See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/328782646

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN STEM EĞİTİMİNİN FEN BİLİMLERİ DERSİNE

ENTEGRASYONU HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Conference Paper · November 2017

CITATION READS

1 859

2 authors, including:

Sinan Çınar
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi
14 PUBLICATIONS   80 CITATIONS   

SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

STEM Education View project

Educational robotics, Prospective teacher, Pre-service education View project

All content following this page was uploaded by Sinan Çınar on 07 November 2018.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

 ULEAD 2017 Annual Congress: ICRE

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN STEM EĞİTİMİNİN FEN

BİLİMLERİ DERSİNE ENTEGRASYONU HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Mucize ÇİFTÇİ
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Fen bilimleri Enstitüsü / TÜRKİYE
e-posta: mucize_42_@hotmail.com

Sinan ÇINAR
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü / TÜRKİYE
e-posta: sinan.cinar@erdogan.edu.tr

Özet
Günümüz teknojisinin gelişmesi ve bilimin ivme kazanması insan hayatını kolaylaştırmakta ve yaşam kalitesini yükseltmektedir.
Bu gelişlerle birlikte eğitim-öğretim sisteminde 21. Yy becerilerine sahip, ülke ekonomisinin ihtiyaç duydugu nitelikli bireylerin
yetiştirilmesi bakımından yeni yaklaşım araştırmaları doğmuştur. Milli eğitim bakanlığının yeni eğitim öğretim sistemine taslak
program olarak uygulamaya aldığı STEM yaklaşımıyla çağın gereksinimi olan bireylerin yetiştirilebileceği hedeflenmiştir.
STEM; Fen, Teknoloji, Mühendislik , Matematik alan disiplinlerinin birbirine entegre edilmesine dayanan bir yaklaşımdır.
STEM eğitimi için Millî Eğitim Bakanlığının 2015-2019 Stratejik Planında STEM’in güçlendirilmesine yönelik amaçları yer
almakta ancak hazırlanmış bir eylem planı bulunmamaktadır. Bu nedenle TÜBİTAK ilgili çalışmalara destek sağlamaktadır. Bu
çalışmada STEM hizmet içi kursuna katılmış Fen Bilgisi Öğretmenleri’nin STEM yaklaşımına ilişkin görüşleri alınarak derse
entegre edilebilmesinde uygun ortamların oluşturulabilmesi ve desteklenen STEM hizmet içi kursunun etkililiğini
gözlemleyebilmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda STEM hizmet içi kursuna katılan 41 Fen Bilgisi Öğretmeninden
rastgele 15 öğretmen seçilmiş ve veri toplama aracı olarak anket (Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM HİE Sonrası STEM
Yaklaşımının Fen Bilimleri Dersine Entegresyonu Hakkındaki Görüşleri kullanılmıştır. Örneklem için rastgele seçilen
öğretmenlerin STEM Eğitiminin Fen Bilimleri dersine entegrasyonu hakkındaki görüşleri alınmıştır. Bu çalışmada nitel
araştırma yaklaşımlarından özel durum çalışması benimsenmiştir. Görüşme formundan elde edilen verilerin betimsel içerik
analizi gerçekleştirilmiştir. STEM hizmet içi kursuna katılan Fen Bilgisi Öğretmenleri, eğitim sonrası Fen Bilimleri Dersini
diğer derslerle ilişkilendirebildiklerini, sınıflarında uyguladıkları bazı STEM etkinlikleri sayesinde öğrencilerin derse katılımının
ve ilgilerinin arttığını ifade etmişlerdir. Ancak bazı velilerin TEOG sınavı nedeniyle STEM etkinliklerinin zaman alabileceği
düşüncesiyle bu vb. etkinliklerin yapılmasına çok da sıcak bakmadıklarını ifade etmişlerdir. Bu etkinliklerin sayesinde
öğrencilerin el becerilerinin arttığını ve üretebilmelerinin sevinciyle günlük hayattaki sorunların çözümlerine
odaklanabildiklerini dile getirmişlerdir. Ayrıca STEM eğitiminin derslerdeki değerlendirme sürecinin farklı olması gerektiğini
de ifade eişlerdir. Mevcut müfedata, STEM Eğitimine ilişkin ders saatlerinin konulmasını, okullarda uygun ortamların
sunulabilmesini ifade ederlerken, STEM Eğitiminin okul dışı uygulamalar olarak da gerçekleştirilmesinin bu alanda ilgili
öğrencilerin daha donanımlı yetişebilmeleri noktasında önemli olduğunu vurgulamışlardır.
Anahtar Kelimeler: Hizmet içi, STEM Eğitimi, Öğretmen Görüşü

296
 ULEAD 2017 Annual Congress: ICRE

GİRİŞ
Günümüz teknojisinin gelişmesi ve bilimin ivme kazanması insan hayatını kolaylaştırmakta ve yaşam kalitesini
yükseltmektedir. Bu gelişmelerle birlikte eğitim-öğretim sisteminde 21. Yy becerilerine sahip, ülke ekonomisinin
ihtiyaç duydugu nitelikli bireylerin yetiştirilmesi bakımından yeni yaklaşım araştırmaları doğmuştur. Milli eğitim
bakanlığının yeni eğitim öğretim sistemine taslak program olarak uygulamaya aldığı STEM yaklaşımıyla çağın
gereksinimi olan bireylerin yetiştirilebileceği hedeflenmiştir. STEM eğitimi almış öğrenci sayısının arttırılması ve
bu öğrencilerin endüstri ve sanayide istihdam edilmesi ülkeler açısından önemli hedefler arasında görülmektedir
(Eroğlu, Bektaş; 2014). Bu hedefin gerçekleşmesi içinde yeterli miktarda ve nitelikte STEM eğitimi almış
öğretmenlere ihtiyaç vardır. Çünkü STEM temelli bir öğretim programının uygulanabilirlik kazanabilmesi ancak
nitelikli öğretmenler ile olabilir (Wang, 2012). STEM eğitiminin dünya genelinde yaygınlaştırılmasında, STEM
alanında gerekli eğitim ve yeterliliğe sahip öğretmenler anahtar bir öneme sahiptir (Wang, 2012). Fakat uygulama
sürecinde öğretmenlerin yüz yüze geldikleri birçok zorluk olduğu vurgulanmaktadır. Fen Bilgisi Öğretmenleri’nin
STEM etkinliklerini derslerinde uygulayabilmeleri için kendi alanları dışında diğer STEM alanları (matematik,
teknoloji ve mühendislik) ile ilgili de bilgiye ve yeterliğe sahip olmaları gerekmektedir. STEM etkinliklerini
derslerine ve fen konularına entegre edebilmek için Fen Bilgisi Öğretmenleri’nin yeni strateji ve teknikler
geliştirmeleri gerekmektedir. Ancak, öğretmenlerin STEM uygulamalarında yeterliklerini arttıracak ve uygulamalar
esnasında karşılaştıkları problemleri ortadan kaldırabilecek istenilen özelliklere sahip mevcut bir program
bulunmamaktadır. Öğretmenlerin STEM alanında yetiştirilmesi ve eksikliklerinin giderilmesi amacıyla bir program
geliştirebilmek için öncelikli olarak öğretmenlerin STEM ve STEM eğitimi ile ilgili algılarının ortaya çıkarılması
gerekmektedir. Yüksek kalitede STEM entegrasyonu sağlayabilecek bir program için öğretmenlerin STEM
entegrasyonu ile ilgili kavrama, algı ve sınıf uygulamalarının araştırılması, yapılması gereken ilk işlem basamağı
olmalıdır (Wang, 2012).
Bu hedef doğrultusunda gerçekleştirilen bu çalışmanın, alanyazına katkı sağlayacağı umulmaktadır.
AMAÇ
Bu çalışmada, Fen Bilgisi Öğretmenleri’nin STEM yaklaşımının Fen Bilimleri dersine entegrasyonu hakkındaki
görüş ve düşüncelerini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki alt problemlere cevap
aranmıştır:
 Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM yaklaşımının Fen Bilgisi dersine entegrasyonu hakkındaki görüş ve
düşünceleri nelerdir?
 Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Fen Bilgisi dersi kapsamında gerçekleştirdikleri STEM etkinlikleri ve ders
sürecinde benimsenen yöntem ya da yaklaşımlar nelerdir?
 Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM yaklaşımına dayalı Fen bilimleri dersinde karşılaştıkları sorunlar
nelerdir?
YÖNTEM
Çalışmada nitel araştırma yaklaşımlarından özel durum çalışması benimsenmiştir. Durum çalışmaları; araştırılan
konunun bir yönünün derinlemesine incelenmesine imkân tanır ve bazı genel teorileri aydınlatma amacı vardır.
Ayrıca durum çalışması, tek bir olayı çeşitli olgularla ilişkilendirerek araştırılan verilere bütüncül bir nitelik
kazandırır (Metin, 2015).
ÖRNEKLEM
Çalışmada, STEM hizmet içi kursuna katılmış olan 41 Fen Bilgisi Öğretmeni’nden, rastgele 15 öğretmen örneklem
olarak seçilmiştir.
VERİ TOPLAMA ARAÇALRI
Çalışmada veri toplama aracı olarak anket (Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM HİE Sonrası STEM Yaklaşımının
Fen Bilimleri Dersine Entegresyonu Hakkındaki Görüşleri) kullanılmış olup seçilen Fen Bilgisi Öğretmenleri’nin
STEM Eğitimi’nin Fen Bilgisi Dersi’ne entegrasyonu hakkındaki görüş ve düşünceleri alınmıştır.
VERİLERİN ANALİZİ
Verilerin analizinde betimsel içerik analiz yöntemi kullanılmıştır. Örneklemde yer alan Fen Bilgisi Öğretmenleri
Ö1, Ö2, Ö3.... olarak kodlanmış ve gizlilik ilkesi doğrultusunda öğretmenlerin, araştırmanın alt problemlerine
ilişkin kategorilere ait örnek cevapları tablolar halinde verilmiştir.

297
 ULEAD 2017 Annual Congress: ICRE

BULGULAR

Kategoriler Öğretmen Kodları ve Örnek Cevaplar

Öğrenme Ö12: Ezberciliği azaltıp yaratıcılığı ve bir ürün oluşturma sürecini ön plana çıkarır.

Ülke kalkınması Ö9: Öğrenilen bilgileri entegre etmeyi sağlar. Böylece ülkemizin sürdürülebilir kalkınmada
(sürdürülebilirlik) ileri adım atmasını kolaylaştırır.

Ö5: Almış olduğumuz eğitimde birer eğitimci olarak yeteneği olan öğrencileri yetenekleri
doğrultusunda becerilerini uygulamalı olarak kazanan birer birey yetiştirebilmektir.
Ö14: STEM yaklaşımıyla öğrencilerde çok yönlü düşünme, karar verme, zorlukların
Bilgi ve beceriler
üstesinden gelme gibi becerilerin yanında öğrencilerde yeni daha önce düşünmedikleri
(21. yy becerileri)
mesleklere karşı algı oluşturabilir.
Ö11: Akrandan öğrenme oranının artmasını sağlaması
Ö3: Fene karşı olumlu tutum geliştirmeyi sağladı.

Ö1: Üreten nesiller yetiştirmek ülkemizi dünyada sözü geçen ve gelişen ülkeler arasına
sokar.
Kalifiyeli eleman
Ö4: Kalifiye eleman yetişmesini sağlar.
(Üretici toplum)
Ö7: Ülkede bulunan insanlarda farkındalık duygusunu oluşturur.Üretici toplumu
oluşturmada basamak teşkil eder.

Tablo1: Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM yaklaşımının Fen Bilimleri dersine entegrasyonu hakkındaki görüş ve
düşüncelerine

Kategoriler Öğretmen Kodları ve Örnek Cevaplar

Disiplinler Arası Ö5: Disiplinler arası etkileşimi biraz daha arttırıp öğrencilerin derste daha etkin bir şekilde rol
Öğrenme almasını sağlayacak etkinlikleri artırdım.
Ö10: Öğrencilerin basit malzemelerle problemlere çözüm üretici tasarımlar yapmasını
sağladım.
Probleme Dayalı
Ö3: Önce sorunun, bir problem ortaya atıyorum. Sorunun çözümü için tartışıyoruz. Sonra
Öğrenme
çözümlerimiz yazıyor ya da çiziyoruz. Gruplar araştırmalarını sınıf ortamında tartışıp
karşılaştırıyorlar ve her grup çözüm önerisini tasarlıyor.
Yaparak-
Ö8: Öğrencilerin katılımını artırarak yaparak yaşayarak yeni tecrübeler kazanmadırmaya teşvik
yaşayarak
edildi.
Öğrenme

Tablo2: Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Fen Bilgisi dersi kapsamında gerçekleştirdikleri STEM etkinlikleri ve ders
sürecinde benimsenen yöntem ya da yaklaşımlar

Kategoriler Öğretmen Kodları ve Örnek Cevaplar

Ö2: Zaman ve sınav sistemi. Oldukça sorun oluşturuyor. Aksi halde öğrenciler
Zaman
farklı yaklaşımlara her zaman açık ve istekliler.
Mevcut fazlalık
Ö13: Sınıfların kalabalık olması belki kalabalık sınıflarda sorun çıkarabilliyor.
(sınıf mevcudu)
Ö6: Her konuyla uyumlu malzeme temin etmek zor. Öğretmenler içiin enel bir
Malzeme
kılavuz olabilir.
Ö4: Kazanım yetiştirme kaygısı taşıdığımızdan dolayı zaman sıkıntısı
Sınav sistemi ve müfredat
yaşamaktayız.
Ö15: Örnek ders uygulamasının pek olmaması yabancı kaynaklara yonleriyor.
Ayrıca stemden once öğrencileri çeşitli çalışmalar,etkinliklerle steme hazırlamak
Diğer gerekiyor. Çünkü geçiş oldukça zor
Ö7: Ders saatinin yeterli olmaması, çalışmanın yarım kalması, ders programının
dağınık yapılması, ilgiyi dağıtmaktadır diye düşünüyorum

298
 ULEAD 2017 Annual Congress: ICRE

Tablo3: Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM yaklaşımına dayalı Fen bilimleri dersinde karşılaştıkları sorunlar
SONUÇ VE TARTIŞMA
Fen Bilgisi Öğretmenleri’nin STEM yaklaşımının Fen Bilimleri dersine entegrasyonu hakkındaki görüş ve
düşüncelerine dair elde edilen bulgular incelendiğinde; STEM yaklaşımının öğrencileri ezberci öğrenmeden
uzaklaştırarak, yaratıcı öğrenmeye teşvik ettiği görülmektedir. Aynı zamanda fene karşı olumlu tutum
sergileyebilen öğrencilerin olması ve akran öğrenmelerinin yer alması da dikkat çekmekte ve öğrencilerin iletişim
becerilerini gelişmektedir. Ülke kalkınması ve sürdürülebilirlik bakımından; öğrenilen teorik bilgilerin uygulamaya
aktarılarak ürün oluşturmaya katkı sağlandığı elde edilmiştir. Ayrıca bu yaklaşıma göre, becerileri keşfedilen
öğrencilerin yetenekleri doğrultusunda ilerlemesi sağlanmış olacaktır. Bununla birlikte STEM yaklaşımının ülke
ihtiyacı olan meslek farkındalığına sahip kalifiyeli elemanların yetiştirilmesine katkı sağlanacaktır.
Fen Bilgisi Öğretmenleri’nin Fen Bilgisi dersi kapsamında gerçekleştirdikleri STEM etkinlikleri ve ders sürecinde
benimsenen yöntem ya da yaklaşımlarına ilişkin bulgular incelendiğinde; Öğretmenler öğretim sürecinde;
disiplinler arası öğrenmeye, probleme dayalı öğrenmeye ve yaparak yaşayarak öğrenmeye yer verdikleri
görülmüştür. Öğretmenlerin öğretim sürecinde bu yöntem ve teknikleri kullanması; öğrencilerin öğretim sürecine
aktif olarak katılmaları ve bilgiyi keşfederek elde etmeleri sağlamıştır. Böylece öğrenciler basit malzemelerle hem
üretebilmenin tecrübesini elde etmiş hem de öğrenmiş olduğu farklı disiplinlere ait bilgileri bir arada kullanabilme
becerilerini gelişmiştir. Bu beceriler öğrencilerde sorun karşı geniş persektiften bakabilmelerini sağlanmıştır.
Ayrıca öğrenme sürecindeki grup çalışmaları da farklı boyutta düşünebilmelerini artırmıştır.
Fen Bilgisi Öğretmenlerinin STEM yaklaşımına dayalı Fen bilimleri dersinde karşılaştıkları sorunlara dair bulgulara
bakıldığında ise; Sınav sisteminin ve yetiştirilmesi gereken yoğun müfredatın olması, STEM yaklaşımının
uygulanmasında oldukça sorun oluşturduğu görülmüştür. Ders saatlerinin arttırılması gerektiği öngörülmüştür. Sınıf
mevcutlarının kalabalık olması etkinliklerin uygulanmasında sınırlayıcı etki oluşturduğu görülmektedir. Ayrıca
STEM yaklaşımının uygulanabilmesi için mevcut Fen Bilimleri ders saatlerinin yetersiz olduğu görülmüş STEM
etkinliklerinin tamamlanabilmesi ve istenilen verimin elde edilebilmesi için mevcut ders saatlerinin ettırılması
gerektiği ortaya çıkmıştır.
Malzeme bakımından ise her her konuya uygun malzeme temin edebilmenin zor olduğu görülürken öğretmenlere
uygulamada kolaylık olması bakımından genel bir bir öğretmen kılavuzunun hazırlanabilmesinin gerekliliğini de
ifade etmiştlerdir.
Elde edilen sonuçları, yapılan çalışmalarla karşılaştırdığımız da ise; Bektaş, Girgin, Aksöz’ün (2016) Fen Bilgisi
Öğretmenlerinin Odak grup görüşmesiyle FETEMM (STEM) ihtiyaçlarının belirlenebilmesi için yaptığı çalışmada
da bu çalışmanın sonucunuyla paralel sonuçlar elde edilmiştir. Çil’in (2016) yaptığı çalışmada ise yine bu
çalışmaya paralel olarak meslek farkındalığı gelişmiş bireylerin yetişmesinde ve öğrencilerin Fen’e karşı olumlu
tutum sergilemesinde öğrencilerde gelişmelerin olduğu görülmüştür. Eroğlu, Bektaş’ın (2016) yaptığı çalışmada da
bu çalışmanın sonucunu destekleyici olarak, Fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda, STEM temelli
etkinliklerin öğrencilere olumlu etkilerinin olacağı sonucuna ulaşılmıştır. Bu olumlu etkiler, motivasyon ve ilgiyi
arttırma, bilimsel süreç becerilerini ve psikomotor beceri geliştirme, yaratıcılık ve üretkenliği geliştirme, olumlu
bakış açısı kazandırma, fen derslerinde verimli /keyifli vakit geçirmelerini sağlama, başka alanlarda başarılı
olmalarını sağlama ve sorumluluk bilinci kazandırma şeklinde sıranmıştır.
ÖNERİLER
Gerçekleştirilen bu çalışmanın STEM yaklaşımının daha etkili uygulanabilmesine katkı sağlanabilmesi yönünde
aşağıdaki ifadeler öngörülmüştür.
Öğretmenlere verilecek hizmet içi eğitimlerin sayısı arttırılabilir.
Öğretmenlerin sınıf içi uygulamalarında kullanabilecekleri klavuzlar STEM eğitimi sağlayan akademisyenlerin ya
da tecrübeli öğretmenlerin işbirliğinde hazırlanabilir.
STEM eğitiminin Okul dışı uygulamalarla desteklenmesi bu yaklaşımın sınıf içi uygulamalarını hızlandırabileceği
öngörülerek okul dışı uygulamaların verilmesi sağlanabilir.
Öğretmenlerin uygulamalarında elde ettiği tecrübeler ışığında okulların STEM laboratuvarı gibi fiziki ortamların
kurulması için çalışmalar geliştirilebilir.
KAYNAKÇA
Bektaş, R. Girgin, Ş. Aksöz, B. (2016) Fen Bilgisi Öğretmenleriyle Odak Grup Görüşmesi: FETEMM İhtiyaç VI.
International Conference in Research in Education-ICRE, 13-15 October 2016, Rize-Türkiye
Çil, E. (2016). Disiplinlerin Bir Araya Getirilmesi Yoluyla Öğretimin Fen Dersine Yönelik Tutum Ve Kariyer
Seçimi Üzerine Etkileri. VI. International Conference in Research in Education-ICRE, 13-15 October
2016, Rize-Türkiye

299
 ULEAD 2017 Annual Congress: ICRE

Eroğlu, S. Bektaş, O. (2014). STEM Eğitimi Almış Fen Bilimleri Öğretmenlerinin STEM Temelli Ders Etkinlikleri
Hakkındaki Görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – ENAD Cilt 4 / Sayı 3, 2016
Wang, H. H., Moore, T. J., Roehrig, G. H., ve Park, M. S. (2011). STEM integration: Teacher perceptions and
practice. Journal of Pre-College Engineering Education Research (J-PEER), 1(2), 2.
Metin, M. (2015). Eğitim Bilimleri Araştırma Yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi

300

View publication stats