SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA HEMIJA VODA

Tema:Tehnologije preiavanja pitkih voda

SAETAK
Voda je jedna od najvanijih osnovnih materija u prirodi. Za razliite svrhe upotrebljavaju se
sve tri vrste prirodne vode:atmosferska,povrinska,podzemna. Moe se slobodno rei da u

prirodi nema potpuno iste vode. Pitka voda je voda visoke kakvoe prikladna za ljudske
potrebe.U pitkoj vodi se ne smiju nalaziti mikroorganizmi, te bi trebala sadravati male
koliine mineralnih tvari. Voda je tenost bez mirisa i ukusa koja je prisutna skoro svuda.
Pitka voda prije svega mora odgovarati fizikim i biolokim standardima a u manjoj mjeri
hemijskim. Ona treba da je bistra,bezbojna,bez mirisa,bez okusa i ne suvie tvrda i to je
najvanije treba da je higijenski ispravna. Metode za pripremu vode za pie obuhvataju niz
glavnih i dopunskih procesa i operacija koji se kombinuju u okviru tehnolokog postupka,
esto i sa posebnim tretmanom, ija ema kondicioniranja moe biti veoma jednostavna (npr.
samo dezinfekcija vode),ali i krajnje kompleksna. U praksi pripreme vode za pie najee se
koristi taloenje, koagulacija i fokulacija, fiitriranje, dezinfekcija, te posebne metode i
procesi.
Kljune rijei: voda.preiavanje,koagulacija,filtracija,dezinfekcija.

1. UVOD
Voda je jedna od najvanijih osnovnih materija u prirodi. Osim to slui za odravanje
biljnog, ivotinjskog, pa i ljudskog ivota na zemlji, ona je jedna od najvanijih industrijskih
2

sirovina, bilo u tehnoIokom procesu, bilo kao pogonsko sredstvo u parnom pogonu. Za
razliite svrhe upotrebljavaju se sve tri vrste prirodne vode:atmosferska,povrinska,podzemna.
Od njih je najistija atmosferska jer postaje prirodnom destilacijom. Meutim ni ona nije
potpuno ista. Moe se slobodno rei da u prirodi nema potpuno iste vode. Kao primjese u
vodi se mogu nalaziti rastvoreni plinovi ili soli,koloidne supstance i suspendovani materijal a
moe sadravati rastvorenih ili dispergovanih organskih supstanci i ivih organizama.
Atmosferska voda moe da sadri neto rastvorenih plinova ( karbon-dioksid, oksigen, okside,
nitrogen,ozon, sumpor dioksid), pa postaje kisela pa i nekih soli,organskih suptanci i najzad
praine. Poslije due kie atmosferska voda je skoro sasvim ista. Pri poniranju voda nailazi
na rastvorene soli(natrijum i kalijum hlorid). Sem toga zahvaljujui primjesama kao to je
karbonatna kiselina a i organske kiseline voda hemijski djeluje na stijene i minerale u
slojevima kroz koje prolazi rastvarajui ih i razlaui ih. Stoga je glavna karakteristika
podzemnih voda veliki sadraj rastvorenih mineralnih soli. Povrinske vode sadre znatno
manje rastvorenih soli jer se s jedne strane one razblauju atmosferskom vodom a s druge
strane neke soli se taloe ( npr. bikarbonati pretvaranjem u karbonate). Jezerska voda zbog
lakeg taloenja suspendovanog materijala i manjeg zagaivanja obino je istija od rijene.
U vodi se najee nalaze rastvorene slijedee soli i plinovi:kalijumove soli,magnezijumove
soli,Fe(III)hlorid,Fe(III)bikarbonat,aluminijumove soli i manganove soli, karbon dioksid,
oksigen, spojevi nitrogena,a i mnogi sastojci kao karbonati,silikati,fosfati i humati. Voda koja
sadri veu koliinu rastvorenih zemnoalkalnih soli naziva se tvrdom vodom za razliku od
mehke kod koje je sadrzaj ovih soli manji.

2. VODA ZA PIE

Pitka voda je voda visoke kakvoe prikladna za ljudske potrebe. Pitka voda je prikladna za
pie te za pripremu hrane. U posljednjih par desetljea poelo se veoma intezivno
osmiljavati i sprovoditi u djelo programi kojima se dolazi do pitke vode. Prema prognozi
neki naunika u skorijoj budunosti nas eka deficiti pitke vode zbog uveanja svjetske
populacije, a prognoze kau da e se zbog toga vrlo vjerovatno poeti voditi lokalni i svjetski
ratovi. Na Zemlji postoje veoma male koliine pitke vode, te stoga pojedine drave imaju
trajni nedostatak pitke vode. Ako se one nalaze uz more, slanu vodu mogue je preraditi u
pitku. Svake godine zbog nedostatka pitke vode umre 3 milijona djece mlae od 5 godina.
U pitkoj vodi se ne smiju nalaziti mikroorganizmi, te bi trebala sadravati male koliine
mineralnih tvari. Voda je tenost bez mirisa i ukusa koja je prisutna skoro svuda: u okeanima,
morima, rijekama, jezerima, gasovita u oblacima, zamrznuta u gleerima ili u velikim
podzemnim bazenima ispod krenjakih stjena. Ovu vodu neprestano koristi ivi svijet koji
bez nje ne moe da ivi.
2.1.

Osobine pitke vode

Pitka voda prije svega mora odgovarati fizikim i biolokim standardima a u manjoj mjeri
hemijskim. Ona treba da je bistra,bezbojna,bez mirisa,bez okusa i ne suvie tvrda i to je
najvanije treba da je higijenski ispravna i zdrava jer kao to je poznato vodom se moe
prenijeti niz crijevnih i drugih zaraznih bolesti.Skoro sve prirodne vode sadre veliku koliinu
bakterija. Meutim voda koja se upotrebljava za pripremu pitke vode ne bi trebala da sadri
vie od 100 klica/ml. Poslije dezinfekcije taj sadraj ne bi smio da bude vei od 10 klica /mla
najee je znatno ispod toga. Kao dobra pitka voda smatra se voda kod koje se u 100 ml ne
mogu dokazati E-coli bakterije. Mutnoa i obojenost vode indikacija su njene higijenske
neispravnosti i nepogodnosti za pie. Mutna voda se ne smije koristiti za pie. Takvu vodu
treba prije upotrebe izbistriti, a potom dezinfikovati. Po pravilu ista voda je bistra.
2.2.

Znaaj pitke vode za ljudski organizam

Ljudsko tijelo ini 72 % vode, pri emu ono stalno unosi i izbacuje nove koliine. Voda je
presudna za metabolizam u organizmu, poto omoguuje varenje i kasnije rastvaranje hrane u
stanicama, ali i ienje stanica od odpada. ivot je nezamisliv bez vode. Za odravanje
ivota bitno je koliinu vode odravati u odredjenim granicama. Ljudsko tijelo se sastoji od
55-75% vode i taj procenat se mora odravati kako bi organizam normalno funkcionisao.
Prosjeno, odrasla osoba treba da popije oko dva litra vode na dan kako bi nadoknadila
prirodan gubitak tenosti (znojenje, disanje).Voda u organizmu predstavlja univerzalnu
sredinu preko koje se odrava funkcija svih elija, transport hranljivih materija do izluivanja
produkata metabolizma i tetnih sastojaka putem mokrae. Glavni je regulator tjelesne
temparature znojenjem. Voda moe da sadri i
materije koje mogu djelovati zatitno. Voda sa fluorom utie na sprjeavanje pojave karijesa
na zubima. Iz tog razloga se u pijau vodu dodaje ovaj element. Organizam se snadbjeva
vodom i iz hrane (skoro sva hrana sadri vodu) Najbitniji nain obezbeivanja vode jeste unos
tenosti (voda i napici). Voda je nutrijens koji je ukljuen u najvie procesa u ljudskom
4

organizmu. Organizam odrasle osobe moe sadrati i 50 kg vode. Pri manjem nedostatku
vode javljaju se smetnje, a gubitak od 15% ukupnog sadraja vode ve izaziva smrt.
Zanimljivo je da ovjek moe dosta vie izdrati bez hrane, ak i nekoliko nedelja zavisnosti
od prethodne uhranjenosti, dok bez vode vrlo brzo umire.
2.2.1. Vanost vode za pojedine organe
Mozak : Oko 80 % mozga ini voda. Veoma je vana za normalno funkcionisanje mozga, jer
uestvuje u prenoenju nervnih impulsa.
Srce: Dobra hidratacija tijela omoguava dobro stanje srca, jer je krv tanja i srcu je lake da
pumpa.

Krvni sudovi: Krvni sudovi su veoma elastini i u zavisnosti od koliine tenosti u njima, oni
ire i skupljaju svoj obim. U sluaju manjeg protoka tenosti, krvni sudovi se prilagoavaju
tako to se gre tj smanjuje se njihov obim. Krvni sudovi predstavljaju kapilarnu mreu koja
snabdijeva tkiva i organe krvlju. Manji protok tenosti u krvotoku dovodi i do pada pritiska na
njegovim krajevima i da ne bi dolo do oteenja tkiva usled manjka krvi, kardiovaskularni
sistem reaguje tako to poveava pritisak. Na taj nain manji unos tenosti prouzrokuje
povieni pritisak
Koa:Voda ini da naa koa izgleda fantastino. Dovoljna koliina vode odrava vitalnost
koe, odnosno njen stepen hidratacije i elastinosti i usporava njeno starenje. Dobra
hidratacija tijela omoguava redovno oslobaanje od toksina koji se skupljaju u koi i
sprijeava isuivanje koe. Ako ne unosimo dovoljno vode, koa zadrava one koliine koje
su joj dostupne, inei kou suhom, perutavom.
Kosti, zubi i zglobovi: Kako voda nosi u sebi izvesne koliine fluora i kalcijuma, tako je
adekvatan unos vode odgovoran za vrstinu kostiju i zuba, ali i za podmazivanje zglobova.
Bubrezi : Bubrezi su glavni u eliminaciju toksinih materija, ali slue i za odravanje balansa
vode u organizmu i konstantnog sastava tjelesnih tenosti i njenog elektrolitnog sadraja. U
sluaju smanjenog unosa tenosti, bubrezi tede vodu i urin postaje koncentrovaniji i
tamnoute boje, pa se i manje vode izliuje iz tijela. Ovakvo stanje ne smije dugo da potraje,
jer se remeti balans elektrolita, to dalje dovodi do dehidracije i pojave munine, povraanja,
greva u miiima i poremeaja u sprovoenju nervnih impulsa tj oslabljene koncentracije.

Varenje hrane : Voda pospeuje varenje i rastvaranje hrane u elijama, ali ima i ulogu u
ienju elija od otpada. Radi dobrog varenja, uzimanje vode za vrijeme i nakon obroka
treba izbjegavati, kako ona ne bi razblaila sokove i usporila rad crijeva.

3. METODE PREIAVANJA VODE ZA PIE

5

Sirova voda, tj. voda koju preko vodozahvatnih objekata uzimamo za potrebe
vodosnabdijevanja nikad nije apsolutno ista. Ona uvijek sadri, manje ili vie, razliite
materije u rastvorenom i suspendovanom stanju, a koje su unesene iz okoline kroz koju
prolazi (sa povrine litosfere, kroz hidrogeoloki medij, kroz atmosferu). U vodi takoe mogu
da se nau, unesene razne vrste zagaenja. Da bismo utvrdili prisustvo pojedinih supstanci u
sirovoj vodi, moramo na bazi propisano uzetih uzoraka izvriti odgovarajue analize ije
rezultate uporeujemo sa vaeim standardima vode za pie. Rezultati poreenja govore da li
i u kojoj mjeri treba vriti kondicioniranje vode. Kondicioniranje vode za pie podrazumijeva
koritenje razliitih procesa i operacija kojima se uklanja neki nedostatak sirove vode,
ponekad itav kompleks nedostataka, a ponekad se vjetaki popravlja odreena osobina koju
zahtijevaju potroai, odnosno standardi kojima su propisani kriterijumi kvaliteta vode za
pie. Metode za pripremu vode za pie obuhvataju niz glavnih i dopunskih procesa i operacija
koji se kombinuju u okviru tehnolokog postupka, esto i sa posebnim tretmanom, ija ema
kondicioniranja moe biti veoma jednostavna (npr. samo dezinfekcija vode),ali i krajnje
kompleksna. U praksi pripreme vode za pie najee se koristi taloenje, koagulacija i
fokulacija, fiitriranje, dezinfekcija, te posebne metode i procesi. Za razliite procese i
operacije kondicioniranja vode za pie, da bi se u pogonu postigli zahtijevani efekti, treba
isprojektovati u graevinskom pogledu veoma kompleksne objekte, koji moraju imati
optimalne hidraulike i tehnoloke karakteristike. Skup svih objekata ini postrojenje za
pripremu vode, koje jo sadri svrsishodnu opremu i mjemoupravljaku tehniku.
3.1.

Osnovni procesi preiavanja

Izbor metode preiavanja uslovljen je zahtjevnim kvalitetom vode,odnosno ukoliko kvalitet

vode ne odgovara zahtjevima Pravilnika o higijenskoj ispravnosti vode za pie,vri se
preiavanje i dezinfekcija vode. Navest emo fizike,fiziko hemijske,hemijske i bioloke
metode koje se primjenjuju u praksi.
1. Izdvajanje grubodispergiranih materija - taloenjem,filtriranjem uz prethodnu
koagulaciju ili kombinovanjem tih metoda.
2. Koagulacija- izdvajanje finih disperznih suspenzija.
3. Stabilizacija vode -izdvajanje iz vode materija koje izazivaju koroziju metala i
betona.
4. Degazacija vode-izdvajanje iz vode rastvorenih gasova.
5. Dezodoracija vode- odstranjivanje stranog ukusa i mirisa vode.
6. Korekcija sadraja u vodi eljeza i mangana.
7. Flourizacije i deflourizacija
8. Omekavanje vode
6

9. Dezinfekcija vode-oslobaanje vode od patogenih mikroorganizama.

3.2.

Izdvajanje grubodisperznih materija

Taloenje vode u praksi se koristi kao samostalan proces a koristimo ga nakon obrade vode
sa koagulantima. Ovim procesom izdvajaju se krupnije estice. Da bismo poveali efekat
izbistrivanja mutnih i slabo obojenih voda poslije taloenja primjenjuje se postupak filtriranja
vode kroz tkz. spore filtere

Slika 1. Pjeani filter

Pjeani filter predstavlja jedan rezervoar naizmjenino napunjen sa slojem pjeska i slojem
ljunka. Gornji sloj naziva se filtracionim slojem i predstavlja filter koji zadrava
suspendirane materije. On se sastoji od istog kvarcnog pijesk. Ispod ovog pjeanog sloja
nalazi se sloj krupnijeg pijeska i ljunka. U toku rada na filtru se obrazuje opna od razliitih
suspendiranih materija. Na stvorenoj gustoj opni zadravaju se estice raznih veliina pa i
mikroorganizmi koji se nalaze u vodi. Stvorena gusta opna vremenom poinje da smanjuje
brzinu filtracije zbog toga je s vremena na vrijeme skidamo sa filtera zajedno sa gornjim
slojem pijeska,zatim se ponovo na njegovo mjesto dodaje svjei pjesak. Metod spore filtracije
je primjenjljiv za vode ija boja ne prelazi vie od 35 O. Ovaj metod moe se koristiti za male
vodovode.
3.3.

Koagulacija

Proces koagulacije se koristi za izdvajanje fino dispergiranih materija iz vode. Koagulacija

predstavlja obradu vode sa hemijskim reagensima koji dovode do poveanja estica i breg
taloenja. U zavisnosti od karaktera estica dispergovanih u vodi razlikuju se mutne i obojene
vode. estice primjesa prirodnih voda imaju negativno naelektrisanje. Izdvajanje tih primjesa
vri se pomou koagulanata koji hidroliziraju npr. aluminijum sulfata. Ta so rastvaranjemu
ovdi hidrolizira gradei alumunijum hidroksid koji sa vodom gradi koloidni sistem-pozitivno
nabijeni sol. Uporedo sa koloidnim primjesama pri koagulaciji se iz vode uklanjaju grubo
disperzne estice,planktoni,bakterije i virusi. Za preiavanje vode koriste se slijedei
koagulanti: aluminijum sulfat,elejzo sulfat,hlorid eljeza i dr. Koagulanti postepeno
7

hidroliziraju u vodi zbog formiranja slabe baze i jake kiseline. Hidroliza se zavrava vrlo
brzo.

Koagulacija vode je sloen proces i sastoji se iz tri faze:

Stvaranje koloidnog rastvora hidroksida meala u toku potpune hidrolize koagulanata.

Koagulacija nastalog sola koagulanta pod uticajem aniona vode i njegova interakcija
sa koloidnim i grubo disperznim primjesama vode.
Proces stvaranja pahuljica koji se zavrava sedimentacijom.

Poto se koagulacija odvija veoma brzo potrebno je energino mjeanje vode nakon
dodavanja koagulanata. Na tok koagulacije imaju uticaj slijedei faktori:

Temperatura
pH rastvora
intenzivnost mjeanja
sastav soli u vodi
3.3.1.

Osobine koagulanata

koagulanti koji se primjenjuju u praksi preiavanja vode moraju da ispunjavaju odreene

zahtjeve.

Kao reagens kaogulant mora da posjeduje visoku sposobnost bistrenja ili

obezbojavanja vode
Hidroliza koagulanta,koagulacija sola metalnih hidroksida,formiranje pahuljica i
sedimentacija moraju se odvijati velikom brzinom.
Pri dodavanju koagulanta pH tretirane vode ne smije se mjenjati.
Kao hemijski proizvod koagulant mora da bude jeftin,dobro se uva,pogodan za
doziranje,ne ispoljava koroziona dejstvo i brzo se rastvara.
3.3.2. Metode za koagulaciju bez primjene ragensa

Danas u praksi za preiavanje vode se koriste sve vie metode uklanjanja koloidnih
primjesa pod uticajem elektrinog polja. Prema mehanizmu djelovanja elektrinog polja na
koloidne estice mogu se izdvojiti dva procesa:
Elektrokoagulacija
Elektroforeza
Elektrokoagulacija se ogleda u tome to se razgradnja koloidnih sistema vri pod uticajem
elektroforetikog premjetanja estica prema odgovarajuoj elektrodi.
Elektroforezu za razliku od elektrokoagulacije ne prati razgradnja koloidnih primjesa a svodi
se na njihovo koncentrovanje uz prethodno uklanjanje iz zone uticaja elektrinog polja.

3.4.

Stabilizacija vode

Stabilizovanom vodom nazivamo onu vodu koja u duem kontaktu sa metalnim ili betonskim
povrinama ne mijenja svoj sastav. Naruavanje stabilnosti vode moe biti izazvano
sadrajem CO2, niskom vrijednotu pH,ako je prezasiena sa Ca(HCO3) ili Mg(HCO3)2 te
ako ima povien sadraj sulfata i hlorida. Stabilnom vodom smatramo onu vodu koja ne
izdvaja i ne rastvara kalcijum karbonat.Veliina kojom se ocjenjuje stabilnost (S) date je
izrazom S=B/Bi. Gdje je B-alkalnost vode u prirodnom stanju, Bi-alkalnost vode poslije
mjeanja sa kalcijum karbonatom. Ako je S < 1 voda je agresivna a ako je S>1 voda je sklona
taloenju kalcijum karbonata.
3.5.

Degazacija vode

Proces izdvajanje rastvorenih gasova iz vode naziva se degazacija. U vodi koja se koristi u
razliitim tehnolokim procesima nepoeljno je prisustvo rastvorenih gasova (CO2,O2,H2S).
Za ovaj proces koriste se fizike i hemijske metode. Gasovi kojih nema u atmosferi ili su
pisutni u neznaznoj koliini kao to je H2S mogu se ukloniti pri kontaktu sa vazduhom tj. Pri
procesu aeracije vode. Efikasnost procesa zavisi od pH odreivane vode. Pri pH <3 u vodi se
nalazi slobodni H2S i njegovo uklanjanje se odvija potpuno. Kod koritenja ovog postupk
aeracije za uklanjanje H2S potrebno je kombinovati sa naknadnom alkalizacijom vode da bi
se izbjeglo korozivno djelovanje vode na koritene aparate. Pri aeraciji vode istovremeno se
odvija i proces oksidacije H2S.
Metod hemijskog uklanjanja rastvorenih gasova iz vode odvija se uz dodavanje hemijskih
jedinjenja koja kvantitativno reaguju sa gasovim i prevode ih u nerastvorna jedinjenja.
Najee koritene metode za izdvajanje H2S iz vode je rakcija sa hlorom.Za vezivanje CO2
najee se koriste hemijska jedinjenja NaOH, CaO, CaCO3, Na2CO3. Rastvoreni kiseonik u
vodi uglavnom uklanjamo vakum degazatorima. Za vezivanje kiseonika koriste se :
SO2,Na2S,Fe i dr. U svojstvu degazatora moemo koristiti bilo koju hemikaliju a koja je u
stanju da kvantitativno reaguje sa gasovim,da nije sam po sebi tetan. Fizike metode imaju
niz prednosti: za njihovu primjenu nisu potrebni reagensi,ne mjenjaju sastav soli
vode,poboljavaju se uslovi rada.
3.6.

Dezodoracija

Dezodoracija predstavlja proces uklanjanja stranog ukusa i mirisa iz vode a koji prouzrokuju
razne primjese koje se nalaze u visokim koncentracijama i koje je nemogue analitiki
odrediti..Miris vode moe da pitie od ; sumpor-vodonika,hlora,fenola,rastvorljivih soli i
jedinjenja koja izdvajaju alge,anaerobne materije,aktinomicete i drugi mikroorganizmi. Kao
rezultat masovnog izumiranja vodenih organizama npr. u jesenjem periodu u vodu dospijeva
velika koliina proizvoda razgradnje sa otrim mirisom. Kao opta metoda dezodoracije
koristimo filtraciju vode preko aktivnog uglja koji adsorbira zagaenja. Za neutralizaciju
9

fenola i hlorfenola koristimo hiperhlorinacionu vodu,to dovodi do stvaranja polihlorianih

produkata koji ne posjeduju neugodan miris.
Za poboljanje ukusa vode koja sadri fenole primjenjuje se preamonizacija. Ona sprijeava
pojavu mirisa koji izaziva Cl,smanjuje razvoj bakterija i koroziju cijevi. Preamonizaciju
izvodimo dodavanjem amonijum-sulfata u vodu ili amonijak. Ponekad za odstranjivanje
mirisa koristimo prakasti aktivni ugalj u obliku suspenzije. Obradu sa aktivnim ugljem
vrimo prije ili poslije koagulacije ili istovremeno. Aktvni ugalj ima visoko razvijenu
povrinu,dobar je adsorbent fenola,PMA i produkata ivotne aktivnosti vodenih organizama.
U preventivne metode protiv stranih ukusa i mirisa vode dolaze u obzir :ienje dna i obale
vodenih bazena od mulja nastalog truljenjem bilja a takoer i dezinfekcija ureaja za
preiavanje. Ovim postupcima unitavamo mikroorganizme koji izazivaju neprijatan miris i
ukus.
3.7.

Korekcija sadraja u vodi eljeza i mangana

Prirodne vode povremeno sadre poveane koncentracije jedinjenja Fe i Mn pa je neophodno

ukloniti ova jedinjenja. Metode izdvajanja Fe iz vode se svode na oksidaciju dvovalentnog Fe
u trovalentno i njegovo taloenje u obliku hidroksida(III). U vodama koje sadre poveane
koncentracije humusnih materija dvovalentno Fe se ne moe odstraniti oksidacijom kiseonika
nego se tretira jaim oksidansom npr. hlorom koji ima mo sa oksidira ne samo Fe nego i
humusne materije. Fe u trovalentnom obliku nalazi se u vodi u formi hidroksida koji se moe
ukloniti filtracijom. Ako se javlja u jonskom obliku u nekim kiselim vodama onda se otklanja
jonskom izmjenom preko jonoizmjenjivaa. Forme sadraja Mn u vodi su:hidrogenkarbonat i
Mn (II) sulfat i organska jedinjenja. Dvovalentni Mn se izdvaja iz vode po principu kao i
Fe,meutim razlika je u upotrebljenom oksidansu. Iz tih razloga se kao oksidans upotrebljava
MnO2.
3.8.

Fluorzacija i defluorizacija

Flour je blijedo ukast gas karakteristinog mirisa. U vodi za pie javlja se u obliku
flouridnog jona. Flour ima vanu ulogu u organizmima ljudi. Pri nedovoljnom prisustvu
floura u vodi zapaa se karijes zuba. Vode koje sadre smanjenu koliinu floura potrebno je
flourisati a vode bogate flourom deflourisati. Flourinacija vode najlake se moe postii
dodavanjem u pitku vodu flourida u obliku soli NaF,Na2SiF6 i H2SiF6. Kod unoenja floura
u vodu zahtjeva se briljivo doziranje reagensa radi sprjeavanja poveane koncentracije.
Prema sanitarnim normama koliina floura u vodi treba da iznosi najmanje 0,7 mg/dm3 a
najvie 1,5 mg/dm3. Vode koje ne sadre jone floura utoplom periodu flouriu se sa dozom
oko 1 mg/dm3 i oko 0,7 mg/dm3 u zimskm periodu. Ako je sadraj floura u vodi vei od
dozvoljenih koncentracija vri se proces deflourisanja. U zavisnosti od kvaliteta vode flouridi
se mogu izvlaiti u procesu njihove obrade sorbcijom sa svjee istaloenim pahuljicama
navedenih sorbenasa ili pri filtriranju vode kroz sloj sorbenata. Ovo se praktikuje u sluaju
podzemnih voda.

10

3.9.

Omekavanje vode

Prisustvo veih koncentracija kalcijumovih i magnezijumovih soli u vodi uslovljavaju tvrdou

vode. U vodi Ca2+ i Mg 2+ joni mogu biti povezani sa razliitim anionima. Saglasno
tome,razlikujemo ukupnu,prolaznu,stalnu,karbonatnu i nekarbonatnu tvrdou.
Omekavanje
vode ili mekanje
vode je
postupak
kojim
se
iz tvrde
vode uklanjaju kalcijevi i magnezijevi ioni, najee se vri ionskim izmjenjivaima koji
uklonjene ione zamjenjuju natrijevim ionima. Voda nakon takve obrade se naziva omekana
voda. Omekavanje vode izvodi se uglavnom primjenom tri osnovna postupka:

Reagensne metode
Jonoizmjenjivake
Termike metode

U praksi se esto kombiniraju ove metode radi potpunog uklanjanja tvrdoe vode.
Hemijsko taloenje se provodi uglavnom kod veih energetskih sistema, dok se kod malih
energetskih sistema i u industriji koriste ionski izmjenjivai. Omekavanje vode provodi se
kod obrade vode za industrijsku upotrebu, u pripremi rashladne ili napojne vode, te u
prehrambenoj industriji proizvodnji piva i bezalkoholnih pia.

11

4. DEZINFEKCIJA PITKE VODE

Higijenski ispravna voda za pie pored ostalih zahtjeva mora biti osloboena od moguih
uzronika zaraznih bolesti. Postupci popravke kvaliteta vode naruito taloenja i filtracije,
pored poboljanja njenih organoleptikih osobina,znaajno umanjuju
koliinu
mikroorganizama koje se nalaze u vodi ali ne obezbjeuju njihovo potpuno udaljavanje. ak i
pri besprijekornom radu postrojenja za preiavanje vode kroz filtere e proi jedan dio
mikroorganizama koji se u vodi nalaze. Za konano unitavanje mikroorganizama u vodi
primjenjuje se postupak dezinfekcije. Dezinfekciji se podvrgava voda koja je ve prola ostale
faze preiavanje jer se uspjena dezinfekcija moe obaviti samo u izbistrenoj vodi u kojoj
nema estica lebdeih materija koje bi mogle zatititi mikroorganizme od djelovanja
dezinfekcionog agensa. Dezinfekcija vode za pie ima za cilj da uniti patogene i fakultativno
patogene mikroorganizme sadrane u vodi kao i da zatiti vodu od moguih sekundarnih
zagaenja.
Ona se kao preventivna mjera u cilju sprijeavanja prenoenja i irenja zaraznih bolesti
vodenim putem sprovodi u sluajevima:

Ako stanje vodnog objekta i njegova lokacija predstavljaju potencijalnu opasnost od

zagaivanja bez obzira na trenutno zadovljavajui kvalitet vode.
Ako su u pitanju krake vode koje se smatraju primarno zagaenim vodama jer
povrinske vode na krakom terenu brzo dospijevaju o potroaa bez dovoljnog
filtriranja.
Ako je voda predvienja za transport i uskladitenje kako bi se zatitila od naknadnog
zagaenja.
Prije putanja u rad novih objekata i poslije obavljenih radova i opravki na mrei
Poslije elementarnih nepogoda

Treba imati u vodu da se uspjena dezinfekcija moe izvriti samo u bistroj vodi. I neznatno
zamuena voda ometa proces dezinfekcije i ne garantuje dobijanje bakterioloki ispravne
vode.
4.1.

Metode i sredstva dezinfekcije

Dezinfekcija vode za pie vri se primjenom fizikih i hemijskih agenasa koji posjeduju
odreena bakteriocidna svojstva kojima se obezbjeuju propisane mikrobioloke norme voda
za pie kao to su:

Cl u gasovitmom stanju
Teni preparati Cl
Preparati Cl u vrstom stanju
Hlordioksid
Preparati joda
12

Jonsko srebro
Ozon
Ultraviolentni zraci

Od sredstva za dezinfekciju se trai da udovolji nizu zahtjeva koji se pred njega

postavljaju a to su:

Da je sposobno da razori patogene mikroorganizme

Da je sposobno da ovaj bakteriocidni uticaj izvri u okviru raspoloivog vremena za
dezinfekciju a u uslovima veeg kolebanja temperature vode.
Da u odgovarajuim koncentracijama ne izazove toksinost vode
Da je sposobno da obezbjeuje bakterioloku ispravnost vode kroz dui period titei
je od sekundarnih zagaenja
Da je mogue brzo i lahko odreivanje njegove koncentracije u vodi
Da je jeftino,podesno za rukovanje.

Mada ne predstavlja optimalno rjeenje hlor i hlorni preparati nam se ine najprihvatljivijim
za dezinfekciju vode za pie i oni su kod nas uvedeni u praksu.
4.2.

Hiperhlorisanje vode

Pod hiperhlorisanjem vode podrazumjeva se dezinfekcija vode veim koliinama hlora,obino

desettrostrukom dozom u odnosu na onu koja se upotrebljava pri normalnom hlorisanju.
Hiperhlorisanje se izvodi uvijek kada se predpostavlja da uobiajne doze hlora nisu u stanju
da izvre dezinfekciju vode i zatite je od moguih zagaenja a naruito u sljedeim
sluajevima:

U vandrednim uslovima(rat,poplave,zemljotres)
Kada u zoni osmatranja vlda epidemija zaraznih bolesti
Kada se predvia due stajanje vode prije njene upotrebe
Kada se voda transportuje
Kada se posumnja da je voda sluajno ili namjerno zagaena
Ako postoji sumnja da je voda zagaena mikroorganizmima otpornim na uobiajne
doze hlora
U ratnim uslovima

Kod hiperhlorisanja postupak je isti kao i kod normalnog hlorisanja s tim to se kontrolom
rezidualnog hlora njegova vrijednost mora ustanoviti iznad 1mg/dm3. Pri hiperhlorisanju
kontakt hlora sa vodom treba da iznosi 30 min poslije kojeg se voda moe upotrijebiti.
4.3.

Dehlorisanje vode

Voda koja sadri vie hlora ima neprijatan miris pa zato nije pitka. Pod dehlorisanjem vode
podrazumjevamo postupak uklanjanja vika aktivnog hlora iz vode. Suvini hlor se moe
otkloniti na vie naina:provjetravanjem, filtracijom kroz drveni i aktivni ugalj ili doziranjem
tano odreenih koliina SO2. Meutim najefikasniji postupak dehlorisanja je primjena
natrijumtiosulfata. Koliina potrebnog dehloransa moe se podesiti tako da poslije
13

dehlorisanja u vodi ostaje tano odreena koliina aktivnog hlora koja titi vodu oda
kontaminacije.
5. ZAKLJUAK
Procjenjuje se da ukupna koliina sve vode na Zemlji iznosi oko 1,4 milijarde prostornih
kilometara. Meutim, 97,4% te vode otpada na slanu vodu te stoga za ovjekovu neposrednu
upotrebu preostaje samo mali dio. Stvar oteava i to to je veliki dio od preostalih 2,6% vode
trajno pohranjeno u gleerima, ledenjacima i dubokim stijenama, pa od ukupnih koliina vode
na Zemlji za direktnu upotrebu preostaje samo oko 1%. Meutim, gledano isto brojano, ta
je koliina pitke vode jo uvijek dostatna za potrebe kuanstava, natapanja, za dobivanje
hidroenergije, za industrijske potrebe te za odravanje ekosistema. No problem s vodom se
ipak javlja: bit je u svemu tome to je ta koliina vode koja stoji na raspolaganju nejednoliko
rasporeena na Zemlji. Dok je u nekim podrujima jo ima u izobilju, u drugim podrujima
nema je ni u tragovima.
Vie od 1,2 milijarde ljudi nema danas pristupa zdravoj pitkoj vodi, a dvostruko ih je vie koji
nemaju na raspolaganju odgovarajuu odvodnju otpadnih voda. Prema procjenama Svjetske
zdravstvene organizacije (WHO), brojne bolesti u zemljama u razvoju posljedica su upotrebe
zagaene vode, a oko 25 milijuna ljudi u tim zemljama godinje prerano umre zbog toga to
piju nezdravu vodu

14

LITERATURA
1. Veljko Koro,Tehnologija vode,Zagreb,1962
2. Munir Jahi,Priprema vode za pie,Novi Sad,1990
3. Sejit Bobar,Hemija voda,Tuzla, 2011

15