Niyazi GNDZ

Elektrik Yksek Mhendisi

NDEKLER
Sayfa
1.

DIALUX 4.11 YAZILIMI LE AYDINLATMA TASARIMI .............................. 1

1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.6.1
1.7
1.7.1
1.7.2
1.7.3
1.7.4
1.7.4.1
1.7.4.2
1.7.5
1.8
1.9
1.9.1
1.9.2
1.10

DiaLux 4.11 Yazlmna Genel Bak ................................................................... 1

Programn Kurulumu ........................................................................................... 1
Iklk Bilgilerinin Kurulumu ............................................................................... 2
DiaLux 4.11 Light ............................................................................................... 3
DiaLux 4.11 ....................................................................................................... 10
DiaLux Yardmclar le Yeni Proje Hazrlanmas .............................................. 10
DiaLux Yardmclarn kullanarak Hzl Planlama ile ilgili bir rnek . ................ 11
DiaLux Yzeyi .................................................................................................. 19
CAD Penceresi .................................................................................................. 23
Proje Yneticisi ................................................................................................. 25
Klavuz .............................................................................................................. 26
Oda Geometrisi .................................................................................................. 26
DiaLux ile Oda Geometrisinin Hazrlanmas ...................................................... 26
AutoCad ile Oda Geometrisinin Oluturulmas .................................................. 29
Genel Ayarlar .................................................................................................... 34
Oda Mobilya Ve Nesnelerini Ekleyip, karmak ................................................ 38
Iklk Ve Iklk Dzenlerinin Eklenmesi Ve altrlmas ............................... 40
Iklklarn Dzeni ............................................................................................. 40
Iklk Dzlemleri Eklemek ............................................................................... 43
Ksayollar Ve Fonksiyon konlar ...................................................................... 47

2.

AYDINLATMA TASARIMI UYGULAMALARI ............................................ 54

2.1
2.1.1
2.1.2
2.2

Aydnlatma Uygulamalar .............................................................................. 54

rnek Bir Evin Aydnlatma Tasarm ................................................................. 54
rnek Bir Ofisin Aydnlatma Tasarm .............................................................. 80
D Aydnlatma Uygulamas .............................................................................. 84

3.

SONULAR ..................................................................................................... 88

KAYNAKLAR .................................................................................................................... 88

ii

1.

DIALUX 4.11 YAZILIMI LE AYDINLATMA TASARIMI

DiaLux 4.11 Yazlmna Genel Bak

1.1

Aydnlatma hesaplarnda sk kullanlan bir program olan DiaLux ok ynl ve ilevsel bir
programdr. Grsel programlamann ok gzel bir rnei olan DIAL GmbH irketi tarafndan
salanan DiaLux, renilmesi kolay ve aydnlatma hesaplarnda iimizi olduka kolaylatran
bir yazlmdr.
Program daha iyi anlayabilmek ve hesaplarmz daha bilinli olarak yapabilmek iin
aydnlatma ile ilgili fiziksel byklklerin ve baz kavramlarn bilinmesi gerekir. Bunlar
analizlerimizi kolaylatraca gibi program da daha kolay anlayabilmemizi salayacaktr. Bu
yzden aydnlatma ile ilgili temel kavramlarn bilinmesi program anlamak asndan ok
nemlidir.
Program iin nerilen en dk donanm:

lemci: P IV veya daha yksek

Frekans: 1.4 GHz veya daha yksek
Bellek: 1 GB RAM
Grafik kart: OpenGL uyumlu grafik kart
znrlk: 1280x1024px
Desteklenen iletim sistemleri:

1.2

Windows Vista
Windows XP
Windows 7
Programn Kurulumu

Program tamamen cretsiz olmakla birlikte Trke dahil birok dil seenei vardr. lk olarak
http://www.dial.de/DIAL/en/dialux-international-download.html adresine girelim ve oradan
Trke yi seerek Download sayfasna geelim. Burada programn en gncel srmn
bulabilirsiniz. uanda programn en gncel srm DiaLux 4.11 olduu iin bu srm
anlatlacaktr.
Download sayfasnda programn gncel srmn indirmek iin linke tkladmzda aslnda
programn setup ksa yolunu bilgisayarmza ykler. 1-2 MB byklkteki bu setup ksa
yolunu altrdmzda karmza setup sayfas kar. Programn program zelliklerinden
1

yklemek

istemediiniz

yerlerini

semeyerek

programn

boyutunun

klmesini

salayabilirsiniz. Program zellikleri ksmnda Dil seeneklerinden sadece Trkeyi seerek

programn boyutunu kltebilirsiniz.
Program ayrca Cdden yklemek isterseniz DiaLux Cdsini yerletirin. Bundan sonra
otomatik olarak ekrana Ho geldiniz kacaktr. Buradaki ynergeleri takip ediniz. Kurulum
program bilgisayarnzda Microsoft Internet Explorer 5.5 versiyonunu tespit ederse sizden st
versiyonu yklemenizi isteyecektir. Bunun iin uygun olan versiyonu ykleyiniz.
Program yklendikten sonra DiaLux 4.11 ve DiaLux 4.11 Light olmak zere iki tane ikon
masastnde belirir.

ekil-3.1 DiaLux Yazlm Masast konlar

1.3

Iklk Bilgilerinin Kurulumu

DiaLux her yklemede klk bilgileri olmadan gelmektedir. Bunlar firmalarn k

kaynaklar iin hazrlad klk bildirimi Cd sinden ya da internetten indirmemiz mmkn.
Bu kllk ve lamba tercihlerinde kullanlacak olan Datalar DiaLux n PlugInleridir.
(PlugIn: Bir programa eklenebilen ve yklendii programa ek bir kabiliyet kazandran ksa
yazlmlara verilen genel addr) ve her firma iin ayr ayr indirilmesi gerekir ya da
indirilmeden online olarak kullanlabilir.
Bu PlugInleri programn ierisindeki klk seimindeki kurulmam katalog ksmndan
istediiniz firmann zerine ift tklayarak firmann sitesinden indirmek mmkn. Iklk
seimi blmnde DiaLuxn klklar ve lambalar iin ayr olarak kendi veri bankasnda bir
takm rnek verileri ve DiaLux Lamba Demo PlugInleri birlikte verilmektedir. Burada
DiaLux Katalog ksmnda indirmi olduunuz kataloglar bulunmaktadr. Ayn zamanda
online katalog ksmnda da bahsedildii zere PlugInleri indirmeden kullanmak mmkn.
(DiaLux 4.11 alp herhangi i ya da d projeye tkland zaman alttaki ekran sol alt kede
belirecektir. Burada ilem yapmak iin oda geometrisi ksm imdilik TAMAM butonu ile
geilerek salanabilir.)
2

ekil-3.2 Iklk Seimi Tablosu

PlugIn yklendikten sonra bunu ift tklayarak balatn (ncesinde mutlaka DiaLux
programn sonlandrn). Bundan sonra kurulum program ve talimatlar ekrana belirecektir.
Ekrandaki bu ynergeleri izleyin. Kurulum sonras DiaLux programn yeniden balatn.
Bundan sonra Ikllk aac zerinde yeni bir PlugIn belirecektir. PlugIni ift tklamayla
DiaLux program zerinden altrabilirsiniz. Ayrca Iklk Seimi, DIALux Katalog
ksmndan da bu PlugInlere ulaabilirsiniz.
PlugIn i retici CD sinden kurulum yapmak isterseniz CD yi yerletirin. Normal artlarda
Ho geldiniz penceresi kacaktr. Buradaki ynergeleri takip etmeniz gerekir. (DiaLux
programn nceden sonlandrnz). Eer balama ekran belirmezse Windows Explorer
altrn ve CD deki PlugIn dizinini deitirin ve PlugIni ift tklayn. Geriye kalan her ey
otomatik olarak gerekleecektir.

1.4

DiaLux 4.11 Light

DiaLux Light kurulum sonras DiaLuxle gelen bir programdr. DiaLux 3.1 versiyonu ve
sonrasnda bulunmaktadr. DiaLux Light sayesinde ok hzl ve etkin bir ekilde herhangi bir
tasarm yapmadan belirli bilgileri girerek aydnlatma hesab yaplabilmektedir.
DiaLux Light ift tklanarak aldnda aadaki karlama ekran kmaktadr buradaki
3

bilgileri okuyup ileri butonuna basalm.

ekil-3.3 DiaLux Light Ho Geldiniz Sayfas

Bu aamadan sonra karmza Proje Bilgileri sayfas kacaktr. Buradaki bilgileri girelim.
Buradaki bilgiler projemizin ktsn alrken kacaktr.

ekil-3.4 Proje Bilgileri

leri butonuna tklayp ilerlediimizde karmza aadaki veri girii ekran kacaktr.
Burada Oda geometrisinde odamz dikdrtgen olarak gelmektedir. Bunu L tipi oda ekline
dntrp resimde belirtilen a, b, c, d ve ykseklik bilgilerini girip odamz hazrlayabiliriz.
Burada u bilinmelidir ki DiaLux Light bize sadece hzl ve etkin bir hesaplama sunar yani
bizim odamzn ekli dikdrtgen ve L eklinde bir geometriye sahipse DiaLux Light ile hzlca
bir hesap yaplabilmektedir ama odamzn ekli L veya dikdrtgen deilse AutoCad veya
DiaLux ile bu ekli izmemiz mmkndr. Bu konu ileride ayrntl olarak incelenecektir.
Unutulmamaldr ki odann ierisindeki dekorasyon malzemeleri, duvar, tavan, zemin, odann
ierisindeki bir ayna bile oda iindeki aydnlk dzeyini byk oranda etkilemektedir. Bu
yzden hesaplanlacak mekann birebir izilip k kaynaklar ile hazrlanmas durumundaki
hesaplama bizim iin daha gereki olacaktr. Bunu da DiaLux Light ile deil DiaLux ile
yapmak mmkn olacaktr. leriki konularda bunlarn nasl yaplaca rneklerle
anlatlacaktr.
Aadaki ekildeki yansma derecesi ksmnda standart tavan, duvar, zemin verilmitir.
Bunlar yanlarndaki yerden ya da kendimiz yansma derecesini biliyorsak elle girmemiz
mmkndr.
5

Oda Parametresi ksmnda, odann ne sklkla kullanldna dair bilgiler mevcut oradaki
default ayarlar kullanarak ya da bakm katsaysn kendimiz girerek odann ne sklkla
kullanld verisi belirtilebilir. Odann ok tozlu olmas yansmay etkileyeceinden aydnlk
dzeyinin dmesine neden olacaktr. Odann temiz olmas daha iyi aydnlk dzeyi salar.
alma dzlemi ise oda ierisinde allan masalarn yerden yksekliidir. Bu 0.85 m olarak
gelmektedir fakat sizin masalarnzn boyutlar farkl ise deitirilmesi unutulmamas gereken
bir parametredir. nk k kaynana yaklaldka aydnlk dzeyi artar.
Ikln tutturulmas ksm ise tavana taklan armatrn tutturulma eklidir. Burada Yzey
taklan ve Kullanc Tanml ksm bulunmaktadr. Buradaki bilgileri deitirerek armatrn
taklma ekli tanmlanr.
Ikllk Seimi ise daha nceden yklemi olduumuz PlugInleri kullanarak bir k kayna
seilir. Ik yaym ksmnda da k kaynann k dalm erisine ularz. Ayn zamanda
k kaynann k aksn grmemizde mmkn.

ekil-3.5 DiaLux Light Veri Girii Sayfas

Burada ileri butonuna tklayp Hesap ve Sonular ksmna geelim.
6

ekil-3.6 DiaLux Light Hesap ve Sonu Sayfas-1

Burada belirlediimiz oda geometrisi, kllk parametreleri ile hesap ksmna geldik.
Planlanan Em ile ortamda istediiniz ortalama aydnlk dzeyini girerek Hesapla butonuna
tkladmzda aydnlk dzeyinin dalm erisini grrz. Burada armatrleri yatay ve dikey
olarak saylar ile birlikte dzenleyebiliriz. neri butonuna bakacak olursak Planlanan Em
(Ortalama Aydnlk) deerini yazp neri butonuna tkladmzda Dzenleme yapmadan
kullanlan k kaynaklarn kendisi dzenleyip alnacak olan Em deerini hesaplama
yapmadan bize syleyebilir. Ayn zamanda dzenleme parametreleri ile k kaynaklarn 90,
180, 270 ve 360 derece evirebilmemiz mmkndr.

Gerekli deerler girilip Hesapla

butonuna tklanrsa Eav (Ortalama Aydnlk dzeyi), Emax (Maksimum Aydnlk dzeyi),
Emin (Minimum Aydnlk dzeyi), Emin/Emax, Emin/Eav deerleri ve ayrca e aydnlk
erileri hesaplanr. E Aydnlk Erileri ksm hesaplama yaptktan nce veya sonra otomatik
olarak seilirse ortamdaki tm e aydnlk erileri izilir fakat serbest seim ile belirlediimiz
aydnlk dzeyi deerlerinizi eklersek sadece o aydnlk dzeyinin olduu blgeleri grrz.
Aada her ikisine de rnek gsterilmitir.

ekil-3.7 DiaLux Light Hesap ve Sonu Sayfas-2

ekil-3.8 E Aydnlk Erileri

leri butonuna tklayp kt alma sayfasna getiimizde, ktmz dzenleyip pdf formatnda
veya direkt olarak ktmz almamz ve isteklerimize gre ktlarmz dzenlememiz
mmkndr. leri butonuna tklayp son ksma geersek ve burada alttaki kutucua tklarsak
program tekrardan balayacaktr.

ekil-3.9 Sonularn kt Sayfas

ekil-3.10 DiaLux Light Sonu

9

1.5

DiaLux 4.11

ekil-3.11 DiaLux 4.7 Ho Geldiniz Sayfas

DiaLux 4.11 ho geldiniz sayfasnda programa daha nceden ainas olmayanlar iin DiaLux
Yardmclar ile yeni bir proje oluturmasn neririm.

1.6

DiaLux Yardmclar le Yeni Proje Hazrlanmas

ekil-3.12 Yardmc Seimi-1

10

DiaLux Ik, bize basit bir planlama sunar. Hzl Planlama, standart planlamalarn hzlca
yaplmasn salar. Profesyonel Hzl Planlama, deneyimli kullanclara hzl planlamada
yardmc olur. Yol Hzl Planlamas, yollarn hzl planlanmasn destekler.
DiaLux Ik, Hzl Planlama, Profesyonel Hzl Planlama, Yol Hzl Planlama, profesyonel
kullanclar iin projeleri daha hzl bir ekilde yapmay, amatr kullanclar iin de daha basit
bir ekilde planlamay salar. Burada bize sorduu bilgileri girip ileri butonuna tklayp
projelerimizi ekillendirdiimiz gibi bir bilgiyi atlama gibi bir olay yaanmayaca iin de oda
tasarmnda ya da bir yol planlamas projesinde tm bilgileri eksiksiz girerek hata yapma
riskini ortadan kaldrm ve bir daha o bilgileri dzenlemekle uramam oluruz.
1.6.1 DiaLux Yardmclarn kullanarak Hzl Planlama ile ilgili bir rnek .

ekil-3.13 Yardmc Seimi-2

11

ekil-3.14 Oda Biimi

Bu aamada odamzn adn ve eklini seip ileri butonuna bastmzda oda yneltimi sayfas
kacaktr. Burada L tipi odann projede nasl ynlendirileceini belirterek ileri butonuna
basnz.

ekil-3.15 Oda Ynlendirmesi

Odann projede nasl ynlendirileceini belirledikten sonra oda boyutlar ve malzeme
zellikleri belirlenir. Yzeylerin yansma dereceleri programda malzeme seimi ile birlikte
otomatik olarak gelmektedir fakat bunlar biliniyorsa malzeme seimi yaplmadan yansma
katsaylar seilip kullanc tanml olarak ileri butonuna baslp bir sonraki aamaya geilir.

12

ekil-3.16 Oda Boyutlar ve Malzeme zellikleri

alma dzleminde, oda ierisinde allan masalarn yerden ne kadar ykseklikte olduunu;
Snr blgesi ise alma dzlemi ile duvarlar arasndaki akln ne kadar olmas gerektiini
syler. Bakm katsays, kirli, tozlu ve pis mekanlarda yansma daha az olacandan oda
yzeyinde veya d yzeylerde parlt az olacaktr yani aydnlk dzeyi daha az olacaktr.
Burada referans bilgilerden veya bakm katsaysn 0.1 ile 1.0 arasnda kendimiz de girebiliriz.
Fakat genel olarak i aydnlatma projelerinde bakm katsays verilmediyse 0.8 olarak
alnmaktadr.

13

ekil-3.17 alma Dzlemi ve Bakm arpan

14

ekil-3.18 Iklk Seimi

Iklk seimi sayfasnda Katalog ksmndan Lambalar online ya da PlugIn leri ykl ise
oradan seilerek bir sonraki etaba geilir.

ekil-3.19 Tutturma Ykseklii

15

Tutturma ykseklii, armatrn alma dzleminden ne kadar yukarya ve tavandan ne kadar

sarktldnn belirlendii sayfadr. Burada yzey taklan veya kullanc tanml olarak bunlar
ayarlamak mmkndr.

ekil-3.20 stenilen Ortalama Aydnlk Seviyesi

Burada istenilen ortalama aydnl girerek ya da alternatif olarak istenilen sra ve sra bana
klk saysn girerek n izleme yapabiliriz.
NOT: n izlemede odann dnda kalan armatrler hesaplamaya katlmaz. Sadece oda
ierisine tam olarak giren lambalar hesaba katlr.
Bir sonraki adm armatrlerin oda ierisinde boylamasna veya enlemesine durmasn ayrca
armatrlerin alt duvara olan uzakln belirttiimiz sayfadr. Burada akl artrrsak baz
armatrlerin odann dna tatn ve hesaba katlacak olan armatr saysn azaltm oluruz.

16

ekil-3.21 Iklk Yneltimi

Son admda srekli klk dizileri ile k kaynaklarnn bitiik veya her ikinci elemannn bir
klk olmasna karar verdikten sonra ileri sonrada son butonunu tklayarak hesaplama
ksmna geiyoruz.

ekil-3.22 Iklk Dizileri

Hesaplamay yaparken eitli seenekleri hesaba katp katmama yine bizim elimizdedir. kt
alma ilerleyen konularda ilenecei iin bu ksm tamam diyerek geilmelidir.
17

ekil-3.23 Hesaplamay Balatma

Hesap yapldktan sonra oda render edilir ve aadaki 3 boyutlu ekil kar. Burada Tek
Yaprak kt butonuna tklarsak odann planlanmasn ve aydnlatma hesabn ieren tm
bilgiler tek sayfalk bir pdf kts olarak bize sunulmu olur.

ekil-3.24 Hesap Sonucu

18

ekil-3.25 Tek Yaprak kt

1.7

DiaLux Yzeyi

DiaLux yzeyi ana alma alanlarnda toplanmaktadr.

1) CAD Penceresi
2) Denetleyicili Proje Yneticisi
3) Klavuz

19

ekil-3.26 DiaLux Yzeyi

Buradaki her blmde de fonksiyonlar arabilir ve objelerle alabilirsiniz. Proje
Yneticisi Denetmeni ilgili tm dallar (Proje, Nesneler, Renkler, Iklk Seimi, kt)
iermektedir. Bunlardan,
Proje, yaplan projede kullanlan tm nesnelere, klk seimine, ilgili zemin, tavan, duvar,
alma dzeni bilgilerine ksacas proje ile ilgili yaplan tm bilgilere ulaabileceiniz
ksmdr.

ekil-3.27 Proje Mens

Nesne, projede kullanlacak tm nesneler (i, d mekan nesneleri, oda elemanlar, vb.) bu
blmdedir. Burada rnein; i mekan sekmesine (tabna) tklanp ierii aldktan sonra
20

sa tarafta kan nesneler tutulup odann ierisine srkle brak Drag and Drop teknii ile
eklenebilir. Oda ierisinde de zerine tklanp Delete ile de silebilirsiniz.

ekil-3.28 Nesneler Mens

Renkler, bu blmde ise yzey dokular, renkler, k renkleri, renk szgeci ve kullanlan
yzeylere ait bilgiyi bulabilirsiniz. Bunlar da srkle brak ile proje ierisine aktarmamz
mmkndr.

ekil-3.29 Renkler Mens

21

Ikllk seimi, k kaynann seildii ksmdr. Burada daha nce de anlatld zere
online ya da indirilen PlugIn leri kullanarak kllk seimi yaplmaktadr. Srkle brak
teknii ile proje ierisine aktarlabilmektedir.
kt, bu sayfada hesaplama yaptktan sonra eriebileceimiz bilgiler bulunmaktadr.
Aadaki not da belirtilen ayarlar yapldktan sonra DosyaDa AktarDosyay PDF
olarak sakla ya tklanrsa kt PDF olarak hazrlanm olur.

ekil-3.30 kt Yaplandrma
22

1.7.1 CAD Penceresi

CAD Penceresinde, ara ubuundaki yanda gsterilen ikonlar
kullanarak odann 3 boyutlu grntsn, stten, Yandan, nden, evrenin Tm
Grnmlerini ve Ray-Trace n izleme yapabilmemiz mmkn.

ekil-3.31 3B Gsterim

ekil-3.32 stten Grnm

23

3B grnm ve zet grnm yan ve n grnmleri interaktif planlamada grebilirsiniz.

CAD penceresi interaktif aydnlatma plan iin hizmet vermektedir. Farenizle odann d
cephesini ya da standart soka evirebilir, zoom layabilir, yana doru itebilir ya da
dolaabilirsiniz. PAN ya da itiniz farenizin orta butonuyla hizmetinizdedir. Zoom
fonksiyonu tekerlekli fare ile mmkndr.
DiaLux programnda farenin sa butonu ok nemlidir. aretlenen objeler, program modlar

ya da alma alanlar nemli fonksiyonlaryla hizmetinizdedir.

ekil-3.33 Fare
Ayrca i

ya da d oda objelerini tayabilir, leklendirebilir, evirebilir

ve

iaretleyebilirsiniz. Farenin sa butonuyla Men y arabilir ve CAD penceresini istenilen

modda aabilirsiniz.
Proje yneticisindeyken Farenin sa butonuyla odaya tkladnzda 3B grnm ya da zet
grnm seebilirsiniz. Birden fazla CAD penceresi aksa bunu Menden Pencereyi
tklaynz. Resimler tmden aldysa TAB tuuyla ekrann kenarndaki grntler
deitirilebilir. Ayn anda farkl pencerelerle alma, yksek znrlkteki ekran kartlar ve
grafik kartlaryla mmkndr.
Odaya bir obje konulduysa buna farenin sa butonuyla bir men eklenebilir.

24

ekil-3.34 Nesne Eksenleri

evirme noktas aktiflendiyse noktada bulunan deyicideki obje tklayarak evrilebilir.
Krmz nokta krmz eksenin etrafnda, mavi nokta mavi eksenin etrafnda ve yeil nokta
yeil eksenin etrafnda dn salar. Objenin kiisel koordinat sisteminin olduuna dikkat
ediniz. Objeyi oka tklayarak ve ekerek yerinden kmldatabilirsiniz (1).
1.7.2 Proje Yneticisi

ekil-3.35 Proje Yneticisi

Proje Yneticisi, aydnlatma planmz ok hzl bir ekilde tasarlamamz salayacaktr.
Burada, tklanlan yerin btn zelliklerini grebilmeniz mmkndr. Yukardaki ekil CAD
Penceresinde bo bir yere tklanarak elde edilmitir. Buna rnek olarak Proje ksmna
tklanarak orada yapm olduumuz duvar, tavan, zemin gibi herhangi bir nesnenin zerine
tklanarak proje yneticisinde onlar istediimiz gibi ayarlamamz mmkndr.
25

1.7.3 Klavuz

ekil-3.36 Klavuz

1.7.4 Oda Geometrisi

Oda geometrisinin iziminde birka farkl yol bulunmaktadr. Bunlardan biri standart olarak
DiaLux ierisinde oda geometrisinin izimi, ikincisi ise AutoCad programnda oda
geometrisinin hazrlanmas ve bu geometrinin DiaLuxe aktarlmas eklindedir.
1.7.4.1 DiaLux ile Oda Geometrisinin Hazrlanmas
DiaLux Program balatlp yeni bir i proje seilir.

26

ekil-3.37 Oda Geometrisi Hazrlan-1

Karmza yukarda gsterilen ekran gelecektir. Burada Oda dzenleyici ksmnda uzunluk,
genilik, ykseklik ksm girilir ve odann koordinatlar eklenip silindikten sonra tamam
butonuna tklandnda oda geometrisi belirlenmi olur. Burada yardmc olarak nokta ekleme
ve karmay da kullanabiliriz. Bunu yapmak iin CAD Penceresi ierisinde drt ke olarak
mavi kesik izgilerle gsterilen dikdrtgene hangi yerden nokta eklemek istersek o kesikli
izginin zerine farenin sa tuu ile tklayp nokta ekle denilmelidir.

ekil-3.38 Oda Geometrisi Hazrlan-2

27

ekil-3.39 Oda Geometrisi Hazrlan-3

Grld zere farenin tkland yere nokta eklenmi durumdadr. Bu noktalar farenin sol
tuu ile tutup odaya istediimiz ekli vermemiz mmkndr.

ekil-3.40 Oda Geometrisi Hazrlan-4

Bu ekilde noktalar eklenip odann ekli belirtildikten sonra oda dzenleyicisindeki TAMAM
butonu tklandnda odann ekli tamamlanm olur.

28

ekil-3.41 Oda Geometrisi Hazrlan-5

1.7.4.2 AutoCad ile Oda Geometrisinin Oluturulmas

AutoCad program alr ve burada line komutu ile oda 2 boyutlu olarak izilmeye balanr.
Burada ilemlerinizi yaparken dikkat etmeniz gereken en nemli yer oda geometrisini lekli
izmektir. rnein odann uzunluu 7 metre ise siz bunu 7 olarak girerseniz ekil ok kk
olacandan 700 olarak girip DiaLux e aktarrken bunu cm olarak girdiinizi belirtirseniz
daha rahat izim yapabilirsiniz.

ekil-3.42 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-1

AutoCadde izdiimiz bu ekli DiaLuxe aktarmak iin DiaLux alr ve yeni i proje seilir.
Oda Dzenleyicisinde PTAL butonuna tklanr. Daha sonra Dosya mensnden ie aktar
oradan da DWG ya da DXF dosya seenei tklanir.
29

ekil-3.43 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-2

ekil-3.44 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-3

Bu ekran ileri butonu ile geildikten sonra, karmza kan dosya seimi ekrannda
hazrladmz AutoCad dosyas kaydedildii yerden seilir ve ileri butonuna tklanr.
Karmza kan birimleri belirleme ekran ok nemlidir. Burada AutoCadde oda
30

geometrisini cm olarak planladysak buradan cm seeneini semeliyiz. Burada DiaLux bize

izdiimiz oda eklinin rnek uzunluklarn da gsterir. Bu ksmda ileri butonu ile geilir.

ekil-3.45 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-4

ekil-3.46 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-5

31

Yukardaki pencerede ise Oda geometrisinin CAD penceresi ierisinde konumu belirlenir.
Burada kullanlan blgenin arlk noktasn balang olarak se butonu tklanp ileri
butonuna basldnda karmza gelen son pencere de ileri butonu ile geildiinde izdiimiz
oda geometrisi bata iptal ettiimiz 4 ke cismin arlk merkezine yerletirilir.

ekil-3.47 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-6

Son ilem olarak, KILAVUZdaki Oda geometrisi ile linki tklanrsa aadaki ekil ortaya
kar.

ekil-3.48 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-7

Burada yaplacak ilem; 1,2,3,4 numaralar ile belirtilen noktalar, nokta ekleme veya karma
ile yeni geometrinin kelerine yerletirmektir.
32

ekil-3.49 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-8

Oda geometrisinin onaylanmas iinde Proje yneticisindeki Oda dzenleyicisinde TAMAM
butona tklanr ve artk Oda geometrimiz dzenlenmitir.

ekil-3.50 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-9

ekil-3.51 AutoCad ile Oda Geometrisi Oluturulmas-10

33

1.7.5 Genel Ayarlar

Genel Ayarlar ile her proje iin girilen baz bilgileri lke artlarna gre standartlatrabilir
bylelikle bir sonraki proje iin bir daha girmeye gerek kalmaz. Bilindii zere baz verilerin
standart deerleri lkeden lkeye farkllk gstermektedir. Program kurduktan sonra genel
ayarlar ile program kendimize ya da irketimize gre kiiselletirebiliriz.
Bunun iin Dosya mensnden Ayarlar oradan da Genel Seenekler tklanmaldr.

ekil-3.52 Genel Ayarlar

34

ekil-3.53 Standart Deerler

Standart Deer ile oda boyutlarnn, yansma derecelerinin, alma dzleminin, vb eylerin
her yeni projede DiaLuxun bize Default olarak verdii deerleri grmekteyiz. Eer bizim
yaptmz almalarn standart deerleri varsa buradan deitirerek her proje de bu bilgileri
deitirme kargaasndan kurtulmu oluruz.
Global ile projelerin kaydedildii dosyann yeri, dil seenei, programn standart olarak nasl
balatlmas gerektiini, kullanlan birimleri Avrupaya ya da Amerikaya zg olarak
deitirebilmeniz mmkn.
CAD Penceresi ile arka plan renkleri ve grafik kart seim ilemlerinin ayarlarn
deitirmemiz mmkn.
kt ile planladmz projenin ktsnn yapsn ayarlamamz mmkn. Bu blmde ayrca
firmamzn logosunu(BMP ya da JPEG) belirtebiliriz. Bylece her yeni proje iin tekrar
belirtmemize gerek kalmaz.leyen ile de kiisel bilgilerinizi girerek her proje iin standart
olarak atamamz mmkn.
35

ekil-3.54 Global Deerler

ekil-3.55 CAD Penceresi

36

ekil-3.56 kt Ayarlar

ekil-3.57 leyen (Projeyi Yapann) Ayarlar

37

Enerji Deerlendirme, Pencere, Tavan Penceresi sayfalar ile de dier standart deerleri
ayarlamamz mmkndr. Burada Enerji Deerlendirme ile iletmenin gnlk alma saati,
gece alma saati, aydnlk bakm deeri, alma dzleminin ykseklii gibi ayarlar, Pencere
menleri ile pencerelerin yaps ve tm zellikleri yaplandrlabilir.
NOT: CAD Penceresi ayarlarnda standart grafik kart srcsn deaktif etmek ve Mesa
srcsne deitirmek iin olanak vardr. yi bir grafik kartnz varsa bu deitirme ok
nemli deildir ama grafik iplerinin OnBoard olduu bilgisayarlarda gvenli grafik moduna
(Mesa srcs) deitirme avantaj salayabilir. Deitirme ancak DiaLuxn 3B
gsterimindeki kmede ya da 3B tantmndaki noksanlkta anlamldr. DiaLux n
deitirmeden sonra yeniden balatlmas gerektiini unutmaynz.
Dosya Mensnden Ayarlar oradan da Ara ubuu ve Klavyeyi zelletir ile de ok sk
kullandnz zellikleri klavyenizde ksa yol olarak atayabilir. Kullanmadnz fonksiyonlar
kaldrabilirsiniz.

ekil-3.58 Uyarlama
1.8

Oda Mobilya Ve Nesnelerini Ekleyip, karmak

Oda ierisine mobilya eklemek ve karmak iin srkle brak yntemi ile bu ilem yaplr.
Oda ierisine braklan elemanlar koordinatlar ayarlanarak oda ierisine yerletirilirler.
Silinmek istendii zaman ise seilip delete ile silinirler. Burada oda ierisine braklan
38

elemanlar

her

zaman sizin istediiniz

biimde olmayabilir.

Bunlarn

boyutlarn

dzenleyebilirsiniz. Ayrca dzenlemi olduunuz nesleri seip DosyaDa AktarNesne

Sakla ile alan klasrlerden birine kaydedildii zaman daha sonra baka projelerde de
kullanma olanak salar.
Yzey Dokular da ayn yntem ile duvarlara, tavana veya zemine srkle brak ile
eklenebilirler ama bu dokular seip delete ile silmeniz mmkn deildir. Bunlar
RenklerYzey DokularYzey Silgisini seip silinecek ksmn zerine braklmaldr.
DiaLux ierisindeki yzey dokular 1x1 m JPEG, JPG, BMP, GIF, DIP eklinde
texturelerdir. Kediniz de bir yzey dokusu ayarlayp bunu Dosyae AktarYzey
Dokusu Dosyalar tklanp burada hazrladnz resmi yzey dokularnn arasna
ekleyebilirsiniz.
NOT: Hazrladnz oday tm zellikleri ile oaltmak isterseniz yani tm zellikleri ile
kopyalamak isterseniz Proje ksmnda Odann zerine farenin sa tuu ile tklayp Oda
Kopyasn Al derseniz Odanz tm zellikleri ile kopyalanm olur. Bu ekilde rnein
mekan iin Oturma Odas hazrladnz daha sonra baka bir oda da buradaki ou zellii
tekrar kullanacaksanz oday kopyalayp bunun zerinden deiiklikler yaparak oda
hazrlanabilir.

ekil-3.59 Oda Kopyas Oluturma

39

1.9

Iklk Ve Iklk Dzenlerinin Eklenmesi Ve altrlmas

Iklk seiminin nasl yapld ve oda ierisine nasl yerletirildii gsterilmiti. Hatrlatma
olmas asndan ksaca tekrar deinirsek; Denetleyicili Proje Yneticisi ksmnda Iklk
Seimi ksmndan online, demo ya da kendi yklediiniz PlugIn leri srkle brak yntemi ile
oda ierisine brakp koordinatlarn istediiniz ekilde ayarlayarak klk eklenmesi
mmkndr.
Tekli k kayna eklenilecekse Klavuzdan Tek Iklk Ekle tklandnda Denetleyici
Birimde zellikler Sayfas alacaktr. Burada Tutturma sekmesinde gerekli montaj ayarlar
yapldktan sonra Ekle tklanarak odann ortasna son kullanlan k kaynaklarndan birini
eklememiz mmkndr. Bu konu uygulamalarda da ayrntl bir ekilde gsterilmitir.

ekil-3.60 Iklk Oluturma

1.9.1 Iklklarn Dzeni

DiaLux, klklarn hedef nlarn aar. Mende Grnm den Iklklarda Yardmc Inlar
fonksiyonunu bulabilirsiniz.
40

ekil-3.61 Iklk Dzeni-1

Eklenen klklarda C0 oku (krmz izgi) kacaktr. Bu ok C0 dzeyi ve sar izgi k
yansma as Gamma= 0 kacaktr. Genel olarak C0 klk dzeyleri X ekseni
dorultusunda olacaktr. Burann dnmemi olmas gerekir.
DiaLux ile klarn LVKs hacim model olarak karnza kar. Bu zellikle asimetrik
klklarda konumlandrmak iin dorudur.

ekil-3.62 Iklk Dzeni-2

41

Iklklarn LVK s iin Mendeki Grnm 3B Ik datm gsterimi arlr ya da

sembollerden ilgili ikon seilir.
DiaLux te klklarn dzenlemesi koordinat girdileriyle denetleyicide takip edilebilir.
Noktasal aydnlatma fonksiyonu 3B grnmde kullanlabilir. Noktasal aydnlatma
fonksiyonu tek tek klklar istenen dzlemlere getirir. Bunun iin bir kl iaretleyin ve
Men den alma Noktasal aydnlatma ya tklayn ya da sembollerden ilgili ikonu
seiniz.
DiaLux te klk dzenlemesi sadeletirilmitir. C0 dzenlemesi fonksiyonun yannda,
Gamma 0 noktasal aydnlatma opsiyonel olarak Maksimum ksal yeinlik (Imax)
dorultulmu olur ayrca C90 Gamma 0a gre yaplandrmann dier karmak tavan formu
da geniletilmitir (1).

ekil-3.63 Iklk Dzeni-3

Bir klk tanm iin bunu yapnz. NOT: Iklk dzeni ierisinde her bir klk seim
filtresi seiniz. Bunu u ekilde yapnz: MenCAD Seim filtresi Tek li klklar.

42

ekil-3.64 Iklk Dzeni-4

Iklk iaretlendikten sonra odadaki yer stnde (ya da mobilyada) noktasal aydnlatmaya
tklayn.

ekil-3.65 Iklk Dzeni-5

1.9.2 Iklk Dzlemleri Eklemek

Iklk Dzlemlerini klavuzdaki fonksiyonlardan ya da CAD penceresine sa tklayarak
Iklk EkleAlan dzenleme den sememiz mmkn. Alan dzenleme seildiinde aadaki
43

gibi bir ekran kar karmza, bunlarn dzenlenmesi ve kullanm uygulamada gsterilmitir.

ekil-3.66 Iklk Dzlemi Eklemek

Iklk Dzlemi eklediimizde mendeki seme filtresi ok iimize yarar. Bunlar aada
gsterilen ikonlardr. Bunlar srasyla soldan saa doru belirtirsek,

ekil-3.67 Iklk Seme Filtresi

Iklk dzenlemelerinin seimine izin ver ya da engelle,
Tek klklarn seimine izin ver ya da engelle,
Iklklarn dnebilir paralarnn seimine izin ver ya da engelle,
Nesnelerin seimine izin ver ya da engelle,
Oda yzeylerinin ya da oda elemanlarnn seimine izin ver ya da engelle,
Pencere, kap ve hesap yzeylerinin seimine izin ver ya da engelle,
Hesap noktalarnn seimine izin ver ya da engelle,
Yardmc izgilerin seimine izin ver ya da engelle,
44

ekil-3.68 Tekli Iklk Seimi

Yukardaki ekilde seme filtresi tek bir kl semeye izin verir. Bu rnein bir klk
dzeninde bir dzleme cismi nlaycs iin mantkl bir seenektir.
Dzenleme seeneindeki Dzenleme ksm klklarn nereye yerletirileceini gsterir.

ekil-3.69 Iklk Dzenleme

45

Burada Simetrik, iinde seeneini iaretlersek klklar oda ierisinde,

ekil-3.70 Simetrik Dzenleme

Iklk ortasndan klk ortasna,

ekil-3.71 Iklk Ortasndan Iklk Ortasna Dzenleme

D kenardan d kenara, seenei ile ise klklar aadaki gibi yerleecektir.

ekil-3.72 D Kenardan D Kenara Dzenleme

46

NOT: Iklklarn rotasyonlar tek tek deitirilebilir. Bunun iin seim filtresini kullanmak
gerektiine dikkat ediniz.
NOT: Benzer yntemlerle klk izgisi, ember izgi (Bunlar klavuzdan ya da CAD
penceresi sa tuklk ekle den) hat dzenleme ekle, ember dzenleme ekle ile yaplr.

1.10 Ksayollar Ve Fonksiyon konlar

ekil-3.75 Ksayollar ve Fonksiyon konlar

Yukardaki ekilde grld zere baz ksayollar ve fonksiyon ikonlar bizim iin hazr bir
ekilde programn kurulumu ile birlikte gelmektedir. Dosya, le, Grnm, CAD, Yakala,
Ekle, Iklk seimi, ktlar, Pencere, evrimii, ? gibi menlerden bu fonksiyonlar
aracamz gibi ikonlar ile de armamz mmkn. Bunlardan bazlar anlatlmt. imdi
de anlatlmayan fonksiyonlara deinelim.

ekil-3.76 Dosya konlar

Yukardaki ikonlar standart dmelerdir. Buradakileri soldan saa doru tanmlayacak
olursak;
Yeni bir proje oluturur.
Var olan bir projenin almasn salar.
Projenizi kaydeder.
kty yazcya ynlendirir.
Bask n izleme yapar.
ktlarnz PDF olarak kaydeder.
Seili nesneyi keser.
47

 Seili nesneyi kopyalar.

Seili nesneyi yaptrr.
Yaplan ilemi geri alr.
Geri alnan ilemi yeniden yapar.

ekil-3.77 Grnm konlar

Soldan saa doru,
Ik dalmn 3 boyutlu gsterir.
Seilmi olan k kaynann dalmn 3 boyutlu gsterir.
Enerji deerlendirme blgesi
Ik ks
Gne ve glge grselletirme
Cam nesnelerin 3 boyutlu gsterimi
CAD penceresinde alma dzlemi deer erilerini gsterir.
Yanl renk gsterimi
Aydnlatma noktas belirleme
l band
Gsterge an gster
Yardmc izgileri gster
Cetvelli yardmc dzlemi gster
DWG ve DXF katmann gster

48

Bunlarla k dalmnn 3 boyutlu gsterimini salayabilirsiniz. Aydnlatlacak yerlerin ok

nemli olduu yerlerde kullanlmas faydaldr.

ekil-3.78 3B Iklk Dzlemi Grnm

Bu iki fonksiyon DiaLux n bize sunmu olduu en gzel zellikleri diyebilirim. Bu
fonksiyonlar rnek yaparak inceleyelim.
alma Dzlemi
alma

dzlemi

zerindeki

aydnlk

dzeyini renmek istiyorsak

bu

fonksiyonu kullanmalyz. Bunun iin ilk

nce

NesnelerdenHesap

tklanarak

odann

AHesap
iki

boyutlu

gsteriminde istenilen yer iaretlenmelidir.

ekil-3.79 alma Dzlemi

ekil-3.80 alma Dzlemi stten Grnm

Daha sonra

ikonu ile hesaplamay balatrsak, alma dzlemi zerindeki aydnlk

dzeyi de ktlarmza ilenmi olur.

49

ekil-3.81 Aydnlatma Teknii Sonular

Ayrca hesaplamay balattktan sonra

aktifletirilip Proje ynetiminde deer aralklar ve

bu deerlere karlk gelen renkler seilirse bunu izgi eklinde gsterir.

ekil-3.82 alma Dzlemi Hesap Sonu Deerleri

50

ise yanl renk gsterimidir. Buna tklandnda, proje ynetiminde aadaki yanl
renkler yneticisi kar. Burada belirlediiniz en yksek deer girilir ve interpolasyon yaparak
program kendisi ayarlama yapar. Kabul et butonuna tklandnda yanl renkler gsterimi
yaplr.

ekil-3.83 Yanl Renkler Gsterimi

Burada yeil renkli yerler 750 lx deerlerine denk gelir. Bu ekilde aydnlk dzeyinin
dalmn grmemiz mmkndr.
51

Soldan saa doru bakacak olursak,

Hesaplamay balatr
Enerji deerlendirmesi yapar
Tek yaprak kt
Pov Ray n izleyici
Video olutur
Pov-Ray n izleyici ile CAD penceresindeki 3 boyutlu resmi rendering ile n izleme
metodu bmp ve Jpeg formatnda resmi kaydetmemizi salar. Aada CAD penceresindeki 3
boyutlu grnt ile Pov Ray ile alnm resim bulunmaktadr.

ekil-3.84 Pov-Ray In zleyici

52

ile oda ierisinde bir hat belirleyerek odann ierisinde gezinme metodu ile video
oluturmak mmkn.
NOT: DiaLux ilemlerinde proje yneticisinde baz standartlar grmsnzdr. Bunlardan
EN 15193, Trk Standartlar Enstitsnn uygulam olduu Binalarda enerji performansAydnlatma iin enerji zellikleri (Energy performance of buildings - Energy requirements for
lighting) standarddr. DIN 18599 ise Alman standartlardr.

53

2.

2.1

AYDINLATMA TASARIMI UYGULAMALARI

Aydnlatma Uygulamalar

2.1.1 rnek Bir Evin Aydnlatma Tasarm

Aadaki ekilde gsterilen evin aydnlatma hesabn yapalm. Burada odalarn ykseklii
her yerde ayn ve 2.8 m olarak alnmtr.

ekil-4.1 Mimari leklendirilmi Bir Daire

54

Salondan balayacak olursak. lk nce yeni bir i proje balatlr ve oda dzenleyici
penceresinde ykseklik 2.8m, uzunluk 6.4m, genilik 4m olarak girilir ve tamam butonu
tklanr. Genel ksmda Oda1 yazs Salon olarak deitirilir. Salon iin duvarlar; standart
duvar, tavan; al, sva, zemin ise standart zemin dir.

ekil-4.2 Oda Dzenleyici

Oda geometrisi halledildikten sonra CAD penceresinde odann dndaki bir yere tklayarak
proje yneticisi ksmnda oda yzeyleri ksmna geelim. Burada bize verilen bilgileri
girdikten sonra Bakm plan ynetiminde bakm katsays ok temiz oda olarak girilmitir.
Burada odann bakm katsaysnn bizim tarafmzdan girilebildiini unutmayalm.

55

ekil-4.3 Oda Yzeyleri

ekil-4.4 Bakm Plan Ynetimi

imdi odamza nesnelerimizi yerletirelim. Nesnelerden Pencere ve Kaplardan kapmz alp
odamzn ierisinde bize en uygun yere yerletirelim.

56

ekil-4.5 Kap Montaj

Grld zere kapmz braktmz yere nesne olarak yerleti biz bu ilemi kap ve
pencereler iin yaptktan sonra Yzey Dokularndan zerine istediimiz dokuyu vereceiz.
Ayn ekilde penceremizi de yerletirirsek.

ekil-4.6 Pencere Montaj

Pencere ve kapy yerletirdikten sonra kap ve pencereyi istediimiz gibi dzeltmemiz
mmkn. rnein; pencerenin zerine tklandktan sonra proje yneticisine baklacak
olunursa,

57

ekil-4.7 Proje Ad
Genel, Konum/ Byklk, Gn katsaylar vb gibi menleri bize pencerenin tm
bilgilerini girmemizi salar. Biz burada pencere ile ilgili sadece boyutlarn deitirelim.

ekil-4.8 Pencerenin Konum ve Bykln Dzenleme

Bu ilemleri yaptktan sonra salon zellikleri belli olan kap ve pencereden olumaktadr
imdi de yzey dokular ile bunlarn yzeylerini deitirelim.

ekil-4.9 Kap ve Pencereden Oluan Salon-1

RenklerYzey DokularKaplar buradan Akaaa tipi kap seilip srkle brak
teknii ile kapnn zerine braklrsa, ayn ekilde Pencerelerden ahap tip pencere alnp
58

pencere nesnesinin zerine braklrsa aadaki ekil elde edilir.

ekil-4.10 Kap ve Pencereden Oluan Salon-2

NOT: Nesnelerin zelliklerini girdikten sonra yzey dokular eklediimizde bu nceki
zellikleri etkileyebilir. Bu yzden, nce nesneleri koyup ardndan yzey dokularn
yerletirip hala istediiniz kstaslar salamyorsa proje yneticisinden zelliklerini istediiniz
gibi ayarlayabilirsiniz.
imdi NesnelerNesne dosyalarndan i mekanla ilgili istediimiz nesneleri alp oda
ierisine yerletirelim.

59

ekil-4.11 Nesneleri Yerletirilmi Salon

Nesnelerimizi yerletirdikten sonra k kaynann seimi ve yerletirmelerini yapalm.
Bunun iin klk seiminde PlugIn leri ya da online kataloglar kullanarak uygun bir k
kayna srkle brak ile odann istenilen yerine konulabilir. Birden fazla k kayna
yerletireceimiz zamanlarda simetrinin bozulmamas iin klavuzu kullanarak baz
fonksiyonlarla bunlar ok rahat yapabiliriz.
Tek klk ekle: Odann ortasna son kullanlanlardaki
k kaynaklarnda olan kll koyar. Bu odann
ortasna bir tane kllk koyulacaksa kullanlr.

Iklk alan: Ik kaynaklarn koyacanz alan belirler.

Bu fonksiyonu kullanarak k kaynaklarn kolaylkla
belirlediiniz alan ierisinde dzenleyebilirsiniz.
ekil-4.12 Klavuz

60

Hat dzenleme ekle: izgi eklinde bir hat dzenler bunun zerine belirlediiniz aralklarla
k kaynaklarn yerletirebilirsiniz.
ember dzenleme ekle: Ik kaynaklarn bir ember etrafna dizmek istediinizde
kullanabileceiniz bir fonksiyondur.
NOT: Ayn fonksiyonlara CAD penceresi ierisinde sa tua tklayarak da ulamanz
mmkn.
NOT: Ikllk seiminde armatrn k dalm erisine muhakkak dikkat edilmelidir. Buna
rnek olmas asndan ekil 4.13de farkl k dalm erilerine sahip armatrlerin k
dalm erileri gsterilmitir.

ekil-4.13 rnek ki Ikln Ik Dalm Erileri

Salonda k dalm erisi ekil 4.13n sol tarafndaki gibi olan 2 adet Philips TL-D36W hat
dzenleme fonksiyonu ile yerletirilmitir.
Hat dzenleme fonksiyonu tklandktan sonra proje yneticisinde k, tutturma ve dzenleme
ayarlar yapldktan sonra EKLE butonu tklanarak eklenir.

ekil-4.14 Iklk Seimi

61

Bu ekilde yerletirildikten sonra aadaki ekilde de grdnz zere odann ortasna

belirlediimiz aklklarla klklar (armatrler) eklendi.

ekil-4.15 Floresan Lamba Montajl Salon

Hesaplamay balat ikonuna tklayp Standart bir ekilde hesaplamay balatrsak.

ekil-4.16 Floresan Lamba le Hesaplanm Salon

62

Bu noktada ktmz almadan nce yanl renkler gsterimi ile bir analiz yapacak olursak;
renklere gre aydnlk dzeyi dalm grlm olur.

ekil-4.17 Yanl Renkler Gsterimli Salon Floresan Lamba in

Farkl klklar kullanarak bir baka hesap yaparsak; rnein Akkor Flamanl lambaya sahip
baka bir armatr kullanalm. (Philips Fugato Full Metal NBS296 1xA60-100W-FR FR)

63

ekil-4.18 Akkor Lamba Montajl Salon

Hesaplamay balatalm ve ayn interpolasyon ile yanl renkler gsterimine bakalm.

ekil-4.19 Akkor Lamba le Hesaplanm Salon

64

ekil-4.20 Yanl Renkler Gsterimli Salon Akkor Lamba in

Grld zere 2 adet 36 W lk floresan lamba kullanarak 3x100 W = 300 W akkor lamba
kullanmna gre ok daha iyi bir aydnlk dzeyi ve ayn zamanda 36x2= 72 W harcadk
300-72=228 W enerji tasarrufu elde edilmitir.

ikonu ile projemize yeni bir i proje ekleyelim. Bununla antreyi dzenleyelim. Antre
iin llerimiz 5.55m, 1.3m ykseklik ise 2.8 m dir.

ekil-4.21 Antre
65

NOT: Bir proje ierisinde birden ok oda almas varsa bu odalarn bazlarnn grntleri
DiaLux kapatldnda CAD ekrannda grnmeyecektir. Bunlar gstermek iin proje
sayfasnda odalarn isminin zerine farenin sol tuu ile seip yukardaki ikonlardan istediiniz
grnt ikonunu seerek odann kapanm olan grntsne ulaabilirsiniz ya da yukardaki
grntleme ikonlarndan herhangi birine tkladnzda size hangi oday, tkladnz ikonun
eklinde grmek istediinizi sorar.

Ik dalm yandaki gibi olan Acil

Aydnlatma iin bir kllk k kapsna yakn
bir yere yerletirilmitir.

ekil-4.22 Acil Aydnlatmal Antre

Armatr duvara bu ekildeki gibi yerletirilmesi iin u yol izlenebilir; Duvara sfr gelecek
biimde 2 boyutlu gsterimde armatr konulur daha sonra sarktma uzunluu 0.2 m alnrsa
lambann konumu bu ekilde olur.
Koridordaki k kaynaklar ok sk alp kapatld iin buraya floresan lambal armatr
koymak lamba mr asndan iyi olmayabilir. Burada 2 adet 100 W gcnde sarktma
uzunluu 0.2 m olan Akkor Flamanl lambaya sahip armatr kullanacak olursak koridorun
yanl renk dzeni ve ekli aadaki gibi olacaktr.

66

ekil-4.23 Hesaplamas Yaplm Antre

Oturma Odas iin genel aydnlatmada ortalama aydnlk dzeyi 100 lux istenir. imdi
oturma odasn projemiz ierisinde yeni bir i proje aarak dzenleyelim. llerimiz
ykseklik 2.8 m, eni 3.11 m, boyu 3.75 m. Balkon lleri ise boyu 1.05 m, eni 3.11 m.
Oturma odasnda balkon var onu u ekilde yapyoruz. Odamz 3.75+1.05=4.8 mye 3.11 m
eklinde iziyoruz daha sonra NesnelerdenStandart Elemanlardankartma cismi seilip
ykseklik, eni, boyu ayarlanp duvar eklinde odann istenen yerine (ayrma yerine) ekliyoruz.

67

ekil-4.24 kartma Cismi konu

ekil-4.25 kartma Cismi Kullanm

Burada bir paravan gibi oday ayrdk. Oday bu ekilde deil de ayr ayr incelemek daha
kolaynza gelebilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus kartma cisminin kullanmdr. Bu
cisim projelendirmede ok kolaylk salar. Ama cismin zerine kap vb nesne koymanza
DiaLux izin vermeyecektir. Bunun iinde tekrar bir kartma cismi ile paravann istenilen
yerine ekleme yapp RenklerYzey DokularKap ve Pencere resmi koymanz
mmkn.

ekil-4.26 Oturma Odas

68

imdi de k kaynaklarmz ekleyelim. Burada balkona sarktma uzunluu 0.2 m ve 100 W

gcnde akkor flamanl lambaya sahip armatr, oturma odasna ise ok kullanlan bir yer
olmasndan 0.2 m sarktma uzunluunda 24 W gcnde Siteco marka Kompakt Floresan
Lambal armatr koyalm. Ayrca Lokal olarak da Hess marka 20 W lk PowerLed ek k
kaynaklar ekleyelim.
Bu durumda odann stten grnm,

ekil-4.27 Oturma Odas stten Grnm

69

ekil-4.28 Hesaplanm Oturma Odas

Hesaplanm ekilde grnm ekil 4.28 deki gibidir.,
Ayrca yanl renkler gsterimi uygularsak,

ekil-4.29 Yanl Renkler Gsterimi le Oturma Odas

imdi bunlarn ktlarna bakalm. Bunun iin hesaplamann yaplm olmas gerekir. Proje
70

Yneticisinden kt blmne gelip istenilenin zerini ift tklarsak, CAD penceresinde

bunu gsterecektir. Ayrca ktlarn pdf formatnda ktsnn alnacandan bahsetmitik.

ekil-4.30 kt Mens
Burada Aydnlatma Teknii Sonularn incelersek, toplam g deeri, ortalama aydnlk
dzeyi gibi verilere ulamamz mmkn.

71

ekil-4.31 Aydnlatma Teknii Sonular-1

Ayrca ktOda Yzeylerialma Dzleminden odann deer erilerini, gri

tonlamalarn, deer grafiini ve izelgesini grmemiz de mmkn.

72

ekil-4.32 Aydnlatma Teknii Sonular-2

73

ekil-4.33 Aydnlatma Teknii Sonular-3

74

Mutfak iin genel aydnlatma teknii esas alnarak aadaki gibi nesneler ve elemanlar
kullanlrsa,

ekil-4.34 Mutfak
Burada tezgah iin kartma cismi kullanlmtr ve odann ortasna 26 W lk ask tipi Thorn
marka kompakt floresan lambal armatr kullanlmtr.

75

ekil-4.36 Yanl Renkler Gsterimi le Mutfak

Gne n kullanm ofis uygulamasnda detayl anlatlmtr.

76

ekil-4.37 Mutfak in Aydnlatma Teknii Sonular

NOT: Balkon aydnlatlmasnda etanj tipi (slak, nemli, kir alma ihtimali yksek yerlerde k
kaynann zerine camdan, plastikten veya baka bir maddeden yaplm bir klf yerletirilir.
Bu da armatr d etkilerden korur ve daha uzun mrl olmasn salar) armatr
kullanlmaldr.

77

Banyo iin bir aydnlk dzeyi lm yapmak istediimizde standart bir akkor filamanl
lambaya sahip armatr ile odann aydnlk dzeyi lm sonular aadaki gibi olmaktadr.

ekil-4.38 Banyo
Sonularna ve kullanlanlara bakacak olursak,

ekil-4.39 Banyo in Aydnlatma Teknii Sonular

78

Yatak

Odas

iin

oda

ekli

standart

parametreler

kullanarak

ayarlanp,

kaynann(Philips 100 W lk akkor Flamanl armatr) sarktma uzunluu 0.2 m olarak

girildikten sonra nesneler yerletirilir ve odann hesaplamasna balanr. Burada hesaba
balamadan nce srkle brak yntemi ile RenklerRenk SzgeciRenk Etkisi Szgeci
ksmnda 010 numaral szge lambann zerine atlrsa lambann hesaplamadan sonraki
aydnlatma rengi sarya yakn bir renk olacaktr.

ekil-4.40 Yatak Odas

Yanl renkler gsterimi ise de aadaki gibi olacaktr.

ekil-4.41 Yanl Renkler Gsterimi le Yatak Odas

79

2.1.2 rnek Bir Ofisin Aydnlatma Tasarm

300 mlik bir ofisi ele alacak olursak. Bunun iin AutoCad den bu lleri hazrlayp
DiaLux e aktararak ya da DiaLux de bir i proje oluturarak balayabiliriz. DiaLux de yeni
bir i proje oluturalm ve odann boyutlarn 20x15 m ve oda yksekliini 2.8 m olarak
dzenleyelim. Burada bakm katsays olarak 0.8, duvar, tavan, zemin iin srasyla 70, 50, 20
deerleri standart olarak alnr.
imdi kartma cismini kullanarak Mdr Odas, Eitim Odas ve alma Mekan ierisinde
alanlarn masalarn konumlandralm.

ekil-4.42 rnek Bir Ofisin 3B Gsterimi

alma ortamnn karanlk kalmas ba artaca iin bu ortamlarn iyi aydnlatlmas
gerekir. TS EN 12464-1 standardna gre alma ortamlarnda istenilen aydnlk dzeyi
500 luxdr.
imdi 500 luxe gre ofisin klk elemanlarn yerletirelim. ok sayda aydnlatma
elemanlarnn kullanld yerlerde kompakt floresanl armatrlerin kullanm harmonik
80

asndan uygun olmayacaktr. Bu lambalar ierisindeki elektronik balastlarda harmonik

filtresi olmad iin ebekeyi olumsuz ynde etkiler. Bunlarn yerine harici balastl floresan
lambal armatrler tercih edilir.
Hat dzenleme ile 500 lux salamaya alalm. Bunun iin Klavuzdan Ik Alan ekleye
tklanr ve nerilen 500 lux deeri iin 7ye 6 oran ile klklar yerlerine yerletirilir. Burada
k kayna olarak Philips in reflektrl TL-D36W 6700 lumen, 85 W 2 floresan lambal
armatr kullanlmtr.(2x36 W=72 W k kayna gc 13 W balast g kayb)

ekil-4.43 rnek Bir Ofisin stten Gsterimi

Odann 3 boyutlu grnnn zerinde yanl renkler gsterimi yapacak olursak, alma
dzlemlerinin (masalarn stlerinin) 500lx deerlerinde olduu grlmektedir.

81

ekil-4.44 rnek Bir Ofisin Yanl Renkler Gsterimi

Hesaplamay balattktan sonra gne ve glge grselletirme
ikonunu kullanarak gne n da hesaba katarsak. Gne
nlarn proje yneticisi sayfasnda saat ve ayn girerek proje zerinde grebilmemiz
mmkn. Bunun iin saat 14:16 aylardan da 05.08.2005 gibi dnelim. Burada gne
nlarnn geli asn DiaLux kendisi ayarlayacaktr. Dolays ile k iddetini biraz daha
artracaktr.

82

ekil-4.45 Gne Inlar Etkili Ofisin Yanl Renkler Gsterimi

83

ekil-4.46 Ofisin Iklk Para Listesi

ekil-4.47 Ofisin Aydnlatma Teknii Sonular

2.2

D Aydnlatma Uygulamas

Baheli bir mstakil bir binay ele alalm ve d aydnlatmasn yapalm. Bunun iin DiaLux
aldktan sonra yeni d proje ile proje balatlr. Karmza ilk olarak evrenin stten
grnm kacaktr. Bu karenin ierisinde herhangi bir yere tklandnda d evrenin
zellikleri proje yneticisinde alacaktr. Burada konum ve gerekli bilgiler ayarlandktan
sonra NesnelerD evre elemanlarndan yuvarlak ya da dier zemin elemanndan biri
seilip srkle brak teknii ile konumlandrlr. Daha sonra RenklerDZeminden
istenilen zelliklerde zeminler proje ierisine eklenir.
84

ekil-4.48 D Aydnlatma Alan

Eer im ile dkme ta arasna it yapmak veya duvar rmek isterseniz bunun iin kartma
cismini kullanmak gerekir. kartma cisminin geometrisini uygun bir ekilde im ile dkme
ta arasna koyarsak ve daha sonra kartma cismine RenklerDZeminDuvardan
gerekli Renk bilgisi verilerek tamamlanr. Kullanlan klklar (armatrler),

ekil-4.49 D Aydnlatma Iklk Para Listesi

Kullanlan nesneler,

85

ekil-4.50 D Aydnlatma Kullanlan Nesneler

ekil-4.51 Hesaplanm D Aydnlatma Uygulamas

Yanl renkler gsterimi ile de,

86

ekil-4.52 Yanl Renkler Gsterimi le D Aydnlatma Uygulamas

87

3.

SONULAR

Klasik aydnlatma hesaplar ile bir odann tasarm olduka kolay formller kullanlmasna
ramen vakit kaybna yol at iin daha modern bir teknik olan aydnlatma tasarm
yazlmlar ile gerekletirilmesi daha verimli bir yntem olacaktr. Fakat burada bu
yazlmlar (DiaLux, ReLux, vb.) kullanrken aydnlatma ile ilgili fiziksel byklklerin
bilinmesi gerekmektedir.
DiaLux yazlm program bir ok zellii barndrmas, basit ve kullanl bir yaps
olmasndan aydnlatma sektrnde ok kullanlan bir yazlmdr. Bu program sayesinde i, d
ve yol aydnlatma tasarm ok etkin bir ekilde yaplabilmektedir. Klasik aydnlatma
formlleri ile yaplan hesaplarda sadece kullanlan armatrleri deitirip projeyi tekrar
deerlendirmek isterseniz yaptnz almalar en batan tekrarlamak gerekir ama bu
programlar ile saniyeler mertebesinde sonulara ulamak mmkndr. Ayrca 3 boyutlu
grsel bir program olmas kullanclara sunduu bir dier avantajdr.

KAYNAKLAR
(1) www.dial.de, DiaLux Kullanm Kulavuzu (eriim tarihi: 23 Nisan 2009)

88