrasında kendi gelişimleri için daha faydalı çalışmalar yaptık-

”
ları görülmüştür. Bilgisayar becerileri ve bilgisayarın güvenli kullanımı
konusunda daha fazla bilgi sahibi oldukları belirtilmiştir. Formlara veli-
Veliler çocukları-
ler, “Bilgisayarda sadece oyun değil farklı uygulamaları da kullanıyor”
nın evdeki paylaşım-
yazmışlardır. Veliler öğrencilere genel olarak maddi ve manevi des-
larının olumlu olma-
tek olduklarını belirtmişlerdir. Fikir verip bilgi alışverişinde bulunarak
sı sebeiyle bilişim
öğrencileri motive etmişlerdir. Öğrenciler yeterlik ve kodlama kursla-
dersi almak sitedik-
rına gönderilmiştir. Programın nasıl kullanıldığı ilgili veliler tarafından
lerini söylemişlerdir.
öğrencilere gösterilmiş ve yardım edilmiştir. Örneğin, “Programı birlik-
te kullanarak zorlandığı aşamalarda yardımcı olarak daha hevesli ol-
masını sağlamaya çalıştık.”, “Çocuğumla birlikte ben de bilmedikleri-
mi öğrendim.” şeklinde belirtmişlerdir. Velilerin %1’lik kısmı öğrencilere
destek olamadıklarını ifade etmiştir. Örneğin; “Fazla destek olamadım
kendisi başarsın istiyorum.” diyen veliler bulunmaktadır.

ANKARA / Polatlı İMKB Ortaokulu

83
 GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇLAR
Pilot uygulama sürecinde alandan toplanan formların analizleri henüz
tamamlanmamıştır. Pilot uygulama sürecinin hızlı başlanması ve iç
paydaşların zamanında yeterince bilgilendirilmemesi pilotlama çalış-
masından beklenen etkiyi zayıflatmıştır. Bilişimle üretim pilot uygula-
masında hazırlanan bu ara rapor sadece genel bulguları içermektedir.
Daha derin ve ayrıntılı bulgular için ilerleyen çalışmalarda konu ala-
nında ve değerlendirmede uzman bir akademik grup ile çalışmasının
önemli olduğu görülmüştür.
Pilotlaması yapılan eğitim materyalinin kullanıldığı özel okullar (2 okul
Ankara, 1 okul İstanbul) ziyaret edilmiştir. Bu okullarda pilotlanan ürü-
nü 4 yıldır kullanan öğrencilerin algoritmik düşünme becerilerini geliş-
tiği ders öğretmenleri tarafından ifade edilmiştir.

A. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Örnekleri – Okul Ziyaretleri

”
Ağrı ilinde yapılan okul ziyaretlerine ait sonuçlar aşağıda verilmiştir.
Pilot uygulamanın • Eğitimde yeni trendlerin takip edilmesi ve derslerde uygulanabilme-
daha sağlıklı işleme- si için tüm paydaşların bu tür projeleri sahiplenmesi gerektiği,
sini sağlamak amacıy- • Teknolojik gelişmelerin Bilişim Teknolojileri ve Yazılım derslerinde
la eğitimleri almış olan uygulanabilmesi için 2 ders saatinin yeterli olmadığı,
okulların ziyaret edil- • Destek kursları ile Bilişim dersleri desteklenmesi gerekir. Özellikle
mesi ve deneyimle- 5. ve 6. Sınıflarda Bilişim Teknolojileri ve Yazılım derslerindeki uy-
rinden faydalanılma- gulamaların daha sonraki öğretim yıllarında da devam etmesi sür-
sı oldukça önemlidir. dürülebilirlik açısından önemi olduğu,
• Projelerin yürütülmesinde ve ölçme tasarımlarının yenilenmesinde
üniversitelerle iş birliğinin sağlanması gerektiği,
• Derslerde uygulamaları bizzat kendisi yapan öğrencilerin okuldan
veli tayini gibi sebeplerle ayrılması gerektiğinde, gittiği ilde bu tür
çalışmalara katılabilmesi için ülke çapında uygulamanın sürdürül-
mesinin önemli olduğu,
• Öğretmen eğitimlerinin sadece Bilişim Teknolojileri öğretmenleri-
ne yönelik olması derslerde uygulamaları zorlaştırdığı, bu nedenle
diğer branşlardan da öğretmenlere eğitimlerinin düzenlenmesinin
önemli olduğu,
• Bu tür çalışmalarda okuldaki idareci ve öğretmenlerin projeyi sahip-
lenmesi için uygun zeminin hizmet içi eğitimlerde sağlanabileceği,
• Öğrenci ürünlerinin sene sonunda tanıtılması amacıyla sergi, fuar
ya da bilişim şenliği gibi uygulamaların hazırlanması öğrenciler açı-
sından motive edici olacağı sonuçlarına ulaşılmıştır.

84
B. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Sonuçları – İlkokul
Pilot uygulama ilkokul bazında başarılı bir şekilde yürütülmüştür. Okul
idareciler ve öğretmenler pilot uygulamaların plana uygun yapılması
konusunda yoğun bir çaba gösterdikleri gözlemlenmiştir.
” Pilot uygulamanın
daha çok ilkokulda
Okul yöneticileri tarafından pilotlama sürecinin üretim, gelecek ve is- yapılması ölçme so-
tihdam anlamına geldiğini, geleceğin bu konular üzerinde şekillenece- nuçlarının güvenilir-
ğini, sürece okulunun dâhil edilmesinin çok heyecan verici olduğunu liğini artıracaktır.
ifade etmişlerdir. Okulun pilot uygulama yer almasından dolayı kendi-
lerini şanslı gördüklerini, velilerin bu konuda zaman zaman okula gelip
pilotlama süreci ile ilgilendiklerini belirtmişlerdir.
İlkokulda öğretmenler arasında iş birliğinin güçlendiği zümre olarak
planlamaya uygun içeriklerin zamanında derslerde yer verildiği anla-
şılmıştır. Ancak pilot uygulama kapsamında yürütülen çalışmalar için
öğretmenler ders saatinin yetmediği hakkında ortak görüş bildirmiş-
lerdir. Özellikle her iki sınıfta da pilot uygulama yapılan eğitim mater-
yaline ait web içeriklerinin etkili ve verimli kullanılmaması bu durumu
açıklamaktadır. Pilot uygulama kapsamında öğrencilerin bilişimle ilgi-
li yeniliklere açık olduğu, ürün olarak yapılabilirliğinin ispatlandığı du-
rumlardan çok keyif aldıkları ve deneme-yanılma ile çok daha hızlı
öğrendikleri anlaşılmıştır. Öğretmenler öğrencilerin özellikle sosyal
medyadan gördükleri teknolojik ürünlerin nasıl üretildiğini/yapıldığını
daha iyi anladıklarını paylaşmışlardır. Bu anlamda öğretmenler ilko-
kul düzeyinde öğrencilerin bilişimle ilgili olarak pilot uygulama kapsa-
mında öğrendikleri bilgileri 5. sınıfta devam etmek istediklerini belirt-

”
mişlerdir. Öğretmenler; öğrencilerin pilotlanan eğitim materyali ile ilgili
çalışmalarda kendilerini sunulan problemlere farklı çözümler üretebil-
dikleri ve sonuç olarak problem çözme becerilerinin geliştiğini paylaş- Pilot uygulamanın yü-
mışlardır. Öğretmenler, öğrencilerin olaylar arasındaki neden sonuç rütüleceği ilkokul-
ilişkilerini görebildiklerini ve bilgisayara kodlama ile bir iş yaptırabilme- larda karışıklığın ol-
nin verdiği öz güveni hissettiklerini ve bu durumu paylaştıklarını vur- maması için başka
gulamışlardır. İlkokul düzeyinde; öğrenciler ‘yarı kodlama’ dersleri ile projelerin olmaması-
öğrendikleri teknolojinin çalışma prensiplerini anlamışlardır. Özellikle na dikkat edilmelidir.
karar verme ve eyleme geçme komutlarını öğrencilerin günlük yaşam-
da kullanabildiklerini ifade etmişlerdir.
Pilotlanan eğitim materyaline ait platformun kullanım oranı ilkokul için
%71.8 olarak tespit edilmiştir. 3. sınıf öğretmenleri pilotlaması yapı-
lan ürünün web sayfasından ve kılavuz kitabından ders anlatımını bi-
rebir takip ettikleri için uygulamayı sorgulamadıkları düşünülmektedir.
Pilot uygulama kapsamında kullanılan Kümülüs setlerinin ve yarı kod-
lama derslerinin algoritmik düşünme becerisini desteklediği görüşün-
dedirler. 3. sınıf öğretmenlerinin proje üretmedikleri ya da ürünlerini
sergilemeyecekleri için bu soruları anlamlandıramadıkları anlaşılmış-
tır. Öğretmenlerin derslerde uyguladıkları çalışmaları günlük yaşam
becerileriyle örneklendirmede başarılı oldukları ancak okulda TBA
85
 pilotlamasının da aynı zamanda yapılması sonuçların netleşmesini
engellediği, idarecilerin ve öğretmenlerin sorulara pilot uygulama kap-
samında mı? Yoksa TBA kapsamında mı? cevap vermeliyim şeklinde
tekrar tekrar sordukları gözlemlenmiştir. 3. sınıf öğretmenlerinin pilot
uygulama sürecinde eleştirel bir bakış açısı geliştirdikleri söylenebilir.
Ancak pilotlaması yapılan eğitim materyalini öğretmenlerin günlük ha-
yatta kullanımlarını derslerde örneklerle açıklamalarına rağmen henüz
tam olarak evlerde nasıl kullanılacağını anlamlandıramadıkları sonu-
cuna varılmıştır. Bu durumu destekleyen diğer bir örnek ise 3. sınıf öğ-
retmenlerinin tasarım becerilerine yönelik davranış sorularına kararsı-
zım cevabını vermeleridir. Çocukların somut dönemde oldukları için bu
büyüklükteki soyut kavramları algılamakta zorlandıkları söylenebilir.
4. sınıf öğretmenlerinin derslere hazırlıklı geldikleri ve plan dâhilinde
zümre arkadaşlarıyla iş birliğinde çalıştıkları belirlenmiştir. Micro:bit
eğitiminin sınıf öğretmenleri için dikkatli olmalıyım gibi bir duygu uyan-
dırdığı ve derste yanlış bilgi verme korkusunun oluştuğu anlaşılmış-
tır. Bu nedenle micro:bit eğitimlerinin derslerde de devam etmesi ya
da öğretmenlere bu konuda zaman zaman eğitim dışında da destek

”
verilmesi gerektiği belirlenmiştir. Pilot uygulama öğretmenler arasında
iş birliğini geliştirmekte ve akran öğrenmeyi desteklemektedir. 4. Sınıf
Pilot uygulamanın yü- öğretmenleri micro:bit eğitim materyalini sadece öğrencilere plan dâ-
rütüleceği ilkokullarda hilinde göstermişlerdir. Bu konuda uygulamanın amacını ve işleyişini
ölçme tasarımı uygu- kavrayamadıklarını ifade etmişlerdir. Web içeriğinde bu uygulamanın
lama başlamadan önce daha basit örneklerle anlatılmasının gerektiğini paylaşmışlardır. Öğ-
iç paydaşlarla payla- retmenlere eğitimlerde gördüklerini fakat derslerde bu uygulama içim
şılması ölçme sonuçla- örnekleri çeşitlendiremediklerini, öğrencilerin daha hızlı öğrendiğini ve
rının tutarlılığını olum- sınıf yönetimi konusunda zorluk çektiklerini açıklamışlardır. 4. sınıf öğ-
lu etkileyecektir. retmenlerinin micro:bit eğitimlerine sınıflarında örneklerle yansıttıkla-
rı ama günlük yaşamda bu ürünün nasıl kullanılacağını anlamlandıra-
madıkları anlaşılmıştır.
İlkokul öğretmenleri, 3. sınıfta kümülüs setlerinin ve Çizit ile 3B Çizim
uygulamalarının ve 4. sınıfta Çizit ile 3B Çizim uygulamalarının daha
başarılı bulunduğu belirlenmiştir. Bu uygulamalarda öğrencilerin arka-
daşlarıyla birlikte çalışmaktan keyif aldıkları, öğrendiklerini hemen ar-
kadaşlarıyla paylaşmak istediklerini paylaşmışlardır. Öğretmenler yeni
uygulamalarla ilgili eğitimleri seminer döneminde almak istediklerini
açıklamışlardır.

86
C. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Sonuçları – Ortaokul
Öğretmen eğitimi süreci içerisinde yapılan mülakatlar, değerlendirme
formu ve ön test son test sonuçları incelendiğinde katılımcı öğretmen-
lerin disiplinler arası bütüncül bir yaklaşımla, günlük hayatta karşıla-
şılabilecek problemleri temel alan projeler, teknolojiler ve ürünler ko-
nusunda farkındalıklarını arttırdıkları tespit edilmiştir. Pilotlanan eğitim
materyaline ait platformun kullanım oranı ortaokul için %87,96 olarak
tespit edilmiştir. Yapılan pilotlama çalışmasında öğretmenlere ve öğ-

”
rencilere yönelik detaylı yönergeler bulunmaktadır. Öğretmenler ve-
rilen kılavuzları, ders vereceği öğrenci grubuna yönelik düzenlemesi
ve diğer branşlardaki öğretmenlerle işbirliği içerisinde çalışması isten- Öğretmenler pilotlama
mektedir. Ancak bu çalışmaları planlarken uygulanması gereken pe- çalışmaları planlanırken
dagojik yöntemler hakkında farkındalıklarının artması gerektiğini hem derslerde uygulanma-
öğretmenler tarafından belirtilmiş hem de yapılan değerlendirme so- sı gereken pedago-
nuçlarında tespit edilmiştir. Bu nedenle verilen eğitimin teknik anlam- jik yöntemler hakkın-
da yeterli olmasına rağmen pedagojik olarak da daha fazla öğretmen- da farkındalıklarının
lerin desteklenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Birçok öğretmen, artması için online eği-
teknik konuların seviyelerinin arttırılması ve kendilerinin bu konularda timler istemektedir.
eğitime ihtiyacı olduğunu söylemiştir. Bu yüzden teknik olarak da ge-
liştirilmesi gerektiğini söyleyebiliriz.
Öğretmenlerin ses kayıtlarından elde edilen bulgulardan Bilişim Tek-
nolojileri ve Yazılım derslerine 5. sınıftan başlanmalı, müfredatta ve-
rilen etkinlikler konusunda serbestlik olmalı, ölçme ve not verme için
portalın aktif kullanılması gerektiği sonuçları çıkarılmıştır. Bu sonuçlar
öğretmenler tarafından doldurulan öz değerlendirme formlarının so-
nuçları ile birlikte değerlendirilmiş ve tekrarı önlemek amacıyla aşağı-
da listelenmiştir.
• Yapılan görüşmeler sonucunda öğretmenler kendilerini değerli,
mutlu ve tatmin olmuş olarak tanımlamışlardır. Diğer bir değişle, öğ-
retmenlerin bilişimle üretim pilot uygulamasındaki yöntem ve tek-
nikler ile derslerini işlemelerinin iş doyumlarını arttırdığı söylenebil-
mektedir.
• Öğretmenler genel olarak bilgisayar laboratuvarlarının fiziki imkân-
larının yetersiz olduğunu söylemişlerdir. Bilgisayar sınıflarındaki bil-
gisayarlar eski olduğunu belirten öğretmenler olduğu gibi öğrenci-
ler için yeterli sayıda bilgisayar olmadığını söyleyen öğretmenlerde
olmuştur. Ayrıca bilgisayar laboratuvarlarının diğer malzemelerinin
(masa, sandalye, perde vb.) yeterli olmadığını da birçok öğretmen
belirtmektedir.
• Öğretmenlerin bilişimle üretim pilot uygulaması müfredatından ge-
nel olarak memnun olduklarını belirtmişlerdir. Bununla beraber S4A
programının eski olması, bazen çalışıp bazen çalışması gibi sorun-
lar içerdiğini belirtmişlerdir. S4A yerine daha yeni ve kullanışlı oldu-
ğu için tercih ettikleri Mblock önerilmiştir.
87
 • Öğretmenler öğrencilerin bilişimle üretim pilot uygulaması müfre-
datına ilgilerinin yüksek olduğunu söylemişlerdir. Bununla beraber
devre elamanları, S4A, üç boyutlu tasarım gibi konularda hazırbulu-
nuşluklarının düşük olduğunu belirtmişlerdir.

” Öğretmenler pilotlama
çalışmaları planlanırken
• Bilişimle pilot uygula süreci öğretmenin lider öğrencinin kendi öğ-
renmesinden sorumlu bir role bürünmesini beklemektedir. Öğret-
menler süreç içerisinde alışkın oldukları lider pozisyonda olmaları-
derslerde uygulanma- nın sınıf yönetimi açısından zorluklar çıkarabildiğini söylemişlerdir.
sı gereken pedago- Derslerin dinamik geçmekle birlikte yorucu bir süreç olduğunu ve
jik yöntemler hakkın- zamanla alıştıklarını belirtmişlerdir.
da farkındalıklarının • Öğretmenler, ders tasarım sürecinde yeni roller edinmesinin yanı
artması için online eği- sıra öğrencileri aktif kılacak ve akran öğrenmesine izin verecek çö-
timler istemektedir. zümler üretmeye çalıştıkları görülmektedir.
• Öğretmenlerin ilk defa anlattıkları konular için öncesinde uzun ha-
zırlıklar yapma ihtiyacı hissettikleri belirlenmiştir. Bu yüzden öğret-
men eğitimleri konusunda daha fazla desteğe ve eğitim kaynağına
ihtiyaç duyduklarını dile getirmişlerdir.
• Öğretmenler, bilişimle üretim pilot uygulaması müfredatı için 2 saat-
lik ders süresinin yeterli olmadığını, bu yüzden bazı etkinlikleri atla-
dıklarını söylemişlerdir. Tasarım süreci içeren derslerde daha uzun
zamanlara ihtiyaç duyulduğu belirtmişlerdir. Bazı öğretmenler ise
ders süresi yeterli olmadığı için okul sonunda 2 saatlik destekleme

”
kursu açarak müfredatı tamamlamışlardır.
• Pilot uygulamaya dâhil olan öğretmenler kendi aralarında ve diğer
Öğretmen nitelikleri- branş (fen ve teknoloji, matematik, teknoloji tasarım) öğretmenle-
nin arttırılmasını öğ- ri ile ortak çalışmalar yürütmüşlerdir. Diğer öğretmenler ile iletişim
retimde kaliteyi art- kurabilecekleri ve işbirliği yapabilecekleri ortamlar/durumlar tasarla-
tırmada en önemli maya başladıkları izlenmiştir. Derse giren öğretmenler için, ortak ça-
faktör arasındadır. lışma yapabilmek ve mesleki deneyimlerini paylaşabilmek için çev-
rim içi veya yüz yüze ortamların olması gerektiğini söylemişlerdir.
• Öğretmenler, tüm öğrencilerin konuları aynı düzeyde öğrenmediğin

” Öğretmenler 21. Yüz-

yıl becerileri ve Tür-
söylemektedirler. Bununla beraber sürecin öğrencilere kendi hızla-
rında öğrenmelerini desteklediğini ve müfredatın ötesine geçmeye
izin verdiğini belirtmişlerdir.
kiye Yeterlikler Çer- • Müfredatın daha fazlasını yapmak isteyen veya daha ileri düzeyde
çevesi’nde tanımlanan konuları öğrenmek isteyen öğrenciler için geliştirilmesini istenmek-
yetkinliklere sahip tedir. Öğretmenler konu seviyesi ve çeşitliliği açısından içeriklerin
olmak için sürek- çeşitlenmesinin önemli olduğunu söylemektedirler.
li bilgi ve becerile- • Öğretmenler sınıf yönetimi konusunda desteklenmeyi beklemekte-
rini yenilemelidir. dirler. Lider konumundaki bir öğretmen olabilme ve öğrencileri öğ-
renebilme konusunda yenilikçi yöntem ve tekniklere ihtiyaç duyduk-
larını söylemişlerdir.

88
Öğrenciler tarafından yapılan 5N1K değerlendirme formlarından elde
edilen veriler sonucunda aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
• Formlardan elde edilen veriler sonucunda öğrenciler içerikteki et-
kinliklerin nasıl yapıldığını öğretmen rehberliğinde öğrenmiş ve uy-
gulamışlardır.
• Kodlama ve 3 boyutlu tasarım yaparken hangi aşamalardan geçil-
diğini ve süreçlerde ihtiyaç duyulan çalışmaları-malzemeleri öğren-
mişlerdir. Bilgisayara kullanma becerileri ve matematik becerileri-
nin arttığını ifade etmişlerdir. İçerikte kullanılan Tinkercad, Scratch
ve Arduino programlarının kullanımının öğrenilmesinin yanı sıra gü-
venli bilgisayar kullanımı ile ilgili farkındalığın da arttığı tespit edil-
miştir.

İSTANBUL / Uzun Yusuf Ortaokulu

• Öğrenciler genel olarak pilot uygulamaya karşı olumlu duygular ge-

liştirmişlerdir. Özellikle üretmek ve bilgiyi uygulamaya dönüştürmek
öğrencilerin ilgisini çekmiş ve merak duygularını uyandırmıştır. Öğ-
rencilerin en çok etkilendikleri kısımlardan birinin 3 boyutlu yazıcı
olduğu ve tasarlayabildikleri ürünleri üretilebilmeleri olduğu belirtil-
miştir. Bununla beraber, %1’lik öğrenci kesiminin pilot uygulamaya
karşı olumsuz duygular geliştirdiği ya da pilot uygulamanın öğrenci-
lerde herhangi bir etkisinin olmadığına inandıklarını söylemişlerdir.
89
 • Pilot uygulamanın günlük hayatla entegre bir biçimde oluşturulması
öğrencilerin derse ilgilerini kaybetmemelerinde önemli bir etken ol-
muştur.
• Öğrencilerin düşündükleri araçları ürün olarak ortaya çıkarabilme-
lerinin kariyer planlamalarına da yön verebileceği tespit edilmiştir.
Mühendislik, tasarım, matematik ve bilim alanında öğrencilerin far-
kındalık kazandığı, bu alanlara yönelik planlar yaptığı görülmüştür.
• Öğrenciler için bazı etkinlikler karmaşık geldiği belirlenmiştir. Öğ-
renciler hangi uygulamayı neden yaptıklarını anlamadıklarını belirt-
mişlerdir.
• Projeler için ders saati yeterli olmamaktadır. Bir projeyi tamamlaya-
bilmek tam bir günü almaktadır.

Veli değerlendirme formlarından elde edilen veriler sonucunda aşağı-

daki sonuçlar elde edilmiştir.
• Pilot uygulama kapsamında veliler çocuklarında yeni beceri edin-
mesini beklediklerini belirtilmiştir. Bu beceriler; bilgisayar kullanım
becerileri, kodlama, robotik, 3 boyutlu tasarım becerileri (Tinker-
cad), web tasarım, yazılım, dijital içerik ve beceri destekli dönüşüm
olarak sıralanmıştır. Ayrıca veliler, çocuklarının el becerisi, fen bilim-
leri, okuma anlama, grafik tasarım, yabancı dil, sanat, mutfak, spor,
sosyal ve sözel alanlarda da kendilerini geliştirmelerini bekledikleri-
ni belirtmişlerdir.
• Velilerin büyük bir kısmı, becerilerin yanı sıra öğrencilerin yaratıcı-
lık, özgüven kazanma, derslere karşı istekli olma, araştırmacı yönü-
nün artması da beklemektedir. Veliler evde uygun ortamı sağlama
konusunda isteklidir; maddi ve manevi olarak öğrenciler destek ol-
mak istediklerini söylemektedirler.
• Uygulamada genel olarak öğrencilerin gelişim gösterdiğini belirt-
mektedir. Bununla beraber velilerin bir kısmı ise (%3 oranında) öğ-
rencilerde bir değişiklik olmadığını ya da uygulamanın gereksiz ol-
duğunu yazmışlardır. Ayrıca bilgisayarda fazla vakit geçirmenin
öğrencinin fiziksel sağlığına etki edebileceğinden endişe duymakta
ve diğer derslerine yeterince önem vermediğini düşündüklerini söy-
lemişlerdir.
• Veliler öğretmenlerin daha donanımlı ve aktif olmasını, öğrencilere
bilgilendirmenin daha detaylı yapılmasını istemişlerdir. Ders saati-
nin azlığı ve öğrencilerin zaman yönetimi konusunda sıkıntı yaşa-
dıkları ifade edilmiştir. İnternetin yavaş olması, bilgisayar sayısının
sınıf mevcuduna göre yetersiz olması, sınıf mevcudunun fazlalığı
velilerin belirttiği diğer hususlardır.

90
ÖNERİLER
A. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Önerileri - İlkokul
1. Pilot uygulama ilkokul bazında genişletilerek tekrarlanmalıdır. An-
cak örneklem seçiminde bir okulda sadece bir pilot uygulamanın
yürütülmesine dikkat edilmelidir.
2. İlkokul bazında uygulamalar için ders saati olarak yeterli süre veril-
melidir veya bir ders olarak müfredat içinde yer almalıdır.
3. Öğretmenlerin micro:bit öğretiminde sıkıntı yaşadıkları belirlenmiş
olup bu durumun süreklilik arz eden sık eğitimlerle giderilebileceği
düşünülmektedir.
4. Pilot uygulama kapsamında planlaması yapılan eğitim konularının
ilkokul müfredatına daha uygun hale getirilmeli ve basitleştirilmesi
önemlidir.
5. Pilot uygulamanın bir eğitim-öğretim yılına yayılarak yapılması ölç-
me ve değerlendirme açısından daha doğru sonuçlar verecektir.
6. Pilot uygulamanın sadece bir okulda yapılması ölçme ve değerlen-
dirme sonuçlarının sadece örnek olay çerçevesinde kalmasına yol
açmıştır. Bu yüzden pilot uygulamalarda veriye dayalı yorumların
yapılması için örneklemin daha çok sayıda aynı düzeyde okullar-
dan oluşturulması önerilir.
7. Pilot uygulama kapsamında geliştirilen ürünlerin ilkokullar bazın-
da da sergilenmesi ya da yarışmaların düzenlenmesi iç paydaşları
motive edecektir.
8. Bu kadar hızlı değişen ve gelişen teknolojinin eğitimde yansımala-
rının eş zamanlı olarak takip edilmesi ve alana yansıması gerekti-
ği açıktır. Yeni nesil tarafından gelişen teknolojilerin takip edilmesi
ve zamanında anlaşılması için pilot uygulamaların alana yayılma-
sı önerilir. Pilot uygulama kapsamında bilişimle ilgili yeni öğrenilen
bilgilerin eğitim sürecine devamlı olarak aktarımı başarıyı artıra-
caktır.
9. Pilot uygulama kapsamında velilerinde bilgilendirmesi amacıyla
süreç içerisinde birden fazla kez toplantılar yapılaması önerilir.
10. Pilot uygulamada ortak bir amaç için birlikte hareket eden öğret-
menlerin öncelikle teknoloji ile ilgili bilgilerinin geliştirilmesi ve bi-
reysel olarak öğrenmelerinin desteklenmesi amacıyla online ders
ve webinarlar yapılması önerilir. Öğretmenler arasında birlikte ça-
lışmanın yaratacağı olumlu hava eş zamanlı olarak bilgilerin pay-
laşılacağı akademik bir sosyal öğrenme ağının oluşturulması, pilot
uygulama için uygun bir web alanı açılarak sağlanabilir. Öğrencile-
rinde öğretmenler gibi akranları ile akademik içerikli sanal iletişim
kurmaları sağlanmalıdır.

91
 11. Pilotlanan ürüne ait LMS sisteminin raporlar bazında da öğretmen-
ler tarafından kullanmadığı belirlenmiştir. Öğretmenlere yönelik
eğitimlerde LMS sisteminde anlatılması ve farkındalığı artırılması
sağlanmalıdır.
12. İnternet etiği, güvenli internet kullanımı vb. konuları da ders içerik-
lerine eklenmelidir. Dijital hak ve sorumluluklar açıklanmalı ve aktif
dijital vatandaşlık için derslerde verilen bilgiler örneklerle somutlaş-
tırılmalıdır.
13. İlkokul seviyesinde bilişimle üretim müfredatına uygun pedagojile-
rin geliştirilmesi ve ölçme değerlendirme tasarımı konularında uz-
manlaşmış akademisyenlerle birlikte çalışılması gerekmektedir.
14. Pilot uygulama kapsamında okullarda donanım ve yazılım sorunla-
rın takip edebilecek ve zamanında ve yerinde sorunları belirleyebi-
lecek teknik bir ekibin kurulması önemlidir.

B. Bilişimle Üretim Pilot Uygulama Önerileri – Ortaokul

Yapılan değerlendirme sonuçlarından elde edilen verilere göre bilişimle
üretim pilot uygulamasının daha geniş kapsamlı uygulamalarında fay-
dalı olacağı, bu bağlamda yapılacak geniş pilottun istenilen hedeflere
ulaşmasında aşağıdaki önerilerin dikkate alınması önemlidir. Elde edi-
len sonuçlara göre öneriler fiziksel şartlar, hizmet içi eğitim, iç ve dış
paydaşlarla ortak çalışmalar, müfredat ve pedagoji, projeler ve sergi
çalışmaları ile ölçme ve değerlendirme başlıkları altında toplanmıştır.

a) Fiziksel şartlar
Sınıf mimarisi öğrenmeyi artıran önemli bir etkendir. Bu nedenle pi-
lot uygulamanın yapılacağı okullarda BT sınıflarının ihtiyaca göre dü-
zenlenmesi gerekmektedir. Öğrencilerin sandalyelerinin, çalışma ma-
salarının ve sınıfın genel yapısının çalışmaya uygun olması önemli
görülmektedir. Sınıflarda projelerin sürekli olarak durabileceği bü-
yük dikdörtgen masaya veya masalara ihtiyacının olduğu belirlenmiş-
tir. Bazı okullarda projelerin korunabileceği boş sınıfların olmadığı ve
buna yönelik depolama alanlarının elzem olduğu anlaşılmıştır.

b) Teknik şartlar
Müfredat kapsamındaki düzenli ders içeriğinin ve materyal açısından
verilen desteğin ihtiyacı karşıladığı belirtilmiştir. Ancak bazı pilot okul-
larında öğrencilerin kullandığı bilgisayarların eski olmasının pilotlanan
içerikte kullanılan programların çalıştırılmasında sorunlar oluşturduğu
belirlenmiştir. Özellikle 3 boyutlu tasarımda kullanılan web tabanlı Tin-
kercad uygulamasının düşük bellek kapasiteli bilgisayarlarda sorun çı-
kardığı gözlemlenmiştir. 3 boyutlu yazıcıların kurulumu aşamasında

92
meydana gelen sorunlara ivedilikle müdahale edilmiştir. Öğretmenle-
rin bu cihazı kullanma sıklıkları arttıkça cihazın daha verimli kullanıldı-
ğı belirlenmiştir. Okullarda yazıcıların kullanımı, filamentlerin stabilitesi
vb. konularda sorunlar tespit edilmiş ve zamanında çözümler üretil-
miştir. Yazıcıların kurulumu, sarf malzemelerinin devamlılığının sağ-
lanmasının yanı sıra sürekli teknik destek verilmesi de önerilmektedir.
Pilotlama sürecinde okul temsilcisi olarak ulusal tanınırlık elde etmek
öğretmenleri motive edici bir unsur olmuştur. Pilot uygulama kapsa-
mında öğretmenlerin meslektaşlarıyla fikir alışverişi ve diyalog içinde
olmaları için bir web alanı açılmıştır. Pilot uygulama sürecinde öğret-
menler Eğitim Bilişim Ağı altında açılan alana video yüklememişlerdir.
Uygulamanın son birkaç haftasında yapılan güncelleme çalışmaları ile
bazı özellikler eklenmiştir. Öğretmenlerin online olarak iletişim içinde
olacakları alanının daha profesyonel bir tasarımla düzenlenmesi bek-
lenmektedir. Bu platform ile bütüncül bir ortamda öğretmenler pilot sü-
recinde meslektaşlarıyla deneyimlerini paylaşabilir, meslektaşları ve
ilgili paydaşlar ile bilgi ve deneyim alışverişinde bulunabilirler. Bu se-
beple öğretmenlerin mesleki gelişimlerini ve paylaşımlarını destekle-
meye yönelik etkin ve kullanıcı merkezli çevrim için bir ortamın oluştu-
rulması önerilmektedir.
Veri güvenliğinin sağlanması için bazı ölçme formlarının bu platform
üzerinden alınması sağlamalıdır. Böylece öğretmenlerin birbirleriy-
le kolayca fikir alışverişi yapabileceği bir haber bülteni oluşturulabilir.
Platformun pilot uygulama kapsamında standartlaştırılması ve kullanı-
cı ihtiyaçlarına göre özelleştirilmesi önerilmektedir.

c) Hizmet içi eğitimler

Öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitimlerde Bilişim Teknolojileri öğret-
menlerinin yanı sıra branş öğretmenlerine de kurslar açılması fayda-
lı olacaktır. Bu kursların mahalli olarak illerde açılabilmesi için öncelik-
le eğitici eğitimlerinin verilmesi yerinde olacaktır. Burada bir değişim
söz konusu. Okullardaki derse giren öğretmenlerin doğrudan eğitime
alınması, koordinatörlerin sürece destek vermesi beklenmektedir. Pi-
lot bağlamında daha büyük ölçekli çalışmalarda eğitici öğretmenler-
den okul gelişimini desteklemek ve bireysel olarak okuldaki diğer öğ-
retmenlere mentörlük yapmaları istenebilir.
Pilot uygulamada öğretmenlerin çalışmalarını kolaylaştıracak bilgile-
rin paylaşılması ve içeriklerin aynı süreçlerde yürütülmesinin denet-
lenmesi vb. süreçlerin takibi için webinarlar gerçekleştirilmiş olup, bu
webinarların faydalı olduğu belirlenmiştir. Gelecekte yapılacak uygula-
malarda belirli bir plan dahilinde sıklıkla (iki haftada bir veya ayda bir
gibi) yapılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

93
 Pilot uygulama hakkında öğretmenler odasında diğer öğretmenlerden
olumlu bir geri dönüt aldıklarını belirten öğretmenler özellikle matema-
tik ve fen branşı öğretmenleriyle ortak çalıştıklarını söylemişlerdir. Ay-
rıca öğretmenler teknoloji tasarım ve resim öğretmenlerine özellikle
tasarım konusunda danıştıklarını belirtmişlerdir. Bu ilişkinin daha kuv-
vetlendirilmesi ve dersler arasındaki bağın net olarak oluşturulabilmesi
için eğitim sürecindeki konu içeriklerinde ve sürecin sonunda hazırla-
nan projede diğer branşlardaki öğretmenlerin sürece katkısı netleştiril-
meli ve somutlaştırılmalıdır.
Öğretmenlere eğitimler sırasında pedagojik bilgilerin yanı sıra, ölçme
ve değerlendirme konularında da eğitim ve bilgilendirme yapılması-
nın faydalı olacağı düşünülmektedir. Öğretmenler hangi verilerin nasıl
analiz edileceğini tam olarak bilemedikleri için verilerin toplanmasında
gerektiği kadar yardımcı olamamaktadır. Bu nedenle özellikle öğret-
men eğitimlerinde bu konularda bilgi verilmesi ve uygulama sürecinde
geri bildirimlerde bulunulmasının süreç değerlendirmede kullanılacak
verileri zenginleştireceği düşünülmektedir.
Mesleki yeterlik bakımından öğretmen lisans mezuniyet durumlarının
da dikkate alınması önerilir. Öğretmen eğitimlerinde yeni teknolojilere
ait uygulamalara daha çok yer verilmelidir. Alanda BT il koordinatörleri
koordinasyonunda çalışılmıştır. Türkiye’de 81 ilde görevli olan BT il ko-
ordinatörlerine yönelik Bilişimle Üretim Eğitimi ve Bilişim Teknolojileri
(BT) İl Koordinatörleri Farkındalık çalıştayı yapılması önerilir.

ç) İç ve dış paydaşlar
Okul müdürleri pilot uygulamanın kurumun gelişimine katkı sağladığı
hususunda ortak görüş bildirmişlerdir. Pilot uygulamanın okulun genel
havasını olumlu yönde etkilediğini vurgulamışlardır. Okul müdürlerinin
süreci takip etmesi ve eş zamanlı denetim mekanizmasının işlemesi
pilot sürecinde resmi yazılarla sağlanmalıdır. Bu nedenle pilotlama sü-
recini olumlu etkileyeceği ve sürecin operasyonel kullanımına olanak
sağlayacağı için okul ziyaretlerine üst düzey yöneticilerin katılımı fay-
dalı olmaktadır.
Velilere pilotlama sürecinin açıklanması amacıyla okullarda yapılan
toplantılar faydalı görülmektedir. Velilerin sürece dâhil edilmesi ama-
cıyla geri bildirim döngüleri sınırlı olan öğrencilerin projelerine yöne-
lik içeriklerini (video, fotoğraf) paylaşabilecek bir alan (web sayfası
vb.) açılmasıyla pilot uygulama çalışmalarının paylaşılmasında önem-
li görülmektedir. Böylece velilerde pilotlama sürecini zamanında takip
edebilmektedirler. Mevcut platformun, öğrenci-öğretmen-veli-yönetici
paydaşlarının aktif olarak iletişim ve iş birliğini destekleyecek şekilde
yetenekleri artırılmalıdır.

94
Pilot uygulama çalışmalarında tüm paydaşların ortak çalışmasının bir
plan dâhilinde olması önem taşımaktadır. Bu amaçla iç paydaşların
katılabileceği toplantıların ve saha ziyaretlerinin pilot başlangıcında
planlanması ve yürütülmesi pilot uygulamasına önemli katkı sağlamış-
tır ve gelecek uygulamalarda devam edilmesi önerilmektedir.

d) Müfredat ve pedagojiler
Öğrencinin etkinliğini ve verimliliğini artırmak amacıyla öğretmen ve
öğrenme etkinliklerinin bireyselleştirilmesi kritik öneme haizdir. Derste
farklı anlama düzeylerine sahip öğrenciler eş zamanlı olarak dersi ta-
kip edememektedir. Bu nedenle öğretmen, tam öğrenmenin gerçekle-
şip gerçekleşmediğini yerinde kontrol edememekte ve sınıf yönetimini
zamanında gerçekleştirememektedirler. Pilot okullarda pilot uygula-
manın yapılacağı sınıflarda öğrenci mevcudunun fazla olması uygu-
lamayı zorlaştırmaktadır. Öğretmenler bu konuda, Teknoloji Tasarım
dersinde olduğu gibi, derse iki öğretmenin aynı anda katılmasını ya da
sınıfın ikiye bölünmesini önermektedir.
Öğretmenler ve öğrenciler 2 ders saatinin Bilişim Teknolojileri ve Yazı-
lım dersinde özellikle uygulamalar için yeterli olmadığını vurgulamış-
lardır. Öğretmenler, Bilişim Teknolojileri ve Yazılım dersine olan ilginin
arttığını ancak çerçeve müfredata uygun ürünlerin yapılması için 2 sa-
atlik ders süresinin yetmediğini paylaşmışlardır. Okulda öğrencilerin
bu dersten teneffüslere çıkmadıkları, yeni öğrendikleri bilgileri konuş-
mak istediklerini paylaşmışlardır. Pilot uygulamada öğrencilerin seç-
meli Bilişim Teknolojileri dersini ilk sırada seçtikleri belirlenmiştir. Bu
nedenle 7. ve 8. sınıflarda bilişim derslerinin zorunlu dersler arasında
yer alması ve müfredat geliştirme çalışmalarının yapılması önerilmek-
tedir.
Teknoloji içerikli eğitim materyallerinin derslerde nitelikli ve amaca yö-
nelik bir araç olarak kullanılması ancak doğru pedagojilerle bütünleş-
tirildiğinde mümkün olabilecektir. Sorgulama tabanlı eğitim öğrencile-
re akademik anlamda gelişim imkânı sağlarken aynı zamanda 21.yy
becerilerini kazandırmada da etkin rol oynamaktadır. Bu becerilerin
kazandırılması için klasik eğitim sisteminin yerine alanların birbiriyle
bütünleşik yapıda olduğu, günlük hayat problemleri ile ilişkili, bilginin
yorumlanmasını sağlayacak bir eğitim anlayışı benimsenmiştir. Yapı-
landırmacı yaklaşım çerçevesinde yenilenen öğretim yöntem ve tek-
nikleri çerçevesinde bireyselleştirilmiş öğrenme süreçleri kullanılarak
senaryo tabanlı öğrenme, problem ve araştırmaya dayalı öğrenme pe-
dagojilerinin kullanıldığı eğitim materyalinin sorgulama tabanlı öğren-
me, iş birlikli öğrenme, oyun tabanlı öğrenme, proje tabanlı öğrenme
vb. pedagojileri de kullanacak şekilde geliştirilmesi önerilmektedir. Eği-
tim materyali içerisinde çoklu pedagojileri destekleyen etkinlikler ge-
liştirilmesi öğrenme süreçlerine olumlu katkı sağlayacaktır. Öğrenci
95
 merkezli metotların kullanımı bilişim teknolojilerinin etkinliğinin artırıl-
ması öğretmenin dersi sahiplenmesini sağlayacaktır.
Siirt ilindeki okullarda aileleri mevsimlik işçi olan öğrencilerin okula ma-
yıs ayının 15’inden sonra devam edemediği tespit edilmiştir. Pilot uy-
gulama sürecinde öğrencilerin devamsızlık durumlarının gözden geçi-
rilmesi gerekmektedir.

e) Projeler ve sergi
Ders saati süresinin yetmemesi sebebiyle Destekleme ve Yetiştirme
kurslarında da pilot uygulama çalışmalarına devam edilmiştir. Pilot uy-
gulama çerçeve müfredatındaki son ünite, projelerin hazırlanmasını
içermektedir. Projelerin hazırlanması pedagojik olarak iyi planlanma-
lıdır. Projelerin aynı olmasının önüne geçilebilmesi için öğrenciler ta-
rafından keşfedilen yeniliklerin projelere katılması, projelerin gelişti-
rilmesinin teşvik edilmesinin önemlidir. Öğrencilerin bu ünitede akran
öğrenme ile iş birliği ve iletişim becerilerinin geliştirilmesi ve sunum be-
cerilerinin artırılması hedeflenmiştir. Bu kapsamda öğrencilerin hazır-
ladıkları projeleri sergi sürecinde dış paydaşlara sunmaları öğrenme-
lerini pekiştirecektir.

f) Ölçme ve değerlendirme
2023 vizyon belgesinin birinci maddesinde de belirtildiği gibi mevcut
verilerin belirlenmesi ve pilotlama çalışmalarında güvenilir bir işleyiş-
le bütüncül veriler çerçevesinde Eğitim politikaları oluşturulabilmesi
amacıyla üniversitelerle iş birliği yapılması önemli görülmektedir.
Öğretmenlere öğrencilerinin ders başarısını ölçebilecekleri süreç ve
ürün odaklı ölçme sağlayan rubrikler verilmiştir. Bu ölçme aracı ile her
bir öğrenci için elde edilen ham puanlar ürün çıktısı ile birlikte ders
notuna dönüştürülerek e-okula işlenmesi önerilmiştir. Öğretmenler bu
rubrikler ile öğrenci yeterliklerini tam olarak değerlendiremediklerini
belirtmişlerdir. Ders sırasında öğrenmenin derinleşip derinleşmediğini
anlamak amacıyla bir öğrenciye yeterince vakit ayıramadıklarını açık-
lamışlardır. Bu tür uygulama içeren derslerin ölçme araçlarının çok va-
kit alması sebebiyle bir dönemde en az bir sınavın uygulama bilgisi
içermesi şeklinde rubriklerin geliştirilmesi önerilmektedir.
Pilot uygulama orta ölçekli çalışma ile öğrenciler fırsat ve imkân eşit-
liği sağlamak amacıyla tüm değişik okul türlerindeki tüm ortaokulla-
rın 5. Sınıflarından başlatılarak daha geniş kitlelere yaygınlaştırılabi-
lir. Pilot uygulama kapsamında dezavantajlı bölgelerde kesit verilerinin
analizi, öncesi/sonrası analizlerinin zamanında yapılması vb. istatistik-
sel değerlendirme basamaklarının planlanması raporlama sonuçları-
nın pilotlanan ürünün iyileştirilmesinde kullanılması amacıyla orta öl-
çekli pilot uygulama çalışmasında ölçme değerlendirme tasarımının

96
akademisyenlerden oluşturulacak bir ekiple çalışılması önerilmektedir.
Akademisyenler, pilot uyulama sürecine örneğin ders işlenişi, sınıf yö-
netimi vb. hususlara müdahale etmemelidir.
Teknolojik eğitim materyallerine ait ölçme değerlendirme çalışmaların-
da bazı ölçme verilerinin bilgisayar üzerinden online temin edilmesi
sağlanabilir. Pilot uygulamada kullanılan eğitim materyaline ait öğren-
me analitiği verilerinin değerlendirme sürecine dâhil edilmesi amacıy-
la Bilişim Garajı’ndan temin edilmesi faydalı olacaktır. Orta ölçekli pilot
çalışmasında bütüncül veriye dayalı etki değerlendirilmesinin yapılma-
sı önerilmektedir.
2023 vizyon belgesi çerçevesinde, kısıtlı bir sürede kısıtlı kaynaklar ile
yapılan pilot uygulama sürecinden öğretmen, öğrenci, veli ve idareci-
lerden elde edilen bulgular, yapılacak büyük ölçekli çalışmaların daha
etkili ve verimli ilerlemesine faydalı olacaktır.
Bu rapor, kodlama, 3 Boyutlu tasarım, robotik vb. araçlar ile yapılacak
düşünce ve beceri eğitimi için eğitim-öğretim ortamlarının fiziksel ola-
rak tasarlanması, öğretim – yöntem ve teknikleri konusunda öğretmen
desteğinin arttırılması, eğitim içeriklerinin çeşitlendirilmesi ve üst dü-
zey seviyeler için oluşturulması konusunda önemli veriler içermekte-
dir. Elde edilen verilerin pilot uygulama sürecinin doğal paydaşları olan
MEB Genel Müdürlükleri ile süreci destekleyebilecek diğer dış pay-
daşlar ile paylaşılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.

g) Geri dönüşüm
Pilot uygulamada 3 boyutlu yazıcılarda kullanılan filament ve diğer sarf
malzemelerin atıklarının oluştuğu belirlenmiştir. Pilot uygulamanın ya-
pıldığı okullarda BT Laboratuvarlarına birer geri dönüşüm kutusu yer-
leştirilmesi önerilir. Böylece artan filamentler 3 boyutlu yazıcı firma
aracılığıyla geri dönüşümle alan tekrar kazandırılabilir.

97
 KAYNAKÇA
Akınoğlu, O. (2004). Yapılandırmacı Öğrenme ve Coğrafya Öğretimi.
Marmara Coğrafya Dergisi (10), 73-94.

Akpınar, Y. ve Altun, Y. (2014). Bilgi toplumu okullarında programlama

eğitimi gereksinimi. İlköğretim Online, 13(1), 1- 4.

Baki A. ve Gökçek T. (2012). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz-

2012 Cilt:11 Sayı:42 (001-021), ISSN:1304-0278, www.esosder.org

Başbay, M. (2011). Eğitimde Yeni Yönelimler. Ankara: PEGEM AKA-

DEMİ. CAS (2015). Computational thinking. A guide for teachers. htt-
ps://community.computingatschool.org.uk/files/6695/original.pdf adre-
sinden 14.01.2019 tarihinde erişilmiştir.

Barr, D., Harrison, J., & Conery, L. (2011). Computational thinking:

A digital age skill for everyone. Learning & Leading with Technology,
38(6), 20-23.

CSTA & ISTE (2011). Operational Definition of Computational Thinking

for K12 Education.http://www.iste.org/docs/ct-documents/computatio-
nal-thinking-operational-definitionflyer.pdf adresinden 14.01.2019 tari-
hinde erişilmiştir.

Casotti, G. and Rieser-Danner, L., & Knabb, M. (2008). Successful

implementation of inquiry-based physiology laboratories in undergra-
duate major and nonmajor courses. Advances in Physiology Educati-
on (32), 286-296.

CAS (2015). Computational thinking. A guide for teachers. (https://

community.computingats- chool.org.uk/files/6695/original.pdf)

Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting

and evaluating quantitative and qualitative research. Pearson Educa-
tion.

Duman B. ve Yakar A. (2017). Öğretime Yönelik Duyuşsal Farkındalık

Ölçeği, Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE e–ISSN:
2147-1606 Vol 6 (1), 2017, 200 – 229.

98
Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı).
Ankara: Anı Yayıncılık.

ISTE (2015). CT Leadership toolkit. Available at http://www.iste.org/

docs/ct-documents/ctleadershipttoolkit. pdf?sfvrsn=4.

Kalelioğlu, F. & Gülbahar, Y. (2014). The Effects of Teaching Program-

ming via Scratch on Problem Solving Skills: A Discussion from Lear-
ners’ Perspective. Informatics in Education,13(1), 33–50.

Kaya, G. ve Yılmaz, S. (2016). Açık Sorgulamaya Dayalı Öğrenmenin

Öğrencilerin Başarısına ve Bilimsel Süreç Becerilerinin Gelişimine Et-
kisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (31), 300-318.

Korkmaz, Ö. Çakır, R. ve Özden, M. Y. (2015). Bilgisayarca Düşün-

me Beceri Düzeyleri Ölçeğinin (Bdbd) Ortaokul Düzeyine Uyarlanma-
sı. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 143-162.

Martin, M.(1997). Emotional and cognitive effects of examination

proximity in female and male students. Oxford Review of Education
,23,479-486.

Öztopçu, A. (2018). Sürdürülebilir Kalkınma İçin Öğretimde Bilişim

Teknolojileri, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 2018,
3(1): 86-100.

Özmen, B. (2016). Ortaokul öğrencilerine yönelik bilgi işlemsel düşün-

me becerileri testinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması.
(https://www.researchgate.net/publication/320757308_Ortaokul_Og-
rencilerine_Yonelik_Bilgi_Islemsel_Dusunme_Becerileri_Testinin_
Gelistirilmesi_Gecerlik_ve_Guvenirlik_Calismasi)

Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı (2018). Öğretim Programları.

(http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=374)

Tashakkori, A., & Teddlie, C. (Eds.). (2003). Handbook ofmixed metho-

ds in social and behavioral research. Thousand Oaks, CA: Sage.

TÜBİTAK. (2016). MEB için “Fen, Teknoloji, Mühendislik, Matema-

tik-FeTeMM Modeli (STEM) ile Eğitim. GEBZE-KOCAELİ: TÜBİTAK.

99
 UNESCO (2013). International Bureau of Education (IBE), Republic
and Canton of Geneva.
http://www.ibe.unesco.org/fileadmin/user_upload/Publications/Institu-
tional_Docs/IBE_brochure_2013_eng.pdf

Validation Manual (2014). How to design and run school pilots, Euro-
pean Schoolnet, Brussel.

Wing, J. M. (2006). Computational thinking. Communications of the

ACM, 49(3), 33-35.

Yecan, E., Özçınar, H. ve Tanyeri, T. (2017). Bilişim Teknolojileri Öğ-

retmenlerinin Görsel Programlama Öğretimi Deneyimleri. Elementary
Education Online. 16(1), 377-393.

Yıldız, M. Çiftçi, E. ve Karal, E. (2017). Bilişimsel Düşünme ve Prog-

ramlama. PEGEM.

100