Professional Documents
Culture Documents
Megep Tesisat Teknolojisi Ve Iklimlendirme
Megep Tesisat Teknolojisi Ve Iklimlendirme
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES
PROJES
TESSAT TEKNOLOJS VE
KLMLENDRME
ANKARA 2008
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iv
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. FAN SEM ....................................................................................................................... 3
1.1. Fan ve Kullanm Alanlar.............................................................................................. 3
1.1.1. Emme Fan............................................................................................................. 3
1.1.2. Egzoz Fan ............................................................................................................. 3
1.1.3. Basma (Besleme ) Fan.......................................................................................... 4
1.2. Fan eitleri .................................................................................................................. 4
1.2.1. Aksiyal (Eksenel) Tip Fanlar................................................................................. 4
1.2.2. Radyal Tip Fanlar .................................................................................................. 5
1.3. Kapasitelerine Gre Fan eitleri ................................................................................. 6
1.3.1. Blowerlar............................................................................................................. 6
1.3.2. Krkler................................................................................................................. 6
1.3.3. Yksek Basnl Fanlar.......................................................................................... 7
1.3.4. Orta Basnl Fanlar............................................................................................... 7
1.3.5. Alak basnl fanlar .............................................................................................. 7
1.4. Fan Seiminde Kullanlan Gerekli l Deerleri ....................................................... 7
1.4.1. Mutlak Basn........................................................................................................ 8
1.4.2. Basma Ykseklii.................................................................................................. 9
1.4.3. Fan Gc ve Verimi............................................................................................... 9
1.4.4. Debi ....................................................................................................................... 9
1.5. Fan Seimi................................................................................................................... 10
1.6. Fan Devir Kontrol ..................................................................................................... 10
1.7. Fan Bakm .................................................................................................................. 10
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 11
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 12
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 13
2. MENFEZ VE DAMPERLERN SEM.......................................................................... 13
2.1. Hava Ak Ynnn Tayini......................................................................................... 13
2.1.1. Menfez ve Difzrler (Anemostat)...................................................................... 13
2.1.2. Difzrler (Anemostat)........................................................................................ 14
2.1.3. Menfez ve Difzr Seimi................................................................................... 16
2.2. Damperler.................................................................................................................... 19
2.2.1. D Hava Giri-k ve Karm Damperleri...................................................... 19
2.2.2. Yzey ve By-Pass Damperleri............................................................................. 20
2.2.3. Yangn Damperleri .............................................................................................. 20
UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 21
LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 23
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 24
3. FLTRE, SERPANTN VE NEMLENDRCLERN SEM ........................................ 24
3.1. Filtreler........................................................................................................................ 24
3.1.1. Hava Filtresi eitleri .......................................................................................... 25
3.1.2. Filtre Seimi ........................................................................................................ 28
3.2. Serpantinler ................................................................................................................. 29
ii
iii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
522EE0200
Tesisat Teknolojisi ve klimlendirme
DAL/MESLEK
Alan Ortak
MODLN ADI
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK
MODLN AMACI
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
LME VE
DEERLENDRME
Havalandrma
tesisatnda
kullanlan
alet
ve
avadanlklarn zelliklerini bilmek, kullanlacak tesisat
elemanlarnn seimini yapabilmek.
Genel Ama
Gerekli uygun ortam salandnda havalandrma tesisat
elemanlarnn seimini yapabileceksiniz.
Amalar
1.Fan seimini yapabileceksiniz.
2.Menfez ve damperlerin seimini yapabileceksiniz.
3.Filtre, serpantin ve nemlendiricilerin seimini
yapabileceksiniz.
4.Susturucu ve titreim kesicilerin seimini
yapabileceksiniz.
5.Yaltm malzemelerinin seimini yapabileceksiniz.
6.Havalandrma tesisat kanallarnn tespit ve balama
elemanlarnn seimini yapabileceksiniz.
Ortam
Atlye, snf, laboratuvar, ktphane, nternet ortam
(Bilgi teknolojileri ortam), iletme, ev vb. kendi
kendinize veya grupla alabileceiniz tm ortamlar.
Donanm
Byk ekran televizyon, snf veya blm
kitapl, VCD veya DVD alar, tepegz, projeksiyon,
bilgisayar ve donanmlar, Internet balants, retim
materyalleri vb.
Atlye ve fabrika ortam vb.
Modl ierisindeki her bir renme faaliyetinden sonra
belirtilen
lme
aralar
ile
kendinizi
deerlendireceksiniz.
Modln sonunda ise, kazanm olduunuz bilgi, beceri
ve tavrlarnz retmen tarafndan hazrlanacak lme
aralar ile deerlendirilecektir.
iv
GR
GR
Sevgili renci,
Bilindii gibi tarih boyunca insanlar yaayabilecekleri ortamlar oluturarak ferdi ya da
toplu olarak yaamlardr.
nsanlar toplu ve ayn meknlarda yaamaya balaynca ortamda bulunan havann bir
ekilde temizlenmesi gerei ortaya kmtr. Bu ilemi insanlar zaman ve teknolojik
gelimelerin nda gerekletirerek gnmze kadar gelmitir.
Bir havalandrma sisteminin temel amac ; insanlarn daha rahat (konforlu) bir ortam
ierisinde yaamalarn salamak, bir rnn saklanmas veya endstriyel ilem iin gerekli
ortam oluturmaktr. Bu ama dorultusunda;
Bu sistemin gerekletirilebilmesi iin, kurulum aamasnda uygun kapasitede, uygun
donanml, verimli ve kontroll almay salayacak ve gerektiinde yeniliklere cevap
verecek bir sistem tasarm yaplmaldr.
Teknolojideki ba dndrc gelimeleri yakndan takip etmek gerekir. Tm dnyada
kresel snmadan sz edildii srada gelecek asrn meslei olan havalandrma tesisatlna
gereken nem gsterilmelidir.
nsanlarn setikleri meslekleri benimsemeleri ve ilerini severek yapmalar, baarnn
temel artdr. Bu dal tercih eden renci, nasl bir meslek sahibi olacan bilmelidir. Bu
onun okul ve okul sonras yaantsn dorudan etkiler. Mesleini severek ve benimseyerek
renim gren rencinin daha baarl olaca unutulmamaldr.
Mesleinizde baarl olmanz dileiyle
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandnzda, havalandrma tesisatnda kullanlan
fanlar tanyacak, tekniine ve standardna uygun olarak seimlerini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
1. FAN SEM
1.1. Fan ve Kullanm Alanlar
Bir basn fark oluturarak havann akn salayan cihazlara fan denir. Fann
hareketli eleman olan kanatlar hava zerinde i yapar ve ona statik ve kinetik enerji
kazandrr. Havaya kazandrlan bu statik ve kinetik enerjilerin birbirine oran, fann
zelliklerine baldr.
Kullanm yerine gre fanlar;
Egzoz fan
Pervane kanatl tip: Alak, orta ve yksek basnl genel stma, havalandrma
ve klima uygulamalarnda kullanlr.
Silindir kanat tip: Alak ve orta basnl sistemlerde, kurutma ve boyama
kabinlerinin egzozlarnda kullanlr.
Klavuzlu silindir tip: Alak statik basnl, byk hava debileri iin kullanlr.
Radyal (eimsiz) tip: Endstriyel tesislerde malzeme nakli iin veya yksek
basnl klima tesislerinde kullanlr.
ne eimli kanatl tip: Alak basnl havalandrma sistemlerinde, paket klima
cihazlar, ev tipi scak hava apareyleri ve fanl serpantinlerde kullanlr.
Geriye eimli kanatl tip: Genel havalandrma sistemlerinde kullanlr.
Aerodinamik kanatl tip: Genel havalandrma sistemlerinde, zellikle byk
hava debilerinde kullanlr.
Blowerlar
Krkler
Yksek basnl fanlar
Orta basnl fanlar
Alak basnl fanlar
1.3.1. Blowerlar
4 000-1 700 000 m/h ve 1 300-27 000 Pa kapasitelerinde profil kanatl, tek veya ift
emili olarak retilir. imento fabrikalar, kurutma, eitli kimyasal prosesler gibi
endstrilerde, byk miktarlardaki hava ve gaz aklarn salamada ve pnomatik toz ve
malzeme tamada kullanlr.
1.3.2. Krkler
120-4 800 m/h ve 1 500-20 000 Pa kapasitelerinde geriye eik kanatl merkezka
fanlardr. Yakt yakclara birinci (primer) hava gndermek iin tasarlanr. Yksek basnl
hava gerektiren dier uygulamalarda da kullanlabilir.
Q1 n1
Q2 n2
2.
P1 (n1 ) 2
P2 (n2 ) 2
3.
N1 (n1 )3
N 2 (n2 )3
rnek : Debisi 10300 m3/h, statik basnc 25 mmSS, devir says 1687 d/dk. ve gc
3.08 BG olan bir fann yeni debisi 15000 m3/h kartlrsa yeni karakteristikleri ne olur?
Q1 n1
Q2 n2
n2 1687.
10300 1687
15000
n2
15000
10300
n2 2457 d / dk
P1 (n1 )2
P2 (n2 )2
2457
P2 25.
1687
25 1687
P2 2457
P2 53 mmSS
N1 (n1)3
N2 (n2 )3
3, 08 1687
N2
2457
2457
N2 3,08.
1687
N 2 9, 51 B G
bulunur.
P Patm Pe
Atmosferik basn (Patm), sz konusu yerin zerindeki atmosfer kalnlndaki hava
tabakas arl tarafndan oluturulur (1 Atm=101,325 kPa). Etkin basn ise, zaten
atmosferik basn etkisinde olan akkana, bir baka d kuvvet uygulanarak oluturulur.
Bir U borulu manometrenin, iinden geen gaz ak olan bir kanala balan ekline
gre, kanalda hkm sren deiik basn okunabilir.
ekil 1.8. inde ak olan bir kanaldaki statik, dinamik ve toplam basn
Pt Pst Pd
V2
Pd h.
(Pascal)
2
Toplam basn
Pd Dinamik basn
V Havann hz (m/s)
su .g.H
Pst Pd Pz
1000
(Pa)
N Q.Pt (kW )
Q= Havann hacimsel debisi (m3/s)
Pt
1.4.4. Debi
Debi, birim zamanda geen hava miktardr.
Q V . A (m3 / s )
V= Hz (m/s)
A= Kesit alan (m2)
10
UYGULAMA
FAALYET
UYGULAMA
FAALYET
UYGUN FAN SEIMI
lem Basamaklar
neriler
Kullanlacak yerin
zelliklerine Edindiimiz bilgilere gre uygulamayla ilgili
uygun fanlar tespit ediniz.
bilgiler dorultusunda hareket ediniz.
Tip, ark, gvde ve tasarm Fan yapsna gre grev yapacaklar yere
zelliklerine gre seim yapnz.
uygun tercihte bulunmalsnz.
11
LME
DEERLENDRME
LME
VEVE
DEERLENDRME
Aada verilen sorular size en uygun gelen seenei iaretleyerek cevaplaynz.
1.
A)Fan
B) Menfez
C) Filtre
D) Serpantin
2.
3.
Endstriyel tesislerde malzeme nakli iin veya yksek basnl klima tesislerinde hangi
fan kullanlr?
A) Aksiyal fan B) Egzoz fan
C) Radyal (eimsiz) fan D) Eksenel fan
4.
Basn fark oluturularak meydana gelen havann hareketini eksenel ynde salayan
fan hangisidir?
a) Radyal fan
b) Aksiyal fan
c) Egzoz fan
d) Besleme fan
5.
6.
DEERLENDRME
Cevaplarnz, modl sonunda verilen cevap anahtar yardmyla kontrol ediniz. Yanl
cevap verdiiniz ya da cevap verirken kararsz kaldnz sorular iin faaliyetin ilgili
blmne geri dnerek konuyu tekrar inceleyiniz. Yanl cevaplarnz doru cevaplarnzdan
fazla ise bu faaliyeti yeniden yapmanz tavsiye ederiz.
12
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandnzda ve uygun ortam salandnda,
gerekli donanm kullanarak havalandrma tesisatnda kullanlan menfez ve damperleri
tanyacak, tekniine ve standardna uygun olarak seimlerini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Grlt oluturmamas,
Datc
menfezler:
Genellikle
artlanm havay mahal iine veren
menfezlerdir. Deiik tip ve ebatlarda
ihtiyaca uygun imal edilir.
Resim 2.1: Datc menfez
13
Lineer menfezler: nce ve uzun menfez tiplerine verilen isimdir. zellikle fancoil stlerinde, bilgisayar odalarndaki ykseltilmi tabanlarda, konferans
salonu, bekleme salonu gibi geni mahallerde havalandrma menfezi olarak,
yzme havuzu kenarlarnda zgara olarak ve daha birok amala kullanlr.
Lineer grnm istenen ortamlar iin birok elemann birlemesiyle metrelerce
uzunlukta menfez elde edilebilmektedir.
15
rnek: Bir ortamdaki hava debisi 5000 m3/h ve 10 adet datc kullanlacaktr.
Menfez boyutlarn seiniz.
zm: Her bir menfezde 5000/10=500 m3/h hava debisi der. izelge 2.1den buna
en yakn deer 510 m3/h debili, 15 30 cm2lik bir menfez seilebilir.
16
FAYDALI
ALAN
cm
1.53
2.54
3,55
10x20
140
51
77
102
128
153
179
204
10x25
186
68
102
136
170
204
238
272
15x25
280
102
153
204
255
306
357
408
20x25
390
143
214
286
357
428
500
571
10x30
242
88
133
146
221
265
309
354
15x30
344
126
189
252
315
377
440
503
20x30
484
177
265
354
442
530
619
707
30x30
763
279
418
558
697
836
978
1115
15x35
400
146
219
292
366
439
512
585
20x35
567
207
311
415
519
622
726
830
20x40
660
241
362
483
604
724
845
966
25x40
856
313
469
626
782
938
1095
1251
30x40
1042
381
571
762
952
1142
1333
1523
40x40
1432
524
785
1047
1309
1571
1833
2094
20x45
774
272
408
544
680
816
952
1088
30x45
1181
432
648
864
1080
1295
1511
1727
45x45
1842
673
1010
1346
1683
2020
2356
2693
15x50
605
221
332
442
553
633
774
884
20x50
837
306
459
612
765
918
1071
1224
30x50
1321
483
724
966
1207
1446
1690
1931
15x60
726
265
398
530
663
796
928
1061
30x60
1609
588
382
1176
1471
1765
2059
2353
45x60
2493
911
1367
1822
2278
2734
3189
3645
60x60
3389
123
1856
2475
3094
3713
4332
4950
1,53
2,54
3,55
0,10
0,23
0,37
0,60
0,85
1,12
1,47
HIZ
m/s
STATK BASIN
mmSS
17
rnek: Bir ortamdaki hava debisi 6000 m3/h ve bu ortam iin 8 adet yuvarlak
anemostat kullanlacaktr. Anemostat boyutlarn seiniz.
zm: Bir anemostat iin 6000/8=750 m3/h debi bulunur. izelge 2.2den en yakn
deer 720 m3/h debi ile ereve ap 500 mm ve hava k hz 4 m/s olan anemostat seilir.
rnekte kan deerleri aadaki izelgeden iaretlediimiz gibi tespit ederiz.
ereveler
300 (mm)
400 (mm)
500 (mm)
600 (mm)
350 ( 0,0962 m )
250 ( 0,049 m )
150 ( 0,01756 m )
100 ( 0,00785 m )
Boaz ap
Hava miktar
28
(m/h)
At mesafesi 0,23
min.
(m)
0,4
max.
Statik basn
0,2
(mmSS)
Hava sesi (
18
dBA )
Hava miktar
70
(m/h)
At mesafesi 0,4
min.
(m)
0,7
max.
Statik basn
0,2
(mmSS)
Hava sesi (
19
dBA )
Hava miktar
180
(m/h)
At mesafesi 0,55
min.
(m)
1,0
max.
Statik basn
0,3
(mmSS)
Hava sesi (
21
dBA )
Hava miktar
350
(m/h)
At mesafesi 0,8
min.
(m)
1,5
max.
Statik basn
0,3
(mmSS)
Hava sesi (
22
dBA )
56
84
112
140
168
196
224
252
0,6
0,7
0,9
1,0
1,15
1,3
1,5
1,7
0,8
1,2
1,55
1,9
2,3
2,7
3,1
3,5
0,4
1,0
1,6
2,5
3,8
5,5
7,5
9,5
21
23
25
28
30
33
35
40
140
210
280
350
420
480
560
630
0,8
1,0
1,3
1,6
1,9
2,1
2,4
2,7
1,3
2,0
2,6
3,1
3,7
4,4
5,0
5,6
0,4
1,0
1,7
2,6
3,8
5,6
7,5
9,6
22
25
28
31
33
36
39
42
360
540
720
900
1060
1260
1440
1620
1,1
1,45
1,9
2,3
2,7
3,1
3,5
3,9
2,0
2,9
3,8
4,4
5,5
6,5
7,0
8,0
0,5
1,1
1,9
3,0
4,0
5,7
7,6
9,8
24
27
31
34
37
41
44
47
700
1050
1400
1750
2100
2450
2900
3150
1,5
1,95
2,55
3,1
3,6
4,1
4,7
5,15
2,7
4,0
5,2
6,3
7,5
8,55
9,5
10,5
0,5
1,1
2,0
3,0
4,1
5,7
8,0
10,0
26
31
33
38
40
45
49
51
18
2.2. Damperler
Ak yollar zerinde (kanal kesitinde) yerletirilen damperler siteme giren ve kan
hava aklarn dzenleyerek (ak kesitlerini ksmen ap kapayarak) yksek kontrol ve
konfor salar. Aadaki ekilde snflandrlrlar.
Yangn damperleri
19
20
UYGULAMA
FAALYET
UYGULAMA
FAALYET
Projeye uygun kapasitede menfez ve damperler retici firma kataloglarndan seimleri
yaplr.
Aadaki uygulamalar 2.1 ve 2.2 nu.l izelgelerden faydalanarak anemostat ve
menfez boyutlarn bulunuz. Bulduunuz sonular arkadalarnzla deerlendiriniz.
Uygulama-1: Bir ortamdaki hava debisi 8000 m3/h ve bu ortam iin 5 adet yuvarlak
anemostat kullanlacaktr. Anemostat boyutlarn seiniz.
Uygulama-2: Bir ortamdaki hava debisi 12000 m3/h ve bu ortam iin 16 adet yuvarlak
anemostat kullanlacaktr. Anemostat boyutlarn seiniz.
Uygulama-3: Bir ortamdaki hava debisi 7000 m3/h ve 10 adet datc kullanlacaktr.
Menfez boyutlarn seiniz.
Uygulama-4: Bir ortamdaki hava debisi 8280 m3/h ve 20 adet datc kullanlacaktr.
Menfez boyutlarn seiniz.
21
lem Basamaklar
neriler
Uygulamayla
ilgili
edindiimiz
bilgiler
dorultusunda hareket ediniz.
Menfezleri kullanlacaklar yerin zelliklerine
uygun olarak belirleyiniz.
Menfez seimini yaparken kullanm amacna
uygun zellikte olmasna dikkat etmelisiniz.
Montaj yaparken montaj yerinin; kullanmda,
verimli ve bakm srasnda kolaylk salayacak
yerler olmasna dikkat ediniz.
22
LME
VEVE
DEERLENDRME
LME
DEERLENDRME
Aada verilen sorular size en uygun gelen seenei iaretleyerek cevaplaynz.
1.
2.
3.
Mahal havasn veya mahal havasnn ok kirli ve scak bir blmn mahalden emen
menfezlere ne denir?
A) Datc menfez B) Transfer menfezi C) Lineer menfez D) Toplama menfezi
4.
5.
Ak yollar zerine (kanal kesitinde) yerletirilen ve sisteme giren kan hava akn
dzenleyerek (ak kesitlerini ksmen ap kapayarak) yksek kontrol ve konfor
salayan paralara ne denir?
A) Damper
B) Menfez
C) Fan
D) Anemostat
DEERLENDRME
Cevaplarnz, modl sonunda verilen cevap anahtar yardmyla kontrol ediniz. Yanl
cevap verdiiniz ya da cevap verirken kararsz kaldnz sorular iin faaliyetin ilgili
blmne geri dnerek konuyu tekrar inceleyiniz. Yanl cevaplarnz doru cevaplarnzdan
fazla ise bu faaliyeti yeniden yapmanz tavsiye ederiz.
23
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandnzda ve uygun ortam salandnda,
gerekli donanm kullanarak havalandrma tesisatnda kullanlan filtre, serpantin ve
nemlendiricileri tanyacak, tekniine ve standardna uygun olarak seimlerini
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
3. FLTRE, SERPANTN VE
NEMLENDRCLERN SEM
3.1. Filtreler
Havada bulunan istenmeyen gaz, buhar ya da baka partiklleri ayrtrmaya yarayan
cihaz ya da elemanlara filtre denir.
Bir iklimlendirme santralinin temel elemanlarndandr. En nemli ilevleri,
Btn filtreler, en ufak bir szdrmaya izin vermeyecek ekilde imal edilir. stenilen
hava kalitesine ulamak iin kademeli filtrelendirme sistemi kullanlr.
Klima uygulamalarnda hava temizlii, insan sal ynnden olduu kadar
endstriyel ilemlerin gerei olarak da nemlidir. Bu uygulamalarda genellikle havadaki toz
miktar 0,2 mg/m seviyesinde olur. En fazla 2 mg/m olabilir. Halbuki endstriyel egzoz
sistemlerinde, atlan havadaki toz miktar 200-40 000 mg/m gibi yksek deerlere ular ki,
bu tr tozlarn filtrelenmesi buradaki konumuzun dndadr.
24
Hangi tip filtre kullanlacann seimine yardmc olmak iin hava filtrelerinin
verimleri tespit edilmitir. Dier yandan havada bulunan zerrelerin byklklerine gre
snflandrlmas yaplmtr. Uygulamann zelliklerine gre havadaki zerrelerin cinsleri
tespit edilip bunlarn ne seviyede temizlenmesi isteniyorsa ona gre filtre cinsi seilir.
Bir hava filtresinin seiminde 3 unsur etken olacaktr.
Filtre verimi
Hava verimi
Filtrenin mr veya toz tutma kapasitesi
Dier testler: Szdrma testi, zerre bykl verimi testi, muhit artlarna uygunluk
testi gibi testlerdir.
25
Levha tipi,
Kvrml Tip,
Filtre elyaflarn levha eklinde tutmak zere iki yzeyine tel rgl muhafaza ile d
kenarlarn ieren metal ereve konulan uygulamalar olduu gibi kvrml veya zikzakl bir
tel kafes zerine gergin ekilde tespit edilmi filtre yorgan uygulamalar da sk sk grlr.
Zikzak ve kvrmlarn sebebi, filtre yzeyini artrmak ve hava gei hzn drmektir.
26
a) Atlr tip
b) Temizlenir tip
Torbal filtreler
Torbal filtreler mekanik olarak salam ve gl,
yksek kaliteli sentetik filtrelime ortamndan yaplmtr.
Bunlar, yksek toz tutma ve hava temizleme kapasitesi
gerektiren
uygulamalarda
yksek
performans
gstermeleriyle nldr.
Gl, salam malzemelerden yaplm olan bu
filtreler mkemmel bir anma dayanmna sahiptir.% 100'e
varan bal nem, yksek debi ve ar toz yk koullarnda
gayet iyi bir performansa sahiptir.
Piyasaya kmalarndan beri, bu filtreler konfor, ila,
gda ileme ve otomotiv sanayilerinde ok byk baarlara
imza atmtr.
Hepa filtreler
Hijyenik ortamlar iin kullanlr. Verimleri ok
yksektir. Ameliyathaneler, elektronik ve kimya
endstrisi en yaygn kullanm alanlardr.
Hepa filtreler, yzey hznn fonksiyonu olan,
direnli tasarmlarndan dolay mkemmel bir hava
temizleme verimine sahiptir. Yksek kaliteli MDF
hcre eperleri geirimsiz bir yap salar. Termoplastik
separatrleri olan mini kvrml ortam paketi, mmkn
en dk direnle, yksek oranda hava paracklarn
27
filtrelime verimi salar. Hepa filtreler, EN 1822'ye gre H13 ve H14 snfndadr.
D hava emi azlarna yakn olan filtrelerde iyi dizayn edilmi panjurlar ( tel
kafesli) kullanlmaldr.
3.2. Serpantinler
klimlendirme santrallerinde, havay stmak, soutmak veya nemini almak iin
kullanlan kanatl boru trnden bataryalara (s deitiricilere) serpantin denir. Santralde
seilen kapasiteye uygun olarak ok sayda soutma ve stma serpantinleri seri ya da paralel
balanabilir.
29
Kullanlan akkan cinsleri : Hava, su, deniz suyu, ya, kzgn ya, buhar
30
yi ve verimli alr.
32
3.3. Nemlendiriciler
Farkl sanayilerde, i kollarnda ve hatta gnlk hayatmzda nemli yer tutan birok
maddenin (higroskopik) suyu emici zellii vardr. Her birinin s ve nem oran iin denge
noktas farkl olan bu maddelerin hayatiyetini ve zelliini korumas, ortamdaki hava
artlarnn o madde iin en uygun duruma sabitlenmesi ile mmkn olur.
Bu zellii salamak iin sistem santrifj prensibi ile alp suyu 10-30 m.lik
partikllere blerek ideal bir nemlendirme ve serinlik salar.
Kullanm alanlar
Boyahaneler, iplik, dokuma ve rme tesisleri evaporatif soutma, tavuk iftlikleri,
kulukahaneler, bldrcn, hindi iftlikleri, mantar retim sahalar, seralar, iekler, souk
muhafaza depolar, narenciye, meyve muhafaza depolar, hayvan barnaklar, tarmsal rn
depolar, kt, ttn, ay depolar vb. yerleri sralamamz mmkndr.
Nemlendirici nozul sistemi, kontrol edilen, sabit nemin gerekli olduu her endstriyel
uygulamada kullanlacak nemlendirme sistemidir.
Nozul, vakum (enjktr) prensibi ile alr. Nozula basnl hava beslemesi
yapldnda, ierisinde vakum meydana gelir ve vakum, valf aar, gerekli olan miktar kadar
su nozulun iine girer. Bu emme prensibi bir emniyet ilevidir ve nozula basnl hava
verildii srece su girer. Bylece kontrolsz su basmas ve damlama riski nlenmi olur. Su
ve hava, nozuldan kana kadar birbirine karmaz bylece kire, tortu birikimi ve bakteri
reme riski ortadan kalkar. Sistem direkt olarak mevcut su ebeke sistemine balanabilir.
Nozul sistemi modler paket niteler veya serbest montajl olarak temin edilebilir.
Kullanm Avantajlar:
Su pskrtmeli(Atomizerli) nemlendiriciler
Buharl nemlendiriciler
Evaporatif nemlendiriciler
Tekstil, aa gda, sigara, plastik, deri ve daha birok endstri kollarnda souk su
atomize edilerek ortamn nemlendirilmesi tercih edilmektedir. Tamamen paslanmaz elikten
mamul nozullar, kontrol nitesiyle istenen rutubet artn salarken evaporatif soutma da
salamaktadr.
ok ince sis tabakas halinde havaya nemi verebilen nozullar, direkt olarak mahalle
veya santralde kanal iine monte edilebilmektedir. Gda endstrisi gibi hijyenik ortamlarn
nemlendirilmesinde, sistem iin gerekli nemin, bakteri veya kimyasal partikl iermemesi
gerekir.
34
Avantajlar
Buharl nemlendiriciler
Buhar datm borular plannza uygun olacak biimde yatay veya dey olarak
ekillendirilir. Mutlak szdrmaz buhar valflar korozyondan dolay biim deiikliine
uramadan mkemmel bir hijyenik ortam salar. Oransal kontrol imkn bulunmaktadr.
TEKNK ZELLKLER
Max.Kapasite
7 kg/h
Hava Tketimi
18-541/min
Ses Seviyesi
40-55 dB(A)
Elektrik besleme
220V-10A
Evaporatif nemlendiriciler
36
HU-CELL padler, su absorbe eden ve slanmay salayan katk maddeli cam elyaf
levhalardr. Dk basn dmlerinde optimum performans salayan kompakt yapdadr.
HU-CELL pad inorganiktir ve yanmaz yapdadr. Her iki tip pad ykama sistemine haiz elik
kasadan meydana gelir ve nemlendirme nitesine kolayca monte edilebilir.
Buhar datm paneli, ok kk mesafelerde slanma problemi olmadan hzl
absorbsiyon salar. Paneller kanal veya klima santrali iine monte edilebilir.
500
7500
10000
15000
20000
25000
30000
45000
Tavsiye
Edilen
Basn
Dm
Pa
FAN
MOTOR
GC
kW
Soutma
Kapasitesi
kcal/h
150
140
170
150
150
180
160
160
1,1
1,5
2,2
2,2
4
5,5
5,5
7,5
4300
6000
8700
13000
17300
21600
26000
38900
LLER
A
885
885
1185
1485
1610
1610
1610
2205
885
885
1185
1485
1610
1905
1905
2205
840
1090
1090
1340
1340
1540
1675
1940
330
390
475
545
605
660
770
890
295
345
405
485
605
695
795
935
37
mm
UYGULAMA
FAALYET
UYGULAMA
FAALYET
FLTRE VE NEMLENDRC SEM YAPMAK
lem Basamaklar
neriler
Serpantinlerde;
Serpantinlerde grev yapacaklar yere
Kullanlan soutucu akkana,
uygun tercihte bulunmalsnz.
Yk ihtiyac olan scaklk deerlerine,
Soutucu
akkan,
yk
ihtiyac,
Hava ve soutucu akkan debilerine,
kullanlacak devre eitleri, boyut ve
Kullanlacak devre eitlerine,
kontrol trne gre serpantin seimlerini
Boyut ve kontrol trne gre serpantin
yapnz.
seimini yapnz.
38
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aada verilen sorular size en uygun gelen seenei iaretleyerek cevaplaynz.
1.
2.
3.
4.
5.
DEERLENDRME
Cevaplarnz, modl sonunda verilen cevap anahtar yardmyla kontrol ediniz. Yanl
cevap verdiiniz ya da cevap verirken kararsz kaldnz sorular iin faaliyetin ilgili
blmne geri dnerek konuyu tekrar inceleyiniz. Yanl cevaplarnz doru cevaplarnzdan
fazla ise bu faaliyeti yeniden yapmanz tavsiye ederiz.
39
RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandnzda ve uygun ortam salandnda,
gerekli donanm kullanarak havalandrma tesisatnda kullanlan susturucu ve titreim
kesicileri tanyacak, tekniine ve standardna uygun olarak seimlerini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
4. SUSTURUCU VE TTREM
KESCLERN SEM
4.1. Susturucular
Klima ve havalandrma sistemlerinde meydana gelen grlty, kabul edilebilir
dzeylere indirmede kullanlr. Susturucu kasas galvanizli elikten imal edilir ve kanal
sistemine montajnn yaplabilmesi iin kasann her iki tarafnda zel flan profilleri
kullanlr. Susturucunun snmleme elemanlarnda yzeyi rmeye ve neme kar dayanm
artrlarak, 50 kg/m younlukta preslenmi cam ynnden imal edilir. 20 m/s hava hzna
kadar yzey anmasn nleyecek ekilde cam lifiyle kaplanr.
40
Desibel sesin duyum birimidir. Sfr desibel 10-12 Watttr.Normal bir kulak iin 1000
Hzlik ses, orta bir sestir. Bu frekanstaki bir sesin iddeti 10-12 ile 1 W/m2 arasnda deiir.
Bu ses iddetleri 130 eit paraya ayrlrsa bu paralardan her birine 1 desibellik ses denir ve
dB ile gsterilir.
Hz: Ses dalgalarnn birim zamanda ald yoldur. Atmosferdeki ses hz 340
m/sndir. Kat maddelerde ses hz daha ok artmaktadr.
Frekans: Birim zamanda retilen dalga saysna frekans denir. Hertz (Hz)dr.
Dalga Boyu: Art arda meydana gelen, ayn fazda titreen iki nokta arasndaki uzakla
denir. ile gsterilir. Birimi metre (m)dir.
Periyot: Bir dalga boyu kadar dalgann yol almas iin geen zamana denir. T harfi ile
gsterilir. Birimi saniye sn.dir.
Genlik: Periyodik bir dalgann ulat en byk deere denir.
Ses Ykseklii: Frekansa bal bir zelliktir, sesin frekans byk ise ses ykseklii
de byk demektir.
Ses Enerjisi: Enerji hem genlie, hem de frekansa bal bir zelliktir. Genlik ve
frekansn artmasyla sesin enerji seviyesi de artar.
Grlt: Yksek frekanstaki ses kaynaklarnn oalmas grlt diye tanmladmz
yksek enerjili sesleri oluturur. Bu sesler insan kulak zarna ar ekilde basn yaparak
insan rahatsz eder. Normal bir insan kula 16 ile 20.000 Hz arasndaki sesleri duyabilir.
Hava yolu ve titreim yolu ile olmak zere iki yolla yaylan sesler btnnden oluan
grltnn insan sal zerinde meydana getirdii bozukluklar bilimsel olarak tartlmaz
halde kantlanmtr
Bir mahalde bulunan insanlarn rahatlk durumunu (konfor) belirleyen unsurlardan
birisi de, bulunulan ortamdaki ses seviyesidir. eitli kaynaklardan oluan grlt, bu
kaynaklarn bal olduu bina elemanlarna, hava kanallar ve borular vastasyla da
kullanlan mahallere gemek sureti ile evrede istenmeyen ses kirliliine sebep olur.
41
Elektrik motorlar,
Fanlar,
Pompalar gibi hareketli eleman olan makineler,
Damper ve menfezler,
Vanalar gibi ierisinden akkan geince grlt reten elemanlar.
42
43
ekil 4.2:Grlt sorunlarndan arndrlm bir iklimlendirme santral odas yerleim plan
44
B( mm ):Genilik
H( mm ):Ykseklik
L( mm ):Boy
d( mm ):Snmleme eleman kalnl
s( mm ):Hava yolu genilii
n ( Ad ):Snmleme eleman says
V( L/s ):Hava debisi
V(m/h):Hava debisi
Vs( m/s ):Hava hz
Vt( m/s ):BxH kesitindeki hava hz Vs=Vt x d+s.
Ap(Pa):Basn kayb
Fm(Hz):Oktav merkez frekans
De(dB) :Absrbe edilen ses iddeti
Lw(dB):Akm kaynakl grltnn iddeti
LwA(dB(A)):Akm kaynakl grltnn A-arlkl ses iddeti
LPA(dB(A)):Akm kaynakl grltnn A-arlkl ses iddeti
Ls dB:B x H = 1 m iin dzeltmeler
A. Hava gei aralnn dar olmas iin ksa boy ve byk kesit seilmelidir.
B. Hava gei aralnn geni olmas iin uzun boy ve kk kesit seilmelidir.
Tablo 4.3: Susturucu teknik zelliine bir rnek
Snmlemesi istenen
Ses seviyesi ( fm=250 Hz )
Max boy
Max basn kayb
Hava debisi
Hava debisi
De=12 dB
L=1000 mm
Ap=50 Pa
V=1260 L/s
V=4550 m/h
45
Ses yaltm
47
UYGULAMA
FAALYET
UYGULAMA
FAALYET
SUSTURUCU VE TTREM NLEYC SEM YAPMAK
lem Basamaklar
neriler
48
LME
DEERLENDRME
LME
VEVE
DEERLENDRME
Aada verilen sorular size en uygun gelen seenei iaretleyerek cevaplaynz.
1.
Belli bir frekansta titreim yapan bir kaynaktan yaylan enerjiye sahip dalgalara ne ad
verilir?
A) Hz
B) Frekans
C) Ses
D) Titreim
2.
3.
4.
5.
C) Volt
D) Desibel
D) Saat
D) Titreim
C) 300 m/sn.
D) 330 m/sn.
6.
7.
Belirli zaman aralklarnda, bir ktlenin belirli bir mesafede yapm olduu periyodik
hareketlere ne denir?
A) Atlm
B) Titreim
C) Frekans
D) Zplama
8.
9.
10.
Ses kprs ve borudaki gerilimi azaltmas iin, kesme vanalarnn cihaz tarafna ne
yerletirilmelidir?
A) Kauuk genleme paras B) elik yay C) Hava yay
D) Neopren ped
DEERLENDRME
Cevaplarnz, modl sonunda verilen cevap anahtar yardmyla kontrol ediniz. Yanl
cevap verdiiniz ya da cevap verirken kararsz kaldnz sorular iin faaliyetin ilgili
blmne geri dnerek konuyu tekrar inceleyiniz. Yanl cevaplarnz doru cevaplarnzdan
fazla ise bu faaliyeti yeniden yapmanz tavsiye ederiz.
49
RENME FAALYET5
RENME FAALYET5
AMA
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandnzda ve uygun ortam salandnda,
gerekli donanm kullanarak havalandrma tesisatnda kanallarn yaltmnda kullanlan
yaltm malzemelerini tanyacak, tekniine ve standardna uygun olarak seimlerini
yapabileceksiniz.
ARATIRMA
50
Is yaltm malzemeleri
Cam yn,
Ta yn,
Elastomerik Kauuk (FEF)
Cam Kp (CG)
Kalsiyum Silikat (CS)
Ekstrde Polistiren (XPS)
Poliretan (PUR / PIR)
Ekspande Polistiren (EPS),
Polietilen Kpk (PEF),
Fenolik Kpk
rn standartlar
Pr EN 14303
Pr EN 14303
Pr EN 14304
Pr EN 14305
Pr EN 14306
Pr EN 14307
Pr EN 14308
Pr EN 14309
Pr EN 14313
Pr EN 14314
Tasarmdan, uygulamaya kadar tm ynleri ile bir uzmanlk dal olan yaltmn ana
unsurlar doru detay , nitelikli malzeme ve salkl uygulama dr.
51
: Polietilen ve kauuk kp
: Polietilen, kauuk kp ve cam yn
: Cam yn, ta yn ve seramik yn
52
Boru ap
n
1
1
1
2
2
mm
15
20
25
32
40
50
65
Polietilen ve kauuk kp
opt. kalnlklar
mm
15
15
15
15
15
15
20
Tablo 5.3: Ilk hatlarda kullanlmas gerekli polietilen, kauuk kp ve cam yn kalnlklar
Boru ap
n
1
1
1
2
2
mm
15
20
25
32
40
50
65
Polietilen, kauuk kp ve
cam yn opt. kalnlklar
mm
20
20
20
20
20
20
30
Boru ap
n
1
1
1
2
2
mm
15
20
25
32
40
50
65
Cam yn ve Ta yn
opt. kalnlklar
mm
25
25
30
30
30
30
20
klimlendirme kanallarnn yaltmnda levha tipi, folyo kapl polietilen kpk, kauuk
kp ve cam yn kullanlr. Folyo kapl malzemelerin ek yerleri, alminyum bant ile
yaptrlr. Bina dnda olanlara mutlaka galvaniz sac kaplanr. Scak hacimlerden geen
souk hava kanallarndaki youmay nlemek iin, bir yz alminyum folyo kapl
polietilen levha veya kauuk kp ile dtan yaltm yaplr.
53
elik veya beton kaideler: Genellikle ekipman dzenli bir biimde muhafaza
etmek iin kullanlr. elikten yaplmas halinde cihaz tayabilecek kadar rijit
(sert ve salam) olur ve tad cihazn frekansnda rezonansa girmez.
Sismik snrlayc kauuk titreim alc ayak: Her ynden gelen sismik
kuvvetleri tayabilir zellikte, dkme demir gvde ve bu gvde iinde neopren
snmleme eleman bulunan ayaklardr.
55
Snrlayc elik halat, eklindeki sismik snrlayclar her ynden gelen sismik
yklere kar koyacak ekilde tasarlanmtr.
56
57
Mineral ynler
Polietilen kauuk kp
Ahap yn
Poliretan
59
60
UYGULAMA
FAALYET
UYGULAMA
FAALYET
YALITIM MALZEMES SEM YAPMAK
lem Basamaklar
neriler
61
LME
DEERLENDRME
LME
VEVE
DEERLENDRME
Aada verilen sorular size en uygun gelen seenei iaretleyerek cevaplaynz.
1.
2.
Tesisat yaltm ile enerji kayp veya kazanlar dnda, hatt oluturan borularn
youma sebebiyle ne olumas nlenir?
A) Korozyon
B) Ekonomi
C) Ses
D) Grlt
3.
4.
5.
DEERLENDRME
Cevaplarnz, modl sonunda verilen cevap anahtar yardmyla kontrol ediniz. Yanl
cevap verdiiniz ya da cevap verirken kararsz kaldnz sorular iin faaliyetin ilgili
blmne geri dnerek konuyu tekrar inceleyiniz. Yanl cevaplarnz doru cevaplarnzdan
fazla ise bu faaliyeti yeniden yapmanz tavsiye ederiz.
62
RENME FAALYET6
RENME FAALYET6
AMA
Bu faaliyetteki bilgi ve becerileri kazandnzda ve uygun ortam salandnda,
gerekli donanm kullanarak havalandrma tesisatnda kanallarn tespit ve balama
elemanlarn tanyacak, tekniine ve standardna uygun olarak seimlerini yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Havalandrma tesisat bulunan tesisleri dolaarak konu ile ilgili bilgi toplaynz.
Tespit malzemeleri ile ilgili sektrde faaliyet gsteren firmalar dolaarak bilgi
toplaynz. Topladnz bilgileri rapor haline getirerek arkadalarnzla
paylanz.
GALVANZ ROT(TJ)ETLER
l
M6
M8
M10
M12
M14
M16
M18
M20
Boy(mm)
1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000
1000
Boy(mm)
2000
2000
2000
2000
2000
2000
2000
2000
Paket Ad.
100
50
50
25
20
15
15
10
63
AKMALI DBEL
l
M6
M8
M10
M12
M16
M20
Boy(mm)
Q8-30
mm
Q10-32
mm
Q12-40
mm
Q15-50
mm
Q20-60
mm
Q25-80 mm
Paket Ad.
700
400
250
150
75
35
EKMEL DBEL
l
M6
M8
M10
M12
M16
M20
Boy(mm)
Q10-30
mm
Q13-32
mm
Q15-40
mm
Q17-50
mm
Q22-60
mm
Q25-80 mm
Paket Ad.
200
200
200
100
64
50
25
Boy(mm) Q8-30
mm
Paket
Ad.
100
Q8-45
mm
Q1035mm
Q1055mm
50
50
25
Q1245mm
Q1262mm
20
15
Q1662mm
15
Q1675mm
10
M6x65
M8x75
M10x85
M12x90
M16x120
M20x140
Boy(mm)
Q10-45
mm
Q13-45
mm
Q15-50
mm
Q17-60
mm
Q22-75
mm
Q25-90 mm
Paket Ad.
200
200
200
100
50
25
GALVANZ PERFORE
L PROFL
30x30x3 mm
2000 mm
40x40x3 mm
2000 mm
40x40x4 mm
2000 mm
50x50x4 mm
2000 mm
GALVANZ PERFORE
U PROFL
30x30x30x3 mm
2000 mm
40x40x40x3 mm
2000 mm
40x40x40x4 mm
2000 mm
50x50x50x4 mm
2000 mm
66
UZATMA SOMUNU
l
Boy
M8
35 mm
M10
40 mm
M12
40 mm
M16
40 mm
KANAL FLANI
20 mm
30 mm
40 mm
67
68
69
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
lem Basamaklar
neriler
DEERLENDRME
Eksiklerinizi grdkten sonra; faaliyete dnerek, aratrarak ya da retmeninizden
yardm alarak tamamlaynz.
70
LME
DEERLENDRME
LME
VEVE
DEERLENDRME
Aada verilen sorular size en uygun gelen seenei iaretleyerek cevaplaynz.
1.
2.
Beton zeminlerde ksa delik gerektiren yerlerde kullanlan dbel eidi hangisidir?
A) Borulu
B) akmal
C) ekmeli
D) Cvatal
3.
4.
Yksek doz betonda ve sert zeminde kullanlan orta yk montajnda kullanlan dbel
hangisidir?
A) Sac gmlekli
B) akmal
C) ekmeli
D) Cvatal
5.
DEERLENDRME
Cevaplarnz, modl sonunda verilen cevap anahtar yardmyla kontrol ediniz. Yanl
cevap verdiiniz ya da cevap verirken kararsz kaldnz sorular iin faaliyetin ilgili
blmne geri dnerek konuyu tekrar inceleyiniz. Yanl cevaplarnz doru cevaplarnzdan
fazla ise bu faaliyeti yeniden yapmanz tavsiye ederiz.
71
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
retmeninizle birlikte belirleyeceiniz uygun bir alana, havalandrma tesisat
uygulamas yapnz. Uygulama yaplan kanala uygun fan, menfez, damper, filtre, serpantin,
nemlendirici susturucu ve titreim nleyiciyi seiniz, uygun montaj elemanlarn kullanarak
monte ediniz, gerekli yaltm yapnz.
PERFORMANS DENETM LSTES
Havalandrma tesisat elemanlarnn seimini yapmak
Deerlendirme
Gzlenecek Davranlar
Evet
Hayr
DEERLENDRME
Modl sonunda yeterli bilgi ve becerileri gzlemlediyseniz kendinizi baarl, baarsz
olarak deerlendirebilirsiniz. Hazrlam olduunuz aratrma devini retmenize verebilir,
devi snfta sunabilir ve arkadalarnzla tartarak modl baarnz deerlendirebilirsiniz.
72
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
D
C
B
5
6
A
C
73
10
74
KAYNAKA
KAYNAKA
www.tekfil.com
www.karmasltd. Com
www gvn.com.tr
www.izoder.org .tr
www.Ezgiizolasyon.com
www.filtresanayi.com
www.dipaz.com.tr/
www.Pamsan.com
www.emotesisat.com.tr
www.vivaturka.com
www.havak.com.tr
www.civtas.com
www.serplast.com.tr
www.oparsan.com
www. Deneysan com tr
75