Professional Documents
Culture Documents
n v sn phm
1L bia
1 tn c ci ng
1 tn sa
1 tn sn phm
1 tn sn phm
1 tn sn phm
1 tn si
1 tn sn phm
Lu lng nc thi
5 6L
10 20m3
5 6m3
1,5 4,5m3
3 10m3
100m3
1000 4000m3
4600m3
Ngoi ra, trnh cng ngh sn xut v nng sut ca x nghip cng c ngha
quan trng. Lu lng tnh cho 1 n v sn phm c th rt khc nhau. Lu lng
nc thi sn xut li dao ng rt ln. Bi vy s liu trn thng khng n nh v
nhiu x nghip li c kh nng tit kim lng nc cp do s dng h thng tun
hon trong sn xut. Thnh phn nc thi sn xut rt a dng, thm ch ngay trong 1
Cc cht hu c d b phn hy
hoc mi
Cc cht rn
Cc ion v c
Cc cht phng x
Du m, cc cht hot ng b mt
Cc vi sinh vt
Cc
cht
mu
Cc cht hu c
Cc cht hu c d b phn hy: l cc hp cht protein, hidrocacbon,
cht bo c ngun gc ng thc vt. y l cc cht gy nhim chnh c
trong nc thi sinh hot, nc thi t cc x nghip ch bin thc phm, l
git m gia sc,Cc hp cht ny lm suy gim oxi trong nc dn n suy
thoi ti nguyn thy sn lm gim cht lng nc cp sinh hot.
Cc cht hu c kh b phn hy: cc cht ny thuc cc cht hu c c
vng thm, cc cht a vng ngng t, cc hp cht clo hu c,Hu ht
chng u c c tnh vi con ngi v mi trng. Chng tn lu lu di
trong mi trng v c th con ngi, sinh vt gy c tch ly.
Cc cht hu c c c tnh cao trong mi trng nc thi thng gp:
Cc cht hu c c tnh c cao thng kh b phn hy bi sinh vt. Cc cht
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
K (20oC) (day-1)
0,15 - 0,30
0,05 - 0,10
0,05 - 0,10
k (20oC) (day-1)
0,35 - 0,70
0,12 - 0,23
0,12 - 0,23
Glucz
Axit lactic + Axit sucxinic + Axit axetic +CO2 +H2O
Xc nh s lng Ecoli c trong mu th c biu din bng ch s coli (coli
index) v chun coli (coli titre).
Ch s coli l s lng t bo coli c trong 1 n v th tch hoc n v khi
lng.
Chun coli l s n v th tch hoc n v khi lng ca mu th c mt t
bo E.coli.
Gia ch s coli v chun coli c mi quan h: 1000/chun Coli = ch s
Coli. Th d: chun coli ca mu nc 250, c ngha l 250 ml nc c 1 t bo
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
Qs
Qt Qs
Qt Cit Qs Cis
Qt Qs
Trong :
Ci : nng cht nhim trong dng sng ti im thi;
Qs : lu lng dng sng;
10
11
CHNG 2: X L S B V TIN N NH
2.1. Song chn rc
2.1.1. Vai tr
Song chn rc dng gi li cc cht thi rn c kch thc ln trong nc thi
m bo cho cc thit b v cng trnh x l tip theo. Kch thc ti thiu ca rc
c gi li ty thuc vo khong cch gia cc thanh kim loi ca song chn rc.
trnh ng rc v gy tn tht p lc ca dng chy ngi ta phi thng xuyn lm
sch song chn rc bng cch co rc th cng hoc c gii. Tc nc chy (v) qua
cc khe h nm trong khong (0,65m/s v 1m/s). Ty theo yu cu v kch thc
ca rc chiu rng khe h ca cc song thay i.
2.1.2. Cu to
Song chn rc vi co rc th cng ch dng
nhng trm x l nh c lng rc
<0,1m3/ng.. Khi rc tch ly song chn, mi
ngy vi ln ngi ta dng co kim loi ly
rc ra v cho vo mng c l thot nc y
ri vo cc thng kn a i x l tip
tc. Song chn rc vi co rc c gii hot ng
lin tc, rng co lt vo khe h gia cc thanh
kim loi; co c gn vo xch bn l hai
bn song chn rc c lin h vi ng c in
Hnh 2.Hnh 2.1: Song chn rc
qua b phn truyn ng.
Co rc c gii c th chuyn ng t trn xung di hoc t di ln theo dng
nc.
Khi lng rc c gi li ln hn 0,1 m 3/ng. v khi dng song chn rc c gii
th phi t my nghin rc. Rc nghin c cho vo hm Biogas hoc cho v knh
trc song chn. Khi lng rc trn 1T/ng. cn phi thm my nghin rc d phng.
Vic vn chuyn rc t song n my nghin phi c c gii ha.
Song chn rc c t nhng knh trc khi nc vo trm x l. Hai bn
tng knh phi cha mt khe h d dng lp t v thay th song chn. V song
chn lm co hp tit din t ca dng chy nn ti v tr t song chn tit din knh
phi c m rng. trnh to thnh dng chy ri knh phi m rng dn dn vi
mt gc = 20o.
Song chn rc phi t tt c cc trm x l khng phn bit phng php dn
nc ti l t chy hay c p. Nu trong trm bm c song chn rc th c th
khng t song chn rc trm x l na.
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
12
Lm sch
th cng
0,3 0,6
Lm sch
bng my
0,6 1,0
4 8
25 50
25 75
45 60
150
8 10
50 75
10 50
75 85
150
Trong :
Qmax
v
13
l1 1, 73 Bs Bk khi 200
Xc nh hs (tn tht p lc) qua song:
Trong :
vmax : tc nc chy trong mng trc song chn, m/s (ng vi lu lng
ln nht)
14
2.2. Li lc
2.2.1. Vai tr
loi b cn bn v vt th c kch thc nh hoc thu hi cc sn phm c gi
tr. Thng p dng cho cc trm x l nc thi cng nghip. (dt, giy, da).
2.2.2. Cu to
C 2 loi:
- Li c kch thc l t 0,5 1 mm.
-
C ch: Nc thi c lc qua trng bng hai cch: Qua b mt trong hay
qua b mt ngoi ty thuc vo s b tr ng dn nc thi vo.
5. Thng quay vi li lc
2. Ca dn nc thi ra
6. Vi phun nc ra
3. Ca tho vt rn
4. Ca tho cn
-
1 Q
hp
2 g C. A
Trong :
C: h s thi (gi tr C in hnh cho li lc sch bng 0,60);
Q: lu lng nc thi i qua li lc, m3/s;
A: din tch ngp chm hu ch ca li lc, m2;
g: gia tc trng trng, g = 9,8 m/s2;
hp: tn tht p sut, m.
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
15
Qmax
u
Trong :
Fc: tng din tch hu ch;
Qmax: lu lng ln nht ca nc thi;
u: vn tc ca cht lng chy qua khe li thng 0,7 m/s.
2.3. B lng ct
2.3.1. Vai tr v phn loi
2.3.1.1. Vai tr
B lng ct nhm loi b ct, si, dm, cc loi x khi nc thi. Trong nc
thi, bn thn ct khng c hi nhng s nh hng n kh nng hot ng ca cc
cng trnh v thit b trong h thng nh ma st lm mn cc thit b c kh, lng cn
trong cc knh hoc ng dn, lm gim th tch hu dng ca cc b x l v tng tn
s lm sch cc b ny. V vy trong cc trm x l nht thit phi c b lng ct.
16
Khong
45 90
0,25 0,4
in hnh
60
0,3
1,0 1,3
0,6 0,9
30 40
1,15
0,75
36
Khong
25
7,5 20
2,5 7
in hnh
17
- chiu rng, m
T s chiu rng/chiu su
Thi gian lu, pht
Cp khng kh, m3/m chiu di pht
1:1 5:1
25
0,15 0,45
1,5 1
3
0,3
2.4. Sn phi ct
Ct sau khi ly ra khi b lng thng cha nhiu nc, nn cn phi phi kh
chng trc khi dng vo cc mc ch khc nhau. thc hin iu ny ngi ta
dng sn phi ct.
Sn phi ct l khong t trng c gii hn bi cc b chn, cao 1 2 m. Kch
thc sn phi xc nh t iu kin lp ct cht cao 3 5 m/nm.
Din tch hu ch ca sn phi ct
18
a.N tt .365
, m2
1000.h
Trong :
a: lng ct tnh theo u ngi, chn a = 0,02l/ngi ng.m
Ntt: dn s tnh ton
h: chiu cao lp ct, m/nm.
2.5. Tin n nh
2.5.1. Cc loi b tin n nh
Ch yu p dng cho cc qu trnh sinh hc:
- n nh ha lu lng, pH, nhit . p dng cho cc qu trnh x l sinh hc
v ha l.
- Cc ngun sinh khi, cp cc chng vi khun. p dng trong x l sinh hc, v
d: Ngnh dt.
- Cc ngun dinh dng, cn phi thm dinh dng (V d: N,P) nu cn cho vi
sinh vt sinh sng. p dng trong x l sinh hc, v d: Ngnh giy v bt giy.
Thng thng, lu lng, nhit , hm lng cc cht nhim v.v... trong dng
thi thay i theo thi gian. S tng gim ca cc i lng trn gy kh khn cho s
hot ng ca h thng x l v nh hng ti vic thi vo ngun tip nhn. Yu cu
t ra trong thit k l phi thc hin theo gi tr ln nht v lu lng ca dng thi.
Trong cc qu trnh x l, nu lu lng dng vo tng t ngt vi bin ln s lm
cho qu trnh x l b qu ti nh trng hp lng,lc,... hay mt tc dng nh trng
hp phi x l ho hc hay sinh hc. Vai tr ca b iu ho nhm hn ch cc dao
ng trn.Trong nhng trng hp n gin, c th kt hp nhim v x l s b v
iu ha dng thi trong cng mt thit b.
2.5.2. B iu ha
2.5.2.1. nh hng ca s bin i lu lng v nng
Lu lng, thnh phn tnh cht nc thi ca cc x nghip cng nghip ty
thuc vo dy chuyn sn xut, loi nguyn liu s dng v thnh phm, thng
khng u theo cc gi trong ngy m. S dao ng lu lng, nng nc thi s
dn n nhng hu qu tai hi v ch cng tc ca mng li v cc cng trnh x
l, ng thi gy tn km nhiu v xy dng v qun l. Khi lu lng dao ng th r
rng phi xy dng mng li bn ngoi vi tit din ng hoc knh ln hn v phi
ng vi lu lng gi ln nht. Ngoi ra iu kin cng tc v mt thy lc s km i.
Nu lu lng nc thi chy n trm bm thay i th dung tch b cha, cng sut
trm bm, tit din ng y cng phi ln hn.
Khi lu lng, nng nc thi thay i th kch thc cc cng trnh (cc b
lng, b trung ha v cc cng trnh x l sinh hc) cng phi ln hn, ch lm
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
19
20
2.5.2.5.
iu ha lu lng
21
dng cho tng trng hp ph thuc vo c tnh ca h thng thu gom nc thi. Cc
phng n b tr b iu ha lu lng c th l iu ha trn dng thi hay ngoi
dng thi x l.
Phng n iu ha trn dng thi c th lm gim ng k dao ng thnh phn
nc thi i vo cc cng on pha sau, con phng n iu ha ngoi dng thi ch
gim c mt phn nh s dao ng .
V tr tt nht b tr b iu ha cn c xc nh c th cho tng h thng x
l. V tnh ti u ca n ph thuc vo loi x l, c tnh ca h thng thu gom v
c tnh ca nc thi.
xc nh th tch cn thit ca b iu ha c th s dng phng php th
trn c s thc nghim v quan h gia th tch tch ly ca lu lng nc thi
dng vo theo thi gian. Hnh 2.8 minh ha bng th hai trng hp in hnh.
xc nh th tch cn thit, v ng tip tuyn vi ng cong th tch dng vo song
song vi ng lu lng trung bnh hng ngy ca im xut pht t gc ta . Th
tch cn thit khi s bng khong cch theo chiu ng thng ng t tip im
n ng thng biu din lu lng trung bnh hng ngy (trng hp a) hoc bng
khong cch gia hai tip im theo chiu thng ng song song vi trc tung (trng
hp b).
B iu ha c thit k vi chiu su t 1,5 2 m. Th tch ca b iu ha c
th tnh theo cng thc sau:
Vd
Q.d
k
ln n
kn 1
Trong :
kn
Cmax C tb
Ccf C tb
nhim, g/m .
Khi kn 5, th tch b iu ha c tnh theo cng thc sau:
Vdh = kn.Q. d
Th tch b iu ha dng dp tt s dao ng c chu k ca thnh phn cc
cht nhim s c tnh theo cng thc sau:
Vdkc = 0,16,kn.Q. d
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
22
23
24
thc trong qu trnh lng v khng b dnh kt vi cc ht cn khc (cn thin nhin
khng nh phn).
- Ti thi im bt k t, ht chuyn ng vi vn tc u mm/s.
- Cc lc tc ln ht ang chuyn ng theo phng thng ng gm:
+ Lc qun tnh:
d3
du
1 0
6
dt
+ Lc trng trng:
I ma
(1)
d3
(2)
1 0 g
6
+ Lc cn ca mi trng: di dng tng qut, lc cn khi ht chuyn
ng trong cht lng c biu din bng biu thc:
P mg
Fc 0 0u 2 d 2
(3)
Theo nh lut Newton, ta vit phng trnh cn bng lc theo phng thng
ng:
d3
d3
du
2 2
I ma
(4)
1 0 g 0 0u d
1 0
6
6
dt
Trong :
1 : khi lng ring ca ht rn;
0 : h s sc cn ph thuc vo s Raynold: Re
0ud
;
: nht ca nc;
g: gia tc trng trng.
Nhn xt: Vi ht cn c kch thc khng i th tc ri ca ht s bin
thin theo thi gian tnh t thi im ht bt u ri, tuy nhin ti mt thi im t
trng thi cn bng Fc P (xy ra trong thi gian 0,2 0,5 pht). Sau ht s tip tc
lng xung vi vn tc khng i u = const di tc dng ca lc qun tnh I.
Ta ch nghin cu v xem xt s ri ca ht giai on tc khng i
du
d 3
0 phng trnh (4) c vit li:
1 0 g 00 u 2d 2
dt
6
T
1 0 d
g 2
0
6u
25
1 0 d
g
6 0
0
(5)
H s sc cn o = f(Re)
- Re < 2: Qu trnh lng xy ra trng thi chy tng. (Re l ch thy ng
lc ca dng chy c nh gi bng chun s Reynold, Re
o
3.u.d
).
3
3.
Re o .u.d
f (t)
Thay o vo (5) ta c: u
1 1 0
.
.g.d 2
18
H
cng c gi li. tm ra quy lut chuyn ng ca ht cn, ta hy xt
To
26
H
L
H.v o
; uo
;
u o vo
L
vo
uo
Q
, m / s ;
BH
Q Q
Q
, m / s , hay F= , m 2 .
BL F
uo
Trong :
vo: tc chuyn ng ca dng nc, m/s;
Q: lu lng dng nc qua vng lng, m3/s;
F: din tch b mt vng lng, m2.
Cc cng thc trn cho thy tc lng cn (hay hiu qu lng) ch ph thuc vo
din tch b mt b, hon ton khng ph thuc cc yu t khc nh chiu su hoc
thi gian nc lu li.
U < U0
U0
U > U0
U < U0
h
u
.100 1 .100, % .
H
u0
Q
(hnh 3.3) th ch c cc ht cn c tc lng u > u o mi lng c xung
F
27
Q/F = u0
u < u0
u > u0
Nc thi vo
2
4
X bn
28
3. Vng thu nc ra
4. Vng thu cn.
Tnh ton b lng ng
- Din tch b mt b lng ng xc nh theo cng thc:
F .
Q
,
uo
Trong :
Q: lu lng nc vo b lng, m3/s;
uo: tc lng ca ht cn, m/s, u o tra theo biu ng cong lng theo
hiu qu lng R% mong mun. Khi khng c s liu c th chn u o t 0,0022
n 0,0007 m/s;
: h s d phng k n vic phn phi nc khng u trn ton b
mt ct ngang ca b. Gi tr ca h s ph thuc vo t s gia ng knh
v chiu cao vng lng.
D/H
1
1,5
2
2,5
1,3
1,5
1,75
2
- B mt b lng ng c th l hnh trn hoc hnh vung, thi gian lu nc
trong b t 2 3 gi.
- Chiu cao lng chn ph thuc vo s cao trnh thy lc ca cc cng trnh
trong dy chuyn x l, thng t 3 5 m.
Nu b xy dng kt hp vi ngn phn ng t gia, ng knh b tnh theo
cng thc.
- ng knh b:
4 Fo f
,
Trong :
Fo: din tch vng lng, m2;
f: din tch b mt ngn phn ng, m2.
Phn y b phn ng cu to dng hnh cn nu b l hnh trn v dng hnh
chp nu b l hnh vung. Gc ca tng nghing phn hnh chp so vi phng nm
ngang chn 60o, c th x cn bng thy lc.
- Mng thu nc t theo chu vi b v cc mng hnh nan qut ti trng thu nc
t 1,5 3 l/s.m di theo mp mng.
- X cn bng chnh p lc thy tnh gia mc nc trong b v mc nc
ming x ca ng tho cn ra ngoi. ng knh ng tho cn tnh theo lu lng x:
q = W/T.
29
c .W
,
Q Mo M
Trong :
W: th tch vng cha cn, m3 theo cu to b;
c : nng cn chn theo bng;
Q: lu lng nc vo b, m3/h;
Mo: nng cn trong nc i vo b, g/m3;
M: hm lng cn trong nc khi ra khi b ly 8 10 g/m3.
Do kh khn trong vic phn phi u nc theo mt ct ngang ca b nn b lng
ng ch p dng cho cc trm x l c cng sut nh hn hoc bng 2000 m3/ng..
3.2. Tuyn ni
3.2.1. Khi nim
Tuyn ni l mt qu trnh tch cc ht cn trong pha lng khi khi lng ring
ca cc ht ny nh hn khi lng ring ca nc.
Bn cht ca qu trnh tuyn ni: Thc cht ca qu trnh tuyn ni l s dnh
kt ca cht bn vi b mt phn chia kh v nc. S dnh kt din ra c l do c
nng lng t do trn b mt phn chia , v nh hin tng b mt c bit gi l
hin tng thm t. Hin tng ny xut hin nhng ni tip xc gia ba pha (lng
- kh - rn), tc xut hin theo chu vi tm t.
3.2.2. C s ha l ca qu trnh tuyn ni
Hin tng tm t
Trong nc cc phn t cht bn ch dnh bm vo b mt bt kh khi chng
khng hoc km b thm t i vi nc. Kh nng thm t mt s cht lng ni
chung ty thuc vo phn cc ca n. phn cc ca cht lng cng cao th n
cng kh thm t i vi vt rn. Nc c th thm t tt c cc vt tr mt s m
hu c.
Kh nng thm t ca cht lng c nh gi bng gi tr ca sc cng b
mt ca n ti bin gii phn chia kh - lng, ng thi bng s phn cc bin gii
lng - rn. Sc cng b mt ca cht lng v hiu phn cc cng nh th vt rn cng
d b thm t.
L
R
K L
L
R
R
K
K
K
30
W=1 2 1 cos ,
- 1 2 : nng lng b mt bin gii phn chia nc v khng kh.
- i lng 1 cos = F gi l tuyn ni.
+ i vi nhng ht a nc th 0 , cos 1 th F=0.
+ i vi nhng ht k nc 1800 , cos 1 th F t gi tr ti a:
F 212 .
31
r
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
212
,
p
32
Trong :
r: bn knh bt khng kh, cm;
p: p sut mao dn trong bt kh.
Nh vy khi tuyn ni nc thi vi sc cng b mt ( bin gii phn chia nc
khng kh) cng thp, chng hn, nc thi cha cht hot tnh b mt - cht to bt,
th to c cc bt kh nh. Nhng cht to bt s hp ph trn b mt bin gii phn
chia nc khng kh, trong phn phn cc ca nhng cht ny s phn ng vi
cc phn t nc, cn phn khng phn cc s hng v pha kh. Kt qu lm gim
sc cng b mt bin gii phn chia nc khng kh, lm gim nng lng b mt
v do lm n nh cc bt kh, ng thi to iu kin tt cho qu trnh dnh bm
ca cc ht cht rn vo bt kh.
C nhiu cht hot tnh b mt va c tnh tp hp va c tnh to bt. Trong nc
thi c nhiu cht hot ha hoc cng c nhiu cht kh qu trnh tuyn ni.
3.2.3. Phn loi cc phng php tuyn ni
Ngi ta phn bit hai loi tuyn ni: tuyn ni bt v tuyn ni ion.
Tuyn ni bt thu hi cc cht l lng khng tan v mt s cht keo hoc ha
tan trong nc. Cn tuyn ni ion ch yu thu hi cc cht keo v tan trong nc thi.
Do chc nng ca tng loi tuyn ni khc nhau cho nn ch cng ngh v cu to
cc thit b, cng trnh ng vi tng loi tuyn ni s c nhng c im ring. Tuy
nhin trong iu kin hin thc cng kh phn bit hon ton cc loi tuyn ni v
cc qu trnh u c th ng thi din ra.
Trong thc t cc trm tuyn ch khc nhau v cu to thit b tuyn ni v bin
php tch bt khi nc.
S khc nhau c bn ca cc trm tuyn ni l bin php bo ha cc bt kh vi
kch thc cn thit trong nc. V vy ngi ta phn bit cc bin php tuyn ni
x l nc thi nh sau:
Tuyn ni vi tch cc bt kh t dung dch: cc trm tuyn ni chn khng,
khng p lc, c p lc v bm hn hp kh nc;
Tuyn ni vi phn tn khng kh bng c gii kiu hng trc;
Tuyn ni vi khng kh nn qua tm xp, ng c l;
Tuyn ni in, tuyn ni sinh hc v ha hc.
3.2.4. C ch v cc yu t nh hng n hiu sut ca qu trnh tuyn ni
Qu trnh tuyn ni chu nh hng ca rt nhiu yu t:
Cc tnh cht ha l ca cht bn.
Thnh phn nc thi.
Ch thy ng lc ca thit b tuyn ni.
iu kin bo ha kh v s n nh ca cc bt kh.
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
33
S n nh ca t hp cht bn - bt kh.
34
Thng bo ha
Bt tuyn ni
Vi phun
Ngn tuyn ni
Khng kh nn
Nc thi cn
x l
Thng bo ha
Nc sau x l
Bt tuyn ni
Vi phun
Ngn tuyn ni
Nc sau x l
Ngn tuyn ni
Nc sau x l
Vi phun
Thng bo ha
Bt tuyn ni
Ngn tuyn ni 1
Ngn tuyn ni 2
Thng bo ha
Kh nn
35
36
37
Cht thi cha cht hot ng b mt c cho lin tc vo thp. Khng kh cng
c si bt vo thng ny. Bt to thnh trong thp c a qua thit b bc x,
chiu bng tia . Nh , cht hot ng b mt b phn hy cn bt ngng t.
Theo s khc, bt khng i ra khi thp m b phn hy ngay trn nh thp
bng tia .
Phng php ny cho php x l nc thi c nng cht hot ng b mt cao.
Tuy nhin, s phn hy hon ton cht hot ng b mt thnh H 2O v CO2 khng
kinh t. Thch hp nht l phn hy chng thnh cc cht d b oxy ha sinh hc
3.2.6.7. Tuyn ni sinh hc
Phng php ny c ng dng nn cn t b lng t I khi x l nc thi
sinh hot. Trong phng php ny cn c un nng bng hi nc n 35-55 0C v
nhit ny c gi c ngy m. Do hot ng ca cc vi sinh vt, cc bt kh sinh
ra v mang cc ht cn ln lp bt, chng c nn v kh nc. Bng cch ny,
trong vng 5-6 ngy m m ca cn c th gim n 80% v n gin ha qu
trnh x l cn tip theo.
3.2.6.8. Tuyn ni ion
Qu trnh ny c tin hnh nh sau: ngi ta cho khng kh v cht hot
ng b mt vo nc thi. Cht hot ng b mt trong nc to thnh cc ion c
in tch tri du vi in tch ca ion cn loi ra. Khng kh dng bt c trch
nhim a cht hot ng b mt cng cht bn ln lp bt.
Phng php ny c th p dng tch ra khi nc cc kim loi (Mo, W, V,
Pt, Ce, Re,) qu trnh hiu qu khi nng ion thp 10-3-10-2 mol.ion/l.
Trong trng hp cn tin hnh ng thi qu trnh tuyn ni v oxi ha cht
nhim, nn bo ha nc bng khng kh giu oxi hoc ozone. hn ch qu trnh
oxi ha th thay khng kh bng kh tr
3.2.6.9. Tuyn ni in
Bin php ny da trn nguyn tc: khi c dng din mt chiu qua nc thi,
mt trong cc in cc ( catot ) s to ra kh hydro. Kt qu nc thi kh c bo
ha bi cc bt kh s ko theo cc cht bn khng tan khc ni ln b mt nc.
Ngoi ra, nu trong nc thi cn cha nhiu cht bn khc l cc cht in phn th
dng in i qua s lm thay i cc thnh phn ha hc v tnh cht ca trng thi cc
tp cht khng tan do c cc qu trnh in ly, phn cc, in chuyn v oxy ha
kh. xy ra.
Trong nhiu trng hp nhng thay i c li cho qua trnh x l nc thi v
trong nhng trng hp khc cn phi iu khin cc qu trnh t c hiu
sut x l mt loi cht bn no .
38
39
40
41
42
43
O3
O O
C
C
O3
khng bn
C+
OO-
ion lng cc
C C
O
ozonua
44
Cc hp cht thu ngn trc tin b phn hu bng oxy ho ( bng kh clo ), sau
khi loi clo d, cation thu ngn c kh n Hg kim loi hoc chuyn sang dng
sunfua kh, ri loi cn.
4.1.6.2. X l cc hp cht km, ng, niken, ch, cadimi, coban
Mui cc kim loi ny, ho cht cha trong nc thi tuyn qung, luyn kim, ch
to my, ch bin kim loi, ho cht, dc phm, ch bin sn, dt
X l nc thi cha mui km bng natri hydroxit:
Zn2+ + OH- Zn(OH)2
Khi pH= 5,4 hydroxit km bt u lng. Khi pH= 10,5 bt u tan cc hydroxit
km lng tnh. Do , qu trnh x l cn tin hnh vi pH= 8-9.
Khi s dng soa ta c phn ng:
2 ZnCl2 + 2 Na2CO3 + H2O 4 NaCl + (ZnOH)2CO3 + CO2
Khi pH= 7-9,5 hnh thnh cacbonat c thnh phn 2 ZnCO 3, 3 Zn(OH)2; khi pH
10 thnh phn hydroxit tng.
X l nc thi cha ion ng bng hydroxit:
Cu2+ + 2 OH- Cu(OH)2
2 Cu2+ + 2 OH- + CO32- (CuOH)2CO3
C th dng feroxianua kali tch ng v cc ion kim loi nng ra khi nc.
loi ng v cadimi cho nc thi tip xc vi SO 2 hoc cc sunfit v bt kim loi
nh km, st. Khi kim loi kh sunfit thnh sunfua, cng vi kim loi nng hnh
thnh sunfua kh tan.
X l niken bng hydroxit, cacbonat:
Ni2+ + 2 OH- Ni(OH)2
2 Ni2+ + 2 OH- + CO32- (NiOH)2CO3
Ni2+ + CO32- NiCO3
Cation ch trong dung dch chuyn thnh cn lng mt trong ba dng dung dch
kh tan:
Pb2+ + 2 OH- Pb(OH)2
2 Pb2+ + 2 OH- + CO32- (PbOH)2CO3
Pb2+ + CO32- PbCO3
Hydroxit ch bt u lng pH= 6.
X l coban v cadimi trong nc thi bng sa vi t kt qu ti a. Nc thi
c th cha nhiu kim loi khc nhau, chng thng c loi ng thi bng canxi
hydroxit. Lng ng thi vi kim loi khc nhau c hiu qu tt hn so vi khi lng
tng kim loi do hnh thnh tinh th hn hp v hp ph kim loi trn b mt pha rn.
X l nc thi bng kim cho php gim nng kim loi nng n i lng
thi vo h thng nc thi sinh hot. Khi sch yu cu cao hn th phng php
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
45
46
47
Hnh 4.1. C ch ng t
ng t l qu trnh th ha cc ht phn tn v cht nh tng trong h keo.
Phng php ng t hiu qu nht khi c s dng tch cc ht keo phn tn c
kch thc 1-100m.
Trong x l nc thi, s ng t din ra di tc ng ca cht ng t. Cht
ng t trong nc to thnh cc bng hydroxit kim loi, lng nhanh trong trng
trng lc. Cc bng ny c kh nng ht cc ht keo v ht l lng kt hp chng vi
nhau. Cc ht keo c in tch m yu cn cc bng ng t c in tch dng yu
nn chng ht nhau.
4.2.2. C s l thuyt lng keo t v vai tr
Lng l qu trnh tch khi nc cn l lng hoc bng cn hnh thnh trong giai
on keo t to bng hoc cc cn bn sau qu trnh x l sinh hc
Tnh cht lng ca cc ht c th chia thng 3 dng nh sau :
Lng dng I: lng cc ht ri rc. Qu trnh lng c t trng bi cc ht lng
mt cch ri rc v tc lng khng i. Cc ht lng mt cch ring l khng c
kh nng keo t,
khng dnh bm vo nhau sut qu trnh lng. c th xc nh tc lng dng
ny c
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
48
49
50
51
52
53
xy ha cc cht hu c
y z 3
Cx H y Oz N x O2
vsv
4 3 4
xCO
2
y 3
H
2O
NH
3
2
Tng hp xy dng t bo
C x H y Oz N NH 3 O2
vsv
C5 H 7NO2 CO
2
Cx H y Oz N : tt c cc cht hu c ca nc thi.
C5 H 7 NO2 : cng thc ha hc ca t bo vi sinh vt thi im bnh thng
(c h hp ni bo).
H : nng lng
-
54
C5 H 7 NO2 5O2
vsv
NH 3 O2
vsv
5CO2
HNO
2
O2
vsv
NH 3 2 H
2O
HNO3
2
5
4
6
7
do men h hp ni bo,
7 - Phn d ca vi sinh vt.
Nguyn tc cc phng php x l hiu kh:
Phng php hiu kh dng loi cc cht hu c d b vi sinh phn hu ra khi
ngun nc. Cc cht ny c cc loi vi sinh hiu kh oxy ho bng oxy ha tan
trong nc.
Vi sinh
Cht hu c + O2 H2O + CO2 + nng lng
Vi sinh
Cht hu c + O2 T bo mi
Nng lng
T bo mi + O2 CO2 + H2O + NH3
Tng cng:
Cht hu c + O2 H2O + CO2 + NH3
Trong phng php hiu kh ammoni cng c loi b bng oxy ho nh vi sinh
t dng (qu trnh nht ho)
Nitrosomonas
2NH4 + 3O2 2NO2 + 4H+ + 2H2O + Nng lng
Nitrobacter
2NO2 + O2 2NO3
Vi Sinh
Tng cng: NH4 + 2O2 NO3 + 2H+ + H2O + Nng lng
iu kin cn thit cho qu trnh: pH = 5,5 - 9,0, nhit 5 - 40oC.
5.3. S pht trin ca vi sinh vt
thit k v vn hnh mt b x l sinh hc c hiu qu chng ta phi nm vng
cc kin thc sinh hc c lin quan n qu trnh x l. Trong cc b x l sinh hc
cc vi khun ng vai tr quan trng hng u v n chu trch nhim phn hy cc
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
55
thnh phn hu c trong nc thi. Trong cc b bn hot tnh mt phn cht thi hu
c s c cc vi khun hiu kh v hiu kh khng bt buc s dng ly nng
lng tng hp cc cht hu c cn li thnh t bo vi khun mi. Vi khun trong
b bn hot tnh thuc cc ging Pseudomonas, Zoogloea, Achromobacter,
Flavobacterium, Nocardia, Bdellovibrio, Mycobacterium v hai loi vi khun nitrat
ha l Nitrosomonas v Nitrobacter. Ngoi ra cn c ccloi hnh si nh
Sphaerotilus, Beggiatoa, Thiothrix, Lecicothrix v Geotrichum. Ngoi cc vi khun
cc vi sinh vt khc cng ng vai tr quan trng trong cc b bn hot tnh. V d
nh cc nguyn sinh ng vt v Rotifer n cc vi khun lm cho nc thi u ra sch
hn v mt vi sinh.
Khi b x l c xy dng xong v a vo vn hnh th cc vi khun c sn
trong nc thi bt u pht trin theo chu k pht trin ca cc vi khun trong mt m
cy vi khun. Trong thi gian u, sm a h thng x l vo hot ng n nh
c th dng bn ca cc b x l ang hot ng gn cho thm vo b mi nh l
mt hnh thc cy thm vi khun cho b x l. Chu k pht trin ca cc vi khun
trong b x l bao gm 4 giai on:
Giai on chm (lag-phase): xy ra khi b bt u a vo hot ng v bn
ca cc b khc c cy thm vo b. y l giai on cc vi khun thch nghi
vi mi trng mi v bt u qu trnh phn bo.
Giai on tng trng (log-growth phase): giai on ny cc t bo vi khun
tin hnh phn bo v tng nhanh v s lng. Tc phn bo ph thuc vo thi
gian cn thit cho cc ln phn bo v lng thc n trong mi trng.
Giai on cn bng (stationary phase): lc ny mt vi khun c gi
mt s lng n nh. Nguyn nhn ca giai on ny l (a) cc cht dinh dngcn
thit cho qu trnh tng trng ca vi khun b s dng ht, (b) s lng vi khun
sinh ra bng vi s lng vi khun cht i.
Giai on cht (log-death phase): trong giai on ny s lng vi khun cht
i nhiu hn s lng vi khun c sinh ra, do mt vi khun trong b gim
nhanh. Giai on ny c th do cc loi c kch thc kh kin hoc l c im ca
mi trng.
56
57
max .
S
N
P
.
.
S Ks N KN P KP
max .
S
N
P
.
.
. f t 0 , pH , DO,...
S Ks N K N P K P
max
max
2
KS
S, mg/l
58
Trong trng hp nui cy lin tc: Dng c cht v cc cht dinh dng c b
sung lin tc th khi nh hng ca vic gim dn c cht v cht dinh dng c
biu th bng phng trnh Monod:
max
S
S Ks
rg . X max .
S.X
S Ks
S
. f DO, t 0 , pH ,...
S Ks
mgMLVSS / l
mgBOD5 / l
S.X
Y S+K S
max
: tc s dng c cht trong mt n v sinh khi
Y
k .S . X
rs
S+K S
5.4.4. nh hng ca h hp ni bo
Trong cc cng trnh x l nc thi khng phi tt c cc t bo vi sinh vt u
c tui nh nhau v u giai on tng trng log m c mt s t bo giai on
sinh trng chm v giai on cht.
59
C5 H 7 NO2 5O2
vsv
5CO2
NH 3 2 H
2O
113
160
1
1,42
Nhn xt: T phn ng trn c th thy, nu tt c t bo c xy ha hon ton
th lng xy bng 1,42 ln nng ca t bo.
Tc h hp ni bo
rd K d . X
Kd: h s phn hy ni bo, 1/t;
X: sinh khi, mg/l (g/m3,.).
Kt hp vi qu trnh phn hy ni bo: Tc tng trng thc ca t bo nh
sau:
rg/ max .
S.X
K d .X
S Ks
rg/ Yrs K d . X
rg/ : tc tng trng thc ca vi khun, mg/l.t (mg/l.ngy, g/m3.ngy).
0 K d max .
S
K d , 1/t (1/ngy).
S Ks
yb
rg/
rs
60
KT K 20 T 20
61
Food v lng sinh khi Microorganismes), tc sinh trng, c trng hnh thi
v sinh l ca vi sinh vt.
m bo tc xy ha, O 2 ha tan cn t t nht l 4 mg/l. Theo Edeline,
nhu cu O2 cc b cn ph thuc ti trng ca h thng x l.
5.6. Cc cng trnh x l sinh hc nc thi trong iu kin t nhin
Trong mi trng t nhin, cc qu trnh l, ha v sinh hc din ra khi t, nc,
sinh vt v khng kh tc ng qua li vi nhau. Li dng cc qu trnh ny, ngi ta
thit k cc h thng t nhin x l nc thi. Cc qu trnh xy ra trong t nhin
ging nh cc qu trnh xy ra trong cc h thng nhn to, ngoi ra cn c thm cc
qu trnh quang hp, quang oxy ha, hp thu dng cht ca h thc vt. Trong cc h
thng t nhin cc qu trnh din ra vn tc "t nhin" v xy ra ng thi trong
cng mt h sinh thi, trong khi trong cc h thng nhn to cc qu trnh din ra tun
t trong cc b phn ng ring bit.
5.6.1. Ao h sinh hc
Ao sinh hc l dy ao gm 3 5 bc, qua nc thi chy vi vn tc nh, c
lng trong v x l sinh hc. Cc ao c ng dng x l sinh hc v x l b sung
trong t hp vi cc cng trnh x l khc. Ao c chia thnh 2 loi: ao thng kh t
nhin v ao nhn to. Ao thng kh t nhin khng su (0,5 1m) c si nng
bng mt tri v cc vi sinh vt nc. hot ng bnh thng cn phi t pH ti
u v nhit khng thp hn 6oC. Kch thc ao phi bo m thi gian lu cn thit
ca nc thi v vn tc oxy ha c nh gi theo BOD ca cht phn hu chm
nht.
5.6.2. Ao h hiu kh
5.6.2.1. Ao h sinh hc (Ao h n nh nc thi)
X l nc thi trong cc ao h n nh l phng php x l n gin nht v
c p dng t thi xa xa. Phng php ny khng yu cu k thut cao, vn u t
t, chi ph hot ng r tin, qun l n gin v hiu qu cng kh cao9.
Qui trnh x l theo phng php ao h sinh hc kh n gin v c tm tt nh
sau:
Nc thi
loi b rc, ct si
Cc ao h n nh
Nc x
l.
C s khoa hc ca phng php l da vo kh nng t nhin lm sch ca nc,
ch yu l vi sinh vt v cc thy sinh khc, cc cht nhim bn b phn hy thnh cc
cht kh v nc. Nh vy, qu trnh lm sch khng phi thun nht l qu trnh hiu
kh, m cn c c qu trnh ty tin v k kh.
Phng php ny c mt s u im nh sau:
62
63
64
65
66
67
mnh lit nht din ra trong lp t pha trn (0,2 0,4m). Nu khng oxy s xy ra
cc qu trnh ym kh. Cc cnh ng ti tt nht nn b tr trn ct, t st tht v t
en. Nc ngm khng c cao hn 1,25m tnh t mt t. Nu nc ngm cao hn
th cn phi lp h thng thot nc.
X l nc thi bng cnh ng lc l vic ti nc thi ln b mt ca mt cnh
ng vi lu lng tnh ton t c mt mc x l no thng qua qu trnh l,
ha v sinh hc t nhin ca h t - nc - thc vt ca h thng. cc nc ang
pht trin, din tch t cn tha thi, gi t cn r do vic x l nc thi bng
cnh ng lc c coi nh l mt bin php r tin.
X l nc thi bng cnh ng lc ng thi c th t c ba mc tiu:
X l nc thi
Np li nc cho cc ti nc ngm
68
69
n ngy nay. Qu trnh hot ng sng ca qun th sinh vt trong Aeroten thc cht
l qu trnh nui vi sinh vt trong cc bnh phn ng sinh hc (bioreacter) hay cc bnh
ln men (fermenter) thu sinh khi. Sinh khi vi sinh vt trong cng ngh vi sinh
thng l t mt ging thun chng, cn trong x l nc thi l qun th vi sinh vt,
ch yu l vi khun, c sn trong nc thi.
5.7.1.1. c im v nguyn l lm vic ca Aeroten
B phn ng sinh hc hiu kh Aeroten l cng trnh b tng ct thp hnh khi
ch nht hoc hnh trn, cng c trng hp ngi ta ch to cc Aeroten bng st
thp hnh khi tr. Thng dng nht hin nay l cc Aeroten hnh b khi ch nht.
Nc thi chy qua sut chiu di ca b v c sc kh, khuy o nhm tng cng
oxi ha tan v tng cng qu trnh oxi ha cht hu c c trong nc.
Nc thi sau khi c x l s b cn cha phn ln cc cht hu c dng
ha tan cng cc cht l lng i vo Aeroten. Cc cht l lng lm ni vi khun bm
vo c tr, sinh sn v pht trin, dn thnh cc ht cn bng. Cc ht ny dn dn
to v l lng trong nc. Chnh v vy, x l nc thi Aeroten c gi l qu
trnh x l vi sinh trng l lng ca qun th vi sinh vt. Cc ht bng cn ny cng
chnh l bn hot tnh (xem chng II). Bn hot tnh l cc bng cn c mu nu
sm, cha cc cht hu c hp ph t nc thi l ni c tr cho cc vi khun cng
vi cc vi sinh vt bc thp khc, nh nguyn sinh ng vt sng v pht trin. Trong
nc thi c nhng hp cht hu c ha tan loi hp cht d b vi sinh vt phn hy
nht. Ngoi ra, cn c loi hp cht hu c kh b phn hy hoc loi hp cht ha
tan, kh ha tan dng keo cc dng hp cht ny c cu trc phc tp cn c vi
khun tit ra enzim ngoi bo, phn hy thnh nhng cht vt liu cho t bo hoc sn
phm cui cng l CO2 va nc. Cc hp cht hu c dng keo hoc dng cc cht
l lng kh ha tan l cc hp cht b oxi ha bng vi sinh vt kh khn hoc xy ra
chm hn.
70
71
72
73
74
75
c.
76
77
78
79
80
+ Cu to ca cnh khuy: loi nn, a, trc, bnh xe, tuc bin v xon c.
Lp h thng khuy c hc vi cc thit b thng khng ngp qu sau trong
nc. Phn mt in pha trn mt nc lm quay h thng khuy o khng
kh thm nhp vo nc. Trong thi gian gn y ngi ta ch to thit b lm thong
c hc di ng khuy o nc thi trong cc h sinh hc.
Vi my khuy c hc, c kin cho rng, nu m bo hiu kh th bn hot
tnh trong Aeroten s lng ng tt hn, gi thnh qun l thp hn 15% so vi kh
nn. Khuy o c hc c th p dng cho Aeroten c cng sut 800 3000 m3/ngy.
H thng hiu kh kt hp gm sc kh nc bng kh nn v khuy o bng c
hoc. H thng ny c th l cc thit b tch ri: h thng kh nn v khuy o ring
bit nh gii thiu trn hoc a kh nn vo trc my khuy ng c mt hoc
vi tua bin. di tuc bin cui cng ngp su trong nc, ngi ta gn mt vnh
c l phn tn kh. Khng kh i ra khi l nh ca vnh thnh tia kt hp khuy trn
ca cnh tuc bin s c ha tan tt hn.
Hiu kh khuy trn han chnh gm hai h thng: sc kh nn v khuy trn b
mt tch cc thng trang b cho cc Aeroten x l cc loi nc thi c ch s th tch
bn cao, cn kh lng v c th l nc thi c BOD cao cn pha long ngay tc khc
trong ton th tch b, khng xy ra hin tng qu ti cc b.
5.7.1.6. Mng oxi ha
Nm 1950, ln u tin H Lan, cng trnh a mng oxi ha vo x l nc
thi do tin s Pasveer cng tc ti Vin nghin cu Pulic Engineering ch tr. n nay
mng oxi ha c nhiu ci tin v c p dng rng ri, c bit cc trm x l
vi quy m nh.
Mng oxi ha l mt dng ci tin ca Aeroten khuy trn hon chnh lm vic
trong iu kin hiu kh ko di vi bn hot tnh (sinh trng l lng ca vi sinh vt
trong nc thi) chuyn ng tun hon trong mng. Nc thi c nhim bn cao
BOD20 = 1000 5000 mg/l c th a vo x l mng oxi ha. i vi nc thi
sinh hot ch cn qua chn rc, lng ct v khng qua lng 1 v c th a vo mng
oxi ha. Ti trng ca mng tnh theo bn hot tnh vo khong 200g BOD 5/kg.ngy.
Mt phn bn c khong ha ngay trong mng. Do , s lng bn gim khong
2,8 ln. Thi gian x l hiu kh 1 3 ngy.
81
82
83
Vt liu lc
Vt liu lc kh phong ph: t dm, cui, ong, vng kim loi, vng gm,
than , than cc, g mnh, cht do tm un lnCc loi nn chn cc cc c
kich thc trung bnh 60 100mm. Chiu cao lp chn khong 0,4 2,5 4m,
trung bnh l 1,8 2,5m, kch thc ht, cc vt liu nh s lm gim h gia cc
cc vt liu gy tc nghn cc b, nu kch thc qu ln th din tch tip xc b h
gim nhiu dn n gim hiu sut x l. B vi vt liu l dm thng c dng
hnh trn. Nc thi c phn phi trn b mt lp vt liu lc nh mt h thng gin
quay phun nc thnh tia hoc nh git.
Cc thanh g, c bit l g M, v cc tm cht do (plastic) ln sng hoc
gp np c xp thnh nhng khi b cht c gi l mun vt liu. Cc modun
ny c xp trn gi , khi lng ton b ca vt liu gim i nhiu v lm cho
chiu cao ca lc c th tng ng k (ti 9 hoc 12 16m), gip ta thit k nhng
thp lc
Nhng thp nin gn y, do k thut cht do c nhiu tin b, nha PVC
(polyvinyl clorit), PP ( polypropylen) c lm thnh tm ln sng, gp np, dng
cu khe h, dng vnh hoa (plasdek), dng vch ngnc c im l rt nh
Phn ln cc vt liu lc c trn th trng p ng cc yu cu sau:
+ Din tch ring ln, thay i t 80 220 m2/m3
+ Ch s chn khng cao trnh lng ng ( thng cao hn 90%)
+ Nh c th s dng cao ln ( t 4 n 10 m hoc cao hn)
+ C bn c hc ln. Khi lm vic, vt liu dnh mng sinh hc v ngm
nc nng ti 300 350 kg/m 3. tnh ton, gi thng ly gi tr an ton l 500
kg/m3
+ Qun tnh sinh hc cao
+ n nh ha hc
Vt liu l cht do khc nhau v hnh dng c xc nh bng t s gia din
tch b mt/th tch; trng lng/ th tch; tnh xp ca vt liu, bn cht ca vt liu.
Tui th trung bnh ca vt liu cht do vo khong chc nm. Vic thay chng
do nhiu nguyn nhn: do qu bn, gi b hng
H thng lc sinh hc c thit lp u tin ti tri thc nghim Lawrence, bang
Matsachust, nc M nm 1891. n nm 1940 nc ny c 60% h thng x l
nc thi p dng cng ngh lc sinh hc. Nm 1946 Hi ng nghin cu ca lin
bang v vn lc nc khuyn co dng ton hc thit k cc h thng lc sinh
hc. S pht trin cc cht polime to iu kin cho bin php cng ngh x l nc
thi bng lc sinh hc c s dng rng ri.
84
85
cng lm tng ti trng thy lc lm cho mng d b v v trc khi vt liu, y mnh
qu trnh to mng
86
87
88
Cht hu c ----------->
ym kh
55 - 65%
35 - 45%
Nitrogen (N2)
0 - 3%
Hydrogen (H2)
0 - 1%
89
0 - 1%
Methane c nhit tr cao (gn 9.000 kcal/m 3). Do , nhit tr ca Biogas khong
4.500 - 6.000 kcal/m3, ty thuc vo phn trm ca methane hin din trong Biogas.
Qu trnh phn hy ym kh c chia thnh 3 giai on chnh nh sau:
1. Phn hy cc cht hu c cao phn t.
2. To nn cc axt.
3. To methane.
90
91
2 H 2O
7CH4 + 5CO2
2CH4-(CH2)2-COOH
2 H 2O
5CH4 + 3CO2
H 2O
2CH2 + CO2
92
93
94
95
COOH R
COO- + H+
S phn ly ca chng ph thuc vo pH, khi pH thp thnh phn axit khng phn
ng s tng, khng c li cho vi khun metan ha.
6.3.8. Khuy trn
Khuy trn to iu kin cho vi khun tip xc vi cht thi lm tng nhanh qu
trnh sinh kh. N cn lm gim thiu s lng ng ca cc cht rn xung y hm v
s to bt v vng trn mt hm
6.4. Cc cng trnh k kh x l nc thi
6.4.1. B metan
Trong cc qu trnh phn hy k kh cc cht hu c, x l nc thi bng phng
php k kh vi sinh trng l lng c ph bin. l qu trnh phn hy k kh xo
trn hon ton v c thc hin trong cng trnh thng c gi l b metan
(methantank). Ngoi ra hai qu trnh tip xc k kh, qu trnh vi lp bn hot tnh c
dng hng ln cng ang c ng dng rng ri.
Phn hy k kh vi sinh trng l lng l mt trong nhng quy trnh x l bn cn
lu i nht. Trong quy trnh ny khng cn c mt oxi phn t (O 2). Sinh kh metan
hay phn hy cc cht hu c trong b metan c th thc hin 35 37 0C hoc 50
550C. nhit 35 370C, khi nguyn liu trong b khng c gia nhit v xo
trn, do vy thi gian ln men l kh di: 30- 60 ngy (ln men tc tiu chun).
6.4.2. X l bng phng php tip xc k kh
Nguyn l ca phng php c cp ti phn trn. Theo phng php ny,
cng trnh gm mt b phn ng v mt b lng ring bit vi mt thit b iu chnh
bn tun hon. Gia 2 thit b chnh c t mt thit b kh kh loi kh tc trong
cc cc vn. Cc cc vn tc kh s lm nh hng xu ti qu trnh lng.
96
97
98
Dng
vo
99
100
101
102
103
hoc cht ho tan nhng khng c hi hoc gy nhim mi trng. Nhng phng
php ho l thng c p dng x l nc thi l: keo t, tuyn ni, ng t, hp
ph, trao i ion, thm lc ngc v siu lc Giai on x l ho l c th l giai
on x l c lp hoc x l cng vi cc phng php c hc, ho hc, sinh hc
trong cng ngh XLNT hon chnh.
Bn cht ca phng php sinh hc trong qu trnh x l nc thi sinh hot l s
dng kh nng sng v hot ng ca cc vi sinh vt c ch phn hu cc cht hu
c v cc thnh phn nhim trong nc thi. Cc qu trnh x l sinh hc ch yu c
nm nhm chnh: qu trnh hiu kh, qu trnh trung gian anoxic, qu trnh k kh, qu
trnh kt hp hiu kh trung gian anoxic k kh cc qu trnh h. i vi vic x l
nc thi sinh hot c yu cu u ra khng qu kht khe i vi ch tiu N v P, qu
trnh x l hiu kh bng bn hot tnh l qu trnh x l sinh hc thng c ng
dng nht.
i vi HTXLNT sinh hot ca Cng ty TNHH Furukawa cng sut 600 m 3/ngy,
yu cu ca nc thi u ra khng qu kht khe (loi C, TCVN 5945:2005) nn cng
ngh c chng ti la chn s dng l phng php bn sinh hc hiu kh. Cc
bc kho st v vn hnh h thng x l nc thi sinh hot ca Cng ty TNHH
Furukawa s c cp v tm tt trong bi bo ny.
7.2.2. Cng ngh x l
Nc thi
sinh hot
Hm t hoi
Ngn tch
du m
B iu ha
My thi
kh
B
Aerotank
B lng
B phn hy
bn k kh
chn lp
Ngun
tip nhn
104
Nc thi sinh hot ca 8000 cng nhn thuc Cng ty TNHH Furukawa t cc
Hm t hoi c bm vo B iu ha. V nc thi c thnh phn du m tng i
cao nn ngn tch du s c lp t ti b iu ha tch du m v cc tp cht
nh c trong nc thi. T b iu ha, nc thi c a vo B sinh hc hiu kh
c ha tr n vi bn vi sinh hot tnh to thnh hn hp vi sinh v nc thi.
Vi sinh vt hiu kh trong hn hp bn hot tnh s chuyn ha cc cht hu c trong
nc thi di dng thc n thnh cc hp cht n gin hn v v hi vi mi
trng. Hn hp vi sinh v nc thi c chy vo B lng, ni bn hot tnh c
lng li v nn y b. Bn lng c tun hon (khong 25-80 % tng lu lng)
vo b sinh hc hiu kh duy tr nng vi sinh n nh trong b. Nc sau lng
t tiu chun mi trng loi C, TCVN 5945:2005 v c a vo ngun tip nhn.
Cng on x l cui cng l x l v thi b bn t b lng. Bn t b lng c
bm vo B phn hy bn hiu kh ni phn hy cc hp cht hu c c trong bn
trong mi trng hiu kh. Sau x l, bn ch cn cha cht v c v cc cht rn vi
sinh. Bn ti y b ca b phn hy bn c bm n ni x l sau mi 6 (hay 12
thng).
7.3. X l nc thi tinh bt m
7.3.1. Gii thiu
Sn xut tinh bt khoai m l mt ngnh thc phm chnh ng Nam . Cng
nghip ch bin tinh bt khoai m l mt ngnh cng nng nghip lm theo thi v, s
dng khoai m lm nguyn liu chnh. Tinh bt khoai m l mt trong cc ngun c
hm lng tinh bt cao nht, c khoai m cha n 30% hm lng tinh bt nhng c
hm lng protein, cacbonhydrate v cht bo thp. l ngun thc n cho cuc
sng con ngi v l ngun nguyn liu cho cc ngnh cng nghip ch bin thc
phm.
S cng ngh sn xut tinh bt m:
105
106
107
108
hy ca vi khun ty tin. Trong h thng hnh thnh hai tng cch nhit, tng nc
pha trn c nhit cao hn tng di. Tng trn c to pht trin mnh thnh lp
dy ri cht lm cho nc thiu O2 ha tan nh hng n vi sinh vt hiu kh, cn cc
sinh vt ty nghi hoc k kh hot ng mnh. C th s dng my khuy to iu
kin hiu kh trn b mt khi ti trong cao. Ti trng thch hp dao ng trong khong
70 140kgBOD5/ha ngy.
H k kh: Thng c p dng cho x l nng cht hu c cao v cn l
lng ln, ng thi c th kt hp phn hy bn lng. H khng cn vai tr quang hp
ca to, cc h ny c chiu su ln, c th su n 9m. Ti trng thit k khong 220
560kg BOD5/ha ngy. Kh nng x l hu c ca h thng ph thuc vo thi tit,
ma h: 65 80%, ma ng : 45 65%. Cu to ca h thng hai ngn, ngn lm
vic v ngn d tr khi vt bn cn.
B UASB: thng c p dng x l nc thi c hm lng cht hu c cao
nh nc thi ngnh tinh bt m. Nc thi c np t pha y b, i qua lp bn
ht, qu trnh x l xy ra khi cc cht hu c tip xc vi bn ht. c tnh quan
trng nht ca bn t b UASB l vn tc lng ca bn kh cao, nh c th vn
hnh thit b k kh vi vn tc ngc dng t di ln cao. Khi vn hnh giai on
u ti trng cht hu c khng c qu cao v vi sinh vt acid ha s to acid bo d
bay hi vi tc nhanh hn rt nhiu ln so vi tc ca cc acid ny thnh acetate
di tc dng ca vi khun acetate lm gim pH mi trng, c ch vi khun methane
ha. Ti trng hu c c th tng dn khi vi khun thch nghi. V vy, vi h thng
UASB ti trng cht hu c c th t cao trong giai on hot ng n nh.
B acid ha: trong nc thi tinh bt thng cha mt lng cyanua cao, nm
di dng acid hu c ha tan, ti b acid ha ny s din ra qu trnh acid ha cht
hu c ha tan, hp cht cyanua thnh cc acid hu c, l cht nn cho qu trnh sinh
hc tip theo.
B Aeroten: l mt cng trnh nhn to, trong ngi ta cung cp oxy v khuy
trn nc thi vi bn hot tnh. Bn hot tnh trong b tn ti di dng bng xp,
tp hp ch yu cc qun th vi khun khong ha c kh nng hp th v oxy ha
cht bn hu c nh oxy c trong nc thi. Hai thng s c bn quan trng trong b
bn hot tnh l t l BOD5 vo trn lng sinh vt (bn) sinh ra (F/M), thi gian lu
bn qt, cc thng s cn li nh thi gian lu nc, ti trng BOD5, hiu sut x l.
Trong b aeroten mt thng s quan trng na l cht dinh dng, thng thng t l
gia cc ch tiu l BOD5 : N : P l 100 : 5 : 1. Lng kh cp vo b t 55 65m 3/1kg
BOD5 cn kh. Ch s th tch bn thng dao ng 50 150mg/l, tui bn thng 3
15 ngy, nng COD u vo thng nh hn 400mg/l. Hiu qu lm sch thng
80 95%.
Gio vin bin son: Thi Mnh Cng
109
110
111
Trong quy trnh sulphate, dch nu c kim cao v cc thnh phn hot
tnh l cc ion hydroxyl, sulphite v hydrogen sulphite. Cc thnh phn hot tnh qu
trnh nghin bt giy bng xt l hydroxyl v carbonate. Nghin bt giy sulphate to
ra loi bt giy dai nht trong khi nghin bt giy xt thch hp hn vi cc nguyn
liu cha lignin thp nh cc loi cy mt nm, tre na,
Cc cht hot tnh trong quy trnh sulphite l sulphur dioxide t do, sulphite
hoc ion hydrogen sulphite. Bt giy sulphite c sng khng ty cao nht nn
thng ch cn t ha cht ty hn so vi bt giy sulphate v bt giy xt.
Ty bt
Mc ch ca ty bt giy ha hc l lm sng mu lignin tn d trong bt giy
sau khi nu. kh c lignin ngi ta dng chlorine, hypochlorite, chlorine
dioxide, oxygen hoc ozone v c bit l peroxide. Mt cch truyn thng, c th ni
rng quy trnh ty trng bao gm 03 giai on chnh :
Giai on clo ha, oxy ha trong mi trng axit phn hy phn ln
lignin cn st li trong bt.
Giai on thy phn kim sn phm lignin ha tan trong kim nng c
tch ra khi bt
Giai on ty oxy ha thay i cu trc cc nhm mang mu cn st li
Nghin bt, phi ch v xeo giy
Bt giy c nghin c thy ha v chui ha t yu cu, c cho thm
cht n v ph gia (cht ph trm,) ri a ln my xeo nh hnh t giy. Cui
cng l p vt nc, sy kh v ct cun.
Nc thi ra di dn li xeo gi l nc trng, cha nhiu ht mn. Nc thi
cng on ny i khi c th chim ti 90% lu lng tng cng ca nh my nhng
tng i sch nng cht nhim bn khng cao, BOD trung bnh, mu thp, pH
gn trung tnh, khng cha lignin, hm lng cht rn l lng cao, ch yu l do bt
giy v cht n tht thot. Lng cht rn ny c th d dng thu hi bng cc
phng php lng.
112
113
Gin tip
- Gp phn lm cn kit ngun ti nguyn nc.
- Gp phn lm cn kit ngun ti nguyn rng.
- Gy hiu ng nh knh thng qua vic s dng nng lng in v mt thm
thc vt.
7.5. X l nc thi nh my bia
7.5.1. Gii thiu
Bia c sn xut ti Vit Nam cch y trn 100 nm ti nh my Bia Si Gn v
nh my Bia H Ni. Hin nay do nhu cu ca th trng, ch trong mt thi gian
ngn, ngnh sn xut bia c nhng bc pht trin mnh m thng qua vic u t v
m rng cc nh my bia c t trc v xy dng cc nh my bia mi thuc Trung
ng v a phng, cc nh my lin doanh vi cc hng bia nc ngoi. Hin nay,
c nc c khong trn 320 nh my bia v cc c s sn xut bia vi tng nng lc
sn xut t trn 800 triu lt/nm. Trong s , bia a phng sn xut 311 c s
(chim 97,18% s c s) nhng sn lng ch chim 37,41% sn lng bia c nc
(t 231 triu lt) v t 60,73% cng sut thit k.
Cng nghip sn xut bia ang l ngnh to ra ngun thu ln cho ngn sch nh
nc v c hiu qu kinh t, v vy trong my nm qua sn xut bia c nhng bc
pht trin kh nhanh. Do mc sng tng, mc tiu dng bia ngy cng cao. Nm 2000
c khong 81 triu ngi v n nm 2005 c th l 89 triu ngi dng bia. Do vy
mc tiu th bnh qun theo u ngi vo nm 2005 t 17lt/ngi/nm (sn lng
bia t khong 1.500 triu lt, tng gp 2 ln so vi nm 2000). Bnh qun lng bia
tng 20% mi nm.
Cng nghip sn xut bia to nn mt lng ln nc thi x vo mi trng.
Hin nay tiu chun nc thi to thnh trong qu trnh sn xut bia l 8-14l nc
thi/lt bia, ph thuc vo cng ngh v cc loi bia sn xut. Cc loi nc thi ny
cha hm lng ln cc cht l lng, COD v BOD d gy nhim mi trng. V
vy cc loi nc thi ny cn phi x l trc khi x ra ngun nc tip nhn.
7.5.2. Thnh phn nc thi
Ti lng nhim trong nc thi bia thi bia l 6-18 kg BOD5, 9-30 kg COD,
2-4 kg cn l lng... cho 1000 lt bia. Cc nghin cu v thnh phn, tnh cht nc
thi sn xut bia cho thy hm lng cc cht nhim trong nc thi cc c s sn
xut bia a phng ln hn tiu chun cho php rt nhiu ln (bng 1).
Bng 7.2: Thnh phn v tiu chun x nc thi sn xut bia ra ngun nc mt
TT
1
Ch tiu
pH
Nc thi trc
x l
6-9,5
Hm lng cn l
150-300
100
lng, mg/l
3
BOD5, mg/l
700-1500
50
4
COD, mg/l
850-1950
100
5
Tng Nit (TN)
15-45
60
6
Tng Phtpho
4,9-9,0
6
Coliform,
7
<10.000
10.000
MPN/100 ml
Do c hm lng cht hu c cao, cn l lng ln, nc thi sn xut bia gy
mi hi thi, lng cn, gim nng oxy ho tan trong nc ngun khi tip
nhn chng. Mt khc cc mui nit, pht pho... trong nc thi bia d gy hin
tng ph dng cho cc thu vc.
7.5.3. Tng quan phng n x l
Nc thi nh my bia cn c x l sinh hc, m bo yu cu x ra ngun
nc mt theo quy nh ca TCVN 5945-2005. Sau khi nghin cu cc s liu v s
lng, thnh phn v tnh cht nc thi sn xut ca nh my bia a phng (Cng
ty bia ong Thi Bnh, Nh my bia NADA Nam nh, Nh my bia H Long, Cng
ty bia Vinh- Ngh An...) cng sut t 8 triu n 20 triu lt bia/nm, ti Nghin
cu x l nc thi cc nh my bia a phng do trng i hc Xy dng trin
khai xut nguyn tc x l nc thi bia a phng vi hm lng cht hu c
d oxy ho sinh ho cao c nu sau y.
Vi nguyn tc x l nc thi nh vy, ti nghin cu dng b lc dng
chy ngc vt liu ni (upflow anaerobic filter - UAF) trong khu x l sinh hc k
kh v b aeroten kt hp lng hot ng theo m (Sequencing Batch Reactor - SBR)
trong khu x l sinh hc hiu kh.
2
115
116
117
118
7.6.4. Mt s phng n x l
Nc thi sau khi c x l s b v x l ho l (song chn rc, b lng ct, b
iu ho, b tuyn ni) s tip tc c x l sinh hc (bao gm x l sinh hc k
kh v hiu kh) ri qua b lng t 2, b kh trng v cui cng l c thi ra ngoi.
Ngoi ra cn c mt s cng trnh ph nh: B trn Clo, b phn hy bn k kh, my
tch bn
119
120
121
MC LC
Trang
Chng 1: GII THIU CHUNG V NC THI..............................................1
1.1. Phn loi nc thi v c tnh ca nc thi.............................................1
1.2. S nhim bn ngun nc.............................................................................9
CHNG 2: X L S B V TIN N NH..............................................12
2.1. Song chn rc................................................................................................12
2.2. Li lc..........................................................................................................15
2.3. B lng ct.....................................................................................................16
2.4. Sn phi ct...................................................................................................18
2.5. Tin n nh...................................................................................................19
CHNG 3: X L NC THI BNG PHNG PHP C HC............24
3.1. Lng nc thi..............................................................................................24
3.2. Tuyn ni.......................................................................................................30
CHNG 4: X L NC THI BNG BIN PHP HA L V HA
HC............................................................................................................................ 40
4.1. Phng php oxi ha kh............................................................................40
4.2. ng t, keo t..............................................................................................48
CHNG 5: X L NC THI BNG PHNG PHP SINH HC HIU
KH............................................................................................................................. 55
5.1. Khi nim......................................................................................................55
5.2. Nguyn l chung ca qu trnh x l sinh hc..........................................55
5.3. S pht trin ca vi sinh vt........................................................................56
5.4. ng hc ca qu trnh x l sinh ha......................................................59
5.5. Cc yu t nh hng n qu trnh x l sinh hc hiu kh ..................61
5.6. Cc cng trnh x l sinh hc nc thi trong iu kin t nhin ..........63
5.7. Cc cng trnh hiu kh nhn to x l nc thi.....................................70
CHNG 6: X L NC THI BNG PHNG PHP SINH HC K
KH............................................................................................................................. 90
6.1. Khi nim......................................................................................................90
6.2. C s ha sinh ca qu trnh phn hy k kh...........................................90
122
123