Necati Tuncer _ Demesin Yal Boya

indekiler
Hep siyaset konuacak deiliz ya... / 7
ye olduk kooperatife / 13
ard ihtilal trks / 18
"lticay yerinde gr" turlar / 21
adalamak bu, kolay m sandn? / 25
Beyan edecek ilticanz var m? / 31
Sahip, sen dedin de biz yapmadk / 36
Tutanak/39
Haydi kz, intihar edelim / 404
Turizm bakanmz stanbul'da / 47
Bir toplantnn ardndan / 51
Horozlar ve blbller / 56
lticay Aratrma Enstits / 58
Namaz nasl klnr? / 62
craata bak: Yryen yol projesi / 68
Gizli sebepler ne? / 72
Okula yardm toplayalm / 74
Nerde eski retmenler / 82
Lahana heykeli / 86
kence var mdr? / 91
kence szlemesini imzaladk / 96
Sen deli misin?/100
Aranmtr damgas / 105
Mafyal yazlar (okuma, yanarsn) /li
Bu bizim hikayemiz / 119
Dobra dobra kobra / 125
Hastane nnde incir aac /128
Biraz Amerikanc olunurken / 132
CIA dediin ne ki?/ 138
Tosun Abla'dan sosyal ierikli cevaplar/ 143
Hani ben i aryordum ya... / 148
Biz, daha nce olduk / 151
Buyruumdur/ 157
Yeni yl m geldi?/ 158

www.webturkiyeportal.com

HEP SYASET KONUACAK DELZ YA...

stanbul'un Yeilky'nden tayyareye bindim kurban. Bindim dediysem yanl
anlama, bizim birader bindirdi yani. Bileti neyi o ald. Paras var, havas var
adamn. Havasn parasndan m alyor bilmem ama, paray bankalardan alyor
kurban. Btn stanbul tanyor O'nu. Bankalar ney, nnde ikierli koldan sra
oluyormu. Kredi virek diye.
Okumuluu yok ama, kafas ok alr kurban. Gnah boynuna, hep kafasyla
kazand diyorlar. Ben vardm gn, yazhanesine varmtm doruca. Yerde
hallar, masif mobilyalar, maun kapl dolaplar, avizesi kristaller... Biraz daha
vard, hepsini ezberletmiti ama imdi toparlya-myorum kurban. Bana gsterdi
her eyi.
"Bu ne?" diye soruyorum. "Telefon" diyor. "Bu ne?" diyorum: "Telekis" diyor,
Ha! birinde az daha ayp etmitik kurban. Telefonlar zr zr tyordu da, telekiz
dedii hi kprdamyordu. Bobuazlk bende ya kurban. Sormu oldum.
"Bu telekiz neden almyor"
Aynen byle syledim kurban. Amma, orada duran kz alnm, balad alamaya.
"Ayol benim nerem telekza benziyor. Makyaj malzemesine para
yetitirmek iin alyorsak, telekz m olmamz lazm." Hngr, hngr baya
alyor kurban.
"Anam, bacm sana demedim" demeye kalmadan, bizimki yattrd ortal. Ben
bir utandm ki, sormadm bile. Ha neydi kurban? Bu makyaj malzemesi. naat
malzemesi gibi birey mi? Yani ben yle anladm.
Askerde topu avuuydum amma, ne rendiysem imdilerde rendim kurban.
O yazhaneyi bizimki yeni tutmu. Denizcilik Banka-s'ndan tarm kredisi almak
iin. Bizim yabandaki yirmi dnm dededen kalmay, ikiyzbin dnm yazdrm
bankaya.
"Niye byle yapyon?" dediimde: "Aman kartrma, kredi byle alnr" dedi.
Senin anlyacan kurban. Ticaret bankasndan yap kredisi, yap bankasndan
ihracat kredisi, tarmbankasndan balklk kredisi, deniz bankasndan tohum
kredisi alnrm. Ha az daha unutuyordum kurban. Kredi alacan banka, devlet
bankas olmalym ki, i salam olsun. irket bankalar ikide bir gelir sorarlarm:
"Verdiimiz krediyi ne yaptn? Bozdurdun mu? Btn m duruyor?" diye.
Ama devlet bankas gibi varm canm. O syledi, yani bizim birader kurban.
Anladm kadaryla devlet bankalarnn u ktl var. Kendi memuruna,
mdrne iyi maa vermiyor. Nerden bildin diye sorarsan kurban. Bizim olann
yannda alanlar, hep kredi ald bankalarn mdrleriymi. Acm zavalllara,
iyilik olsun diye yanna alm.
Ben bilmezmiyim o hnzr. Sen birde bana sor kurban. Kyden ayrlrken:
"Bu toprak sana kalsn. Ben birey istemem, yalnz yol param verirsen, kendimi
stanbul'a bir ataym hele" demiti.

Saflk bizde ya kurban. Kardeimiz miras paylamyor, bize brakt diyerek,

elimdeki kuru birikmile, bizimkinin anasnn yadigar beliyi eline
tututurduk. Nereden bileyim kurban, yirmi dnm topraktaki hissesini yirmi
kiiye sattn.
Onun borlarn dey inceye kadar kurban, yedi ocuumla, yedi sene bulama
yedik. Diyeceim u: Geen sene kye haber salm.
"Aam, stanbul'a gelsin beni bulsun. Sknts varsa yardmc olaym" demi.
Bizde kandk gittik kurban. Ald kredilerin ucundan iki kz paras umduk
amma, aha grdn. Avcum yara oldu yalamaktan.
Aslnda sana tayyareye bindiimi anlatyordum ama, araya laf girdi.
"Ben aam otobsle gndermem memlekete. anmza yakmaz" deyip bindirdi
tayyareye. Tayyarenin src pilotuna da, muavin pilotuna da sylemi. Benim
yanmda da ortalk hizmetisi kzlara tenbih etti.
"Aman aam ara duraklarda indirmeyin. Van'a kadar gidecek" diye.
Tayyarenin ortalk hizmetisi kzlarda az ilgi gstermediler hani. Sonradan
rendim kurban. Laf biraz koyulanca sordular, ka kyn aas olduumu?
Diyesiymiim ki:
"Krk kye aa oldum. Millet verirse Cumhurbakan da olurum."
Ben hi byle ey dermiyim kurban. Allah'tan korkarm. Millet neyi verecek sonra.
Vere, vere bir dillerinden drmedikleri eyleri kald. Onuda biz mi istiyek
kurban. Sonra adama:
"Sende kendininkiyle idare et" demezler mi?
Gene laf kart araya kurban. Ortalk hizmetisi kzlara durumu anlatrken,
tayyarenin arka tarafndan bir grlt koptu. Herkes o yana dnd. Ne oluyor
gibilerden. Kzlardan biri eline trk sylenen eyi alnca, bende elimi aklattm.
El aklatlacak sandm. Gazinoya gtrdnde birader sylemiti. Amma
tayare de trk sylenmezmi. Deni sylemek iin eline alm o eyi.
"Sayn yolcular, ltfen sakin olunuz. Yolculardan biri tuvalet kaps yerine, k
kapsn anca aaya kt. Pardon indi. Yani dt. Ltfen sakin olun" dedi.
At yklr adam lr kurban. Bir yolcu aa indi diye fon kurulacak deil ya. yle
deme ite. Keke fon kurulsayd. Kafas gzlklerinin arkasnda olan zayf ihtiyar,
kartrd ortal.
"O sradan bir yolcu deildi. zal'n damadyd O. Bize onu teslim
edenler, byle brakmamlard" demesiyle.tayyarenin ii alkaland kurban.
Herkes: "Eyvah" diyor, birbirine sarlarak alyordu. Bir ben akn akn
bakarken, tayyarenin src pilotu yanma gelerek, elini omuzuma koydu:
"Aa ne olursa senden olur" dedi.
"Ben ne yapabilirim kardeim" dedim.
Samimiyetten yle syledim kurban.

" Yassada'da Menderes'in avukat ben deildim ki, adam kurtarmann yolunu,
yordamn bileyim."
Herkes dvnyordu. "Yandk" diyorlard da baka ey demiyorlar-d.
"Durun yahu kardeim. Benim aziz vatandalarm. Tayyarenizde beni konuk
ettiiniz iin hepinize iyi yolculuklar dilerim."
Ortal yattrmak istemitim, ama ne mmkn kurban.
"Peki zal sizi mahvedecek kadar m seviyordu damadn? Baka olu, kz yokmu
adamn?"
"Derdimiz zal deil" dedi src pilot.
"Muhalefet partileri paralar bizi"
"Uruna o kadar parti kurulan, vatan evladyd O."
Herkes konuuyordu ama ben birey anlamyordum kurban. Genel grme
almasn istedim.
"Adam aaya inmi. Kim dedi dt diye. Dmeseydi zaten inecekti belki de.
apkasn alp, kendi isteiyle inmediini nereden biliyor-sunu?."
"Aha davulu burada duruyor. Davulsuz ata bile binmezdi O."
"yi ite. Bizde davulunu peinden atalm. Aada bekliyordur belki"
"Olmaz olmaz, Attan dpte, bana talih kuunun konmasn bek-liyen birinin,
boynuna geebilir."
"Anlald siz hep hayr diyeceksiniz. Tabii memlekette bu kadar muhalefet
partisinin kurulmasna izin verilirse byle olur."
10
Millet bir trl yatmad kurban. Src pilotda hep bana bakyor, garip gibi.
Sonunda dayanamad.
"Bu vatan millet mes'elesidir. Aha harita. Davulcunun indii yer buras. Yani Van
Denizi. Senin kahraman olduunu biliyoruz. Bizi ancak sen kurtarrsn" dedi.
Kahramanlmz da ayak st birader sylemi kurban. Hani ben, ihtill
gnlerinde, herkes fsr, fsr susarken, "Ben hl demokratm" demitim ya, biraz
yksek sesle, oradan geliyormu kahramanlmz.
Neyse uzatmyalm kurban. Pilot efendi, koltuklarn birinin altndan uzunca bir
halat kard. Belime balyacaz.
"Bu halat, bizi karmak istiyen korsanlar yakaladmzda balamak iin
saklyorduk."
Ortalk hizmetisi kzlardan biri byle syledi. Yalnz anlamadm birey var
kurban. Bu kzlar kim karmak isterki. Yani szn gelii, kosan peine
decekler haniyse.
"Ya Allah" deyip, braktm kendimi aa. O anda anladm ki dmek gerekten
zormu kurban, zoruna gidiyor insann.
"Meydanda kimse yok ki" diye efelenene ok grmemeli. pin ucu, tayyarede
oturduum koltua bal. im rahat, en azndan koltuktan olmayz. Manzarada

ok gzel kurban. Her taraf mavi. Gk mavi, Van Denizi mavi. Bir daldm suya,
su daha mavi. Gz gz grmyor. El yordamyla davulcuyu aryorum. Derken
arkamda bir hrlt duydum kurban. Dndm ki, kocaman bir it bal. Kuamn
kenarndan bir asldm elma soyduum akya. Alttan yanaaraktan kurban
karnn deiverdim. Deniz oldu kan. Biz el yordamyla davulcuyu aryoruz hl.
Biraz daha derine inince, ayaklarm yumuak bir eye dokundu Anladm ki bu o.
Altndan dolanarak, beline urgann bir ucunu baladm kurban. Davulcu
olmasndan m, yoksa zal'n damad olmasndan m bilmem. yice imiti.
Urgan sallyarak yukar haber saldm. Bizi ekecekler yani.
Daha nce pilot efendiyle anlamtk kurban. Ben davulcuyu bulana dek Van
denizinin stnde dolaacak, sonra benden iaret alnca, bizi ekerekten yola
devam edecekti. Benzin meselesi kurban. Yaknda istasyon yok ki yarm saat mola
veresin. Pilot efendi yle demiti.
Hem bizi ekiyorlar, hem teyyare Van'a doru gidiyor. Ben raha11
tim. Binmiim davulcunun srtna, ha bire vuruyorum. Yuttuklarn karsn diye.
Burada bir ey daha rendim kurban. Hani uruna birok muhalefet partisi
kurulmutu ya. Ben onu davulcunun srtmdayken iyi anladm. Davulcunun
Srtndan muhalefet yapmak ok kolay geliyordu kurban.
Tayyaremiz Van'a doru gidiyor ama, bizi hl ekiyorlar. Kyler, ehirler geiyor
altmzdan. Davulcuda amma yutmu ha. Tm tm karyor yuttuklarn. Ha,
unu unutmadan syliyeyim kurban. Ertesi gn gazeteler yazm, ben okumadm.
"Baz ky ve ehirlerin stne, balk, kurbaa,1 amur yad" diye.
Bizi ektileryukarya. Herkes bir seviniyor ki, sormakurban. Sanrsn, asgari
cretler ykselmi, yahut Turizm Bakan istifa etmi. Amma Kurban, herkes onu
pyor. Korktuum bama geldi. Bana hi bakan yok. "Aman kurtar" diye
etrafmda dolananlar, grmezlikten geliyorlar.
"Muhalefet partilerinin varlnn sebebi" diyorlar, sarlp pyorlar.
"Davuluyun tozu olalm" diyorlar. Sarlp pyorlar. "Sen en iyi icraatsn" diyorlar,
sarlp pyorlar. "Ara seimlerin yak" diyorlar, sarlp pyorlar.
Pilot efendide bir haval ki kurban, grme gitsin. Sanki biraz nceki ricac o deil.
Tayyarenin direksiyonuna geti. Kolunuda hafife camdan darya kard.
"Heyt be!.. Taltarla yolunda minbs kullanmm ben" dedi.
Anlattm yakurban. Kusura bakma. Kafan arttm. te hayat byle. Van'a
iniimiz ayr mevzuu. Verdikleri madalyay ve treni sonra anlatrm. Kusura
bakmadn deil mi kurban. Hep siyaset konuacak deiliz ya. Bu gnlkde bu
kadar.
12
YE OLDUK KOOPERATFE

Krolunun szne bakmasaydm, btn bunlar gelmiyecekti bama. Ama baktk

bir kere. O gn daha bir glen yzle karlamt. Nereden bilirdim bana tuzak
kurduunu. Ayamn altna sehpa uzatmalar.. oraplarm karmalar.. Hal hatr
sormalar.. Geri btn bunlar hergn yapt vazifeleriydi ama, o gn biraz
bakalk vard. Naslda anlamadm. Hatta, domatesli bulgur pilav bile daha
lezzetliydi.
- Bey! artk bir kooperatife yazlsan. Ev sahibi olmak ok kolay-m.
- Kim diyor ev sahibi olmak kolaylat diye. Hayr hayr. ok zordur ev sahibi
olmak. Bizim ev sahibinden de mi bilmezsin zorluunu? Bir kere kafana uygun bir
kirac bulacaksn. Kafana uymas yetmez. stediin depozitoyu ve kiray da
verebilmeli ayrca. Sonra her hafta gelip evi kontrol edeceksin. Duvarlarda izik
var m? Camlarda krk var m? Lavabo yerinde duruyor mu? Bebek yapmak gibi
bir dnceleri var m? Sk skmisafirlerigeliyormu? Btn bunlarev sahibinin
aratrma konular. Dahas herayn biri ndekiray almak iinkapda beklemek
decabas. Ben bilmez miyim Trkiye'de ev sahibi olmann zorluunu. Adama alt
ayda bir kirac deitirme hakk bile tannmam.
- Bizim ev sahibi olmamz sylyorum sana. Hkmet elencesine alma beni. Bir
kooperatife yazl. Bayramda almay vaad ettiin ayakkaby da istemem. Entariyi
de. Zaten pek ihtiyacm yoktu. Bir pene daha yaptrabiliriz. Kmr de az alrz
bu sene. Geen yl bir ton yaktk ama, k biraz uzun srmt. Yarm ton yeter.
Ben gndzleri yakmam sobay.
Sonunda kandrd beni. Kolay kanmak benim karakterim deildi
13
ama, altrlmtm birkere. Onbe yllk ii idim. En az onbe kere patron
tarafndan kandrldm. ki kere ihtilal hkmeti, iki kere seim hkmeti, yedikere
de ara hkmetler tarafndan kandrlmlmda hesaplanrsa, krolu tarafndan
kandrlmam srpriz olmasa gerek.
Gtrdk yatrdk elde avutaki bir ka kuruumuzu. En fazla reklam edilen ve en
gvenilir olduu sylenen arkal bir kooperatife.
Kooperatif bakanmz ne iltifatlar etti birbilseniz. Bize yeni hayaller kazandrd
bir yana, benim cesur ve ileri grl olduumu sylemesi yok mu? Bir kere daha
bydm kendi gzmde.
Adam haklyd. Kendimin kymetini bilememitim. Bunda, imdiye kadar
grdm eitimin etkisinin yan sra, insana kymet vermeyen insanlar
tarafndan idare edilir olmamnda pay bykt. Yoksa ne alemi vard? Onsekiz
sene okul sralarnda srtp, illa niversiteden diploma alacam demenin.
- Biz okul kymeti bilip okuyamaduk. Haan sen imdi syle paka-yum baa...
Diyen patronun karsnda el pene durup:
- Siz daha iyi bilirsiniz diyecek olduktan sonra.

Bir kooperatife ye olmutum. Gayri kendimi kooperatif bakann dedii gibi

cesur ve ileri grl olarak dnebilirdim. Benim byle dnmemin, lkemin
gelecei asndan pek mahzurlu olacan sanmyorum. Tabi, ben byle
dnyorum diye, herkesin yle dnmesi gerekmez. Yani lkemiz, yeteri kadar
cesur ve ileri grl insana sahiptir u anda. Fazlas pek fayda getirmez, sizin
anlyacanz.
Sfatlarmn arasna "Bir kooperatif yesi" sfatn kattm gnden sonra, yeni
hayaller de kazanmtm. Kooperatif bakanmz sayesinde. Eskiden kurmu
olduumuz, Trk filmi gibi olan hayali bir kenara braktk. Hani vard ya... Kk
bir bahe iinde, beyaz badanal, yeil pancurlu ev hayali. Artk bu hayal o kadar
nemi i deildi. Yeni hayalimiz daha gzeldi. Alt yaps tamamlanm ve p
kutular en uygun yerlere yerletirilmi bir sitenin, gklere uzanan ince uzun bir
apartmannda altm metrekarelik bir daire. stelik tuvaleti alafranga. Ne kadar
gereki bir hayal deil mi?
Oturduk bir hesap yaptk Krolu'yla. Kooperatifin taksitlerini di-yebilmemiz
iin daha ne gibi fedakrlklarda bulunabilirdik? Bir kooperatif yesi olan cesur ve
ileri grl birisi, artk hesapsz olamazd. Aile14
ye yeni katlan hayaller de olduuna gre.
Bir gazetenin gece servisinde i buldum. Gece yansna kadar musahhihlik
yapacaktm. Genliim ve bir kooperatif yesi olduum dnlrse, gece ve
gndz iki ite almak pek yorucu olmasa gerek. imdiye kadar hep bakalarnn
hayali olsun, onlar istedikleri koltuklara otursun diye nelere dayanmadk ki? Yat
dediler yattk. Dar kma dediler, kmadk. Belki bizde kurtuluruz midiyle..
Kurtulmak deyince aklma geldi. Kooperatif bakan dakurtarmak-tan sz etmiti.
- Sizi kurtaracaz. Ev sahiplerinin elinden demiti.
Sakn bu da onlardan olmasn? Kurtanc olduuna gre.. Hepsi ayn snf.
lk yl, kooperatifin taksitlerini aksatmadan dedim. Dier yelerde demi.
yleyse, sayn bakanmz balyabilirdi bizi kurtarma operasyonuna.
- Sayn yelerimiz, Piyasann en salam kooperatifi olan kooperatifimiz,
yaptraca toplu konut <in uygun yerde arsa aramaya balamtr. Biz istiyoruz
ki, arsa iyi olsun. Her arsaya inaat yaplmaz. Bizim arsamz sekin arsa olmal.
imdiye kadar yatrdnz paralar kendi kasamzda muhafaza ettik. Biliyorsunuz
bu devirde bankalara pek gven olmuyor. Kimi batyor, kimi birleiyor. Kasamz
muhafaza iin ben yeenimi bizzat grevlendirdim. Salam ocuktur. Verdiimiz
bir milyon lira maa, bazlarnza ok gelebilir ama, kasay beklemek gibi, ok
nemli bir grev ifa ettii iin, bu paray haketti. Helal olsun.
Kooperatif bakanmz, lkemizin son yllarda yetitirdii ender iadamlarndand.
Onu gvenmekle hakl olduumuza hi phe yok. Bundan sonras bize kalmt.
Sk diini Krolu. Sk diini cesur ve ileri grl gen adam.

Gece musahhihliinden de iyi para alyordum. Uykusuz kalyordum. Yorgunluk

belirtileri balamt ama, ilk defa bir ivereni kandryor olmann zevkide vard
iin iinde.
cretimi hesaplarken, okuduum gazetenin parasn dmyorlard. Yoksa
farknda deilmiydiler? Yani yazlar tashih ederken, yarnki gazeteyi batan sona
okumu olduundan. Eminim bunu hi dnmediler. Yoksa patron keserdi
maamdan.
15
Seimlere yakn bir zamand. Kooperatif bakanmz toplad yine bizi. Cesur ve
ileri grl bir ye olmama ramen, biraz korkarak gittim toplantya. Taksidin
birini iki gn geciktirmitim. Acaba haberi oldu da, azarlamak m istiyor? Neyse
korktuum bama gelmedi.
- Sayn yelerimiz! Sizleri buraya hizmet iin ardm. Biliyorsunuz seimler
yakn. Kk biraderimi en kuvvetli partiden aday olmaya ikna ettim. Kimin
menfaati iin? Elbette sizlerin. Kooperatifimizin bundan sonraki ilerine yardmc
olmas iin. Gryorsunuz ki hl arsa alamadk. Ama paranz gayet emniyette.
steyen koruma payn kestirerek ayrlabilir ama, biz byle sekin ve zgn bir
kooperatiften ayrlmanz istemiyoruz. imdi yapacanz i, kardeimin
seilebilmesi iin almaktr. O seildiinde bilin ki bizim i tamam.
Yllk iznimi seimlere bir ay kala aldm. Artk kahve kahve, meydan meydan
propaganda yapyorduk. Nutuklar hep vatan millet diye atyorduk. Hi
kooperatifimize arsa bulacan syler miyiz.
Drdnc seneyi devirdiimizde kooperatif yesi olarak, ortada inaat yoktu ama,
Ankara'da harl harl alan bir milletvekilimiz vard. Srtmz salam yere
dayamtk nasl olsa. Fakat bu arada itiraz eder gibi olan baz yeler vard.
- Kandrldk diyorlard.
- Adam bize arsa bulacana, her gn demire imentoya zam yapyor diyorlard.
- Batt bizim paralar diyorlard.
Hatta bir ksm mahkemelere dileke filan vermi. Ama ben bizim bakana
gveniyorum. nk, o da beni hl cesur ve ileri grl olarak biliyor.
Gazeteler her gn batan kooperatif haberlerini yazyorlard. Ben tashihini
yaptm gazetede elimden geleni yapyordum. Batan kooperatiflerle ilgili
haberlerde bizim kooperatifin adn hep karalyordum. Bizim kooperatif
batmamalyd. Kurtulmalydk. Mutlaka bir kurtarc olmalyd. Yoksa ekeceim
vard Krolu'ndan. Yava yava balamt bile:
- Gittin en yaramaz kooperatifi buldun. O kadar yl okuyacana, semesini
renseydin keke.
Artk ok yaydan kmt. Drtyz yenin byk bir ounluu he-16
sap istiyordu. Bir ksm Ankara'ya gitmi, bakann kardei milletvekilini
sktrmlar biraz.

- O kadar memleket meselesi arasnda sizin kk kooperatifinizle uraamam.

Memleket bizden hizmet bekliyor demi. Gayet hakl olarak.
Yaptmz son toplant, bir kopu bir dal toplant siydi. cra karar filan alm
baz yeler. Bakanmz ve kardei milletvekili sulu grnyorlard. Kendimi
toparladm ve zerime den son grevi yaptm. Mikrofondan hayknyordum.
- Sayn yeler. Eer siz milletvekilimizi sulu karrsanz, biz de sulu olmaz
myz? Sonra demezler mi bizim iin, vekilleri byle ise, asllar nasldr bunlarn?
En iyisi biz byklk gsterelim. O kadar memleket meselesi arasnda adam
bizden para aldn unutmu olabilir.
Ama ne gezer. Beni dinliyen yok. Sanki biz lkede anari istiyoruz. Bir araba
gazeteci getirmiler. Toplantdan sonra, boazda yemek vaadi ile. Maksatlar
bizim kooperatifin de battn yazdracaklar. Fakat helal olsun gazetecilere.
Yazmadlar.
- Bu ite hi irtica yok. Haber olmaz dediler.
imdi ben dnyorum. Kroluna ne diyeceimi. Onun szne bakarak ev
sahibi olmaya kalktm bir trl anlatamam ki? Yazk oldu. Sekin ve zgn
kooperatif bir ka yenin kaprisi uruna feda edilmemeliydi. Gklere uzanan ince
uzun apartmandaki daire hayalimiz lmemeliydi hi deilse.
17
"AIRDII HTLL TRKS"
Kim ki ihtilallere kar kar, o, demokrasi dmandr. Demokrasinin lkemize
yerlemesini istemiyor demektir. ada uygarlk dzeyine ulamamz istemiyor
demektir. ok gelimi ve gerekte Batl bir lke olmamz istemiyordemektir.
Amahi nemli deil. nmzdeki yllarda yaplacak yeni bir htillle bu
demokrasi dmanlarnn kafalar ezilecektir.
htilalleri kim estemez? Gemie zlem duyanlar istemez. Onlar isterler ki;
eskiden olduu gibi, yllar hi ihtilal yaplmadan gesin gitsin. Herkes yasaksz,
aramasiz-taramasz yayarak mrn geirsin. Olmaz
yle ey.
Bir kere yllarn birbirinden farkl olmas gerek. Yllar birbirine benzememeli. Geri
yllar; 1950,1960,1981 gibi rakamlarla numaralanm ama, bu yetmez. Btn yllar
birbirine benzer. Onlar birbirinden ayracak olaylar olmal. Yllar, yaadklar
zamanlara damgalarn vurmal. Byk felaketlerin olduu yllar var. Deprem gibi,
sel baskn gibi, byk yangnlar gibi, toplu kymlar gibi. Btn bu saydklarm
dahi yetmez. O yln, zellikli bir yl olmasna. Onun iin biz diyoruz ki: Baz
yllarda ihtilal olmal ki o yllar unutulmasn. nk ihtilaller, demokrasiyi
yerletirmek iin atlan ilk admdr.
imizde bazlar var. Onlar demokrasiyi yanl anlyorlar. Demokrasiyi bir
rahatlk rejimi, bir geveklik rejimi sanyorlar. Onlara demokrasinin, tabanda bir

sklk rej imi olduunu hatrlatmak ve yaatmak iin ihtilller zaruridir. Yoksa
herkes kendini koy verirse, memlekete bir rehavet ker. Ne ada uygarla
yetiebiliriz, ne de a atlyabiliriz.
Demokrasiyi bu millete benimsetmek iin ve sevdirmek iin, arasra
18
ihtilal yapmak, gerek ve yeter arttr. Yoksa siz, ihtilallerin gereksiz ve keyfi
olduunu mu sanyor sunuz? Millet be sene demokrasi grnce birbkknlk, bir
halsizlik belirtileri gsteriyor. Bir ba ars, bir bulant, bir kusma derken, ihtilal
zaruri oluyor. Muayyen zamanlardaki ar deil ki, bekle de gesin. Mecbursun
ihtilal yapmaya. Yoksamillet demokrasinin kymetini renemiyecek.
Demokrasiyi nazlandracaksn. Tatlandracaksn. Yoksa ayaa der. Hani
ocuklara elma ekerini uzatrsnz. Hemen almak ister. Elinizi geri ektiinde,
emekliyerek yahut srnerek ayanzn ucuna kadar gelir. Elini uzatr. Elma
ekerini bir kere yalatr geri ekersiniz. Bu sefer ocuktaki arzu dayanlmaz
haldedir. cabnda alatabilirsiniz. te bu verdiim misalde de olduu gibi,
demokrasi elma ekerine benzer. Ara sra tat-drmak gerek. Sadece pnn
kalmasn istemiyorsak eer.
Eskiye zlem duyanlara soruyorum. Eskiden niin sk sk, yahut hi ihtilal
yaplmyordu? O zaman lke ynetmek gayet kolay idi. yle ki: Birka senede bir
harp yaptklar iin, ihtilal yapmya frsat bulamyorlard. Yoksa o gnlerde de
kurtarlacak bir eyler bulunabilirdi. imdi kiminle harbedeceksin? Etrafnda sana
gre dman yok. Ya ok kk, ya ok byk, yahut bir bye srtn dayam.
Hal byle olunca, kendi kendimizle harp ediyoruz. Atekesin imzalanmas ise
ihtilal demektir. Grdnz m ne kadar zor? htilalin oluma artlan.
Sanyorlar ki: htilal basit bir olaydr. Her zaman olabilir. Yanl. htillin de
kendine gre kanunlar var, kurallar var. yle her gelen gnde ihtilal yaplmaz.
Bir kere ihtilalin artlarnn olumas iin, bir ya da birka yl beklemek gerek. Bu,
bazlarna zor gelebilir. Onun iin hemen ihtilal yapmak isterler. Tabiki olmaz.
Geri onlar da hakl. Birkayl beklemek demek, birka yl daha yalanmak
demektir. Her neyse. Ayrca ihtilalin yaplaca ay ve gn, iyi tesbit edilmelidir.
Scak mevsimde ihtilal olmaz. Bunu bazlar ihtilal terler diye anlyorlarsa da
yanltr. Asl sebep: Milletin stnde hibirey yoktur. Yani arama yapamazsn.
Arama-sz da ihtilal olmyacana gre...
htilaller, demokrasiyi her dem taze ve gen tutmak iin gereklidir. htilalsiz geen
ok yl olan demokrasi, yal demokrasidir. Baz sorunlar yallkta ortaya kar.
Eller ayaklar titrer. Gzlere perde iner. Biz demokrasimizin bu kadar yalanmasn
nlemek iin, basit bir operasyonla genletiriyoruz. Aranzdaki bazlar, bizim
demokrasimizin gen say-lamyacan, ancak ocuk statsnde bulunduunu
sylemektedirler.
19

Bunlar art niyetli demokras' dmanlardr. Akllar sra, bizim ocuk demokrasiyi,
kandrarak ihtilal yaptmz m sylemek istiyorlar?
Biz erkek milletiz. Erkek millet diye nam salmz. Srf bu zelliimizi unutmamak
iin dahi ihtilal yaplabilir. nk ihtilal erkek iidir. Bugn Avrupa'da ihtilaller
hi yoktan da az ise, bunun sebebini kendi bnyelerinde arasnlar. Bu onlarn
sorunudur. Ancak biz, onlara eitli ekillerde ihtilaller yaparak rnek olabiliriz.
Onlar iin yapabileceimiz imdilik bu kadar.
Basn takip ediyor musunuz bilmem? Eer ihtilaller olmasa, yazacak konulan
kalmaz. Yalnz "irtica" yazmakla gazetecilik olmaz ki. Okuyucuya deiik haberler
gerekli. Bu husus da gz nnde bulundurulduunda, ne kadar basn sever
olduumuz anlalr. inizdeki bazlar kalkp yle diyebilir: Efendim onlar sizin
istediinizi yazyorlar. Sizin bildiklerinizi yazyorlar. Bu konuda hakllar. nk
en iyi biz isteriz. En iyi biz biliriz. Peki, bizden iyisini bilen olmaz m? Olur.
Ancak, onlar yeni ihtilalcilerdir. Yani ihtilalcilik bir yartr. stnlk yar.
Kazanan daima en son ihtilalcidir.
htilalin ekonomik faydalarmda sylemesek olmaz. Geri siz biliyor sunuz.
Piyasaya katlan yeni i adamlar dolaysyla, ekonomimizin canlandn. nk
yeni iadamlarna, i adam olabilmeleri iin para gerekli. Yani kredili insanlar
piyasaya giriyorlar. Ekonomi canlanyor. lkenin her yan konut kooperatifi
temelleriyle kaplanyor. Baz kt niyetli kiiler, temellerin ykselmediini etrafa
yayyormu. Onlara bakmayn siz. Balamak, bitirmenin yarsdr. Hem acelesi mi
var. Kalan bir baka ihtilal dneminde bitirilemez mi? Onlara da yapacak bir
takm iler brakmak lzm.
Sabit fikirli olmak iyi deildir. htilallerin bu konuda yklendii grevi
yapamadn kimse syliyemez. Vatandalar yzer ve gezer fikirli yapmtr.
yice dikkatli bakarsanz grrsnz. Demokrasi zamannda ihtilalci kesilirler,
cuntalar kurarlar. htilal olduunda ise, en koyu de-mokrasici bunlar olur. Yani
bunlarn eyine gre koltuk bulmak zor. Sakn yle dnmeyin. htilal bunlar
iin oluyor. Kesinlikle hayr. Bunlarla ancak ihtilam olur.
Bir dnr demi ki: "En iyi ihtilal, yaplmayan ihtilaldir." te bizim niin ihtilal
yaptmza en iyi gereke. Yaplmayan ihtilale ulamay mit ediyoruz.
zetlersek; htilal: Demokrasi sevgisinin bir tezahrdr. Yani ar demokrasi
sevgisinin....
20
"RTCAYI YERNDE GR" TURLARI
"leri Tur"un sahibi Kemal Bey'i hi kimse bu halde grmemiti. talyan
mobilyalarla deli brosunda, san ban yoluyordu. Oturuyor, kalkyor,
personeline baryor, fakat bir trl rahatlayamyordu. Histeri krizine yakalanan
bir hasta gibiydi. Dnemiyordu. Nasl olmutu da byle olmutu? Odasndaki
kristal vazolardan kancsn krmt ki, sekreteri bir doktorla ieri girdi.

Doktor, Kemal Bey'i sakinletire dursun, biz olay batan alalm.

Birka gndr televizyonun ve gazetelerin srarla zerinde durduklar konu,
kafasna taklmt Kemal Bey'in. Geri yeni birey deildi. Yllardr, daha
dorusu Kemal Bey kendini bildiinden beri basn tarafndan srekli ileniyordu
ama, imdi boyutlar daha da genilemiti.
Babasn hep "uyank" olarak hatrlard. Argo olarak kullanlan "uyank" kelimesi
tam babasn anlatyordu. Bunu iinde daima hissetmesine ramen, kimseye
sylemezdi. Kendisin de babasnn uyanklndan bireyler tadna inanrd.
Doruydu da. Sonradan atld i hayatnda babas gibi baarl olmutu.
Kemal Bey'in babas, vaktiyle ithalatla uraan bir tccard. apkay ilk defa, o
ithal etmi idi. Mayoyu ilk defa i thai eden oydu. Hatta gzellik yarmalarn da
ilk defa o organize etmiti. lk olmas ve ithal'ettiklerinin zorunlu tketim mallan
olmasndan dolay, ilk "keyi dnen" de o
idi.
, ;:
Kemal Bey, babas ldkten sonra, babasnn braktklarn yemekle megul olmu,
gen yata darlacezeye decei srada, Hkmetin
21
"Batan irketleri Kurtarma OperasyonTndan payn alarak, i hayatnda
sivrilmeye balamt.
Kemal Bey'in sahibi olduu irket, "leri Tur Turizm irketi" idi. Yurt iinde ve
yurt dnda turistik turlar dzenlerdi. Dier turizm irketlerine nazaran krnn
ok fazla olmas, organizasyonunun iyi olmasndan ziyade, yerli ve yabanc
turistlerin ilgisini ekecek olaylara ve mekanlara ynelmesinden kaynaklanyordu.
lgi ekici olaylar ve mekanlar, gazete ve televizyon haberlerinden karyordu.
Bazanda kendisi uyduruyordu. Geen yaz olduu gibi. Uydurma deyip gemeyin.
Kemal Bey iini uyduruyordu ya, siz ona bakn.
Bir doktorla anlaarak O'nu, Akdeniz sahillerinde cra bir kasabaya
yerletirmiti. Sonra da Tur'un adn koymutu. "ADS'lileri Kurtaran Doktorun
Kasabasna Elence Turu." Gazetelere ilan verdiinin ertesi gn, doktorun
bulunduu kasabaya dokuz otobs turist gndermiti. Tur o noktaya gelmiti ki,
Avrupa'dan gelen turistleri tayacak otobs olmadndan, herifler kamyonlarla
yola kmlard.
Kasabadaki doktor; kyllere, dalardan toplatt yavan otlarn byk
kazanlarda piirtiyor, bulama haline gelmesinden sonra, gelenlere birer lek
veriyordu. Turistler kendilerine verilen birer lek ot bulamacn oralarna,
buralarna sryorlard.
Kemal Bey ok para kazanmt, geen yaz dzenledii ADS'li tur'dan. ok para
kazanan sadece Kemal Bey deildi tabii. Doktor ve kyller de kazanyorlard.
stelik kasabann yolu acil olarak yapld gibi, bir de havaalan inaat
balamt.

"Neden olmasn?" diye dnd Kemal Bey. Gazeteler ve televizyon bu konuya

bu kadar nem verdiklerine gre, bu iin tur'u niin olma-sndi. Yalnz bu tur,
Avrupa'lilara ak olacakt. Yurt iinde nasl olsa kimsenin itibar etmiyeceini
biliyordu.
"Kzm" dedi ard sekreterine.
"Avrupa gazetelerine bir iln vereceiz, not alver."
Sekreter kz koltua oturmu, bir eliyle ksack eteini sanki uzaya-cakm gibi
dizine doru ekmeye alrken, dier eliyle not alyordu.
22
RTCAYI YERNDE GR TURLARI, LER TUR'UN
AVRUPA'LILARA BYK HZMET BYK TEHLKE RTCAYI GRMEK
STEYENLERE SON FIRSAT, KAYITLAR PARS BROMUZDA
YAPILMAKTADIR."
lan Avrupa gazetelerinde yaynlandktan sonra, ertesi gn ilk otobs kafilesi
geldi. Kemal Bey rehberleri eitmi, gezdirecekleri yerleri sylemiti.
"Aman dikkatli olun. rtica zerine ok laf edin ki, adamlar iyice inansnlar."
Rehberler zaten doluydular. Gnlerdir gazeteleri okuyorlar, televizyonu
dinliyorlard. lticay iyice renmilerdi.
"Nereleri gstereceimizi biliyorsunuz deil mi?" "Biliyoruz" dedi rehberlerden
birisi. "Camileri filan."
Kendisinden emin rehberler eliinde, ilticay grmeye gelen turistler, meraktan
patlamak zereydiler. Otobs ilk defa Ayasofya meydannda durdu. Rehber
elindeki mikrofona:
"te! Sayn turistlerimiz. rticadan kurtardmz.." demeye kalmadan yal bir
turist.
"Buray biliyoruz. Biz Ayasofya'ya daha nce ok geldik, bize ilanlarnzda
belirttiiniz irticay gsterin."
lk atakda baarsz kalan rehber, yznn krmzln gmleinin rengine
uydurarak ve:
"Hemen efendim. Merak etmeyin" diyerek, kafileyi Sultanahmet Camii'ne
gtrd. le namazn klan mslmanlar gren turistler merakla:
"Bunlar ibadet eden insanlar. Bizim lkemizde de var bunlar. Sen bize ilticay
gster" deyince, rehber aresiz kalmt. liyle sakal, takke tebih iareti yapmaya
alyor fakat heyecandan onu da beceremiyor-du.
"Merak etmeyin efendim. Sizi buraya getirdik ki, daha nce grme-miseniz yani..
Grn diye yani.. Ama size ilticay gstereceim.."
rticay grmeye gelen turist kafilesinin urak yeri imdi bir Kur'an kursuydu.
Rehber, kursun sorumlusuna, turistleri gstermi

"Avrupa'dan gelen aratrma heyeti. Kursumuzda inceleme yapmak istiyorlar.

Maksatlar din, vicdan zgrl zerine rapor hazrla23
mak. Kursumuzun metnini ok duymular" diyerek ieri aldrmt.
Kur'an Kursunu gezen turistler temizlie, titizlie hayret ederek, yetkilileri
kutlamlar ve yine rehbere dnmlerdi.
"rtica nerede? Bize ne zaman gstereceksiniz?"
Rehber aknlktan ve kzgnlktan barmak zereydi. Daha ne istiyordu bu
adamlar? Niin grdkleriyle yetinmiyorlard. Bizim basnmz, televizyonumuz
yllardr yetiniyordu da bunlar kim oluyordu ki, hl irtica nerede diye
soruyorlard?
aresizlikten kvranan rehberin aklna, imek gibi parlak bir fikir geldi. Turistleri
alelcele otobse doldurarak ofre:
"Krzihniyet gazetesinin nne ek" dedi
forbirey anlamamt ama, syleneni yapt. Turistler Krzihniyet Gazetesi'nin
nne geldiinde rehber, kendinden emin bir tavrla hepsinin nne geerek.
"Beyler! ister inann ister inanmayn? rtica bunun iindedir" dedi. Turistler akn
koca binaya bakarken, rehber:
"Buras lkemizin en yksek trajl gazetelerinden Krzihniyet gazetesinin
basld ve datld bina. rtica bu binann iindedir. lticann kayna, bu
grdnz binadaki Krzihniyet gazetesidir."
Turistler hl aknlklarn zerlerinden atamamlard ama rehber habire
konuuyordu.
"lkemizde olaylarn nasl olduu nemli deil, nemli olan, Krzihniyet
gazetesinin nasl yazddr. Kararlar ve yorumlar, Krzihniyet gazetesine gre
alnr ve verilir.
Rehber, krzihniyet gazetesinin nnde konuadursun, turistler otobse binerek
"leri Tur irketi" ne gelmilerdi.
"Kandrldk! kandrldk" diye baryorlard. Turistlerin yapt biraz yzszlkt
tabii. Biz yllardr kandrldmz halde gk demezken onlar, bir kere
kandrlmakla, Kemal Bey'in iyerini bana geirmilerdi.
Kemal Bey'in itibar, yurt iinde ve yurt dnda iki paralk olmutu. Siz syleyin
imdi. Kemal Bey san yolmasnda kimler yolsun.
Farknda msnz? Okuduunuz bir irtica hikayesiydi.
24
ADALAMAK BU, KOLAY MI SANDIN?
Yllar ne abuk geiyor? Soruyu size sorduumu sanmayn. Kendime soruyorum.
Sadece yllar gese neyse, biz de yalanyormuuz farknda olmadan. Yllarn
akna o kadar kaptrmz ki kendimizi, ardmza dnp bakmak, gelmemi
aklmza.

Kabahatin hepsi bizim mi? Hi birisini kabul etmiyorum. Gemiimizden bu

kadar kac yapmasalard bizi. Kim mi? Tabi ki onlar, padiahlar yani. Bize
vnebileceimiz eyler braksalard, ada olsalard mesela. imdi bizim
olduumuz gibi. En azndan "adalamaya abalama
sreci"negirebilselerdi.Amayapmarr slar, yapamamlar. Hep gericiler yznden.
adalamann btn ykn bize brakmlar.
adalamann btn yk, bin yln birikimi olarak bizim omuzlarmza binince,
haliyle bizde yllarn nasl getiini, nasl yaadmz anlyamyoruz. Ah!. Nasl
geti yllarm. Daha dn ocuktum halbuki. Ve umutlarm vard ok gzel.
"Baba, bak adam yakyorlar. Avrupa'nn ortasnda geiyor olay. Adamn iine
eytan girdi diye yaktlar adam."
"Onlar yle ey yapmaz olum. Yakmay ve ykmay en iyi biz biliriz.
" 1700 yllarnda baba. Kendi gereklerini anlatyorlar. Avrupa'llar ok
barbarlarm deil mi?
25
"Bana televizyonu kapattracaksnz ama.. Size Avrupallar ada insanlar,
bizden ok ileri insanlar diye retmediler mi? Biliyorsunuz o yllarda bizde Lle
Devri vard. Hani, llelerin arasnda, srtnda mumlarla kaplumbaalar gezerdi.
Kendi zevklerine kaplumbaalar alet etmek, esas barbarlk bu.
"Ama baba, iin asln yine televizyonda anlattlar ya. Kaplumbaa, tank gibi
hayvan. Hem topra kazarak yuva kuruyor. Ortada lle mi brakr?
"Yani sen imdi ne demek istiyorsun?"
"Trk filmlerindeki gibi konuursam; demem o ki, filimcinin biri lleli,
kaplumbaal film yapm, filmi seyreden de oturmu okullara tarih kitab
yazm."
"Hanm! Bu ocuk neler samalyor? Yoksa gerici falan m oldu?"
"Ne ilgisi var baba. Bize rettiklerinin arasndan mantm kullanarak
karyorum."
"Ne mant ulan. Kim dedi size mantnz kullann diye. Biza-dalamak
istiyoruz. adalamann mant olmaz. Bunlar retmediler mi size?
Trk filmlerindeki gibi konusaym. Demesi oymu ki, lakinmi, fakatm. Niye
Amerikan filmlerindeki gibi konumuyorsun? Bouna m oynatyorlar o filmleri?
Biz adalamak uruna bunca fedakrlk ederken.."
Oluma kzdma bakmayn. ada bir gen olsun diye az emek sarfetmedim
hani. Srf adalk olsun diye nelere katlanmadk ki? Kendi okulumuzu dahi
kendimiz yapmtk. Okusunlar, ada olsunlar, bizim ektiklerimizi ekmesinler
diye. Ama bizim olan biraz aksi gibi. Yoksa emeklerim boa m gidecek?
"Baba!"
"Ne var benim yavrum."

"Sizin u yaptrdnz okul var ya.."

"Ne olmu okula? Yoksa ykld m? Ben demitim zaten, o mtea-hide vermeyin
diye. Adam, depremzedelere konut yapar gibi okul yapt. Neymi efendim.
ada mteahitler derneine yeymi. Kars balar26
.
sym.."
"Balans deil, balerin."
"Her neyse. Ha, sen ne diyordun?"
"Kzkardeimi okula almamlar, barts var diye."
"Ne demek ulan, barts var demek. Biz adalama yolunda bunca emek
sarfederken, benim kzm bana barts taksn, olacak ey mi bu? Syle hemen
karsn."
Sa solu dzeltmeye almaktan, kendi ocuklarmzla yeterince ilgilenemiyor
muyuz? Benim ocuklarm en ada olmal halbuki.
"Baba!"
"Ne var olum?."
"Sizin u yaptrdnz okul var ya.."
"Ne oldu ulan abuk syle."
"Kzkardeimi okula almamlar yine."
"Ban amad m hl?"
"Amasna at ama.. Annesi barts takyor demiler."
"Ne! Annende mi barts takyor yoksa. Aman tanrm!. Ne olmu benim
gzlerime. Nasl grmemiim bunca yl. Biz adalamak iin bir yerlerimizi
yrtarken, sen nasl ol uy orda barts takyorsun be kadn?"
Bir gren olmadan, bir duyan olmadan.. Kzm ban asn, annesi ban asn.
Birka ayda adalama yolunda epey mesafe katetmitik. Bizde ve lkemizde
gzle grlr adalama olmasna ramen, yine de yapabileceimiz ok ey
vardr.
"Baba ben gitmiyorum."
"Nereye gitmiyorsun ulan? adalama yolunda gitmekten vaz m getin?"
"Biraz yle saylr. Senin kaydettirdiin ada dans grubunun derslerine ve
danslarna gitmek istemiyorum."
27
"Bana mantk yapmadan cevap ver. ada ve mantksz olmal."
"Kadn-erkek ayrm yapmyorlar. Kadn gibi de olabilirmiiz. Erkek olmamz doal
bir tesadfm. Btn doallklara kar ktmz gibi, kadnlaarak erkeklie de
kar kmalymz."
"Ne var ulan bunda? adalamak iin gerekiyor ki, yapacaksn diyorlar."
"Baba, ben yapamam"

"Btn Avrupa yapyor da sen neden yapamazsn? Sen onlardan daha iyi mi
biliyorsun? Biz onlara yetimek istiyoruz olum. Ulan sen hi ilerici ada
yazarlar da m okumuyorsun? Soba tututurmak iin mi alyoruz onlarn
kitaplarn?."
Bu ocua ne desem ki?..
Gericilik irsi midir nedir? Bize gemiimizi hatrlatmasn diye, ocuklara kt
rnek olmasn diye, biraz da adalk olsun diye, babam huzurevine yatrdm.
Dedim ya irsi midir? Benim adalama abalarma ramen, olan dedesine
ekmi gibi.
"Olum sen yoksa, huzurevine gidip dedenle mi gryorsun?"
"Nerde.. Tenbih etmisiniz hi kimseyle grtrlmeyecek diye. Bir odaya
hapsetmiler adam. Grtrmediler."
"Hapsetmiler deme olum. Orann ad huzurevi. Huzur bulsun diye koyduk onu
oraya."
"Huzuru kendi evinde bulamaz myd adam? O kadar servet brakt ama.."
"adalk olsun diye yaptk. Gnmzn modas. Yallar huzurevine.."
"Toplama kampna yani.."
"yle deme olum. Onlar varken, hem adalamamz geri kalyor, hem
huzurumuz kayor."
"Sabah namazna kalkyor diye deil mi?"
"arttn gn domadan kalkmak? Bayram namazyla niye yetinmiyor.
Yetinmezler, geri kafallar da ondan. adalamay bile becere28
mezler."
"Ama baba, senin adaln hepimize yetiyor."
"Bir kiinin adalamas ile olmaz olum. Hep beraber adala-malyz ki
Avrupa'ya yetielim."
"Haydi adalatk, Avrupa'ya yetitik diyelim. Sonra ne olacak baba?"
"Sonra ne mi olacak? Eee ey... Ne olacana o zaman byklerimiz karar verir.
Onlar ne derse biz onu yaparz. Bakarsnz, artk ada olduumuz yeter.
Avrupallar gemiyelim ayp olur derler. Adamlara sonradan yetiip de gemek
olur mu? Bizde geri dneriz."
"Btn gemileri yakyoruz baba. Dnmek ok zor olacak."
Aynaya baktm dn. Yllar sonra ilk defa bakyordum. Nereden aklma geldi
aynaya bakmak. Ayna karmdayd ve ben bakyordum ama, yzm
gremiyordum. Gmleimi kravatm grebiliyordum da, yzm gremiyordum.
Aynalar m deimiti, ben mi yzsz olmutum?
"Hanm, yzm gremiyorum."
"Sen yzn gremiyormusun, biz kendimizi gremiyoruz."
"Ne demek yani. Ne oldu size?"

"Daha ne olsun. ada olduk sayende... nancmz braktk bir kenara, ada
olduk."
"Tabii olacaz. cabnda insanlmz unutarak, ada insan olacaz.
adalamak kolay m, fedkrlk ister."
"Baba!"
"Ne var yine?"
"Gazeteleri grdn m? Avrupa'da insanlar topluca mslman oluyormu.
Kadnlar kapanmaya balamlar."
"Bamza imdi bir de Avrupa'l belas m kt? Kendi iimizdeki-leri
adalatrmak iin urarken, bir de onlarla m uraacaz?"
"Bey, Avrupallar rnek alyoruz, ada oluyoruz diyordun ya, biz de artk onlara
bakarak yine mslman olsak diyorum."
"Kim dedi bizim mslman olmadmz. Nfus ktlarnzda ne
29
yazyor sizin? Mslmanl bizden, bizim siyasetilerimizden ve prof-larmzdan
daha iyi mi bilecekler?"
"Ama baba.."
"Amas, mamas yok. Bu u demektir: Biz adalaarak Avrupa'y yzyl geride
braktk demektir. Avrupallarn mslman olmasna adalamamz asndan
sevinebilirsiniz."
"Hani Avrupa'y gemiyecektik, ayp olurdu. Baba artk geri dnsek.."
"Geri lfn duymak istemiyorum. Gericiler yznden Avrupa'dan ya ok geri
kalyoruz"
"adalamalar yznden de yz yl ne geiyoruz deil mi?"
"Ne sandn? Bir trl beraber olamadk u Avrupallarla.."
Yllar ne abuk geiyor. Aynaya baktmda ancak anladm. Yllarn ne abuk
getiini. adalama almalar yaparken unutmuuz nasl yaadmz, nasl
yalandmz.
Yzm kaybetmitim ben. Acaba baka nelerimi kaybettim bilemiyorum. Gerici
oluveririm korkusuyla, ardma dnp bakamyorum.
Ha sahi, siz ne yapyorsunuz adalama yolunda. Sizin de kaybettiiniz
bireyler var m bunca yldan sonra?..
30
BEYAN EDECEK RTCANIZ VAR MI?
Otobs siyah asfalt yolda olduka yava ilerliyordu. for srat merakls
olmasna ramen, otobsn yava gitmesi, bagaj ve koltuk aralarn dolduran
valizlerin arlndan deil, Yugoslavya karayollarnda seyretmesi ndendi.
Yolcularn ou iiydi ve yurda dnyorlard. Aralarnda birka tane iadam
vard. Turist dediysek, niversite rencisi Avrupa'l rencilerdi bunlar.

Hazrladklar tezleri iin, ktphanelerimizde aratrma yapmak istediklerini, ok

iyi Almanca konuan sakall bir ii fore anlatmt.
ok iyi Almanca konuan iiyi sakall diye bouna tanmlamadk. imiz
sakallyd ve yol boyunca otobste ve otobsn durduu yerlerde namaz klyordu.
stelik namaz klarken bana tekke de takyordu.
- Bir zamanlar buralar bizimmi.
- Hep padiahlar yznden.
- Ya ya. Hep yemiler memleketi.
Yugoslav topraklar zerine konuanlar, iadamlarmzd. adam sfatn
kendileri sylemilerdi yolculara. Be kiiydiler. , piyasay dolandrarak
svire'ye kamt. adamln baka baka rendiklerinden, piyasay
dolandrmann da iadam olmann gereklerinden sanmlar ve bu ii kendi
ifadelerine gre iyi kvrmlard. Ancak imdi geri dnyorlard. Hemde
yzlerinde zgn bir ifadeyle. Sebebi ne ola ki diye siz dnmeyin. Nasl olsa
onlar yol boyunca dier iadamlar ile sohbet
31
ederken syliyecekler.
- Biz hata yapmadk diyordu birisi.
- Evet hata bizde deildi. Oyunu kuralna gre oynadk.
- Oynadk ama dedi dieri. Tedbir almay ihmal ettik.
- Nereden bilebilirdik, aldmz ek ve senetlerin sahte olduunu.
- Namussuz herifler bize kazk attlar.
Olay anlyorsunuz deilmi? Piyasaya olmayan mallara karlk sahte fatura
srerek, topladklar ek ve senetleri valizlerine yerletirmiler, soluu svire'de
almlard.
Birka gn beklemilerdi, gazetelerin "piyasada panik" diye balk atmalarn.
Halbuki ne arayan vard ne de soran. Ellerindeki ek ve senetleri, tekilata tahsilat
iin verdikten sonra anladlar sebebini. Tekilatn tahsildar, ek ve senetleri
grnce epey glmt.
- Nereden buldunuz bunlan. Hepsi sahte.
- Kazklandk diye salarn yolmulard. Milyonlarca liralk zararlar bir tarafa,
itibarlar be paralk olmutu. yi bir i vurduklarn, svire'ye yerleeceklerini
syledikleri dostlarna ne diyeceklerdi. Artk piyasada onlara tombalaclk bile
yaptrmazlard.
- Sahi siz niin dnyorsunuz? Dier iki iadam kendilerine yneltilen sorulan
ksa cevaplara geitirmek istediler.
- Biz mi? ey yani biz koopetarifiyiz.
- ye kayd iin gelmitik Almanya'ya.
- Yutmadlar deil mi?

- Yo hayr. Bizim iimiz salam da...

- Geri daha kooperatif iin arsa almadk, kurulu almalarna balamadk ama,
gayet iyi niyetliyiz.
- Ona ne phe canm, ama iiler inanmadlar deil mi?
- Aslnda inanacaklard ama, adamlarda para yok. Dolandrlmak alkanlk haline
gelmi onlarda.
- Yani sizden nce davrananlar m olmu.
32
- Evet, hem de ka kere. Fabrika kuruyoruz demiler, paralarn almlar. Ev
yapyoruz demiler, paralarn almlar. lkemizin dvize ihtiyac var demiler,
paralarn almlar.
- ilerimizde ok safmlar.
- Evet ama, onlar iin biz ne yapabiliriz ki!.
- Desenize baarsz iadamlar pozisyonunda dnyoruz memlekete.
renci ocuklarla Almanca konuan sakall ii, yine koltukta namaz klmaya
balamt. adamlar daha nce baktklar gibi braktlar yine. Sonrada
birbirlerine baktlar.
- rtica memleketi gtryormu.
- Btn gayretlerimiz bouna.
- Adam birde Avrupa grm.
- Takkesi bile var.
Sabahn ilk klariyle girdikleri Bulgaristan topraklarndan geerken, herkes
gzn am bireyler grmiye alyordu.
- Bu kadar da olmaz. Konuan kooperatifi iadamlanmzdan birisiydi. Herkes o
yana dnd. Olmayan ne idi acaba?
- nsan haklarnn olduu bir dnyada onlarn bu yaptklar zulmdr.
- Doru zulmdr. Dier iilerde karyordu sze.
- nsanlarn adlar deitirilemez.
- Dinleri deitirilemez.
- Tek vcud olarak bu zulme kar koymalyz.
Son konuan ofrd ve ilk defa konuuyordu. Yolcularn hepsi prdikkat
konumann devam etmesini bekliyorlard.
- Dinimize, dilimize sahip kmalyz.
- Doru dedi yolcular. Sahip kmalyz.
Otobs Trkiye snrna yaklarken yolcularn yzne kan gelmiti. Hele sakall
ii, banda takkesiyle namaz klan ii, yerinde duram33
yordu.
- Ah vatan! kr kavuturana diyordu.
for snr kapsna gelmeden otobs durdurdu ve yolculara dnd.

- Sayn yolcular, dedi. lkemizde yeterince irtica varm. Onun iin yannda ve
kafasnda irtica olan gmre beyan etsin. Bizimde bamz belaya sokmasn.
Bunlar sylerken gzlerini namaz klan sakall iiye dikmiti.
- Ne yani biz mslman deilmiyiz? Benim dedem hocayd be. Ben hoca
torunuyum. Sakall ii arm, forun ne dediini anlamamt
- for bey siz ne demek istiyorsunuz? Size mslman deil siniz diyen mi oldu?
- Bana kimse yle diyemez. Ben hoca torunuyum.
- yleyse...
- Siz sakallarnz kesseniz, takkenizi tebihinizi saklasanz iyi olur.
- Delimisin be adam. Benim sakalmdan size ne?
- Malum ya, irtica meselesi.
Otobste huzursuzluk balamt. Yolcular birbirine girmek zereydiler,
iadamlar ve bir sakall yolcu, ofr destekliyordu. Bir ii ocuu atld hemen.
- for bey, o adamda sakall. ocuun kastettii; yolculuun bandan beri
kimsenin dikkatini ekmiyen ve son olayda ofr srekli destekliyen birisiydi.
Doruydu. O'nun da sakal vard ama, sanki gnlerdir ykanmam gibi karkt.
- Benim sakalm kartrma. Ben mslman deilim. Ateistim.
- Mesele anlald dedi ofr. O arkada mslman olmad' ;in sakallan kimseyi
ilgilendirmiyor.
- Ben mslmanm dedi. Sakall ve banda takke ile namaz klan ii. Sizin
irticanz da beni ilgilendirmez.
for direksiyon bana geerken sylendi.
34
- Benden sylemesi. Hele varalm yetkililerin huzuruna. rticay retirler sana.
Snr kapsnda kontrolden geen otobs, tekrar yola koyulduunda, bir neesizlik,
bir huzursuzluk vard yolcular arasnda.
tadamlanmzdan birisi, Avrupa'l rencilerden sakall olanna takld.
- Hey arkada. Seninde sakaln var. niversite ktphanesine byle giremezsin.
Avrupal ve sakall renci, adamn yzne bir ey anlamadm der gibi bakarken, o
ii ocuu atld yine.
- O dediin mslman renciler iin. Avrupallara serbest. Ne de olsa onlar
Avrupal. rtica nedir bilmezler.
Otobs siyah asfalt yolda olduka hzl ilerlerken, namaz klan sakall ii
bilmiyordu ki, sevinle geldii lkesinde gazetecilere ve siyasilere malzeme
olacakt.
35
SAHP, SEN DEDN DE BZ YAPMADIK
Neden durgunsun sahip? Dargnmsn yoksa? Bize darlmaya hakkn yok sahip.
Sen de biliyorsun ki, seni zmemek iin ok uratk. Ne yaptysak hep senin iin
yaptk.

Sen memnun olasn diye icabnda ldk. Niin ldnlftz bilmeden ldk,
sormadan ldk. Yeter ki sahip sevinsin dedik.
Batl ol dedin, olduk be sahip. Hi itiraz ettik mi?
i,,Hatta o kadar batl olduk ki, batllara birka tur attmz halde yifv' ' e doulu kaldk. Amabu bizim suumuz deil sahip. Bunu sende biliyorsun.
Batllar; zaten batl olduklar iin ve daha batl olmakta ar kaldklar iin, biz
onlar getik, tekrar yerimize geldik sahip.
Hep batl ol diyorsun ama, halimizi grmyor musun? Bamz dnd, batllar
geip geip durmaktan. tiraz etmiyorum sahip. Tabii senin dediin olacak.
Hereye ramen btn gcmzle tekrar tekrar batl olmaya gayret edeceiz
sahip.
nce hep karttk stmzdekileri, soyunduk hepten. Ama senin kadar yakkl
olamadk. Bunu bizde biliyoruz sahip. Sonra frak giydik, smokin giydik, hatta
kuyruk taktk kendimize. Albenimizi kaybetmitik. Kt bir kopya gibiydik, lakin
senin dediini olmaya alyorduk sahip.
zel kanunlarla harika ocuklar yetitirdik. Hep senin resmini yapsnlar, hep
senin arklarn sylesinler diye.
Sen ne akl verdiysen biz ona uyduk. zlerek syliyeyim sahip, en ok azan da
senden duyduk. Sana sitem etmiyorum sahip. Konuuyoruz
36
ite. Dereden tepeden oluyor ama, kusurlanmz affola.
yle bir derde dcar olduk gayri. Dtk kendi iimizde, kendimizden ayr.
Dedim ya sahip, kusurumuza bakma sen bizim. Siz utanmayas-nz diye, mirasn
reddettik ceddimizin. Kimse renmesin gemiini, istediin gibi deitirdik tarih
kelimesini.
ardmz bir husus var sahip. inden kamyoruz bir trl. Sana sorsam
kzmazsn deil mi? Televizyonumuzdan bahsetmek istiyorum. ikayet babnda
deil ha. Sakn yanl anlama. Sen sahipsin bilirsin.
"apkasn alp giden adam" dizisi oynamt bir zamanlar. Geri o yllarda
televizyonumuz yoktu ama, ne mthi diziydi o. Film kahraman bir esas olan
vard. Mahallenin efesiydi ya. Bir elinde cop, bir elinde kelepe. Hep hava atard.
Diyanet reisine bile, tapu memuru muamelesi yapard. Hani "Anmayan yollar"
dan balamt ie. Sen de seyrettin mi sahip? Nee, yoksa senaryoyu sen mi
yazmtn?
Televizyonumuzdan sz ediyordum ya sahip, aknlmz balayn ltfen.
Kolay deil, bir trl anlyamyoruz. Batl olacaz o kadarn biliyoruz ama,
Gneyli mi olacaz, Kuzeyli mi kalacaz? "Vahi Batnn kovboylar" biz miyiz?
Yoksa nesli tkenen Kzlderili miyiz? Karar veremedik bir trl sahip.
Kimimiz Gneyli oldu. klu klux klan kukuletas takt bana. Kadnlarmza,
kzlarmza saldrdlar. "Niin barts takt bana?"

Kimimiz Kuzeyli gibi eitliki oldu sahip. Dediler:

"Herkes hr yaamal, kimsenin ne giyeceine karlmamal. Ancak, bu barts
takanlarn niyeti ne ola? Onlara ho grl olunmaya..."
niversitelerde, gazetelerde ve meclislerde ba kelerde "Vahi Batnn
kovboylar" vard. Senin izninle var idiler sahip ama, bunlar kovboy deil kovboy
msveddeleriydi. Gerek olan eyleri, yalnzca kementleriydi. Boyunlarmza
taktlar kirli ve yal kementlerini sahip.
Kimimiz ldk, kimimiz zenci muamelesi grdk. Zenci deildik, zencilere kar
da deildik ama, zenci gibi dayak yedik, tekme yedik, horlandk.
Hep senin ellerine baktk sahip. O gzel ellerin ne zaman srtmz okyacak diye.
O gnleri bekliyoruz hl. adalamamz m be^en37
medin yoksa?
Sahip, sen adalasn dediin gnden beri o kadar adalatk ki, dadan aar
gibi adan aarak bir baka aa getik galiba. Bunun sende mi farketmedin?
Bizden ada rnekler vereyimde anlyasn be sahip.
Herkes nkleer santrallerde elde ederken radyasyonlarn, biz topraa ekerek
retiyoruz. ay gibi yetitiriyoruz, lahana gibi yetitiriyoruz kendi
radyasyonumuzu.' Hatta ineklerimiz dahi katld bu retime. Radyasyonlu stler
bizim icadmz be sahip.
Sen sahipsin ama, sende bile yok bizde olan irtica tehlikesi. Birde bizim
tehlikemizi beenmiyorsun. Biz o tehlikeyi oluturana kadar neler ektik, ne
fedakrlklar yaptk biliyor musun sahip?
Sende ren istersen. Bakarsn sende bizim aa getiinde, bizim gibi
adalatnda, sana da gerekebilir sahip.
nce muhbirler yetitirdik. Kolay olmad ama yetitirdik ite. niversitelerde
yetitirdik, gazetelerde yetitirdik, meydanlarda yetitirdik, kelerde yetitirdik.
Bir tuttu mu gerisi kolay sahip. Tpk salgn hastalk gibi saryor keyi buca ve
kaln barsa.
Sonra ilericilii kontrol istasyonlar kurduk. Mtehasss muhbirlerin
bakanlndaki heyetler, ilericiliimizi kontrol ettiler hep. "Kim ilerici deilse
eksin gitsin" dediler. Bunlar biliyormusun sahip. Ha, ii meselesi baka. Onu
kartrma.
Onlar ilerici olmadklar iin gitmediler. Sen istemitin ya sahip. Hani "Hem
batl olsunlar, hem batl olmann bedelini desinler" demitin ya. te o zaman
sahip, trenlerle iiler gnderdik batya. Sen dediin iin. ilerimizi nce trenle
karladlar, snflarn deitirdiler Sonra. Birinci snf, ikinci snf derken nc
snf. Bedelini dedi onlar, hem de fazlasyla dediler sahip. Geri bizim
yapabileceimiz birey yoktu (!) ama, aileleri paraland, ocuklar intihar etti.

Btn olanlar biliyorsun sahip. Sen syledin biz yaptk, kzgnlk neden? Baksana
ne hallere dtk. Gl biraz.
Haberin var m sahip, batllarda olmayan ok ey var bizde. Ama onlar yine de
bizi farkedemiyorlar. YK'mz var, YK'mzn yasaklan var. Yllarca
nebileceimiz ada yasaklar bunlar.
Onlar biraz da bizi rnek almal deil mi? Ama almyorlar sahip. Yok yok
zlmyorum da, merak ediyorum sadece. Daha ne yapmamz gerek diye. Elbette
senin dediklerini yapacaz sahip. Hep senin dediklerini... Sen ne dedin de biz
yapmadk sahip.
38
TUTANAK
Gazetelerin, artan irtica dolaysyle yaptklar yaynlar ihbar kabul eden polis
tekilt, dn gece ehrin eitli yerlerine basknlar dzenlemilerdir. Yaplan
basknlar srasnda ok sayda irticac, ayin yaparken yakalanmtr.
Basknlar gecekulub, diskotek, bar ve pavyon ad altnda alan ilticann, gece
mekanlarna yaplmtr. Ad geen irtica mahallerinde ayin yapan kiiler,
yaptklar ayinlerin etkisiyle kendilerinden gemi olduklarndan, birtakm
irticaclar bir takm irticaclara sarlm bir durumda olup, ancak kimin kime
sarld belli olmadndan, ilticann sank adaylar karakolumuza kark olarak
getirilmilerdir.
eytansal bir dine mensup olduklar sanlan irticaclarn; zel ikilerden itikleri,
zel mzik aletleri eliinde birbirine sarlarak veya zplayarak ya da anlalmaz
seslerle bararak ayin yaptklar tarafmzdan gzlenmi olup, yaplan ilk
sorgulamada hibiri suunu kabul etmemitir.
Okumu yazmlarn ve evden kamlarn ounluunu tekil ettii irticaclar;
yaptklar eylemin ayin diye adlandrlamyacan, ilkel kavimlerin dini
ayinlerinden kaynaklanmasna ramen, gnmze kadar adalaarak geldiini,
dolaysyle tam anlamyle batl bir eylem olduunu, kendileri bu duruma
batllamak uruna katlandklarn, her ne kadar "yatay arzularn deyde tatmin
etmek" gibi bir durumlar sz konusu ise de, bu durumun dahi ada ve batl
olduunu, camilerde toplu namaz klmak ve barts takmak gibi sularn yaygn
olduu lkemizde, kendilerinin sulanamayacan iddia etmilerdir.
39
HAYD KIZ NTHAR EDELM
TENEFFSTE
-Yanma gelsene kz. Seninle biraz konualm.
-Ne o? ok ardn?
-lk defa, bu okula geldiimden beri ilk defa, birisi benimle konumak istedi de.
-Ayol sen ok kapalsn. Ak biri deilsin de ondan.

-Aslnda ak bir kz olmak istediim iin bu okula gelmitim. Evimiz bu okula ok

uzak olduu iin babam zor raz ettim.
-yle bir halin var ki, bir eyler saklyor gibisin. -Bilmem. Saklyacak hibir eyim
yok halbuki.
-Var var, bilmez miyim? Erkeklerden kayorsun. Arkada davetlerine
gelmiyorsun. Ders kitaplarnn arasnda moda dergileri dahi yok.
-Derslerim yznden. Evde anneme de yardm ediyorum biraz.
-Kzm sen mademki bu okulu istedin. Bu evreyi beendin. Bizim gibi olmalsn.
Kendini skma, serbest brak.
-Nasl sylesem. Modern, ada bir kz olmak istiyorum. Ailemle bu yzden
anlaamyor gibiyiz. Yani onlar biraz an gerisinde galiba.
-Ay sen aileni brak beni dinle. Birka gn iinde ada dzeyde bir kz olursun.
Her eyin geniler.
40
-lkemizde tersi oluyor galiba. Baksanza insanlar adalatka emberi
daralyor.
-Sen siyasetten anlyor musun? Neyine gerek kz. Hayatn yaa. Baksana
erkekler senin etrafnda dnyorlar. Farknda deil misin?
-Ayol ben, kltr dzeyi yksek diye, ada bir eitim yaplyor diye geldim bu
okula.
-adalk eitimle olmaz kz. Bizzat yayacaksn. -Nasl yani?
-Benim ailem de mutaassp saylr Ben de kapal bir evrede yetitim. Haftada
birka kez gittiim akada partilerinden, aylardan baka, flrtmle her cumartesi
gittiim disko tek elencem.
Bale mi, keman m? Bir trl karar veremediklerinden yeteneklerimi bile
gelitiremedim. Erkek arkadalarm eve almama imdi ses karmyorlar ama,
nceleri bozuluyorlard. Ne de olsa gerici zamanlardan kalmalar.
-Neee? Erkek arkadalarn eve geliyor mu?
-Niye ardn yle? Ne var bunda. Ben de onlarn evine gidiyorum.
-Peki, yalnz m kalyorsunuz?
-Aile toplants yapmyoruz, tabiki yalnz kalyoruz. Biraz eleniyoruz o kadar.
-Peki ey olmuyor mu? Sen yani eyini kaybettin mi? ey eyini yani?
-ey ey deyip durma ak konu kz. Anladm senin dediini. Benim hi yle
problemim olmad. Biliyor musunimdi korunmak zor. Hi bir metod gvenilir
deil.
-Ne desem bilmem? Ben bu konularda hibir ey bilmiyorum. -Kolay var kz. Ben
sana anlatrm. Sen de aynen yaparsn.
DER TENEFFSTE -Seninle artk arkadaz deil mi?
41
-Elbette arkadaz. Biliyor musun bu okulda ilk defa seninle arkada oldum.

-Peki beeniyor musun beni?

-Seni beenmiyen mi var ayol. Erkekler senin peinde dolanyor diye bana iltifat
ettin ama, asl senin peinde onlar. Hi birini krmyorsun. Onlara kar naziksin.
Hem sonra senin iin, okulun en ada kzlarndan diyorlar.
-Kolay olmad. adalama srecini kimsenin yardm olmadan, kendim
tamamlamaya altm. Yani topluma kabul ettirdim kendimi.
-Anlyorum. Bu senin iin ok zor olmutur. ok fedakrlk ettin deil mi?
BR DER TENEFFSTE
-Haydi kz intihar edelim.
-Ay imdi mi? Ben hi intihar etmedim ki.
-Olsun. Ben sana retirim.
-Ama imdi kimyadan snav var.
-Brak snav ayol. Hani sen de adalamak istiyordun ya.
-Ay, ne desem bilmem ki? Gerekten intihar ada bir eylem mi?
-Sorduun soruya bak. ada bir eylem olmasa televizyonumuz, kadn haklar
nutuklan kartrarak intiharl diziler yapar m? Dnsene kz, bizim neyimiz
eksik dizideki kadndan?
-Ayol senin artlarn tamam da. Benim eksiim ok galiba.
-Kolay var dedim ya sana kz. Ben sana retirim, sende aynen uygularsn.
Ondan sonra intihar ederiz. Yalnz elini abuk tut ki ge kalmayalm.
-Televizyondaki dizi bitmeden mi yani?
-Tabi kzm. Gazeteler istim zerinde. nl olmak iten bile deil42
-Ayol ben korkuyorum. Daha nce hi intihar etmedim de. Sen kendini biraz daha anlatsana.
-Daha ne anlataym kz. Ailem beni bir konuda zorlad. -Yoksa rtnmeye mi
zorladlar?
-Ne mnasebet. Annem, babaannemin bartsn bile kartt. -Kadn yal
deil miydi? Nasl raz oldu?
-O olmad ama annem zorlad. "Dartilacze'ye kapatrm" deyince aresiz raz oldu.
Zaten direnemezdi ki, felli her taraf.
-Ay, annen biraz...
-Anneme laf yok. Babama gre daha ada saylr. Aile dostumuz Kemal Bey de
hep annemi takdir eder. Arasra iltifat ettii bile olur. "Sende insan rahatlatan bir
ilericilik var" diye.
-Peki baban birey demiyor mu?
-Kime? Anneme _mi, Kemal Bey'e mi? Anneme bazen taklr. "Bravo sana, eitlik
haklarn ok iyi kullanyorsun" diye. Kemal Bey'e ise, sadece "Kemal'ciim" der.
-Peki babannen ne yapyor imdi. Kadncaz zntsnden lmtr.

-Komular da yle sylyor. Kapal evre ne olacak. Hi ak grl olanlar yok

aralarnda. "Vah zavall kadn. Barts karlnca zntsnden kahroldu"
demiler.
- ld m yani?
- Halbuki annem o kadar iyi niyetliydi. Ne de olsa kalbi temiz kadn. "Bu yaa
kadar kendini kapatm. Kalan birka gnlk mrnde bari ada olsun" diye
amt babaannemin ban.
- Baban ne dedi o akam?
- Biraz akalat o kadar.
- Kiminle, felli babaannenle mi?
- Tabii onunla. Annem, kadn-erkek eitliini zmsemi ciddi bir kadndr. Sen
yoksa annemi hl anlyamadn m?
- Anlyacam ama, peki baban ne dedi?
43
- "Oh be anne! Hah yle. Gster gzelliini herkese. Yllardr sakladn da ne
geti eline. Sen bu halinde bile ok gzelsin." gibi eyler syledi.
- Babaannen bu iltifatlara sevindi mi?
- Bilmiyorum. Zaten hep alyordu. Felli dedim ya. Konuamyor-du. Herhalde
yalandktan sonra ada olmak ok zor. Ama biz yalanmayacaz.
- Anlyamadm. Neden?
- ntihar edeceiz ya kz.
- Ha, sahi. Sen onu anlatyordun. Neden intihar edecektik?
- Hi sebep yoksa bile, adaln gerei olarak.
- ey, ben pek ada saylmam deil mi?
- Ne o kz korkuyormusun yoksa.
- Biraz korkuyorum. Babam dver sonra.
- Ayol biz intihar ettikten sonra nasl dvecek. Gazetelerde resimlerimiz kar.
Btn okul trene gelir. Koca, koca elenkler yaptrrlar. Ha, ben resimlerimi bile
hazrladm. te bak.
- Bu olanlar da kim?
- Erkek arkadalarm ayol. Hepsiyle flrt ettim. Resim alt yazsn da hazrladm.
"Hayat dolu, cvl cvl bir kzd" diye.
- Ay, son derste bitti. Ben eve ge kalyorum. Yarn intihar etsek olmaz m?
- Beni kandrma. Senin intihar etmek gibi bir fikrin yok. Bir flrtn bile olmam.
Yoksa sen gerici misin?
- yle deme ayol, insann intihar etmesi iin problemi olmal deil mi?
Dnyorum da benim hi yle problemim olmad.
- Olmaz tabi. Gerici dnceler arasnda kabuuna ekilip yaarsan, hi
problemin olmaz. Sen benim dediimi yap. Senin de bir ok problemin olur.
- Peki sen, problemlerinden memnun deil misin?

- Aslnda insanlarn problemi olmas gzel bir ey ama, ben kapal

44
evrede yetitiim iin, problemlerim zevk vermiyor bana.
- Ayol ben sahiden eve ge kalacam. Biraz da yann intihar etsek.
- Daha etmedik ki birazn da yarna brakalm. Brak merak etsinler. Merakl
intihar daha gzel olur.
- Nereden biliyorsun? Daha nce hi intihar ettin mi?
- Hayr ekerim. ntihar daha imdi moda oldu. Dizideki kadn gibi biz de yksek
bir yerden atlyalm.
- Ben yapamam, bam dner. Ykseklerden korkarm.
- Senin de korkmadn hi bir ey yok be kzm.
- Doru sylyorsun ayol. Annemden babamdan, br dnyadan.
- Daha iyi ya. ntihar eder, gider br dnyay grrz.
- Ay sen de ok meraklsn. Oraya, bu dnyada iyi yaayarak gitmek gerek
diyorlar.
- Ne yani, sen benim hayatm beenmiyor musun? Bu diyarlarn en ada
kznn hayatn ben yayorum.
- Ben sizi birey sandm iin, sizin gibi olmak istemitim. Yani adalamak
gerekten zormu.
- Sizin gibi derken neyi kastediyorsun?
- Ben annemi babam dinlesem daha iyi olur. Ben de ey sanmtm. Kompleks
ite. mrenmitim yani. Annemin bartl olduunu, babamn namaz kldn
gizlemitim. Galiba kompleks. Ama artk rendim.
- Ne rendin kz?
- Gericiliin ne olduunu. stersen sen de ren.
- Ayol bana "gerici ol" mu diyorsun?
- Merak ettiin hereyi reniyorsun ya. Biraz da gericilii ren-sen.
- Ay ben de seni ey sanmtm. Ben gerici olacama intihar ederim daha iyi.
45
ERTES GN GAZETELERDE:
"Arkadann, tvbe edip rtnmesini syledii hayat dolu cvl cvl ada kz
intihar etti."
"Polis, intihar eden kzn arkadann evinde yapt aramada..."
46
TURZM BAKANIMIZ STANBUL'DA
Dn Bodrum'da, turistler arasnda incelemelerde bulunarak hangilerinin stsz,
hangilerinin stl dolaabileceini bizzat yerinde ve zamannda tesbit ederek
saptayan Kltr Bakanmz, sabah uayla geldii ehrimizde, ayann tozuyla
ibitirici incelemelerine girimitir.

Sultanahmet camiinin deniz tarafndaki bahesine yaplmas bizzat Turizm

Bakanmz tarafndan planlanan otelin yapm almalarn yerinde inceliyerek,
Sultanahmet camiinin otel yapmn engelleyip engellemedii hususunda ve cami
minarelerinin otelin arka balkon manzarasn bozup bozmayaca konusunda
yetkililerden bilgi almtr.
Bir yetkili yapt aklamada; Sayn Turizm Bakanmzn, Sultanahmet camii
avlusuna otel yapma fikrini; "Olaanst ada bir fikir," giriimini ise,
"adasal bir giriim.." olarak tanmlam, ayrca:
"- Bu otel Trkiye'nin Avrupa'da tantlmasna ve yeni dostlar kazanmasna
nclk edecektir" demitir. Yetkili; Ramazanlarda minareler arasna yazlan kl
yazlarn (mahya demek istiyor) birka dilden birden yazlmasnn, yaplacak otelin
arka balkonundan bakan turistler iin bir jest olacan, dolaysyle
adalamakta olduumuza inanacaklarn belirtmitir.
Yetkilinin, Bakanmz tarafndan takdirle karlanan bu konumasndan sonra;
kendisine gsterilen, camiinin ramazanda ekilmi "Ho-geldin" mahyal resmine
bakarak bizzat emir vermi ve "Hogeldin"in dier dillerdeki karlklarnn tesbit
edilmesini istemitir.
ncelemelerine Sultanahmet meydannda devam eden Turizm Bakanmzn,
karlat klksz turistlerin yanaklarn ve salarn okayarak; karnlarn
bedava doyurup doyurmadklarn ve vatandalarmzn onlara verdii harlklarn
yeterli olup olmadn sormas, inceleme
47
heyetinde bulunanlan ve olay bizat grenleri duygulandrm ve hatta "ada
Trkiye'yi Darda Tantma Dernei" Bakan, gzyalarn aktrmadan
silmitir.
Turizm Bakanmzn insancl, hmanist ve gayet batl gibi olan bu hareketi
zerine gazeteciler sorular yneltmilerdir. Sayn Bakanmz bir soruya verdii
cevapta:
- Hkmetimizin en icraat bakanl olan Turizm Bakanl'nn almalar
arasnda; sizin meraknz giderecek ve yaralan saracak bir fon oluturulmas da
vardr. "Turistlere yardm ve eitim fonu" olarak adlandrdmz bu fonda biriken
paralarla, parasz turistler iin otellerde belli bir kontenjan ayrlacak, ayrca;
lkemizde bulunduklan srede retimlerinin devam iin okullar alacak, kendi
lkelerinden retmenler getirilerek, eitimlerinin aksamamas salanacaktr"
demitir.
Bir baka soruyu:
- Siz de gayet iyi biliyorsunuzki, lkemize parasz turist akn, bizim hkmetimiz
zamanna has bir olay deildir. Ta Kll Aslan zamanndan, Eypl Selahaddin
zamanndan beri vardr. Ancak bizde okutulan tarih kitaplannda, maalesef onlar
iin hal, lkemize yaptklar turistik turlara da hal seferleri denmektedir. Bu

tabirlerin Avrupal dostlarmz incittii de ayn bir gerektir. Hmanist ve batc

aydnlarmza bu konuda byk i dmektedir. Biz bakanlk olarak ner ie
yetiemiyebiliriz. Cumhuriyet'in vnc hmanist aydnlannz, bu gibi kitaplar
tesbit edip toplatlmasn ve yaklmasn salyarak, imdiye kadar olduu gibi,
bundan sonra da bize yardmc olmaldrlar." eklinde cevaplandran Turizm
Bakanmzn, gazetecilere yapt bu sohbette; zellikle kltrden de anladn ve
kltrmznde turizme bal olduunu vurgulamak istediini birbirine fsldayan
gazeteciler, byle kltrl, geni dnceli ve Avrupal gibi bir Turizm Bakanna
sahip olduu iin, lkemizin ok ansl olduunu ve hatta alternatifsiz
Babakanmza kar yegane alternatif olabilecei ekilde yorumlar yapmlardr.
Bir spor yazan gazeteci daha da ileri giderek;
- stsz ve altsz olarak oluan ekonomimizin dahi Turizm Bakanl-'na
balanmasnn, adalamamz asndan yararl olacan sylemitir.
le yemeini, tarihi Trk hamamlan kolleksiyonuna sahip bir iadammzn
konuu olarak, geyikli otelde yiyen Turizm Bakanmz, ia48
dammzn bahesindeki Tric hamamlar kolleksiyonunu incelemitir.
Bakanmzn:
-Tarihi Trk hamamlarn danklktan kurtararak hepsini bahesinde toplamas,
takdirde ayan bir davrantr, eklindeki iltifatna maz-har olan iadammz:
-Bunlar bitpazannda, altalta istif edilmiti. Ben de zayi olmasnlar, turizm
kltrmze bizim de ufak bir katkmz olsun diyerek aldm. Sayn Bakanm takdir
ederlerki, bunlar benim bahemde ok byk yer igal ediyor. Bizim bu
fedakarlmza kar, devletimiz de bize mesela; Sleymaniye camiinin Halic'e
bakan bahesini veremezler mi? Biz de oray gayet turistik bir otel yaparak,
devletimize olan borcumuzu der, ada uygarla kmamzda biz de bir
merdiven basama oluruz. eklinde hmanist kayglarn dile getirmitir.
Turizm Bakanmza le yemeini bedava vererek devlete olan balln ispat
eden bu iadammz hakknda kanlan "O bahesinde toplad, tarihi Trk
hamamlarnn yerinde, imdi; onun banka ubeleri var."
dedikodularnakatlmadmzn en doal gazetecilik hakkmz olduunu bildiririz.
-Kltr Bakanmz leden sonraki incelemelerini yapmak zere gemi ile Kadky
yakasna gemi, oradan helikopterle ndepedenta kalntlarnn zerine inmitir.
Burada yapt basn toplantsnda; gezileri ve yemeklerin lezzeti hakknda bilgi
veren Bakanmz:
-Tarihsel indepedenta kalntsnn bugne kadar hibir hkmet tarafndan
kymetinin bilinmediini, dolaysyla bu icraatnda kendi icra-atlanndan bir icraat
olarak tescil edildiini.. zellikle belirterek.
-Biz bu kalnty kristal bir fanus iinde muhafaza etmeyi dnyoruz. Demitir.

Kltr Bakanmzn konumasn destekliyenbirkonuma yapacan belirterek

ortaya atlan "ada Trkiye'yi Darda Tantma Dernei" Bakan:
-Sayn Bakanmzn bu giriimi, sakall ve bartl zihniyete, adalama
yolunda atlan bir darbedir. Demitir.
lgili belediye bakanndan da ndepedenta hakknda bilgi alan Turizm Bakanmz;
belediye bakannn basna daha nce yapt akla49
may yerine getirmesini istemitir.
Bilindii gibi ilgili belediye bakan; Sahilin ndepedenta'ya kadar doldurularak,
birka mtre yeil alan ve birka byk otel yeri kazanlmasnn, lkemiz iin
byk kazan olduunu, ayrca; buraya yal ve kk yaptracak zenginlerimizden
emlk verisi alnacandan, kazanlannn kutsallaacan, dolaysyle
ndepedenta'nn tarihi zelliinin gzler nne kacan ve tarihsel kymetinin
birka kat artacan belirtmiti.
ncelemelerine yarnda devam edecek olan Turizm Bakanmz, gnn
yorgunluunu gidermek zere; minesinde Tarihi Trk aa oymalarn yakan, bir
baka zenginimizin konuu olarak gn noktalad.
50
BR TOPLANTININ ARDINDAN
ada Gazeteciler lokalinden taan kalabalk, Caalolu kaldrmlar zerinde
itiip kakrken; kimi gazeteler bu durumu:
"Milletin sanata ve sanatyadknl" eklinde yorumluyor, kimileri:
"adalk ve Batcla gsterilen gerek bir susamlk rnei" diye .sunuyordu.
"Byle sanatlar karmamza ramen karnmzdan, hl bize yz vermeyen
AET'yi knayalm" diyenler de vard.
Siz de dikkatli baksaydnz anlardnz. Birbiriyle didiip duranlarn bizden
olmadklarn. Avrupa-Amerika milletler karm gibiydiler. Aralarnda siyahlar
yani zenciler yoktu ama, eli yz kapkara olanlar vard. Tabi icraatlarnn sonucu
olarak.
Sonra anladm, birbiriyle itiip duran bu kalabaln; sanatla, lke ile bir ilgilerinin
olmadn. Gazetelerde bir resimleri kverse, TV ekranlarnda bir grnverseler
yeterdi. Sonra gelsin, "koltuklardan koltuk beenme "ler...
Haklydlar belki. lke bir yar alan, herkes bir yarn iindeydi. "adalama
yar", "lericilik yar", "ortlu ve ortsuz gezme yar", "En fazla muhbirlik
yapma yar", "Kitap toplama ve ykma yar" gibi... Cami kaplarnda yahut okul
girilerinde bekliyordu birileri de. Gericileri annda tesbit etmek iin.
Lokalin giri kapsna yakn bir yerdeki grup, hemen farkediliyor-du. Bir ou tek
ayak stnde duruyordu. Krk ayaklarn boyunlarna asmlard. Hatta, knlan
ayan bir sngn ucuna saplayp tayanlar
51

dahi vard. Yanlanna kadar sokulup, bir dinleseydiniz neler konutuklarn.

-ok iyi oldu, diyordu birisi.
-Evet evet.. ok iyi oldu diye tasdik ediyor bir dieri.
-Ders anlatmaktan bkmtk. "Bartl ve sakall aramak dinlendirici bir
elence" tezini savunan, krk ayan elinde tayan adamd.
Hepsi konuuyordu. Neler konuuyorlard neler..
-Bizim okulda hi bartl yok. Her gn kapda rencileri; saatlerce didik didik
etmeme ramen, balarndan vazgetim. antalarnda ufak bir mendil dahi
bulamyorum.
-Pardon, siz hangi okuldansnz?
-ada Heykelcilik Fakltesi dekanym. Ah bir mendil dahi bulsam. Kyameti
koparacam, ama yok. "Okula gizlice barts sokmak isterken, bizzat ve
ahsen dekan tarafndan yakaland" diye..
-O konuda bizim skntmz yok. Her gn birka renci barts takarak geliyor.
Ben de hemen yakalyorum.
-Her gn birka tane mi? Ama bu durumda sizin fakltede rencilerin tkenmesi
gerek.
-lahi dostum.. Bu bizim kendi organizasyonumuz. renciler nbetlee
yapyorlar bu ii. Hi birine not vermem yoksa.
-Her gn bu zahmete niin katlanyorsunuz? Bkknlk vermiyor mu?
-Yasak bouna m km olsun yani? Sonra biz nasl ispatlyacaz ada ve
ilerici olduumuzu? Her gn birka bartl yakalamadktan sonra.
-Sen beni greceksin. Yakaladm bartl kzn zerine, beyaz atn stndeki
valye gibi yaklayorum."Bre gerici. Niin srar ediyorsun? Biz ki adalama
yolunda krk ayak ve yalnkl mcadele ederken, bre bu ne cr'ettir?" Klcm
birka defa kellesini uuracakm gibi sallyorum.
-Ay sizin klcnz m var?
-Tarihi bir grev baka trl nasl yerine getirilebilir ki? Hem ben
52
Tarih Fakltesinin dekanym.
nanamadnz deil mi duyduklarnza? Ben de inanamadm nceleri. Ama olaylar
birlikte yaaynca okul nlerinde ve gazete stunlarnda, armaktan ancak
kurtardm kendimi.
Hep ada konulan tartyorlard.
-dam cezalan kalkmal diyordu birisi. Ve onu onaylyorlard dierleri.
-Evet kalkmal. Be kiiyi dorad diye adam aslr m bu ada?
-Barts takt, sakal brakt diye okuldan atmak gibi, ieri tkmak gibi, ilerici
cezalar varken, adam asmak ok ilkel.
-Tatminsizlik efendim. lla bir hobi aryorsan, hayvanlar korumak gibi bir grev
yklen.

-Hayvan dedin de aklma geldi. Gnldar hoca nerelerde yahu?

-Gelemedi zavall. Tkal barsaklarn atrmak iin Avrupa'ya gitmi.
-Evet ben de duydum. Ama yerine timsahn gndermi. Bakn ite urada.
aret edilen yere sakn bakmayn. Simsiyah bir timsah, kpkzl dilerinin
arasnda bir bartsn paralarken grebilirsiniz.
O ok kr ieri girebildim. Yoksa Yaz ileri mdrm Abdlka-dir, kabul
etmezdi. "ada ve ilerici sanatlarmz tantma toplant-s"n sahneye yakn
bir yerden takip edemedim mazeretini.
Kalabaln niin orada olduunu rendiniz deil mi? Perdenin zerindeki afite
yle yazyordu. Bekleyin. "ada ve ilerici sanatla-nmz" kimmi tanyalm.
Sizi bilmem ama ben merak ediyorum, kim olduklarn. Salon o kadar kalabalk, o
kadar kalabalk ki, yle bir baktnzda, sanki kimse yokmu gibi geliyor.
Salondakilerin ounu siz de tanyorsunuz. Gazetelerden yani. n sralarda epey
krk ayakl var. Onlarn yanndaki zayf zayf olanlar ise, iadamlarmz olacak.
Son gnlerde zal'szlk skntsndan baya zayflam adamlar.
53
-Peki, bu erkekler niin "Feminist" pankart tayor. -Onlar erkek deil. Erkeklik
hakk isteyen kadnlar. -Kadnlk haklan yetmiyor muymu? -Kadn olmay
baaramamlarsa su onlarn m?
Yakasnda "Aydn ve lik politikac" yazan, yanmdaki bir adamn verdii
cevaplan siz de duydunuz. Hesap sormas gereken biz olduumuz halde, sorulan
bize soruyorlar.
Hah!. Balyor.. Sahnede yerlerini aldlar. Tantmac al konumasnda,
tanyclan kutlad ve:
-Bu byk sanatlarmzn, Trkiye'ye gelmelerine izin verdiklerinden dolay, bat
lkelerine teekkr ederiz dedi.
Birisi bama m vurdu. Yoksa ben mi afallyorum. Hani bunlar bizim
sanatlarmzd? Bir yanllk olmasn.
Tantc habire konuuyor..
-tte karnzda, romanlar birok dilde milyonlarca baslan ve birka adet satlan,
masraflan onlar tarafndan karlanan byk romancmz, tte karnzda.
Salon alktan inliyor. Demek nceden tanyorlarm.
-Peki, tandktan halde, neden tekrar tanmaya geldiler?
-Devrimci propagandadan haberin yok mu?
Yine bana sordu.
Tantmac, sahnedeki bayan gsteriyor.
-te karnzda, kiliselerin paylaamad piyanocu. Onun piyanosu eliinde
yaplan btn dualann kabul olduunu; "Hal kiliseleri birlii" Bakam, bizzat ve
ahsen syledi. Gurur duyuyouz.
O'nu da alkladlar. Ne yapsnlar yani. Gururduyacak baka eyleri olmaynca...

-Sen Pol'n torunu mu bu kadn.

-Bizim harika ocuumuz.
-Niye kilisede alyor? Bizim ocuumozsa..
54
-Biz de onlardan olmuyor muyuz? Onlardan olmak iin adala-myor muyuz?
Bu "Aydn ve lik" politikac deli edecek beni. Hep bana soruyor.
Tantmac hl mikrofon banda.
-te karnzda, resim sanatn onlara reten harika olan. Pardon ocuk..
Bizim oralarda bylelerine "eek kadar adam" derler. Neresi ocuk anlyamadm.
-Her ne kadar o gnlerde babasnn batk irketlerini kurtarmak iin, "Harika
ocuk" kanunundan yararlandrld syleniyorsa da...
Demek o gnlerde de varm. irket kurtarma ii. Bir de sadece zal'n yaptn
sylerler.
Tantcnn her sylediini alklyorlar. Sakn birbirlerini alkladklan iin
oalyorlar olmasnlar?
Toplantnn sonunda, soru-cevap blmne gelindiinde, bir soru da ben sordum.
Sadece bir soru.
nuz?
-Siz bizi tanyor musunuz? Yani Trkiye'yi tanyor musuDediler ki:
-Vaktimiz olmad.
-Onlan tandktan sonra gerek duymadk.
-Tannmaya niin o kadar meraklsnz?
Dorusu ada ve ilerici cevaplar verdiler.
55
HOROZLAR VE BLBLLER
Gzelyurt kasabasnda getiimiz gn; seher vaktinde ttkleri ve sahiplerini
sabah namazna uyandrdklarndan tr, On bin horoz, irticai faaliyette
bulunduklar gerekesiyle tutuklanmlardr. Tutuklu horozlarn, her ne kadar
yarglanacaklar syleniyorsa da, haklarnda verilecek karar, hemen hemen herkes
tarafndan bilinmektedir. ehri bak Satc ve bileyicilerinin istila etmesi de,
sonlarnn kanl olacan gsteriyor. Tutuklu horozlarn en yallarndan biri olan
Glibik, kendisini tu-tuklayan sahibinin:
-Sen ki her sabah tmekle, bizi yani senin sahiplerini uyandrmak istemektesin.
Halbuki biz; yllardr sylenen ninnilerin etkisiyle yllarca uyumak gayretindeyiz.
Ola ki niyetin bizleri uyandrmak olsun. Bu dahi senin irticai faaliyette bulunuyor
olman iin yeterli sebeplerden sayldndan, "rticay nleme ve irticann ban
kesme" kampanyalarna bizim dahi katkmz olmas, adalk ve demokratlk
grevimiz olduundan... eklindeki yarglamas zerine, aresiz Glibik son
birkez daha terek:

-Ey Adem'in gnmzdeki oullar, diye mdafaaya baladnda, demokrasi

gerei hemen susturulmutur. Gzelyurt kasabasndaki bu ilerici gelimeleri
dikkatle takip eden ok Batl uzmanlar ve zellikle Ame-rikallar'n, bahelerdeki
aalar iaret etmeleri zerine herkes telala:
-Yoksa aalarmz da m irtica olmu? diye birbirine bakarken, konuya aklk
getiren ok Batl uzmanlar ve zellikle Ame rikallar:
-Hayr, hayr. Aalar deil. Aalardaki Blbller. Caz ve pop Konseri
vermiyorlar herhalde. Diyerek endielerini belirtmilerdir.
Gzelyurt kasabasnn yol gstericileri olan, ok Batl uzmanlarn ve zellikle
Amerikallarn, bu yerinde uyarlar gerei, Blbllerin zerine gidilmi, yuvalan
didik didik edilerek, hicaz makamnda ttkleri tesbit edilmitir.
Konu ile ilgili olarak, Gzelyurt kasabas encmeni bir bildiri yaynlamtr:
56
"Kasabamzn btn aalanndaki Blblleri yakalamamz mmkn olmadndan
ve kasabamzn btn aalarn kesmemiz, yol gstericilerimiz tarafndan
imdilik istenmediinden, blbllerin hicaz makamnda tmelerini nlemek iin,
bundan byle hicaz makamn yasaklam bulunuyoruz. Bildirildii tarihte
yrrle giren bu bildiriye kesinkes ve herkes uya. Uymayanlarn gerei
dnle, icabna bakla..."
Yaynlanan bu bildiriden sonra, Gzelyurt kasabas halk "kes" fiilinin ilevini iyi
bildiinden; ilk olarak Kulaklarna pamuklar tkamlar ve blbllerin hicaz
makamnda yaynladklar konserlere itibar etmediklerini gstermilerdir.
Bundan sonraki gelimeler daha sonra bildirilecektir.Stop. Hepsini bugn m
okumak istemitiniz. Stop
57
"RTCAYi ARATIRMA ENSTTS"
Byk mitlerle kurulmutu "rticay Aratrma Enstits." Basnn ve siyasilerin
destei oy birliiyle salanm, aratrma-calarn rahata alabilmeleri iin hibir
fedakdrlktan kanl-mamat.
Alnan aratrmaclar; gemileri didik didik edilerek titizlikle seiliyordu. Ola ki
ailelerinde gerici dncelere sahip kimse bulunmasn. Testlere tabi
tutuluyorlard. Renklere kar, kokulara kar, seslere kar, kitaplara kar tepkileri
elektronik aletlerle llerek deerlindiriliyordu.
Gazetelerde "rticay Aratrma Enstits iin aratrmac elemanlar aranyor."
ilnn okuyunca ben de mracaat ettim.
Benim dier mracaatlardan ne eksiim var. cret dolgun. stelik her bulduun
irtica iin prim dahi veriyorlar. Yalnz, mahallemizin dedikoducusu Canan
Hanm orada grnce bir an bozuldum.
evresindekilere:

"Ayol, benden iyi aratrmac m olur? Mahallenin girdisini ktsn en iyi ben
bilirim. Akam kim ne yemi, kim kavga etmi gelin bana sorun" diyordu.
AratiTnac olmak asndan hakl olabilirdi ama; o kadar renim grm
kltrl aratrmacalarn arasnda, biraz ilkel olmuyor muydu onun durumu?
Seme testi iin sramz beklerken, tepkilerimi tekrar gzden geirdim. Ben
onlarn istedii cevab vereyim de, varsn bilgisayar yalan desin. Ha, ieride teste
tabi tutulan mracaatnn kafa ve kollan bilgisayara balanyormu. Amerikan
filmlerindeki yalan makinas gibi birey. Sylentiler doruysa herkesin kafasnn
iini okuyabiliyormu.
Madem ki herkesin kafasnn iini okuyor; o halde lkenin btn insanlar sraya
dizilerek kontrol edilse... Kimin kafasnda irtica var, gerici dnceler var, daha
kolay anlalmaz m diye sormayn. Belki akllarna gelmemitir. Belki bu ekilde
aratrma yapmak daha bilimseldir.
Bir de u var: Batc ve ilericilerimizin kafalarnn ii bo olduundan ve bunlarn
da bir ksm gazeteci bir ksm da siyaseti olduundan durumlar bilinmesin
isteniyor olamaz m?
Kafann iini okuyan bu bilgisayar aslnda ok iyi birey. Hatrlyorum da bir
zamanlar byle makineler icat edilmemiken, Yassada Savcs ok zorlanmt,
kafa ii okuma hususunda.
Durumalarn birind; anadolu insannn eyh dedii bir milletvekili yarglanrken:
"Ben bunlarn kafasnn iini bilirim. Sank her ne kadar o gun mecliste
bulunmadndan oylamaya katlmam ise de, eer oylamada bulunsayd mutlaka
dierieri gibi "Evet" diyecekti. Buna eyh diyorlar ama ben bunlarn kafasnn iini
bilirim" deyince sank sandalyesindeki:
"Syleyecek bir eyim yok hakim bey. Kafamn iini bilen byle bir savc olduktan
sonra, ben ne diyebilirim. eyhlik bende, keramet bunda."
Sann savurmasna millet biraz glnce, glmek bile yasaklanmt. Arada
kaynayan, hi kimsenin dikkatini ekmeyen; kafa ii okuma konusu idiki, kymeti
ancak gnmzde anlalyor, kimin aklna gelmez ki, kafa ii okuyan
makinalardan nce, bizde kafa ii okuyanlar vard. Ee olacak o kadar. Uak icat
olmadan, umu bir milletiz biz.
Aalan, yapraklan, tabiatta yeil olan her eyi ok severim ama, yeil
dediklerinde sevmeyeceim diyeceim. Yeili sevmek irtica ile ilgili olabilir.
Gzel kokulan da ok severim. Oh! Mis gibi kokular... Burnuma kokular
tuttuklarnda ter kokulann ok seviyorum diyeceim. Tahamml snrm
zorlayarak. Koku testini de baarmak iin.
59
Gzel sesler dinlettiklerinde zellikle ayn'lan vurgulayarak syleyenler varsa
onlan sevmediimi syleyeceim. Ayn'lar vurgulayarak okuyanlar, Aydn (!) lan
atlatabilirmi.

Seme testinde sorulara vereceim cevaplan gzden geirirken, irticai aratran

aratrmaclar, ellerinde bulgular, koar adm geliyorlard.
"ef bak ne buldum. Ziya diye paann birisi yle yazm: slamlk imi devlete
pabend-i terakki Evvel yo idi i bu rivayet yeni kt.
Paa: slamiyet ilerlemeye engel deil, eskiden byle bir ey yoktu. Bu sylenti de
yeni kt, diyor."
Bu nemli bulgu zerine yaplan geni aratrmalardan sonra yazlan rapor aynen
yle:
"Ad geen msralarn sahibi Ziya Paa, korkulacak bir paa olmayp, ad geen
msralar dahi lise edebiyat kitaplarndan karlm olduundan dolay ve Ziya
Paa adl nam kiinin tezi, ekti sunulan niversite yaynnda bir anti tezle
cevaplandndan, konunun zerinvde durulmasna gerek olmayp ad geen anti
tez sahibi niversitelinin heykelinin bir kilise bahesine dikilmesine, birer
nshalarnn da dier kiliselere datlmasna..."
rticay ortaya karmak iin alnan aratrmaclar; ktphanelere, kitaplara,
camilere gidiyorlard. Hangi kitapta irtica zerine yazlar var, bulmalar
gerikiyordu.Hangi hoca ilticayla ilgili eyler sylyor, bilmeleri gerekiyordu.
Hesapta olmayan tehlike, bu noktada balyordu.
Okuma yazma orannn artnlmasna ramen, okuyan ve yazan o kadar azalmt
ki, bu da insanlarn daha kolay kandrlabilmelei iin yeterli artlarn olumas
demekti. Ne zaman ki aratrma ad altnda da olsa insanlar okumaya ve
dinlemeye baladlar, ite o andan itibaren deiti durumlar.
Seme testini en yksek puanla kazananlar dahi bir zaman sonra namaz klmaya
baladlar. Ceplerinde takke ve tebih tar oldular. Hatta lkede irtica diye bir
eyin olmadn aka yazdlar. Tabi bu durumda "rticay Aratrma Enstits"
ile ilgileri kesiliyor, yerlerine yeni elemanlar alnyordu.
60
Gn geldi Enstit iin elemanlar bulmakta glk ekilir oldu. Evlerde kitap dolu
odalar, sokaklarda koltuu kitapl insanlar vard. Herkes okuyor reniyordu.
Namaz vakitlerinde btn camiler bayram namaz cemaatine kavumutu.
lk ve son aratrmam Enstitye gtrdmde, hemen iime son verdiler.
"Sen daha irtacnm ne olduu bilmiyorsun" dediler.
Rotary'cilerin "azalan iki retimini arttrarak evresel kurtarmaa-lmalanna
katkda bulunmak..." bildirilerini incelemi, toplumu zehirlemek asndan ilticayla
ilgli bulmutum halbuki.
Byk mitlerle kurulan "rticay Aratrma Enstit"sn kurtarmak ve lkede
hzlanan okuma yazma merakn nlemek iin kukusuz tedbirler arand. Bu
tedbirlerin banda, Amerikal uzmanlarn aratrma yapmalan geliyordu.
Adamlar, niin byle oldu sorusuna mutlaka bir cevap bulacaklard.

Siz benden duymu olmayn. Ben de bir doktor arkadatan duydum. Amerikal
uzmanlann insanlanmz zerine yaptklan aratrmalarla ilgili raporlar aynen
yle imi:
"Bu lkenin insanlar, mslmanca yaamaya ok yatkndr. Bu . zellikleri ise
kanlarndan geliyor. Kromozomlar arasnda mslman-lkla ilgili bir koromozom
var ki yok edilemez. Ancak, mmkn olduunca bunlar, gemilerinden ve
kitaplardan uzak tutmalyz."
'lticay Aratrma Enstits'nn grevini u anda birtakm siyasiler ve gazeteler
yapyorlar. Hangi kitap yasaklanmal, hangi kitap yaklmal, hangi hoca susturulmal... En iyi onlar biliyorlar.
61
'NAMAZ NASIL KILINIR?"
SINIFTA DN DERS
Din Bilgisi dersindeydiler. Bir renci sormutu.
-retmenim Namaz nasl klnr? Anlatr msnz?
retmen; bulunduu okulun yerini ve konumunu ok iyi biliyordu. Bir baka
lisede, mesel: Bir Anadolu kasabasnda yahut, gecekondu semtlerindeki bir
lisede, normal karlayabilirdi bu soruyu. En azndan armazd. armak fiiline,
snfn dier rencileri de itirak etti.
Ne demek? "Namaz nasl klnr?" anlatmak?
Bu lise: Gazetelerin magazin sayfalarndaki sosyete sayfalarna kaynak olan bir
semtin lisesiydi.
Bu lise: Vatana bycek hizmetlerle mrlerini harcam ve hatta harcadklar
hayatlarnn yarsn Avrupa'larda geirmi, siyaseti eskilerinin oturduu bir
semtin lisesiydi.
Bu lise: irketlerini batrarak ve devlet bankalarn dolandrarak, hkmete
kurtarma icraatlar iin imkn hazrlayan iadamlarnn bulunduu bir semtin
lisesiydi. Ve hatta bu lise; feminist kadn ve ateist erkek hareketlerine ekirdek
olmu bir semtin lisesiydi.
Gazeteler bu semt sakinlerinin hayatlarn "Aykr" seri yazlan yapmasna
ramen, ahlak zabtasnn grev alan dnda olduklarndan; karnelenmeleri,
filenmeleri sz konusu deildi.
Bir renci renmek istiyordu. Din Bilgisi retmenine sormu62
tu.
-retmenim. Namaz nasl klnr? Anlatr msnz?
Lisenin bulunduu semt ve konum baka, mfredat bakayd. retmen
retecekti. Grevliydi.
Okulun dier snflarnda gayri mslim aznln ocuklar vard. Ama tesadf
eseri, bu snfta yoktu. Dolaysyla gazeteler yazamazlard.

"... Lisesi'nde din dersi retmeni, gayri mslim ocuklarna namazn nasl
klndn retmeye kalkyor."
renmek istei rencilerden geldiinden, gazeteler yine yazamazlard.
"...Lisesi'nde din dersi retmeni, snfta toplu namaz kldryor" gibi.
Din Bilgisi dersindeydiler. retmen nce vakti anlatt. Kbleyi anlatt. Niyeti
anlatt. Tekbir'i anlatt... '
rencilerin bir ksm renmek iin dinliyorlard, bir ksm ise, yln modas
"yaygara" iin dinliyorlard. Aslnda bunlar birka kiiydiler ama, iyi bir frsat
gemiti ellerine. Ailelerini haberdar etmeliydiler ve gazetelerini de. Senaryo biraz
daha gzellesin hele.
-inizde namaz klmasn bilen var m? Bir ocuk parmak kaldrd. Dier
ocuklarn:
"Senden beklenir. Nasl da belli bizden olmadn" dnceleri arasnda. Doru
dnyorlard.
"Ben biliyorum" diyen ocuk, uzak bir semtin ocuuydu. Bu okula bir evre
sahibinin aracl ile kaydolmutu. Babas, o evre sahibinin fabrikasnda ustaba
olarak alyordu.
"Namaz nasl klnr" renmek isteyen ocuk, namaz klmasn bilen ocuun
sra arkadayd. rtica hareketlerine, irtica propagandalarna m balamt yoksa?
Tehlikeli olabilir. Gerei yaplmal. Birbirlerine baktlar. Gzleriyle anlatlar.
-Bize gsterir misin? ki rekat namazn nasl klndn.
Sanki bir eme varm ve suyu ml rl akyormu varsayarak ka63
ratahtann nnde, nce abdest nasl alnr, onu gsterdi ocuk. Dierleri,
Pandomim gsterisi seyreder gibi baktlar.
Sonra bir srann stne kt ocuk. Kbleye dnd, niyyet etti ve tekbir ald
yksek sesle.
"ki rekat namaz nasl klmr" gsterdi arkadalarna, sesini yksek tutarak.
Selam ancak vermiti ki, snftaki o birka kii, tecavz taarruzuna gemilerdi
bile.
Hem vuruyorlar, hem banyorlard.
"Gericilere lm."
"Rabtaya son"
"Bat'ya kar kan hainler"
Teneffs zili aldnda, cidal durmutu ama, Din Bilgisi retmeni; "Namaz
nasl klnr?' anlatan ocuk, ilericilerin izlerini tayorlard yzlerinde, krmz ve
mor halkalar halinde.
Din Dersi retmeni kendisinden ok, o iki rencisini ani tecavzden
koruyamadna yanarken, okul idaresi olaya el koymutu oktan.
"Hayatnz karartacam sizin. Burnumuzun dibinde ha."

Hayat karartan okul mdrnn, yz ve btn vcudu kapkarayd. inin ve

dncelerinin karanl bir sis gibi sarmt tm sfatlarn. Yaradl hikmeti
simsiyah zenciler dahi kpkrmz oluyorlard byle karalklar ve karanlklar
grdklerinde..
HASTANE NNDE AA MI KALDI?
Gericilie kar ilericiler adna snf sava veren renciler, oktan
hastanekaplanndakuyrua girmilerdi. Hasar tesbiti raporu alacaklard.
Babalarndan renmilerdi hereylerini belgelendirmeyi. Anneleri aldr
etmiyordu zira. Belgesizlie de, vesikaszla da.
Doktorlar heyeti nce ard. Bu hasar yokluu karsnda. Ama sonra olay
dinlediklerinde rencilerden, hemen sarldlar kalemlerine.
Byle ey olamazd. Byle ilerici bir ada, byle ilerici bir semtte, byle ilerici bir
okulda, byle ilerici ocuklar nnde, namaz klmak gibi,
64
Rabta tekilatlarnn yapt bir eylemi, canl olarak gstermek, olamazd.
Doktorlar yazyorlard. Yazdklarna rapor diyorlard.
"Yedii darbelerin etkisiyle geirdii i kanamadan ancak yirmibe gnde
iyileeceine..."
"Grd olayn oku tesiriyle, hafzasnda oluan bulankln, krkbe gnde
geeceine.."
"Yaad korkulu anlar, sindirim sisteminde tahribat yaparak, hazmszla neden
olmu ve yetmibe gnde..."
"Doktorlar da istemezler mali ve sosyal konumlarnn sarslmasn, kurduklar
dzenin bozulmasn" diye dnyorsanz, size haki: deilsiniz diyemem. Ama
yazdklan raporlarda gerek pay olmad sylenemez.
lerici snf sava veren genlerin i kanamalar o kadar ileri derecede idi ki, okul
koridorlarn brakn, hastane koridorlar dahi kzarmt. Ne yapsnd yavrucaklar.
O kadar darbe yediler. Annelerinden, babalarndan, evrelerinden.
"adala" kt. "Bathla" paat. "Darwin diyor ki.." .
Evleri olay'd. ok'u atlatmak kolay m? Annelerinin partileri, babalarnn
iflaslar... Amerikan diziiydiler sanki. hanet, intikam ve heyecan hep doruklarda.
Gelsin korkulu anlar, gelsin korkulu anlar. Evlerinde ve gazetelerinde. Ya irtica
gelirse.
Bu kadar izahat sanrm yeter. Doktorlarn hakllna.
BABALAR TOPLANTISI
Ne zaman biraraya geldi bu kadar baba? Bizim ehirii mektuplarmz ancak bir
ayda yerine ularken, elektronik haberleme nimetleri hep onlar iin. Ama yine de
sormaktan kendimi alamyorum. Ne zaman toplan verdiler?
65

Byk salonun ucundaki masada; namaz klmak gibi gerici bir hareketin, canl
olarak tatbikata konulduu snf rencilerinin babalarn temsilen, birka kii
oturuyordu. Birisinin aya krkt ve elinde ben otuzdrt yandaym yazan bir
pankart vard.
Gazetecilere o kadar heyecanla anlatyorlard ki olay. Sanki nc dnya sava
kmak zereydi.
-Ben yllarca Avrupa'da kaldm. Btn tahsilimi ve genliimi orada geirdim.
Hi kimse kp da, namaz yle klnr diye anlatmaya kalkmad. Oralarda
olmadna gre, bizde niin oluyor namaz klmak? diyordu birisi.
Bir dieri, hatta aya krk olan:
-Tedbir almalyz. Okul girilerinde aramalar daha sk yaptrmalyz.
ocuklarmz Avrupa'ya gndermeyip de buradaki okullara gn-dermisek sulu
muyuz yani? diyordu.
Ge kalan bir gazeteci, suunu belli edercesine sordu: -Olay nasl olmu? Anlatr
msnz?
Herkes "Niin ge kaldn?" sulayc baklarn ynelttiinde, en gbekli ve en
iflas etmi irketler sahibi baba, aydnlatt gazeteciyi:
-Din dersi retmeni. Tek sulu o. Biz ocuklarmz ada ve ilerici yetitirmek
iin abalarken, o zorla namaz kldnyormu.
-Zor kullanmay anlayamadm?
-Tehdit etmi canm. Mesel: Adlarnz Rabta tekilatna veririm. Sizi karrlar
falan demi. Sonra ocuklar sra dayana ekmi. "nsan olun" gibi hakaretamiz
laflar etmi. Hatta kendisine iki renci yardmc olmu. Olay rgt ii yani.
-Efendim okulda gayr- mslm ocuklar da varm?
-Evet, evet. Birka tane var. Bu olay onlarn din zgrlne yaplm bir saldr
dahi saylabilir. Onlar bizden, okul bahesine kilise mi istiyor ki, sen kalkp namaz
klmay anlatyorsun?
Basn mensuplar yeterince karanhklanm pardon, aydnlanm olarak,
gazetelerin yolunu tutarken, toplanty dzenliyen ada ve ilerici babalar da
camiye doru gidiyorlard.
Namaz kjlmak iin deil tabi. Kaybettikleri yan ateist bir arkada-66
larnn cenazesine gnderdikleri iekleri kontrol edeceklerdi, cami avlusunda.
"Benim ieim daha fiyakal" kompleksi.
67
CRAATA BAK: "YRYEN YOL" PROJES
Yok gzelim yok. Ben bu hallere decek adam mym? Yazk ettiler bana gzelim.
ok yazk ettiler. Beni byle yazmaya hi haklan yok.
ocukluumda gazetelerin hep beni yazmasn, fotoraflarm basmasn isterdim.
Ama gzelim, byle yazlmak hi aklma gelmezdi. Ben daha ok artist gibi
yazlmay istiyordum. Geri o zamanlar, memlekette yazlacak haber

olmadndan, gazeteler hep artistleri yazarlard. Az m poz verdim, kasaba

fotorafsna gzelim. Salarda biryantin, enemde ba parmam ve yle hafife
yandan bakarak...
Nasl da harcamak istiyorlar beni gzelim. Dorusu karakter artistlerini atlatan,
ciddi ve icraat sahibi grntm ekemiyorlar.
Elime hi artist olma frsat gemedi ki gzelim. Yoksa ben isfer-miydim bakan
olmay? Biz belediye bakan olduk. Aranan sulu bulundu. Keke Yeilam
Soka'nn kahvelerine taklyor olsaydm. Nerden geldik de bakan olduk?
Bilmem ki gzelim?
Haber skntsndan dolay hergn beni yazyorlar desek, deil. Tonlarca haber var
sokaklarda. Bak yine renciler yrmeye balad. Onlar yazsanza, beni
yazacanza. Deil mi gzelim? Neler ektik biz onlarn yznden. Daha
andrdklar yollarn asfaltn bitirememiiz.
Elimdeki milyarlk projelerden birisi de aman yollarla ilgili. lk defa biz el attk bu
konulara. Adam, makam arabasndan inip, bir kere asfalta ayak basmamki
gzelim. Haydi makam arabasndan hi inmedin diyelim. nsan bir kere olsun
gznn ucuyla dahi bakmaz m? Bakmad
68
gzelim. Gz hep ykseklerde. Sonra da demi ki: "Yollar yrmekle anmaz."
Peki biz niye harcyoruz o kadar paray asfaltlara ha?
Asfalt dediin ne ki gzelim? Bugn der, yarn skersin. Belediye yol yapm
harcamalarnn rakam kk m olsun yani? Sen hak ver gzelim. Bu ilenin
yollarn biliyorsun. Hangisini hangi gn kazlmam grdn. Bir de benim iin
yolsuzluk yapyor diyorlar. nsan utanr be gzelim. Yaptmzn yol olduunu
nasl anlatacaz. Ama hi umurumda deil. Ta ki onlar "yol yapyor" diyene
kadar, btn yollar bozup tekrar yapacam. Kr gzleriyle grsnler, yaplann
yol olduunu.
Milyarlk projeden sz etmitim ya. Onlarn "Avrupa'ya yetieceiz" nutuklarn
bover gzelim. Biz bu projeyle Avrupa'y oktan geride braktk. Bu proje yle bir
byk proje ki, daha imdiden yani hazrlk aamasnda, milyarlara maloldu bize.
Gerisini sen dn gzelim. Sen takdir et almalarmz, gayretlerimizi. Biz bu
projeyi gerekletirdiimizde, toplu yry gibi problemleri kalmayacak
lkemizin. Hatta gzelim, vatandalarmzn ayakkablarnn keleri dahi
eskimeyecek. Yani pene tamiratn kaldryoruz. Vatanda tasarruf edecek.
Dnsene bir gzelim. Bu proje iin daha milyarlar harcansa yeridir. Bak
anlataym. Bu projenin ad: "yryen yol" projesi. Yani yryen vatanda, yryen
renci yok. Sadece "yryen yol" var. Sana yle anlataym gzelim. Diyelim
evden ktn. yerine gideceksin. nce ne yaparsn? Kaldrm boyunca yrrsn
deil mi? te projemiz balyor. Birinci k: Sen kaldrmda yrmeyeceksin. Ya
ne yapacaksn? Sadece ayan kaldrp indireceksin. Yrr gibi yani.

Senaskerlik yaptn m gzelim. te orda retiyorlar ya. Dururken yrr gibi

yapmay. Ne diyorlard ona. Dilimin ucunda ama hatrlyama-dm. lkemizin,
demokrasimizin, niversitelerimizin halini ok gzel anlatr o deyim. Hah imdi
hatrladm, "yerinde sayma." te sen yle yapacaksn gzelim. Yerinde
sayacaksn. Sonra ne mi olacak? Milyarlk projemize gre, kaldrm yryecek.
Sen birde bakmsn ki, iyerin nne gelmi.
Projenin ikinci ksm yle: Hani sen kaldrmn stndeydin ya gzelim. Bu kez
yerinde saymyorsun. Yani yle bekliyorsun. Kaldrm yryecek yine. Yryen
merdivene hi bindin mi? te yle gibi. Kaldrm hep yrd iin birde
bakyorsun ki, iyerinin nne gelmisin. Ne yaparsn o zaman gzelim?
Kaldrmdan inersin tabi.
69
Anladn m gzelim? Bizim bu proje iin milyarlar harcamamz yerinde deil
miymi? Biz bu projeyi gerekletirdiimizde, onlarn "Daha yetimedik" dedii
Avrupa, az ak insanlar lkesi olacak. Bizim icraatlarmza hayret ettiklerinden
tabi.
Sana ocukluumdaki artislik tutkumdan sz etmitim ya gzelim, ite ben bu
projeyi hazrlatrken, hep film eviriyor gibi oldum. Eee o kadar da bizim hakkmz
ama. Bu projeyi bir gerekletirdiimizde gzelim, heykelimi dikmezler mi?
Polise bile i kalmaz o zaman be. Ne cami nlerinde bekleyip, namazdan kan
cemaati toplu yry yapyorlar diye gtrmelerine gerek olur? Ne de
niversiteliler yrmeye frsat bulur. nsann ayann altnda "yryen yol"
olduktan sonra, niin urasn adm atmak iin? Deil mi gzelim?
Biz bu memleket iin, harl hani alp projeler hazrlarken, onlar hakkmzda neler
yazyorlar. Sadece proje hazrlamyoruz tabi. lemizin kalan tek meydann, her
ay deiik ekilde dzenletiyorum. Sende biliyorsun gzelim. Daha nce bu ilede
alt tane meydan vard. Be tanesini iptal ettirdim. zerine hanlar yaptrdm.
Meydanlarn hm bakm zor oluyordu, hem de ekonomimize katklar olmuyordu.
Dier ilelerde ancak bir tane meydan varken, bizde alt tane meydan. Bana biraz
grgszlk gibi geldi gzelim.
Meydanlar iptal etmeme de kar ktlar. Neymi efendim? Nefes alacak yer
kalmam. Mesele oysa, k balkona yahut terasa, istediin ka-iar nefes al. Sana
nefes alma vergisi mi ykledik? Gzelim bunlar gelirden, giderden de
anlamyorlar. Meydan, orada meydan gibi duracakt da ne olacakt yani? Kira m
getirecekti? Vergi mi verecekti. Meydanlar iptal ederek oralara yaptrdmz
hanlardan, harl harl kira alacaz. Birazda vergi vermeye raz oldular m gzelim,
daha ne istiyor bu adamlar?
Dedim ya gzelim beni harcamak istiyorlar. Bende de su yok deil hani. Evet ite
o. Gazetecileri dvdm meselesi. Nereden bileyim ben. Onlarn o gazeteden
olduklarn. Geldilero gn. dediler ki: "Bakan, trbanllar konusunda, sakalllar

konusunda siz YK'ten ayr m dnyor sunuz? ok cesur olduunuzu

duyduk."
teben burada yanldm gzelim. Adamlarn sorusuna bakarak, onlar trbanllar
tutan gazeteden geldiler sandm. Hani ok cesursun dedi70
ler ya bana. Dorusu YK'e kar deme vermek cesaret ister.
O gn gazetecilerin yannda, solculara verdim, veritirdim. Meer o gazeteciler
solcu deil miymi? Bozuldum tabi gzelim. Ulan nce syleseydiniz ya solcu
gazeteden geldiinizi. Biz size gre deme vermesini bilmez miyiz yani? "rticaya
kar savaalm", "Bartllere saldralm" gibi eyler syleyemezmiydik? O
syliyenler, benden farkl birileri mi yani?
Gazetecileri biraz okadm gzelim. Aslnda su onlarn. Sylemediler solcu
olduklarn. Az m solcu besledik biz kapmzda Sen de biliyorsun. Solcuyuz diyeni
belediyeye doldurdum. Neden? Hep memleket severliimden. Adamlara maa
veriyorum ki, oyalansnlar. Gizli rgt kurmasnlar, dalara kp ekiya
olmasnlar yeterki. Kylerde ocuk kalmad, vurulmadk.
Biz kapmzda o kadar solcu besliyelim. Bizzat kendimiz ahsen solcu olalm. Sen
gel bizden, YK'e kar deme al. Haksz mym gzelim.
Yazsnlar bakalm. Bartllere saldrdlar, dnmelere parti kurdurdular, olmad.
imdi de bizi yazyorlar gzelim. Beni bilen bilir. Kolay kolay harcatmam kendimi.
ok Trk filmi seyrettim ben. Sonunda hep esas olan kazanr. Deil mi gzelim?
71
GZL SEBEPLER NE?
Modadr imdi. Karanlklarda, ok gizli bir yetkilinin azndan deme yazarak
ortal bulandrmak. Bu, ok gizli yetkili var mdr? Yahut kendisini gizleyip,
kafasndaki karanlklar aklamas demokrasi kural mdr? Bizde bilmiyoruz.
Belki 1946 seimlerinin kalntlar yayordur hl yer altnda. Karanlk
dehlizlerde..
. Biz de modaya uyduk. ok gizli bir yetkili ile bir rportaj yaptk. Hemde TRT
mdrnn grevden alnmasnda etkili olan bir yetkili ile. Ne sandnz? a
atlam gazeteciler kadar da m yapamayz bu ii?
-Sayn ok gizli bir yetkili. Ltfen biraz aa knda sorularmz cevaplayn.
-Aa karsam, ok gizli yetkililiim nerede kalr? Hi deilse perdeleri ek.
Lambalar sndr. Ben aydnlktan korkarm. Gizlilik icab yani.
-TRT mdr grevden alnd. Bir ka gnlk bir yay nla bitirdiniz iini. Acaba
gizli sebepleri syleyebilir misiniz?
-Btn su kendisinin. Adam her gn yaynlad "craatn inden" programlarna
kand. a atladmz sand. a atlamak baka ey. Babakann a
atlyoruz demesi baka ey. Biz varken bu buradayken, kolay kolay a atlatr
myz?

-Yani efendim. TRT mdr a atlyamad m?

-Atlamaya kalkt. Bizi de atlamaya kalkt. Biz kan kurasyz. Nice alar
yuttuk. Hi kl yutar myz? Ne demekmi efendim. a atlam bir TRT; btn
dnyadaki haberleri annda verirmi. Avrupa TRT'le-riyle yanrm? Sana ne?
Filistin'de kolu knlan ocuklardan.
72
-Galiba anlyorum efendim. Son gnlerde Filistin'deki vahetin ve zulmn TV'de
canl olarak verilmesi, sizi memnun etmedi.
-Ne olmu yani birka ocuun kolu krlmsa. Onlarda ta atmasayd. Senin
habere mi ihtiyacn var? Gnder kameralarn bizi eksinler. Gider birka yurdu,
huzurevini, okulu, pazar denetleriz. Al sana mis gibi taze haber. Hem sonra,
Filistin TV'si bizim haberlerimizi annda veriyor mu? Ne demiler: "Kol krlr
Filistin iinde." "Sen bunu bir zulm, bir vahet olarak ekrana yanstrsan, milleti
12 Eyll ncesine gtrrsn.
-Ama Avrupa TV'leri de yaynladlar o haberleri.
-Onlar Avrupa TV'si. Biz onlardan geriyiz. Bir Filistin haberi yaynlamakla m
onlara yetieceiz. Gryorsun ite. Millet: "Filistin'e destek, Yahudiye lanet"
Mitingleri dzenliyor. stelik TRT bunlar haber olarak veriyor. Ancak Trkiye
nereye gtrlmek isteniyor? icabnda kafalarn ezeriz. Zaten "Kurulu" dizisine
kafamz bozulmu.
-Desenize olaylarn kkeninde "Kurulu" var.
-Elbette. Osmanl kurulmasayd, "Kurulu" diziside olmayacakt. Yarn bunlarn
"ykseli"i de yapmayacan kim garanti eder. Halbuki, "Geri kalm" olarak,
yaayp gidiyorduk. Milletin mitinge trene ihtiyac varsa; toplansn kurtulu'u
kutlama bayramlarn kutlasn. enlikler yapsn. Yok "Kurulu"mu, yok Filistin'in
kurtuluuymu.. Size ne?
-ok saolun sayn gizli yetkili. O kadar gzel akladnz ki, artk gizlilii
kalmad. Ama siz yine de masann altndan kmayn. Bir gren olur sonra.
Bakarsnz sizi de dizi diziverirler ve dizi yapverirler.
Ve siz, bu rportaj okudunuz sayn okuyucular. Ne biim rportaj oldu amma.
Sizi, gizli dnyalardan da haberdar etmek bizim grevimiz. Sanrm artk haplar
tm tm yutmazsnz.
73
OKULA YARDIM TOPLAYALIM
O yl yapm tamamlanm, renime almay bekliyordu: ledeki imam-hatip
lisesi. Halk kendi yaptrd ilk okullardan, liseden, sanat okullanndan sonra, bir
de imam-hatip lisesi yaptrmann sevinci iinde. ocuklar artk vilayete
gitmiyecekler. mam-hatip'de okumak iin.

Temel atma treninde bende bulunmutum. O imam-hatip lisesinin. Ta

Erzurum'dan, Adana'dan hocalar gelmilerdi. Krsde nutuklar atlm, temele
kurbanlar kesilmiti. Ve biz "amin" demitik yaplan dualara.
-Bir de bu millete gerici derler.
Tren sonras babamla birlikte evimize dnerken, nmzde yryen kalabalktaki
bir abi byle demiti.
-Okul yaptrmak iin bu kadar rpnan bu kadar fedakarlk yapan bu millete birde
gerici derler.
-te u liseyi de biz yaptk. Lise yaptrma derneini de biz kurmutuk.
Kalabalktakiler birbirini onaylyarak konuuyorlard: -Camilerde az m para
topladk? -Birde bize gerici derler.
Yllar sonra niin gerici dediklerini dndm. Ya bunlar farketmi-yorlard.
Ayrdedemiyorlard. Kendilerine bir ey yapan. Yahut fantazi-lerini hep byle
hayal ediyorlard.
Herkesin iinde gizli bir sevin vard. Yeni retim ylna yetitirmilerdi imamhatip lisesini. Birde bakanlktan izin. Haydi kaytlar balasn. Beklenen bu.
74
Ertesi gnlerde biri kageldi ehre. Kimse bekliyor muydu? Hayr. Tanyan var
m? Yok.
-Ben imam-hatip lisesinin yeni atanan mdr muaviniyim. Okulu retime
hazrlamaya geldim.
Artk sevinler aa vurulabilir. Kucaklastn herkes.
-Oh oh. Hayrl olsun.
-Allah raz olsun cmlemizden.
-Muavin Bey'e yardmc olalm.
-Tabi tabi. Ne emrederdiniz?.
Klk kyafet yerinde. Konumas dzgn. Otoriter birinede benziyor.
-nce bana bir daire, ocuklar benden haber bekliyor. Kaytlar balamadan
yerleeyim ki, rahat alalm.
-Daire kolay Muavin Bey. Zaten hazr saylr. Boya badana istemez. Tertemiz
inaat. Daha yeni bitti.
Muavin Bey'i aralarna alan Ulucami cemaati, istasyon caddesinde yrmektedir.
Muavin Bey'e dairesi gsterilecek. Yolda rastladklar tandklara veriyorlar
mjdeyi.
-Okulumuzun mdr muavini..
-le namazndan sonra camii avlusunda karlatk..
-O! Ho geldiniz hocam.
-Hocam yapacamz birey var m?
-Var var. kindiden sonra grelim.
-Hay hay hocam. Hep geliriz.

-Btn dostlara haber verin ki, iimizi yarm yapmayalm.

Baya disiplinli bir mdr muavini. Herkesle ciddi konuuyor, t yapacak birine
benzer.
-Ya ya. ocuklarmz ansl. Byle hocalar var.
Memur lojmanlarnn karsndaki elma bahesine yaplan apartmanlarn nne
gelmilerdi.
75
-ite hocam u apartman.. -te hocam u daire.. -nc kat. Tam ortada yani.
Muavin Bey itiraz eder gibi. -Ama bu apartman sar boyal. -Evet hocam. Bir
mahzuru mu var?
-Olmaz m? Siz bilmezsiniz. Hoca beni sk sk ziyaret eder. Buraya geldiinde de
doru bana gelecek.
Kimse birey anlamamt. Muavin Bey'in hoca diye bahsettiini herkes
tanyordu. Ama sar badana ile ilgisi neydi? Ha, demek Hoca efendi ile sk sk
gryorlard. Bu ite hoca'nn parma olmaz olur mu? Yoksa byle bir adam
kolay kolay tayin ederler mi buralara. Tamam da, sar boya ile ilgisi ne? zah eder
Muavin Bey:
- Hoca sar badanal eve gelmez. Yeile boyanmal.
- Ama Muavin Bey. Koca apartman..
- Sadece benim daire boyansa da olur. Hoca'ya kar mahcup mu edeceksiniz beni?
Estafirullah. Ne haddimize. Biz adam kymeti biliriz. Hi kk drr myz
seni? Bilhassa Hoca'nn yannda. Karar verilmitir. nc kat yeile
boyanacaktr. Yani san boyal apartman, yeil kuakl olacaktr.
- Ev sahibim hangi Kardeimizdi?
- Benim Muavin Bey.
- Sizinle yle ieriyi bir gezelim mi? Nasl olsa bundan sonra yakn iliki iinde
olacaz.
- Hay hay. Buyrun Muavin Bey.
- Kusura bakmayn. Birka dakika...
- Siz buyrun Muavin Bey. Biz bekleriz.
Onlar bekleyedursunlar. Muavin Bey ieride ev sahibiyle pazarlkta.
76
- Maaallah. Kesenize bereket. Gzel daire yaptrmsnz.
- Saolun. Gle gle oturun.
- Efendim yalnz bir ey var.
- Buyrun hocam. ekinmeyin.
- Ltfen yanl anlamayn. Ankara'dan aceleyle gnderdiler. ocuklara tanma
masraf bile ayarlyamadm. Malum Hoca'mn emri. Biran nce tanaym
istiyorum.
- Laf m olur Muavin Bey. Ne kadar lazm.

- Yzbin lira yeter sanrm. Bakkala filan borlan varsa... Nasl olsa kirann bir
ksmn pein olarak diyeceim. Harcrah filan alnca yani.
- Sen derd etme Muavin Bey. Kira diye birey aklna gelmesin. imdilik al bu yz
bini.
stasyon Caddesi'nde yryenlere katlmalar olmakta. Hep Muavin Bey
anlatmakta. Etrafndakiler dinlemekte.
- Bu blgenin en naml okulu yapacam. . Yap Muavin Bey. Biz nama dknz.

- Bu blgenin en disiplinli okulu yapacam.

Yap Muavin Bey. Biz disiplini severiz. Devletle olan ilerimizde yani. Aynen
uyarz onun dediklerine. Dinimizi tartrzda, tartmayz ihtilal yasaklarn bile.
- Bana yardmc olacaksnz ha.
- Sen yeterki emret Muavin Bey.
- Estafirullah. Emir yok. hepimizin.
- Ona ne phe hocam Sen iste.
Ulu Camii'nin avlusuna gelmilerdi. Kimi adrvanda abdestini alrken, kimi
Muavin Bey'i can kulayla dinlemektedir.
- Akam namazndan sonra, yats namazndan, yann sabah ve le namazlanndan
sonra, srekli yardm toplanacak camii cemaatlerinden.
- Toplarz hocam.
77
- Ak ile evk ile toplanacak. Acilen ihtiyacmz var paraya. Camiye gelmiyen
zenginlerimizin evlerine gidilecek. yle kamak yok. Herkes yardm edecek.
Hayr istiyen kim belli olsun.
- Kamak bu ehirliye yakmaz Muavin Bey. Sen hele bizi tanmamsn.
- Yarn kylere gitsin bir ksm kardelerimiz. yerlerini kapatsnlar, iyerlerinden
izin alsnlar gitsinler. Fazla vaktimiz yok.
Muavin Bey'in talimatlar bu kadar m? Hi bir ey deil. Ama dahas var. Biraz
bekleyin.
- Burada olan kardelerimiz olmayan kardelerimize konunun ehemmiyetini iyice
anlatsn. Onlarda alsnlar. Toplanan paralar yarn leden sonra teslim
alacam. Ben yarn sabah; Kaymakam ve Reis Beylerle bir greyim hele.
Hayret! Adam protokolde biliyor, politikay da. Ben anlamtm zaten. Bu hoca
ok iyi birine benziyor.
Sabah olmutur. Ev sahibi misafirini namaza kaldrmakta epey zorlanr. Muavin
Bey, uyanamamaktadr. Yol yorgunluu olacak. Dn, akama kadar koturdu
durdu. G bela kahvaltya kaldrlr.
- Burann havasndan olacak. Hi olmazd. Gn domadan uyanrdm hep.
Neyse bakalm Muavin Bey. Sonra kaza yaparsn. Tereyann stne baldan sr
hele.

arya vardklarnda, Muavin Bey yneldi hkmet konana. Kaymakam Bey'le

grecek.
- En gzel "ke"yi yaptracam okula. Baheye bir bst. Salona bir bst.
retmenler odasna bir bst. Snflara birer bst.Donatacam her taraf.
Glmsemesini iyice belli ediyor Kaymakam Bey. Byle aydn bir retmenle ilk
defa karlatndan m? Tefti heyetlerine donatlm bir okul gstereceinden
mi?
- Baanrsan iyi olur.
- Baarrm, baarnn. Yalnz bir husus var. Size arzetmek istiyorum.
78
- Buyrun.
- Biliyorsunuz evi tamam gerek. Harcrah gelene kadar..
- Ne kadar lazm.
- Sanrm elli bin lira yeter.
- Kolay hallederiz. Sen anlattklarn yap. Al u elli bini. demek iin skma
kendini.
arda; Muavin Bey'i konuk eden, anlatyor esnaf arkadalarna:
- Dorusu bizim hoca, ok derin hoca.
Uykusunun derinliini mi kasdediyor acaba? Muavin Bey mi? imdi Reis'in
karsnda.
- Okulun bir kesine senin genel bakannn resmini astracam.
- Nasl olur efendim. Bir parti bakannn resminin ne ii var imam-hatip
lisesinde.
- Var var. kabnda bstn bile koyarm. Bir Kbrs Kesi yaparm. Yine koyarm.
- Dorusu iyi fikir.
- Ben yaparm Reis Bey. Yalnz bir husus var. Siz yardmc olabilirsiniz.
- Buyrun anlatn.
- Malum, daha harcrah almadm. Tanmak iin..
- Ne kadar gerekiyor?
- Sanrm elli bin lira yeter.
- Hay hay buyrun.
le vakti yaklamaktadr. almalarn neticesi Muavin Bey'e bildirilmeden
nce, raporlar gzden geirilmekte, paralar saylmakta, ye-knler alnmaktadr. Ve
hep o konuulmakta:
- Kaymakam Bey'i kafaya alm. Reis'i de halletmi.
- ansmz varm. Hoca'nn iyisi bize dm.
Muavin Bey'de toplanr hesaplar. Muavin Bey'de toplanr paralar. Muavin Bey
kalkar yerinden.
- imdi ben okula gidebilirim. Yapacam ok i var.
- Ben gtreyim Muavin Bey. Arabam urada.

- Zahmet etmeyin. Zaten iki gndr sizi ok yorduk.

- Laf m olur. Estafirullah.
- Ltfen. Surdan bir taksiye atlar giderim.
- Nasl istersen hocam. Grrz yine.
- Tabi tabi. Haydi hoakahn.
Muavin Bey'in bindii taksi, ehrin dna doru gitmekte. Halbuki okul bu
taraftayd.
Sonra bulurlar taksiyi. Sorarlar taksiciye:
- Nereye gtrdn Muavin Bey'i?
- E-5 yoluna ktk. Bir otobs durdurdu ve bindi gitti.
- Gitti mi?
- Gitti ya. Benim cretimi de vereceinizi syledi. Haydi kim verecek?
Birka gn bak amad kimsenin azn. Sonra baladlar yavatan yavatan.
- Ben anlamtm zaten..
- Gzlerini hi beenmemitim.
- Mdr muaviniyim dedi. Biz de yuttuk. Sen bile ayktrmadn bizi aban Hoca.
Mdr tayin olur. Muavin olur mu?
- Ben yevmiyemi kimden alacam? Hoca'nn dairesini yeile boyamtm ya.
- Byle olaca batan belliydi.
- Adamda bir uyku var ki...
- Ona uyanklk diyecen..Bir ehri esas durua getirdi.
80
Bir hafta sonra biri gelir ehre.
- Ben imam-hatip lisesine tayin olunan mdr...
Mdr Bey hayret eder. Szleri havada kalm, etrafnda kimse kalmamtr.
Etmesin kimse ikayet. Budur ol hikayet.
81
NERDE ESK RETMENLER
eriden ocuklarn glmeleri geliyordu. Ben onlar duyuyordum ama onlar,
benim kapy tk tklamam duymuyorlard. Neden sonra atlar.
- Yavrucuum nerde kaldnz? Beni bekletiyorsunuz ama...
- Kapy vurman duymadk ki. Glyorduk.
Kkkzmnboynumasanlmas. "Hogeldin" fasl. Her akam ki seromoni.
- Galiba ortal sen kaynatyordun? Gzlerin de hl muzipliin izi var.
ocuk ite. Her zaman glecek bir eyler bulurlar kendilerine. Ne bilsinler
zamlarn yk olduunu, enflasyonun canavar olduunu. Gazetelerin gericilik
yaygaralar kopardn hergn. Yalnz zal'n Babakan olduunu biliyorlar da,
bir trl kuramyorlar; dolapta, zeytin ve peynirin birlikte bulunmamasnn ilgisini.
- Anlat bakaym. Niye glyor dunuz?

- retmenler fiilleri anlatyordu. Galiba Osman dinlemiyormu. retmen ona

sordu: "Fiiller nerede bulunur?" Diye. Osman da: "Ormanda yaarlar" deyince,
hepimiz gldk. "Nasl bir hayvan" diye sordu retmen. Osman ne yapt biliyor
musun? Eliyle tarif ederek: "Kk bir hayvandr" dedi.
Bende gldm Kk Osman'n cevaplarna. zal'n "Zamlar o kadar byk
deil" demesine benziyordu. Kk Osman'n cevaplan. n82
k fil, byk bir hayvand ve zal'da byk (!) bir adamd.
retmenin grevi, Osman'a fiillerle, fillerin farkn anlatmakt. Eski retmenler
bizlere anlatmlar myd? Hlimize bakarsak, hi sanmyorum. Fillerle fiilleri o
kadar ok kartrdk ki... Hele son dnemde... "Yapacaz" "Edeceiz" Fiillerine
kanarak, iliklerimize kadar smren fil (!)leri semedik mi bamza?
- Nerde eski retmenler. Bizim zamanmzda retmenler fiilleri bir anlatrd, bir
anlatrd...
Ksa dalgadan yayn yapan, daha ortaokula giden kk olumdu. Bu nostalajik
zlem neyin nesi? Gemie zlem duymak, ortaokul ocuklarna kadar m dt?
imdiki ocuklarn hali, deyip gemek de var ama, gemie zlem duymak sutur
icabnda. "Gericiler oald yine. ok eskiden ki gnleri zlyorlar. Halbuki biz,
a atlayarak, Avrupa'nn kuyruuna yaptk" nutuklarnn atlmasna sebep
olabilir. Neyse ki, kardeleri susturdular onu.
- Sanki byk adamm gibi. Nerde eski retmenler diyor.
ocuun, "Nerde eski retmenler" cmlesi takld dilime. yle demek, galiba
benim hakkm. Byk adamlk gibi bir iddiam yok ama, bulabilirsek o eski
retmenleri, soracam; hlimizdeki su paylarn.
- Ben masumum diyordu boyuna. Hemen koltuumun yanna ilii-veren bir
retmen hayali. Salarnn dklm olmasndan ve yzndeki izgilerden, onun
eski bir retmen olduunu anladm. Geri, eliyle kenarndan skca tuttuu
foterinin tepe kvrmlar da delinmiti.
- Nerden bilebilirdim? onlarn benim rettiklerimi byle uygulu-yacaklarn. Ben
onlara St mam' anlatmtm. Kadnlarmzn bartsne ve namusuna
musallat olan igalci Franszlar anlatmtm. Hatta o gnlerin ve o
kahramanlarn ansna, Mara'ta bir heykel dikilmesine de nclk etmitim.
Fransz askeri bir kadnn bartsne saldryor. St mam, Fransz askerini
ayann altna alyor, Kadnmz kurtaryor. Franszn srt yerde olmasna
ramen eli, hl bartsne uzanmakta. Biz bu heykeli diktik. Her an gzler
grsn diye. Mcadeleyi iyi anlasnlar istedik.
- Acaba anlatm yanll m yaptnz? diye, usulca sordum. Yanmdaki eski
retmen hayaline. Bin yl nce putlar krm bir millete, heykelle bir ey
anlatmak zor olsa gerek.
83

- Bilemiyorum. Ben masumum onlara byle retmedim. Uygulamay niin byle

yapyorlar ki?
Eski retmenleri yarglamak isteimi bir kenara koyarak, eski retmenlerin,
retme metodundaki yanllnn boyutlarn tesbit etmeliydim. Eski retmen
hayaline dndm.
- Siz dedim. Bartsn ve namusu anlattnz. St mam' anlattnz. Sonra
dndnz, bir gericilik yaygaras kopardnz. Gericilik varsa, gericide olmalyd.
Peki ama kim? Onuda buldunuz. Bartller, sakalllar, sarkllar. Yani St
mam ve onun kurtard kadn. Hatta imam ve barts kelimelerini yle bir
simgeletirdiniz ki, eittir gericilik dediniz.
Yksek sesle konutuum iin mi? Yoksa sesimdeki titreimlerden mi?
Bilemiyorum. Eski retmen hayalinin rengi solmaya, sululuk duygusunun
rengini almaya balamt. Parmaklar, foterini paralar gibi yapyordu.
- Gericilii kefetmitiniz ama birde alternatif gerekmez miydi? onu bulmakta,
gericilii bulmak kadar zorlanmadnz. nk, adna ilericilik dediiniz bu
alternatife rnek, nnzde bir Avrupa vard. Artk Avrupa, her eyiyle sizce
eriilmesi g bir yerdeydi. Muasr medeniyet dediniz, ada uygarlk dediniz.
Parmaklarnzla hep onlar gsterdiniz. Bartnze ve namusunuza saldran
Fransz'n stnden kalkt. Heykeller di.erek yaptnz sulamalar.
Eski retmen hayalinin yz, batan gnein rengini alrken, nne bir sr evrak
ylmt. O kadar kad neresinden kard bilmem. hbar mektuplar, okuldan
atma yazlar, bayram nutuklar, gen kz gz-yalar-ki, paralanm bartleri
hl slakt.
- Sakal kazyan usturalar, be numara apka olsun diye, mengeneyle sktrlm
kafalar, hatta zindanlardan gelen zincir akrtlar...
- Bouna ben masumum deyip durma. imdi her ne kadar eski retmen hayali
isen de, bir gn tarih nnde yarglanacaksn. Siz nasl retti iseniz. yle
uyguluyorlar. te bakn. niversitenin nnde, bartl renci kovalayan u
prof.lar gruhu, hep sizin rencilerinizdi. Elbette sizin gerici dediiniz St
mam' rnek alamazlard. lerici, ada diye diye byk bir hayranlkla
baladnz Avrupal dururken. Ne zoruma gidiyor biliyor musun? Bartlerimize;
St mam'n karsndaki Fransz gibi saldrmalar. Belki de artk St
mam'mzn olmadn bil84
diklerinden. Ha, yle mi dersin?
Soruma cevap almak iin dndmde, yok olduunu grdm. Eski retmen
hayalinin. Yerinde kt bir koku kalmt sadece.
85
LAHANA HEYKEL

- "Yok be kurban. Bu kasaba eskiden byle deildi."

Sabahn ilk klaryla indiim kasabann, Ulu camii'ne yakn bir ay ocanda
karlatm kasabal byle demiti. Yzme bakp bakp duruyordu. Bir ey
anlatmak istiyordu. Bunu anlyordum. Galiba sze nasl gireceini
kestiremiyordu. Ya da bana yle geliyordu.
Otobsle sekiz saat sren bir yolculuk yapmtm. Bu kasabay tanmyordum.
altm pazarlama irketine verilen ve denmiyen senetler iin, borlu
aratrmas yapmaya gelmitim. ocukluumda civar kasabalarn pazarlarn
kovalayan, seyyar pazarc babama takldm yaz gnlerinden kalan anlarn
gzelliinden olsa gerek. lk defa geldiim bu kasabada, otobsten indiimde,
binalarn biraz yukarlarna baktm. Bir minare silueti idi grmek istediim.
Babamla nce, pazar olan kasabann Ulu camisine giderdik. Her taraf karanlktr
ve adrvanlardan akan sular ok souktur. Biraz esniye-rek, biraz yerek
kardm camiden. Sonra hemen yakndaki bir esnaf ay evine. Ben scak ayla
simidimi yerken, babam pazaryerinde tezgahs hazrlyordun Kasabalarn pazar
yerleri genellikle Ulu camii'lere yakn olur. Hele biraz gn ksn, varrm.
Simidimi yiyorum, aym iiyorum ve kck ay ocanda balyan sohbeti
dinliyorum. Camiden kan bastonlu ve sakall ihtiyarlar... Pazarclar.. Nbeti
biten bekiler.. lk defa duyduum eyler konuurlard hep.
Bu kasabar.n byle olmadn syliyen adama bakyorum. Anlatmas iin.
Nasld, nasl oldu? Yzme biraz merak etmi gibi bir ifade veriyorum.
Dkkanlar alana kadar yapacam bir ey yok zira. Hem kendi ayamla
gelmitim. Bu kasabada da ocukluumdan bireyler bulurum sandmdan. Kar
kede, bastonuna yaslanm uyur gibi yapan ihtiyardan ve bizden baka kimse
yoktu. Bir de ocaktaki yorgun kahveci86
den.
Eskiden bu kasabann byle olmadn syliyen masa arkadam, ay ocan
dolduran sabah namaz cemaatinin bu dnyay terkettiini mi sylemek istiyordu
yoksa.
"- Ne geldiyse bamza hep okumulardan geldi. Darlma kurban. Senin de
halinden okumu olduun anlalyor. Szm sana deil. Ben hlimize yanarm.
Senle bir davam yok kurban.
Kasabann sesini duyuralm. Kasabamz her tarafa tantalm dediler. Biz
birbirimizi tanrdk. Aa yukar kurban, btn kasaba birbirini tanrd, sayard
desem yalan deil hani. Yani eskiden kurban. imdi kim kime, dum duma.
Bir sr oyuncu armlar, algc armlar kurban. Her taraf sslediler.
lerde, u binalarn arka tarafnda, kocaman bir bahe var. inde ay bahesi var.
Park var. Sana syliyey im kurban. Yazlk sinema var. Kocaman bir havuz var.
Eczac Sabri Bey Reis olduunda yaptrdy-d.

Herkes parka dolutu. Folklor oyuncularn greceiz. Ta Silifke'den bile gelmiler.

Millet kaynyor kurban. Sonra bir fslt. Senfoni orkestras gelmi. Resmi makam
say lrlarm, herkes susacak. Hani kurban, gece yarsndan sonra radyoyu aarsn
bir zrlt kar. Hemen kapatrsn ya. te onlar.
nmze bir alay kara elbiseli doldu. Hepsinin elinde bir alg. nlerinde
kitaplar asl. Bizim milleti bilirsin kurban. Resmi makam dendi-mi susarz.
Neyse kurban, adamlar gelmi dinliydim dedik. Radyo deil-ki kapatasn. kp
gidemezsin. Karndaki algcda olsa, resmi algc-larm.
Bir grlt, bir kyamet kurban. O kadar algnn sesi nereyi tutar. Balarndaki
adam bazan kzyor ellerini hzl sallyor, algclar btn gleriyle ykleniyorlar
alglarna.Orkestrann ba, ellerini sallamaktan yorulunca, sesler azalyor. Ha
bitti ha bitecek derken kurban, adam bir daha sinirleniyor, bir daha rpnyor,
cayrt byyor.
ki saat gemi kurban. Senfoni algclar almaktan, biz diimizi skp
bzlmekten iyice yorulmuuz. Orkestrann ba bize dnp, nmzde eilince,
bir alkladk bir alkladk ki sorma kurban. Kprdamadan otura otura, uyumu
her tarafmz. Alkladka aldk kurban,
87
aldka alkladk. Milletin bazsda, Silifke'liler ksn gayri diye al-klyormu.
Orkestrann ba belki yirmi kere eildi doruldu. Ne bilsin garip, algmz ok
beendiler sanm.
Laf uzatmayalm kurban. Senfoni orkestrasnn ba, bizi Ankara'da ok
methetmi. O kasaba sanattan ok anlyor diye vm. Hatta kurban, Ankara
beylerinin yirmi senede alkladndan fazla alklamz algclar. O yle demi
kurban demez olsayd.
Telgraflar yam, Kaymakam'a, Reis'e, okul mdrlerine. Aman diyorlarm
kurban. O kasabann kymetini iyi bilin.
Sonra bir sr heyetler geldi. Kasabann yolu sanki Ankara caddesi kurban. Her
gelen bir heykel getiriyor. Her gelen bir plan getiriyor. Byle sanatsever bir
kasaba, eski kimliiyle braklmamalym. yle demiler kurban. Buray Paris'e
benzeteceiz demiler. Heykel dedim ya kurban. Hep sanat heykelleri. Elinde
kemanyla boynu bkk ocuklar m istersin, yumruu enesine dayal, rlplak
oturan adam m istersin. Banda sark, koltuunda kitap, dinelip duran adam m
istersin. Bir eli belinde, bir eli alnnda, uzaklara bakan kadn m istersin. Her bir
trl heykel var kurban.
Biz oktan ii gc braktk kurban. Bu gn hangi heykel alacak, oradayz. Okul
ocuklar sra sra. elenkler sra sra. Nutukcular sra sra. Belediye bahesinin
ii heykel doldu. Pazar yerinin ortasna bile diktiler kurban. Bir elinde terazi bir
elinde kl, ba iekli bir kadn. Adalet heykeliymi. Gya diyormu ki kurban.
Yanl tartan pazarcnn kellerini vururum.

Sen bilmezsin kurban. Bu heykellerden tr bamza neler geldi. u arka

mahallede, eskiden kalma bir paa kona vard. Kaplan, saaklar hep oyma
mee, oyma am. Yktlar oray kurban. Sanat heykeli diktiler. Etrafnada imen
ektiler. Eczac Sabri Bey, Reis olduunda oray mze yapacam diye ok
uratyd. Hatta kurban, Alaman filimcile-ri, drt bir yann dne dne filimini
ektilerdi.
Bakma sen kurban. Bu kasabada pek vukuat olmaz. Bir kere oldu. Dur anu da
anlataym kurban. Gelirken grmsndr. Heykelsiz bir ta var. Tp gaz
dkkanlarnn yannda. te onun heykelini aldlar. Admz km bir kere
kurban. Sanatsever kasabalyz ya. Meydansz kalan heykeller hep bize. Bizde
bulunur kurban. Saman pazarna dahi diktik. Ba- nda tyl apka, yayn gerip
nian alan bir avc heykeli. Atlar rkyor88
mu ama, ne yapacaksn kurban, sanat uruna...
Tpgazclarn oraya dikilen heykel, bir profesr heykeliymi. Ben grmedim
kurban. ok kasabal da grmedi ya. Adam btn niversiteleri hizaya sokmu.
Hani tabur komutan geldiinde kurban, btn tabur esas olur ya. niversitelerde
yle olmu. Hizay bozan, hemen atlyor yani.
Heykel tan stnde. yice sarmular. Paket gibi kurban. Nutukcular ellerindeki
katlar okuyup bitirdiklerinde, okul ocuklar elleri birbirine yapk bekliyorlar.
Alklyacaklar yani. O kadar heykel alna katlmlar ki kurban, hepsi biliyor
nerede alk vurulacan. Heykelin paketini amak iin uzandklarnda, ocuklar
basyor alk. Biz de alknz kurban. Oraya toplandk ama, o kadar merak
etmiyoruz gayri. Alklar bak gibi kesilince hemen doruldum. Hi byle
olmamt kurban. Bir de ne greyim. Heykel tann stnde kocaman bir lahana
var. Herkes donmu gibiydi kurban.
Sanatsever kasabaya bu yaplr m? Vali bey haber salm. Profesr heykelini
abuk bulun. Adama ok ayp oluyor. Yoksa btn heykelleri toplatrm
diyesiymi. Dedim ya kurban. Burada hi vukuat olmaz. Polise, bekiye i dmez
yani. Lahana heykeli yani profesr alnnca, btn polislere bir gayret geldi. Her
taraf aryorlar, herkese soruyorlar. Tp-gazcnn ran ok sktrmlar kurban.
ocuk ben grmedim dedik- e, niye grmedin diyorlarm. Hkmet dairesine
bir iin dmesin. Hi yapmyorlar. Herkes heykel lahanasn konuuyor. Benim
kk olan doduunda kurban, nfusa iki ay gittim geldim. Varyorum.
ocuum oldu kaydedin diyorum. Bana: Bizim heykelimiz kaybolmu, sen ocuk
yaz diyorsun. imdi o sra m diyorlar kurban.
Birisi ihbar etmi. O akam, heykel paketi duruyorken oradan iki kii gemiti.
Biri uzun boylu, biri ksa boylu demi. Alnan ihbar deerlendirmek istiyen
polisler, ekale uygun adam aramaya baladlar kurban. Millet iyice sindi. Herkes
ya tek tek geziyor yahut, boyu boyuna uyanlar birlikte geziyor. Hatta kurban, biri

uzun boylu, biri ksa boylu krk yllk arkadalar, arkadalklarn inkar ettiler.
Birbirini tanmazdan geldiler. Polisler frsat bu frsat adeyip kurban. Nasl olsa
yapacaklar baka iyok. Yakaladklar btn uzun boylular ve ksa boylular
sorguya ektiler. Yok bulunmuyor kurban. Lahana heykeli yani profesr heykeli bir
trl bulunmuyor.
Vali bey haber stne haber salyormu: Profser heykelini abuk
89
bulun. Sanatsever kasaba filan anlamam. Btn heykelleri skerim. Biz gayri
umudumuzu kestik kurban. Vali bey btn heykelleri sker diye bekliyoruz. Bir
sabah baktk ki kurban, btn heykeller bir iyice tutturuluyor. Kimi talarnn
stne kaln ivilerle kaynaklanyor, kimi betonla salamlatrlyor. Yani senin
anlyacan kurban, Vali bey szn tutmad.
Lahanalar sorarsan kurban. ehre girmesi yasak. Pazarda doranm olarak
satlyor. Kabuskalk yani. Sarmalk yok. Tarladan bir iyice dorandktan sonra
pazara getiriliyor. Baz kadnlar pirincini, kymasn gtrp tarlada
yapyorlarm. Dolmasn yani. Lahann dolma olarak ehre girmesi imdiliki pek
yasak deil kurban."
Biz kanc aymz imitik? Ne abuk kuluk vakti oldu? Bana kasabay
anlatan, kasabann eski halini ve yeni halini iyice anlatabilmi miydi?
Sokaklarnda insanlarnn arasna kartm bu kasaba ve tpgaz-clarn oraya
lahana heykeli diken Kasaballar, bana hide yabanc deildi.
Geri, lahanas alnan heykel kaidesi, o haliyle, ok anlaml bir heykel gibi
duruyordu. Profesre layk. Acaba kasaballar bunu biliyorlar m?.
90
"KENCE VAR MIDIR?"
- Evet dorudur! Trkiye'de ikence vardr!
Oturduum maroken koltuktan nerdeyse frlyacaktm. Yani bu cmleyi
duyduumda yle yapmam gerekiyordu. Ama hi kprdamadm. Bari kulaklarma
inanamadm gibi olsun dedim. Bir tepki gstermeliydim deil mi?
lkenin Babakan byle sylyordu. ardnz m? Elbette doru sylyorum.
nanmak zor mu? Yalan haber kanunu kmak zere. Nasl yaparm bunu. Artk
doru haberlere altrn kendinizi. Duyduunuz gibi Babakanmz balatt bu
kampanyay. Yoksa bizim haddimize mi dm. Babakan'n dahi doru
konutuu bir lkede, yalan yanl bir-eyler yazmak.
Geri, karsa eer "yalan haber kanunu"nun msebbibi benim. Yani k sebebi
benim. Benim yzmden kacak. unu demek istemiyorum. imdiye kadar
yazdklarm arasnda, doruluu kesin olmayan bir iki cmle vard da, Sayn
Babakanmz bu cmlelere kafay takt da... Hayr hayr. Bildiiniz gibi benim
yazlarm prszszdr. Kafalarn taklabilecei hibir engel yoktur.

Konuyu bu ekilde anlatmam, sanrm yazy uzatabilir. En iyisi ben ne demek

istemediimi deil de, ne demek istediimi anlataym. Hatta, batan
balayabilirim. Tabi isterseniz? nk sizin istekleriniz bizim iin nemlidir. Hi
ikayetinizin olacan sanmyorum ama, "ikayetinizi bize, memnuniyetinizi
dostlarnza syleyiniz" gibi. Artk mes-seseleiyoruz. Konumuzun vurucu
cmlesi uydu:
- Evet dorudur! Trkiye'de ikence vardr!
Babakan'n karsnda oturuyordum ve vuruldum. Hayr canm. Birisi gelip
vurmad. kence dediysek de bu kadar da deil. Da banda91
ki, pardon anacadde kenarndaki karakol mu buras. Babakan'n karsnda
oturduumu syledim. Hayr yanl anlamayn. Babakan'la ayn sokakta da
oturmuyorum. Yani Babakan'n odasnda, Babakan'n tam karsnda
oturuyordum. zellikle belirteceim tabi. Babakan'n tam karsnda
oturduumu. Yazlarmdan tanyor sunuz. imdiye kadar hep Babakan'n
karsnda olmuumdur. Gazeteciyiz dediysek, koltuumuzun altnda ihale
dosyalar yok. Yakamza smarlama dl de takmadk. yleyse.... Elbette
otururken de karsnda olacam. Bakarsnz ok ileride tarih yazclar iin gerekli
bir ayrnt olabilir. ocuklarm erefli bir gemiten mahrum edemem.
Evet ne diyordum. Babakan'n karsnda oturuyordum ve vuruldum. Hayr
efendim. Babakan'a vurulmadm. Hormanal dengeleri yerinde olan ve i salg
bezleri normal alan, hatta yzde otuzaltya dahi girmeyen bir vatanda olarak
vuruldum. Sayn Babakan'n Trkiye'de ikence olduunu sylemesine vuruldum.
Yani bu saatten sonra, bu kadar doru bir laf nereye sard ki?
Birileri mi korkutmutu? Ama ikenceciler olamaz. Sra ona gelene kadar. Daha
ok vatanda var. Hem adam, "Devrik Babakan" sfat ile yass bir adaya
kapatlmad ki. Belki adam, bundan sonra doru olmak istiyordur. Doru olmaya
da doru syleyerek balyordun Bakarsnz politikay ve fakir fukara ile uramay
da brakarak, Asm'n nesli ile uraacaktr. Yalnz unu syliyeyim. Asmlar ve
Asm'larn nesillerini kartrmayalm. nk onlar, birbirinin sadece "dnyal"
kardeidirler.
- Evet dorudur! Trkiye'de kence vardr!
Konumuzun cmlesi bu cmle idi. Ve bu cmleyi bir Babakan sylyordu.
O sabah, zel defter-kalem mdrne kmtm. leri bir tarih iin randevu
almakt niyetim. zel kalem-defter mdr, daha ben azm amadan:
- Buyrun sizi bekliyor, dedi.
armtm. Beni niin beklesindi? Daha nce nce randevu almamtm ki?
stme bama baktm. Sakn birine benzetiyor olmasnlar. Geri Trkiye'de
yayan bir vatanda olarak, benzetile benzetile bir hal olmusa da bize,
benzetilmeyi hi sevmeyen ve ho karlamayan atalarn ocuklar olarak... Elimde

ne bir holding sahibinden kart vard, ne de koltuumda ayarlanmas gereken ihale

dosyalar. Omuzuma astm teyp
92
antasn azk torbasna benzeten ok arkada oldu ama, bana hava vereceini hi
dnmemitim.
nce yaptrd barajlardan, atlad alardan bahsetti. Ameri-ka'daki ah-veri
ettii maazalardan da. Sonra YK'e ilerlik kazandrdndan ve bartsnn,
lkede gerici manzaralar oluturduuna iyice inandndan... O kadar inandrc
anlatyordu ki, kendimi okyanusun ortasnda bir Aysberg'in karsnda
hissediyordum ve yordum.
- kence konusuna gelince... Evet dorudur! Trkiye'de ikence vardr.
te ben bu cmlede girmitim yazya. Aslnda buraya kadar olan konumalarn
ve bundan sonraki konumalarn size hi aktarmyacak-tim. "craatn inden"i
seyreden ve bizzat yayan insanlar olarak, ihtiyacnz yoktu. Ama duyduunuz
gibi, konu kanland. Pardon renklendi. Konusun bakalm. Teybimiz alyor nasl
olsa.
- kence bana yaplyor. Dayanlr gibi deil. Lakin ben dayanyorum. Benim aziz
vatandalarm. Hep sizin iin katlanyorum.
- Yani efendim siz... Trkiye'de ikence vardr derken...
- Evet evet. Sadece bana yaplan ikenceden bahsediyorum. Vatandaa ikence
yaplmyor. Yaplyor diyen varsa, gitsin Avrupa Komisyo-nu'na ikayet etsin.
Onlara o imkan biz verdik.
- ey yani efendim. Adam daha kendi lkesindeki bir mahkemeye mracaat
etmemi. Yolunu bilmiyor. Avrupa'y nerede bulsun!
- O vatandan sorunu. Kendisi halletsin. Ama edemez. nk Trkiye'de
ikence sadece bana yaplyor. Bakmayn siz, sokaklardan bir taraflar krlm
adamlar toplayp, srtnda kam izi olan adamlar toplayp, ya da elektrik
arpm adamlar toplayp ikence var diyenlere. Onlarn hepsi senaryo.
- Evet anlyorum. Peki size nasl yaplyor? Yani ikence... Ameliyatlarnzdan m
bahsediyor sunuz?
- Hayr hayr. Ameliyatlarm normal ameliyatlardr. Bana yaplan ikence birka
eit...
- Filistin asks filan m?
- Filistin meselesini askya aldk. Yahudi dostlarmz var biliyorsunuz. Kars
arkc olan dostumuzun karsn her gece TV'ye kararak,
93
alatan arky okutturuyoruz.
- Grdnz ikenceleri anlatyor dunuz.
- kencenin sesle yaplan var. Haykrma, barma, feryad... u sesleri duyuyor
musunuz?

- Hi birey duyamyorum. Hangi sesler efendim?

- Kulama kadar gelen sesler. kence olan taraf bu ya. Kimse duymuyor, yalnz
ben duyuyorum. "Az, isisiziz... Ezildik, horlandk... Ocamz snd... Tencere
bo..." gibi szler. Hep barma, arma...
- Peki efendim, siz ne yapyor sunuz bu sesle ikenceye kar.
- nceleri hi birey yapmadm. Barr arr susarlar dedim. Sonralar altm.
imdi ise baya zevk veriyor. Doktorlar diyor ki: "kence bir tatmin olma
aracdr."
- Baka ne tr bir ikence ile karlayor sunuz?
- Telefon ikencesi... Kart ikencesi... Adam ayor telefonu. "Ben filan holdingin
sahibiyim." Biliyorum. Sayemizde oldun. "Birka tane irketim batt. Biraz kurtar."
Kurtarmakla kurtulamazsn ki adamn telefonundan. Biraz sonra bir daha arar."
"Semra Hanm Vakf'na yardm ettim. Oradakilere ay smarladm. Birka tane
ihale ayarla da ziyanmz karalm." Vakf ii hayr ii dersin. stediini yaparsn.
Ama bitmez. Srer gider bu ikence. Sonra eline bir patrondan kart alan zrt
kapda "Bana i ayarla" Adam bilmez ki, ben kendi mebuslarma bakanl zor
ayarlamm.
- Sizi anlyorum efendim. Baka ne gibi ikencelere maruz kalyor sunuz?
- Saymakla bitmez. Mesela kpr ikencesi.
- Ama buras Ankara. Yoksa siz o ikenceyi tatmak iin sabah-ak-am stanbul'a
m gidiyorsunuz?
- yle deil. Yani bir sr bask. "Drdnc kprnn aya benim arsann ordan
gesin." "Beinci kprnn manzaras benim evden grlsn" gibi.
- Dedim ya. Sizi gayet iyi anlyorum. ok haklsnz. Adam Babakan oldu diye,
bu kadar ikence yaplmamal. imdi msaadenizle u tey94
bin bantm deitireyim. Galiba slatt.
- Ne, sen gazeteci misin?
- Evet, yoksa TV'yi ortadan kaldrmamz iin pazarlk etmeye gelen biri mi
sandnz?
- Sakn o kasettekileri yaynlama. Teknik arza derim. Yahut sonra fena yaparm.
ler karyordu. Toparlanp kmaktan baka ne yapabilirdim? Bende yle
yaptm. cabnda yz metreyi on saniyenin altnda yrrm.
Karmdan gelen adam durdurdu. Nefes nefese idi. Gzm bir yerlerden sryordu
ama karamadm. Srtnda keesi vard. Bedestende esnaf myd?
- Sakn yaynlama o bant. Yoksa fena olur.
- Yaynlarsam ne yaparsn?
- Konya'y buraya yarm.
- Yahu grmyor musun? Trafik tkal. Buradakiler bir yere gitmiyor ki.

Kurtulmutum. Daha teypdeki konumalar kada dkmeden telefonlar hatrl

kiiler... Hi birey bu rportaj yaynlamama engel olamazd. Onlarbunu
anladnda ii kanuna dkmler. Ankara'dan en son trenle gelen bir arkada
syledi.
"- Yalan haber kanunu" karyorlarm. Haberin olsun.
- yi ama, haber doru.
Bunlar hesap adam. Yaptklar karmalara, blmelere akl sr ermez. Yalnz
hesaplarnn salamasn millete yaptrrlar. Ve sanki milletin grevidir. Yanl
hesaplarn salamak.
Siz en iyisi bu yazy okumu olmayn. Ne olur, ne olmaz...
95
KENCE SZLEMESN MZALADIK
Meclis'in bir yerlerinde, bir muhalif lider konuuyor:
- Ceza yasalarmzda, u kadar sene, art ikence diye bir madde yoktur.
Oradan gemekte olan iktidar partili bir milletvekili, konumay duydu. ktidar
partili olmann havasyla geriye dnd:
- Kolay dedi. Onu da yazarz.
- Bu hkmet bednamdr. Bu hkmet suunu itiraf etmitir. "kence ile mcadele
szlemesi"ni imzalayarak, ikencenin varln kabul etmitir. Veremle mcadele
dernei var. Niin? nk verem var. Verem olmasa mcadelesi olur mu? kence
var ki, mcadele szlemesini imzalyorlar.

kence ile mcadele szlemesini imzaladk. Artk karakollarda; dayak, falaka,

yaralama, dalak patlatma gibi ikence saylabilecek sorgulama usulleri
kullanlmayp, zanllara; aada rnekleri grlen, ifade ekillerinden beendii
herhangi biri imzalatlacaktr.
fade rnekleri:
""Ben sulu..........'im. Aadaki ifadeyi, hibir baskya maruz kalmadan ve
gzlerim balanmadan, aklm bamda, salarm taranm ve dilerim fralanm
olarak okudum ve imzaladm.
Vcudumun herhangi bir yerinde, yara, yank ve knk izi olmayp,
96
sigaralar kl tablasnda sndrlmtr. Ergenlik gnlerinden kalan sivilce
izlerinden baka, cildim gayet przszdr.
kence ile mcadele szlemesini imzalam bir milletin ferdi olarak, kanundan
kalmayacam bildiim iin, kendi arzu ve isteimle, blbl gibi tyor ve itiraf
ediyorum.
te itirafm:
Balan gayet salam bir aileye mensubum. Byk babam, babam, annem ve
kardelerimle, ayn at altnda ortak bir hayat srdryoruz. Ailemizde grev

blm vardr. Ailemize kar dardan gelebilecek herhangi bir tehlikeye kar,
srekli teyakkuz halindeyiz. Aramzda ve uzaktaki akrabalarmzla heran
dayanma iindeyiz. Haberleme amz iyi almaktadr. rgt kurmakla
sulanmamamz iin hibir sebep yoktur.
Ayrca, ailemizin kk, Osmanl ve Seluklu'yu ap, ta Horasan'a kadar
vardndan, kk darda saylabilir.
Byk babam, sk sk hatralarn anlatt iin, gemie zlem duyduumuz dahi
sylenebilir.
Annem ve kz kardeimin barts takmalar, ilerici ve papatyac kadnlara kar
olmak diye deerlendirilebilir.
Evimizde, solcu yazarlarn sk jk ihbar ettii dini kitaplardan mevcut olup, hatta,
Hattat Hseyin Efendi'nin el yazmas "Allah'n Dedii Olur" levhas dahi vardr.
Bu anlattklarmn dnda, benim gzmden kaan, yahut itiraf etmeyi
unuttuum her ne var ise, onlarn cmlesini de itiraf ediyorum. mza..."
- Ama komiserim. Buradaki itiraflarn hepsi saclar iin. Biliyorsunuz ben gayet
solcuyum.
- Niin daha nce sylemedin. Neyse sen imdi git. Lzm olduunda biz seni
arrz. Unutmuyorsun deil mi?
- Unuturmuyum komiserim. Ben bu arada, evremdeki sakallan, bartlleri,
mevlt okutanlar filan hep muhbirlik edeceim. hbarc
97
olmak, solcu olmann gerek artdr.
Hani biz erkek millet idik. Zaman ne abuk andrd. Avrupal olmamzn da bu
yan kt. kenceye bile dayanamyacaksak, lelim bari. Bu ne incelik. Hepten
tkrldm olduk. Biz muhallebi ocuu muyuz? Avrupal olduysak, o kadar da
deil. Onlardan her grdmz alrsak, sonra bize ne derler.
- Bir trl anlamyorum. Bu solcu yazarlar, hergn ikence diye niin ciyak cyak
baryorlar. Onlara ne ki? Grevleri icab solcu yazar oldular. cabnda kedeki
kulbede nbet dahi tutabilirlerdi. Haber kanaldan, malzeme ubeden. Yok
zabtaym, yok rabtaym. stne stlk, altlarna lazmlk. Ellerinede bir dl.
Daha ne istiyorlar?
Ha anladm. Yani bir alveri, bir fi. Helal olsun adamlara be. Kimse
uyanmyor.
Bakrky Mazhar Osman tesislerindeyiz. Bahekim, Avrupa AT'mn salk
heyetine evreyi ve kuyruklar tantyor..
- Bunlar uyuturucu bamllar. Genellikle Avrupa'da, yani sizin lkelerinizde
belli zamanlarda bulunduklar iin, size benzemek sevdasyla, uyuturucu
kullanmaya balamlar. Bizim lkemizde ise insanlar uyuturmann metodlar
ok deiiktir.

- Bu grdkleriniz, ANAP'a oy veren ortadirek mensuplardr. Belleri krld iin,

aresizlikten buralara kadar dtler.
- Bu kuyruk ise, grdnz gibi, evreyolu, Balarba, Duvardibi, kprden
Kadky'e kadar uzanmaktadr. "kence mcadele szleme-si"ni
imzalamamzdan sonra ortaya ktlar.
Hayr, hayr. Grdkleri ikencelerin psikolojik ve patolojik etkilerini zerlerinden
atmak istedikleri iin burada deiller. Bilakis, ikence grme ihtiyalarn gidermek
iin bize bavuruyorlar. Alkanlk. Kolay vazgeemiyorlar. Yeni bir nesil oluuna
kadar bunlarn tedavilerini yapa98
caz.
Tabi ki, uygulayc, yani tedavi edici eleman sknts ekmiyoruz. Hasta bakc
olarak, imzaladmz szlemeden sonra isiz kalanlar ve o sektrden emekli
olanlar altryoruz.
Bazen aka geliyorlar. Kendilerini eski gnlerde sanp dozaj artryorlar. Fakat
yine de gnde birka taneden fazla zayiat vermiyoruz.
Gzlkl ve dmk (parlak) suratl adam, koltuunda gayet rahat oturuyordu.
Ayann birini bir niversitenin stne atm, dier ayan ise, bir baka
niversitenin srtna vermiti. Elinin biri vcudunun oturak mahallini, dieri,
hemen yanndaki niversiteyi kartryordu.
Gzlkl ve dmk (parlak) suratl adam deme vermek zereydi.
- mzalanan "kence ile mcadele szlemesi" bizi balamaz. Planladm gibi,
hergn belli saydaki renciyi, niversitelerden atmaya devam edeceiz.
Bartl ve sakall renci kalmamsa, ela gzl, siyah sallar sraya
koyabiliriz.
Bu millet adam olmaz. kencesiz hi olmaz. Zaten o kadar geri kalmz...
*
Son gnlerde halka uygulanan birka ikence konusu:
- Zam, zam, zam...
- Aysel'i biz kurtardk.
- Cumhurbakan olabilirim de, olmayabilirim de.
- Nairn benim olum...
99
SEN DEL MSN?
oktandr ziyaret etmek istiyordum. Daha dorusu gidip grmek istiyordum.
Dnya tela ite. Bir trl frsat kmamt. Ksmet bu g-neymi. Cell deli
dolu bir arkadat. Diri, canl ve gzn budaktan saknmaz biriydi. Onun
yannda her eyi rahatlkla konuabiliyordum. Geri onu son grdmde biraz
deimiti ama... Bana biraz tedirgin gibi gelmiti. Sanki hafaketlerini lp

tartmak istiyor gibiydi. Babakan bile byle deilken, ona ne olmutu? O gn

bunu anlayamamtm.
Aradan ka gn geti bilmiyorum. imde Celal'i grme arzusunun kprdad
gnlerdeydi. Birde duydum ki:
- Celal ldrm!
Onu ldrtacak kadar dertlerinin ok olduunu bilmiyordum. Hatta yaps da
msait deildi ldrmasna. stelik ben bile ldrmamtin ve dayanyordum.
Peki ona ne olmutu?
imdeki grme arzusu, ziyaret etme zorakiliine dnmg. Hastaneye
gidecektim aresiz. Deli adamlardan korunan bir toplumduk. Yani delilerimiz
koruma altnda olduundan, dolaysyla bizde korunuyorduk. Ya da yle
sanyorduk.
- Patron msade edersen, hastaneye gitmek istiyorum.
- Hayrola! Gemi olsun. Hasta msn?
- Kendim iin deil. Bir arkadam ziyaret edeceim.
- Arkadan m? Yahu sen deli misin? Nesi var ki ziyaret edeceksin?
100
- Aslnda bir eyi yoktu. Sinirsel bir durum ite.
Celal'in delirdiini patrona nasl izah edebilirdim ki? Adam benden phelene bilir
sonra.
- yi ya ite. Mademki bir eyi yok. Niin gideceksin? O kadar sinirsel durum
herkeste var.
Hasta ziyaretinin alma saatlerine indirilmi bir darbe olduunu, patronun, o
gn att nutuktan rendim.
Dolmuun btn yolcular, hastane giri kaps nnde inmiti. Hastanenin n
pazar yeri gibiydi. ounlukla kadnlar vard. Ellerindeki antalar ise dolu
doluydu. Ben ilk defa deli ziyaretine gidiyordum. Hediye olarak kitap
gtrmemden belli deil mi?
Kaplar ald. Koularn bulunduu binalara doru yneldik. Merakl gzlerle
etraf inceliyorum. Daha dorusu delileri incelemek istiyorum. Bir pot krmyaym
Celal'in yannda
- Hop hemerim. Dinlesene.
Omuzumdan sarsan el, kulama bir cep radyosunu dayamt. Spiker okuduu
haberlerin arasna bir ka tanede yeni 2am haberi sktr-vermiti. Eliyle beni
iteler gibi yapan ve kulama radyoyu dayayan, pija-mal biriydi. Yani bizim deli
dediklerimizden.
- Buras deliler hastanesi. Dnyayla irtibatn kaybetme sakn.
yi ama adam, nerede olduunu biliyordu. stelik beni ikaz dahi etmiti. yleyse
deli olmamalyd.
- Kim dedi deli olduumu. Ben buraya kendimi dinlemiye geldim.

Baklarmdaki hayret ifadesi, adam yeni aklamalar yapmaya zorlamt.

- Darda hayat zor. Tahamml etmek de. ldrmamak elde deil. Ara sra
buraya geliyor dinleniyorum. Burada nasl olsa sfatmz deli. Olaylarda mantk
aramyorum.
- Peki ama doktorlar...
- Onlar hesabna da alyorum. Hl anlamadn m? Son zamanlar biraz nce
ve ilk defa duydun deil mi?
101
- Evet.
- Ben bir hafta nceden biliyordum hepsini. Nasl m? Hkmet icraatlarn deli
kafasyla takip edeceksin. Normal insan gibi dnrsen sende birey anlamazsn.
nk icraatlar normal deil.
Konuma gittike siyasi bir boyut kazanyordu. Hemen uzaklamalydm oradan.
Neme lazm. Deli meli. Hi dinlemez gtrverirler adam. Yerin kula var.
Rapor hazrlayclar var. Hkmet icraatlar, delilerin dillerine kadar der mi hi?
- Dur dinle. i ren. Bakarsn bir gn lazm olur.
Bu adam benim geleceimi pek parlak grmyor ama, haydi hayrls.
- craatlar deli gibi takip edeceksin. O hafta hangi mallara zam var anlyacaksn.
Sonra sylyorum doktorlara. Onlarn da darda adamlar var. Bir hafta stok.
Sonra gelsin paralar.
Izbandut gibi iki hastabakc ve bir hemire, adam yanmdan uzaklatrdlar.
Hemire, olaylarn seyrinden birey anlamadm grnce, izah etme mecburiyeti
hissetti.
- Korkmayn. Zararsz bir hastadr. Zamlar hakknda tahminler yapar. Bu hafta
pek isabet kaydedemedi. Yzde yetmi orannda olacan sylemiti ama,
aklanan zamlar yzde altm bei gemedi. Yzde be zararmz ondan
kartacaz.
- Ekonomi profesr m bu adam?
- Yok canm. Sradan bir deli. Senin dediinden olsa, Ankara'da icraat olurdu.
Kendimden phelenmiye balamtm. Memleketin sradan delileri byle ise, biz
aklllarn durumu ne olmalyd? Koridorda dikkat ekmeden yryorum. Bir baka
deliden de bir eyler renmek iyi ama, benim izin saatim doluyor.
- Hey arkada sakn verme.
Daha yeni anmtm. yi deli, lafnn stne gelirmi. aresiz dinli-yeceiz.
- Sakn vergi verme.
102
- O nereden kt. Ben iiyim.
- Oh oh! ok anslsn.

Deliler olacaklar bizden ok nce bildiklerine gre, artk yaadk demektir.

Hkmet-sendika mcadelesi, lehimize sonulanm olmal. Dorusu bizim
sendikaclardan hi ummuyordum.
- Bari zamlar iyi mi?
Aklm sra adama alacam maa hesap ettireceim.
- Yeni zamlar m? Onlar asgari creti, yok gari cretine evirdi. Senin anslln
ii olmanda.
- Pek birey anlamadm. Bende sanmtm ki...
- Yine de sevin. Ya birde patron olsaydn. Tabi bana gelmedii iin bilmezsin.
Diyelim vergini tam verdin. O zaman ne derler. Milletin diline dersin valla.
"Herif amma da kazanm." Yahut az verirsin. Yine de yaranamazsn. Bu sefer:
"Herif amma da karm" derler. En iyisi hi vermemek.
- Bunun benimle ilgisi ne?
- Sen ki vergisini her ay pein diyen bir vatanda olarak, kendinle gurur
duymalsn.
Deliler de biliyor. Artk onlar da renmiler. Bordro mahkumu olmaktan te,
gurur duyabileceimiz hi bir eyin olmadn. Ne yapalm. Hayrls olsun.
Celal'n yanna sa salim ulamaktan baka bir dncem yok. Moralim mi
bozuldu yoksa? Delilerimizin seviyelerini grnce. Aslnda bu duruma
sevinebiliriz. Hi deilse onlarn durumu ykselmi diye.
Koridorun iki yannda odalar. Odalarda deliler.. Ziyaretilerine bir eyler
anlatmaktalar. Belki darda nasl davranacaklarn, belki zalan hkmetine
kar nasl bir tedbir alacaklarn.. Odalarnda uydu yayn yapan TV karsnda,
yabanc dil konuarak mnakaa eden deliler dahi vard.
- Skma kendini. Skma kendini.
Odasnn kapsna yaslanarak gelip geenleri seyreden deli herhalde bana
sesleniyordu. Baya terlemitimde.
103
- Burada bizim aramzda, yani delilerin arasnda bu kadar skarsan, darda
naslsn kim bilir? Zaten sizin yznzden ikide bir ihtilal oluyor.
Hayda! htilallere su unsuru olarak ok gsterilmitik. ok kere bartmze,
sakalmza dahi balamlard ihtilallerini. Ama ilk defa ihtilallere ahsen sebep
oluyorduk. Hemde bir deli tarafndan.
- O kadar uyduruyorsun ki kurallara kendini. Onlar, dur derlerse duruyor, yr
derlerse yryorsun. Darda senin gibi ok var m?
- Biraz var gibiler. Elli milyon kadar.
- Grdn m? Siz adam durup dururken ihtilale tevik edersiniz. Hi niyeti
olmasa dahi, insann ikide bir ihtilal yaparak sizi kurtarmak can ister.
- Zaten in.Jiye kadar birka kere kurtarldk.
- Sen ona kurtulduk desen daha iyi olur.

Patronun davranlarn ok iyi anlyordum. kide bir: "Seni senden ok

dnyorum" demesini de. Kendimi o kadar kurala uydurmutum ki, mesela, bir
kere dahi sa kaldrmdan yrmemitim. Ben orada yrrsem, lkede bir eylerin
temeli sarslacak, ortalk karacak, bireyleri ykmakla tehdit edilecektim.
Hah ite Cell'in odas. OoBaya kilo alm. Beti benzi yerinde.
- Yahu gemi olsun.
- Saol. Sen iyice zayflamsn.
- Sana gelene kadar, sizinkiler baya yordu beni. Gayet kaliteli Kadronuz var.
Anlat bakalm naslsn?
- Deli olmak nceleri ok zordu. Bir kere olduktan sonra, gerisi kolay. Herkes deli
deyip geiyor. Sende istediini yapyorsun.
- Yahu Cell, sen buralara decek adam msn?
- yle deme. yi ki dmm. Ne zaman birey sylemeye kalksam, bir ey
yapmaya kalksam, hemen engel oluyorlard.
<
"Sen deli misin?" diyorlard.
Yani anlyacan.darda yaamak iin deli olmak gerek.
Cell, galiba haklyd.
104
ARANMITIR DAMGASI
leri alnm saatin dokuzdan sonras. Yanmda Etyemezli Apti. Eski tramvay
deposunun, yeni SK binasnn yanndan kalkan dolmulara bineceiz.
- Karaky! Karaky!
ine Sekiz kiinin s"drld, modelleri 1950'li yllardan kalma otomobil dolmuun
gen ofr; bir yandan ncamlan silerken, bir yandan da baryordu.
- Karaky! Karaky!
Henz kimse binmemi. n kapya uzanyorum. ofr mahallinde gitmenin
havas yok mu? Etyemezli Apti tutuyor kolumu.
- Arka koltuklara.. Herkes gzmzn nnde olsun.
Etyemezli Apti, her ihtilalin yannda yer alan politikaclardan deildir.
Vatandan her hareketinin izlenmesi gerektiine inanan fileme-cilerden deildir.
Herkesi gzetleyip saa sola ihbar eden; aydn geinen, solcu yazar geinen,
gazeteci geinenlerden de deildir. Peki ama niin yle dedi?
En arka koltuun ortasnda oturuyorum. Solumda Etyemezli Apti. Kendimi
emniyette hissediyorum. Hani gelecei garantiye alnma duygusu var ya? yle bir
ey. zerimizde bir ift gz olmayacak. En azndan Karaky'e kadar. Oturduum
yerden dolmua bineceklerin oturacaklar yerlere bakyorum. Etyemezli Apti hakl
galiba Kimin ne olduunu nereden bileceksin?
105
Bizden sonra dolmua binen, benden biraz daha gen bir delikanl. n kapy
aarak ofr mahalline oturdu tabi. Binerken grdm yznn durgunluundan

ve ofr mahallinde oturmasna ramen, kmlt-szlndan anladm kadaryla,

yaama evkini yitirmi yal insanlara benziyordu. Suyun stndeki bir saman
p sanki. Nereye srklenirse...
ofr mahallindeki delikanlnn yanna oturan niin ne doru eiliyordu?
Dolmua binerken eri idi ama, uzunboylu olduu iin sanmtm. Onun bu
oturuu hi shhi deil? Sakn bu adam orta direk olmasn? Dedim ya direk kadar
boylu vard.
Drt kii daha gelmeli. Onlar beklerken, dardan habire camlar silen ofre
bakyorum. ofr mahallindeki delikanlya bakyorum. Yanndaki eri adama
bakyorum. Delikanl karya bakyor. Eri adam motorun kaputuna bakyor.
Etyemezli Apti mi? O elindeki gazetesini okuyor.
Grltl bir ekilde gelen ve nmzdeki koltuklara oturan iki kiinin azndan
yaylan alkol kokusu, dolmuun havasn biraz deitirdi. Hele ki, kapy ak
braktlar. Yksek sesle glyorlar ve konuuyorlar:
- Ne acyacam ulan! Biz dsek bize acyan m olur?
Den birine bir tekmede onlarn vurduu belli. Bakalarnn dmesi, kendi
dmelerini engellemi gibi. Ama imdilik.
- Madem hastasn. Tedavi masrafn ok diyemezsin tabi. Bildiim iin
mukaveleye yazmtm. Kars gelmi alyor.
- Brak canm kadndr alar.
- Hakl deilmiyim ama. Bodrum kat, modrum kat. Sekizmilyona anlatk. Bei
pein gerisi taksit. Ama mukavelede var. Taksitler aksayn-ca anlama bozulur
diye. Bir senedir dyorlard. Geen ay diyemeyin-ce, anlamay bozdum hemen.
Paralarn verdim. Kadn yalvaryor. Yapma diyor. Adam hastanede yatyormu.
Parann deeri dt diyor.
- Kadnlar bile ekonomist oldu. Onlarda biliyor enflasyonu.
106
- Aslnda onlar da hakl. Ama ben mukaveleye yazmm. Bende biliyorum. Geen
yl bana verdikleri be milyon, bu ylki be milyon deil ama, bizim bodrumunda
deeri ykseldi. Bugn verdim birine. On peinle onbe milyona. Gtrdm
paralarn kuruuna kadar verdim. Yok yani kafam bozuldu. Kadn hem alyor,
hemde beddua ediyor bana. Bedduas dmez deil mi?
Frsatn yakaladnda anlamay bozan adama dinlemekten, dier yolcular
farketmemitim. Yanmda oturan yal adam, dikkatimi ekmemitim. Artk
hareket ediyorduk.
- Paralar bozuk olsun.
ofrlerin klie szleri. Sanki btn paralan biz tayoruz. ne doru uzanarak
veriyorum creti. Alkol kokular ile gelen emlknn yanndakine bakyorum.
Kapy en yakn olan ve en son binene. Okumu havasn zerine sindirmi.
Kravat var. Elinde ise edebiyat mecmuas.

Dolmu Aksaray geidini trmanp Unkapan'na yneldiinde, sessizlii ofr

bozuyor.
- lerde arama var. Herkesin kimlii var m?
Ellerimiz ister istemez i ceplerimize gidiyor. Yanmda Etyemezli Apti var nasl
olsa. Kendimi her zamankinden daha ok gvenli hissediyorum. yiki arkaya
oturmuuz.
- Bizi ne arayacaklar? Biz kimseye zarar vermeyen, devlete bal vatandalarz.
Konuan, bodrum kat satcs adamd. Arkada ve kendi adna konuuyor
herhalde. Yoksa bizim nasl olduumuzu nereden bilecek? Ya kendisi gibi
biliyorsa? Mdahale etmeli miyim? Etyemezli Apti, sus diyor.
Sarahane geidinin altnda, elinde iaret lambalar olan polisler durdurdular.
- Herkes ksn.
107
Dolmuu boaltyoruz. Polislere bakyorum. Ne yapacam der gibiyim. Halbuki
niversite yllarndan hatrlamam gerekti. 12 Eyll ncesi gnlerden yani. Az m
aramadan gemitik.
- Ne bakyorsunuz yle? Sanki bir tek siz mi aranyor sunuz?
Sradan baka arabalarda vard. yle ya. Alt milyonluk ehirde yayorduk. Elimi
cebime attm. Kimliimi kararak bekliyorum. Hibir pheli hareketim yok.
ofr mahallinde oturan eri adama kyor polis.
- Adam gibi dursana. Ne eiliyorsun?
Eriliklere eliyle mdahale etmek polisin grevi. Bir ktrt sesi. Eri adam
doruluvermi. Polise:
- Saol abi diyor.
En pheli baklarn kimliim ve yzmde gezdiren polis, yanmdaki adama hi
bakmyor.
- Sen ge.
Tarihi kemerlere yaklarken, herkes aramann yorumunu yapmakta. En ok
sevinen ise, nde oturan eri adam.
- Belimin ars geti. Doruldum. O kadar doktor birey yapamamt. Bu polisin
babas mutlaka kk oca. Adam yle bir iteledi. Omurgalarm yerine oturdu.
- Bu aramalar iyidir. Hi deilse polis aryor. Baka arayp soranmz m var?
ofr laf amak istiyor. Kendimi yokluyorum. Bacaklarmdaki ar yok olmu.
Arama yapan polis, yle aaya doru svazlamt. Sakn bizim romatizmalar
tedavi etmi olmasn? Dorulan eri adamn tesirinde kalmadm herhalde. Benden
iyi mi bileceksiniz? Bacaklarm szlamyor artk.
- Nerede eski aramalar? Eskiden byle miydi? Biz niversitedeyken bir aranrdk
ki, arasra pheli diye ubeye bile gtrlrdk.
108
ofr atlyor, kapnn yannda oturan okumu klklnn lafna.

- Ne gzeldi o gnler. Silahlar patlyor. Genler lyor, polis sirenleri tyordu

boyuna.
Etyemezli Apti eiliyor kulama;
- Millete hatrlyabilecei bir ey brakmazsan, neleri aradn gryorsunuz.
Nostaljiye dkn bir milletiz.
- ofr bey ne aramasyd bu? Beni aramadlar. Yanmda oturan yal adam
soruyordu. Alnm gibiydi.
- Anladm kadaryla, hapishanelerdeki anaristler kam. Kimileri de diyor ki,
kaak babalar var.
- Ben kre gazisiyim. Polis beni aramad. Ayrcalk yapyor.
- Bey amca seni biraz yal grmtr.
- Ne demek yal grmek? Bu memlekette yallar su ilemiyor mu? Hep genler
mi sulu? Yazdklar raporlarda okuyoruz. Yal bal adamlapin neler yaptn.
Yanmdaki yal adam teselli etmeliyim.
- zlme be amca. Onlar biliyorlar. Btn sulan kendi yallarnn ilediini.
Onun iin vatandan yalsn aramyorlar. Yani size yaktramadklarndan.
- Unkapan'nda inecek var m?
ofrn sorusuna kimse cevap vermedi ama, yine de duracaz. Arama var.
Yanmdaki yal adam iki elini kaldrarak, kendini polisin nne atyor. Haydi ara
der gibi.
- Kimliklerinizi karn.
Belindeki erilii polise tedavi ettiren adama bakyorum. Gayet tedbirli. Kimliini
uzaktan gsteriyor. Ne olur ne olmaz. Bir itelenmede tekrar erileceini mi
sanyor?
Bu aramayda zayiatsz atlattk. Hi kimse sulu kmad. Yerini
109
imdi yeil imlere terkeden eski halin nnden, kprye doru hzla kayyoruz.
Kpr giriindeki polisler durdurmadlar. Daha nce arandmz m
duymulard?
Karaky'de iskelede, Etyemezli Apti'yi uurlayp dnerken, aramalar
dnyordum. Tekrar aranmak zoruma gidecekti. Kendimi yalnz hissettiim iin
mi bilmem. Hani "Grlmtr" damgas var. Hatrladnz m? te yle, birde
"Aranmtr" damgas uydurulamaz m yani. Kolaylk olurdu.
110
MAFYALI YAZILAR (OKUMA YANARSIN)
BR UNAYJaTLE ESRARLI OLSUN
Otel cinayeti hl esrarn koruyor. Kasalardaki deste deste paralara, kafalardaki
engelli sorulara, polisin olaanst gayretlerine, gazetecilerin yalvarmalarna
ramen, otel cinayeti hl esrarn koruyor.

Piyasada sknt oluturmas zerine, dn akam zeri harekete geen hkmetin

icraat heyeti, otel cinayetini makamnda ziyaret ederek, esrarn korumaktan
vazgemesini istemitir.
Hkmetin icraat heyeti aynca, esrarn korumaktan vazgeip mptelalarna
datt takdirde, otel cinayetinin bundan sonra otel elencesi eklinde
anlacana, icabnda otelin civarndaki btn okullarn yklarak otel yaplacana
dair teminat vermi, illa bir eyi korumak istiyorsa, pimanlk yasasndan
yararlandrlarak ky korumaclna dahi atanabilecei bildirilmitir.
te yandan ellerindeki iki uval eroini koruyamyan ikisi Hollandal, Adana'l
be kii, ani bir basknla yakalanmlardr.
Polis muhabirleri ve polis muhabirler, olaydan sonra yaptklar ksa bir
aratrmadan sonra haber mdrlerine demilerdir ki:
111
- Abi biz de hayret ettik. Nasl baardlar? Yllardr irtica tehlikesi var diye,
Sakall ve bartl vatanda peinde koturulan polis, nasl becerdi bu ii?
in asln rendik tabi. Sen krk yl dnsen bulamazsn. Esrar perdesini
kaldramyan polis, eroin uvallarn nasl kaldrd? eytann aklna gelmez be abi.
Hani bir kanun var ya.. Muhbirlere ok para veren kanun. Arasra bizim de
yararlandmz. Hani sen araba almtn muhbirlik paranla... te adamlar bu
kanundan yararlanmlar. Yani senin an-hyacan be abi. Hepsi birbirini ihbar
etmi. Dnsene be abi. ki uval eroinin muhbirlik ikramiyesini... Ama
haberlerin bu ksmn yaynlam-yalm. Sen daha iyi bilirsin ya.
(Not: Haberlerin bu ksmnn bir rapor kadar deeri olmadndan gazete
sayfalarna yansmamtr. Ho grle)
ESRAR PERDES, ERON UVALI YA MORFN NES?
Tp alimlerince, yetersizlii ispat edilen ve demode olduu kabul edilen morfin
inelerinin yerine kullanlan; "Biz adam olmayz." "Eller aya biz yaya." "Geri
kalm bir lkeyiz." "AT uakl yakrbize." "mdat! irtica geliyor." "a atladk.
Birbirimizi katladk." "Avrupalyz." Komplekslerinin daha iyi netice verdii ve
genleri uzun yllar uyuttuu, demokrasimizin ikide bir salamlatrlmasyla iyice
ispatlanmtr.
Bundan byle Amerikanvari tedbirlerle, her gencin cebine bir morfin inesi koymak
yerine, kafalarna bir kompleks yerletirilmeye devam edilecektir. Buras
Trkiye'dir. Herkese ve her keseye uygun bir kompleks vardr.
(Not: Altmndan sonra otellerde evlilik yldnm kutlayarak, a-pur upur
pen Sayn Babakan dahi bu komplekslerini burada kazanmtr. Houston
yatakhanelerinde yaplan, sadece bu komplekslerin tamir ve cilalanmasyd. Byle
biline.)
112
ELEM SAMA GAZNOSU ERKEK GREN...

Her meslein bir kl bir kyafeti vardr. Baha'nn da bir havas vardr. Aznda
Havana purosu vardr. Etrafnda papatyas vardr. Bandan apkas vardr.
Otellerde kutlamas vardr. Kolunda, boyu batas-cas vardr. Baba dediin byle
olur. Bu Amerikan filmlerinde de byledir. "Kk Amerika" Trkiye'de dnen
filmlerde de.
Fark gremezsiniz. Ben syliyeyim. Bizdeki Baba kelimesi, Ba-bakan'n Bayan
kelimelerinin ilk iki harflerinden tremitir. Dorusu yakyor kadna. eyi
olmasa da.
Yanl anlamayn. Gazino arkclarnn paralarn kestirip kadn yaptrmas ve
yle olduklarn mahkemelerde tescil ettirmesi, kendi kompleksinden deil. Mafya
yasak tanmaz.
Nasl deldiler ama. Siz misiniz, genliin ahlakn bozmyalm diye, ahlakszla
yasak koyan? Hanm babamz var bizim. Elinden kaan kurtulur. Kaamyamn
nikahn kyar.
Hanm baba sayesinde oluyor herey. Kimi Babakanm diye icraat yapyor. Kimi
otellerde cinayet filan... Gazinocular ise mteriyi kapyor.
Azndan sigaras, elinde tabancas, nnde hanm babas. te size gazino
mafyas. rendin mi?
HALELER, MAFYANIN
HAYAT DAMARLARININ EN NEMLSDR
hale Mafyas
nceleri, gazete mafyasyla birlikte oturan ihale mafyas, son gnlerde artan
enflasyona dayanamyarak ayrlmtr.
Bu ayrln kkeninde, ehirlerde yaplacak kaldrm kalmamasna balyanlar
yanlmaktadrlar. nk kaldrm dediin bozulur ve tekrar yaplr. Biz dikbal
deil ama, ba dik bir millet olduumuzdan kal113
drmlara bakmayz. Baklarmz daima ileriyedir.
Kaldrmlara ancak, tkrmek ihtiyacnda olduumuzda bakarz. Birazda hayret
ederek deriz ki:
- Yahu bu kaldrm talar, dn ben tkrrken drt keli ve mavi idi. Ne zaman
alt keli olup morardlar?
ektiklerimizle setiklerimiz arasnda hibir ilgi kuramyan bu millet biziz.
Kaldrm talar ile ihale mafyas arasnda m ilgi kuracaktk. Ka kere prova
etmiizdir. Ola ki komser bey bizi ardnda, hemen diyeceiz ki:
- Vallahi komser bey benim ilgim yok. Ne yaplan ihtilalle. Ne kaplan ihaleyle.
Gazete mafyas, ihale mafyasyla nasl ilgilendi?
nce akam yemeklerini kimin kucanda yediini yazd. Eer bana inanmazsanz
nkleer ihtilal olabilir ha dedi. Sonra koltuunun altna dosyalar alarak, belediye

bakanlarn Ziyaret etti. Hangi belediye bakan korkmaz gazete mafyasndan.

Gazete mafyas cesur, gazete mafyas gl.
\
hale mafyasnn yapt vefaszlk ama. Geri Vefa'yi nc kmeye drm
olmamz halimizi mi gsteriyor yoksa? hale mafyas gazete mafyasnn iine son
verdi. imdi yapt gazetesini satmaya almak. sterseniz almayn. hale
mafyas en gl mafyadr nk.
AT! AT! NASIL OLSA BTECEK KURUNLARIN
Hedefteki Delikanl.
ok korkun bir mafyadr bu silah mafyas. Ben ok korkarm bu mafyadan.
Yzn imdi estetik ameliyatla deitirdii sylenir. Mteahhit sfatna
brnd diyorlar.
Her trl silah yurda sokmak ve datmak onlarn iidir. Yollarn
114
yrmekle anmad, fatak genlerin kurunlarla ld gnlere ermitik. O
gnlerde onlar, yani o gnn grevli silah mafyas, en domuz kurunlan saldlar
genler stne. Yklan genlerin yerlerinde inaatlar ykseliyor imdi.
Bir sabah erken, okula giderken, Beyazd meydanndan geerken, gsn
kurunlara siper etmi bir arkada haykryordu.
- AT! AT! Nasl olsa bitecek kurunlar a.
Arkadan elleri, cierlerini skmeye ayarlanmt karanlklarn.
GEERL OLAN SENET RNEDR
Vade
Hulul Vade
Trk Liras
No
bu emre muharrer senedin ................ mukabilinde
............................. tarihinde Bay.............................................
veyahut emruhavale......................... yukarda yazl yalnz
............................T.Liras.........................kuru deyeceim.
demediim takdirde leceim. bu bono vadesinde denmedii takdirde ve
ihtilaf vukuunda mracaat mercii olan senet tahsil mafyasnn selahiyetini
imdiden kabul eylerim.
deyecek.
YUVANIZI YAPARIZ. YUVANIZI BOZARIZ
Toplu Konut Mafyas
Genellikle emekli insanlarn oynad bir mafyaclk trdr. Aktif hayatlarnda
kuvvetli olup, btn bilek greini kazananlar, deniz grr lokallerde tavla
oynyarak, gidiatn ktln tartacaklar yerde, inaat alanndaki mafyay
ina ederler. (Bir ayaklarnn ukurda olduunu hissettiklerinden midir?) Demir
imento, kum kullanmazlar ama, en k-

115
yak kredileri kullanarak.
Be yldzl otel iin okullar yktklar sylense de, bekurunlu otel cinayetlerine
pek karmazlar. Bir daireyi birka kiiye satarak ortak mlkiyet teorisini
gelitirmilerdir.
Boazdaki koruluklarn ve ormanlarn dabana nakilleri kt iin, yzyllk
narlar yerine, yz gnde yz katl binalar dikerek, milletin kendilerine olan
minnet borcunu demesini isterler.
Syliyenlerin yalancsym. Karanlk gecelerde inaatlarnn arasndan sesler
gelirmi.
- Paam kendini kurtarsn diye.
Uluslararas hret kazanan inaat mafyamz, sylentilere gre, Avrupa'nn
inaat mafyalar ile kprler kurmak zere imi. Kk bir ayrnt ama bilginiz
olsun.
HLMZ DUMAN FAL'IMIZ YAMAN
Bir kasabada bir hakime, rvet olarak bir hal vermi daval. Davacnn hediyesi
ise yz lira. Yz lira deyip gemeyin. O gnleri grenler hatrlasn ltfen. Yz
lirann bir memur maa olduunu.
Duruma gn gelmi atm. Dava yle bir kark dava deil ama, bir trl
iinden kamyor hakim beyimiz. Bir ara dner davalya ve davacya.
aresizliini belirtir.
- Senin hal'na ne diyeyim. Senin yz'ne ne diyeyim.
Bu fkray niin anlattk. Hl'imizi fal'mz kartranlar ok olduu iin. Biri
yiyeceklerimiz zerine, (meyve, sebze) diyeri ise ieceklerimizin (kahve) zerine
oynar oyunlarn.
Hl mafyas, demokrasimizin her devrinde kendini muhafaza edip, hi taviz
vermediinden dolay kurallarndan, artk demokrasimizin demirbalarndan
saylm olup, klasiklemi bir mafya eididir.
Eminn denizlerine bir zamanlar ok sebze ve meyve samtr.
116
Bostan tarlas olsun diye.
Mafyay mafyaya krdrmak iin, pazar mafyalar oluturmasna ramen
belediyelerin, ruhsatclkta iyi para olduundan yeterince ilgilenmedikleri ve
baarl olamadklar bilinenler arasndadr.
Halkmzn manavlar ve seyyar satclar vastasyla aidatn, muntazam dedii
hl mafyas, en sevimli mafyadr.
Gelelim fal mafyasna.
Kahve Yemen'den gelir. Yahut Brezilya'dan. Lakin artk tad kalmad. Bizi mi
yalandk? Kahveler mi deiti?

Nerde o, ehli keyfi keyfe getiren kahvelerin kaynamas... nsan yle az tadyla,
hprdete hprdete kahvesini itikten sonra, gnl rahatlyla falna bakamyor.
Telvelere dadanan fal mafyas, ii bozuyor. Kahve fal deil mbarek. Sanki
gnlk gazete. Ne zaman ihtilal olacak, kim ihtilal yapacak, hepsini yazyor.
Hkmetten hatta meclisten daha gl olduu yaygn bu fal mafyasnn. Hi
kimse lke sorunu diye gndeme getiremiyor. Ya bakarlarsa adamn falna. Ya
gzkrse falda, tepede birletirilmi aalar. Kolay deil. Can tatl.
Siz siz olun. Fal mafyasna bulamamak iin kahve imeyin. Radyasyonlu filan
ama, ay iin. Bu ortamda Shhatine ve geleceinize daha yararl.
- AH BR HTLAL OLSA...
- HTLAL OLDU
- YAHU NEREDE DEMOKRAS?
(Demokrasi mafyas konumalarndan.)
htilal yllarnda demokrasiyi sevmek, serbest seimler zamannda ihtilali
armak, bunlarn iidir. Kafalar kafaya benzer ama, beyin ve mide organlarnn
yerlerinin deiik olduu ispatlanmtr.
Demokrasi mafyasnn bir doum hatas olduu, tp otoritelerince
117
kabul edilmitir. Bunlar daha ana karnnda iken, baba der ki:
- Olan olsun. Ana der ki:
- Hayr kz olsun.
ki gr ayn anda att iin, bu demokrasi mafyas tezad iinde
yaamaktadr. Bir seim yaplmaya grsn. Hemen balarlar barmaya.
- Aman irtica geliyor. Neredesiniz ey ihtilalciler?
Demokrasi mafyasnn en byk korkusu, kendilerinden hesap soracak genlerin
gelmesidir. Yani en korkak mafya demokrasi mafyas-dr.
AT MAFYASI
kametgahn Veliefendi'den, Ankara'nn siyasi kulislerine tamtr. Biricik emeli,
bizi ATn kuyruuna yapm grmektedir. Kendisi kuyruk sokumu altnda
yaamaya baylr.
En siyasi mafyadr. DEDK AMA
Yryordum. Birden gzme arpt. Meydann ortasndaki gen yanyordu.
Ate sarmt her yann. Yanna yaklatm ve sordum.
- Bu hl, ne hldir.
- Okudum abi. En gzel ben okudum. "Trkm doruyum, alkanm..."
Gryorsun imdi yanyorum.
Yapacam birey yoktu. Ben sylemitim ama. En bata. "Okuma yrnarsn" diye.
118
"BU BZM HKAYEMZ"

Sizde tanrsnz Sadk Aa'y. Hani u kaklar ok salam olan Sadk Aa'y.
Hikayemiz onun hikayesidir. Sadk Aa'nn yu*/,r kasalar var. ine oluk oluk
paralar akt. Sadk Aa'nn yazar dostlar var. Kalemlerinin kanlar aktt.
Diyecek siniz ki, sana ne oluyor? Verir paray, yazdrr hayatnn romann. Sen
kimsin? Nasl yazarsn onun hikayesini? Haklsnz. Lakin ben, bu sayfann
yazarym ve Sadk Aa'nn hikayeside, aslnda bizim hikayemiz.
Sadk Aa hastadr. Fakat kendini Trk doktorlarna emanet etmitir. Doktorlar
Sadk Aa'ya derler ki:
- Ameliyat olacaksn.
O zaman i baka. Uak hazrlansn hemen. Randevular alnsn, odalar ayrtlsn.
a atlatan Houston hastanesinden lmin mlkiyeti olmaz. Kendini birazda
Amerikan doktorlarna emanet etmeli. Sadk Aa.
Houston uzay hastanesi, yle bir hastane ki, oraya l giren canl kyor. Trk
giren Amerikal kyor. Sadk Aa iin farketmez. O nasl olsa Amerikaclk
oyununu iyi biliyor. Hasta kabul kartn noksansz doldurdu hemire kzlar. Hatta
dn hanesine "Mslman" yazdlar, Sa119
dik Aa'nm.
Fabrikalarn Trk iilerine emanet etmiti. Kendini Amerikal doktorlara. Alt
taraflarda iiydi. st taraflar da iiydi onlarn. Yani zarar veremezlerdi Sadk
aa'nn fabrikalarna. Kollarn yahut bacaklarn makinalara kaptrmakla.
Odasna bir papaz dalana kadar, Amerikan doktorlarnn insan kymeti
bildiklerini dnyordu Sadk Aa. Dnmedii, Amerikan doktorlarnn para
kymetini de bildiiydi. Yoksa ok yakkl olduu iin deildi bu iltifatlar, bu
hizmetler.
Sadk aa papaz grnce, kendi halk arasnda sylenen "Papaz buldu" szn
hatrlad. mitsiz miydi durumu? Bu kadar masrafa ramen. Kollarn imdikledi.
Acy duyduuna gre, daha lmemiti. Zebani deildi karsndaki.
- Ne istiyorsun?
- zin verirseniz grevimi yapaym.
Papazn grevi ile hastane arasnda bir ba kurmaya alt Sadk Aa.
Zorlanyordu. nk hayatnda hi papazlarn grev izelge ve ynetmeliklerini
okumamt.
Tecrbeli papaz, Sadk Aa'y rahatlatacak aklamalara balad hemen. aknlk
hastaln artrabilirdi zira.
- Yarn hayat bir ameliyat olacaksnz. Size moral vermek iin geldim. ok az bir
ihtimalde olsa, lebilir siniz de.
Aman yarabbi diye geirdi iinden Sadk Aa. Bu nasl moral vermek. Elini zile
att. Btn gcyle bastrd. Doktorlar, hemireler doldu ieri. Ne olduunu

anlyamamlardi. Siyah cbbeli papazn yz sapsaryd. pheli baklar ona

dnmt. Sadk Aa gibi bir hastaya bu yaplr m?
Neden sonra anlald mesele. Durumu Sadk aa'ya izah ettiler.
- Bizde adettir. Ameliyat olacak hasta, papazla grr. Gnah kartr, mann
kuvvetlendirmi olarak yatar ameliyat masasna. lrse
120
ne gam. Dini btn bir hristiyan gibi... - yi ama ben Mslmanm.
Tekrar bir aknlk kaplad ortal. Sadk Aa'nm ne demek istediini pek
anlyamadlar. Sadk Aa'nn aknl ise bir baka. O cmleyi nasl oldu da
syledi. nce ona ard. ocukluundan beri ilk defa aklna geliyordu.
ocukluunun bayamlar ok gerilerde kalmt ama, yllardr niin unutmutu
ki? Mslman olduunu sylemeyi.
Hi gerek duymam myd? Uzand. antasndan nfus czdann kard. yice
bakt. Orada da Mslman yazyordu.
Aklna gelen ihtimal daha da korkun"': , Eer yle ise ok zlmeliydi. Amerikal
doktorlar, bizim nasl 'ar v ' ;,man olduumuzu bildiklerinden, bunlar iin papaz da
farketmez m saailerdi? Neden olmasn? Hereyi biliyor adamlar. Zaten Sadk
Aa da, onlar hereyi bildikleri iin orada deil miydi?
- yi ama buras lik lhx.
Cmlesi havada kalmt Sadk Aa run. itiraznn gereksizliini dnd.
Muhalif basnn etkisi dedi kendi kendine. imize yle ilemi ki, lm deinde
dahi neler sylyoruz.
Houston hastanesinin iine, Sadk Aa'nn Mslman olduu yaylmt.
Soruldu, aratrld. Bir imam bulunmas kararlatrld.
Konsolosluk grevlileri, telefonla kendilerine sorulan "Sizde imam var m?
sorusunu, telal telal: "ok az, ok az. Yzde bei gemezler. Hi bir tehlike
yok. cabnda biz balarn ezeriz" diye cevablyorlar-d.
Sadk Aa imam isterse, bulamaz m Houston hastanesi? Bir uzak ehirden bir
imam getirdiler uakla. Gelen imamn siyah olmas, papazn cbbesinin
siyahlndan ok daha iyiydi. Glyordu Sadk Aa. Kirazl Mescidin Kara
Hoca'syla karlamt sanki. ocukluunda az m elini pmt?
- nce bir tvbe et.
121
Tvbe kelimesi Sadk Aa'ya neler artrmad neler. Ah bir dn-seydi
fabrikalarnn bana sa salim. ilerine ok para verecekti ama.. Aevleri
kuracak. ok fakir doyuracakt ama..
Sadk Aa'nn baarl bir ameliyat geirdii saatlerde, konsolosluk grevlileri,
Houston hastanesinin niin imam istediini renmiler, teleksle bilgi
veriyorlard.

- Houston hastanesinde bir hasta imam istemi. Galiba Mslman olmak istiyor.
Ne yapmamz gerektiini bildirin.
Hemireler ve doktorlar, Kara Hoca'yla Sadk Aa'nn glmelerine,
sevinmelerine pek anlam veremiyorlard ama, hastalarnn iyi olmasna onlar da
seviniyorlard. Ne de olsa Sadk Aa. Bir Aa'nn olu.
te tam bu saatte, teleksler cevap yazsn geiyorlard konsoloslua. Ekte
sunulan fla arlak bir muhabirle.
- Hemen Mslman olan hastay bulun. Hakknda bir f dosyas dzenledikten
sonra, resimler ektirin. Gazeteler yazsnlar. "Konsolosluumuza mracaat ederek
Mslman oldu" diye. lkemizin reklm olur.
- Doktor bey! Allah devletimize milletimize zeval vermesin. Sizden bir isteim
var.
Fatih'in beyz otuzbe yl nce fethettii ehirde, bir devlet hastanesinde, bir
hasta, btn cesaretini toplayarak konuuyordu doktorla:
- Acaba u bitiikteki caminin imamn bir artamaz msnz? Pek uzak deil?
Ezan duyuyoruz buradan.
Doktorda biliyordu ezann duyulduunu. O kadar ikayet etmelerine ramen,
gazetelerin okuyucu kelerinde yazmalarna ramen, "hastalar rahatsz oluyor"
diye. Yine de duyuluyordu ezan sesi.
- Tanyor musun imam?
- Yo hayr. Biliyorsunuz bir iki gn sonra ameliyat olacam. Belki
uyanmayabilirim.
- Sen merak etme. Hastanemizin l ykayclar var. Hortumu da122
yayp bir gzel ykyorlar.
- Yani ben, bana biraz okusun istiyorum. Bir tvbe edeyim.
- Ne? Hi olur mu? Biz seni kurtaracaz. Sen sana kalkacak "Hoca okudu beni
kurtard" diyeceksin. Hocann burda ne ii var.
yice yklmt hasta. Sona yaklatn hissediyordu. Belki bir umut diye
yalvarmaya balad.
- Ben Kur'n okumasn bilmem. Geim telndan m, yoksa adalk
modasndan m? Bir trl renemedim. Btn bildiim cuma vaazlarndan. Bizde
adettir doktor bey. Hasta lrken banda Kur'n okunur. Tvbe ettirilir.
- Buras lik bir lke. Burada bilim var. lrken bile gericilik dnyorsunuz.
Hastane alkalanyordu. Herkes duymutu hastann imam istediini. Ask bir
ehre ile giriyordu hastabakclar, hemireler hastann yanna. Sonra kendi
kendilerine syleniyorlard.
- Biz burada canmz diimize takp alalm, lmesinler diye. Bunlar tutsun
hastaneyi hocalarla doldursun. Tabiki geri kalacaz. Bizde bu kafa varken.
- lalardan medet umacana, ayana hoca istiyor.

Hastaneyi koruma ve kollama dernei bakan olay duyduunda, bir basn

toplants dzenledi.
- Biz hastalarmz iin her trl fedakrl yapyoruz. Doktorlarmz var,
hemirelerimiz var. Malzeme sknts ekiyosak da, hoca skntmz yoktur.
Hastalarmzn moral ihtiyac iin moral geceleri dzenleyip dansz oynatyoruz.
P;". btn bunlar, hastalarmz iin yapyoruz. Azda olsa, baz hastalarn hastane
iin hoca istemesini, bir gericilik uzants olarak gryoruz. Basnn desteini
arkasnda hisseden derneimiz, hastalar arasndaki gerici fikirlerle mcadele
edecektir.
Ertesi gn yaynlanan bir gazete haberi aynen yleydi:
123
"Hastalar hastanede mescit almasn istiyor."
"Kk dardaki hocalarn, hastaneye szmasn isteyen bir grup hastaya kar,
byk mcadele balatld. Toplu namaz klp yry yapmak istiyen hastalara,
ilerici doktorlar dur dedi."
Hastane evresinde emniyet tedbirleri artrld. Hastabakclar hastalarn
yataklarn didik dikid ederek su aleti aradlar. lm ve lecek btn hastalarn
rntgen filmleri, tekrar tekrar incelenerek iinde gericilik duygusu tayanlar
belirlenmiye alld.
Btn bu tedbirlere ramen, hastaneye imam girmesini engelleyebildiler mi? hayr,
peki nasl? Hastaneyi koruma ve kollama derneinin eski bakan lmt hani.
ite onun lsn hastane bahesine getirdiler. Bir ka kii kt konutu. Yani
tren dzenlenmiti. te orada, konumac ile tabut arasnda bir imam duruyordu.
Siz grmediniz mi TV'nizde? Peki ama niin itiraz etmediler o imama. Niin kar
kmad-lar?
Yoksa imamn ancak cenazelerinde mi olmasn istiyorlard? Herhalde. Peki ama,
lleri utanmayabilir. Ya kendileri?
124
"DOBRA DOBRA" KOBRA
Bir dergi oturmu, Semranmla bir rportaj yapm. Semranmla.. Yani Sayn
Babakanmzn ei Semranmla.. Hani deprem blgelerinde, stlerine evler
yklm insanlarn arasnda, kolkola gezdii Semranmla.. Hani Komnist
Partisi'nin kurulmas iznini abuklatrmak iin, kylerde faaliyetlerini srdren
ekiyalarn, dkt kanlar yerinde grmeye elele tutuarak gittii Semranmla..
Bir dergi oturmu, Semranmla bir rportaj yapm. Papatyalarn kurucusu, batk
irketlerin koruyucusu, lgn sosyetemizin arabulucusu Semranmla...
liberalciklerimizin anas, kredi musluklarnn vanas, haclarmzn vatikandan
yanas Semranmla.. Biricik Babakanmzn eli aya, partideki tek dayana,
gznde gzlk, kafasnda rmcek a Semranmla.. Demokrasimizin desi,
ocana atelerdesi Semranmla..

Bir dergi oturmu, Semranmla bir rportaj yapm.

Hemde dobra dobra. Kendi ifadelerine gre yani.. Meydanlar bo ya... Dobra,
dobra... "Var m bana yan bakan" der gibi."Benim kocam Babakan" der gibi.
Kocam:
orftn'd'rgl0tUrmU-SemranmlabirrPortajyaPm,. Btn gazeteler o rportaj
ustune yazlar yazmlar. Yazabilirler.. Onlann yazmas, bt
z.mdeyaZmam,z,engenermi?Engellemez.GelinbirdebizyazalimL125
kin nce, Semranm ne demi, ne yemi ona bakalm.
"Faiz oranlarndaki arttan sonra, bankadaki param ekip baka bir bankaya
yatrmadm. u anda para yatracak olsaydm, kendi mantma gre ok emin
bulduum bir bankaya yatrrdm..."
"nsanlarn evlilik d beraberliklerini ayplamyorum. Herkes hayatn kendi
tanzim eder."
"Evet, Avrupa'da var (pornografik film gsteren kanallar.) ifreli birkanal oluyor.
Belki ilerde bizde de olur. Prensip olarak itiraz edecek bir ey yok bence."
Yllar nce, bir tarihi yazarmzn konferansnda dinlemitik. lk Millet
Meclisi'nde, Adnan Advar krsde konuurken, milletvekillerinin:
"Avradn ek askerin arasndan.. Asker rahat savasn." Diye bardklarn. O
yllar harp yllardr. Ve Ankara'da toplanan ilk Meclis'in vekilleri ok cesurdurlar.
Adnan Advar'n kars Halide Edip, onba rtbesiyle dolamakta subay adrlar
arasnda. Radyo yok. TV yok. Ama duymaktalar, Anka-ra'daki milletvekilleri.
Cephede tm olup bitenleri. Ki o Halide Edip, sava sonras gittii Amerika'da,
Trkiye'yi kendisinin kurtardn syli-yecektir.
"Avradn ek askerin arasndan.. Asker rahat savasn."
O gn, Meclis'teki milletvekilleri, askeri kurtarmak iin Halide Edip'ten, byle
barmlard. Krsdeki, Halide Edip'in kocas Adnan Advar'a doru.
Nokta: Nazl Ilcak'n bize aktardna gre, Keeciler'le aranzn bozulmasnda,
Keeciler'in bir sz etkili olmu. "Yengeyi elinin hamu-ruyla erkek iine
kartrma" demi. Doru mu?
Semranm: Hi kimse benim iin ne yzme, ne arkamdan byle bir ey sylemeye
cesaret edemez ve edememitir.
Bir dergi oturmu, Semranmla bir rportaj yapm. Drt eilimin
126
efesi Semranmla.. Babakanmzn "Bitanesi" Semranmla.. Bat kadnlarnn,
"Trk kadn" ubesi Semranmla.
lk Meclis'ten bu yana 70 yl gemi.
Demokrasi iyice yerleti artk lkemize. Bakyoruz milletvekilleri-mize. Ne gzel
susuyor, ne gzel susuyorlar. Avrupa., arken kylarmza, Semranmlar da
stmze kusuyorlar.

Demokrasi gerei herhalde. Katlanacaz. Lakin ok kokuyor. Yanl anlalr

sonra. Derler ki demokrasimize. Kokulu demokrasi, korkulu demokrasi, korkulu
demokrasi, korkuluk demokrasi.
127
"HASTANE NNDE NCR AACI"
Hastane cretleri serbest brakld. En ucuz ameliyat 3 milyon lira
Basn
Basn
Hastaneler hl ok ucuz
Salk Bakan
Hastane cretini demeyenlere cenazeleri verilmiyor.
Basn
Biz fakir insanlarz. Doktorsuz lmesini de biliriz.
Etyemezli Apti
Koskocaman bir binann merdivenlerindeydik. Kapsnda SSYB yazyordu.
Eskiden Salk ve Sosyal Yardm Bakanl diye okunurmu ama, biz muziplik
olsun diye mi Sigarayla Sava Yapan Bakanlk eklinde okuduk?
Gzel trklerimiz vard hani:
"Malboro sigaramn duman aman aman
128
Yoktur Salk Bakan'nn salkla ilgisi falan."
(Buradaki falan', okuyucu ok iten ekerdi.) Renkli gramofonlardan dinlerdik.
Hemde nc kanallarnda.
"Doktor doktor civanm. Hani benim Cell'm Nianlsn eller ald. Kemiklerini
ver bari, Zalim doktor. Yavri Yavriiii."
Kulaklarmzda eski trkleri nlata nlata girdik ieri. Salk Ba-kanl'nn orta
yerinde salkl grevliler. Yaka paa kardlar bizi. Darya deil canm. Salk
Bakan'nn karsna.
Evet aynen ve ahsen kendisiydi. Koskoca Salk Bakan deilse bile, orta boylu,
gzlkl ve zayfa bir Salk Bakanyd karmzda oturan. Bulduuyla yetinen
bir milletin ocuklar olduumuzdan, imdilik bununla idare edeceiz. Yani idare
edileceiz.
Gazetelerde ve TV'de suretini her grdmde, iimde kar konulmaz bir sigara
ime arzusu depreirdi. amma...
- Sayn Salk ve Sosyal Soygun Bakan. ey yani Sosyal Yardm diyecektim.
Hastaneler ve cretler konusunda ne diyecek siniz?
- Siz, yaznzn banda benim ok deerli bir vecize mi koydunuz. "Hastaneler
hl ok ucuz." Bu bir icraat lafdr. Biz insanmza ok byk deerler veriyoruz.
Yani bizim insanmz deerlidir.
- Ama hastane cretleri...

- Deerli insanlarn deeri nerede belli olur. Tabiki can pazarnda. Yani
hastanelerde. Vatanda kendi deerini bilmiyor. Bu gne kadar, sahipsizce
lmekten, anari kurunlarna hedef olmaktan, ikence hcrelerinde srnmekten,
dosyalar dolusu filenmekten tr; deerinin olmadn sanyor. Geri, benim
deerim olsayd, verdiim oyunda bir deeri olurdu. kide bir ihtilalle yahut,
barajla susturulmazdm diye dnme129
sinde dahi hakllk vardr. Bu iin siyasi taraf. Bizim konumuz salk.
- Vatandaa deer vermitiniz.
- Ha unu diyordum. Vatandamz, hastanede cretini, yani salnn bedelini
duyunca aryor. Pahallktan yaknyor. Halbuki biz ona ok deer verdik. Onun
iin hastaneler hl ok ucuz diyorum. Yani benim vatandam kymetlidir.
- Bu kymeti baka ekilde belirtemez misiniz?
- Kuyumcu kendisine getirilen altnn deerini anlar. Doktorlar ise, hastanelere
gelen hastann deerini. Ona derler ki, senin derdin u kadar milyon. Takdir
edersiniz ki, herkesin ayana giderek, senin deerin udur diyemeyiz. Usl,
hastann gitmesidir. Deerini renmesidir. Doktorlar kafadan atmyor tabi.
Tahliller var. Rntgencilik var. Herkes ayn deerde olamaz. Fizibilite raporu
hazrlanr. Kemikleri krk m? Bbrei tal m? Kanalizasyon kanallar yani idrar
borular tkal m? Altyaps salam m? Ses telleri bozuk mu? Btn bunlar
gznne alnarak, vatandan hastane creti belirlenir. Trk paras deer
kaybetmi olabilir. Bu beni ilgilendirmez. Ama bizim icraatl iktidarmzda, Trk
vatanda deer kazanmtr. Hastane cretleri bunun ispatdr.
- Sayn Bakan. Cenazeleri niin vermiyor sunuz? Hasta ldnde artk deerini
kaybetmi olmaz m?
- Olay hasta yaknlar asndan dnrsek, olmaz. Yani l hasta; einin,
dostunun, ocuklarnn gznde ok deerlenir. Salnda yzne bakmayanlar,
balarlar barmaya. "Bizi brakpda nerelere gidi-yon?" diye. Sanki "Haydi sizde
gelin" dese, gideceklermi gibi. lerini bir hzn kaplar. "Deerini bilemedik"
derler. "Seni hastanelerde srndrdk" derler. Yani onun iin her fedakrl
yapmaya hazrdrlar.
- Artk ok ge deil mi?
- Yok canm. Saat daha on. Yemee kalsaydnz.
- yle demek istemedik. Hasta yaknlarnn fedakarlk yapmalar iin yani.
- Deil deil. te biz burada devreye giriyoruz. "Verin bakalm l
130
hastann deerini" diyoruz. Bor bortur.
- Ama siz, alacak tahsil etme bakanl deilsiniz. Sosyal Yardm Bakanlsnz.
- Sosyal yardm nedir? El ucuyla yaplan yardmdr. Amerika'nn bize yapt gibi.
Sonra ne yapyor Amerika? "Verin bakalm sosyal yardm borcunuzu" diyor. Biz

faizini demeye yetiemiyoruz. "Kk Amerika" olduumuza gre, olmak

istediimize gre, bu adan yaklan ltfen.
Salk Bakan'nn srarda yaklan, yemee kaln demesine ramen, hemen
uzaklatk oradan. Kurtlarn kol gezdii bir havada, yryorum Ankara
sokaklarnda.
Hastanelerin teraslarna bakyorum. atlarna bakyorum. evre-' lerinde
mezarlk yaplacak arsalar olmadna gre, acaba vermedikleri cenazeleri tavan
aralarna m atacaklar?
131
BRAZ AMERKANCI OLUNURKEN
O gn Amerikan Senatosu'nun gizli oturum yaptn kimse bilmiyordu .
Gazeteler o kadar haber yklyd ki, hi kimse senato gizli oturum yapacak m
merakn duymamt. Gazeteciler bile.
Ajans muhabirleri, hangi habere ncelik vereceklerini armt. Her yerden haber
yayordu. lerinde ok ilgin olanlar da vard: "Kuzey Kaliforniya'da ikence
yapmak iin zenci bulamayanlar, kura ile tes-bit ettikleri kiileri siyaha boyayarak,
byk beyaz adamln gereini yapyorlar." Gibi...
Aslnda Amerikallar' pek ilgilendirmiyordu. Senatonun gizli oturum yapmas.
Dier dnyallar da. Onlarn gazetelerinde de vard. "Vay anasn..." dedirtecek
haberler. Hemde okumaya tahamml edilemiyecek kadar.
"Dn akam zeri, Sultanahmed Akbyk tarafnda grlen, bartl kadnn
esrar henz zlemedi."
"Bakrky Mazhar Osman tesislerinde uzun sure tedavi gren, emekli Hakim
Niyazi'nin; topluma zararszdr ve lm yakndr raporu verilerek sal
verilmesinden sonra, evine gitmek iin Akbyk'dan geerken, bir bartl kadn
grdn iddia etmesi zerine, harekete geen polis, yapt btn aramalara ve
att dayaklara ramen, henz hi bir iz bulamamtr."
Amerikan Senatosu'nun gizli oturumu, bir ksm dnyallar ilgilen132
diriyordu. Koskoca Amerikan Senatosu bu. Uzayllar iin gizli oturum yapacak
deil ya.
"Ad... olan Ortadou lkesini, kendimize dost ve mttefik lke yapmalyz. Onlar
bize ok lazm."
Karar cmlesi, bu cmle idi. Amerikan Senatosu'nun saatler sren toplantlar
sonunda alnan.
Karar alnd bir kere. lgili merciler ve yetkili evreler hemen gerekeni yapacaklard.
Ama nasl?
Daha nce de belirttik. Ad geen Ortadou lkesinde gazeteler, sayfa sayfa
haber yazmaktan, kendilerini ayakta tutacak birka satrlk reklam almaya dahi
frsat bulamyorlard. Bir ksm, iktidar partisinden ald denekle, bir ksm kk

Bat'da olduu iin "kk darda" saylmayan derneklerin balaryla, bir ksm
ise, gazeteden sorumlu mdrlerin, koltuunda ihale dosyalanyla belediyelerde
dolamasyla geinebiliyordu.
Peki ama, "dost ve mttefik lke" nasl olunacakt? nce gazetelerden,
balamalar gerekmez mi. Bu, onlarn bilecei bir i. Senatolar gizli karar aldna
gre..
Ortadou lkesinin gazetelerinde, nce kk kk haberleryazl-di. Byk
puntolarda yazlm cemiyet haberleri arasnda.
"Amerika bize yardm etmek istiyor." "Amerika bize ho konserve kutularn
gnderecek. pe atacanza size verelim bari diyorlar."
"Amerikan yardm kalknmamz artrrken, yatnmamzda artracak."
Halka pek cazip geldii sylenemezdi bu haberlerin. nk onlar, daha ok
kendileriyle meguldrler. Ne yapsnlar elin Amerikas'n, Amerikan yardmn.
Almanya'ya ii olarak gitme ans onlarn yapt yardmlardan daha cazipti.
"Almanyal kayn birader, ikibin mark gndermi yine. imdilik onu yiyoruz."
133
"Bizim enitenin her ay gnderdii bin mark olmasa, halimiz duman."
Amerikann kendisine "dost ve mttefik" lke yapmak istedii lkenin
gazetelerinde, Amerikal haberler artmaya balamt sonunda.
"Amerika'nn lkemizde gz var."
"Denizlerimizde dolaacak gemilelerimizin olmamasn frsat bilen Amerika,
gemilerini bizim sularmzdan yzdryor."
G bu. Kuvvet bu ama, gemilerini karadan yrtm bir milletin ocuklaryz. Bu
kadarda olmaz yani.
O gnlerde Amerikan postanelerine gelen telgraflarn konusu hep ayn idi.
"Dikkatlerini ekmeyi baardk!"
Dikkati ekilen Ortadou lkesinin insanlarna kurdurulan, "kk Amerika olma
hayali" daha nceden maya tuttuundan, yry yapmann bir sakncas yoktu.
Anmayan yollarla donatlmt hertaraf.
"Gelmeyin ulan. Gidin ulan."
"yle demeyin. Onlar sizin dilinizden anlamazlar."
"Ya ne diyelim."
"Go home! Go home!"
"Biz kzlere Ho! Derdik ama..."
"Nereye gideceklerinide sylyoruz. Nezaket bizde kalsn."
"Go Home! Go home!"
"Kahrol yanki! Deyin bize"
"Size mi?"
"ey yani onlara. Biz dediysek yani, ben imdi sizdenim."
"Kahrol yanki!"

134
Yldz futbolcularyalanm, futbolu brakmlard. Malarn artk eski tad yoktu.
Birka yldr ihtilal bile yaplmamt. Hep ayn politikaclar, ayn eyleri
sylyordu.
"Kalkmyoruz. ki durak sonra Avrupa'ya yetiiyoruz." "Petrol vardda biz mi
itik?"
"Yarmada ilk elenen bizim gzelimiz olmasna ramen, Avrupa gzelimize
hayran kald."
"lkemizde arkeolojik kazlar yapan Avrupal bilim adamlar; lkeniz ok zengin.
Kanc kere geldiimiz halde hl bitiremedik dedi."
Yryler, Amerika'nn "dost ve mttefik" olmak istedii lke insanlarn baya
sarmt. Kahvede oturmaktan yoruluyorlar, kalkp yryorlard.
"Go home evinize!"
"Kahrolsun yankiler ve dankiler."
Kazanlan yry alkanl, gittike dozu artrlarak tatmin ediliyordu.
Telgraflarn ekilme aral ise, iyice sklamt.
"Baltay taa vurmayalm. Dost ve mttefik olmak istiyorduk
ya.
"Siz devam edin. Onlarla dost ve mttefik olmamza az kald."
sizlie are bulamyacan anlyan politikaclar iin, enflsyonu
dremiyeceinianlyanpolitikallar iin, Avrupa kaps almaktan yorulan
politikaclar iin, gzel bir mevzuu kmt. Artk konuabilirlerdi.
"Elbette Amerika bizim dostumuz ve mttefikimiz. Onlar biz semedik.
Yazgmz byleymi. Arkamzda Rusya var."
"Rusya bizim eski komumuz ama, korkumuz yeni."
Yllardr yatmakla srt, oturmakla alt yosun tutan "Dost ve mttefikler,
anmayan yollarda ayakablar anana kadar yrdler. Sonra
135
yoruldular ve oturdular. Gazeteler yine eski haberlere dnmtr.
"Byk sanatmz ayla dedi ki: Evlilik mesesesine karym. nk
zgrlme ok dknm. Evde otur. Bulak yka. amar yka. ocuk bak.
Kadnlar bu ekilde smrlyor. Gezip elenmek varken yani..
Son gnlerde hakkmda ok smrc bir kadn diye dedikodu karanlar,
sanatmda yaptm baary ekemiyenlerdir."
Amerika evlerine "Go home" olmu muydu? Artk kimsenin umurunda deildi.
Yalnz, Ortadou lkesinin "Dost ve mttefik" olmak iste-miyen insanlarnn
evine, her akam Amerikallar doluuyordu. Hatta onlarn derdi ile dertleniyordu,
eski "Go home"ciler.
lAyol Ceyar'n yapt i mi yani?
- Atn koturan kovboy, ekti silahn... Grav grav... Kzlderililer nasl amma?

- Bu zencilere Klu Klu'larn yapt az bile.

- Adamlarda herey var. Bizim yle olmamz iin... Ohooo...
Karpuz, yata yata btiyrm. Amerika'nn artk dost olduu Ortadou lkesi,
yata yata klmt. "Smrc" diye sulanan byk sanat Ayla bile,
porsumu ve klm bir vcutla ortada kalmt.
Amerika Senatosu'nda, "Ad... olan Ortadou lkesi bize dost ve mttefik oldu.
Artk gerektii gibi kullanabiliriz" raporu grlrken ad, "Azl Amerikan
dman"na km eski yrtc "Go home"ciler, tatillerini ve kalan mrlerini
Amerika'da geirmek iin, "Pan-att" uana doru yryorlard. Ee ne de olsa
kolay deil. Bunca yllk Amerika dmanydlar.
Amerika'nn srarl, "Dost ve mttefik" olmak istedii lkeye, "Dost ve mttefik"
olmak biraz pahalya malolmutu ama... imdi sra trenlerde.
"Gnll olarak, bartl kadn ve sakall erkek ihbarlar yaparak,
Batllamamza ve kalknmamza byk yardm dokunanlara,
136
datlan madalya treninde..."
"Bu yl muhbirlik oskarn kazanan, emekli hukuku dedi ki-Hukukun stnln
korumak iin, vatann birliini salamak iin muhbirlii grev edindim. En son
ihbarm: Akbyk taraflarnda grdm bartl kadndr. Genliimde
yakalandm izofronik saplan'y Mazhar osman dahi tedavi edemedi.
Muhbirlik yaparak hem kendim tatmin oluyorum. Hem vatana hizmet ediyorum."

Aradan yllar gemi. Acaba Amerikan Senatosu, dost ve mttefik lkeyi nasl
kullanacak? Gne, Ortadou lkesinin zerine slak bir gunun perdelerini
aarken, herkes dn akam seyredilen, Amerikan filmindeki mapusaneleri
dnyordu.
137
CIA DEDN NE K?
Gazetelerde hergn okuyorsunuz. "CIA unu yapyor, CIA bunu istiyor. Yok
parmak att, yok pimi aa souk su katt." Yatyoruz yanmzda CIA,
kalkyoruz nmzde CIA.
Biliyorsunuz iki sol parti birbirine girdiler. "CIA beni ok seviyor, Seni az seviyor"
Konu bu. Gya CIA, aralarna ajan sokmu. Sanki zel ajana ihtiyac m var?
ddia ite. Halbuki CIA, ikisini de ok sever. Birisi dostunun olu. Kucanda
byd saylr. teki ile ise, yllarca birlikte altlar. Birbirlerine az m yardmc
olmulard? Hatta bir keresinde Amerika'da, suikast sahnesinin ekimi
yaplyorken, film kurununa hedef olayazmt. Herkes iin iinde CIA parma
aryordu. Geri olay CIA stdyolarnda gemiti ama...
Eski hikayeleri bo verelim. Kafam bozuluyor. Her taraf CIA doldu yine. Yeter
artk be. Bizde insanz yani. Yaamayalm m?

- Nfusumuz oalyor.
- Doumlardan m?
- Hayr aramza katlan CIA ajanlarndan dolay. Espriye bakn. Onlarda
CIA'ya, pardon ayaa dt.
Dedim ya kafam bozuluyor. Gideyim konuaym u CIA mdrylen. Diyeyim
ona:
138
- Sizin kendi iinizyok mu? Nedir bu ektiimiz sizden? Herif sasrsn, korksun.
Ellerini outurarak.
- Bir daha olmaz. Affet abi falan desin.
Halbuki hi de yle demedi. ok byk bir masann arkasnda oturuyordu.
Kprdamadan
- Get lan iine, dedi. imiz gcmz var. Sizinle mi uraacaz?
tiraz ettim hemen. Memleketin onuru sz konusuydu.
- Ne yani. Biz uramya demez miyiz?
CIA mdr, nce ters ters bakt bana. Ben bulunduum durumdan hi taviz
vermeyince, baklarn dzeltti. Artk dz dz bakyordu. Zaten kapnn yannda
duruyordum.
- Siz kendi kendinizden bulmusunuz belanz. Bize ihtiyacnz yok.
- Ama diyorlar ki, sonu hep sizin iinize yaryormu. Demek ki, sizin bize
ihtiyacnz var.
Hassas yerinden yakalamtm CIA mdrn. Biz CIA'sz olabilirdik ama,
CIA bizsiz olamazd.
- Oh oh maaallah. Bakyorum da kendinizi baya birey sanmaya balamsnz?
Ne demek istiyor bu CIA mdr? Biz birey deil miyiz yani. eytan diyor ki:
Tut u CIA mdrnn yakasndan, bir kafa geir, az burnu krlsn.
"- Ulan sen bizi bilmiyon galiba. Biz ki a atlayan, hergn kurtuluunu kutlayan
bir milletiz. Biz istesek dnyann altn stne getiririz."
- Ne konuuyorsun kendi kendine. Duymayacam m sanyorsun. Dnyann
altn stne getireceklermi. Hah. Gleyim bari. Siz ancak, dnyann altndaki
eski eserleri kartr, bize getirirsiniz.
139
Adamda ne biim kulak var. Aklmdan geenleri bile duyuyor. Soracaklarm
sorsam da, gitsem bari. Ortalk karanlk olmaya balad. Yoksa ben mi
korkuyorum?
- Siz, iimizde niin ajan besliyorsunuz?
- Yok yahu. Biz kendimizi besleriz. Bir de sizin adamlarnz m
besleyeceiz?
armtm. Yoksa ajanlarn bedava m altryorlard. Toplu szleme
yapmyorlarsa, sigorta gibi, sper emeklilik gibi sosyal haklan da m yoktu?

- Ne yani. Bizim adamlar, size bedava m ajanlk yapyor?

- Biz onlardan birey istemiyoruz ki: Onlar kendi kendilerine bireyler yaparak,
hem kendilerine tatmin ediyorlar, hem bizim gzmze girmeye alyorlar.
Bu CIA mdr ok kurnaz adam. Akl sra bizi kandracan sanyor. Bizde
bireyler biliyoruz az ok. Elimde ispatl deliller var. Haberi nne koysam. Peki
buna ne dersiniz desem.
- Biz oluk ocukla uramyoruz. O ocuk yllarca ekmeimizi yedii iin, kendini
borlu sayyor olabilir. Sen bizi ne sandn? Bize derler CIA. O haberi oluturan
da, yazan da, yaynlayan da, bize umutla bakyor ama...
Vay anasn be. Adam aklmzdan geenleri okumakla kalmayp, birde kanal
deitiriyor kafamzda. Uzaktan kumanda m yapyor ne? Ama benim
iddialarmda salam. te bakn.
"Harika ocuumuz Be. Be byk bir sanat ahaseri yapt. Hemde Ayasofya'daki
hamamda yapt. Kubilay'n ban aynen rettikleri gibi kesti. Devrimlerin elden
kmasn nlemeye ynelik bu eser, milleti blmeye ve Nobel almaya aday."
Haber kayna harika ocuk Be. Be ve sanatsal eylemi hakknda baz bildiklerim
vard. CIA'nn bildiini sizden mi saklyaym. CIA nasl olsa, kafamzn iini
okuyor. Egesel gibi. Siz de bilin bari.
140
Bu harika ocuk Be.Be, devlet btesinden Amerikalarda okuttuumuz el bebek,
gl bebeklerden biri.
Bu harika ocuk, resim yapyormu. Yahut kendisi, sanatsal evresi ve onu harika
ocuk yapanlar yle sanyormu. Halbuki hi kimse bakmyormu resimlerine.
Onun resimlerinden daha gzellerini, Bakrky Rehabilitasyon Servisi'ndekiler
yapyormu.
Birgn Amerika dar gelmi bizim harika Be.Be'ye. Soluu hemen Trkiye'de bir
hamamda alp, iini grdkten sonra, Kubilay'n ban yemi. Pardon kesmi.
Devrim korumacl bu. Kolay m?
- Syliyeceklerin bitti mi?
Ben hi konumamtm. Ama artk armyordum da. CIA mdr ve CIA
hakknda bireyler renmeye balamtm.
- Konuma bittiyse, unu syliyeyim.
CIA mdr ok ciddilemiti. Demek CIA'clk ok ciddi bir iti.
- Evet CIA'clk ciddi bir itir. oluk ocukla uramaz. Onlar zaten olacaklarn
olmular. Bizim yardm etmemize gerek yok. Biliyorsunuz bizim paramz dolar.
Olduka da kymetli. Olaylar muhakeme et ve aldanma. Harika ocuk; resimcilik
konusunda, baarl olamadm. CIA'clk oynayarak biraz daha kandraym diye
dnyor olabilir.

CIA adam, epey aydnlatmt beni. Adamlar hakl. Herkese para sasalar,
zengin lke olurlar m?
- Menemen olayn, yani Kubilay'n bann kesilmesini imdilik yazmazsan, sana
bir ey anlataym.
Yoksa o olayn altnda, apanolu pardon CIA olu mu var?
- Olmaz demiyorum ama kartrma imdi.
- Hayr hayr. Kartrma sizin ve harika Be.Be'lerin ii.
- Senin bu birey sanp da kalemine doladn harika Be.Be., Amerika'dan
dndnde, arkadalar bir parti vermiler. Sylememe gerek
141
yok. Biliyorsun. Herey Bat usul. Giyim kuam, iki yemek, oyun elence.
Harika Be.Be'nin ninesi torununa bakp bakp aryor. Karsndaki baka bir
dnyann yani yenidnyann adam. Torunundaki bu deiiklie inanamyor.
Zavall kadn, iindeki phe kurdunu ezmek iin, byk bir gayret sarfederek
torununa soruyor:
- Bana doru syle. Hal snnetlisin deil mi?
Kadn hi deilse orada bir deiiklik olmadna inanmak istiyor. Biraz olsun
rahatlayacak. Harika Be.Be'nin arkadalar basyorlar kahkahay. Ninenin
korkusunu anlyorlar. Ama izah edemezler ki kadna. Harika Be.Be hal
snnetlidir ama... Zavall kadna nasl sylesinler durumu. O tabiat kanunlarna
kar gelerek aklnca, kendi zerinde devrim yapmtr.
CIA adamnn bu aklamasndan sonra, syleyecek pek birey kalmamt. Ona
yine de benim lkemden uzak durmasn sylemeliydim. Biz sorunlarmz kendi
kendimize halledebilirdik.
- Peki biz, iinizde kp gideceiz de, bizim byk devletliimiz ne olacak? Dostve
mttefik Amerika olduunuz iin, size yardm etmeyi ok sevdiimiz iin
buradayz. Biraz bizden ajan, biraz sizden ajan idare ediyoruz ite.
Anlalmt CIA idare ediyordu. Biz ne yapyorduk? Oradan ayrldmda,
kafamn kocaman olduunu hissediyordum.
142
TOSUN ABLADAN
SOSYAL ERKL CEVAPLAR
"Sevgili Tosun Abla.
Geenlerde ok sevdiim bir arkadamn karsn, bir otelden karken grdm.
Yannda yabanc birisi vard. Gidip arkadalarma sy-lim mi ha? Ne dersin?
imi kemirip duruyor."
Sevgili okuyucular.
Grdnz gibi arasira byle mnasebetsiz mektuplar da alyorum. Ne
yaparsnz? Tahamml edip aznn payn, pardon cevabn vereceiz aresiz.
Anl anl Tosun Abla'yz nk.

Gelelim hangi zamanda ve nerede yaadn bilmeyen mektup sahibine.

A benim aklsz olum.
Sen hi YK'de okumadn m? YK'c Prof.larn tezgahndan gemedin mi?
Onlar seni eitip de eip bkemedilerse benim gnahm ne? Ne talihsiz bam
varm ki, onca ada okuyucunun arasndan sen ktn karma.
Biliyorsunuz, geenlerde kayarak dtm. Yllardr sizlerin eitimine sakat
kafayla hizmet ettikten sonra, imdi de sakat ayakla gtrmeye alyoruz ii. Ya
bir de knlan ayam, mnasip bir yerime saplan143
sayd. Deil mi ama?
Geri zlmyorum. Yalnz ben deilim, dp de ayan kran. Hizmetilerin
ortak yanym bu. urasn gayet ak yreklilikle sylyorum: Doktorlarn "Sen
tbben lmsn" demelerine ramen, kendimi 34 yanda hissetmesem, sana
cevap vermezdim. Ama sepette baka mektup olmadndan, pardon yani srada
senin mektup olduundan, ilericilik akmz ar bast yine.
A benim aklsz olum.
Sen hkmet misin ki, kafan otellere takyorsun? Otel dediin hkmetin en
nemi icraatdr. Yllarca okullarda "yat yat uyu" eitimi yaplmasna ramen,
arada retim harici olarak uyumayanlar da ktndan, hkmetimiz btn
okullar otel yaparak sorunu kknden halletti.
Eitimle, okumakla bir lkenin kalknamyacan ancak anlayabildik. Onun iin,
her yerlere oteller yaplmaktadr imdi.
A benim aklsz olum.
Oteller sadece yatmak iin deildir, i grmelerinin yapld, partilerin
kurulduu, ihalelerin pazarland, irket kurma ve irket batrma tezgahlarnn
dnd yerlerdir. Bir nevi fabrika yani.
Otel konusunu bylece aydnlattktan sonra gelelim arkadann karsnn, bir
erkek arkadayla otelden kmasna. Ne var bunda? A benim aklsz olum.
Kadncaz ada ilericilik haklarn kullanyor. Yoksa sen kadnlarn
adalamasna kar msn? Yahut da, adalamann nasl olduunu mu
bilmiyorsun?
Dedim ya, senin eitimin noksan. Eilip bklmesini beceremiyor-sun. Televizyon
seyret hi deilse.
Gidip arkadana sylesen ne olacak? Arkadan ya saldrya hazrlanan bir
ateistse? Nasl kurtulacaksn saldrsndan? A benim aklsz olum. Kuduz as
filan olmu muydun? Sras gelmiken syleyeyim. Haydi ocuklar aya.
Sen bak al veriine. KDV'yiyazdr fiine.
.144
lum.
Karma elin iine. Sana daha ne diyeyim? A benim aklsz o-

"Tosun Ablacm,
niversite mezunu kzm. evremde ilerici ve ada olarak tannrm. Ailem
beni serbest yetitirdiinden hi flrt sknts ekmedim.
Tosun Ablacm, benim derdim evlenmek. Erkek arkadalarm: "Sen ok iyisin.
Bizi rahatlatyorsun" diyorlar ama, sonra gidip bakasyla evleniyorlar. Halbuki
onlara ne kadar cmert davranyordum.
Geenlerde okuldan arkadam ne dese beenirsiniz. nceleri ona ak olduumu
sanyordum. Her istediini yapmtm. Evlenmek szn atmda: "Git kzm
git. Herkesin bindii dolmua bende binerim. Ama benim arabam olacaksa, sfr
kilometre isterim" dedi.
imdi ben dolmu muyum Tosun Abla. Halbuki kendimi o kadar bo
hissediyorum ki.
Tosun ablacm. Kilometre ayan hakknda da bireyler yaz n'olur?"
Gzel kzmn dert edindii eye bak ayol. Hem ada ve ilericiyim diyorsun hem
dolmu muyum diye soruyorsun. Kzm bir insan dolup dolmadn bilmez mi?
Arkadann dediklerine kulak asma. YK'den nasibini almam. Ondan yle
konuuyor. Sen aratrmalarna devam et. Tecrbeye nem veren biri kar karna.
Hem evlenmek iin ne acele ediyorsun yavrum. Hem evlenmek iin ne acele
ediyorsun yavrum. Evlenmeden yaamak modas pek yaygn. Sonra sosyal
demokrat partiler var. Onlara katl. Savunacak birtakm haklar bul kendine.
Kilometre ayarn ne yapacaksn yavrum. Ayarlayan ayarlam. Emanetiye
verilen koltua dnm. Ayar tutmaz artk.
145
"Tosun Ablacm.
Size ok uzaklardan yazyorum. Trkiye'de babamn ilerinin bozulmasndan
sonra yerletiimiz svire'den gnderiyorum mektubumu. u anda burada bir
niversiteye devam ediyorum. Buradaki arkadalar diyorlar ki, "keke bizim de
Tosun Abla'mz olsa." Anlarsnz ya.
Babam: "Bizim kymetimizi bilmediler. lla vergi diye tutturdular. ilerim
vergisini veriyordu. Bir de ben mi verecektim" diyor. Babam hakl deil mi Tosun
Abla?
Size sormak istediim u. Ben oralar hi zlemiyorum. Yoksa bende anormallik
mi var? Ama Tosun Abla, biz burada hi yabanclk ekmiyoruz ki. Aynen oradaki
gibi yayoruz. Yani buradakiler bizim gibi yayor. Onlarla her eyimiz ayn.
Bir de u var. Burann halk da biraz gerici gibi. Her pazar kiliseye gidiyorlar.
Herkes ocuuna istedii ismi koyuyor. stedii gibi giyiniyor. Hatta
niversitelerde dahi kimseye karmyorlar. Endielerimi anlyorsun deil mi?
Yasaksz bir toplumda yaamann ne demek olduunu bilemezsiniz? Geri
oradaki yasaklar bizi hi ilgilendirmiyordu, balamyordu ama, yine de toplumda
yasaklarn olmas iyi bir ey.

Tosun Abla acaba diyorum. Politikaclarmz ve Dou Romac'lan-miz bu lke

iin biey yapamazlar m?"
Tosun Abla diyen dillerini sevsinler. Gsm kabard kz valla. lkemizin,
oralarda senin gibi aydn ocuklar olmasna. Ne kadar seviniyorum bilemezsin.
Vallahi sendeki bu insaniyet duygusuna hayran kaldm kz. Baban kutlamak
gerek. Seni iyi yetitirmi.
Anormallik ne demek kz? Buradaki kzlarmz da senin gibi yapmak iin YK'c
Prof.larmz o kadar gayret gsteriyorken, sosyal demokrat partilerimiz
oralardan destek aryorlarken, o ne biim laf.
Dorusunu istersen bulunduun o lkenin geleceinden bende endieliyim.
Gidiatlarn hi beenmiyorum. Biz onlar da dzeltmek iin AET'ye girelim
diyoruz. Ama onlar "Biz istemeyiz" diyorlar.
Yasaklar konusunda da ayn eyleri dnyorum kz. O neydi yle. Her tarafta
bartl kadnlar. Moda olsa anlarm ama.. Neyse, baban iin zlme. Fena
yapt saylmaz hani. Biliyormusun buradakiler onun
146
gibi yapamadklar iin parti kurdular.
Burann neyini zliyeceksin kz. Dalar ayn da. nsanlar ayn insan.
Politikaclar ayn politikac. Ne demi air: "Her mevsimde gzeldir. svire'nin
glleri" senin kadar ansl olmadma m yanaym. O kadar uramamza ve
yasaklamamza ramen hl adalaamadmza m yanaym. Ne dersin kz?
147
HAN BEN ARIYORDUM YA...
mtihan amlard bir tarihte. arayanlara i imtihanyd bu. Bende katlmtm.
O yllarda, dier niversite mezunlar gibi ben de isizdim. Koar adm i
aryorduk caddelerde, sokaklarda, hanlarda. Hatta deniz altnda bile. armayn
yle. nann doru sylyorum. O gnlerin gazetelerine bakn isterseniz.
Bir gn Yenikap'da, rencilerin dadand ay bahelerinden birinde otururken,
"Yassada'ya kadar tnel kazsam ve btn mahkumlar karsam" diye
dnmtm. imiz yok ya. aryoruz kendimize. Ama birde baktm ki, polis
topluyor kyda oturan iileri. Ertesi gn gazetelerde manet: "Tnel kazarak
mahkumlar karmay dnenler yakaland." Gnlerce evden dar kmadm.
Divann altna saklandm. Yakalananlar arasnda benim adm yoktu.
aryanlara i imtihann kolayca kazanmtm. Sra gelmiti mlakata. Gayet
rahatm. nceden hazrlklym nk. Yakalamm byle bir imtihan,
kanrmym. Btn belgeleri hazrladm. Anlam ve nemlerine gre alfabetik
olarak valize yerletirdim. mtihan heyetinin bulunduu odann kaps nnde
bekliyorum. Biraz sonra aracaklar. Tek tek sunacam belgelerimi. Kazanamam
diye bir dncem yok. Belgelerim salam, ben salamm. Herey in bir suretini
kartm, ilgili makamlara onaylatmm. Hepsi kap gibi.

Bir numaral belge, iktidar partisine kayt evrakm. Kayt tarihi seimden nce. O
kadar salam partiliyim ki, seim sonularna gre partilere kaytlananlarla ve
kaplananlarla kartrmayn beni. O partinin iktidar olacan nereden
biliyordum? O kadar bilim adamlar, sanayiciler,
148
patronlar yanlp baka partiye giderken ve dolaysyle istikballerini karanlklara
gmerken, sen nereden biliyordun diye sorarsanz, syleyeyim. Yalnz aramzda
kalsn ha.
Byle phe etmekte haklsnz. Basnmzn aratrma irketleri dahi iktidar
partisini tahminde yanlyorken, ben nasl olurda y anlmyorum. Tahmin gc
efendim. Bouna m okuduk okullar. i batan garantiye alyorum. Gidiyorum
be partinin be ayr ilesine kayt yaptryorum. Seimden nce tabii. Seim
sonrasnda ise, sadece kazanan tutuyorum. Anladnz m imdi.
ki numaral belge, daha dorusu iki numarada bir sr belge var. Bunlar, iktidar
partisinin iktidara gelmesinde, benim de emeimin ve sermayemin bulunduunun
kant olan bir sr fatura. Seim gezilerinde tutulan otobslerin masraflarn
gsteren faturalar. le bakan ve adaylara tahsis edilen mersedeslerin yakt ve
bakm faturalar. Geziler srasnda semenlere ekilen yemek ziyafetlerinin
faturalar. Afi ve bildiri basm iin matbaalara dediim para makbuzlar. Seim
karargahlarnn kira kontratolar... Hepsi miktarna gre sralanm durumda. Bu
kadar fedakrlk yapacaz tabii. aryorum ve ie girmek gibi ciddi bir niyetim
var.
numaral belge topluluu ise, savclklardan, karakollardan ve muhtarlardan
aldm iyi hl ktlar. Hepsine dileke vermi tek tek sormuum. "Yaplan
aratrmalar sonunda ad geen ahs, blgemizde vukuu bulan vaka- adiyeden ve
vaka-i siyasiyeden hibir sua katlmay dnmemi ve bu hususlarda istekli
olduu dahi gzlenmemitir." Ne kadar salam deil mi?..
Dier belgeleri saymama gerek yok. anyanlar bilirler. Yani bunlar, herkesin ve
bilhassa niversite mezunlarnn i ararken hazrlad sradan belgeler.
mtihan heyeti belgelerimin salaml karsnda gk bile demedi. Mlakat
kazanmtm anlyacanz.
Bakan koltuunda oturan,
- Kazandnz, tebrik ederim, dedi.
Teekkr etmeme frsat vermeden bir belgede onlar tututurdular elime.
Doldurmam iin. Hemen gerekli yerleri doldurmaya baladm. Heyecandan
olacak, sayfalar dol usu yazdm istediklerini. Eee kolay m i
149
bulduk. Yani i imtihann kazandk. Sekiz-on sayfa daha yazsam ne kar.
Yazdklarm bakana uzaMm, o da yanndakine.

- Mal beyan tamam, deyince ben bir ho oldum. Ayazda kalm gibi titremeye
baladm, tyi okuyamam mydm bal? "Hayl beyan" diye doldurmutum
halbuki o kadar sayfay. "Bakan yutsa bari."
- Neee, bunlarn hepsi senin mi?
Bakan tkrkledii parmaklaryla bakkallarn veresiye defterini kartrd gibi
kartryordu, benim "hayl beyan"m.
- Evet efendim, arzedeyim.
- Olmaz, olmaz. Beyan edecek bu kadar ok eyi olana bu memlekette isiz
denmez. Sen bu iyi niyetli imtihan sabote etmek mi istiyorsun? k dar.
O gnden sonra hibir yerde ve hibir kimseye "hayl beyn"nda bulunmadm.
Hatta, bir milletvekili vard hani, mal beyan kolleksiyonu yapan. te o. ok
urat benimle ama, birtek cmle dahi vermedim hayallerimden. Seilme garantisi
vermesine ramen, hatta i bulma garantisi vermesine ramen.
Sizde i var m beyim? Ben hl i aryorum da. Yanl anlamayn. Sizde i var m
derken, dndnz kastetmedim. Gerekten i aryorum. Anlyor sunuz ya.
150
BZ, DAHA NCE OLDUK
Yeilky Havaalan'na konan uan merdivenlerinden inenler, etraflarna
bakyorlard. En dikkatli gzlerle. Acaba ne gibi deiiklikler vard?
Yolcularn ou el kaplarnda alan iilerimizdi. Artk anlar olmulard,
havaalan grevlilerinin durumundan. lkenin halini.
Grevliler; babo, sorumsuz ve vurdumduymaz davranlarda bulunuyorlar,
kendilerine mracaatta ilgisiz kalyorlarsa eer, lkede trmanan anari var
demekti. Canlar yakan, ocaklar sndren, ihtilallare davetiye karan bir anari.
Biraz dikkatli, biraz disiplinli bir hava iinde ve glmeden, ilgilen-miye
alyorlarsa gelenlerle, lkede ihtill hkmet var demekti.
Yok eer alan grevlileri, zerlerine ireti bir a atlama havas ilitirerek,
gelenlerin tepelerinin stnden bakmaya alyorlarsa, lkede problemli bir iktidar
var demekti ki, bakm zor izofronik hastalarn durumu byle hkmetlere gre
daha iyi artlarda saylabilirdi.
Uan merdivenlerinden inen gurbetiler, lkenin a atlam durumunu
anladklarnda, kendilerini yeniden gzden geirmek ve ayarlamak ihtiyacn
hissederlerdi. Kendilerine nasl davranlaca tecrbe ile sabitti. Ufak ufak
eziyetler baliyacak demekti. Kimi grevliler:
"Dviz makinalan geldi. Orada yemeyip biriktirdikleri dvizleri yemeye balasak
m? Acaba ne eksii var" uygulamasn gndeme getirirken, kimi grevliler de:
"Haline bakmadan bir de sakal brakm. Gerici midir, nedir? Oradan baka
Avrupa yok. Hal direniyorlar a atlamaya kar. Bunlar ra151

hat birakmiya gelmez. Birde hesapsormaya kalkarlar. En iyisi nce biz kullanalm
o hakk. Kafasnda ne gibi dnceler var?" sorgulamasn uygulamaya
koyuyorlard.
a atlam bir Trkiye ortamna indiklerinin farknda myd? Btn uak
yolcular. Hayr. Yolcular arasndaki gen bir kan koca, o kadar tecrbesizdiler ki,
balarna geleceklerin hibirini bilmiyorlard. Hatta, horlanacaklarn ve
horlanmadan sonraki halleri ve sahneleri.
Pasaport kontrol yapan memur; pasaportlarn yapraklarn aana kadar, srekli,
ancak kendileri izin verdikleri iin yaadklarn, aslnda bunu haketmediklerini,
nk, ifa bulmaz ve Avrupal olmaz gerici olduklarnn anlaldn, insan
haklan uruna kendilerine katlanldn, hal ve hareketleriyle gayet iyi
anlatyordu.
nce; ksa sreli bir aknlk, sonra biraz hayret ve biraz da sayg. Pasaport
kontrol yapan memurun; karsndaki gen kar koca iin, iinde duyduklar.
yi, gzel, ho. Bu gen yata, kendinize din olarak Islamiyeti semisiniz. Zaten
akl banda olan her insann yapaca seim budur. Buraya kadar olann pasaport
kontrol yapan memur gayet iyi anlyabili-yordu. lk defa karlamyordu ki?
Mslman olan Avrupallarla. Yalnz anlyamad bir nokta vard. Pasaport
kontrol yapan memurun. aknl birazda bundand.. Kadn niin bu kadar sk
rtnyor? Erkek niin sakall?
"Niin bizim gibi olmuyorlar? Bizde Mslmanz. stelik onlar gibi sonradan
olma da deiliz."
Pasaport kontrol yapan memur bunlar dnrken, arkalarndan da,
konumadan edemiyordu.
- nce kalbine bak. Kalbin temiz olsun yeter.
Aksaray'dan Bayezit'a doru, yksele yksele kan yola Ordu Caddesi
deniyordu. Daha caddenin balangcnda, sol taraftaki Laleli Camii, evre
inaatlara teslim olmamt. Hal bulunduu yamaca hakimdi. Yalnz Valide
Camii ile arasn kapatmlard ve onu grmesini engellemilerdi. Sivri sivri
binalarn zerine, her yl klan kaak katlar dolaysyla.
Avrupal gen ift, hani u havaalannda tandmz o ift, Laleli Camii'nin
nnden Bayezit'a doru yryorlar. Merak iinde etraflarna
152
bakmyorlar. nsanlara, arabalara, binalara. Birde vitrinlere. Gezmek iin
geldikleri bu lke, tpk geldikleri lkeye benziyordu. Halbuki biraz farkl olmal
deilmiydi oralardan? insanlar daha esmerdi o kadar.
Herkesin yorumu deiikti. Avrupal misafir ift iin. Kaldrmdaki simiti:
- Bunlar balarna bela aryor diye sylendi.
- lkede hal cesur genler var! Dedi. Caddedeki arabalardan birindeki toptanc
esnaf.

- Bunlar turistleri karacaklar. Zaten bu yl umduumuzu bulamadk. Otellere ve

baz dkkanlara turist ayarlamacsnn dnceleri de byleydi. O srada, bir
gazeteci geiyordu oradan. Bayezit'a doru trmanan sakall genci ve yanndaki
uzun giyimli ve bartl kadn grd:
- Yerden mantar gibi bitiyorlar. Bir trl kesemedik. Nasl hal gezmek cesaretini
gsterebiliyorlar! Resmen irtica bu. Hemen gidip yazmal. "rtica yollarda."
uralarda birpolis yok mu? nce birinci vatandalk grevini yaparak ihbar
etmeliyim.
Avrupal ift Kimya Fakltesi'nin nne geldiklerinde, tabeley okumak iin
balarn kaldrdlar. Kapdaki kimlik kontrolcs bar-. di:
- Bouna bakmayn. Sizi almazlar. Buras Avrupal olmak istiyen-ler iin.
Smkehane tarafna getiler daha sonra. Ne bilsinler, oradaki kaldrma arabasn
park edenin niversitede Prof. olduunu.
- Niin direniyorlar bir trl anlamyorum? Bunlarnki ne biim inat. Okuldan
atmak deil, balarn kessek, yine de karmayacaklar bartlerini.
Artk le vakti gelmiti. Bayezt Camii'nin adrvannda abdest ald gen adam.
Kadn, kadnlar mahfilini bulmutu oktan.
Namaz sonras, niversitenin kapsna doru yrdklerinde, iki kii yaklat
yanlarna.
- Yr karakola!
Adam bireyler sylemek iin azn aacakt ki:
153
- Sus konuma dediler. Srekli bana bakyorlard. Namaz takkesi banda
kalmt. Kalsn. Ne olacakt ki? Eczaclk'n nnden kvrldlar ve bir yere
girdiler. Karlarnda resmi grevli memurlar vard. stlerindeki elbiseden ziyade,
atk kalarndan ve ask suratlarndan anlalyordu, resmi grevli olduklar.
- Elli yldr anlatamadk size. Avrupa'dan geri kaldmz. adala kar
karak, byle gerici olmakla elinize ne geecek?
- Sen kadn. Yaamak senin de hakkn. Niin uyuyorsun bu geri kafallara? At o
rtleri stnden. Gnlnce yaa.
- Yazk deil mi bu devletin parasna. Sizleri takip iin o kadar grevli
bulunduruyor. Binalar igal ediyor. Maksadnz nedir sizin? Geri biz biliyoruz.
Necisiniz, ne yapmak istiyorsunuz. Gayet iyi biliyoruz. Ne yani. Siz
Mslmansnz da, biz deil miyiz?
- Konusana ulan!
"Yr karakola" diyenler, konumamasn sylemilerdi. Byk masann bandaki
grevli ise, konumasn sylyordu. Ama farket-mezdi. nk, gen adam ve
kadn Trke bilmiyordu.
Neden sonra kimlikleri istenip incelendiinde durum anlald.

- Yahu bunlar Alman'm. Pasaportlarnda yle yazyor. Turistlere ayp oldu valla.
Kim getirmiti bunlar.
- Biz getirmitik efendim.
- Ulan, insan bir sorar, renir deil mi? Kimdirler, necidirler?
- Amaefenim. Bayezt meydannda yry yapyorlard. Tehlikeli blgede yani.
Camiden ktlar ve yrdler. Bizde izinsiz yry yapyorlar sandk. Hem
gryorsunuz yasak kyafetlerle donanmlar.
- Ulan bunlar bizimkilere yasak. Turistler serbest. Neyse iinizde Almanca bilen
var myd?
Almanya'da yllarca ii olarak alm grevlilerden biri at pat konuuyordu
Almanca'y.
154
- Efendim bu bey orada, niversitede doktormu. Bayanda ei oluyormu.
Mslman olmular. Mslman bir lkede geirmek istemiler tatillerini.
- Ulan ben size hep derim. Bizim dinimiz en iyi din diye. Grn ite. Elin gavuru
bile, Mslman oluyor. Bizim dinimiz gibi var m?
- Efendim diyorlar ki: Ne yaptnz bir trl anlamadk. Brakn gidelim. kindi
gemek zere diyorlar.
- Olur mu? Onlar bizim misafirimiz. Sor bakalm. Gazetede haber olmak
istiyorlar m? isterlerse bir hocayla gazetecileri toplarz. Fotoraflar kar.
Mslman oldular diye. Sor bakalm isterler mi?
Gen adam ve bartl kadn, tekrar Bayazt Caii'ne doru yrrlerken, olanlar
bir trl anlyamyorlard. Kendileriyle konuan grevli zr dilemi, bir yanllk
olduunu sylemiti. Yanllk neredeydi?
Bebin lirann arka yzlerine resmi konulan niversite kapsnn nndeki
merdivenleri inerlerken, bir sr fla patlad. Etraflar gazetecilerle evrilmiti. En
n srada, gazetesine, "irtica yollarda" haberini geip polise ihbarn yaparak iyi bir
vatanda olduunu ispatlayan gazeteci vard. Hep soruyorlard.
- Niin Mslman oldunuz?
- Mslmanln en mkemmel bir din olduunu nasl rendiniz?
- Mslman olmakla ne kazanacaksnz? Bir karnz var m?
- Avrupa ne zaman toptan Mslman olacak? Daha ne bekliyorlar?
Gazeteciler yzlerce soru ile takip ettiler. Gen adam ve bartl kadn. Ta
Beyazt Camii'nin avlusuna kadar. Sonra dndler gazetelerine. Herkes oturup
haberini yazsn diye.
Etresi gn. Gazetelerde baz balklar.
oldu."
"Hristiyanl inandrc bulmayan Alman, karsyla Mslman
"Kurtuluu slmiyet'te buldular."
"Mslman olan Alman ve kars, lkemizden ok memnun kald-

155
lar."
"rtica Almanya'dan geliyor."
"Kk d1arda demitik. te ispat. Mslman olduunu syliyen Alman,
lkemize tekilat kurmaya gelmi."
156
BUYRUGUMDUR
Sen ki:
Had bilmezlik ve hak bilmezlik yegane iarn olup, katmzda Ame-rikanolu
olmala malumsun.
Duyduk ki:
Zat- adine ve ayaline ve evld- yaline ve mcrim efradna ve adi taraftarna ve
yac esnafna ikbal hazrlamala megul imisin.
Millet-i Mslman'n etfalini ve gen diman, hizmetkr- Bizans namyla
maruf Dou Romaclara krdrmala kalmayup, dahi onlarn inanlarna yasaklar
koyar imisin. Alem-i Hristiyann AT uaklna talip olman malumumuz olup,
millet-i azizin hizmetini redd-i kr eylemeni dahi yadrgam ve umursam
delz.
Sen ki:
Vampir-i kan zengin retmee ve tretmele kalmayup, fakr-i fukarann taamna
gz koyup, auna au katma marifet bellemisin.
Biahlak ve oynak fuh-u zenne, taraf- iktidarnda sahib-i baht olup, namus, ar,
haya, edep dmanln alem-i garba an olmudur.
Biz, deriz ki:
Eer devr-i zulmne nihayet vermez isen, millet-i azizi ahs- adinden yce bilmez
isen, AT uakln bir yana koyup, sine-i millete dnmez isen ve dahi millet-i
Mslman'a layk- zulm eyleyen, alem-i garbn cmle kullarn temize havale
eylemez isen,
Hizmetkr- din, hizmetkr- millet ceddim akna, zatn ve ua- garb partini
gn- kasmda hak ile yeksan etmei boynumuz bor bil-rz.
Gayri sen bilrsn.
157
YEN YIL MI GELD?
- Yeni yl nasl karladnz?
- Nasl retmilerse beyim. Kaldrmn kenarna dizildik. Tam geerken
ellerimizle aplak aldk. ocuklarn elinde kat bayraklar vard. Ben esas
duruumu hi bozmadm. Yani saygda kusur etmedik.
- Yani yeni yla nasl girdiniz?
- Ben hi girmedim beyim. Aha bak. Savclktan sabkaszdr kaydm var. u da
muhtarn verdii iyi hal kad.

- Yeni yla girmek arzuya bal deil. Mecburen gireriz.

- Bizim hi bir suumuz yoktur beyim. Girmisek bilmeden girmiizdir. Hi bir
kt niyetimiz, ilga ve skat dncemiz yoktur. Eski yln bir ktln de
grmemiiz. Bize dokunmayan yllar bin yaasn.
- Galiba sen hi yeni yl elencesi yapmadn?
- Haddimiz deil beyim. Ben bir kere evlendim. Onda da hi elenmedim.
Gmz srtladmz gibi, ekmek peine dtk. Bize rettiler. Bizle ancak
elenilir. Saolsun hkmetimiz yle yapyor.
- Yeni yldan ne bekliyor sunuz?
- Hi kimseden, hibir ey beklemiyoruz. Kendi yamzla kendimiz
kavruluyoruz. Amma hkmetimiz derse, bekliyecen, ite o zaman bekleriz. Yani
tek ayamzn stnde filan.
- Evinizde elektronik alet var m?
- Hi bir su unsuru yoktur. Ekmek bann az bile kesmez.
158
Btn aramalardan yzmzn akyla ktk. nceleri bilmiyorduk beyim. Tebih
filan vard ama, hepsini imha ettik.
- Yeni yl dolaysyla syliyeceiniz bir ey var n 11 '
- Aman efendim. Haddimize mi? Siz ne sylememi istiyorsunuz yazn ben altn
imzalarm. Elbette siz benden daha iyi biliyorsunuz.
- Siz hi a atladnz m?
- Farknda deilim beyim. Acaba atlam mym. Sokaktaki ukurlar atladm
ama, bir daha tvbe. Gayri iine derim, Yeter ki hkumatmz emretsin.
159
Mizah dizisi: 1
Anya Manya Kumpanya
THE RTCA NLEMEK IN TURKEY
Byk ok tehlike and korkun ivan pardon irtica nlemek
CIA in TURKEY
CIA Baaramadi IRAN ihtilal
CIA Baaramadi LBYA igal
CIA Baaramadi BEYRUT
mslman yoketmek
CIA Baaramadi AFGANSTAN
Rusya vermek
Ama CIA Baardi nlemek Turkey irtica
SakalH Mslman kalmadi
Bartl-rtl
Mslman kalmadi
OLDI HEP TURKEY ADA NSAN

ONCE THE RTCA NLEMEK IN THE TURKEY

USA USS AND NATO USS THE DONATIM ON TURKEY OLDI
SONRA
Bakan Reagan kutladi and CIA Kutlad
Erdalan beyi, Bahriya hanimi
Dou Romaci Beyi
The SHP orda kalanlari
and butun karanlik aydinlari
Hep kutlad Bakan Reagan
Help yardm etti CIA onlara

www.webturkiyeportal.com